Professional Documents
Culture Documents
Sztuczne Raje" - Motyw Alkoholu I
Sztuczne Raje" - Motyw Alkoholu I
WYDZIA HUMANISTYCZNY
INSTYTUT FILOLOGII POLSKIEJ
Micha Mazur
KRAKW 2005
1
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
WSTP
1.1.
Cel pracy.
Pomys napisania pracy magisterskiej powiconej tematyce uywek w
Myl o prekursorskiej na gruncie polskim pracy W. Szturca, Opium i wyobrania (Studium z poetyki
przekltej wyobrani), [w:] O obrotach sfer romantycznych, Bydgoszcz 1998
2
Sztuczne raje Uywki w literaturze pod red. Michaa Kuziaka, Supsk 2002., s. 5.
2
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
1.2.
Zakresy pracy.
Niewtpliwie problematyka uywek w literaturze wymaga szerokiego
ujcia
interdyscyplinarnego,
3
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
1.3.
4
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
Baudelaire, amerykaski pisarz i poeta Edgar Alan Poe, czy Witkacy czerpali
inspiracj z narkotykw.
Problematyka uywek w literaturze szczeglnie rozwina si dopiero w
XX wieku, kiedy zaczto traktowa je jako rodek na bolczki codziennego
ycia spoecznego. W kulturze minionego stulecia rozwin si nurt
psychodeliczny, ktrego przedstawiciel Alduos Huxley polemizowa z
Baudelairem dowodzc, e uywki (zwaszcza substancje narkotyczne) stanowi
bramy percepcji. Odsaniaj one przed czowiekiem nowe, niezbadane dotd
wymiary ludzkiego umysu, pozwalaj wejrze w prawd o naszej egzystencji
oraz zaspokoi pragnienie nieskoczonoci i doskonaoci. Huxley uznawa
narkotyki za swego rodzaju wehiku umoliwiajcy przetransportowanie
czowieka w krain onirycznych wizji, przypominajcych olnienia dawnych
mistykw.
Ju
wtedy
zainteresowanie
uywkami
miao
charakter
5
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
ludzkiego
umysu w
inn rzeczywisto
i obdarza go
Prawdziwe
4
5
Ralph Metzner, Ayahuasca and the Greening of Human Consciousness, [w:] Shamans Drum, 1999, nr 53.
Z. Drozdowicz, Pejotyzm, [w:] Wiedza i ycie, 1997, nr 6.
6
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
1.4.
7
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
8
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
9
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
...co ty le wygldasz, pewnie pijesz heroin i wchasz hasz, ale ty mnie nie
oszukasz...9 .
Czowiek
powinien
na
nowo
spojrze
na
wiat,
by
10
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
Czowiek, ktry wraca przez Drzwi w Murze, nigdy nie bdzie taki sam, jaki
by. Bdzie mdrzejszy, ale mniej arogancko pewny siebie, szczliwszy, ale
obdarzony mniejsz doz samozadowolenia, pokorniejszy w akceptacji wasnej
niewiedzy, a jednak lepiej przygotowany do pojmowania relacji pomidzy
sowami a rzeczami, midzy systematycznym rozumowaniem a niezgbion
Tajemnic, ktr prbuje zawsze na prno zgbia12.
1.5.
filmie polskim.
Polscy scenarzyci tworzc fabuy nowych produkcji filmowych coraz
czciej sigaj po tematyk uywek. Alkoholowy i narkotykowy obyczaj
utrwalony spoecznymi zachowaniami, sposobem sprzeday, propagand
wizualn powielany jest w tysicach obrazw i sytuacji na ekranie kina i
telewizora. Film, ta najwaniejsza ze sztuk i powszechnie dostpna forma
rozrywki kreuje postawy podane, a na wzorach filmowych, specjalnie
tworzonych i powielanych w kolejnych produkcjach, wychowuj si cae
12
Jw., s. 48.
11
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
13
12
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
13
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
samotni ludzie,
rzucajcy wyzwanie
nietolerancyjnemu
manifestacj
generacji
Dzieci-Kwiatw.
