Professional Documents
Culture Documents
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΤΡΟΤΣΚΙΣΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥ Β' ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ (Μια απάντηση στο Μ. Εμμανουηλίδη)
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΤΡΟΤΣΚΙΣΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥ Β' ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ (Μια απάντηση στο Μ. Εμμανουηλίδη)
ΛΕΑΝΔΡΟΣ ΜΠΟΛΑΡΗΣ
χέρια της την κρατική εξουσία για να επιδοθούν ύστερα μαζί της στην
εκμετάλευση των εργατικών μαζών της χώρας συντροφικά.
Σαν έρθουνε, θα 'ρθούνε για να μας φέρουν τον Γεώργιο
Γλύξμπουργκ, τον έμπιστο αυτό των μεγαλοτραπεζιτών του Σίτυ, για να
μας δώσουν και άλλη μια φορά την ευκαιρία να δοκιμάσουμε τις λαμπρές
ελευθερίες του καθεστώτος του.
Σαν έρθουνε, θάρθουνε για να αντικαταστήσουν τον ένα ζυγό με τον
άλλο. Να γιατί θάρθουνε.
Οι μεγάλες μάζες των εκμεταλλευόμενων της χώρας μας δεν έχουν
να περιμένουν τίποτα από τους αγγλοσάξωνες. Μόνο νέες συμφορές και
νέα δεσμά. Τους κινδύνους που γεννάει μια μελλοντική απόβασή τους
πρέπει να τους αντιμετωπίσουν δραστήρια και ενεργητικά. Με έντονη
κινητοποίηση να εμποδίσουν και να ματαιώσουν κάθε απόπειρα
εγκαθίδρυσης της λαομίσητης διχταχτορίας του Γλύξμπουργκ,
προσφέυγοντας και στις πιο αποτελεσματικές μορφές της ταξικής πάλης."
Ενα άλλο χαρακτηριστικό απόσπασμα, προέρχεται από τη "ΚΟΚΚΙΝΗ
ΣΗΜΑΙΑ" την εφημερίδα του ΕΣ(Κ)ΚΕ (Το ΕΣ(Κ)ΚΕ ιδρύθηκε το Σεπτέμβρη
του 1943 με κεντρική ηγετική φυσιογνωμία του τον Θωμά Αποστολίδη
παλιό συνδικαλιστή και γραμματέα του ΚΚΕ, ο οποίος εκτελέστηκε από
τους ναζί τον Σεπτέμβρη του 1944). Στο πρώτο φύλο της η εφημερίδα,
τον Σεπτέμβρη του 1943 παρουσιάζει την απόφαση του Α' Συνέδριου του
κόμματος όπου τονίζεται:
"13. Η εγκατάλειψη από το ΚΚΕ του ρόλου της επαναστατικής
πρωτοπορείας μέσα στο Εαμικό κίνημα που θα διαφοροποιούσε
αποφασιστικά τη μάζα, η είσοδος στο ΕΑΜ πολλών τυχοδιωκτικών
στοιχείων, η βασικά μικροαστική συγκρότησή του και η επιμονή στις
τάξεις του στις πλάνες για τις 'καλές διαθέσεις' του αγγλοαμερικάνικου
ιμπεριαλισμού, είναι τα αρνητικά στοιχεία που δίνουν και θα δώσουν στο
μέλλον μιαν εξαιρετική αστάθεια στους προσανατολισμούς αυτού του
ρεύματος που εγκυμονούν τον κίνδυνο να παρασυρθεί από άλλες
επιρροές, όχι προοδευτικές, και ειδικώτερα από την επιρροή της
ιμπεριαλιστικής Αγγλίας και που αν συμβεί αυτό θα φέρουν σε τρομερή
δοκιμασία το ΚΚΕ που αποτελεί το κέντρο βάρους της Εαμικής πολιτικής.
Είναι από τώρα αδύνατη μια οριστική εκτίμηση της τύχης του λαϊκού
αυτού κινήματος που βρίσκεται κάτω από την επιρροή
αλληλοσυγκρουόμενων παραγόντων. Η πρωτοπορεία έχει υποχρέωση
παρακολουθώντας την εξέλιξή του, να το υποστηρίξει και υπό τον όρο
της διατήρησης της πολιτικής του ανεξαρτησίας και της ελευθερίας
κριτικής να συμμετέχει σ' αυτό εφόσον συνεχίζει τον αγώνα ενάντια στον
10
Αλλά το σίγουρο είναι ότι η έκκληση για κάτι τέτοιο δεν έγινε ποτέ. Οι
"Σύμμαχοι" προτιμούσαν τις διακηρύξεις περί "συλλογικής ευθύνης" των
Γερμανών για τα εγκλήματα του Χίτλερ. Εγκλήματα πολέμου όπως η
καταστροφή της Δρέσδης το Γενάρη του 1945 με 100.000 νεκρούς, μια
αεροπορική επιδρομή χωρίς καμιά απολύτως στρατιωτική αξία,
επιβεβαίωνε τους ναζί και την προπαγάνδα τους για την ανάγκη "πολέμου
μέχρις εσχάτων".
