Cierpienie towarzyszy czowiekowi od pocztku.

Jego przyczyn moe by choroba, bl, strach,

czyja mier, niespeniona mio, tsknota. Najstraszliwsze i najbardziej poruszajce jest
cierpienie osb bezbronnych i sabych, a zwaszcza dzieci. Cierpienie zaznacza sw obecno w
kadej epoce i w literaturze kadego kraju. Rne te bywaj reakcje na cierpienie. Jedni buntuj
si przeciw niesprawiedliwoci losu, inni przyjmuj je z pokor, twierdzc, e cierpienie
uszlachetnia.
Cierpienie w literaturze
BIBLIA Stary Testament przedstawia histori Hioba. y on w ziemi Ur w dostatku i szczciu. Z
powodu zakadu midzy Bogiem i szatanem znosi liczne cierpienia: straci dobytek, zmary jego
dzieci, wreszcie sam zosta dotknity trdem, co spowodowao, e ludzie przestali go szanowa,
poniewa chorob t traktowano jako kar za grzechy. Mimo szyderczej rady ony:aby przekl
Boga i umar, znis wszystko cierpliwie, nie tracc wiary w boskie wyroki. W nagrod odzyska
zdrowie, majtek, obdarzony zosta nowym potomstwem. Historia Hioba uczy, e cierpienie nie
jest kar za grzechy i nie sposb go unikn yjc cnotliwie.
Nowy Testament opisuje cierpienie Chrystusa za grzechy wszystkich ludzi. Religia cierpieniu
Syna Boego Odkupiciela ludzkoci nadaa gboki sens i najwysz warto. Znosi on
straszliwe cierpienia jest biczowany, poniany, dwiga krzy, na ktrym potem dugo umiera.
Jego cierpienie ma jednak moc zbawcz.
MITOLOGIA - Prometeusz, kierowany bezinteresown mioci do ludzi, wykrada dla nich
ogie. Za sprzeniewierzenie si Zeusowi ponosi okrutn kar. Zostaje przykuty do ska Kaukazu,
a przylatujcy codziennie drapieny ptak wydziobuje mu wtrob, ktra z powrotem odrasta.
Prometeusz to symbol bezinteresownego powiecenia i samotnego cierpienia, spowodowanego
mioci do ludzi.
Legenda o w. Aleksym - w. Aleksy, jak wielu witych i mczennikw, cierpia gd, ndz i
upokorzenia. Sam jednak wybra takie ycie, powicajc je Bogu, aby dostpi zbawienia.
Sonety do Laury - F. Petrarka opisuje sw nieszczliw mio do Laury. Poeta sta si piewc
damy swego serca, ktr nazywa sodk i gorzk przyjacik. Mio jest u niego potg,
ktrej nie mona si oprze, jakkolwiek i ona podlega przemijaniu, jak wszystko, co doczesne.
Poeta za wiele lat swej mioci otrzyma tylko zy i cierpienia. Jednak swe cierpienie nazywa
rozkosz, poniewa mio czy sprzeczne uczucia.
Lament witokrzyski - ukazuje ludzki wymiar cierpienia Matki Boskiej. Jest to uniwersalny i
ponadczasowy obraz matki rozpaczajcej po mierci swego dziecka. Maria zwraca si do ludzi,
opiewajc swj bl.
Treny - Jan Kochanowski w poetycki sposb wyraa swoje cierpienie i bl po stracie ukochanej
creczki Urszulki. Strata zmusza go do refleksji i zmiany wiatopogldu. Poeta traci wiar w
ideay stoickie, pokadajc ufno w Bogu.
Cierpienia modego Wertera - J.W. Goethe opisuje losy modego, nadwraliwego bohatera,
nieszczliwie zakochanego w Lotcie, narzeczonej swojego przyjaciela, Alberta. Zrozpaczony,
znajdujc si w sytuacji bez wyjcia, egna si z Lott i odbiera sobie ycie strzaem z pistoletu.
Dziady cz. IV A. Mickiewicz wspomina godzin rozpaczy, powicon rozpamitywaniu
przey Gustawa po rozstaniu z ukochan. Gustaw buntuje si przeciw bogactwu, dziki ktremu
jego rywal zdoby ukochan. Pod wpywem obkania i rozpaczy popenia samobjstwo.

