Poradnik Budowa Sieci II

BUDOWA SIECI
SZEROKOPASMOWYCH
PROJEKT TECHNICZNY,
BUDOWA I EKSPLOATACJA SIECI
Eugeniusz W. Gaca
Krzysztof J. Heller
Pawe M. Marchelek
Fundacja Wspomagania Wsi 2011
Poradnik dla samorzdowcw. Budowa sieci szerokopasmowych projekt techniczny, budowa i eksploatacja sieci
Poradnik w kompleksowy sposb omawia problematyk zwizan

z kolejnymi etapami procesu inwestycyjnego w telekomunikacji.
W tej czci przedstawione zostay kwestie zwizane z nansowaniem budowy, sporzdzaniem dokumentacji projektowej, sam
budow oraz eksploatacj wybudowanej sieci. Omwione zostay
podstawowe wymogi formalno-prawne w zakresie prowadzenia
inwestycji: od uzyskania decyzji o lokalizacji celu publicznego, a
do odbioru kocowego inwestycji i przekazania do eksploatacji.
Poradnik
dla samorzdowcw
BUDOWA SIECI
SZEROKOPASMOWYCH
PROJEKT TECHNICZNY,
Poradnik dla samorzdowcw

CZ II
Wydanie II zaktualizowane
Eugeniusz W. Gaca, Krzysztof J. Heller, Pawe M. Marchelek
Fundacja Wspomagania Wsi, Warszawa 2011
Autorzy:
Eugeniusz W. Gaca
Krzysztof J. Heller
Pawe M. Marchelek
Redakcja techniczna: Monika Doliska
Korekta jzykowa: Claudia Snochowska-Gonzalez, Monika Doliska
Nakad: 2000 egz.
Publikacja bezpatna
Publikacja zostaa przygotowana we wsppracy pomidzy Urzdem
Komunikacji Elektronicznej i Fundacj Wspomagania Wsi.
Publikacja zostaa sfinansowana ze rodkw Polsko-Amerykaskiej
Fundacji Wolnoci w ramach programu Wie aktywna. Budowanie
spoeczestwa informacyjnego e-VITA III (wydanie I) oraz Fundacj
Wspomagania Wsi (wydanie II zaktualizowane). Druk sfinansowany
ze rodkw Urzdu Komunikacji Elektronicznej.
Wydanie II zaktualizowane
Wydawca:
Fundacja Wspomagania Wsi
Ul. Bellottiego 1,
01-022 Warszawa
www.witrynawiejska.org.pl
www.fww.org.pl
Druk i oprawa:
Drukarnia UPI
Al. Bohaterw Wrzenia 9
00-973 Warszawa
www.upi.pl
ISBN: 978-83-60600-01-6 (druk)
ISBN: 978-83-60600-02-3 (pdf)
Fundacja Wspomagania Wsi, Warszawa 2011
Szanowni Pastwo,
Z du przyjemnoci oddajemy w Pastwa rce uaktualnion drug cz poradnika dotyczcego budowy i zarzdzania sieciami telekomunikacyjnymi. Od wydania pierwszej edycji upyny prawie dwa
lata. Przez ten czas na rynku telekomunikacyjnym wiele si zmienio. Jako Polska moemy si poszczyci pozytywn dynamik zmiany
poziomw cen usug dostpu do Internetu. Ceny w cigu ostatnich
lat zdecydowanie zmalay. Rynek Internetu w Polsce rozwija si bardzo dynamicznie, obejmujc swoim zasigiem coraz szersze grono
odbiorcw. Bezporednim tego odzwierciedleniem bya rosnca warto segmentu i liczba klientw. W 2010 roku blisko 6,1 mln osb
posiadao stacjonarny i okoo 2,8 mln dostp do Internetu modemami 2G/3G. W porwnaniu z rokiem 2009 przybyo w sumie okoo
1 mln nowych uytkownikw. Nie s to wyniki, ktre nas zadawalaj.
Naley podj wielki wysiek organizacyjny i finansowy w celu zapewnienia dostpu do Internetu na poziomie europejskim.
Zwikszenie dostpnoci do usug wymaga wybudowania nowej
infrastruktury telekomunikacyjnej, ktr bd mieli do dyspozycji
klienci. Aby dotrze do kadego potencjalnego odbiorcy, bez wzgldu na to czy mieszka w miecie czy na terenach okrelonych bia plam, naley zaplanowa i wybudowa sie telekomunikacyjn.
Koszty budowy nowych sieci s wysokie. Operatorzy czy samorzdy
nie s w stanie ponie ich samodzielnie. Dlatego Unia Europejska
zwrcia uwag, e naley wspomc rozwj infrastruktury telekomunikacyjnej w Polsce. Zostay na ten cel przeznaczone konkretne
kwoty z budetu Unii. rodki te s kierowane do samorzdw, aby
zgodnie z potrzebami mieszkacw byy inwestowane. Samorzdy
maj due dowiadczenie w samodzielnym zarzdzaniu inwestycjami infrastrukturalnymi. Budowa nowych sieci telekomunikacyjnych
to dla Pastwa wyzwanie. Dlatego chcc wyj naprzeciw Pastwa
potrzebom, przekazujemy kolejny podrcznik, przygotowany we
wsppracy przez Urzd Komunikacji Elektronicznej i organizacje
pozarzdowe Fundacj Wspomagania Wsi i Polsko-Amerykask
Fundacj Wolnoci. Znajdziecie tu Pastwo pomoc w zakresie prowadzenia inwestycji telekomunikacyjnych.
ycz Pastwu powodzenia w realizacji nowych wyzwa i trzymam
kciuki za kocowy efekt w postaci zadowolenia mieszkacw z dostpu do usug internetowych.
Z powaaniem
Anna Streyska
Prezes
Urzdu Komunikacji Elektronicznej
Spis treci
WSTP
9
1 PROCES INWESTYCYJNY W TELEKOMUNIKACJI 11

1.1 Organizacja inwestycji itechnologia wykonania
budowy sieci
1.2 Dziaania formalno-prawne
1.3 Dziaania w sferze spoecznej: likwidacja
wykluczenia cyfrowego oraz efektu konfliktu
spoecznego w inwestycjach telekomunikacyjnych
1.4 Zarzdzanie inwestycj telekomunikacyjn i jej
eksploatacja
2 PIERWSZY ETAP BUDOWY SIECI

SZEROKOPASMOWYCH
2.1
2.2
2.3
2.4
14
18
19
20
23
Planowanie budowy sieci

Koncepcja sieci
Studium wykonalnoci
Zaoenia techniczno-ekonomiczne
(weryfikacja studium wykonalnoci wterenie)
37
3 WYTYCZNE DO BUDOWY SIECI

SZEROKOPASMOWYCH ZE RODKW
PUBLICZNYCH
39
3.1 Zasady dokonywania interwencji

3.2 Modele interwencji
3.3 Sposb prowadzenia dopuszczalnej interwencji
40
44
46
4 SPOSB REALIZACJI INWESTYCJI

SZEROKOPASMOWYCH W WARUNKACH
POLSKICH
55
4.1 Okrelenie potrzeb analiza popytu

4.2 Analiza moliwoci interwencji
4.3 Dopuszczalna pomoc publiczna
56
58
64
5 ORGANIZACJA PROCESU INWESTYCYJNEGO

5.1 Prawa iobowizki poszczeglnych uczestnikw
budowy sieci pasywnej
5.2 Prawa iobowizki poszczeglnych uczestnikw
budowy sieci aktywnej
5.3 Wybrane przykady modeli realizacji inwestycji
budowy sieci
24
29
34
73
75
80
81
5.4 Inynier kontraktu lub kierownik projektu

wybr modelu zarzdzania projektami
budowy sieci szerokopasmowych
89
5.5 Zarzdzanie projektem wedug zasad FIDIC
93
5.6 Polityka ochrony rodowiska iobszarw Natura 2000 95
5.7 Wsppraca jednostki samorzdowej wprocesie
budowy sieci szerokopasmowych zwykorzystaniem
rodkw publicznych zinnymi przedsibiorcami
telekomunikacyjnymi
101
5.8 Najwaniejsze zmiany wprojekcie Ustawy
owspieraniu rozwoju usug isieci
szerokopasmowych wtelekomunikacji
105
6 PROJEKT BUDOWLANY BUDOWY SIECI

6.1 Wybr wariantu wsppracy zprojektantem
6.2 Obowizki projektanta.
Procedura wyboru projektanta
6.3 Materiay przedprojektowe
6.4 Zakres iforma projektu budowlanego czci pasywnej
6.5 Zawarto projektu budowlanego budowy
sieci warstwy pasywnej
6.6 Zawarto projektu budowlanego budowy
sieci zwykorzystaniem technologii radiowej
6.7 Projekt wykonawczy
6.8 Umowa oprace projektowe
6.9 Udzia uczestnikw procesu inwestycyjnego
wprojektowaniu
6.10 Kontrola postpw prac projektowych
6.11 Odbir projektu budowlanego iocena efektywnoci
zaproponowanych rozwiza
6.12 Pozwolenie na budow
7 BUDOWA SIECI SZEROKOPASMOWYCH

7.1 Budowa infrastruktury optycznej drog rozwoju
spoeczestwa informacyjnego miast iwsi
7.2 Dostp abonencki
7.3 Wybr sposobu realizacji budowy
sieci szerokopasmowych
7.4 Analiza wpywu otoczenia prawnego na proces
budowy sieci szerokopasmowych
7.5 Zakres rzeczowy przedmiotu budowy sieci.
Przygotowanie procedury wyboru wykonawcy.
Wybr wykonawcy budowy sieci
7.6 Kosztorys budowlany
7.7 Przedmiar robt
7.8 Kosztorys inwestorski
7.9 Kosztorys ofertowy
7.10 Harmonogram realizacji budowy
113
117
119
121
123
125
126
129
130
130
131
132
134
135
137
138
140
141
143
151
153
154
155
156
7.11 Umowa na budow sieci

159
7.12 Rozpoczcie budowy sieci szerokopasmowych
160
7.13 Dokumenty niezbdne podczas prowadzenia budowy 161
7.14 Kontrola jakoci robt budowy sieci iwsppraca
zinnymi uczestnikami procesu budowy
162
7.15 Odbir budowy sieci
164
7.16 Inwentaryzacja powykonawcza
166
7.17 Zakoczenie procesu budowlanego
168
7.18 Uruchomienie irozruch sieci szerokopasmowej
168
7.19 Zakoczenie inwestycji telekomunikacyjnej
iprzekazanie do eksploatacji
169
7.20 Rozliczenie kocowe inwestycji
169
8 EKSPLOATACJA I UTRZYMANIE SIECI

8.1 Eksploatacja iutrzymanie sieci telekomunikacyjnych
wwietle Prawa telekomunikacyjnego
8.2 Eksploatacja iutrzymanie sieci telekomunikacyjnych
zpunktu widzenia operatora infrastruktury
8.3 Zarzdzanie zasobami sieci
8.4 System paszportyzacji sieci
8.5 Nadzr ikontrola nad eksploatowanymi sieciami
wiatowodowymi
8.6 Utrzymanie sieci szerokopasmowych
8.7 Kwalifikacja kadry oraz oprzyrzdowanie operatora
infrastruktury pasywnej
8.8 Prowadzenie rozlicze
9 MODELE EKSPLOATACJI IUTRZYMANIA SIECI

9.1 Operator infrastruktury
9.2 Modele eksploatacji sieci.
Metodyka wyboru optymalnego rozwizania
9.3 Model I rwny dostp
9.4 Model II pojedynczy usugodawca prywatny
9.5 Model III pena kontrola instytucjonalna
9.6 Koszty jako podstawowy czynnik wyboru modelu
eksploatacji sieci
9.7 Spka celowa jako operator sieci szerokopasmowej
9.8 Spka majtkowa ppp realizatorem budowy sieci.
Operator infrastruktury jako inwestor NGN
9.9 Przykad zintegrowanej budowy rurocigu kablowego
ikanalizacji teletechnicznej dla potrzeb
sieci szkieletowej idostpowej wToruniu
9.10 Wsppraca przedsibiorcy telekomunikacyjnego
zjednostk samorzdow, na przykadzie projektu
zrealizowanego wGrodzisku Mazowieckim
10 REALIZACJA ZADA SZEROKOPASMOWYCH

WDZIESICIU KROKACH
171
176
179
186
187
193
194
194
195
201
202
203
204
206
207
208
210
212
216
218
221
11 RDA INFORMACJI IWSPARCIA
11.1 Instytucje odpowiedzialne za projekty wspierajce

powstanie spoeczestwa informacyjnego
11.2 Organizacje przedsibiorcw telekomunikacyjnych,
rzeczoznawcw ibudowniczych telekomunikacji
11.3 Organizacje pozarzdowe
11.4 Stowarzyszenia zawodowe
11.5 Konsultanci ifirmy doradcze
11.6 Firmy zajmujce si budow ieksploatacj sieci
227
228
228
228
229
229
230
12 LITERATURA
231
13 ZACZNIK
235
13.1 Wykaz waniejszych norm zakadowych

236
13.2 Zasady projektowania ibudowy sieci
szerokopasmowej dla potrzeb sieci szerokopasmowej
warunki techniczne dla projektanta iwykonawcy
budowy sieci
238
Wstp
Oddajemy do Pastwa dyspozycji II wydanie drugiej czci poradni
ka, ktry powsta ze wsplnej inicjatywy Urzdu Komunikacji Elektro
nicznej, Fundacji Wspomagania Wsi i Polsko-Amerykaskiej Fundacji
Wolnoci. Ma on na celu dostarczenie wiedzy niezbdnej dla sprawnego
przeprowadzenia procesu inwestycyjnego w telekomunikacji. Pierwsza
cz poradnika1, wydana w 2008 roku, obejmowaa zagadnienia zwizane z planowaniem i przygotowaniem inwestycji. Cz druga2 natomiast
dotyczya opracowania projektw technicznych oraz procesu budowy
i eksploatacji sieci.
W I wydaniu zdecydowalimy si na niewielkie powtrzenia tematw poruszanych w czci pierwszej, gdy naszym zdaniem naleao
przypomina, jak wielkie znaczenie dla efektw kocowych ma dobre
okrelenie celw wanie na etapie planowania sieci. Druga cz poradnika nie jest jednak rozwiniciem tematw z pierwszej czci, dotyczy
bowiem innych aspektw budowy i eksploatacji sieci.
Wydana te zostaa trzeci cz poradnika3, ktrej celem byo pokazanie problemw (i ich rozwiza) dotyczcych ostatniego poziomu
sieci, to znaczy warstwy dostpowej, obejmujcej take abonenta i
nazywanej ostatni mil.
W tej czci poradnika omwimy kwestie zwizane z kolejnymi
etapami procesu inwestycyjnego: finansowaniem budowy, sporzdzaniem dokumentacji projektowej, sam budow oraz eksploatacj
wybudowanej sieci. Odwoamy si przy tym do dowiadcze dziaajcych ju podmiotw eksploatujcych infrastruktur. Zwrcimy
take uwag Czytelnika na zmiany prawne, jakie miay miejsce
od czasu wydania pierwszej czci poradnika i I wydania czci
drugiej, oraz na wymagania obowizujce przy budowie sieci szerokopasmowych z wykorzystaniem rodkw publicznych i rodkw UE. Wykorzystamy tu take dowiadczenia zwizane z procesem notyfikacji projektw w Komisji Europejskiej. Uwzgldnimy
take wnioski pynce z licznych spotka i konferencji z udziaem
rnych rodowisk zainteresowanych realizacj procesw inwestycyjnych w telekomunikacji. Podkrelimy wag otoczenia, w jakim
przyjdzie realizowa inwestycj, i wynikajcej z niego struktury
organizacyjnej przedsiwzicia. Omwimy rwnie podstawowe wymogi formalno-prawne w zakresie prowadzenia inwestycji:
od uzyskania decyzji o lokalizacji celu publicznego, a do odbioru
kocowego inwestycji i przekazania do eksploatacji. Pokaemy, jak
sporzdzi specyfikacj istotnych warunkw zamwienia na prowadzenie prac projektowych i wykonawczych, a take zdefiniujemy
obowizki poszczeglnych uczestnikw procesu inwestycyjnego.
1
2
3
Budowa sieci szerokopasmowych planowanie i przygotowanie koncepcji. Poradnik dla samorzdowcw.

Cz I, Jarosaw M. Janiszewski (red.), Fundacja Wspomagania Wsi, Warszawa 2011.
Budowa sieci szerokopasmowych. Projekt techniczny, budowa i eksploatacja sieci.Poradnik dla samorzdowcw. Cz II. E. Gaca, K. Heller, P. Marchelek, Fundacja Wspomagania Wsi, Warszawa 2009.
Ostatnia mila. Budowa i eksploatacja teleinformatycznej sieci dostpowej. Poradnik dla operatorw i samorzdowcw. W. Baug (red), Fundacja Wspomagania Wsi, Warszawa 2010.
10
Kolejne wydanie naszego poradnika stanowi jedn z nielicznych

pozycji w tak kompleksowy sposb omawiajcych problematyk inwestycji w telekomunikacji. Liczymy na to, e przyda si wszystkim
osobom odpowiedzialnym za budow sieci szerokopasmowych w
Polsce.
11
1.Proces inwestycyjny
w telekomunikacji
Proces inwestycyjny w telekomunikacji
12
Wstpnym etapem kadego procesu inwestycyjnego jest etap organizacyjny, w ktrym powstaje pomys realizacji danej inwestycji
w naszym przypadku budowy gminnych sieci szerokopasmowych.
Etap ten, poparty okreleniem potrzeb imoliwoci oraz analiz rynku lokalnego, czsto koncentruje si na identyfikacji ewentualnych
problemw, przestudiowaniu dowiadcze innych jednostek samorzdowych iwycigniciu z nich wnioskw. Naley jednak pamita,
e cel isposb prowadzenia inwestycji infrastrukturalnych przez samorzdy jest nieco inny ni w przypadku operatorw telekomunikacyjnych, prowadzcych dziaalno komercyjn. Nie wszystkie zasady
prowadzenia inwestycji komercyjnych maj zastosowanie w naszym
przypadku na przykad celem inwestycji samorzdowej jest pokrycie sieci caego terenu, a nie jedynie wybranych, najbardziej atrakcyjnych biznesowo obszarw. Jeeli uznamy za moliw realizacj
naszego pomysu iuzyskamy jego akceptacj przez wadze samorzdowe, wwczas moemy przystpi do jego opisania. W ten sposb
powstaj zaoenia wstpne realizacji przedsiwzicia, ktre stanowi podstaw do podjcia dziaa profesjonalnych, gdzie uzyskanie satysfakcjonujcych efektw jest rezultatem przede wszystkim
wiedzy i kompetencji w przeprowadzeniu caego procesu inwestycyjnego. Naley mie na uwadze, e budowa sieci szerokopasmowej
sensu stricto nie moe by celem samym w sobie. Jest ona dopiero
pocztkiem, fundamentem, na ktrym powstanie cay ekosystem
pozwalajcy na dostp do krajowych i wiatowych usug, zasobw
informacji iwiedzy.
ISP1
ISP2
Internet
ISP3
SSz - n
ISPi
Sie szerokopasmowa
ISPj
Obszar finansowania EU
Punkt styku
ISPn
Wze dostpowy
ISPn
Realizator ostatniej mili

Abonent
Obszar dziaania i oceny inwestycji
Rys. 1. Zalenoci ipowizania w rozpatrywanych sieciach

szerokopasmowych
Celem tej czci poradnika nie jest przygotowanie jednostki samorzdowej do samodzielnego prowadzenia inwestycji telekomunikacyjnych, ale dostarczenie wiedzy niezbdnej do sprawnego przeprowadzenia procesu inwestycyjnego, ktry zmierza do zbudowania
infrastruktury umoliwiajcej szerokopasmowy dostp do Internetu,
a nastpnie do jej eksploatacji.
Wykonawcy robt liniowych,

firmy budowlane
Dostawcy systemw
Ssz
Operatorzy
Ssz
Spoeczno
lokalna
Ssz
Ssz
Ssz
Ssz
Ssz
Ssz
Dostawcy
treci
Zakady
komunalne
Projektanci sieci
Dysponenci prawa drogi
Waciciele infrastruktury
liniowej
Dostawcy
sprztu i usug
Rys. 2. Uproszczony model si dziaajcych na koncepcje realizacji

Jednostki samorzdowe w Polsce nie maj dowiadczenia w prowadzeniu inwestycji budownictwa telekomunikacyjnego i w kierowaniu przedsibiorstwem telekomunikacyjnym. Dlatego w duym
stopniu posugujemy si wasnym dowiadczeniem, zdobytym przy
okazji prowadzenia inwestycji telekomunikacyjnych przez niezalenych operatorw telekomunikacyjnych, ktrzy poczwszy od 1993
roku realizuj w Polsce procesy inwestycyjne w telekomunikacji,
ijednoczenie eksploatuj nowoczesne sieci isystemy zarzdzania,
obsugujce kilka milionw abonentw. Zdobylimy take dowiadczenie jako autorzy opracowa projektowych dla jednostek samorzdu
terytorialnego. Bdziemy si wic czsto odnosili do tych dowiadcze
w czterech podstawowych segmentach dziaa:
organizacji inwestycji itechnologii wykonania budowy sieci;
dziaa formalno-prawnych;
dziaa w sferze spoecznej (likwidacja efektu wykluczenia cyfrowego, problem konfliktu spoecznego w inwestycjach telekomunikacyjnych);
zarzdzania inwestycj telekomunikacyjn ijej eksploatacji.
Przedstawimy je pokrtce.
Jednostki
samorzdu
terytorialnego
13
1.1Organizacja inwestycji itechnologia wykonania

budowy sieci
14
Dziaania w tej sferze mona podzieli na nastpujce etapy, poprzedzone stosownymi decyzjami:
PD0 (Punkt Decyzyjny 0 przystpienie do organizacji);
PD1 (przystpienie do rozpoczcia prac nad studium wykonalno
ci);
PD2 (studium przedrealizacyjne);
PD3 (projektowanie techniczne budowy i rozpoczcie dziaa realizacyjnych);
PDA (decyzja o uruchomieniu ieksploatacji).
Rys. 3. Od pomysu do eksploatacji
Utrzymanie
i
eksploatacja
Studium
wydajnoci
Organizacja
Studium
przedrealizacyjne
Projektowanie
techniczne
budowy
odnowienie
Budowa
rekonfiguracja
optymalizacja
update/upgrade
rozbudowa
PD
0
PD
1
PD
2
PD
3
monitoring
PD
A
Gwnym celem naszego procesu inwestycyjnego w telekomunikacji jest wybudowanie sieci szerokopasmowej, a moliwoci dojcia do
etapu rozpoczcia budowy jest bardzo wiele, szczeglnie gdy znajdujemy si na pocztku tego procesu. Im bliej do etapu budowy,
tym mniej mamy moliwoci wyboru, a skutki ewentualnych zmian
zawsze rodz konsekwencje: finansowe, terminowe, braku uzyskania spodziewanych rezultatw itp. Efekt ten jest zilustrowany zwajcym si korytarzem moliwoci, przedstawionym na poniszym
rysunku.
Organizacja
Studium
wykonalnoci
Studium
przedrealizacyjne
Projektowanie
Budowa
Rys. 4. Skala moliwoci wyboru w poszczeglnych fazach procesu

inwestycyjnego
Na rys. 4 przedstawiamy graficznie poszczeglne fazy procesu
inwestycyjnego:
Organizacja ocena pomysu realizacji przedsiwzicia inwestycyjnego, poszukiwanie informacji zewntrznych i wewntrznych
majcych wpyw na realno planowanej inwestycji telekomunikacyjnej. Rezultatem dziaa w tej sferze jest podjcie decyzji
o przystpieniu do realizacji pomysu, jego modyfikacji lub odrzuceniu.
Studium wykonalnoci (pre-feasibility study) wstpna ocena
moliwoci iuwarunkowa organizacyjno-technicznych, pozwala
jcych na podjcie decyzji o realizacji planowanej inwestycji.
Studium wykonalnoci jest obowizkowym zacznikiem do wniosku
o dofinansowanie inwestycji ze rodkw unijnych. Konsekwencj
pozytywnej decyzji jednostki samorzdowej jest rozpoczcie
etapu szczegowych analiz techniczno-ekonomicznych, marketingowych iprawnych. Efektem tych prac jest:
Studium przedrealizacyjne (feasibility study) ktre jest
pierwsz robocz, techniczn wersj projektu budowy. Na tym etapie moliwe jest jeszcze sporzdzenie dodatkowych analiz, ktre
w konsekwencji powinny doprowadzi do zatwierdzenia przez jednostk samorzdow decyzji o budowie sieci szerokopasmowej,
na wyznaczonym obszarze, w okrelonej technologii, umoliwiajcej okrelonym odbiorcom dostarczenie zdefiniowanych usug,
na zaoonych zasadach, eksploatowanej przez wydzielonego
operatora infrastruktury i posiadajcej punkty styku z innymi
Moliwo wyboru
15
16
przedsibiorcami telekomunikacyjnymi. W ramach studium przedrealizacyjnego czsto wykonuje si tak zwany program funkcjonalno-uytkowy (PFU), ktry jest dokumentem porednim midzy
ogln koncepcj sieci a projektem budowlanym iwykonawczym.
PFU bywa uywany jako cz specyfikacji istotnych warunkw
zamwienia przy postpowaniach na wykonanie inwestycji metod
zaprojektuj iwybuduj.
Projektowanie techniczne budowy wybr projektanta, umowy, przygotowanie materiaw do projektowania, koordynacja.
Budowa wybr wykonawcy, przygotowanie terenu, realizacja
budowy, zakup sprztu i wyposaenia wraz z instalacj i uruchomieniem, testy techniczne, szkolenia i certyfikacja przyszej
kadry, udokumentowanie procesw iprocedur: uruchomieniowych,
systemowych, stanowiskowych i awaryjnych, wybr i wdroenie
systemw jakociowych, systemw monitorowania ikontroli.
Eksploatacja izarzdzanie odbiory techniczne od wykonawcw
budowy na poziomie elementu sieci, systemu iusugi, uruchamianie
systemw telekomunikacyjnych i rozliczeniowych dla abonentw
i dostawcw dostpu do globalnej infrastruktury, wiadczenie
usug, utrzymanie sieci, spenianie wymaga technicznych zwizanych z dziaalnoci telekomunikacyjn, zapewnienie jakoci
usugi na wymaganym poziomie, zapewnienie bezpieczestwa sieci w kadej z jej warstw, zapewnienie mechanizmw wsppracy
ze subami specjalnymi, utrzymanie odpowiedniego poziomu zgodnego z wymaganiami zwizanymi z bezpieczestwem iobronnoci
pastwa to tylko wybrane aspekty eksploatacji izarzdzania sieci telekomunikacyjn. Dodatkowo cao powinna zosta wpisana
w model ekonomiczny prowadzonych dziaa, z dokadn analiz
rde przychodu, analiz kosztw prowadzenia przedsibiorstwa
oraz takiego zbilansowania caoci, aby zysk netto by zgodny
z zasadami okrelonymi przez UE w ramach przyznanych rodkw
pomocowych (jeeli realizacja projektu przewiduje wykorzystanie
rodkw UE). Poza technicznym aspektem prowadzenia przedsibiorstwa na zasadach okrelonych w Prawie telekomunikacyjnym,
kluczowe znaczenie dla osignicia celu ma nie tylko pobiena znajomo, ale iwiedza poparta badaniami idogbn analiz
na temat potencjalnych podmiotw chtnych do zainwestowania
iwybudowania ostatniej mili, czyli sieci dostpowej czcej wybudowany ze rodkw unijnych wze z abonentem. Rwnoczenie
celem nadrzdnym nadal pozostaje eliminacja biaych plam
w dostpie do Internetu iniedopuszczenie do wykluczenia cyfrowego grup mieszkacw naszego kraju, nie za jedynie wybudowanie sieci szerokopasmowych.
Przy tej okazji moemy zapyta, dlaczego ju na etapie planowania budowy sieci, przy tak wielu elementach, o ktre naley zadba,
eby wbi opat w ziemi, konieczne jest jeszcze przeprowadzenie
analizy rde przychodu. Ot koszty eksploatacyjne w przypadku
Wpywy od operatorw ostatniej mili

Przy obsudze jednostek samorzdowych opata za wiadczone usugi
Dzierawa infrastruktury innym przedsibiorcom telekomunikacyjnym
Dzierawa infrastruktury zakadom pracy sieci wewntrzzakadowe
Utrzymanie
i
eksploatacja
rekonfiguracja
optymalizacja
Przychd netto zgodnie

z zasadami okreslonymi
przez Rad UE
odnowienie
update/upgrade
rozbudowa
monitoring
Punkt styku
Podatki, licencje, koncesje,
opaty np. energia el.,
dzierawy, ubezpieczenia,
ochrona
Umowy utrzymaniowe
Kadra
Obsuga awarii,
remonty biece
Audyty,
sprawozdawczo
Rys. 5. Uproszczony model przychodw irozchodw

przedsibiorstwa telekomunikacyjnego
17
zaawansowanych technologii, do jakich niewtpliwie naley zaliczy

przedsiwzicia telekomunikacyjne, s bardzo wysokie. Poza opatami formalnymi znaczn cz rodkw pochaniaj umowy serwisowe
z dostawcami elementw sieci bd poszczeglnych systemw.
Zmiany technologiczne ilegislacyjne czy te wymagania co do poziomu wiadczonych usug powoduj konieczno cigego uaktualniania zakupionych elementw, bd to od strony sprztowej (rzadziej),
bd softwareowej (bardzo czsto update/upgrade). Zagadnienia
te zostan przyblione w rozdziale powiconym eksploatacji sieci.
Kolejnym znaczcym elementem kosztowym jest CZS centrum
zarzdzania sieci, zarwno z powodu wymaganej obsady (liczba
+ kompetencje), jak iz powodu kosztw systemw informatycznych
pozwalajcych na zarzdzanie sieci (monitorowanie, kontrolowanie,
zabezpieczanie, dynamiczna rekonfiguracja w przypadku awarii, redundancja CZS podstawowe, CZS zapasowe). System billingowy,
system bezpieczestwa sieci, system CRM to kolejne elementy,
z ktrych nie mona zrezygnowa przy tworzeniu przedsiwzicia
telekomunikacyjnego. Brak zrozumienia dla zagadnie zwizanych
z eksploatacj sieci telekomunikacyjnej wraz z jej wszystkimi istotnymi elementami, mgby zosta potraktowany jako lekkomylno lub
wrcz niegospodarno w dysponowaniu rodkami publicznymi.
1.2Dziaania formalno-prawne
18
W tej grupie dziaa wyrniamy:

Spenienie wymaga prawnych istotne dla etapu przygotowania materiaw przedprojektowych; konieczne dziaania to np.
uzyskanie wymaganych uzgodnie, opinii, decyzji administracyjnych, pozwole, zawiadomie wynikajcych z obowizujcego
prawa, prowadzenie procedur przetargowych, umowy.
Spenienie wymaga wynikajcych z uytych rde finansowania konieczna jest tu wstpna analiza dokumentw wymaganych do zoenia wniosku na finansowanie inwestycji, ocena
rde finansowania projektu (jeeli realizacja projektu przewiduje wykorzystanie rodkw UE), analiza zagadnie zwizanych
z wystpowaniem pomocy publicznej (czy wystpuje iczy jest ona
dopuszczalna).
Zdobycie informacji o planach miejscowych jest niezbdne
dla oceny moliwoci itrybu prawnego prowadzenia inwestycji lub
okrelenia trybu uzyskania decyzji administracyjnych w sprawie
warunkw zabudowy i zagospodarowania terenu, z analiz przydatnoci lub moliwoci wykorzystania poszczeglnych lokalizacji,
dokumentacj geologiczn, geodezyjn itp.
Analiz obowizkw czyli zdefiniowanie obowizkw stron
w procesie inwestycyjnym, wybr optymalnej metody realizacji
budowy sieci, okrelenie obowizkw narzuconych przez specjalne
wymagania dla dokumentacji projektowej, zwizanych z wymogami ochrony rodowiska, programu Natura 2000 itp.
Spenienie wytycznych realizacji inwestycji model inwestorski, opracowanie harmonogramu dyrektywnego inwestycji,
negocjacje finansowania, umw ikontraktw dostawczych.
Spenienie wymaga zwizanych z eksploatacj izarzdzaniem czyli wymaga formalno-prawnych zwizanych z dziaalnoci jednostki samorzdowej jako przedsibiorcy telekomunikacyjnego iz dziaalnoci operatora infrastruktury; wybr modelu
organizacyjnego.
Szczegln uwag naley zwrci na wspzalenoci midzy poszczeglnymi dziaaniami, by nie dopuci do zatrzymania uruchomionego procesu przez niekompletno dokumentacji w poszczeglnych
obszarach. Planowanie zintegrowane, mechanizmy kontroli zmian,
sposoby komunikacji (wewntrz zespou prowadzcego przedsiwzicie, ale ina zewntrz), oceny ryzyka, wyznaczenie cieki krytycznej, procesy eskalacji problemw, procesy wprowadzania zmian,
priorytetyzacja dziaa to tylko wybrane elementy umoliwiajce
powodzenie przedsiwzicia.
1.3Dziaania w sferze spoecznej: likwidacja

wykluczenia cyfrowego oraz efektu konfliktu
spoecznego w inwestycjach telekomunikacyjnych
19
Ju w fazie przedinwestycyjnej jednostka samorzdowa musi rozpocz dziaania informacyjne, ktre maj na celu przedstawienie
mieszkacom wszystkich korzyci wynikajcych z dostpu do Internetu
izaraenie ich ide budowy sieci szerokopasmowej. Ludziom, ktrzy
nie maj na co dzie dostpu do Internetu, trudno sobie wyobrazi,
jakie oszczdnoci i zyski przynosi taki dostp. Rwnoczenie brak
wiadomoci moe wzmacnia ich niech wobec celw wadz gminy,
powiatu czy wojewdztwa.
Dziaania w tej sferze s wane zarwno przy budowie sieci szerokopasmowych doziemnych, naziemnych, jak i radiowych. Zawsze
przy realizacji tego typu projektw mamy do czynienia z koniecznoci przejcia przez teren wielu rnych wacicieli i zarzdcw terenu iz ingerencj w rodowisko spoeczne iprzyrodnicze. Rwnie
infrastruktur radiow (maszty czy wiee) trzeba lokalizowa w cile
okrelonych technicznie i technologicznie miejscach. Std jednostka
samorzdowa, przystpujc do realizacji projektu budowy sieci telekomunikacyjnych jako inwestor, musi uwzgldni konieczno wypracowania przyjaznych relacji pomidzy wszystkimi uczestnikami procesu inwestycyjnego a spoecznoci lokaln. Dowiadczenie uczy,
e czsto mamy tu do czynienia z konfliktem interesw. Wymaga on
dziaa neutralizujcych: wywoywania pozytywnych reakcji i stwarzania przychylnej opinii o celu inwestycji, sposobie jej realizacji, ale
i o uwarunkowaniach technicznych wynikajcych ze stosowanej technologii dostpu szerokopasmowego. Na tym etapie jednostka samorzdowa powinna te przygotowa si do rozwiza alternatywnych,
np. w zakresie lokalizacji masztw radiowych.
Bardzo istotne s take kontakty z bezporednimi kontrahentami
(np. z wacicielami gruntw). Mog one przybiera form kontaktw
osobistych, listw, spotka rodowiskowych, sympozjw, uczestnictwa w przedsiwziciach przygotowanych przez organizacje spoeczne i ekologiczne. Szczeglnie owocne mog by spotkania pomidzy
gminami tymi z dostpem do Internetu i tymi bez takiego dostpu.
Wymiana dowiadcze, podzielenie si wiedz na temat pozytywnego
wpywu dostpu do Internetu (a za jego porednictwem do zasobw
wiedzy i informacji) moe okaza si nadzwyczaj podana. Nic nie
wpywa tak stymulujco na rozwj, jak dobrobyt ssiada!
W fazie inwestycyjnej projektowania i budowy sieci najwiksze ryzyko wie si z protestami lokalnej spoecznoci, tworzcej opini
publiczn. Z dowiadcze autorw wynika, e wanie std bior si
problemy z projektowaniem i budow sieci i z zachowaniem terminw
nakrelonych w harmonogramach. Przyczyny powstaych w trakcie
realizacji konfliktw s czsto banalne, ale ich skutki nieodwracalne.
Dziaania w tej sferze s wic bardzo wane dla przebiegu procesu
budowy, a koszty wchodzce tu w gr bardzo wysokie. Wielokrotnie
20
bowiem to jednostka przesdza o wykluczeniu caej spoecznoci

z dostpu do infrastruktury. Nie naley informacji o planowanych
inwestycjach przed mieszkacami ukrywa przeciwnie, trzeba ich
w odpowiedniej formie informowa. Uwaa trzeba jednoczenie
na przedwczesne obietnice i deklaracje, ktre w przyszoci trudno
bdzie speni.
Bardzo poyteczn publikacj, zawierajc szczegowe propozycje organizacji i przebiegu spotka informacyjnych z mieszkacami
gminy, jest ksika Metoda e-VITA4.
1.4Zarzdzanie inwestycj telekomunikacyjn
i jej eksploatacja
Dziaania te obejmuj cay proces inwestycyjny, poczynajc od
planowania, poprzez realizacj procesu projektowania i budowy sieci,
a do etapu zarzdzania sieci telekomunikacyjn i jej eksploatacji. Dotyczy to rwnie planowania finansowego inwestycji, a take
biecej weryfikacji kosztw wykonania poszczeglnych zada. Na
kadym etapie konieczne jest cige monitorowanie efektw budowy
sieci i bieca ocena ewentualnych niezgodnoci z przyjtymi zaoeniami lub harmonogramami, jak rwnie stosowanie programw
naprawczych. Niezbdna jest tu te koordynacja planu budowy sieci
na okrelonym terenie i zapewnienie uzyskania efektw przyjtych
w koncepcji budowy sieci.
Elementy, ktre z uwagi na swj

charakter s rozdzielne:
studnie, kable, maszty,
urzdzenia dostpowe
i koncentrujce,
urzdzenia pomocnicze,
agregaty, klimatyzatory,
siownie, dehydratory
itp.
SSz-1
SSz-2
Elementy, ktre mona uzna

za wsplne dla kadej z sieci
szerokopasmowych 1, 2, 3,..., n:
Centrum Zarzdzania Sieci,
system billingowy, system CRM,
testbed, magazyn czci;
dziay wspomagajce:
ksigowo, kadry
itp.
SSz-3
Elementy, ktre z uwagi na swj charakter mog by wsplne

dla pewnych obszarw geograficznych: obszary brzegowe
gmin, powiatw, wojewdztw, zespoy utrzymaniowe na tych
terenach (ze wzgldu np. na wymagany czas usunicia awarii)
Rys. 6. Wspistnienie wielu sieci szerokopasmowych