Wikszo
scen
synna
scena
na
nowoorleaskim
cmentarzu,
narkotykowego tripu15.
15
14
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
ukazujca
obraz
ROZDZIA I
ALKOHOL
2. 1.
nazwali najpierw "gorzak", a potem, ju z aciska wanie "Aqua Vitae" "okowit" 16 . Cho z przegldu obyczajw wynika, e wdka nad Wis ma
swoje rodzinne strony, to samo picie nie byo sowiaskim wynalazkiem. Nawet
najbardziej prymitywne ludy spoyway go, a jego historia siga czasw
prehistorycznych. Ju czowiek z okresu neolitu potrafi w procesie fermentacji
zboa wytwarza napoje alkoholowe. Odnaleziono rwnie dzbany po piwie z
epoki kamiennej. O winie i piwie wspomina Stary Testament, te wanie trunki
porniy Noego z synami, a zwaszcza z jednym o imieniu Cham. W Ksidze
Rodzaju 9:20-1 podano, e:
15
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
rozpoczli
propagowanie
winiarstwa
uprawy
winoroli
krajach
19
P. Bikont [posowie do:] J. Tuwim. Polski sownik pijacki, Warszawa, 2000., s.156.
J. Pilch [wstp do:] J. Tuwim, 1. cit. s. 10.
16
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
znale podobne dziea, jak Colas Breugnon R. Rollanda czy W matni E. Zoli.
Motyw alkoholu towarzyszy te powieciom John Barleycorn J. Londona, Pijak
H. Fallady czy Pod Wulkanem M. Lowryego. W Polsce zmiany obyczajowe
dokonuj si powoli na przestrzeni XX wieku, a do symptomw zmian mona
zaliczy publikacj utworw: Ptla M. Haski, Miaem jedno ycie T. Klona (S.
Kisielewskiego) oraz powieci J. Pilcha Pod mocnym anioem.
21
17
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
24
25
j.w, s. 17
R. Bratny, Kolumbowie. Rocznik 20. Warszawa, 1992.
24
j.w, s. 18
25
T. Borowski. Opowiadania. Warszawa, 1972.
26
K. Brandys, Miasto Niepokonane, Warszawa, 1947, s .118.
23
18
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
Przykadem
pierwszej
grupy
jest
powie
Sergiusza
27
28
19
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
20
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
kryzys pocztku lat trzydziestych w Polsce. Alkohol jednak nie jest rodkiem
majcym poprawi ich nie majc adnego okrelonego celuegzystencje. Autor
jednak w kilku scenach powieci rozjania ponury obraz Wsplnego Pokoju
posugujc si postaci Dziadzi. Bohater wracajc z kolegami z nocnej
popijawy stwierdza:
21
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
22
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
36
23
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
2.4.
24
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
2.5.
42
25
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
J. Pilch, 1. cit. s. 8
A. Brycht, Relacja, [w:] Sceny Miosne, Warszawa, 1967, s. 79-80
45
M. Nowakowski, Trampolina, Warszawa, 1964
44
26
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
47
codziennej
egzystencji bohaterw,
49
27
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
50
51
28
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
synny potrjny ten dwik pustych kieliszkw blat stou53. Stachura nie ucieka
w wiat fantazji, ukazujc ludzk egzystencj bez upiksze, w caym
zwizanym z ni majestatem. Jak stwierdza susznie Tadeusz Nyczek: Caa
Siekierezada jest jednym wielkim, heroicznym i absurdalnym zarazem, piewem
na cze ycia, ktre jest literatur, i literatury, ktra tak piknie udaje ycie.
Wicej: literatury w pewnym sensie nad tym yciem grujcej, w niej to mona
bowiem zrekompensowa niedobory egzystencji54.
