eon

era

okres

epoka

Fanerozoik

roliny

Plejstocen
od 2,6 mln lat

Pliocen
od 5,3 mln lat

Neogen
Miocen
od 23 mln lat

Kenozoik

Oligocen
od 34 mln lat

Paleogen

Zachodzi wymieranie gatunkw przystosowanych do ycia w Wspczesna flora Polski uksztato

dotychczasowych warunkach (mamuty, nosoroce wochate). w holocenie.
Dochodzi do udomowienia wielu gatunkw zwierzt.

Plejstocesk tundr glacjaln

porastaa rolinno zimnolubna/ W
obszarach poudniowych strefy
subarktycznej rosy lasy borealne,
przypominajce wspczesn tajg.

Koniec plejstocenu to rwnie

Na Ziemi trwa "era wielkich ssakw". Gwni
przedstawiciele plejstoceskiej to: mamut wochaty,
wymierania megafauny i eks
nosoroec wochaty, pimow; niedwied jaskiniowy; jele demograficznej czowieka
olbrzymi

powierzchnia lasw silnie

zmniejsza si, due poacie
Ziemi pokrywaj trawy.

Rozprzestrzeniaj si zwierzta trawoerne

kopytne. Stepy Eurazji przemierzaj wielkie
stada byda, gazel, jeleni i antylop. Rozwijaj si
hipopotamowate. Zwiksza si liczba gatunkw
misoernych.

Od poowy miocenu klimat zacz si

ochadza. Wraz z ochodzeniem
klimatu postpowao stepowienie
duych obszarw. Wobec kurczenia
obszarw lenych nowego znaczenia
nabray trawy.

Ewolucja kotw szablozbnych. W Australii ewolucja

W morzu y najwikszy rekin wsz
torbaczy i stekowcw. W Europie i Azji pojawiy si
Carcharodon megalodon, o dugoc
prymitywne jelenie i yrafy, sonie i mapy czekoksztatne. prawdopodobnie zblionej do 20 m
Do Afryki dotary krliki, koty i winie. Pojawiy si
pierwsze fokowate. W Ameryce Pnocnej pojawiy si
Istnieje ju wikszo ob
niedwiedzie i mastodonty. W pnym miocenie umocnia si
rodzin ptakw i ssakw.
dominacja trawoercw. Zaczynay wymiera niektre
gatunki drapiecw. Nastpia gwatowna radiacja hien. Do
Australii dotary gryzonie. W Ameryce Poudniowej pojawiy
si szopy.
Pocztek hominidw (czowiekowatych)

tropikalne lasy zostay

Pojawiy si dwie oryginalne rodziny ryb:
zastpione przez lasy liciaste wstgorowate i podnawki.
zrzucajce licie na zim .
Otwarte rwniny i pustynie
stay si bardziej powszechne

Kreda
od 146 mln lat

Jura
od 200 mln lat
Trias
od 251 mln lat

Pod koniec pliocenu drapienikiem

jest Smilodon - tygrys szablastozb

Klimat pozostaje ciepy przez wik

koniec zaczyna si powoli ochadza
si Alpy. Pojawiaj si pierwsze na

Pojawiaj si kaktusy i palmy.

Pojawiaj si lemurowate i wyrakowate, nietoperze i

brzegowce, tapir
rozpoczyna si ewolucja koni
rozpoczyna si ewolucja trbowcw
pierwsze naczelne

Pojawiaj si kaktusy i palmy.

Zimnowodne krokodyle i wie. Pierwsze ssaki kopytne.

psowate i kotowate, naczelne

Klimat jest ciepy, a pod kon

paleocenu nastpuje paleoc
eoceskie maksimum termic
spowodowao zwrot w rozwo

roliny okrytonasienne
roliny nagozalkowe
roliny nagonasienne

Wystpuj prymitywne ptaki, dinozaury, belemnity, amonity,

wiele grup gadw morskich. Rozwj drapienikw i
rolinoercw. Ssaki dziel si na: stekowce, torbacze,
oyskowce.

wymieranie kredowe. Wedug jedy

obecnie teorii byo ono spowodowa
meteorytem o rednicy ok. 10 km.
wszystkie dinozaury, belemnity, am
grup gadw morskich oraz rolin l