4
Metoda e-VITA. Poradnik dla samorzdowcw, Marzena otys (red.), Fundacja Wspomagania Wsi, Warszawa
2007.
21
Sie telekomunikacyjna, niezalenie od tego, czy bdzie to sie

szkieletowa, dystrybucyjna czy dostpowa, nigdy nie zostanie wybudowana w caoci, raz na zawsze, gdy cigle bdzie podlegaa
modernizacji, modyfikacji lub rozbudowie o nowe elementy. Sieci ITC
naley traktowa podobnie jak ywe organizmy, podlegajce cigym
przemianom. Std model zarzdzania sieci przez jednostk samorzdow powinien by take rozstrzygnity na moliwie najwczeniejszym etapie.
Biorc pod uwag z jednej strony istnienie sieci ssiadujcych
z planowan inwestycj, z drugiej za znaczne koszty zwizane
z utrzymaniem i zarzdzaniem sieci, jak rwnie koszty oglne powoanego podmiotu, naleaoby majc na uwadze rdo finansowania poszukiwa takich modeli organizacyjnych, ktre prowadziyby
do minimalizowania kosztw: od konsolidacji, poprzez centralizacj,
na outsourcingu koczc. Ten ostatni rodzaj usug jest wiadczony
take na polskim rynku przez wiele podmiotw specjalizujcych si
w tego typu usugach (zarzdzaniem sieci, utrzymaniem czci liniowej, billingiem, rachub pac, ksigowoci itd.).
23
2.Pierwszy etap budowy

Pierwszy etap budowy sieci szerokopasmowych
24
Pierwszy etap budowy regionalnych sieci teleinformatycznych

zosta szczegowo omwiony wpierwszej czci poradnika. Std te
w niniejszym rozdziale dokonano jedynie krtkiego przypomnienia
tej problematyki, zwracajc jednoczenie uwag na zwizek midzy
przyjmowanymi w czasie pierwszego etapu budowy rozwizaniami,
a dalszymi etapami, obejmujcymi proces projektowania ibudowania, ale przede wszystkim eksploatacji iutrzymania sieci.
Wadze samorzdowe, podejmujc inicjatyw budowy sieci szerokopasmowej na swoim terenie, musz by wiadome ogranicze
wynikajcych zwytycznych Unii Europejskiej. Zgodnie ztymi wytycznymi naley minimalizowa wpyw, ktry mgby zaburzy dziaanie
rynku telekomunikacyjnego. Problematyka ta zostanie szczegowa
omwiona wrozdziale 3 i4.
2.1Planowanie budowy sieci
Proces inwestycyjny, ktrego celem jest budowa infrastruktury
teleinformatycznej, rozpoczyna si zwykle od analizy potrzeb spoecznoci lokalnej, przeprowadzonej pod ktem realizacji samorzdowych strategii rozwoju i obowizkw samorzdu w tym zakresie.
Wejcie wycie Ustawy zdnia 7 maja 2010 r. owspieraniu rozwoju usug i sieci szerokopasmowych5 (tzw. megaustawy), w istotny sposb zmienio obowizki uczestnikw procesw inwestycyjnych
wtelekomunikacji. Szczegowo problematyka ta zostanie omwiona
wrozdziale 5.7 i5.8.
Jak podkrelono w pierwszej czci poradnika, przed rozpoczciem wszelkich prac planistycznych samorzd powinien zdecydowa
o priorytetach planowanego przedsiwzicia iefektach, jakie zamie
rza uzyska z przeprowadzenia projektu inwestycyjnego. Przede
wszystkim powinien:
okreli, jaki obszar geograficzny (wojewdztwo, powiat, gmina)
bdzie objty procesem budowy sieci, zdefiniowa te jego czci,
ktre nie zostan objte w caoci lub we fragmentach (z rnych zreszt przyczyn) projektem budowy, zuzasadnieniem takich
decyzji, atake ocen skutkw;
zbada dotychczasow dostpno usug na danym obszarze
geograficznym i okreli potencjalne zapotrzebowanie na usugi
(obecnie i w przyszoci), okreli wskaniki demograficzne,
makroekonomiczne regionu itp. Samorzd lokalny moe te budowa sie wcelu zaspokojenia wasnych potrzeb, pozostae zasoby
przeznaczajc do obsugi mieszkacw;
dokona inwentaryzacji zasobw technicznych przedsibiorcw
telekomunikacyjnych (kable, wzy teletransmisyjne, wiee radiowe), wmiar moliwoci rwnie zasobw innych przedsibiorcw,
np. zakadw energetycznych, przedsibiorstw miejskich dostarczajcych centralne ogrzewanie, wod igaz, przedsibiorstw odprowadzajcych cieki, atake zasobw takich, jak sieci kolejowe,
5
Ustawa zdnia 7 maja 2010 r. owspieraniu rozwoju usug isieci szerokopasmowych (Dz.U. z2010, Nr 107,
poz. 675). Zob: mapa zasigu Internetu itelefonii stacjonarnej umieszczona na str. www.uke.gov.pl.
6
7
8
Zob: mapa zasigu Internetu itelefonii stacjonarnej umieszczona na str. www.uke.gov.pl.

Pod uwag naley wzi 3-letni horyzont czasowy.
Wytyczne KE odnonie wyznaczania obszarw biaych, szarych iczarnych znajduj si wdokumencie
Wytyczne wsplnotowe w sprawie stosowania przepisw dotyczcych pomocy pastwa wodniesieniu do szybkiego wdraania sieci szerokopasmowych (2009/C 235/04). Zobacz take Rozdzia 4.3.1.
9 rodki na niezbdne wydatki mog pochodzi zrnych rde, niekoniecznie zbudetu JST, ale wfazie planowania naley t kwesti uwzgldni.
10 Ustawa zdn. 19 grudnia 2008 r. opartnerstwie publiczno-prywatnym (DzU z2009 r., nr 19, poz. 100).
11 Ustawa zdn. 9 stycznia 2009 r. okoncesji na roboty budowlane lub usugi (DzU z2009 r., nr 19, poz. 101).
25
sieci przesyu rurocigw naftowych, sieci specjalne, sieci drogowe,

anawet sieci duych zakadw przemysowych. Inwentaryzacja powinna take uwzgldnia dane udostpniane przez UKE, wszczeglnoci zawarte wopracowanym przez UKE Raporcie pokrycia terytorium RP istniejc infrastruktur telekomunikacyjn6, atake
okreli wstpnie, na ile i na jakich zasadach dysponenci infrastruktury s zainteresowani wspprac zsamorzdem dla dugoterminowego wynajmu ich zasobw technicznych wmodelu IRU;
zgodnie zzaleceniami KE sprawdzi poprawnoci posiadanych danych oraz zweryfikowa aktualny stan i planowanych inwestycji,
poprzez publiczne konsultacje, trwajce minimum 30 dni. Wtym
celu naley upubliczni informacje dotyczce planowanej interwencji oraz przesanek, na podstawie ktrych zostaa przeprowadzona
analiza, zadajc pytanie, czy planowana inwestycja jest zasadna oraz czy przedstawiony stan faktyczny nie stoi wsprzecznoci
zprowadzonymi lub planowanymi inwestycjami7;
ustali potencjalne obszary interwencji, dokonujc podziau obszarw na czarne (gdzie poda usug pokrywa zapotrzebowanie), szare (gdzie usugi dostpu do Internetu s wiadczone
wsposb niewystarczajcy)8, anastpnie dokona analizy przewidywanej interwencji pod ktem jej dopuszczalnoci wprzypadku
uzyskania pomocy publicznej;
ustali, wjaki sposb samorzd lokalny zamierza zarzdza projektem budowy sieci szerokopasmowej: samodzielnie na poziomie
marszaka wojewdztwa, burmistrza miasta igminy lub wjta gminy, przy wsppracy wielu gmin, przy wsppracy z przedsibiorcami telekomunikacyjnymi, czy korzystajc z pomocy firm specjalistycznych niebdcych przedsibiorcami telekomunikacyjnymi
(w myl ustawy Prawo telekomunikacyjne);
zdecydowa, kto i na jakich zasadach bdzie eksploatowa wybudowan sie szerokopasmow i ni zarzdza. Infrastruktura
wybudowana z wykorzystaniem rodkw unijnych musi nalee
do samorzdu co najmniej przez pi lat od daty finansowego
zakoczenia projektu. W tym czasie konieczne jest zapewnienie
finansowania na utrzymanie, eksploatacj wybudowanej sieci
i zarzdzanie ni, naley take uwzgldni wydatki zwizane zjej
odtworzeniem9;
okreli, jaki bdzie preferowany model wsppracy zdostawc usugi
do kocowego abonenta: czy bdzie to wsppraca zprzedsibiorc
telekomunikacyjnym na zasadach partnerstwa publiczno-prywatnego10, czy wsppraca na zasadach koncesji na usugi11, czy
26
wsppraca z dostawcami usug internetowych (ISP12) uzyskujcymi hurtowy dostp do szkieletu (ISP mog ubiega si orodki
na prowadzenie swej dziaalnoci z Programu Operacyjnego
Innowacyjna Gospodarka dziaanie 8.4.13);
ustali, kto zapewni dostp do abonenta kocowego14, ale take
umoliwi dostp do Internetu o odpowiedniej przepustowoci (punkt styku) oraz zapewni poczenie z sieciami publicznymi, tworzc moliwo korzystania np. z usug VoIP15 (telefonia
internetowa) iinnych usug wymienionych wczeniej. Rozpatrujc
zakres przedsiwzicia izaoony cel, naley cigle mie na uwadze, i inwestycja leca wrkach samorzdu to jedynie pomost
pomidzy sieci publiczn/globaln a wzem dostpowym. Cel
osignity zostanie dopiero po poczeniu sieci publicznej zabonentem kocowym uytkownikiem/konsumentem poprzez sie
dostpow;
okreli planowany zakres usug, jakie maj by oferowane
w efekcie realizacji projektu budowy sieci szerokopasmowej:
dostp do Internetu, usugi transmisji danych dla jednostek samorzdu terytorialnego lub dla publicznych punktw dostpu do
Internetu (PIAP), telewizja cyfrowa, monitoring wizyjny, zdalny
odczyt licznikw itp.;
zdefiniowa zasady niedyskryminujcej dostpnoci do sieci dla
operatorw telekomunikacyjnych, okreli, kto jest odpowiedzialny
za ustalanie finansowania eksploatacji przy zachowaniu warunkw
izasad okrelonych przez Rad UE wzakresie ustalania wartoci
znaczcego przychodu netto (wyznaczonego na poziomie 25%
kosztu cakowitego inwestycji);
oszacowa parametry brzegowe wartoci nakadw inwestycyjnych, mogce stanowi podstaw do optymalizacji projektu przez
wykonawcw koncepcji budowy sieci;
okreli moliwe rda finansowania projektu;
i wreszcie przygotowa szacunkowy plan realizacji inwestycji.
Planowanie budowy sieci jest najwaniejszym etapem w caym

procesie inwestycyjnym i koczy si powstaniem zaoe koncepcji
sieci dla danego obszaru. Przyjte zaoenia stanowi te podstawowy element specyfikacji istotnych warunkw zamwienia (SIWZ)
w przetargu na wyonienie wykonawcy koncepcji budowy sieci.
Przykadow SIWZ przedstawiono wrozdz. 10 pierwszej czci poradnika. Naley podkreli, e prawidowe sporzdzenie planu budowy
sieci i jego wszechstronna weryfikacja jeszcze na tym etapie inwestycji pozwoli jednostce samorzdowej wprzyszoci unikn ryzyka
12 ISP Internet Service Provider, dostawca Internetu, firma oferujca usug dostpu do Internetu.
13 Program Innowacyjna Gospodarka: http://www.poig.gov.pl/Strony/default.aspx.
14 Zob. Ostatnia mila. Budowa ieksploatacja teleinformatycznej sieci dostpowej. Poradnik dla operatorw isamorzdowcw. W.Baug (red), Fundacja Wspomagania Wsi, Warszawa 2010.
15 VoIP (Voice over Internet Protocol) technologia cyfrowa umoliwiajca przesyanie dwikw mowy za
pomoc czy internetowych lub dedykowanych sieci wykorzystujcych protok IP

(rdo: http://pl.wikipedia.org/wiki/VoIP).
Zaangaowanie
Inwestycja
Eksploatacja
Czas
Rys. 7. Zaangaowanie inwestora wczasie realizacji procesu

inwestycyjnego
Zaangaowanie jednostki samorzdowej wduym stopniu uzalenione jest od przyjtego modelu prowadzenia procesu inwestycyjnego. Modele te omwimy szczegowo wrozdz. 5.3. Trzeba jednak
podkreli, e wbrew potocznemu przekonaniu zaangaowanie jednostki samorzdowej jako inwestora wproblemy czysto inwestycyjne
maleje w czasu trwania inwestycji, natomiast znacznie wzrasta jej
zaangaowanie wzagadnienia dotyczce eksploatacji sieci wczasie,
gdy inwestycja zaczyna by realizowana.
Specyfika budowy sieci telekomunikacyjnych bdzie wymuszaa
czsto rwnoleg realizacj nurtu budowy sieci pasywnej iaktywnej.
Ze wzgldu na proces pozyskiwania pozwole na budow iwynikajce
zniego niejednoczesne rozpoczynanie ikoczenie budowy poszczeglnych odcinkw, bdziemy te mieli do czynienia zodcinkowym pokrywaniem obszarw celowych inwestycji. Ukoczone odcinki/relacje
wszdzie tam, gdzie to moliwe, powinny by jak najszybciej wczane do ruchu po podpisaniu protokou odbioru. Pozwoli to na rozpoczcie wiadczenia usug oraz na aktywne monitorowanie bezpieczestwa majtku jednostki samorzdowej. Poza tym udzielona przez
wykonawcw gwarancja rozpocznie swj bieg od momentu podpisania protokou odbioru, a nie od momentu, kiedy caa sie zostanie
ukoczona. Biorc to wszystko pod uwag, naley uwzgldni i to,
e ogarnicie caoci przedsiwzicia jest moliwe jedynie poprzez
prowadzenie zintegrowanego planowania inwestycji.
Warto ju na etapie planowania sieci poruszy take kwesti eksploatacji. Wielokrotnie bowiem okazuje si, e niewaciwe zdefinio-
27
nierzetelnego, niekompletnego sporzdzenia koncepcji budowy sieci

przez projektantw nieposiadajcych odpowiedniej wiedzy, dowiadczenia zawodowego w eksploatacji i zarzdzaniu sieciami telekomunikacyjnymi lub praktyki branowej niezbdnej dla wykonawcw
koncepcji sieci. Ryzyko to naley minimalizowa chociaby poprzez
ustalenie wofertach przetargowych odpowiednio wysokich kryteriw,
jakie musz speni wykonawcy. Problematyka ta rwnie zostaa
szczegowo omwiona wpierwszej czci poradnika.
28
wanie potrzeb obnia wydatki inwestycyjne na pocztku inwestycji,

jednak zysk moe okaza si pozorny z uwagi na bardzo wysokie
koszty eksploatacyjne po zakoczeniu inwestycji, lub te wprzypadku wystpienia niedopasowania technologicznego. W procesie projektowania naley mie na uwadze peen cykl ycia projektowanego
rozwizania. Praktyka dowodzi, e problemy zwizane zeksploatacj
sieci rozpoczynaj si wzasadzie ju na pocztku procesu inwestycyjnego, anastpnie wmiar upywu czasu poziom zaangaowania
inwestora wzrasta. Umiejtno oddzielenia naturalnych proble
mw implementacyjno-integracyjnych od problemw wynikajcych
zwprowadzanych zmian jest kluczowa dla sprawnej realizacji inwestycji. Proces monitorowania i kontroli wprowadzanych zmian oraz
cisa kontrola specyfikacji poszczeglnych elementw to niezbdne
minimum zapewniajce powodzenie przedsiwzicia.
Naley te zadba oto, by weryfikacja przyjtego przez samorzd
planu budowy sieci odbywaa si jednak przy udziale niezalenych
ekspertw: pracownikw wyszych uczelni, czonkw izb gospodarczych, specjalistycznych podmiotw zajmujcych si doradztwem czy
stowarzysze branowych. Popenione bdy lub brak precyzyjnych
rozstrzygni wposzczeglnych kwestiach ju na etapie planowania
budowy sieci, tworzenie niekompletnych zaoe do opracowywanej koncepcji budowy sieci, wynikajce chociaby z braku wiedzy,
kompetencji idowiadczenia pracownikw samorzdowych wzakresie telekomunikacji, bd przynosi coraz dokuczliwsze skutki na
kadym kolejnym etapie procesu budowy sieci szerokopasmowej.
W konsekwencji moe to przeszkodzi wuzyskaniu zakadanych efektw przedsiwzicia.
Psi
P=
Ps1
Ps2
Ps3
Ps4
Organizacja
Studium
wydajnoci
Studium
przedrealizacyjne
Projektowanie
techniczne
budowy
Ps5
Budowa
prawdopodobiestwo sukcesu etapu

Psi prawdopodobiestwo sukcesu penego procesu inwestycyjnego
Rys. 8. Realizacja procesu inwestycyjnego

Z rachunku prawdopodobiestwa wynika, jak wane jest powodzenie realizacji kadego zetapw procesu inwestycyjnego. Zakadajc
dla uproszczenia, i kady z etapw zostanie wykonany z rwnym
prawdopodobiestwem poprawnoci 90%, prawdopodobiestwo
ukoczenia zsukcesem caego przedsiwzicia jest ju rwne tylko
59%. Taki wynik moe by zaskakujcy, gdy jake czsto spotykamy si ze stwierdzeniem: to tylko +/- 10%.
2.2Koncepcja sieci16
Usugi
Sie aktywna:
systemy nadzoru,
billing itp.
Sie aktywna:
urzdzenia i aparaty
Sie pasywna:
dukty kablowe, wiatowody,
studnie, supy, maszty, wiee
Rys. 9. Warstwy sieci

Jak szczegowo przedstawiono wpierwszej czci poradnika, na
opracowanie koncepcji sieci skada si przede wszystkim:
weryfikacja danych zinwentaryzacji zasobw, obejmujca zebranie iuporzdkowanie informacji oistniejcych na danym obszarze
sieciach transmisyjnych lub elementach infrastruktury telekomunikacyjnej, ktre mog by wykorzystane wprojektowanej sieci.
Dotyczy to take: lokalizacji wzw wiatowodowych, wykorzystania czstotliwoci, moliwoci pozyskania powierzchni kolokacyjnych, lokalizacji masztw iwie radiowych, informacji olokalnych operatorach ISP iprzedsibiorcach telekomunikacyjnych;
ustalenie zakresu usug, jakie powinny by wiadczone wsieci po
jej wybudowaniu, inakrelenie horyzontu czasowego iwarunkw
ich rozwoju;
16 Zob. rwnie: Budowa sieci szerokopasmowych planowanie i przygotowanie koncepcji. Poradnik dla
samorzdowcw. Cz I, Jarosaw M. Janiszewski (red.), Fundacja Wspomagania Wsi, Warszawa 2011,
rozdz. 6.
29
Po zweryfikowaniu zaoe planu sieci mona przej do kolejnego etapu prowadzenia procesu inwestycyjnego budowy sieci szerokopasmowej opracowania koncepcji budowy sieci. Opracowanie to
wymaga od jego autora wiedzy idowiadczenia zarwno technicznego, operacyjnego, jak i ekonomicznego. Podobnie jak podstawowe
zagadnienia zwizane z planowaniem sieci, rwnie problematyka
opracowania koncepcji sieci zostaa bardzo szczegowo omwiona
w pierwszej czci poradnika.
Mona przyj zasad, e opracowanie koncepcji budowy sieci jest
najczciej uszczegowieniem zaoe przyjtych na etapie planowania budowy sieci. Wkoncepcji budowy sieci czsto weryfikuje si
te zaoenia (i techniczne, ifinansowe), okrela techniczne sposoby
prowadzenia budowy iustala czas oraz nakady niezbdne na realizacj inwestycji.
30
opracowanie koncepcji struktury sieci. Dla sieci szerokopasmowych

jest to najczciej struktura trjwarstwowa, obejmujca warstwy: szkieletow, dystrybucyjn idostpow. Czsto projektant
wkoncepcji budowy sieci musi take ustali hierarchiczno projektowanej sieci, okreli analiz przewidywanego ruchu teletransmisyjnego, ustali obszar, jaki bdzie przez t sie obsugiwany oraz zdefiniowa rodzaj dostarczanych usug w funkcji czasu.
Opracowujc koncepcj struktury, naley pamita o odpowiednim doborze urzdze ielementw infrastruktury ztyposzeregw
producentw poszczeglnych elementw, oraz oich przyszej rozbudowie;
wybr technologii budowy sieci szerokopasmowych oraz topologii
fizycznej ilogicznej budowanej sieci wkadej zjej warstw, atake
ustalenie moliwoci, celowoci izakresu ewentualnego wykorzystania istniejcej infrastruktury innych wacicieli. Dla wszelkich
rozwiza naley sporzdzi co najmniej jedno rozwizanie zastpcze, wszczeglnoci wmiejscach, wktrych zakada si wykorzystanie infrastruktury innych wacicieli mog oni zbiegiem czasu
zrezygnowa ze wsppracy/udostpnienia swoich zasobw;
zdefiniowanie wymaga dla systemw zarzdzania sieci, a take systemw wspierajcych zarzdzanie klientami, ktre obejmuj m.in. prowadzenie bazy abonenckiej, rozlicze abonenckich,
wsppracy midzyoperatorskiej itp.;
dokonanie wyboru technologii isposobu zabezpieczenia sieci oraz
sprecyzowanie wymaga, jakim maj podlega zaproponowane
przez dostawcw rozwizania;
propozycja struktury cen usug; proponowane ceny musz by
dostpne finansowo dla mieszkacw obszarw zdefiniowanych
w planie budowy sieci jako obszary biae, czyli te, wktrych istniejca infrastruktura jest szcztkowa lub wogle jej brak. Analiz
tak naley wykona, mimo e projektowana sie, z uwagi na
warunki finansowania, z jednej strony bdzie wczona do sieci
publicznej poprzez punkt styku, zdrugiej za koczy si bdzie
na wle dostpowym. Wysoko proponowanych cen bdzie miaa bowiem due znaczenie w rozmowach z chtnymi na budow
lub przyczenie sieci dostpowej ostatniej mili. W koncepcji
naley uwzgldni take oferty na usugi w sieciach teletransmisyjnych operatorw komercyjnych, chociaby sieci komrkowych.
Opracowujc koncepcj budowy sieci projektant musi wykaza
wariantow analiz rnych czynnikw, uwzgldniajc ponadto
uwarunkowania wynikajce zpomocy publicznej. Problematyka pomocy publicznej zostanie szczegowo omwiona wrozdz. 3 i4;
oszacowanie nakadw inwestycyjnych niezbdnych do zbudowania sieci, przy czym zawsze trzeba liczy si ztym, e mog one
w istotny sposb rni si od tych, ktre zostan okrelone na
etapie projektw technicznych. Nakady na budow sieci s pochodn wielu czynnikw, dlatego naley zwrci szczegln uwag
na rzetelno ich ustalenia;
..
..
..
..
..
..
..
17 Ustawa zdnia 29 sierpnia 1997 r. oochronie danych osobowych (Dz.U z2002 Nr 101, poz.926 zpn.zm).
31
ustalenie moliwych, ale ikoniecznych kontaktw zprzedsibiorcami telekomunikacyjnymi lub zinnymi operatorami, atake okrelenie wstpnych zasad iwarunkw wsppracy znimi to do
zoone i dugotrwae procesy. Im pniej si je rozpocznie, tym
z trudniejszej pozycji negocjacyjnej si startuje;
podstawowe zaoenia modelu eksploatacji i utrzymania sieci,
obejmujcego nastpujce dziaania:
administrowanie sieci monitorowanie dziaania elementw
sieci, zarzdzanie ruchem (zarzdzanie zasobami i usugami,
archiwizacja zdarze), zabezpieczenie sieci ustawienia, monitorowanie zapr, poziom jakoci wiadczonych usug;
serwis sieci lokalizowanie iusuwanie uszkodze iawarii elementw sieci, paszportyzacja sieci, przegldy i prace konserwacyjne;
rekonfiguracja sieci rozbudowa sieci o nowe elementy pasywne lub aktywne, zmiany konfiguracji struktury sieci, czyli
zmiany przebiegw tras kablowych, zmiany pojemnoci kabli
(zwielokrotnianie przepywnoci), funkcjonalnoci urzdze,
likwidacja elementw sieci;
testowanie uaktualnie, rozszerze, at programowych w rodowisku testowym przed dopuszczeniem do implementacji
w sieci;
wprowadzanie zaplanowanych uaktualnie oprogramowania
upgrade, wprowadzanie nowych funkcji (niejednokrotnie niezbdnych) update, wprowadzanie tymczasowych at programowych zapewniajcych poprawne dziaanie elementu bd
systemu;
udokumentowanie procesw iprocedur; kada zprocedur powinna zosta zweryfikowana i zatwierdzona, pracownicy przeszkoleni itam, gdzie jest to wymagane, certyfikowani;
ustanowienie punktw kontrolnych, zdefiniowanie ich oceny
oraz czynnoci, jakie musz zosta wykonane po przekroczeniu
zaoonych parametrw.
propozycje modelu eksploatacji sieci uwzgldniajce realne moliwoci budowanej sieci szerokopasmowej, ale take dotychczasowe
dowiadczenia i modele dziaania przedsibiorcw telekomunikacyjnych, ktrzy czsto korzystaj zoutsourcingu specjalistycznych
firm, chociaby dla obnienia kosztw zarzdzania, eksploatacji
i utrzymania ich wasnych sieci, czy te zpowodu wymogw nakadanych np. przez Prawo telekomunikacyjne albo Ustaw oochronie
danych osobowych17. Proponowane modele eksploatacji sieci winny uwzgldnia faktyczne koszty eksploatacji iutrzymania czynnej
sieci, do ktrej przyczeni s inni operatorzy, wdwch podstawowych grupach: koszty technicznego utrzymania sieci oraz koszty
transmisji do sieci krajowej;
uzasadnienie ekonomicznej i technicznej celowoci budowy wasnych czy wrelacjach, wktrych istnieje realna moliwo wy-
32
korzystania ju istniejcych zasobw infrastruktury telekomunikacyjnej;

analiza prawnych aspektw budowy ieksploatacji sieci, ze wskazaniem podstawowych uwarunkowa wynikajcych zzapisw Ustawy
oplanowaniu przestrzennym io realizacji inwestycji celu publicznego, ale take zustawy Prawo budowlane iprzepisw zzakresu
ochrony rodowiska iinnych. Analiza powinna te uwzgldnia poziom wraliwoci proponowanych wkoncepcji rozwiza technicznych, ekonomicznych itechnologicznych na skutki proponowanych
zmian w tym zakresie, chociaby wynikajcych z implementacji
dyrektyw europejskich obejmujcych ten obszar dziaania;
zintegrowany harmonogram realizacji inwestycji, obejmujcy
cay przebieg procesu inwestycyjnego budowy sieci: poczwszy
od opracowania zaoe do koncepcji budowy sieci, poprzez opracowanie koncepcji i projektw budowlanych, proces budowy, po
przekazanie do eksploatacji. Harmonogram powinien uwzgldnia
take czas potrzebny na doprowadzenie do koca i uprawomocnienie si wszelkiego rodzaju spraw formalno-prawnych: decyzji
administracyjnych, procedur wynikajcych ztrybu przetargowego
wyaniania wykonawcw, ale te wymaga KE;
przedstawienie wszelkich zagroe, jakie wynikaj lub mog wynikn zprzyjcia zaproponowanych wkoncepcji rozwiza technicznych, organizacyjnych czy formalno-prawnych. Konieczna jest
ocena ryzyka wposzczeglnych obszarach wraz zplanem jego eliminowania lub minimalizowania. Powinny zosta take wyznaczone osoby odpowiedzialne za realizacj planu oraz daty dostarczenia rozwiza alternatywnych wprzypadku materializacji ryzyka.
Podczas planowania koncepcji budowy sieci szerokopasmowej naley mie na uwadze wszystkie jej aspekty, poczynajc od warstwy
fizycznej (dukty, maszty, kable, fundamenty, pomieszczenia kolokacyjne), poprzez urzdzenia iaparaty, ikoczc na integracji caoci
i uruchomieniu systemw zarzdzania, billingu, CRM itd.
Sie
szerokopasmowa
33
Urzdzenia
Systemy
Pozwolenia,
zezwolenia,
uzgodnienia
Certyfikaty,
aprobaty,
dopuszczenia
Modelowanie
procesw
biznesowych
Projektowanie
Projektowanie
i konfiguracja
Rozwj
aplikacji
Budowa
Instancja
Integracja
Nadzr
i odbiory
Testowanie,
akceptacja
Testy funkcjonalne,
akceptacja
Rys. 10. Budowa sieci szerokopasmowej wrozbiciu na podstawowe

moduy realizacyjne
Jak ju wczeniej wspominalimy, problematyka opracowania koncepcji budowy sieci zostaa bardzo szczegowo omwiona wpierwszej czci poradnika. Trzeba jednak podkreli, e opracowanie
koncepcji budowy sieci wymaga zarwno duej wiedzy technicznej
iekonomicznej, jak idowiadczenia wprowadzeniu dziaalnoci operatorskiej iinwestycyjnej. Jednostka samorzdowa, ktra przyjmuje
od projektanta opracowan koncepcj budowy sieci, zazwyczaj nie
dysponuje wystarczajcym dowiadczeniem w tym zakresie i powinna skorzysta ze wsparcia niezalenych audytorw i ich wiedzy
eksperckiej. Podobnie zatem, jak to miao miejsce przy ostatecznym
zatwierdzaniu planw budowy sieci, wprzypadku odbioru koncepcji
budowy sieci rwnie naley dokona dogbnej weryfikacji przyjtych
wniej zaoe ianaliz, anajlepiej uczyni to przy udziale niezalenych ekspertw: pracownikw wyszych uczelni, czonkw izb gospodarczych, specjalistycznych podmiotw zajmujcych si doradztwem
czy stowarzysze branowych. Oczywicie najlepszym rozwizaniem
byoby uczyni to take we wspdziaaniu z przyszym partnerem
Sie:
dukty, kable,
maszty
34
weksploatacji iutrzymaniu sieci, ito niezalenie od przyjtego ostatecznie modelu organizacyjnego.

