NIEUWSBRIEF

Jaargang 10 Inhoud
Nummer 2 1 _ Actueel
juni 2006 3 _ Internationaal
4 _ Natuurwetenschappelijk onderzoek
6 _ Collectiebeheer / Informatiebeheer
7 _ Aankondigingen
8 _ Agenda

Actueel

NIEUW LOGO EN HUISSTIJL

U
heeft het waarschijnlijk al
opgemerkt: de nieuwsbrief is
vernieuwd en vormgegeven in
de nieuwe huisstijl van het ICN. De
aanleiding voor het nieuwe logo en
de daaraan gekoppelde huisstijl was
het verzoek van Ministerie OCW aan
haar buitendiensten, agentschappen
en inspecties om duidelijker uit te
dragen dat zij voor deze onderdelen
verantwoordelijk is.
Met een logo dat aansluit bij het logo van
OCW, straalt de organisatie nu eenheid
uit, zowel voor medewerkers als voor
burgers. De reorganisatie van het ICN,
gecombineerd met de wens van het
ministerie, bood een goede aanleiding
om deze nieuwe huisstijl in te voeren.
Aan het ontwerpbureau Koeweiden
Postma is door OCW de opdracht
gegeven voor alle buitendiensten en
agentschappen een nieuw logo te
ontwikkelen. Zij hebben de missie
van het ICN vertaald naar een aantal
kernwaarden waar de organisatie voor
staat: verantwoordelijk, zorgzaam,
zichtbaar (in de samenleving) en
dynamisch. Het nieuwe logo van het ICN
vertegenwoordigt deze waarden. Dit is
geen letterlijke visualisatie, maar een
associatieve, beeldende vertaling.
De ontwikkeling van het logo naar een
complete huisstijl nam het bureau
Total Identity voor zijn rekening. Zij
hebben de ontwerpen gemaakt voor alle
organisatorische huisstijldragers, zoals
het briefpapier en de visitekaartjes. Ook
deze nieuwsbrief, het jaarverslag en een
aantal andere communicatieve uitingen
zijn door Total Identity in een nieuw jasje
gestoken. Met ingang van half juni is dus
niet alleen de organisatie veranderd,
maar ook de uitstraling van het ICN.
Wij zijn benieuwd naar uw mening.
Uw reacties kunt u mailen naar Floor
Kok, E floor.kok@icn.nl

ICN LANCEERT DATABASE

VOOR HERPLAATSING
WWW.HERPLAATSINGSDATABASE.NL

O
p 29 mei jl. heeft het ICN de website www.
herplaatsingsdatabase.nl gelanceerd. De site
werd gepresenteerd tijdens een bijeenkomst
voor voormalige rijksmusea, die plaatsvond in het
Rijksmuseum voor Volkenkunde in Leiden.

De site vormt voor ICN én voor musea een service- Marina Raymakers leidt
instrument dat selectie- en afstotingsprocessen een­ de discussie tijdens de
bijeenkomst.
voudiger maakt en meer draagvlak hiervoor creëert.
De database bevat objecten uit de ICN-collectie die, in
het kader van het Programma Selectie, in aanmerking
komen voor herplaatsing bij musea. Iedereen kan in
de database objecten zoeken en bekijken; alleen
­musea en professionele beheerders van openbare
verzamelingen kunnen ook hun belangstelling kenbaar
maken voor de geplaatste objecten. Eind 2006 moeten
er minimaal duizend objecten uit de ICN-collectie >
 _ NIEUWSBRIEF ICN  _ NIEUWSBRIEF ICN

