ntdekArabia

De hoogtepunten

3.1 Mensen, geschiedenis, cultuur en hoogtepunten van Noord-Afrika

tekst Viola
Auteurvan de SandtAuteur
fotografie fotografie fotolia.com

Magisch
14 Ontdek
OntdekArabia
Arabia31••2009
2010
 Marokko
Titel

Marrakech
Ontdek
Ontdek
Arabia
Arabia
1 • 32010 15
• 2009
tekst Auteur fotografie Auteur

16 Ontdek
OntdekArabia
Arabia31••2009
2010
 Marokko

Kruiden in Marakech Ontdek Arabia 1 • 2010 17

Tegen de achtergrond van de besneeuwde toppen van
de Hoge Atlas ligt Marrakech, de stad van verhalen-
vertellers, oude paleizen en weelderige tuinen. De
bijna duizend jaar oude stad kende als kruispunt van
handelsroutes en - in verschillende periodes - hoofd-
stad van Marokko tijden van bloei en verval, maar
heeft in het begin van de eenentwintigste eeuw nog
niets aan aantrekkingskracht ingeboet. Marrakech
heeft voor veel Europeanen een bijna magische klank
en is mede daardoor ongekend populair als toeristi-
sche bestemming.
Marrakech heeft talloze charmes, en misschien wel
de avontuurlijkste is de medina, het oude ommuurde
stadscentrum waar je naar hartelust kunt verdwalen in
de kleine straatjes, steegjes, gangetjes, tunneltjes en
binnenplaatsjes. Allemaal even kleurrijk, druk, exotisch
en ook mysterieus.
Marrakech groeide sinds het ontstaan in duizenden
jaren uit tot de mooie stad die het nu is. De historie
laat perioden van grote bloei en perioden van strijd
zien. Het begon rond het jaar 1000, toen er een no-
madenstam op de plaats waar nu Marrakech gevestigd
is, leefde. Dit waren de Almoravieden en zij bouwden
het tentenkamp dat door de komst van moskeeën,
kasba’s en paleizen langzaamaan uitgroeide tot een
stad van formaat.
Toen de streng-religieuze Almohadenstam in 1146
een kruistocht tegen de ‘heidenen’ begon, brak daarna
wel een bloeiperiode voor de stad aan. De eerste
moskee van Marrakech werd gebouwd door Youseuf
ibn Tashfin, een van de leden uit de familie van de
destijds regerende Almoraviden.
De Almohaden regeerden vanaf de twaalfde eeuw
met strakke hand en brachten de stad tot nog grotere
religieuze en economische bloei. Er werden meer pa-
leizen en moskeeën gebouwd en Marrakech kon met
recht een zeer rijke koningsstad genoemd worden. De
lange rode aarden wal die vandaag de dag nog steeds
overeind staat, stamt uit deze periode. In de zestiende
eeuw ging Marrakech een grote rol spelen in het
Saädiaanse rijk onder Ahmed el Arj. De graven die aan
het begin van de twintigste eeuw werden ontdekt,
zijn door hem aangelegd. Molulay Ismail, sultan van de
Alaouiten, wist de stad van de Saädianen te verove-
ren. Dit volk bestuurde de stad lange tijd, tot Frankrijk
18 Ontdek Arabia 3 • 2009
aan de macht kwam en het stokje overnam. Marrak-
ech was de eerste helft van de twintigste eeuw onder
Frans bewind, tot koning Mohammed V in 1956 de
regering overnam. Daarna raakte de stad zijn functie
als hoodstad van Marokko kwijt; die ging namelijk
naar Rabat, waarna Marrakech provinciehoofdstad
werd.De naam Marrakech als aanduiding van de stad
is nog niet zo lang in zwang. De plaats werd altijd
het Koninkrijk van Marrakech, of in het Arabisch Al
Mamlakah al Maghribiyah, genoemd. ‘Marrakech’ is
waarschijnlijk afgeleid van het Berberse ‘musnakush’,
dat ‘Land van God’ betekent.
Bab Agnaou De Bab Agnaou is een van de negentien
poorten in de oude stadsmuren van Marrakech. Hij
werd gebouwd in de twaalfde eeuw, ten tijde van
de Almohadendynastie. Agnaou is het berberwoord
voor ‘zwarte mensen’. De Bab Agnaou is versierd met
inscripties uit de koran en werd in de achttiende eeuw
volledig gerenoveerd onder sultan Mohammed ben
Abdallah. De poort komt uit op de koninklijke kasba
in de medina, de locatie van het El Badi-paleis en de
Tombes van de Saädieden.
Medina en monumenten De oude binnenstad -
medina - van Marrakech staat op de Werelderfgoed-
lijst. De reden is dat de stad al sinds de oprichting
rond 1070 een belangrijke rol op politiek, economisch
en cultureel gebied heeft speelt. De invloed strekte
zich voorheen uit tot de moslimcultuur in de westerse
wereld. Dit gegeven, gecombineerd met de vele waar-
devolle moskeeën en gebouwen in de binnenstad,
leidden tot een plaatsing op de lijst van UNESCO.
Hét oriëntatiepunt in Marrakech is de 69 meter
hoge toren van de Koutoubia moskee. Tijdens je
wandeltochten door de stad, waar elk straatje op de
vorige lijkt, is zo’n herkenningspunt een uitkomst. De
historie van het gebedshuis voert terug naar de bouw
in de twaalfde eeuw. Deze moskee staat echter niet
meer helemaal overeind: omdat de het gebouw niet
richting Mekka stond werd besloten deze af te breken
en een nieuwe moskee op dezelfde plaats te bouwen.
De minaret is wel ouder, deze werd afgebouwd ten
tijde van de Almohadendynastie. De naam Koutoubia
dankt de moskee aan verkooppraktijken uit het verre
verleden, toen bibliothecarissen manuscripten op de
De obelisk voor de Luxortempel, gelegen in de gelijknamige
plaats, wordt ’s avonds fraai verlicht
 Marokko

Ontdek Arabia 1 • 2010 19

pleinen rond de moskee probeerden te verkopen.
De Koutoubia moskee mag dan de bekendste moskee
zijn; de grootste moskee in de medina is de Ben
Youssef moskee. Deze werd ook in de twaalfde eeuw
gebouwd, in opdracht van sultan Ali ben Youssef. Het
wordt niet-moslims overigens niet toegestaan het
gebouw te betreden.
Naast de Ben Youssef moskee staat de Medersa
Ben Youssef, die wél open is voor het publiek. Dit
complex werd in de veertiende eeuw gebouwd door
sultan Abou el Hassan en in de zestiende eeuw
herbouwd. In het verleden volgden grote aantallen
studenten hier koranlessen maar nu is het pand niet
meer in gebruik als koranschool. De bijzondere de-
coraties, de mozaïken en de tegelpatronen maken dit
religieuze monument erg interessant om te bekijken.
Overal zijn doorkijkjes naar andere ruimtes en de bin-
nenplaats en het is niet moeilijk om te visualiseren dat
het gebouw bevolkt werd door jonge moslims die hier
hun eigen plek hadden gecreëerd om te studeren en
bidden.
De prachtige religieuze monumenten van Marrak-
ech trekken niet alleen moslims en bedevaartgangers
aan. Elk jaar bezoekt een groot aantal toeristen de
hoogtepunten van de stad om de keur aan bijzon-
dere decoraties en bouwstijlen te bekijken. Naast de
Medersa Ben Youssef vormt ook de Koubba Baraduyin
een belangrijke religieuze plek. De koepel werd in de
twaalfde eeuw, een van de bloeiperioden van de stad,
gebouwd en men vermoedt dat het pronkstuk als
voorbeeld heeft gediend voor de Ben Youssef moskee,
die uit ongeveer dezelfde periode stamt.
In 1918 werden de Saädiaanse graven ontdekt. De
begraafplaats werd gemaakt door Ahmed el Mansour.
Dit hoogtepunt van de Marokkaanse bouwkunst
bleef zo lang verborgen omdat sultan Moulay Ismail
de graven had laten dichtmaken. Hij wilde niet meer
herinnerd worden aan degenen die hem voorgingen.
De entree van de graven ligt naast de Kasba moskee.
Chaos Het kloppende hart van Marrakech is het
Jeema el Fna plein in de oude stad. Je kunt hier
urenlang voorbijgangers bekijken, de slangenbe-
zweerders, apentemmers en acrobaten observeren
en je verwonderen over de sluwe verkooptechnieken
van de straatverkopers. Elke dag is het op dit plein
20 Ontdek Arabia 3 • 2009
een chaos van krioelende mensen en stalletjes waar
allerhande etenswaren worden verkocht. In de avond
krijgt het geheel een bijzondere sfeer door de vele
lampjes die het plein verlichten. In de nabije omgeving
van het Jeema el Fna plein ligt de marktbuurt, een
wijk met souks. De beste optie is om dit gebied onder
begeleiding van een gids te verkennen omdat deze de
beste en mooiste plekjes kent. De souk is een grote
verzameling van kruiden, specerijen en stoffen, en
ook sieraden, kleding en lederwaren worden volop
aangeboden. Het loont om goed rond te kijken want
de prijzen lopen nogal uiteen en net als in bijna iedere
grote stad zullen de verkopers ook hier altijd proberen
de toeristen extra geld uit de zak te kloppen.
Majorelle en Menara Marrakesh blijft verbazen,
want er zijn enkele plekken waar je temidden van het
drukke stadsleven toch totale rust kunt ervaren. De
eerste is de Majorelletuin, een botanische tuin van de
Franse kunstenaar Jacques Majorelle. Hij werd aange-
legd ten tijde van de Franse overheersing. Het atelier
en veel onderdelen van de tuin hebben een kenmer-
kende kobaltblauwe kleur en de flora is afkomstig van
vijf continenten. Ook de Menaratuinen zijn botanisch
en vormen een speciale attractie, met de grote vijver,
het fabuleuze uitzicht op het Atlasgebergte en de
mengeling van geuren en kleuren.
Musea en paleizen De cultuurliefhebber heeft in
Marrakech genoeg te zien, alleen al aan moskeëen
en paleizen. Een van de mooiste paleizen van de stad
is het Bahia paleis, waarin nu een museum gevestigd
is. Dit werd gebouwd in de negentiende eeuw en
opgetrokken in oosterse stijl. Dar Si Saïd is een ander
paleis en en het dateert uit dezelfde periode als het
Bahia paleis. Het is nu een museum voor Marokkaanse
kunst en ambachten. In de zalen van het voormalige
paleis kun je onder andere tapijten, meubels, wapens
en sieraden uit diverse tijdperken bewonderen. Het
topstuk van Dar Si Saïd is het bronbekken uit de
Medersa Ben Youssef.
Marrakech is een stad met vele gezichten. De harte-
lijke bevolking, mysterieuze sfeer en de cultuurhisto-
rische schatten weten al eeuwenlang elke bezoeker te
verleiden. Marrakech is een beetje magisch...
Heiligdom in de tempel van Edfu
 Marokko

Ontdek Arabia 1 • 2010 21

 Bereikbaarheid Vanuit Nederland vliegen enkele
lowbudgetmaatschappijen op de Marrokaanse stad.
Ook Royal Air Maroc en KLM bieden vluchten aan op
deze route. Het is ook mogelijk om met de auto te
reizen, via Spanje en met een oversteek over de straat
van Gibraltar, maar voor deze rit moet je dan wel
enkele dagen uittrekken.
Vervoer Je kunt je in Marrakech op verschillende
manieren verplaatsen. Uiteraard rijden er taxi’s, die vrij
goedkoop en een snel vervoersmiddel zijn. Let wel op
de meter, vaak zal de chaffeur proberen om meer geld
te rekenen. Je kunt met de taxi ook naar bestemmin-
gen buiten Marrakech.
De stad beschikt tevens over een vrij uitgebreid
busnetwerk. Alle bezienswaardigheden zijn dan
ook met de bus bereikbaar, net als de meest hotels.
Tenslotte is de koets een prima alternatief. Het is een
langzamer vervoersmiddel, maar het laat je wel op
een leuke manir van Marrakech genieten.
Een andere optie is het huren van een auto bij een van
de verhuurbedrijven die in de stad gevestigd zijn.
AlgemeenMarrakech
22 Ontdek Arabia 1 • 2010
Visa en veiligheid Marokko is een veilig land om in
te reizen. Het is verstandig om de lokale tradities en
gebruiken te respecteren, uit beleefdheid.
Je hebt geen visum nodig om naar Marokko te reizen.
Denk wel aan een geldig paspoort.
Klimaat In Marrakech heerst een landklimaat, met
hete zomers en koele, vochtige winters. De winter-
maanden zijn met een gemiddelde dagtemperatuur
van 20°C de beste reismaanden. In de zomer kan die
temperatuur oplopen tot wel 45°C.
Accomodaties Iedereen die in Marrakech komt,
moet eigenlijk op zijn minst een nacht in een riad sla-
pen. Een riad is een traditionele woning in de medina
van de stad, waar je voor een redelijk bedrag in een
gezellige, persoonlijke sfeer kunt overnachten. De
kamers van een riad bevinden zich om de binnentuin,
verspreid over twee verdiepingen.
Er zijn ook genoeg hotels in variërende prijsklassen.
Websites
www.visitmorrocco.com
 Verlangen naar deEgypte
leegte

De beelden van Ramses II voor de tempel van Abu Simbel

Romeins bouwwerk bij de tempel van Philae, nabij Aswan Ontdek Arabia 3 • 2009 23
tekst Viola van de Sandt fotografie fotolia.com

Trekking in
de Atlas
24 Ontdek Arabia 1 • 2010
 Marokko

Uitzicht op Jeber Toubkal Ontdek Arabia 1 • 2010 25

tekst Auteur fotografie Auteur

26 Ontdek Arabia 3 • 2009

 Titel
Marokko

Uitzicht op Jeber Toubkal Ontdek

Ontdek
Arabia
Arabia
1 • 2010 27
3 • 2009
Vanuit Noord-Tunesië, langs de mediterrane kust en
naar het zuiden afbuigend in Marokko ligt de Atlas.
Een enorme bergketen met een lengte van ongeveer
2400km. Het gebergte is in Marokko in drie delen
gesplitst: de Midden-Atlas, de Hoge Atlas en de Anti-
Atlas. In deze bergen tref je vruchtbare valleien, au-
thentieke dorpen, wilde waterstromen en bruisende
steden. De Atlas is een indrukwekkende bestemming
die het beste tot zijn recht komt tijdens een trektocht.
In de drie delen van de Marokkaanse Atlas kun je
op verschillende niveau’s rond trekken, wisselend in
hoogte en fysieke belasting. Je kunt een lastdier - ka-
meel of ezel - meenemen, mountainbiken of gewoon
lopen. De hoogteverschillen zijn per regio anders,
waardoor elk gebied een aparte uitdaging vormt.
Diep in de binnelanden van Marokko, ten zuiden
vande oude koningssteden Meknes en Fes ligt Ifrane;
een stadje in de Midden-Atlas. Ifrane is tijdens de
hete zomermaanden een toevluchtsoord waar je
lagere temperaturen kunt verwachten dan in het hete
laagland aan de kust. ’s Winters zijn de hellingen van
Mount Hebri, ongeveer twintig kilometer ten zuiden
van Ifrane, bedekt met sneeuw en is de stad een
wintersport bestemming. De Midden-Atlas is een re-
latief makkelijk gebied voor een trektocht; de hoogte
verschillen zijn niet zo groot. Het hoogste punt van
de Midden-Atlas ligt op ruim 3300 meter. Over deze
bergen kun je mountainbiken, paardrijden of wande-
len. De hellingen zijn begroeid met bomen.
In Ifrane zijn de Franse invloeden uit het koloniale
verleden duidelijk terug te vinden. De bouwstijl lijkt
op de architectuur uit de Alpen. Nieuwe gebouwen
worden opgetrokken in een bouwstijl die nog dicht
tegen deze Europese architetuur aanligt. De stad
heeft een universiteit waar vooral de Marokkaanse
elite studeert. Ifrane is voornamelijk een wintersport
bestemming van de Marokkaanse elite.
Ten westen van de studentenstad ligt het Ifrane Natio-
nal Park met een oppervlakte van ongeveer 500km2.
28 Ontdek Arabia 3 • 2009
Hier tref je onder andere berberapen aan. Het leefge-
bied van deze bedreigde primatensoort beperkt zich
tot boven de Sahara.
Berbers Voor de Anti-Atlas in het zuiden van het
Noord-Afrikaanse land geldt voor de trekking moge-
lijkheden een zelfde beeld. De hoogte verschillen zijn
relatief laag. Het hoogste punt ligt hier zelfs enkele
honderden meters lager. De Jebel el Kest is met een
hoogte van krap 2300 meter de hoogste piek in de
Anti-Atlas. Op ongeveer zestig kilometer ten noord-
oosten van Agadir ligt de Berberplaats Imouzzer Ida
Outanane. Deze nederzetting van de Ida Outanane
stam heeft, net als in enkele andere dorpen in de
Atlas, de invloeden van kolonisten en toeristen weten
te weerstaan, wat deze stad een interessante plaats
maakt voor een kennismaking met de lokale Berber-
cultuur. De Berbervolken waren de eerste stammen
die zich in het huidige Marokko vestigden. Waar dit
volk oorspronkelijk vandaan kwam is een discutabel
onderwerp. Genetisch gezien stammen de Berbers af
van een aantal volken; er zijn onder andere sporen uit
Oost-Europa, wellicht de Kaukasus, en de Nijlvallei
in het genetisch materiaal van dit volk aangetroffen.
De architectuur van de Berbers is beïnvloed door
de Egyptische bouwstijl, maar er zijn ook invloeden
vanuit vroeg Aziatische of Zuid-Europese architectuur
terug te vinden in de bouwwerken. De naam Berber is
dan ook meer verbonden met de gemeenschappelijke
taal dan met het DNA van dit volk.
De markt in Imouzzer Ida Outanane, met haar witge-
kalkte huizen, is een echte bezienswaardigheid. De
handelaren staan er vooral om de lokale bevolking van
levensmiddelen te voorzien, waardoor je als toerist
rustig kunt rondkijken en niet om de paar meter
aangevallen wordt door een agressieve verkoper die je
allerlei prullaria wil aansmeren.
Ondergrondse bergstromen voorzien in de wa-
terbehoefte van dit gebied. Door deze constante
De ingang van de tempel van Edfu
stroom van water is de omgeving van de stad groen.
Amandelen, jeneverbessen, olijven en argan worden
in deze regio geteeld. Argan is een kostbare, natuurlijk
olie die onder andere gebruikt wordt in cosmetica en
wordt gemaakt van de pitten uit de vruchten aan de
Argan boom. Deze soort is uniek en komt alleen voor
in droge gebieden, met name in het zuidwesten van
Marokko.
Hoge Atlas De trektochten die een voor iedereen
een uitdaging vormen liggen tussen de Midden-
Atlas en de Anti-Atlas in. Dit gebied draagt de naam
Hoge Atlas. De toppen van deze bergen rijken enkele
honderden meters hoger; de top van de Mount
M’Goun ligt op ruim 4000 meter en die van de Mount
Toubkal op krap 4200 meter. Vanuit Marrakech naar
het oosten en zuidoosten kijkend kun je beide pieken
zien liggen aan de horizon. Marrakech is waarschijnlijk
het start- of eindpunt van je trektocht door de Hoge
Atlas. Azilal, een stad ten oosten van Marrakech wordt
aangeraden als basiskamp om dit deel van de bergke-
ten te verkennen, maar dat is voornamelijk afhankelijk
van je plannen. De Hoge Atlas biedt verschillende
uitdagingen. Zo kun je op het Bin el Ouidane meer
watersporten. Op de talloze wildwaterstromen door
het gebergte kun je kayakken, kanoën en raften.
Azilal is een smeltkroes van de Berber en Arabische
cultuur. Dit is zichtbaar in de architectuur en de
kunstnijverheid maar heeft ook invloed gehad op de
gastronomie.
Spectaculair en toeristisch zijn de Ouzoud waterval-
len, gelegen op 167km ten noordoosten van Mar-
rakech en ongeveer 36km van Azilal. Hier stort het
water over drie treden ruim 100 meter de diepte van
de Oued el Abid vallei in. Vanaf boven is de waterval
indrukwekkend. De wandeling naar beneden loont
echter de moeite, vanaf onder is de waterstroom
imponerend te noemen.De Aït Bouguemez vallei, ook
wel Happy Valley genoemd, is één van de plekken
waar je kunt hiken, ezeltochten maken en mountain-
biken. Veel van deze tochten zullen door het dorpje
Aït Imi voeren. Dit dorp heeft een bijzonder irrigatie-
systeem. Ook kun je vanuit deze vallei een tocht naar
de top van de Mount M’Goun ondernemen.
De trots van de Marokkaanse filmindustrie ligt ook
30 Ontdek Arabia 1 • 2010
in de Atlas; Ait Ben Haddou, een nederzetting een
kleine veertig kilometer ten noorden van Ouarzazate.
Dit gebied is sinds de vroege jaren 80 van de vorige
eeuw een aantal keer gebruikt als decor voor films. De
set van een aantal films, zoals de opnames voor Law-
rence of Arabia, Asterix & Obelix: Mission Cleopatra,
Sheltering Sky en Gladiator kunnen bezocht worden.
De khasbah wordt tot de best bewaarde khasbah
van Marokko gerekende en is door UNESCO op de
Werelderfgoedlijst geplaatst. Een khasbah is een van
klei gemaakte nederzetting omringd door een muur.
Dit is de traditionele bouwstijl in het zuiden van
Marokko.
Meer naar het westen, nagenoeg op een rechte
lijn ten zuiden van Marrakech ligt de kleine Berber
nederzetting Imlil, aan de voet van de Toubkal.
Vanuit dit dorpje vertrekken tochten om deze berg
te bedwingen. Het dorpje staat in het teken van de
trektochten over de ongeveer 4167m hoge berg. Alle
benodigdheden voor je tocht kun je hier aanschaffen
en in het toeristencentrum kun je de diensten van een
gids huren.
Ongeveer op de rechte lijn die je kunt trekken
tussen Marrakech en de berg Toubkal ligt Ouka-
maiden. Deze stad is omringt door bergen die ’s
winters bedekt zijn met sneeuw, waar je tijdens de
koude maanden vanaf kunt skiën. Daarnaast zijn er
in de omgeving van deze stad oude rotstekeningen
gevonden. Het vermoeden bestaat dat dit gebergte al
duizenden jaren bewoond wordt. Zoals reeds vermeld
horen de Berbers tot de eerste bewoners van het
gebergte. De Atlas wordt in meer of mindere mate
gezien als het grondgebied van de Berbers. De unieke
cultuur van de Berbers is op veel plaatsen in het Atlas
gebergte terug te zien. Door het gehele Marokkaanse
deel van dit gebergte zijn dorpen te vinden waar deze
stammen lange tijd geïsoleerd leefden. Dat de Berbers
nauwelijks contact hadden met de buitenwereld be-
tekend niet dat ze geen invloed gehad hebben op de
geschiedenis van Marokko. Enkele dynastiën die grote
delen van Marokko tot hun rijk konden rekenen waren
afhankelijk van de steun van de Berberleiders om over
het land te kunnen regeren. Ontevreden Berbers heb-
ben onder andere de dynastie van de Idrissiden ten val
gebracht in de tiende eeuw.
 Marokko