Kolejnym wspczesnym utworem, ktrego nie sposb w tej pracy
pomin, jest tekst B. Madeja Gbok noc. Walc55. Jest to krtkie opowiadanie,
ktre powstao w 1975 r., ukazujce typow zabaw wiejsk w straackiej
remizie. Zabawach w znaczeniu pejoratywnym warto doda, gdy myl tutaj o
imprezach, gdzie nierzadko dochodzio do interwencji ze strony milicji i
wsparcia lekarskiego. Nieraz w prasie mona przeczyta o zbrodniach
popenianych pod wpywem alkoholu. Tekst Madeja nie jest typowym zapisem
reportaowym czy relacj. Autor stworzy swoist syntez pewnych sytuacji, do
jakich dochodzio
latach siedemdziesitych w
Polsce.
Narratorem
55
29
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
co skrywane byo wewntrz ludzkich serc. Ludzie! Ludzie! Kto Was tak od
siebie oddzieli? wykrzykuje jeden z bohaterw w obliczu zbrodni56.
2.6.
Tame
A. Pastuszek, Opowie o dniu wypaty, [w:] owca gobi, Warszawa, 1976, s.43 i nast.
30
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
Jest
on
cechujcym
si
wyjtkowym
brakiem
yciowej
31
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
60
61
Tame
A. Pastuszek, Dobranoc, Warszawa, 1980, s.231 i nast.
32
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
2.7.
() Upi si. Po raz pierwszy od przyjazdu na budow. Nie pamita, ile byo
kieliszkw. () Podnis kieliszek do ust. Pi maymi ykami. Radziecki koniak
mia cierpki smak. () Jak to wolno przyniosa Polsce Armia Czerwona?
() Poow kraju zabrali, ludzi powywozili, mczyli w obozach. Modli si do
62 62
63
33
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
66
przedstawiona
jest
sylwetka
inyniera
pracujcego
jako
czyli
silna
gowa.
fabryce
pij
wszyscy,
cznie
64
Tame
Tame
66
T. Staliski (S. Kisielewski), Romans zimowy, Warszawa, 1982, s. 18.
67
Tame
65
34
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
68
36
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
2.8.
miasta.
Ku ciemnym stronom natury ludzkiej kieruje si rwnie Andrzej Stasiuk,
autor Opowieci Galicyjskich72. S. Burkot okresla go mianem pisarza dungli
wspczesnego miasta, a rwnoczenie pejzau spoeczno-obyczajowego
najdalszych zaktkw prowincji73. Z jednej strony wiat brudnych ulic, z drugiej
czyste krajobrazy. Stasiuk, podobnie jak L. Tyrmand i B. Schulz wielokrotnie w
swojej twrczoci przedstawia wizje miasta-pieka. Stasiuk ucieka si do
realistycznych opisw sytuacyjnych: ulice miast pene s pijakw i koczujcych
narkomanw. Nie stara si odpowiedzie na pytanie, czy uciekanie si do
uywek jest skutkiem niepokojw egzystencjalnych przedstawia wszystko w
ujciu faktograficznym. Co ciekawe, problem dotyczy rwnie wsi, gdzie
uciekinierzy z miasta przynosz swoje obsesje i patologie, co moemy
zaobserwowa w powieci Biay kruk.
Wedug Stasiuka podr to wieczny ruch w zakltym kole naszego ycia.
Nie jest to ruch do przodu w stron obranego celu, ale krcenie si w kko
czsto bez konkretnych planw czy nawet pragnienia, by si z tego zakltego
krgu wyrwa. Bohaterowie podruj wic w samym rodku zimy od knajpy
do knajpy, szukajc odrobiny ciepa i zapomnienia w umierzajcym
egzystencjalne ble alkoholu.
Opowieci Galicyjskie dalekie s od Reymontowskich obrazw obyczajnej
wsi, gdzie ycie toczy si w ustabilizowanym rytmie nastpujcych po sobie pr
roku. Pikny pejza i otaczajca bohaterw natura nie maskuje jednak brzydoty,
prezentowanej przez ludzi uzalenionych od alkoholu. Ich stopniowa degradacja
zwizana jest z grob utraty pracy, nieustannym, morderczym wysikiem i
72
73
37
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
Jzek
wypija
skaon
wod
pobliskiego
bajorka,
co
74
38
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
2.9.
