FARMAKOLOGIA OGLNA

Tablice v 2.5/2010
nixon.SUM@gmail.com

1 NIESTEROIDOWE LEKI PRZECIWZAPALNE

2 OPIOIDOWE LEKI PRZECIWBLOWE
3 UKAD AUTONOMICZNY
4 LEKI PSYCHOTROPOWE
5 ANTYBIOTYKI

NIESTEROIDOWE LEKI
PRZECIWZAPALNE
COX 1
Ketonal
ASA
Indometacyna

Naproxen
Piroksykam
Ibuprom
Sulindak
Diklofenak
COX2

NLPZ

ekspresja konstytutywna - aktywny przede wszystkim w ukadzie pokarmowym, nerkach, pytkach krwi,
cianie naczyniowej - bierze udzia w wytwarzaniu prostanoidw o znaczeniu ochronnym (regulacyjnym)

- pochodne kwasw dobrze

kumuluj si w miejscy
zmienionym zapalnie (niskie pH)
- 1897 synteza przez Hoffmana,
1899 produkcja(Bayer), 1970
ustalenie mechanizmu dzia.
CIA:
- W III trymestrze nie podajemy
- W I i II mona
ASA/acetaminofen/ketoprofen

TXA2 (skurcz naczyo i oskrzeli, agregacja pytek)

COX 1,2

AA

Dziaania farmakologiczne

Dziaania niepodane

- p/blowe (sabo dziaaj na ble mocne i kolkowe)

- p/gorczkowe (u dzieci po ASA obserwowano z.Reya )
- p/zapalne (sabsze od sterydw, wskazania:
- Gociec przewleky, dna (nie stosujemy ASA!)
- p/pytkowe (ASA profilaktyka ChNS)

- Uszkodzenie bony luzowej odka i jelit (20%)

- Wyduenie czasu krwawienia (selektywne
blokery cox2/koksyby/ nie wyduaj BT)
- Hamuj akcj porodow
- Mog wywoad reakcj nadwraliwoci
- Uszkadzaj wtrob i nerki (dziaaj jak hapteny +
PGE2 -> przepywu i przesczania w nerce ->
perfuzji w nerce i wydalania H2O i Na,
Interakcje: wypieraj inne zwizki z albumin, Cp antykoagul.,lekw hipoGlc,diuretykw,ACEI,-litykw

Pochodne p-aminofenolu
- T, dziaa uspokajajc, NIE dziaa p/zapalnie
- max dawka 3g
- wycofana przez naduywanie oraz toksycznod
- moe powodowad:
- hemoliz i methemoglobinemi
- czsta przyczyna rdmiszowego
zapalenia nerek (zwaszcza + ASA)

N-Acetylo-Benzochinon (toksyczny)
Glutation

Pochodne pirazolonu
- bardzo toksyczne, stosowad krtko (kilka dawek/miejscowo)
- powoduj urykozurie (leczenie dny)
- oszaamiaj (nie mona prowadzid auta:)
- p/blowe, (p/gorczkowe i p/zapalne - brak zastosowania)

1. Fenazon (zaburza przew. nerw. i hemocytopoeze)

2. Metamizol (Pyralgin) + w. spazmolityczne
(moe wywoad wstrzs, agranulocytoz)
(u potomstwa kobiet przyjmujcych lek
czsto wystpuje guz Wilmsa /?/)
(hemoliza, NIE uszkadza szpiku)
(stosowana przy kontuzjach)
(nieodwracalna agranulocytoza)

Syntaza LT
5-HPETE

Salicylany

1. ASA (acidum acetylosalicylicum)

- nieodwracalny inhibitor COX
- blokuje TXA ale nie wpywa na PGI !
- wskazania: umiark. ble, nadkrzepliwod, zawa (375-500mg = inaktywacja 80% PLT)
- p/wskazania: choroby wirusowe u dzieci (z.Reya), Astma, Cukrzyca, Tyczka,
Dna (jako jedyny NLPZ powoduje kw. moczowego), Wrzody, cia(III)
- zatrucie: szum w uszach, poty, wymioty, hiperwentylacja Dosis Letalis: 10-30g

Pochodne kw. aminosalicylowego

- blokery LOX/COX , hamuj syntez IL-1, TNF, NFB, LT, PGE2 / syntezy IgA i IgG
- terapia ostrych rzutw Colitis Ulcerosa / sabiej na ch. Leniewskiego-Crohna

Sulfasalazyna (AS+sulfapirydyna) - miejsce dziaania: j. grube

- dz. niepodane: przejciowa oligospermia, rzadko agranulocytoza, hemoliza

Mesalazyna (kwas 5-aminosalicylowy, aminowa pochodna kw. salicylowego)

- koniec cienkiego, okrnica, j.grube
- dz. niepodane: u 20% biegunki, rzadko nefrotoksyczna

Olsalazyna (dimer kwasu 5-aminosalicylowego)

Pochodne kw. fenylooctowego

1. Diklofenak (diclofenacum)
- dziaa gwnie p/zapalnie i p/blowo
- wystpuje efekt pierwszego przejcia (silnie HEPATO/NEFRO toksyczny)
- 6x silniej blokuje COX2
- wskazania: silne ble (dna,miesiczki,pooperacyjne), dugotrwae stosowanie (RZS)
* Voltaren (stuczenia, zwichnicia)
*arthrotec (mizoprostol/PGE1/ + diklofenak)

Pochodne kw. indolooctowego

1. Indometacyna

(prolek: acemetacyna)
- niemal wybirczy inhibitor COX silne dziaanie p/zapalne, sabe p/blowe
- wskazania: zamykanie przetrwaego p. Botala, miejscowo (ble), dna, Ch.Reumat.
- p/wskazania: uszkodzenie nerek, wtroby, choroby krwi

2. Sulindak
- aktywowany w wtrobie (do siarczku)
- nieczynne metabolity wydalane przez nerki (najmniej nefrotoksyczny NLPZ)
- miejscowo: el
- dziaanie jak indometacyna, czsto wystpuj zaburzenia widzenia

LTA4

II generacja
preferencyjne inhibitory COX 2

- kora wierzby (Salix alba) -> gorzki glikozyd -> hydroliza i utl. -> kw. salicylowy-> ASA
- kwas salicylowy jest silnie dranicy stosujemy miejscowo (dziaa keratolitycznie,
mona stosowad w grzybicach)
- nawet stosowany miejscowo moe powodowad dziaanie oglne/zatrucie (dobrze
wchania si przez skr)

3. Tolmetyna

5-LOX

PGE2, D2, F2 (rozkurcz naczyo, wzrost

przepuszczalnoci, obrzki,
hiperalgia/obniaj prg blu/,
cytoprotekcja i prod HCL
skurcze macicy/gwnie E2)
NLPZ wyduaj ci
LTB4 (chemotaksja leukocytw, eoz, mono)
LTC4, D4, (skurcz naczyo wieocowych
LTE4, F4
skurcz oskrzeli )

I generacja
nieswoiste inhibitory COX

2.Paracetamol (Acetaminofen)
- metabolit fenacetyny, mniej toksyczny
- inhibitor COX 3 (nie dziaa p/zapalnie)
- efekt puapowy (po przekroczeniu 1g
brak dalszych efektw p/gorczkowych)
- nie wystpuje z. Reya, mona podawad w astmie,
chorobie wrzodowej, etc. (nie dziaa obwodowo)
- dawka toksyczna 5g, miertelna 15g
- swoista odtrutka = n-acetylocysteina
- w ostrym zatruciu mona podad bloker
CYP450 (cymetydyn)
- dobrze jest podawad Paracetamol Z METIONIN

Blok COX = AA,

ktry jest metabolizowany
Na szlaku lipoksygenazy.
Powstaje duo LT co jest
powodem napadw astmy

PGI2(rozkurcz naczyo, hamuje agregacje)

Cykliczne Endonadtlenki
(PGG2, PGH2)

jego transkrypt powstaje w wyniku alternatywnego splicingu mRNA COX1 - obecna w mzgu rola w
percepcji blu - odwracalnie hamowana przez acetaminofen (paracetamol)

1. Fenacetyna ( Acetylofenetydyna)

3. Propyfenazon
4. Azapropazon
5. Fenylbutazon

Fosfolipidy

COX3:

Antipyretica

Metionina

PLA2

ekspresja indukowalna w odpowiedzi na cytokiny prozapalne - peni istotn rol w procesach zapalnych

- podwzgrze orodek termoregulacji

- PGE1,2 koocowe mediatory termostatu
- leki p/gorczkowe s zatem nieskuteczne
w gorczkach obwodowych (zatrucia
fenolem, krezolem rozpad glikogenu w
tkankach i wtrobie), po wysiku fizycznym
i w hipertermii zoliwej (lek: dentrolen)

Paracetamol

NLPZ

COX2:

Niesteroidowe Leki Przeciwzapalne

Non Steroidal AntiInflammatory Drugs

2009 by nixon

Szlak Cyklooksygenazy i Lipoksygenazy

COX1:

1. Etodolak
- dugo przenika do staww, dugotrwaa terapia
- 400 mg agodzi bl pooperacyjny na ok 6h
- moe byd stosowany dugotrwale w chorobach reumatycznych
- + preparaty Cu (nasilaj jego dziaanie), + lukrecja (chroni b. luzow)
- moe powodowad zaburzenia zmysw i zab. psychoruchowe

2. Meloksykam
- dobrze przenika do staww objtych procesem zapalnym
- wydalany z kaem i moczem (nefrotoksyczny + wydalania Na i H2O!)

3. Nabumeton
- Prolek -> lek: kw. 6-metoksynaftylooctowy (6-MNA)
- 99% metabolizowany, sprzgany i wydalany przez nerki
- mao nefrotoksyczny (tylko 1% akt zwizku wydalane z moczem)
- na pocztku silniej dziaa p.zapalnie ni p/blowo (powinno si go podawad
z paracetamolem)
- moe powodowad obrzki i cinienia (zatrzymuje wod), obj. dyspept.,
Objawy skrne (z. Lyella, z. Stevens-Johnsona), eozynofilowe zap. puc

4. Nimesulid
- saby inhibitor COX, silny inhibitor METALOPROTEAZ i PLA2
- nie wpywa na agregacj pytek

Pochodne kw. fenylopropionowego

1. Ibuprofen

(deksibuprofen - odmiana prawoskrtna)

- najkorzystniejszy stosunek hamowania COX2/COX1 <2
- najmniej dziaao ubocznych
- silniejszy lek p/blowy ni paracetamol czy ASA (max dziaania przy 400mg)
- nie czyd z ASA ( ibuprom znosi dziaanie p/pytkowe ASA)
- max na dob: 1200-2400 mg
- wskazania:
- choroby reumatyczne ( sabo p/zapalnie (?))
- gorczki u dzieci
- silne ble (pooperacyjne i miesiczkowe)

2. Naproksen
3. Ketoprofen
4. Flurbiprofen

III generacja
Wybircze inhibitory COX 2 /sulfonamidy/
Doustne
1. Celekoksib
- powinowactwo do COX 2 (300x silniejsze ni do COX 1)
- stosowad min. tydzieo (saba dystrybucja)
- metabolizm przez *P450 do:
1. alkoholu
2. kw. karboksylowego
3. kw karboksylowego sprzgnitego z glukuronianem
* niewydolnod wtroby = wiksza biodostpnod (trzeba dawke)
5. wydalanie z kaem (57%) i moczem
- dziaania niepodane - podobne do ibuprofenu
- nasila agregacj i zwiksza ryzyko zawau
- wskazania:
- RZS, ChZS gdy nie mona stosowad innych NLPZ
- przeciwwskazania:
- leczenie blu (bo sia = ASA)
- astma, uczulenia na sulfonamidy,
- cia (III trymestr ryzyko przedwczesnego zamknicia przewodu Botala)

2. Rofekoksib
-

powinowactwo do COX 2 (800x silniejsze ni do COX 1)

nasila agregacj PLT
metabolizm przez P450, wydalany z moczem (70%) i kaem (reszta)
interakcje:
- rodki alkalizujce - biodostpnod rofekoksibu
- rifampicyna
- eliminacji rofekoksibu
- Metotreksat staje si bardziej toksyczny
- Kumaryny zwikszaj swoje dziaanie p/zakrzepowe
- dziaania niepodane podobne do wszystkich NLPZ
- wskazania: RZS (stan stacjonarny po 3 dniach), ChZS, bolesne miesiczki

3. Waldekoksib
- w USA wycofany (zbyt duo efektw ubocznych)
- cikie reakcje uczuleniowe
- rumieo wielopostaciowy i zuszczajce zapalenie skry
- z. Stevensa-Johnsona i Lyela

- silne dziaanie p/blowe

- odwracalnie blokuje agregacj pytek

5. Oksaprozyna
- szybkie dziaanie p/blowe

6. Kw. Tiaprofenowy
- nie jest chondroprotekcyjny jak przypuszczano
- silnie nefrotoksyczny, czsto wystpuje zapalenie pcherza
- leczenie blu pourazowego, blu zbw, blu przy zapaleniu y etc

Pozajelitowo
4. Parekoksib
- prolek waldekoksibu
- wskazania: ble pooperacyjne i kolkowe

Opioidowe leki
przecwblowe

OPIOIDOWE LEKI
PRZECIWBLOWE
Opioid substancja o powinowactwie do receptora opioidowego
Opiat substancje otrzymywane z maku lekarskiego
Analgezja usuwanie blu bez utraty przytomnoci

Drogi aferentne rdzenia krgowego

Receptory Opioidowe (metabotropowe+biako G)

Mediatory blu
1. Bezporednia akt. nocyceptora: H, K, adrenalina, histamina, serotonina, bradykinina
2. progu pobudliwoci: Prostaglandyny, substancja P

TOLERANCJA
- Dua na wymioty, dziaanie p/kaszlowe i p/blowe (ktr znosz blokery NMDA)

Mi (OP3, MOR)
morfina*
- Analgezja
- Zwenie renic
- oddychania
- perystaltyki
- zalenod

