Professional Documents
Culture Documents
Walka Zbrojna
Walka Zbrojna
Walka Zbrojna
WARSZAWA
2003
SPIS TRECI
WSTP..................................................................................................... 5
1. PRAWA WALKI ZBROJNEJ ......................................................... 7
2. DYREKTYWY WALKI ZBROJNEJ ............................................ 11
3. UCZESTNICY WALKI ZBROJNEJ ............................................ 17
4. FORMY WALKI ZBROJNEJ........................................................ 21
5. CZOWIEK W WALCE ZBROJNEJ.......................................... 25
LITERATURA ....................................................................................... 31
WSTP
W yciu czowieka walka jest zjawiskiem powszechnym, gdy ycie ludzkie, zarwno indywidualne, jak i zbiorowe, posiada dwa oblicza; harmonii
i zgody oraz konfliktu i walki. W zalenoci od potrzeb i celw oraz poziomu
rozwoju spoecznego, walka przyjmuje rnorodne postaci. Szczegln odmian walki jest walka zbrojna, ktra balansujc na krawdzi ycia i mierci,
odgrywa dominujc rol w dziaaniach wojennych. Sprawc i wykonawc tej
walki paradoksalnie jest czowiek. On te ponosi wszelkie konsekwencje, jakie
z tej walki wynikaj. To czowiek wynalaz bro, ustawicznie j doskonali i wykorzystuje do celw godziwych i sprawiedliwych (obrona) lub niegodziwych i
niesprawiedliwych (agresja).
W dziele zatytuowanym O wojnie Carl von Clausewitz przeprowadzi
wszechstronn analiz walki zbrojnej, wykazujc jednoczenie polityczny charakter wojny. Najczciej, przynajmniej w znaczeniu potocznym, wojn utosamia si z walk zbrojn. Wyjaniajc t kwesti naley odwoa si do wybranych stwierdze. Ot, Leksykon wiedzy wojskowej (s.474) definiuje, e:
Walka zbrojna to: caoksztat przedsiwzi realizowanych w czasie dziaa
wojennych przez siy zbrojne przy uyciu broni.
Nieco inaczej termin ten definiuj autorzy Sownika terminw z zakresu
bezpieczestwa narodowego. Ot twierdz oni, i walka zbrojna to rodzaj
walki polegajcy na prowadzeniu dziaa, ktrych celem jest zniszczenie
(obezwadnienie) przeciwnika przy wykorzystaniu broni.
Jeszcze inne podejcie prezentuje Stanisaw Koziej. Wedug jego pogldw Walka zbrojna to bezporednie starcie zgrupowa wojsk, to wzajemne
destrukcyjne oddziaywanie za pomoc posiadanych rodkw raenia, to
przede wszystkim fizyczne niszczenie i psychologiczne obezwadnianie przeciwnika, jako przeszkody na drodze do celu.
Waciwoci walki zbrojnej jest jej dwustronny i zorganizowany charakter, w tym obustronna zdolno i gotowo do podjcia walki (posiadanie broni, czyli rodka walki oraz ch do walki).
5
Starcie, konfrontacja dwch stron walczcych, tj. uzbrojonych ludzi stanowi istot walki zbrojnej, a jej specyfika polega na krwawym, bezwzgldnym
charakterze tego starcia, w ktrym stawk jest ycie ludzkie.
Treci walki zbrojnej jest wzajemne zadawanie ciosw (niszczenie,
obezwadnianie), tj. pozbawianie zdolnoci do walki poprzez zadawanie przeciwnikowi strat (obnianie jego potencjau bojowego).
Celem walki zbrojnej jest pokonanie przeciwnika, czyli udokumentowanie
nad nim swojej wyszoci (przewagi) tj. zwycistwo.