75
39
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
77
j.w, s. 375
T. Konwicki, Maa apokalipsa, Warszawa, 1979.
78
J. Pilch, Miasto utrapienia. Krakw, 2004.
77
40
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
oddaje
dowiadczenie
uzalenienia,
wykluczenia,
41
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
jakie
przypady
udziale
bohaterowi
Jurusiowi,
42
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
43
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
seksualnego. Jeeli ptak ma ogon tak wielki, e ledwo si rusza, jeeli jele ma
poroe tak gigantyczne, e aby je zbudowa, musi re bezustannie przez p
roku (po czym mu ono odpada ze strudzonej gowy), a mimo to i ptak, i jele s
w kwitncej formie, nieskalane, to oznacza to dla samicy niezbicie, e i spryt ich
(samcw) jest nieziemski. Dlatego picie typu mskiego i duma z nim zwizana
ma biologiczne konotacje z pokazywaniem samicom, e mimo kilku flaszek,
mimo oceanw wchonitych trucizn i kwasw on cigle stoi i ma si wietnie
oraz lnico. To je brao kilka milionw generacji wstecz w kadym razie.
Troch si dzi metoda ta zdewaluowaa, ale cigle echce mskie sumienia.
W literaturze alkoholowej czsto pojawiaj si 4 emocje, ktre stanowi
jej swoiste filary. Chodzi o rozpacz, humor, dum i wstyd. Echa tych czterech
stanw emocjonalnych znale moemy rwnie w powieci Pod Mocnym
anioem84 J. Pilcha, gdzie nie brak scen w ktrych humor i duma lej si z kartek
ksiki, zupenie jak litry spoywanej przez bohatera odkowej.
Podczas wywiadu wyemitowanego w programie Pegaz przez pierwszy
kana TVP 18 padziernika 2001 zadano Jerzemu Piachowi pytanie. Co pan
zrobi, jeeli ktrego dnia pojawi si mody czowiek i zada panu drastyczne
pytanie: ile trzeba wypi, by tak pisa?85. Pisarz odpowiedzia wtedy: Wbrew
pozorom nie mog udzieli mu dobrej i konstruktywnej rady, poniewa pomimo bardzo intensywnych i dramatycznych dowiadcze w tej brany nigdy w yciu nie napisaem linijki pod - jak to si mwi - wpywem. W moim
przypadku nigdy na biurku nie staa lampka koniaku... Mnie alkohol zupenie
wycza z pracy. Co na pewien sposb byo zbawcze, bo dosy lubiem prac i
pisanie. Z kolei powiedzie, e si lubi pisanie - to jest klasyczne wyznanie
grafomana. Ale radzibym mu, eby nie wierzy w to, e za wtajemniczeniem
alkoholowym stoi wiarygodne wtajemniczenie. To s rejestry dramatyczne i - co
tu kry chorobowe. Jak wida, Pilch wyranie oddzieli proces twrczy od
84
85
44
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
2.10.
Podsumowanie.
86
45
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
46
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
ROZDZIA II
NARKOTYKI
3.1.
rzeczywistoci.
Narkotyki w literaturze wiatowej pojawiaj si ju w czasach antycznych.
Jedna z pierwszych wzmianek na temat uywki o nazwie opium znajduje si w
Odysei Homera. Jest to wspomniane w scenie, gdzie Helena z Troi otrzymuje od
krla Egiptu podarek w postaci narkotyku o nazwie Nepente 87 .Polskie
nastolatki chtnie sigaj po powieci powicone narkomanii, a do ich
ulubionych ksiek nale m.in. Pamitnik narkomanki Barbary Rosiek i My,
dzieci z dworca Zoo Christianne F. dowiadujemy si z jednego z najnowszych
bada przeprowadzonych przez Instytut Ksiki i Czytelnictwa Biblioteki
Narodowej, o czym poinformowaa Rzeczpospolita88. Na wyniki bada zoyy
si dugie miesice monitorowania czytelnictwa wrd nastoletnich odbiorcw
literatury. Na licie najpopularniejszych wrd ankietowanych autorw Barbara
Rosiek zajmuje trzecie miejsce, za na czwartym znajduje si niemiecka pisarka
Christianne F. To zdumiewajce, zwaywszy fakt, e wysze pozycje zajmuj
ju wycznie dokonania J. R. R Tolkiena (Wadca piercieni) i Joanne K.
