Werkingsverslag 2015

Jaarverslag over 2015 Regionaal Landschap Lage Kempen
Regionaal Landschap Lage Kempen vzw

Grote Baan 176
3530 Houthalen-Helchteren
Tel: 011/78 52 59
E-mail: info@RLLK.be
www.RLLK.be
Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
5.
MISSIE .............................................................................................................. 4
ORGANISATIE EN STRUCTUUR .......................................................................... 5
2.1. WERKINGSGEBIED .......................................................................................................................... 5

2.1.1.
BESCHRIJVING VAN HET WERKINGSGEBIED ........................................................................... 5
2.1.2.
OVERZICHT GEMEENTEN ..................................................................................................... 6
2.2. BESTUURSORGANEN ........................................................................................................................ 7
2.2.1.
ALGEMENE VERGADERING ................................................................................................... 7
2.2.2.
LEDEN .............................................................................................................................. 9
2.2.3.
RAAD VAN BESTUUR .......................................................................................................... 11
2.2.4.
DAGELIJKS BESTUUR ......................................................................................................... 11
2.3. STATUTEN .................................................................................................................................... 11
2.4. PERSONEEL .................................................................................................................................. 11
2.4.1.
ORGANIGRAM .................................................................................................................. 11
2.4.2.
STAGIAIRS, JOBSTUDENTEN EN VRIJWILLIGERS ..................................................................... 13
2.5. PROFESSIONALISERING VAN DE ORGANISATIE ................................................................................... 13
2.6. OVERLEG EN SAMENWERKING MET PARTNERS .................................................................................. 15
2.7. COMMUNICATIE ............................................................................................................................ 16
2.7.1.
LANDSCHAPSKRANTEN ...................................................................................................... 16
2.7.2.
WEBSITES ........................................................................................................................ 17
2.7.3.
PERS............................................................................................................................... 17
2.7.4.
HUISSTIJL ........................................................................................................................ 18
ACTIVITEITEN EN PROJECTEN ........................................................................ 19
3.1. NATUURBEHOUD, KLEINE LANDSCHAPSELEMENTEN, LANDSCHAPSZORG EN STREEKEIGEN KARAKTER ....... 19

3.1.1.
OVERZICHT BEREIKTE RESULTATEN VAN ALLE TERREINACTIES IN 2015 ...................................... 19
3.1.2.
SPECIALE BESCHERMINGSZONES (SBZ) EN INSTANDHOUDINGSDOELSTELLINGEN (IHDS) ..........20
3.1.3.
ACTIES EN PROJECTEN NATUUR- EN LANDSCHAPSHERSTEL ..................................................... 25
3.2. EDUCATIE, RECREATIE EN DRAAGVLAK VOOR NATUUR EN LANDSCHAP .................................................. 37
3.3. PLANNING 2016 ............................................................................................................................ 43
OVERZICHT PUBLIEKS- EN EDUCATIEVE ACTIVITEITEN ................................. 44
4.1.
4.2.
4.3.
4.4.
ONTMOETINGEN ............................................................................................................................ 44
EDUCATIEVE ACTIVITEITEN .............................................................................................................. 44
PUBLIEKSACTIVITEITEN .................................................................................................................. 45
PLANNING EDUCATIEVE EN PUBLIEKSACTIVITEITEN 2016..................................................................... 45
5.1.
5.2.
5.3.
5.4.
OVERZICHT ................................................................................................................................... 47
BALANS PER 31/12/2015................................................................................................................ 49
RESULTATENREKENING 2015 EN BEGROTING 2016 .............................................................................50
VERSLAG VAN DE BEDRIJFSREVISOR ................................................................................................ 52
FINANCIEEL VERSLAG ..................................................................................... 47
1. MISSIE
Natuur-mensen-cultuur
Regionaal Landschap Lage Kempen investeert in een levend landschap
Een landschap waar er ruimte is voor natuur n mensen
Een landschap waar cultuur en natuur samenkomen
Een landschap waar tradities en nieuwe gebruiken elkaar aanvullen
Dit doen we door samen met verschillende partners kansen te benutten en te creren. We verbinden
inwoners en bezoekers met het landschap uit de Lage Kempen. We laten hen het landschap beleven en
waarderen, zodat ze er mee zorg voor dragen.
Trots op onze streek
We zetten de streekidentiteit en typische elementen van de Lage Kempen in de kijker. We verbinden het
landschap met de lokale geschiedenis. We zetten iedereen aan een steentje bij te dragen aan de Lage
Kempen van morgen. Zo kunnen we er allemaal, zowel mens als dier, van blijven genieten.
Beleven en genieten
We laten wandelaars en fietsers onbekende plekjes ontdekken langs nieuwe en oude trage wegen. De
opbrengst van onze wandelkaarten investeren we opnieuw in de natuur.
Ontdekken en waarderen
Onbekend is onbemind... dus laten we jong en oud via allerlei methoden en kanalen kennis maken met
ons landschap en natuur. Bovendien krijgen alle Lage Kempenaren gratis onze landschapskrant in de bus
Nieuwe kansen voor natuur- en landschap
We herstellen cultuur- en natuurlandschappen en geven zo nieuwe kansen aan planten en dieren. We
ondersteunen zoveel mogelijk eigenaars in het natuurlijk (her)inrichten van hun gronden.
2. ORGANISATIE EN STRUCTUUR
2.1. WERKINGSGEBIED
2.1.1.
BESCHRIJVING VAN HET WERKINGSGEBIED
Het Regionaal Landschap Lage Kempen vzw (RLLK), is een regionaal landschap van 81.298,61 ha groot. Het
is hiermee n van de grootste regionale landschappen. En n van de drie Limburgse Regionale
Landschappen.
De Lage Kempen is een aantrekkelijke, diverse en groene streek.
Hoewel de streek zich duidelijk onderscheidt van andere streken in
Vlaanderen, is de diversiteit groot. De Lage Kempen vormen een uniek
landschap dat voornamelijk ontstaan is onder invloed van menselijke
activiteiten. De arme zandgrond maakte dat landbouw tot voor enkele
decennia niet eenvoudig was en de mensen moesten grote
inspanningen leveren om brood op de plank te krijgen. Dit maakte dat
het landschap sterk werd gebruikt. Dit menselijke ingrijpen in
combinatie met de fysisch-geografische factoren, heeft geleid tot een
aantal diverse landschapstypes zoals naald- en loofbos (mijnbouw,
houtkweek), wijersystemen (viskweek), heide (schaapskuddes,
ontginning voor brandstof en mest), beekvalleien met hooilanden en
hakhoutbosjes (landbouw).
Het RLLK heeft in haar gebied aan aantal Grote Landschappelijke Eenheden (GLE). Dit zijn regios die
door de provincie Limburg afgebakend werden op basis van hun natuurlijke structuur en landschapstypes.
In de regio Lage Kempen vormen vier GLEs het kerngebied en drie GLEs maken de verbinding naar
respectievelijk Regionaal Landschap Kempen en Maasland en Regionaal Landschap Haspengouw en
Voeren.
In het kerngebied van het RLLK onderscheiden we
De Wijers met talloze vijvers, rietkragen en natte broekbossen
De Vallei van de Zwarte Beek met aan de bron heide en landduinen, benedenstrooms broekbossen en
natte weilanden en getuigenheuvels aan de monding
De Vallei van de Dommel en Warmbeek: bossenpartijen afgewisseld met, vaak nog kleinschalige,
landbouwzones, kronkelende kleine beekjes, cultuurhistorische elementen zoals grafheuvels,
kasteel(hoeves)
Het Bos- en duingebied Lage Kempen (stuifzand en bosgebied): uitgestrekte dennenbossen, vennen en
vijvers, stuifzandduinen, afgravingen van zandgroeves. In dit gebied kennen we het gebied Bosland en het
gebied de Merode.
Op de grenzen van het werkingsgebied liggen:
-
Het grenspark Kempen~Broek: een natte en moerassige vlakte, ontstaan door het samenvloeien van
een aantal beken met hoger gelegen uitstekende zandruggen.
Het Nationaal Park Hoge Kempen is het enige Nationaal Park in Vlaanderen.
De Demervallei is een historisch broekgebied met binnenpolders die lager gelegen zijn dan de
ingedijkte rivier.
2.1.2.
OVERZICHT GEMEENTEN
Het werkingsgebied ligt volledig binnen de provincie Limburg en beslaat 15 gemeenten: Beringen,
Bocholt, Halen, Ham, Hamont-Achel, Hechtel-Eksel, Heusden-Zolder, Houthalen-Helchteren,
Leopoldsburg, Lommel, Lummen, Neerpelt, Overpelt, Tessenderlo en Zonhoven. Er zijn in 2015 geen
wijzigingen aan het werkingsgebied gebeurd.
opp in ha
Beringen
Bocholt
Halen
Ham
Hamont-Achel
Hechtel-Eksel
Heusden-Zolder
Houthalen-Helchteren
Leopoldsburg
Lommel
Lummen
Neerpelt
Overpelt
Tessenderlo
Zonhoven
Totaal
7.871,79
5.939,01
3.671,77
3.284,29
4.374,96
7.661,65
5.333,71
7.797,42
2.241,85
10.250,82
5.385,29
4.291,71
4.075,60
5.160,59
3.958,15
81.298,61
2.2. BESTUURSORGANEN
2.2.1.
ALGEMENE VERGADERING
De algemene vergadering kwam in 2015 bijeen op 17 maart in Zolder, op het Circuit van Terlaemen. Deze
vergadering werd goed bijgewoond met 47 van de 57 leden aanwezig of via volmacht vertegenwoordigd.
De leden keurden de nieuwe statuten, de financile verslagen, de begroting en het werkingsverslag goed.
VERSLAG ALGEMENE VERGADERING Zolder 17/3/2015

Stemgerechtigde leden:
Aanwezig: Michel Aerts (Wildbeheereenheid De Grote Beek), Gilbert Lambrechts (Stad Beringen), Ann Baeten,
(Werkgroep Isis), Jos Bervoets (vzw Toerisme Heusden-Zolder), Johan Craeghs (Wildbeheereenheid De Zwarte Beek),
Jos Coteur (Natuurpunt Hasselt-Zonhoven), Louis Exelmans (Wildbeheereenheid Teslo), Peter Hulsbosch
(Wildbeheereenheid Warmbeekvallei), Veronique Caerts (Toerisme Lommel ov van aanduiding), Annika Lenaerts
(Gemeente Leopoldsburg), Christel Maenen (Toerisme Limburg), Jean-Paul Magdelijns (Toerisme Zonhoven), Theo
Martens (Gemeente Hechtel-Eksel), Jos Neyens (Boomgaardenstichting), Paul Peeters (Limburgs Landschap), Jos
Plessers (Gemeente Bocholt), Jeanne Prikken (Gemeente Heusden-Zolder), Jos Ramaekers (Natuurpunt Limburg), Ine
Reynders (Natuurpunt Hechtel-Eksel), Benny Robyns (Toerisme Lummen), Piet Ruytjens (Natuurpunt Lummen), Piet
Rymen (Vrienden van het Schulens Broek), Hans Van den Bossche (Natuurpunt Beringen), Franois Van
Gehuchten (VVV Tessenderlo), Ludwig Vandenhove (Provincie Limburg), Ren Vandenryt (Wildbeheereenheid
Willekesberg), Robert
Vandezande (Gemeente Ham), Willy Vanhelden (Wildbeheereenheid De Zandhaas), Eric
Verboven (Gemeente Tessenderlo), Kris Verduyckt (Stad Lommel), Jef Verpoorten (Gemeente Houthalen-Helchteren),
Bij volmacht vertegenwoordigd: Jurgen Becherer (Natuurpunt Houthalen), Alfons Beks (WBE Jacht en natuur
Lommel), Liesbeth Fransen (Boerenbond), Neel Gorssen (Wildbeheereenheid Bocholt), Johan Lemmens (Milieugroep
De Mangelbeek vzw), Guy Mertens (Stad Halen), Annemie Nouters (Natuurpunt Bocholt), Ignace Schops (Natuurpunt
Heusden-Zolder), Ben Schuurmans (Stad Hamont-Achel), Davy Timmermans (Toerisme Bocholt), Patrick Van Baelen
(Gemeente Overpelt), Johan Van Hertem (Natuurpunt Hamont-Achel), Wim Vangeel (Gemeente Lummen), Filip
Vanlommel (Natuurpunt Regio Zelem), Jef Verweyen (VVV Hamont-Achel), Luc Winters (Natuurpunt Noord-Limburg)
Verontschuldigd: Guy Vanzeir (Natuurpunt Leopoldsburg Heppen)
Adviserende leden en extra aanwezigen:
Aanwezig:
Ella Baert (provincie Limburg), Jan Mampaey (Provinciaal Natuurcentrum), Patrick Simons (Neerpelt), Fabian
Spreeuwers (Leopoldsburg). Team: Ilse Ideler, Bart Paesen, An Bloemen, Peter Roosen, Gerti Hubrechts, Ilse Plessers,
Krista Bovens, Hans Jochems, Meg Verhees, Frederik Faveere, Joke Roebben, Davy Noelmans (VLM)
Verontschuldigd: Danil Jacobs (gemeente Lummen)
Agenda:
19.00 netwerkbuffet met streekgerechten. De leden van de AV en de personeelsleden van het RLLK, praten bij en
wisselen uit in een informeel kader. Er wordt gediscussieerd en uitgewisseld over projecten, acties, knelpunten en
bezorgdheden en in de gesprekken ontwikkelen zich nieuwe kansen.
1. Opening vergadering.
Voorzitter Ludwig Vandenhove opent de vergadering. Met 47 van de 57 leden aanwezig of via volmacht
vertegenwoordigd (82%) kan de vergadering rechtsgeldig plaatsvinden.
2. Interne staatshervorming.

De voorzitter Ludwig Vandenhove ligt toe wat de gevolgen zijn van de doorgevoerde interne staatshervorming
waardoor sinds 1/1/14 de RLn (en de Bosgroepen) van Vlaanderen naar de provincies werden overgedragen via
zogeheten bestuursakkoorden. De middelen werden van Vlaanderen naar de provincies doorgestort in het
provinciefonds via de zogenaamde verevening. Maar door de afschaffing van dit provinciefonds door de nieuwe
Vlaamse regering is de doorstorting van deze financiering weggevallen. Er is daardoor onduidelijkheid en geen
garantie dat Vlaanderen de middelen nog doorstort. De provincie vraagt garantie dat de Vlaamse overheid de RLn als
een provinciale grondgebonden aangelegenheid ziet en hiervoor subsidiring voorziet vanaf 2017 als een onderdeel
van de globale dotatie. Gezien de RLn waardevolle samenwerkingsverbanden zijn roept gedeputeerde Vandenhove
aan alle partners op om dit standpunt te verdedigen naar de Vlaamse overheid.
3. Goedkeuring vorig verslag. Het verslag van de vorige algemene vergadering van 27/2/2014 te Lummen wordt
goedgekeurd.
4. Statutenwijziging
Op deze Algemene Vergadering stellen we een aanpassing voor van de statuten in functie van het nieuwe
Natuurdecreet en in functie van een uniformisering van de drie statuten van de Limburgse Regionale Landschappen.
Alle leden hebben de nieuwe statuten en de veranderingen op voorhand toegestuurd gekregen.
De belangrijkste aanpassingen zijn:
- Aan het doel wordt erfgoed toegevoegd.
- Aan de leden worden bosgroepen, verenigingen van landeigenaren en erfgoedverenigingen toegevoegd.
- Het aantal leden van de raad van bestuur wordt op 11 ipv 9 leden gebracht. De verhouding in de RVB blijft:
groep 1 en groep 2 krijgen elk minimum 1/3e van de bestuursleden.
De AV keurt de nieuwe statuten unaniem goed. Er zijn wel door schepen Prikken van Heusden-Zolder een paar vragen
gesteld naar verduidelijking van een aantal punten. Deze worden verhelderd in een huisreglement toegevoegd. Dit
zal eveneens worden afgestemd met de drie Limburgse Regionale Landschappen.
5. Financieel verslag:
De rekening op 31/12/2014 wordt afgesloten met 1.475.973,73 inkomsten en 1.441.780.46 uitgaven. Er werd
ietsjes minder uitgegeven dan begroot, waardoor een resultaat van 34.193,27 werd bekomen. Voor 2015 begroten
we in totaal 1.507.100 inkomsten en kosten.
Het balanstotaal per eind 2014 bedraagt 1.639.409,26 . Een bedrag van 445.653,43 staat open aan nog te
ontvangen subsidies. Heel wat vorderingen staan maanden open, tot soms meer dan een jaar. De te innen
opbrengsten over 2014 (gelden al uitgegeven maar nog niet gevorderd in 2013) bedroegen 194.013,99 . De over te
dragen opbrengsten (gelden reeds ontvangen in 2014 maar nog niet uitgegeven) bedroegen 247.587,64.
Het te bestemmen resultaat bedraagt 34.193,27 . De algemene vergadering gaat akkoord om dit bedrag te
bestemmen om het sociaal passief aan te vullen waardoor het sociaal passief 381.001,97 bedraagt.
Ira Nicolaij extern bedrijfsrevisor, bracht haar verslag voor de raad van bestuur op 10 maart 2015. Ze voerde een
controleopdracht uit over de balans en resultatenrekening. Ze bevestigt dat de balans en de resultatenrekening
afgesloten op 31/12/2014 een getrouw beeld vormen van het vermogen, de financile toestand en de resultaten van
de vereniging. Ze merkt dat de vzw op nauwkeurige en heldere wijze haar financin beheert.
6. Kwijtin: De kwijting van de bestuurders wordt gevraagd en aanvaard.
7. Werkingsverslag
Ilse Ideler overloopt kort de highlights van het jaar 2014. De personeelsleden lichten aan 7 statafels in detail de
themas en projecten toe: Energiek landschap, Recreatie, Educatie & draagvlak, Parkrangers & erfgoed, IHD, Exoten
en DIPLA, Biodiversiteitsakkers en Houtkanten in beeld.
8. Circuit Zolder: omvorming naar een duurzaam groenbeheer.
Thierry Deflandre, general manager van het Circuit, licht de samenwerking tussen RLLK en het circuit toe. RLLK
werkte een plan uit om knelpunten van beheer te koppelen aan een beter en meer ecologisch groenbeheer.
9. Varia
Er worden geen varia punten gemeld. De aanwezigen worden uitgenodigd op een receptie.
2.2.2.
LEDEN
Er waren in 2015 57 stemgerechtigde leden