10
nieoczekiwanego zachowania,
czyli wprowadzenia w bd
groenie przeciwnikowi
Dyrektywa pierwsza: dba o swobod ruchw wasnej aparatury i krpowa swobod ruchw przeciwnika. W tej dyrektywie wskazuje Kotarbiski na
star oniersk zasad, i kardynalnym warunkiem zwycistwa jest posiadanie przewagi si w miejscu i chwili rozstrzygajcego starcia. To dyrektywa o
militarnej kategorii, a jej istotnym wskazaniem jest to, i osiganie koniecznej
swobody ruchu (czy te monoci dziaa) moe przebiega nawet kosztem
strat materialnych. Podejcie takie, miao i moe mie znaczenie w sztuce wojennej, nie wnikajc w kwestie etyczne, pozostawmy problem tylko w sferze
skutecznego dziaania. Dosowne przytoczenie myli cytowanego autora: Ba,
rekord, paradoksalnoci w grze szachowej osiga si zmuszajc czasem
przeciwnika do tego, by nam zabra figur, jeeli ta wanie figura staa si dla
nas zawalidrog sugeruje formu kolejnej dyrektywy.
Dyrektywa druga: zuytkowa na wasn korzy funkcje i zasoby przeciwnika. Polega ona - najoglniej rzecz ujmujc - na zmuszaniu przeciwnika
do ruchw i dziaa korzystnych dla nas - dla realizacji naszych celw. W dy12
rektywie tej mieci si rwnie wykorzystanie sprztu, prawa i innych elementw przeciwnika przeciw niemu. A zatem w walce naley pamita, i (...)
przeciwnik gotw (jest) nasze funkcje i nasze zasoby zuytkowa dla swoich
niezgodnych z naszymi celw, i stale mie na uwadze, e nasza aparatura jest
te potencjalnie aparatur przeciwnika i stanie si atwo aktualnie tak, jeeli
nie zdoamy temu zapobiec.
Dyrektywa trzecia: skupi, czyli koncentrowa, zarwno podmioty skadowe walczcego zespou, jak aparatur, jak wreszcie czyny skadajce si na
cao.
Autor powouje si na znan zasad sztuki wojennej tj. zasad skupienia wysikw w rozstrzygajcym miejscu i czasie. Zauwamy tu jednak za Kotarbiskim, e (...) oglne pojcie koncentracji w sensie prakseologicznym,
aktualne w oglnej technice walki, nie jest bynajmniej stale zwizane z gromadzeniem tych lub innych cia tu obok siebie. Istotne jest tutaj tylko czne skierowanie dziaa ku wsplnemu celowi, w poszczeglnym przypadku - czne
skierowanie ku wsplnemu celowi dziaa wspczesnych, czego z kolei poszczegln posta stanowi czne skierowanie ku wsplnemu celowi wspczesnych dziaa podmiotw i skadnikw aparatury skomasowanych obok
siebie.
Dyrektywa czwarta: obezwadni przede wszystkim czony uzaleniajce
zwalczanych caoci, a wic narzdy kierownicze ustroju (ustroju ywego, silniki maszyn, osoby kierownicze itp.).
Kotarbiski podkrela, i gwn rol spenia zasada goszca, e - negacja nastpstwa uzasadnia negacj racji.
Dyrektywa ta, w skrcie okrelana jako zasada eliminowania gwnych
elementw ma bardzo due znaczenie w walce zbrojnej. Skoro jednak obie
strony uznawa j bd w okrelonym czasie jako zasadnicz, wwczas kada z nich musi si liczy z takim samym oddziaywaniem przeciwnika. Std te
uzupeniajcym czonem rozpatrywanej dyrektywy (by moe nawet odrbn
dyrektyw) jest postulat zastpowalnoci, nakazujcy niejako konieczno takiego dziaania, w ktrym kady element bdzie moliwy do zastpienia.
13
14
powiedniego impulsu (...) i czstokro najroztropniej dziaa, kto si z wywarciem takiego impulsu nie tylko nie spieszy, lecz raczej maksymalnie z tym
zwleka. Bywaj takie koniecznoci na og wtedy, kiedy - jak si mwi - czas
dziaa na nasz korzy, gdy np. siy przeciwnika w miar czasu same sabn
lub sabn w wikszym stopniu ni nasze albo, gdy procent przewagi pocztkowej naszej wasnych si, zrazu niky, w miar czasu wzrasta.
Dyrektywa sidma: groenie przeciwnikowi.