Naley take przyj odpowiedni metodyk weryfikacji i oceny,
oraz posiada dostp do bazy benchmarkw wraz ze zdefiniowanym
procesem benchmarkingowym18. Ma to tym wiksze znaczenie, im
obszar opracowania jest wikszy, ajednostka samorzdowa nie zdecydowaa jeszcze o modelu zarzdzania projektem inwestycyjnym
i eksploatacj sieci. Trzeba przypomnie, e we wspczesnych modelach eksploatacji sieci operatorzy sieci wcelu redukcji ioptymalizacji kosztw utrzymuj na poziomie kraju elementy, ktre mog by
rozpatrywane jako wsplne. Realizowane jest to w modelu Shared
Service, Managed Service lub Outsourced Service. Modele te odnosz si zarwno do CZS (centrw zarzdzania sieci; NOC Network
Operation Center), jak i do centrw zarzdzania relacjami z klientem (CRM Customer Relation Management), fakturowania (Billing
Services), telefonicznych centrw kontaktowych (CC Call Center),
centrw zarzdzania bezpieczestwem sieci (NSC Network Security
Center). Zatwierdzona koncepcja budowy sieci stanowi podstaw do
sporzdzenia projektw technicznych sieci. Poniewa wikszo projektw budowy sieci bdzie realizowana przy wykorzystaniu funduszy europejskich, wcelu uzyskania rodkw naley speni wymagania stawiane w odpowiednim programie operacyjnym. Wie si to
z koniecznoci przygotowania studium wykonalnoci.
2.3Studium wykonalnoci19
Zawarto studium wykonalnoci zostaa bardzo szczegowo
omwiona w pierwszej czci poradnika. Naley pamita, e koncepcja budowy sieci istudium wykonalnoci zawieraj wiele elementw wsplnych. Koncepcja stanowi dokument pierwotny, natomiast
studium jest zawsze jej rozwiniciem, m.in. otakie elementy, jak:
analiza moliwoci finansowania projektu;
odniesienie projektu do strategii regionu, kraju, Unii Europejskiej;
szczegowe analizy ekonomiczne;
analiza korzyci spoecznych zrealizacji przedsiwzicia;
analiza rozwiza technicznych wwielu wariantach, zokreleniem
kryteriw wyboru rozwizania efektywnego i z jego uzasadnieniem.
Szczegowa zawarto studium wykonalnoci wynika zwymaga
okrelonych wkonkretnym programie operacyjnym, zktrego chcemy skorzysta. Wpraktyce inwestycyjnej, przy wykorzystaniu finansowania ze rodkw unijnych, studium wykonalnoci zawsze stanowi
uzupenienie koncepcji budowy sieci. Zawarto analiz niezbdnych
do wykonania studium wykonalnoci oraz tre innych dokumentw potrzebnych do zoenia wniosku odofinansowanie ze rodkw
publicznych zostanie przedstawiona wrozdziale 3 i4.
18 Wicej na ten temat: Christopher E. Bogan, Michael J. English Benchmarking jako klucz do najlepszych
praktyk, tum. P. Fra, A. Kanclerz, J. Dobrzaski, Wydawnictwo Helion, Gliwice 2006.
19 Budowa sieci szerokopasmowych planowanie iprzygotowanie koncepcji. Poradnik dla samorzdowcw.
Cz I, Jarosaw M. Janiszewski (red.), Fundacja Wspomagania Wsi, Warszawa 2011, rozdz. 9.
Po uzyskaniu gwarancji finansowania bdzie mona przystpi

do drugiego etapu przedsiwzicia, obejmujcego projektowanie
ibudow sieci szerokopasmowej. Zdowiadczenia autorw wynika jednak, e ten etap, pochaniajcy najwiksze rodki finansowe
igenerujcy wysokie koszty (przede wszystkim zwizane zbudow
sieci), powinien by poprzedzony podjciem decyzji wnastpujcych
zasadniczych kwestiach:
w jaki sposb realizowane bd obowizki wynikajce z Prawa
telekomunikacyjnego;
w jaki sposb zarzdzany bdzie proces inwestycyjny budowy
sieci;
jak przebiega bdzie proces odbioru wybudowanej sieci, kto przeprowadzi testy funkcjonalne i w jaki sposb sie zostanie przekazana do eksploatacji (opracowanie metodologii testowania sieci
szerokopasmowych oraz szczegowe testy integracyjne ifunkcjonalne powinny zosta uwzgldnione na etapie projektowania s
to opracowania kosztowne, aczkolwiek niezbdne do prawidowego odbioru sieci; naley mie rwnie na uwadze fakt, e najprawdopodobniej elementy sieci pochodzi bd od wielu dostawcw,
a w takim przypadku okrelenie podmiotu odpowiedzialnego za
testy integracyjne jest kluczowe dla powodzenia caej inwestycji);
w jaki sposb wybudowana sie szerokopasmowa bdzie zarzdzana ieksploatowana, przy czym zarzdzanie ieksploatacj naley rozumie bardzo szeroko: od struktury organizacyjnej, poprzez
hierarchi podejmowania decyzji, po systemy wspomagajce,
monitorujce, kontrolujce izabezpieczajce;
czy przyjte w koncepcji modele bd zgodne z wytycznymi do
budowy sieci szerokopasmowych z wykorzystaniem rodkw publicznych.
W kolejnych rozdziaach omwimy te kwestie, dajc Czytelnikom
pogld na temat wyzwa, przed jakimi na kadym etapie budowy staje inwestor wbrany telekomunikacyjnej. Trzeba bowiem pamita,
e pocztek drugiego etapu procesu inwestycyjnego, czyli projektowanie, zawsze zaczyna si od da wysuwanych przez projektanta,
35
Studium wykonalnoci koczy pierwszy etap przygotowania budowy sieci szerokopasmowej, obejmujcy tak zwane studia ianalizy
przedinwestycyjne. Na ich podstawie inwestor moe podj decyzj
oakceptacji:
programu funkcjonalnego budowanej sieci;
oferty, jak dostarczy samorzdowi, a poprzez operatorw sieci
dostpowych uytkownikom kocowym;
modelu dziaania wprzyszoci;
sposobu finansowania kosztw;
wartoci kosztorysowej inwestycji (WKI);
harmonogramw: przygotowania, finansowania i realizacji inwestycji.
36
by inwestor lub wskazany przez niego podmiot wyda szczegowe

warunki iwymagania dla sporzdzenia projektw idla budowy sieci
telekomunikacyjnych20. Rwnie dla procesu budowy sieci, atake
etapu trzeciego, czyli eksploatacji i utrzymania sieci, konieczne
jest wczeniejsze uzgodnienie wymaga przyszego operatora infrastruktury dotyczcych warunkw jej przyjcia izasad odbioru od wykonawcy wybudowanej sieci szerokopasmowej21.
Wymagania formalno-prawne dotyczce projektowania i budowy
kanalizacji kablowej powinny by zgodne z obowizujcymi przepisami szczegowymi. Do gwnych aktw prawnych naley tu zaliczy: Ustaw Prawo budowlane22, Ustaw o drogach publicznych23,
Ustaw Prawo Geodezyjne i Kartograficzne24, Ustaw o udostpnianiu informacji o rodowisku i jego ochronie, udziale spoeczestwa
w ochronie rodowiska oraz o ocenach oddziaywania na rodowisko25, Ustaw o wspieraniu rozwoju usug i sieci telekomunikacyjnych26, Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury wsprawie warunkw
technicznych, jakim powinny odpowiada budynki iich usytuowanie27,
Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunkw, jakim
powinny odpowiada telekomunikacyjne obiekty budowlane i ich
usytuowanie28. Operatorzy telekomunikacyjni, ale take operatorzy
infrastruktury bazuj czsto na wasnych wymaganiach technicznoeksploatacyjnych. Mona pomocniczo wykorzysta nie obowizujce
do 2007 roku Zarzdzenie Ministra cznoci do Prawa telekomunikacyjnego29, w ktrym okrelono wymagania dotyczce budowy
infrastruktury telekomunikacyjnej w miejscowociach, wzdu drg
publicznych, kanaw idrg wodnych oraz wpobliu lotnisk, atake
podano warunki, jakim ta infrastruktura powinna odpowiada wprzypadku wspkorzystania z: torw kolejowych, drg publicznych, drg
wodnych i kanaw, linii i urzdze energetycznych oraz urzdze
sucych do przesyania pynw igazw, wprzypadku skrzyowania
si znimi lub zbliania do nich.
20 Warunki iwymagania dotyczce budowy sieci zob: Telefonia DIALOG SA Projektowanie ibudowa sieci
telekomunikacyjnej. ZN-02/TD SA-01/3 Oglne zasady projektowania i budowy sieci kablowych. TP SA
Norma zakadowa ZN-96 TP SA-011 Telekomunikacyjna kanalizacja kablowa, oglne wymagania techniczne.
Netia SA Normy zakadowe projektowania ibudowy sieci.
21 Zob. np.: www.ericsson.pl; www.eltel.pl, www.sprint.pl.
22 Ustawa zdnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z2006 Nr 156, poz.1118 zpn.zm.).
23 Ustawa zdnia 21 marca 1985 r. odrogach publicznych (Dz.U z2007 Nr 19, poz. 115 zpn.zm.).
24 Ustawa zdnia 17 maja 1989 r. Prawo Geodezyjne iKartograficzne (Dz.U. z2005 Nr240, poz.2027 zpn.
zm.).
25 Ustawa zdnia 3 padziernika 2008 r. oudostpnianiu informacji orodowisku ijego ochronie, udziale spoeczestwa w ochronie rodowiska oraz o ocenach oddziaywania na rodowisko (Dz.U. z 2008 Nr 199,
poz.127 zpn.zm.).
26 Ustawa zdnia 7 maja 2010 r. owspieraniu rozwoju usug isieci telekomunikacyjnych (Dz.U. z2010 Nr 106,
poz. 675).
27 Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z12 kwietnia 2002 wsprawie warunkw technicznych, jakim powinny
odpowiada budynki iich usytuowanie (Dz.U. z15.06.2002).
28 Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z22 czerwca 2011 zmieniajce rozporzdzenie wsprawie warunkw,
jakim powinny odpowiada telekomunikacyjne obiekty budowlane iich usytuowanie (Dz.U. z2011 Nr 115,
poz.773).
29 Zarzdzenie Ministra cznoci z12 marca 1992 wsprawie warunkw budowy linii telekomunikacyjnych
wzdu drg publicznych, kanaw idrg wodnych oraz wpobliu lotnisk iw miejscowociach, atake warunkw, jakim te linie powinny odpowiada (MP z1992 Nr 13, poz.95).
2.4Zaoenia techniczno-ekonomiczne (weryfikacja studium

wykonalnoci wterenie)
W ramach realizacji projektu Szerokopasmowe Lubuskie na zlecenie beneficjenta rodkw europejskich, czyli Telekomunikacji Polskiej
S.A, firma TP Teltech przygotowaa dokumentacj pt. Zaoenia
techniczno-ekonomiczne (ZTE) na cao inwestycji, obejmujc 12
powiatw na terenie wojewdztwa lubuskiego. ZTE jest to dziaanie
przedrealizacyjne, majce na celu jak najdokadniejsze okrelenie
zakresu projektu. ZTE tworzy ogln koncepcj sieci, zestawiajc j
z realnymi warunkami rodowiskowymi i technicznymi. Jest dokumentem porednim midzy ogln koncepcj, afinalnym projektem.
Materiaem wyjciowym do ZTE byy materiay przygotowane na potrzeby wniosku odofinansowanie, okrelajce wymagany zakres realizacji iwstpne zaoenia zawarte wstudium wykonalnoci.
Zakres opisujcy wymagania technicznych budowy sieci zawiera:
1. dane tabelaryczne uwzgldniajce:
wykaz relacji linii OTK przewidzianych do budowy;
wykaz zczy iodgazie do budowy na istniejcych OTK;
wykaz istniejcych relacji (cznikw) przewidzianych do rozbudowy;
dugoci relacji kablowych;
ilo wkien wkablach przeznaczonych do realizacji wprojekcie;
identyfikacj kaskad.
2. map pogldow zprzedstawieniem przebiegw linii wiatowodowych, bdcych przedmiotem realizacji;
3. wymagania szczegowe opisujce zasady modernizacji istniejcych linii, wykorzystanie istniejcej infrastruktury, stosowane materiay, technologie istandardy przyjte przez beneficjenta (w tym
przypadku inwestora).
....
..
....
..
30 Opracowa: Dariusz Kowalczyk-Tomerski TP Teltech sp. zo.o. Warszawa.
37
Elementem koczcym pierwszy etap budowy sieci szerokopasmowych jest sporzdzenie zaoe techniczno-ekonomicznych (ZTE),
zawierajcych ustalenia okrelajce cel izadania inwestycji oraz cykl
realizacji i podstawowe wskaniki j charakteryzujce. ZTE oprcz
powyszych danych powinny take okrela przewidywane koszty inwestycji, atake uzasadnienie wyboru odpowiedniego wariantu modelu inwestycyjnego. Warianty modeli inwestycyjnych zostan omwione wrozdziale 5.3.
Zaoenia techniczno-ekonomiczne opracowuj jednostki zajmujce si projektowaniem, organizacje naukowo-badawcze lub te specjalnie do tego celu powoane zespoy specjalistw. ZTE s podstaw
do sporzdzenia projektu technicznego. Poniej przedstawiamy konkretny przykad takiego opracowania, ktry obrazuje, wjaki sposb
powinny by przygotowane i jakie elementy powinny zawiera ZTE
dla budowy sieci szerokopasmowej30.
38
ZTE podzielone byo na kilka czci. Jednym z najwaniejszych

zada bya identyfikacja widocznych przeszkd terenowych (budynki, wiadukty, mosty, cieki wodne, tory kolejowe, skrzyowania drg,
itd.), weryfikacja nawierzchni imoliwoci budowy wpasie drogowym
oraz oszacowanie podziemnych przeszkd (skrzyowania i zblienia
z innymi sieciami wodocigi, kanalizacja ciekowa, gaz, energetyka). Ten etap pozwoli uzupeni dane oinfrastrukturze istniejcej
(kanalizacja, rurocigi kablowe) zawarte na mapach bdcych wposiadaniu beneficjenta, a udostpnionych na czas realizacji zadania.
Dane pozyskiwane byy rwnie zwasnych zasobw mapowych imap
oglnodostpnych. Przyjto, e opracowanie zostanie przygotowane zdokadnoci do pojedynczego odcinka relacji wiatowodowej,
adane zostay umieszczone wzbiorczej tabeli zakresw rzeczowych
pozwalajcej tworzy rwnie podsumowania dla gmin i powiatw.
Przygotowano rwnie zbiorcz tabel rzeczow zagregacj dla caego wojewdztwa izachowaniem podziau na powiaty.
Finalna dokumentacja przygotowana wpodziale na powiaty zawieraa oprcz zbiorczych tabel rzeczowych, opis techniczny ze wskazaniem zawartych relacji w poszczeglnych gminach, charakterystyk
techniczn, rysunki zzaznaczonymi przebiegami trasowymi planowanych iistniejcych linii optotelekomunikacyjnych ilokalizacjami szaf
na mapach, uproszczone schematy logiczne sieci z uwzgldnieniem
dugoci linii, pojemnoci linii, zczy kablowych. Kolejnym elementem dokumentacji byy przygotowane kosztorysy wukadzie dla poszczeglnych relacji zawierajce: przedmiar robt, zestawienie materiaw, robocizny isprztu oraz pozycje zwizane zprojektowaniem,
pozwoleniami iuzgodnieniami.
Przygotowanie ZTE Lubuskie byo niewtpliwie sporym wyzwaniem organizacyjnym z racji przewidywanego czasu realizacji (okoo 2,5 miesica) i zakadanego zakresu. W ramach zadania zostaa
opracowana dokumentacja dla 12 powiatw obejmujca obszar caego wojewdztwa, dla linii wiatowodowych dajcych wsumie ponad
1440 km szacowanej dugoci trasowej. Przygotowano szczegowe
kosztorysy dla wszystkich relacji ponad 400 kosztorysw, okoo
540 rysunkw ischematw, acao zostaa wydrukowana w4 egzemplarzach dla kadego powiatu i dodatkowo uzupeniona wersj
elektroniczn.
Dziki zaangaowaniu i wsparciu wielu osb opracowanie zostao przygotowane wterminie, zgodnie zzamwieniem iwymaganymi
powyej wytycznymi, dziki temu jest dokumentem pozwalajcym
precyzyjnie zweryfikowa zakres techniczny realizacji i oszacowa
koszty zadania.
39
3.Wytyczne do budowy
ze rodkw publicznych
Wytyczne do budowy sieci szerokopasmowych ze rodkw publicznych
40
W pierwszej czci poradnika, wrozdziaach 2.11. i10.5, powiconych sporzdzaniu studium wykonalnoci (SW), stwierdzono, e musi
ono oprcz omwienia wszystkich dostpnych rde finansowania
wskaza:
z ktrych funduszy mona skorzysta;
jakie warunki naley speni;
jaka dokumentacja jest niezbdna do przygotowania wnioskw
o finansowanie;
jakie jest ryzyko zwizane zpozyskiwaniem rodkw.
Poniewa od czasu opublikowania pierwszej czci poradnika nastpiy do istotne zmiany w przepisach, chociaby poprzez opublikowany ostatnio projekt wytycznych Komisji Europejskiej dotyczcych inwestowania winfrastruktur szerokopasmow ze rodkw
publicznych, uznalimy za celowe uzupenienie iuaktualnienie treci
podanych w poprzedniej czci poradnika oraz w pierwszym wydaniu drugiej czci poradnika. Wykorzystalimy tu nasze dowiadczenia, zdobyte wczasie wykonywania opracowa projektowych dla
jednostek samorzdu terytorialnego. Ponadto w ostatnich dwch
latach w ramach procesu prenotyfikacji pomocy publicznej w rozmowach zKomisj Europejsk (Dyrekcja Generalna ds. Konkurencji
DG COMP) uzyskano wiele dowiadcze zmierzajcych do praktycznego doprowadzenia do skutecznego rozwizania kwestii uycia
rodkw publicznych do budowy infrastruktury szerokopasmowej.
Dowiadczenia te s rwnie uwzgldnione w niniejszej publikacji.
Szczegowe wymagania dotyczce zawartoci SW s okrelone
wramach danego programu operacyjnego. Poniewa jednak s one
do siebie do zblione, omwione przez nas wymagania powinny
by zgodne z wymaganiami stawianymi przez istniejce programy
operacyjne.
Sporzdzenie studium wykonalnoci jest warunkiem koniecznym
do tego, aby samorzdy lokalne mogy skorzysta ze rodkw pomocy publicznej. Przygotowane studium zawiera wiele analiz dotyczcych planowanego przedsiwzicia inwestycyjnego. Rezultaty analiz
i wnioski kocowe dotyczce wyznaczonego obszaru, okrelonej technologii, zdefiniowanych usug dla docelowych odbiorcw, przyjtych
punktw styku zinnymi przedsibiorcami telekomunikacyjnymi oraz
przyjtego modelu eksploatacji sieci, powinny pozwoli jednostce samorzdowej na zatwierdzenie koncepcji budowy sieci szerokopasmowej. Poniewa waciwe sporzdzenie studium wykonalnoci ma tak
due znaczenie, zdecydowalimy si wniniejszym rozdziale przedstawi
cao problematyki znim zwizanej.
3.1Zasady dokonywania interwencji
Interwencja publiczna moe dotyczy:
sfery popytu;
sfery poday.
3.1.1Kompensowanie brakw rynku tam, gdzie rynek nie

dostarcza najbardziej efektywnego rozwizania
Naszym zdaniem najbardziej efektywnym dostawc rozwiza jest
rynek, zarwno wokreleniu optymalnego zasigu sieci, jak iw ekonomicznie uzasadnionym wprowadzaniu nowych technologii. Moe
si jednak zdarzy, e czysta gra rynkowa nie jest wystarczajca
do zapewnienia pokrycia wszystkich obszarw danego regionu. Moe
to by spowodowane nieopacalnoci inwestycji (stopa iczas zwrotu zinwestycji nie s satysfakcjonujce dla komercyjnego kapitau)
albo innymi czynnikami. Wtym pierwszym przypadku trudno wzasadzie mwi obraku rynku rynek dziaa prawidowo, gdy wycenia
opacalno inwestycji ipodejmuje racjonaln zjego punktu widzenia decyzj. Decyzja ta moe jednak powodowa wykluczenie cyfrowe, a wwczas zachodzi konieczno interwencji opisanej w rozdz.
3.1. pkt 2.
41
Pobudzenie popytu dotyczy sytuacji, wktrej istniej wystarczajce rodki techniczne do zaspokojenia popytu znacznie wikszego od
aktualnego, ten za jest jednak mniejszy od moliwego ze wzgldu na
liczb potencjalnych odbiorcw ipoziom penetracji usug. Interwencja
polega wwczas na pobudzeniu popytu przez system promocji, dofinansowania czy agregowania zapotrzebowania. W przypadku rynku polskiego taka sytuacja naley jednak do rzadkoci, bdzie si
jednak pojawia coraz czciej. Wyniki rnych bada wskazuj,
e okoo 40% mieszkacw Polski nie odczuwa potrzeby korzystania z Internetu. W zwizku z tym, w ramach wikszoci projektw
naley przygotowa rwnie dziaania informacyjno-promocyjne, pozwalajce na dotarcie do tej grupy i zachcenie jej do korzystania
zInternetu poprzez wskazanie pyncych ztego korzyci. Ze wzgldu
na stan tego rynku idostpno infrastruktury podstawowym obiektem potencjalnej interwencji bdzie sfera poday.
W przypadku interwencji w sfer poday mona wyrni
nastpujce powody jej dokonywania (uoone wkolejnoci wedug
atwoci uzasadnienia):
1. Kompensowanie brakw rynku tam, gdzie rynek nie dostarcza
efektywnego rozwizania.
2. Osigniecie celw polityki spoecznej, takich jak przeciwdziaanie
wykluczeniu cyfrowemu lub spoecznemu.
3. Wspomaganie rozwoju regionalnego poprzez niwelowanie rnic
pomidzy regionami wzakresie dostpu do nowoczesnych technologii teleinformatycznych.
4. Osignicie celw rozwoju spoecznego polegajce na szybszym
wdraaniu nowych usug dla spoeczestwa, wiadczonych przez
sektor publiczny, awymagajcych sieci szerokopasmowej.
5. Ekspansja gospodarcza podmiotw z sektora publicznego, takich
jak spki komunalne niedziaajce wbrany telekomunikacyjnej,
ktre wykorzystuj swoje dotychczasowe dziaania do wejcia
w sfer usug wiadczonych wsieciach szerokopasmowych.
42
O nieskutecznoci dziaania rynku moemy mwi w przypadku,

gdy inwestycja podejmowana na danym terenie wcelu rozszerzenia
zakresu usug byaby opacalna wedug rynkowych kryteriw opacalnoci, nie jest jednak podejmowana zinnych wzgldw, na przykad w sytuacji, gdy operator posiadajcy znaczc pozycj rynkow powstrzymuje si od rozszerzania swoich usug, chcc zwikszy
rentowno lub wyeliminowa konkurencj. Zazwyczaj w przypadku naduywania znaczcej pozycji na rynku regulator moe podj
interwencj, jednak wzakresie jego kompetencji nie ley nakazanie
dokonania inwestycji. Jeeli dodatkowo pozostali gracze rynkowi nie
maj wystarczajco duego potencjau ekonomicznego lub musz dokona inwestycji nieproporcjonalnie wikszej ni operator oznaczcej
pozycji rynkowej, wtej sytuacji interwencja, ktra polegaaby na pobudzeniu konkurencyjnoci poprzez zaangaowanie rodkw publicznych
w zbudowanie infrastruktury obniajcej barier inwestycyjn dla
graczy nowych dla danego rynku, moe by uzasadniona.
Inne moliwe powody nieskutecznoci rynku to niepewno popytu (skutkujca zbyt duym ryzykiem niepowodzenia inwestycji, ktre
mogoby wynika zprzeszacowania popytu) iniepewno regulacyjna. Niepewno regulacyjna moe polega na tym, e inwestor opiera
swoj decyzj orozpoczciu przedsiwzicia na zaoeniu skutecznoci dziaa regulacyjnych wstosunku do operatora opozycji znaczcej; wrzeczywistoci za skuteczno tych dziaa moe by mniejsza ni zakadana. Innym przykadem niepewnoci regulacyjnej jest
niepodejmowanie inwestycji wobawie, e przysze dziaania regulacyjne mog doprowadzi np. do obnienia przewagi konkurencyjnej
uzyskanej wskutek przeprowadzenia tej inwestycji. We wszystkich
tych przypadkach rozbudowanie infrastruktury publicznej skutecznie
obnia barier ryzyka iotwiera rynek dla konkurencji.
3.1.2Osigniecie celw polityki spoecznej, takich
jak przeciwdziaanie wykluczeniu cyfrowemu lub
spoecznemu
Z duym prawdopodobiestwem mona przyj, e same siy
rynkowe nigdy nie bd w stanie zapewni penej dostpnoci
usug szerokopasmowych dla wszystkich potencjalnych odbiorcw.
Interwencja publiczna ma pomc tym grupom spoecznym, ktre s
poszkodowane, gdy nie uczestnicz wpeni we wzrocie gospodarczym. Moliwe s tu rne powody, dla ktrych usugi szerokopasmowe nie s dostpne, idla ktrych konieczna okazuje si interwencja:
brak poday usug szerokopasmowych ze wzgldu na wyszy koszt
inwestycji, wynikajcy zcharakteru terenu, na ktrym dane inwestycje miayby by dokonane (np. teren wiejski, grzysty, orozproszonej zabudowie, niskiej gstoci zaludnienia);
mniejsze zapotrzebowanie na nowe, drogie usugi, wynikajce
z niszego stopnia zamonoci na danym terenie nawet jeli
koszt inwestycji na tym terenie nie odbiega od redniej;
inwestycje s opacalne nie na caym terenie, a jedynie na wybranych obszarach (np. nowe osiedla, tereny przebudowywane
lub uzbrajane w infrastruktur), podczas gdy ssiadujce z nimi
obszary nie s komercyjnie atrakcyjne. Ten scenariusz powoduje
wyspowe zaspokojenie potrzeb.
3.1.3Wspomaganie rozwoju regionalnego poprzez

niwelowanie rnic pomidzy regionami wzakresie
dostpu do nowoczesnych technologii
teleinformatycznych
Uzbrojenie terenu winfrastruktur szerokopasmow zwiksza jego
atrakcyjno ikonkurencyjno wstosunku do innych regionw. Tego
typu interwencja jest dopuszczalna wycznie wprzypadku regionw
bdcych w pooeniu mniej korzystnym ni inne regiony, w szczeglnoci wprzypadku regionw owskanikach znacznie poniej redniej UE. Na razie wszystkie polskie regiony speniaj ten warunek,
ale sytuacja bdzie ulegaa zmianom w miar wzrastania poziomu
ich zamonoci. Uzasadnienie dokonywanej interwencji publicznej
tymi wzgldami wymaga, podobnie jak poprzednio, przeprowadzenia
analizy konkurencyjnoci regionu iwykazania dopuszczalnoci wzrostu jego potencjau.
3.1.4Osignicie celw rozwoju spoecznego
polegajce na szybszym wdraaniu nowych usug dla
spoeczestwa, wiadczonych przez sektor publiczny,
a wymagajcych sieci szerokopasmowej
W tym przypadku uzasadnieniem budowy sieci szerokopasmowej
jest ch dostarczania nowych usug dla spoeczestwa, wiadczonych przez sektor publiczny, a wymagajcych sieci szerokopasmowej. Mog to by na przykad projekty o charakterze edukacyjnym
czy projekty polegajce na tworzeniu grup spoecznych. Po zbudowaniu sieci wsppraca zinnymi zainteresowanymi instytucjami, wtym
graczami rynkowymi, moe doprowadzi do szerszego wykorzystania
tej sieci poprzez wiadczenie przy jej pomocy take innych usug.
3.1.5Ekspansja gospodarcza podmiotw zsektora
publicznego, takich jak spki komunalne niedziaajce
w brany telekomunikacyjnej, ktre wykorzystuj
swoje dotychczasowe dziaania do wejcia wsfer usug
wiadczonych wsieciach szerokopasmowych
Stosunkowo czsto zdarza si, e podmioty wiadczce usugi komunalne (np. wodocigi ikanalizacje, operatorzy energii elektrycznej,
ciepownictwo, drogownictwo), korzystajc z posiadanych aktyww,
We wszystkich powyszych sytuacjach interwencja publiczna jest

zazwyczaj uzasadniona, ale dokadny poziom i sposb interwencji
moe by okrelony dopiero po wykonaniu szczegowej analizy.
43
44
takich jak np. infrastruktura wiatowodowa lub prawo drogi, mog

zbudowa sie lub przystosowa j do wiadczenia usug szerokopasmowych kosztem niszym ni inne podmioty. Szczeglnie istotne
w tym przypadku jest przeanalizowanie, czy nie zachodzi przypadek
nieuczciwego wykorzystania przewagi konkurencyjnej, ktra wynika
z uprzywilejowanej pozycji zawdziczanej wiadczeniu usug o charakterze publicznym. Jedn zmetod na uniknicie takiej uprzywilejowanej pozycji jest udostpnianie swoich zasobw na rwnych (nie
dyskryminujcych) zasadach wszystkim graczom rynkowym.
3.2Modele interwencji
3.2.1Zakup okrelonej usugi
W tym modelu sektor publiczny kupuje od sektora prywatnego
okrelon usug, najlepiej neutraln technologicznie, cho nie jest
to zazwyczaj w peni moliwe. Zagregowane (znaczne) dugoterminowe zapotrzebowanie na usug poprawia opacalno inwestycji,
zwaszcza gdy cz lub cao patnoci wnoszona jest zgry. Sektor
prywatny wiadczy usug, korzystajc z wasnej infrastruktury.
Po zakoczeniu okresu, na jaki dana usuga zostaa zakupiona, sektor publiczny moe odnowi zamwienie, ale moe si te okaza,
e rozkrcona koniunktura sprawia, i wiadczenie usugi na wpeni
komercyjnych zasadach staje si opacalne. Tego typu interwencja
nie wymaga budowy infrastruktury przez sektor publiczny, musi on
jednak dysponowa rodkami pozwalajcymi na nabycie usug wsektorze prywatnym. Taka interwencja nie jest moliwa wprzypadku
wykorzystywania dostpnego finansowania z funduszy strukturalnych. Wyjtkiem jest dziaanie 8.3 POIG, gdzie wramach zwalczania
wykluczenia cyfrowego jednym zmoliwych sposobw podejcia jest
zakup niezbdnego sprztu i usugi dostpu do Internetu. Projekty
wramach tego programu s jednak skierowane do ograniczonej grupy
odbiorcw, speniajcych zawarte wprogramie warunki wykluczenia.
3.2.2Partnerstwo publiczno-prywatne
Partnerstwo publiczno-prywatne moe przybiera wiele form, ale
najczstsza jest sytuacja, wktrej wkadem sektora publicznego staje si wybudowanie infrastruktury lub udostpnienie prawa drogi
czy innych aktyww. Aktywa te zazwyczaj pozostaj wrkach partnera publicznego. Sektor publiczny szuka kompetentnego partnera
prywatnego, ktry moe zbudowa i utrzyma sie, a take wiadczy okrelone w umowie usugi. Utrzymanie w rkach publicznych
czci aktyww pozwala na wyegzekwowanie na partnerze prywatnym wymaganego zakresu usug oraz odpowiedniej jakoci isposobu
ich wiadczenia. Wnaszych warunkach ten model interwencji odbywa si zgodnie zzapisami Ustawy opartnerstwie publiczno-prywatnym31. Nowa ustawa pozwala mie nadziej, e na jej podstawie da
si skonstruowa rozwizania sprawdzajce si wpraktyce. Jednake
31 Ustawa zdn. 19 grudnia 2008 r. opartnerstwie publiczno-prywatnym (DzU z2009 r., nr 19, poz. 100).
3.2.3Rozszerzenie zakresu dziaania podmiotw

komunalnych
Spki komunalne lub inne podmioty publiczne niedziaajce
w brany telekomunikacyjnej mog rozszerza zakres wiadczonych
usug o usugi w sieciach szerokopasmowych. Wykorzystanie infrastruktury nalecej do takich podmiotw moe istotnie obniy koszty budowy nowej infrastruktury. Pewnym ograniczeniem moe by
brak wymaganych kompetencji organizacyjno-technicznych. Problem
ten mona rozwiza poprzez wejcie wpartnerstwo zkompetentnym
podmiotem lub podmiotami, podobnie jak wprzypadku partnerstwa
publiczno-prywatnego. Trzeba jednak wyranie okreli uwarunkowania techniczno-organizacyjne towarzyszce tego typu interwencji.
Przykad takiej wsppracy omwimy wrozdziale 10.8.
3.2.4Spdzielnie, zwizki istowarzyszenia gmin
Inn form obsugi utworzonej infrastruktury moe by utworzenie
spdzielni. Taka forma organizacji sprawdza si zazwyczaj w przypadku dziaa o charakterze lokalnym, gdzie moe by skutecznie
wykorzystywana ze wzgldu na ograniczon skal dziaania. Mona
wprawdzie rozwaa federacj lokalnych spdzielni, ale wydaje si,
e nie bdzie to wystarczajco skuteczne rozwizanie. Wtakim przypadku czonkami spdzielni lub stowarzyszenia musiayby prawdopodobnie by jednostki samorzdu terytorialnego szczebla gminnego,
a to wnosioby dodatkowy stopie komplikacji, zwizany zkoniecznoci uzgodnienia wasnoci utworzonej infrastruktury oraz podejmowania decyzji ojej rozbudowie ieksploatacji.
3.2.5Wsppraca zdeweloperami
Koszt budowy infrastruktury teleinformatycznej mona znacznie obniy, prowadzc rwnoleg inwestycj winfrastruktur szerokopasmow w obszarach, gdzie wykonywane s inne inwestycje
obejmujce rwnie prace ziemne. W gr wchodzi tu budowa nowych osiedli, przebudowa infrastruktury drogowej, energetycznej,
kanalizacyjnej lub wodocigowej. Znaczne obnienie koniecznych
nakadw, moliwe dziki niepowielaniu prac ziemnych, obniy jednoczenie barier inwestycyjn do takiego poziomu, ktry uczyni
45
ze wzgldu na stosunkowo krtki okres jej obowizywania nie ma

jeszcze przykadw z ycia.
Moliwa do zastosowania jest pewna odmiana tego modelu, ktra
polega na uyczeniu infrastruktury publicznej podmiotowi posiadajcemu odpowiedni potencja organizacyjny itechniczny. Podmiot ten
mgby korzysta zinfrastruktury, zobowizujc si jednoczenie do
wiadczenia usug szerokopasmowych na zadanych zasadach, dla osignicia zaoonych celw interwencji. Taki podmiot byby wyoniony
w otwartym postpowaniu wedug przejrzystych regu, zunikniciem
konfliktu interesw.
46
przedsiwzicie opacalnym. W takiej sytuacji naturalnym partnerem s podmioty prowadzce inwestycje. Korzyci ekonomiczne
z takiego podejcia mog by interesujce zarwno dla podmiotu
publicznego, jak i prywatnego. W tym drugim przypadku konieczno zaangaowania rodkw publicznych moe by minimalna,
adziaanie podmiotu publicznego bdzie si sprowadza wznacznej
mierze do wypromowania odpowiedniego modelu prowadzenia inwestycji. Naley jednak zwrci tu uwag na fakt, e powstajca sie
z reguy obejmuje pewien obszar (gmina, powiat, wojewdztwo).
Natomiast sieci wodocigowe, kanalizacyjne czy drogowe stanowi
jedynie jego fragment, czsto niespjny zplanowanymi trasami sieci szerokopasmowych. Odrbnym problemem s normy i wymagania gestorw tych sieci dotyczce zblie, skrzyowa itp. Wpraktyce warto jednak wykorzysta prowadzone na du skal inwestycje
liniowe do budowy pasywnej infrastruktury telekomunikacyjnej.
3.3Sposb prowadzenia dopuszczalnej interwencji
Interwencja publiczna musi unika naruszania rwnowagi rynkowej. Wzwizku ztym powinna by prowadzona zgodnie zpewnymi
wytycznymi. S one sformuowane w oparciu o zalecenia i wytyczne Komisji Europejskiej oraz europejskich organw regulacyjnych
na podstawie dostpnych publikacji. Warto wspomnie, e 19 maja
2009 roku Komisja Europejska rozpocza publiczne konsultacje
dokumentu o wsplnotowych wytycznych dotyczcych pomocy publicznej wodniesieniu do gwatownego rozwoju sieci szerokopasmowych (Community Guidelines for the application of State aid rules in
relation to rapid deployment of broadband networks)32. Wytyczne te
zostay oficjalnie opublikowane 30 wrzenia 2009 roku33.
3.3.1Dokonywanie interwencji na odpowiednim etapie
rozwoju rynku
Interwencja wsfer poday nie powinna by wykonywana na zbyt
wczesnym etapie rozwoju rynku, gdy moe odnie skutek odwrotny
do zamierzonego, to znaczy moe zniechci podmioty komercyjne do
inwestowania na danym obszarze. Zastanawiajc si, ktry moment
bdzie odpowiedni na podjcie interwencji, naley wzi pod uwag
okres dojrzewania technologii i odpowiedzi rynku na ofert, wynoszcy zazwyczaj 35 lat. Jak pokazuj przykady z rynkw rozwinitych (np. brytyjskiego), w duszym okresie komercyjni dostawcy usug mog doprowadzi do znacznie wikszej penetracji ni to
byo pierwotnie szacowane. Nie oznacza to oczywicie, e podobna
sytuacja powtrzy si na rynku polskim, oznacza za, e naley przeanalizowa rwnie itaki scenariusz, aby unikn nieuzasadnionego
zaburzania rynku. Wprzypadku wykorzystywania funduszy unijnych
32 http://ec.europa.eu/competition/consultations/2009_broadband_guidelines/index.html. (MI 27.05.09 T7p0860-16/09).
33 Wytyczne wsplnotowe wsprawie stosowania przepisw dotyczcych pomocy pastwa wodniesieniu do
szybkiego wdraania sieci szerokopasmowych (2009/C 235/04).
okres, w ktrym mona je wykorzystywa, jest ograniczony, a co