Er zijn 23 adviserende leden, die ook worden uitgenodigd op de algemene vergadering.
STEMGERECHTIGDE LEDEN 2015
Nr.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
Soort organisatie
Natuurvereniging
Natuurvereniging
Natuurvereniging
Natuurvereniging
Natuurvereniging
Natuurvereniging
Natuurvereniging
Natuurvereniging
Natuurvereniging
Natuurvereniging
Natuurvereniging
Natuurvereniging
Natuurvereniging
Natuurvereniging
Natuurvereniging
Natuurvereniging
Natuurvereniging
Natuurvereniging
Natuurvereniging
Politiek gemeente
Politiek gemeente
Politiek gemeente
Politiek gemeente
Politiek gemeente
Politiek gemeente
Politiek gemeente
Politiek gemeente
Politiek gemeente
Politiek gemeente
Politiek gemeente
Politiek gemeente
Politiek gemeente
Politiek gemeente
Politiek gemeente
Politiek provincie
Toerisme
Toerisme
Toerisme
Toerisme
Toerisme
Toerisme
Toerisme
Toerisme
Toerisme
Toerisme
Wildbeheer
Vrnaam
Ann
Jos
Jos
Hans
Ignace
Guy
Piet
Ine
Luc
Lou
Annemie
Johan
Johan
Jos
Jurgen
Filip
Paul
Piet
Johan
Jos
Magda
Niels
Jeanne
Patrick
Ben
Robert
Gilbert
Eric
Wim
Kris
Annika
Jef
Guy
Theo
Ludwig
Franois
Jef
Benny
Davy
Jos
Veronique
Eddy
Jean-Paul
Mieke
Christel
Eddy
(AV 17-3-2015)
Achternaam
Baeten
Ramaekers
Coteur
Van den Bossche
Schops
Vanzeir
Ruytjens
Reynders
Winters
Buckinx
Nouters
Van Hertem
Rottiers
Neyens
Becherer
Vanlommel
Peeters
Rymen
Lemmens
Plessers
Hulsmans-Moons
Achten
Prikken
Van Baelen
Schuurmans
Vandezande
Lambrechts
Verboven
Vangeel
Verduyckt
Lenaerts
Verpoorten
Mertens
Martens
Vandenhove
Van Gehuchten
Verweyen
Robyns
Timmermans
Bervoets
Caerts
Vanheel
Magdelijns
Kerkhofs
Maenen
Bierkens
Organisatie
Werkgroep Isis
Natuurpunt Limburg
Natuurpunt Hasselt-Zonhoven
Natuurpunt Beringen
Natuurpunt Heusden-Zolder
Natuurpunt Leopoldsburg-Heppen
Natuurpunt Lummen
Natuurpunt Hechtel-Eksel
Natuurpunt Noord-Limburg
Natuurpunt Neerpelt
Natuurpunt Bocholt
Natuurpunt Hamont-Achel
Natuurpunt Ham
Boomgaardenstichting
Natuurpunt Houthalen
Natuurpunt Regio Zelem
Limburgs Landschap
Vrienden van het Schulens Broek
Milieugroep De Mangelbeek vzw
Gemeente Bocholt
Gemeente Zonhoven
Gemeente Neerpelt
Gemeente Heusden-Zolder
Gemeente Overpelt
Stad Hamont-Achel
Gemeente Ham
Stad Beringen
Gemeente Tessenderlo
Gemeente Lummen
Stad Lommel
Gemeente Leopoldsburg
Gemeente Houthalen-Helchteren
Stad Halen
Gemeente Hechtel-Eksel
Provincie Limburg
VVV Tessenderlo
VVV Hamont-Achel
Toerisme Lummen
Toerisme Bocholt
vzw Toerisme Heusden-Zolder
Toerisme Lommel
Toerisme Midden-Limburg
Toerisme Zonhoven
Dienst voor Toerisme Overpelt
Toerisme Limburg
WBE De Prinsenloop

47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
Wildbeheer
Wildbeheer
Wildbeheer
Wildbeheer
Wildbeheer
Wildbeheer
Wildbeheer
Wildbeheer
Wildbeheer
Landbouw
Landbouw
Pierre
Neel
Johan
Ren
Alfons
Peter
Willy
Michel
Louis
Liesbeth
Stefanie
Crahay
Gorssen
Craeghs
Vandenryt
Beks
Hulsbosch
Vanhelden
Aerts
Exelmans
Fransen
Jansen
ADVISERENDE LEDEN
2015
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
Milieuambtenaar
Hoofd Milieudienst
Milieuambtenaar
Milieuambtenaar
Afdeling Oost
Beleidsmedewerker
Milieu-ambtenaar
Voorzitter
Milieuambtenaar
Milieuambtenaar
Provinciaal Natuurcentrum
Milieuambtenaar
Milieuambtenaar
Milieuambtenaar
Milieuambtenaar
Medewerker
Milieuambtenaar
Afdelingshoofd
Milieuambtenaar
Milieuambtenaar
Milieuambtenaar
Diensthoofd
Directeur afd. Milieu en Natuur
Cindy
Ivan
Kristel
Pieter
Wouter
Kurt
Patrick
Eugeen
Daniel
Philippe
Ella
Tim
Patrick
Fabian
Trudo
Peter
Joke
Lieve
Raf
Brenckers
Bynens
Ceulemans
Cools
Vanmuysen
Michiels
Golkowski
Govaerts
Jacobs
Luts
Baert
Peeters
Simons
Spreeuwers
Vaes
Bloemen
Vandebeek
Vandebroeck
Vandenborm
Ronny
Jan
Johan
Wuestenberghs
Mampaey
Van den Broek
Wildbeheereenheid Vogelsanck
Wildbeheereenheid Bocholt
Wildbeheereenheid De Zwarte Beek
Wildbeheereenheid Willekesberg
WBE Jacht en natuur Lommel
Wildbeheereenheid Warmbeekvallei
Wildbeheereenheid De Zandhaas
Wildbeheereenheid De Grote Beek
Wildbeheereenheid Teslo
Boerenbond
Landelijke Gilden
Gemeente Hamont-Achel
Stad Lommel
Gemeente Zonhoven
Gemeente Ham
Vlaamse Landmaatschappij
Agentschap voor Natuur en Bos
Gemeente Bocholt
Werkgroep Ecologie Tessenderlo
Gemeente Lummen
Gemeente Tessenderlo
Provincie Limburg, Afd. Natuur
Gemeente Overpelt
Gemeente Neerpelt
Gemeente Leopoldsburg
Gemeente Hechtel-Eksel
PCCE Provinciaal Centrum Cultureel Erfgoed
Gemeente Houthalen-Helchteren
Afdeling Land- en Tuinbouw
Gemeente Heusden-Zolder
Stad Beringen
Gemeente Halen
Provinciaal Natuurcentrum
Provincie Limburg
In 2016 kwam de algemene vergadering bijeen op 8 maart in Beringen. Op de agenda stonden het
financile verslag, de begroting en het werkingsverslag.
10
2.2.3.
RAAD VAN BESTUUR
De raad van bestuur bestond in 2015 uit volgende 9 stemgerechtigde leden.

-> Vanuit groep politiek (min. 1/3e) 4 zetels
Ludwig Vandenhove (provincie), Magda Moons (Zonhoven), Gilbert Lambrechts (Beringen), Jef
Verpoorten (Houthalen-Helchteren)
-> Vanuit groep natuur (min. 1/3e) 3 zetels
Jos Ramaekers (Natuurpunt Limburg), Hans Van den Bossche (Natuurpunt Beringen), Paul Peeters
(Limburgs Landschap)
-> Vanuit groep derden (toerisme, landbouw, WBE) 2 zetels
Christel Maenen (Toerisme Limburg), Liesbeth Fransen (Boerenbond)
Als adviserende leden werden Kurt Michiels vanuit ANB, Ella Baert en Johan Vandenbroek van de
provincie Limburg en Ilse Ideler als directeur toegevoegd.
De raad kwam in 2015 vier keer bijeen op 10/3/15, 19/5/15, 22/9/15 en 15/12/15.
2.2.4.
DAGELIJKS BESTUUR
Het dagelijks bestuur wordt, zoals bepaald door de raad van bestuur, waargenomen door de directeur Ilse
Ideler. Zij neemt de dagelijkse werking waar, koppelt waar nodig terug met de bestuurders en belegt de
vergaderingen van de raad van bestuur.
2.3. STATUTEN
In 2015 werden de statuten aangepast aan het nieuwe bestuurlijk kader en de afstemmingsoefening
tussen de drie Limburgse Regionale Landschappen.
2.4. PERSONEEL
2.4.1.
ORGANIGRAM
11
12
2.4.2.
STAGIAIRS, JOBSTUDENTEN EN VRIJWILLIGERS
2 jongeren zetten in 2015 het beste beentje voor als stagiaire en jobstudent bij het Regionaal Landschap
Lage Kempen:
-
Valerie Van Deurzen, student Hogeschool PXL opleiding Groenmanagement. Stage en vakantiewerk
inventarisatie exoten in houtkanten.
Lotte Deman, studente Thomas Moore Hogeschool Kempen, opleiding Agro- en Biotechnologie, stage
en eindwerk Quick scan inventarisatie houtkanten.
Voor de begeleiding van studenten wordt heel wat tijd vrijgemaakt. In voorbereiding van de stage en de
thesis wordt samen gezocht naar een onderwerp dat relevant is voor de verdere werking van het RLLK. Zo
rendeert de tijd en energie die in de studenten gestoken wordt ook voor de verdere werking. Stagiairs
betekenen vaak een verrijking van de organisatie door hun grote inzet en leergierigheid. Anderzijds leren
de studenten het werkveld kennen doordat zij gedurende een aantal weken meedraaien en arbeid
leveren voor het RLLK.
En vrijwilliger met autisme komt, voor het opdoen van werkervaring, wekelijks n dag ondersteuning
bieden aan de administratie. Een ploeg van een 90 tal vrijwilligers fungeren als peters en meters voor de
controle van de wandelpaden.
2.5. PROFESSIONALISERING VAN DE ORGANISATIE

In 2015 werd de professionalisering van het RLLK verder gezet.
A. Interne communicatie
Het RLLK hecht zeer veel belang aan onderlinge samenwerking (n plus n is drie). Driewekelijks
worden er teamvergaderingen gehouden, waarin werkpunten gedeeld worden. Verder is er structureel
overleg door de cel landschap en natuur, waarbij de lopende planning besproken wordt en
binnenkomende nieuwe vragen worden onderzocht. Ook de cel recreatie komt regelmatig bijeen om voor
een goede klachtopvolging op de wandelpaden te zorgen.
Door regelmatig overleg worden in vroeg stadium mogelijke kruisverbanden en aanknopingspunten
ontdekt. Bilateraal overleg zorgt er verder voor dat er efficint wordt samengewerkt en projecten extra
dimensies krijgen door koppeling met andere projecten. De teamleden zitten opzettelijk door elkaar in
het kantoorgebouw, zo ontstaan er geen besloten circuits en wordt er heel wat binnen- en buitengelopen
bij elkaar. Via een gekoppelde open agenda heeft iedereen ook steeds een helder zicht op de bezigheden
van de andere teamleden.
B. Opvolging functioneren
De directeur volgt dagelijks het functioneren van de personeelsleden op. Op zeer regelmatige basis
worden via bilaterale gesprekken de projecten en het functioneren van het personeelslid besproken.
Jaarlijks worden er ook functioneringsgesprekken gevoerd met het personeel. Hiervoor werden in
onderling overleg taakomschrijvingen vastgelegd. Verder zijn er een aantal algemene aandachtspunten
die voor alle medewerkers terugkomen. Het personeelslid en de directeur maken elk apart een
beoordeling op over het functioneren. In het gesprek worden items waarop de inschatting uiteenloopt of
die aandacht vragen uitgebreid besproken. Het verloop van het gesprek en de gemaakte afspraken
worden vastgelegd in een verslag dat door beiden wordt ondertekend. Het thema stress en preventie van
burn-out was een aandachtspunt in 2015, naast het persoonlijk omgaan met, werd ook gekeken hoe de
organisatie zelf kan zorgen voor minder burn-out en stress.
13
C. Deskundigheidsbevordering
Het RLLK stimuleert een voortdurende deskundigheidsbevordering bij haar personeel. Het personeel
wordt aangespoord en uitgenodigd om externe vorming, bijscholing en leerrijke studiedagen of
seminaries te volgen. In 2015 werd er verder gewerkt aan het voorkomen van burn-out en
stressmanagement. In de begroting wordt voor vorming, training en coaching jaarlijks een budget
voorzien. Elk personeelslid heeft ook een jaarlijks budget om vaktijdschriften en vakliteratuur te bestellen.
Een papieren bibliotheek en een digitale bibliotheek zijn ontsloten via zoekwoorden.
D. Informatica en digitalisering
Alle medewerkers die met landschapsplannen bezig zijn werken met een GIS-systeem (Geographic
Information System). Via een protocol wordt de werkwijze van gebruik van dit GIS systeem beschreven,
een voorbeeld van dit opvolgingsschema staat hieronder. In 2015 werd DIPLA (Digitaal Platform
Landschap) verder ontwikkeld met diverse toepassingen. Het doel van DIPLA is een uniforme werkwijze
invoeren, met behulp van genormeerde acties, voor opmaak van landschapsplannen en calculatie van de
kosten en opbrengsten zoals biomassa. DIPLA levert ook applicaties via smartphones, waarbij rekentools
feedback geven na uitvoering. Het is daardoor een lerend systeem.
E. PAF
RLLK beschikt over een eigen intern projectbeheersysteem, dat gekoppeld is aan de boekhouding. In 2015
bewees het systeem opnieuw zijn nut. Het maakt een optimaal financieel en projectmatig beheer van
grote en kleinere projecten mogelijk. Het systeem heet PAF, wat staat voor Planning Acties
Financin. Het systeem bestaat uit diverse gekoppelde databanken waarin gedetailleerde info wordt
bijgehouden over alle projecten. De financile databank wordt gevoed met de boekhoudkundige,
analytisch ingeboekte data. Nadat de werken zijn uitgevoerd en facturen zijn binnengekomen, kan de
medewerker via een eenvoudige koppeling de link maken tussen de facturen en de acties en hiermee ook
de declaratie naar de subsidiegevers uitvoeren. Hiermee wordt voorkomen dat facturen worden vergeten
bij declaraties of dat ze per ongeluk- in twee verschillende projecten worden gedeclareerd.
F. Aanbesteding, financin en boekhouding
Voor bestellingen, facturatie en betalingen bestaat een protocol dat strikt gevolgd wordt door alle
personeelsleden en dat de regels van openbare aanbesteding uit de Wet op de Overheidsopdrachten
volgt. Een werkgroep overheidsopdrachten begeleidt de aanbesteding. Bestellingen worden steeds door
de directeur ondertekend. Voor de betaling van facturen is de handtekening van de besteller vereist, die
zo kan controleren of het geleverde goed voldeed, naast die van de directeur of een bestuurder.
Voor lke bestelling van goederen wordt een marktraadpleging bij minstens drie leveranciers gehouden,
ook voor kleine bedragen. Voor bedragen hoger dan 8.500 (excl. BTW) wordt volgens de geldende
regels een onderhandelingsprocedure opgezet waarbij minimum drie offerteaanvragen met bestekken
uitgestuurd worden en gunningverslagen worden opgemaakt. Het verslag wordt opgemaakt door de
werkgroep overheidsopdrachten en ondertekend door de directeur. Deze verslagen worden genummerd
en gekoppeld aan de facturen en zijn steeds ter inzage op kantoor en worden desgevraagd aan de
subsidirende instantie overgemaakt. Voor bedragen hoger dan 85.000 (excl. BTW) wordt een openbare
aanbesteding of openbare offerteraadpleging georganiseerd, met publicatie in de daarvoor aangewezen
bladen.
De boekhouding wordt uitbesteed aan een professioneel boekhoudkantoor en voldoet aan de wettelijke
normen. Er wordt gewerkt met een analytische boekhouding zodat de kosten en inkomsten van elk
deelproject kunnen worden gevolgd. Maandelijks wordt een opvolgingsverslag opgemaakt, na input van
de boekhouding. Driemaandelijks wordt dit voorgelegd op de raad van bestuur.
Om de financile situatie goed op te volgen wordt gewerkt met een financieel plan dat een goede
prognose geeft van de liquiditeiten, wat nodig is gezien de prefinanciering die het RLLK voor projecten
14
vaak moet doen. Voor de meeste projecten zijn regelingen gemaakt m.b.t. prefinanciering. Een extern
bedrijfsrevisor controleert de boekhouding.
G. Financile controles
In 2015 werd het RLLK uitgebreid gecontroleerd vanuit het Europese project Twecom. Externe bureaus
controleerden minutieus de boekhouding, facturatie, aanbesteding, declaraties en tijdsbesteding van de
medewerkers. De controles verliepen steeds zeer goed en gaven geen aanleiding tot opmerkingen.
H. Huisvesting
Het RLLK is nog steeds gehuisvest in Houthalen-Helchteren op de Grote Baan 176. De tuin van het huis is
een waardevolle ecologische demonstratietuin. Er staat twee bijenkasten die voldoende nectar en
stuifmeel vinden in de kantoortuin en omgeving. Er werden diverse waarnemingen van insecten gedaan
die steeds worden ingegeven in waarnemingen.be.
I. Ecologische voetafdruk RLLK
Het verminderen van onze ecologische voetafdruk is een permanent aandachtspunt. De inrichting van het
kantoor en het onderhoud gebeurden met ecologische producten. Ook voor kantinebenodigdheden
worden biologische producten en fairtrade producten gekocht. Afval wordt gesorteerd en groenafval
wordt gecomposteerd in eigen tuin. Er wordt enkel gerecycleerd papier gebruikt voor kopies en print.
Standaard wordt rector verso gewerkt. De landschapskrant wordt op milieuvriendelijk papier gedrukt.
Voor de teamleden staat een handige plooifiets ter beschikking waardoor korte verplaatsingen met de
fiets kunnen gebeuren. Deze fiets kan ook in een auto worden meegenomen om verplaatsingen op terrein
mee te vergemakkelijken. Voor verplaatsingen met de eigen fiets was ook in 2015 een extra
fietsvergoeding verkrijgbaar, als stimulerende maatregel om personeel aan te moedigen met de fiets naar
het werk te komen. Drie werknemers neemt consequent de fiets van huis naar werk. Diverse teamleden
doen aan carpooling en rijden samen naar het werk. Twee bedrijfswagens worden gemeenschappelijk
door het personeel gebruikt.
De lichten en computer(schermen)worden uitgedaan tijdens pauzes. De halogeen verlichting werd
vervangen door energievriendelijkere LED lampen.
2.6. OVERLEG EN SAMENWERKING MET PARTNERS