Rowling! (seria Harry Potter). Ankiet przeprowadzono w poowie maja 2003 r.
na reprezentatywnej grupie gimnazjalistw z losowo wybranych 70 szk z caej
Polski. Obok tych tytuw gimnazjalici wspomnieli jeszcze inne przykady
krajowej literatury narkotykowej, jak: puna Mervina Burglessa, Her moj
87
47
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
na
szaniec
A.
Kamiskiego
stwierdzia
autorka
bada
najbardziej
niewinn
argumentacj,
mona
stwierdzi,
48
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
przewijaj
si
na
kartach
wspczesnej
literatury.
Jedn
trawka,
ganja,
ziele,
marycha,
by
wymieni
tylko
kilka
Arabw
konopie
rozprzestrzeniy
si
na
rejon
89
49
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
50
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
j.w, s. 157.
51
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
Tame
M. Nahacz, Osiem cztery. Woowiec, 2003.
52
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
99
53
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
101
54
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
i Telewizji Warszawa.
broszury
byo
Po tej stronie granicy. Zapis stanu wiadomoci o polskich narkomanach i narkomanii w Polsce w pierwszej
poowie roku 1981, pod red. Mieczysawa Siemieskiego. Warszawa, 1985.
55
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
103
przestrzega przed
Andrzej Siemaszko, Odkrycie narkomanii, czyli jak reklamowa polsk heroin, [w:] Gazeta Prawnicza,
1-16 VII 1981
56
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
wydanie
ksiki,
zaywanie
narkotykw
polskim
57
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
104
Timothy Dimoff, Jak rozpozna, czy dziecko siga po narkotyki, Warszawa, 1993.
105
58
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
stawao
si
szczciem,
smutek
zosta
cakowicie
przyspieszenia
mylenia),
jednoczenie
skutkuje
niekiedy
59
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
funkcjonuje
ona
natomiast
ramach
subkultur,
gwnie
signa
po
mocne
narkotyki,
spotkay
si
ze
sporym
60
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
111
61
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
112
113
Tame
Tame, s. 40
62
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
literackiego
szczliwego
zakoczenia.
Staa
si
wstrzsajcym
wiadectwem nie tylko choroby ciaa autorki, ale take duszy na miesic przed
planowanym samobjstwem. Impresyjna spowied autorki pozwala lepiej
zrozumie ludzi, ktrzy nie potrafic poradzi sobie z ciarem ycia, trafiaj w
najczarniejsze z bagien nag.
Tame, s. 41
63
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
116
S.I. Witkiewicz, Narkotyki. Niemyte dusze. Wstp i opr. Anna Miciska, Warszawa, 1979.