Zeenaaktslak © P Borowka Ontdek Arabia 1 • 2010 31

 Bereikbaarheid De Atlas is goed bereikbaar. Verschil-
lende grote steden als Marrakech en Fes liggen in of
nabij dit gebergte en er zijn grote wegen aangelegd.
Marrakech, als startpunt voor een tocht door de Hoge
Atlas, is goed bereikbaar per vliegtuig. Uiteraard is het
ook mogelijk om in een paar dagen naar Zuid-Spanje
te rijden, daar de Straat van Gibraltar over te steken
en na aankomst in Marokko je eigen weg te zoeken.
Vervoer Tijdens de trektochten kun je gebruik maken
van een lastdier dat de bagage draagt, maar je kunt
natuurlijk ook zelf je bagage dragen. De trektochten
vertrekken vanaf verschillende plekken, die je kunt be-
reiken met een huurauto of het openbaar vervoer. Het
openbaar vervoer is echter niet op alle plekken goed
geregeld. Naar Imlil rijdt bijvoorbeeld een vrachtwagen
met open laadruimte waarin je moet staan terwijl de
truck zijn weg naar boven zoekt. Dit dorpje is ook per
taxi vanuit Marrakech bereikbaar, maar houd wel reke-
ning met een misschien iets te hoge prijs voor de rit.
Klimaat De bergen zijn over het algemeen koeler dan
de laaglanden. ’s Zomers ligt de temperatuur tussen
AlgemeenAtlas
32 Ontdek Arabia 1 • 2010
de twintig en dertig graden, terwijl het kwik in de
lagere landsdelen veel hoger kan oplopen. In de dalen
en valleien kan het wel warm zijn. In de wintermaande
kan er sneeuw vallen in de Atlas, wat het gebied
aantrekkelijk maakt voor wintersportvakanties. De
beste periode voor een trektocht is wellicht het late
voorjaar of het vroege najaar. Het voorjaar heeft als
voordeel dat nog niet alle sneeuw gesmolten is. Het
najaar daarentegen is nog redelijk warm en hoewel er
in de hogere gebieden al sneeuwbuien kunnen voor-
komen, zijn in deze periode ook veel vruchten rijp. Het
smeltwater kan in de lente paden moeilijk begaanbaar
of ontoegankelijk maken.
Visum Om naar Marokko te reizen heb je geen visum
nodig, wel moet je een geldig paspoort hebben. Het
Noord-Afrikaanse land is een veilige reisbestem-
ming. Het is echter aan te raden de lokale tradities en
gebruiken te respecteren.
Websites:
www.visitmorocco.com
www.morocco.com
© Richard Carey
tekst Viola van de Sandt fotografie fotolia.com

34 Ontdek Arabia 1 • 2010

 Tunesië

DJERBA
Eiland van Vergetelheid
Kleurenrijkdom in de souk van Djerba Ontdek Arabia 1 • 2010 35
36 Ontdek Arabia 1 • 2010
 Tunesië

Duiker verkent de wondere onderwaterwereld van de

Rode Zee © Frantisek Hojdysz Ontdek Arabia 1 • 2010 37
Het moet Odysseus geweest zijn die als eerste een
bezoek aan het Tunesische eiland Djerba bracht. De
Griekse dichter Homerus beschrijft in zijn Odyssee
hoe deze legendarische held na afloop van de Tro-
jaanse oorlog naar huis wil maar teneinde zijn thuis te
bereiken eerst een groot gedeelte van de wereld moet
doorkruisen. Odysseus legt met zijn schip aan bij het
eiland en stuurt drie van zijn mensen op verkenning.
Bij een ontmoeting met de lokale bevolking eten de
drie mannen de vrucht van de lotusbloem, die zo
bedwelmend blijkt te zijn dat Odysseus hen aan zijn
schip vast moet binden om nog van het eiland weg te
kunnen komen.
Djerba is een eiland van vergetelheid. Al eeuwen-
lang weet dit stukje land zelfs de meest nuchtere en
sceptische bezoeker te betoveren. Het eiland werd
tot nu toe al vergeleken met een drijvende tuin, een
paradijs op aarde, een land van dromen, een eiland
van myhologie en zo kan men nog wel even doorgaan.
Waarom? Wie er niet is geweest zal het niet geheel
begrijpen, maar feit is wel dat Djerba enkele specifieke
kwaliteiten heeft die samen het refrein van deze col-
lectief gezongen lofzang vormen.
Ten eerste, het klimaat. De temperatuur op het eiland
is altijd warm, maar wel aangenaam. Zo zakt het in de
winter nooit onder de vijftien graden celsius en kent
het eiland zo’n driehonderd dagen zonneschijn per
jaar. Ook het water van de Middellandse Zee heeft
gedurende het hele jaar een fijn temperatuurtje.
Alleen al door het aangename weer is Djerba een
mooie vakantiebestemming. Toeristen komen hier
dan ook niet alleen tijdens het hoogseizoen maar
bezoeken het eiland het hele jaar door. Vaak voelen zij
zich aangetrokken tot de stranden, want Djerba heeft
de mooiste zandstranden van de Middenlandse Zee.
De mooiste stranden van Djerba streken zich uit langs
de oostkust van het eiland, van Sidi Mahares tot Aghir.
Alhoewel dit de fraaiste zandstranden zijn, is het hier
38 Ontdek Arabia 1 • 2010
als gevolg daarvan natuurlijk ook enorm druk. De laat-
ste jaren is dit gebied overspoeld door grote resorts
en hotels die hun beleid op massatoerisme aanpassen.
Veel van de stranden in dit gebied behoren toe tot een
bepaald hotel en hier mogen dan ook alleen gasten
van de desbetreffende accommodatie vertoeven.
Desalniettemin blijven de stranden prachtig. Het pa-
relwitte zand wordt afgewisseld met palmen en loopt
geleidelijk over in het heldere azuurblauwe water van
de Middellandse Zee. De meeste hotels bieden op
hun eigen stukje strand parasols, ligstoelen, waterfiet-
sen en jetski’s aan. Mogelijkheden voor het beoefenen
van verschillende watersporten zijn er genoeg.
Het strand van Sidi Mahares is in dit opzicht het
vermelden waard. Langs de kilometerslange stranden
worden alle mogelijke watersporten door de vele ho-
tels aangeboden. Helaas is sterke vervuiling hier een
groot probleem en moet de teer die aan de voeten
van strandgangers blijft plakken met diesel worden
verwijderd.
Iets authentieker en rustiger is het strand van Ras
Remel, ook wel de Flamingo Point genoemd. Tijdens
de zomermaanden kamperen de Tunesiërs en Libiërs
net buiten de toeristische zone. Bezoekers kunnen
hier gerust tussen gaan zitten om een een idee van de
levensstijl en cultuur van deze mensen te krijgen. Een
ander voordeel van Flamingo Point is dat op enkele
meters van de kust regelmatig dolfijnen worden
gesignaleerd. Wie helemaal in stilte van het strand wil
genieten, moet naar de westkust van Djerba gaan. De
stranden zijn hier wat minder idyllisch maar het is er
dan ook wel heerlijk rustig.
Krijg echter niet het idee dat alleen de stranden van
Djerba het bezoeken waard zijn. Ook het binnenland
van het eiland is prachtig. Djerba telt namelijk zo’n
vierduizend bronnen waardoor de bewoners van
water worden voorzien. Zonder deze bronnen zou het
eiland helemaal droog en onvruchtbaar zijn, maar feit
is dat Djerba van top tot teen begroeid is.
Anemoonvissen © DJ
 Tunesië

Ontdek Arabia 1 • 2010 39

Ook hierdoor worden reizigers zo lyrisch wanneer ze
over Djerba spreken. Op het eiland groeien meer dan
een miljoen dadelpalmen en zevenhonderdduizend
olijfbomen die vaak meer dan drieduizend jaar oud
zijn. Hier tussendoor worden druiven, abrikozen,
citroenen, mandarijnen, vijgen en granaatappels in
uitgestrekte velden verbouwd. Djerba is zo een ware
oase van zon, zee, strand en fruit.
Wat het eiland naast de stranden en de natuur verder
nog aantrekkelijk maakt, is de architectuur. Djerba
bestaat namelijk niet uit steden en dorpen, maar
eerder uit een hoop wijdverspreide en afzonderlijke
gebouwen. Elk huis behoort tot een andere familie, is
traditioneel opgebouwd en wordt omgeven door een
stuk land. Zo bestaan er in Djerba geen echte dorpen,
maar eerder verzamelingen van huizen die wat dichter
op elkaar staan dan elders op het eiland.
De enige ‘echte’ stad op het eiland is de hoofdstad
Houmt Souk, wat ‘marktplaats’ betekent. De stad was
oorspronkelijk niet meer dan de markt van het eiland,
en pas in de twintigste eeuw werd Houmt Souk dan
ook een daadwerkelijke stad. Desalniettemin blijft
het een klein plaatsje waar reizigers maar 1500 meter
hoeven te lopen om van de ene kant van de stad naar
de andere kant te lopen.
De twee belangrijkste bezienswaardigheden in Houmt
Souk zijn het fort Borj el-Kebir en het Museum van
Kunst en Vokstradities. Het fort stamt uit de dertiende
eeuw en combineert defensieve en religieuze elemen-
ten terwijl het museum allerlei aspecten van verschil-
lende Djerbaanse tradities belicht. Ook de vele soeks
in het centrum zijn het bezoeken waard.
Alle huizen op Djerba zijn witgekalkt en hun fraaie
aanblik bepaalt de typisch Tunesische uitstraling van
het eiland. De architectuur van deze gebouwen is voor
een groot gedeelte bepaald door de geschiedenis van
het eiland. Gedurende talloze eeuwen werd het eiland
namelijk herhaaldelijk bezet, eerst door de Romeinen,
toen door onder andere de Kharidjieten, Fatimiden,
christelijke Sicilianen, Ottomanen en Fransen. De be-
woners van Djerba hebben zich gedurende al die tijd
immer strijdbaar opgesteld en zij hebben menigmaal
gerebelleerd tegen de bezetters.
Hun huizen hebbben zij ten behoeve van deze doel-
einden aangepast. Waarschijnlijk is het ontwerp van
40 Ontdek Arabia 1 • 2010
de huizen gebaseerd op de Romeinse forten van vroe-
ger. De buitenkant lijkt dan ook op een klein vierkant
fort met op elke hoek een toren die uitmondt in een
koepel. Ramen werden traditioneel alleen hoger dan
een man te paard in de muren geplaatst.
Ook de moskeeën zijn op buitenlandse bezetting aan-
gepast. Djerba telt zo’n tweehonderd kleine moskee-
ën, stuk voor stuk witgekalkt en ze lijken soms sterk
op een fort. De muren zijn dik en bieden bescherming
tegen aanvallen terwijl de minaretten vroeger dienst-
deden als uitkijktorens. Ook zijn er enkele onder-
grondse moskeeën op Djerba gebouwd. Het interieur
van deze moskeeën is erg sober in vergelijking met de
andere gebedshuizen.
Djerba heeft dus voornamelijk islamitische bewoners,
maar er leven ook enkele christenen en ongeveer
duizend joodse inwoners op het eiland. Die laatsge-
noemde bewoners vormen een hechte gemeenschap
en wonen dicht bij elkaar. De beroemdste synagoge
van Tunesië is de El-Ghriba ten zuiden van de hoofd-
stad. Deze synagoge werd in 1920 gebouwd en is van
binnen versierd met keramische tegels, houtsnijwerk,
kostbare stoffen en talloze voorwerpen die door
pelgrims door de jaren heen zijn geschonken. Ook
bevindt zich hier een van de oudste exemplaren van
de Thora ter wereld.
Het feit dat de tweehonderd moskeeën van Djerba
worden afgewisseld met een groot aantal synagogen
en enkele kerken toont de diversiteit van de bevolking
van het eiland aan. Die diversiteit uit zich niet alleen
in de geloofsovertuiging van een inwoner, maar ook
in zijn levenstijil, opvattingen, cultuur, kleding en taal.
De meesten van hen voelen zich echter geen Tunesiër
maar Djerbaan, en zij hebben samen dit eiland opge-
bouwd tot de vooruitstrevende en betoverende plek
die het nu is.
De Djerbanen slaagden er immers in het droge en
onvruchtbare eiland om te toveren tot een grote
fruitgaarde die afgewisseld wordt door olijfbomen en
parelwitte stranden. Reizigers vinden hier de ontspan-
ning die ze nodig hadden, de rust waar ze naar ver-
langden en de natuurpracht die ze thuis niet kunnen
vinden. Het enige wat niét te vinden is in Djerba is de
Lotusbloem.
 Libië
Tunesië

Ontdek Arabia 1 • 2010 41

 tekst Auteur fotografie Auteur
Bereikbaarheid Djerba ligt op vijf kilometer van de
Tunesische kust en is op verschillende manieren te
bereiken. Er gaan elke dag verschillende vluchten naar
het vliegveld van Mellita, zes kilometer ten zuiden van
Houmt Souk. Ook vertrekken er regelmatig veerbo-
ten, meestal vanuit Jorf, die aankomen in Ajim in het
westen van Djerba. Het is tevens erg gemakkelijk om
met de auto naar het eiland te rijden. Dit kan vanaf El
Kantara over de dam waarvoor het fundament al door
de Romeinen werd gelegd.
Klimaat De mooiste tijd om naar Djerba te gaan is in
de lente of herfst. In de zomer wordt het erg druk op
het eiland, en in de winter is de begroeiing natuurlijk
niet optimaal.
Vervoer Vervoer op het eiland zelf is net zo geva-
rieerd als het vervoer naar het eiland toe. Een taxi
pakken is waarschijnlijk de snelste (en een redelijk
goedkope) optie, maar het busnetwerk op het eiland
is ook tamelijk uitgebreid. Mogelijkheden om zelf een
auto te huren zijn er genoeg, maar de leukste manier
om het eiland te verkennen is om dit per fiets te doen.
AlgemeenDjerba
42 Ontdek
OntdekArabia
Arabia33• •2009
2009
Etiquetten Tunesië is een overwegend islamitisch
land, maar op Djerba is het niet per sé noodzakelijk
bedekkende kleding te dragen. Veel Tunesiërs gaan
hier namelijk ook zelf op vakantie en zijn dan wat min-
der streng in het navolgen van verschillende kleding-
voorschriften. Vrouwen dragen vooral in de steden van
Tunesië westerse kleding.
Accommodatie Hotels zijn er op Djerba meer dan
genoeg. Het is wel het beste om via een reisbureau te
boeken, want wie zomaar aanklopt betaalt voor een
kamer al snel drie keer zo veel. De meeste hotels zijn
in Houmt Souk. Buiten de stad is er amper accommo-
datie te vinden, maar dit is geen probleem aangezien
de hoofdstad vanuit zowat elke locatie in maximaal
dertig minuten te bereiken is.
Visum Om Tunesië binnen te komen hebben mensen
uit de Europese Unie geen visum nodig, wel worden
diverse vaccinaties tegen verschilende ziekten waar-
onder Hepatitis A en DTP aangeraden.
Uitzicht over Tripoli © MADE09
Kamelen op een truck
 Algemeen Libië
Titel

Toeareg in de woestijn © Sahara Nature

Palmbomen in de woestijn © Franz Boquet Ontdek
Ontdek
Arabia
Arabia
3 • 2009 43
3 • 2009
tekst Rudolf
AuteurMulderij Auteur fotolia.com
fotografiefotografie