Het RLLK overlegde gedurende het hele jaar continu met haar partners, zowel terrein gebonden als thema
gebonden. Structureel regelmatig overleg was er met: de provincie Limburg (afdeling Milieu en Natuur),
Klankbordgroep Biomassa, Het Provinciaal Natuur Centrum Craenevenne, Limnet (Limburgs Natuur- en
Milieueducatie netwerk), het overleg Natuuractoren Limburg, ANB (Limburg), VORL (Vlaams Overleg
Regionale Landschappen), de drie Limburgse Regionale Landschappen, OE (Agentschap Onroerend
Erfgoed), Limburgs Landschap, Werkgroep Isis en Natuurpunt. In 2015 nam het RLLK deel aan zes
Overlegplatformen rond de Instandhoudings doelstellingen IHD onder leiding van ANB.
RLLK werkt structureel samen met de partners in de gebiedsgerichte projecten Bosland, De Wijers en De
Merode. In 2015 werd ook een werking (her)opgestart voor het gebied Groote Heide.
RLLK neemt actief deel aan het Vlaams Overleg Regionale Landschappen (VORL). Ilse Ideler beheert de
gemeenschappelijke rekening van de feitelijke vereniging. Regelmatig vergaderen de cordinatoren van
de Vlaamse regionale landschappen, onder voorzitterschap van Dirk Cuvelier van RLWH. Doel: bespreken
gemeenschappelijke problemen, belangen en doelstellingen; uitwisselen van ideen Tussen de
regionale landschappen onderling is er ook frequent informeel overleg. Een gemeenschappelijk betaalde
adviseur ondersteunt de RLn met koepelwerk en beleidsvoorbereiding.
Het VORL is lid van Civilscape (d.i. het netwerk van Europese ngos ter ondersteuning van de Europese
Landschapsconventie).
15
2.7. COMMUNICATIE
De communicatie die het RLLK inzet is steeds een middel om onze doelstellingen te bereiken. Het
ondersteunt de terreinacties. Verschillende kanalen worden ingezet om onze boodschap steeds zo fris en
begrijpbaar mogelijk over te brengen. Hieronder worden kort diverse items uit de communicatiestrategie
besproken.
2.7.1.
-
LANDSCHAPSKRANTEN
Datum: april en juli 2015

Financiering: Algemene middelen
Doelstelling: draagvlakverbreding, mensen laten kennismaken & zorg leren dragen voor het
landschap
Communicatie: 119.000 exemplaren werden in totaal verspreid.
Ecotoets: 100% gerecycl papier, Limburgse drukkerij, zodat vervuiling door transport beperkt blijft.
Het lentenummer gaf aandacht aan natuur in je buurt, waarin 6 bijzondere en zeldzame soorten onder
de loep werden genomen: kamsalamander, koninginnenpage, vleermuizen, ooievaar, levendbarende
hagedis en de ijsvogel. In de krant werden mensen hartelijk uitgenodigd om aan de erfgoeddag te
participeren, die het RLLK organiseerde ism de gemeente Lummen en Natuurpunt Lummen aan de 1000
jarige eik.
Het zomernummer herhaalde het thema natuur in je buurt, waarin 6 bijzondere en zeldzame soorten
onder de loep werden genomen: boomkikker, heivlinder, kommavlinder, vleermuizen, levendbarende
hagedis en het vliegend hert. In de krant werd ook opgeroepen om mee te doen aan de Big Jump, die het
RLLK ism Natuurpunt Houthalen-Helchteren organiseerde.
16
2.7.2.
-
WEBSITES
Datum: doorlopend
Trekker: RLLK
Partners en Samenwerking: Eigen initiatief en organisatie van het RLLK.
Financiering: Algemene middelen (MINA)
Doelgroepen: alle doelgroepen van het RLLK (WBEs, natuurverenigingen, landbouwers, toeristische
organisaties, gemeenten, provincie, recreanten) en inwoners van het Regionaal Landschap Lage
Kempen
Doelstelling: draagvlak creren voor natuur- en landschapszorg, bieden van een informatief en
communicatief platform.
Communicatie: via zoekpaginas, pers
Nazorg: regelmatige updates van de websites
Ecotoets: nvt
RLLK creerde naast haar eigen website www.RLLK.be, ook de websites www.duizendjarigeeik.be en
www.knoteiken.be, www.twecom.eu alsook www.landschapssterren.be.
De website www.wandeleninLimburg.be wordt met RLKM en RLH gedeeld.
De website www.plantvanhier.be wordt met RLH gedeeld.
We telden in totaal 43.432 unieke bezoekers en 333.080 bezochte pagina's op de door RLLK beheerde
websites. De websites hebben in de eerste plaats als doel meer draagvlak te creren voor natuur- en
landschapsontwikkeling. Daarnaast willen ze een interactief en informatief platform bieden voor onze
doelgroepen en bezoekers. Op de websites willen we de bezoekers laten kennismaken met de eigenheid
van de Lage Kempen en de themas waarrond het RLLK werkt. Aan de hand van deze website kunnen we
zowel onze eigen doelgroepen bereiken, als genteresseerden en bezoekers ver buiten de grenzen van
onze doelgroepen of de Lage Kempen.
Ook op Facebook heef het RLLK haar eigen pagina: www.facebook.com/lagekempen. Hierop worden de
laatste nieuwtjes uit het regionaal landschap gepost, evenals fotos en filmpjes van werkzaamheden,
activiteiten en wetenswaardigheden. Vandaag zijn er al 841 mensen fan van onze facebookpagina.
Wandelen in Limburg
De drie regionale landschappen in Limburg verzorgen te samen een informatieve website:
www.wandeleninlimburg.be. Zo kan de wandelaar vandaag op de website zelf op zoek gaan naar de voor
hem meest geschikte wandeling: op type landschap, op gemeente, op kindvriendelijkheid en zo meer.
Ook Toerisme Limburg neemt de website mee op in haar communicatie over wandelen. In 2015 werden
de voorbereidingen gedaan om de website uit te breiden en te verbeteren. Dit wordt in 2016
gerealiseerd.
2.7.3.
PERS
Het Regionaal Landschap onderhoudt met zorg de contacten met de pers. Het RLLK heeft ervoor gekozen
om via n centrale contactpersoon de pers tegemoet te treden, met name de
communicatiemedewerkster. Zij fungeert als eerste aanspreekpunt voor alle contacten met de pers. Zo
kan de pers het RLLK makkelijk bereiken en ontstaat er een persoonlijke relatie, die de contacten ten
goede komt.
Afhankelijk van het onderwerp (nieuwswaarde, fotowaarde, belangrijkheid) organiseert het RLLK,
samen met de eventuele partners een persmoment om de pers te woord te staan. Als het een minder
17
groots nieuwsitem is, volstaat een uitgestuurd persbericht. In 2015 werden RLLK of haar projecten in 69
media-artikels vermeld.
2.7.4.
HUISSTIJL
Het RLLK waakt over een uniforme huisstijl. Zo gebruiken we steeds hetzelfde lettertype in onze uitgaven
en hebben we twee hoofdkleuren die de herkenbaarheid van de publicaties van het RLLK moeten
verhogen: magenta en groen. De kleuren komen ook terug in ons vlinder-logo. Zowel de kleuren als het
logo stralen frisheid en vernieuwing uit en richten zich, niet enkel op het natuur aspect. In ons logo zit
ook onze baseline vervat: Natuur-mensen-cultuur.
De afgelopen jaren hebben we aantal promotie-items ontwikkeld die worden ingezet tijdens activiteiten
en evenementen: roll-up banners (doe-ontdek-beleef), ringmappen, symposiummapjes, vlaggen,
beachvlaggen, een paalbanier aan het kantoor en werfborden voor de werkzaamheden op het terrein. We
beschikken ook over een tent-stand die op publieksmomenten kan opgezet worden en een grote banner
die het energieke landschap in alle aspecten toont.
Werfborden. We hebben sterk genvesteerd in een duidelijke en sterk aanwezige communicatie op het
terrein. Met de opvallende werfborden wordt in detail verteld waarom een actie gebeurt en wat het
verwachte resultaat is. Er komen als resultaat van deze communicatie zeer weinig opmerkingen of
klachten. Voorbijgangers appreciren de goede communicatie. Bij alle werkzaamheden van het RLLK
wordt zon werfbord geplaatst. Op het werfbord is een kliklijst voorzien aan beide zijden. Hierin plaatst de
projectleider, op een makkelijk aanpasbaar A3 formaat, informatie over de werf, die optimaal is
aangepast aan de plaats waar het bord zich bevindt. De borden zijn daardoor makkelijk aanpasbaar,
makkelijk verplaatsbaar en de passant is steeds up to date over de werkzaamheden in zijn of haar buurt.
Huis aan huisbedeling en meeneembare foldertjes
In het kader van de werkzaamheden aan houtkanten merkten we dat er heel wat misverstanden en
onduidelijkheden leven. Om op een goede manier te communiceren wat en waarom houtkanten opnieuw
in beheer worden genomen, werd een plooifolder gemaakt die door de ploegbazen ter plekke wordt
gebust in de brievenbussen van de omwonenden of wordt afgegeven aan voorbijgangers die zich vragen
stellen.
18
3. ACTIVITEITEN EN PROJECTEN
3.1. NATUURBEHOUD, KLEINE LANDSCHAPSELEMENTEN, LANDSCHAPSZORG EN
STREEKEIGEN KARAKTER
3.1.1.
OVERZICHT BEREIKTE RESULTATEN VAN ALLE TERREINACTIES IN 2015
RLLK monitort zorgvuldig alle acties die zij uitvoert op terrein. Via GIS worden acties op perceelsniveau
ingetekend. Op deze wijze kunnen er nadien ook berekeningen gemaakt worden. In onderstaand
overzicht zijn alle acties opgenomen die in 2015 op terrein zijn uitgevoerd (de acties van de
bedrijfsplanner VLM, hoewel vaak mede opgevolgd en gestimuleerd door RLLK, zijn niet opgenomen).
Soort actie
2015
Maaibeheer, hooiland, weide
ha
11
Aanleg/herstel heggen
km
0,99
Biodiversiteitsakkers
ha
72,9
Herstel poel/ven/vijver
ha
1,4
Aanplant bos
ha
0,8
Creatie open plekken, mantelzoom en hakhoutbeheer in bos
ha
20,8
Heideherstel
ha
4,48
Parkherstel & -heraanleg
ha
25,4
Herstel houtkant
km
Herstel houtkant
17.766
Genventariseerde houtkanten ifv beheerplan
km
120
Exotenbestrijding (bos/park)
ha
50,80
Exotenbestrijding houtkanten
km
53,98
Verzorgde zaad/hoogstamboomgaard
ha
2,5
Aanplant hoogstambomen & hoogstamfruitbomen
stuks
113
Plantgoed (Plant van Hier)
stuks
5.300
Aanleg recreatief pad
km
18
Regulier beheerd wandelpad
km
83
19
3.1.2.
SPECIALE BESCHERMINGSZONES (SBZ) EN INSTANDHOUDINGSDOELSTELLINGEN (IHDS)
Visie RLLK
Het RLLK heeft een belangrijke taak in het mee realiseren van het Natura 2000 netwerk. Dit werd door
RLLK reeds beschreven in haar definitieve erkenningsaanvraag in 2008.
We schetsen hieronder ten eerste de mogelijke rol van Regionale landschappen in IHD (algemeen), ten
tweede maken we de analyse van de Natura 2000 gebieden in ons werkingsgebied, en ten derde kijken
we hoe wij in de Lage Kempen een gebiedsgerichte werking rond behoud van soorten zien en realiseren.
1. WAAR LIGGEN DE NATURA 2000 GEBIEDEN IN RLLK ?
Europees beschermde gebieden: Natura 2000

Natura 2000 staat voor een Europees netwerk van beschermde gebieden. Het netwerk is de hoeksteen van
het Europese natuurbeleid. Door middel van Natura 2000 wil Europa de biodiversiteit in haar lidstaten
behouden en beschermen. Hiertoe werden speciale beschermingszones aangeduid. De gebieden die deel
uitmaken van dit netwerk worden door twee complementaire Europese richtlijnen bepaald: de
Vogelrichtlijn en de Habitatrichtlijn.
In het kader van de Vogelrichtlijn zijn volgende gebieden in de regio Lage Kempen beschermd:
o Bokrijk en omgeving: 781 ha in Zonhoven (Hasselt en Genk).
o Hechtel-Eksel en Bocholt (en Peer): 9.659 ha.
o Militair domein en vallei van de Zwarte Beek. 8.864 ha in Beringen, Hechtel-Eksel, Heusden-Zolder,
Houthalen-Helchteren, Leopoldsburg en Lommel (en Peer).
o Vijvercomplex van Midden-Limburg. 2.539 ha in Heusden-Zolder, Zonhoven (en Hasselt).
o Hamonterheide, Hageven en Buitenheide (en Stamprooierbroek en Mariahof): 15.301 ha in Bocholt,
Hamont-Achel, Lommel, Neerpelt (en Bree, Dilsen, Kinrooi en Maaseik).
o Demervallei. 5.670 ha in Halen, Lummen (en Hasselt, Herk-de-Stad, Scherpenheuvel-Zichem).
In het kader van de Habitatrichtlijn zijn volgende gebieden in de regio Lage Kempen beschermd:
o Vallei- en brongebied van de Zwarte Beek, Bollisserbeek & Dommel met heide en vengebieden: 8.306
ha.
o Mangelbeek en heide- en vengebieden tussen Houthalen en Gruitrode: 3.768 ha.
o Valleien van de Laambeek, Zonderikbeek, Slangebeek en Roosterbeek met vijvergebieden en heiden:
3.627 ha.
o Hageven met Dommelvallei, Beverbeekse heide, Warmbeek en Wateringen: 1.980 ha
o Abeek met aanliggende moerasgebieden: 2.523 ha
20
Beschermde gebieden vogel- en habitatrichtlijn

2. ROL REGIONAAL LANDSCHAP IN IHD/SBZ
Om soorten te houden in SBZ moeten, in ons versnipperd landschap, ook de randen en de verbindingen
kwalitatief zijn. In elk gebied zal het realiseren van SBZ een werk zijn dat niet door n partner kan
worden gedragen en gerealiseerd. Het zal werk zijn van vele handen en schouders. Het vraagt ook om
maatwerk in elke streek. Een regio met weinig SBZ zones of met SBZ dat volledig in beheer is bij de
sterkste schouders (ANB en natuurverenigingen) vraagt een andere inspanning dan een zone met relatief
veel SBZ en of relatief veel SBZ dat niet bij de sterkste schouders ligt.
In de Lage Kempen hebben we enerzijds veel SBZ n ligt er relatief veel buiten de sterkste schouders.
Onze focus ligt dan ook enerzijds op de niet door het Vlaamse gewest of een natuurvereniging beheerde
SBZ gebieden maar op die gebieden die beheerd worden door particulieren of lokale besturen en
anderzijds op de randen en de verbindingen tussen deze natuurkernen.
In het Vlaams beleid wordt participatie en samenwerking tussen vele partners ook als duidelijk standpunt
naar voren geschoven. Een deel (30%) van de vroegere Vlaamse subsidie wordt door Vlaanderen via de
provincie aan de Regionale Landschappen (en Bosgroepen) gegeven om de lokale werking rond
instandhoudingsdoelstellingen (IHD), de werking rond Groen in de Stad (GIDS) en het
toegankelijkheidsproject Adagio mee uit te voeren.
3. ANALYSE NATURA 2000 GEBIEDEN IN DE LAGE KEMPEN
In de Lage Kempen heeft 70% van de Natura 2000 gebieden een planologische bestemming die voldoende
kansen biedt voor de realisatie van de doelstellingen van het Natura 2000 netwerk. Voor de overige 30%
is een duurzaam natuurbeheer planologisch gezien minder evident.
21
Wanneer we kijken naar de werkelijke situatie op het terrein, blijkt de toepassing van natuurgericht
beheer slechts in ongeveer 40% van de Habitatrichtlijngebieden en in 28% van de Vogelrichtlijngebieden
gegarandeerd. Dit wil zeggen dat de gebieden liggen in bos- of natuurreservaat of militair gebied met een
beheerovereenkomst. Dit betekent dat het natuurgericht beheer in een groot deel van de Natura2000gebieden in RLLK niet zeker is. Maw het zijn de zwakkere schouders die hier de inspanningen moeten
leveren.
Voor grote delen van Natura 2000 is een duurzaam natuurgericht beheer dus actueel nog onvoldoende
verzekerd, niettegenstaande velen een groene planologische bestemming hebben. Reden hiervoor is dat
belangrijke stukken van ons Natura 2000 gebied in particulier bezit zijn, waarbij de eigenaren, tenzij in het
kader van het vergunningenbeleid, niet veel ondersteuning kregen voor het realiseren van de Europese
doelstellingen. Met de recentere Investeringssubsidie Natuur en het nieuwe Natuurdecreet, zijn er echter
wel mogelijkheden om in de kwaliteit van deze natuur te investeren.
Het is duidelijk dat er voor het RLLK een grote opdracht ligt in het creren van draagvlak voor de Natura
2000 gebieden bij het grote publiek en de betrokken particulieren in het bijzonder. Ook zullen er grote
inspanningen geleverd moeten worden om particulieren daadwerkelijk bij te staan via communicatie,
training, concrete ondersteuning en het opzetten van samenwerkingsverbanden.
RLLK
habitat
in reservaat en militair domein met overeenkomst ANB
38%
in domeinbos
2%
geen duurzaam natuurgericht beheer
59%
Tabel natuurgericht beheer in Natura 2000 gebieden binnen RLLK
80
vogelrichtlijn
25%
3%
72%
reservaten,
militair domein
met
overeenkomst
ANB
domeinbos
70
60
50
40
30
geen duurzaam
gericht
natuurbeheer
20
habitatrichtlijngbied
vogelrichtlijngebied
10
RLLK
Verzekerd natuurbeheer in Natura 2000 gebieden binnen RLLK