Kappa (OP2, KOR)

dynorfiny*
- Analgezja
- Dysforia
- omamy

2009 by nixon

Delta (OP1, DOR)

Enkefaliny*
- Analgezja

*Najwiksze powinowactwo

gyrus postcentralis

AGONICI

MORFINA

thalamus

- izolowana z maku lekarskiego. Inne alkaloidy:

fenantrenowe: Tebaina, Kodeina, Morfina
Benzyloizochinolinowe: papaweryna, noskapina,
narceina
- receptor seroswoisty mi
- hamuje CA pobudzan przez PGE
(nasila dziaanie NLPZ)
dominuje dziaanie orodkowe:

twr siatkowaty

medulla oblongata
nucleus gracilis
nucleus cuneatus

TRACTUS SPINOBULBARIS
czucie epikrytyczne
(subtelne, dokadny dotyk)
f. gracilis (z dolnych czci ciaa)
f. cuneatus (z grnych C, Th)

bodziec
wkna bezmielinowe C
w. zmielinizowane (a)
G C
L

motoneuron

Receptory Opioidowe

- wystpuj w OUN i na obwodzie (puca, serce, macica, p.pokarmowy itd)

- mi (najliczniejsze): wzgrze, ukad limbiczny i inne
- kappa: istota czarna, ciao migdaowate i hipokamp
- delta (najmniej): jdro ogoniaste, kora czoowa i gaka blada
- dziaanie: blok kanaw Ca N (uwalniania mediatorw), otwarcie [K] (hiperpolaryzacja)
mi, delta, kappa
mi, delta

A
TRACTUS SPINOTHALAMICUS
czucie protopatyczne
Lateralis (bl, T)
Anterior (ucisk)

1. przeciwblowe (swoiste)
- ble talamiczne i neuropatyczne nie
poddaj si leczeniu
2. uspokajajce
- w duych dawkach anestezja
- osoby starsze pobudzenie psychoruch.
- euforia (g. przy podaniu pozajelitowym)
- dysforia (nastroju, lk, agresja)
3. Depresja oddechowa
- wraliwoci na pCO2 (receptory mi),
- gromadzenie CO2 -> rozszeenie
naczyo mzgowych ->
cinienia rdczaszkowego
4. Depresja orodka kaszlu w RP
5. Dziaanie na ukad endokrynowy
- ADH, FSH,LH,TSH,ACTH
6. Wpyw na Podwzgrze (temperatury)
7. progu drgawkowego (blok GABA)
8. Szpilkowate renice (mioza)
- j.dodatkowe nerwu okoruchowego
8. Wymioty (dziaanie dwufazowe)
- dziaanie pierwotne (dawka>5mg):
Nasilenie wymiotw
- dziaanie wtrne: zahamowanie orodka
wymiotnego (pole najdalsze komory IV)
Dziaanie obwodowe
1. napicia mm gadkich
(poza naczyniami i macic)
- skurcze odwiernika, zwieracza Oddiego,
Zwieracza pcherza moczowego etc.
- zaparcia spastyczne jelit
2. wydzielania histaminy
- skurcz oskrzeli, wid skry, BP
3. wpyw na pord i pd
- hamuj skurcze macicy, depresja
oddechowa podu

AGO-ANTAGONICI

ANTAGO-AGONICI
NALORFINA, LEWALORFAN

sabiej uzaleniaj ni 1 grupa + efekt puapowy

- dziaanie p/blowe
(15mg nalorfiny = ~10 mg morfiny)
dawka
- powoduje niewielk depresj oddech.
~ 15g morfiny
- komponenta agonistyczna powoduje
dziaanie samoograniczajce - dalsze dawki nie zwiksza efektu:
obnienie T i dziaa p/kaszlowo
np. buprenorfina przy 0,2mg wysyca rec. i dalszy dawki nie
- dawka p/blowa wywouje take objawy
pogbia depresji oddechowej mona podad nawet 7mg!
psychomimetyczne i dysforyczne
ANTAGO
zastosowanie:
(komponenta)
- znosi depresj oddechow po morfinie i
SABA
MOCNA
pochodnych opium+ propiramie i
(poch. benzomorfanu)
(poch. fenantrenu)
profadolu, znosi te depresj
PENTAZOCYNA
NALBUFINA oddechow u noworodka, ktrego matka
braa petidyn
- antagonista delta
-antago = nalorfiny
- znosi rwnie piczk
- p/blowe do 3h
BUTORFANOL - nasiladepresj oddechow wywoan przez
- depresja oddechowa
-antagonista jak nalorfina
leki inne ni opioidy
przy dawce 30 mg
- efekt 1- przejcia - mae dawki nasilaj zesp abstynencji
(~10 mg morfiny)

dziaanie p/blowe

- wydzielania NA, A
- nie hamuje akcji
porodowej, sabo
przenika do oyska
- mona w kolkach
- objawy zatrucia znosi
jedynie nalokson
- u morfinistw z.abst.,
omamy, niepokj
- sabo zapierajca

BUPRENORFINA
- czciowy agonista mi i
delta, antagonista kappa
- dziaanie p/blowe (6h)
- antagon = 3x nalokson!
- depresja RR rzadko
- znosi j tylko doksapram
- sabo uzalenia, znosi
euforie i nie dopuszcza
od zespou abstynencji

Metabolizm:
- wchanianie na drodze dyfuzji biernej
15-75% (zaley od efektu pierwszego)
- podana i.m. dziaa 1h
- podana i.v. dziaa przez 2h
- podana s.c. dziaa do 5h
- morfina sabo przenika do OUN
(najlepiej haszysz)
Ostre zatrucie:
- bradypnoe (2-4/min)
- cinienia, napicia mm, T
- mioza i drgawki
Postpowanie w zatruciach:
- opnienie wchaniania/usunicie leku
+ ZAWSZE pukanie odka
(wtrnie wydzielana do wiata)
- sztuczne oddychania, leczenie wstrzsu
- podanie antagonisty (maymi dawkami)

MEPTAZINOL
- 10x morfina

TRAMADOL

1.Pochodne Morfinianu
LEWORFANOL
- dziaa jak morfina

DEKSTRORFAN (izomer)
- tylko p/kaszlowy

2.Poch.difenyloheptanonu
METADON
- agonista receptorw opioid.
- blokuje NMDA
- leczenie uzalenienia (znosi
euforie bez zesp. abstynencji,
lek 1przed podaniem antago)
NORMETADON p/kaszlowy
LEWOMETADYL leczenie
uzalenieo (1dawka/3dni!!)

NALOKSON
- znosi objawy zatrucia opioidami
- dziaa do 1,5h (ryzyko remorfinizacji)
- znosi toksyczne dziaanie etanolu
- nie wywouje dysforii ani objaww
psychomimetycznych
- nie uzalenia, nie pogbia depresji oddech.
- znosi piczk i depresj oddechow po
barbituranach
- due dawki blokuj przekanictwo GABA
(dziaanie analeptyczne)
Zastosowanie (podawanie wycznie i.m.):
- w zatruciach i wymiotach morfinowych,
przede wszystkim w zatruciach mieszanych
(dominiowo, dziaa po 5 minutach)
- znoszenie depresji oddechowej u
noworodkw (kiedy matka braa opioidy)
UWAGA:
W zatruciach czystymi agonistami jest
naduywany (nie dziaa lepiej od nalorfiny)

NALMEFEN

- potencja = 1/6 morfiny

- agonista mi, delta, kappa
+Hamuje wychwyt zwrotny NA i DA
- nie powoduje depresji oddech., nie
zaburza motoryki p.pokarm.
- dobrze si wchania, dziala do 4h

LEKI SYNTETYCZNE

ANTAGONICI

- dugi czas dziaania (do 8 godzin,

zaczyna dziaad po ok 10 minutach)
- wchania si rwnie po podaniu per os
Zastosowanie:
- znosi dziaanie poanestetyczne (depresja
oddechowa, wid, zaburzenia wiadomoci)

3.Pochodne Piperydyny
PETIDYNA
- dziaa jak morfina (do 4h)
- nie wydua porodu, nie
przechodzi przez oysko
- ma w. cholinolityczne
- nie dziaa zapierajco
- mona stosowad w kolkach!
- nie powoduje miozy
(uzalenionym rozszerza renice)

DIFENOKSYLAT (+ATROPINA)
- silnie zapiera (p/biegunkowy)

LOPERAMID (sabo do OUN)

- silnie zapiera (bolesny skrcz)

TILIDYNA dziaa do 5 godzin

+ nalokson (blok euforii przy
podaniu tilidyny i.v. -> narkotyk)

FENTANYL i jego pochodne

- p/blowo = 80 x morfina
- stosowany gwnie w
anestezjologii (anestezja bez
uwalniania histaminy, bez
wpywu na krenie)
- wywouje sztywnod mm
(trzeba pacjenta dodatkowo
zwiotczyd D-tubokoraryn)
ALFENTANYL
- 3 razy sabszy od fentanyly
- dziaa kiklanacie minut
SULFENTANYL
- w. hipotensyjne
- nie wywouje ADH
LOFENTANYL
- 20x silniejszy od fentanylu
- dziaanie do 20h

TRJSTOPNIOWA DRABINA ANALGETYCZNA

LEK PODSTAWOWY

LEK 2-rzutu

Nienarkotyczny lek
przeciwblowy

kwas acetylosalicylowy

Saby narkotyk

kodeina lub tramadol

paracetamol
flurbiprofen
naproksen
indometacyna
piroksykam
dekstropropoksyfen
dihydrokodeina

Silny narkotyk

morfina

+ mocny narkotyk
+ lek nienarkotyczny
+/- lek wspomagajcy

2
+ Saby narkotyk
+ lek nienarkotyczny
+/- lek wspomagajcy

TYP LEKU

(WHO 1986r.)

+ NLPZ ( p/blowy
Lek nienarkotyczny)
+/- lek wspomagajcy

Komponent blu
(Wszystko to wystpuje razem, ale w rnym nasileniu)

Rodzaje blu

Czuciowy
(wzrok, such, smak, wch)
Gwny komponent w ostrych blach powierzchniowych

Bl neuropatyczny

BL

(Wynika z zaburzeo przetwarzania impulsw)

emocjonalny

fenazocyna
oksykodon
hydromorfon
fentanyl
buprenorfina
metadon

Ble fantomowe
(bl utraconej czci ciaa)
Kauzalgia
(bl piekcy w obszarze
uszkodzonego nerwu)
Bl talamiczny
(po wylewach do wzgrza,
w widzie rdzenia)

(cierpienie, odczucie negatywne)

Bl trzewny
(pochodzcy z narzdw wewntrznych. Jest

autonomiczny

rozlany, promieniujcy do odlegych okolic ciaa)

(rozszerzenie naczyo, przekrwienie,

BP (blood pressure), nudnoci wymioty, poty)
Gwny komponent w ostrym blu trzewnym

Bl somatyczny

ruchowy

(pochodzcy z pozostaych tkanek)

(ucieczka lub obrona, wzmoone napicie mini)

Zwalczanie blu
leczenie przyczynowe
znieczulenie miejscowe
analgezja
anestezja

Powierzchniowy
Gboki
(z uszkodzenia tkanki cznej,
staww, koci, mini)

Pierwotny
(natychmiast odczuwany,
Dobrze umiejscowiony)
Wtrny
(po krtkim czasie utajenia (bl
tpy), trudniej go umiejscowid,
towarzyszy mu wzrost napicia
miniowego )

UKLAD
AUTONOMICZNY

2009 by nixon

UKAD PRZYWSPCZULNY
1

ACh

SOMATYCZNY

N minie p. prkowane

M1

M2

Neuronalny

Sercowy

Gruczoowy + mm

Gi
- CA

Gq
+ PLC

Gq

AUTONOMICZNY
1

Ach

PRZYWSPCZULNY

ACh

jeden neuron pozazwojowy - jeden narzd

- NC: 3,7,9,10
- S2-S4

Agonista

Antagonista

M1

ACh
Oksotremoryna
Mc NA343*

Pirenzepina*
Atropina

M2

ACh

Tripitramin*
Atropina

M3

Ach

Darifenacy*
Atropina

M3

cAMP

IP3

DAG

*dziaaj wybirczo
1 Ach

WSPCZULNY

RECEPTORY M

/ + M (Ach - gr. potowe)

przedzwojowe

- rogi boczne C8-L3

- kontrola:
- area postrema
- nucleus tracti solitarii

pozazwojowe - rozgazione

aktywacja [K ]
2+
blok [Ca ]

otwarcie
2+
[Ca ]SER

+ kinaza C

hiperpolaryzacja

ino, chrono, dromotropowo -

RECEPTORY N

SYNTEZA ACETYLOCHOLINY
Hemicholina blok transportu ACh

PAKOWANIE DO PCHERZYKW
ACh jest chroniona przed degradacj

NEURONALNY (Nn)
- OUN, rdzeo nadnerczy
- Neurony pozazwojowe,
- niektre presynaptyczne,
- Depolaryzacja
- uwalnianie katecholamin

Chronotropowo
- wze zatokowo-przedsionkowy
Dromotropowo
- wze przedsionkowo-komorowy
Inotropowo - przedsionki

receptor jonotropowy

MINIOWY (Nm)
Pytka
nerwowo miniowa
- Depolaryzacja
- skurcz minia

RECYKLING

bramki

UWOLNIENIE ACh
Toksyna botulinowa
blok uwalniania ACh
jad Czarnej Wdowy (latroksyna)
niekontrolowane uwalnianie
DEGRADACJA ACh
Acetylocholinesteraze (AChE)
- b. postsynaptyczna
Butyrylocholinesteraza
- mzg, osocze, wtroba
- + rozkada: prokain i suksametonium

Nikotyna
DMPP*
Epibatydyna*
Trimetafan

Nikotyna
TMPP*
Tubokuraryna
Bungarotoksyna*

*dziaaj wybirczo

(jad Kobry)

Pytka nerwowo miniowa, Receptor Nm

Agonici - powoduj blok depolaryzacyjny (leki leptokurarowe)
dekametonium
suksametonium (sukcynylocholina) zwiotczanie mini w anestezjologii