Vallei der
Koningen
44 Ontdek
OntdekArabia
Arabia33• •2009
2010
 Egypte
Titel

Oase in de Libische woestijn © Denis Bachinskiy Ontdek

Ontdek
Arabia
Arabia
1 • 32010 45
• 2009
46 Ontdek Arabia 1 • 2010 Berberoase in Libië © Pascal Rareau
 Egypte
Titel

Ontdek Arabia 1 • 2010 47

Hun beschaving stortte rond het begin van onze jaar-
telling in, toch weten de allang gestorven Egyptenaren
een gevoelige snaar te raken door de bouwwerken
die ze achterlieten; piramides, sfynxen en tombes.
De rijkelijk met een onbegrijpelijke taal, die nog het
meest weg heeft van een prentenboek, versierde
tombes ademen een bepaalde geheimzinnigheid uit.
Het voelt een beetje griezelig om de eeuwenoude
grafkamers te betreden, ondanks dat je niet de enige
bent in de ruimte.
Het bestaan van de legendarische en mystrieuze gra-
ven van de farao’s in de Vallei der Koningen is al sinds
de dagen van de Griekse en Romeinse grootmachten
bekend, ze brachtten zelfs toeristische bezoekjes aan
de tombes. Toch hangt er een geheimzinnige sfeer
rond de graven. De afbeeldingen van het hiernamaals
door de ogen van de Egyptenaren en het besef dat je
in het graf van een koning staat, veroorzaken koude
rillingen. Zeker als het tot je doordringt dat de mum-
mies de tand des tijds relatief goed doorstaan hebben
en ook vandaag de dag nog enigszins intact zijn.
Kijkend naar de erfenis die ze ons nalieten is er maar
één reactie mogelijk; verbazing, in comninatie met de
gedachte:de Egyptenaren waren hun tijd ver vooruit.
Grafschennis De piramides waarmee de farao’s voor
het begin van onze jaartelling naam maakten, zijn
nog steeds het symbool van deze oude grootmacht.
Ongeveer drie millenia regeerden de farao’s over de
Nijldelta. De overbekende piramides hadden voor de
farao’s ook een groot nadeel, de graven beveiligen was
nagenoeg onmogelijk waardoor de puntige bouwwer-
ken ten prooi vielen aan grafrovers en plunderaars.
De schatten in de graven die de plunderaars er toe
aanzette om de graven te schenden en ze leeg te
roven hebben alles te maken met de Egyptische blik
op het hiernamaals.
Volgens de Egyptische filosofie bestaat een
persoonlijkheid uit drie zielen, een naam en een
schaduw. Sterven was voor de oude Egyptenaren niet
48 Ontdek Arabia 3 • 2009
simpel het einde van het bestaan, ze geloofden in
een leven na de dood. Gestorvenen werden dan ook
met de grootste zorg voorbereid op dit leven in het
hiernamaals. Onder andere mummificatie en de vele
geschenken die de doden meekregen hun graf in zijn
hier uitingen van. De kostbaarheden in de graven van
de farao’s was voor de plunderaars aanleiding om de
laatste rustplaatsen open te breken en de schatten
te roven. Dit gebeurde al voor het begin van onze
jaartelling, toen Egypte nog geregeerd werd door de
farao’s.
Thutmose I was waarschijnlijk de eerste koning die
een ander graf wilde waar hij en zijn schatten niet ten
prooi zouden vallen aan dieven. Hij liet een tombe uit-
hakken in een vallei van het Theban gebergte, op de
westelijke oever van de Nijl, tegenover Luxor. De vallei
was via één weg te bereiken, waardoor het graf mak-
kelijk te beveiligen was. Latere farao’s volgden zijn
voorbeeld en lieten tombes bouwen in de rotsen. De
Vallei der Koningen, zoals de begraafplaats genoemd
wordt, werd tussen 1539 en 1075 v.Chr gebruikt. De
bergen boden echter niet de bescherming die Thut-
mose I gewild zou hebben. Door de eeuwen heen zijn
de graven alsnog geplunderd en leeggeroofd.
Kalksteen De vallei is dor en heet, bloedheet; met
name in de zomermaanden. Genoeg water, zon-
nebrandcreme, zonnebril en een pet of hoed zijn
noodzakelijk om een bezoek aan de tombes zo
aangenaam mogelijk te maken. Daarnaast is het niet
verstandig om in al te zomerse kleding tussen de
graven te lopen, aangezien de zon ernstige brand-
wonden kan veroorzaken. Ook goed schoeisel is een
vereiste om de grafkelders te kunnen betreden. Een
zaklamp kan handig zijn om de donkere hoeken van
de grafkamers te verlichten. In tegenstelling tot wat je
zou denken is het in de tombes niet veel koeler dan in
de buitenlucht.
Kloktoren in Tripoli © Pascalou95
 Egypte
Titel

Ontdek Arabia 1 • 2010

Het kalksteen waaruit de graven zijn uitgehouwen is
van verschillende kwaliteit. Hierdoor is de ene tombe
steviger dan de andere. De verschillen zijn soms al
te zien tussen twee graven die maar enkele meters
uit elkaar liggen, bijvoorbeeld tussen de graven KV57
en KV11. De nummering van de graven is gebaseerd
op de volgorde waarin de tombes gevonden zijn,
waardoor de nummers 57 en 11 vlak bij elkaar kunnen
liggen. Ook verschilt de kwaliteit tussen de vertrek-
ken van één tombe, aangezien het gangenstelsel vaak
meerdere kalksteenlagen doorkruist.
Toetanchamon Terugkijkend in de geschiedenis
lijkt het wel alsof de vallei met enige regelmaat één
van haar geheimen onthuld; op het moment dat de
archeologen er van overtuigd raken dat de vallei alle
geheimen prijs gegeven heeft.
Aan het begin van de negentiende eeuw was de
algemene mening dat er geen tombes meer gevonden
konden worden. De archeoloog Belzoni kwam in 1817
tot de conclusie dat alle tombes gevonden waren en
vertrok naar de piramides van Gizeh. Deze conclusie
volgde op een zoektocht van de archeoloog waarbij hij
op een nogal onbehouden manier een aantal tombes
had blootgelegd. Belzoni schuwde de stormram niet
om de graven te openen. Hij had het echter bij het
verkeerde eind wat het aantal graven betreft. In 1922
vond Howard Carter de ongeschonden grafkamers
van Toetanchamon.
Deze jong gestorven farao was in zijn tijd van weinig
betekenis, maar groeide uit tot een beroemdheid in
de twintigste eeuw. Dit was mede te danken aan het
feit dat zijn graf nog intact was en er dus eindelijk
meer duidelijkheid kwam over de begrafenisrituelen
van de oude Egyptenaren. Wetenschappers denken
dat, gezien de korte regeerperiode van Toetancha-
mon, de schatten in de tombes van farao’s die langer
op de troon zaten nog overweldigender geweest
moeten zijn. De schatten uit Toetanchamons graf zijn
ondergebracht in het museum in Cairo.
Ook het tragische levensverhaal vol koninklijke
intriges, waarin mogelijk de opa van Toetanchamons
vrouw een rol speelde, kun je makkelijk op je netvlies
laten afspelen.
Het graf van deze koning is in verhouding klein,
50 Ontdek Arabia 3 • 2009
maar weet toch duizenden toeristen te trekken.
Ramses’ zonen Enkele decennia later, midden jaren
negentig van de vorige eeuw, werd duidelijk hoe
enorm de tombe met nummer KV5 was. De graven
zijn genummerd naar de volgorde waarin ze gevonden
zijn, in totaal ruim zestig. Het bestaan van graf KV5
was dus al lang bekend. Ook Howard Carter onder-
zocht dit graf maar hij zag niet in wat de waarde van
dit mausoleum was, misschien omdat hij geobsedeerd
was door de zoektocht naar Toetanchamons graf,
wellicht ook omdat de kamers vol zand en andere
sedimenten lagen.
Door overstromingen heeft de tombe onder water
gestaan en bleef onder andere zand achter in de
kamers. De eerste onderzoekers van het graf moesten
zich een weg banen door de sedimenten en ontdek-
ten niet welke schat er onder verborgen lag.
KV5 is de grootste van alle tombes in de vallei en is
waarschijnlijk het graf van de zonen van Ramses II. Om
hoeveel zonen het precies gaat is onduidelijk, som-
migen schatten dat Ramses II zeker 100 nakomelingen
had. Gezien het aantal ontdekte kamers en gangen,
121 tot nu toe, is dat niet ondenkbaar. De verwachting
is zelfs dat er in totaal 150 vertrekken tot dit mauso-
leum horen, dit is gebaseerd op de symmetrie waarin
enkele grafkamers in het familiegraf gebouwd zijn.
Drukke winters Gedurende de wintermaanden ligt
de temperatuur lager, maar ligt het aantal bezoekers
in de vallei hoger. Voor de populaire graven kunnen
lange rijen staan. Het advies luidt dan ook om vroeg
in de ochtend de tombes te bezoeken, dan zijn er
minder bezoekers en is de temperatuur aangenamer.
Voor iedereen met een oppervlakkige interesse is het
verstandig niet te veel tombes te willen bezoeken.
Drie tot vier grafkelders vinden de meeste toeristen
genoeg, zeker als je geen dagen in de omgeving van
Luxor verblijft en ook de andere bezienswaardigheden
in de omgeving wilt bekijken.
Diepste tombe Seti I lag ook in een bijzonder graf,
KV17. Dit graf is helaas al langere tijd gesloten omdat
transpiratievocht van bezoekers de kunstwerken aan-
tastten. De laatste rustplaats van Seti I is de langste
Toearegs in de Sahara © Crobard

en diepste tombe in de vallei. Het slecht geventileerde
graf is ongeveer 120 meter lang en rijkelijk versierd.
Op de muren zijn de reis van de overledene naar het
dodenrijk te zien en de transformatie die hij daarbij
ondergaat. Ook teksten uit de versschillende boeken
waarin begrafenisteksten opgeschreven zijn, zijn op de
wanden terug te vinden.
Elke tombe heeft unieke kunstwerken op de muren
staan. Ook in de tekenstijlen zijn veranderingen te
zien, aangezien de Egyptenaren in de loop van de tijd
experimenteerden met nieuwe kunstvormen. Aan de
status van de kunstwerken kun je aflezen hoe lang
de farao geregeerd heeft en of er machtsproblemen
waren. De koningen begonnen aan het begin van
hun regeerperiode met het bouwen van hun graf - de
dood komt immers onverwacht - en het duurde jaren
voordat het graf af was. Meer afgeronde kunstwerken
op de muren staat gelijk aan een langer leven van de
farao.
Moskee in Ghadamis © Igorj
Libië
Het archeologisch onderzoek in de vallei gaat nog
steeds door. De laatste ontdekking van een nieuwe
grafkelder werd in 2006 gedaan. Tijdens een on-
derzoek nabij Amenmesses’ graf werd toevallig een
schacht gevonden die naar een grafkelder leidde.
In de tombe werden vijf mummies aangetroffen.
Waarschijnlijk zijn de doden haastig begraven, maar
de reden daarvoor is onbekend. De mummies zijn nog
niet geïdentificeerd.
Van enkele graven is niet achterhaald welke farao er in
het graf gelegen heeft. Ook werden enkele sarcofagen
lang geleden al overgebracht naar een gezamelijke
tombe die makkelijker te beschermen was. Weten-
schappers en archeologen kunnen niet met zekerheid
stellen dat alle grafkelders gevonden zijn. Dit zal bij
de echte avonturier die er van droomt een historische
ontdekking te doen het bloed sneller doen stromen.
Ontdek Arabia 3 • 2009 51
 Bereikbaarheid De Vallei der Koningen ligt op de
westelijke oever van de Nijl, tegenover Luxor. De stad
heeft een luchthaven en is zowel vanuit Europa als
vanuit Cairo te bereiken per vliegtuig. Andere moge-
lijkheden zijn de trein en de auto. Reizen per auto rond
Caïro is echter af te raden voor de onervaren bestuur-
der. Een treinreis neemt minimaal acht uur in beslag.
Luxor is de nabij gelegenplaats waar je kunt overnach-
ten.
Klimaat De Nijlvallei kent een warm klimaat. De tem-
peraturen kunnen in de zomermaanden oplopen tot
rond de veertig graden. ’s Winters liggen de tempera-
turen tussen de negen en negentien graden. De beste
reisperiode is dan ook in de wintermaanden. Tijdens
de lente en herfst kan het kwik oplopen tot rond de
dertig graden.
Toegang Niet alle graven zijn altijd toegankelijk
voor toeristen. Gebrek aan ventilatie, archeologisch
onderzoek en restauratie zijn redenen om een graf
te sluiten voor bezoekers. De autoriteiten stellen de
graven afwisselend wel en niet open voor het publiek.
AlgemeenLuxor
52 Ontdek Arabia 1 • 2010
Je kunt dus nauwelijks plannen welke graven je kunt
bezoeken. Houd er ook rekening mee dat niet alle
graven volledig opengesteld zijn voor publiek.
Met een kaartje kun je drie tombes naar keuze be-
zoeken, mits die open zijn. Voor het indrukwekkende,
maar kleine graf van Toetanchamon moet je een apart
kaartje kopen.
Reisdocumenten Om een bezoek te kunnen bren-
gen aan Egypte heb je een visum nodig. Ook moet
je paspoort na verblijf nog twee maanden geldig zijn.
Toeristen kunnen bij aankomst in Egypte een visum
aanschaffen, maar het is ook mogelijk dit vooraf via de
ambassade te regelen. Dan heb je wel een kopie van
het ticket of een boekingsverklaring nodig.
De Romeinse ruïnes van Leptis Magna © Denis Bachinskiy
 Titel

Ontdek
Ontdek
Arabia
Arabia
3 • 2009 53
3 • 2009
Sharm el Sjeik
54 Ontdek Arabia 1 • 2010
 Egypte

Fraaie houten deur in de Grote Moskee van Kairouan Ontdek Arabia 1 • 2010 55
tekst Joske Korevaar fotografie Emile Naus
Sharm el Sheikh. Deze kustplaats was enkele decen-
nia geleden niet meer dan een klein vissersdorp, maar
nadat de bevolking ontdekte hoe winstgevend het
toerisme kan zijn, groeide het dorp uit tot een inter-
nationale badplaats. Voor de cultuur liefhebbers die de
piramides en tempels van oude beschavingen beslist
niet willen missen, heeft Sharm el Sheikh weinig te
bieden. Het is wel de bestemming waar je een kijkje
kunt nemen in de wonderlijke onderwaterwereld van
de Rode Zee. Voor zonaanbidders, duikers en zwem-
mers is Sharm el Sheikh een walhalla.
In de punt van het omgekeerde piramide-vormige
schiereiland dat Afrika met Azië verbindt, de Sinaï,
ligt de kustplaats Sharm el Sheikh. De eens zo kleine
visserplaats heeft inmiddels enkele nabij gelegen
kustplaatsen opgeslokt en wordt nu aan beide zijden
ingesloten door een nationaal park. Internationale
Westerse bedrijven hebben vestigingen geopend in de
badplaats. Hotels en restaurants met bekende, Euro-
pese namen kom je hier tegen. Dit zal voor de één een
opluchting zijn en de cultuurshock beperken, voor de
ander is het afbreuk van de Egyptische cultuur. Voor
deze laatste groep zijn er ook accommodaties die nog
in handen van Egyptenaren zijn.
De hotels langs de kust hebben veelal een privé-
strand, zonder verblijf in het hotel krijg je alleen
toegang na daarvoor betaald te hebben. Er zijn ook
publieke stranden, waar je onder andere parasols en
strandstoelen kunt huren. Die parasols zul je nodig
hebben, zeker in de zomer als het kwik de veertig
graden kan naderen, maar ook in de wintermaan-
den, als de temperatuur over het algemeen rond de
vijfentwintig graden ligt, kan een parasol in schaduw
voorzien.
Met de komst van de Westerse hotel-, restaurant-
en winkelketens zijn ook de uitgaansgelegenheden
gegroeid. Het nachtleven in de stad is indrukwekkend.
In verschillende nachtclubs kun je tot in de vroege
uurtjes dansen. Ondanks de invloeden uit de Westerse
landen zijn de meeste Egyptenaren conservatief.
Buitenzinnige dronkenschap en schaars gekleed gaan
worden lang niet overal geaccepteerd.
Duiken De grootste attractie van de badplaats ligt
voor de kust en strekt zich onder het azuur blauwe
56 Ontdek Arabia 1• 2010
waters uit naar het noordoosten en het zuidwes-
ten; de koraalriffen. Enkele hoogtepunten in deze
onderwaterwereld zijn Blue Hole, Mohammed Ras
National Park en de Straten van Tiran. Blue Hole
ligt op ongeveer tachtig kilometer ten noorden van
Sharm el Sheikh, voor de kust van Dahab. In het
lichtblauwe water in de baai is duidelijk een don-
kerblauwe cirkelvormige plek te zien, dit is de Blue
Hole. Het donkere water geeft aan dat het water hier
dieper is. Deze uitgeholde pilaar in de rotsbodem is
ongeveer honderd meter diep. Op heldere dagen is
het zicht onder het wateroppervlak tot een diepte van
ongeveer dertig meter goed. Een tunnel verbindt deze
diepte met de open zee. Het is mogelijk door deze
tunnel te zwemmen, maar een waarschuwing is wel
op zijn paats. Vele duikers zijn hier verdronken omdat
ze de lengte, 26 meter, of de diepte, 52 meter, van
de tunnel verkeerd inschatte. Deze duikplaats heeft
de bijnaam Diver’s Cemetary, duikers begraafplaats,
niet voor niets gekregen. Enkele kilometers naar het
noorden liggen de Reef Garden en de Canyon, twee
schitterende duiklocaties waar je naast koralen onder
andere baraccuda’s kunt zien.
De Straten van Tiran liggen voor de kust even ten
noorden van de toeristische agglomeratie waar Sharm
el Sheikh ook onderdeel van uitmaakt. Op de verrade-
lijke koralen rond het eiland Tiran zijn enkele schepen
vergaan waar je naartoe kunt duiken. Eén daarvan is
de Kormoran die in augustus 1984 hier door een fatale
fout in de navigatie verging. Het wrak ligt op pakweg
twaalf meter diepte en is een geliefde duikbestem-
ming. Na een duik naar het wrak, dat begroeid is met
prachtige koralen, kun je het koraalrif verkennen waar
de Kormoran op kapot sloeg.
Ten zuiden van Sharm el Sheikh, in het uiterste
puntje van de Sinaï, ligt het Ras Mohammed National
Park. Het grootste deel van het park bestaat uit zee.
In de rotsen op het land zijn fossielen van waterdieren
gevonden, waarschijnlijk was het voorgebergte dat
het zuiden van de Sinaï markeert lang geleden een
koraalrif. De echte schat van het park ligt ook hier
bedolven onder het helder blauwe zeewater. Direct
voor de kust kun je een indrukwekkend onderwater
schouwspel van meer dan 170 koraalsoorten en ruim
1000 soorten tropische vissen aanschouwen.
Torens van de kathedraal van Tunis
 Egypte