Dziady cz. III A. Mickiewicz porusza wtek martyrologii narodu polskiego. Ukazuje
cierpienia uwizionych, torturowanych, zsyanych na Syberi i skazanych na mier
konspiratorw, wystpujcych przeciw caratowi. Szczeglnie wstrzsajce wraenie czyni
opowiadanie Sobolewskiego, relacjonujce wywzk dzieci na Sybir, historia Cichowskiego i
dzieje wizionego syna pani Rollison, wyrzuconego przez wizienne okno na bruk.
Kordian - J. Sowacki opisuje przemian bohatera. Pocztkowo cierpi on na bl istnienia, jest
wiadomy bezsensu ycia i niemonoci dokonania wielkich czynw. Nastpnie odczuwa bl z
powodu niespenionej mioci; traci wiar we wszystko w co dotychczas wierzy. Na grze Monc
Blanc przechodzi przemian - znajduje cel, ktrym jest obrona ojczyzny. Nastpnie po powrocie
do kraju samotny i opuszczony porywa si na cara. Niestety, jego zamach nie powid si, a sam
bohater zostaje postawiony przed plutonem egzekucyjnym.
Lalka - B. Prus pisze o cierpieniach Stanisawa Wokulskiego, spowodowanych nieszczliw
mioci do Izabeli ckiej. Mio Wokulskiego gardzi nim z powodu jego pochodzenia.
Cierpienie doprowadza go do ostatecznoci kupiec porywa si na swoje ycie.
Quo vadis - H. Sienkiewicz opisuje tragedi i cierpienia pierwszych chrzecijan, ktrzy
przeladowanie przez Nerona musz umiera w okropnych mczarniach, rozszarpywani przez
dzikie zwierzta lub paleni ywcem.
Ludzie bezdomni Stefan eromski opisuje histori, pochodzcego z nizin spoecznych, doktora
Tomasza Judyma. Po zdobyciu wyksztacenia decyduje si nie pomoc pokrzywdzonym i
biednym ludziom. Doktor Judym podejmuje samotn walk o napraw wiata. Cierpi, poniewa
jego idea kae mu zrezygnowa ze szczcia osobistego, dlatego rozstaje si z ukochan Joann
Podborsk, uwaajc, e czowiek nie moe by szczliwy, gdy dookoa panuje ndza i
obojtno.
Medaliony - Z. Nakowska ukazuje cierpienia zarwno dorosych, jak i dzieci spowodowane
wojn i caym jej okruciestwem. Ludzie po zakoczeniu wojny nie mog zapomnie o ogromie
blu, ich psychika nigdy ju nie bdzie taka, jak przed wojn.
Taniec - Cz. Miosz pisze:
Jest taka cierpienia granica,
Za ktr si umiech pogodny zaczyna,
I idzie tak czowiek, i ju zapomina,
O co mia walczy i po co.
Refleksja ta odnosi si do konsekwencji, jakie wywouje w czowieku ogrom cierpienia.
Powoduje ono otpienie, obd, obojtno, zapomnienie o tym, w co si wczeniej wierzyo.
Zniewolona wiadomo odrzuca to, co zbdne, a czowiek osiga stan bydlcego spokoju.
Malowany ptak Kosiski przedstawia koszmar i okruciestwo, ktrego dowiadcza may
tuacz bohater zagubiony podczas wojny na wschodnich kracach Rzeczpospolitej.
Opowiadania W. Borowski ukazuje ludzi podczas wojny cierpicych gd i nieustannie
zagroonych mierci. Cierpienie doprowadza do znieczulicy, a jedynym pragnieniem staje si
ch ocalenia wasnego ycia.
Duma - A. Camus pokazuje ca rozpito ludzkiego cierpienia od fizycznych po moralne

mki. Duma ogarniajca Oran stawia ludzi przed trudnymi wyborami.