Groenie (metody groenia) s (wg T. Kotarbiskiego) szczeglnym
przypadkiem zastosowania potencjalizacji, ktra polega na tym, (...) e si
osiga swoje nie przez wykonanie danego dziaania, lecz przez stworzenie lub
ukazanie jego moliwoci (...) groenie przeciwnikowi w walce polega wanie
na ukazaniu moliwoci zadania ciosu. Zapowied wykonania czynnoci dla
przeciwnika niekorzystnej na wypadek, jeeli on sam nie wykona pewnej
czynnoci dla siebie niekorzystnej, stanowi istot zmuszania. Ta dyrektywa,
speniaa dotychczas (take w XX w.) wielk funkcj w strategii, ale take w
teorii - w zakresie konstruowania doktryn militarnych pastw lub grupy pastw.
Przekonywujcy wydaje si rwnie podzia uwypuklajcy grob rzeczywist i fikcyjn. W charakterystyce tych uj posuymy si znw sowami
T. Kotarbiskiego: W obu przypadkach fortel to na og ekonomiczny, gdy
grozi si na og stosunkowo tanim kosztem. W przypadku zagroenia popartego rzeczywist monoci wykonania czynu, ktrym grozimy, groba wymaga zwykle mniejszego zuycia zasobw ni wykonanie owego czynu: np. zagroenie zbombardowaniem bez porwnania mniej zuywa zasobw grocego ni sama akcja bombardowania, Zdarza si, e poszczeglne pastwo wywiera presj na ssiada przez skupienie na jego granicy wojsk w peni uzbrojonych i gotowych do inwazji. To dziaanie grob, a wic potencjalizacja w
stosunku do agresji rzeczywistej. Kiedy indziej groce pastwo poprzestaje
na jawnych przygotowaniach, ktre umoliwiaj ewentualn koncentracj
wojsk na granicy. To potencjalizacja niejako do kwadratu. Wreszcie, gdy zamiast faktycznie wzmc fabrykacj broni przysposabia si wytwrnie innych
1
Kunktacja - od ac. cunctatio - onis: ociga si waha, zwleka; ale cunctator - to skonny do oci-
15
16
stosowanym w praktyce dowodzenia, gdzie wyrniane s najczciej systemy: dowodzenia, raenia (niszczenia) i zabezpieczenia.
W Siach Zbrojnych Stanw Zjednoczonych dla potrzeb automatyzacji
procesw dowodzenia wyrnione zostay nastpujce obszary funkcjonalne
pola walki (Battlefield Functional Area): manewr, wsparcie ogniowe, obrona
powietrzna, rozpoznanie i WRE oraz logistyka.
Z kolei w ATP - 35(B) zastosowany zosta podzia na siy: walczce
(j.ang. - Combat Forces), wsparcia bojowego (j.ang. - Combat Support Forces)
i przeznaczone do wsparcia logistycznego (j.ang. Combat Service Support).
Przedstawione podziay wskazuj na cisy zwizek funkcji (zada) realizowanych na polu walki ze struktur si zbrojnych. Wymaganie to jest jednym z
istotnych zaoe budowy wojskowych struktur organizacyjnych, cho nie
zawsze w praktyce w peni respektowane. Podkreli naley, w wietle przepisw prawa, istotne rwnie znaczenie rodzaju wykonywanych zada przez
poszczeglne rodzaje wojsk na polu walki. Do podziau na onierzy walki
czynnej, onierzy (kombatantw) i osoby towarzyszce (niekombatantw)
przystaje oglny podzia na:
- siy do zada stricte bojowych;
- siy przeznaczone do innych zada na polu walki.
W wietle powyszego podziau wyranie trzeba wskaza na struktury o
cile bojowym przeznaczeniu. W wojskach ldowych tym szczeblem dowodzenia jest pododdzia, ktry zwykle wyposaony jest w jednolity rodzaj rodkw walki, np.: czogi, bojowe wozy piechoty, dziaa, wyrzutnie rakietowe, itp.
oraz przeznaczony jest do konkretnych zada bojowych.
Przedstawione zagadnienia organizacji si zbrojnych skonfrontowane zostay z prawnymi zasadami regulujcymi ich zastosowanie w walce zbrojnej,
suyy one przede wszystkim wykazaniu i uzasadnieniu, e aktywnymi
uczestnikami walki zbrojnej s onierze, tj. uzbrojeni, umundurowani ludzie.