za tym idzie, interwencja zich wykorzystaniem musi by dokonana
w cigu najbliszych 34 lat lub wcale. Zatem tym bardziej naley
dokona takiej analizy.
47
3.3.2Zgodno zwytycznymi Komisji Europejskiej
34 Rozporzdzenie Ministra Rozwoju Regionalnego zdnia 7 grudnia 2009 r. wsprawie udzielania pomocy na
inwestycje w zakresie: energetyki, infrastruktury telekomunikacyjnej, infrastruktury sfery badawczo-rozwojowej, lecznictwa uzdrowiskowego w ramach regionalnych programw operacyjnych (Dz. U. z dnia 16
grudnia 2009 r.).
Jakakolwiek interwencja z wykorzystaniem rodkw publicznych musi by przeanalizowana pod ktem dopuszczalnoci takiej
pomocy publicznej. Wytyczne Komisji Europejskiej s w tej kwestii jasne ibyy wielokrotnie stosowane. Wprzypadku angaowania
rodkw publicznych w budow publicznych sieci szerokopasmowych niezbdna bdzie notyfikacja projektu do Komisji Europejskiej.
Wyjtkiem jest sytuacja, gdy wczeniej zosta notyfikowany tzw.
program pomocowy, zawierajcy reguy stosowania pomocy publicznej, zatwierdzone przez KE. Projekty realizowane w ramach
danego programu pomocowego nie wymagaj indywidualnej notyfikacji. Przykadem takiego programu pomocowego jest Regionalna
pomoc inwestycyjna w zakresie energetyki, infrastruktury telekomunikacyjnej, infrastruktury sfery badawczo-rozwojowej, lecznictwa uzdrowiskowego34. Niestety, pomimo dyskusji na ten temat,
nie zosta przygotowany program pomocowy dotyczcy infrastruktury budowanej przez samorzdy lub inne instytucje publiczne.
Konieczne bdzie te spenienie innych warunkw dotyczcych pomocy publicznej iwskazanych przez KE wzwizku zgwatownym rozwojem sieci szerokopasmowych. Oto te warunki:
Naley wyranie okreli obszary geograficzne, ktre zostan
objte interwencj. Przeprowadzajc jednoczenie badanie rynku
ikonsultacje ze wszystkimi stronami zainteresowanymi przedmiotem interwencji, dymy do minimalizacji zakcenia konkurencji
wrd obecnych dostawcw oraz dostawcw, ktrzy ju zaplanowali inwestycje wnajbliszej przyszoci.
Otwarta procedura przetargowa zagwarantuje przejrzysto
wszystkim inwestorom pragncym zoy ofert w zakresie
realizacji subsydiowanego projektu. Rwne iniedyskryminacyjne
traktowanie oferentw jest niezbdnym warunkiem procedury
otwartej. Otwarta procedura jest sposobem na zmniejszenie do
minimum potencjalnej korzyci wynikajcej z pomocy pastwa;
jednoczenie zmniejsza ona wybirczy charakter rodka, poniewa
beneficjent nie jest wczeniej znany.
W trakcie otwartej procedury przetargowej, w celu zmniejszenia
przyznawanej kwoty pomocy, przy podobnych warunkach jakociowych oferent wnioskujcy onajnisz kwot pomocy pastwa
powinien zzasady uzyska lepsz ocen oferty.
48
Neutralno technologiczna. Biorc pod uwag, e usugi dostpu szerokopasmowego mog by wiadczone za porednictwem
infrastruktury sieciowej opartej o technologie przewodowe, bezprzewodowe, satelitarne imobilne, nie naley faworyzowa adnej
konkretnej technologii ani platformy sieciowej. W postpowaniu
przetargowym oferenci powinni mie moliwo zaproponowania
wiadczenia wymaganych usug cznoci szerokopasmowej przy
wykorzystaniu lub czeniu technologii, ktre uznaj za najbardziej odpowiednie.
Wykorzystanie istniejcej infrastruktury. Naley, oile to moliwe,
dy do wykorzystania istniejcej infrastruktury wcelu unikania
powielania zasobw. Aby ograniczy wpyw ekonomiczny na dziaajcych ju operatorw sieci, naley im umoliwi wczenie ich
infrastruktury do zgoszonego projektu. Jednoczenie warunek ten
nie powinien doprowadzi do dziaania na korzy istniejcych ju
operatorw, wszczeglnoci wprzypadkach, kiedy osoby trzecie
nie maj dostpu do takiej infrastruktury. Podobnie wprzypadku
obszarw szarych, wktrych wskazano, e czci problemu jest
zaleno od obecnego na rynku operatora, konieczne moe by
wprowadzenie wikszej konkurencji opartej na infrastrukturze.
Hurtowy dostp. Umoliwienie stronom trzecim hurtowego dostpu do subsydiowanej infrastruktury szerokopasmowej jest
niezbdnym elementem kadej pomocy pastwa finansujcego
budow takiej nowej infrastruktury. Dostp hurtowy umoliwia
w szczeglnoci konkurowanie wielu operatorom, co wzmacnia
konkurencj imoliwo wyboru na obszarach objtych interwencj, ajednoczenie pozwala unikn utworzenia regionalnych monopoli usug. Hurtowy dostp do subsydiowanej infrastruktury powinien by oferowany na okres co najmniej siedmiu lat.
Analiza porwnawcza cen. Wcelu zapewnienia efektywnego dostpu hurtowego oraz ograniczenia do minimum potencjalnego zakcenia konkurencji naley unika narzucania przez wybranego oferenta nadmiernie wysokich cen hurtowych, jak rwnie racego
zaniania cen lub ustalania cen na poziomie nieodzwierciedlajcym
kosztw usugi hurtowej. Ceny hurtowego dostpu do sieci powinny by oparte na przecitnych publikowanych (regulowanych) cenach hurtowych obowizujcych na innych bardziej otwartych na
konkurencj obszarach danego kraju lub na innych bardziej otwartych na konkurencj obszarach UE lub, zbraku takich opublikowanych cen, na cenach okrelonych lub zatwierdzonych przez krajowy organ regulacyjny. Taka analiza porwnawcza powinna zosta
wykonana przez specjalistw, najlepiej wkonsultacji zUKE.
Mechanizm wycofania pozwalajcy na uniknicie nadmiernej
rekompensaty. Aby zagwarantowa, e wybrany operator nie
otrzyma nadmiernej rekompensaty, jeli popyt na dostp szerokopasmowy na obszarze interwencji wzronie powyej przewidywanych poziomw, naley zapewni zwrot otrzymanej (nadmiernej)
korzyci.
Niespenienie ktregokolwiek zwymienionych powyej warunkw

wymaga szczegowego rozpatrzenia izazwyczaj prowadzi do stwierdzenia braku zgodnoci pomocy publicznej ze wsplnym rynkiem.
3.3.3Analiza potencjalnego ryzyka interwencji
Analizujc ryzyko interwencji, trzeba przede wszystkim wzi pod

uwag dwa skrajne scenariusze:
1. Lawinowy rozwj zapotrzebowania, powodujcy coraz wiksze
zaangaowanie sektora prywatnego. Wtakim wariancie naley by
przygotowanym na stopniowe wycofywanie si z interwencji publicznej, gdy siy rynkowe bd przejmowa obsug zapotrzebowania. Moe si to wiza nawet ze zbyciem publicznie wybudowanej infrastruktury wsytuacji, gdy nie zagraa to zaburzeniem
rynku przez preferowanie jednego gracza.
2. Bardzo powolny wzrost zapotrzebowania, dajcy mae przychody
i utrudniajcy utrzymanie utworzonej sieci.
Analiz wariantow wraz z rekomendowanym rozwizaniem
naley zatem przeprowadzi, badajc jego stabilno w przedziale
pomidzy obydwoma skrajnymi scenariuszami. Naley te zaplanowa dziaania minimalizujce ryzyko przy wystpowaniu kadego
z tych skrajnych czynnikw.
Konieczne jest take uwzgldnienie ryzyka technologicznego,
polegajcego na szybkim wyparciu zastosowanych rozwiza przez
nowe technologie lub generacje urzdze. W zwizku z tym naley
dokadnie przeanalizowa planowane/deklarowane cieki rozwoju
poszczeglnych elementw sieci i zastosowa odpowiednie rozwizania. Warto przy tym pamita, i producenci do czsto pozostaj
na poziomie deklaracji co do cieki rozwoju danego produktu czy
technologii oszacowanie zwizanego ztym faktem ryzyka izaplanowanie scenariuszy alternatywnych uchroni inwestora od przykrych
niespodzianek. Wiadomo na przykad, e trwao kabli wiatowodowych rozciga si na okres 2030 lat. Urzdzenia aktywne ze wzgldu na nieustanny postp technologiczny maj czas efektywnego ycia
49
W przypadku kadej interwencji publicznej naley przeanalizowa

ryzyka i negatywne skutki angaowania rodkw publicznych. Oto
najczciej wystpujce:
zaburzenie konkurencyjnoci poprzez stawianie jednych firm
komercyjnych wkorzystniejszej sytuacji od innych;
zniechcanie sektora prywatnego do dokonywania inwestycji,
co moe w duszej perspektywie skutkowa obnieniem poziomu innowacyjnoci, konkurencyjnoci i moliwoci wyboru przez
konsumenta;
powielanie inwestycji, ktre s lub mogyby zosta podjte przez
komercyjnych operatorw telekomunikacyjnych;
inwestowanie wsprzt, ktry znalaz si ju na zamknitej ciece
rozwoju.
50
produktu okoo piciu lat. Nie da si tego unikn, naley jednak tak
zaplanowa przedsiwzicie, aby zminimalizowa skutki ewentualnej
wymiany sprztu na sprzt nowej generacji. Odnosi si to wszczeglnoci do optymalizacji poziomu nakadw tak, aby uzyska okrelony efekt przy racjonalnej wysokoci przeznaczonych rodkw. Na
przykad kupowanie urzdze sieciowych oparametrach technicznych
wyznaczanych na zapas moe skutkowa sytuacj, wktrej sprzt
oprzepustowoci wykorzystanej tylko wniewielkim stopniu wymaga
ju wymiany za wzgldu na to, e jest przestarzay technologicznie.
Ryzyko niesie ze sob take brak osb o odpowiednich kompetencjach technicznych i organizacyjnych zatrudnionych w sektorze
publicznym. Mona temu zaradzi przez zaangaowanie osb spoza
sektora publicznego, gdy budowanie takich kompetencji wewntrz
instytucji publicznych nie jest zazwyczaj celowe iefektywne.
Przy podejmowaniu decyzji oskali icharakterze interwencji musz
zosta przeanalizowane wszystkie czynniki ryzyka. Szczeglnie istotna jest tutaj analiza wraliwoci, gdy wynik kocowy moe bardzo
znaczco zalee od przyjtych parametrw wejciowych, azaoenia
odnonie np. przewidywanego popytu czy te czasu rozwoju okrelonej technologii s obarczone znacznym stopniem niepewnoci.
W przypadku analizy sytuacji dla danego przypadku naley:
1. Okreli potrzeby wzakresie uytkowania sieci szerokopasmowej
(analiza popytu).
2. Okreli obecny stopie ich zaspokojenia (analiza poday usug
iinfrastruktury).
3. Dokona analizy moliwoci zaspokojenia jeszcze niezaspokojonych potrzeb przez rynek (analiza trendw poday).
4. Dokona analizy uwarunkowa technicznych, organizacyjnych
i ekonomicznych zaspokojenia jeszcze niezaspokojonych potrzeb
przez interwencj publiczn.
5. Podj decyzj ointerwencji na danym obszarze, okrelajc:
fakt interwencji czy dana interwencja jest uzasadniona;
sposb interwencji stosowana technologia, rozwizania organizacyjne;
poziom interwencji jaka wysoko rodkw jest przeznaczona
na interwencj ijaki jest jej zasig.
....
..
Wybr docelowego sposobu interwencji wymaga uwzgldnienia zarwno kryteriw ekonomicznych itechnicznych, jak iwyboru modelu
dziaania biznesowego operatora przedsiwzicia. Opisana wdalszych
rozdziaach analiza strony popytowej jest wanym elementem analizy
ekonomicznej, dotyczcej zasadnoci jakiejkolwiek inwestycji.
3.3.4Uwarunkowania na polskim rynku
Sie autonomiczna (w sensie logicznym, nie fizycznym) jest,

naszym zdaniem, lepszym rozwizaniem ze wzgldu na moliwo
jednolitego zarzdzania, ograniczenie liczby punktw styku oraz
moliwo penej kontroli nad zapewnianiem jednakowych warunkw
dostpu dla wszystkich zainteresowanych. Sie autonomiczna logicznie powinna by zaprojektowana z uwzgldnieniem wykorzystania
istniejcej infrastruktury.
Sie bdca uzupenieniem sieci istniejcych stwarza powane
ryzyko niespenienia podstawowych celw interwencji. Ze wzgldu na
jej fragmentacj eksploatacja sieci bdzie zkoniecznoci uzaleniona
od operatora dominujcego, dla ktrego sieci bdzie stanowia jedynie uzupenienie. Wielo punktw styku wymaga instalowania urzdze we wszystkich wzach iznacznie utrudnia zarzdzanie ruchem
(w szczeglnoci nie ma moliwoci jego atwej agregacji), obnia
te niezawodno tej sieci. Oznacza to rwnie najprawdopodobniej
kolokacj wzw w pomieszczeniach tego operatora, ktry bdzie
musia zapewni otwarty dostp do sieci dla wielu maych operatorw, co do tej pory raczej si nie zdarzao. Nie wiemy ponadto, czy
taki model wsppracy bdzie przez tego operatora zaakceptowany.
Stanowi to dodatkowe ryzyko przedsiwzicia, zwaywszy, e dotychczas brak jakiegokolwiek jego stanowiska wtej sprawie. Reasumujc,
naszym zdaniem przyjcie modelu budowy sieci fragmentarycznej
ustawia wikszo operatorw w niekorzystnej pozycji i zmniejsza korzyci pynce zinterwencji publicznej, zwaszcza jeli chodzi
o wzrost konkurencyjnoci.
Wybierajc model sieci autonomicznej naley jednak mie na
wzgldzie, e wybudowanie caoci sieci jest bardzo kosztowne,
a ponadto powielanie odcinkw sieci w relacjach, w ktrych ju
istnieje infrastruktura, moe by uznane za nieuzasadnione. W tej
sytuacji alternatywnym rozwizaniem, powalajcym na zachowanie
51
Istniejca na terenie Polski infrastruktura ma zazwyczaj charakter

wyspowy. Gwnym jej dysponentem jest TP SA, apozostali gracze
rynkowi wystpuj jedynie na czci obszarw.
Bardzo istotne dla wyboru sposobu interwencji s plany dziaania
i proponowane modele wsppracy ze strony operatorw. Niestety,
zazwyczaj dla konsultowanego projektu budowy infrastruktury
publicznej nieatwo jest uzyska jednoznaczne stanowiska operatorw, co bardzo utrudnia poprawn analiz wariantw.
Jeli chodzi okwestie techniczne, celem jest doprowadzenie sieci
do lokalizacji lecych jak najbliej odbiorcw kocowych. Sie ma
by wykorzystywana przez operatorw obsugujcych kocowego odbiorc; czsto bd to mali operatorzy dziaajcy lokalnie. Wtej sytuacji moliwe jest przyjcie nastpujcych modeli technicznych:
wybudowanie sieci autonomicznej;
wybudowanie sieci bdcej uzupenieniem sieci istniejcych.
52
zalet logicznie spjnej sieci przy jednoczesnym unikniciu nieuzasadnionych kosztw budowy tam, gdzie sie ju istnieje, jest pozyskanie
infrastruktury obcej. Moe to si odby wnastpujcy sposb:
w trybie nieodwoywalnej wieloletniej dzierawy (IRU Indefeasible
Right of Use), pod warunkiem, e jest to kosztem kwalifikowanym
wdanym programie operacyjnym,
zakupu istniejcej infrastruktury, wtym samych wkien wiatowodowych zgodnie zmegaustaw,
dojcie do porozumienia z dysponentem istniejcej infrastruktury, ktra nie spenia oczekiwanych wymaga technicznych, wcelu
przebudowania jej do stanu, ktry spenia te wymagania, a nastpnie pozyskanie jej wtrybie IRU lub zakupienie,
lokowanie jej wobszarze objtym prawem drogi (np. pas drogowy, linie energetyczne).
Takie prowadzenie inwestycji pozwala na znaczne obnienie kosztw przy jednoczesnym zachowaniu jej trwaoci na okres trwania
umowy IRU, czyli co najmniej 20 lat. rdem pozyskiwania infrastruktury nie musi tu by operator telekomunikacyjny, mog to by
rwnie przedsibiorstwa energetyczne lub inni dysponenci prawa
drogi. Prawidowe wykorzystanie tego instrumentu gwarantuje posiadanie na wasno sieci autonomicznej, co bardzo wzmacnia pozycj samorzdowego dysponenta w przypadku przyszych negocjacji
z operatorami. Pozwala take zwikszy konkurencj na rynku, nie
pozwala za na blokowanie jej na odcinkach pozostajcych poza kontrol samorzdu (np. wrkach operatora zewntrznego).
Przyjmujc powyszy model, naley mie na wzgldzie nastpujce
uwarunkowania:
interwencja po stronie poday wie si zbudow infrastruktury
teleinformatycznej, dla ktrej naturalny okres amortyzacji, awic
taki, ktry powinien by brany pod uwag wanalizach ekonomicznych, to rednio 2030 lat;
dokonujc interwencji musimy pozosta w zgodzie z szeregiem
przepisw iwytycznych opisanych szczegowo winnych rozdziaach niniejszego opracowania;
analiza sytuacji, ktra stanie si podstaw interwencji, odbywa si
bdzie wkilku krokach, gdy po zbadaniu poday ipopytu przygotowuje si propozycje interwencji. Wpraktyce sprowadza si to do
utworzenia pewnej infrastruktury teleinformatycznej. Dopiero po
wykonaniu koncepcji znamy (zazwyczaj zdokadnoci 1015%)
przyblione koszty, ktre nastpnie musz by wykorzystane do
analizy zasadnoci interwencji. Jeeli w wyniku analizy okazuje
si, e interwencja jest zbyt dua, naley dokona korekt iponownie przeanalizowa zasadno interwencji;
naley pamita, e szereg czynnikw majcych wpyw na ostateczny wynik analizy obarczonych jest na etapie planowania
znaczn niepewnoci. Do tych czynnikw naley przede wszystkim popyt oraz reakcja rynku (operatorw). Wprzypadku analizy
35 Chodzi zwaszcza oto, aby nie ponosi nadmiernych nakadw na sprzt aktywny, ktry nie bdzie wpeni
wykorzystany.
53
popytu niezbdna skala czasowa jest na tyle dua, e niepewno

moe by znaczna. Wpywa to na rozrzut zarwno szacowa strony przychodw, jak i kosztw inwestycyjnych. Naszym zdaniem
niepewno dotyczy nie tyle samego faktu dojcia do wysokiego
poziomu zapotrzebowania na usugi, bo to jest nieuniknione, ile
raczej czasu, w ktrym to nastpi. W tej sytuacji proponujemy
zachowa ostrono, przeznaczajc rodki w pierwszej kolejnoci na infrastruktur, w ktr inwestowanie jest bezpieczne35,
przy zachowaniu znacznej rezerwy w infrastrukturze pasywnej,
gdzie dodatkowe nakady na stworzenie tej rezerwy s stosunkowo niewielkie w porwnaniu z kosztem staym. Przyjmujc takie
podejcie otrzymujemy wefekcie sie, ktrej pojemno moe by
w przyszoci w miar wzrostu potrzeb znacznie rozbudowywana przy stosunkowo maych nakadach. Oznacza to, e zmierzamy wkierunku uzyskania relatywnie niskich kosztw eksploatacji
sieci za cen nieco wyszych inwestycji. Takie podejcie jest jak
najbardziej uzasadnione. Ponadto na kadym etapie analizy ekonomicznej naley przeprowadza analiz wraliwoci, przyjmujc
stosunkowo due marginesy niepewnoci na zaoenia dotyczce
rozmiaru iczasu wystpienia popytu;
kluczowe na etapie przygotowania projektu jest doprowadzenie
do okrelenia stanowiska gwnych graczy, ktrzy do tej pory nie
okrelili swoich preferencji ani stopnia zainteresowania projektem. Chodzi tu gwnie ooperatora oznaczcej pozycji rynkowej,
ale take o przedstawicieli sektora energetycznego i pozostaych
operatorw. Bez jasnego okrelenia przez nich modelu wsppracy dalsze dziaania mog trwa do dugo albo nie da oczekiwanych rezultatw. Su temu niezbdne konsultacje publiczne,
ktre zgodnie zwytycznymi KE powinny by przeprowadzone po
przygotowaniu koncepcji interwencji, zawierajcej m.in. ksztat
budowanej sieci isposb jej wykorzystania;
podane jest stopniowe przechodzenie do technologii wiatowodowych rwnie w warstwie dostpowej. Jest to ju wprawdzie
domena operatorw detalicznych korzystajcych z wybudowanej
sieci, ale przyjcie zaoenia oodpowiedniej docelowej przepustowoci sieci dostpowej istotnie wpywa na zaoenia planistyczne
dotyczce sieci szkieletowej idystrybucyjnej. Przyjcie zaoenia
o przejciu do takiej technologii oznacza wprowadzenie sieci wiatowodowej oznacznie wikszej liczbie igstoci wzw optycznych ni obecnie. Jest to istotne, poniewa ju dzisiaj naley mie
przed oczami potrzeby, jakie pojawi si za 1530 lat na obszarach aktualnych biaych plam wdostpie do Internetu. Ju teraz
wiele prowadzonych wPolsce projektw sieci szerokopasmowych
zakada, e jest to interwencja na rzecz sieci NGA, anie tradycyjnej sieci szerokopasmowej.
55
4.Sposb realizacji
inwestycji
szerokopasmowych
w warunkach polskich
4.1Okrelenie potrzeb analiza popytu
Sposb realizacji inwestycji szerokopasmowych w warunkach polskich
56
Zgodnie zzaprezentowanym wrozdziale 3 podejciem, wpierwszej

kolejnoci dokonywane s analizy popytu, pozwalajce na okrelenie
poziomu zapotrzebowania na usugi. Analiza popytu suy dwm celom:
oszacowaniu przepywnoci potrzebnej wposzczeglnych wzach
sieci, co ma bezporedni wpyw na projekt techniczny oraz na
koszta, zarwno inwestycyjne, jak ipniejsze operacyjne;
oszacowaniu zainteresowania korzystaniem z usug sieciowych,
co ma wpyw na stron przychodow.
Na pocztku naley ustali stopie szczegowoci analizy wukadzie terytorialnym za podstawow jednostk podziau mona przyj miejscowo lub np. soectwo. Analiza ta jest wykonywana na
podstawie danych zebranych na etapie inwentaryzacji. Wanalizie popytu naley pozostawa na moliwie najwyszym poziomie szczegowoci, dla ktrego s jeszcze dostpne dane.
Celem analizy jest okrelenie przewidywanego zapotrzebowania
na usugi na badanym terenie, ktrego rozmiar jest wynikiem zaoonej penetracji usug, liczby odbiorcw izapotrzebowania na przepywno. Tak wyliczona warto bdzie si zmienia wczasie, podlega zatem analizie trendw. Przyjmuje si take zaoenie, e wcigu
piciu lat warto ta osignie wartoci zblione do analogicznych parametrw dla krajw Europy Zachodniej.
Poniewa wpraktyce mamy do czynienia zsytuacj, wktrej mechanizm rynkowy nie wspiera podejmowania inwestycji (z rnych
zreszt przyczyn), albo operator oznaczcej pozycji rynkowej wykorzystuje swoj przewag konkurencyjn na danym terenie, dokonuje
si interwencji przede wszystkim w sferze poday. W obu przypadkach taka interwencja ma na celu zwikszenie poziomu konkurencyjnoci, poprzez umoliwienie maym operatorom lokalnym oraz
innym operatorom dziaajcym na rynku podjcia wiadczenia usug na
danym terenie.
Obecnie, dziki stworzeniu dla UKE odpowiedniej podstawy prawnej przez megaustaw, posiada on pochodzce od operatorw
dane, dotyczce zarwno istniejcej na danym terenie infrastruktury, jak i usug wiadczonych przez operatorw telekomunikacyjnych. Warto znich skorzysta. Nie mona jednak zaniedba danych
pozyskanych od operatorw i innych dysponentw infrastruktury.
Najwygodniejszym narzdziem s kwestionariusze ankietowe wypeniane przez przedsibiorcw telekomunikacyjnych.
Uzyskane dane mona podzieli na dwie zasadnicze kategorie:
o charakterze infrastrukturalnym opisujce infrastruktur, niejednokrotnie wraz zzajtoci tych zasobw;
o charakterze rynkowym opisujce wiadczone usugi.
Oprcz JST, warto zwrci si do organizacji branowych:

Krajowej Izby Komunikacji Ethernetowej;
Polskiej Izby Komunikacji Elektronicznej organizacji zrzeszajcej
nadawcw ioperatorw sieci kablowych;
iNET group organizacji skupiajcej firmy zsektora ISP (Internet
Service Provider dostawcy usug internetowych);
Krajowej Izby Gospodarczej Elektroniki iTelekomunikacji;
Polskiej Izby Informatyki iTelekomunikacji.
Badanie mona prowadzi na rne sposoby, ale najwygodniejsze
jest zrealizowanie go wformie elektronicznej dystrybucji ankiet badawczych itelefonicznego wsparcia respondentw wprocesie uzupeniania danych wankiecie.
57
Przekazane przez UKE dane owiadczonych usugach zostay zebrane od operatorw is podane zdokadnoci do ulic wmiejscowociach. S one podstaw do analizy dostpnoci usug dla tradycyjnych usug szerokopasmowych, czyli wiadczonych zprzepywnoci
2 Mbps i wicej, oraz usug nowej generacji, czyli wiadczonych
z przepywnoci 40 Mbps i wicej. Naley mie na wzgldzie, e
dane UKE zostay zebrane od prawie wszystkich operatorw izawieraj bardzo szczegowe informacje, tym niemniej wnioski na temat
moliwoci wiadczenia usug (czyli potencjau sieci i dostpnoci
infrastruktury) mona wyciga jedynie porednio. Fakt wiadczenia na danym terenie usug ookrelonej przepywnoci oznacza, e
istniejca infrastruktura na pewno to umoliwia, nie znaczy to jednak, e nie jest moliwe wiadczenie usug zwiksz przepywnoci.
Pewn wskazwk wtej materii daje informacja otechnologii przykadowo tam, gdzie wymienione s sieci dostpowe typu Ethernet
przepywno dostarczanych usug moe siga 100 Mbit/s lub nawet
1 Gbit/s.
Dla celw porwnawczych naley skorzysta take zdanych statystycznych GUS oraz innych raportw dotyczcych spoeczestwa
informacyjnego. Warto take zweryfikowa informacje pozyskiwane
od przedsibiorcw poprzez zapytania skierowane do jednostek samorzdu terytorialnego (JST).
Ankiety skierowane do JST (adresowane do starostw, wjtw,
burmistrzw lub prezydentw miast) obejmuj przede wszystkim pytania demograficzne, dotyczce podstawowej charakterystyki gmin
lub powiatw, oraz pytania o operatorw dziaajcych na danym
rynku.
Typowy kwestionariusz dla JST zawiera pytania o:
nazw JST;
obszar JST;
list soectw/dzielnic wdanej JST iich populacj;
liczb gospodarstw domowych wposzczeglnych soectwach;
liczb podmiotw gospodarczych wposzczeglnych soectwach;
liczb podmiotw podlegych JST: jednostek policji, stray poarnej itp.
58
W pierwszej kolejnoci naley po stronie JST ioperatorw zidentyfikowa osoby, ktre bd odpowiedzialne za wypenienie kwestionariusza ankietowego, oraz ustali terminy wypenienia tych ankiet.
Warto rwnie zapewni pomoc wwypenieniu ankiet oraz wyjani
powstajce wtpliwoci irnice winterpretacji poszczeglnych punktw kwestionariusza.
Dla zwikszenia efektywnoci pozyskiwania danych naley
udostpni narzdzia on-line (poprzez stron WWW), ktrych zadaniem, oprcz zbierania danych, bdzie ich bieca walidacja (komunikaty korygujce dla wprowadzajcego), a nastpnie gromadzenie
w bazie danych. Podczas tego procesu powinno by take moliwe
uzyskanie pomocy drog telefoniczn lub elektroniczn.
We wstpnej fazie badania naley zwrci szczegln uwag na
dane niezbdne do oszacowania poziomu nasycenia stacjonarnym
dostpem do Internetu. Kompletno tych danych ma kluczowe znaczenie dla dalszych analiz.
Wiarygodno pozyskanych danych moe by weryfikowana
gwnie poprzez analiz statystyczn danych. Wprzypadku niespjnoci
danych musz one zosta sprawdzone w bezporednim kontakcie
z operatorem.
4.2Analiza moliwoci interwencji
Znajc popyt na usugi na danym terenie musimy nastpnie oszacowa, czy proponowana interwencja przyniesie oczekiwany skutek,
a przede wszystkim czy bdzie trwaa, to znaczy czy po okresie pocztkowym nie bdzie wymagaa cigego dofinansowania. Dziki
analizie opacalnoci inwestycji, przeprowadzonej na podstawie przepyww finansowych, mona ustali wskaniki efektywnoci finansowej projektu. Wynikiem analizy jest okrelenie opacalnoci inwestycji
na danych obszarach referencyjnych. Aby sprawdzi zasadno zaangaowania rodkw publicznych, naley dokona analizy zasadnoci
interwencji zgodnie zopisanym poniej algorytmem. Uzyskan rentowno inwestycji porwnujemy zrynkowym poziomem odniesienia
(oczekiwan stop zwrotu zzaangaowanego kapitau). Wten sposb
oceniamy, czy przedsiwzicie moe by atrakcyjne komercyjnie.
Majc do dyspozycji wyniki okrelajce rentowno przedsiwzicia, potrafimy okreli dopuszczalny poziom interwencji, klasyfikujc
go wedug nastpujcych kategorii:
a) teren atrakcyjny komercyjnie inwestycja na danym terenie jest
opacalna i zapewnia zwrot z zaangaowanego kapitau. Nie ma
przesanek do angaowania rodkw publicznych.
b) teren nieatrakcyjny komercyjnie dodatni wynik operacyjny.
W tym przypadku inwestycja jest komercyjnie nieopacalna, natomiast po jej dokonaniu przychody pokrywaj koszty, czyli istnieje
moliwo utrzymania sieci. W tej sytuacji istnieje uzasadnienie
interwencji, awyliczona luka finansowa okrela jej dopuszczaln
wysoko.
c) teren nieatrakcyjny komercyjnie ujemny wynik operacyjny.
Powysze podejcie umoliwia odtworzenie dziaania rynku, co

pozwala porwna interwencj rodkw publicznych do rynkowego
poziomu odniesienia. Nastpnym krokiem jest oszacowanie pomocy
publicznej i okrelenie jej dopuszczalnoci, a take dopuszczalnoci
luki finansowej dla projektu. Zasady okrelania dopuszczalnoci pomocy publicznej omwione s wrozdz. 4.3.
Jest kilka czynnikw majcych wpyw na caociowy wynik finansowy projektu:
przychody zeksploatacji sieci (PES);
koszty eksploatacji sieci (w tym koszty opat za korzystanie zwybudowanej infrastruktury) (KES);
koszty inwestycyjne (KI).
Podejmujc decyzj o dokonaniu interwencji, mamy moliwo
testowania wynikw dla rnych wartoci parametrw. Nie s one
jednak cakowicie od siebie niezalene, nie mog te by dowolnie
ksztatowane. Krtkie omwienie wpywu poszczeglnych parametrw zamieszczamy wponiszym zestawieniu.
Czynnik
Zaley od
Powizania, moliwo modyfikacji
PES
popytu, opat
Wielko popytu mona jedynie czciowo

ksztatowa poprzez dziaania promocyjne
i edukacyjne. Popyt zaley take od ustalanych opat i ich relacji do potencjau nabywczego na danym terenie. Opaty nie mog by
jednak ksztatowane zupenie dowolnie, musz odnosi si do poziomu rynkowego cen.
Wyznaczenie popytu na etapie planowania
obarczone jest duym stopniem niepewnoci.
59
W tym przypadku inwestycja jest komercyjnie nieopacalna, dodatkowo po jej dokonaniu przychody nie pokrywaj kosztw, czyli nie
ma moliwoci utrzymania sieci. Realizacja takiego projektu wizaaby si zkoniecznoci biecego dofinansowywania utrzymania
infrastruktury. Decyzja opodjciu interwencji wtakiej sytuacji jest
moliwa jedynie w szczeglnie uzasadnionych przypadkach, pod
warunkiem, e wskazane zostanie rdo, zktrego bd czerpane
rodki finansowe. Przed zdyskwalifikowaniem danego obszaru naley jeszcze rozway moliwo obnienia kosztw, na przykad
przez zmian wykorzystywanej technologii, nawet jeli spowoduje
to miejscowe pogorszenie parametrw technicznych usug, i ponownie przeanalizowa opacalno.
KES
charakterystyki sieci,
rozwiza organizacyjnych
Jeli chodzi ocharakterystyk sieci, to wpyw

na wysoko KES maj biece parametry sieci (dugo czy), sposb budowy sieci (jednolita czy rozproszona, hierarchia sieci, liczba
wzw ipunktw styku) oraz wykorzystywane
zasoby (wasne czy w obcej infrastrukturze).
Na te czynniki mamy wpyw przede wszystkim na etapie planowania sieci. Innym czynnikiem, niezalenym od inwestora, s rynkowe
ceny usug zewntrznych podmiotw, zwizane zeksploatacj sieci. Naley te podkreli,
e wstrukturze KES bardzo duy udzia maj
koszty stae, niezalene od wielkoci sieci.
Korzyci skali osiga si w przypadku zarzdzania sieci na poziomie przynajmniej wojewdzkim.
KI
charakterystyki sieci
Zasig i parametry techniczne sieci maj

bezporedni wpyw na koszt inwestycji.
Porednio s one uzalenione od przyjmowanego zasigu terytorialnego, co zkolei wynika zanalizy popytu. Kolejnym istotnym czynnikiem wpywajcym na koszt inwestycji jest
decyzja otym, czy buduje si sie zupenie od
podstaw, czy posuguje si infrastruktur obc.
Nie zawsze jednak dzierawa istniejcych ju
zasobw ogranicza poziom nakadw inwestycyjnych. Na przykad ograniczenia w liczbie
fizycznie dostpnych do dzierawy wkien
wiatowodowych
wymagaj
inwestycji
w znacznie drosze urzdzenia obsugujce
transmisj w wyrubowanych technicznie
rozwizaniach. Czasem bardziej opacalne
jest pooenie nowego kabla z wiksz liczb
wkien.
60
Czynniki, ktre moemy ksztatowa na etapie planowania sieci,

maj wpyw przede wszystkim na KES iKI. Wpraktyce moe wystpi kilka przebiegw procesu planowania:
po dokonaniu analizy uwarunkowa technicznych, organizacyjnych
iekonomicznych otrzymujemy oszacowanie KES, KI iPES;
nastpnie sprawdzamy, czy przy dopuszczalnych zakresach parametrw RD otrzymujemy projekt:
a) atrakcyjny komercyjnie;
b) nieopacalny, ale mogcy si utrzyma po dotowaniu inwestycji;
c) cakowicie nieopacalny, niemogcy si utrzyma nawet po dotowaniu inwestycji;
w przypadku a) moemy zmniejszy zakres interwencji, obniajc caociowy jej poziom (przede wszystkim zmniejszajc jej
obszar); trzeba jednak mie tu na wzgldzie zwizane ztym uwarunkowania, szczeglnie wzrost kosztw jednostkowych, ktry
wynika zmalejcego, przy doprowadzaniu sieci do mniejszej liczby
odbiorcw, efektu skali. Nastpnie dokonujemy ponownej analizy
4.2.1Model efektywnoci ekonomicznej