Relatief belang regio Lage Kempen voor afbakening Natura 2000 gebieden ten opzichte van Vlaanderen
(analyse 2008)
Grondoppervlakte
Habitatrichtlijngebied
Vogelrichtlijngebied
opp.
Vlaand.
1.371.000
101.500
97.380
% maatregel
tov
Vlaanderen
100,00%
7,40%
7,10%
opp.
Lage
Kempen
81.300
16.695
21.143
%
maatregel
tov opp.
LK
100,00%
20,54%
26,01%
aandeel Lage
Kempen
in
het
geheel
van
de
maatregel
5,93%
16,45%
21,71%
22
Zoals reeds omstandig aangetoond in onze definitieve erkenningsaanvraag ligt maar liefst 16,45 %
Habitatrichtlijngebied en 21,71 % Vogelrichtlijngebied van de totaal in Vlaanderen afbakenende zone in
De regio Lage Kempen (= 5,93% van opp. Vlaanderen).
Combineren we de twee bovenstaande berekeningen, dan mogen we concluderen dat van het
Vogelrichtlijngebied in Vlaanderen, dat gn verzekerd natuurbeheer kent, 15,6 % in de Lage Kempen
ligt, dit gaat over in totaal 15.191 ha. (= 97.380 ha * 21,71% * 72%).
Voor Habitatrichtlijngebied in Vlaanderen, dat gn verzekerd natuurbeheer kent, 9,7 % in de Lage
Kempen ligt, dit gaat over in totaal 9.845 ha. (= 101.500 ha * 16,45% * 59%).
De inspanningen die RLLK voor het Natura 2000 Netwerk kan doen is dan ook relatief gezien zeer groot.
4. WERKING RLLK TEN OPZICHTE VAN NATURA 2000 GEBIEDEN EN IHDS

Het RLLK volgt een vijfsporenbeleid wat betreft de Natura 2000 gebieden.
A. Landschapsloket: spontaan aangemelde vragen worden gerelateerd aan IHD.
Bij de aanvraag voor advies van individuele eigenaren of gemeentebesturen wordt eerst bekeken in
welke ruimtelijke context het gebied zich bevindt. Indien de projectafbakening zich geheel of
gedeeltelijk binnen SBZ bevindt zal er bij verdere stappen overleg gepleegd worden met ANB. Zo
worden de aandachtpunten voor Europese natuur in elk project dat toevallig in SBZ ligt,
meegenomen. Indien dit tot de kansen behoort, onderzoeken we of een vraag van deze eigenaar kan
leiden tot een specifiek project met als doel IHD te realiseren (zie verder punt D.)
B. Randen en verbindingen versterken tussen Natura 2000 gebieden.
RLLK besteed veel aandacht aan de (provinciale) natuurverbindingen in ons werkingsgebied. Dikwijls
vormen deze verbindingen een belangrijke link tussen Natura 2000 gebieden. De afgelopen jaren is er
veel werk besteed aan de provinciale natuurverbinding die een connectie maakt tussen de
heideterreinen op de rand van het Kempisch plateau en de heideterreinen in de Antwerpse Kempen
en Nederland en is de belangrijkste en grootste binnen ons werkingsgebied. Het RL zette een overleg
met verschillende actoren in het tussengebied op en onderzocht mogelijke inrichtingen die de
verbinding zouden versterken. Dit project wordt nu sinds 2014 verder uitgewerkt door Valrie
Persoons ism de Lommelse Ondernemers. Ook binnen andere provinciale natuurverbindingen werden
heel wat terreinacties gerealiseerd, bv. in een bufferzone aan Tessenderlo Chemie.
C. Thematische projecten met impact voor IHD gebieden en soorten.
Een belangrijk voorbeeld daarvan is het project Energiek Landschap. Dit project groeit uit tot een
duurzame oplossing voor het beheer van KLE binnen en buiten Natura 2000 gebieden. Goed beheerde
kles zijn noodzakelijke groeninfrastructuur binnen enkele Natura 2000 gebieden. Maar (regulier)
beheer kost geld. Dit geld is dikwijls niet aanwezig, beperkt in tijd of vraagt te grote administratieve
inspanningen. Met het TWECOM project geeft RLLK houtkanten een nieuwe economische rol als
producent van biomassa. Dit een econologisch model maakt het mogelijk om deze kles economische
rendabel te exploiteren binnen ecologische randvoorwaarden en doelstellingen.
D. Uitvoering terreinprojecten
RLLK maakt actief werk van het uitvoeren van acties die IHD helpen realiseren op terrein. Een IHD
cordinator (Joke Roebben) onderzoekt alle kansen en tracht deze tot realisatie te brengen. Zo werden
reeds verschillende ISN projecten (Investeringssubsidie Natuur) ingediend en goedgekeurd. RLLK voert
hiervoor ook een pro-actieve screening uit waarbij een analyse van het werkingsgebied gekoppeld
23
wordt aan de zoekzones van IHD. Op terrein worden acties nauw teruggekoppeld met ANB. Voor de
uitvoering van de ISN projecten, neemt RLLK alle acties op zich van terreinvoorbereiding, ramingen,
gunning aannemer, opmaak vergunningen, begeleiding werken, communicatie, oplevering en opmaak
nazorgplannen.
E. RLLK draagt ook bij aan het maatschappelijk draagvlak voor Natura 2000.
In de landschapskrant (huis aan huis bedeeld) werd in 2015 uitgebreid aandacht besteed aan
bedreigde en kwetsbare soorten. We gaven voorbeeldprojecten, zodat het duidelijk is dat via
natuurherstel we ook echt iets kunnen doen ten voordele van de Europese natuurdoelen.
In 2015 werd ook de voorbereiding gemaakt van een specifieke inspiratiegids rond de Europese
Natuurdoelen in de Lage Kempen. Een 8tal projecten bij verschillend eigenaren, die RLLK uitvoerde of
die in uitvoering zijn, dienen als voorbeeld voor gemeenten, verenigingen en particulieren die
terreinen hebben met kansen voor belangrijk habitatherstel of soortherstel.
In 2015 werden twee grote projecten voorbereid en ingediend, die als kerntaak hebben om binnen het
Natura 2000 netwerk belangrijk natuurherstel uit te voeren. In de loop van 2016 wordt er nieuws over
de al dan niet goedkeuring van deze projecten verwacht. Binnen deze projecten zet RLLK -naast
natuurherstel acties- in op draagvlak bij het grote publiek via communicatie en educatie naar
specifieke groepen zoals gidsen en onderwijs.
LIFE 4WATER Nature & Biodiversity. Ingediend okt 2015.
Partners: ELO (trekker), Natuurpunt, Limburgs Landschap, Regionaal Landschap Lage Kempen,
Agentschap voor Natuur en Bos, Defensie (?)
Hoofddoelstelling is om opnieuw duurzame metapopulaties te ontwikkelen van knoflookpad,
drijvende waterweegbree, gevlekte witsnuitlibel, woudaap en boomkikker en het draagvlak
voor deze acties vergroten.
Met dit project willen de partners binnen het beschreven projectgebied inzetten op 4 E's, nl.
ecologie, economie, educatie en engagement. Met het nieuwe Lifeproject 4WATER worden
vele partners samengebracht om samen de handen in mekaar te slaan en op een duurzame
manier te zorgen voor topnatuur dichtbij en voor de mensen.
Rol RLLK: Acties natuurherstel bij alle particulieren. Acties rond communicatie en educatie
rond watergebonden natuur(herstel) naar het brede publiek.
LIFE Groote Heide. Ingediend okt 2015.
Partners. ANB (trekker), Hamont-Achel, Neerpelt, Bosgroepen, Cranendonck, Heeze-Leende,
Valkenswaard, Eindhoven, Waalre, VMM, Natuurmonumenten, Natuurpunt, LiLa
Hoofddoelstelling: IHD herstel en draagvlak voor natuurherstel.
RLLK: Acties van natuurherstel bij gemeenten Neerpelt en Hamont-Achel. Acties rond
communicatie en educatie gericht op lokale mensen en bezoekers.
24
3.1.3.
ACTIES EN PROJECTEN NATUUR- EN LANDSCHAPSHERSTEL
1. ENERGIEK LANDSCHAP + TWECOM

Verantwoordelijk personeelslid: Joep Fourneau, Bart
Paesen, Hans Jochems + Krista Bovens
Samenwerking
met:
provincie
Limburg,
AgroBeheercentrum,
ANB,
natuurverenigingen,
OVAM, gemeente Bocholt, Innovatiecentrum. Verder partners uit Vlaanderen (Inagro) Duitsland (PUM),
Engeland (ORC) en Nederland (ZLTO)
Financiering via: GLE middelen van de provincie Limburg, Interreg 4B
Totaal budget project 2013-2015: 2.700.000 . Tot budget RLLK eigen acties: 487.000 excl.
projectmanagement en gemeenschappelijke kosten
Doelstelling project:
TWECOM (Towards eco-energetic communities) is een Interreg IVB NWE project dat gestart is op
1/01/2013 en liep tot 31 december 2015. Acht partners uit Belgi, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en
Nederland werken in dit project samen om aan te tonen dat het lokaal valoriseren van houtige biomassa
uit landschapselementen economisch haalbaar is.
Algemene acties
- Overleg met allerhande betrokken actoren in het energieke landschap project: ANB,
natuurverenigingen, landbouw, Cleantech, bosgroepen, Bocholt, OVAM, Do-tank Biomassa
- Oprichting lokale biomassaketen: uitwerking business plan, coperatie oprichting, juridisch kader,
houtkantenplan op streekniveau, bouw DIPLA (Digitaal Platform Landschap)
RLLK als LEADPARTNER
Uitstap 12/3 Biomassaland Nl., Partnermeeting 21/22/4 Nederland
TVEnergy en Prov. Limburg traden uit het project. RLLK maakte wijzigingsaanvraag.
RLLK bereide 2 partnermeetings voor in Engeland en West-Vlaanderen
Declaratie en rapportage, controle outputs en indicatoren, ondersteuning partners
Eindsymposium 17/9/2015 in Leuven ism Inverde-ANB, VEA en IPO (VLM)
Eindrapportage en eindrapport
Oogstbaar landschap
4 demo visits voor gemeenten, landeigenaren, ingenieurs en landbouwers + studenten technisch
onderwijs
Realisatie korte film over korte keten verhaal biomassa -> verwarmen
Overleg en advies aan stad Hasselt
Spreekbeurt op bijeenkomst VVSG
Limburgs overleg biomassa met PNC, RLn, Duurzaam Bouwen, bosgroepen
Houtkantenplan
Globaal houtkantenplan. Constructief overleg met Boerenbond en AGB Noord-Limburg,
Natuurpunt-studie, Natuurpunt-beleid en beheer, Onroerend Erfgoed, St. Hubertusverenigingstudie, Limburgse jachtvereniging, Ovam, ANB, Limburgs Landschap. OE consulenten. Uitkomst is
bouwstenenpakket houtkanten met min-max voorwaarden.
Goedkeuring PDPO Hagehelden rond gemeentelijke houtkantenplannen en betrekken
landbouwers: als verderzetting van werk in Bocholt.
25
Opmaak gemeentelijke houtkantenplan Bocholt en oogstplan winter 16-17. opgemaakt in nauwe

samenwerking met met Natuurpunt Bocholt en ABG. Bouwvergunning aangevraagd (kappen,
snoeien en aanplant).
Overleg met OVAM actieplan biomassa 2015. Ons energiehout valt buiten afvalstromen.
PDPO Hagehelden rond gemeentelijke houtkantenplannen en sensibileren landbouwers ingediend
en goedgekeurd. Gestart 1/12/15
Quick scan protocol voor snelle screening houtkanten opgemaakt met stroomdiagram met
stappenplan naar oogst toe..
Digitaal Platform Landschap DIPLA

