MODUL

POLITEKNIK
KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA

E 5105

KAWALAN MOTOR AU

Junainah Abd. Kadir (PPD),

Fa’izah Ya’acob (PPD),
Abdullah Morad (PPD).
 BIODATA PENULIS MODUL
E5105 KAWALAN MOTOR AU

Nama : Junainah bte Abd. Kadir

No K/P : 740802-12-5416
Alamat : Jabatan Kejuruteraan Elektrik
Politeknik Port Dickson
Km14, Jalan Pantai,
71050 Si Rusa, Port Dickson, N. Sembilan
Telefon : 06-6625399 ext. 159
Kelulusan : Sarjana Pendidikan (Teknikal) (UTM)
BSc Kejuruteraan Elektrik(UTM)
Sijil Kejuruteraan Elektrik (PPD)
Jawatan : Pensyarah Teknik

Nama : Fai’zah binti Ya’acob

No K/P : 750212-04-5482
Alamat : Jabatan Kejuruteraan Elektrik
Politeknik Port Dickson
Km14, Jalan Pantai,
71050 Si Rusa, Port Dickson, N. Sembilan
Telefon : 06-6625399 ext. 159
Kelulusan : Sarjana Pendidikan (Teknikal) (UTM)
BSc Kejuruteraan Elektrik(UTM)
Diploma Kejuruteraan Elektronik (POLIMAS)
Sijil Kejuruteraan Elektronik (PPD)
Jawatan : Pensyarah Teknik

Nama : Abdullah bin Hj. Morad

No K/P : 640201-02-5825
Alamat : Jabatan Kejuruteraan Elektrik
Politeknik Port Dickson
Km14, Jalan Pantai,
71050 Si Rusa, Port Dickson, N. Sembilan
Telefon : 06-6625399 ext. 159
Kelulusan : Sarjana Muda Teknologi Kej. Elektrik(UTMKL)
Diploma/Sijil Perguruan Kej. Elektrik (MPTKL)
Jawatan : Pensyarah Teknik

E5105 KAWALAN MOTOR ARUS ULANGALIK (i)

GRID KURIKULUM
Grid kurikulum modul ini adalah berdasarkan kepada kurikulum yang sedang digunakan
di Politeknik Kementerian Pendidikan Malaysia.
TOPIK UNIT
Pengenalan Motor Arus Ulangalik (AU) 1
Pemacu Elektrik 2 3 4
Kawalan Voltan Dalam Penyongsang 5 6
Kawalan Laju Dengan Voltan Stator Boleh-Ubah 7
Penyongsang Tersuap Arus Dan Tersuap Voltan 8 9 10 11
Lain-lain Jenis Kawalan 12 13

UNIT 1 : PENGENALAN MOTOR ARUS ULANGALIK (AU) ( 2 JAM )

1.0 Pengenalan
1.1 Kelajuan segerak
1.1.1 Penggunaan formula kelajuan segerak
1.2 Kegelinciran (Slip)
1.2.1 Penggunaan formula kegelinciran
1.3 Frekuensi kegelinciran
1.3.1 Penggunaan formula frekuensi kegelinciran
1.4 Kaedah kawalan motor AU
1.4.1 Kaedah kawalan motor AU dengan mengubah voltan
1.4.2 Kaedah kawalan motor AU dengan mengubah frekuensi
1.4.3 Kaedah kawalan motor AU dengan mengubah bilangan kutub

UNIT 2 : PEMACU ELEKTRIK ( 2 JAM )

2.0 Pengenalan
2.1 Takrifan pemacu elektrik
2.1.1 Lengkung dayakilas melawan kelajuan
2.1.2 Jenis-jenis operasi motor dalam setiap sukuan
2.2 Garislengkung dayakilas – kelajuan (i) bagi motor aruhan fasa tiga
2.2.1 Analisis operasi dan fungsi motor bagi setiap sukuan
2.2.2 Garislengkung dayakilas – kelajuan (ii) sekiranya sambungan
stator diterbalikkan.

