Nemi i julemodus – ei tolking av Lise Myhres ”Nemi Julen -02”

Skrive av Tonje Bjerga

Lise Myhre er både teiknar og forfattar av den etter kvart godt kjende teikneserien
”Nemi”. Myhre blei fødd i 1975 på Skedsmo i Noreg. Ho har studert grafisk design og
kunsthistorie, delvis i California, delvis i Oslo. Før ”Nemi” debuterte i 1999, hadde
Myhre skapt mange andre teikneseriar, utan like stor suksess. Ho er og kjend for gjør ein
del illustrering, blant anna av skoledagbøker, cd – cover og fysikkbøker for vidaregåande Bruker 24-3-10 11:00
Comment: Les korrektur
skolar.

”Nemi” er først og fremst ein humoristisk teikneserie, men den kan også ein alvorleg Bruker 24-3-10 11:00
Comment: Ord manglar
undertone skjult under ei god handfull ironi. Serien har tittelen sin frå hovudkarakteren i
stripa, nemlig Nemi. Nemi er ei ung, svartkledd jente med eit litt annleis syn på verda. Bruker 24-3-10 11:01
Comment: Annleis I forhold til kva?
Gjennom hennas augo og galgenhumor skildras alt frå røykeloven og dragar, til det å ha
Bruker 24-3-10 11:01
kjærast. Når serien debuterte i Dagbladet i 1999, var det med Bladkompaniet forlag. I Comment: Ikkje s-passiv på nynorsk
Bruker 24-3-10 11:02
2003 bytta Myhre til Egmont, og med dei fikk ”Nemi” eiga månadsblad. Serien blir i dag Comment: Språkleg feil.. Berre personar kan
debutere
utgidd i striper i 125 dagsaviser (Dagbladet, 14. juni 2008) og oversettes til fleire språk. Bruker 24-3-10 11:02
Comment: passiv

I utdraget frå ”Nemi Julen – 02” skal Nemi lese eventyr for ein gut, men då ho opnar
boka hu trur innehald ”gode, gamle folkeeventyr”, oppdag ho at sidene i boka er erstatta
med ei flaske brennevin. Dermed må Nemi finne på eit eventyr helt sjølv for ikkje å
skuffa guten. Eventyret blir ei god blanding av fleire kjente barneeventyr, der
hovudkarakteren er ei svartkledd, gotisk prinsesse, som leitar etter eit sted å feire jul.
Etter ein lang ferd, får ho til slutt, saman med draga Falkor, bo og feire jul hos julenissen
på nordpolen.

Handlinga i teikneserien byrjar med at Nemi og ein liten gut kalla Sebastian sit i ei
juledekorert stova, og Nemi deklarerar at ho skal lesa eventyr for han. Hovudkonflikten Bruker 24-3-10 11:04
Comment: feil ord
presenteras då Nemi opnar eventyrboka, og oppdagar at sidene er erstatte med ei flaske
Bruker 24-3-10 11:04
brennevin. Nemi må nå finne på sitt eiga eventyr, for ikkje å skuffa guten. Comment: passiv
Bruker 24-3-10 11:05
Hovudpersonen i dette eventyret, prinsessa, leitar etter ein stad å feire jul. Eventyret blir Comment: Dette har du allereie skrive I førre
avsnittet
fortald kronologisk, med eit tydelig mål. Som i alle eventyr, møtar prinsessa fleire
utfordringar på sin ferd. Først møtar ho ein lurvefant som på død og liv skal målbinda ho.
Prinsessa får ”Askeladden” til å halde munn, ved å gi han ein god smell på trynet. Men,
ho møtar enno ein mann som forstyrrar ho på sin veg. Denne gongen er det ein prins som
seier ho ska få lovt å bli kona hans om ho frir han frå dragens lenker. Då prinsessa
tykkjast dette blir masete, hogg ho av prinsens hovud med sverdet sitt. Konflikten i Bruker 24-3-10 11:07
Comment: tykkjer
eventyret løysast når prinsessa blir god venn med isdragen, og dei to flyr til nordpolen
Bruker 24-3-10 11:07
saman for å feira jul hos julenissen. Dette blir og vendepunktet i hovudforteljinga, for no Comment: ikkje s-genitiv på nynorsk
Bruker 24-3-10 11:07
har Nemi klart å fortelje eit heilt eventyr som lovet. Forteljinga avrundas med at Comment: passiv