Alle RLLK collegas gebruiken nu DIPLA.
Andere partners aan de slag met of interesse voor DIPLA: RLH, RLKM, Agro/Aannemin, PXL,
Universitt Marburg (D) en Engelse en Nederlandse partners.. Interesse vanuit RLZH, provincie
Antwerpen, ANB, INBO, Universiteit Wageningen, Bosgroep Limburg, PXL,
Verduurzaming DIPLA naast RLLK via coperatie ism transitieproject SAM = Profisi coop.
Nieuwe app die quick scan inventariseert is gebruikt voor inventarisatie Bocholt en Overpelt.
Coperatie en installatie verwarming
Ecologiepremie goedgekeurd
Installatie houtsnipperketel en warmtenet geplaatst door Solar Spirit, ketel van Herz.
Ondergrondse opslagbunker gemaakt
Houtsnipperketel en warmtenet (plus informatieve panelen) ingehuldigd 17/9
Oogsten, hakselen, drogen
Machinetrein kraan-velkop-hakselaar van Agro/Aanneming aan het werk diverse locaties.
Hakhoutbeheer houtkanten Bocholt.
2. PARKRANGERS
Verantwoordelijk personeelslid: Frederik Faveere (gemeenten Noorden), Peter Roosen (gemeenten
Zuiden), Joke Roebben (rapportage)
Samenwerking met: gemeente- en stadsbesturen, provincie Limburg
Financiering via: Provincie + Vlaams SALK + cofinanciering regie door gemeenten
Totaal budget 2014: 260.000 (240.000 uitvoering + 20.000 regie). Einddatum 2018.
Het RLLK wil in het kader van dit project de recreatieve wandelroutes en de omgeving met zijn typische
landschapselementen en natuurwaarden behouden, versterken en in de verf zetten. De werkzaamheden
worden verricht door sociale economie bedrijven. Door samen te werken met sociale economiebedrijven
wordt ook bijgedragen aan de realisatie van een extra maatschappelijke doelstelling: meer
werkgelegenheid voor mensen uit de kansengroepen en diversificatie van de landbouw.
Beringen:
- Claveauweg: opruimen van sterk verweerde oude betonpalen (ca 90st). Dit als veiligheidsmaatregel
naar de wandelaars toe en om de landschapsbeeld bepalende dreef extra in de kijker te zetten.
- Kolenspoor: openmaken van oude spoorwegbedding (0,636 ha) door maaien kapwerken
(voorbereidende werken B-mine). Terug in hakhout zetten van de bermen van het oude kolenspoor
en het spoor op zich terug open maaien.
- Recreatie: wandelgebied paal: terug op orde zetten van de verschillende wandellussen. Dit bevat
onder andere het vervangen van verweerde signalisatiepalen of terugzetten van verdwenen
26
signalisatiepalen en icoontjes.
Bocholt:
- Exotenbestrijding (Amerikaanse vogelkers) in gemeentelijke bossen en houtkanten: noodzakelijke
nazorg Am. vogelkers aansluitend op hoofdbehandeling en nabehandeling uitgevoerd binnen het
Leaderexoten- en Parkrangersproject in 19 ha bosgebied.
- Aanplant van ruwe berk op 1,8 hectare grond in functie van boscompensatie. Daarbij werden de
voorziene boswegen in deze aanplant ingezaaid met kruidenrijk grasmengel. Op deze stroken werd
een aangepast maaibeheer toegepast.
Halen:
- Panhoven: opmaak van een bouwvergunning voor het graven van een nieuwe poel in de boomgaard.
Achterstallig hakhoutbeheer van bestaande houtkant (ca 200m) en ondersteuning bij het regulier
onderhoud van het domein door o. a. hagen scheren.
- Oud kerkhof Diestersteenweg: mee ondersteuning verlenen bij de nieuwe aanplant van verschillende
plantenborders op en rond het kerkhof. Daarnaast werd het kerkhof mee onderhouden door
maaiwerken.
- Bossen van Hees: Open houden van open plekken (duinstructuren) binnen het boscomplex van Hees.
Twee zones van ongeveer 0.25 ha.
- Inzaaien van bloemenmengsels: op verschillende locatie op grondgebied halen, o.a. langs de
waterbufferzone langs de Betsersteenweg (locatie met de Zilveren helmen WO I) zijn
biodiversiteitsmengsels ingezaaid.
Ham:
- Genedijk: exotenbestrijding en maaien van een 8 tal vijveroevers gelegen in de Vijverstraat te Ham.
Dit om de open structuur rondom de vijver te behouden.
- Genedijk: aanleg van 70 m knuppelpad voor verder ontsluiting van het vijvergebied.
- Bossen Van Gerhees: exotenbestrijding van Am. Vogelkers. Deze bossen zijn bijna vogelkersvrij. Om
dit zo te behouden was er ondersteuning nodig bij de aanpak de laatste vogelkerspercelen.
- Inzaaien bloemenmengsels: Aan de Blauwe brug zijn verschillende stroken met
biodiversiteitsmengsel ingezaaid.
Hamont-Achel:
- Inrichting Kerkhof Brouwerstraat: Vrijzetten van toekomstbomen door het kappen van niet
toekomstbomen.
- Exotenbestrijding op n perceel in de gemeentebossen: nabehandeling exoten (Amerikaanse
vogelkers). 0,5 ha.
- Maaiwerken op verschillende percelen. In totaal 2.8 ha
- Plaatsen van een stuw om het waterpeil te kunnen regelen op het recent ingerichte terrein te
buitenheide
- Oogsten en aanplanten van eikels in functie van boscompensatie. 0,5 ha
Hechtel-Eksel:
- In den Brand: beheerwerken wandelroute (17 km): vervangen van bordjes, opruimen omgevallen
bomen, palen plaatsen (sturen recreatie), sluikstort verwijderen,
- Basisschool Viejool (Eksel): houtkantenherstel (0,15 ha): exotenbestrijding Amerikaanse vogelkers,
nabehandeling
- Groen speelweefsel Hechtel (6 locaties: 1,5 ha): onderhoud van groene speelweefsels (wieden,
maaien, speelelementen olin, )
- Nabehandeling exoten in houtkanten. Dit zijn gemeentelijke en particuliere houtkanten die reeds een
hoofdbehandeling kregen in het project leader-exoten. Dit gaat in totaal om 7,8 km houtkant.
27
Houthalen-Helchteren:
- Domein Kelchterhoef: Vellen van bomen (berk en zwarte els) binnen oude vijverstructuren met
gagelstruweel en natte heide om zo meer licht en ruimte te creren voor deze zeldzame
plantencombinatie s. (ca 0,5 ha)
- Trage en servitude wegen: Onderhoud van bestaande servitude wegen ( 2 km) door opruimen
sluikstort, en open maaien zodat deze trage wegen onderhouden blijven.
- Inzaaien bloemenmengsels: Aan de ingang van bedrijvencentrum Cleantech aan de voormalige
schachtgebouwen van houthalen Mijn is een combinatie van 1 jarig en meerjarig bloemenmengsel
ingezaaid. (ca 0,5 ha)
- Recreatie: wandelgebied Hengelhoef-Kelchterhoef: terug op orde zetten van de verschillende
wandellussen. Dit bevat onder andere het vervangen van verweerde signalisatiepalen of terugzetten
van verdwenen signalisatiepalen en icoontjes.
Heusden-Zolder:
- Recreatie: wandelgebied Bolderberg: terug op orde zetten van de verschillende wandellussen. Dit
bevat onder andere het vervangen van verweerde signalisatiepalen of terugzetten van verdwenen
- Domherenpark:
- Opmaak van bouwvergunning en kapmachtiging voor verschillendek kapwerken waaronder
omvorming van bosranden en vrijzetten van monumentale bomen.
- Opstarten van regulier beheer (maaiwerken en hagen scheren)
- Achterstallig hakhoutbeheer
- achterstallige maaiwerken
- aanplantingen solitaire bomen
Leopoldsburg:
- Kerk Leopoldsburg en omgeving, uitvoeren zomersnoei en verwijderen van dood hout op alle laan en
dreefbomen rond Kerk.
- Snoeien van hagen in de Leopold III laan.
Lommel:
- Zaadboomgaard:
- scheefgewaaide planten: uitgraven + opnieuw planten met steunpaal
- bamboestokjes, netjes, verwijderen
- maaien en afvoer maaisel (2,15 ha)
- Karrestraterheide, dit gaat om een strook van 2 km lang en 50 m breed. Hier werd heidebeheer
uitgevoerd, verwijderen van vliegdennen en berkenopslag om ruimte te geven aan bestaande heide
- Meysterbergen: heideherstel, exotenbestrijding nabehandeling
- Hoeveheide: Dunning bestand valse acacia. De stammen werden gebruikt om palen te maken. Deze
palen werden rond een landduin geplaatst om betreding van voertuigen tegen te gaan.
Neerpelt:
- Kolisbos: Beheer van bestaande open plekken en bosranden. In totaal werd 5 ha open plek en
bosrand beheerd. Dit bestaat uit het verwijderen van bomenopslag en plaatselijk plaggen.
Overpelt:
- Heesakkerpark:
- Verleggen van wandelpad
- Heidebeheer op geplagde open plekken.
- Schansstraat: Bestrijding Japanse duizendknoop op autochtone locatie (40 m2)
- Onderhoud Nolim bufferzone: nazorg bestrijding Japanse duizendknoop (verspreid voorkomend over
oppervlakte van 0,05 ha), Amerikaanse vogelkers. Uitvoeren van een maaibeheer van het grasland.
28
Beheer landduin.
Tessenderlo:
- Domein De Vloed:
- Achterstallig hakhoutbeheer van o.a. zwarte els, es en zomereik. (houtkantenherstel)
- Bestaande vijverstructuren meer openmaken door kapwerken rondom de oevers van de
vijvers en een bestaand verbost hooiland terug in ere herstellen.
- Omvormen van twee voormalige maisakkers naar kruidenrijke bloemenvelden inclusief het
graven van een poel.
- Schoonhees bufferzone: onderhoud
Zonhoven:
- Parkgebied Den dijk/Dijkbeemden
- Achterstallig maaibeheer van verschillende hooilanden + afvoer maaisel (2,7 ha). Op deze manier
proberen we terug bloemrijke hooilanden te krijgen.
- Aanleg extra lus wandel Heksenpad Lotje met daarbij horend hakhoutbeheer en grachtherstel.
- Recreatie: wandelgebied Teut en Platwijers: terug op orde zetten van de verschillende wandellussen.
Dit bevat onder andere het vervangen van verweerde signalisatiepalen of terugzetten van verdwenen
- Bufferzone: terug in hakhout zetten van een bufferzone rond een kleine KMO zone. Achterstallig
hakhoutbeheer. Dit om een dicht groen scherm te krijgen op termijn. Werken geburen in
verschillende fases.
Lummen: doet niet mee in Parkrangers
3. GROENJOBS BOSLAND
Verantwoordelijk personeelslid: Ilse Ideler, Frederik Faveere
Samenwerking met: gemeenten Hechtel-Eksel, Lommel en Overpelt, ANB
Financiering: 57% Vlaanderen, 43% gemeenten
Tot budget 2015-2017: 458.500 . Subs Vlaand: 220.500 cofin 3 gemeenten: 238.151
Doelstelling:
Binnen Bosland uitvoeren van onrendabele werken in natuur, bos, groen en landschappen dmv
gesubsidieerde sociale economiejobs.
2015
Er werden 8.400 uren gepresteerd door arbeiders uit de sociale economie, wat overeenkomt met 7 VTE.
Voor Hechtel-Eksel zijn dit 6 werkpakketen of 3.600 manuren. Voor Lommel 6 werkpakketen of 3.600
manuren. Voor Overpelt 2 werkpakketen voor 1.200 manuren. RLLK is projecthouder. ANB zorgt voor
werkopdrachten ism de gemeenten. De Winning voert de werken uit en zorgt voor aansturing en
rapportage. De drie gemeenten co-financieren. RLLK stemt af met Parkrangers en volgt globaal op. Taken
Groenjobs: vooral bosgebonden werken, vooral exotenbestrijding.
29
4.
SAMENWERKEN ROND BESTRIJDEN INVASIEVE PLANTENSOORTEN
Verantwoordelijk personeelslid: Ilse Plessers

Samenwerking met: Watering de Dommelvallei, LISRO, RL Kempen en Maasland, stad Peer, gemeente
Bocholt, stad Hamont-Achel, gemeente Neerpelt, gemeente Hechtel-Eksel, gemeente MeeuwenGruitrode
Financiering: 65% Leader, 35% partners
Tot budget 2012-2015: 458.500 . Eigen acties RLLK: 285.000
Doelstelling:
Duurzame bestrijding van invasieve uitheemse plantensoorten op landschapsschaal, met focus op
Amerikaanse vogelkers en reuzenbalsemien door intense samenwerking tussen partners.
2015:
Er werd een handleiding Exotenbestrijding opgemaakt en verspreid.
Idem werd een instructieve filmpje afgewerkt en verspreid.
Een Landschapskrant rond het thema exoten werd verspreid.
Het project werd afgerond in 2015.
5. ONROEREND ERFGOED - LANDSCHAPSANIMATOR

Verantwoordelijk personeelslid: Peter Roosen
Samenwerking met: alle partners
Financiering via: provincie
Totaal jaarbudget: 105.000 + eigenaarsbijdragen 30%
Bescherming landschappen omwille van hun erfgoedwaarde. De landschapsatlas duidt hiervoor
ankerplaatsen of relictzones aan. Een landschapsanimator stimuleert en motiveert mensen om mee te
werken aan projecten rond landschapszorg. Concreet worden herstelwerken onderzocht, voorbereid,
gepland, gefinancierd (max. 70%) en uitgevoerd rond landschapszorg. De werken gebeuren voornamelijk
door een landschapsteam van 5 arbeiders in opdracht van de Regionale Landschappen. Zij zijn specifiek
uitgerust voor het beheer en herstel van deze typische kleine landschapselementen en het klein historisch
erfgoed.
2015
Beringen:
o Dringende ingrepen vrijzetten beschermd Kolenspoor en preventie schade aan kerk door het
in hakhoutbeheer zetten van bomen
Neerpelt:
o aanplant 700 stuks bosplantsoen voor een houtkant bij een particulier
Tessenderlo:
o aanplant houtkanten (400 stuks) en fruitbomen (20 stuks) bij een nieuwe kinderboerderij
Houthalen-Helchteren:
o aanplant hoogstam bomen (beuk en zomereik) in bosverband, dunning bosranden en
monumentale boomverzorging in Hengelhoef
o bijdragen aan project rond herstel historische vijvers in Kelchterhoef
Lommel:
o Aankoop 30 fruitbomen ism boomgaardenstichting voor arboretum Natuurpunt Den Tip
30
Heusden-Zolder:
o Aanplant van 500 stuks bosplantsoen voor een houtkant en fruitbomen bij een particulier
Diverse adviezen aan particulieren en gemeentebesturen en voorbereiding werken 2016.
2016: planning
o Hechtel-Eksel: herstel vijvers door dijkherstel ( kap- en graafwerken) bij particulier aan de
schans van Hoksent
o Lummen:
houtkanten schans van Meldert bij particulier
houtkantherstel bij Equiton
o Eksel: hoogstamfruitboomgaard bij langgevelhoeve van een particulier
o Tessenderlo: vijverherstel en achterstallig hakhoutbeheer bij particulier
o Heusden-Zolder: 900 stuks bosplantsoen en fruitbomen en achterstallig hakhoutbeheer
Ferraris houtwal bij een particulier
o Houthalen-Helchteren:
particulier herstel van historische poel
advies bij opmaak landschapsbeheerplan Den Dool
o Halen:
particulier herstel Ferraris houtwal + boomgaard en poel.
OCMW Diest: houtkant herstel in Halen
o Beringen:
hooilandherstel en houtkantenherstel bij particulier in Koersel
herstel berceau bij kerkfabriek in Koersel
o Hamont-Achel
monumentale boomverzorging bij een particulier
bijdrage aan herstel Beverbeekven en Kastanjedreef
o Ham: herstel Luiks brugje aan trage weg
6 BIJ-ZONDER LANDSCHAP - SAMENAANKOOP ZAAD

Verantwoordelijk personeelslid: Ilse Plessers ism bedrijfsplanner Davy Noelmans
Samenwerking met LiLa, Biotechnicum Bocholt, WBE Grote Beek, WBE Bocholt, WBE Jacht en natuur
Lommel, Limburgse Imkersbond, Lisro, gemeenten Bocholt, Ham, Houthalen-Helchteren.
Financiering via: Provinciaal Reglement subsidiring van biodiversiteitsprojecten
Totaal projectbudget: 8.100 . Voor samenaankoop 2016: volledige financiering door participanten.
Doelstelling project: Door de inzaai van grote oppervlakten met groenbedekkers na de traditionele
landbouwteelt, maar ook van kleine restgronden of klassieke wildakkers krijgen bijen en andere
bestuivers een groot voedselaanbod net op dat moment dat er in de natuur nog maar heel weinig voedsel
voorradig is. Dit extra voedsel is voor hen zeer cruciaal om de winter door te komen. Verder zorgen deze
akkers ook voor extra voedsel voor akkervogels door de groenbedekkers in zaad te laten komen en de
winter door te laten staan. We kiezen expliciet voor niet-behandeld en Belgisch zaadgoed. Dit is nieuw, in
de meeste gevallen wordt zaadgoed behandeld met chemicalien zodat het zaadgoed en de planten
beschermd worden tegen schimmels en ongedierte. Dit is zeer nadelig voor het het bodemleven, maar
zeker ook voor de bijen die zich voeden met de nectar en stuifmeel van deze planten. Er wordt ook
gestreefd naar het gebruik van streekeigen (typsich Kempische) gewassen en het vermijden van het
gebruik van woekerende exoten. We spreken hier over BIJ-Zonder Zaadgoed. Bovendien maken bloeiende
akkers het Limburgse landschap nog aantrekkelijker wat bewoners en toeristen ten zeerste waarderen.
Update feb.
31
Folder voor groepsaankoop zaad verspreid voor WBE, natuurverenigingen, landbouwers en

gemeenten, in de Lage Kempen.
Vier mengels. Bestelling voor 1/2/15, betalen voor 15/2/15, op te halen op kantoor eind maart.
Stijgend succes: 2012: 17ha, 2013: 39 ha, 2014 42 ha, 2015 64 ha.
Via bedrijfsplanner deelname diverse landbouwers.
Gedeeltelijke cofinanciering met Natuur- en Landschapsfonds, voor scholen, wildbeheereenheden,
natuurverenigingen en imkerbonden voor een 5.800 .
Op sommige plaatsen problemen met uitkomst meerjarig zaad.

Voorbereiding voor samenaankoop winter 2015 voor inzaai 2016 ism met RLHV en RLKM.
7. QUICK WINS DE WIJERS

A. Herstel en ontsluiting van het cultuurhistorische landschap en aquatisch systeem van de
abdijvijver domein Kelchterhoef.
Samenwerking met: Gemeente Houthalen-Helchteren, ANB, VLM
Financiering via: 50% quickwin VLM, 50% gemeente HH.
Totaal budget: 20.000
Doelstelling en realisatie
Ontwikkelen open ruimte rondom vijver hoeve Mieneke. Cultuurhistorisch landschap herstel en
meer open ruimte ontwikkeling tussen gagelstruweel en abdijvijver. Juiste locatie omwille van
aanwezigheid smalle beukvaren met diverse specialisten afgestemd. Open ruimte ontwikkeling
door herprofilering van oevers, eiland en maken van bosranden. Communicatie naar recreanten
via interactieve infoborden. Hydrologie blijft probleem, wordt bestudeerd door ANB. Project is
afgerond.
B. Herstel en ontsluiting van het cultuurhistorische landschap rond de Winterbeek
Samenwerking met: Gemeente Houthalen-Helchteren, ANB, VLM
Financiering via: 50% quickwin VLM, 50% gemeente HH.
Totaal budget: 10.000
Doelstelling en realisatie
In dit uniek stukje blauw groene verbinding (Winterbeek) tussen twee sterk verboste
gebieden vinden we meerdere zeer oude hakhoutstoven terug die dringend moesten hersteld
worden. Zoniet zullen deze open scheuren of omwaaien incl. wortelgestel. Door rondom deze
sterk ingespoelde en meanderende beek te werken creren we een corridor tussen twee
bosgebieden waaronder het bosgebied rond het Kanaaltje en de Mangelbeek (ANB). Ook worden
twee open ruimtes met elkaar verbonden door het terugzetten in hakhout. Langsliggende
fietsroute netwerk gaf de mogelijkheid om de werken te communiceren via werfborden. De
Winterbeek zelf lag bezaaid met afval afkomstig van illegale stortingen die werden opgeruimd en
gesorteerd. Project is afgerond.
C. Gagelherstel Kelchterhoef
Samenwerking met: Gemeente Houthalen-Helchteren, ANB
Looptijd: 2015-2016 (feb)
Financiering: Kelchterhoef kostprijs 20.000 , 50% VLM. Gemeente: 5.000 onroerend erfgoed
RLLK 5.000.
Doelstelling en realisatie: verhoging landschaps- en natuurkwaliteit van Kelchterhoef met focus
op gagelstruweel en vijverherstel. Acties: vrijzetten vijverlichamen, strooiselverwijdering,
dijkherstel.
32
D. Promotie De Wijers:
Verantwoordelijk personeelslid: An Bloemen
Samenwerking met: gemeenten De Wijers, toeristische diensten, Toerisme Limburg
Financiering: kostprijs 18.000 , subs. VLM 4.500 , cofin RLLK.
Doelstelling en realisatie: Promotie voor De Wijers via de realisatie van een hernieuwde
ontdekkingskaart, een set van 6 zoekkaarten en een uitleenbare infostand over De Wijers.
E. Groenomvorming Circuit Terlaemen
Samenwerking met: Circuit, gemeente Heusden-Zolder
Financiering : kostprijs 40.000 , subs VLM 20.000 , vzw Terlaemen 20.000
Doelstelling en realisatie: groenomvorming door wankele dennenbomen en Amerikaanse
vogelkers te vervangen door inheemse bomen en struiken via kappingen, hakhoutbeheer
en aanplant. Erosiebestrijding op hellingen via aanplant van heide, brem en spork.
Participatietraject naar omwonenden.
8. INVESTERINGSSUBSIDIE NATUUR (ISN) (QUICK WINS IHD)