Gwna rola wrd uczestnikw walki zbrojnej, przypada tym formacjom wojskowym, ktre przeznaczone do realizacji funkcji cile bojowych tzn. do bezporedniego prowadzenia walki, jednak o ostatecznym zwycistwie decyduje
20
21
Pojedynki, podobnie jak i bardziej zoone formy walki zbrojnej, tak jak
potyczki i boje charakteryzuj si stosunkowo maymi wymaganiami w zakresie miejsca (przestrzeni) potrzebnego do ich prowadzenia. Rwnie czas
trwania jest do krtki, w przypadku pojedynku s to minuty, a potyczki i boje
zwykle toczone s w okresie od kilkunastu minut do kilku godzin maksymalnie.
Zasadnicz form walki zbrojnej bya przez dugi okres bitwa. Kategoria
ta praktycznie do czasw wspczesnych bya utosamiana z walk zbrojn.
Tak midzy innymi postrzega bitw Carl von Clausewitz. Bitwa pocztkowo
miaa wymiar taktyczny. Znaczenie strategiczne przypisywano tzw. bitwie walnej. Sprowadzenie przez Clausewitza walki zbrojnej do bitwy wyjania w duym stopniu tytu jego dziea O wojnie, ktre w dzisiejszych kategoriach naleaoby raczej postrzega jako znakomity traktat o walce zbrojnej2.
Utrzymujcy si przez wieki stosunkowo may zasig raenia rodkw
walki powodowa, e do czasw wspczesnych przestrze, na ktrej toczono
bitwy bya rwnie niewielka.
Pole bitwy (j. ang. battle area) od czasw bitwy pod Grunwaldem do
okresu wojen Napoleoskich niewiele si rozszerzyo. Wystarczy zestawi nastpujce liczby: 60 tys. ludzi, w tym 50 tys. jazdy uczestniczcych w bitwie
pod Grunwaldem walczyo na obszarze okoo 30 km2 (5x6 km). Rozegrana
400 lat pniej bitwa pod Borodino toczya si na takim samym obszarze,
a znajdowao si w niej ponad 120 tys. onierzy kadej ze stron.
W okresie wojen Napoleoskich wszelkie dziaania wojsk niezwizane
bezporednio z bitw tj. z walk zbrojn znajdoway si w sferze zainteresowania strategii. W tej dziedzinie szereg fundamentalnych kategorii sformuowa
midzy innymi Henri Jomini. Zachoway one w duym stopniu, aktualno, np.
linie operacyjne, baza operacyjna itp. Rwnie w tym okresie zaczto postrzega zjawiska towarzyszce walce zbrojnej szerzej, bitw wizano cile z manewrem wojsk. Dostrzegano istotne zwizki pomidzy rnymi formami dziaa wojsk. wiadcz rwnie o tym take prace Jominiego, ktry wskazuje
przede wszystkim na potrzeb umiejtnego operowania posiadanymi siami
22
Szerzej na ten temat - B. Szulc, J. Zieliski, W. Sadowski: Prawa i reguy walki zbrojnej, Warszawa
23
Operacja jest zoon form walki zbrojnej. Jej wymiar czasowo - przestrzenny okrela si, przez tzw. rozmach operacji. Formy walki zbrojnej i ilustracj rozmachu rnych operacji realizowanych przez okrelone komponenty
si zbrojnych przedstawia tabela 1.
Najbardziej zoon i jednoczenie najwysz form walki zbrojnej jest
kampania. W odrnieniu od operacji jest to zjawisko bardzo stare, zapocztkowane ju w staroytnoci. Szczeglnie znane s kampanie wojenne takich
wodzw jak Aleksander Macedoski i Hannibal, a w czasach nowoytnych
kampanie Napoleona. Kampania w przeszoci obejmowaa duszy okres
prowadzenia zbrojnych dziaa wojennych, pod jednym zwykle dowdztwem
dla osignicia okrelonego celu strategicznego na teatrze dziaa wojennych.