op de site zijn geplaatst. Objecten blijven daar drie
­maanden zichtbaar. Als musea na drie maanden
geen belangstelling hebben getoond voor een object,
kan worden geconcludeerd dat het object niet
­her­plaats­baar is. Het zal via een vervolgtraject verder
worden ­afge­stoten. Voormalige rijksmusea kunnen
niet alleen ­kenbaar maken welke objecten zij graag
aan de eigen collectie toegevoegd willen zien, maar
kunnen ook zelf objecten op de database plaatsen.
Inl. Eric Domela Nieuwenhuis, T 070 307 38 39,
E eric.domela@icn.nl
In welk opzicht volgt het ICN de Leidraad voor het
Afstoten van Museale Objecten (LAMO)?
Het uitgangspunt van de LAMO is dat het proces van
selectie en afstoting zorgvuldig en transparant moet
worden uitgevoerd. Aan dat uitgangspunt voldoet het
ICN bij selectie en afstoting van zijn eigen collectie
volledig. Ook zullen conform de Museale Gedragslijn
de overtollige objecten eerst worden aangeboden aan
het museale veld. Omdat het gaat om de rijkscollectie
nemen we uiterste zorgvuldigheid in acht.
ervaring opgedaan met selectie en afstoting en het
gebruik van de Leidraad daarbij. Dit heeft geleid tot
nieuwe inzichten ten aanzien van bescherming van
cultureel erfgoed, verantwoordelijkheden, gunning
van objecten bij herplaatsing, kosten en de besteding
van opbrengsten bij verkoop. Het is hoog tijd om deze
kennis te verwerken in een nieuwe LAMO, die eind
juni klaar zal zijn. We werken toe naar een handzame
richtlijn met achtergrondinformatie en toelichtingen.
Inl. Frank Bergevoet, T 020 305 46 09,

SELECTIE EN AFSTOTING
Eén van de projecten binnen het Programma E frank.bergevoet@icn.nl
Selectie is herziening van de LAMO. Wat is er mis
met de huidige Leidraad?
De LAMO dateert uit 1999. In de afgelopen 6 jaar

VERSTERKT
is in het museale veld en bij het ICN de nodige

COLLECTIEPROFIEL INTERNATIONAAL

Uitbreiding INCCA
D
e komende vier jaar zal een deel van de FRANK BERGEVOET
ICN-collectie, bestaande uit ruim 140.000
objecten, worden afgestoten. Dit zal gebeuren
door bijvoorbeeld herplaatsing van objecten
Projectleider
Programma Selectie
in Noord-Amerika
bij musea. Het Programma Selectie draait nu

op volle toeren – de hoogste tijd om projectleider
Frank Bergevoet eens aan een vragenvuur te
onderwerpen.
‘Mijn droom is dat selectie en afstoting
net zo natuurlijk is ingebed in het proces
van collectievorming als verwerving.’
Wat zijn de belangrijkste redenen voor het
Programma Selectie?
Met het Programma Selectie willen we als ICN ons
profiel versterken. We hebben jarenlange expertise
opgebouwd op het gebied van selectie en afstoting van
cultureel erfgoed. Sinds het congres Grenzen aan de
Groei in 1999 en de lancering van de Leidraad voor
het Afstoten van Museale Objecten (LAMO) zijn we
steeds met het onderwerp bezig geweest. Daarnaast
wilden we met programmamanagement een nieuwe
werkwijze binnen het instituut introduceren, gericht
selectie en afstoting dan al het geval was. Uiteindelijk
moet een afstotingspraktijk gerealiseerd worden die
aan de ene kant zorgvuldig en efficiënt is en aan de
andere kant recht doet aan de bijzondere status van
het erfgoed. Selectie en afstoting moet net zo
natuurlijk zijn ingebed in het proces van collectie­
vorming als verwerving. Het gaat nu nog te vaak om
incidenten, die vaak voorafgegaan worden door een
proces waarbij allerlei achterstanden in administratie
en registratie moeten worden ingehaald.
S
inds januari 2006 is het
­International Network for the
­Conservation of Contemporary Art
(INCCA) uitgebreid met nieuwe leden
uit Noord-Amerika.
In 2003, 2004 en 2005 zijn bijeen­
komsten gehouden in New York en
Los Angeles om de mogelijkheden van
uit­breiding van het netwerk te onder­
zoeken. Dit heeft uiteindelijk
­geresulteerd in de aansluiting van dertig
nieuwe lid­organisaties in Noord-Amerika.
Het INCCA netwerk bestaat nu uit circa
ALBERTO DE TAGLE LID VAN ADVIESRAAD
RAHTGEN RESEARCH LABORATORIES
115 professionals werkzaam bij zo’n
50 organisaties in 14 verschillende
­landen. In Noord-Amerika is inmiddels
een stuurgroep in het leven geroepen,
met onder anderen leden van de
­Universiteit van New York, het Museum
of ­Modern Art in New York en het
­Museum of Fine Arts in Boston.
De stuurgroep houdt zich bezig met het
opzetten van een organisatiestructuur,
fondsenwerving, organiseren van
informatie­bijeenkomsten en het
­verzamelen van databankgegevens
van nieuwe leden uit de regio. Daarnaast
verleent een ­adviescommissie, bestaande
uit 22 ­professionals uit verschillende
delen van Noord-Amerika, aanvullende
steun en advies tijdens de startfase.
In 2006 en 2007 zal de stuurgroep een
aantal ­activiteiten initiëren, waaronder
­symposia over het behoud van moderne
en hedendaagse kunst.
Inl. Karen te Brake-Baldock, T 020 305
47 15, E karen.baldock@icn.nl of via
www.incca.org