Verantwoordelijk personeelslid: Joke Roebben
1. BUITENHEIDE HAMONT-ACHEL
Samenwerking met: Gemeente HA, ANB
Financiering via: 90% quickwin, 10% gemeente.
Totaal budget: 24.000 waarvan 21.687 subsidie ANB
Doelstelling project. (2014-2015)
In het Natura2000-gebied Hamonterheide werd het leef- en foerageergebied van de grauwe
klauwier verbeterd Dat gebeurde door de aanleg van twee poelen, het opnieuw in hakhout zetten
van de houtkant, opslag te verwijderen, de verruigde graslanden te maaien en een bosrand te
creren.
Begin 2015 gebeurden nog kap en plantwerken (400 stuks plantgoed) en werd er nog bijkomend
gemaaid voor bodemherstel. In juni + juli was overleg met Natuurpunt Hamont-Achel +
Werkgroep Isis over een knelpunt rond gekapte eiken. Er werd een terreinbezoek voor
genteresseerden georganiseerd.
Project is afgerond. De moerassprinkhaan heeft het gebied al ingenomen.
2. BEVERBEEKSE HEIDE HAMONT-ACHEL
Samenwerking met: Gemeente HA, ANB
Financiering via: 90% quickwin, 10% gemeente.
Totaal budget: 25.900 , waarvan 21.687 ANB, cofin gemeente
Doelstelling project (2015-2016)
Het Paardeven terug met het Putven verbinden zodat flora en fauna gebonden aan vennen, natte
heide en droge heide meer kans hebben om een geschikt habitat te vinden, stand te houden en
uit te breiden. Door een brede bosrand met plagplekken te ontwikkelen langsheen de
verbindende bospaden, krijgt deze bosrand een corridorfunctie. In functie van droge en natte
heide en nachtzwaluw.
2015: Opmaak vergunningen. Wijziging van het bosbeheerplan. Communicatieplan ism met
gemeente. Artikel in de Belleman + 17/1/16 gegidste wandeling en persmoment voorjaar.
33
3. KASTANJEDREEF HAMONT-ACHEL
Samenwerking met: KUL, ANB
Financiering: budget: 10.108 (ANB: 7.371 + KUL: 1.140)
Doelstelling project (2015-2016)
Binnen dit project wordt er meegewerkt aan de prioritaire inspanning: Versterking van het
mozaeklandschap via de versterking van de basisnatuurkwaliteit en het behoud en herstel van de
bocagelandschappen hier bestaande uit een mozaek van kleine landschapselementen (netwerk
van wallen, greppels, taluds, houtkanten en dreven) in een oud landbouwlandschap dat twee
grote natuurkernen (Beverbeekse heide en Haartenheide) verbindt.
Door het behoud en de versterking van dit mozaeklandschap door binnen dit project oude holle
bomen in de aanwezige dreven nu en in de toekomst te voorzien, wordt een goede lokale staat
van instandhouding gerealiseerd van de leefgebieden van de Europees te beschermen
vleermuizen watervleermuis, gewone dwergvleer-muis, gewone grootoorvleermuis en rosse
vleermuis met hier als belangrijkste soort de rosse vleermuis.
2015: Opmaak vergunningen. Voorstelling op MinaRaad in sept. 1 november start van de werken,
in de te kappen bomen zijn de overwinteringsholtes van de vleermuizen preventief dicht-geniet
zodat ze zich hierin niet kunnen nestelen. In de winter aanplant tamme kastanjes en winterlindes
en grauwe abelen. Artikel in gemeentelijk infoblad De Belleman.
4. MOLENHEIDE
Samenwerking met: gemeente Houthalen-Helchteren, vzw Molenheide, ANB
Financiering via samenwerkingsovereenkomst ANB. Kosten 6.500 .
Doelstelling: 2015. Ven herstel en aanschuinen oevers in functie van heideherstel. Informatie aan
bezoekers van het park over de Europese doelstellingen Natura 2000 via een nieuw onthaalbord.
Verbetering van de ingangspoort .
5. LANDDUINHERSTEL DEN BRAND Hechtel-Eksel (2015-2016)
Doelstelling project: 8ha. Landduinherstel.
Totaal budget: 161.000 . 80 % 128.800 ANB/ELFPO 20% gemeente
2015: goedkeuring. Communicatieplan opgemaakt. Voorbereiding vergunningsprocedure (MER
ontheffing) en aanpassing bosbeheerplan.
6. PARTICULIER in De Wijers (2015-2016)
Doelstelling: inrichting voor knoflookpad en boomkikker
Totaal budget: 75.776 60.621 ANB/ELFPO 20% particulier
2015: goedkeuring
9. PDPO Hagehelden
Verantwoordelijk personeelslid: Joep Fourneau (trekker) + Bart Paesen (ondersteuning) + Krista

Bovens (admi)
Samenwerking met: RLH, AgroBeheerCentrum Eco. Betrokken gemeenten: Neerpelt, Hamont-Achel,
Houthalen-Helchteren; Overpelt, Hechtel-Eksel, Kortessem, Borgloon.
2015-2018. Financiering via: 65% PDPO, gemeenten.
Doelstelling: Via de opmaak van digitale en aanpasbare gemeentelijke houtkantenplannen kunnen
gemeenten hun houtkanten beheren en inzetten als hernieuwbare klimaat-neutrale energiebron wat
o.a. grote economische en ecologische voordelen geeft.
34
Opmaak gemeentelijk houtkantenplan en quick scan inventaris houtkanten: een concreet en

onderbouwd toekomst- en beheerplan voor de houtkanten dat rekening houdt met alle
functies van deze houtkanten op vlak van energie en grondstof, ecologie, landbouw en
eventuele recreatieve functies. Het gemeentelijk houtkantenplan is een digitaal en flexibel
plan.
o Exotenbestrijding en voorbereiding eerste oogst
o Draagvlak bij landbouwers als meest betrokken partij (eigenaar, uitvoerder werken)
o Opzetten van een lokale verwerkingsketen.
o Afzetmarkt bevorderen
o Communicatie, draagvlak
o Label ontwikkeling (Kortweg Natuur)
Financiering: PDPO 65%. RLLK cofin eigen alg lonen. Partners: cofin eigen kosten.
o
2015
Startvergadering december
10. LANDSCHAPSLOKET: ADVIEZEN AAN GEMEENTEN EN PARTICULIEREN

ROND LANDSCHAP EN NATUUR
Diverse personeelsleden geven adviezen aan particulieren, bedrijven en openbare besturen.
Dit kan gaan over een simpel telefonisch advies, maar ook over het toesturen van schriftelijk advies
en linken naar andere bronnen, mogelijkheden of organisaties.
Een advies kan ook bestaan uit het ter plaatse komen kijken en een advies geven, tem opmaak van
plannen, die niet leiden tot een uitvoering op terrein door het RLLK. De Landschapsanimator gaf in
2015 18 dergelijke uitgebreide adviezen.
11. LANDBOUW-BEDRIJFSPLANNER
Bedrijfsplanner Davy Noelmans, werkt nauw samen met het RLLK. In 2015 werden door hem bij 85
landbouwers bedrijfsplannen opgemaakt. Deze contacten leidden tot 47 afgesloten contracten waarin
voor 254 objecten beheerovereenkomsten werden gemaakt.
Aantal objecten
Kleine landschapselementen KLE
26
Botanisch Beheer
3
Erosie
7
FaunaVoedselGewas
45
Weidevogelbeheer
32
Faunastrook gras&kruiden
70
Perceelsrandenbeheer
71
oppervlakte
4,81 ha
1,8 ha
15,23 ha
62,67 ha
64,75 ha
21,61 ha
35
D. TOEKOMSTIGE INGEDIENDE PROJECTEN

Niet weerhouden
Snippergie: Leaderproject rond energiek landschap in Meeuwen-Gruitrode, ingediend door LISRO. RLLK
trad op als co-promotor
PDPO Bij-O-diversiteit samenwerking tussen de 3 RLn en de Provincie. Doel om Limburg-breed een
project op te zetten met een menukaart om acties in alle gemeente uit voeren rond wilde bijen, met als
focus (rode draad) de bermen van het fietsroutenetwerk.
Ingediend, nog geen beslissing in 2015.
Interreg N-Vl Ecoeco.
Economy to Ecology Ecology to Economy. Een duurzame economische basis leggen onder
bosecosystemen als leverancier van hernieuwbare grondstoffen voor de bio-gebaseerde economie.
Ecologische en maatschappelijke duurzaamheid begeleiden de economische focus van het project.
Partners: Inverde (trekker), ANB, StaatsBosBeheer, Bosgroep Zuid Nl, Prov. Antwerpen. Andere partners:
bosgroepen Limburg, Looptijd 3 jaar. RLLK: opbouw know how ten gunste van oprichting van een
biomassaplein in Limburg. Tot budget : 183.000 (50% Interreg 91.500 - 50 % RLLK).
Interreg N-Vl 2BeConnect.
Biodiversiteit en Bedrijventerreinen. Inrichtingsprojecten te realiseren in de periode 2016-2019, binnen
het kader van de ontwikkeling van multifunctionele groene infrastructuurelement en op
bedrijventerreinen en als verbinding tussen bedrijventerreinen.
Partners: LNE (trekker), ANB, Inverde, Landschapsbeheer Zeeland, POM Vlaams-Brabant, SPK, INBO,
Lommelse Ondernemersclub, Huis vd Brabantse Kempen, Den Bosch, DLG, RLNH, Helmond, HAS,
Prov. Antwerpen.
Looptijd 3 jaar 2016-2017-2018. Totaal budget 238.000 . 50% Interreg. 50% Circuit + LiLa + RLLK +
VLM (?)
Acties RLLK: omvorming groenbeheer Circuit Zolder, ondersteuning Lila, advies en ondersteuning
nieuwe bedrijven in De Wijers
LIFE 4WATER Nature & Biodiversity.
Partners: ELO (trekker), Natuurpunt, Limburgs Landschap, Regionaal Landschap Lage Kempen,
Hoofddoelstelling is om opnieuw duurzame metapopulaties te ontwikkelen van knoflookpad,
drijvende waterweegbree, gevlekte witsnuitlibel, woudaap en boomkikker.
Met dit project willen de partners binnen het beschreven projectgebied inzetten op 4 E's, nl. ecologie,
economie, educatie en engagement. Met het nieuwe Lifeproject 4WATER worden vele partners
samengebracht om samen de handen in mekaar te slaan en op een duurzame manier te zorgen voor
topnatuur dichtbij en voor de mensen. Deze samenwerking maakt dat er nieuwe en unieke
ecologische troeven kunnen ontwikkeld worden.
RLLK: Acties bij alle particulieren. Acties rond communicatie bij lokale mensen en educatie rond
watergebonden natuur(herstel).
LIFE Groote Heide.
Partners. Hamont-Achel, Neerpelt. ANB. Bosgroep. Nederlandse gemeenten Cranendonck, HeezeLeende, Valkenswaard, Eindhoven, Waalre, Bosgroepen, VMM, Natuurmonumenten, Natuurpunt,
LiLa
36
Hoofddoelstelling: IHD herstel en draagvlak voor natuurherstel.

RLLK: Acties bij gemeenten. Acties rond communicatie bij lokale mensen
In onderzoek
Life Vleermuizen. Indiening bleek niet haalbaar in 2015
o Partners. RLKGN, RLV, RLKM, RLHV, SPK, Centrum Duurzaam Groen
o Hoofddoelstelling: zomerverblijf voor vleermuizen
o RLLK: Acties bij gemeenten (kerken, historische huizen)
o Financiering: Life 60%.
Biomassaplein Houthalen (LSM)
In onderzoek en afhankelijk van huurkoop geschikt terrein door Inverde.
IOED Intergemeentelijk Onroerend Erfgoeddiensten
RLLK wil in 2016 de mogelijkheid tot oprichting van een IOED onderzoeken.
In deze samenwerkingsvorm staat de zorg voor het onroerend erfgoed als geheel centraal. De
IOEDs ontwikkelen en stimuleren een duurzaam, kwaliteitsvol en integraal onroerend erfgoedbeleid op
het lokale niveau. Zij adviseren de aangesloten gemeentes bij alle concrete dossiers m.b.t. het onroerend
erfgoed, maar zorgen ook voor een integratie van de onroerend erfgoedzorg binnen de ruimtelijke
planning. Zij staan in voor de inventarisatie van het onroerend erfgoed binnen hun werkingsgebied. Tot
slot organiseren zij allerlei initiatieven die bijdragen aan een verbeterde zichtbaarheid en herkenbaarheid
van het lokale onroerend erfgoed bij het grote publiek.
Community Energy Energising Communities (CEEC)
Kansverkenning thema energiek landschap ism Agro/Aanneming.
3.2. EDUCATIE, RECREATIE EN DRAAGVLAK VOOR NATUUR EN LANDSCHAP

1. LANDSCHAPSPARK BOSLAND
Verantwoordelijk personeelslid: verspreid
Samenwerking met: ANB, Bosland gemeenten, Toerisme Limburg
Financiering via: reguliere middelen
Doelstelling project
Kansen creren en realiseren voor een duurzame ontwikkeling van de natuur- en landschapskwaliteit in
Bosland. Draagvlak verhogen bij inwoners en bezoekers voor de kwaliteiten van dit gebied.
1. Expliciteren en profileren van de streekidentiteit
- Wandelkaarten in Bosland aanpassen aan nieuwe beeldkwaliteitsplan.
2. Samenwerking en afstemming tussen gemeenten, sectoren en actoren
- Opvolgen Beheercomit, cordinatiecel Bosland.
3. Natuur- & landschapsherstel stimuleren bij particulieren, landbouwers, gemeenten, bedrijven
- Aanvraag groenjobs voor Bosland
4. Reveleren en in verband brengen van lokale geschiedenis en ecologische functies
5. Inwoners, bezoekers en gebruikers van de regio educeren over streek- en natuur
37
6. Kwaliteitsvolle en gepaste toeristische & recreatieve vertaling maken van het landschap
- Aanpassing wandelkaarten met nodige actuele aanpassingen en correcties
- Ontwikkeling Wandelroute Hobos: terreinverkenning, overleg met partners, vergunning, opmaak
kaart. Geopend op 21 juni.
- Alle wandelgebieden inventaris regulier onderhoud in de maak.
- Onderzoek wandelknooppuntnetwerk Lange Afstandswandeling - wandelverbindingen:
onderzoek met raming kosten (ook vr onderhoud) en inspanning. Samenwerking met Nederlandse
gemeenten in onderzoek naar aansluiting wandelen en gebruik wandelapp. Knelpunt rond
afbakening wandelnetwerken met Vlaanderen: overleg met Toerisme Vlaanderen.
2. LANDSCHAPSPARK DE WIJERS
Samenwerking met: VLM, gemeenten (lum-zon-has-diep-houth-heusd-genk), partners De Wijers
Financiering via: reguliere middelen
Doelstelling
Kansen creren voor een duurzame ontwikkeling van de natuur- en landschapskwaliteit en natuurgerichte
recreatie en -educatie in De Wijers
1. Expliciteren en profileren van de streekidentiteit
- Herkenningspunten op diverse locaties in De Wijers. Opmaak en plaatsing infozuilen en
infowanden (zie Life 3Water).
- Plaatsing webcam
2. Samenwerking en afstemming tussen gemeenten, sectoren en actoren
- Opvolgen Stuurgroep De Wijers, projectgroep De Wijers
- RLLK betrokken in proces Beleidsplan Ruimte Vlaanderen
VLM trekt opmaak uitvoeringsprogramma De Wijers en Landinrichting De Wijers. RLLK betrokken.
Knelpunt extra middelen voor andere partners als VLM.
- Voorbereiding cordinatie door RLLK van Landschapspark De Wijers.
3. Natuur- & landschapsherstel stimuleren bij particulieren, landbouwers, gemeenten, bedrijven
- Advies particulieren
- Voorbereiding Life 4 Water, acties bij particulieren
- Quick win dossiers indienen en ondersteunen
4. Reveleren en in verband brengen van lokale geschiedenis en ecologische functies
- Zie project Historische ecologie: uitbrengen rapport en organisatie wandellezing in De Wijers.
5. Inwoners, bezoekers en gebruikers van de regio educeren over streek- en natuur
- Lespakket Sec Ond De Wijers: zie life 3 Water.
- Organisatie en promotie Dag van De Wijers 28/9. 10.000 bezoekers
6. Kwaliteitsvolle en gepaste toeristische & recreatieve vertaling maken van het landschap
- Lange Afstandswandeling genomineerd voor Wandeling van het jaar
- Overdracht Webcam naar gemeente Zonhoven.
3. LANDSCHAPSPARK DE MERODE
Samenwerking met: gemeente, VLM
Financiering via: Doelstelling
38
Kansen creren voor een duurzame ontwikkeling van de natuur- en landschapskwaliteit in De Merode.
RLLK volgt Stiltewerkgroep op.
2015: Advies rond kansen voor natuurverbindingen overgemaakt aan de provincie
4. LANDSCHAPSPARK GROOTE HEIDE
Verantwoordelijk personeelslid: Ilse Ideler
Samenwerking met: Hamont-Achel, Neerpelt, Cranendonck, Heeze-Leende, Valkenswaard (Nl)
Financiering via: Doelstelling Kansen creren voor een duurzame ontwikkeling van de natuur- en landschapskwaliteit in
Groote Heide.
2015:
Participatie aan bijeenkomsten rond natuur en streekidentiteit-toerisme. Onderzoek om werking
verder te zetten via indienen Life project, SORP, Interreg
Life dossier Groote Heide is ingediend: RLLK trekt terreinacties natuurherstel voor gemeenten
Hamont-Achel en Neerpelt en alle communicatieve en educatieve acties voor het hele project.
5.
LIFE+ 3WATER / LIFE 4WATER
Verantwoordelijk personeelslid: Ilse Ideler

