Professional Documents
Culture Documents
Słownik Pojęć Jeździeckich
Słownik Pojęć Jeździeckich
Kady, kto zaczyna swoj przygod z komi, powinien przyswoi sobie pewn liczb poj
i informacji na temat koni i jedziectwa. Czsto zdarza si, e instruktorzy uywaj
pewnych zwrotw i wyrazw niezrozumiaych dla adepta sztuki jedzieckiej. Aby temu
zapobiec, zdecydowalimy si przedstawi poniej zupene ABC sownika jedzieckiego.
Dzia, ten bdzie si rozdrasta w miar upywu czasu. Zapraszamy rwnie goci do
nadsyania nowych propozycji.
Amazonka - kobieta jedca konno.
Barowanie - metody treningowe majce na celu zmusi konia skoczka do szanowania
drgw przeszkodowych. Nawet agodne formy barowania mog nadwery zaufanie konia
do jedca, gdy czsto polegaj na zadawaniu blu i wywoywaniu strachu przed
dotkniciem drgw. Uznane za nieuczciwe zostay zakazane przez Midzynarodow
Federacj Jedzieck.
Baskilowanie - ukowate wygicie konia nad przeszkod. Ko o lepszym baskilowaniu
skacze wydajniej, gdy wykorzystuje si caej muskulatury.
Biegalnia - rodzaj stajni przeznaczonej dla klaczy ze rebitami lub samych rebit. Stajnia
taka nie jest podzielona na stanowiska, klacze mog by w niej uwizane przy obach, za
rebita biegaj swobodnie.
Boks - rodzaj koskiego "mieszkania", w ktrym zwierz trzymane jest luzem. Boks musi
mie takie wymiary, aby ko mg si w nim swobodnie porusza i pooy.
Bonitacja - ocena budowy konia wyraana w punktach.
Bryczesy - dzi t nazw okrela si oglnie spodnie jedzieckie, nawet te elastyczne, cho
niewiele maj one wsplnego z klasycznymi przodkami. Typowe bryczesy na ydce s
dopasowane (aby atwo daway si wsun w buty), a od kolan rozszerzaj si zapewniajc
swobod ruchw.
Caplowanie - nerwowe dreptanie i podkusowywanie w stpie. Capluj najczciej konie
pobudliwe, ktre "roznosi energia", nie nauczone spokojnie stpowa.Cgi, redniaki,
okrajaki - nazwy koskich siekaczy odpowiadajcych ludzkim jedynkom, dwjkom
i trjkom.
Chody wycignite - wyduony wykrok ruchu konia. Przy chodach wycignitych wydua
si caa sylwetka zwierzcia.
CSIO - Midzynarodowe Oficjalne Konkursy w Skokach.
Cwa - najszybsza, czterotaktowa odmiana galopu wykorzystywana podczas wycigw
konnych.
Cybaty - okrelenie konia o budowie yrafy. Ko taki ma zad wyranie niszy od wysoko
i potnie rozbudowanego przodu.
Czapsy - ochraniacze sigajce od pasa do kostek, czsto zdobione frdzlami, uywane
przez kowbojw i w jedzie westernowej; dostpne rwnie w sklepach w wersji krtszej
tzn. sigajcej od kostki do miejsca pod kolanem.
Czworobok - prostoktny plac o wymiarach 20 x 60 m lub 20 x 40 m, na ktrym rozgrywa
si konkursy ujedenia.
Dosiad - sposb, w jaki jedziec siedzi na koniu uwarunkowany jego budow ciaa
i stopniem wyszkolenia konia. Oddziaywanie dosiadem jest podstawow pomoc
jedzieck.
Dresa (z francuskiego: dressage) - inaczej ujedenie.
Dutka - przyrzd do poskramiania koni. Moe wystpowa w dwch odmianach: paki
z rzemienn ptl skrcan na grnej wardze lub drewnianych kleszczy. Uycie obu ma ten
sam cel: ucinicie wargi odwraca uwag konia od wykonywanego zabiegu (np.
weterynaryjnego).
Dziegie - produkt rozkadowej destylacji drewna, smolista ciecz o charakterystycznym
zapachu dymu. Posiada pewne waciwoci bakteriobjcze, osusza i impregnuje, jest wic
stosowany do zabezpieczania strzaek kopytowych przed wpywem wilgoci i bakterii ze
ciki.
Dokej (z angielskiego: jockey) - jedziec biorcy udzia w wycigach konnych.
Eksterier - wygld zewntrzny konia. Budowa zewntrzna.
Faszowanie - wystpuje, gdy ko poruszajcy si np. w prawo galopuje z lewej nogi (przez
"pomyk" lub z powodu gorszego wygimnastykowania). W przeciwiestwie do kontrgalopu
faszowanie jest niezamierzone.
FEI - Midzynarodowa Federacja Jedziecka.
Flot (z francuskiego, czyt. flo) - pamitkowa rozetka ze wstki przypinana do ogowia
konia startujcego w zawodach. Jeeli niemoliwe jest nagrodzenie kadego zawodnika
to wg przepisw flot powinna otrzyma grupa najlepszych, stanowica 25% wszystkich
uczestnikw.
Folblut (z niemieckiego: vollblut, z angielskiego: full - peny oraz blod - krew = pena krew)
- potoczne okrelenie konia penej krwi angielskiej.
