Ligjrata 1

1. ka jan Sistemet Operative?

-Sistemet Operative jan ndermjetsues ndermjet shfrytezuesit te kompjuterit dhe
harduerit te kompjuterit.
2. far bjn S.O?
Varet nga pikpamja.
-Shfrytzuesit dshirojn komoditet, lehtsim n shfrytzim
*Nuk ju intereson shfrytzimi i resurseve.
-Kompjuterr me resurse t prbashkta si mainframe ose minikompjutert duhet ti
bjn shfrytzuesit e lumtur.
-Shfrytzuesit e sistemeve t dedikuara si workstations kan resurse t dedikuara
por shpesh prdorin resurse t ndara nga servert.
3. Paraqit 2 apo 3 koncepte te S.O?
-S.O perfaqeson softuerin sistemore I cili eshte:
Ndermjetsues midis softuerit aplikativ nga njera ane dhe harduerit te sistemit
kompjuterik nga ana tjeter.
-Kompjuteret jan te paisur me nje shtres te softuerit sistemore I cili quhet SO.
-S.O perveq qe menaxhojn memorien dhe procesorin,menaxhojn edhe komunikimin
me pasijet H/D(I/O).
4. Vizatoni skemn e sistemit kompjuterik?
-S.O mund te ndahet ne kater komponent kryesor:Hardueri,Sistemi
operativ,Programet aplikative dhe shfrytzues

5. Si startohet kompjuteri dhe kush e mundson ket startim?

-Programi qe starton me kyqjen ose nisjen e kompjuterit ne pun quhet bootstrap.SO
aktivizon kompjuterin ne pun.
6. ka sht Bootstrap?
-Programi qe starton me kyqjen ose nisjen e kompjuterit ne pun quhet bootstrap.
7. ka sht Firmware?
-Firmware eshe nje lloj softueri qe ben:kontrollin,monitorimin dhe manipulimin me te
dhena tek produktet inxhinerike.
8. Kush e prbn sistemin kompjuterik?
-Sistemi kompjuterik perbehet nga:nje ose me shum CPU,memoria kryesore
(RAM),disqe,printer,tastier,displei,nderfaqe,paisje tjera H/D.
Ligjrata 2 Operacionet e Sistemit Operativ
1. Cilat jan operacionet e S.O?
-Paisjet I/O dhe CPU mund te ekzekutojn ne menyr konkurrente

Secili kontroller eshte ne pergjegjesi te tipit te caktuar te paisjes

Secili kontroller I paisjes ka nje bafer lokal
CPU bart te dhenat nga/tek memoria kryesore nga/tek baferat lokal
I-O eshte nga paisja tek baferi lokal I kontrollit
Kontrollori I paisjes informon CPU qe ai ka perfunduar operacionin duke leshuar
interrupt(penges)
2. Kush jan funksionet e prbashkta te ndrprerjeve?
-Nderprerja transferon kontrollin tek sherbimi I rutinave te nderjprerjeve permes
vektorit te nderprerjeve,I cili permban adresat e te gjitha rutinave te sherbimeve.
Arkitektura e nderprerjeve duhet te ruaj te gjitha adresat e instruksioneve te
nderprera.
Ndrprerjet hyrse jan jasht funksionit gjersia ndrprerja tjetr t jet duke u
procesuar pr t evituar humbjen e ndrprerjev
3. Si behet menaxhimi i ndrprerjeve (interrapt)?
-S.o e ruan gjendjen e CPU-se duke ruajtur regjistrat dhe numruesin e
programit,percakton se cili tip I nderprerjes eshte shfaqur,segmentet e ndara te
kodit percaktojn se qfar veprimi duhet te ndermerret per secilin tip te nderprerjes.
4. Tregoni pr kohshtrirjen e ndrprerjes?
-