Model efektywnoci powinien by opracowywany woparciu owytyczne w zakresie wybranych zagadnie zwizanych z przygotowaniem projektw inwestycyjnych, wtym projektw generujcych dochd, zatwierdzone 15 stycznia 2009 roku przez Ministra Rozwoju
Regionalnego (dalej wytyczne MRR) oraz w oparciu o wytyczne regionalne obowizujce wdanym wojewdztwie lub wramach danego
programu operacyjnego. Model efektywnoci obejmuje nastpujce
etapy:
1. Okrelenie zaoe makroekonomicznych dla potrzeb analizy.
2. Okrelenie szczegowych zaoe dla analizy finansowej.
3. Okrelenie szczegowych zaoe dla analizy ekonomicznej.
4. Harmonogram ponoszenia nakadw inwestycyjnych.
5. Harmonogram ponoszenia nakadw odtworzeniowych.
6. Okrelenie wartoci netto nabytych rodkw trwaych zuwzgldnieniem wartoci netto nakadw odtworzeniowych wposzczeglnych latach analizy.
7. Analiza popytu iokrelenie przychodw projektu.
8. Okrelenie kosztw operacyjnych.
9. Okrelenie zapotrzebowania na kapita obrotowy.
10. Ustalenie wartoci dofinansowania.
11. Okrelenie rde finansowania projektu.
12. Ustalenie wartoci wskanikw efektywnoci inwestycji.
13. Analiza trwaoci finansowej projektu.
Analiza finansowa powinna zosta sporzdzona zgodnie zwytycznymi MRR, wukadzie skonsolidowanym dla operatora infrastruktury
oraz dla inwestora cznie.
4.2.2Analiza przychodw operatora
Jednym z kluczowych elementw wpywajcych na opacalno
finansow projektu jest zdolno do generowania przychodw ze
61
i dochodzimy do rezultatu typu b) lub podejmujemy decyzj

ozaniechaniu interwencji;
dla projektu b) koczymy procedur planowania, poddajc jeszcze
weryfikacji to, czy speniamy wymagania odnonie poziomu dofinansowania ipomocy publicznej, po czym podejmujemy decyzj
ointerwencji na danym obszarze;
w przypadku c) moemy zmniejszy zakres interwencji obniajc
jej obszar, to znaczy doprowadzajc sie do mniejszej liczby odbiorcw. Wie si to jednak zwykluczeniem wikszej liczby odbiorcw,
naley wic wtedy dokona analizy dodatkowej, uwzgldniajcej
zamienne zastosowanie wczci sieci taszych technologii (np. radiowych); obniy to parametry techniczne, nie pozbawiajc odbiorcw zupenie dostpu do usugi. Nastpnie dokonujemy ponownej
analizy, dochodzc do rezultatu typu b) lub podejmujc decyzj
ozaniechaniu interwencji.
62
sprzeday usug. Gwnym rdem przychodw operatora sieci bdzie sprzeda hurtowa pasma dostpowego lokalnym operatorom
oraz zasobw infrastrukturalnych (ciemne wkna, pomieszczenia
kolokacja, kanalizacja teletechniczna). Operator infrastruktury
nie bdzie mg wiadczy usug dostpowych dla poszczeglnych
uytkownikw kocowych, gdy takie dziaanie rodzioby moliwo
sztucznego kreowania barier dla innych operatorw lokalnych. Przy
zaoeniu, e cz kosztw rodzajowych bdzie staa lub quasi-staa (np. amortyzacja, wynagrodzenia, wiadczenia spoeczne), wzrost
popytu wsposb wprost proporcjonalny przeoy si na wzrost przychodw. Okrelenie poziomu zainteresowania usugami wiadczonymi
wskutek realizacji projektu wduym stopniu determinuje efektywno projektu. Szacowany poziom popytu ma rwnie przeoenie na
okrelenie maksymalnych przepustowoci poszczeglnych wzw.
Naley unikn sytuacji, wktrej mamy duy popyt na usugi na danym terenie, amoliwoci techniczne nie pozwalaj nam podczy
dodatkowych uytkownikw. Wielko popytu po czci wyznacza
koszty inwestycji (przy przekroczeniu pewnych progw liczby uytkownikw, wymagane bdzie poniesienie wyszych nakadw inwestycyjnych, np. na dodatkowe wkna wwiatowodzie lub na instalacj elementw aktywnych sieci owyszej przepustowoci oraz koszty
eksploatacji).
4.2.3Analiza kosztw dziaalnoci operatora
Koszty operacyjne zwizane bd zjednej strony zwielkoci budowanej sieci (koszty quasi-stae) oraz zliczb obsugiwanych klientw (koszty quasi-zmienne). Koszty szacowane bd wukadzie rodzajowym. Rodzaje kosztw okrelono w metodyce interwencji na
poziomie kosztw operacyjnych ianalizy finansowej.
W ramach kosztw eksploatacji stosowanych w analizie finansowej, wyrni naley:
koszty operacyjne;
zapotrzebowanie na kapita obrotowy;
nakady odtworzeniowe.
koszty operacyjne przedstawione s wanalizie wukadzie rodzajowym. Operator infrastruktury bdzie mia do czynienia znastpujcymi rodzajami kosztw:
amortyzacja (pozycja ta zwizana bdzie z umorzeniem zakupionych wramach przedsiwzicia rodkw trwaych; ze wzgldu
na charakter amortyzacji, pozycja ta nie bdzie ujta w analizie
finansowej, a jedynie w prognozie rachunku zyskw i strat dla
operatora);
zuycie materiaw ienergii:
zuycie materiaw niezbdnych do napraw sieci;
zuycie materiaw biurowych;
zuycie energii elektrycznej;
zuycie gazu;
zuycie wody,
....
....
..
..zuycie paliwa;
usugi obce stron trzecich:
....opata dzierawna za korzystanie zinfrastruktury inwestora;
opata dzierawna za korzystanie z fragmentw sieci innych
hurtowych;
....operatorw
koszty dzierawy miejsc na masztach;
koszty dzierawy lokali z kolokowanymi punktami dostpowy....mi;
koszty dostpu do globalnej sieci Internet;
elementw aktywnych ipasywnych sieci;
....serwis
koszty ubezpieczenia majtku;
biecej konserwacji (w przypadku podzlecania);
....koszty
usugi telefoniczne, pocztowe;
koszty sprztania, koszty ochrony;
..czynsz,
inne usugi podwykonawcw;
podatki iopaty:
....podatek od nieruchomoci;
opaty za dzieraw pasa drogi, wktrym pooony bdzie wia..towd;
opaty za dzieraw wzdu linii energetycznych;
wynagrodzenia:
....wynagrodzenie osb administrujcych sieci;
wynagrodzenie sprzedawcw odpowiedzialnych za kontakt
operatorami lokalnymi;
..zwynagrodzenie
pracownikw dziau finansowo-ksigowego
(w tym osoby odpowiedzialnej za monitoring terminowoci
nalenoci);
..wpat
wynagrodzenie pozostaych osb, niezbdnych dla realizacji
projektu;
ubezpieczenia spoeczne i inne wiadczenia (obejmuj narzuty
na wynagrodzenia dla zatrudnionych osb wymienionych
powyej);
pozostae koszty rodzajowe:
koszty reprezentacji podmiotu;
koszty reklamy.
....
Wysoko kosztw operacyjnych jest w duej mierze pochodn

liczby wzw dystrybucyjnych, liczby wzw dostpowych oraz dugoci kabli wiatowodowych. Przy zmianie topografii sieci naley
bezwzgldnie zweryfikowa zaoenia przyjte do modelu, anastpnie podda model rekalkulacji.
Koszty inwestycji mog by ksztatowane poprzez zmian zasigu
oraz parametrw technicznych sieci. Majc okrelony budet trzeba
przygotowa topografi sieci pokrywajc maksymalny moliwy obszar. Inn istotn determinant wartoci nakadw inwestycyjnych
jest wybr pomidzy budow nowej sieci autonomicznej lub wykorzystaniem istniejcych zasobw sieciowych innych operatorw.
63
64
Koszty eksploatacji sieci uzalenione s wduym stopniu od dugoci linii wiatowodowych oraz od liczby iwyposaenia wzw dostpowych idystrybucyjnych. Zdrugiej strony istotny wpyw na wysoko kosztw ma struktura wasnoci sieci, to znaczy to, wjakiej
czci wacicielem sieci jest operator infrastruktury, awjakiej operator hurtowy.
Model ekonomiczny wznacznym stopniu uzaleniony jest od spodziewanego poziomu przychodw. W praktyce po dwchtrzech latach funkcjonowania moliwe bdzie okrelenie bardziej realnych
poziomw zyskownoci operatora. Wwczas pojawi si podstawa do
zmiany poziomu renty dzierawnej pobieranej przez waciciela infrastruktury.
Powysze szczegowe wskazwki w sprawie moliwoci korzystania ze rodkw publicznych przedstawilimy jako uzupenienie
i uszczegowienie informacji zawartych w pierwszej czci poradnika. Chcielimy przypomnie jego fragmenty Czytelnikom, ktrzy
mieli okazj zapozna si z nim wczeniej, ale przede wszystkim
przybliy tym Czytelnikom, ktrzy zrnych przyczyn nie mieli takiej moliwoci.
Zakres danych, ktre trzeba bdzie pozyska, zalee bdzie oczywicie od skali i wielkoci zadania, jakie bdzie przedmiotem planowanej inwestycji. Projekty budowy sieci szerokopasmowych mog
obejmowa obszary caego wojewdztwa, ale mog take dotyczy
pojedynczych gmin. Zawsze jednak naley mie na uwadze wymagania, ktre wynikaj z obowizujcych wytycznych, i ktre musz
speni autorzy opracowa koncepcji istudiw wykonalnoci pracujcy na zlecenie jednostki samorzdowej. Warto take ponownie podkreli, e odbir takiego opracowania, niezalenie od skali projektu,
wymaga dogbnej weryfikacji sporzdzonych analiz inajlepiej uczyni to przy udziale niezalenych ekspertw: pracownikw wyszych
uczelni, czonkw izb gospodarczych, pracownikw specjalistycznych
firm doradczych czy stowarzysze branowych.
4.3Dopuszczalna pomoc publiczna
Za pomoc publiczn uwaa si kad pomoc pochodzc ze rodkw publicznych imogc wpywa na konkurencj oraz system wymiany handlowej midzy pastwami czonkowskimi. Oto warunki,
ktre decyduj ojej wystpowaniu:
transfer pochodzi ze rodkw publicznych;
transfer skutkuje przysporzeniem na rzecz okrelonego podmiotu
warunkw korzystniejszych ni rynkowe;
transfer jest selektywny;
w efekcie transferu wystpuje lub moe nastpi zakcenie konkurencji;
transfer wpywa na wymian gospodarcz miedzy krajami czonkowskimi.
Zgodnie z art. 88 TWE organem oceniajcym zgodno danego

rodka pomocowego ze wsplnym rynkiem jest Komisja Europejska,
ktra powinna by informowana przez pastwo czonkowskie owszelkich planach udzielenia pomocy publicznej lub modyfikacji pomocy
ju przyznanej. Takie zgoszenie (notyfikacja) rozpoczyna procedur,
ktra koczy si wydaniem przez Komisj decyzji stwierdzajcej, i:
planowana przez pastwo czonkowskie pomoc publiczna jest
zgodna ze wsplnym rynkiem, awic dopuszczalna,
lub
planowana przez pastwo czonkowskie pomoc publiczna nie jest
zgodna ze wsplnym rynkiem, zatem nie powinna by udzielana,
lub
interwencja planowana przez pastwo czonkowskie nie stanowi
pomocy publicznej, gdy nie wypenia omwionej wyej definicji
pomocy publicznej.
Niezbdne bdzie zatem dokonanie notyfikacji, ktra, jak ju
wskazano, powinna nastpi przed udzieleniem pomocy. We wszystkich dotychczasowych przypadkach zatwierdzone projekty opieray
si odecyzj na podstawie art. 87 ust. 3 lit. c Traktatu.
65
Analizujc powysze czynniki, szczegln uwag naley zwrci na

dwa ostatnie znich, ktre dotycz tak zwanego rynku relewantnego,
definiowanego jako rynek, ktry nie jest tosamy zrynkiem wsensie
ekonomicznym, poniewa jest ograniczony tylko do pewnych towarw
iobszarw, ktre maj znaczenie zpunktu widzenia konkurencji.
Naley take pamita, i przy okrelaniu wystpowania pomocy
publicznej brana jest pod uwag dziaalno, ktra jest lub moe by
wykonywana wwarunkach konkurencji, co oznacza, i wprzypadku
gdy biorc pomocy jest podmiot niedziaajcy dla zysku, nie jest to
czynnik wykluczajcy wystpowanie pomocy publicznej.
zgodnie zart. 87 Traktatu Wsplnoty Europejskiej pomoc publiczna jest niezgodna ze wsplnym rynkiem, jednake Traktat przewiduje wyjtki od tej zasady. Za zgodn ze wsplnym rynkiem
moe zosta uznana:
zgodnie zart. 87 ust. 3 lit. aTWE pomoc przeznaczona na sprzyjanie rozwojowi gospodarczemu regionw, wktrych poziom ycia
jest nienormalnie niski, lub regionw, wktrych istnieje powany
stan niedostatecznego zatrudnienia;
zgodnie zart. 87 ust. 3 lit. b TWE pomoc przyznawana na realizacj projektw lecych winteresie Wsplnoty Europejskiej;
zgodnie zart. 87 ust. 3 lit. c TWE pomoc przeznaczona na uatwianie rozwoju niektrych dziaa gospodarczych, lub niektrych
dziedzin gospodarczych, oile nie zmienia warunkw wymiany handlowej wzakresie sprzecznym ze wsplnotowym interesem;
zgodnie z art. 86 ust. 2 Traktatu pomoc publiczna stanowica
rekompensat z tytuu wiadczenia usug publicznych (tak zwanych usug wiadczonych woglnym interesie gospodarczym).
66
Do oceny, czy dany rodek pomocowy naley uzna za dopuszczalny na podstawie art. 87 ust. 3 lit. c TWE, Komisja stosuje metodyk
zwan testem bilansujcym. W metodyce tej bierze si pod uwag
nastpujce zagadnienia:
Czy pomoc dotyczy dobrze zdefiniowanego celu, pozostajcego
w interesie wsplnotowym?
Czy pomoc jest dobrze zaprojektowana, tak aby osiga ten cel,
a wszczeglnoci:
Czy udzielenie pomocy publicznej jest waciwym instrumentem
do osignicia zakadanego celu (czy te istniej inne, bardziej
waciwe instrumenty)?
Czy wystpuje efekt zachty, to jest czy udzielenie pomocy rzeczywicie zmienia zachowanie firm?
Czy planowana wielko pomocy jest proporcjonalna, to jest
czy taka sama zmiana zachowania firm mogaby by osignita
poprzez udzielenie pomocy wmniejszym rozmiarze?
Czy spowodowane pomoc zakcenia w konkurencji oraz w wymianie handlowej midzy krajami czonkowskimi s ograniczone
tak, aby oglny bilans by pozytywny?
..
..
..
Przy projektowaniu interwencji publicznej polegajcej na budowie

sieci szerokopasmowej naley zatem zadba, aby pomoc publiczna
zwizana z t interwencj speniaa warunki okrelone w tecie bilansujcym. Szczeglnie istotne s: zapewnienie proporcjonalnoci
pomocy, to znaczy udzielanie jej wjak najmniejszym rozmiarze, oraz
minimalizacja zakce konkurencji spowodowanych udzielan pomoc. Su temu nastpujce rodki:
sie powinna zosta zbudowana zzachowaniem zasady neutralnoci technologicznej;
sieci dystrybucyjne powinny by budowane wycznie na obszarach dopuszczalnej interwencji wyznaczonych zdochowaniem naleytej starannoci;
sie szkieletowa moe przebiega take przez obszary czarne,
o ile bdzie to uzasadnione wzgldami technicznymi;
wybr operatora infrastruktury (OI) powinien nastpi w drodze
otwartej, niedyskryminacyjnej procedury;
OI nie powinien jednoczenie prowadzi dziaalnoci jako operator
sieci dostpowych ani jako dostawca usug w sieciach dostpowych;
OI powinien by zobowizany do zapewnienia dostpu do tej infrastruktury kademu zainteresowanemu operatorowi sieci dostpowych, na rwnych i niedyskryminujcych zasadach; realizacji
tego obowizku powinien w szczeglnoci suy naoony na OI
nakaz podawania do publicznej wiadomoci istotnych warunkw
technicznych, prawnych i ekonomicznych przyczenia do sieci,
w tym wzorw umw;
stawki opat pobieranych przez OI w obszarach interwencji powinny by porwnywalne do stawek wystpujcych na podobnym
rynku;
umowa zawarta midzy samorzdem (wacicielem sieci) aOI powinna okrela szczegowe warunki wiadczenia usug, kalkulacji
cen, zapewnienia podmiotom trzecim dostpu do sieci;
wykonywanie obowizkw przez OI powinno by stale nadzorowane przez samorzd, za nadzr ten powinien wszczeglnoci by
wykonywany poprzez zatwierdzanie wzorw umw zawieranych
midzy OI aoperatorami oraz cennikw stosowanych przez OI.
Jeeli Minister Rozwoju Regionalnego nie ustanowi takiego programu pomocowego, to zapewnienie legalnoci udzielanej pomocy
publicznej powinno nastpi poprzez notyfikacj umowy zawieranej
midzy samorzdem aOI jako pomocy indywidualnej.
Tryb postpowania wewntrzkrajowego w sprawach zwizanych
z notyfikacj pomocy publicznej reguluje ustawa zdnia 30 kwietnia
2004 r. o postpowaniu w sprawach dotyczcych pomocy publicznej36. Wmyl jej przepisw samej notyfikacji dokonuje Prezes UOKiK,
jednake za wikszo czynnoci przygotowujcych notyfikacj odpowiada:
w przypadku programu pomocowego podmiot odpowiedzialny za
opracowanie projektu tego programu (dla omawianego przedsiwzicia byby to Minister Rozwoju Regionalnego);
w przypadku pomocy indywidualnej podmiot zamierzajcy jej
udzieli (dla omawianego przedsiwzicia byby to samorzd).
Przygotowanie materiaw do notyfikacji
Zakres informacji wymaganych w ramach notyfikacji okrela
formularz notyfikacyjny, przedstawiony w rozporzdzeniu Komisji
36 DzU z2007 r., nr 59, poz. 404 zpn.zm.
Dochowanie powyszych warunkw powinno zapewni uzyskanie

pozytywnej decyzji Komisji Europejskiej. Naley przy tym zaznaczy,
e jedna decyzja KE autoryzuje cao pomocy publicznej wystpujcej wramach projektu (to znaczy pomoc udzielan operatorowi infrastruktury, operatorom hurtowym idetalicznym oraz uytkownikom
kocowym). Przedmiotem notyfikacji jest bowiem zamiar dokonania
okrelonej czynnoci prawnej (lub wielu czynnoci prawnych) jeeli
zatem wszelkie istotne warunki zamierzonych czynnoci prawnych
zostan opisane wzgoszeniu notyfikacyjnym, to decyzja KE bdzie
dotyczya wszystkich tych warunkw.
Przedmiotem notyfikacji w Komisji Europejskiej pomocy publicznej, ktrej zamierza udzieli pastwo czonkowskie, moe by:
pomoc indywidualna projekt umowy lub decyzji administracyjnej
przewidujcej udzielenie pomocy publicznej konkretnemu odbiorcy na konkretny cel;
program pomocowy projekt aktu normatywnego (ustawy, rozporzdzenia lub uchway organu stanowicego jednostki samorzdu terytorialnego) przewidujcy udzielanie pomocy publicznej na
okrelony cel wielu adresatom, ktrzy nie s imiennie wskazani.
67
(WE) nr 794/2004. Zgodnie ztym rozporzdzeniem pastwo czonkowskie dokonujce notyfikacji wypenia cze ogln formularza
(wspln dla wszystkich przypadkw notyfikacji) oraz oile jest to
stosowne jedn z czci szczegowych, dotyczc okrelonego
przeznaczenia pomocy. Dla powodzenia notyfikacji istotne jest, aby
wszystkie informacje niezbdne dla podjcia decyzji przez KE znalazy si wdokumentach zaczonych do fiszki notyfikacyjnej.
68
4.3.1Dopuszczalne obszary interwencji

Inwentaryzacj oraz badaniem planw inwestycyjnych naley obj infrastruktur sieci NGA oraz infrastruktur sieci podstawowego dostpu do Internetu (min. 2 Mb/s do uytkownika kocowego).
Ponadto, wprzypadku interwencji na potrzeby sieci innych ni dostpowe, naley odrbnie zbada optyczn infrastruktur dystrybucyjn
iodrbnie infrastruktur sieci dostpowych. Po dokonaniu inwentaryzacji istniejcej infrastruktury oraz zbadaniu planw inwestycyjnych
w najbliszych 3 latach, naley przystpi do wyznaczania dopuszczalnych obszarw interwencji.
Najpierw naley przyj jednostk, wedug ktrej wyznacza si
obszar interwencji. Moe to by np. miejscowo lub w przypadku
wikszych miejscowoci jej wydzielona cz. Na podstawie zebranych informacji kad miejscowo na przewidzianym do interwencji
obszarze naley zakwalifikowa do jednej zkategorii obszarw sieci
NGA ijednoczenie do jednej kategorii obszarw podstawowej infrastruktury szerokopasmowej, tj.:
w zakresie NGA: obszar biay NGA, obszar szary NGA i obszar
czarny NGA;
w zakresie podstawowej infrastruktury szerokopasmowej: obszar
biay-podstawowy, obszar szary-podstawowy iobszar czarny-podstawowy, przy czym wramach obszarw szarych wyrniono kategori obszarw szarych-podstawowych (problematycznych).
Ustalenia powysze naley nanie na szczegowe mapy oraz
zamieci w wykazie podanym do publicznej wiadomoci w ramach
konsultacji wykaz okrela dla kadej miejscowoci kategori BSC
zrozbiciem na infrastruktur sieci NGA ipodstawowe sieci szerokopasmowe. Naley rwnie szczegowo opisa metodyk wyznaczania obszarw BSC.
Ponadto wprojektach omwionych zKE przyjto system warunkowego dostpu do wzw sieci, w ramach ktrego do wikszoci
wzw moliwe bdzie przyczanie podstawowej infrastruktury
ostatniej mili. Dotyczy to wzw wmiejscowociach klasyfikowanych jako biae-podstawowe lub szare-podstawowe problematyczne.
Na obszarach szarych-podstawowych nieproblematycznych nie dopuszcza si przyczania podstawowej infrastruktury ostatniej mili,
ale wycznie infrastruktur ostatniej mili NGA. Podsumowujc, na
podstawie inwentaryzacji istniejcej infrastruktury, bada planw inwestycyjnych oraz konsultacji publicznych dokonuje si klasyfikacji
37 W odniesieniu do danych oistniejcej lub planowanej bezprzewodowej infrastrukturze dostpowej wymagano,

aby taka technologia gwarantowaa przepustowoci do uytkownika kocowego co najmniej 2Mbits. Takie podejcie zostao pozytywnie skonsultowane zDyrekcj Generaln ds. Konkurencji wramach prenotyfikacji. Jest
ono zgodne zustaleniami Organu Regulacyjnego, ktry wdecyzji nakadajcej obowizki na TP S.A. na rynku
4 uzna: Z uwagi jednak na ograniczenia technologii radiowych, ich nisk popularno, jak rwnie ograniczenia wynikajce ze wspuytkowania pasma radiowego, nisz niezawodno idostpno, nie zostay
one na obecnym etapie uznane za ekwiwalentne technologie dostpu wstosunku do ptli miedzianej. Zakada
si brak substytucyjnoci po stronie popytu pomidzy miedzianymi ptlami lokalnymi abezprzewodowymi
ptlami lokalnymi z powodw potencjalnie mniejszej maksymalnej przepywnoci w technologii bezprzewodowej wprzeliczeniu na jednego uytkownika, niszych oferowanych parametrach jakoci idostpnoci
usugi oraz ograniczonej dostpnoci pomimo znacznego oficjalnego zasigu geograficznego. Waciwoci
techniczne lokalnej ptli abonenckiej bezprzewodowej imiedzianej s rne inie mog by traktowane jako
substytuty.
69
BSC dla wszystkich miejscowoci. Nastpnie przeprowadza si analiz spenienia okrelonych wWytycznych wsplnotowych warunkw
dopuszczalnoci interwencji na poszczeglnych obszarach. Nie ma
jednolitego obowizkowego sposobu klasyfikacji. Poniej podajemy
przykadow metod, stosowan w projektach Polski Wschodniej
oraz dwch innych projektach wojewdzkich. Przyjto tabel z7 kategoriami miejscowoci oraz rodzajem infrastruktury ostatniej mili,
ktra wrazie lokalizacji wza sieci wdanej miejscowoci bdzie moga zosta do niego przyczona. Dla kategorii 1-2 dopuszczalne jest
przyczenie kadej infrastruktury ostatniej mili (z wyjtkiem miejscowoci, oktrych mowa wprzypisie37). Dla kategorii 3-6 oraz miejscowoci, oktrych mowa wprzypisie, dopuszczalne jest przyczenie
wycznie infrastruktury ostatniej mili NGA. Szczegln kategori
jest kategoria 7, ktra przewiduje lokalizacj wzw sieci w wikszych miejscowociach, ktre bd wycznie wzami technicznymi,
oile nie zostan spenione dodatkowe warunki wykazujce, e dana
cz miejscowoci jest obszarem biaym-NGA ie interwencja jest
niezbdna.
Podstawowa
detaliczna oferta
szerokopasmowa
Infrastruktura NGA
lub plany
na najblisz
przyszo
Dostp warunkowy
do sieci
Brak
Brak
Brak
Wszyscy operatorzy
mog podczy si do
sieci, gdy nie ma adnej
dostpnej infrastruktury.
Tylko jedna
Tylko jedna
Brak
Wszyscy operatorzy
mog podczy si do
sieci - obszar szary-podstawowy problematyczny.
TP S.A.
TP S.A. + LLU
Brak
Do sieci mog by podczone tylko infrastruktury

ostatniej mili NGA.
Wicej ni jedna
Tylko jedna
Brak
Do sieci mog by
podczone tylko infrastruktury ostatniej mili
NGA.
Wicej ni jedna
TP S.A. + LLU
Brak
do sieci mog by
NGA
Wicej ni jedna
Wicej ni jedna
Brak
Do sieci mog by
NGA.
Jedna lub wicej
Jedna lub wicej
Istnieje
Do sieci mog by podczone tylko infrastruktury

ostatniej mili NGA, jeeli:
a) najbliszy istniejcy
lub planowany (w najbliszych 3 latach) optyczny
wze dystrybucyjny dostpny do wykorzystania
dla sieci ostatniej mili
NGA znajduje si nie bliej ni ok. 4 km od planowanej lokalizacji wza
sieci,
b) na danym obszarze
brak jest usug NGA (oraz
brak realnych planw
wnajbliszych 3 latach).
Jeeli warunki powysze
nie zostan spenione,
wze sieci zlokalizowany w takiej miejscowoci
bdzie mg by wykorzystywany tylko na potrzeby
administracji publicznej.
Kategoria
Istniejca
infrastruktura
dystrybucyjna (wczajc
ciemne wkna)
70
4.3.2Przygotowanie materiaw do notyfikacji
Interwencja na terenie biaym, gdzie nie przewiduje si rozbudowy, jest dopuszczalna bezwarunkowo, a na terenach szarych
w przypadku spenienia dodatkowych warunkw (wokrelonych powyej przypadkach). Udokumentowanie tego stanu powinno by dokonane przez:
owiadczenia operatorw (np. wformie przeprowadzonych ankiet,
okrelajcych stan aktualny iplany rozbudowy);
potwierdzenie (lub co najmniej brak zaprzeczenia), e przedstawiony jako wynik inwentaryzacji stan infrastruktury jest prawidowy (zgodny ze stanem faktycznym);
istotne jest rwnie udokumentowanie wszelkich zapyta skierowanych do operatorw omoliwo udostpnienia ich infrastruktury lub wykorzystania innych aktyww na potrzeby infrastruktury
publicznej.
W kadym z powyszych przypadkw najlepszym dokumentem
jest pisemna odpowied. Jeeli nie ma moliwoci uzyskania takiej
odpowiedzi (bo np. operator nie udziela wogle odpowiedzi), to naley udokumentowa kolejne prby uzyskania odpowiedzi, np. wformie
przesyanych ponagle, wyznaczajc termin ostateczny, po upyniciu
ktrego brak reakcji bdzie traktowany jako odpowied negatywna.
71
Zakres informacji wymaganych wramach notyfikacji okrela formularz notyfikacyjny, przedstawiony wrozporzdzeniu Komisji (WE)
nr 794/2004. Zgodnie ztym rozporzdzeniem pastwo czonkowskie
dokonujce notyfikacji wypenia cze ogln formularza (wspln
dla wszystkich przypadkw notyfikacji) oraz oile jest to stosowne
jedn zczci szczegowych, dotyczc okrelonego przeznaczenia pomocy. Dla powodzenia notyfikacji istotne jest, aby wszystkie
informacje niezbdne dla podjcia decyzji przez KE znalazy si wdokumentach zaczonych do fiszki notyfikacyjnej.
Materiay musz przekonywujco udowadnia konieczno interwencji na danym terenie oraz wykazywa, e planowana interwencja
spenia wszystkie wymagania wymienione wprzedstawionych wczeniej Wytycznych KE. Wszczeglnoci dotyczy to inwentaryzacji istniejcej infrastruktury iusug wiadczonych przez operatorw dziaajcych na danym terenie. Wyniki inwentaryzacji powinny wykaza, e:
na danym terenie nie wystpuje infrastruktura szerokopasmowa
(teren biay)
lub
wystpujca infrastruktura jednego operatora (teren szary)
ogranicza moliwoci wiadczenia usug (np. ze wzgldu na nisk
jako techniczn lub ograniczon przepywno),
a dziaajcy na danym terenie operatorzy (lub inni mogcy tam dziaa) nie maj wiarygodnych planw budowy odpowiedniej infrastruktury.
W przypadku dokonywania notyfikacji rekomenduje si zastosowanie procedury pre-notyfikacji, gdy to umoliwia spotkania robocze idokonywanie uzgodnie przed formalnym zoeniem notyfikacji.
Cao postpowania wKE wsprawie pomocy publicznej moe trwa
od kilku do kilkunastu miesicy.
72
73
5.Organizacja procesu
inwestycyjnego
Organizacja procesu inwestycyjnego
74
Przygotowujc si do zorganizowania procesu inwestycyjnego

w telekomunikacji, naley zawsze mie na uwadze cel, do ktrego
si dy eliminacj wykluczenia cyfrowego. Ze wzgldu na charakter przedsiwzicia inwestycyjnego, jego realizacja bdzie si odbywa etapami (odcinkami), apokryte sieci obszary bd oddawane
do eksploatacji sukcesywnie. Z powodu takiego wanie charakteru
planowanej inwestycji, synchronizacja dwch nurtw budowy sieci
pasywnej oraz budowy sieci aktywnej jest kluczowa dla powodzenia
caego przedsiwzicia. Podczas zintegrowanego planowania naley
tak rozoy w czasie zadania, aby minimalizowa czas, w ktrym
mimo wybudowanego odcinka (sieci pasywnej) lub uruchomionego
sprztu/systemw nie bd wiadczone usugi.
Niezalenie od wielkoci obszaru, na ktrym bdzie miaa miejsce
inwestycja, bdziemy mieli do czynienia zsetkami relacji iaktywnych
elementw sieci oraz mnogoci rnego rodzaju systemw. Sieci
szerokopasmowej nie buduje si na poczekaniu. Poszczeglne relacje bd wczane do ruchu sukcesywnie, pod warunkiem jednak, e
warstwy aktywne sieci zostan wczeniej uruchomione, zintegrowane, przetestowane iodebrane, asuby eksploatacyjne przygotowane
do wiadczenia usug.
Warstwa pasywna:
cigi kablowe,
wiee, maszty itp.
Eksploatacja
Warstwa aktywna:
urzdzenia
i systemy
Rys. 11. Gwne nurty wprocesie inwestycyjnym

Proces budowy sieci obejmuje zwykle dwie podstawowe czci:
Realizacj zakresu rzeczowego podlegajc przepisom Prawa
budowlanego; wtym przypadku budow sieci zewntrznych (podbudowa kablowa, radiowa), masztw, wie, ustawienie szaf, kontenerw, przebudow, nadbudow, budow pomieszcze przeznaczonych na urzdzenia telekomunikacyjne, kolokacji czyli tak
zwan cz pasywn.
Realizacj zakresu rzeczowego niepodlegajc przepisom Prawa
budowlanego; w tym przypadku monta systemw i urzdze
telekomunikacyjnych czyli tak zwan cz aktywn.
Liczba problemw
Uczestnikami procesu budowlanego, czyli tworzenia warstwy pasywnej, wmyl ustawy Prawo budowlane38 s:
inwestor;
projektant;
kierownik budowy lub kierownik robt;
inspektor nadzoru inwestorskiego.
5.1Prawa iobowizki poszczeglnych uczestnikw budowy
sieci pasywnej39
Warstwa pasywna:
cigi kablowe,
wiee, maszty itp.
Eksploatacja
Warstwa aktywna:
urzdzenia
i systemy
Rys. 12. Budowa sieci pasywnej
38 Ustawa zdnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, DzU z2006 r., nr 156, poz. 1118 zp. zm.
39 Przepisy techniczno-budowlane dla praktykw, Szymon Rataski (red.), Verlag Dashfer, Warszawa 2008.
75
Przy realizacji nurtu budowy sieci

pasywnej wikszo problemw, przed
ktrymi staje inwestor, pojawia si
Nurt sieci
Nurt sieci
pasywnej
w pocztkowej fazie przygotowania do
aktywnej
fizycznej budowy sieci i w czasie jej
realizacji. Nastpnie w miar upywu
czasu nastpuje znaczne zmniejszenie
ich liczby, poniewa do rozwizania
zostaj jedynie problemy techniczne
Czas
fazy wykonawczej, a ich rozwizywaniem zajmuj si profesjonalici (inynierowie, technicy).
Przy budowie sieci aktywnej zuwagi na cige zmiany zachodzce w sieci liczba problemw do rozwizania ju od pocztku procesu inwestycyjnego jest stosunkowo dua iw zasadzie mamy znimi
do czynienia przez cay czas trwania procesu inwestycyjnego. Liczba
ich wzrasta wmiar postpw wbudowie poszczeglnych zakresw
rzeczowych, szczeglnie gdy nastpuje sukcesywne oddawanie do
uytku poszczeglnych jej fragmentw i przekazywanie do eksploatacji.
5.1.1Inwestor
76
Do obowizkw inwestora naley zorganizowanie caego procesu

budowy, z zachowaniem zasad bezpieczestwa i ochrony zdrowia.
W szczeglnoci inwestor musi zadba o:
opracowanie projektu budowlanego istosownie do potrzeb, innych
projektw;
objcie kierownictwa budowy przez kierownika budowy;
opracowanie planu bezpieczestwa iochrony zdrowia;
wykonanie iodbir robt budowlanych;
nadzr nad wykonywaniem robt budowlanych przez osoby
o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych (takich jak np. uprawnienia energetyczne, wodne, geologiczne, ochrony rodowiska)
wprzypadkach uzasadnionych wysokim stopniem skomplikowania robt lub warunkami gruntowymi;
zapewnienie finansowania inwestycji.
Inwestor moe ustanowi inspektora nadzoru inwestorskiego,
ktry bdzie reprezentowa inwestora na budowie. Moe te wprzypadku bardziej skomplikowanych systemw zarzdzania powierzy
ten obowizek np. inynierowi kontraktu lub kierownikowi projektu.
Inwestor moe rwnie zobowiza projektanta do sprawowania nadzoru autorskiego.
Zgodnie zart.19 ustawy Prawo budowlane, waciwy organ moe
wdecyzji opozwoleniu na budow naoy na inwestora obowizek
ustanowienia inspektora nadzoru inwestorskiego, atake obowizek
zapewnienia nadzoru autorskiego, w przypadkach uzasadnionych
wysokim stopniem skomplikowania obiektu albo robt budowlanych
bd przewidywanym wpywem na rodowisko.
5.1.2Projektant
W praktyce inwestycyjnej realizacja jakiegokolwiek przedsiwzicia nie moe odby si bez projektanta. Do podstawowych obowizkw projektanta naley:
opracowanie projektu budowlanego wsposb zgodny zustaleniami okrelonymi w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, w decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach,
o ktrej mowa wart. 71 ust. 1 ustawy zdnia 3 padziernika 2008 r.
o udostpnianiu informacji o rodowisku i jego ochronie, udziale
spoeczestwa w ochronie rodowiska oraz o ocenach oddziaywania na rodowisko40, wymaganiami ustawy Prawo budowlane,
przepisami szczeglnymi oraz zasadami wiedzy technicznej;
zapewnienie, w razie potrzeby, udziau w opracowaniu projektu osb posiadajcych uprawnienia budowlane do projektowania
w odpowiedniej specjalnoci, a take wzajemne skoordynowanie
40 Ustawa zdnia 3 padziernika 2008 r. oudostpnianiu informacji orodowisku ijego ochronie, udziale spoeczestwa wochronie rodowiska oraz oocenach oddziaywania na rodowisko (DzU z2008 r., nr 199, poz.
1227).
..
..
..
Projektant wtrakcie realizacji budowy ma prawo do:

wstpu na teren budowy i dokonywania zapisw w dzienniku
budowy dotyczcych jej realizacji;
dania (wpisem do dziennika budowy) wstrzymania robt budowlanych wrazie:
stwierdzenia moliwoci powstania zagroenia;
wykonywania ich niezgodnie z projektem, sztuk budowlan
i najlepsz wiedz techniczn;
w warstwie urzdze isystemw obowizki projektanta przejmuj architekci rozwizania. Opieraj si na zaoeniach funkcjonalnych, na zgodnoci zwymaganiami formalno-prawnymi sieci ina
zaoeniach ruchowych, parametrach punktw styku, protokoach
wymiany informacji itd. Wsppracuj na bieco z projektantami/inynierami odpowiedzialnymi za poszczeglne elementy sieci
(NE), jak rwnie ze specjalistami modelujcymi procesy biznesowe (BPM zang. Business Process Modeling), ktre realizowane
....
77
techniczne wykonanych przez te osoby opracowa projektowych;