op daadkracht en samenwerking tussen de diverse
afdelingen van het instituut. Het programma loopt
naar wens. Je kunt je wel voorstellen dat twintig extra
medewerkers een groot verschil maken.
Doelstellingen van het programma zijn: het
verbeteren van de kwaliteit en het beheer van de
ICN-collectie, het ontwikkelen van instrumenten die
selectie en afstoting binnen het ICN en het museale
veld eenvoudiger maken en die meer draagvlak
hiervoor creëren.
De doelstellingen zijn zeker haalbaar, maar ze vragen
van het ICN dat er duidelijke keuzes worden gemaakt.
De structuur van het programma is uitermate geschikt
om de organisatie nog meer te laten focussen op
Dat het ICN intern veel waarde hecht aan
selectie en afstoting als belangrijk instrument bij
collectievorming is duidelijk. Welke boodschap wil
het ICN het museale veld meegeven?
De boodschap is dat selecteren en afstoten aan de
hand van de Museale Gedragslijn en de LAMO heel
goed op een zorgvuldige en veilige manier kan
plaatsvinden. Er zit nu eenmaal een grens aan wat we
als collectie-instellingen kunnen beheren. We moeten
niet in een situatie terechtkomen waarin de objecten
weliswaar netjes in een depot staan, maar daar
liefdevol verwaarloosd worden. Het ICN heeft als
kennisinstituut en beheerder van de rijkscollectie een
voorbeeldfunctie.
O
p 21 en 22 november 2005 vond in Berlijn de
eerste bijeenkomst plaats van de adviesraad
van Rahtgen Research Laboratories, een
Duitse onderzoeksinstelling die onder meer
conserveringsonderzoek verricht voor het beheer
en behoud van cultureel erfgoed. Alberto de
Tagle, hoofd afdeling Onderzoek ICN, heeft zitting
genomen in deze adviesraad.
De raad bestaat uit ervaren conserverings­
wetenschappers die in hun land van herkomst
werkzaam zijn als hoofd van een onderzoeksafdeling
of als directeur van een wetenschappelijke
instelling. De leden vertegenwoordigen instellingen
die gedurende tientallen jaren succesvol hebben
gewerkt aan het toepassen van wetenschappelijke
onderzoeksmethoden op de praktijk van het beheer
en behoud van cultureel erfgoed.
Dr. Stefan Simon, directeur van Rahtgen Reserach
Laboratories, heeft de raad gevraagd advies uit
te brengen over de huidige situatie en over de
toekomstige plannen en programma’s van het
laboratorium. Ook werd advies gevraagd over de
positionering van de onderzoeksinstelling als ‘Centre
of Excellence’ voor de ‘Conservation of the Cultural
Heritage at the National Museum system in Berlin’.
Inl. Alberto de Tagle, T 020 305 47 11,
E alberto.de.tagle@icn.nl
 _ NIEUWSBRIEF ICN  _ NIEUWSBRIEF ICN

NATUURWETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK
aan olieverf. Deze wascomponent dun geschilderde werken. Dit is onder

droge reinigingsmiddelen heeft het sterkst bijgedragen aan het

bijzondere uiterlijk van deze werken.
Dit is goed te zien in dikke, meerlagig
meer het geval in Koopvrouw op een
Landweg van Jan Altink.

in de restauratiepraktijk geschilderde verfpartijen als in Portret

van een Neger van Johan Dijkstra.
Daarnaast zorgen de verdunning van
de verf met oplosmiddelen, alsmede
Uitgebreide artikelen over dit onderzoek
zullen onder meer verschijnen in het
jaarboek 2006 van het Groninger
Museum en in ArtMatters.