Ontdek Arabia 1 • 2010 57

Woestijnvolken Naast luieren op het strand, uitgaan
in de vele bars en nachtclubs en afdalen in de diepte
van de zee kun je op land, net buiten de stad, jezelf
vermaken met verschillende uitstapjes. Op safari
door de woestijn bijvoorbeeld. Denk hierbij niet aan
de Afrikaanse safari’s, leeuwen, olifanten en andere
savannedieren zul je niet te zien krijgen. Wat je wel
kunt aanschouwen zijn machtige bergketens en
verfrissende oases. Ten noorden van Sharm el Sheikh
ligt Wadi Kid, een waterrijk gebied waar veel planten
groeien en wild leeft. Verder naar het noorden, op
35 kilometer van Sharm el Sheikh, ligt Nabq Natio-
nal Park. Dit beschermde natuurgebied heeft een
oppervlakte van 600km2 en is in 1992 gesticht. In dit
bijzondere natuurgebied komen onder andere zes
unieke plantensoorten voor die alleen hier gevonden
zijn. Daarnaast leven er verschillende diersoorten
waaronder gazelles en Nubische steenbokken. Deze
laatste diersoort heeft het meeste weg van een uit de
kluiten gewassen geit met enorme hoorns.
De toeristenservice in het park is in handen van
een geselecteerde groep bedoeïenen, hun wekzaam-
heden variëren van het bemannen van het informatie-
centrum tot de verkoop van verversingen. Deze woes-
tijnbewoners verhuren onder andere kamelen met
een gids om je door het onherbergzame gebied waar
auto’s verboden zijn te loodsen. De bedoeïenen zijn
al eeuwen lang gidsen door de woestijn. Ze leidden
pelgrims naar heilige plaatsen als Mekka, Jeruzalem en
St. Katharine.
De Muszeina bevolken het gebied rond Sharm el
Sheikh en de kans dat je deze bedoeïenen ontmoet is
dan ook het grootst. Hoewel het toerisme meer voor-
spoed gebracht heeft naar het schiereiland, heeft het
ook negatieve gevolgen voor de woestijnvolken. Ze
moeten zich steeds meer aanpassen aan de moderne
leefwijze en hebben de afgelopen jaren stukken land
moeten inleveren, zodat er hotels gebouwd konden
worden. Aangezien de bedoeïenen een semi-noma-
disch bestaan leven, kan de Egyptische overheid op
grond van het feit dat ze langere tijd niet in bepaalde
gebieden geweest zijn hun land afnemen.
Het strategisch belang van het schiereiland dat
als een brug tussen Afrika en Azië in ligt, is tijdens
meerdere oorlogen niet onopgemerkt gebleven. In
de woestijn liggen nog een flink aantal mijnen uit de
58 Ontdek Arabia 1 • 2010
Tweede Wereldoorlog en de twee oorlogen tussen
Egypte en Israël tijdens de vorige eeuw. Enige voor-
zichtigheid is dus geboden en het is niet aan te raden
om de wegen door de woestijn te verlaten. De mijnen
worden niet opgeruimd en de exacte locaties van de
explosieven zijn niet bekend.
Geen farao’s Een andere nomadenstam die je
kunt ontmoeten zijn de Gebeleya, die rond het St.
Katherine’s klooster leven. Deze stam is oorspronkelijk
afkomstig uit Oost-Europa, waarschijnlijk voormalig
Joegoslavië, en trok naar de Sinaï om in het St. Khata-
rine’s klooster te dienen. Ze bekeerden zich echter tot
de islam en trekken tot de dag van vandaag door de
bergen rond het klooster, dat gebouwd is in de zesde
eeuw.Het gebied trekt al eeuwen bezoekers. Tijdens
de rit naar de berg passeer je Haggar Maktub, wat
‘beschreven steen’ betekend. Nabatteeërs, Grieken,
Romeinen, Byzantijnen en kruisvaarders lieten inscrip-
ties achter in dit rotsblok.Vanaf de top van de berg heb
je een adembenemend uitzicht over de bergen rond
de Sinaï, zeker tijdens zonsopkomst. De makkelijkste
route naar de top is het kamelenpad. Dit pad stijgt
geleidelijk en is in pakweg twee uur te beklimmen,
mits je met regelmatige passen doorloopt. De enige
moeilijkheid op deze route bestaat uit de wind en de
steentjes op het pad. Je kunt ook een kameel huren
en daarmee de berg beklimmen via deze weg.Een ge-
waagdere route is die over een trap die bekend staat
als de Trap van Berouw. Deze trap met 3000 treden is
uitgehouwen door de monniken uit het klooster aan
de voet van de berg. Welke route je ook kiest, je zult
altijd het laatste stuk, ongeveer 750 treden, over de
Trap van Berouw moeten.
Deze berg en het klooster zijn, naast de oude dorpjes
die tot toeristencentra zijn uitgegroeid, de enige
bezienswaardigheden in de omgeving van Sharm el
Sheikh die een cultureel tintje hebben. In de nabije
omgeving van Sharm el Sheikh zijn geen piramides,
sfynxen, tombes of tempels van de pre-historsiche
Egyptenaren te vinden, daarvoor moet je aan de
overzijde van de Rode Zee zijn. Sharm el Sheikh is
een prachtige bestemming om, na een reis langs de
millenia-oude bouwwerken, het stof uit de tombes uit
je haren te spoelen.
 Egypte

Ontdek Arabia 1 • 2010 59

 Bereikbaarheid Sharm el Sheikh ligt op ongeveer
500km van Caïro. De makkelijkste manier om de
badplaats te bereiken is per vliegtuig, onder andere
mogelijk vanaf Caïro en vanuit Europa. Daarnaast kun
je ook met de auto of de bus de stad bereiken en zijn
er verschillende overtochten per veerboot tussen de
plaatsen aan weerszijden van de Rode Zee. Er is een
regelmatige busdienst tussen de grote steden in de
Sinaï en Cairo, het noorden van het schiereiland is ook
bereikbaar per trein.
Klimaat In de Sinaï liggen de temperaturen tijdens
de zomermaanden tussen de vijfendertig en veertig
graden, in de wintermaanden daalt de temperatuur
overdag tot rond de vijfentwintig graden.
De zonsopkomst bekijken vanaf de Sinaï is een hele
ervaring, maar het kan ook erg koud zijn op de top.
De bedoeïenen die langs de route staan en matrassen
(zodat je niet op de koude rots zit) en dekens verhu-
ren staan er niet voor niets.
Duiken en snorkelen Enkele hotels bieden duikcur-
sussen aan, dus mocht je geen duikbrevet hebben en
wel het natuurschoon onder het wateroppervlak van
AlgemeenSharm
60 Ontdek Arabia 3 • 2009
de Rode Zee willen bekijken, kun je zo’n cursus volgen.
Op veel plekken kun je ook snorkelen. Daarnaast zijn
er ook rondvaarttochten in een boot met een glazen
bodem, waardoor je toch kunt genieten van het leven
in het water, zonder nat te worden.
Reisdocumenten Om een bezoek te kunnen bren-
gen aan Egypte heb je een visum nodig. Ook moet
je paspoort na verblijf nog twee maanden geldig zijn.
Toeristen kunnen bij aankomst in Egypte een visum
aanschaffen, maar het is ook mogelijk dit vooraf via de
ambassade te regelen.
Handige websites
www.sharmelsheik.com
www.sharmelsheikh.com
www.sharmguide.com
Binnenplaats van Zaouïa van Sidi Sahab, de moskee van de
barbier
 Tunesië

Toren van de Grote Moskee Ontdek Arabia 3 • 2009 61

Petra
Mysterie van
de Nabateërs
62 Ontdek Arabia 1 • 2010 Versierd plafond in Kairouan
 Jordanië

Ontdek Arabia 1 • 2010 63

64 Ontdek Arabia 1 • 2010 Plafond in het voormalig paleis van de Pasha
 Jordanië

Ontdek Arabia 1 • 2010 65

“A beam of stronger light breaks in at the close of the
dark perspective and opens to view, half seen at first
through the tall narrow opening, columns, statues,
and cornices, of a light and finished taste, as if fresh
from the chisel, without the tints or weather stains
of age, and executed in a stone of a pale rose color,
which was warmed at the moment we came in sight
with the full light of the morning sun.”
Alhoewel deze zin in een reisverslag van 1818 staat,
had hij net zo goed gisteren geschreven kunnen zijn.
Een bezoek aan Petra, de wereldberoemde stad in het
zuidwesten van Jordanië, is nog immer een uiterst bij-
zondere ervaring en weet de hedendaagse bezoeker
keer op keer te imponeren.
Want wie voelt de spanning niet wanneer na elke
bocht in The Siq, een nauwe bergkloof van soms maar
enkele meters breed en tientallen meters hoog, weer
een nieuwe bocht verschijnt? Wie laat het onberoerd
wanneer, na ruim een kilometer in de schemering te
hebben gelopen, de vorige bocht ineens de laatste
bocht blijkt te zijn en enkele meters verderop het ein-
de van de passage lonkt? Dan werpt een zonnestraal
licht op roze-rode zuilen, beelden en kroonlijsten en
heeft de bezoeker voor het eerst zicht op de prachtige
Schatkamer van Petra.
De enorme aantrekkingskracht van dit uitzicht
maakt dat hij al snel de smalle kloof achter zich laat
en verschijnt in een uitgestrekte binnenplaats. Uit een
van de omringende rotswanden komt de façade van
een gebouw van veertig meter hoog naar voren, uit de
grond veschijnen twee brede traptreden. De beelden
van de goden en mythologische karakters uit de tijd
van de Nabateeërs - het volk dat deze stad meer dan
tweeduizend jaar geleden bouwde - zijn door erosie
al enorm vervaagd, maar de kleinere versieringen - de
bloemen, de bladeren en het fruit - zien eruit alsof ze
gisteren uit de zalmroze zandsteen gebeiteld zijn.
Hoe mooi en gedetailleerd El-Khazneh van buiten
is, zo eenvoudig is het van binnen. Wie door de don-
kere ingang stapt komt terecht in een simpele vier-
kante kamer. Wetenschappers zijn het niet eens over
de vroegere functie van de van deze kamer, behalve
dan dat de Schatkamer in ieder geval geen schatkamer
was. Het gebouw dankt zijn naam aan de Bedoeïenen,
het volk dat na de val van Petra in dit gebied leeft en
66 Ontdek Arabia 1 • 2010
de Schatkamer zijn naam gaf. Zij geloofden dat een
rijke farao een schat verborgen had in de urn in het
bovenste gedeelte van de façade en probeerden de
locatie van de stad daarom ook geheim te houden
voor alle westerse bezoekers.
Tevergeefs. De Zwitser Johann Burckhardt, verkleed
als Arabier, herondekte de stad in 1812 en was de
eerste van de vele bezoekers die sindsdien naar Petra
komen. Wat de functie van het gebouw ook was,
een tombe of een offerplaats, de Nabateeërs wilden
ongetwijfeld iedereen die hun stad binnenkwam
overdonderen met de ongekende pracht en praal van
dit buitengewone monument.
Alhoewel de Schatkamer het bekendste bouwwerk in
Petra is en zodoende door Jordanië als haar belang-
rijkste visitekaartje wordt gebruikt, is er in de stad
nog veel meer moois te zien. Petra is namelijk niet
voor niets een van de zeven nieuwe wereldwonderen.
Wie vanuit de binnenplaats verder loopt komt langs
de Street of Facades, een straat waarlangs meerdere
indrukwekkende tombes uit de rotsen zijn gehakt. De
straat van façades leidt de reiziger uiteindelijk naar het
hart van Petra.
Het eerste monument dat deel uitmaakt van het
eigenlijke centrum van de stad is het Theater, dat
eveneens geheel uit de rotsen is gehakt. Dit bouw-
werk is er heel wat slechter aan toe dan de Schatka-
mer, die nog amper aan erosie onderhevig is geweest.
Daarbij heeft het theater door vroege overstromingen
heel wat waterschade opgelopen. Het theater is
hoogstwaarschijnlijk rond het begin van onze jaartel-
ling gebouwd en biedt plaats aan ongeveer vijfduizend
toeschouwers, alhoewel dit niet helemaal zeker is.
Tot de jaren zestig werd gedacht dat het theater
gebouwd was door de Romeinen, die Petra in het jaar
106 na Christus annexeerden. Een Amerikaanse arche-
oloog die het bouwwerk in de jaren zestig opgroef,
bewees echter dat het theater door de Nabateeërs
zelf gebouwd was en dat de Romeinen na de annexa-
tie alleen enkele aanpassingen aan het theater hebben
gemaakt.
Hoog in de bergwanden tegenover het theater
is in de rotsen een aantal tombes uitgehakt. Van de
honderden tombes die Petra telt staan deze tombes
met recht bekend als de meest indrukwekkende in
Kairouan staat bekend om zijn fraaie tapijten
 Jordanië

Ontdek Arabia 1 • 2010 67

hun soort. Dit is de Koningswand, in het Engels de
Royal Tombs genoemd, en hier werd waarschijnlijk de
meeste Nabateese koningen een eeuwige rustplaats
geboden.
De hooggelegen Koningswand is te bereiken via een
aantal trappen vanuit het theater. De eerste tombe
die men na het beklimmen van deze trappen tegen-
komt is de Urn Tomb, genoemd naar de kleine urn die
bovenin het bouwwerk staat. Deze tombe met hoge
zuilen en daarvoor twee rijen gewelven mag de reizi-
ger tijdens zijn bezoek aan Petra absoluut niet missen.
Alhoewel ook deze tombe last heeft gehad van erosie,
is de Urn Tomb opvallend goed bewaard gebleven
in vergelijking met de omgeving. Zo zijn de drie bin-
nenkamers nog in zeer goede staat en herdenkt de
inscriptie in de achtermuur van de belangrijkste kamer
nog aan de vijfde eeuw, toen de tombe tot een kerk
werd geconverteerd. Naast de Urn Tomb staat de Silk
Tomb, vertaald naar de Zijde Tombe, die bekend staat
om de rijke en dramatische kleur van de zandsteen.
Het theater vormt tevens het uitgangspunt voor
degenen die de zogenoemde High Place of Sacrifice
willen zien. Wie de statige route vanuit het theater
volgt moet ongeveer achthonderd grote trappen
oplopen, maar krijgt dan wel het gevoel mee te lopen
in een eeuwenoude processie, op weg naar het of-
feraltaar. Bovendien voert de route langs een aantal
mooie bezienswaardigheden zoals twee obelisken en
de overblijfselen van een fort. De overblijfselen van
het offeraltaar zelf zijn voor de bezoeker na de klim
van plusminus een half uur ofwel erg teleurstellend of
enorm indrukwekkend. Feit is wel dat de High Place
of Sacrifice veel inzicht geeft in de rituelen van de
Nabateeërs en dat men vanuit deze plek een prachtig
uitzicht op de Koningswand heeft.
Midden door het hart van Petra loopt de Colonnaded
Street, een geplaveide straat die wordt geflankeerd
door de ruïnes van wat vroeger een ware zuilengalerij
moet zijn geweest. Het waren wederom de Romeinen
die na hun komst de grindweg van de Nabateeërs met
grote platte stenen bedekten waar de bezoeker, na
de opgravingen van de vorige eeuw, weer over kan
en mag lopen. De straat eindigt bij een monumentale
en prachtig gedecoreerde poort, de Arched Gate
genoemd.
68 Ontdek Arabia 1 • 2010
De Arched Gate had oorspronkelijk drie bogen die
de ingang vormden naar de tempel van Qasr Al-Bint.
Deze tempel is van alle gebouwen die niet uit de rots
zijn gehakt maar daadwerkelijk zijn gebouwd het best
bewaard gebleven. Net als in de High Place of Sacrifice
brachten de Nabateeërs ook hier offers aan hun go-
den. Het altaar waar dit gedaan werd is nog duidelijk
zichtbaar en ook de goten in de rotsen waarin het
bloed werd afgevoerd, zijn nog goed te zien.
Wat de reiziger tijdens zijn bezoek aan Petra ten slotte
ook zeker niet mag missen is het klooster, Al-Deir ge-
naamd. Na een klim van iets minder dan achthonderd
treden staat hij voor de enorme gevel van het klooster
waarvan alleen al de afmetingen overweldigen. Al-
Deir is een van de grootste monumenten in Petra en
ligt tevens het verst van de hoofdingang verwijderd.
De enorme afmetingen van het klooster worden
duidelijk wanneer men zich realiseert dat alleen de in-
gang al acht meter hoog is. Het monument zelf is ruim
veertig meter breed en de kamers dringen tot diep in
de bergwand door. De lange klim, de grootte van de
façade en het enorme open ‘plein’ voor het gebouw
doet echter vermoeden dat dit gebouw vroeger geen
tombe was, maar een heilige plek. In de jaren negentig
van de vorige eeuw werd de functie van het klooster
ontdekt. Ook hier betreft het, net zoals bij de Schat-
kamer, geen klooster maar een feesthal met banken
tegen de wanden van het gebouw dat gebruikt werd
voor grote feesten ten ere van een overledene. De
bovenste zuilen van het klooster zijn nog in hele
goede staat en het ontwerp van het klooster doet dan
ook sterk denken aan de architectuur van wederom
de Schatkamer.
Er is nog veel meer te zien in Petra. De meeste over-
blijfselen van deze stad zijn weliswaar vervallen tot
ruïnes na verschillende aardbevingen en een leegloop
van de stad na verlegging van handelsroutes, maar
desondanks zijn de contouren van het leven van de
Nabateeërs door alle eeuwen heen goed zichtbaar
gebleven.
 Jordanië

Verkopers van aardewerk in de kleur van Sidi Bou Said Ontdek Arabia 1• 2010 69
 Bereikbaarheid Petra ligt op ongeveer 260 kilometer
ten zuiden van Amman. Via de Desert Highway duurt
het ongeveer 2,5 uur om met de auto bij de stad te
komen. Wie vanuit Amman richting het zuiden rijdt
kan al snel de borden richting Petra volgen. De bus-
service van Amman naar de stad is bovendien redelijk
goed en betrouwbaar, houd daarbij wel rekening met
het feit dat bussen vertrekken wanneer ze vol zijn en
niet via een dienstregeling.
Een vroege start is aan te raden; van acht tot negen
uur ‘s morgens zijn de Siq en de schatkamer op hun
mooist. ‘s Middags liggen beide bezienswaardigheden
in de schaduw. Na aankomst is het bovendien verstan-
dig meteen het
Jordanië is een islamitisch land; bedekkende kleding
wordt vooral in de landelijke gebieden van het land
gewaardeerd. Het laten zien van veel blote huid wordt
door de lokale bevolking veelal als ongepast ervaren.
Zowel mannen als vrouwen kunnen het beste een
lange broek en een shirt met lange mouwen aantrek-
ken. Bovendien biedt dit soort kleding een betere
bescherming tegen de zon. In dat opzicht is het ook
verstandig een hoed of pet te dragen. Neem vol-
doende zonnecrème en water mee en draag stevige
AlgemeenPetra
70 Ontdek Arabia 1 • 2010
schoenen. ‘s Avonds koelt het sterk af in de woestijn;
neem dus een trui of tenminste een sjaal mee.
Het is verstandig om het tijdens het bezoek aan
Petra rustig aan te doen. De stad is over een groot
gebied verspreid en veel bezienswaardigheden liggen
hoger in de omringende bergen. De klim naar het
Klooster neemt ongeveer een uur in beslag terwijl het
plusminus een half uur kost om al lopend bij het altaar
van de High Place of Sacrifice te komen. Wie liever
niet te voet de berg op wil klimmen kan hiervoor een
ezel huren. Deze brengt de reiziger moeiteloos naar
de verschillende monumenten. Het is bovendien ook
mogelijk om een paard, pony of kameel te huren.
Vervoer door de Siq gaat met een paard of in een
paardenwagen, een tocht van de Schatkamer tot de
tempel aan het einde van de Colonnaded Street kan
per kameel.
Een bezoek aan Petra neemt minimaal een dag in
beslag. Wie echter niet alleen de hoogtepunten van
Petra wil zien en een beter beeld wil krijgen van de
stad en haar verleden is echter al snel twee dagen
kwijt. Wanneer er bovendien genoeg animo is, zijn
de Siq en de Schatkamer ‘s avonds ook open voor
publiek. Beide bezienswaardigheden zijn dan verlicht
tekst Emile Naus fotografie Emile Naus en Marlies Fronik