PRZYCZENIE DO
RECEPTORA
POSTSYNAPTYCZNEGO

(np. przejcie na oddech kontrolowany)

Antagonici - powoduj blok niedepolaryzacyjny (leki pachykurarowe)

tubokuraryna obecnie rzadko uywana
pankuronium
atrakurium
wekuronium

UKAD PRZYWSPLCZULNY

Zwenie
renicy

Rozszerzenie
renicy

wydzielania
gruczoowego

suchod

AGONICI
p/wskazania: astma, zawa (RR=O2), wrzody (HCL) T3 (przewodzenie)

ESTRY ACETYLOCHOLINY
METACHOLINA

BETANECHOL

KARBACHOL

stosowana w prbach
prowokacyjnych astmy

uywany w hipotonii:
- pcherza moczowego
- p.pokarmowego (zaparcia)
- refluksie o-przeykowym

- nie ulega hydrolizie

- nie przenika do OUN
- stosowany miejscowo:
- jaskra
- zanikowy nieyt nosa

skurcz oskrzeli (M2,3)

luzu (M3)

rozkurcz oskrzeli
luzu

NATURALNE
PILOKARPINA

MUSKARYNA

- dospojwkowo (jaskra)
- w zapaleniu spojwek stosowana na
zmian z antagonistami
eby nie doszo do zrostw
(skurcz-rozkurcz-skurcz-rozkurcz...)
- doustnie w zespole Sjogrena

- pochodzenie: strzpiaki, lejkwki

* Muchomor zawiera mao muskaryny,
wicej muscinolu i kw. ibotenowego

INHIBITORY AChE (acetylocholinesterazy)

Odwracalne
EDROFONIUM (15 minut) - diagnostyka miasteni
FIZOSTYGMINA (2h) - zawiera azot 3-rzdowy dobra dystrybucja

akcji serca (M2)

+ zatoki szyjnej

- wpyw na pytk nn-miniow

- zastosowanie:
- leczenie MIASTENII (podskrnie)
- leczenie atonii p.pokarmowego itd (doustnie)

cinienia
Skurcz obwodowych
Rozszerzenie naczyo
(NO)
Rozkurcz miniowych

Skurcz pcherza
Rozkurcz zwieraczy
(mikcja)
Skurcz zwieraczy

- uywana na wojnie w zatoce perskiej (ochrona przed gazami bojowymi)

- leczenie miasteni

odek - HCL (M1)

AMBENONIUM (6h) 10x silniej ni neostygmina, leczenie miastenii etc

DISTIGMINA (24h) leczenie miastenii, atonii jelit i p. moczowego
TAKARYNA leczenie zespow otpiennych (Alzheimer) hepatotoksyczna

Skurcze (M2,3)
(biegunka) + wymioty
Rozkurcz zwieraczy

FLUSTYGMINA, EKOTIOPAT (100h) leczenie jaskry

(trzeba uciskad worek spojwkowy eby lek nie dosta si do krenia)

ORGANICZNE ESTRY KW FOSFOROWEG

- Chlorotion, malation i foteks niegrone dla ycia
- Paration i tiometon (owadobjcze), tabun i sarin (gazy bojowe), etc

Leczenie zatrucia: atropina (i.m co 5-10min) i ~oksymy

(reaktywatory AChE np. obidoksym) + leczenie objawowe

Dziaanie podobne do ukadu wspczulnego

p/wskazania: jaskra , zawa i zaburzenia rytmu
przerost prostaty, zaparcia, hipertermia, miastenia

NATURALNI ANTAGONICI
ATROPINA Pokrzyk Wilczej Jagody (Tra Belladonnae)
Zastosowanie w okulistyce + Leczenie:
- skurcze mini gadkich
- biegunki, moczenie nocne
- asystolia, bradykardia, blok P-K
- premedykacja
- zatrucia inhibitorami AChE i glikozydami
Objawy zatrucia:
5 mg - (...) czowiek jest suchy, lepy, rozpalony, niespokojny
>10 mg piczka

Zastosowanie :
- choroba lokomocyjna, biegunki
- premedykacja
- depresja OUN (+parkinsonizm = wzgldna przewaga Ach nad DA)

SYNTETYCZNE
IV rzdowe
- blok N = blok pytek nerwowo misniowych (+przepona!) = RR
- sabo wchaniaj si z p.pokarmowego, nie przenikaj do OUN

METYLOSKOPALAMINA
profil skopalaminy
BUTYLOSKOPALAMINA
stosowane w skurczach p.pokarmowego
HOMATROPINA - okulistyka
IPRATROPIUM i.v/wziewnie w leczeniu astmy

III rzdowe

PIRYDOSTYGMINA (6h)

Nieodwracalne

ANTAGONICI

SKOPOLAMINA Bieluo, Lulek czarny

(leczenie tachy nadkom.)

- dobrze przenika do OUN i zwojw

- bez wpywu na pytk nn-miniow
- zastosowanie: leczenie JASKRY, ALZHEIMERA, zatrucia
cholinolitykami i 3piercieniowymi lekami p/depresyjnymi

NEOSTYGMINA (2h) - zawiera azot 4-rzdowy gorsza dystrybucja

akcji serca

2009 by nixon

Rozkurcz (zaparcia)
skurcz zwieraczy

- wchaniaj si z p.pokarmowego
- przenikaj do OUN
CYKLOPENTOLAT okulistyka
(rozszerzenie renicy + cykloplegia blok akomodacji)

SELEKTYWNE
PIRENZEPINA - bloker M1
- leczenie wrzodw
- nie przenika do OUN
- nie powoduje suchoci

TROPIKAMID - bloker M4
- profil cyklopentolatu

2009 by nixon

UKAD WSPCZULNY
1

ACh

SOMATYCZNY

N minie p.prkowane

AUTONOMICZNY
1

Ach

- NC: 3,7,9,10
- S2-S4

Gs

Gq

- CA

+ CA

+ PLC

cAMP

cAMP

IP3

1 Ach

- rogi boczne C8-L3

- kontrola:
- area postrema
- nucleus tracti solitarii

Gi

ACh

PRZYWSPCZULNY

WSPCZULNY

SYNTEZA

BIAKA G

przedzwojowe

/ + M (Ach - gr.potowe)

pozazwojowe

aktywacja [K ]
2+
blok [Ca ]

DAG

otwarcie
2+
[Ca ]SER

+ kinaza C

hiperpolaryzacja

Fenyloalanina
+ OH
Tyrozyna
+ OH
(OH)2 Fenyloalanina
- COOH
DOPAMINA
+ OH
NORADRENALINA
komrki ciemne rdzenia

+CH3
ADRENALINA

ino, chrono, dromotropowo -

komrki jasne rdzenia

RECEPTORY -1 A,B,C Gq

RECEPTORY 1-4

A napyw Ca z zewntrz
B napyw Ca z SER
C napyw Ca z SER (gr. krokowy)

SKURCZ

OKO
SERCE
OUN
WTROBA
NERKA

TRZUSTKA

Przewaga

(skurcz)
efekt HIPOTENSYJNY
efekt SEDATYWNY
insuliny

Serce

Pobudzenie

NORADRENALINA
- wycznie pozajelitowo (wlew doylny 1-4mg)
- agonista alfa (silniej) i beta (gwnie 1)
- Skurcz naczyo i wzrost cinienia i przepywu wieocowego
Pobudzenie NC X
Bradykardia (mimo receptorw B1)
(nawet bardzo mae dawki nie powoduj obnienia
cinienia sabe powinowactwo do B2)

Wycznie

Rozszerzenie renicy
Pobudzenie
Pobudzenie
Glikogenoliza
reniny

- presynaptyczne (autoregulacja)
- hamowanie neuronw adrenergicznych

Autoreceptory pobudzenie
Nerki Reniny

B1

Naczynia
Oskrzela
Zwieracze
Macica
Nasieniowody
Rozwieracz renicy

RECEPTORY -2A,B,C
NACZYNIA
OUN

Wycznie

Gs

Macica
Pcherz
M. rzskowy

Rozkurcz

B2
Przewaga

Gi

Naczynia
Oskrzela
Wtroba
Trzustka

Rozkurcz
Glikogenoliza
Insulina

ADRENALINA

- wycznie pozajelitowo (podskrnie 0,5mg)

- agonista beta (silniej) i alfa
- Pobudzenie serca (B1) i wzrost cinienia
Skurcz naczyo skrnych i nerek
Rozkurcz naczyo mini i wtroby (B2)

RECEPTORY D
receptory D1,5 - nerka i trzewia- oporu
receptory D2,3,4 ukad nerwowy

Zastosowanie we wstrzsie:
- zwiksza przepyw krwi przez nerki
- zwiksza diurez
- zwiksza natriurez

- nie pobudza receptorw alfa

- nie pobudza receptorw beta 1
- nie pobudza receptorw beta 2
2) 2,0-5,0 ug/kg m.c./min:

- pobudza receptory dopaminergiczne

- nie pobudza receptorw alfa
- pobudza receptory beta 1
- nieznaczy HR, BP

- nie pobudza receptorw beta 2

- pobudza receptory dopaminergiczne
- pobudza receptory alfa

Zaburzenia Rytmu
BP -> Wylew

- mae dawki (0,1ug/kg) zazwyczaj obniaj BP

- rozkurcza oskrzela (astma)
- rozkurcza macice (cia/pord)

DOPAMINA
Gs - cAMP
G i- cAMP

- pobudza receptory dopaminergiczne

3) 5,0-10,0 ug/kg m.c./min:

Pobudzenie NC X
Zwolnienie rytmu serca

B3 adipocyty (lipoliza), prostata, p.ciowy

B4 atypowy sercowy (rola nieokrelona)

Dopamina podawana we wlewie z szybkoci

1) 0,5-2,0 ug/kg m.c./min:

naturalny prekursor NA
wlew = dziaa szybko i krtko (2 minuty)

- skurcz ttnic obwodowych

- pobudza receptory beta 1

- HR, BP

- nie pobudza receptorw beta 2

4) powyej 10 ug/kg m.c./min :

- nie pobudza receptorw beta 2

- uoglniony skurcz ttnic obwodowych
- HR (ryzyko arytmii), BP

1 Leczenie wstrzsu, miejscowo w znieczuleniu (skurcz naczyo)

- NIE PODAJEMY W: ChNS, kardiomiopatii, nadcinieniu, miadycy, T3, zespole suchego oka

Fenylefryna

(uwaga na zanikowy nieyt nosa, stosowad max 5 dni)

- obkurcza luzwk nosa (jak efedryna)

Metoksyamina
Mefentermina
Metramidol

2 Terapia nadcinienia (blok wydzielania A/NA)

2+

-grzbietowe

rdzeniowe
neurony
wspczulne

pocztkowy cinienia
(+ skurcz opuszek, nie dawad w Raynaud)

I1+

P/WSKAZANIA:
- ChNS, T3, HR

baroreceptor

NC X
1+

- drenia mini, zaostrzenie blu

wieocowego, zab. rytmu, osabienie

D-izomer silnie
L-izomer silnie
HR (siy i przewodzenia) +oporu obwodowego = saby wpyw na BP
Przepywu wieocowy, K, Glc i FFA
Izoprenalina, orciprenalina - 1,2 leczenie astmy (dawniej)

pasmo samotne (2)

+
jdra NC X
twr
-dwuznaczne
siatkowaty

Pobudzenie NC X
Blok wspczulnego
ADH, ARO
p/lkowo
locus coeruleus
uspokajajco Leczenie uzalenieo

Uwaga na:

1 stymulacja serca
1 ,2 - nieselektywne
Dobutamina

dodatkowo uwolnienie NA

Klonidyna

2009 by nixon

gwne dziaanie (spadek cinienia)

2 astma

rozkurcz macicy

SZYBKO I KRTKO
Salbutamol
Terbutalina
Rimiterol

Ritodryna

WOLNO I DUGO
Salmeterol (wchaniania w oskrzelach)
Bitolterol (hydroliza do aktywnego)
Bambaeterol

- najszybciej i najkrcej
- otwiera oskrzela
innym lekom

Nowe -

LABACS = 2 + steryd

Fenoterol
uwaga na godu ( NA aktywuje orodek sytoci)
aktywnoci spoczynkowej przepony podczas snu, temperatury
przepywu wieocowego, suchod w jamie ustnej, hemoliza

Guanfacyna dziaa duej, sabiej uspokaja

Guanabenz dziaa krcej, dziaa te na pozazwojowe
Metylodopa nadcinienie ciarnych (+niewydolnod nerek)

Nadcinienie

SZYBKO I DUGO
Formoterol
UWAGA: powoduj zaburzenia rytmu i drenia miniowe
Inne: prokaterol, pirobuterol, albuterol

orodkowo = klonidyna
obwodowo = false transmitter
bloker dekarboksylazy DOPA

metyloNA

- najmniej wybirczy

Migrena
Jaskra (produkcji pynu)
Lk/nerwice -> P
Nadcinienie wrotne

ChNS (tylko NYHA 2 i 3!)

Zawa (leczenie/prewencja)
Zaburzenia rytmu
T3

( obkurczenie yy wrotnej i przepywu)

- jaskra, migrena, samoistne

- phaeochromocytoma

kardioprotekcja :

Niewydolnod Serca
- afterload

BLOKERY ZWOJOWE (ganglioplegia) SZYBKI blok ACh i NA

Trimetofan
- stany nage (przeom nadcinienia,
Pentolinium
ostry obrzk puc, ttniak aorty)
Mekamylamina
- kontrolowana hipotermia (chirurgia)
BLOKERY POZAZWOJOWE powoli i dugo
- blok syntezy/magazynowania/uwalniania
- RBF = obrzki (stosujemy z diuretykami)
- czsta nadwraliwod po odstawieniu - przeom nadcinienia
- powoduj biegunki, wrzody, skurcze oskrzeli itd

Rezerpina (alkaloid rolinny)

NA (ryzyko podcinienia
ortostatycznego)
(blok GABA)

(efekt po 2 tyg.!)

