RIMSKE FIBULE U

POMORAVLJU-ZBIRKA
JUGOSLAVA RADOJKOVIA IZ
KAONIKA
Die rmischen Fibeln
aus Moravatal

Jugoslav Radojkovi jedan je od najuglednijih

domaina, privrednika i kulturnih radnika sela
Kaonik i Kruevca. Obavljao je u Kaoniku
dunost predsednika najorganizovanije mesne
kancelarije u irem kruevakom podruju,
izmeu ostalog vodio je i
poznato KUD-o
Kaoniki izvori. Radojkovi je bio je i uspeni
rukovodilac Kulturno prosvetne zajednice u
Kruevcu. Takoe je izmeu ostalog Jugoslav
Radojkovi i uspeni kruevaki privrednik.
Meutim to je za nau temu najvanije,
Radojkovi poseduje i izuzetnu zbirku fibula
koja plastino prikazuje vrste, oblike i razvoj
rimskih fibula u Pomoravlju.

Aleksinako Pomoravlje, pa i podruja pomoravskih

naseqa ievca i Ranja, to se antike arheologije tie,
karakteriu uglavnom sluajni nalazi, kao to je to
kasnoantika nekropola iz Ranja, gde su pronaeni krazi,
fibule, pojasni ukras u obliku amfore, okov u obliku
propelera. Sa susednih
lokaliteta Drugovac i
Crnokalaka Bara potiu nalazi Mitrine mermerne ikone
i ostave rimskog srebrnog novca I do III veka. Zapadni
delovi Aleksinakog kraja uz levu obalu June Morave uli
su u arheoloku literaturu zahvaljujui Mihailu Rizniu jo
krajem prolog i poetkom ovog veka. Zabeleke o
nalazima u Trnjanu i Nozrini, jo i danas su tema analiza i
komentara. Privatna zbirka Sae Ristia iz sela Rutevac
uglavnom je do sada bila izvor je naih saznanja o
lokalitetu Praesidium Pompei, smetenom usred
Aleksinake kotline, a o lokalitetima, kao to su Praesidium
Dasmini ili Selite u Trnjanu, do upoznavanja sa zbirkom
Radojkovia znalo se izuzetno malo.

Rimske fibule zbirke Radojkovia potiu sa

lokaliteta Novi Brain-rimski Praesidium Dasmini,
lokaliteta u selu Drenovac, lokaliteta u ataru sela
Drugovac, lokaliteta Jerinin grad, na Junoj
Moravi, u ataru sela Trubarevo, lokaliteta u selu
iina-rimski Praesidium Pompei, lokaliteta
Selite u selu Trnjane, lokaliteta u Donjem
Adrovcu i lokaliteta u selu Desilovo kod
Prokuplja. Takoe u zbirci Radojkovia nalazimo
fibule koje potiu sa nepoznatih nalazita, u
podrujima okoline Aleksinca, okoline Soko Banje
i Vranja. Nekoliko zanimljivih fibula iz zbirke
Radojkovia potie s podruja Srema.

Izuzetno su zanimljivi nalazi iz zbirke

Radojkovi sa lokaliteta rimskog naselja
Praesidium Dasmini koje ubiciramo u prostor
dananjeg naselja Novi Brain, na ivici Veliko
moravske kotline, odnosno na poetku
plodne terasaste doline sela Vitoevac i
Smilovac, na levoj obali Jovanovake reke.

Jugoslav

Radojkovi je
uglavnom otkupom od
metana
sakupio
zanimljivu
zbirku
fibula sa lokaliteta u
Novom Brainu.

Praesidium Dasmini

Praesidium Dasmini

Praesidium Dasmini

Praesidium Dasmini

Praesidium Dasmini

Praesidium Dasmini

Praesidium Dasmini

Praesidium Dasmini

Praesidium Dasmini

Praesidium Dasmini

Praesidium
Dasmini

Praesidium Dasmini

Praesidium Dasmini

Praesidium Dasmini

Praesidium Dasmini

Praesidium Dasmini

Praesidium Dasmini

Praesidium Dasmini

Praesidium Dasmini

Praesidium Dasmini

Praesidium Dasmini

Praesidium Dasmini

Praesidium Dasmini

Praesidium Dasmini

Praesidium Dasmini

Praesidium Dasmini

Praesidium Dasmini

Ploasta fibula u obliku konja, IV-VI vek

Praesidium Dasmini

U okruju naselja Praesidium Dasmini

postoje, koje je svakako bilo centralno rimsko
naselje u okruju Sastavaka June, Zapadne
i Velike Morave, postoje tragovi vie rimskih
pagusa. Re je o rimskim ostacima u ievcu,
Sikirici, Vitoevcu, Drenovcu. U zbirci
Radojkovia postoje dve fibule s podruja
Drenovca, sela u neposrednoj blizini, severno
od rimskog Dasminija.

Drenovac

Zglobna fibula, profilisanog,

trakastog luka,
III vek

Drenovac

Kasnolatenska fibula, II-I vek

pre Hrista
Drugovac kod Ranja

Drugovac kod Ranja

Drugovac kod Ranja

Trubarevo-Jerinin grad

Praesidium Pompei ili mansio Pompei, rimsko

naselje poznato iz itinerara III i poetka IV
veka, arheoloka nauka pouzdano, na osnovu
milijacije i arheolokih nalaza na terenu,
smeta na lokalitet Zindan u ataru sela
iina, u Aleksinakoj kotlini.

Tabula Peutengeriana kae: Horreo Margi Presidum Dasmini - Presidium Pompei Grampianis - Naiso.
itinerarium Antonini Augusti: Horreo Margi Pompeis - Naiso
itinerarium Hierosalymitanum: mansio
Oromago - mutatio Sarmatorum - mutatio
Cametas - mansio Impompeis - mutatio
Rappiana civitas Naisso.