72 Ontdek Arabia 1 • 2010

 Jordanië

Wadi Rum
Vallei van de maan
Zonsopgang bij Erg Lihoudi Ontdek Arabia 1 • 2010 73
74 Ontdek Arabia 1 • 2010 Zonsondergang in Erg Chigaga
 Jordanië

Ontdek Arabia 1 • 2010 75

Prachtige rotspartijen, rode zandvlaktes en traditio-
nele bedoeïenen zijn de ingrediënten van het adem-
benemede Wadi Rum. Het is een van de indrukwek-
kendste woenstijngebieden ter wereld en de grootste
wadi (vallei) van Jordanië. Tijdens een tocht door
deze streek trekken lagunes, kleurrijke zandvlaktes,
grillige rotspartijen en eeuwenoude valleien aan je
ogen voorbij. De bergen zijn door erosie aangetast,
waardoor de rotswanden van zandsteen en graniet
allemaal weer andere vormen hebben aangenomen.
Door de droogte kan er bijna geen vegetatie groeien
en het gebrek daaraan creëert een bijna surrealistisch
landschap. De ‘Vallei van de Maan’, zoals Wadi Rum
ook wel genoemd wordt, trok diverse filmmakers aan
voor opnames en jaarlijks komen bezoekers vanuit de
hele wereld het natuurwonder aanschouwen.
Wadi Rum is onderdeel van de Hisma woestijn in zui-
delijk Jordanië en noordelijk Saoedi-Arabië. Het 720
m2 grote gebied bestaat voornamelijk uit zandsteen
uit het Cambrium en Ordivicium, beiden perioden in
het Paleozoïcum. Dit zandsteen rust op een granie-
ten rotsbasis uit het pre-Cambrium. In de loop der
eeuwen hebben deze rotselementen door erosie
hun karakteristieke vorm gekregen, zodat er nu veel
bijzonder gevormde en alleenstaande rotsen zijn. De
afzetting is daar veelal alluviaal en ontstond uit water,
zand, grind en zouten.
Historie
De huidige naam ‘Rum’ komt, zo is de heersende
gedachte, van de historische naam Iram, dat voor-
komt in lokale vroege inscripties van de Nabateeërs.
Het betekent zoiets als ‘hoog’. Een van de vroegste
vermeldingen van het gebied staat in het boek Exodus
in het Oude Testament van de Bijbel, namelijk als het
centrum van prins Arams emiraat. Ook was Iram de
naam van een van de zonen van de Bijbelse figuur
Noach, wiens nageslacht zich in de Arabische regio
verspreidde. Een ander bewijs voor de theorie komt
uit geografische werken van Ptolemaeus, waar de
streek Aramwa werd genoemd.
Archeologisch onderzoek heeft uitgewezen dat delen
van Wadi Rum al vanaf de prehistorie bewoond wor-
den en dat andere delen vrijwel zeker nooit als men-
76 Ontdek Arabia 1 • 2010
selijke verblijfplaats gediend hebben. De bewoonde
gebieden dienden als handelsplaatsen en verblijfplaat-
sen. De extreme droogte in het gebied en het gebrek
aan waterbronnen heeft ervoor gezorgd dat geen van
de volken er voor een lange tijd heeft kunnen blijven.
Dat gegeven geldt vandaag de dag nog steeds; dankzij
dat gebrek aan menselijke invloeden gaat de natuur
helemaal haar eigen gang. De plek op de UNESCO
Werelderfgoedlijst zorgt ervoor dat Wadi Rum verze-
kerd is van bescherming en conservatie en dat de hui-
dige staat intact kan blijven. Toch ondervindt de streek
schade van de geiten die er grazen en het toerisme. Er
wordt dan ook streng toezicht gehouden en er mogen
geen grote toeristische projecten ontwikkeld of uitge-
voerd worden in de beschermde regio.
Natuur
Wadi Rum is gelegen in een oud rivierdal en staat
meestal droog. In de natte periode kan het heel hard
regenen, in buien die heel plotseling komen opzet-
ten. Veel mensen gebruiken de stroomroutes als
wandelpaden en zij kunnen overvallen worden door
het watergeweld. In de lente zorgen deze regens voor
groene zandhuivels en meer dan tweeduizend soorten
wilde bloemen die tot leven komen; waaronder ook
de zwarte iris, de Jordaanse nationale bloem. Bomen
zijn zeldzaam. Er staan acacia’s, moerbeibomen en
heesters. De flora van Wadi Rum was in 1999 onder-
werp van een groot wetenschappelijk onderzoek naar
de bijzondere ecologie en de soorten in de woestijn.
Er leven niet veel diersoorten in de wadi, want net als
mensen hebben zij veel water en voedsel nodig om te
overleven. Je zult er dan ook beesten zien die relatief
goed tegen een droog klimaat kunnen, zoals reptielen,
insecten en vogels.
Bedoeïenen
Wadi Rum werd bewoond door verschillende volken.
Hiervan zijn nu nog oude sporen terug te vinden,
vooral van de Nabateeërs. Zij hebben rotstekeningen
en tempels achtergelaten. Ook nu leven er nog een
aantal bedoeïenenstammen, die behoren bij een van
de zeven tribale groepen die het gebied bewonen. De
grootste stam, de Zalabia, is verantwoordelijk voor de
toerismediensten en zij bieden kameel- en jeeptoch-
ten aan. Zweideh is een andere prominente stam; zij
Het prachtige Aït Benhaddou
 Jordanië

Ontdek Arabia 1 • 2010 77

leven in de dorpjes in het noordelijke deel van Wadi
Rum en ook zij runnen nu campings en verhuurbedrijf-
jes die op toeristen gericht zijn. In dit deel van de vallei
bestaat nog een agricultuur, dankzij de aanwezigheid
van waterbronnen.
De bedoeïenen staan gewoonlijk open voor een be-
zoek aan hun tentenkamp. Bij hun nomadisch bestaan
gebruiken zij kamelen en tenten van hout, doek en
touw of traditioneel geweven tenten van zwart gei-
tenhaar. Soms nodigen ze toeristen uit om muntthee
of Arabische koffie met hen te drinken in hun tenten-
kamp. Het gebeurt wel dat ze een tent voor toeristen
opzetten om in te overnachten. Er leven ongeveer
vijfduizend bedoeïenen in Wadi Rum, in heel Jordanië
zijn nog rond de vijftigduizend nomaden. De naam
bedoeïen komt van het Arabische woord Badawi, dat
‘woestijnbewoner’ of ‘nomade’ betekent. Gastvrijheid
hoort helemaal thuis in het leven van de bedoeïenen.
Dit is voor hen ook een overlevingstactiek. Door zelf
gastvrij te zijn, kunnen ze namelijk ook gastvrijheid
van anderen verwachten. Bij grote droogte is er weinig
water te vinden - of alleen zeer kostbaar water. Op
zo’n moment kan dan bij een ander gevraagd worden
om vrijgevig te zijn, en het beschikbare water te delen.
Dat kan uiteraard alleen als iedereen deze instelling
hanteert. Van oudsher zijn de bedoeïenen geitenhoe-
ders. Deze dieren leven van de schaarse begroeiing.
Ze werden (en worden nog steeds) gehouden voor de
vacht, het vlees, de melk en een soort yoghurt .
De groei van de toeristenstroom heeft de bewo-
ners bepaald geen windeieren gelegd; velen zijn
een succesvol toerismebedrijfje gestart en hebben
van de opbrengsten grote auto’s en hippe gadgets
aangeschaft. Het echte bedoeïnenleven is daardoor
zeldzaam geworden en sterft eigenlijk uit. In het
dorpje Rum Village zie je, naast de geitenharen tenten,
enkele woningen en winkels en zelfs een school. Er
zijn verder weinig toeristische voorzieningen, maar dat
vormt deels de charme van het plaatsje.
Beroemd en geliefd
Wadi Rum heeft aan bekendheid gewonnen doordat
de Britse officier Thomas Edward Lawrence hier zijn
kamp had opgeslagen tijdens de Grote Arabische
Opstand van 1917 tot 1918. Lawrence bereidde in
78 Ontdek Arabia 1 • 2010
Wadi Rum een aanval voor op Aqaba. In deze woestijn
is dan ook de film ‘Lawrence of Arabia’ gemaakt.
De Brit heeft een belangrijke stempel in Wadi Rum
achtergelaten. Zo is er een rotsformatie naar zijn boek
genoemd: ‘the Seven Pillars of Wisdom’ en kun je
Lawrence’s spring bezoeken, een bron waar Lawrence
zich gewassen zou hebben tijdens zijn verblijf in de
woestijn. Bij Siq Um Tawaqi is een beeld van het hoofd
van de officier in de bergen uitgehakt. De scheidslijn
tussen feit en fictie is niet makkelijk te trekken maar
zeker is dat de bezienswaardigheden iedereen tot de
verbeelding spreken.
Je kunt het natuurgebied op verschillende manieren
verkennen; zoals te paard, op een kameel, met een
4WD of te voet. Ook slapen onder de schitterende
sterrenhemel boven Wadi Rum en het beklimmen van
de rotsformaties zijn erg populair. Als je gaat klimmen
is een gedegen voorbereiding noodzakelijk en dien je
wel enige ervaring te hebben omdat de rotsen grillig
en hoog zijn. Jabal Rum is met een hoogte van 1734
meter zelfs de op een na hoogste berg van Jordanië.
Jebel Khazali is een andere imposante berg, zeker
gezien de religieuze functie die deze ten tijde van
de Nabateeërs had. De inscripties die je in de smalle
doorgang onderaan de berg kunt vinden, zijn er de
stille getuigen van. De rotstekeningen bij Alameleh en
Anfashieh zijn ook de moeite waard, je ziet hier onder
andere afbeeldingen van wilde dieren en kamelen.
Bij Burrah Canyon kun je een prachtige zonsop- of
ondergang beleven, als de zon de omliggende bergen
in een dieporanje kleur doopt.
Toekomst
De toekomst van het beschermde gebied ligt in
handen van de Jordanese regering én de bezoekers. Er
is onlangs een beschermingsprogramma gestart dat
schade veroorzaakt door toeristen probeert te her-
stellen en voorkomen. Tevens wordt de illegale jacht
fel bestreden want hierdoor loopt de toch al geringe
wildstand helemaal hard terug.
Als bezoeker draag je een steentje bij door je aan de
voorschriften te houden en de lokale economie te
steunen. Alleen dan kan Wadi Rum toegankelijk blijven
voor iedereen.
Kind in een oasedorpje nabij Ouarzazate
 Jordanië

Ontdek Arabia 1 • 2010 79

 Bereikbaarheid Er is niet veel transport naar Wadi
Rum, omdat de lokale bevolking maar klein is en de
meeste toeristen met georganiseerde reizen naar
deze woestijnvlakte gaan. De dag voordat je Wadi
Rum wilt bezoeken, is het mogelijk om contact op te
nemen met de Government Rest House (als je daar
gaat verblijven) of de toeristenpolitie (bij een bezoek
zonder overnachting).
Vanuit Wadi Rum vertrekt er om 12.30 uur een bus
naar Aqaba. Op vrijdagen en feestdagen gaat er ook
een bus om 07.00 uur. Om 08.30 uur vertrekt er
een bus naar Wadi Mousa. Af en toe zijn er ook taxi’s
aanwezig in Rum. -> Boek: Jordan. Schrijvers: Paul
Greenway en Damien Simonis
Internetbronnen: meerdere bussen op andere tijden
Met eigen vervoer kom je bij Rum Village door de
Desert Highway te volgen, ongeveer vijf kilometer ten
zuiden van Quweira en 25 kilometer noordelijk van
Aqaba. Vanaf daar leidt de weg je ongeveer 35 kilome-
ter door de woestijn, tot aan het einde bij Rum.
Op de terugweg is er ook een kameeltocht te regelen
naar Aqaba (een aantal dagen) en Petra (ongeveer een
AlgemeenPetra
80 Ontdek Arabia 1 • 2010
week).
Klimaat De koelste maanden om Wadi Rum te be-
zoeken zijn maart, april, oktober en november. In het
heetste seizoen (mei tot en met september) kan de
temperatuur stijgen tot boven de veertig graden. Maar
denk er daarbij wel goed aan dat het ’s nachts kan
afkoelen tot rond de nul graden. Andere must-haves
zijn een pet tegen de zon, genoeg zonnebrandcrème
en stevige schoenen. Om insecten af te weren is het
verstandig om insectenspray mee te nemen. Bij over-
nachtingen is dit vooral belangrijk, door de nachtelijke
aanwezigheid van muskieten.
Etiquette In Wadi Rum leven de bedoeïenenstam-
men nog een traditioneel leven. Als toerist is het (voor
mannen en vrouwen) respectvol om een wijde lange
broek en shirt met lange mouwen aan te trekken.
Vraag toestemming voor het nemen van foto’s van
lokale mensen.
Voorzieningen In Rum Village, het centrum van
Wadi Rum, zijn weinig voorzieningen. Er is een winkel
waar eten en drinken te koop is, hoewel dit vooral
georienteerd is op de lokale bevolking. Het is dus
Het bekende bord in Zagora
 Marokko

De rode muren van Aït Benhaddou Ontdek Arabia 3 • 2009

tekst Emile Naus fotografie Emile Naus en Marlies Fronik

DESERT ISLAND
82 Ontdek Arabia 1 • 2010 Fraai uitzicht over de Middellandse Zee vanuit Sidi Bou Said
 Abu Dhabi

Ontdek Arabia 1 • 2010 83

tekst Rudolf Mulderij fotografie Emile Naus
Voor de kust van Abu Dhabi ligt een eilandengroep: de
Desert Islands. Natuurbehoud en duurzame ontwik-
keling worden verenigd op deze toeristenbestemming
van wereldklasse.
De Desert Islands liggen voor de kust van Abu
Dhabi en worden gevormd door Sir Bani Yas, Dalma
Island en de Discovery Islands. Marsal Jabel Dhanna
is een soort schiereiland aan het vasteland van Abu
Dhabi, dat de toegangspoort naar de Desert Islands
vormt. De eiland bieden samen het beste van verschil-
lende werelden. Zo kan Dalma Island bogen op een
historie ddie duizende jaren terug voert en is op Sir
Bani Yas een van de grootste natuurreservaten van
landen rond de Perzische Golf geopend. De ongerepte
Discovery Islands zijn de kroon op de Desert Islands.
Dalma Island Dit eiland heeft een eeuwenoude men-
selijke historie die meer dan 7 500 jaar terug voert.
Het is daarmee een van de oudst bekende bewoonde
plekken in de Verenigde Arabische Emiraten. Nu wo-
nen er ongeveer 5 000 mensen op het eiland en door
hen wordt het verleden met trots in ere gehouden.
Net als op Sir Bani Yas is men zich op dit eiland bewust
van de natuur en het milieu en willen de bewoners
bijdragen aan een gezond leefklimaat voor mensen
en dieren. Daarom werd het Desert Island Education
Centre opgericht. De bewoners van het eiland kunnen
in het centrum cursussen volgen op onder andere het
gebied van management en toerisme, Engelse taal
en informatica. Met deze kennis zullen zij ook beter
kunnen inspelen op de groeiende toerismesector van
Abu Dhabi. De lessen worden gegeven door docenten
uit binnen- en buitenland en de diploma’s voor deze
opleidingen zijn internationaal erkend. De overheid
van Abu Dhabi heeft ervoor gezorgd dat de lokale be-
volking van het Dalma Island gratis toegang krijgt tot
alle opleidingen. In de toekomst zullen er op Dalma
Island een archeologisch museum en een oud dhow-
vissersdorpje opengesteld worden voor het publiek.
Discovery Islands Deze kleine eilandengroep wordt
gevormd door zes kleine onbewoonde eilandjes die
voornamelijk uit zand bestaan. Ze zijn nog onaange-
tast en vormen daarom een ideaal toevluchtsoord
voor migrerende vogels en broedende diersoorten,
zoals zeeschildpadden. In de afgelopen jaren heb-
84 Ontdek Arabia 1 • 2010
ben onderzoeksteams de bijzondere habitat van de
Discovery Islands vastgelegd. Toeristen kunnen, onder
begeleiding van een gediplomeerde gids, zelf ook een
bezoekje brengen aan de vogels en het mariene leven
van deze parels in de Perzische Golf.
Sir Bani Yas Pal voor Marsal Jabel Dhanna ligt het
grootste eiland, Sir Bani Yas. Het werd in 2008 officieel
opengesteld voor het grote publiek en is inmiddels al
uitgegroeid tot een geliefde verblijfplaats voor men-
sen vanuit de hele wereld.
In het Arabian Wildlife Park, dat ongeveer de
helft van het eiland beslaat, kun je gazellen, oryxen,
cheeta’s, hyena’s, struisvogels en giraffen zien en in de
mangroves leven honderden vogels en roze flamin-
go’s. Op het eiland leven ook lama’s, herten, elanden,
antilopen en gemsbokken. Tijdens een game drive kun
je deze dieren in hun natuurlijke leefomgeving ob-
serveren. Niet alleen de fauna van Sir Bani Yas wordt
zorgvuldig gecontroleerd; ook de flora wordt zorgvul-
dig beheerd. Het klimaat van de eilandengroep vereist
een beplanting die goed tegen droogte en warmte
kan. En die beplanting zorgt ervoor dat veel dieren op
het eiland overwinteren of er zich permanent kunnen
vestigen. De acacia tortilis is inheems en komt verder
uitsluitend voor op savannes en aan de oostkust van
Afrika. Toch groeit deze boom met de wittte bloemen
prima onder de aride condities van de Desert Islands.
Desert Islands Resort & Spa by Anantara Nog
maar heel kort open zijn en toch al in het bezit van
een award komen: het lukte Desert Islands Resort &
Spa. Daarnaast wist het resort een plek te verove-
ren op de Condé Nast Traveller Hotlist van een van
‘s werelds meest prestigieuze reismagazines. Het
luxehotel telt 64 kamers en 6 privélodges. De kamers
zijn stijlvol ingericht met typisch Arabische materialen
en accenten van kunst uit het Midden-Oosten.
Het resort heeft verschillende soorten kamers en sui-
tes. Sommige kamers hebben direct toegang tot het
zwembad. Bij je kamer hoort een privéterras, omgeven
door tropische tuinen en een eindje verder schittert
de zee. Door de terracotta vloer, marmeren badka-
mer en de Arabische accenten hebben deze kamers
een warme, oosterse sfeer. Deluxe kamers bieden
 Abu Dhabi