Samenwerking met: ELO (OVML), ANB, stad Hasselt, gemeente Zonhoven, Limburgs Landschap
Ecologisch herstel van het kerngebied vijvercomplex Midden-Limburg in De Wijers, door een intense
samenwerking tussen private en publieke eigenaars, rekening houdend met alle aspecten van duurzame
ontwikkeling (economie, ecologie, educatie).
RLLK nam binnen het project educatieve en recreatieve acties voor haar rekening.
2015:
Er waren diverse bijeenkomsten tussen de partners om te samen een protocol op te maken om de
resultaten van het 3WATER project in stand te houden.
Een nieuw Life project werd ingediend, onder de titel 4WATER.
o Partners: ELO (trekker), Natuurpunt, Limburgs Landschap, Regionaal Landschap Lage Kempen,
o Hoofddoelstelling is om opnieuw duurzame metapopulaties te ontwikkelen van knoflookpad,
drijvende waterweegbree, gevlekte witsnuitlibel, woudaap en boomkikker.
o Met dit project willen de partners binnen het beschreven projectgebied inzetten op 4 E's, nl.
ecologie, economie, educatie en engagement. Met het nieuwe Lifeproject 4WATER worden
vele partners samengebracht om samen de handen in mekaar te slaan en op een duurzame
manier te zorgen voor topnatuur dichtbij en voor de mensen. Deze samenwerking maakt dat
er nieuwe en unieke ecologische troeven kunnen ontwikkeld worden.
o RLLK: Uitvoering acties bij alle particulieren. Uitvoering en cordinatie alle acties rond
communicatie bij lokale mensen en educatie rond watergebonden natuur(herstel).
o Financiering: Life 60%. ANB 32%. Particulieren 8%
39
6. RECREATIE ALGEMEEN
Verantwoordelijk personeelslid: Meg Verhees/Joke Timmermans (ontwikkeling en klachtopvolging), Gerti
Hubrechts (Wandelpeter en meter werking), An Bloemen (kaarten en startborden), Peter Roosen en
Frederik Faveere (terreinacties).
Partners en samenwerking: gemeenten, natuurverenigingen, ANB, VLM, Toerisme Limburg
Financiering: diverse
Doelstellingen: Afstemming wandelrecreatie, uniformiseren. Realiseren en verbeteren wandelgebieden,
saneren wandelgebieden. Verhogen beleving wandelgebieden. Controle wandelgebieden
Meeste recreatie-acties verspreid over andere projecten

Screening van alle wandelgebieden om per wandelgebied een digitaal onderhoudsbeheerplan op te
maken. Overleg met alle terreinbeheerders (gemeenten, ANB, Natuurpunt, Limburgs Landschap) om
afspraken vast te leggen rond dit regulier onderhoud, bij voorkeur via de inzet van de Parkrangers.
Stroomlijning interne communicatie RLLK rond recreatie. Per maand worden twee dagen Parkrangers
voorzien om her en der klachten op te lossen.
Met provincie overleg rond welzijnswandelingen: afspraak wandelen is gezond meenemen in
communicatie.
Antigraffiti spuitbus voor borden wordt uitgetest.
Lange Afstandswandeling De Wijers werd genomineerd voor Wandeling van het jaar.
Overleg met Stad Hasselt, ANB en Herkenrode over opname huidig ANB wandelgebied in reeks van De
Wijers.
Zie Bosland: onderzoek wandelknooppuntnetwerk.
TELLERS
- Alle wandeltellers werden 2x uitgelezen.
Wandelgebied
Gemeente
Dommelvallei
Heuvelse heide
Grote Heide
Kiewit
Koersel
De Maten
Sahara
Resterheide
Den Brand
Kattenbos
Platwijers
Kelchterhoef
Bokrijk
Schulens meer
De Teut
1000j eik
Bolderberg
Overpelt
Lommel
Neerpelt
Hasselt
Beringen
Genk
Lommel
Hechtel-Eksel
Hechtel-Eksel
Lommel
Hasselt/Zon
Houthalen-Helc
Genk
Herk-de-Stad
Zonhoven
Lummen
Heusden-Zolder
Tellingen
2014
10.150
8.929
36.603
24.981
14.261
34.680
65.190
10.173
20.567
18.529
30.957
29.618
72.980
5.040
17.120
Tellingen Stijging/
Gextrapoleerde
daling
telling 2015 (rekening
houdend met niet
gemeten wandelaars
in hetzelfde gebied)
2015
163%
16.572
41.430
113%
10.081
10.081
119%
43.423
43.423
184%
45.995
61.327
87%
12.416
62.080
84%
29.189
48.648
157%
102.209
102.209
13.166
11.764
27.748
24.996
39.004
30.339
65.394
41.200
3.787
16.427
116%
135%
135%
126%
102%
90%
75%
96%
21.943
23.528
27.748
41.660
65.007
40.452
87.192
82.400
4.734
27.378
40
Hengelhoef
Houthalen-Helc
Pijnven
Hechtel-eksel
Hobos/Groten hof
Holven
30.404
34.026
16.575
6.017
7.165
112%
50.785
16.575
6.017
7.165
430.181
597.493
139%
871.782
Ten opzicht van 2014 werden er heel wat meer wandelaars geteld. Deels is dit te wijten aan nieuwe
tellers die gebieden meten die tot nu toe niet in de metingen werden opgenomen zoals Resterheide
en de Teut. Maar we zien- op een paar van de kleinere wandelgebieden na- overal een stijging. Deze
stijging is het grootst in gebieden waar flinke investeringen werden gedaan in beleving. De torens in
Sahara en Platwijers zijn hiervan een mooi voorbeeld, maar ook de investeringen in een aantrekkelijke
speelomgeving voor kinderen in Heesakkerpark in wandelgebied Dommelvallei in Overpelt.
Gemiddeld besteed een wandelaar 13 per dag, dat blijkt uit bevragingen van Toerisme Limburg.
Voor Lage Kempen komt dit enkel voor de getelde wandelgebieden- al neer op een omzet van 14,8
miljoen euro.
7.
WANDELPETERS EN - METERS
Verantwoordelijk personeelslid: Gerti Hubrechts

Samenwerking met Gemeenten, Natuurpunt, ANB, Limburgs Landschap
Financiering via: RLLK Algemene middelen
Onderhoud van de wandelpaden. Wandelpeters en meters blijven motiveren en vervangers zoeken voor
de vrijwilligers die afhaken. Meldingen van de wandelpeters en meters doorgeven aan de betrokken
partner zodat die de gemelde problemen (afval, signalisatie, begaanbaarheid,..) kan aanpakken.
2015: Peters en meters kunnen app gebruiken voor klachtmeldingen: maar op de proefles kregen we
weinig gebruikers. Vaak gebruikten ze niet geschikte, of erg oude smartphones Toch komen meer en
meer meldingen binnen via de app. De jaarlijkse bijeenkomst werd verplaatst naar januari 2016.
8. PDPO WANDELEN OP EEN HOGER NIVEAU
Verantwoordelijk personeelslid: An Bloemen
Samenwerking met: RLHV, RLKM, Toerisme Limburg
Financiering via: PDPO 65%, alg middelen 35%
Wandelen in Limburg op hoger niveau te brengen. Meer afstemming tussen drie regionale landschappen
en Toerisme Limburg. Creren van een totaalconcept voor wandelen op Limburgs niveau. Samenwerken
met Toerisme Limburg voor de promotie en optimaliseren van het wandelaanbod. Opmaak gezamenlijk
wandelactieplan.
A) Productontwikkeling en productverbetering
B) Kwaliteitsmonitoring
C) Onderhoud
D) Communicatie
E) Monitoring van het gebruik (kwalitatief en kwantitatief)
F) Wandelplatform uitbouwen
G) Link met natuur, landbouw en cultuur
41
2015
Aanpassing in software om onderhoudsplannen te digitaliseren + melding van peters/meters
Wandelbox De Wijers gerealiseerd
Afstemming en optimaliseren routes 3 RLn op 1 DIPLA template via webservices lopend
www.wandeleninlimburg.be wordt n met www.natuurlijklimburg.be waar het natuurlijk karakter
van Limburg meer naar voren komt.
www.wandeleninlimburg.be wordt geoptimaliseerd met route-template, een betere printfunctie en
een gezamenlijke webshop met betaalfunctie. Realisatie in 2016.
Wandelcriteria: screening wandelgebieden
Telling gegevens: gezamenlijke telling werd georganiseerd.
Netwerk- of streekkaarten worden opgemaakt (realisatie in 2016).
Project werd administratief afgerond
9. HOUTKANTEN in BEELD HOUTKANTEN BELEVEN
Samenwerking met: Biotechnicum, Basisschool Driehoek Bocholt, Werkgroep Isis, Plattelandsklassen,
LISRO, Cleantech ambassadeurs
Financiering via: PDPO 65%, alg middelen 35%
Totaal budget: Leader Budget 88.000 2014-2015
Met dit LEADER project willen we een aantal BREDE COMMUNICATIEVE EN EDUCATIEVE ACTIES
uitvoeren die NIET zijn opgenomen in Interreg. Dit willen we doen door het (ingewikkelde en soms
tegenstrijdig lijkende) verhaal van ons houtkantenlandschap helder te vertellen, vanuit de invalshoeken
van de diverse gebruikers / betrokkenen / functies. Onderbouwd met fotos en filmmateriaal worden
diverse communicatieve en educatieve acties ontwikkeld.
1. Lespakket voor klassen
2. Voor leerlingen Natuur- en groen-technische wetenschappen van de landbouwschool Biotechnicum
3. Voor brede publiek. Een folder en film
4. Voor specifieke doelgroepen. Met cleantech worden ambassadeurs opgeleid
2015
Educatief pakket van Werkgroep Isis ism Plattelandsklassen werd doorlopen in testklassen. Al
aanmeldingen voor volgend schooljaar. Werd supergoed ontvangen.
Film met twee kindjes van basisschool Bocholt vertelt het verhaal vanuit het oogpunt van kinderen.
Wordt verspreid na inhuldiging biomassaketel Bocholt.
Lespakket voor leerlingen Natuurtechnisch Biotechnicum werd afgeleverd.
Cleantech ambassadeurs geven in najaar en 2016 bijscholing aan Limburgse natuur-gidsen
Mobiele bakoven is geleverd, wordt ingebakken. Er werd een opleiding voor vrijwillige bakkers
gegeven. Mobiele bakoven werd door eerste testklassen gebruikt. Barst in omhulsel werd
gerepareerd, maar blijft kwetsbaar. Nieuwe metalen oven werd besteld die duurzamer is en beter
bestand is tegen verhuizen. Afspraken met gebruikers werden vastgelegd.
42
3.3. PLANNING 2016

BASISWERKING
LOKETFUNCTIE: advies m.b.t. terreininrichting, kleine landschapselementen, natuur- en

landschapskwaliteit (prospectie, terreinbezoek, advies) naar gemeenten en particulieren
LANDSCHAPSANIMATOR ONROEREND ERFGOED acties van historische landschapsherstel (prospectie,
terreinbezoek, advies, opmaak herstelplan, vergunningen, prijsraming, opmaak subsidiedossier,
cofinanciering werken, opvolging en oplevering werken, nazorgplan) 8tal projecten gepland.
KWALITEITSVOLLE LIMBURGSE WANDELGEBIEDEN organiseren. Afstemmen, visievorming, kaartopmaak,
basisdistributie, kwaliteitscontrole. Wandelen op een hoger niveau: digitale klachtenmelding, en
opvolging, lange afstandswandeling en verbindingen tsn wandelgebieden Bosland, afstemming
kaarten en boxen
ALGEMENE COMMUNICATIE ROND STREEK, LANDSCHAP, NATUUR naar het brede publiek, zowel inwoners
als bezoekers. landschapskrant, folders, infoborden, website, nieuwsbrieven.
EDUCATIEVE ACTIES rond landschapszorg voor inwoners en specifieke doelgroepen (landbouwers,
ambtenaren, kinderen, scholen), nazorgworkshops particulieren winter en zomersnoei en
houtkantbeheer
PUBLIEKSACTIVITEITEN rond landschap.
PROJECTWERKING
Regie en cordinatie Parkrangers-ploegen. Parkrangers in 14 van de 15 gemeenten.

Energetisch landschap: PDPO project Hagehelden: uitrollen energiek Landschap
Bij goedkeuring uitvoering Life project 4 water in De Wijers
Realisatie Wandelnetwerk in Bosland
Europese Instandhoudingsdoelstellingen (IHD) projecten in uitvoering, voorbereiding nieuw
aanvragen
Landschapsparken: ondersteuning werking Bosland, De Wijers, De Merode en Groote Heide
43
4. OVERZICHT PUBLIEKS- EN EDUCATIEVE ACTIVITEITEN

4.1. ONTMOETINGEN
In 2015 organiseerde RLLK 6 ontmoetingen met partners en betrokkenen en werkte mee aan nog eens 3
ontmoetingsmomenten door partners georganiseerd. In totaal werden 158 mensen bereikt.
Datum Wat
17/03/2015 Gezamenlijke maaltijd leden AV
13/01/2015 wandelknoopunten ervaringen
20/03/2015 Werkgroep educatie De Wijers
4/05/2015 overleg Infrax
24/11/2015 Uitstap diensthoofden Heusden-Zolder
parkbeheer
9/12/2015 Info-avond omwonenden Circuit
Gemeente
Zolder
Lommel
Houthalen
Hasselt
Houthalen
10/02/2015 Voordracht vr leden Landelijk Vlaanderen

24/03/2015 Groene cirkel overleg
26/05/2015 Provinciaal overleg Natuurpunt Limburg
Hasselt
Kortessem
Hasselt
Zolder
Aantal dlns
40
12
8
5
8
23
25
12
25
158
4.2. EDUCATIEVE ACTIVITEITEN

In 2015 organiseerde RLLK in totaal 23 educatieve activiteiten, waar in totaal 640 mensen aan deelnamen.
23/01/2015 testklas lespakket Houtkanten Beleven-deel1
7/02/2015 DIPLA - info aan wandelpeters
10/02/2015 opleiding gidsen mobiele bakoven
12/05/2015 Filmvoorstelling 3Water
27/05/2015 Maand van de bij
13/06/2015 Zomersnoei fruitbomen
18/06/2015 Demo snipperketel voor Landelijk Vlaanderen
4/07/2015 Demo snipperketel
6/07/2015 Wandeling IHD ISN Buitenheide
16/09/2015 International Symposium Twecom
17/09/2015 TWECOM inhuldiging stookinstallatie Bocholt
Peer
Peer
Bocholt
Houthalen
Peer
Peer
Peer
Heusden-Z
Bocholt
Bocholt
Houthalen
Heusden-Z
Heusden-Z
Malempr
Hamont-A
Leuven
Bocholt
12
20
22
3
14
21
12
20
29
16
35
28
17
21
5
88
152
44
23/09/2015 Demo snipperketel voor gemeenten

24/09/2015 Demo snipperketel voor landbouwers
28/09/2015 Demo snipperketel voor ingenieurs
18/10/2015 wandeling IHD ISN Kastanjedreef
14/11/2015 Wintersnoei Fruitbomen
19/12/2015 Terugkomdag beheer houtkanten
Bocholt
Bocholt
Bocholt
Hamont-A
Heusden-Z
Lummen
35
11
9
27
36
7
640
4.3. PUBLIEKSACTIVITEITEN
In 2015 organiseerde RLLK zelf 2 publieksactiviteiten en ondersteunde 2 publieksactiviteiten van partners
met een actieve participatie en 1 met een financile bijdrage. In totaal werden 3.560 mensen bereikt.
26/04/2015 Erfgoeddag Boomenfeest
12/07/2015 Big Jump
21/06/2015 Opening wandelgebied Grooten Hof
29/08/2015 Nacht van de vleermuis
6/09/2015 Dag van De Winning - doelgroepen en familie
Duizendjarige eik
lummen
Kelchterhoef
Startplaats Grooten Hof,
Overpelt
Meylandt, HeusdenZolder
Hechtel-Eksel
3.000
260
150
150
3.560
4.4. PLANNING EDUCATIEVE EN PUBLIEKSACTIVITEITEN 2016

Planning publieks activiteiten 2016
26/06/2016 Domein Kiewit 40 jaar
27/08/2016 Nacht van de vleermuis
25/09/2016 Dag van De Wijers
Domein Kiewit
Domein Bovy
Herkenrode
Voorlopige planning educatieve activiteiten 2016

17/01/2016 Wandeling Beverbeekse Heide ISN project
18/02/2016 Q en A event Bocholt
16/04/2016 Wandeling Den Brand ISN project
18/04/2016 Tipgeversdag De Wijers
27/05/2016 Dag van de Parkrangers
div Clean Tech bijscholing energieke houtkanten voor
gidsen
zomer Zomersnoei cursus
Hamont-Achel
Bocholt
Hechtel-Eksel
Herkenrode
Heusden-Zolder/ Zonhoven
Diverse locaties
nog te bepalen
45
herfst Q en A event Energiek hout

winter Wintersnoei cursus
winter Houtkant beheer en exotenbestrijding
nog te bepalen
nog te bepalen
nog te bepalen
Voorlopige planning ontmoetingen 2016

7/01/2016 Domherenpark overleg met omwonenden
11/01/2016 actorenoverleg Hagehelden
21/01/2016 Dag vd Limburgse RL
30/01/2016 Bijeenkomst wandelpeters Herkenrode
3/02/2016 actorenoverleg Hagehelden
4/02/2016 Infosessie dag van de wijers
16/02/2016 actorenoverleg natuur Hagehelden
15/02/2016 BoslandSafari
29/02/2016 actorenoverleg landbouw Hagehelden
8/03/2016 Algemene vergadering - netwerklunch leden AV
10/03/2016 Voorstelling PlasDraspompen
12/03/2016 bijeenkomst nieuwe wandelpeters Herkenrode
15/03/2016 Voorstelling RLn voor Provincieraad
20/04/2016 Klankbordgroep Erfgoed Noord-Limburg voorstelling IOED
Actorenoverleg Hagehelden
Actorenoverleg Hagehelden
Zolder
Hechtel-Eksel
Borgloon
Hasselt
Neerpelt
Bokrijk
Hamont-Achel
Lommel
Hamont-Achel
Beringen
Lummen
Hasselt
Hasselt
Peer
Overpelt
Houthalen-Helchteren
46
5. FINANCIEEL VERSLAG
5.1. OVERZICHT
De evolutie van de inkomsten en bron van inkomsten in de periode 2005-2016. De middelen blijven de
laatste 7 jaren vrij stabiel, maar schommelen enigszins mee met projecten.
Legende: groen = inkomsten, roze = uitgaven, oranje = resultaat.