I
n het kader van het Programma Schilderkunst is de dikke, sterk zuigende, zelfgemaakte
een onderzoeksproject gestart naar het gebruik krijtlijmgronderingen, voor een extra rul, Inl. Klaas Jan van den Berg, T 020 305
van droge reinigingsmiddelen bij het verwijderen peinture à l’essence-achtig effect in heel 47 10, E klaas.jan.vd.berg@icn.nl
van vuil op ongeverniste, moderne schilderijen van
na 1850.

Er bestaat onzekerheid bij restauratoren over de www.moderne

gevolgen van deze droge reinigingsmiddelen, zoals schilderijen
schoonmaken.nl
bijvoorbeeld gom. Het kader van het onderzoek is
mede vastgesteld door een werkgroep bestaande
uit onderzoekers en restauratoren van ICN, en is
tot stand gekomen in nauw overleg met een klank­
bordgroep bestaande uit restauratoren, zelfstandig
Project ‘Van Goghs
of verbonden aan een museum, die allen een grote
kennis hebben van het schoonmaken van moderne
schilderkunst.
atelierpraktijk in context’
ONDERZOEK SCHILDERIJEN
De meest urgente problemen die bij het schoonmaken
van moderne schilderkunst voorkomen zijn:

1. matte, monochrome oppervlakten; vlekken zijn
heel zichtbaar, verf slaat wit uit
2. het pasteuze gebruik van verf; broze randjes
moeilijk schoon te maken
3. niet-geverniste oppervlakten; vuil trekt in de verf
waardoor beschadigingen ontstaan bij reiniging.
De klankbordgroep en de werkgroep Droge
Reinigingsmiddelen zijn in maart 2006 voor het
eerst bij elkaar gekomen. Onder de leden van de
klankbordgroep is een enquête gehouden over de
meest voorkomende soorten vervuiling en hun
ervaringen met het gebruik van verschillende soorten
droge reinigingsmiddelen. De uiteindelijke doelstelling
van het project is het ontwikkelen van toepasbare,
veilige schoonmaaktechnieken voor moderne
schilderijen, waarbij ook andere methodes onderzocht
zullen worden.
Inl. Klaas Jan van den Berg, T 020 305 47 10,
E klaas.jan.vd.berg@icn.nl
I
n de afgelopen maanden zijn verschillende
Nederlandse werken van Van Gogh en werken van
een aantal van zijn tijdgenoten onderzocht. Door
deze onderzoeksgegevens met elkaar te vergelijken
probeert het onderzoeksteam, bestaande uit
medewerkers van het Van Gogh Museum, ICN en
Shell, te achterhalen hoe de werkwijze van Van
Gogh zich verhoudt tot die van tijdgenoten.
Eén van de recentelijk onderzochte schilderijen DWARSDOORSNEDES
van Van Gogh is het Meisje in het bos, dat zich in _ Monster genomen
de collectie van het Kröller-Müller Museum bevindt van de luchtpartij.
en is gemaakt in augustus 1882. In dezelfde maand De verf van de lucht is
schrijft Van Gogh in een brief aan zijn broer Theo direkt op de grondlaag
aangebracht.
welke kleuren hij op zijn palet heeft, te weten oker

Onderzoek naar de (rood, geel en bruin), kobaltblauw, Pruisisch blauw,

Napels geel, zwart en wit, karmijn, sepia, vermiljoen,
ultramarijn en gummigut.
_ Monster genomen
van de voorgrond.
Op de grondlaag

verftechnieken De Ploeg
zijn verschillende
Van het schilderij zijn twee monsters genomen: één verflagen over elkaar
uit de luchtpartij en één van de voorgrond van het aangebracht.
schilderij. De dwarsdoorsnede van de luchtpartij
laat een heel eenvoudige laagopbouw zien: op de