Triomfboog bij Makthar Ontdek Arabia 1 • 2010 85

je een schijnbaar oneindig uitzicht over de Perzische
Golf vanuit je bed of vanaf het balkon van je kamer.
Bovendien zijn de 52 m2 grote kamers voorzien van
alle gemak en comfort, zoals een elektronische kluis,
satelliet TV en een regendouche. Deluxe Club Rooms,
zoals de meest luxe kamers heten, bevinden zich op
de bovenste verdieping van het hotel. Deze kamers
zijn uiterst ruim en luxe en bieden je bovenddien een
adembenemend vergezicht op de wijde omgeving van
Sir Bani Yas Island. De Junior suites zijn nog ruimer van
opzet zijn onder andere voorzien van een kitchenette
en een groot terras. Verder zijn er nog twee typen
villa’s te huren: Beach Villa’s en Royal Villa’s. De Beach
Villa’s worden omgeven door een tropische tuin en
vanuit deze verblijven heb je direct toegang tot het
strand. De Royal Villa’s bevinden zich op een afge-
scherm terrein buiten de het resort en bieden dan
ook optimale privacy en rust. Elke Royal Villa heeft
een eigen zwembad. Als je op zoek bent naar luxe en
comfort, gecombineerd met privacy, zal een Villa aan
al je wensen voldoen.
Dineren Niet alleen de kamers en suites van het De-
sert Islands Resort & Spa spreken tot de verbeelding;
ook dineren in het complex spreekt tot de verbeel-
ding.
The Palm In dit restaurant kun je de hele dag genie-
ten van gerechten uit de internationale keuken en
een ontbijtbuffet met Midden-Oosterse gerechten. s’
Avonds wordt er á la carte geserveerd.
Samak In Samak worden vis- en grilgerechten ge-
serveerd. De wijnkaart is uitgebreid en je eten wordt
voor je neus gegrild en gebakken. Samak is de ideale
plek om ‘s avonds lekker te relaxen en de zon te zien
ondergaan onder het genot van een goede cocktail en
heerlijke hapjes.
The Lounge In deze bar kun je genieten van koffie uit
bijzondere koffiebonen en allerlei theesoorten. Ook
voor aperitieven en cocktails kun je bij The Lounge al-
tijd terecht en ‘s avonds zorgt het uitzicht over Sir Bani
Yas ervoor dat dit letterlijk een ‘topattractie’ wordt.
Spa De spa bij het Desert Islands Resort brengt
iedere bezoeker een gevoel van luxe en comfort met
fysieke en mentale rust. Meteen als je binnenstapt
ruik je de geur van ginger en frangipani. In de Spa
86 Ontdek Arabia 1 • 2010
worden uitsluitend behandelingen verricht met pure
en natuurlijke ingrediënten waarbij de geneeskracht
uit het verleden met moderne therapiën kan worden
gecombineerd. Er worden zowel therapiën, massages
als schoonheidsbehandelingen aangeboden.
Toekomst Hoewel de Desert Islands al lang open
zijn voor de publiek en je nu kunt verblijven in het
prachtige resort op Sir Bani Yas, staan er voor dit
eiland nog veel meer ontwikkelingen op stapel in de
komende jaren. Eind 2009 is het Arabian Wildlife Park
geopend, dat zich uiteindelijk tot een natuurreservaat
met uitgebreide broedprogramma’s voor verschillende
diersoorten van het Arabisch schiereiland zal ontwik-
kelen. De broedprogramma’s zijn nog niet zo lang
begonnen maar de geboorte van twee hyena’s belooft
veel goeds voor de toekomst. De twee dieren werden
begin 2010 geboren.
Aan de waterkant zal in de loop van 2010 Al Yamm
Lodge verrijzen. De plek wordt gekenmerkt door een
intieme sfeer, door de aanwezigheid van mangrove
bossen en de nabijgelegen lagune, waar flamingo’s en
doejongs leven.
Een ander prestigieus project op het eiland is de Al
Barari Lodge. Deze accommodatie heeft vijftig lodges
die in het hart van het Arabian wildlife park liggen. Het
is de bedoeling dat je in de toekomst vanuit je verblijf
de wilde dieren kunt zien. Voor de zuidelijke kant van
Sir Yani Bas staat de aanleg van de Al Bahar Lodge
gepland. De Al Bahar Lodge bestaat uit vijftig accom-
modaties die allen zeezicht hebben.
De Al Muntaha Lodge bevindt zich in de bergen en
zal naar verwachting in 2011 klaar zijn. De ligging in
het Arabian Wildlife Park garandeert een schitterend
uitzicht op het wild in deze regio van het eiland.
In 2010 zal er ook een Conference Centre opgele-
verd worden, dat plaats biedt aan 350 mensen. Het
centrum is een toplocatie voor bedrijfsevenementen,
teambuilingactiviteiten en bruiloften. Naast het con-
ferentieoord wordt een duikcentrum gerealiseerd. Het
Dive Centre is niet de enige sportieve aanvulling van
Sir Bani Yas, ook wordt er een paardensportcentrum
aangelegd. De bouw van een Outdoor Camp maakt
het geheel compleet. Dit buitensportcentrum zal zich
 Abu Dhabi

Ontdek Arabia 1 • 2010 87

 Bereikbaarheid Vanuit Amsterdam of Düsseldorf kun
je rechtstreeks naar Abu Dhabi of Dubai vliegen.
Vanuit Abu Dhabi of Dubai volg je de E11. Nadat je
de stad Ruwais bent gepasseerd rijd je nog zo’n tien
kilometer door op deze snelweg. Neem de afslag Jabel
Dhanna en volg ‘Sir Bani Yas Jetty’. Via deze pier kom
je op Jabel Dhanna, het eerste eiland. Hier kun je de
auto parkeren en de reis vervolgen per boot. Er varen
veerboten, speedboten en watertaxi’s tussen Jabel
Dhanna en de andere eilanden. De tocht naar Sir Bani
Yas per veerboot duurt ongeveer twintig minuten en
zit vaak inbegrepen bij de hotelboeking. Ook kun je
overwegen een vliegtuigje te nemen, die je naar de
plaats van bestemming brengt. De reden dat je op de
eilanden niet met de auto mag komen is dat de veilig-
heid van dieren voorop staat. Per bus of 4WD word je
naar het Desert Islands Resort & Spa gebracht. Tussen
Sir Yani Bas en Abu Dhabi International Airport vliegen
overigens ook lijnvluchten.
Vervoer Op Sir Yani Bas kun je gamedrives maken,
een echte aanrader. Een gids rijdt je in een 4WD door
het natuurreservaat en vertelt je alles over de natuur,
dieren en de broedprogramma’s. Ook kun je een
AlgemeenDesertIs-
88 Ontdek Arabia 1 • 2010
mountainbike huren en uitgezetten routes over het
eiland fietsen. Het aanbod fietsroutes varieert van
makkelijk tot moeilijk en ze voeren je langs mangroves
en droge wadi’s. Ervaren mountainbikers kunnen zich
uitleven in het zuidelijke deel van de bergen in het
Arabian Wildlife Park. Andere activiteiten die je op Sir
Bani Yas kunt ondernemen zijn wandeltochten maken,
boogschieten en kayakken in het heldere water
rondom het eiland.
Accommodaties Het Desert Islands Resort & Spa
is het eerste resort op Sir Bani Yas dat de deuren
geopend heeft en ook meteen een zeer luxueuze. In
het vijfsterrenhotel zal het je aan niets ontbreken. De
64 kamers zijn van alle gemakken voorzien en lekker
eten doe je in een van de drie restaurants die bij het
resort horen.
Websites
www.desertislands.com
http://desertislands.anantara.com
Het Capitool in Dougga
tekst Emile Naus fotografie Emile Naus en Marlies Fronik

Vorstelijk verblijf
90 Ontdek Arabia 1 • 2010 Uitzicht over het amfitheater van Dougga
 Abu Dhabi

EMIRATES
PALACE
Terwijl je halverwege de lange oprijlaan bent, werp
je een schichtige blik over je schouders om te zien of
er geen tot de tanden toe gewapende bewakers aan
komen rennen. Het voelt alsof je op het paleis van een
belangrijke sultan, kalief of andere Arabische vorst af
loopt. Het kollosale hoofdgebouw en de lange zijvleu-
gels tonen veel gelijkenissen met een paleis van een
machtig heerser. Toch woont er in het Emirates Palace
geen vorst of edelman. Dit paleis in Abu Dhabi is het
tweede 7-sterren hotel in de Verenigde Arabische
Emiraten.
De klasse van 7-sterren hotels bestaat niet, het is
slechts een poging van de eigenaars om de luxe in
het hotel aan te geven als dat volgens hen de officieel
hoogste klasse van 5-sterren overstijgt. Ultieme luxe
is dan ook waarmee de reizigers in het hotel verwel-
komd worden.
Langzaam het enorme paleis naderend voel je je-
zelf steeds kleiner worden en als je het honderdzestig
meter hoge en tweeënveertig meter brede atrium bin-
nenstapt valt je mond open van verbazing. Emirates
Palace is werkelijk enorm groot en van alle kanten
lacht de luxe en glinsterd de overdaad je tegemoet.
De architectuur is prachtig; traditioneel met een
vleugje modern. Hierdoor is Emirates Palace een
vertolking van de droompaleizen waar in je fantasie
een belangrijke Arabische vorst uit een ver verleden
woont. De lengte van het hotel is bijna een kilometer,
de koepel op het atrium is groter dan die van de St.
Pieter in Rome en overal waar je kijkt zie je fonkelend
goud en zilver of stralend marmer. In het atrium
varieert de kleur van het marmer van ‘zonsopkomst
geel’ tot ‘zonsondergang rood’. In het uit Italië, Spanje,
China en India geïmporteerde marmer zijn dertien
verschillende kleuren te onderscheiden. Ongeveer
6.000m2 aan de binnenkant van het hotel is bedekt
met een laag 22-karaats bladgoud.
Naar men zegt is Emirates Palace het duurste hotel
dat ooit gebouwd is. Om het pand te bouwen was on-
geveer 3 miljard dollar nodig. Het idee dat dit hotel op
een dag winstgevend zou worden is waarschijnlijk niet
eens bij de opdrachtgever, de staat Abu Dhabi, opge-
komen. Emirates Palace opende in 2005 haar deuren
en is vooral een prestige object, een gebouw om het
92 Ontdek Arabia 1 • 2010
imago van de golfstaat op te poetsen. Abu Dhabi is
de eigenaar van het hotel, maar het management is in
handen van de Kempinski Hotel Group. In 2001 ging
de eerste schop de grond in, gedurende de drie jaar
die volgden waren 20.000 bouwlieden fulltime aan
het werk om het hotel te bouwen.
In het hoofdgebouw van het paleis zijn onder andere
het Palace Conference Centre, auditorium en de bal-
zaal te vinden. Het Conference Centre wordt door de
Verenigde Arabische Emiraten gebruikt voor de eens
in de zes jaar gehouden vergadering van de GCC, Gulf
Cooperation Council’s. Deze vergaderzaal heeft een
oppervlakte van 7.000m2 en is voorzien van geaffan-
ceerde technische apparaten en mogelijkheden. Het
auditorium is met een hoogte van 20 meter en 1.200
zitplaatsen voor ongeveer alles waar een podium voor
nodig is en een groots publiek trekt te gebruiken. Voor
de grotere evenementen kun je de balzaal gebruiken.
Deze ruimte is in drie aparte zalen te verdelen en
biedt plaats aan in totaal ongeveer 2.800 mensen.
Uiteraard is er ook rekening gehouden met de bijeen-
komsten voor een geselecteerd gezelschap; er zijn
veertig kleinere vergaderzalen.
Pearl, Coral of Diamond De hotelkamers bevinden
zich in de twee vleugels links en rechts aan het hoofd-
gebouw. Er zijn 302 kamers en 92 suites. Aan de grond
genageld en met stomheid geslagen laat je de eerste
golf van weelde over je heen komen. Een medewerker
met een stralende glimlach roept je weer tot de orde
van de dag. Als je even later in een van de honderd-
veertig liften stapt kun je maar beter het laatste restje
verzet tegen deze wilde opgeven en de onvoorwaar-
delijke capitulatie tekenen. Alles is doordrengt van
pracht en praal en ook de vorstelijke slaapvertrekken
zijn van alle luxe voorzien.
Pearl, Coral of Diamond; de kamers zijn in deze
drie categoriën verdeeld. Alle kamers hebben een
gelijkwaardige inrichting, het verschil tussen deze
drie is het uitzicht. Wil je mensen en beschaving
zien, de eindeloze zee en een hagelwit strand of een
combinatie van mens en natuur, dat is de keuze die
je moet maken. Vanuit de Coral Rooms heb je uitzicht
over de tuinen van het hotel en de skyline van de
 Abu Dhabi

Mozaïek in El Djem
Uitzicht over Carthago en de Middellandse Zee Ontdek Arabia 1 • 2010 93
stad, de Pearl Rooms bieden uitzicht op de tropische
tuinen en de hotelgasten in de zwembaden en op
het strand. Het panoramische uitzicht over de helder
blauwe Perzische Golf en het idyllische strand met
wuifende palmen is alleen weggelegd voor gasten in
de Diamond Rooms.
Deze koninklijk ingerichte slaapvertrekken hebben
een oppervlakte van 55m2. Naast een bed en luxe
badkamer met gescheiden douche zijn de kamers
ook voorzien van een privé-balkon, snelle draadloze
internetverbinding, de klok rond butler service en een
ruime studeerkamer.
Net even iets luxer dan deze ‘standaard’ kamers zijn
de suites in het hotel, goed genoeg voor legendari-
sche vorsten, koningen en keizers. Elke suite heeft
een ruime lounge, privé-terras of balkon, superieure
badkamer al dan niet met marmer en zilver afgewerkt,
privé-butler, privé-incheck mogelijkheid, transfer van
en naar het vliegveld, toegang tot de paleislounge
waar nog meer overdaad wacht en uiteraard een
slaapkamer. Ook een snelle draadloze internetver-
binding en61-inch LSD televisies, minimaal twee per
suite, horen tot de standaard faciliteiten van deze
kamers.
Er zijn vier types suites: de Khaleej Suite, Khaleej
Deluxe Suite, Royal Khaleej Suite en de Palace Suite.
Afgezien van de naam van de suite die steeds een
stukje luxer klinkt, liggen de verschillen vooral in de
afwerking en de oppervlakte. In de duurdere kamers
is bijvoorbeeld de badkamer afgewerkt met marmer
en zilver en ligt een gouden laptop op het bureau te
wachten terwijl in de goedkopere kamers een normale
laptop ligt en er geen edelmetaal en duur gesteente in
de badkamers verwerkt is. De kleinste van de suites,
de Khaleej Suite, is twee keer zo groot als een stan-
daard kamer en heeft een oppervlakte van 110m2. De
Palace Suite is met een oppervlakte van 680m2 ruim
zes keer groter dan de Khaleej Suite. Er zijn zestien
van deze duurste en grootste suites in het hotel. De
Palace Suites worden vaak beschreven als ‘Palaces
within the palace’ (Paleizen in het paleis).
Internet op het strand In het hotel zijn negen
restaurants en vier bars gevestigd. De de menu’s in de
restaurants variëren van Libanees tot Italiaans en van
94 Ontdek Arabia 1 • 2010
Perzich tot zeevruchten. Elke etablissement heeft een
eigen karakter. De prijzen voor het voedsel kunnen
hoog oplopen. Zo staat er bijvoorbeeld albino kaviaar
op de kaart, een lekker tussendoortje van enkele tien-
duizenden dollars per kilo, of een kapitale cognac van
15.000 dollar. Als je liever niet wordt aangestaard door
minder fortuinlijke eters als je na een voorgerecht
van albino kaviaar het diner aflsuit met een duur glas
cognac, kun je het diner ook in de privacy van je eigen
kamer laten serveren.
Luchthappend van de overweldigende pracht en praal
die je op je kamer aantrof en prijzen van de kaviaar
op de menukaart vlucht je naar buiten en val je van
de ene verbazing in de andere. De tuin rond het hotel
is fris en groen. Er staan ongeveer 8.000 bomen in
deze tuin, waar je ook fonteinen, zwembaden, spa’s
en een helicopterplatform treft. Daarnaast heeft het
Emirates een privé-strand van ruim een kilometer. Dat
de faciliteiten in het paleis niet zijn blijven steken in
het pre-internet tijdperk wordt duidelijk als je op het
strand je laptop aanzet. Op het gehele terrein van het
hotel heb je toegang tot snel en draadloos internet,
mocht je bang zijn voor de vernielende werking van
zand in je computer kun je een laptop van het hotel
gebruiken en als je technische ondersteuning nodig
hebt, kun je die krijgen van een speciale butler.
Sportief uit de hoek komen kan ook. Zet een indruk-
wekkende hardloop prestatie neer langs het strand,
speel de andere hotelgasten van het tennisveld,
scheer met een zeilboot of surfplank rakelings langs
zwemmers of neem een kijkje in de onderwater
wereld en ga duiken of snorkelen. Na zo’n inspan-
nende bezigheid is het tijd om tot rust te komen in de
sereniteit van de spa’s. Er zijn ook op dit gebied talloze
mogelijkheden; modderbaden, massages en andere
behandeling om volledig te kunnen ontsnappen aan
de dagelijkse beslommeringen van een zorgeloze
vakantie. Voor gasten die zich een legendarische vorst
voelen zijn er de Anantara Spa Signature Journey’s.
Tijdens deze zes behandelingen reis je door de tijd en
ervaar je oer-oude badrituelen en andere mythische
badceremonies.
Om de gasten ten alle tijden in de watten te kunnen
 Abu Dhabi

Ghardaia in de noordelijke Sahara © Freshwater Seas Ontdek Arabia 1 • 2010 95

 Bereikbaarheid Vanaf Schiphol vertrekken vluchten
naar Abu Dhabi. Het hotel ligt op 38 kilometer van
de luchthaven, de rit duurt ongeveer een half uur.
Het hotel heeft een eigen transfer-service, dus laat
je ophalen in een Maybach, Rolls Royce of BMW. Je
kunt ook gebruik maken van de helicopter-service.
Ook heeft het hotel een eigen haven. Mocht je toch
met eigen vervoer arriveren, onder het hotel ligt een
parkeergarage met plaats voor ruim 2.000 auto’s.
Vervoer Uiteraard kun je voor een uitstapje naar de
stad een limo van het hotel huren. Voor een tocht
naar Dubai kun je ook gebruik maken van de heli-
copters van het Emirates Palace die je naar deze stad
brengen. Dat dit niet de goedkoopste manieren zijn
om je door de stad te verplaatsen moge duidelijk zijn.
In de stad is reizen per taxi een oplossing. Voor
langere afstanden kun je gerbuik maken van de lange
afstand taxi’s.
Klimaat De winters in Abu Dhabi en de andere Emi-
raten zijn warm, de zomers heet met aan de kust een
hoge luchtvochtigheid. Gedurende de zomermaanden
zijn temperaturen van ruim boven de 40 graden niet
AlgemeenEmirates
96 Ontdek Arabia 1 • 2010
ongewoon en het kwik kan zelfs nog hoger oplopen.
In de wintermaanden is de temperatuur een stuk
aangenamer, rond de 26 graden. ’s Nachts kan het
dan afkoelen tot tussen de 10 en de 15 graden, in de
woestijnen en in de bergen kan het verder afkoelen
tot 5 graden. De koelere wintermaanden zijn dan
ook de beste reisperiode. Houd er rekening mee dat
tijdens de Ramadan de moslims overdag vasten. Van
toeristen wordt verwacht dat ze niet eten, drinken of
roken in publieken aangelegenheden. Overdag zijn
veel restaurants gesloten, de hotels serveren in de
meeste gevallen wel op je hotelkamer of in een aparte
ruimte. De vastenmaand verschuift elk jaar een aantal
dagen.
Reisdocumenten Om de Vernigde Arabische Emira-
ten te mogen betreden heb je een visum nodig. Voor
een aantal nationaliteiten, waaronder de Nederlandse,
kun je dit document bij aankomst op de luchthaven
verkrijgen.
Websites
www.emiratespalace.com
www.kempinski.com
Zandduin in de Algerijnse Sahara © Vagabondo
Monument van de Martelaren, Algiers © Vincent Ruf
 Algemeen Algerije