T. Pitek, Heroina. Woowiec, 2002.
64
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
sobie. Napisaem co, co dla wielu ludzi jest wane, wic moje ycie nie jest w
tej chwili tak bezsensowne jak byo..." stwierdzi autor w wywiadzie, jaki
udzieli portalowi internetowemu Onet.pl117. Autor dokona bardzo ciekawego
eksperymentu literackiego, przeprowadzajc narracj z punktu widzenia
heroinisty oraz jego psychiki. Daje to wraenie wiarygodnoci. Sam narkotyk
staje si tu pierwszoplanowym bohaterem. Autor siga czsto po naturalistyczne
opisy Warszawy, jako miasta epatujcego brzydot i obrzydliwoci, a zarazem
opanowanego przez heroin, ktrej ulec moe kady, niezalenie od wieku czy
pozycji spoecznej. Powie zyskaa rozgos, za autor udziela wywiadw w
prasie (Gazeta Wyborcza, Polityka) oraz uczestniczy w programach
telewizyjnych. We wspomnianym wyej wywiadzie wyjania, skd w naszej
codziennoci bierze si problem uzalenie i skd bierze si tak wielka jego
popularno: Jest to wina naszej kultury. Nasza kultura uczy ludzi, e maj
szuka szczcia. No to szukaj. Na skrty i w jak najatwiejszy sposb. I nic
dziwnego, e tak szukaj, bo uczyli si, e szczcie jest najwaniejsze i
wszystko trzeba mu podporzdkowa. 118 Osobicie nie jestem do koca
przekonany, czy podobne ujcie motyww narkotykowych w literaturze jest
suszne. Osobicie popieram dydaktyczne ujcie Rosiek, za droga obrana przez
Pitka jest dla mnie zbyt dyskusyjna. Zadaem sobie pytanie podczas moich
bada literackich: Czy podobna literatura moe stanowi zagroenie dla
modziey i zamiast odpycha od eksperymentw narkotykowych zachca do
sprbowania? Podobn kwesti poruszya podczas rozmowy z autorem
dziennikarka. Autor odpowiedzia: Na miesic przed ukazaniem si Heroiny,
chciaem j wycofa. Ale zmieniem zdanie. Ostatnim sowem jest mier119
Pitek wyraa moe - w zalenoci od interpretacji - zarwno zacht, jak i
przestrog.
powieci
Heroina
mona
przeczyta
117
spersonifikowan
zob. B. Pietkiewicz , "Heroina" i "Kilka dni poza domem" [w:] rozmowy.onet.pl, dn. 9.20.2002
Tame
119
K. Surmiak-Domaska, Boj si szczcia [w:] Ksiki w duym formacie (Dodatek do Gazety Wyborczej),
13.06.2002 r.
118
65
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
120
66
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
124
nieuzasadniona, ale sam problem czsto nie jest jednoznaczny. Nie mona
autorom zarzuca wiadomego nakrcania spirali narkotykowej, ale etyczny
sens niektrych powieci pozostaje kwesti dyskusyjn. Skrajne stany
narkotycznych uniesie w rzeczowy sposb opisane, potrafi gboko zapa w
pami.
Tame
D. Masowska, Wojna polsko-ruska pod flag biao-czerwon , Warszawa 2002.
67
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
126
j.w, s. 49
Tame
128
j.w, s. 114
129
j.w, s. 37
130
zob. "Wojna polsko-ruska pod flag biao-czerwon" Dorota Masowska [w:] Gazeta Wyborcza, 18.09.2002
127
69
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
131
70
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
3.7. Podsumowanie
Jak wida, tematy narkotykowe we wspczesnej literaturze przybieraj
najrniejsze formy, cho wyrni moemy liczne cechy wsplne, ktre
przewijaj si na przestrzeni wszystkich dzie. Bardzo niepokoi mnie jednak to,
w jak stron ta ga literatury ostatnio zmierza. Motyw narkotykowy staje si
obiektem naduy, za sigajcy po niego autorzy robi to czsto
nieodpowiedzialnie. Masowska napisaa swoj ksik chyba po to, bym ja
moga napisa moj - przyznaje Dorota Szczepaska 134 . Niebezpieczestwo
stale ronie autorka Wojny polsko-ruskiej ukazaa posta ograniczon, kiedy
bohaterka Zakazanego po legalu kreowana jest na osob inteligentn i
dokonujcego wiadomego wyboru. Autorka przyjmuje pozycj neutraln, tak
jakby uwaaa, e jej apele nie przynios waciwego rezultatu. Czy to jest
waciwy kierunek, w jakim ma poda wspczesna Polska literatura?
ZAKOCZENIE
W pracy tej staraem si na wybranych przykadach przedstawi kwesti
alkoholu i narkotykw na kilku wybranych przykadach, zaczerpnitych z
literatury wspczesnej. Jest to tylko fragment caoci, jak stanowi tematyka
uywek w literaturze. Uywki stanowi szeroko pojt tematyk, ktra moe
stanowi ciekawy temat dalszych rozwaa. Swoj prac traktuje jako wstp do
kontynuowania bada w tym zakresie.