Skadaa si z bitew i innych i innych rodzajw dziaa wojsk poczonych zamiarem naczelnego dowdcy na teatrze.
Wspczenie kampania (wyprawa wojenna) to caoksztat operacji strategicznych przeprowadzonych zgodnie z zamiarem naczelnego dowdztwa i
kierowanych przez nie dla osignicia okrelonego celu strategicznego (poredniego wojny). Czas trwania kampanii to zwykle okres kilku miesicy, znane s kampanie letnie, zimowe w okresie II wojny wiatowej.
Kampani we wspczesnych warunkach bya na przykad wojna
w Zatoce Perskiej w 1991 r., ktra skadaa si z dwch gwnych operacji:
Pustynna Tarcza i Pustynna Burza. Analiza historyczna kampanii jako formy walki zbrojnej jednoznacznie wskazuje, e miejsce bitwy jako jej podstawowego komponentu zaja wspczenie operacja. Podkreli przy tym naley, e podobnie jak dawniej cel kampanii mg by osignity w jednej bitwie,
tak obecnie by osignity poprzez pomylne wykonanie jednej operacji.
Z tego te wzgldu operacj uzna mona za podstawow, zoon form
walki zbrojnej. Nie trzeba rwnie, jak mona sdzi, nikogo przekonywa, e
wspczenie operacja jest zjawiskiem dwustronnym i nie mona jej rozpatrywa bez przeciwnika.
1997.
24
Forma
SIY
CZAS
Pojedynczy onierz
od kilku
do kilkunastu
minut
POTYCZKA
Pododdzia
od kilkudziesiciu
minut
do kilku godzin
BJ
Oddzia
od kilku
do kilkunastu
godzin
POJEDYNEK
Zwizek taktyczny
BITWA
OPERACJA
KAMPANIA
1 2 dni
Zwizek operacyjny
2 3 dni
Wyszy zwizek
operacyjny
okoo tygodnia
Kilka wyszych
zwizkw operacyjnych RSZ
do kilku tygodni
Kilka wyszych
zwizkw operacyjnych rnych RSZ
do kilku miesicy
OBSZAR
ubita ziemia:
odlego od kilkunastu do kilkuset
metrw
pas (rejon) dziaa
taktycznych:
szer. do 3 km
g. do 5 km
pas (rejon) dziaa
taktycznych:
szer. 10-15 km
g. 10-15 km
pole bitwy, przednia strefa dziaa
bojowych:
szer. 30-80 km
g. 50-100 km
obszar operacji:
szer. do 100 km
g. 100-150 km
strefa dziaa
bojowych:
szer. ok. 500 km
g. do 1000 km
Teatr operacji (strefa
dziaa bojowych
i komunikacji):
szer. ok. 1000 km
g. do kilku tys. km
Teatr dziaa
wojennych:
szer. kilka tys. km
g. kilka tys. km
Podane wielkoci maj charakter szacunkowy i su jedynie jako ilustracja zjawiska rozszerzenia
pola walki.
czasie pokoju, kryzysu jak i wojny, w relacjach odpowiadajcych moliwociom ekonomicznym pastwa, odpowiednio dobierajc proporcje pomidzy
operacyjnymi wyznacznikami dziaa, poczonymi w spjny system poprzez
posiadanie, uzyskiwanie i wykorzystywanie informacji w dziaaniach, przeistoczy w determinanty osignicia powodzenia w walce zbrojnej.
Wybitny francuski teoretyk sztuki wojennej, propagator patrzenia na walk zbrojn z punktu widzenia czowieka, Ardant du Picq, doceniajc rol czowieka w okrelaniu czynnikw powodzenia w walce zbrojnej stwierdzi:
(...) ostatecznym zadaniem wojska jest walka, a czowiek jest jej gwnym narzdziem, nie znajc dokadnie gwnego narzdzia walki, to jest czowieka i
stanu jego ducha w rozstrzygajcym momencie walki, nie moemy mu da
dobrego ustroju ani organizacji, wytworzy karnoci, ani wreszcie okreli zasad taktyki, ktre to sprawy cz si ze sob jak palce jednej rki. Pomimo,
e od tej wypowiedzi mino ju wiele lat postawiona teza nie stracia wspczenie nic ze swej aktualnoci.