Kamelenkarravaan © R Caucino
Danseres © Dan Talson Ontdek Arabia 3 • 2009 97
tekst Viola van de Sandt fotografie fotolia.com

Stad van
98 Ontdek Arabia 1 • 2010
 Dubai

superlatieven
Drinkende kamelen © R Caucino Ontdek Arabia 1 • 2010 99
100 Ontdek Arabia 1 • 2010 Woestijnlandschap © R Caucino
 Dubai

Ontdek Arabia 1 • 2010 101

Dubai staat bekend als stad van superlatieven. De
stad heeft de grootste shopping malls, de duurste
hotels en de chicste restaurants. Alles is groter, hoger
en duurder dan waar dan ook, maar voor Dubai is het
nooit genoeg. De stad wil het centrum van de wereld
worden, en die ambitie uit zich in drie bijzondere
projecten die meteen de aandacht van elke reiziger op
zich zullen vestigen.
Die uitzonderlijke projecten zijn de archipel The
World, de pas voltooide wolkenkrabber Burj Khalifa
(wellicht bij u beter bekend als de Burj Dubai), en de
ontwikkeling van de drie palmeilanden: Palm Jebel
Ali, Palm Jumeirah en Palm Deira. Dubai wil de wereld
constant overtreffen en verbazen en het zal dan ook
niemand verbazen dat deze projecten talloze records
breken. Zo zijn de drie Palmeilanden de grootste door
de mens gemaakte eilanden ter wereld, is de toren het
hoogste gebouw in ons universum en zo is The World
uiteraard de eerste eilandengroep in de vorm van de
wereldkaart in zijn soort.
Dubai’s enorme ambities onstonden met de groei
van de toeristensector. Sinds de jaren tachtig van de
vorige eeuw is het toerisme in Dubai namelijk sterk
toegenomen. De stad kwam bekend te staan als een
veilge, moderne vakantiebestemming waar alle luxe
geboden werd en waar de klant - als hij maar genoeg
betaalt - nog meer dan koning is. De economie van
Dubai was tot die tijd voor het grootste gedeelte
afhankelijk van olie, maar aangezien de voorraad
opraakte besloot sjeik Mohammed bin Rashid Al
Maktoum, emir van Dubai, zich te gaan richten op
buitenlandse investeerders en toeristen.
Dat werkte in beginsel prima. Gedurende de daarop-
volgende jaren groeide de economie van Dubai in een
rap tempo en trok het aantal toeristen snel aan. Tot de
jaren negentig werden er vele hotels, restaurants, kan-
toorgebouwen en winkelcentra gebouwd om plaats
te bieden aan al die (vaste en tijdelijke) nieuwkomers.
Groot werd groter, duur werd duurder en luxe werd
(in sommige gevallen) luxueuze kitsch. Maar na alle
nieuwbouw begon de ligging van de stad problemen
op te leveren.
Wie naar Dubai gaat, wil uiteraard een groot deel
van zijn vakantie aan het strand doorbrengen. De
102 Ontdek Arabia 1 • 2010
kuststrook van de stad is echter maar klein, en
doordat de hotels zich allemaal langs het strand
concentreerden was dit gewilde strookje land al snel
vol. Om de toeristische sector door te laten groeien,
moest de sjeik dus een oplossing voor dit probleem
vinden. Zo ontstond het idee voor het eerste door de
mens gemaakte eiland van Dubai; de Burj Al Arab, het
beroemde hotel met maar liefst zeven sterren.
Zo’n exclusief hotel trekt natuurlijk maar een kleine
laag van de bevolking aan, en dus kunnen maar weinig
toeristen van het strand bij het hotel gebruik maken.
Er moest dus nog meer gebeuren. Het succes van de
Burj Al Arab bracht de sjeik op het idee om nog meer
artificiële eilanden nabij de kust van Dubai te creeë-
ren. Het plan was een gewoon rond eiland te maken,
maar met deze vorm zou de hoeveelheid kust nog
steeds te beperkt zijn.
De sjeik tekende vervolgens een schetsje van een
palmboom en redeneerde dat dit ontwerp het aantal
kilometers aan strand van een eiland zou maximali-
seren. Hij kreeg gelijk, want het grootste blad van het
kleinste eiland, de Palm Jumeirah, strekt tegenwoordig
een kilometer de zee in en is aan alle twee de kanten
volgebouwd met luxe villa’s en zwembaden. Zo heb-
ben de bewoners van het eiland allemaal een exclusief
stukje strand voor hun eigen privégebruik.
De bouw van de eilanden begon in 2001. Zes jaar
later, in 2007, ontving de Palm Jumeirah zijn eerste
bewoners en sindsdien wordt dit eiland langzaamaan
geheel volgebouwd en verkocht aan bewoners en
bedrijven. De stam van de Jumeirah wordt met het
vasteland verbonden door een grote weg die naar
het centrum van het eiland leidt. De dunnere stam
die in het verlengde van dit stuk ligt biedt toegang
tot zestien ‘palmbladeren’, waarop zoals gezegd
twee rijen woningen zijn gebouwd. Het geheel wordt
omgeven door een halve ring die de hoogste golven
tegenhoudt. Ook deze ring wordt volgebouwd met
winkelcentra, hotels, pretparken en spa-resorts, waar-
door toeristen hier meer dan welkom zijn. Wie door
de wijken van de Jumeirah loopt zal zich verwonderen
over de enorme ambities van Dubai en de zowaar
bizarre bouwwerken die deze opleveren.
De Palm Jumeirah is zich dus al volop verder aan
het ontwikkelen maar de bouw van de Palm Jebel Ali
Woestijnlandschap © Robert Ulph
 Dubai

Uitzicht over Tipasa © Anthony Maragou Ontdek Arabia 1 • 2010 103

is daarentegen na het uitbreken van de economische
crisis stilgelegd. Het eiland is wel al geheel gedregd
door het Nederlandse bedrijf Van Oord Dredging
and Marine Contractors, maar de verdere uitvoering
van het ontwerp laat nog op zich wachten. Dit is
ook het geval bij het derde en grootste eiland, de
Palm Deira. Dit eiland is nog niet geheel gedregd en
trekt bovendien niet zoveel kopers aan als verwacht.
Daarom wordt de schaal van het project telkens wat
verkleind en zal de oppervlakte van het eiland, mocht
dit werkelijk nog gecreeërd worden, beduidend kleiner
zijn dan oorspronkelijk de bedoeling was. Zelfs op
de succesvolle Palm Jumeirah zijn de prijzen van het
onroerend goed de afgelopen periode enorm gedaald.
Eenzelfde lot staat het project met de naam The
World waarschijnlijk te wachten. In 2009 werd de
bouw van de verzameling eilandjes in de vorm van de
wereldkaart stilgelegd. Projectontwikkelaar Nakheel,
die ook verantwoordelijk is voor de drie Palmeilanden,
kondigde vorig jaar namelijk aan de rekeningen niet
meer te kunnen betalen. De afronding van het project
laat nu nog op zich wachten en van de driehonderd
eilanden die allemaal een land vertegenwoordigen is
er nog maar één bebouwd; het voorbeeldeiland voor
toekomstige kopers en investeerders.
Desalniettemin blijft The World een prachtig
gezicht. Het geheel ligt op zo’n vier kilometer van de
kust dicht bij de Palm Jumeirah en is ongeveer negen
kilometer lang en zes kilometer breed. Wanneer het
geheel eenmaal bewoond is zullen de eilanden niet
door bruggen met elkaar verbonden worden maar
door boten, die de enige manier van transport zullen
vormen. Het zal bovendien maximaal een kwartier in
beslag gaan nemen om van de kust naar een van de
vier transportpunten in The World te komen. Wie dit
wil ervaren moet voorlopig nog wel even wachten.
De reiziger die geen geduld heeft en The World nu
al wil bewonderen wacht geen teleurstelling: hij kan
dat het beste vanuit de lucht doen. Toen de aanleg
werd stilgelegd waren de contouren van de wereld-
kaart namelijk al uitstekend te onderscheiden van het
azuurblauwe water, en alleen vanuit de lucht kan de
vorm van The World gewaardeerd worden.
Wie liever niet wil vliegen kan de Palmeilanden en
104 Ontdek Arabia 1 • 2010
The World ook vanuit het observatieplatform van het
hoogste gebouw van de wereld zien. De Burj Khalifa
is maar liefst 828 meter hoog en huist op 512 meter
hoogte een platform met de naam ‘At the Top’. Het
behoeft niet veel inlevingsvermogen te bedenken hoe
spectaculair het uitzicht op ‘s werelds hoogstgelegen
observatieplatform is.
Uiteraard breekt de Burj Khalifa nog meer records.
Om het dek op de 124e verdieping van het gebouw te
bereiken, maakt de bezoeker gebruik van ‘s werelds
snelste liften, die met een snelheid van bijna 65
kilometer per uur, ofwel achttien meter per seconde
naar boven suizen. Ook herbergt het gebouw veel van
‘s werelds hoogstgelegen voorzieningen en faciliteiten
zoals het hoogstgelegen zwembad en de hoogste
moskee ter wereld.
Het interieur van de toren wordt gedecoreerd door
de wereldberoemde designer Giorgio Armani en in de
onderste etages van het gebouw zal in maart 2010 het
eerste Armani-hotel de deuren openen. Vanaf die tijd
zullen in de etages daarboven ook de eerste kantoren
openen. In de etages dáár weer boven komen onge-
veer duizend appartementen die volgens de pro-
jectontwikkelaar binnen acht uur geheel uitverkocht
waren.
Mocht dit waar zijn, dan is hier vast de sjeik voor te
danken. Het was namelijk eerst het plan om een wol-
kenkrabber van ‘slechts’ negentig etages te bouwen,
maar het was wederom sjeik Mohammed bin Rashid
al Maktoum die het project sensationeler wilde maken
en een gebouw wilde creëren dat over de hele wereld
herkend zou worden. En inderdaad, de Y-vormige
toren beheerst de skyline van Dubai en staat als een
reus tussen zijn omgeving in. De Burj Khalifa werd
in het begin van het jaar feestelijk geopend (met
uiteraard het hoogste vuurwerk ter wereld) en is
zodoende het nieuwste voorbeeld van de bewijszucht
van Dubai. Want ondanks alle negatieve berichtgeving
is het gebouw een van de weinige projecten in Dubai
die de kredietcrisis wél overleefd hebben. En al zijn
de plannen opzijgeschoven, weggegooid zijn ze zeker
niet.
Zandduinen bij Timimoun © Vlafon
 Dubai

Het Hogargebergte bij Tamanrasset © 100dinars Ontdek Arabia 1 • 2010 105

 Dubai is makkelijk te bereiken. Vanaf Schiphol in
Amsterdam vertrekken er regelrechte vluchten van
KLM naar Dubai en vanaf verschillende luchthavens in
Duitsland vliegt luchtvaartmaatschappij Emirates naar
de stad. Vanuit Nederland bedraagt de vluchttijd zo’n
zes uur, de terugreis duurt in verband met tegenwind
iets langer; gemiddeld ongeveer zeven uur.
De meeste hotels in Dubai zijn redelijk duur; wie
hier wil overnachten moet zich erop voorbereiden
veel geld kwijt te zijn. De kwaliteit die deze hotels bie-
den ligt echter over het algemeen wel iets hoger dan
in vergelijkbare hotels in het westen van Europa en
er is aanbod genoeg. Er zijn daarentegen maar weinig
goedkopere hotels en hostels.
Het vervoer in Dubai is relatief eenvoudig. De
wegen zijn goed en de bewegwijzering is niet alleen in
het Arabisch maar ook in het Engels. Reizen met een
huurauto is dus een goede optie, al kan het in de spits
erg druk op de wegen worden en komen ongelukken
door roekeloos rijgedrag veel voor. Het metrostelsel
van Dubai is vorig jaar gedeeltelijk in werking gesteld
en hier wordt nog steeds hard aan gewerkt. Tot nu toe
zijn alleen de rode en de groene lijn operationeel. Pas
op; eten in de trein is niet toegestaan en wordt be-
AlgemeenDubai
106 Ontdek Arabia 1 • 2010
boet. De taxi’s zijn betrouwbaar en relatief goedkoop.
Dubai is een overwegend islamitische stad. Houd hier
rekening mee in de kledingkeuze. Vrouwen kunnen
het beste geen strakke kleren dragen en hun benen
en schouders niet laten zien. Van mannen wordt
verwacht dat zij geen korte broek dragen. Dubai heeft
bovendien strenge regels in het verkeer. Wie binnen
24 uur een auto wil besturen kan het beste helemaal
geen alcohol drinken.
De Palm Jumeirah is inmiddels voltooid en
bewoond en is dus toegankelijk voor toeristen. Op dit
eiland zijn meerdere hotels en resorts gebouwd, dus
ook qua accommodatie is hier genoeg aanbod. Wie
de eilandengroep The World wil zien kan dit het beste
met een vliegtuigje doen. Het observatieplatform At
the top van de Burj Khalifa is, net als de Palm Jumeirah,
open voor publiek. De andere twee Palmeilanden
en The World zijn nog niet toegankelijk. De enige
mogelijkheid om deze twee attracties te zien is, zoals
gezegd, met het vliegtuig.
Monument van de Martelaren, Algiers © Yahia Loukkal
108 Ontdek Arabia 13 • 2010
2009
 Dubai

Burj al Arab
Doordrenkt
van luxe

De sterrenhemel in de woestijn is onvergetelijk mooi

(foto ONMT) Ontdek Arabia 1 • 2010 109
 Marokko in een prachtig wandelland
110 Ontdek Arabia 13 • 2010
2009 Tajine, een traditioneel Marokkaans gerecht
 Dubai

De stadsmuur van Taroudant

Babouches, traditionele Marokkaanse slippers 2010 111
Ontdek Arabia 31 • 2009
Groots, majestueus, een icoon moest het worden.
Zoals de Eiffeltoren dat is voor Parijs, de Big Ben voor
Londen en het Vrijheidsbeeld voor New York. Burj Al
Arab moest Dubai op de kaart zetten en toeristen
naar deze Arabische staat trekken, daarvoor werd geld
noch moeite gespaard. Elf jaar geleden opende het
hotel de deuren.
Burj al Arab is officieel een 5 Star Deluxe hotel, aange-
zien een accommodatie niet meer dan vijf sterren kan
krijgen. Bij de opening probeerden de managers het
comfort te vangen in een aantal sterren, zij kwamen
uit op zeven stuks. Hiermee was de Burj al Arab het
eerste hotel dat zichzelf zeven sterren toekende.
De prijzen voor de overnachtingen zijn op het aantal
sterren afgesteld, dus neem een dikke portemonnee
mee en verhoog je creditcard limiet als je een nacht in
ultiem comfort wil doorbrengen. Voor een overnach-
ting betaal je ongeveer $1000 voor de kleinste suite,
met een oppervlate van 170m2. Wie zich een peper-
dure overnachting in deze overdaad kan veroorloven,
wil niet door een oude, gedeukte taxi voor de deur
afgezet worden. Dat doet je status geen goed. Het
helidek biedt een goede uitkomst. Tijdens een korte
vlucht vanaf het vliegveld zie je Dubai, de woestijn
en de zee tot waar ze aan de horizon verdwijnen. De
helikopter landt op de achtentwintigste etage, 212
meter boven zeeniveau.
Jaloerse blik Het helikopterdek stond een aantal keer
in de belangstelling doordat verschillende bekende
wereldburgers op dit patform stonden. In 2005 speel-
den Andre Agassi en Roger Federer een vriendschap-
pelijke wedstrijd op het hoogste tennisveld ter wereld,
het helidek van Burj al Arab. Een jaar eerder sloeg
golfer Tiger Woods een serie golfballetjes de Perziche
Golf in vanaf het heliplatform. De Ierse zanger Ronan
Keating heeft hier in 2006 een videoclip opgenomen
voor het nummer Iris. Welke beroemdheden over het
helidek naar hun suite gewandeld zijn, wordt niet aan
de grote klok gehangen.Slechts een handjevol van de
stipjes onder je zijn mensen die zwaaien in de hoop
dat er een beroemdheid in de helikopter zit; iets waar
ze nooit achterkomen. De 25 kilometer tussen de
toren en de luchthaven kun je echter ook overbruggen
in een Rolls Royce Phantom of een BMW 7 serie van
de taxi-service van het hotel. Je bent niet de enige in
112 Ontdek Arabia 1 • 2010
Dubai die zich in een dure auto laat rondrijden. Toch is
de jaloerse blik van een voetganger voldoende om een
goed gevoel te geven, al is het een zwetende toerist
die naar de airco van je auto verlangt. Aan het einde
van de 280 meter lange brug die tussen het kunst-
matige eiland en het vaste land ligt staan vuurkolom-
men. Doe je vanaf aankomst voor als een rijkaard en
verdrink in de overdaad.
Records Bijna zes jaren duurde de bouw van dit ultra
luxe complex. De Britse architect Tom Wright, wer-
kend voor architectenkantoor Atkins, kreeg in 1993
de opdracht om voor Dubai een icoon te ontwerpen.
Een gebouw dat automatisch gekoppeld zou worden
aan de stad. Wright verdiepte zich in de bouwwerken
die wereldwijd zijn uitgegroeid tot kenmerken van
steden. Hij kwam tot de conclusie dat deze gebouwen
een gemeenschappelijke factor hebben; een unieke
en herkenbare vorm. Volgens Wright is een gebouw
een symbool als je het in vijf seconden kan tekenen
en iedereen het herkent. Met deze gedachte in het
achterhoofd ging de architect aan de slag. Hij liet zich
inspireren door het zeevaarders verleden van Dubai
en de Arabische wereld. De Burj al Arab kreeg de drie-
hoekige vorm van een zeil, gebold door de wind.
In 1994 werd begonnen met de aanleg van het eiland.
. In 1999 opende Burj al Arab de deuren.
Om de gelijkenis met een zeil kracht bij te zetten is
een buitenwand gemaakt van een glasvezel scherm.
Het scherm is overdag stralend wit en ‘s nachts wordt
het verlicht in allerlei kleuren. Dit is het eerste gebouw
ter wereld waaraan een glasvezel plaat met een grote
van anderhalf voetbalveld verticaal gemonteerd werd.
Het hotel was bij de oplevering met 321 meter het
hoogste hotel. Het 182 meter hoge atrium is de
hoogste ter wereld. Deze records zijn niet de enige
hoogtepunten uit de geschiedenis van het gebouw.
Vorig jaar ontving de luxueuse slaapplaats bij de
uitreiking van de World Travel Awards twee prijzen;
Middle East’s Leading Hotel en Dubai’s Leading Hotel.
Daarnaast werd de Burj al Arab tijdens de Ultra Travel
Awards uitreiking gekozen tot Best Middle East Hotel.
Deze prijzen zijn niet uitzonderlijk. Sinds de opening
heeft het hotel jaarlijks prijzen gewonnen, goed voor
in totaal een tiental onderscheidingen.
 Dubai