Sebastian søv, og Nemi opnar brennevinen som låg i eventyrboka. Bruker 24-3-10 11:08
Comment: passiv

I teikneseriar brukas det ulike bobler for å beskrive nivået på lyden og stemmeleie. I dette Bruker 24-3-10 11:08
Comment: passiv
utdraget av Nemi er det bare vanlige snakkebobler og to tenkebobler som blir brukt, og
noen steder droppar Myhre boblene heilt, og skrivar teksten rett på bakgrunnen. Men den
kjipe boblebruken betyr ikkje at alt i utdraget hendar i same tonefall, for Myhre brukar Bruker 24-3-10 11:08
Comment: feil ord
teiknsetting og ansiktsuttrykk som verkemidlar for å visa entusiasme, sinne, forvirring og
mykje meir i teikneserien. For eksempel så brukar Myhre variasjon i skriftstørrelsen for å
skapa trykk på spesielle ord. Et eksempel er når Nemi sier ”Æsj! Hva er det du går og
drasser på?!...”. I denne setninga er orda ”Æsj!” og ”er” utheva med fet skrifttype, og en
skriftstørrelse to-tre hakk høgare enn resten av orda i bobla. Og dermed vet lesaren at han
skal leggja meir trykk på desse orda når han les. I denne setninga brukas også Bruker 24-3-10 11:10
Comment: passiv
kombinasjonen med spørsmålsteikn og utropsteikn for å illustrere ei kritisk og høg
Bruker 24-3-10 11:10
stemmebruk. Andre stader i forteljinga brukast for eksempel ei boble med berre ”…”, Comment: spørjeteikn

saman med andre verkemidlar, for å illustrere at Nemi er forvirra eller tenkjar.

Språket i teikneserien er naturleg nok munnleg, men ikkje så munnleg at det blir brukt
dialekt. Dialekt finnast ein stad i utdraget, og då meir som eit bidrag til eventyr- delen
enn som eit verkemidel til teikneserien. Elles så brukast ein del lydord for å gjer Bruker 24-3-10 11:11
Comment: lydmalande ord
teikneserien så levande som mogleg. Eksemplar på dette er ”Mm! Bamsemums!” for å
visa iveren til Nemi då ho finn bamsemums på bakken. Eller ”Neiiii. Eventyr!” då
Sebastian panisk vil lytta til eventyr heller enn Lovecraft. Effektlyd brukast ein gong i
laupet av utdraget, det er når Nemi smeller til ”Askeladden”. Slaget er illustrert som
effektlyden ”PAPP!”, og ei slags stjerne over ansiktet til ”Askeladden” der slaget treffer.
Stjerna og lyden er laga som eit grafisk element i teikninga. Dette elementet skaper
spenning, og illustrerar kor hardt Nemi slår han, alt i laupet av ei rute. Effektlyden
erstattar her det lyd og bevegelse ville skapt i ein film.

Andre verkemidlar Myhre tydeleg tar i bruk i dette utdraget er bildeutsnitt. Noen stader
brukar ho nærbilete av Nemis ansiktsuttrykk, såkalla reaksjonsbilete. Dette brukast
spesielt tydeleg på side 15 (av 20, i oppgåva), der det er fem nærbilete av Nemis ansikt.
Nærbileta fortel korleis Nemi opplev det som skjer. For eksempel når ho i eventyret får
karakteren til å hogg hovudet av prinsen, så lagar ho eit slags uskyldig smil etterpå, ved
hjelp av nærbilete blir dette veldig tydeleg for lesaren. I eit anna står det bare ”…” i
snakkebobla, mens Nemi har munnen open og heva augebryn. Som nemnd tidlegare lagar
desse to verkemidlane saman eit forvirra uttrykk.

Myhre brukar også ein del breidderammer i utdraget. To gonger brukast desse for å
presentera landskapet rundt Nemi. Først på puben, så i ”eventyrland”. Og ei gong for å
skapa dypt og gje plass til meir info. Dette er når Nemi plukkar bamsemums frå bakken,
og Hans og Grete finner godterihuset i bakgrunnen. I introduksjonen brukast ei spesielt
stor ramme, dette trur eg er for å gje ein presentasjon av karakterar, tid og stad. Her er
mykje plass brukt på å visa ei koseleg stove med masse julepynt (tid, stad). Karakterane
er i forgrunnen, Sebastian er teikna litt engsteleg og Nemi er nærmast overengasjert. –
Noe som går igjen i heile forteljinga.