DA
5-HT (depresje)

Obwodowo i Orodkowo
blok magazynowania

1) BP (uwolnienie NA)
2) BP (false transmitter)
3) nadwraliwod

Wypiera NA z ziarnistoci

Guanaklor blok syntezy NA (blok hydroksylazy dopaminy)

Guanoksan nieselektywny, orodkowo i obwodowo (+hepatotoksyczny)
Betanidyna, Debrizochina dziaaj bardzo krtko
Alkaloidy Sporyszu nieselektywne

Leki w chorobach

Obwodowo blok 1, 2 / Ach+ (!)

Orodkowo blok o. naczynioruchowych podwzgrza i RP

rozkurcz

(NIESTABILNA i WSTRZS)
(blok 2 = skurcz naczyo i
oporu obwodowego)

Arytmie

Bloki AV 2,3

( refrakcji przedsionkw
przewodzenia P-K)

(dromotropowo -)

Jaskra

Bradykardia 50
P/WSKAZANIA WZGLDNE:

(produkcji pynu)

Prinzmetal, Raynauld

Migrena

(skurcz naczyo)

(niektre postacie)

Nadcinienie

Astma, POChP
Cukrzyca
zab. lipidowe
Choroby nerek

*Agoantagonici - mierne pobudzenie w spoczynku, a blok przy uwolnieniu A/NA

(stres, wysiek). Nie obniaj bardzo siy skurczu, nie blokuj przewodzenia
dlatego mona je stosowad w niewydolnoci i blokach serca (roztropnie;)
*Dziaanie bonowe (chinidynopodobne) - stabilizacja bony = w. antyarytmiczne
* UWAGA: -blokery powoduj nastroju, libido, koszmary senne

Antago

naczyo
obwodowych
uwaga na hipotoni

nie obserwujemy:
HR, ARO, Na
podcinienia

Fenoksybenzamina - silniej na 1, nieodwracalna, ryzyko

- uwaga na suchod i obrzk luzwek

Tamsulozyna bloker 1A/C = leczenie agodnego przerostu prostaty

Propranolol - dz. bonowe, leczenie migreny, lipofilny

Sotalol dz. bonowe, hydrofilny
Timolol - leczenie jaskry i migreny
Nadolol migrena (hydrofilny, uwaga na nerki)
Alaprenol - dz. bonowe

Ago-Antago Penbutolol lipofilny (uwaga na wtrob)

Pindolol
Karteolol - leczenie jaskry
Oksyprenolol

SELEKTYWNI 1

NOWE
wybirczod

Antago

- leczenie niewydolnoci serca, przeomw/diagnostyka phaeochromocytoma

Blok 1
Blok PDE

Niewydolnod serca

(rzutu serca, RAA)

Fentolamina dziaa krtko, nieselektywny 1, 2, / Histamina+

Prazosyna selektywna, odwracalny

ChNS
Zawa
(leczenie i prewencja)

IM WIKSZA
SELEKTYWNO LUB
DZIAANIE
AGONISTYCZNE TYM
MNIEJ P/WSKAZAO

ANTAGONICI RECEPTORW

Tolazolina blok 1, 2 / Ach+, Histamina+ (!)

P/wskazania

NIESELEKTYWNI

Guanetydyna (podobna do rezerpiny) false transmitter

Wycznie obwodowo

- zapotrzeb. na O2
- dziaania A/NA
- remodelingu
- agregacji pytek

Wskazania

Ago-Antago

Bisoprolol
Betaksolol
Atenolol
Metoprolol
Praktolol
Celiprolol
Esmolol
Acebutol
- dz. bonowe

Labetolol
- HR
- ARO
- oporu

1-

2+/- ChNS
Nadcinienie

1- 2+ - rozkurcz naczyo i oskrzeli,

- nie powoduje lipolizy

Celiprolol

Karwedilol

1-

2-

- dodatkowo Ca w mm
- nadcinienie w cukrzycy

nebiwolol

selektywny 1-

- dodatkowo uwalnia NO

LEKI
PSYCHOTROPOWE

2009 by nixon

Klasyfikacja lekw psychotropowych:

1. Leki przeciwpsychotyczne (neuroleptyki)

2. Leki przeciwdepresyjne
3. Leki przeciwlkowe (anksjolityczne)
4. Leki pobudzajce (psychostymulujce)
5. Leki nootropowe, prokognitywne (geriatryczne)
6. Leki nasenne (hipnotyczne)
7. Leki tymoprofilaktyczne (sole litu, karbamazepina, pochodne kwasu walproinowego)
8. Leki przeciwparkinsonowskie
9. Inne leki psychotropowe (disulfiram =Anticol, chlormetiazol = Heminevrin)
10. rodki psychozotwrcze, psychodysleptyczne lub halucynogenne.

2009 by nixon

BARBITURANY (zawieraj rodniki alifatyczne i aromatyczne)

SEN

Dziaanie na OUN
(Bezporednio na GABA-A)
- nasenne
- depresja orodka
naczynioruchowego
- ADH
- uzaleniaj
- + zesp abstynencji

Desynchronizacja = czuwanie
Synchronizacja = sen nREM (fala wolna)
Bodziec

rdzeo przeduony

Twr Siatkowaty

Wzgrze
(j. siatkowate)

Wzgrze
(czd sensoryczna)

wzgrze

Kora (potencja pierwotny)

Kora (pot. wtrny)

j.siatkowate blokuje

blok

Dodatkowo barbiturany
obniaj wchanianie Ca i okres
ptrwania 1,25(OH)2D3

- krtkotrwae znieczulenie oglne (i.v)

- wprowadzenie do anestezji (i.v) - premedykacja
- dobrze rozpuszczalne w tuszczach
- po zadziaaniu przenika do mini i tk. tuszczowej

J. sinawe (NA) = czuwanie

(chod maa aktywnod w nREM i brak w REM)
J. szwu (5-HT) = czuwanie (uszkodzenie = bezsennod)
Pole przedwzrokowe
rytm biologiczny

Heksobarbital
- pochodna kwasu hydroksy-metylo-barbiturowego

Tiopental, Tiamylal
- pochodne siarkowe kwasu barbiturowego

LEKI USPOKAJAJCE (Sedativa)

Metoheksital (silniejszy ni tiopental)

- pochodna tlenowa kwasu barbiturowego

pobudzenia, napicia, niepokoju:

depresyjnie na OUN

redni czas dziaania

Kozek Lekarski (Valeriana officinalis)

- zawiera estry kwasu izowalerianowego i waleropotriaty
(nalewki, wywary, mieszanki etc)
- Mentowal ester mentolowy kw. Izowalerianowego (do ssania)

Passiflora, Szyszki Chmielu Zwyczajnego, Miek Wiosenny

- uspokajajce i nasenne (per os)

- silne wizanie z albuminami
- dobrze rozpuszczalne w tk. tuszczowej

Allo, Cyklo, Pento, Buto - barbital

Dugo dziaajce

NASENNE (hypnotica)

- uspokajajco, nasennie, niektre p/drgawkowo

- saba dystrybucja do tk. tuszczowej

- Atkywacja GABA-A
- Stabilizacja bon kom.
(progu dranienia)
- Blok aocucha oddechowego etc

+Zopiklon, zolpidem

Ostre zatrucie
- poraenie o. oddechowego
- zapad kreniowa
- niewydolnod nerek

Krtko dziaajce

MOST (j. siatkowate przednie wydziela ACh)

zasypianie = ACh i pobudzania cz. sensorycznej

1) Barbiturany
2) Niebarbiturowe
(3) Benzodiazepiny

dziaanie na wtrob
- P450
(mona wywoad atak porfirii)
Interakcje
- lekw hipoglikemizujcych
- przeciwkrzepliwych etc

Desynchronizacja i wraliwoci na bodziec

blok tworu siatkowatego

snu - niefizjologiczny:
REM (zaburzenie REM/nREM)

Przewleke zatrucia
- obraz podobny do upojenia
alkoholowego:
- ataksja
- zaburzenia mowy
- agresja

NIEBARBITUROWE
Domeny wice
- GABA
- Barbiturany
(BDA)
- Benzodiazepiny
(BDZ1, BDZ2)
- Steroidy
- etanol (!)

Leki nasenne dziaaj te uspokajajco

(uspokajajco

nasennie)

Karbaminiany
Etinamat uzalenia
Pochodne Chinazolonu
Metakwalon powoduje omamy
otwarcie
kanau Cl

Hiperpolaryzacja

p/kaszlowo, p/histaminowo

Pochodne Karbinolu
Metylopentynol dziaa krtko
Etchlorwinol p/drgawkowo
Pochodne Tiazolu
Klometiazol dziaa szybko, stosowany w:
stanach drgawkowych i upojeniu alkoholowym

(mniej toksyczne ni BDA, ale stosowad do 4tyg.)

wzmacniaj dziaanie GABA przez wizanie z BDZ

(std czstoci otwarcia kanau a nie cakowite otwarcie jak BDA)
Typy BDZ (omega 1-6):
1 - kora, mdek, j. podstawy
2 rdzeo krgowy, podwzgrze, hipokamp, j. przegrody
3 obwodowo synteza sterydw
Dziaanie na:
- rdzeo krgowy
- twr siatkowaty
- ukad limbiczny:
- hipokamp
- Wyspa
- j.migdaowate
- kora orbitofrontalna
- mdek

Zwiotczenie mini
Nasennie
Amnezja nastpcza, p/drgawkowe
Anksjolitycznie (p/lkowo)
p/drgawkowo, ataksja,
zawroty glowy
Amnezja, spltanie
Uzalenienie (orodek nagrody)

- kora
- brzuszna nakrywka
Uwaga:
- niepamid nastpcza jest wykorzystywana w anestezji
- skadnik tabletek gwatu (date rape drugs) + alkohol
- czsto stosowane w leczeniu alkoholizmu (substytut)
- odstawienie benzodiazepin zawsze nasila bezsennod i lk + z.abstynencji
Przeciwwskazania:
- osoby starsze, dzieci
(otpienie lub r.paradoksalne przeciwne do oczekiwanych)
- Cia, laktacja - floppy-infant syndrome
(teratogennie/uzalenienie noworodka)
- Miastenia, Parkinson, Ataksja, zatrucia: opioidami, alkoholem

SZEREG 1,5
Klobazam
Czas
(h)
150
100
60
30
Nitr
20

Fenobarbital

Cl

BENZODIAZEPINY

12
12
4

N-demetylacja i hydroksylacja w wtrobie

(przeciwlkowy)

SZEREG 1,4

g. zastosowanie:
Kwazepam selektywny omega 1
Flurazepam - bez objaww day after
Medazepam CH3(-) OH(+) w wtrobie
przewleka bezsennod
Flunitrazepam CH3(-) OH(+) w wtrobie
Temazepam sprzgany z glukuronianem
Chlordiazepoksyd CH3(-) OH(+)
uspokajajco
Oksazepam +glukuronian
p/lkowo
Lorazepam +glukuronian
Lormetazepam +glukuronian - wybirczo nasennie (nie zaburza REM)
Bromazepam
Klonazepam
Diazepam (24h) (valium)
Midazolam (3h) first pass

TRIAZOLOWE

p/drgawkowe
CH3(-) OH(+)

p/ lkowe
char. poranna bezsennod (!)

nasenne
Triazolam (3h) first pass
krtko dziaajce - eby
Estazolam (24h)
nie byo objaww day after
Alprazolam p/depresyjne, p/lkowo

2009 by nixon

TRJPIERCIENIOWE

AGONICI RECEPTORA BDZ

FAM full allosteric modulator = dziaa na wszystkie receptoru omega
PAM partial allosteric modulator = dziaa z du si ale ma ma aktywnod wewntrzn
SAM selektywny

Peni agonici
Triazolam (FAM)
Diazepam (FAM)
- nasennie (dzieo przed operacj)
- uspokajajco (w dniu operacji)
- p/drgawkowo, anksjolityk

Zolpidem (SAM)
- budowa: imidazolopirydyna
- selektywny omega 1
- dz. nasenne
- 5mg = sen fizjologiczny
- sabiej p/lkowo etc.

Zopiklon (SAM)
- budowa: cyklopironol
- akt psychomotorycznej
nastpnego dnia

Zaleplon (SAM)
- budowa: pirazolopirymidyna
- selektywny omega 1
- dz. sedatywne
- 5mg = sen bez efektu
day after (dziaa 1h)
- efekt first pass (70%)
(sok grejpfrutowy hamuje
jelitowy P450)
DZ. niepodane:
- niepamid, spltanie
- somnambulizm

Blokery:
Zastosowanie:
Depresja, Lk, PMS :), zaburzenia odywiania,
Zaburzenia osobowoci, ADHD, Autyzm, uzalenienia nikotynowe

Czciowi agonici
Abekarnil (SAM) omega 1
- leczenie lku uoglnionego
- budowa: B-karbolina

Imidazenil (PAM)
- silnie p/lkowo
- b.may wpyw na czynnoci
psychomotoryczne
- budowa: imidazolobenzodiazepina

Choroba afektywna
jednobiegunowa
Depresja
1) NA
2) serotoniny
3) stres
ACTH

dwubiegunowa
depresja-mania

- p/lkowo
-zwiksza apetyt
(leczenie anoreksji?)
- budowa: imidazolobenzodiazepina

Alpidem
- hepatotoksyczny
- silnie p/lkowo
- sabo sedatywnie

wychwytu 5-HT
wychwytu NA
wychwytu DA
receptora M
receptora 1
receptora H1
kanaw Ca

kortyzol

ADH

hipokamp :
- transportera 5-HT
- czynnika neurotroficznego

P/wskazanie:
Jaskra, zaburzenia rytmu serca, ChNS, Addison, T3
Niewaciwie stosowane nasilaj lk, omamy, urojenia (!)