I
n het Groninger Museum vindt
– onder leiding van conservator
Han Steenbruggen – een uitgebreid
onderzoek plaats naar de materialen
en technieken van de kunstenaars van
De Ploeg in de jaren 1920. De zeer
kleurige werken uit deze tijd hebben
een uitgesproken mat uiterlijk.
Om meer te weten te komen over de
gebruikte materialen en technieken en
over de invloed die deze hebben gehad
op het uiterlijk van de schilderijen, is
het ICN gevraagd mee te werken aan dit
onderzoek. Hierbij zijn ruim tien werken
onderzocht van onder anderen Jan
Wiegers, Jan Altink en Johan Dijkstra.
Volgens de overlevering maakten de
kunstenaars veel gebruik van (zelf­
gemaakte) wasverven, die werden
verkregen door in wasbenzine opgeloste
(gebleekte) bijenwas te mengen met
olieverf. De wasverftechniek werd vooral
gebruikt door genoemde kunstenaars
gedurende de jaren 1923-1926. Dit in
navolging van kunstenaars van de Duitse
groep expressionisten ‘Die Brücke’, met
name door de zelfbenoemde uitvinder
van deze techniek: Ernst-Ludwig
Kirchner.
Uit technisch onderzoek door Eva Goetz
en Klaas Jan van den Berg bleek dat
de kunstenaars van De Ploeg gebruik
maakten van bijenwas als toevoeging
JAN ALTINK grondering van het schilderij werd direct de verf
Koopvrouw op een van de lucht aangebracht, die voornamelijk de
landweg
pigmenten loodwit en ceruleumblauw bevat (F8/1).
JOHAN DIJKSTRA In de voorgrond daarentegen is een zeer complexe
Portret van een neger laagopbouw zichtbaar. Hier zijn verschillende
verflagen over elkaar aangebracht (F8/2). In deze
lagen zijn diverse pigmenten geïdentificeerd,
waaronder Schweinfurtergroen. De aanwezigheid
van Schweinfurtergroen en ceruleumblauw in dit
schilderij is opmerkelijk, omdat naar aanleiding van
eerder onderzoek werd verondersteld dat Van Gogh
deze twee pigmenten pas in respectievelijk Antwerpen
en Parijs ging gebruiken. Deze pigmenten zijn niet
eerder aangetroffen in een Nederlands werk van
Van Gogh en komen ook niet voor in de hierboven
genoemde brief van Van Gogh uit die tijd.
Aangezien maar een gedeelte van Van Goghs
Nederlandse oeuvre is onderzocht, is nog niet
duidelijk hoe uitzonderlijk het gebruik van deze
pigmenten is. Ook is niet bekend of Van Goghs
Nederlandse tijdgenoten deze pigmenten gebruikten.
Het is de bedoeling dat hierover in de loop van het
project meer informatie wordt verkregen.
Inl. Muriel Geldof, T 020-3054779,
E muriel.geldof@icn.nl
 _ NIEUWSBRIEF ICN  _ NIEUWSBRIEF ICN

Ter stimulering van kennisuitwisseling op het vlak Alle informatie over het project, de organisatie­
AANSTELLING MARGRIET VAN EIKEMA HOMMES van collectiebeheer zullen ook e-learningmodules structuur en de voortgang is te vinden op de
ingezet worden. projectwebsite (http://project.collectiewijzer.nl).

S
inds november 2005 is de afdeling Onderzoek
van het ICN versterkt met een nieuwe
medewerker: de kunsthistoricus dr. Margriet
van Eikema Hommes.
Binnen het ICN bestond al geruime tijd de wens
om het team van schilderijenonderzoekers uit
te breiden met een kunsthistoricus die affiniteit
heeft met materiaaltechnisch onderzoek. Daarmee
wordt immers de noodzakelijke kunsthistorische
inbedding gegarandeerd van de resultaten van het
microscopisch en analytisch-chemisch onderzoek.
de Oranjezaal binnen het De Mayerne-project U wordt van harte uitgenodigd deel te nemen aan
(eveneens van NWO) haar kundigheid bij juist Een mogelijkheid voor het zoeken op Nederlandse de discussie op het forum.
deze inbedding overtuigend bewezen. Dit blijkt uit deelcollecties wordt reeds geboden door MusIP
haar vele publicaties, waaronder haar proefschrift (www.musip.nl). De MusIP-database zal als zoek­ Inl. Marie-France van Oorsouw, T 020 305 46 29,
Changing Pictures: discoloration in 15th-17th- ingang in de Collectiewijzer worden geïntegreerd. E marie.france.van.oorsouw@icn.nl
century oil paintings (zie recensie in de Burlington
Magazine, februari 2006, door David Bomford, Senior
Conservator The National Gallery, Londen).
De werkzaamheden van Margriet zullen zich vooral
richten op enkele grotere kunsttechnologische
onderzoeken die het ICN in 2007 zal starten. Informatiecentrum deelnemer BCIN