5. Si arrihet struktura e qasjes direkte ne memorie?

-Prdoret pr paisje I/O me shpejtsi t madhe q jan n
gjendje t transmetojn informata t prafrta me shpejtsin e memories,Vetm
nj ndrprerje gjenerohet pr bllok, n vend t nj ndrprerje pr bajt
6. Tregoni si duket struktura e I/O (hyrje/dalje)?
-Pasi I/O t filloj, kontrolla i kthehet programit t shfrytzuesit vetm pasi I/O
t kryhet:Instruksioni Wait e vendos CPU-n n gjendjen t pritjes gjer n
ndrprerjen e ardhshme,Cikli Wait.
-M s shumti nj I/O krkes pret brenda nj kohe, nuk ka procesim t
shumfisht t I/O
-Pas startimit t I/O, kontrolli kthehet tek programi i shfrytzuesit pa pasur
nevoj t pritet pr prfundimin e I
7. Tregoni si duket struktura e storage?
-Memoria kryesore vetm media me kapacitet t madh q CPU mund
t i qaset direk:Qasje t rndomt (Random access)Zakonisht e paqndrueshme
-Storage Sekondar zgjerim i memories kryesore q ofron kapacitete
t mdha t qndrushme
-Disqet magnetike metal i ngurt ose pjata qelqi t mbshtjella me
material magnetik

8. Vizatoni skemn qe tregon hierarkin e Storage?

-

9. ka sht keshimi (Caching)?

-Principe t rndsishme, t kryera n shum nivele t Kompjuterit,Informatat n
prdorim kopjohen prkohsisht nga storage i ngadalt n at t shpejt
10. ka jan sistemet e klasteruara?
-Sistemet e klasteruara jan shum sisteme q punojn s Bashku Zakonshm e
ndajn storage-in prmes storage-area network (SAN)Ofron shrbim t
(gatishmris s lart) high-availability i cili i shpton defekteve
11. Tregoni si behet kalimi nga modi i shfrytzuesit ne modin e kernel-it?
-Kohmatsi pr t evituar ciklin infinit / procesin q mban resurset,Vendos
ndrprerjen pas periods s caktuar,Sistemi operativ e zvoglon numrusin,Kur
numruesi t jet zero gjenerohet ndrprerje,Vendoset para procesit t orarit q t
marr kontrollin pr t ndrprer programin q kalon kohn e caktuar
12. ka kuptoni me menaxhimin e proceseve?
-Kuptojm se procesi eshte program ne ekzekutim ,eshte njesi e punes brenda
sistemit dhe nenkuptojm krijimin dhe fshirjen e proceseve te shfrytzuesit dhe te
sistemit.
13. ka kuptoni me menaxhimin e memories se puns?
-Menaxhimi i memories prcakton ka sht n memorie
ather kur:Optimizimi i ngarkimit t CPU-s dhe resurseve t kompjuter tek
shfrytzuesi
14. ka kuptoni me menaxhimin e Storage?
-SO ofron pamje unifrome t t dhnave t storage-it,Abstrahon vetit fizike t
storage n ato logjike fajlli,Secili medium kontrollohet nga paisja
15. ka kuptoni me mbrojtjen e S.O?
Mbrojtja eshte ndonj mekanizm pr kontrollimin e qasjes s proceseve
ose t shfrytzusve n resurset e definuara nga SO.
16. ka kuptoni me sigurin e S.O?
-mbrojtja e sistemit kundr sulmeve t brendshme dhe t
jashtme
17. ka jan sistemet e shprndara?
-Koleksion I ndar,Rrjeti eshte shteg komunikimi:LAN,WAN,MAN.SO I rrjetit ofron
mundesi ne mes te sistemeve ne rrjet.
18. ka kuptojm me ambiente kompjuterike?
-Nenkuptojm kompjuter tradicional,zbehen me kalimin e kohes ambiente te
zyres,rrjetat shtepiake.
19. ka kuptoni me S.O me resurse (burime) te hapura?
-Sistemet operative t gatshme me kodin burimor e jo vetm si fajlla ekekutues me
kod burimor t mbyllur.
20. ka kuptoni me S.O me resurse (burime) komerciale?

-Ato sisteme te cilat kan per qellime komerciale siq jan :SO windows,Linux etj.
21. Si behet instalimi i hapsirs virtuale?
- Shkarimi i makines virtuale , oracle , VM VIRTUAL BOX - Shkarkimi Operativ , Guest
Centos , instalimi i VIRTUAL BOX
22. ka kuptoni me polling?
-- I referohet mostrave si nje aktivitet sinkron - Perdoret me shpesh ne kuptimin
input/output I/O
23. ka sht multiprogramimi?
-Multiprogramimi organizon punet ashtu qe CPU gjithmone te ket nje pun per
ekzekutim.
24. ka sht swapping?
-- Proceset qe nuk i ze memoria SWAPPING i levize ato mbrenda-jashte per tu
ekzekutuar.
25. Vizatoni skemn si arrihet kalimi nga modi i shfrytzuesit ne modin e kernel-it?
-