E5105 KAWALAN MOTOR ARUS ULANGALIK (ii)

UNIT 3 : PEMACU ELEKTRIK ( 2 JAM )

3.0 Pengenalan
 3.1 Takrifan untuk voltan / frekuensi diubah dalam keadaan praktiknya
3.2 Kesan terhadap bentuk dan kedudukan garislengkung dayakilas –
kelajuan
3.3 Pengiraan bagi kedudukan baru garislengkung dayakilas – kelajuan bagi
lain-lain nilai voltan / frekuensi
3.3.1 Kedudukan baru garislengkung dayakilas – kelajuan bagi lain-
lain nilai voltan / frekuensi

UNIT 4 : PEMACU ELEKTRIK ( 2 JAM )

4.0 Pengenalan
4.1 Bentuk garislengkung ciri arus – kelajuan motor aruhan
4.1.1 Kesan garislengkung arus – kelajuan sekiranya voltan stator dan
frekuensi diubah pada kadar yang sama
4.1.2 Bentuk garislengkung arus – kelajuan sekiranya voltan stator dan
frekuensi diubah pada kadar yang sama
4.2 Penggunaan formula yang berkaitan

UNIT 5 : KAWALAN VOLTAN DALAM PENYONGSANG ( 2 JAM )

5.0 Pengenalan
5.1 Takrifan Kawalan Lebar Denyut (KLD / PWC)
5.2 Litar penyongsang tetimbang satu fasa
5.2.1 Gelombang-gelombang bagi litar penyongsang tetimbang satu
fasa
5.2.2 Pengendalian litar penyongsang tetimbang satu fasa

UNIT 6 : KAWALAN VOLTAN DALAM PENYONGSANG ( 3 JAM )

6.0 Pengenalan
6.1 Takrifan Pemodulatan Lebar Denyut (PLD)
6.1.1 Kendalian litar PLD
6.1.2 Gelombang masukan dan keluaran
6.1.3 Contoh gelombang-gelombang yang berkaitan
6.2 Gelombang PLD oleh penyongsang
6.2.1 Gelombang PLD oleh penyongsang pada voltan keluaran
maksimum
6.2.2 Gelombang PLD oleh penyongsang pada separuh voltan keluaran
maksimum
6.2.3 Gelombang PLD oleh penyongsang pada separuh voltan dan
separuh frekuensi
E5105 KAWALAN MOTOR ARUS ULANGALIK (iii)

UNIT 7 : KAWALAN LAJU DENGAN VOLTAN STATOR BOLEHUBAH

( 4 JAM )
 7.0 Pengenalan
7.1 Litar kawalan voltan dengan menggunakan tiristor
7.2 Kendalian litar kawalan voltan dengan menggunakan tiristor
7.2.1 Ciri dayakilas melawan kelajuan bagi litar kawalan motor aruhan
sangkar tupai
7.2.2 Urutan pemicuan tiristor bagi mengawal voltan
7.2.3 Bentuk gelombang arus fasa pada voltan kadaran
7.2.4 Bentuk gelombang voltan fasa pada voltan kadaran

UNIT 8 : PENYONGSANG TERSUAP ARUS DAN TERSUAP VOLTAN

( 2 JAM )

8.0 Pengenalan
8.1 Takrifan kawalan kelajuan motor sangkar tupai menggunakan
penyongsang frekuensi bolehubah
8.1.1 Fungsi penyongsang tertukartertib kendiri bagi sebuah motor
sangkar tupai
8.1.2 Prinsip asas penyongsang tertukartertib kendiri
8.1.3 Gambarajah litar penyongsang tertukartertib kendiri
8.1.4 Kendalian sistem penerus – penyongsang bagi mengawal laju
motor aruhan sangkar tupai

UNIT 9 : PENYONGSANG TERSUAP ARUS DAN TERSUAP VOLTAN

( 2 JAM )

9.0 Pengenalan
9.1 Takrifan penyongsang tersuap voltan
9.1.1 Contoh perubahan voltan tidak berlaku dengan cepat
9.2 Takrifan penyongsang tersuap arus
9.2.1 Contoh perubahan arus tidak berlaku dengan cepat

UNIT 10 : PENYONGSANG TERSUAP ARUS DAN TERSUAP VOLTAN

( 2 JAM )