Margriet heeft door haar werk binnen het NWO-
prioriteitsproject MOLART en haar onderzoek aan
COLLECTIEBEHEER
M
Inl. Alberto de Tagle, T 020 305 47 11, et ingang van 1 januari 2006
E alberto.de.tagle@icn.nl is het ICN Informatiecentrum
officieel deelnemer aan de
Bibliographic Database of the Conser­
vation Information Network (BCIN).
BCIN is een toegankelijke online
bibliografische database voor literatuur
enkele van de meest toonaangevende
behoudsinstituten ter wereld: Getty
Conservation Institute (GCI),
International Centre for the Study of the
Preservation and Restoration of Cultural
Property (ICCROM), the Canadian
Heritage Information Network (CHIN),
BCIN Online bestaat sinds 1987 en bevat
momenteel circa tweehonderdduizend
bibliografische verwijzingen, met
­inbegrip van de eerste 34 volumes van
de Art and Archaeology Technical
­Abstracts (AATA), gepubliceerd tussen
1955 en 1997. Voor meer informatie,

Weduwe Lucebert schenkt op het gebied van conservering en

restauratie van cultureel erfgoed.
het Canadian Conservation Institute
(CCI), International Council on
Monuments and Sites (ICOMOS) en
zie www.bcin.ca.

Inl. ICN Informatiecentrum,

collectie aan Rijk Het Conservation Information Network

(CIN) is een samenwerkingsverband van
het Smithsonian Center for Materials
Research and Education (SCMRE).
T 020 305 47 60,
E informatiecentrum@icn.nl

E
en collectie van tweehonderd
schilderijen en ruim tweeduizend
werken op papier van de hand van
de schrijver en beeldend kunstenaar
Lucebert (pseudoniem van Lubertus
J. Swaanswijk) is door de erven
geschonken aan het Rijk.
gemaakt door de weduwe van Lucebert, LUCEBERT
_ Zonder titel, 1970
mevrouw A.W. Swaanswijk-Koek, tevens _ Echt Paar, 1975 Aankondigingen
voorzitter van de Lucebert Stichting. _ Zonder titel, 1982
Als waardering voor de schenking van
de collectie kunstwerken ontving zij
de Museummedaille, een Koninklijke
Opleiding Restauratoren
onderscheiding voor bijzondere

De collectie vormt een belangwekkend
en kwalitatief hoogwaardige aanvulling
voor de rijkscollectie en geeft een vrijwel
compleet beeld van het oeuvre van de
kunstenaar over de gehele periode van
zijn artistieke activiteit. Op 10 april
nam staatssecretaris Medy van der
Laan (Cultuur) de collectie in ontvangst
tijdens een feestelijke bijeenkomst
in het atelier van de kunstenaar in
Bergen. De schenking is vooral mogelijk
verdiensten op het gebied van museale
collecties.
Door de schenking blijft de collectie als
unieke documentatie bijeen en wordt zij
door ICN beheerd en als bruikleen ter
beschikking gesteld aan musea. Dit is
in overeenstemming met de wens van
Lucebert om de zichtbaarheid van de
collectie te garanderen.
Inl. Simone Vermaat, T 070 305 48 07,
E simone.vermaat@icn.nl
I
n januari is de opleiding Restauratoren van ICN
overgedragen aan de Universiteit van Amsterdam
(UvA). De opleiding aan de UvA bestaat nu uit
een minoropleiding Restauratie en Conservering
in de bacheloropleidingen Kunstgeschiedenis en
Scheikunde.
In september 2006 zal er een tweejarige
masteropleiding Restauratie en Conservering starten
en een postinitieel vervolgtraject van twee jaar als
‘restaurator in opleiding’. Op de masteropleiding kan
een wetenschappelijke promotie volgen.
Dit betekent dat er parallel aan de UvA-opleiding tot
restaurator nog tot augustus 2009 de ICN-opleidingen
zullen worden verzorgd. De lichting van 2005 – te
weten 27 studenten in de disciplines Boek & Papier,
Textiel, Glas & Keramiek, Metaal en Meubelen – zal
dan afstuderen als restaurator van de laatste ICN
opleiding.
Inl. Caspar Laffree, T 020 305 46 51,
E caspar.laffree@icn.nl