Ligjrata 3 Ndarja dhe llojet e Sistemeve Operative

1. Si ndahet S.O?
-Mainfram SO, SO per server,SO per multi procesr,SO per kompjutter personal,SO ne
oh reale,SO te ngulfatura,SO per paisje mobile,SO per kartela intelegjente.
2. ka jan Maniframe S.O?
-Jan te orientuar kah perpunimi I me shum proceseve ne te njejten koh,Pjesa me e
madhe kerkojn sasi te madhe te proceseve,Zakonish ofrojn tre lloje te
sherbimeve,Batch,procesim te transaksioneve,shfrytzim kohor te ndar.
3. ka jan S.O pr Server?
-Punojn ne server,Sherbejn per tu qasur me shum shfrytzues ne te njejten koh
permes rrjetit,Mundesojn@sherbime per printim,manipulim me fajlla,Ueb sherbime.
4. ka jan S.O pr multiprocesore?
-Qe te rritet fuqia e kompjuterit eshte e nevojshme te lidhen me shum procesor ne
nje sistem te vetem,Varesisht sa preciz jan te lidhur dhe qka eshte e ndar mes tyre
si resurse,keto sisteme quhen kompjuter paralel(multikompjuter ose multiprocesor).
5. ka jan S.O pr kompjuter personal (PC)?
-Puna e ketyre SO eshte qe te ofrojn nderfaqe te mir per shfrytzuesin,Shfrytzohen
per :perpunim te tekstit,qasje ne internet,qasje ne gjuh programimi,qasje ne lojra
etj.
6. ka jan S.O ne kohe reale (Real time)?
-Karakterizohen me vetin se e kan kohen si parameter kyq.SO ne koh reale me te
njohura jan VzWorks dhe QNX.
7. ka jan S.O te ngulfatura (Embedded)?

-Punojn ne kompjuter dhe kontrollojn paisje te cilat nuk jan kompjuter,Paisje te cilat
kontrollohen kryesisht jan : Televizoret ,furra mikrovalore,telefona celular.
8. ka jan S.O pr pajisje mobile?
-Jan te njohura si SO mobile ose platforma mobile,Keto SO kontollojn paisjen mobile
dhe informacionet ne princip te ngjashem si SO per PC.
9. ka jan S.O pr kartela intelegjente (Smart Card)?
-SO me te vogla [unojn me smart kartela,Jan me madhesi te karteles kreditore dhe
permbajn qip te procesorit.
10. Cilat jan llojet e S.O?
-Microsoft Widows,UNIX,Mac SO,Linux,CentOS,Solaris,OS/2 nga IBM.
11. ka kuptoni me S.O 32-bit?
-Te afte te adresojn deri ne 4 GB te RAM-IT,qdo makin virtuale pranon nga 1 MB te
memories dhe qasjes ne harduer.
12. ka kuptoni me S.O 64-bit?
-Te afte te adresojn 128 GB RAM apo me shum,performanca e avancuar e
menaxhimit te memories,Veqori shtes te siguris.
Ligjrata 4 Shrbimet dhe Thirrjet e Sistemit
1. Cilat jan shrbimet e S.O?
-Nderfaqja e shfrytzuesit,Ekzekutimi I programit,Operacionet e I/O,Manipulimi me
fajlla te sistemit,komunikimet,gjetja e gabimeve,Alokimi I
resurseve,Llogarit,mbrojtja dhe siguria.
2. Vizatoni skemn e pamjes se shrbimeve te S.O?

3. Si arrihet ndrfaqja e shfrytzuesve me S.O?

-ZaZakonish me mi,tastier dhe ekran,Ikona perfaqson fajlla,progrmae,veprime etj.
4. ka sht interpretuesi i komandave?
-Nderfaqja ne linj komanduese CLI ose interpretuesi I komandave lejon vendosje
direkte te komandave,ndonjeher I implementuar ne kontroll,nganjeher nga
programet e SO dhe nganjeher I implementuar ne menyr te ndryshne shells.
5. ka sht CLI?
-CLI ose interpretuesi I komandave lejon vendosjen direkte te komandave.
6. ka sht GUI?
-GUI eshte nderfaqja e shfrytzuesit te sistemit operativ I perafert me shfrytzuesin
dekstop me nderfaqe metaforike,zakonisht me mi,tastier dhe ekran.
7. Shpjegoni shrbimet Manipulimi me fajlla te sistemit?
-Manipulimi me fajlla te sistemit-Sistemi I fajllave eshte I interesit te veqant
Prog.kan nevoj te lexojn,shkruajn dhe fshijn fajlla ,te kerkojn fajlla etj.
8. Shpjegoni shrbimin Komunikimet?