Eocen
od 56 mln lat

Paleocen
od 65 mln lat
Mezozoik

ciekawostki

zmian rolinnoci i gleby

Holocen
Czwartorzd

zwierzta

W morzach trwa najbujniejszy rozwj amonitw i

W Polsce najbardziej znanym utwo
belemnitw, na ldzie dominacja wielkich gadw, pod koniec jest Wyyna Krakowsko-Czstocho
jury pojawia si archeopteryks pierwszy ptak
zbudowana z grnojurajskich wapi
Flora jest zdominowana przez roliny Pojawiaj si pierwsze dinozaury, a pod koniec okresu
iglaste, paprotniki, skrzypy, widaki. rwnie pierwsze ssaki. pierwsze latajce krgowce
(pterozaury)

Pod koniec okresu nastpuje masow

jedno z piciu najwikszych w hist

Paleozoik

Perm
od 299 mln lat

drzewiaste widaki, skrzypy i

paprocie pospolite Rozwj rolin
nagonasiennych

trylobity, koralowce czteropromienne, a pazy, gady i owady, Pod koniec okresu nastpuje wymi
najwiksze masowe wymieranie w
Ziemi.

Karbon
od 360 mln lat

Bujny rozkwit rolinnoci ldy

porastaj drzewiaste widaki,
kalamity, i paprocie nasienne

Pojawiaj si pierwsze zwierzta latajce (owady), oraz

Nazywany rwnie wiekiem ryb
pierwsze gady kotylozaury, ryby miniopetwe (latimeria)

Dewon
od 416 mln lat

Flora ldowa to psylofity, pierwotne

paprocie, widaki i skrzypy.

Pojawiaj si pierwsze zwierzta ldowe: stawonogi i pazy

tarczogowe

Pod koniec okresu ma miejsce mas

jedno z piciu najwikszych w hist

Sylur
od 444 mln lat

Flor stanowi na ldzie widaki i

psylofity, a w morzach zielenice,
krasnorosty i sinice, nastpuje
rozkwit fauny morskiej.

organizmy rafotwrcze, ryby kostnoszkieletowe, zwierzta

oddychajce powietrzem atmosferycznym, pajczaki,

Po zlodowaceniu na przeomie ordo

poziom wd podnosi si, nastpnie
orogenez znw opada, co doprowad
wymierania wielu gatunkw.

Na ldzie pojawiaj si pierwsze

paprotniki.

Opancerzone gowonogi, (odziki), kalmary, omiornice.

Gondwana osigna szeroko pol

czciowemu zlodowaceniu, nastp
masowe wymieranie zwierzt (wym
ordowickie).

trylobity

Strunowce, parzydekowce, piercienice, skorupiaki,

miczaki. Zwierzta aktywnie kroczce po dnie/unoszcych
si na wodzie/pywajcych. Pojawienie si drapienikw

Nastpia kambryjska eksplozja ew

radiacja organizmw posiadajcych

Ordowik
od 488 mln lat

Kambr
od 542 mln lat

Okres zakoczy si wymieraniem

Neoproterozoik
od 1 mld lat

Proterozoik

Mezoproterozoik
od 1,6 mld lat

ok. 1,5 mld lat temu pojawiy

si szerzej organizmy
eukariotyczne

Bakterie, wielokomrkowe bezkrgowce. Pierwsze zwierzta

aktywnie drce w osadach. Jedne miay mikkie ciaa
pozbawione pancerzy.

Ok. 2,1 mld lat temu

prawdopodobnie pojawiy si
pierwsze organizmy
wielokomrkowe, ktre jednak
wymary bezpotomnie

Paleoproterozoik
od 2,5 mld lat
Neoarchaik
od 2,8 mld lat
Mezoarchaik
od 3,2 mld lat
Archaik

Paleoarchaik
od 3,6 mld lat
Eoarchaik
od 4,6 mld lat

Okoo 3,5 mld lat licz najstarsze pozostaoci po

beztlenowych i bezjdrowych organizmach.
Okoo 3,3 mld lat licz najstarsze organizmy jdrowe