Krzemionka (dwutlenek krzemu, ditlenek

krzemu, tlenek krzemu (IV))

Krzemionka to nazwa zwyczajowa tlenku krzemu na IV stopniu utlenienia.

Wzr chemiczny:

SiO2
Tlenek krzemu tworzy rozbudowane struktury przestrzenne, w ktrych kady atom krzemu jest
poczony z czterema atomami tlenu, za kady atom tlenu czy si z dwoma atomami krzemu:

Zalenie od postaci w jakiej wystpuje tworzy rne mineray:

Kwarc - czysty tlenek krzemu, nazywany krysztaem grskim,
Piasek kwarcowy sypka skaa skadajca si z ziarnek piasku,
Krzemie odmiana nie majca wyranej struktury krystalicznej.

Czysta krzemionka posiada kilka odmian krystalicznych:

kwarc - ktry w temperaturze 846 K przechodzi w kwarc ,
kwarc - ktry w temperaturze 1143 K przechodzi w trydymit ,
trydymit - ktry w temperaturze 1743 K przechodzi w krystobalit ,
krystobalit - ktry w temperaturze 1983 K ulega stopieniu do cieczy.
Szybkie schadzanie ciekej krzemionki prowadzi do otrzymania krzemionki bezpostaciowej.
Waciwoci fizyczne krzemionki:

Stan skupienia

stay

Barwa

bezbarwny

Twardo

bardzo twardy

Przewodzenie prdu

pprzewodni
k

Temperatura topnienia

>1700 C

Waciwoci chemiczne:
Krzemionka jest zwizkiem o maej aktywnoci chemicznej, nie reaguje z wod, tlenem, kwasami
(wyjtek stanowi kwas fluorowodorowy- HF).
W reakcji z wodorotlenkami lub wglanami litowcw tworzy sole krzemiany.

Zastosowanie:
Kwarc
wyrb pryzmatw i soczewek przyrzdach optycznych,
w radiotechnice,
w elektronice,
w jubilerstwie,
stopiony kwarc suy do wyrobu naczy, aparatury laboratoryjnej, a take lamp
kwarcowych.

Dwutlenek krzemu w formie piasku

Dwutlenek krzemu stosowany jest do produkcji szka, szka wodnego, zaprawy murarskiej,
cementu, wyrobw ceramicznych, emalii, jako surowiec do otrzymywania krzemu i jego stopw.
el krzemionkowy stosowany jest jako rodek suszcy, katalizator i nonik katalizatorw.

Waciwoci fizyczne
- ciemnoszara substancja krystaliczna
- metaliczny poysk
- twardy
- kruchy
- ma waciwoci pprzewodnikowe
- temperatura 1423*C

Zastosowanie
- dodatek do stali stopowych np. elaza
- soczewki dopromieni podczerwonych
- pprzewodnik w ukadach scalonych oraz fotoogniwach przetwarzajcych energi wietln w
elektryczn
- uywany w kosmetologii
- przemys szklarski, ceramiczny
- produkty budowlane
- smary sylikonowe

Waciwoci chemiczne
- reaguje z metalami tworzc krzemki np. MgSi
- reaguje z fluorem tworzc SiF
- reaguje z tlenem tworzc tlenek SiO
- reaguje z azotem tworzc azotek SiN
- w bardzo wysokiej temperaturze reaguje z wglem tworzc wglik SiC

Twardo w skali Mohsa zostaa skonstruowana przez niemieckiego mineraloga Friedricha

Mohsa w 1812 r. Jest to skala dziesiciostopniowa, przy
czym twardo poszczeglnych minerawnie jest uoona proporcjonalnie i liniowo ma charakter
porwnawczy. Kady minera moe zarysowa minera poprzedzajcy go na skali bardziej mikki i
moe zosta zarysowany przez nastpujcy po nim twardszy. Jest to jedynie skala orientacyjna, a
klasyfikacja polega na tym, e jeeli badany minera bdzie w stanie zarysowa powierzchni

minerau wzorcowego, bdzie zaklasyfikowany z jego twardoci. Np. jeeli minera badany
zarysuje powierzchni kwarcu , bdc jednoczenie rysowany przez niego, bdzie mia tak sam
twardo. Mineray s ustawione od najmniej do najbardziej twardego. Jeeli minera badany bdzie
w stanie zarysowa np. kwarc, a on nie bdzie w stanie zarysowa materiau badanego, to twardo
prbki uznamy za co najmniej 7,5 (porwnanie z topazem mwi, czy nie jest wiksza).
Obecnie w warunkach laboratoryjnych twardo absolutn mona mierzy za
pomocsklerometrw , ktre zapewniaj duo dokadniejsze i bardziej miarodajne wyniki. Jednak
skala Mohsa wci cieszy si du popularnoci ze wzgldu na moliwo szybkiego wyznaczenia
przyblionej twardoci mineraw (rwnie w warunkach polowych), przy pomocy atwo dostpnych
narzdzi.
Twardo
Twardo
Test
(skala
Minera wzorcowy
Obraz
absolutna
(minera daje si zarysowa)
Mohsa)
1
Talk(Mg3Si4O10(OH)2)
1
paznokciem z atwoci
2

Gips (CaSO42H2O)

paznokciem

Kalcyt (CaCO3)

miedzianym drutem z atwoci

Fluoryt (CaF2)

21

ostrzem noa z atwoci

Apatyt(Ca5(PO4)3(OH-,Cl,F-)

48

ostrzem noa z trudem

Ortoklaz (KAlSi3O8)

72

Stal narzdziow (np. pilnikiem)

Minera nie daje si zarysowa noem, ani stal narzdziow

7

Kwarc (SiO2)

100

rysuje szko

Topaz (Al2SiO4(OH-,F-)2)

200

rysuje szko z atwoci

Korund (Al2O3)

400

Tnie szko, daje si zarysowa

diamentem

10

Diament (C)

1500

Rysuje korund, daje si zarysowa

tylko innym diamentem

ZOBACZ TE
wapie - wglan wapnia, stosowany do wyrobu pudrw, zasypek osuszajcych oraz do lekw na
nadkwasot, gdy reagujc z kwasem solnym zawartym w odku daje chlorek wapnia,
neutraln sl

gips - siarczan (VI) wapnia, stosowany kiedy do produkcji kwasu siarkowego, przy materiaach
budowlanych oraz do usztywniania zamanych koczyn
kwarc - dwutlenek krzemu, albo tlenek krzemu (IV) stosowany do produkcji szka, w biuterii, jako
materia osuszajcy