Ubikacija Praesidim Pompei, zahvaljujui

znatnim ostacima na terenu i preciznoj
milijaciji
u
antikim
itinerarima,
ne
predstavlja
vei
problem
arheolokim
istraivaima.

Praesidium Pompei

Praesidium Pompei

Praesidium Pompei

Praesidium Pompei

Praesidium Pompei

Praesidium Pompei

Praesidium Pompei

Praesidium Pompei

Praesidium Pompei

Praesidium Pompei

Praesidium Pompei

ire okruje Aleksinakog Pomoravlja, to se antike

arheologije tie, karakteriu uglavnom sluajni nalazi, kao
to je to kasnoantika nekropola iz Ranja, a sa susednih
lokaliteta Drugovac i Crnokalaka Bara potiu nalazi
Mitrine mermerne ikone i ostave rimskog srebrnog novca ,
od I do III veka. Zapadni delovi Aleksinakog kraja uz levu
obalu June Morave uli su u arheoloku literaturu
zahvaljujui Mihailu Rizniu jo krajem prolog i poetkom
ovog veka. Zabeleke o nalazima u Trnjanu i Nozrini, jo i
danas su tema analiza i komentara. Jedno od najvanijih
nalayita je Selite u selu Trnjane. Ovo vieslojno
nalazite, trajalo je od starijeg gvozdenog doba do
srednjeg veka. Skupni nalaz kultni prikaza u mermeru Mire
i Sola, Trakog konjanika, Jupitera, Jupitera i Junone,
potie iz atara susednog sela Nozrina.
Jasna je injenica da naa znanja o arheologiji ovog
kraja uglavnom crpimo iz privatnih zbirki.

Jedno od vanih vieslojnih nalazita Aleksinakog

Pomoravlja je Selite u selu Trnjane. Ovaj lokalitet
karakteriu nalazi keramike iz perioda, od starijeg
gvozdenog doba, do srednjeg veka, ali i nalazi
latenoidnih i rimskih fibula i srednjovekovnih naunica,
Selite je jedno od najveih u nizu arheolokih
lokaliteta koji prate desnu obalu June Morave.

Trnjane
Selite

Trnjane
Selite

Trnjane

Trnjane

Trnjane

Zglobna fibula sa lukom raslanjene

profilacije, II-III vek

Zglobna fibula sa trakastim lukom

raslanjene profilacije, II-III vek

Trnjane

Trnjane

Trnjane

Trnjane

Trnjane

Trnjane

Trnjane

Trnjane

Izrazito profilisana fibula sa spiralnom glavom, IIIII vek

Trnjane

Trnjane

Trnjane

Trnjane

Trnjane

Trnjane

Trnjane

Trnjane

Trnjane

Trnjane

Neposredno na lokalitet u Trnjanu nadovezuje se nalazite u susednom

selu Adrovac. Tako da je moda re o jednom velikom razvuenom
rimskom naselju.

Adrovac

ADROVAC

ADROVAC

ADROVAC

ADROVAC

Fibula sa
sidrastom
glavom,II
-III vek

ADROVAC

ADROVAC

ADROVAC

ADROVAC

ADROVAC

ADROVAC

ADROVAC

ADROVAC

ADROVAC

ADROVAC

ADROVAC

Nepoznato nalazite
Aleksinaki kraj

Nepoznato nalazite
Aleksinaki kraj

Nepoznato nalazite
Aleksinaki kraj

Nepoznato nalazite

Aleksinaki kraj

Nepoznato nalazite
Aleksinaki kraj

Nepoznato nalazite
Aleksinaki kraj

Aleksinaki kraj

Nepoznato nalazite

Nepoznato nalazite

Aleksinaki kraj

Nepoznato nalazite

Aleksinaki kraj

Nepoznato nalazite
Aleksinaki kraj

Luna fibula trakastog luka sa

posuvraenom stopom, V vek

Aleksinaki kraj

U ZBIRCI RADOJKOIVA NALAZE SE I FIBULE

SA NEPOZNATIH NALAZITA U OKVIRIMA
SOKOBANJSKE DOLINE

Nepoznato nalazite, okolina Soko Banje

Nepoznato nalazite

Okolina Soko Banje

Nepoznato nalazite

Nepoznato nalazite
Okolina Soko Banje

Okolina Soko Banje

Nepoznato nalazite, okolina Soko

Banje

Nepoznato nalazite
okolina Soko Banje

Nepoznato nalazite, okolina Soko

Banje

Jugoslav Radojkovi u svojoj zbirci fibula

poseduje i fibule koje potiu iz udaljenijih
delova Srbije, nego to je to Aleksinako
Pomoravlje. Tako u su deo ove zbirke i fibule
iz Srema i jedna fibula iz okoline Vranja

Okolina Vranja

Nepoznato nalazite

Okolina Sremske Mitrovice

Nepoznato nalazite

Nepoznato nalazite

Okolina Sremske Mitrovice

Okolina Sremske Mitrovice

Nepoznato nalazite
Okolina Sremske Mitrovice

Okolina Sremske Mitrovice

Nepoznato nalazite
Okolina Sremske Mitrovice

Zbirka fibula Jugoslava Radojkovia jasno nam

pokazuje prisutnost rimske civilizacije na
podruju centralnog dela Pomoravlja u okolini
Aleksinca, Soko Banje, Ranja i ievca.
Karakteristine fibule datovane od I veka pre
Hrista, pokazuju slojeve razliitih kultura od
keltske materijalne kulture i poetak rimskog
uticaja na svakodnevni ivot u dolini Morave, do
kasnoantikog i ranohrianskog perioda.