De evolutie van de verdeling van de uitgaven laat zien dat de personeelsomkadering vrij stabiel blijft,
evenals de reguliere overhead. Door de werking met projecten zijn er meer of minder investeringen op
terrein in natuur, landschap en recreatie. De beschikbare middelen worden relatief het meest besteed in
de terreininvesteringsmiddelen. Hoe meer middelen, hoe meer investeringen op terrein, niet in
personeel. De personeelskosten bedragen niet meer dan n derde van de totale uitgaven. De reguliere
overhead bedraagt ongeveer 14 % van de personeelskosten.
Legende: grijs = personeel, geel = reguliere overhead,

groen = werkingsmiddelen voor projecten, roze = investeringen op terrein
47
De verdeling van de inkomsten naar bron laat zien dat de structurele middelen via de provincie (met
31%), de gemeenten (6%) en Vlaanderen (6%) samen 43% bedroegen. De andere inkomsten zijn
projectgebonden en hier kwam het grootste aandeel via Limburgse projecten (25%). Europese projecten
bedroegen 15%, Vlaamse projecten zorgden voor 13%.
Bij elke die wordt ingebracht door een gemeente, worden 16 andere s bijgelegd.
Bij elke structurele die wordt ingebracht door de provincie, worden 3,2 andere s bijgelegd.
Het is zeer belangrijk te onderkennen dat voor de werking van de vzw structurele middelen startgeld zijn
en als cofinanciering voor praktisch alle projecten dienen !
48
5.2. BALANS PER 31/12/2015

Balans: het balanstotaal bedraagt per 31/12/2015, 1.595.605 . Er is een hoog bedrag aan nog niet
ontvangen subsidies, waarvan een groot deel voor Twecom door te storten is naar partners.
Er wordt een positief resultaat van 7.349 genoteerd. De algemene vergadering gaat akkoord om dit aan
het sociaal passief toe te voegen. Na aanvulling is dit sociaal passief maximaal aangevuld.
Eindbalans 31/12/2015
Te bestemmen resultaat
Voorstel AV: aanvulling sociaal passief
vorig saldo sociaal passief
aanvulling
nieuw saldo sociaal passief
7.349
381.002
7.349
388.351
ACTIVA
23.300
VAST ACTIEF
Comp, printers, server,
Afschrijving
Meubil & rollend mat.
Afschrijving
Aanschafwaarde cop LSEnergie
Stock aanschafwaarde goederen
14.510
-13.201
37.413
-29.813
3.000
11.391
OMZETBAAR ACTIEF
Nog niet ontvangen subs.
Te innen opbrengsten
Over te dragen kosten
Verkregen opbrengsten
RC Solabio
738.727
Fortis RLLK Zichtrekening (001-15)

Fortis RLLK Termijnrekening (001-67)
Fortis RLLK Spaarrekening (035-06)
Kas
Kas GB Ponden
Triodos Solabio Interreg Zicht (025-37)
Triodos Solabio Interreg Spaar (59-81)
Triodos Solabio prov cofin (078-90)
Triodos Solabio prov cofin (805-57)
Triodos Solabio overkoep (080-92)
Triodos Solabio prov Prfin. (808-60)
TOTAAL ACTIVA
Schulden
Financile schulden
Prfinanciering provincie Solabio
587.892
38.378
2.717
782
108.958
BESCHIKBAAR ACTIEF
EIGEN VERMOGEN
Bestemde fondsen
Sociaal passief
388.351
Algemene reserve
100.550
Voorzieningen
Voorziening Solabio
25.981
Voorziening verduurzaming projecten 50.903
Natuur- en Landschapsfonds
1.826
Handelsschulden
Openstaande schulden aan
leveranciers
833.577
105.865
65
539.052
554
35
494
10.708
82.030
72
88.040
6.663
1.027.995
252.000
521.737
Schulden bezoldiging en sociale lasten

Vakantiegeld
62.916
Verschuldigde BTW NeLux
1.295
Bezoldigingen
6.169
Overige schulden
RC Solabio Prov cofin voor partners
Krediet Dacia
Borgtochten ontvangen in contanten
R/C exoten
Over te dragen opbrengsten
1.595.605
PASSIVA
567.610
37.479
1.500
1.000
5.974
137.925
1.595.605
49
5.3. RESULTATENREKENING 2015 EN BEGROTING 2016

We ontvingen 1.410.716 inkomsten. De RVB voegt 1.826 toe aan de voorziening Natuur en
Landschapsfonds. Dit is 20% van de verkoop op de wandelkaarten. Verder wordt 50.903 toegevoegd
aan een nieuwe voorziening Verduurzaming nieuwe projecten. Deze voorziening dient om projecten te
verduurzamen door nieuwe projecten te initiren en degelijk voor te bereiden. Samen met deze
voorzieningen hadden we in 2015 1.403.367 kosten. Hierdoor zien we een positief resultaat van 7.349
. De algemene vergadering gaat akkoord om dit aan het sociaal passief toe te voegen. Na aanvulling is dit
sociaal passief maximaal aangevuld
2015 eindrekening en begroting 2016

INKOMSTEN
Subsidies
Provincie Algemene bijdrage
Gemeenten Algemene bijdrage
Solabio inkomsten voor RLLK
Parkrangers
Projecten andere (div)
Leader bestrijding invassieve exoten
TWECOM Interreg 4B NWE
PDPO Wandelen in Limburg op hoger niveau
Quick win ANB ISN Buitenheide (2014)
ISN 1 Beverbeekse heide (2015)
ISN 2 Kastanje - Vleermuisdreef (2015)
ISN 3 Knoflookpad -Put
ISN 4 Den Brand
Leader Houtkanten in Beeld (com&sensi)
Quick Wins De Wijers 2014 + 2015
Groenjobs Bosland
Project Hagehelden
2BeConnect Interreg
Project Bijzonder Landschap
Interreg grenzeloos wandelen
Eco2Eco Interreg
Life projecten
Leader projecten
Verkoop producten en diensten
Verkoop wandelkaarten
Verkoop wandeldozen
Verkoop diversen
Cursusinkomsten
Verkoop diensten
Andere uitbatingsopbrengsten
Doorfacturatie goederen & diensten
Recuperatie onkosten derden
Recuperatie VIN
Recuperatie verzekeringen
Diverse bedrijfsopbrengsten
Tussenkomst VIA
Sociale Maribel
Eigenaarsbijdragen
Vermindering BV
BEGROTING 2015
31 /12/2015
% BEGROTING 2016
1.376.300
496.500
75.000
38.000
357.100
16.500
5.000
123.300
2.500
19.000
29.700
8.500
33.500
21.700
150.000
18.100
9.500
3.500
100
5.000
1.320.068
478.294
75.233
20.173
353.499
12.177
7.976
137.196
3.043
15.954
309
29.882
17.101
147.047
21.698
246
240
14.281
9.132
5.150
-
96%
96%
100%
53%
99%
74%
160%
111%
122%
84%
79%
96%
147%
20.100
12.000
7.000
100
1.000
109.500
10.000
500
2.500
2.000
500
43.000
19.000
32.000
-
75.644
5.394
201
3.522
2.571
18.602
18.735
25.581
1.038
69%
54%
40%
141%
129%
0%
43%
99%
80%
101.700
20.000
500
3.700
500
20.000
19.000
37.000
1.000
4%
89%
79%
98%
1.400.600
493.800
75.500
415.000
29.100
33.200
8.200
50.000
5.000
4.500
149.700
96.000
40.600
pm
pm
pm
50
Financile opbrengsten
Ontvangen bankintresten Solabio
Ontvangen bankintresten
Wisselresultaten
Diverse financile opbrengsten
Betalingsverschillen
TOTAAL INKOMSTEN
UITGAVEN
Genvesteerde projectkosten
Aankopen materialen
Aankopen planten zaadgoed
Aannemers werken landschap en natuur
Aannemers werken groenjobs
Recreatieve uitrusting en edu/info voorziening
Aankopen diensten, werk en studies vr projecten
Natuur- en Landschapsfonds
Div. proj.kosten & niet reguliere kosten
Ontwerp/ layout projecten
Ontwerpkosten, bouw website
(topografische) Kaarten
Vormingsactiviteiten & educatie
Ontwerp kosten landschapskrant
Druk landschapskrant
Bedeling landschapskrant & uitgaven
Uitgaven publicaties & kaarten
Publieksactiviteiten (incl promotie)
Verplaatsing vr projecten en reiskosten
Publiciteit & promotie
Fotografie & film & webcam
Onthaal, vergaderingen & recepties
Erelonen en extern advies
Accountant projecten
Hotelkosten
Reguliere kosten overhead
Herstelling, onderhoud auto
Inrichting & onderhoud huis
Telefoon
Hosting internet
GSM
Water
Gas
Electriciteit
Brandstof auto's
Klein materieel diversen
Boeken, tijdschriften, documenten
Drukwerken en kantoorbehoeften
Gevolgde cursussen, seminaries, coaching
Post
Computer, software, printer & onderhoud IT
Accountant/boekhoudster
Sociaal secretariaat
Brandverzekering
Aansprakelijkheidsverzekering
Verzekering auto en div. materialen
Dienstverplaatsing personeel
Vervoerskosten goederen
3.200
1.000
2.000
50
100
50
724 23%
724 36%
-
600
500
100
-
1.507.100
1.410.716 94%
1.523.000
BEGROTING 2015
31 /12/2015
% BEGROTING 2016
598.700
7.000
22.000
333.700
150.000
50.000
30.000
6.000
Wijziging in de voorraad
204.100
583.322
4.358
22.682
337.695
147.047
32.621
40.061
159
-1.302
119.154
97%
62%
103%
101%
98%
65%
134%
3%
58%
683.500
5.000
23.500
457.200
149.700
17.000
28.700
2.400
131.000
26.000
5.000
3.000
23.000
2.000
9.500
14.000
25.000
19.000
9.500
15.000
31.800
7.000
500
10.800
3.000
99.200
1.700
3.700
1.000
4.500
4.300
300
3.800
1.900
5.000
4.800
2.700
3.500
4.500
3.500
14.000
12.500
4.500
100
700
3.000
4.000
500
14.057
3.762
926
15.241
1.718
4.579
10.223
7.899
7.093
6.262
13.618
15.865
7.450
1.222
6.050
3.190
90.414
399
5.327
639
3.371
4.425
293
4.531
2.715
4.431
2.967
572
3.282
1.964
3.351
16.296
11.491
3.673
94
705
3.179
2.281
-
54%
75%
31%
66%
86%
48%
73%
32%
37%
66%
91%
50%
106%
244%
56%
106%
91%
23%
144%
64%
75%
103%
98%
119%
143%
89%
62%
21%
94%
44%
96%
116%
92%
82%
94%
101%
106%
57%
0%
11.000
5.000
2.700
8.000
2.500
11.400
16.800
16.500
19.100
7.000
10.000
9.000
9.000
2.000
1.000
107.300
2.500
4.000
1.000
4.000
4.800
300
4.800
2.700
5.500
4.500
2.000
4.500
4.000
4.000
17.000
12.000
5.000
100
700
3.500
3.500
500
51
Kantinekosten
Restaurantkosten
Relatiegeschenken alg
Abonnementen en bijdragen
Uitzendpersoneel
Personeel
Bruto bezoldigingen bedienden
Maaltijdcheques
Sociale bijdragen WG RSZ
Andere personeelskosten
Voorziening / Wijziging vakantiegeld
Verzekering arbeidsongevallen
Medische dienst
Andere bedrijfskosten
Taksen auto (verkeersbelasting)
Provincie- & gemeentebelasting
Wettelijke bekendmakingen
BTW niet-aftrekbaar
Diverse bedrijfskosten
Afschrijving, waardevermindering, voorzieningen
Afschrijving instalaties, machines
Afschrijving meubilair en inrichting
Afschrijving rollend materieel
Besteding en terugneming voorzieningen n&lfonds
Financile kosten
Bankkosten, leningen
Verwijlintresten
Wisselresultaten
Bankintresten
Betalingsverschillen
Belastingen op resultaat
Versch/gestort,bel,& voorheff,
Roerende voorheffing
Voorzieningen
TOTAAL UITGAVEN
Resultaat
Tot. met resultaat
1.400
2.500
2.300
3.800
4.700
605.000
430.000
13.000
139.000
6.000
14.600
2.000
400
1.000
500
100
200
100
100
-
1.766
2.438
1.870
2.930
5.423
551.793
401.033
12.973
127.578
4.395
3.486
1.967
362
658
354
62
242
-
126%
98%
81%
77%
115%
91%
93%
100%
92%
73%
24%
98%
90%
66%
71%
62%
121%
0%
0%
2.500
2.500
2.300
3.100
6.000
594.300
425.000
14.000
140.000
8.600
4.000
2.200
500
1.100
500
100
300
100
100
2.400
3.600
6.000
400
200
100
100
4.455
655
3.800 106%
- 0%
367 92%
429 215%
- 0%
62
4.500
700
3.800
700
500
100
100
1.100
100
1.000
476 43%
476 48%
52.729
600
100
500
1.507.100
1.403.367 93%
7.349
1.410.716
1.523.000
5.4. VERSLAG VAN DE BEDRIJFSREVISOR

Ira Nicolaij extern bedrijfsrevisor bracht haar verslag voor de raad van bestuur op 1 maart 2016.
Ze voerde een controleopdracht uit over de balans en resultatenrekening. Ze bevestigt dat de
balans en de resultatenrekening afgesloten op 31/12/2015 een getrouw beeld vormen van het
vermogen, de financile toestand en de resultaten van de vereniging.
52
53
54

Werkingsverslag 2015

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Werkingsverslag 2015

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Jaarverslag over 2015 Regionaal Landschap Lage Kempen

Regionaal Landschap Lage Kempen vzw

Jaarverslag over 2015 Regionaal Landschap Lage Kempen

2.1. WERKINGSGEBIED .......................................................................................................................... 5

ACTIVITEITEN EN PROJECTEN ........................................................................ 19

3.1. NATUURBEHOUD, KLEINE LANDSCHAPSELEMENTEN, LANDSCHAPSZORG EN STREEKEIGEN KARAKTER ....... 19

OVERZICHT PUBLIEKS- EN EDUCATIEVE ACTIVITEITEN ................................. 44

FINANCIEEL VERSLAG ..................................................................................... 47

Jaarverslag over 2015 Regionaal Landschap Lage Kempen

Jaarverslag over 2015 Regionaal Landschap Lage Kempen

BESCHRIJVING VAN HET WERKINGSGEBIED

Jaarverslag over 2015 Regionaal Landschap Lage Kempen

Jaarverslag over 2015 Regionaal Landschap Lage Kempen

VERSLAG ALGEMENE VERGADERING Zolder 17/3/2015

Jaarverslag over 2015 Regionaal Landschap Lage Kempen

Jaarverslag over 2015 Regionaal Landschap Lage Kempen

Er waren in 2015 57 stemgerechtigde leden

Jaarverslag over 2015 Regionaal Landschap Lage Kempen

Jaarverslag over 2015 Regionaal Landschap Lage Kempen

RAAD VAN BESTUUR

De raad van bestuur bestond in 2015 uit volgende 9 stemgerechtigde leden.

Jaarverslag over 2015 Regionaal Landschap Lage Kempen

Jaarverslag over 2015 Regionaal Landschap Lage Kempen

STAGIAIRS, JOBSTUDENTEN EN VRIJWILLIGERS

2.5. PROFESSIONALISERING VAN DE ORGANISATIE

Jaarverslag over 2015 Regionaal Landschap Lage Kempen

Jaarverslag over 2015 Regionaal Landschap Lage Kempen

2.6. OVERLEG EN SAMENWERKING MET PARTNERS

Jaarverslag over 2015 Regionaal Landschap Lage Kempen

Datum: april en juli 2015

Jaarverslag over 2015 Regionaal Landschap Lage Kempen

Jaarverslag over 2015 Regionaal Landschap Lage Kempen

Jaarverslag over 2015 Regionaal Landschap Lage Kempen

OVERZICHT BEREIKTE RESULTATEN VAN ALLE TERREINACTIES IN 2015

Maaibeheer, hooiland, weide

Creatie open plekken, mantelzoom en hakhoutbeheer in bos

Parkherstel & -heraanleg

Genventariseerde houtkanten ifv beheerplan

Aanplant hoogstambomen & hoogstamfruitbomen

Plantgoed (Plant van Hier)

Aanleg recreatief pad

Regulier beheerd wandelpad

Jaarverslag over 2015 Regionaal Landschap Lage Kempen

SPECIALE BESCHERMINGSZONES (SBZ) EN INSTANDHOUDINGSDOELSTELLINGEN (IHDS)

1. WAAR LIGGEN DE NATURA 2000 GEBIEDEN IN RLLK ?

Europees beschermde gebieden: Natura 2000

Jaarverslag over 2015 Regionaal Landschap Lage Kempen

Beschermde gebieden vogel- en habitatrichtlijn

Jaarverslag over 2015 Regionaal Landschap Lage Kempen

Verzekerd natuurbeheer in Natura 2000 gebieden binnen RLLK

Jaarverslag over 2015 Regionaal Landschap Lage Kempen

4. WERKING RLLK TEN OPZICHTE VAN NATURA 2000 GEBIEDEN EN IHDS

Jaarverslag over 2015 Regionaal Landschap Lage Kempen

Jaarverslag over 2015 Regionaal Landschap Lage Kempen

ACTIES EN PROJECTEN NATUUR- EN LANDSCHAPSHERSTEL

1. ENERGIEK LANDSCHAP + TWECOM

Jaarverslag over 2015 Regionaal Landschap Lage Kempen

Opmaak gemeentelijke houtkantenplan Bocholt en oogstplan winter 16-17. opgemaakt in nauwe

Digitaal Platform Landschap DIPLA

Jaarverslag over 2015 Regionaal Landschap Lage Kempen

Jaarverslag over 2015 Regionaal Landschap Lage Kempen

Jaarverslag over 2015 Regionaal Landschap Lage Kempen

Jaarverslag over 2015 Regionaal Landschap Lage Kempen

SAMENWERKEN ROND BESTRIJDEN INVASIEVE PLANTENSOORTEN