opracowania te powinny uwzgldnia zawarte wprzepisach zasady
bezpieczestwa iochrony zdrowia wprocesie budowy, zodniesieniem do specyfiki projektowanego obiektu budowlanego;
sporzdzenie informacji dotyczcej bezpieczestwa iochrony zdrowia, odniesionej do specyfiki projektowanego obiektu budowlanego, uwzgldnianej wplanie bezpieczestwa iochrony zdrowia;
uzyskanie wymaganych opinii, uzgodnie i sprawdze rozwiza
projektowych wzakresie wynikajcym zprzepisw;
wyjanianie wtpliwoci dotyczcych projektu i zawartych w nim
rozwiza;
sprawowanie nadzoru autorskiego w trakcie budowy, na danie
inwestora lub waciwego organu, wzakresie:
stwierdzania wtoku wykonywania robt budowlanych zgodnoci realizacji zprojektem;
uzgadniania moliwoci wprowadzenia rozwiza zamiennych
w stosunku do przewidzianych wprojekcie, zgoszonych przez
inwestora, kierownika budowy lub inspektora nadzoru inwestorskiego;
Uwaga: Projektant nie moe odmwi przyjcia funkcji sprawowania nadzoru autorskiego, a odmowa jego sprawowania
w przypadku dania inwestora, jest ustawowym obowizkiem
projektanta.
zapewnienie sprawdzenia projektu technicznego pod wzgldem
zgodnoci z przepisami, w tym przepisami techniczno-budowlanymi ibranowymi, przez osob lub osoby posiadajce uprawnienia budowlane do projektowania wodpowiedniej specjalnoci lub
przez rzeczoznawc budowlanego;
doczenie (wsplnie ze sprawdzajcym) owiadczenia o sporzdzeniu projektu budowlanego zgodnie zobowizujcymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej.
bd wramach dziaalnoci operatorskiej. Naley dy do zachowania rwnowagi pomidzy idealnym rozwizaniem inynierskim
abudetem, oraz midzy funkcjami niezbdnymi, aelementami/
funkcjami, ktre tylko mog si przyda.
78
5.1.3Kierownik budowy
Kierownik budowy jest osob odpowiedzialn za prawidowe wykonanie przedmiotu budowy wsposb zgodny zzatwierdzonym projektem budowlanym, warunkami wydanej decyzji o pozwoleniu na
budow iprzepisami branowymi. Odpowiada za wszystkie zdarzenia
na terenie budowy, od chwili przyjcia placu budowy, a do podpisania protokou odbioru. Przed rozpoczciem budowy musi rwnie
w oparciu o projekt budowlany sporzdzi plan bezpieczestwa
i ochrony zdrowia (BIOZ41) lub zapewni jego sporzdzenie, zuwzgldnieniem specyfiki przedmiotu inwestycji, warunkw prowadzenia
robt budowlanych, wtym planowanego jednoczesnego prowadzenia
robt budowlanych np. na czynnych liniach energetycznych, drogach
publicznych, szlakach elaznych czy ciekach wodnych. Plan bezpieczestwa iochrony zdrowia na budowie sporzdza si, gdy mamy do
czynienia z wykonywaniem prac stwarzajcych szczeglne wysokie
ryzyko zagroenia bezpieczestwa i zdrowia ludzi, w szczeglnoci
przysypania ziemi lub upadku zwysokoci, lub gdy prace prowadzone s wpobliu linii wysokiego napicia lub czynnych linii komunikacyjnych.
Kierownika budowy ustanawia inwestor, lub te wzalenoci od
przyjtego modelu zarzdzania inwestycj budowy sieci generalny
wykonawca. Do podstawowych zada kierownika budowy naley:
protokolarne przejcie terenu budowy od inwestora i odpowiednie zabezpieczenie tego terenu, wraz ze znajdujcymi si na nim
obiektami budowlanymi, urzdzeniami technicznymi i staymi
punktami osnowy geodezyjnej oraz podlegajcymi ochronie elementami rodowiska przyrodniczego ikulturowego;
prowadzenie dokumentacji budowy, zapewnienie geodezyjnego
wytyczenia obiektu oraz zorganizowanie budowy ikierowanie ni
wsposb zgodny zprojektem iz pozwoleniem na budow, zprzepisami, w tym przepisami techniczno-budowlanymi i przepisami
bezpieczestwa ihigieny pracy;
sprawowanie odpowiedzialnoci za zorganizowanie procesu budowy, za realizacj zgodnie zprojektem budowlanym lub wykonawczym iza przestrzeganie terminw ustalonych wharmonogramie
budowy;
sprawowanie odpowiedzialnoci za koordynowanie realizacji zada
zapobiegajcych zagroeniom bezpieczestwa iochrony zdrowia,
za bezpieczestwo czynne ibierne;
41 BIOZ Plan bezpieczestwa iochrony zdrowia, sporzdzany wprzypadku, gdy przewidywany termin wykonywania robt ma trwa duej ni 30 dni roboczych igdy jednoczenie bdzie zatrudnionych przynajmniej 20
pracownikw, lub gdy pracochonno planowanych robt bdzie przekracza 500 osobodni, lub gdy prace
bd prowadzone na wysokoci, wpobliu linii wysokiego napicia lub czynnych linii komunikacyjnych.
Kierownik budowy ma prawo:

do wystpowania do inwestora ozmiany wrozwizaniach projektowych, jeeli s one uzasadnione koniecznoci zwikszenia bezpieczestwa realizacji robt budowlanych lub usprawnienia procesu budowy;
do ustosunkowania si wdzienniku budowy do zalece wnim zawartych.
5.1.4Inspektor nadzoru inwestorskiego
W zalenoci od przyjtego modelu zarzdzania procesem inwestycyjnym, inspektor nadzoru inwestorskiego moe reprezentowa
inwestora na budowie. Jego podstawowym obowizkiem jest sprawowanie kontroli nad zgodnoci realizacji przedmiotu inwestycji zprojektem iwarunkami pozwolenia na budow, przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej. Nie mona czy funkcji inspektora nadzoru
inwestorskiego zfunkcj kierownika budowy.
Ponadto inspektor nadzoru inwestorskiego:
sprawdza jako wykonywanych robt i zastosowanych materiaw budowlanych, sprztu iwyposaenia technologicznego;
sprawdza wykonanie idokonuje odbioru robt budowlanych ulegajcych zakryciu lub zanikajcych, uczestniczy wprbach iodbiorach technicznych instalacji iurzdze technicznych, bierze udzia
wczynnociach odbioru gotowych elementw sieci telekomunikacyjnej iw przekazywaniu ich do eksploatacji;
potwierdza faktycznie wykonane roboty oraz usunicia wad, atake, na danie inwestora, kontroluje rozliczenie budowy.
79
wstrzymanie robt budowlanych w przypadku stwierdzenia moliwoci powstania zagroenia oraz bezzwoczne zawiadomienie
o tym waciwego organu nadzoru budowlanego; jednoczenie kierownik ma obowizek zawiadomi inwestora owpisie do dziennika
budowy dotyczcym wstrzymania robt budowlanych z powodu
wykonywania ich niezgodnie zprojektem;
realizacja zalece wpisanych do dziennika budowy, zgaszanie inwestorowi do sprawdzenia lub odbioru wykonanych robt ulegajcych zakryciu bd zanikajcych oraz zapewnienie dokonania
wymaganych przepisami lub ustalonych wumowie prb isprawdze instalacji iurzdze technicznych przed zgoszeniem obiektu
budowlanego do odbioru;
przygotowanie dokumentacji powykonawczej obiektu budowlanego oraz zgoszenie obiektu budowlanego do odbioru odpowiednim
wpisem do dziennika budowy oraz uczestniczenie wczynnociach
odbioru izapewnienie usunicia stwierdzonych wad, atake przekazanie inwestorowi stosownego owiadczenia ouporzdkowaniu
terenu, na ktrym prowadzona bya budowa.
80
Inspektor nadzoru inwestorskiego ma prawo do:

wydawania kierownikowi budowy polece, potwierdzonych wpisem
do dziennika budowy, dotyczcych: usunicia nieprawidowoci lub
zagroe, wykonania prb lub bada, take wymagajcych odkrycia robt lub zakrytych elementw, sprawdzenia jakoci prowadzonych prac oraz przedstawienia ekspertyz dotyczcych prowadzonych robt budowlanych idowodw dopuszczenia do stosowania
wbudownictwie telekomunikacyjnym wyrobw budowlanych oraz
urzdze technicznych;
dania od kierownika budowy wykonania poprawek bd ponownego wykonania wadliwie wykonanych robt, atake wstrzymania
dalszych robt w przypadku, gdyby ich kontynuacja moga wywoa zagroenie bd spowodowa niedopuszczaln niezgodno
zprojektem lub warunkami pozwolenia na budow.
5.2Prawa iobowizki poszczeglnych uczestnikw budowy
sieci aktywnej
Podobnie jak wprzypadku realizacji nurtu pasywnego budowy sieci, w budowie sieci aktywnej jednostka samorzdowa w zalenoci
od przyjtego modelu realizacji inwestycji bdzie bardziej lub mniej
zaangaowana wproces realizacji. Odnosi si to bdzie zarwno do
poziomu zaangaowania, jak ido odpowiedzialnoci.
Warstwa pasywna:
cigi kablowe,
wiee, maszty itp.
Eksploatacja
Warstwa aktywna:
urzdzenia
i systemy
Rys. 13. Budowa sieci aktywnej

Uczestnikami procesu budowy sieci aktywnej, nieobjtej przepisami Prawa budowlanego, s:
inwestor;
inspektor nadzoru inwestorski;
architekci rozwiza ICT (SA zang. solution architect);
projektanci;
testerzy iintegratorzy;
przyszy eksploatator/operator sieci.
Architekt rozwizania
Architekci technologii
Projektanci
Testerzy i integratorzy
Instalatorzy
Rys. 14. Wymagane kompetencje od strony zastosowanych

technologii
5.3Wybrane przykady modeli realizacji inwestycji budowy
sieci
Na rynku inwestycyjnym spotykamy szereg modeli realizacji inwestycji budowlanych. Wprzypadku budowy sieci szerokopasmowych,
obejmujcych najczciej budownictwo liniowe, rwnie mona wyrni kilka gwnych typw realizacji inwestycji:
tradycyjny wystpuj tu generalny realizator inwestycji (GRI),
generalny wykonawca (GW), inwestor zastpczy;
Design-Build/Turn Key (D-B/TK) zaprojektuj i wykonaj/pod
klucz;
Construction Management (CM) zarzdzanie wykonawstwem;
Management Contracting (MC) zarzdzanie kontraktem budowlanym;
Project Management (PM) zarzdzanie projektem budowlanym;
Project Management/Construction Management (PM/CM)
zarzdzanie projektem budowlanym/ zarzdzanie wykonawstwem.
Wymienione modele rozszerzono omodele uwzgldniajce aspekt
eksploatacyjny wybudowanej sieci:
Build-Operate-Transfer BOT wybuduj, eksploatuj, przetransferuj;
Build-Operate-Manage BOM wybuduj, eksploatuj, zarzdzaj;
Design-Build-Operate-Transfer DBOT zaprojektuj, wybuduj, eksploatuj, przetransferuj;
81
Design-Build-Finance-Operate DBFO zaprojektuj, wybuduj,

finansuj, eksploatuj.
5.3.1Model tradycyjny (GRI, GW)
82
W systemie tradycyjnym inwestor:

dokonuje wyboru uczestnikw procesu inwestycyjnego (projektanta, wykonawcy lub wykonawcw, a take innych uczestnikw
procesu inwestycyjnego);
ustala, czy prawo do wyboru podwykonawcw pozostawia wykonawcy;
samodzielnie prowadzi cay proces inwestycyjny lub jego wiksz
cz (planowanie ikoncepcj budowy sieci).
W tym modelu wybr wykonawcy/wykonawcw robt nastpuje
po zakoczeniu prac projektowych lub ich czci stanowicych odrbne zadanie inwestycyjne. Wprzypadku realizacji inwestycji wtym
systemie inwestor dla usprawnienia prowadzenia procesu inwestycyjnego moe te wykorzysta instytucje:
Inwestora zastpczego co oznacza zlecenie dowolnej osobie
fizycznej lub prawnej odpowiedzialnoci za projektowanie i/lub
wykonawstwo i/lub nadzr nad wykonaniem inwestycji; inwestor
zastpczy dziaa wimieniu inwestora.
Inyniera projektu co oznacza zatrudnienie przez inwestora
osoby fizycznej, ktra jest odpowiedzialna za prowadzenie projektw zwizanych z budow, odbiorami technicznymi, uruchomieniem i przekazaniem do eksploatacji przedmiotu inwestycji.
Do gwnych obowizkw inyniera projektu bdzie naleao:
prowadzenie projektw inwestycyjnych;
opracowywanie specyfikacji technicznych do kontraktw;
organizacja iprowadzenie nadzoru montau iuruchomie linii
oraz przekazanie do eksploatacji sieci iurzdze;
inynier projektu koordynuje prac caego zespou obejmujcego specjalistyczne obszary zagadnie: projektowania branowego, budowy czy uruchomienia ieksploatacji. Inynier projektu
powouje kierownikw projektu, ustala zakresy odpowiedzialnoci ibierze gwn odpowiedzialno za projekt.
Kierownika projektu co oznacza najczciej osob zatrudnion przez inwestora, bdc czonkiem zespou inyniera projektu,
albo wprzypadku maych projektw inwestycyjnych odpowiedzialn bezporednio przed inwestorem za projekt. W praktyce procesu inwestycyjnego kierownik projektu spenia jedn z najwaniejszych funkcji w strukturze organizacyjnej. Jednak funkcja ta
zaley od typu wystpujcej w organizacji struktury. Do najczciej wystpujcych typw struktury zaliczamy:
struktur funkcjonaln opart na zasadzie specjalizacji ihierarchicznego podporzdkowania, gdzie kierownik lub kierownicy funkcjonalni odpowiadaj za cile okrelony fragment projektu;
....
..
..
..
..struktur macierzow gdzie zesp projektowy odpowiada za
Inwestor moe te zwikszy kompetencje wykonawcy, ktry wtedy realizuje inwestycj jako:
Generalny realizator inwestycji przejmuje pen odpowiedzialno za cao procesu inwestycyjnego, poczwszy od fazy
opracowania koncepcji inwestycji, poprzez opracowanie kompletnej dokumentacji budowlanej iwykonawczej, etap budowy, a po
dostawy sprztu technicznego iurzdze, rozruch technologiczny
iprzekazanie do eksploatacji przedmiotu inwestycji.
Inwestor
GRI
Proj.i
Wi
Rys. 15. Model GRI

Generalny wykonawca/inwestor zastpczy przejmuje pen odpowiedzialno za realizacj inwestycji, na zasadach okrelonych kontraktem. Realizuje zadanie inwestycyjne wcisych reimach kosztowych woparciu owynegocjowan zinwestorem cen
ryczatow za realizacj obiektu. Czsto take prowadzi procedur
przetargow na wykonawstwo iadministracj procesu budowlanego, zarzdza ikoordynuje proces budowy, atake przeprowadza
odbir irozruch technologiczny. Nie opracowuje planu ikoncepcji
budowy sieci ani projektu budowy sieci; odpowiada przed inwestorem jedynie za ca cz wykonawcz procesu inwestycyjnego.
83
realizacj projektu przed dwoma kierownikami: funkcjonalnym

iinynierem projektu. Zalet tej struktury jest to, e gdy worganizacji realizowanych jest wicej ni jeden projekt, odpowiedzialnych osb jest wicej, nie tylko kierownik projektu. Dwch
przeoonych moe jednak negatywnie wpywa na przepyw
dokumentw, moe te powodowa konflikty itrudnoci wporozumiewaniu si midzy zespoem akierownictwem. Zaley to
jednak w duym stopniu od dowiadczenia zespou, od wykorzystywanych narzdzi, przyjtego obiegu dokumentw, ustalonej autoryzacji, podziau rl iobowizkw oraz poziomu monitorowania przyjtych punktw kontrolnych.
Inwestor
84
Proj.
GW
W1
Wi
Wn
Rys. 16. Model projektant + GW

System tradycyjny budowy sieci jest bardzo absorbujcy dla inwestora, wymaga duego dowiadczenia w prowadzeniu inwestycji
telekomunikacyjnych, zawiera te znaczne ryzyko zwikszenia kosztu i czasu realizacji inwestycji na skutek moliwoci wystpowania
konfliktw wrd uczestnikw procesu inwestycyjnego budowy sieci. Caa koordynacja iodpowiedzialno za realizacj inwestycji oraz
uzyskanie jej efektw spoczywa na jednostce samorzdowej jako inwestorze bezporednim.
W dotychczasowej praktyce inwestycyjnej operatorw telekomunikacyjnych czsto wykorzystywano ten system zarzdzania,
powoujc na poziomie zarzdu firmy penomocnika ds. inwestycji
(dyrektora ds. inwestycji), ktry poprzez podlegych mu kierownikw projektu i inspektorw nadzoru inwestorskiego wsppracowa
z urzdami, projektantami, generalnymi wykonawcami poszczeglnych zada inwestycyjnych, obejmujcych czsto zamknite obszary
telekomunikacyjne (od moduu wyniesionego do abonenta), i koordynowa wszystkie fazy procesu inwestycyjnego, zarwno wwarstwie
pasywnej, jak iaktywnej, ze wszystkim uczestnikami tego procesu,
koczc na etapie rozliczenia finansowego inwestycji. Rwnie dostawy inwestorskie, aczsto imateriay budowlane, byy dostarczane bezporednio przez zamawiajcego. Trzeba jednak pamita, e
w takiej sytuacji to wanie operatorzy zajmowali si w przyszoci
take eksploatacj wybudowanej sieci ijednym zmiernikw efektywnoci ich dziaania byo faktyczne przyczanie abonentw do budowanej sieci telekomunikacyjnej, anie tylko tworzenie wzw dostpowych dla operatorw ostatniej mili.
Obecnie system ten moe by wykorzystywany jedynie dla realizacji niewielkich inwestycji, poniewa nie spenia on standardw zarzdzania dla projektw realizowanych z wykorzystaniem rodkw europejskich, np. standardw FIDIC42. Standardy te zostan omwione
wrozdz. 5.5.
42 FIDIC (Fdration Internationale des Ingnieurs-Conseils) Midzynarodowa Federacja Niezalenych Inynierw powstaa w1913 roku, http://fidic.un.pl.
5.3.2Model Design-Build/Turn Key (D-B/TK) zaprojektuj

iwykonaj/pod klucz
Wad systemu D-B jest brak moliwoci bezporedniego nadzorowania przez inwestora efektw finansowych zwizanych zrealizowan inwestycj budowy sieci. System ten wduym stopniu przypomina
system generalnego realizatora inwestycji imoe by bardzo ciekawym modelem do zastosowania w przypadku realizacji projektw
z wykorzystaniem PPP (partnerstwa publiczno-prywatnego). Naley
pamita, e gwnym celem przywiecajcym przedsiwziciom
typu PPP jest optymalizacja wykonania zadania publicznego. Zatem
podmiot publiczny skupia swoj uwag na kocowym efekcie projektu, a nie musi zajmowa si kolejnymi etapami przedsiwzicia.
Trzeba tu tylko podkreli, e charakterystyka PPP wymusza optymalizacj podziau ryzyka pomidzy partnerw, przy czym podzia powinien przebiega wedug zasady, e danym ryzykiem zarzdza strona,
ktra potrafi to robi lepiej. Ztego wzgldu np. przysza spka celowa wramach PPP chtnie wykorzysta t metod realizacji inwestycji,
chociaby ztego wzgldu, e podpisuje kontrakt wsystemie D-B/TK,
ktry pozwoli na wykonanie inwestycji pod klucz, za zgry ustalon
kwot, wz gry ustalonym terminie. Wtym systemie inwestor przenosi na wykonawc ca odpowiedzialno za proces inwestycyjny
i za moliwe opnienia wpracach (kary umowne), atake dyscyplinuje reim finansowy budowy.
5.3.3Model Construction Management (CM) zarzdzanie
wykonawstwem
Model ten charakteryzuje si nastpujcymi cechami:
procesem inwestycyjnym zarzdza wyspecjalizowana firma doradcza;
inwestycja jest podzielona na szereg zada inwestycyjnych lub
etapw, wzajemnie skoordynowanych ze sob, co daje tym samym
moliwo rwnolegego projektowania irealizacji inwestycji;
umowy zawierane s bezporednio przez inwestora zwykonawc
kadego zzada inwestycyjnych;
pozyskiwanie wykonawcw odbywa si sukcesywnie, wraz zotrzymywaniem dokumentacji projektowej;
85
System ten ma pewne cechy podobiestwa do systemu GRI.

Moemy go scharakteryzowa przez wymienienie nastpujcych
cech:
wykonawca odpowiada przed inwestorem za ca inwestycj;
nastpuje cisa wsppraca pomidzy zespoem projektowym
i wykonawc;
konsekwencj bdw projektowych ponosi wykonawca;
moliwe jest ustalenie staej ceny oraz czasu realizacji;
istnieje moliwo rozszerzenia zakresu umowy odostawy inwestorskie, uruchomienie irozruch technologiczny.
86
inwestor ma moliwo monitorowania procesu inwestycyjnego

poprzez podejmowanie ostatecznych decyzji odnonie wszystkich
zdarze towarzyszcych temu procesowi w oparciu o rekomendacj construction managera, na podstawie przeprowadzonych
szczegowych analiz techniczno-ekonomicznych;
istnieje moliwo szybkiego reagowania na potencjalne nieprawidowoci, co wznacznym stopniu minimalizuje powstanie ryzyka
inwestycyjnego.
Jest to zatem system realizacji inwestycji, wktrym inwestor jako
dysponent rodkw finansowych angauje construction managera
w celu skoordynowania caego procesu inwestycyjnego, czsto poczynajc ju od etapu planowania, poprzez projektowanie, budow, rozruch technologiczny, a do oddania inwestycji. Firma penica funkcj
construction managera jest generalnym wykonawc, zapewnia nadzr inwestorski i koordynuje prac wykonawcw, podwykonawcw
i dostawcw.
5.3.4Model Management Contracting (MC) zarzdzanie
kontraktem budowlanym
System realizacji MC stosowany jest przy realizacji bardzo duych inwestycji, z du liczb odrbnych zada inwestycyjnych.
Charakteryzuje si staym budetem inwestycji, umoliwia take
rwnolege realizowanie fazy projektowania z faz wykonawstwa.
System ten jest stosowany wzarzdzaniu duymi iwysoce skomplikowanymi projektami inwestycyjnymi.
5.3.5Model Project Management (PM) zarzdzanie
projektem
Ten system realizacji jest najczciej wybierany wprzypadku budowy sieci szerokopasmowych. Charakteryzuje si nastpujcymi cechami:
inwestor jest reprezentowany bezporednio przez project managera (zarzdzajcego projektem);
procesem inwestycyjnym zarzdza wyspecjalizowana firma do
radcza;
inwestycja jest podzielona na szereg zada inwestycyjnych lub
etapw, wzajemnie skoordynowanych ze sob, co umoliwia tym
samym rwnolege projektowanie irealizacj inwestycji;
umowy zawierane s bezporednio przez project managera zwykonawc kadego zzada inwestycyjnych;
pozyskiwanie wykonawcw odbywa si sukcesywnie, wraz zotrzymywaniem dokumentacji projektowej;
project manager monitoruje proces inwestycyjny, podejmuje ostateczne decyzje odnonie wszystkich zdarze towarzyszcych temu
procesowi;
istnieje moliwo szybkiego reagowania na potencjalne nieprawidowoci, co wznacznym stopniu minimalizuje powstanie ryzyka
inwestycyjnego;
moliwe jest rwnolege realizowanie fazy projektowania z faz

wykonawstwa.
5.3.6Model Build-Operate-Transfer (BOT) wybuduj,

eksploatuj, przetransferuj
Model ten jest czsto wykorzystywany wsytuacjach, wktrych inwestor nie ma dowiadczenia weksploatacji iutrzymaniu zakupionego
rozwizania ipotrzebuje czasu na przeszkolenie kadry. Czas transferu ustala si podczas negocjacji kontraktu na zakup sprztu instalacji
i integracji. Dodatkow korzyci wynikajc z takiego modelu jest
fakt, i sie musi zosta uruchomiona, innymi sowy, zadeklarowany
na papierze projekt musi sta si rzeczywistoci. Rozwizanie takie
wpywa motywujco na dostawc sprztu iintegratora. Im wczeniej
przyszli pracownicy inwestora zostan zatrudnieni do pracy przy budowie, a nastpnie do szkolenia na dziaajcych ju fragmentach
sieci, tym bardziej bdzie mona skrci (w rozsdnych granicach)
okres transferu.
5.3.7Model Build-Operate-Manage (BOM) wybuduj,
eksploatuj, zarzdzaj
Jest to rozwinicie modelu BOT, przy czym element transferu zamienia si wumow outsourcingow. Model korzystny jest dla tych
inwestorw, ktrzy nie zamierzaj rozwija nowych kompetencji,
tylko chc skoncentrowa si na kompetencjach im najbliszych.
Omawiajc rne modele realizacji
Ryzyko
procesu budowy sieci, trudno wsposb
Odpowiedzialno
jednoznaczny wskaza ten optymalny
Koszt
dla planowanej inwestycji. Jest tak
wiele czynnikw decydujcych owyborze, e powinien on zosta podjty dla
konkretnego przedsiwzicia inwestycyjnego, zuwzgldnieniem wszystkich
Wszystko
BOM
elementw organizacji tego procesu,
in house
a take stopnia zaangaowania jednostki samorzdowej wrealizacj przedsiwzicia. Trzeba oczywicie
zawsze pamita, e zmniejszenie ryzyka i odpowiedzialnoci
jednostki samorzdowej jako inwestora zawsze powoduje wzrost
kosztw caego przedsiwzicia. Std tak wane jest, aby dobr
87
Jest to system zapewniajcy profesjonalne zarzdzanie procesem

inwestycyjnym. Kierownik projektu przejmuje tu faktyczn odpowiedzialno wobec inwestora za zarzdzanie procesem inwestycyjnym. Kierownik projektu najczciej jest umocowany w strukturze
inyniera kontraktu. Musi dysponowa odpowiednim dowiadczeniem
w prowadzeniu inwestycji, zgodnie zwarunkami FIDIC iprocedurami
europejskimi. Wybr takiego kierownika nastpuje zawsze wramach
procedury zamwienia publicznego.
modelu realizacji inwestycji by wypadkow wszystkich okolicznoci,

jakie takiemu procesowi towarzysz, i zosta poprzedzony rzeteln
analiz korzyci istrat, atake wasnych moliwoci.
5.3.8Model Design Build Operate Transfer (DBOT)
zaprojektuj wybuduj, eksploatuj iprzetransferuj
88
Opisany powyej model BOT moe by rozszerzony o element

projektowania D (od ang. Design). W modelu DBOT JST zawiera
umow zpartnerem prywatnym wyonionym wodpowiednim trybie.
Partner prywatny:
projektuje sie (Design);
realizuje niezbdny proces inwestycyjny (Bulid) przy czym finansowanie nakadw inwestycyjnych jest wcaoci zapewnione przez
JST wramach realizacji przedsiwzicia budowy SSP, askadniki
majtkowe nabyte lub wytworzone wramach tego procesu pozostaj wasnoci JST;
zarzdza sieci przez umwiony zgry okres (Operate);
po upywie tego okresu przekazuje sie JST (Transfer).
Partner prywatny nie finansuje (co do zasady) nakadw inwestycyjnych, natomiast wfazie eksploatacyjnej paci na rzecz JST czynsz
dzierawny, wtym ewentualnie patnoci zwizane zmechanizmem
Clawback.
W naturalny sposb takie podejcie przyspiesza realizacj inwestycji, wktrej organizacja majca za zadanie wpniejszym etapie
przej budow i eksploatacj bierze rwnie odpowiedzialno za
zaprojektowanie rozwizania. Naley mie jednak na uwadze fakt,
e przyjcie takiego modelu wie si rwnie z wieloma ryzykami. Jednym znich jest ryzyko architektury rozwizania oraz doboru
elementw sieci, ktre bd optymalizowane pod ktem procesw,
procedur i dotychczasowego dowiadczenia operatora, ktry wygra
postpowanie na realizacj przedsiwzicia. Po zakoczeniu okresu
przewidzianego na przetransferowanie eksploatacji sieci do nowo wybranego partnera operacyjnego lub te przejcia zarzdzania ieksploatacji sieci przez JST, moe okaza si, e rozwizania przyjte na
etapie projektowania s bardzo kosztowne do przejcia iutrzymania
dla innych podmiotw.
5.3.9Model Design Build Finance&Operate (DBFO)
zaprojektuj, wybuduj, finansuj ieksploatuj
Ten model realizacji inwestycji staje si coraz bardziej powszechny w Europie, szczeglnie w realizacji projektw drogowych43, ale
take projektw infrastrukturalnych. Krtszy czas budowy, wysza
jako budowanych drg czy infrastruktury, wymagajcych mniej
konserwacji i remontw to podstawowe miary sukcesu projektw
43 1997 koncesje typu DBFO na budow autostradu M74 wSzkocji otrzymalo konsorcjum Autolink;

1999 Wielka Brytania budowa wmodelu DBFO 28 km drogi pomidzy Cleuchbrae iPaddys.
5.4Inynier kontraktu lub kierownik projektu

wybr modelu zarzdzania projektami budowy
Niezalenie od wybranego przez inwestora modelu realizacji inwestycji i zarzdzania procesem budowy infrastruktury (w tym
przypadku sieci telekomunikacyjnych), mona przyj, e istotn
przesank bran pod uwag przy wyborze bdzie ch wypenienia
obowizkw cicych na jednostce samorzdowej jako bezporednim beneficjencie rodkw europejskich. Oczywicie wybr uzaleniony jest przede wszystkim od skali planowanego przedsiwzicia inwestycyjnego, jego zakresu rzeczowego, rda finansowania,
czasu realizacji. Inyniera kontraktu warto wybra, by zarzdza
irozlicza projekt oraz zarzdza inadzorowa budow sieci wprzypadku duego zakresu rzeczowego inwestycji; kierownika projektu
natomiast wybieramy dla maych irednich zada inwestycyjnych.
5.4.1Inynier kontraktu
Od strony organizacyjnej, technicznej i finansowej inynier kontraktu ma nastpujcy zakres obowizkw:
weryfikacja technicznej ikosztorysowej dokumentacji zamawiajcego, dotyczcej realizacji projektu;
przygotowanie szczegowego opisu przedmiotu zamwienia, warunkw udziau wpostpowaniu oudzielenie zamwienia publicznego, kryteriw oceny ofert, opisu ceny wykonania zamwienia
i innych informacji niezbdnych do przeprowadzenia postpowania
oudzielenie zamwienia publicznego na:
wykonanie robt budowlanych (prowadzonych wtrybie zaprojektuj iwybuduj);
dostaw iinstalacj sprztu teleinformatycznego;
nadzr nad przeprowadzeniem testw elementw sieci, testw
integracyjnych oraz testw funkcjonalnych;
..
....
44 Fundusze Europejskie szans rozwoju PPP wPolsce. MRR.- Micha Gwiazda, Magdalena Zawadzka - Accreo
Taxand.
89
DBFO. Niewtpliwym argumentem przemawiajcym za tym modelem jest zachta do podejmowania wfazie projektowania inwestycji
takich decyzji, ktre zwikszaj opacalno wduszym okresie czasu. Operatorzy odpowiedzialni za utrzymanie przedmiotu inwestycji
przez okres np. 30 lat, zdecydowanie preferuj takie technologie,
ktre nie bd wymaga czstych napraw wybudowanej infrastruktury. Wymaga to jednak od partnera publicznego zapewnienia operatorowi stabilnych dugoletnich warunkw eksploatacji.
Zastosowanie tego modelu w inwestycjach infrastrukturalnych
wPolsce zwizanych zbudow sieci szerokopasmowych44, ktre znatury rzeczy maja wieloletni czas ycia produktu, wydaje si bardzo
ciekawym rozwizaniem, mogcym zapewni optymalne koszty budowy takich sieci iwaciw ich eksploatacje. Stwarza on znakomit
platform wykorzystania partnerstwa publiczno-prywatnego wrealizacji projektw infrastrukturalnych.
90
....nadzr nad spjnoci umw utrzymaniowych;

nadzr nad waciwym poziomem niezbdnych czci zamien..nych;
pozyskanie infrastruktury wiatowodowej wtrybie IRU (najem
..dugoterminowy);
utworzenie centrum zarzdzania sieci;
uczestnictwo wprzygotowaniu iprzeprowadzeniu przetargw na:
..roboty budowlane (prowadzone w trybie zaprojektuj i wybu....duj);
dostaw iinstalacj sprztu teleinformatycznego;
infrastruktury wiatowodowej wtrybie IRU;
....pozyskanie
utworzenie centrum zarzdzania sieci;
zaplecza utrzymaniowego;
....utworzenie
przygotowanie dokumentacji do ewentualnego arbitrau;

kierowanie realizacj umw z wykonawcami robt, dostaw,

usug;
zapewnienie codziennej dyspozycyjnoci nadzoru na placu budowy;
rozwizywanie problemw isporw powstaych wczasie realizacji
umw zwykonawcami robt budowlanych, dostaw, usug;
prowadzenie nadzoru inwestorskiego w rnych specjalnociach
technicznych: konstrukcyjno-budowlanej, drogowej, elektrycznej,
telekomunikacyjnej, informatycznej;
prowadzenie rozlicze iprzepyww finansowych wedug wymaga
dla projektw finansowych przez Uni Europejsk, oraz patnoci
z tytuu realizacji projektw wspfinansowanych przez UE;
zorganizowanie iprowadzenie biura inyniera;
obsug okresu gwarancyjnego ztytuu gwarancji jakoci irkojmi
wykonanych robt, dostaw, usug;
prowadzenie obsugi prawnej zamawiajcego wzakresie realizacji
przedmiotowego projektu;
organizowanie przegldu organizacyjnego inadzr nad usuwaniem
stwierdzonych protokolarnie wad i usterek, w okresie gwarancji
jakoci i rkojmi wynikajcych z zapisw zawartych w umowach
na realizacj robt, dostaw, usug;
prowadzenie dziaa promocyjnych, informacyjnych i edukacyjnych zwizanych zprojektem;
opiniowanie, opracowywanie materiaw dla zamawiajcego (informacji dla prasy iwadz lokalnych itp.);
opiniowanie dokumentacji przedkadanej zamawiajcemu do
uzgodnienia, uczestniczenie w spotkaniach i naradach organizowanych przez rne instytucje wsprawie robt, dostaw, usug niezbdnych do realizacji projektu;
sporzdzanie raportw z przebiegu realizacji inwestycji zgodnie
z procedur obowizujc przy realizacji inwestycji wramach projektu;
udzielanie regularnych konsultacji i doradztwa technicznego zamawiajcemu;
Inynier kontraktu powinien dysponowa odpowiednim dowiadczeniem, obejmujcym wykonanie wcigu ostatnich trzech lat przed
dniem wszczcia postpowania o udzielenie zamwienia, a jeeli
okres prowadzenia dziaalnoci jest krtszy, to wtym okresie:
co najmniej jednej usugi polegajcej na penieniu funkcji inspektora nadzoru inwestorskiego lub funkcji inyniera kontraktu, przynajmniej dla jednej inwestycji polegajcej na budowie infrastruktury teleinformatycznej; naley ustali odpowiedni warto robt
dla tej budowy;
co najmniej jednej usugi polegajcej na weryfikacji dokumentacji
projektowej, przynajmniej dla jednej inwestycji polegajcej na budowie infrastruktury teleinformatycznej; naley ustali odpowiedni warto robt dla tej budowy;
co najmniej jednej usugi polegajcej na opracowaniu dokumentacji przetargowej, wtym SIWZ iwzoru umowy, dla co najmniej dla
jednego zamwienia na dostaw i instalacj sprztu sieciowego;
naley ustali odpowiedni warto robt dla tej budowy;
co najmniej jednej usugi polegajcej na prowadzeniu lub nadzorze ikoordynacji realizacji projektu we wszystkich jego etapach,
wszczeglnoci obejmujcej zarzdzanie projektem teleinformatycznym wzakresie planowania iharmonogramowania prac, rozliczania projektu, zarzdzania ryzykiem (m.in. identyfikacja zagroe iprzeciwdziaanie im), zarzdzania zmianami, zarzdzania
jakoci (m.in. weryfikacja przeprowadzonych prac z dokumentem planu jakoci) imonitorowania przebiegu realizacji prac dla co
najmniej jednego projektu wspfinansowanego ze rodkw Unii
Europejskiej; naley ustali odpowiedni warto tego projektu.
Procedura wyboru inyniera kontraktu przy realizacji projektu budowy sieci szerokopasmowej powinna odbywa si z zachowaniem
procedur okrelonych przez FIDIC. Std na jednostce samorzdowej ciy obowizek przeprowadzenia postpowania przetargowego
w trybie ustawy Prawo zamwie publicznych45, najlepiej w formie
45 Ustawa zdnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamwie publicznych (DzU z2007 r., nr 223, poz. 1655 zpn.
zm.).
91
sprawdzanie faktur, rachunkw irozlicze otrzymanych od wykonawcw robt, dostaw iusug, weryfikowanie ich zdokumentami
stanowicymi podstaw rozliczenia;
weryfikowanie, analizowanie izatwierdzanie do zapaty rachunkw
i faktur wystawionych przez wykonawcw robt, dostaw i usug
w zwizku zrealizacj umw na roboty budowlane, dostawy, usugi;
wsppraca z przedstawicielami zamawiajcego i dostarczanie
wszystkich niezbdnych dokumentw dotyczcych rozlicze;
zarzdzanie caym procesem przekazania sieci do uytkowania;
kocowe rozliczenie projektu zuwzgldnieniem rozliczenia iprzekazania rodkw trwaych;
przeprowadzenie konsultacji branowych.
92
dialogu konkurencyjnego. Dialog konkurencyjny jako nowy tryb

przetargowy wprowadzia nowelizacja Prawa zamwie publicznych
z2006 r. Zapewnia on konkurencj midzy wykonawcami idaje zamawiajcemu moliwo omwienia wszystkich aspektw zamwienia zkadym zwykonawcw. Dialog konkurencyjny stosowany jest
wzamwieniach ozoonym charakterze itrudnych technicznie, dlatego nie mona ich przeprowadzi wtrybie przetargu nieograniczonego lub ograniczonego, poniewa nie jest moliwe opisanie przedmiotu
przetargu lub okrelenie uwarunkowa ocharakterze prawno-finansowym dotyczcych jego wykonania. Poniewa tego typu postpowania
ju si odbywaj, warto zapozna si zprocedur ich prowadzenia46.
5.4.2Kierownik projektu
Zadaniem kierownika projektu jest wykonywanie wszystkich czynnoci zwizanych zzarzdzaniem projektem, aw szczeglnoci:
uczestnictwo wpracach nad specyfikacj istotnych warunkw zamwienia (SIWZ) oraz nad umow lub umowami, wtakim zakresie, wjakim to uczestnictwo jest niezbdne dla zapewnienia waciwej organizacji izarzdzania projektem;
opracowanie iutrzymywanie planu zarzdzania projektem, ewentualnie uzgodnienie iakceptacja planu zarzdzania projektem wypracowanego przez jednostk zewntrzn;
ustalenie wymaga dotyczcych czonkw zespou projektowego,
kwalifikacji wykonawcw robt idostawcw materiaw;
opracowanie iutrzymywanie planu bazowego projektu (w tym harmonogramu), ewentualnie uzgodnienie i akceptacja planu bazowego wypracowanego przez jednostk zewntrzn;
analiza ryzyka, opracowanie dziaa zapobiegawczych i naprawczych, biece monitorowanie i kontrola ryzyka, podejmowanie
akcji naprawczych wprzypadkach zagroenia niewaciwego przebiegu projektu wkadej zjego faz inwestycyjnych;
udzia wwyborze wykonawcw prac projektowych, budowy sieci;
wsppraca bieca z kierownikami projektu jednostki zewntrznej;
zapewnienie prawidowej komunikacji zinteresariuszami projektu,
umoliwiajcej terminowe przekazywanie rzetelnej informacji dotyczcej stanu projektu, poziomu realizacji wykonawstwa, zagroe, zagadnie otwartych iwnioskw ozmian;
biece rejestrowanie irozwizywanie zagadnie projektowych oraz
ich terminowe przekazywanie na waciwy poziom decyzyjny;
bieca kontrola postpu prac wcelu utrzymania zgodnoci projektu zzaoonym planem;
monitorowanie i raportowanie odchyle wykazanych w wyniku
przeprowadzonych przegldw;
planowanie iorganizacja odbiorw produktw projektu;
46 Zob. np.: Urzd Marszakowski Wojewdztwa Maopolskiego, Ogoszenie o dialogu konkurencyjnym na
wiadczenie usugi Penienia funkcji inyniera kontraktu przy realizacji projektu Maopolska Sie Szerokopasmowa, 26.02.09.
biece zarzdzanie zmianami wprojekcie;

prowadzenie dokumentacji (repozytorium) projektu;
bieca wsppraca zjednostkami finansujcymi projekt;
rozliczenie projektu wedug wymaga jednostki finansujcej.
5.5Zarzdzanie projektem wedug zasad FIDIC47