TPLD (trjpiercieniowe)

Imipramina

- Benzodiazepina
- krtko dziaa (1h)
- stosowana w zatruciach BDZ

SSRI (inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny)

NARI (blokery wychwytu zwrotnego NA)
NDRI (blokery wychwytu zwrotnego NA i DA)
Sole litu (ch. dwubiegunowa + zesp. Hiperkinetyczne)

demetyloimipramina

Blokery wychwytu g. NA poprawa nastroju i napdu

(bez dziaao receptorowych, inhibitor wychwytu Na i serotoniny)

Selektywne

Wenlafaksyna

SNRI (inhibitory wychwytu serotoniny i NA)

NaSSA (antydepresanty NA-ergiczne i
swoicie serotoninergiczne)

SARI (antagonici 5-HT 2A i wychwytu zwrotnego serotoniny)

Neuroleptyki o dziaaniu p/depresyjnym
Niebezpieczna grupa lekw, nasilaj dziaanie
Benozdiazepin, barbituranw, etc.

5-HT 1A

autoreceptor
somatodendrytyczny
j. szwu
blok wydzielania serotoniny

Dziaa po dugim czasie(dziaanie do 2 tygodni)

Brak dziaania nasennego
Nie upoledza procesw psychomotorycznych
Brak interakcji z etanolem, nie uzalenia

II rzdowe

Nortriptylina

INHIBITORY MAO
Przewaga w:
m. sinawe

Przewaga w:
prkowie
istota czarna

(chlorprotiksen, sulpiryd, tioridazyna, lewopromazyna)

agonista

1) Benzodiazepiny (leki 1-rzutu)

2) Agonici receptorw 5-HT 1A
Buspiron, Ipsapiron, Gepiron

Amitryptylina

MAO-I (inhibitory MAO)

Nowe Leki

Flumazenil

III rzdowe

Blokery wychwytu g. serotoniny poprawa nastroju

( sole litu uszkadzaj nerki, szpik, powoduje drgawki i T3)

Antagonici

z. serotoninowy (mioklonie, drenie, niepokj, poty)

drenia, tachykardia, zaburzenia erekcji
pobudzenie psychoruchowe, omamy, psychozy
suchod, zaparcia, napad jaskry, tachykardia
hipotonia ortostatyczna etc.
godu, sennod
zab. przewodnictwa w sercu

Zastosowanie:
Depresja, Lk, moczenie nocne, z. hiperkinetyczne

Leki Klasyczne

Bretazenil (PAM)

dziaanie niepodane:

receptor
postsynaptyczny
u.limbiczny
orodki kary
j.migdaowate
hiperpolaryzacja

Cheese effect blok MAO przeomy nadcinieniowe wywoane

gromadzeniem tyraminy (wystpuje w serach, winach,piwach,
czekoladzie, kawie, fasolach, bananach,salami, ledziach)

RIMA Moklobemid
p/wskazania:
- nadwraliwod
- uszkodzenie wtroby
- cia
- przyjmowanie
TPLD, SRI, IMAO

(nieselektywne, nieodwracalne) Generacja I

Iproniazyd, fenelzyna, izokarbamid,
pargylina, tranylcypromina
niepodane: uszkodzenia wtroby, cheese efeffect,
drenia,zmiany fazy choroby, bezsennod, psychozy

Generacja II

(selektywne, nieodwracalne)
gwne dziaania niepodane:
- zaburzenia snu
- pobudzenie psychoruchowe
- drenia
- zaburzenia widzenia
- ble i zawroty gowy
- suchod w ustach
- Zwyki cinienia (rzadko)

Klorgilina (MAO-A)
(Leczenie Parkinsona) - Selegilina (MAO-B)
(selektywne, odwracalne)

Moklobemid (MAO-A) - RIMA

Lazabemid, karoksazon (MAO-B)

Generacja III

2009 by nixon

LEKI P/DEPRESYJNE (c.d)

SSRI selektywne inhibitory wychwytu serotoniny

Fluoksetyna (Prozac), Fluwoksamina, Sertalina
- desensytyzacja autoreceptorw 5-HT 1A = dziaania serotoniny
- dziaanie podobne do TLPD, wskazane w cikich depresjach/lekoopornych
- aktywnoci DA leczenie dystymii (naprzemienna depresja i draliwod)
- dziaania niepodane (wikszod przejciowych):
anorgazmia (5HT-2A)
Lk (5HT-2A i C)
Bezsennod (5HT-2)
Migreny (naczyniowe)
apetytu, biegunka/zaparcia, suchod w ustach- 5HT - 3 i 4

NARI - Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny

Wiloksazyna, Reboksetyna, tamoksetyna
- zastosowanie: - zesp niedoboru noradrenaliny
- depresje z zaburzeniami kognitywnymi
- dziaania niepodane (niespecyficzne pobudzenie alfa1, 2, beta 1)
- Przeciwwskazania: padaczka, cia, laktacja, ostronie w jaskrze

NDRI - Blokery wychwytu zwrotnego noradrenaliny i dopaminy

Bupropion (sabo hamuje take wychwyt 5-HT)
w Polsce zarejestrowany jako lek w leczeniu uzalenienia od nikotyny
- Przeciwwskazania:
zaburzenia odywiania, padaczka niewydolnod krenia, cia, laktacja
nie stosowad jednoczenie z IMAO

SNRI - Podwjne inhibitory wychwytu zwrotnego

serotoniny i noradrenaliny (+DA)
Wenlafaksyna

Blok = p/depresyjnie

bez lku

1a,

2a,

- szlak mezolimbiczny

3. A
4. H
5. ACh

- blok = depresja
- nadmiar = euforia, omamy

- szlak mezokortykalny

-szlak guzkowo-lejkowy
- DA hamuje PRL
- blok DA = PRL

sedacja, hipotonia ortostatyczna, zab. ejakulacji

sedacja, uspokajajco
objawy niepodane (obwodowe), wpyw na pamid

NIEPODANE:
- obnienie progu drgawkowego, cineinia, zab. rytmu, lk
choroba wrzodowa, zaparcia, nudnoci, przebarwienia skry (ACTH),
Glc (cukrzyca), BMI

- blok = objawy negatywne,

czynnoci poznawczych

ACTH, TSH , FSH, LH, GINEKOMASTIA

Leki przeciwpsychotyczne I generacji:

DA - (limbika, prkowie, podwzgrze)

Kierunki poszukiwao neuroleptykw II generacji:

- Selektywnod D2 (wicej w obrbie limbiki ni prkowia)
- mniej objaww niepodanych (parkinsonizm etc)
- blok D2 w opuszce = dziaanie p/wymiotne
- ago-antagonici D2 (podtrzymanie czynnoci neuronu i nie
dopuszczenie do up-regulation)
- modulacja DA poprzez ukad serotoniny:
Receptory 5-HT2 hamuje DA, zablokowanie ich zatem prowadzi
do nasilenia przekanictwa DA i podtrzymania funkcji neuronu

Z BUDOW WIELOPIERCIENIOW
1) Pochodne butyrofenonu
(silne blokery D2 + brak wpywu na ACh i H, sabo na A)

- haloperidol
- spiperon
- trifluperidol
- droperidol

zaburzeo gastrycznych

Mianseryna (czteropiercieniowy lek p/depresyjny)

Antagonista: 1, 2,
5HT-1A, 5HT-2A ,
H1, H2
Dziaanie niepodane: pancytopenia, drgawki, zmiany skrne, obrzki staww

SARI - Antagonici receptorw 5HT2A oraz wychwytu zwrotnego

serotoniny (wzrost transmisji 5HT przez receptor 5HT1a) - Nefazodon

uspokajajco, p/psychotycznie
oporna schizofrenia
majaczenia alkoholowe
anestezjologia
silny bloker 2

2) Pochodne difenylobutylopiperydyna
(silne blokery D2 + brak wpywu na ACh i H, sabo na A)

(czsto powoduj hipotermi)

- chlorpromazyna silnie na wszystko + blok orodka sytoci

- uwaga na leukopenie i taczk zastoinow

- lewomepromazyma sabo p/psychotyczne, silnie

uspokajajco, p/depresyjnie

- tioridazyna saby lek, kardio(long QT)/retino toksyczny

- pipotiazyna silnie aktywizuje, duo d. niepodanych

- Z piercieniem piperazynowym = SILNE LEKI

bez dysfunkcji seksualnych

blok 2 - dziaanie anksjolityczne i przeciwdepresyjne

blok 3 - p/wymiotne
Aktywacja 1a - Wspomaganie efektu p/psychotycznego

- blok DA = objawy parkinsona

- nadmiar DA = dyskinezy (tiki)

- pimozyd
- penfluridol
- fluspirilen

- flufenazyna dugotrway, aktywizujcy +LEUKOPENIA(!)

- perfenazyna sabiej uspokaja, silny blok pozapiramidowy (!)
- perazyna mocny cholinolityk
- tioproperazyna najsilniejszy lek p/psychotyczny
- trifluperazyna silny neuroleptyk + uspokaja

2) Pochodne tioksantenu (mao d. niepodanych -blokuj D1 i D2)

- chlorprotiksen- saby neuroleptyk, silny anksjolityk
- flupentiksol - aktywizujco, p/lkowo
- klopentiksol - silnie uspokaja

silnie aktywizujco
silnie p/psychotycznie

3) Pochodne benzamidu
- Sulpirid - aktywujcy
- Sultoprid hamujcy
- Metoklopramic brak dz. neuroleptycznego
- leczenie chorb p.pokarmowego

- Z piercieniem piperydynowym

blok = bez objaww ubocznych

2a,

2. 5-HT (oglnie objaww negatywnych)

- promazyna agodny, uspokajajcy + p/wymiotnie

- cyamemazyna nowy lek - niewiele d. niepodanych

NaSSA dziaajce gwnie receptorowo na ukad

serotoninergiczny i noradrenergiczny
Mirtazapina
2
H1
5HT:

1. DA
- szlak nigrostriatalny

TRJPIERCIENIOWE
1) Pochodne fenotiazyny :
- Z grup alifatyczn

- czyste TLPD (nie blokuj M1, alfa 1, H1 -brak dziaao niepodanych

charakterystycznych dla TLPD)
- Dziaania niepodane: nudnoci, zaparcia, zaburzenia snu, suchod w ustach
- Przeciwwskazania: okres ciy i karmienia, nie stosowad razem z IMAO

Antagonista:

wpywaj swoicie na objawy psychotyczne, usuwajc zespoy przebiegajce z omamami i urojeniami

4) Pochodne Indolu
- Molindon
- Oksypertyna

aktywizuj, dziaaj sabo na

ukad pozapiramidowy

ATYPOWE (wybircze do u.limbicznego, blok 5-HT2a)

- amisulprid - bloker D2 (limbiczny), nie dziaa na 5HT-2a
- klozapina bloker D2, 5HT-2a, H1, M, 1, 2 (LEUKOPENIA!!)
- olanzapina profil klozapiny, bez uszkodzenia szpiku
- zotepina profil klozapiny + blok wychwytu NA
- kwetiapina silniej na 5HT-2a ni D2, blok H1, M, 1, 2
- risperidon sabe powinowactwo do M
- ziprasidon sabo blokuje M, H1, 1, 2 silny agonista 5HT-1a
- aripirazol agoantagonista D2 i 5HT-1a, saby bloker 5HT-2

ANTYBIOTYKI

2009 by Nixon

Beta laktamowe

Peptydowe

1) Penicyliny
- Naturalne
- Psyntetyczne
- Izoksazolilowe
- Aminopenicyliny
- Karboksypenicyliny
- Ureidopenicyliny

2) Cefalosporyny
3) Karbapenemy
- meropenem
- imipenem
- ertapenem

4) Monobaktamy

1) Polimyksyny
-

Gramicydyny
Bacytracyna
Polimyksyna B
Kolistyna

2) Streptograminy
3) Glikopeptydy

Aminoglikozydy
I- generacja
Streptomycyna
Amikacyna
II- generacja
gentamycyna
tobramycyna
neomycyna

- wankomycyna
- teikoplanina
- daptomycyna

chinolony
1) chinolony niefluorowane (I generacja):
Kwas nalidyksowy
Cinoxacyna
2) fluorochinolony
II generacji cyprofloksacyna, ofloksacyna,
penfloksacyna, enoksacyna
III generacja lewofloksacyna
IV generacji moksyfloksacyna

oksazolidynony

4) Lipopeptydy
5) Glikolipopeptydy

linezolid

- aztreonam

nitroimidazole

Makrolidy

metronidazol

14C erytro, klatromycyna

Ketolidy - telitromycyna
15C - azytromycyna
16C - spiramycyna

Linkozamidy
- klindamycyna
- Linkomycyna

Streptograminy
- Pristinamycyna
- wiriginiamycyna
- chinupristyna/dalfopristyna

nitrofurany
nitrofurantoina

Tetracykliny

amfenikole

sulfonamidy

1) Naturalne
- chlorotetracyklina
- oksytetracyklina
- tetracyklina
2) Modyfikowane
- Doksycyklina
- Metacyklina
- Rolitetracyklina
- Minocyklina

chloramfenikol

sulfacetamid

ryfamycyny

diaminopirymidyniny

ryfampicyna, ryfaksymina

kwas fusydowy
Fusafungina

trimetoprim

fosfomycyna
urotropina
nitazoksanid

SYNTEZA
- laktamy
- glikopeptydy
- bacytracyna
- cykloseryna

SPJNO
(wizania krzyrzowe)

- laktamy

POLIMERAZA DNA
- metronidazol

GYRAZA
- chinolony

SYNTEZA NUKLEOTYDOW
- syntetaza H4F: sulfametoksazol

- reduktaza H2F: trimetoprim

POLIMERAZA RNA

CIANA KOMRKOWA

- rifampicyna

REPLIKACJA

TRANSKRYPCJA
RYBOSOMY

50S
Makrolidy
Linkozamidy
Streptograminy
Amfenikole

30s
Tetracykliny
Aminoglikozydy

BONA KOMRKOWA (Fosfolipidy)