I denne juleforteljinga om Nemi, brukar Myhre som dykk sikkert har forstått, mykje Bruker 24-3-10 11:13
Comment: ikkje vend deg til lesaren på denne
element frå kjente eventyr. Nokon av dei nemnde er ”Hans og Grete” og ”Prinsessa som måten

ingen kunne målbinde” (Askeladden). I tillegg har ein dragen Falkor ifrå ”Den uendelige
historien” og ”Sverdet i steinen”. Det kjende barneeventyret ”Prinsessen på erten” har
blitt erstatta med ”prinsessa på steinane” og tanken om at prinsessa hadde ”sittet på puben
i over 100 år”, kjem truleg frå Tornerose som søv i 100 år. Julenissen på nordpolen er og
ei kjend forteljing, om ikkje eventyr, i store deler av verda.
Myhre har som du kan sjå brukt bidrag frå mange kjende eventyr i forteljinga si. Men, ho
vrir så mye om eventyra at dei nærmast blir latterliggjort. Handlingane i desse eventyra er
snudd heilt på hovudet, og gjort moderne gjennom dei noe spesielle augo til Nemi. I
eventyret har Nemi satt seg sjølv inn i rolla som prinsesse, og ho taklar det som skjer på
same måte som ho ville gjort i røyndommen. Eit av dei tydelegaste eksempla på dette er
når prinsen i eventyret seier at ho ska få gifte seg med han om ho frigjer han, men i
staden for å gjere det, så blir hu så fornærma av tilbodet hans at ho hogg hovudet av ham.
I dei tradisjonelle eventyra ville prinsessa blitt glad, frigjort han, og dei hadde levd
lykkelig i alle sine dagar. I Nemis eventyr seier prinsen ”Du kan få bo med meg på slottet
til pappa, drikke te med stuepikene, føde arvingene mine, gå i fine kjoler og få flotte
presanger når jeg er hjemom…”. Myhre har altså vridd på replikkane frå eventyra, og fått
dei til å høyras ut som kvinneundertrykking. Ho gjer direkte narr av kjønnsrollene
generelt i eventyr, og som den moderne kvinnekarakteren Nemi er, blir ho så fornærma
av dette at ho hogg hovudet av prinsen. Så blir ho kompis med dragen, flyr til julenissen
og lev lukkelig i alle sine dagar, utan hjelp frå noen prins.

Andre ”moderne” ting prinsesse Nemi gjer i eventyret, er for eksempel å sitja på pub i Bruker 24-3-10 11:14
Comment: Ordet “ting” bør berre brukast om
100 år, der ho skulle ha søve. Og der prinsen kjem å redde Tornerose ut av søvnen, kjem konkrete gjenstandar

prinsesse Nemi sjølv på at ho må ”vakna opp” frå puben og gå å finne julefeiring. Ho er

derfor sjølvstendig, som moderne, vestlige kvinner likar å vere. Når ho treff Askeladden,
eller lurvefanten som ho kalla han, reagerer ho på det gamaldagse eventyrspråket hans
med replikken ”Snakk norsk!”. Og når ho trur han prøvar seg, seiar ho ”Det der funker
kanskje på en annen prinsesse”, som tatt rett ut av en moderne film.

Eg trur Myhre først og fremst vil underhalda med teikneserien sin. Men med all
eventyrbruka er det tydeleg at ho og vil bruka stemmen sin til å kritisera norske
tradisjonar litt. Dette går fram av kor gamaldags kvinnesyn ho meinar det finnest i
eventyr, og korleis ho lar karakteren sin ”Nemi” laga akkurat den slutten ho kunne tenkja
seg. Med dette får ho indirekte fram at folk må ta grep om eiga liv om dei vil bli
lukkelige i alle sine dagar, som eventyra så godt seier det. Kritikken ho tar til desse
tradisjonane, syns eg og at Myhre presenterar i første ramma, ved å ha grotesk julepynt i
stova blanda inn med alt det fine.

Kjelder:
http://no.wikipedia.org/wiki/Nemi
http://en.wikipedia.org/wiki/Nemi_%28comic_strip%29
http://www.dagbladet.no/magasinet/2008/06/14/538059.html