Polscy dowdcy kierowali si niezmienn zasad, polegajc na osigniciu celu walki lub bitwy przy minimalnych stratach wasnych. Troska o ycie onierza, oszczdne nim szafowanie dominoway w kadym zbrojnym
dziaaniu. Dlatego te od najwczeniejszych lat historii Polski rozwijano i doskonalono nieustannie polsk sztuk wojenn i polsk myl wojskow. Marszaek Jzef Pisudski twierdzi, e: Zwycistwo w 3/4 zaley od siy i postawy
moralnej wojska i spoeczestwa, a w 1/4 od przygotowania pod wzgldem
technicznym.
Z. Galewski uznaje, e walka zbrojna narzuca okrelone potrzeby w dziedzinie przygotowania stanw osobowych. Do podstawowych wymaga w tym
zakresie zalicza:
wysoki poziom przygotowania oglnego onierzy;
dobre przygotowanie politechniczne;
tyzn fizyczn, du wytrzymao na trudy cigych i prowadzonych
z ogromnym nateniem dziaa bojowych;
odporno psychiczn onierzy;
26
umiejtnoci organizatorskie i teoretyczne kadry oraz praktyczn znajomo zagadnie organizacji i zarzdzania.
Rozpatrywanie znaczenia czynnika ludzkiego w osiganiu powodzenia w
walce zbrojnej jest wartoci uniwersaln. Oznacza to, e jego rozpatrywanie
nie wymusza przywizywania si do konkretnego szczebla dowodzenia.
Powszechnie wiadomo, e aby skutecznie dowodzi, trzeba umie waciwie ocenia zachowania podwadnych, uoy sobie z nimi partnerskie stosunki, rezygnujc z nadmiernego eksponowania zewntrznych, formalnych
symboli wadzy, na rzecz przewodzenia. Partnerstwo jest najistotniejszym
czynnikiem rzeczywistej integracji w realizacji zada walki zbrojnej. Najbardziej psychologicznymi funkcjami dowodzenia s: pobudzanie i motywowanie.
Dowodzenie w czasie wojny jest oddziaywaniem na podwadnych w celu
przygotowania ich do walki, utrzymania w zdolnoci bojowej, take poprzez
ksztatowanie podanego poziomu moralnego i psychicznej odpornoci, ukierunkowanie na wykonywanie zada bojowych, oddziaywanie w czasie prowadzenia walki i po jej zakoczeniu.
Analizujc zachowania podwadnego, dowdca powinien uwzgldnia
wpyw sytuacji na jego zachowania. Oczywisty jest fakt, e kada sytuacja jest
jedyna w swoim rodzaju. Zachowania podwadnych stanowi natomiast wypadkow wielu czynnikw.
Bardzo czsto sukcesw w dowodzeniu upatruje si w uwarunkowaniach
zewntrznych (sytuacyjnych), rzadziej w uwarunkowaniach i walorach osobowociowych dowdcy i podwadnych. Zauway naley, e dowdca moe w
pewnych granicach modyfikowa warunki wyznaczajce sytuacje, w jakich
znajduj si onierze. Modyfikacje te dotyczy mog: rodzaju zada i stopnia
ich trudnoci, czasu wykonywania zada, przyznawania podwadnym uprawnie i zakresu swobody.
Z dowodzeniem nierozcznie zwizane jest pojcie ryzyka. Sukces w
walce jest niewyobraalny bez jego podjcia. Jednak dowdca powinien dziaa w strefie dopuszczalnego ryzyka, biorc pod uwag liczne, rnorodne, a
jednoczenie konkretne uwarunkowania. Trafie uj to K. Noko stwierdzajc,
27
w sytuacji zagroenia, okrelanego od czasu drugiej wojny wiatowej terminem zespou wyczerpania walk (ZWW).