Αρα η αποτυχία των τροτσκιστών δεν μπορεί να αποδοθεί στην
επιμονή τους για διεθνιστική δουλιά. Παράλληλα, η έμφαση στη
διεθνιστική δράση ανάμεσα στα στρατεύματα του αντίπαλου δεν σημαίνει
αυτή καθ' εαυτή άρνηση της ένοπλης δράσης. Ο Κόκκινος Στρατός στον
ρώσικο εμφύλιο ήταν το υπόδειγμα διεθνιστικής δράσης στις γραμμές των
αντίπαλων στρατευμάτων. Πιστεύω ότι οι έλληνες τροτσκιστές απλά
απολυτοποίησαν την αδυναμία τους να παρέμβουν οργανωμένα στο
αντάρτικο. Ετσι κι αλλιώς βέβαια, δεν ήταν μια εύκολη πραγματοποιήσιμη
απόφαση. Η καταστολή από τους σταλινικούς μηχανισμούς ήταν ιδιαίτερη
αιματηρή.
Το δεύτερο ζήτημα έχει να κάνει με τον ίδιο τον Τρότσκι και την
ανάλυσή του. Δεν ήταν κάποιος οππορτουνιστής που άλλαζε πολιτική
ανάλογα με το "κλίμα". Οι απόψεις του έχουν διατυπωθεί με σαφήνεια στα
κείμενα "Ο Πόλεμος και η 4η Διεθνής" (1934) και "Η θανάσιμη αγωνία του
καπιταλισμού και το Μεταβατικό Πρόγραμμα της 4ης Διεθνούς" (1938). Το
κόκκινο νήμα που διατρέχει τη σκέψη του Τρότσκι χαρακτηρίζεται από τα
εξής σημεία: α) ο καπιταλισμός σαπίζει δεν μπορεί να ικανοποιήσει τις
ανάγκες της κοινωνίας β) ο πόλεμος θα γεννήσει νέες επαναστατικές
εκρήξεις γ) τα ρεφορμιστικά κόμματα δεν θα μπορέσουν να τις
εκτονώσουν λόγω της φάσης που βρίσκεται ο καπιταλισμός δ) η ΕΣΣΔ
είναι ένα εκφυλισμένο εργατικό κράτος. Η σταλινική γραφειοκρατία θα
συρθεί αναγκαστικά στον πόλεμο αλλά δεν θα επιβιώσει απ' αυτόν.
Αντίθετα, ο Τρότσκι προέβλεπε δυο διαφορετικές εκδοχές για το τέλος
της: είτε την ανατροπή της από την επαναστατική δράση των εργατών
είτε την "καπιταλιστική παλινόρθωση".
Όπως ξέρουμε το καθεστώς του Στάλιν όχι μόνο δεν ανατράπηκε
αλλά δυνάμωσε μετά το τέλος του πολέμου απλώνοντας την επιρροή του
στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη καθώς και στα Βαλκάνια.
Αποδείχτηκε τελικά ότι η γραφειοκρατία δεν ήταν απλά ένα καρκίνωμα
στις υγιείς βάσεις του καθεστώτος που είχε εγκαταστήσει ο Οκτώβρης
1917 (κρατική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής). Ηταν μια άρχουσα
τάξη, που έλεγχε για λογαριασμό της τις διαδικασίες της παραγωγής και
14
όμως, να διακρίνει ότι πίσω από τη συζήτηση για τη ΕΣΣΔ πρόβαλαν πολύ
βαθύτερες διαφορές στον πολιτικό προσανατολισμό των τροτσκιστικών
ομάδων στην Ελλάδα εκείνη τη περίοδο. Τις αντιμετωπίζει περίπου σαν
θεολογικές διαμάχες.
Αν είχαν τη σωστή εκτίμηση για τη Ρωσία θα τα κατάφερναν
καλύτερα; Ισως, αλλά αυτό είναι ένα πολύ αφηρημένο ερώτημα του στυλ
"Αν ο Μερκαντέρ δεν είχε καταφέρει να δολοφονήσει τον Τρότσκι εκείνο
το ηλιόλουστο πρωϊνό της 20ης Αυγούστου…." Το πραγματικό ερώτημα,
που βάλαμε στην αρχή αυτής της εργασίας είναι : μπορούσαμε να
νικήσουμε τότε; ήταν η επανάσταση ρεαλιστική προοπτική για την
εργατική τάξη στις συνθήκες του Β' Παγκόσμιου Πολέμου; Η απάντηση
είναι ένα ολοκάθαρο ΝΑΙ. Για την ακρίβεια στην Ελλάδα η επανάσταση
έγινε, αλλά ηττήθηκε.
Ο Τρότσκι έμεινε πιστός μέχρι το τέλος της ζωής του στην ουσία του
μαρξισμού. Στην 11η Θέση του Μαρξ για τον Φόυερμπαχ: "Οι φιλόσοφοι
μονάχα εξηγούσαν με διάφορους τρόπους τον κόσμο το ζήτημα όμως είναι
να τον αλλάξουμε". Δεν αποτραβήχτηκε στο "παρατηρητήριό του" αλλά
ρίχτηκε στη μάχη σε όλη τη δεκαετία του '30 για να επηρεάσει την πορεία
των γεγονότων. Αυτό που κατάφερε τελικά ήταν να κρατήσει αναμένη τη
φλόγα της επανάστασης, την πεποίθηση ότι "Η απελευθέρωση της
εργατικής τάξης είναι έργο της ίδιας" για να θυμίσουμε μια άλλη φράση
του Μαρξ. Και κάποιος που θέλει να λέγεται μαρξιστής δεν μπορεί να
απέχει από μάχες που δίνει αυτή η τάξη, από τις αναμετρήσεις που
καθορίζουν το μέλλον της ανθρωπότητας.
16