Informatiebeheer
Archeologisch textiel: van vondst tot vitrine
De Collectiewijzer: Werk in Uitvoering

O
p de vraag: “Wat is uw eerste Op 5 oktober 2006 organiseert de is om de gevonden oplossingen naast

I
n ICN-Nieuwsbrief 3 van 2005 werd het project
Collectiewijzer aangekondigd. Inmiddels is dit
project in volle gang. Het doel van het project is
het bieden van een nationale infrastructuur voor
collecties en een platform voor de uitwisseling van
informatie over het beheer en behoud daarvan.
Om te verkennen aan welke informatie over collectie­
beheer in het veld behoefte bestaat en op welke
­manieren men de informatie aangereikt wil krijgen,
zal onder andere een gebruikersonderzoek worden
uitgevoerd. Hiertoe zullen de leden van de klank­
bordgroep worden uitgenodigd. In tweede instan-
tie zal worden geprobeerd een zo groot mogelijke
­afspiegeling van het gehele veld te bereiken.
reactie wanneer u tijdens een
opgraving textiel aantreft?”, is
een veelgehoord antwoord: “Help, wat
doen we ermee?!” Vervolgens wordt er
een oplossing gevonden.
Welke oplossing dat is, is niet alleen
afhankelijk van het soort opgraving,
maar ook van de mogelijkheden om
textielvondsten verder te (laten)
onderzoeken.
Stichting Textielcommissie Nederland
een dag over archeologisch textiel. Aan
de hand van een aantal casestudy’s
zal gekeken worden naar de keuzes
die gemaakt zijn ten aanzien van
textielvondsten uit graven in Alkmaar,
een gracht in Groningen, textiel uit veen,
natte textiel, grote kledingstukken en
afdrukken van textiel in metaal. Het gaat
hier niet om te beoordelen of iets goed
of fout gedaan is. Het doel van deze dag
elkaar te zetten en te inventariseren
welk onderzoek en/of welke conservering
men graag zou zien. Ook gaat het erom
een beeld te krijgen van wat er met de
textiel is gebeurd (depot of opstelling).
De dag, die plaatsvindt in het ICN, wordt
afgesloten met een forumdiscussie.
Inl. Maarten van Bommel,
T 020 305 47 80,
E Maarten.van.Bommel@icn.nl
 _ NIEUWSBRIEF ICN

AGENDA
ICOM-CC
METAAL-CONFERENTIE
IN AMSTERDAM In deze rubriek worden ICN-activiteiten genoemd. Kijk voor het definitieve aanbod op
www.icn.nl. Inlichtingen over ICN-cursussen bij Monique de Louwere, T 020 305 46 57 /

I
n de week van 17 tot en met 21 september 2007 020 305 46 62, E monique.de.louwere@icn.nl of Angeniet Boeve, T 020 305 46 55 /
zal het Rijksmuseum samen met ICN als gastheer 020 305 46 62, E angeniet.boeve@icn.nl.
optreden voor een internationale conferentie,
die driejaarlijks wordt georganiseerd door de 31 juli . Removal of pressure sensitive tapes and tape
werkgroep Metaal in opdracht van de bestuursraad stains, ICN‑masterclass
van ICOM-CC (International Council of Museums – 1, 2, 3 en 4 augustus . Removal of pressure sensitive tapes and tape
Committee for Conservation). stains (continued ICN-masterclass)
20, 21 en 22 september . Plastics, ICN-masterclass
De werkgroep Metaal is een van de grootste van de 27, 28 en 29 september . Preservation and access of analogue audio-visual
dertig werkgroepen van ICOM-CC en heeft ongeveer materials (film and video), ICN-masterclass nieuw
750 actieve leden. Het congres, dat voor het eerst 2, 3 en 9 oktober . Schilderijen, ICN-cursus
plaatsvindt in Amsterdam, zal ongeveer 55 (natuur-)­ 2, 3 en 24 oktober . Risicoanalyse en risicomanagement in collecties,
­wetenschappelijke artikelen en 10 casestudy’s ICN‑cursus nieuw
bevatten die een weerslag zijn van de huidige 11, 12 en 13 oktober . Logistiek en methoden voor verpakken van
restauratie en conserveringsproblematiek. Deze objecten, ICN-cursus
informatie wordt in de vorm van preprints in een 25, 26 en 27 oktober . Aerosols in the field of paper conservation,
naslagwerk gepubliceerd, en zijn door een ICN‑masterclass
wetenschappelijk comité beoordeeld. De Engelstalige 1 en 2 november . Identification of paper, ICN-masterclass nieuw
website, die in juni online gaat, dient als platform en 7, 8, 9 en 10 november . Conservering en restauratie van archeologisch
als medium voor actueel nieuws over de conferentie. glas, ICN‑cursus nieuw
13, 14, 15, 16 en 17 november . New methods of cleaning painted surfaces,
Inl. Robert van Langh, T 020 674 72 33, ICN‑masterclass nieuw
E r.van.langh@rijksmuseum.nl 23 en 24 november . Collectiemanagement, ICN-cursus
30 november . Metalen, ICN-cursus
1 en 8 december . Metalen (vervolg ICN-cursus)
12 en 13 december . Meubelen, ICN-cursus nieuw