Foule (z francuskiego, czyt. fule - skok galopu konia, dugo ok. 3-4 m.
G. S. B. - General Stud Book - angielska ksiga stadna koni penej krwi angielskiej.
Gwiazdka - Biaa plama siwych wosw o nieregularnych ksztatach znajdujca si na czole.
Hacele - wkrcane w podkow bolce zapobiegajce lizganiu si konia np. na mokrej trawie
czy lodzie.
Hipika (z greckiego: hippike) - jedziectwo, sport konny.
Hipologia - nauka o koniu domowym.
Hipoterapia - metoda leczenia rnych schorze psychicznych i fizycznych za pomoc
jazdy konnej i samego kontaktu z koniem.
Hufnale (z niemieckiego) - gwodzie do przybijania podkw, inaczej podkowiaki.
Impuls - wedug przepisw PZJ: "impuls jest terminem opisujcym ruch konia. Im ruch jest
bardziej ekspresyjny, elastyczny i "okrgy", tym wikszy jest impuls. Maksymalne
wykorzystanie tej energii moe nastpi przy utrzymaniu elastycznoci pracy grzbietu
i agodnym kontakcie z rk jedca". Stawy koczyn konia chodzcego z impulsem pracuj
jak "dobrze naoliwiona maszyna", a w ruchu nacechowanym dynamik wystpuje faza
wyranego zawieszenia.
Inochd - dwutaktowy chd, w ktrym ko stawia na przemian obie prawe i obie lewe nogi,
inaczej zwany kroczem lub chodem wielbdzim. Inochodce poruszaj si w ten sposb
niezalenie od prdkoci, w szybszym ruchu midzy kolejnymi taktami wystpuje faza lotu.
Kadryl - grupowy pokaz ujedenia wykonywany pod muzyk.
Kapriola - figura wyszej szkoy jazdy. Ko wybija si w gr z czterech koczyn i bdc
waciwe szkolenie.
Rybie oko - oko o bezbarwnej tczwce zwykle wystpuje razem z latarni.
Rytm - pierwszy z celw szkolenia konia. Zanim zaczniemy waciw prac ujedeniow
jedziec musi pomc znale koniowi jego naturalny rytm. W kadym z chodw kroki konia
powinny nastpowa po sobie w regularnych odstpach. Waciwy rytm pomagaj
wypracowa wiczenia w kusie i galopie roboczym oraz stpie swobodnym. Osignicie
rwnomiernego rytmu jest podstaw rozlunienia konia.
Stadnina - orodek prowadzcy hodowl koni. Wedug definicji za stadnin uwaa si
gospodarstwo hodowlane posiadajce co najmniej pi klaczy-matek i jednego lub wicej
ogierw zarodowych oraz odpowiedni baz (due pastwiska, budynki itp.). W stadninach
rodz si i dorastaj rebita i to jest ich gwne zadanie.
Stado (ogierw) - orodek skupiajcy najlepsze ogiery wyhodowane w stadninach. Stada nie
prowadz hodowli, s tylko wacicielami reproduktorw, ktre wysyane s w teren na
tzw. punkty kopulacyjne lub zajmuj boksy czoowych w stadninach.
Stanowisko - rodzaj koskiego "mieszkania", w ktrym zwierz jest na stae uwizane przy
obie i oddzielone od ssiadw przegrod.
Strzaka - kreska siwych woskw czsto zwajca si ku doowi biegnca od czoa w d.
Moe by skierowana prawoskonie lub lewoskonie. Wyrniamy strzaki krtkie,
przerywane, zanikajce.
Stipl (z angielskiego: steeplechase) - paski bieg z przeszkodami, rodzaj gonitwy
przeszkodowej na wycigach oraz jeden z elementw prby terenowej w WKKW.
Sztylpy - rodzaj skrzanych, zapinanych ochraniaczy otulajcych ydki jedca. Zakadane
do krtkiego obuwia zastpuj cholewy dugich butw. Nazywane nimi s rwnie krtki
buty jedzieckie.
ciganie - Wada ruchu konia polegajca na uderzaniu tylnymi koczynami o przednie.
redniaki - Ssiadujca z cgami para zbw.
Ujedanie - przygotowanie konia do pracy pod siodem.
Ujedenie - konkurencja jedziecka majca na celu prezentacj stopnia wyszkolenia konia
i jego porozumienia z jedcem. Ujedenie stanowi te jedn z prb w WKKW
i powoeniu.
Waach - wykastrowany ogier.
Wicherek - naturalny wichrowaty skrt wosw okrywowych wynikajcy z rnego
kierunku wzrostu wosw w tym samym miejscu. Najczciej wystpuj pod grzywk i na
sabinie.
WKKW - Wszechstronny Konkurs Konia Wierzchowego, konkurencja jedziecka bdca
wszechstronnym sprawdzianem moliwoci konia i jedca. Skada si z trzech czci:
ujedenia, prby terenowej i skokw przez przeszkody, rozgrywanych przez trzy kolejne
dni.
Zganaszowanie - takie ustawienie gowy konia, przy ktrym potylica jest najwyszym
punktem, a linia nosa pozostaje nieco przed pionem.
abi pysk - nakrapiane zabarwienie warg.