- polimyksyny

-hemolizujce, Neisseria leki 1 rzutu

Inhibitory -laktamaz

Inaczej Debecylina

MECHANIZM:
BENZYLPENICYLINA
P.PROKAINOWA
P.BENZATYNOWA
1) wizanie z PBP
600 000 j.m/6h
1-2 mln j.m/6h
600 000 j.m/ 6 dni
2) blok tworzenia wizao krzyowych
3) aktywacja enzymw autolitycznych
Do mm./dokanaowo
Do mm./dokanaowo
Do mm./dokanaowo
Wolniejszy metabolizm
SKUTECZNE WOBEC:
Benzylpenicylina
PACIORKOWCE
NIEPODANE:
Tkanki (dobrze)
+
GRONKOWCE
1) Z. Hoignea
Pd (dobrze)
dibenzyloetylenodiamina
NEISSERIA
- dziaanie prokainy na OUN
OUN (sabo, ale
CLOSTRIDIUM
- reakcja trwa 60 minut:
wzrost w zapaleniu)
HR, RR, BP (we wstrzsie)
stanowi kontynuacje
BACILLUS ANTHRACIS
2) Z. Nicolai
leczenia ostrych zakaeo
KRTKI
- zatory krysztakami u maych
1h
benzyl penicylin i
OPORNE:
dzieci (gwnie k.dolne)
penicylin prokainow
- atypowe: Chlamydia spp., Mycoplasma spp.,
3) Odczyn Herxheimera
Nerki (80%)
- masowy rozpad bakterii =
Legionella spp.
uwolnienie toksyn
- MRSA (S. aureus), S. epidermidis
- E. coli, Proteus vulgaris,
1j.m =sia dziaania 0,6g soli sodowej benzylpenicyliny lub 1g prokainowej
Pseudomonas aeruginosa,
Nocardia, Mycoplasma
NIEPODANE: alergie (robimy prby uczuleniowe), objawy dyspeptyczne, drgawki (blok GABA przy 10 mln j.m)

V-CYLINA
DOUSTNIE

kwas klawulanowy
+ amoksycylina
Augmentin

sulbaktam
+ ampicylina

tazobaktam
+ piperacylina

Sultamycylin (1:1)
Unasyn (2:1)

400 000 j.m/ 4h

tazocin

+ tikracylina
Timentin

Mechanizm dziaania:
Wizanie z miejscem aktywnym
-laktamazy kodowane plazmidowo:
H. influenzae
M. catharralis
E.coli
Enterobacteriacea
-laktamazy kodowane chromosomowo:
Enterobacter, Citrobacter
Serratia, Morganella
Pseudomonas

nie czymy z: tetracyklinami, makrolidami, chloramfenikolem i linkozamidami

AMINOPENICYLINY

KARBOKSYLOWE

AMPIcylina, AMOKSYcylina, EPIcylina, HETAcylina

KARBENICYLINA
ESTRY: KARFECYLINA, TIKARCYLINA

1. AMPICYLINA

IZOKSAZOLILOWE
OKSA, KLOKSA, DIKLOKSA,
FLUKLOKSA, METY, NAFTY CYLINA
dominiowo
doustnie 1, 2 h po posiku

pozajelitowo/doustnie(30%)
estry - doustnie
pif, baka-ampicylina

dobrze do podu
sabo do oun
1,5h
nerki, d

2. AMOKSYCYLINA
Doustnie
pokarm nie wpywa
na wchanianie
eradykacja H.pylori

1,5h
Nerki 60%

terapia: najpierw i.m, pniej p.o

wskazanie: gronkowcowe oporne

na penicyliny naturalne
nieskuteczne wobec paeczek g(-) i
enterococcus

1. KARBENICYLINA
pozajelitowo (wycznie)
dobrze do OUN, podu
1,5h

nerki (5 x osocze)
Pseudomonas aeruginosa
Proteus morganii, retgeri, vulgaris
Providencia, Serratia
Sabo dziaaj na bakterie G(+)

gramm(+) sabiej ni benzylopenicylina

gramm(-) 10x silniej ni benzylpenicylina:

2. KARINDACYLINA I KARFECYLINA
Trwae w r kwanym
Pseudomonas aeruginosa

H.influenzae, Salmonella, Shigella - gwnie

B. pertussis, E.coli, P.mirabilis

3. TIKARCYLINA
Pseudomonas aeruginosa, Proteus

Oporne: Pseudomonas, Proteus, Serratia, Klebsiella

NIEPODANE (!)
- K, Mg (zaburzenia rytmu), pytek, Na

OPORNE NA - LAKTAMAZY
TEMOCYLINA FORMIDACYLINA
5h
doylnie i dominiowo
NERKI
Dziaanie na:
Enterobacteriaceae
(Salmonella, Shigella, Proteus, Klebsiella)
H. influenzae
Neisseria, Moraxella
Nie dziaa na:
P.aeruginosa, Serattia, beztlenowce

UREIDOPENICYLINY
azlocylina

mezlocylina
apalcylina

wraliwe na penicylinazy
podawane doylnie

piperacylina

dobrze do OUN

mocz, d

dziaaj 16x silniej od karbenicyliny na:

enterobacteriaceae, bacteroides, pseudomonas
Niepodane

CEFALOSPORYNY OGLNIE

DZIAANIE

PODAWANIE - zaley od grupy

METABOLIZM- wydalane gwnie przez nerki
SYNERGIZM: czsto kojarzone z aminoglikozydami
WRALIWE:
- Gronkowce, Paciorkowce, Neisseria
- Haemophilus oporny na aminopenicyliny
- Pay Gram
PSEUDOMONAS Cefepim, Cefazydym
BACTEROIDES Cefoksytyna, cefotaksyn
S.PNEUMONIAE Cefuroksyn, Cefotaksyn,
Ceftriakson, Cefepim

Silnie na Gram+
Salmonella

1.Cefuroksyn
(Zinacef)

Aksetil cefuroksynu
(Zinnat)

Pozajelitowo

Enterococcus
H.influenza
Pseudomonas
Proteus

sabiej na Gram+

doustnie

bardziej oporne na
beta-laktamazy ni
cefalosporyny I-gen

OUN (dobrze)
Oddechowy
Moczowy + rzeczka

Zakres dziaania Izoksalilowych i

aminopenicylin

silne dziaanie na Gram-

2. Cefoksytyna
Pozajelitowo
- stosowana w infekcjach beztlenowcami

(opornod na b-laktamazy wzrasta

wraz z generacj)

(g. B. fragilis)

PRZYKADY
Doustnie
pozajelitowo

OPORNE:
- MRSA, gronkowce koagulazoujemne
- E.faecalis
DZIAANIA NIEPODANE:
- mao toksyczne (alergie, dyspepsje)
- reakcje disulfiramopodobne (blok met. Alkoholu)
- objawy ze strony OUN
- rzekomoboniaste zapalenie jelit
- witaminy K, PLT

Cefradyna
Cefaleksyna
Cefadroksyl
Cefaglicyna

cefazolina
cefalotyna

3.Cefamandol (najsabszy z grupy)

(oporny na leczenie H.influenze)
1h

i.v

tkanki
OUN sabo

nerki(80%)

4.Cefaklor (oporny H.influenze)

5.Cefaprozil
- doustnie
- skutecznod jak cefaklor
- zapalenie ucha, migdakw,
zatok, garda

PRZECIWWSKAZANIA:
- nadwraliwod na cefalosporyny
- laktacja, cia

Proteus, Pseudomonas
Neisseria, H. influenza
E.coli, Klebsiella, Shigella

G-

PRZENIKAJ DO OUN
NIEZMIENIONE OUT Z MOCZEM

1.Cefotaksin
- metabolizowany do dietylocefotaksimu (akt.)

S.Aureus, paciorkowce -hemolizujce

beztlenowe np. Bacteroides fragilis

G+

- stosowany g. w infekcjach OUN (ZOMR)

2.Ceftriakson

Cefepim
- G- (proteus pseudomonas)

cefpirom
- ENTEROBACTERICAE

- G+
- nie dziaa na beztlenowe
cikie zakaenia uk moczowego i oddechowego w przypadku opornoci na inne cefalosporyny

- 70% z moczem, 30% z ci

- najduszy spord cefalosporyn T1/2- 8h
- stosowany w opornej rzeczce i ZOMR

T1/2= 2h, wydalany przez nerki w 97%

stosowane dominiowo, doylnie

PRZYKADY
Doustnie
cefpodoksym
cefiksim
ceftibuten
cefetamet

pozajelitowo

3.Cefoperazon

Cefoperazon
Cefotaksim
Ceftriakson
Cefazidim

4.Ceftazidim

doustne sabo dziaaj na:

nie dziaa na Pseudomonas aeruginosa i b. sabo na G(+)

- 80% z ci (100 x Cp w surowicy)

mm/i.v

nerki (90%)

Cefamycyny

- sabo na G + i beztlenowce
- najsilniej dziaa na pseudomonas

5.Cef- iksim, ibuten, etamet

Pseudomonas, Enterococccus, Acinetobacter - stosowane doustnie

- oddechowy, moczowy, rzeczka
beztlenowce, Staphylococcus

Cefoksytyna

Cefotetan

T /2 = 45 minut

T /2 = 3,5h

Stosowana w infekcjach

E.Coli, Klebsiella, Proteus, beztlenowce

najszerszy zakres i dua opornoci na - laktamazy, najwysza cena

infekcje mieszane (tlenowe/beztlenowe)
hamowanie syntezy ciany bakteryjnej
uywa w ostatecznoci
OPORNE
MRSA, Corynebacterium ieikeium
pseudomonas cepacia, enterococus faecium

1.Meropenem
Neisseria, Haemophilus,
Pseudomonas, enterobactericae

iv co 8h

G(-)
G(+)

- Objawy uboczne rzadko

doskonaa dystrybucja
dobrze do OUN
dobrze do podu i mleka
T1/2 = 1h

2.Imipenem

G(-)

nerki (niezmieniona postad)

- zazwyczaj + cilastatyna

- powoduje drgawki
(nie stosowany w zapaleniach OUN)
doylnie co 6h
T1/2 = 1h
dominiowo co 12h

3.Ertapenem

G(+)
pd, mleko matki
pyn opucnowy, stawowy, tk. kostna

i.v co 12h w schorzeniach j. brzusznej

- Zabijaj w steniu bliskim MIC
- efekt poantybiotykowy (PAE)

1. Atypowe ( Chlamydia etc)

2. Paciorkowce (b.wraliwe):
pyogenes, pneumoniae
viridans, agalacticae
3. Listeria monocytogenes
4. Moraxella catarrhalis
5. H.ducreyi
6. Haemophilus influeznzae (rednio)
7. Gronkowce - MRSA, epidermidis
8. Enterococcus(due stenia)
E.faecium (najmniej)

BEZTLENOWE
1. Clostridium perfrigens
- na difficile brak dziaania
2. Bacteroides (nie fragilis)
3. Actinomyces

B.fragilis, B.gracilis,
Veilonella
Fusobacterium

I generacja
Pseudomonas, Enterobacteriaceae
mycobacterium avium intracellulare

Profil aminoglikozydw, mniej toksyczne

silniej ni cefalosporyny III na szczepy:

AZTREONAM
Pozajelitowo co 8-12h

Enterobacteriaceae, Proteus mirabilis

Pseudomonas aeruginosa
Haemophilus influenzae
Klebsiella pneumoniae
salmonella, schigella
Providencia, e.coli

Nie dz. na bakterie G(+) i beztlenowe

dziaanie

TLENOWE

Oporne: Enterobactericae, Pseudomonas

Interakcje z innymi lekami:

B-laktamami (indukuj B-laktamazy)
Fluorochinolony, Aminoglikozydy
Rifampicyna, Etambutol

Zakres penicylin + atypowe, paciorkowce(bardzo wraliwe), gronkowce(sabiej)

Wyduaj: QT (interakcja z lekami p/histaminowymi)
Blok: 50S (peptydylotransferazy)
P450 (z wyjtkiem azitro, rokita, ditro, spira - mycyny)
w USA leki 1 rzutu pozaszpitalnych zap. puc (niska cena, maa toksyczno, dobra biodostpno)

Prostata
Wszystkie jamy ciaa
Minie
Nerki (60%),
Wskazania:
1) Cikie infekcje
2) Oporna na penicyliny
rzeczka

1.Spiramycyna - pobudza ukad immunologiczny !

- leczenie TOKSOPLAZMOZY , LAMBLIOZY, AMEBIOZY
2.Erytromycyna (najsilniej blokuje P450 3A4)
- ambulatoryjne leczenie zap. puc (bez antybiogramu)
Doylnie lub Doustnie (jak spiramycyna)
- Wraliwa na HCL kapsuki do 12tnicy
- Estry (stearynian, estolan) odporne na HCL
atwo przenika do tkanek
zw aktywny po hydrolizie do erytromycyny

II generacja
Nie hamuj P450
Odporne na HCl
Dziaaj silniej (H.influenza, atypowe) i duej

1.Azitromycyna (Sumamed) (1x/d - pokarm hamuje)

- pierwotniaki (toxoplazma+AIDS , ch. Kociego pazura)
- szczeglnie skuteczna w atypowych i H.influenzae
Doustnie

Tkanki
Rezerwuarem s fibroblasty

d 95%

2.Roksytromycyna(2xdziennie, pokarm hamuje)

- gwnie w infekcjach H.influenza i Chlamydia

95% (choroby nerek nie maj wpywu na dawke)

3.Klarytromycyna(2xdziennie, pokarm nie wpywa)

Lek z wyboru w infekcjach:

Legionella,Mycoplasma, Chlamydia *PUCA+
Bortadella pertusis
Compylobacyter jejuni
Haemophilus ducreyi

Szczeglnie aktywna wobec:

Paciorkowcw, Gronkowcw, Listeria,
Corynobacterium,H.pylori (eradykacja)
oporne s szczepy: S. haemoliticus

aminokwasy, blok 50S

brak dziaania na tlenowe bakterie Gram(-)

1. Klindamycyna

2. Linkomycyna sabsza od klindamycyny

Doustnie (cakowicie si wchania)

Pozajelitowo (w cikich stanach)

Prolek: palimitynian klindamycyny

dobra dystrybucja
sabo do PMR
T1/2 = 3h

wskazania:
Gronkowce MRSA
Paciorkowce
B. Fragilis
Bacterioides
Fusobacterium
Pasoyty
- Toxoplazma
- Pneumocystis
- Plasmodium
- Chlamydia
- Mycoplasma