-Proceset mund te shkembejne informacione, ne kompjuterin e njejte ose ne rrjete Komunikimi mund te jepet permes: - Memories se ndare , ose permes mesazheve.
9. Shpjegoni shrbimet Gjetja e gabimeve?
--SO duhet te jete i vetedijshem per gabimet e mundshme - Gabimet mund te
shfaqen n: - Harduer (CPU dhememorie) - Pajisjet I/Odhe - Programin e
shfrytezuesit.SO duhet te siguroj llogaritje korrekte dhe te
Qendrueshme.
10. Shpjegoni shrbimin Alokimi i resurseve?
-Kur shume pune ose shfrytezues leshohen ne menyre konkurrente - Tipet e
resurseve jane: - Ciklet e CPU , Memoria kryesore , dhe storage i fajllave.
11. Shpjegoni shrbimin Llogarit?
-Te mbaj shenime se cilet shfrytezues , shfrytezojne cilin lloj te resurseve dhe sa e
shfrytezojne ate.
12. Shpjegoni shrbimin Mbrojtja dhe siguria?
-Pronari qe ka PC`n qe e perdorin shume shfrytezues , deshiron te kontrlloje
perdorimin e te dhenave - Proceset konkurrente nuk duhet te interferojneme njera
tjetren
13. Shpjegoni shrbimin Operacionet I/O?
-Programi ne ekzekutim mund te kerkoj I/O I cili mund te perfshij nje fajll ose paisje
I/O.
14. ka kuptoni me Shell?
-SHELL ekzekuton thirrjen e sistemit fork() per te krijuar procesin.SHell pret qe
procesi te terminohet ose te vazhdoj me komandat e shfrytzuesit.
15. ka kuptoni me Api?
-API-Program Apllication Interface(API)-Programet qasen permes API`s se sa permes
thirrjeve direkte ne Sistem - Tre API`t me te shpeshta jane: - Win32 API,POSIX API
dhe java API.
16. ka kuptoni me JVM?
-Paraqet disa prgrame kompjuterike , te cilat duhet e shfrytezuar konceptin e
makines virtuale ekzekutojne programe dhe skripte.
17. ka jan thirrjet te Sistemit (System calls)?
-Nderfaqja ndermjet SO dhe programeve shfrytzuese eshte e definuar nga tera e
grupeve te thirrjeve sistemore te cilat I prodhon SO, jan nderfaqe te sherbimet e
ofruara nga SO.
18. Tipet e thirrjeve te Sistemit?
-Menaxhimi i paisjeve , Mirembajtja e informatave , komunikimet - Kontrolli i
procesit , Menaxhimi i fajllave
19. Trego 5 komanda te thirrjeve te Sistemit ne Windows?
-Creat process() , exit process() , creat file() , read file() , creat pipe() , sleep() etj..
20. Trego 5 komanda te thirrjeve te sistemit ne Unix?
-Fork() , exit() , wait() , open() , read() , write() , close() , pipe() , sleep() etj..
Ligjrata 5 Programet e sistemit dhe dizajnimi i sistemit
1. ka ofrojn programet e sistemit?
-Programet e sistemit ofrojn ambient te pershtatshem per zhvillimin e programit dhe
ekzekutimit.
2. Si ndahen programet e sistemit?
-Mund te ndahen:Manipulime te fajllave,informatave mbi statusin,modifikimin e
fajllave,mbeshtetje per gjuhet programuese,vendosja e programit dhe

ekzekutimi,komunikime.Per shumien e shfrytzuesve SO definohet nga programet e

sistemit,e jo permes thirrjeve te sistemit.
3. Cekni minimum 2 programe te S.O?
-Manipulim te fajllave,modifikim te fajllave,programe aplikative.
4. Cilat jan qllimet e shfrytzuesit pr dizajnimin dhe implementimin e S.O?
-Qellimet e shfrytzuesve-Sistemi operativ duhet te jet I pershtatshem per
shfrytzuesin I leht per tu mesuar,I qendrueshem I sinqert dhe I shpejt.
5. Cilat jan qllimet e Sistemit pr dizajnimin dhe implementimin e S.O?
-Duhet te jet I leht per tu dizajnuar dhe mirembajtur gjithashtu dhe fleksibil,I
qendrueshem pa gaime dhe efikas.
6. Vizato (Dizajno) strukturn e S.O MS-DOS?