Typow grupow reakcj na stresujce czynniki pola walki moe by panika. Przesanki jej wybuchu mog mie podoe:
fizyczne (gd, wyczerpanie, masowe straty sanitarne);
emocjonalne (prawdziwe lub urojone niebezpieczestwo, poczucie odosobnienia i towarzyszcy mu niepokj);
zwizane z jakoci wojska (ze dowodzenie, wadliwe funkcjonowanie
logistyki, spadek morale i dyscypliny);
sytuacyjne (skupienie duych zespow na niewielkiej powierzchni,
ograniczona widoczno, zaskoczenie, itp.).
Cho stres spenia czsto w walce zbrojnej take rol pozytywn, mobilizujc onierzy do zwikszonego wysiku i ofiarnoci, naley jednak pamita
o jego destrukcyjnych skutkach. Sprawno dziaania w sytuacjach ekstremalnych, wytrzymao na przeduajce si oddziaywanie stresu, a take
sprawna regeneracja si fizycznych i psychicznych onierzy okrelaj gwne
cele i wynikajce z nich zadania psychologicznego przygotowania onierzy do
walki zbrojnej. Wrd nich wymieniane jest zwaszcza ksztatowanie:
psychicznej gotowoci do udziau w walce zbrojnej;
przekona oraz motywacji, zapewniajcych ofiarne wypenianie obowizkw;
odpornoci psychicznej na zagroenia i trudnoci charakterystyczne
dla walki zbrojnej;
wyobrae onierzy, adekwatnych do aktualnego stanu wiedzy o charakterze ewentualnego konfliktu i udziau w nim;
dyspozycji i umiejtnoci, podanych z punktu widzenia celw walki.
Cech charakterystyczn ksztatowania czynnikw psychologicznych
uczestnikw walki zbrojnej jest fakt, e ich ksztatowanie jest procesem dugotrwaym, realizowanym w praktyce tylko w warunkach pokojowych poprzez:
ksztacenie obywatelskie oraz prac informacyjno wychowawcz;
szkolenie bojowe, techniczne i oglnowojskowe;
29
30
LITERATURA
Balcerowicz B., (red.) i inni, Sownik terminw z zakresu bezpieczestwa narodowego, Warszawa 1996.
Cendrowski J., Swebocki S., Psychologia walki i dowodzenia, Wydawnictwo
MON Warszawa 1977.
Dyrda M., Sprawowanie funkcji dowdczych w czasie pokoju i wojny W: Psychologia dowodzenia, cz I, AON Warszawa 1995.
Galewski Z., Czynniki powodzenia we wspczesnej walce. Warszawa 1986.
Kanarski L., Ograniczanie negatywnych psychospoecznych skutkw walki
zbrojnej W; Psychologia dowodzenia, cz III, AON Warszawa 1997.
Kotarbiski T., Traktat o dobrej robocie, Wrocaw-Warszawa-Krakw, 1965.
Koziej St., Teoria sztuki wojennej, wyd. Bellona, Warszawa 1993.
Maa Encyklopedia Wojskowa, Warszawa 1970, t.II
Noko K., Maksymy, sentencje i myli refleksyjne, Warszawa 1993.
Noko K., Sztuka tworzenia przewagi w systemie obronnym RP, Bellona Warszawa 1994.
Noko K., Zagadnienia wspczesnej sztuki wojennej, Warszawa 1973.
Picq A. du, Studium o walce, Wojskowy Instytut Naukowo - Wydawniczy, Warszawa 1927.
Piekarski H., Analiza pojcia i zakresu sztuki wojennej oraz jej praw i zasad
[Aneks 3 w:] M. Krauze (red.), Teoria sztuki wojennej w kontekcie teorii naukowych, AON Warszawa 1996.
Rokicki B., Wybrane problemy psychologicznego przygotowania onierzy do
dziaania na potencjalnym polu walki, AON Warszawa 1991.
Sadowski S., Wyznaczniki klasyfikacyjne w sztuce operacyjnej, AON Warszawa 1999.
Sawkin W., Podstawowe zasady sztuki operacyjnej i taktyki, Warszawa 1974.
Szulc B. Walka zbrojna w kontekcie oglnej teorii walki i teorii konfliktw
Walka zbrojna -1, Warszawa 1996.
Szulc B., Zieliski j., Sadowski S., Prawa i reguy walki zbrojnej Walka zbrojna-2, Warszawa 1997.
31
32