Oporne
Gronkowce (MLS)
Enterococcus faecialis
Neisseria (gonorrhoeae +/-)
H. influenze

Peptydy cykliczne wytwarzane przez Bacillus polymyxa

Doustnie, iv, im, maci

Polimyksyna B
- i.v

Nie wchaniaj si z pp
- leczenie Salmonelli/shigelli
nie przenikaj do PMR,
opucnej, otrzewnej

Nerki
- leczenie Pseudomonas, E.coli

5.blok CYP3A4
4.Ble mini

INTERAKCJE
SYNERCID + Wankomycyna

VREF, MRSA

HAMUJE P450 - stenie cyklosporyny A ronie pod wpywem streptogramin

(immunosupresant)

SYNERCID
STREPTOGRAMINY:
Szeroki zakres G+/GMRSA, Erytromycyno oporne SA
Enterococcus faecium oporne na wankomycyn
Listeria monocytogenes,
Bacteroides fragilis,
Clostridium perfringens
Neisseria gonorrhoeae

30% chinuprystyny i 70% dalfoprystyny

7.5 mg/kg

co

812 h

Usuwany z ci
Skuteczny wobec gronkowcw, paciorkowcw, enterokokw
Nieaktywny wobec E.faecalis

Kolistyna ( polimyksyna E )
- infekcje p.pokarmowego

Bacytracyna (miejscowo)

Pristinamycyna

wiriginiamycyna

chinupristyna/dalfopristyna (SYNERCID)

- dziaa na G+
- Nie dziaa na:
Enterobacteriaceae
P. aeruginosa

Gramicydyna (miejscowo)
- podobna do bacytracyny
- krople do oczu/uszu

NIE DZIA AJ NA PROTEUS i BRUCELLA

DZIAANIA NIEPODANE
1. alergie
2. Nudnoci
3. Biegunka

Linkomycyna (oporno krzyowa)

Aminoglikozydy (osabia dziaanie)
blokery 50s (wypieraj si)
Cefazidim (wzmaga dziaanie)
Kurara (wzmaga dzianie)

dziaania niepodane:
1.biegunka, alergie
2. rumieo wielopostaciowy-z. Stevensa-Johnsona
3. rzekomoboniaste zap. jelita grubego
4.~penie (granulo i trombocytopenia)
5.hamuje przekanictwo nerwowo-miniowe

Peptydy, blok 50s,

opornod wystpuje najrzadziej spord antybiotykw

ZAKRES DZIAANIA
nie dziaaja na beztlenowce, sabo na G+

Enterobactericae
Gronkowce
Haemophilus
P. aeruginosa
Neisseria
Brucela
Pasteurella

INTERRAKCJE
1.-laktamy uszkadzaj cian, aminoglikozydy wnikaj
Karbapenicyliny
Cefalosporyny III

Enterobacter
Proteus
E.Coli
Klebsiella

znikomo na
paciorkowce
Mycobacterium tuberculosis
(streptomycyna, kanamycyna)

WSKAZANIA
1) Uogulnione infekcje paeczkami jelitowymi
2) SEPSA:
- wolno rozwija si opornod
- stosujemy z antybiotykami na beztlenowce i G+
ZASADY STOSOWANIA
1 x dziennie wykorzystujc PEA
KONTROLA STENIA

pseudomonas aeruginosa

Penicyliny oksazolinowe

S.aureus

2. Nie czymy z

DZIAANIA UBOCZNE
prowadzimy terapie monitorowan

Blokery pytki mm-nerwowej

nasilenie dziaania
Furosemid
zwiksza 3-4 x stenie AG
Wankomycyna
Karpoplatyna
Kapreomycyna
A. polipeptydowe
Cyklosporyna
Takrolimus
Preparaty wapnia

nasilaj ototoksycznod

nasilaj nefrotoksycznod

- OTOTOKSYCZNE:
Gentamicyna, Neomycyna, Amikacyna, kanamycyna
- NEFROTOKSYCZNE:
gentamicyna > tobramycyna = amikacyna > netilmycyna
- myastenia
- cia jest przeciwskazaniem, ale
mog byd stosowane w laktacj

ze wchanianie z przewodu pokarmowego

blokery podjednostki 30s

(postad niezmieniona) NERKI

Tkanki, pd, Sabo PMR

Streptomycyna
- Toksyczna, szybka opornod
- zwieksza dziaanie lekw p/zakrzepowych
- Wskazania : GRULICA, DUMA,
TUlAREMIA, BRUCELOZA

Neomycyna (skra, spojwki)

maci, krople, aerozole

Kanamycyna
W zakaeniach ukadu moczowego G(-)
W celu wyjaowienia przewodu pokarmowego

Spektinomycyna
- rzeczka oporna na penicyliny
Gentamicyna, Tobramycyna Netilmicyna, Sisomicyna
maci, krople, aerozole, do.mm
Podstawowe w leczeniu: Pseudomonas, Proteus, Klebsiella
zakaenia bakteriami G(-) :
- Ukad moczowy + gr.krokowy
- Oparzenia
- MRSA
- Paciorkowce (kojarzone z aminopenicylinami)
- Beztlenowe (kojarzone z metronidazolem)

Amikacyna (pochodna Kanamycyny)

Wskazania:
1. Zakaenia szpitalne G(Klebsiella, Proteus, Pseudomonas, E.Coli)
2. Opornod na gentamycyn i tobramycyn

Netilmicyna (mao ototoksyczna)

Wskazania: G(-) oporne na gentamycyn

TETRACYKLINY NATURALNE (pleo streptomyces)

p.pokarmowy (50%)

BLOK 30s, BAKTERIOSTATYCZNE

+ hydrokortyzon

leki z wyboru w leczeniu:

Atypowe
- Chlamydia
- Mycoplasma
- Riketsja

G+
- gronkowce
- paciorkowce
- Listeria monocytogenes
- Bacillus anthracis
- Clostridium tetani

1. dur osutkowy, gorczka Gr

Skalistych, gorczka Q
2. Duma
3. bruceloza
4. cholera
5. tularemia
6. wrzd mikki
7. ziarniniak zakany
DZIAANIE NIEPODANE
- nefro i hepatotoksyczne
- wraliwod na wiato
- teratogenne
- embriotoksyczne
- odkadanie:
w kociach dugich
zbach (dzieci do 12r.)

G- E.Coli
- Shigella
- Vibrio Cholerae
- Haemophilus
- Bordatella petrussis
- Neisseria

SABO NA
PSEUDOMONAS

PRZECIWSKAZANIA:
- cia, dzieci do 12r.

tkanki, pd
8h
NERKI, d
Wskazania:
1. Mycoplasma, Rickettsia i Chlamydia
2. zakaenia drg ciowych mieszan flor bakteryjn,
3. rzadziej: zakaenia przew. pokarmowego i oddechowego

NEFRO, OTO, EMBRIO-toksyczne

+ alergie (czerwony kark)
paciorkowce
gronkowce (MRSA)
enterokoki
Corynebacterium ieikeium
Clostridium difficile lek z wyboru

ropne zapalenia skry

Oxycort zapalenie spojwej

+ Polimyksyna B
+ hydrokortyzon

Atecortin
Zapalenie ucha rodkowego

TETRACYKLINY MODYFIKOWANE (bez grup OH lepsza biodostpnod)

Doksycyklina

Metacyklina

-T /2 = 15-20h
- wchania si najlepiej
- mniej nefrotoksyczna
- dziaa na bakterie oporne
na Tetracykliny naturalne
- dziaa na Chlamydia pn.
(blaszka miadycowa)
- el w chorobach przyzbia

Rolitetracyklina
-wydalana wolno z moczem

-T /2 = 8-14h

Minocyklina
- przeduone dziaanie
- dziaanie doksacykliny + Neisseria
- dziaa na flor pytki nazbnej
- hamuje MMP

INTERAKCJE Z INNYMI LEKAMI

Antagonici penicylin i cefalosporyn
jony Ca, Al, Mg i Fe - chelatacja

Wankomycyna
BAKTERIOBJCZE, blok syntezy ciany komrkowej

chlorotetracyklina
oksytetracyklina
tetracyklina

Teikoplanina

Daptomycyna

nie wchania si z przew. pokarmowego

doylnie-zakaenia oglne
doustnie- rzekomoboniaste zap. j. grubego
Osierdzie
Opucna
Pd
Nie przenika do OUN
8h
Nerki

- sabiej nefrotoksycznie
- mniej dranico miejscowo
- nie wystpuje opornod krzyowa
-wskazania:
1. silniej bakteriobjczo na
Clostridium difficile ni
Wankomycyna
2. Zapalenie wsierdzia,
otrzewnej, opucnej
3. SEPSA

- nowa klasa
cyklicznych lipopeptydw
-stosowany w zakaeniach
skry wywoanych przez
oporne na leki szczepy
bakterii Gram+

TYGECYKLINA Tygacil (pochodne tetracyklin)

- antybiotyki, statyczne, blok 30S rybosomu
- dobra penetracja do tkanek
- gwnie stosowane w stopie cukrzycowej i
powikanym zakaeniu brzucha i tkanek
- zarejestrowane od 18 r.ycia

DZIAANIE
(nie wystpuje opornod jak na tetracykliny,
nie ma opornoci krzyowej z innymi antybiotykami)

1) G+ ( w tym enterokoki VR, MRSA)

2) G- (nie dziaa na pseudomonas)
3) Beztlenowe (bacteroides, Clostridium perfringens)
4) Atypowe

- chemioterapeutyki, bakteriobjcze, blokuj gyrazy i topoizomerazy

- silniejsze od sulfonamidw, dod szybko rozwija si opornod

- dziaaj na G- (nie dziaaj na G+ i beztlenowe)

- stosowane w infekcjach drg moczowych

- G(- G+)

- antybiotyki, dziaaj jak oksazolidynony

- mog powodowad biegunki/zaparcia
- dziaania doustnych antykoagulantw

LINEZOLID
DZIAANIE
1) G+ ( oporne, MRSA, VRSA, enterokoki) + grulica
P/WSKAZANIA:
- zab. psychiczne, T3, P
- dziaaj supresyjnie na szpik

G+
G-

SULFKARBAMID

beztlen

prostata, miednica, skra

oddechowy, drogi ciowe
okulistyka
ostre biegunki

Najsilniejsza

OFLOKSACYNA nie blokuje P450

NORFLOKSACYNA
ENOKSACYNA
PENFLOKSACYNA

moczowy, rzeczka

LEWOFLOKSACYNA
MOKSYFLOKSACYNA

infekcje u.oddechowego, nie blokuj P450

KOMU?

Dystrybucja:

UWAGA (chod s bezpieczne)

Mukowiscydoza
Oporna TBC, wglik, sepsa
infekcje ukadu moczowego
Infekcje Staww i koci

Stawy - 150% Cp surowicy

Pd - 90%
OUN, oko 50%
prostata

- OUN (blok GABA)

- WTROBA (hepatotoksyczne)
- TENDINOPATIE i ZAB. WZROSTU
- FOTODERMATOZY
- HEMOLIZA
- P, HR, Long QT, torsade de pointes

nokardiozie i wrzodzie mikkim

DZIAANIA NIEPODANE:

SULFAFURAZOL

Atypowe

CINOXACYNA, KW. PIPEMIDOWY, KW. NALIDYKSOWY

leki z wyboru w:

- chemioterapeutyki, bakteriostatyczne, blok syntezy kw. foliowego

(Cp w moczu wiksze ni w osoczu)

G+

- dobrze do OUN
- najsilniej blokuje P450
- najbardziej wydua T1/2 teofiliny
- najczciej wystpuj tendinopatie

3
4

1 szybkie = infekcje drg moczowych

G-

(-Atypowe (+TBC, Chlamydie))

(-beztlenowe)

DAPTOMYCYNA Cubicin(daptomycyna iv.)

2010 by nixon

DZIAANIE:

CIPROFLOKSACYNA

UWAGA: mog wystpid objawy jak po tetracyklinach,

AlAT, wid, czasu krwawienia, nie podawad w ciy

- antybiotyki, blokery 50S rybosomu

- blokuj MAO (ale bez wpywu pa P450)
- podawane doustnie, wydalane przez nerki

GENERACJA:
1
2
3
4

- szpik supresja
- nerki biakomocz
- wtroba taczka
- skra zesp Stevensa-Johnsona

- chemioterapeutyki bakteriobjcze (blok ukadw red-ox?)

- p.o./i.v.
dobra dystrybucja (OUN, ciecz wodnista oka, jamy ciaa)

METRONIDAZOL
- Clostridium difficile
- Angina Plauta-Vincenta

TINIDAZOL
- profilaktyka przed operacjami

P/Pierwotniakowe
Beztlenowce
Helicobacter
60% nerki

UWAGA: suchod, oboony jzyk, zap. nerww,

drgawki, reakcje disulfiraminopodobne

Dziaania niepodane:
Wymioty

2 o przeduonym dziaaniu
SULFAMETOKSAZOL

Cotrimoxazol (Biseptol, Bactrim)

(sulfametoksazol + trimetoprim)

1 ZEWNTRZNIE:

NITROFURAL (dodatkowo dziaa na G+)

3 niewchaniane z p.pokarmowego
SULFAGUANIDYNA
SUKCYNYLOSULFATIAZOL

- sulfametoksazol = analog PABA

- trimetoprim = blok reduktazy dihydrofolianowej
- praktycznie nie ma opornoci, szerokie spektrum
- G-, G+ ( w tym MRSA), Hemofilus influenzae,
P. carini, toxoplazma, brucella, rzeczka, cholera

2 DOLNE DROGI MOCZOWE:

NITROFURANTOINA / FURAZYDYNA (rzadziej uboczne)

4 stosowane w okulistyce
SULFACETAMID (krople)
SULFADIKARMAMID (mad)

- stosowane doustnie:
- moczowy, zap. puc, zap. ucha rodkowego,
biegunki bakteryjne, wrzd mikki, etc.
- doylnie:
- SEPSA, ZOMR, infekcje P.carini, nokardioza etc.