10.0 Pengenalan
10.1 Litar bagi sistem pemacu penyongsang tersuap arus (arus tetap)
10.1.1 Kendalian litar sistem pemacu penyongsang tersuap arus (arus
tetap)
10.1.2 Bentuk gelombang motor bila disuap dari penyongsang
arus tetap

E5105 KAWALAN MOTOR ARUS ULANGALIK (iv)

10.1.3 Dua kelebihan penyongsang arus tetap

10.1.4 Pembrekan secara penjanaan semula
UNIT 11 : PENYONGSANG TERSUAP ARUS DAN TERSUAP VOLTAN
( 2 JAM )

11.0 Pengenalan
11.1 Litar bagi sistem pemacu penyongsang tersuap voltan (voltan tetap)
11.1.1 Kendalian litar sistem pemacu penyongsang tersuap voltan
(voltan tetap)
11.1.2 Bentuk gelombang voltan talian motor
11.1.3 Bentuk gelombang arus talian motor

UNIT 12 : LAIN-LAIN JENIS KAWALAN ( 3 JAM )

12.0 Pengenalan
12.1 Takrifan kawalan penukar siklo
12.1.1 Rajah blok penukar siklo
12.1.2 Gelombang beban ideal
12.2 Kawalan penukar siklo dengan gambarajah litar
12.3 Kawalan penukar siklo dengan bentuk gelombang
12.4 Operasi motor aruhan sangkar tupai yang menggunakan kawalan
penukar siklo dengan gambarajah litar
12.4.1 Kawalan penukar siklo tiga denyut
12.4.2 Motor aruhan sangkar tupai yang menggunakan kawalan
penukar siklo dengan bentuk gelombang

UNIT 13 : LAIN-LAIN JENIS KAWALAN ( 3 JAM )

13.0 Pengenalan
13.1 Kawalan penukar sinkro
13.1.1 Gambarajah litar kawalan penukar sinkro
13.1.2 Formula bagi kuasa dan daya kilas
13.1.3 Bentuk gelombang atau lengkuk kawalan penukar sinkro
13.2 Cara memperlahankan motor aruhan melalui kaedah “injection
braking”
13.2.1 Gambarajah litar
13.2.2 Kendalian litar

E5105 KAWALAN MOTOR ARUS ULANGALIK (v)

PANDUAN MENGGUNAKAN MODUL

1. Modul ini terbahagi kepada 14 unit. Setiap unit disediakan dalam jilid yang sama.
2. Muka surat dinomborkan mengikut kod subjek, unit dan halaman.
 E5105 / UNIT 1 / 3

Subjek Unit Halaman

3. Pada permulaan unit, objektif am dan khusus dinyatakan.

4. Setiap unit mengandungi urutan aktiviti dan diberikan simbol berikut :-

OBJEKTIF
Bahagian ini mengandungi objektif am dan khusus bagi setiap unit

INPUT
Bahagian ini mengandungi maklumat yang akan anda pelajari

AKTIVITI
Bahagian ini mengandungi proses pembelajaran secara
aktif untuk menguji kefahaman anda. Anda perlu ikuti dan
laksanakan arahan yang
diberikan

MAKLUMBALAS KEPADA AKTIVITI

Bahagian ini mengandungi jawapan kepada soalan-soalan yang
dikemukakan dalam aktiviti

PENILAIAN KENDIRI
Penilaian kendiri menguji kefahaman anda dalam setiap unit

MAKLUMBALAS KEPADA PENILAIAN KENDIRI

Bahagian ini mengandungi jawapan kepada soalan-soalan yang
dikemukakan dalam penilaian kendiri

5. Anda perlu mengikuti unit demi unit yang disediakan.

6. Anda boleh meneruskan unit selanjutnya setelah berjaya melalui unit sebelumnya
dan yakin dengan pencapaian anda.
E5105 KAWALAN MOTOR ARUS ULANGALIK (vi)

PERNYATAAN TUJUAN
Modul ini disediakan untuk kegunaan pelajar-pelajar Semester 6 yang mengikuti kursus
diploma di Jabatan Kejuruteraan Elektrik di politeknik-politeknik di Malaysia. Ianya
bertujuan untuk memberi pendedahan kepada pelajar tentang konsep sesuatu unit yang
memerlukan pembelajaran kendiri serta bantuan dan panduan daripada pensyarah
pembimbing.