Inny wiat - G. Herling-Grudziski, opisujc losy jecw przetrzymywanych w agrach, dotyka
dna ludzkiego cierpienia. Herling-Grudziski przedstawia codzienn rzeczywisto obozu,
wykorzystanie ludzi w rnych porach roku, okruciestwo ycia erotycznego, reakcj winiw
na gd, ponienie, niedostatek. W ekstremalnych warunkach ludzie przestaj wspczu innym,
liczy si dla nich tylko wasne przetrwanie. Ludzie na granicy wyczerpania czsto zapominaj,
jaki sens ma czowieczestwo.
Wiea - G. Herling-Grudziski w swym opowiadaniu przedstawia na kilku planach
narracyjnych (kompozycja szkatukowa) histori trdowatego Lebrossa oraz nauczyciela
gimnazjum. Lebrosso, mieszkaniec Wiey Strachu, skazany jest przez swoj chorob na
cierpienie i umieranie w odosobnieniu. Po mierci siostry, ostatniej bliskiej mu osoby, postanawia
w buncie i rozpaczy spali wie. Znajduje jednak list siostry proszcej go o wytrwanie w
pokorze, cierpliwoci i wierze. Od tego momentu z godnoci znosi swe cierpienie. Nauczyciel
gimnazjalny inaczej zachowuje si wobec cierpienia i samotnoci. Po tragicznej mierci
najbliszych i nieudanej prbie samobjczej pogra si w beznadziejnoci, twierdzc, e yje,
dlatego, bo nie moe umrze. Utwr ten ujmuje rwnie symbolicznie obraz ludzkiego ycia
penego mozou i cierpienia, opisujc posg kamiennego pielgrzyma z ziemi kieleckiej. Co roku
przesuwa si on o odlego ziarnka maku w stron Szczytu witego Krzya. Kres jego
wdrwki ma wyznacza koniec wiata.
Zdy przed panem Bogiem Hanna Krall w rozmowie z Markiem Edelmanem przedstawia
postaw uczestnikw powstania w getcie warszawskim. Gniew przeciw masowej zagadzie,
cierpieniu, zu wiata wojennego, niemono przebaczania oprawcom, mio ycia zmusiy ich
do podjcia walki nie o istnienie, lecz o godno. Ich heroizm mia odcie tragiczny. Walczyli,
mimo wiadomoci klski, poczucia beznadziejnoci.
Wiersze H. Powiatowska opisuje swoje cierpienie spowodowane mierteln chorob oraz
nieudanym yciem osobistym, a take przemijaniem ycia. wiadomo mierci jest tym bardziej
bolesna, e dla bohaterki wierszy stanowi ona ostateczny koniec istnienia.
Pan Cogito rozmyla o cierpieniu Z. Herbert wspomina, e w obliczu cierpienia naley
zachowa postaw wyprostowan, ktra polega na zachowaniu godnoci i odwagi, niezalenie od
sytuacji oraz postaw innych ludzi (klczcych, lecych w prochu, odwrconych plecami do
wiata wartoci).
naley zgodzi si
pochyli agodnie gow
nie zaamywa rk
posugiwa si cierpieniem w miar agodnie
jak protez
bez faszywego wstydu
ale take bez niepotrzebnej pychy
Najtrudniej zachowa j podczas wydarze najtragiczniejszych wojny, choroby, mierci. Pan
Cogito nakazuje przeciwstawia si zu, pogardza nikczemnikami, nie przebacza w imieniu
skrzywdzonych. Godne postpowanie nie oznacza dystansu wobec nieszcz. Cierpienie to
jedna z wielu tajemnic wiata, a jej odkrywanie, pozwala odnale sens w yciu.

Cierpienie w sztuce
Hiob i ona A. Durer
Prometeusz skowany Rubens
Sd Ostateczny tryptyk H. Boscha
Sd ostateczny Hans Memling
Koo skazacw Vincent van Gogh
Rozstrzelanie powstacw madryckich Francisco Goya
Guernica Pablo Picasso
Cierniem koronowanie Caravaggio
Chrystus na krzyu Diego Velazquez
Zdjcie z krzya Rogier van der Weyden
Opakiwanie Chrystusa - Giotto
Pieta watykaska Micha Anio
Pieta malarz maopolski
Pojcia zwizane z cierpieniem (frazeologia)
weltschmerz - dosownie bl wiata, depresja, smutek, apatia spowodowana mylami o
niedoskonaoci wiata; sentymentalny pesymizm, chandra, spleen.
hiobowa wie - za, katastrofalna, tragiczna wiadomo.
pocieszyciel Hioba - przyjaciel, ktry pocieszajc nas w nieszczciu, stara si nam udowodni,
e jest ono wynikiem naszej winy i tym samym przyprawia nas o tym wiksz zgryzot.
prometeizm - postawa powicenia dla narodu, spoeczestwa.