Poniewa przedstawianie warunkw kontraktowych FIDIC staje
si coraz czciej norm wzamwieniach publicznych take wnaszej
rzeczywistoci, warto pamita, e zapotrzebowanie na standaryzacj procesu inwestycyjnego pojawio si wlatach 50., apierwsze wydanie Standardowych warunkw kontraktu ukazao si wroku 1957.
Warunki kontraktowe FIDIC byy wykorzystywane przy zawieraniu
wszelkiego rodzaju kontraktw budowlanych oraz umw o specjalistyczne usugi inynierw.
Zasady FIDIC, zalecane wczeniej przez Bank wiatowy jako obowizujce dla kontraktw midzynarodowych w ramach funduszy
strukturalnych, maj ju swoj histori. W tych zasadach, nazywanych klauzulami, subklauzulami iprocedurami, do dzi pozostao wiele specyficznych brytyjskich sformuowa z dziedziny budownictwa
i z odpowiadajcego tej dziedzinie systemu prawnego. Ich opracowanie konsultowano z Bankiem wiatowym i innymi organizacjami
finansowymi, cznie zprzedstawicielami banku Joint Arab Funds.
47 FIDIC (Fdration Internationale des Ingnieurs-Conseils) Midzynarodowa Federacja Niezalenych Inynierw powstaa w1913 roku, http://fidic.un.pl.
93
Naley podkreli, e aktualnie jestemy w okresie realizacji

przedsiwzi inwestycyjnych i rozwojowych finansowanych z funduszy europejskich w ramach programw na lata 20072013. Jak
wiadomo, wraz ze zwikszajcymi si funduszami zaostrzone zostaj systemy kontroli ich wykorzystania, wzrastaj te wymogi w zakresie zarzdzania projektami oraz audytu. Kierownik projektu musi
posiada pen wiedz ozasadach korzystania zfunduszy, ozarzdzaniu, audycie, kontroli funkcjonalnej, prawie zamwie publicznych, prawie cywilnym itd. Ponadto kierownik projektu musi posiada
rzeteln wiedz i umiejtnoci z zakresu prawa pracy, zarzdzania
zespoem, a przede wszystkim musi posiada wiedz techniczn
z zakresu prowadzonego projektu. Obecnie w kraju prowadzonych
jest wiele kursw dla osb fizycznych dotyczcych penienia obowizkw kierownika projektu finansowanego zfunduszy europejskich.
Warto, aby jednostka samorzdowa przed wyborem w drodze
przetargu kierownika projektu zweryfikowaa kwalifikacje osb aplikujcych do tej funkcji albo te skorzystaa zrekomendacji ipomocy merytorycznej instytucji rzdowych lub pozarzdowych, a take
izb gospodarczych, posiadajcych wiedz i dowiadczenie w zakresie prowadzenia inwestycji telekomunikacyjnych z wykorzystaniem
funduszy europejskich.
5.5.1Cechy charakterystyczne aktualnie obowizujcych

zasad wedug Komitetu Redakcyjnego FIDIC48
94
Nowe wydanie zasad FIDIC odzwierciedla biec praktyk.

Procedury zostay wyoone bardziej szczegowo iw sposb ukierunkowany na dziaanie.
Dokonano wszelkich wysikw, aby utrzyma ogln rwnowag
praw iobowizkw midzy stronami kontraktu.
Rola inyniera zostaa zachowana.
Rol inyniera uczyniono bardziej widoczn. Wprzypadkach, gdy
inynier ustala zwikszenie kosztu lub przeduenie czasu, ma on
obowizek odbycia konsultacji zarwno zzamawiajcym, jak iwykonawc, przed dokonaniem swojego ustalenia.
W wikszym stopniu zosta uznany fakt, e za cz projektu robt
staych wpewnych przypadkach odpowiada wykonawca.
Warunki uwzgldniaj wwikszym stopniu sprzt iurzdzenia.
5.5.2Procedura przetargowa wedug FIDIC
Warunki kontraktu FIDIC przewiduj, e wykonawca bdzie wybrany drog konkurencyjnego przetargu. FIDIC opublikowaa oddzielny
pakiet zasad, zatytuowany Procedura przetargowa, ktry przedstawia kompleksowe podejcie do doboru oferentw oraz oceny ofert.
Wmyl tej procedury inynier byby wyznaczony jeszcze przed rozpoczciem robt. Wydaje si, e takie rozwizanie przeczyoby zasadzie
bezstronnoci inyniera. Gwnie ztego powodu rwnie wPolsce
dla realizacji projektw ISPA49 obowizuje procedura przetargowa
opisana szczegowo wpodrczniku Practical Guide for ISPA.
5.5.3Warunki kontraktu wedug standardu FIDIC
Warunki kontraktu s zbiorem klauzul:
Cz I zwana warunkami oglnymi powinna by zawsze doczona do dokumentw przetargowych wich formie opublikowanej
przez FIDIC.
Cz II zwana warunkami szczeglnymi zawiera wszelkie
zmiany, w postaci dodatkowych klauzul, w odniesieniu do wersji
oryginalnej, czyli czci I.
Niewtpliwie taki podzia zmniejsza ryzyko wystpienia nieporozumie iniejasnoci co do warunkw, atake zapewnia, e wykonawcy
wiedz dokadnie, jakie te warunki s. FIDIC opublikowaa rwnie
inne materiay pomocnicze, cznie ze wzorami zmian i modyfikacji
poszczeglnych klauzul ikomentarzami iuwagami do nich. Umieszcza
jednak wnich nastpujce zastrzeenie, e: Zamieszczone uwagi nie
s, gdy by nie mog, ostateczn interpretacj tekstu poszczeglnych klauzul (przepisw). W kadym kontrakcie interpretacja taka
48 Aleksander Frydrych, Zarzdzanie projektem wg zasad FIDIC Inynier kontraktu, 4PM Project Management,
http://www.4pm.pl/artykul/zarzadzanie_projektem_wg_zasad_fidic_inzynier_kontraktu-62-169.html.
49 ISPA (Instrument for Structural Policies for Pre-Accesion) by jednym ztrzech (obok Phare iSAPARD) przedakcesyjnych instrumentw pomocy Unii Europejskiej dla dziesiciu pastw kandydujcych.
zalee bdzie bowiem, midzy innymi, od ram prawnych iorganizacyjnych przedsiwzicia, jakiemu podlega dany kontrakt.
5.5.4Strony kontraktu wedug FIDIC
5.6Polityka ochrony rodowiska iobszarw

Natura 2000
Europejska polityka ochrony rodowiska jest oparta ofundamentaln zasad zrwnowaonego rozwoju. Zasada ta zostaa uwzgldniona wKonstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, wktrej wart. 5 jest
mowa otym, e Rzeczpospolita Polska (...) zapewnia ochron rodowiska, kierujc si zasad zrwnowaonego rozwoju. Zgodnie ztym
zapisem 22 maja 2009 r. Sejm RP przyj dokument Polityka ekologiczna pastwa na lata 20092012 zperspektyw do roku 2016.
Podstawowym rdem prawa dotyczcym oceny uciliwoci inwestycji dla rodowiska jest ustawa z3padziernika 2008 r. oudostpnianiu informacji o rodowisku i jego ochronie, udziale spoeczestwa w ochronie rodowiska oraz o ocenach oddziaywania na
95
Stronami kontraktu w ramach FIDIC s zamawiajcy i wykonawca. Ponadto kluczow rol odgrywa osoba penica funkcj
inyniera. Wszelkie kontakty midzy stronami kontraktu powinny
odbywa si wycznie za porednictwem inyniera, ktry nie stanowi strony kontraktu. Inynier zostaje powoany w celu zapewnienia
przestrzegania procedur, powinien dziaa bezstronnie, bez wzgldu na status zatrudnienia, zgodnie z zawartym midzy stronami
kontraktem. Inynier jest osob zatrudnion do pracy w warunkach danego kontraktu imusi go interpretowa tylko tak, jak ten jest
spisany. Podstaw realizacji kontraktu jest wsppraca i zespoowe
dziaanie zamawiajcego, wykonawcy iinyniera.
Istnieje wiele korzyci ze stosowania standardowych postanowie
kontraktu. Do najwaniejszych z nich mona zaliczy rwnowag
midzy wymaganiami iinteresami zaangaowanych stron oraz rwnomierne rozdzielenie midzy umawiajcymi si stronami zagroe
iodpowiedzialnoci. Istnieje due prawdopodobiestwo, e wtak realizowanych kontraktach umawiajce si strony bd reagowa pozytywnie na jasno podane zobowizania. W efekcie kocowym tak
sporzdzony kontrakt moe w znacznym stopniu przyczyni si do
uniknicia niewaciwego wykonania inwestycji oraz do zminimalizowania zwikszonych kosztw iczasu jej realizacji.
Na dokumenty ofertowe skada si spis warunkw kontraktowych
cz oglna, zwana czerwon ksik, ktra jest staa inie podlega zmianom, oraz cz szczeglna, zwana t ksik, ktra
jest dokumentem konkretyzujcym dla danej inwestycji informacje
i klauzule podane w czci oglnej. Dostosowaniem klauzul zajmuje si dziaajcy na zlecenie zamawiajcego konsultant. Zwyciski
oferent bdzie zwizany dokumentacj ofertow, ktra po wyborze
wykonawcy staje si automatycznie zawartym kontraktem, o czym
zamawiajcy powiadamia wykonawc listem zatwierdzajcym.
96
rodowisko50 (zwana dalej UIUSOO). Ponadto Ministerstwo Rozwoju

Regionalnego wydao 3 czerwca 2008 r. wytyczne wzakresie postpowania wsprawie oceny oddziaywania na rodowisko dla przedsiwzi wspfinansowanych zkrajowych lub regionalnych programw
operacyjnych dla przedsiwzi, dla ktrych wniosek owydanie decyzji orodowiskowych uwarunkowaniach zoono przed 15 listopada 2008 r. i5 maja 2009 r. dla przedsiwzi wstanie prawnym po
15 listopada 2008 r.51.
Ocena oddziaywania na rodowisko (OO) jest prewencyjnym instrumentem prawnej ochrony rodowiska ima za zadanie wspomaga proces podejmowania decyzji dotyczcych planowanych przedsiwzi, ktre mog wywiera znaczcy wpyw na rodowisko.
W czasie realizacji projektw naley zapewni moliwo prowadzenia postpowania OO, uwzgldniajc zasad pierwszestwa prawa wsplnotowego oraz prowsplnotowej wykadni przepisw prawa
krajowego. Naley w szczeglnoci uwzgldni wszystkie elementy
OO wymagane przez dyrektywy Unii Europejskiej.
W wytycznych Ministerstwa Rozwoju Regionalnego szczegln
uwag zwrcono na konieczno uwzgldnienia w dokumentacjach
dotyczcych oddziaywania na rodowisko projektowanych przedsiwzi tych wymaga prawa unijnego, ktre nie s wpeni, bd nie
byy wogle uwzgldnione wprawodawstwie krajowym. Dotyczyo to
midzy innymi takich kwestii, jak:
uzyskanie decyzji odpowiednich wadz, na podstawie ktrej wykonawca otrzymuje prawo do wykonania przedsiwzicia pozwolenie na budow;
wykonanie alternatywnych ocen oddziaywania dla poszczeglnych
wariantw lokalizacji przedsiwzicia, anastpnie wybr takiej lokalizacji, ktra nie oddziauje negatywnie na rodowisko, bd jej
oddziaywanie jest minimalne, bd zapewnia najpeniejsze dziaania rekompensujce negatywne oddziaywania;
uzyskanie zezwolenia na realizacj inwestycji, ktre musi posiada
form decyzji administracyjnej, jednoznacznie okrelajcej fakt
iwarunki wydania zezwolenia;
uwzgldnienie w konsultacjach spoecznych dotyczcych zamierzonego przedsiwzicia, oprcz spoecznoci lokalnych, rwnie
organizacji ekologicznych;
dokadne przygotowanie wstpnych danych oprzedsiwziciu wraz
z uzasadnieniem obowizku bd braku obowizku sporzdzania
raportu OO.
Projekty budowy sieci przewodowych, z uwagi na swj charakter, cele i technologie zastosowane na etapie budowy i eksploatacji sieci, maj zazwyczaj charakter neutralny w odniesieniu do
50 Ustawa z3 padziernika 2008 oudostpnianiu informacji orodowisku ijego ochronie, udziale spoeczestwa
wochronie rodowiska oraz oocenach oddziaywania na rodowisko (Dz.U. z2008 , nr 199, poz. 1227).
51 Dla przedsiwzi przygotowanych przed 15 listopada 2008 (MP z2008., nr 48, poz. 433); dla przedsiwzic
wstanie prawnym po 15 listoapada 2008 (MP Nr 32, poz.476).
..
..
97
polityki ochrony rodowiska, zarwno tej na poziomie Wsplnoty

Europejskiej, jak itej na szczeblu krajowym. Natomiast instalacje radiowe, wzalenoci od zastosowanych rozwiza (i ich mocy), mog
by kwalifikowane nawet jako znaczco oddziaujce na rodowisko.
Na etapie przygotowania projektu naley dokona analizy wariantowej, prowadzcej do wyboru rozwiza lokalizacyjnych, technicznych itechnologicznych eliminujcych iminimalizujcych potencjalne oddziaywanie na rodowisko, wszczeglnoci na rodowisko
przyrodnicze iobszary objte ochron wramach sieci Natura 2000.
Wobu przypadkach, oprcz analizy oddziaywania inwestycji wfazie
eksploatacji, naley przeprowadzi analiz oddziaywania na rodowisko realizacji projektu w fazie budowy, gdy przyjta technologia
(technologie) wykonania bdzie miaa istotny wpyw na poziom tego
oddziaywania, oraz wfazie ewentualnej likwidacji infrastruktury.
Zgodnie zart. 66 ustawy UIUSOO, wprzypadku uznania, e cao przedsiwzicia lub poszczeglne jego odcinki wymagaj sporzdzenia raportu, raport ooddziaywaniu przedsiwzicia na rodowisko
powinien zawiera wszczeglnoci:
charakterystyk caego przedsiwzicia iwarunki uytkowania terenu wfazie budowy ieksploatacji;
wykaz przewidywanych rodzajw iiloci zanieczyszcze, wynikajcych zfunkcjonowania planowanego przedsiwzicia;
opis elementw przyrodniczych rodowiska objtych zakresem
przewidywanego oddziaywania planowanego przedsiwzicia na
rodowisko, w tym elementw rodowiska objtych ochron na
podstawie ustawy zdnia 16 kwietnia 2004 r. oochronie przyrody;
opis analizowanych wariantw lokalizacji przebiegu sieci szkieletowej, wtym:
wariantu proponowanego przez wnioskodawc oraz racjonalnego wariantu alternatywnego;
wariantu najkorzystniejszego dla rodowiska;
wraz zuzasadnieniem ich wyboru;
przy czym w analizie niezbdnym jest okrelenie oddziaywania
inwestycji na ludzi, roliny, zwierzta, grzyby isiedliska przyrodnicze, wod, powietrze, powierzchni ziemi, klimat i krajobraz.
Analiza musi uwzgldnia bezporednie, porednie, wtrne, skumulowane, krtko-, rednio- idugoterminowe oddziaywanie sieci
na rodowisko ipowinna zawiera:
opis przewidywanych dziaa majcych na celu zapobieganie negatywnym oddziaywaniom na rodowisko, wszczeglnoci na cele
iprzedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralno tego
obszaru, ich ograniczanie lub kompensacj przyrodnicz;
przedstawienie zagadnie wformie graficznej, wtym na mapach,
wskali umoliwiajcej kompleksowe odzwierciedlenie przeprowadzonych analiz oddziaywania przedsiwzicia na rodowisko;
analiz moliwych konfliktw spoecznych zwizanych zplanowanym przedsiwziciem.
98
Tak wykonany raport o oddziaywaniu inwestycji na rodowisko

jest sporzdzany wramach oceny oddziaywania przedsiwzicia na
rodowisko, stanowicej podstaw wydania decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach, przed wydaniem decyzji:
dotyczcej pozwolenia na budow;
zatwierdzajcej projekt budowlany;
dotyczcej ustalenia warunkw prowadzenia robt ziemnych zmieniajcych stosunki wodne na terenach oszczeglnych wartociach
przyrodniczych, zwaszcza na terenach, na ktrych znajduj si
skupienia rolinnoci o szczeglnej wartoci z punktu widzenia
przyrodniczego, terenach owalorach krajobrazowych iekologicznych, terenach masowych lgw ptactwa, wystpowania skupie
gatunkw chronionych oraz tarlisk, zimowisk imiejsc masowej migracji organizmw wodnych; warunki te s wydawane na podstawie ustawy Prawo budowlane oraz ustawy oochronie przyrody.
Ocena oddziaywania przedsiwzicia na rodowisko oraz na
obszar Natura 2000
Zgodnie zart. 59 ustawy UIUSOO, realizacja planowanego przedsiwzicia, ktre moe zawsze znaczco oddziaywa na rodowisko, wymaga przeprowadzenia oceny oddziaywania przedsiwzicia
na rodowisko (OO). Realizacja planowanego przedsiwzicia, ktre
moe potencjalnie znaczco oddziaywa na rodowisko, rwnie wymaga przeprowadzenia takiej oceny, zuwzgldnieniem uwarunkowa
opisanych w art. 63 ust. 1. UIUSOO, a dotyczcych skali przedsiwzicia oraz obszarw wymagajcych szczeglnej ochrony. S to
nastpujce obszary:
obszary wodno-botne oraz inne obszary opytkim zaleganiu wd
podziemnych;
obszary wybrzey;
obszary grskie lub lene;
obszary objte ochron, wtym strefy ochronne uj wd iobszary
ochronne zbiornikw wd rdldowych;
obszary wymagajce specjalnej ochrony ze wzgldu na wystpowanie gatunkw rolin izwierzt lub ich siedlisk lub siedlisk przyrodniczych objtych ochron, w tym obszary Natura 2000 oraz
pozostae formy ochrony przyrody;
obszary, na ktrych standardy jakoci rodowiska zostay przekroczone;
obszary okrajobrazie majcym znaczenie historyczne, kulturowe
lub archeologiczne;
obszary przylegajce do jezior;
uzdrowiska iobszary ochrony uzdrowiskowej;
obszary oszczeglnych uwarunkowaniach dotyczcych ich ochrony uwzgldnionych w miejscowych planach zagospodarowania
przestrzennego.
Obowizek okrelony powyej skutkuje koniecznoci przedoenia regionalnemu dyrektorowi ochrony rodowiska nastpujcych dokumentw (art. 96, ust. 3):
wniosku owydanie decyzji (wymaganych przed rozpoczciem realizacji przedsiwzicia) o pozwoleniu na budow, zatwierdzeniu
projektu budowlanego, zezwoleniu na wycicie drzew lub krzeww, warunkach prowadzenia prac ziemnych;
karty informacyjnej przedsiwzicia;
powiadczonej przez waciwy organ kopii mapy ewidencyjnej,
obejmujcej przewidywany teren, na ktrym bdzie realizowane
przedsiwzicie, oraz obszar, na ktry bdzie oddziaywa przedsiwzicie;
wypisu i wyrysu z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, jeeli plan ten zosta uchwalony, albo informacji ojego
braku.
Regionalny dyrektor ochrony rodowiska stwierdza wdrodze postanowienia, czy uwzgldniajc cznie wymienione uwarunkowania
(w odniesieniu do oddziaywania przedsiwzicia na obszar Natura
2000, w szczeglnoci w odniesieniu do integralnoci i spjnoci
tych obszarw), oraz biorc pod uwag skumulowane oddziaywanie przedsiwzicia z innymi przedsiwziciami, wystpuje obowizek przeprowadzenia oceny oddziaywania przedsiwzicia na obszar
Natura 2000 (art. 97, ust. 1). Przy czym (art. 97, ust. 2) postanowienie oobowizku przeprowadzenia takiej oceny wydaje si wprzypadku stwierdzenia, e przedsiwzicie moe znaczco oddziaywa
na obszar Natura 2000.
W przypadku, gdy regionalny dyrektor ochrony rodowiska stwierdzi, e inwestycja nie bdzie znaczco oddziaywa na obszar Natura
2000, wydaje on postanowienie o braku potrzeby przeprowadzenia
oceny oddziaywania planowanego przedsiwzicia na obszar Natura
2000.
99
W przypadku planowanego przedsiwzicia innego ni wyej okrelone, ocen oddziaywania przedsiwzicia na obszar Natura 2000
przeprowadza si, jeeli:
przedsiwzicie to moe znaczco oddziaywa na obszar Natura
2000, anie jest bezporednio zwizane zochron tego obszaru lub
nie wynika ztej ochrony;
obowizek przeprowadzenia oceny oddziaywania przedsiwzicia
na obszar Natura 2000 zosta stwierdzony na podstawie uznania
(art. 96 ust. 1) przez organ wydajcy decyzje na podstawie ustaw
Prawo budowlane io ochronie przyrody iuznajcy zakres planowanego przedsiwzicia za potencjalnie znaczcy woddziaywaniu
na obszar Natura 2000.
100
Po przeprowadzeniu oceny oddziaywania przedsiwzicia na obszar

Natura 2000 regionalny dyrektor ochrony rodowiska wydaje postanowienie wsprawie uzgodnienia warunkw realizacji przedsiwzicia
w zakresie oddziaywania na obszar Natura 2000, ktre to warunki
musza by uwzgldnione wprojekcie realizacji przedsiwzicia.
OO przedsiwzicia przeprowadza si:
w postpowaniu w sprawie wydania decyzji o rodowiskowych
uwarunkowaniach;
w postpowaniu wsprawie wydania decyzji opozwoleniu na budow, decyzji ozatwierdzeniu projektu budowlanego oraz decyzji na
wznowienie prac budowlanych (art. 72, ust.1), jeeli konieczno
przeprowadzenia oceny oddziaywania przedsiwzicia na rodowisko zostaa stwierdzona przez organ waciwy do wydania decyzji
orodowiskowych uwarunkowaniach oraz wprzypadku koniecznoci ponownego przeprowadzenia OO;
gdy OO stanowi cz postpowania wsprawie wydania decyzji
jak wyej, iprzeprowadza j regionalny dyrektor ochrony rodowiska;
gdy OO stanowi cz postpowania w sprawie wydania decyzji orodowiskowych uwarunkowaniach, aprzeprowadza j organ
waciwy do wydania tej decyzji (art. 61, ust. 2);
stosownie do zapisu art. 61, ust. 4, gdy zgodnie z art. 97, ust.
1 ustawy regionalny dyrektor ochrony rodowiska w drodze
postanowienia stwierdzi konieczno jej wykonania ze wzgldu na
oglny wpyw realizacji przedsiwzicia na obszar/obszary Natura
2000, aw szczeglnoci na ich integralno ispjno, biorc pod
uwag skumulowane oddziaywanie sieci.
Ocen oddziaywania planowanego przedsiwzicia (sieci) na obszar Natura 2000, stanowic cz postpowania wsprawie wydania decyzji zgodnie zart. 72, ust. 1 ustawy UIUSOO, wprzypadku,
gdy organ waciwy do wydania tych decyzji stwierdzi, e planowane
przedsiwzicie moe potencjalnie znaczco oddziaywa na obszar
Natura 2000, przeprowadza regionalny dyrektor ochrony rodowiska.
Zakres OO przedsiwzicia wyznacza art. 62 ustawy, wktrym
zapisano, i wramach oceny oddziaywania przedsiwzicia na rodowisko okrela si, analizuje oraz ocenia bezporedni wpyw przedsiwzicia na rodowisko oraz zdrowie i warunki ycia ludzi, dobra
materialne, zabytki oraz wzajemne oddziaywanie midzy tymi elementami.
W OO naley rwnie okreli moliwoci oraz sposoby zapobiegania negatywnemu oddziaywaniu przedsiwzicia na rodowisko
isposoby jego zmniejszania oraz ewentualny wymagany zakres monitoringu.
W ocenie oddziaywania przedsiwzicia na obszar Natura 2000
okrela si, analizuje oraz ocenia oddziaywanie przedsiwzi na obszary Natura 2000, biorc pod uwag take oddziaywanie przedsiwzicia skumulowane zoddziaywaniem innych przedsiwzi.
Ponowne przeprowadzenie oceny oddziaywania na rodowisko

Ustawa przewiduje, e OO moe by przeprowadzona dla przedsiwzicia dwukrotnie. Warunki, wwyniku ktrych naley tak postpowa, okrelone s wart. 88.
W procedurze uzyskiwania decyzji zgodnie z art. 72, ust. 1, pkt
1 naley uwzgldni konieczno ponownego przeprowadzenia OO
w wyniku dokonanych zmian na etapie projektowania sieci i wtedy
naley zoy stosowny wniosek do organu waciwego do wydania
decyzji.
5.7Wsppraca jednostki samorzdowej wprocesie budowy
sieci szerokopasmowych zwykorzystaniem rodkw
publicznych zinnymi przedsibiorcami telekomunikacyjnymi
Realizacja celw, oktrych wspomniano we wstpie do tej czci
poradnika, moe odbywa si poprzez inicjatyw wasn jednostek
samorzdowych wzakresie budowy sieci lub te poprzez wspprac
jednostek samorzdowych zinnymi przedsibiorcami telekomunikacyjnymi. Wane jest, aby jednostka samorzdowa, potrafia stwarza
warunki sprzyjajce budowie sieci szerokopasmowych. Ito niezalenie od tego, czy to jednostka samorzdu jest zamawiajcym, czy te
na jej terenie dziaalno inwestycyjn podejmuj inni inwestorzy,
wtym wszczeglnoci przedsibiorcy telekomunikacyjni. Wsppraca
jest niezbdna rwnie wsytuacji, gdy ani jednostka samorzdowa,
ani inni przedsibiorcy wnajbliszym czasie nie planuj takiej aktywnoci inwestycyjnej.
101
O obowizku przeprowadzenia OO dla przedsiwzicia mwi

art. 63 ustawy UIUSOO. W artykule tym okrelono, e obowizek
przeprowadzenia oceny oddziaywania przedsiwzicia na rodowisko
dla planowanego przedsiwzicia mogcego potencjalnie znaczco
oddziaywa na rodowisko stwierdza, w drodze postanowienia, organ waciwy do wydania decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach. Organ wswym postanowieniu okoniecznoci wykonania OO
okrela jednoczenie zakres raportu ooddziaywaniu przedsiwzicia
na rodowisko.
Organ wydaje postanowienie rwnie w przypadku, jeeli nie
stwierdzi potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaywania przedsiwzicia na rodowisko. Obowizek przeprowadzenia oceny oddziaywania przedsiwzicia na rodowisko stwierdza si obligatoryjnie,
jeeli moliwo realizacji przedsiwzicia jest uzaleniona od ustanowienia obszaru ograniczonego uytkowania w rozumieniu przepisw ustawy zdnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska.
Przy opracowywaniu oceny oddziaywania przedsiwzicia na
rodowisko naley przywizywa szczegln wag do komunikacji i udziau spoeczestwa. Wszelkie dziaania komunikacyjne, jak
rwnie werbalne ipisemne kontakty spoeczestwa zrealizatorami
projektu naley skrupulatnie dokumentowa, a nastpnie zamieci
wOO.
102
Naley take uwzgldni nowe uwarunkowania prawne wynikajce

zobowizywania megaustawy. Zapisy te stworzono m.in. po to, aby
umoliwi samorzdom podejmowanie dziaalnoci telekomunikacyjnej bo to one wwikszoci s beneficjantami rodkw europejskich.
Samorzdy jednak mog podejmowa t dziaalno tylko w takim
zakresie, wjakim nie podejmuje jej rynek. Jak to ju wczeniej wskazano, wszystkie przepisy dotyczce pozyskania rodkw europejskich
bardzo restrykcyjnie przestrzegaj tej zasady. Trzeba te wyranie
podkreli, e zapisy zawarte w megaustawie nie mog w aden
sposb zmusi samorzdu do korzystania zinfrastruktury ju istniejcej inalecej do rnych wacicieli. Samorzdy mog wybudowa
sie publiczn na potrzeby wasne (cznoci midzy organami samorzdu), poniewa taka procedura nie podlega notyfikacji KE.
Z dotychczasowych dowiadcze wynika, e wykorzystanie rodkw publicznych przy wsppracy jednostki samorzdowej z innymi
przedsibiorcami telekomunikacyjnym jest moliwe, kiedy:
jednostka samorzdu lokalnego rnego szczebla zaangaowana
jest bezporednio wbudow sieci szerokopasmowej;
na terenie objtym dziaaniem samorzdu lokalnego inwestycje
planuje przedsibiorca telekomunikacyjny;
planowane jest zamierzenie inwestycyjne z wykorzystaniem instrumentw takich, jak ustawa koncesyjna, Project finance, PPP
itp.;
nie s planowane adne inwestycje wzakresie budowy sieci szerokopasmowych.
Kady ztych przypadkw zawsze powinien si jednak sprowadza
do aktywnoci samorzdu lokalnego wzakresie tworzenia warunkw
dla budowy sieci szerokopasmowej na swoim terenie. Jest to tym
bardziej godne podkrelenia, e wybudowanie sieci szerokopasmowej wcale nie zapewnia dostpu do abonenta kocowego, co najwyej daje na to szans, wanie poprzez stworzenie przedsibiorcom
telekomunikacyjnym warunkw optymalizacji kosztw podczenia
abonenta kocowego. W tym zakresie nieubagane prawa rynku
i ekonomii nie zmieni w radykalny sposb stanowiska dostawcw
ostatniej mili. Zagadnienie to zostao bardzo dokadnie iwyczerpujco omwione wczci trzeciej poradnika dla operatorw isamorzdowcw. Dla uzyskania efektu kocowego likwidacji biaych plam
konieczny jest wanie dugoletni proces wsppracy samorzdu lokalnego zdostawc.
W wydaniu I poradnika sygnalizowalimy prace zwizane z powstaniem Ustawy owspieraniu rozwoju usug isieci szerokopasmowych. Przyjta ustawa zawiera rozwizania sprzyjajce rozwojowi
spoeczestwa informacyjnego poprzez zniesienie podstawowych
barier dla inwestycji winfrastruktur teleinformatyczn istworzenie
ram prawnych stymulujcych rozwj sieci regionalnych ibudow infrastruktury telekomunikacyjnej przez samorzdy oraz inwestorw
prywatnych. Rozwizania szczegowe zapisane w megaustawie
zostan omwione wrozdziale 5.8.
5.7.1Lokalizacja inwestycji telekomunikacyjnych
5.7.2Realizacja inwestycji telekomunikacyjnych