7. Cilat jan shtresat e S.O?

-SO eshte I ndar ne nje numer te shtresave ,secili I ndertuar ne krye te nivelit me te
ulet.Shtresa e fundit (shtresa 0) eshte hardueri,shtresa me e lart (shtresa N) eshte
nderfaqja e shfrytezuesit.
8. Vizato skemn qe paraqet shtresat e S.O?

9. Vizato (dizajno) strukturn e S.O MAc OS X?

10. ka jan makinat virtuale?

-Makina virtuale I trajton shtresat ne konkluzione logjike,e trajton kernelin e SO sikur
te ishte harduer,ofron nje nderfaqe indentike me themelin e harduerit.
11. Vizatoni skemn e makinave jo virtuale?

12. Vizatoni skemn e makinave virtuale?

Ligjrata 6 Proceset
1. Prshkruani nocionin e procesit (ka sht procesi)?
-Nje program ne ekzekutim,I cili formeson bazen e te gjitha kalkulimeve.

2. Ne S.O a kan dallime termet pune dhe proces, nse po cilat jan dallimet?
-Termet pun dhe proces do t eperdoren pothuajse pa ndonje dallim,jan te ngjashem.
-3. ka prmban nj proces ne vete?
-Perfshin:numruesin e programit,Stack-un,seksionin e te dhenave.
4. Vizatoni skemn si prezantohet nj proces ne memorie?

5. ka prmban kodi i programit tek shtrirja e procesit ne memorie dhe si quhet ky

seksion?
-Quhet ndryshe seksioni I testit dhe pershin numruesin e programit dhe regjistrat e
procesit.
6. ka prmban Stack-u i procesit?
-Perfshin te dhenat e perkohshme,parametrat e funksionit,adresat kthyese dhe
variablat lokale.
7. ka prmban seksioni i te thnave ne nj proces?
-Permban variablat lokale.
8. ka prmban Heap ne nj proces?
-Heap permban memorie te alokuar dinamike gjat kohes se leshimit.
9.A mund te ket me shum se nje proces ?
-Nje program mund te ket disa procese.
10. Sa gjendje me se shumti mund te ket nj proces?
-Procesi mund te ket 5 gjendje.
11. Cilat jan gjendjet e nj procesi?
-new:procesi eshte duke u krijuar.
-ready:procesi eshte ne pritje te vendosjes ne procesor.
-running:instruksionet jan duke u ekzekutuar.
-waiting:procesi eshte duke pritur per paraqitjen e ngjarjes.
-terminated:procesi e a perfunduar ekzekutimin.
12. Vizatoni diagramin e gjendjes se nj procesi?

13. ka prmban blloku i kontrollit te procesit?

-Permban:gjendjen e procesit,numruesin e procesit,regjistrat e CPU-se,informatat
per orarin e CPU-se,informata per menaxhimin e memories,informata mbi
llogarit,informata mbi statusin e I/O.
14. Vizatoni skemn e bllokut te kontrollit te procesit?

15. Vizatoni skemn e kalimit te CPU-se nga procesi P1 ne procesin P2?

16. Si realizohet orari i proceseve?

-Zgjedh ne mes te proceseve te cilat jan te gatshme per ekzekutimin vijues ne
CPU,miremban linjat e termineve te proceseve.
17. Tregoni prmes nj shembulli si prfaqsohet nj proces ne S.O Linux?
-

18. Si arrihet prfundimi i nj procesi?

-Procesi e ezekuton formulimin e fundit dhe I kerkon sistemit operativ te fshij
ate(exit),ishkruan te dhenat nga femija tek prindi,resurset e proceseve de-akolohen
nga sisitemi operativ.
19. Cilat jan modelet e komunikimit ndr procese?
-Jan dy modele te komunikimit nderprocese:memorie te ndar,pasimi I mesazheve.
20. Vizatoni skemn e komunikimit ndr procese?

21. ka sht soketi?

-Soketi definohet si pi fundore e komunikimit.
22. Si realizohet komunikimi me soketa?
-Komunikimi perbehet nga palet e soketave.