Colofon
Informatiebulletin voor de

TENTOONSTELLING BROCHURE ‘IN TIJDELIJK relaties van het ICN.

Verschijnt vier keer per jaar.

IN RESTAURANT SAUR GEBRUIK 2006’ Eindredactie Tekstbureau KVO

I B
n Restaurant Saur aan het Lange
Voorhout in Den Haag staat, tijdens
het culinair-culturele evenement
‘Proeven van Kunst’, het werk van
grafisch ontwerper Jan Lavies (1902
– 2005) centraal.
Lavies ontwierp in de jaren vijftig een
menukaart voor het (vis)restaurant met
op de omslag een sigaarrokend boertje
dat een schaal oesters op zijn hoofd
heeft. Het boertje is sindsdien het in
het oog springende logo dat staat voor
vis eten bij Saur. ICN beschikt over
een collectie van 177 grafische werken
van Lavies, die hij in 1999 aan het Rijk
schonk. De tentoonstelling in Restaurant
Saur is samengesteld door ICN.
Inl. Geertje Huisman, T 070 307 38 08,
E geertje.huisman@icn.nl
Redactiesecretariaat
egin 2006 heeft ICN, net als afdeling Communicatie
in 2005, geadviseerd bij de & Informatie
Postbus 76709
wisselende kunstinrichting van
1070 KA Amsterdam
de Hoftoren, het Ministerie van OCW. T 020 305 46 96
Een actuele, intrigerende selectie van F 020 305 46 00
Nederlandse kunst en cultureel erfgoed www.icn.nl
is het resultaat. De inhoud van deze Nieuwsbrief
is zo zorg­vuldig ­mogelijk
Bruiklenen zijn afkomstig uit de ICN- samengesteld. Het Instituut
Collectie ­Nederland is niet
collectie, Nederlandse musea (b.v.
aansprakelijk voor eventuele
Groninger Museum, Museum Boijmans ­onjuiste vermeldingen.
van Beuningen, Museum Het Domein),
het Fonds BKVB, het Maria Austria Ontwerp Total Identity,
Amsterdam
Instituut en de collectie Over Holland. Druk Mart Spruijt bv,
Ook Rutger Emmelkamp, Marijn Amsterdam
Akkermans en Bas Princen stellen hun
ISSN 1388-3232
werk tentoon.
De actuele inrichting is beeldend Het Instituut Collectie Nederland
beschreven in een brochure ”In (ICN) is een kennis­instituut
tijdelijk gebruik, 2006”. De brochure voor beheer en behoud van
roerend cultureel erfgoed.
is op te vragen bij de secretaris van de Musea, bibliotheken, archieven
kunstcommissie OCW Oliver Trott, en andere collectie­beheerders
E o.trott@minocw. kunnen gebruik maken van
de diensten van het ICN. Het ICN
is gevestigd in ­Amsterdam en
Inl. Evelyn beer, T 020 305 46 46, Rijswijk en is onderdeel van het
E evelyn.beer@icn.nl ­Ministerie van OCW.