- chemioterapeutyki, szerokie spektrum na G-

- E. Coli
- Klebsiella
- Proteus
NIE dziaa na PSEUDOMONAS

Stosowad max 14 dni

p.o
(makrokrystaliczne = mniej wymiotw
bo wolniej si wchaniaj)
OUN, pd
Nerki

2 PRZEWD POKARMOWY:
Praktycznie nie wchaniaj si

- E.Coli, Salmonella, Shigella etc.

- Giardia
- nie dziaa na Pseudomonas

NIFUROKSAZYD
- bardzo bezpieczny

/ FURAZOLIDON
- bloker MAO
- sabo wchaniane z p.pok.
- barwi mocz

Reakcje puc:
1) Ostra = objawy patowego zap. puc
2) Przewleka = zwknienie
(6 mie. stosowania)

Szpik
- penie
- eozynofilia
OUN
- bl, oczopls, neuropatia

SCHEMAT LECZENIA

MYKOBAKTERIOZY
M.kansasii/M.xenopi

1) PODSTAWOWE ( 2 + 4 = 6 miesicy)
faza Intensywna

bezwzgldne tlenowce, podziay co 20h (! trudne i dugie leczenie)

Generacje prtkw

Zewntrz komrkowa
- szybko dzielce si
- pH zasadowe/obojtne
INH, RMP + SM

Wewntrz komrkowa

Mas Serowych

- podziay zahamowane przez

kwane pH (5.3-5.5)
INH, RMP + PZA

RMP, INH

RIFAMPICYNA (prtki, G+/G-)

Doustnie: 10mg/kg
Tkanki , OUN (90%), pd i mleko

LEKI GWNE
RMP - RIFAMPICYNA (W)
INH IZONIAZYD
(W)
PZA PIRAZYNAMID (W)
SM STREPTOMYCYNA (N)
EMB ETAMBUTOL
(cytostatyk)

- pomaraoczowe zabarwienie
- gwnie d, mao z moczem

NIEPODANE
- hepatotoxic, nephrotoxic(?)
- blok transformacji blastycznej limf.
- nadwraliwod + o. grypopodobne,
+ ostra hemoliza, pytek
- p450 - obnia stenia wielu lekw:
- p/cukrzycowych (doustnych)
- p/padaczkowych
- sterydw, kumarolu, estrogenw

LEKI 2-rzutu
CYKLOSERYNA
ETIONAMID
PAS (W)
AMIKACYNA
(N)
KAPREOMYCYNA (N)
KANAMYCYNA (N)
WIOMYCYNA
(N)
FLUOROCHINOLONY
RIFABUTYNA
RIFAPENTYNA
KLOFAZYMINA

- blok syntezy kw. Mikolowego

(skadnik ciany prtka)
- blok transaminaz i dekarboksylaz
(dziaania niepodane)

M.avium: najlepiej idzie na

Izoniazyd
Rifampicyna

Klarytromycyna + azitromycyna +
rifmapicyna + etambutol

ETAMBUTOL

M.leprae
- Klofazymina

PIRAZYNAMID (synt.poch. nikotynamidu)

- cytostatyk, hamuje transport

STREPTOMYCYNA
(aminoglikozyd)

- bakteriobjczy, mechanizm nieznany

- dziaa w rodowisku zasadowym

- blok syntezy biaka

kw mikolowego do ciany prtka

Doustnie: 15mg/kg

Doustnie: 20mg/kg

DOMINIOWO: 15mg/kg

Tkanki , mleko

Tkanki , OUN

Tkanki , pd (50%)
sabo do OUN i mleka

bardzo sabo do OUN i podu

N-acetylotransferaza wtrobowa

- bakteriostatyk, analog PABA

- blok syntezy kw foliowego
Doustnie

Doustnie
Tkanki, OUN (w zapaleniu)
Tkanki, OUN, pd
Metabolizm: wtroba
Nerki
NIEPODANE:
- zesp tocznia
- objawy mononukleozy

d czciowo mocz

Nerki

NIEPODANE:
- hepatotoxic
- polyneuritis (blok syntezy akt. B6)
- blok: GABA, MAO, AlAT,AspAT
- zesp tocznia

p-AMINOSALICYLAN

metabolizm: wtroba

metabolizm: wtroba

Nerki

- pochodna
izonikotynianu

NIEPODANE:
- hepatotoxic

Tkanki , OUN (90%), pd i mleko

ETIONAMID

Metabolizm:
wtroba
Nerki

2) BEZ PIRAZYNAMIDU: 9 miesicy = 3 + 6

3) BEZ IZONIAZYDU: >12 miesicy = 4 + 8

Doustnie: 5mg/kg

wszystkie wydzieliny

Etambutol
Pirazynamid
Izoniazyd
Rifampicyna

IZONIAZYD (hydrazyd izonikotynianu)

- blok polimerazy RNA

- 18-24 miesicy
- Izoniazyd, Rifampicyna (lub SM), Etambutol
- Makrolidy
- Pirazynamid jest nieskuteczny

faza wyjaawiajca

NIEPODANE

NIEPODANE
- chelatuje Zn
- zapalenia pozagakowe NC II
spowodowane niedoborem Zn

WIOMYCNA - polipeptyd
KAPREOMYCYNA - polipeptyd
- bakteriostatyk, analog PABA
- blok syntezy kw foliowego

KANAMYCYNA - aminoglikozyd
AMIKACYNA aminoglikozyd
- dominiowo
- doylnie
Podawane doylnie
Ototoxic
Nephrotoxic

Nerki
NIEPODANE

- hepatotoxic
- blok wydzielania kanalikowego kwasu
moczowego objwy dny moczanowej
- nadwraliwod na sooce

- ototoixc
- nephrotoxic
- neuro drtwienie wok ust
- blok przekanictwa nerwowominiowego

FLUOROCHINOLONY

CIA:

- Ofloksacyna i ciprofloksacyna
Rzadziej:
- sarfloksacyna
- lewofloksacyna
- moksyfloksacyna

- stosujemy leki gwne bez streptomycyny (teratogenna)

- pozostae leki nie s szkodliwe dla podu
- nie uywamy lekw 2-rzutu
LAKTACJA mona stosowad wszystko

RIFABUTYNA
- pochodna rifamycyna
- dziaa na prtki oporne na
rifamycyne
- Wydalana przez nerki i wtrobe
- hepatotoxic
- czasem hemoliza i leukopenia

NIEWYDOLNOD NEREK:
- nie stosujemy lekw nefrotkosycznych (N)
- RMP, IN, EMB zwyke dawki
- PZA - zaley od klirensu kreatyniny

NIEWYDOLNOD WTROBY
- nie stosujemy lekw hepatotoksycznych (W)
- Leczenie: Etambutol + SM,
- czasami + pozostae ale monitorujemy stan wtroby

NATURALNE
POWIERZCHNIOWE
Grizeofluwina (Penicillium griseofulvum)
- blok syntezy chityny i RNA
- stosowane wycznie doustnie
- pokarm uatwia wchanianie (tuszcze)
- odkada si w keratynie

SYNTETYCZNE

Paznokcie leczymy 1 rok

Wosy 4 tygodnie
Skra

wraliwe
M - microsporon
E - epidermophyton
T - trichophyton

POCHODNE IMIDAZOLU
Klotrimazol
Ekonazol
oporne:
Candida

Dziaania niepodane:
- aktywuje P450: NLPZ i estrogenw (DA)
- dziaania alkoholu, fototoksycznod
- teratogenna,mutagenna hepatotoksyczna
- leukopenia

Ketokonazol (nizoral)

Dziaania niepodane:
- szerokie spektrum
hepatotoxic
- ukadowe i powierzchowne
ginekomastia
- dziaa te p/zapalnie i p/widowo
dziaania alkoholu (blok P450)
- gwnie w pH i z wod gazowan :)
objawy dyspeptyczne
- dobrze wchaniany z pp., sabo przenika do OUN

Mikonazol
- ukadowe/miejscowe
- czste alergie

MIEJSCOWE
Polienowe
- wizanie ergosterolu (przepuszczalnoci bony)
- podawana w maciach/dopochwowo
- doustnie w grzybicach p.pokarmowego

1) Nystatyna (Streptomyces mursei)

2) Hachimycyna
3) Natamycyna (Streptomyces natalensis)

rzsistkowica
drodyca pochwy

TRIAZOLOWE
wraliwe:
MET
Candida
Cryptococcus
Histoplasma
Blastomyces
wraliwe:
MET
Candida
Cryptococcus
Trichomonas

Flukonazol

oporne:
Pierwotniaki
Chlamydie
Riketsje

Itrakonazol

- spektrum = amfoterycyna B
- szerokie spektrum
- DOBRZE przenika do PMR
- podawany p.o. PULSAMI 1 x/miesic
- mniej toksyczny
(w leczeniu grzybicy paznokci)
- nerfo i hepatotksyczncy
->gromadzi si w keratynie
nie stosowad w ciy i laktacji

ALLILOAMINY
Terbinafina
- bloker oksydazy skwalenowej
- doustnie/miejscowo w grzybicach skry i paznokci
- nie stosowad w ciy i laktacji

ANALOGI PIRYMIDYN
UKADOWE

Flucytozyna
- blok syntezy biaek
- synergizm z amfoterycyn B
- podawany doustnie, dobra penetracja do OUN
- Leukopenie, Hepatotoxic, nie stosowad w ciy i laktacji

Amfoterycyna B (Streptomyces nodus)

- antybiotyk polienowy, POZAJELITOWO
- DOKANAOWO (nie przenika do OUN)
- p.o. tylko w grzybicach p.pokarmowego
- dziaanie i kinetyka jak Nystatyna
- bardzo toksyczny (kontrola co 7 dni):
- Hepatotoksyczny
- Nefrotoksyczny
- Fotowraliwod
- BP, Epo (anemia)
- K, Mg
- Interleukin prozapalnych (+T)

Amfoterycyna B Lizosomalna
- zapakowana w fosfolipidy, lepsza kinetyka
- mniejsza toksycznod

NOWE LEKI (Stosowane w odpornoci AIDS, sterydoterapia)

Workinazol

Kasprofungina

- leczenie opornej Candida

- Aspergilloza
- Stosowany i.v/p.o
- hamuje p450
Hepatotoksyczny, zaburzenia widzenia

- leczenie opornej Aspergillozy

- blok syntezy ciany grzyba
( -D-glukanu)
- nie metabolizowany przez P450
- NIE dziaa w inf. Cryptococcus

Inne:

CHLORAMIDAZOL+ASA (fungostatyczny), AMOROLFINA (lakier do paznokci)

( miejscowo skra, paznokcie)

KLASYCZNE:

1.Analogi GUANOZYNY

ACYKLOVIR
- HSV1 i 2, VZV, EBV
- najbezpieczniejszy:
- zapalenie rogwki
- zapalenie OUN
- opryszczka HSV1 i HSV2 (pciowa)
Doustnie/pozajelitowo
Komrka:
1) kinaza tymidynowa HSV
2) fosforylacja enzymami komrki
3) fosforylacja enzymami komrki

Nerki

GANCYKLOVIR
- +CMV
- mniej swoisty od acykloviru
- 3x forforylacja enzymami
komrkowymi

2.Analogi ADENINY
WIDARABINA (arabinozyd adeniny)
- HSV1 (2-nie), VZV, EBV, HBV, (CMV)
- teratogenna, mutagenna, uszkadza szpik
Doustnie/pozajelitowo
3x fosforylacja

RIBAVIRYNA
- blok polimerazy RNA
- blok syntezy nukleozydw Guan.

3.Analogi URYDYNY

3.Pochodne ADAMANTANU

IDOKSURYDYNA

AMANTADYNA (+grupa NH2)

TRIFLURYDYNA (+fluor)

RIMANTADYNA

- stosowane miejscowo (HSV)

- niski indeks terapeutyczny!

15 MINUT (!)

- grypa A
- blok kanaw M2 wirusa
- blok odsaniania i uwalniania
genomu wirusa
- + leczenie Parkinsona

Nerki (5% akt.)

TROMANTADYNA

Wskazania:
- Grypa A, B
- Wcieklizna
- gorczka Lassa (wirus lassa)
- rdmiszowe zap. puc

- pochodna amantadyny
- blokuje czenie biaek kapsydu
HSV1 i HSV2

Sabiej HSV, ospy krowiej, retrovirusy

INHIBITORY ODWROTNEJ TRANSKRYPTAZY

Analogi TYMIDYNY

Analogi d-CYTYDYNY

ZYDOWUDYNA

ZALCYTABINA

- odwrotna transkryptaza
- polimeraza
- HIV1, HIV2, HTLV1
Doustnie
PMR (50%)
Sprzganie z glukuronianem
d
NIEPODANE:
- mielotoksycznod
- miopatie
- hepatotoxic

STAWUDYNA

- analog deoksycydydyny
- polimeraza
- HIV1, HIV2, HTLV1
Doustnie
PMR (20%)

TERAPIA AIDS
2 x analog nukleozydw
+
inhibitor proteaz

INHIBITORY PROTEAZY HIV

Proteaza HIV

synteza otoczki biakowej

SACHINAWIR
- spadek wiremii nawet o 90%
- dua opornod wirusa
- wystpuje efekt pierwszego przejcia
- maa biodostpnod (sabo do OUN)

INDINAWIR
RITONAWIR
NELFINAWIR

lepsza biodostpnod, jeszcze wiksza opornod

INHIBITORY NEURAMINIDAZY
Mocz

Analogi d-ADENOZYNY
DIDANOZYNA
- HIV 1 i 2 oporny na AZT
- wraliwa na HCL
(buforowane tabletki)

- HIV1 oporny na AZT

NIEPODANE:
- miopatie i pancreatitis

- neuraminidaza - wytwarzana przez wirus grypy A i B

- enzym rozkadajcy kw. sialowy na zainfekowanych komrkach
- uatwia:
- infekcje komrek nabonka
- uwalnianie wirusa
- zapobiega inaktywacji wirusa przez luz oskrzelowy

analogi kwasu sialowego

ZANAMIWIR
- donosowo/inhalacje
- oporna grypa A

OSELTAMIWIR
- doustnie