Ontdek Arabia 1 • 2010 113

Ultieme luxe Met deze prijzen, verwacht je als gast
een overdreven luxe. En dat is wat je krijgt. De 202
suites van het hotel hebben elk twee verdiepingen.
Een jacuzzi, king-size bedden, studeerkamer, biblio-
theek, of een snookertafel, afhankelijk van de suite
die je boekt krijg je een deel van deze weelde. Alle
kamers hebben een groot panoramaraam, uitzicht op
de zee, lichten, gordijnen en air-conditioning die je
met een afstandsbediening kunt regelen, een grote
tv en natuurlijk draadloos internet. Het toppunt zijn
de Royal Suite’s met elk een oppervlakte van 780m2,
samen vullen deze suite’s een volledige etage. Een
privé-lift brengt je de vijfentwintig verdiepingen
omhoog naar je kamer. Daar tref je een dinerruimte,
lounge, bibliotheek en keuken aan. Een trap van mar-
mer en goud brengt je naar de tweede etage van je
suite waar twee slaapkamers met en-suite badkamers
op je wachten. Voor de Royal Suite betaal je rond de
$20.000 per nacht. Mocht je nog geld over hebben en
nog iets van de stad willen zien, de Rolls Royce’s staan
altijd klaar. Vanaf de achterbank kun je weer genieten
van de jaloerse blikken. Even vergeten dat de rekening
van deze vakantie je van meer dan alleen je laatste
spaargeld beroofd.
Onderwater tafelen Om je te vermaken kun je
in het hotel blijven. Er zijn acht restaurants en bars
gevestigd en daarnaast zijn er nog tal van andere
mogelijkheden om de dag door te komen. De restau-
rants Al Mahara en Al Muntaha zijn letterlijk de twee
uitersten. Al Muntaha, The Ultimate, ligt op de zeven-
entwintigste verdieping, 200 meter boven zeeniveau.
Een panoramalift brengt je met een snelheid van zes
meter per seconde naar het restaurant, waar de kaart
gevuld is met Europese maaltijden. Tijdens het diner
kijk je uit over Jumeirah Beach, Palm Jumeirah en
The World. Op dezelfde etage biedt de Skyview Bar
eenzelfde uitzicht.Hoe zal het er onderwater uitzien?
Duiken is veel te vermoeiend en je wilt natuurlijk niet
betrapt worden door je butler als je een goedkope do-
cumentaire zit te kijken. Nee, het liefst zou je afdalen
in de diepte van de zee en aanschuiven bij Neptunes
en de zijnen. Neptunes tafelt er niet, maar je kunt wel
onderwater dineren in Burj al Arab. Een drie minuten
durende simulatietocht brengt je vanuit de lobby naar
Al Mahara, de Oesterschelp. In het midden van het
114 Ontdek Arabia 1 • 2010
restaurant kijk je door een glazenmuur een enorm
aquarium in dat de ruimte van onder tot boven vult.
De kaart is toepasselijk gevuld met visgerechten.
Terwijl jij je tegoed doet aan de zeebewoners op je
bord, wordt je gadegeslagen door de tropische vissen
die in het aquarium verblijven. Ook een bezoek waard
zijn Al Iwan en Junsui. In het hart van het atrium ligt
Al Iwan, de Royal Dining Hall, hier wordt Arabisch
eten geserveerd. Dit restaurant biedt uitzicht op het
atrium. Restuarant Junsui, Japans voor puur, heeft een
Aziatische keuken. Dit restaurant biedt uitzicht op de
Perzische Golf, maar geeft ook een blik in de keuken.
In de gaten gehouden door de gasten bereiden de
koks de maaltijden in een openkeuken. Ga niet zitten
staren, je bent immers een rijkaard dus je keuken
thuis is minstens zo indrukwekkend. In de stijl van een
achttiende eeuws Weens operahuis ligt op de zeven-
entwintigste verdieping de Al Falak Ballroom. Deze
balzaal kan tevens gebruikt worden voor conferenties
en andere gelegenheden zoals bruiloften en recepties.
In de Assawan Spa & Health Club, achttiende etage,
kun je vanuit een jacuzzi genieten van het uitzicht.
Daarnaast zijn hier zwembaden, massagetafels,
schoonheidstherapeuten en een aerobickamer te
vinden. Mannen en vrouwen ondergaan gescheiden
de schoonheidsbehandeling en worden uitsluitend
behandeld door een therapeut van hetzelfde geslacht,
zoals de wet in de Verenigde Arabische Emiraten dat
voorschrijft.
Niet rendabel Ondanks dat de prijs voor deze luxe
net zo hoog is als het gebouw zou het hotel volgens
schattingen 400 jaar volgeboekt moeten zijn voordat
het rendabel is. Wat de bouw precies gekost heeft, is
een goed bewaart geheim. Schattingen lopen op tot in
de honderden miljoenen. Het hotel steekt met kop en
schouders boven de stad uit. Duizenden toeristen zul-
len door Dubai navigeren met behulp van deze kolos.
Uitgegroeid tot een icoon van Dubai is het zeker, maar
de laatste jaren krijgt Burj al Arab steeds meer concur-
rentie van onder andere Palm Jumeirah, Burj Dubai
en The World. Een bezienswaardigheid en kenmerk
van de stad zal het altijd blijven en eerlijk is eerlijk, de
Big Ben heeft ook concurrentie van de Tower Bridge
en Buckingham Palace en de Eiffeltoren van de Notre
Dame en het Louvre.
De oude Koranschool in Marrakech © Carmelo Florio
 Dubai

Ontdek Arabia 1 • 2010 115

AlgemeenBurj al Arab
Uitzicht over Tripoli © MADE09
116 Ontdek Arabia 13 • 2010
2009 Kamelen op een truck
Marokko
Smokkelaarsnest
in het
Midden-Oosten
118 Ontdek Arabia 1 • 2010
 Oman

Verfbaden in de medina van Fes © Climber Ontdek Arabia 1 • 2010 119

 De stad Fes werd vlakbij de Romeinse ruïnes van Volubilis
120 Ontdek Arabia 1 • 2010 gesticht © Reddlee
Ontdek Arabia 1 • 2010 121
Noorwegen van het Midden-Oosten, een bizarre
bijnaam van Musandam die het schiereiland te danken
heeft aan de steile rotswanden langs de fjorden. Een
andere reden om een vergelijking met Noorwegen
of welk ander Europees land dan ook te maken is er
niet. Het zeewater is er helder, turkoois en warm, de
bergen hoog en scherp. Geen hordes toeristen die
zich verdringen voor de museumdeuren, maar een
geïsoleerde Arabische samenleving op een bergachtig
schiereiland. Enige nadeel; de zon kan een verzen-
gende hitte veroorzaken.
De enigszins krampachtige vergelijking met Noorwe-
gen is nagenoeg de enige verwijzing naar Europese
invloeden die te vinden is op dit van de buitenwereld
afgesloten schiereiland. Twee plekken waar Europe-
anen zich vestigden zijn de stille getuigen van lang
geleden vertrokken grootmachten. De Portugezen
bouwden in de zestiende eeuw een fort nabij Buhka,
op de westkust van het eiland. De Britten bouwden
een tussenstation voor hun telegraafverbinding met
India op een eilandje in een baai van het noordelijke
deel. De extreme hitte en het totale isolement waarin
de mannen op het eiland moesten werken is waar-
schijnlijk de oorsprong van de Engelse uitdrukking
‘going around the bend’, wat vrij vertaald ‘gek worden’
betekend. Britten die te lang op het eiland moesten
werken, zeker tijdens de bloedhete zomermaanden,
zouden langzaam gek geworden zijn van de hitte en
eenzaamheid.
Dat is ook wat je er zult treffen; met name hitte maar
ook eenzaamheid in de zin van weinig toeristen. Het
pakweg 1800km2 grote schiereiland wordt bewoond
door, volgens een telling in 2003, ruim 28.000 men-
sen, voornamelijk van Arabische afkomst.
Mussandam biedt weinig culturele activiteiten. Naast
de overweldigende fjorden heeft het schiereiland
toeristen niet zo veel te bieden. Een rijke historie die
op elke hoek van de straat te zien is ontbreekt en de
kleine steden zijn niet op toeristen ingesteld. Neem
bijvoorbeeld Kumzar, in het uiterste puntje van het
schiereiland, uitkijkend over de Straat van Hormuz.
Deze stad is alleen per boot of helicopter bereik-
baar en is gebouwd in een kleine vallei. De straatjes
zijn smal en de gebouwen staan dicht tegen elkaar.
122 Ontdek Arabia 1 • 2010
Het laatste graf op de begraafplaatsen bij de twee
moskeeën die het stadje rijk is, zijn al lang geleden
gedolven. De overledenen worden sinds die tijd onder
de vloeren van de huisjes ter aarde besteed.
De bewoners van Kumzar spreken een eigen dialect.
Het Kumazari is ontstaan uit het Perzisch, maar er zijn
ook invloeden van andere talen terug te vinden. Om in
hun levensonderhoud te voorzien vangen de inwoners
van Kumzar vis of houden ze schapen en geiten. Het
vee moet regelmatig naar andere plekken vervoerd
worden om de dieren te kunnen laten grazen. Veel
van de bewoners in deze stad hebben een tweede
huis in de hoofdstad van het schiereiland; Khasab.
Tijdens de verzengende hitte van de zomermaanden
verblijft een deel van de inwoners in de hoofdstad,
waar ze samenscholen in een aparte wijk.
Smokkelaars
De hoofdstad Khasab is het thuis van de meeste
mensen die op Mussandam wonen en huisvest
ongeveer 18.000 mensen. In de kleine haven kun je
toeschouwer zijn van een wonderlijk fenomeen dat
op de natuurpracht na misschien wel de belangrijk-
ste toeristenattractie van het schiereiland is. Rond
zonsopkomst varen een aantal snelle speedboten de
kleine haven binnen. Aan boord staan geiten en scha-
pen. Zodra de boten zijn afgemeerd wordt het vee van
boord gehaald en ter plekke verhandeld. Vanuit deze
haven wordt het vee naar de Verenigde Arabische
Emiraten vervoerd, waar ze geslacht worden.
Na zonsondergang vertrekken de speedboten met
grote snelheid en volgeladen met Westerse produc-
ten; sigaretten, dvd’s, electronica enzovoorts. Terwijl
de boten in de nacht verdwijnen keert de rust in
de haven weer. De volgende ochtend zijn de boten
echter weer terug, wordt het vee weer verhandeld en
varen de boten onder bescherming van de duisternis
weer uit met aan boord allerlei Westerse producten;
bestemd voor de zwarte markt. Hier kun je getuigen
zijn van het begin en einde van een smokkelroute.
De speedboten zijn afkomstig uit Iran, waar de vraag
naar producten uit de Westerse wereld groot is. De
bemanning komt uit verschillende landen in het
Midden-Oosten. Dagelijks steken speedboten de
zee over om in Musandam met name sigaretten en
 Oman

De golven van de Atlantische Oceaan beuken op de

stadsmuren van Essaouira Ontdek Arabia 1 • 2010 123
electronica te kopen. Deze producten gaan regelrecht
naar de zwarte markt in Iran, waar ze met veel winst
verkocht worden.
Hoe de route loopt is uiteraard onduidelijk, maar dat
de smokkelaars elke nacht de smalle zeestraat overva-
ren is wel bekend. Ze zoeken hun weg door de Straat
van Hormuz die Iran van dit puntje Oman scheidt.
Op het smalste punt is de Straat van Hormuz 55km
breed. Deze zee is ook een drukbevaren route voor de
olietransporten uit de Golfstaten.
De smokkel is uiterst lucratief en inmiddels ook uit
gegroeid tot een toeristische attractie. Naast deze il-
legale handel verdienen de bewoners van Mussandam
hun geld met landbouw, visserij en handel. Tijdens de
zomermaanden trekken veel bewoners uit de dorpjes
in de bergen naar de steden om te werken op de
plantages waar onder andere dadels en limoenen ver-
bouwd worden. Een ander deel van de bergbewoners
gaan tijdens deze maanden aan de slag als visser.
Cruise
Vanuit de haven van Khasab, waar de smokkelaars
hun waar verhandelen, vertrekken ook verschillende
cruises door de fjorden van Mussandam. In de traditi-
onele Arabische scheepjes, dhows, vaar je tussen de
steile berghellingen door. In de buurt van Telegraph
Island wordt het anker uitgegooid en kun je zwem-
men en snorkelen in het heldere water van de fjorden.
Tijdens de tocht kan de dhow vergezeld worden door
dolfijnen die met regelmatige tussenpozen boven het
water uitspringen. De cruises verschillen in lengte van
enkele uren tot meerdere dagen.
Om het bijzondere stukje land in al haar facetten te
ontdekken kun je ook een 4WD safari-tocht maken
door de bergen. Een uitdaging tijdens deze ritten is de
Jebel Harim, met ongeveer 2000 meter de hoogste
berg in de regio. Deze berg ligt tussen Khasab en
Dibba, pakweg in het centrum van het schiereiland.
Net als veel andere wegen op het ondoordringbare
schiereiland is de weg naar boven aangelegd door
Omaanse militairen. De weg is steil en vereist enige
stuurmanskunsten, maar het uitzicht is schitterend.
Vanaf de hellingen kun je oude, leegstaande dorpjes
zien liggen. Langs de weg kun je de wilde amandel-
124 Ontdek Arabia 1 • 2010
struik aan treffen. De takken van deze plant worden
gebruikt om de traditionele jerz te maken, een variant
op de khanjar die de Omani dragen.
Tijdens de rit van Khasab naar Dibba door de bin-
nenlanden van Mussandam passeer je ook het Sayh
Plateau. Dit plateau is ongeveer 2km lang en 500m
breed. Tijdens de wintermaanden is dit gebied
begroeit met allerlei plantensoorten. Als de zomer
nadert, zo rond april, begint het groen bruin te kleuren
en verdorren de planten. Op het plateau ligt onder an-
dere de kleine nederzetting Bait al Qufl. Enkele huisjes
zijn uitghouwen in de rostwand. Het aantal inwoners
daalt al jaren omdat de dorpelingen het leven op het
Sayh Plateau verruilen voor een bestaan in de stad.
Ook vanuit andere dorpen urbaniseren steeds meer
mensen.
De bewoners van de bergdorpjes zijn pas sinds 1980
aangesloten op het waternet. Dat wil zeggen; aan het
begin van elk dorp staat een grote witte watertank
die in de watervoorziening moet voorzien. Regel-
matig vertrekken uit Khasab tankauto’s met water
die de tanks langs de wegen aanvullen. Als je langs
de weg zo’n tank ziet, weet je dat er in de buurt een
dorp moet liggen. Voordat deze watervoorziening tot
stand kwam moesten de bewoners leven met een
minimum aan water. Ze probeerden via een systeem
van muurtjes het water dat tijdens de hevige winterse
regenbuien viel op te vangen.
In het uiterste zuiden van het schiereiland ligt Dibba,
de op een na grootste stad van Musandam. Uit arche-
ologisch onderzoek blijkt dat dit gebied al rond 1000
v.Chr. bewoond werd.
Voor echte toeristische trekpleisters kun je beter een
bezoek aan bijvoorbeeld Dubai brengen. Mussandam
zal je, als dat is wat je zoekt, diep teleur stellen. Juist
het ontbreken van een alles beïnvloedende toerisme
sector is de charme van dit schiereiland. De zee is
helder, de bergen steil en scherp, de lucht strak blauw
en de bevolking authentiek.
 Oman

Typische blauwe bootjes in de haven van Essaouira Ontdek Arabia 1 • 2010 125
 Bereikbaarheid Mussandam ligt op het meest
noordoostelijke puntje van het Arabisch schiereiland,
recht tegenover Iran. Het land hoort bij het Sultanaat
Oman. Mussandam wordt van de rest van Oman
gescheiden door een ongeveer 70km breed stuk land
dat onder de Verenigde Arabische Emiraten valt. Het
schiereiland is omgeven door de Perzische Golf, de
Straat van Hormuz en de Golf van Oman. Zeker als je
vanuit Oman over de weg naar Musandam reist zul
je in de meest zuidelijke punt van het schiereiland de
exclave inrijden.
Vanuit Muscat is het ongeveer vier uur rijden (onge-
veer 350km) naar Dibba, Mussandam. Vanaf daar is
het nog pakweg drie uur rijden (110km) naar Khasab.
Vanuit Dubai is Khasab makkelijker te bereiken, de
afstand bedraagt ongeveer 160km.
Vanuit Muscat kun je ook naar Khasab vliegen. Dage-
lijks zijn er vluchten naar deze stad op Mussandam.
Vliegen is wellicht de beste optie om het schiereiland
te bereiken, aangezien je voor de tocht door de
Verenigde Arabische Emiraten een road permit moet
kopen en je de grensposten moet passeren. Daarnaast
heb je vanuit het vliegtuig een indrukwekkend boven-
aanzicht van het schiereiland.
AlgemeenMusandam
126 Ontdek Arabia 13 • 2010
2009
Klimaat De beste reisperiode voor Oman is tussen
oktober en april als de temperatuur tussen de 25 en
35 graden schommelt. Gedurende de zomermaanden
kan het kwik hoog oplopen, zo hoog dat zelfs de be-
woners van Kumzar de stad verlaten om te ontsnap-
pen aan de hitte.
Visum Om het sultanaat te bezoeken heb je een
visum nodig. Voor een bezoek aan Mussandam is het
wellicht het makkelijkst om, aangezien je hoogstwaar-
schijnlijk via Dubai reist, een visum voor Dubai aan te
vragen. Voor een aantal nationaliteiten, waaronder de
Nederlandse, volstaat je visum voor het Emiraat Dubai
om in Oman te mogen reizen. Deze regeling gaat al-
leen op als je via Dubai Oman in reist.
Handige websites
Visit Oman, www.visitoman.nl
Oman Tourism, www.omantourism.gov.om
Visit Musandam, www.visitmusandam.com
Uitzicht overvan
Monument de de
baai
Martelaren,
van Essaouira
Algiers © Yahia Loukkal
Ontdek Arabia 3 • 2009 127
 ntdekArabia
Eén regio Neem nu een abonnement op Ontdek Arabia: het
Vier windstreken mooie magazine met diepgaande artikelen en fasci-
Acht landen nerende foto’s van de Arabische wereld. Een tijdschri◊
Eén jaar om ’s avonds in bed mee te ontspannen, voordat je ’s
Zes nummers nachts verder droomt over nog te ontdekken plekken
in Arabia…
Vul onderstaande bon in, surf naar onze website
www.ontdekarabia.nl of stuur een brie∑e met je 6 nummers € 28,00
adres-gegevens, onder vermelding van ‘Abonnement (België € 34,50)
Ontdek Arabia’ naar:
Sillen Media Projecten
Postbus 433
6500 AK Nijmegen

Ik neem een abonnement op Ontdek Arabia

Ik machtig bij deze SIllen Media Projecten om het
bedrag af te schrijven van mijn bankrekening

Naam:

Straat en huisnummer:

Postcode:

Plaats:

Bankrekeningnummer:

Emailadres:

Stuur deze bon (of een kopie) in een voldoende

gefrankeerde enveloppe naar bovenstaand adres.

Abonnement
128 Ontdek Arabia 1 • 2010