134
Narkotyki, seks, imprezy w nowej ksice Doroty Szczepaskiej [w:] Rzeczpospolita, 28.01.04, nr 23
71
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
72
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
BIBLIOGRAFIA
Bibliografia podmiotowa
73
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
74
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
Bibliografia przedmiotowa
A. Huxley, Nowy, wspaniay wiat. Warszawa, 2003 r.
M. Gossop, Narkomania. Mity i rzeczywisto, Warszawa, 1993 r.
Philip Robson, Narkotyki. Krakw, 1997 r.
Timothy Dimoff, Jak rozpozna, czy dziecko siga po narkotyki, Warszawa, 1993 r.
S. Burkot, Literatura Polska w latach 1939-1999. Warszawa, 2002 r
W. Szturc, Opium i wyobrania (Studium z poetyki przekltej wyobrani), [w:] O obrotach sfer
romantycznych, Bydgoszcz 1998 r.
Sztuczne raje Uywki w literaturze pod red. Michaa Kuziaka, Supsk 2002
T.Sikora, Uycie substancji halucynogennych a religia, Krakw, 1999 r.
R. Metzner, Ayahuasca and the Greening of Human Consciousness, [w:] Shamans Drum, 1999 r., nr. 53.
Z. Drozdowicz, Pejotyzm, [w:] Wiedza i ycie, 1997 r., nr. 6.
75
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
Publicystyka i wywiady:
J. Besala, Gardowa sprawa - krtka historia dugiego polskiego pijastwa, [w:] Polityka, nr 8/2003.
G. Godlewski, Bachus w kontuszu [w:] Problemy Alkoholizmu, nr. 12/78.
G. Godlewski, Niepodlego i wino [w:] Problemy Alkoholizmu, nr 6/81.
G. Godlewski, W oparach absyntu [w:] Problemy Alkoholizmu, nr 7-8/80.
G. Godlewski, Chodnym okiem naturalistw [w:] Problemy Alkoholizmu, nr 2/80.
G. Godlewski, Energia skandalu energia realizmu [w:] Problemy Alkoholizmu, nr 11/79.
G. Godlewski, Pijani geniusze [w:] Problemy Alkoholizmu, nr 7-8/79.
Narkotyki, seks, imprezy w nowej ksice Doroty Szczepaskiej [w:] Rzeczpospolita, 28.01.04, nr 23.
"Wojna polsko-ruska pod flag biao-czerwon" Dorota Masowska [w:] Gazeta Wyborcza,
18.09.2002 r.
B. Pietkiewicz , "Heroina" i "Kilka dni poza domem" [w:] rozmowy.onet.pl, dn. 9.20.2002 r.
K. Surmiak-Domaska, Boj si szczcia [w:] Ksiki w duym formacie (Dodatek do Gazety Wyborczej),
13.06.2002 r.
M. Rychter, Pieko przyjemnoci [w:] Latarnik, nr 16.04 2002 r.
A. Siemaszko, Odkrycie narkomanii, czyli jak reklamowa polsk heroin, [w:] Gazeta Prawnicza, 1-16 VII
1981
J. Cichy, J. Pilch, Gadasz to yjesz, Gazeta Wyborcza, 18/IX, 1998 r.
J. akowski, Studia na Amfetaminie, [w:] Polityka, 2003 r., nr 4, s. 4.
A. Odyniec, Pie Filaretw, Magazyn Wileski, 1991 r, nr 3/4, s. 37
76
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
77
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
Spis treci
Wstp
1.1.
Cel pracy.
1.2.
Zakresy pracy.
1.3.
1.4.
1.5.
11
2
4
Rozdzia I Alkohol
2.1.
2.2.
2.3.
2.4.
2.5.
2.6.
2.7.
2.8.
2.9.
2.10. Podsumowanie.
15
16
21
24
25
30
33
37
39
45
Rozdzia II - Narkotyki.
47
49
63
66
71
71
73
78
PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl
54
59