PRA-SYARAT KEMAHIRAN & PENGETAHUAN

Pra-syarat untuk mengikuti modul ini adalah lulus penuh di semester 5 di peringkat
diploma.

OBJEKTIF AM
Di akhir modul ini, pelajar-pelajar akan dapat :-
 mengetahui, memahami beberapa perkara asas mengenai kawalan motor AU dan
juga menyelesaikan pengiraan berkaitan dengan motor AU.
 memahami takrifan pemacu elektrik dan mengetahui ciri-ciri motor yang
berfungsi pada berbagai dayakilas dan kelajuan, garislengkung dayakilas –
kelajuan serta garislengkung arus – kelajuan.
 mengetahui dan memahami cara-cara huraian voltan dalam penyongsang dikawal
dengan kawalan lebar denyut (KLD/PWC) dan pemodulatan lebar denyut
(PLD/PWM).
 mengetahui dan memahami kaedah kawalan motor aruhan sangkar tupai dengan
voltan stator bolehubah.
 mengetahui dan memahami kawalan kelajuan motor sangkar tupai menggunakan
penyongsang frekuensi bolehubah, penyongsang tertukar tertib, terminologi
tersuap voltan, terminologi tersuap arus serta kendalian pemacu penyongsang
tersuap arus dan tersuap voltan.
 mengetahui dan memahami jenis-jenis kawalan laju motor iaitu kawalan penukar
siklo, kawalan penukar sikro dan kawalan motor aruhan melalui kaedah
“injection braking”.

PERALATAN DAN SUMBER YANG PERLU DIGUNAKAN BERSAMA MODUL

1. Kalkulator
2. Kertas Graf

RUJUKAN
1. James T.Humphries, Motors and Controls, Merrill Publishing Company; 1988
2. Theodore Wildi, Electrical Machines, Drives and Power Systems, Prentice Hall;
1991
3. Ashfaq Ahmed, Power Electronics For Technology, Prentice Hall; 1999

SOAL SELIDIK MODUL OLEH PELAJAR

Tajuk Modul : _________________________ Kod Modul : _____________

Nama Pelajar : _______________________ No. Pendaftaran: ____________

 Kursus : ____________________________________

Nama Penulis Modul : ______________________________

Sila gunakan skala berikut untuk penilaian anda.

4 Sangat setuju
3 Setuju
2 Tidak setuju
1 Sangat tidak setuju

Arahan : Tandakan  pada ruangan skor yang dipilih.

Bil ELEMEN PENILAIAN SKALA

A. FORMAT 1 2 3 4
1 Susun atur muka surat adalah menarik.
2 Saiz font yang digunakan adalah senang untuk dibaca.
Saiz dan jenis gambar serta carta yang digunakan sesuai
3
dengan input.
4 Carta dan gambar senang dibaca dan difahami.
Jadual yang digunakan tersusun dengan teratur dan mudah
5
difahami.
6 Teks input disusun dengan cara yang mudah difahami.
7 Semua ayat berbentuk arahan dipamerkan dengan jelas.
B. ISI KANDUNGAN 1 2 3 4
8 Saya faham semua objektif dengan jelas.
9 Saya faham pada idea yang disampaikan.
10 Cara persembahan idea adalah menarik.
11 Semua arahan yang diberikan mudah difahami.
Saya boleh melaksanakan semua arahan yang diberikan
12
dalam unit ini.
13 Soalan dalam aktiviti adalah mudah dijawab.
14 Saya boleh menjawab soalan-soalan dalam penilaian kendiri.
15 Maklum balas boleh membantu mengenalpasti kesilapan saya.
16 Ayat-ayat yang digunakan mudah difahami.
17 Gaya penulisan menarik.
18 Saya boleh mengikuti unit ini dengan mudah.
19 Unit ini memudahkan saya mempelajari & memahami topik ini.
20 Penggunaan modul ini menarik minat saya.