W zakresie realizacji inwestycji telekomunikacyjnych uwaalimy,
e wsppraca samorzdu z projektantem, niezalenie od tego, kto
103
W pierwszym wydaniu poradnika wskazywalimy na podstawowe

problemy, z jakimi spotykaj si przedsibiorcy telekomunikacyjni
wprocesie planowania telekomunikacyjnych przedsiwzi inwestycyjnych. Do najwaniejszych znich zaliczalimy:
Problem obowizujcych, ale i wci uchwalanych planw miejscowych. Mia on zasadnicze znaczenie przy projektowaniu sieci
szczeglnie z wykorzystaniem technik radiowych. Ze wzgldu na
ingerencj sieci bezprzewodowych wad przestrzenny iz powodu
niezadowolenia spoecznoci lokalnych obserwowalimy nasilon
niech do tych inwestycji ze strony samorzdw lokalnych. Ta
niech znajdowaa swj wyraz winicjatywach uchwalania planw
miejscowych zawierajcych zakazy lokalizacji stacji bezprzewodowych. Zamykao to dla rozwoju sieci znaczne obszary miast iwsi,
i uniemoliwiao zaspokojenie potrzeb operatorw, ktrzy z kolei
zaspakaja maj potrzeby mieszkacw. Wprowadzanie takich
zakazw uniemoliwia wywizywanie si operatorw z obowizku pokrycia sieci okrelonego obszaru Polski, ktry to obowizek
nakadany jest wdecyzjach orezerwacji przez Urzd Komunikacji
Elektronicznej. Co wicej, dyrektywy unijne wymagaj zapewnienia przez Polsk tak zwanego prawa drogi dla inwestycji telekomunikacyjnych, a zakazy w planach miejscowych takie prawo
niweczyy. Paradoksalnie, operatorzy nie mogli skary planw
ztakimi zakazami, bowiem sdy administracyjne odrzucay wszystkie skargi twierdzc, e umowa najmu pod stacj nie daje uprawnie do skarenia planu miejscowego. Wskazywalimy, e wcale
nie chodzio tu o to, by mona byo stawia stacje wszdzie bez
ogranicze, ale oto, by wszystkie potrzeby zrwnowaonego rozwoju byy wanie zrwnowaone. Wplanach miejscowych panowa totalny chaos, aich tre wzakresie telekomunikacji nie bya
dyktowana racjonaln analiz, ale doranymi potrzebami. Plany
miejscowe tworzyy warunki, wktrych nie sposb efektywnie inwestowa. Stwierdzalimy, e bez wsppracy samorzdu lokalnego wtym zakresie kady zpotencjalnych inwestorw (samorzd,
operator) bdzie stawa przed barierami, ktre sprawi, e dany
obszar stanie si miejscem wykluczenia cyfrowego.
Problem wydawania decyzji oustaleniu lokalizacji inwestycji celu
publicznego na obszarach, gdzie nie ma planw miejscowych.
Uwaalimy, e takie decyzje naleaoby wydawa bez zbdnej
zwoki. Kluczowym problemem zwizanym ztak decyzj oprcz
przewlekoci postpowa jest to, e organy gminy bardzo czsto
odmawiay lokalizacji stacji bezprzewodowych, powoujc si na
ich niezgodno zestetycznymi potrzebami adu przestrzennego.
104
jest zleceniodawc opracowania projektu sieci, powinna doprowadzi

przede wszystkim do:
uatwienia dostpu do gruntw bdcych we wadaniu zarwno
samorzdu lokalnego, jak i gestorw sieci infrastruktury (wody,
kanalizacji, energii elektrycznej, oczyszczalni ciekw), zarzdw
drg publicznych idrg elaznych, przedsibiorstw komunalnych,
terenw lenych, obszarw nalecych do agencji rynku rolnego,
administracji pastwowej;
uatwienia dostpu do gruntw prywatnych, umoliwiajc tym samym znaczne skrcenie procedur uzyskiwania zgody wacicieli na
prowadzenie lub lokalizowanie obiektw infrastruktury telekomunikacyjnej, atake uatwienia lokalizowania urzdze telekomunikacyjnych na obiektach bdcych wich gestii;
uatwienia procedury uzyskiwania z zasobw archiwalnych map
ipodkadw geodezyjnych wraz zwypisami iwyrysami zrejestru
gruntw;
zminimalizowania opat i podatkw zwizanych z prawem drogi,
zajciami pasa drogowego, korzystaniem zgruntw, atake posiadaniem infrastruktury telekomunikacyjnej.
Niezalenie od tego uwaalimy, e samorzd lokalny powinien
dokona weryfikacji istniejcych programw irealizowanych projektw wzakresie budowy infrastruktury wodocigowej, kanalizacyjnej,
energetycznej, gazowej i drogowej, rozwaajc moliwo ukadania w ramach tych projektw infrastruktury pasywnej, ktra moe
by wprzyszoci wykorzystana dla realizacji projektw budowy sieci szerokopasmowych. Infrastruktura pasywna obejmuje najczciej
elementy kanalizacji kablowej bez wyposaenia technicznego, a jej
uoenie izinwentaryzowanie wczasie budowy innych rodzajw infrastruktury wznakomity sposb moe zarwno obniy koszty prowadzonej wprzyszoci budowy sieci szerokopasmowych, jak iznacznie
skrci czas niezbdny na przygotowanie takich projektw.
W naszej opinii uwaalimy te, e Polska nie wykorzystywaa
szansy, by przy okazji inwestycji drogowych realizowa budow infrastruktury szerokopasmowej (pasywnej lub aktywnej). Wogle brak
byo wspdziaania wtym zakresie, cho oczywistym wydawao si
czne prowadzenie tych inwestycji. Tymczasem dziki specustawie
o inwestycjach drogowych inwestycje te id swoj szybk ciek,
co nie pozwalao na realizowane przy ich okazji inwestycji telekomunikacyjnych. Z drugiej strony nie sprawdza si mechanizm budowy
przez zarzdcw drg kanaw technologicznych na potrzeby wszystkich zainteresowanych operatorw pomimo istnienia takiej moliwoci w ustawie o drogach publicznych od 2003 r. samorzdy nie
wybudoway na tej podstawie ani jednego kanau technologicznego!
Przyczyna tego stanu rzeczy moe by prozaiczna ot wustawie
osamorzdzie gminnym wrd zada wasnych gminy nie wymieniono zada zwizanych z zapewnieniem infrastruktury telekomunikacyjnej, cho wymienione byy wszystkie inne media.
5.8Ustawa owspieraniu rozwoju usug isieci

szerokopasmowych wtelekomunikacji52
Ustawa zdnia 07 maja 2010 r. owspieraniu rozwoju usug isieci szerokopasmowych wesza w ycie 17 lipca 2010 r. Z uwagi na
jej przeomowe znaczenie dla rozwoju rynku telekomunikacyjnego
w Polsce, ustaw t czsto nazywa si w rodowisku telekomunikacyjnym megaustaw i tak te nazw bdziemy posugiwali si
wdalszej czci poradnika. Urzd Komunikacji Elektronicznej wcelu
uatwienia wszystkim uczestnikom procesw inwestycyjnych wtelekomunikacji korzystanie znowych przepisw, opracowa zbir procesw wynikajcych z megaustawy, opisany w formie diagramw53.
Ten niezwykle poyteczny schemat przyj w rodowisku telekomunikacyjnym nazw megapajka irwnie t nazw tego zbioru bdziemy si posugiwali.
Megapajk wniezwykle czytelny iprzejrzysty sposb przedstawia obowizki, jakie megaustawa naoya na Prezesa UKE w zakresie funkcji:
informacyjnej;
opiniotwrczej;
decyzyjno/arbitraowej;
kontrolnej.
Megaustawa wprowadzia oczekiwane przez rodowisko zmiany
iregulacje prawne, ktre powinny wznacznym stopniu uatwi prowadzenie dziaalnoci telekomunikacyjnej oraz uproci prowadzenie
procesu inwestycyjnego zwizanego z budow sieci. Szczegowe
informacje dla jednostek samorzdu terytorialnego wykonujcych
dziaalno w zakresie telekomunikacji dotyczce stosowania przepisw megaustawy s dostpne na stronie internetowej Urzdu
Komunikacji Elektronicznej w zakadce megaustawa54. Warto jednak omwi kilka niezwykle wanych kwestii, jakie zawarte zostay
wmegaustawie.
52 Ustawa z 7 maja 2010 o wspieraniu rozwoju usug i sieci szerokopasmowych (Dz.U. z 2010 Nr 106,
poz.675)
53 www..uke.gov.pl/_gAllery/megaustawa/zadania_megaustawa.html
54 www.uke.gov.pl/megaustawa
105
Sugerowalimy, e koniecznym bdzie wprowadzenie mechanizmu

umoliwiajcego synergi inwestycji drogowych i telekomunikacyjnych. W przeciwnym wypadku Polska straci wielk szans, by przy
okazji rozwoju imodernizacji sieci drg wybudowa nowoczesn infrastruktur szerokopasmow. Mechanizm taki powinien si opiera
zjednej strony na naoeniu na zarzdcw drg obowizku, by lokalizowali kanay technologiczne do wykorzystania (odpatnego) przez
zainteresowanych operatorw, a z drugiej strony na umoliwieniu
tym operatorom na podstawie specustawy realizowania inwestycji
wraz zinwestycjami drogowymi (powinna by zachowana rwnowaga
pomidzy tymi dwoma podejciami).
106
W artykule 1 ustawa okrela:

formy izasady wspierania inwestycji telekomunikacyjnych, wtym
zwizanych zsieciami szerokopasmowymi;
zasady dziaalnoci w zakresie telekomunikacji jednostek samorzdu terytorialnego oraz podmiotw wykonujcych zadania zzakresu uytecznoci publicznej;
zasady dostpu do infrastruktury telekomunikacyjnej, iinnej infrastruktury technicznej, finansowanych ze rodkw publicznych;
prawa i obowizki inwestorw, wacicieli, uytkownikw wieczystych nieruchomoci, osb, ktrym przysuguje spdzielcze prawo
do lokalu, zarzdcw nieruchomoci oraz lokatorw, w szczeglnoci w zakresie dostpu do nieruchomoci, w celu zapewnienia
warunkw wiadczenia usug telekomunikacyjnych;
zasady lokalizowania regionalnych sieci szerokopasmowych oraz
innej infrastruktury telekomunikacyjnej.

W artykule 2 zdefiniowano okrelenia uyte wustawie:

sieci szerokopasmowe;
regionalna sie szerokopasmowa;
podmiot wykonujcy zadania zzakresy uytecznoci publicznej;
infrastruktura telekomunikacyjna onieznacznym oddziaywaniu55.
W artykule 3 przyjto, e jednostka samorzdu terytorialnego

moe:
budowa lub eksploatowa infrastruktur telekomunikacyjn isieci
55 Kanalizacja kablowa, linia kablowa podziemna, instalacja radiokomunikacyjna wraz zkonstrukcj wsporcz
owysokoci 5 m, szafy isupki telekomunikacyjne wraz zosprztem iurzdzeniami zasilajcymi , jeeli nie s
zaliczone do przedsiwzi mogcych znaczco oddziaywa na rodowisko lub na obszary Natura 2000.
telekomunikacyjne oraz nabywa prawa do takiej infrastruktury;

dostarcza sieci szerokopasmowe lub zapewnia dostp do infrastruktury telekomunikacyjnej;
wiadczy, z wykorzystaniem posiadanej infrastruktury telekomunikacyjnej isieci telekomunikacyjnych, usugi na rzecz: przedsibiorcw telekomunikacyjnych, podmiotw uprawnionych56 oraz
dIa uytkownikw kocowych.
56 Wymienionych wart. 4 pkt.1.2.4.5.8 Ustawy Pt zdnia 16 lipca 2004 (Dz.U. z2004 nr 171, poz.1800).
W artykule tym zawarto regulacj, e dziaalno w zakresie telekomunikacji prowadzona przez jednostki samorzdu terytorialnego podlega wpisowi do rejestru jednostek samorzdu terytorialnego
prowadzonego przez Prezesa UKE.
Artyku 4 umoliwia jednostce samorzdu terytorialnego wystpienie do Prezesa UKE zwnioskiem oopini wsprawie wykonywania
dziaalnoci, o ktrej mowa w art. 3. Prezes UKE przedstawia tak
opini wterminie 3 miesicy od daty otrzymania wniosku.
Artyku 6 i7 reguluje kwestie zwizane zmoliwoci wiadczenia
bezpatnej usugi dostpu do Internetu. Szczeglnie wane jest zdefiniowanie, e dziaalno taka musi by proporcjonalna iniedyskryminujca. Zapisy art.7 wskazuj, e usuga dostp[u do Internetu moe
by wiadczona bez pobierania opat lub wzamian za opat nisz
ni cena rynkowa po uzyskaniu zgody Prezesa UKE.
Artyku 8 okrela warunki dla jednostki samorzdu terytorialnego udostpnienia przedsibiorcy telekomunikacyjnemu infrastruktury
lub sieci telekomunikacyjnej wzamian za opaty nisze ni koszt wytworzenia, atake wspfinansowania kosztw ponoszonych ztytuu wiadczenia usug telekomunikacyjnych uytkownikom kocowym
lub przedsibiorcom telekomunikacyjnym na potrzeby wiadczenia
tych usug.
Artyku 9 zobowizuje jednostki samorzdu terytorialnego prowadzce dziaalno wzakresie okrelonym wart.3 do prowadzenia
ewidencji kosztw i przychodw, zyskw i strat w zakresie budowy
oraz nabywania praw do infrastruktury telekomunikacyjnej a take
dziaalnoci telekomunikacyjnej.
Artykuy 12 i13 ustalaj obowizek przedsibiorcw telekomunikacyjnych wiadczenia dostpu telekomunikacyjnego na rzecz jednostek samorzdu terytorialnego iodwrotnie.
Artyku 15 umoliwia jednostkom samorzdu terytorialnego prowadzenie dziaa majcych na celu pobudzenie popytu uytkownikw
na usugi, poprzez m.in. wyposaenie konsumentw wtelekomunikacyjne urzdzenia kocowe, sprzt komputerowy lub wrcz finansowaniu kosztu usug telekomunikacyjnych.
Artyku 16 zezwala podmiotom wykonujcym zadania z zakresu
uytecznoci publicznej m.in. na: budowanie ieksploatowanie infrastruktury telekomunikacyjnej isieci telekomunikacyjnych, dostarczanie sieci telekomunikacyjnych, zapewnianie dostpu do infrastruktury telekomunikacyjnej iwiadczenia usug na rzecz przedsibiorcw
107
108
telekomunikacyjnych. Zapis ten nie dotyczy operatora systemu przesyowego, systemu dystrybucyjnego oraz systemu poczonego.
Artykuy od 17 do 24 reguluj zasady dostpu do infrastruktury telekomunikacyjnej iinnej infrastruktury podmiotw uytecznoci
publicznej.
Artyku 25 nakazuje podmiotom wykonujcym zadania z zakresu uytecznoci publicznej prowadzenie odrbn ewidencj kosztw
i przychodw, zyskw i strat w zakresie dziaalnoci podstawowej
idziaalnoci, oktrej mowa jest wart.16 i17.
Artyku 27 nakada obowizek zapewnienia dostpu telekomunikacyjnego przez podmiot, ktry wykorzysta rodki publiczne do budowy, przebudowy lub remontu infrastruktury telekomunikacyjnej.
Artyku 29 nakada na Prezesa UKE obowizek sporzdzenia dla
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej inwentaryzacji (w formie elektronicznej) przedstawiajcej pokrycie istniejc infrastruktur telekomunikacyjn ipublicznymi sieciami telekomunikacyjnymi zapewniajcymi lub umoliwiajcymi zapewnienie szerokopasmowego dostpu
do Internetu57. Inwentaryzacja musi by na bieco weryfikowana
iaktualizowana, nie rzadziej ni raz na rok.
Artyku 30 nakada obowizki wacicieli istniejcej kanalizacji kablowej usytuowanej na nieruchomoci lub wbudynku oraz waciciela
kabla telekomunikacyjnego doprowadzonego do budynku lub rozprowadzonego wtym budynku. Zgodnie zzapisem tego artykuu waciciel, uytkownik wieczysty lub zarzdca nieruchomoci jest obowizany zapewni przedsibiorcy telekomunikacyjnemu, ktry doprowadzi
publiczn sie telekomunikacyjna do nieruchomoci, dostp do:
budynku;
miejsca wbudynku, wktrym zbiegaj si kable doprowadzone do
lokalu wtym budynku wcelu zapewnienia telekomunikacji.
Artyku 33 reguluje kwestie zwizane zumoliwieniem operatorom
umieszczanie na nieruchomoci obiektw i urzdze infrastruktury
telekomunikacyjnej (instalowania urzdze telekomunikacyjnych,
przeprowadzania linii kablowych pod nieruchomoci, na niej lub nad
ni).
Artykuy od 34 do 36 reguluj kwestie:
udostpnienia nieruchomoci na cele telekomunikacyjne;
udostpnienia nieruchomoci stanowicych przedmiot ograniczonych praw rzeczowych lub obligacyjnych, atake zarzdu lub
trwaego zarzdu;
korzystania zurzdze iobiektw infrastruktury technicznej bdcych wasnoci jednostek samorzdu terytorialnego lub Skarbu
Pastwa;
wspkorzystania z infrastruktury telekomunikacyjnej zainstalowanej na cudzej nieruchomoci nabyte na podstawie zezwolenia
organu administracji publicznej zmocy prawa.
57 Raport pokrycia terytorium Rzeczypospolitej Polskiej istniejc sieci telekomunikacyjn www.uke.gov.pl.
Artykuy od 49 do 59 reguluj szczegowe zasady lokalizowania

regionalnych sieci szerokopasmowych.
Regionalna sie szerokopasmowa jest inwestycj celu publicznego63 i lokalizuje si j w drodze decyzji o ustaleniu lokalizacji
58 W rozumieniu przepisw ustawy zdnia 23 kwietnia 1964 kodeks cywilny.
59 Zob: Tworzenie planw miejscowych aprzepisy ustawy szerokopasmowej. Poradnik dla urbanistw UKE
01.08.2011.
60 Art. 75 megaustawy przewiduje 12 miesiczny okres dostosowania treci planw miejscowych do wymaga
okrelonych wart. 46 ust.1.
61 Ustawa z27 marca 2003 oplanowaniu izagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U Nr 80, poz.717 zpn.
zm).
62 W rozumieniu ustawy z27 marca 2003 oplanowaniu izagospodarowaniu przestrzennym.
63 W rozumieniu Ustawy zdnia 21 sierpnia 1997 ogospodarce nieruchomociami.
109
Artykuy od 37 do 45 reguluj kwestie zwizane zodrbn wasnoci elementw infrastruktury telekomunikacyjnej. W szczeglnoci
rozstrzyga si, e wkno wiatowodowe w kablu wiatowodowym
wchodzce wskad sieci telekomunikacyjnej moe stanowi odrbny
przedmiot wasnoci ipraw rzeczowych58.
Artykuy od 46 do 48 reguluj kwestie zwizane zzasadami lokalizowania inwestycji telekomunikacyjnych59.
Zgodnie ztymi przepisami wszystkie plany miejscowe przyjmowane przez gminne rady nie mog zawiera wswej treci postanowie
blokujcych realizacj inwestycji telekomunikacyjnych. Natomiast
te plany, ktre obowizyway wmomencie wejcia wycie ustawy,
musz zosta do jej wymogw dostosowane60.
Jeeli lokalizacja inwestycji celu publicznego z zakresu cznoci
publicznej nie jest umieszczona w planie miejscowym, dopuszcza si jej lokalizowanie, jeeli nie jest to sprzeczne zokrelonym
w planie przeznaczeniem terenu ani nie narusza ustanowionych
w planie zakazw lub ogranicze. Przepis ten stanowi rwnie,
e przeznaczenie terenu na cele zabudowy wielorodzinnej, rolnicze, lene, usugowe lub produkcyjne nie jest sprzeczne zlokalizacj inwestycji celu publicznego z zakresu cznoci publicznej,
aprzeznaczenie terenu na cele zabudowy jednorodzinnej nie jest
sprzeczne z lokalizacj infrastruktury telekomunikacyjnej o nieznacznym oddziaywaniu.
W przypadku braku planu miejscowego lokalizacj inwestycji celu
publicznego zzakresu cznoci publicznej innej ni infrastruktura telekomunikacyjna o nieznacznym oddziaywaniu, ustala si
wdrodze decyzji olokalizacji inwestycji celu publicznego, na warunkach okrelonych wustawie oplanowaniu izagospodarowaniu
przestrzennym61.
Budowa infrastruktury telekomunikacyjnej onieznacznym oddziaywaniu oraz wykonywanie innych robt budowlanych dotyczcych
takiej infrastruktury nie wymagaj wydania decyzji oustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego62.
Przedsibiorca telekomunikacyjny oraz Prezes UKE mog zaskary, w zakresie telekomunikacji, uchwa w sprawie uchwalenia
planu miejscowego.
110
regionalnej sieci szerokopasmowej. W sprawach dotyczcych lokalizacji tych sieci nie stosuje si przepisw ustawy oplanowaniu
izagospodarowaniu przestrzennym64.
Na wniosek inwestora decyzj o ustaleniu lokalizacji regionalnej
sieci szerokopasmowej wydaje wojewoda. Moliwe jest wydanie
decyzji oustaleniu rss wodniesieniu do czci zamierzenia inwestycyjnego na obszarze danego wojewdztwa.
Nie wymagaj wydania decyzji oustaleniu lokalizacji regionalnej
sieci szerokopasmowej roboty budowlane:
polegajce na rozbudowie lub przebudowie sieci, jeeli nie powoduj zmiany sposobu zagospodarowania terenu iuytkowania obiektu budowlanego oraz zmiany formy architektonicznej,
atake nie s zaliczone do przedsiwzi wymagajcych przeprowadzenia postpowania wsprawie oceny oddziaywania na
rodowisko
lub
niewymagajce pozwolenia na budow.
Okrelono szczegowe wymagania dla formy wniosku inwestora
o ustalenie lokalizacja regionalnej sieci szerokopasmowej wraz
zzacznikami. Ustalono, e organ dokonuje uzgodnienia lub wydaje opinie na wniosek inwestora, wterminie nie duszym ni 21
dni od dnia otrzymania wniosku. Niedokonanie uzgodnienia lub
niewydanie opinii wterminie, traktuje si jako brak zastrzee do
wniosku.
W cigu 14 dni od dnia zoenia wniosku, wojewoda zawiadamia
owszczciu postpowania oustalenie lokalizacji regionalnej sieci
szerokopasmowej.
Wojewoda niezwocznie skada wniosek do waciwego sdu
oujawnienie wksidze wieczystej wszczcia postpowania oustalenie lokalizacji celu publicznego.
Wojewoda wydaje decyzj oustaleniu lokalizacji regionalnej sieci szerokopasmowej wterminie 90 dni od dnia zoenia wniosku.
Decyzja ta podlega natychmiastowemu wykonaniu.
Grunty pokryte wodami stanowice wasno Skarbu Pastwa, niezbdne do realizacji inwestycji wzakresie regionalnych sieci szerokopasmowych, oddaje si inwestorowi w uytkowanie na czas
prowadzenia ieksploatacji inwestycji za opat roczn65.
Do gruntw rolnych i lenych objtych decyzjami o ustaleniu lokalizacji regionalnej sieci szerokopasmowej, wgranicach linii rozgraniczajcych teren inwestycji nie stosuje si przepisw ustawy
zdnia 3 lutego 1995 r. oochronie gruntw rolnych ilenych66.
..
..
Artykuy od 60 do 61 reguluj problematyk wydawania pozwolenia na budow regionalnej sieci szerokopasmowej.

Pozwolenia na budow wydaje wojewoda na cao lub cz inwestycji na wniosek inwestora.
64 Ustawa z27 marca 2003r. oplanowaniu izagospodarowaniu przestrzennym.
65 Na zasadach okrelonych wart.20 ustawy zdnia 18 lipca 2001 Prawo wodne.
66 Dz.U z2004 Nr 121 poz.1266, zpn.zm).
W pozwoleniu na budow wojewoda zezwala, wzakresie niezbdnym do realizacji inwestycji, na usunicie drzew lub krzeww znajdujcych si na nieruchomociach objtych decyzj oustaleniu lokalizacji regionalnej sieci szerokopasmowych67.
Jednym znajwaniejszych zapisw tego artykuu jest zobowizanie zarzdcy drogi do obligatoryjnego zlokalizowania kanau technologicznego w pasie drogowym drg krajowych, i fakultytawnego
obowizku dla pozostaych drg publicznych. Dla tego typu drg
moliwe jest zwolnienie ztego obowizku gdy wterminie 60 dni od
dnia ogoszenia informacji ozamiarze rozpoczcia budowy lub przebudowy drogi nie zgoszone bdzie zainteresowanie udostpnienia
kanau technologicznego.
W artykule tym okrelono zasady zgaszania, budowy ieksploatacji kanau technologicznego69.
Megaustawa take wprowadzia zmiany w istniejcych ustawach:
1. prawo geodezyjne ikartograficzne70;
2. o samorzdzie gminnym71;
3. prawo budowlane72;
4. o gospodarce komunalnej73;
5. o gospodarce nieruchomociami74;
6. o samorzdzie wojewdztwa75;
7. o samorzdzie powiatowym76;
8. o planowaniu izagospodarowaniu przestrzennym77;
9. prawo telekomunikacyjne78.
Jak ju wspomniano na pocztku tego rozdziau, niezwykle istotna
dla jednostek samorzdu terytorialnego jest zakadka megaustawa
67 Za wyjtkiem okrelonym wart. 61 ust.1 megaustawy.
68 W ustawie z21 marca 1985 odrogach publicznych (Dz.U. z2007, poz.115, zpn.zm).
69 Kanay technologiczne zawiadomienia zarzdu drg oprzystpieniu do inwestycji drogowych iobowizku
wybudowania wpasie drogowym kanau technologicznego www. uke.gov.pl.
70 Prawo geodezyjne ikartograficzne (Dz.U z2005 Nr 240, poz.2027 zpn.zm).
71 Ustawa z8 marca 1990 osamorzdzie gminnym (Dz.U. z2001 Nr 142, poz.1591 zpn.zm).
72 Ustawa z7 lipca 1994 Prawo budowlane ( Dz.U. z2006, Nr 156, poz.1118 zpn.zm).
73 Ustawa z20 grudnia 1996 ogospodarce komunalnej ( Dz.U. Nr z1997, Nr 9, poz.43 zpn.zm).
74 Ustawa z21 sierpnia 1997 ogospodarce nieruchomociami (Dz.U. z2010 Nr 102, poz.651).
75 Ustawa z5 czerwca 1998 (Dz.U. z2001 Nr 142,poz.1590, zpn.zm).
76 Ustawa z5 czerwca 1998 (Dz.U z2001 Nr 142, poz.1592 zpn.zm).
77 Ustawa z27 marca 2003 oplanowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 80,poz.717, zpn.zm).
78 Ustawa z16 lipca 2004 Prawo telekomunikacyjne (Dz.U. Nr 171, poz.1800, zpn.zm).
111
Artyku 62 do istniejcych definicji w ustawie o drogach publicznych68 dodaje definicj kanau technologicznego jako cigu osonowych elementw obudowy, studni kablowych oraz innych obiektw
lub urzdze sucych umieszczaniu lub eksploatacji:
urzdze infrastruktury technicznej zwizanej zpotrzebami zarzdzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego,
linii telekomunikacyjnych wraz zzasilaniem oraz linii energetycznych, niezwizanych zpotrzebami ruchu drogowego.
112
na stronie internetowej UKE, ktra zawiera podstawowe, aktualizowane na bieco informacje dotyczce praktycznego stosowania tej
ustawy oraz wzory wnioskw zarwno dla jednostek samorzdowych
jak rwnie dla np. zarzdcw drg. Znajduj si tam rwnie stanowiska Prezesa UKE wobec wszystkich zagadnie prawnych i wtpliwoci zwizanych ze stosowaniem przepisw ustawy.
Wiele cennych informacji mona take znale na stronie Krajowego
Forum Szerokopasmowego79.
79 www.forumszerokopasmowe.pl/megaustawa
113
6.Projekt budowlany
budowy sieci80
80 Art. 33 ust. 2 Prawa budowlanego okrela zawarto dokumentacji, jaka jest niezbdna do zoenia wniosku
opozwolenie na budow. Podstawow jej czci jest projekt budowlany. Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z3 lipca 2003 r. wsprawie szczegowego zakresu iformy projektu budowlanego (DzU z2003 r., nr 120,
poz. 1133) wskazuje zakres iform projektu budowlanego.
Projekt budowlany budowy sieci
114
Po opracowaniu iprzyjciu koncepcji budowy sieci szerokopasmowej iwykonaniu studium wykonalnoci projektu, atake po:
pozyskaniu rodkw finansowych lub promesy ich otrzymania;
podjciu decyzji wistotnych dla ustale projektu inwestycyjnego
kwestiach zwizanych zwyborem systemu zarzdzania procesem
inwestycji;
ustaleniu zasad eksploatacji iutrzymania sieci;
wykonaniu analizy uwarunkowa wynikajcych zfaktu korzystania
ze rodkw europejskich,
mona przystpi do kolejnego etapu procesu inwestycyjnego,
obejmujcego tak zwan faz realizacyjn budowy sieci, do ktrej
naley opracowanie projektu budowlanego ibudowa sieci szerokopasmowej dla kadej zwarstw. Naley mie przy tym na uwadze
obszar oddziaywania PB na poszczeglne warstwy sieci, atake wymagania okrelone przez przepisy inormy branowe.
Zaplanuj
Zaprojektuj
Zbuduj
Odbierz
Uruchom
Eksploatuj
SSz
Zaakceptuj
Zweryfikuj
Rys. 17. Cykl podstawowych dziaa podczas realizacji projektu

Wykonanie projektu budowlanego jest zatem jedn zczci wieloetapowego procesu realizacji inwestycji. Jest wypadkow wiedzy
zawodowej projektantw, oczekiwa inwestora oraz obowizku spenienia wielu przepisw szczegowych. Projektowanie wtelekomunikacji, podobnie jak iw innych dziedzinach, wymaga zaangaowania
wykwalifikowanych i dowiadczonych projektantw, posiadajcych
115
stosowne uprawnienia zawodowe. Odpowiedzi na tak skomplikowany (ze wzgldu na wspomniane ju wczeniej warstwy sieci: kablowo-radiow, urzdze transportowych, agregacyjnych, komutujcych
oraz systemw OSS/BSS) zakres prowadzonej inwestycji powinno by
projektowanie zintegrowane. Jednostka samorzdowa powinna przed
podjciem decyzji owyborze projektanta bardzo dokadnie przeanalizowa swj udzia wtym procesie iokreli swoje kompetencje jako
inwestora wcaym procesie projektowania ibudowy sieci azbudowanie tablicy roli, zakresu iodpowiedzialnoci jednostki samorzdowej dla kadego zelementw powinno zdecydowanie wtym pomc.
Jeszcze przed przystpieniem do rozpoczcia procesu projektowania jednostka samorzdowa powinna podj decyzj oswoim udziale
wprocesie budowy, eksploatacji sieci io rodzaju wiadczenia usug
operatorskich. Dobra praktyka podpowiada, e do tych najbardziej
zaawansowanych usug powinno si dochodzi wsposb ewolucyjny.
Zdowiadczenia autorw wynika, e brak podjcia takich wicych
decyzji jeszcze przed przystpieniem do fazy realizacyjnej projektu
budowy sieci szerokopasmowej skutkowa bdzie licznymi konsekwencjami, wynikajcymi ze specyfiki budowy sieci telekomunikacyjnej iz uwarunkowa, jakie zwykle towarzysz procesowi rozruchu
ieksploatacji sieci telekomunikacyjnej, niezalenie od tego, jaki ona
obszar obejmuje, czy te jak technik budowy sieci zastosowano.
Jest to otyle warte podkrelenia, e mamy tu do czynienia ze rodkami publicznymi, aproces realizacji budowy sieci jest zazwyczaj wieloletni. Brak dowiadczenia ze strony jednostki samorzdowej lub brak
naleytego zabezpieczenia swoich interesw w tym procesie moe
przynie bardzo negatywne skutki kocowe, w tym take prawnokarne.
Niezalenie od powyszego, rozstrzygnicia na tym etapie procesu
inwestycyjnego wymagaj rwnie kolejne kwestie: czy przedmiotem
zlecenia opracowania projektu technicznego bdzie wycznie sporzdzenie tego projektu zakoczone wydaniem pozwolenia na budow,
czy te oczekujemy, aby sporzdzajcy projekt prowadzi take prace
budowlano-montaowe, instalowa sprzt, przeprowadza testy techniczne i uruchamia stacje czy poszczeglne moduy. Przysza strategia zakupw iprowadzenia inwestycji powinna by ju nakrelona
na pocztku drogi, kada bowiem zprzyjtych form ma swoje wady
izalety. Sposb monitorowania, raportowania postpu, eliminowania
problemw, eskalacji, rozwizywania konfliktw pomidzy biorcymi
udzia w przedsiwziciu powinien by rozstrzygnity ju na wstpie.
Projekt moe przyjmowa rn form itre. Zawsze jednak musi
on spenia warunki zdefiniowane wart. 34 Prawa budowlanego, dotyczce pojcia projekt budowlany ipodajce ramowy zakres formy
itreci projektu.
Charakter procesu projektowania i budowy sieci szerokopasmowych jest zawsze podyktowany koniecznoci spenienia wymaga
inwestora zawartych w warunkach technicznych do projektowania.
116
Operatorzy telekomunikacyjni, niezalenie od norm pastwowych,

tworzyli wasne normy zakadowe81, ktre okrelay oglne wymagania
techniczne dla budowy poszczeglnych rodzajw sieci. Obejmoway
one nastpujce czci:
Zasady projektowania kanalizacji kablowej;
Zasady budowy kanalizacji kablowej;
System znakowania ioznaczania elementw sieci (i kanalizacji);
Zasady projektowania sieci optotelekomunikacyjnej;
Zasady budowy sieci optotelekomunikacyjnej;
Zasady projektowania sieci dostpowych miedzianych;
Zasady budowy sieci dostpowych miedzianych;
Wykorzystanie kabli zbrojonych realizowanych wkanalizacjach obcych operatorw, wraz zzakoczeniem uoperatora;
Sownik kablowej techniki telekomunikacyjnej;
Testy odbiorowe.
Mnogo tych norm moe sprawia, e jednostce samorzdowej bdzie trudno wybra te z nich, ktre s najbardziej waciwe
do zastosowania z punktu widzenia potrzeb inwestora. Warto tutaj
przywoa dobr inicjatyw Urzdu Miejskiego we Wrocawiu, na
ktrego zlecenie opracowano Normy Urzdu Miasta Wrocawia82.
Normy te okrelaj wymagania techniczne na linie MSRK83 dla kabli
wiatowodowych iobejmuj nastpujce zagadnienia:
normy idefinicje sieci MSKR;
projektowanie sieci MSRK;
budowa sieci MSRK;
format izawarto dokumentacji projektowej sieci MSRK.
Przykad wrocawski ilustruje poziom szczegowoci, zakres iform, jakie powinny charakteryzowa takie normy.
Wydaje si, e dla tak znaczcego przedsiwzicia, obejmujcego swoim zakresem cay kraj, celowym byoby opracowanie norm
dla budowy sieci szerokopasmowych przez jednostki samorzdowe.
Takie podejcie ujednolicioby wymagania wstosunku do oferentw,
zarwno te dotyczce projektowania, jak ibudowy sieci. Zapewnioby
przejrzysto weksploatacji iw pniejszych rozbudowach oraz jednorodno przyjtych zaoe. Normy takie mogyby zosta opracowane np. przez Zakad Dowiadczalny Budownictwa cznoci lub
inn jednostk speniajc warunki formalne iwyonion wtrybie postpowania przetargowego.
Jednostka samorzdowa jako przyszy inwestor musi liczy si
z tym, e biuro projektowe zada wydania wanie takich warunkw technicznych, okrelajcych zbir norm, w oparciu o ktre ma
81 Wykaz podstawowych norm zakadowych operatorw: TP SA, Dialog, Netia, atake Normy Urzdu Miasta
Wrocawia zob. Zacznik 13.1.
82 Wprowadzone zarzdzeniem nr 9/07 Prezydenta Wrocawia zdnia 5 marca 2007, jako obowizujce od 5
marca 2007. Opracowanie: Zakad Dowiadczalny Budownictwa cznoci Warszawa. Zakad od ponad 50 lat
stanowi zaplecze naukowo-techniczne brany budownictwa telekomunikacyjnego.
83 MSRK Miejskie Sieci Rurocigw Kablowych.
6.1Wybr wariantu wsppracy zprojektantem

W praktyce inwestycyjnej mona wyrni wiele wariantw wsppracy zprojektantem, wynikajcych zprzyjtego systemu realizacji
inwestycji. Projektant moe by mianowicie odpowiedzialny za:
wykonanie projektu technicznego wybranego obszaru budowy sieci lub zakresu rzeczowego, zgodnie zopracowan izatwierdzon
koncepcj sieci iw oparciu odostarczone przez zleceniodawc materiay przedprojektowe;
wykonanie projektu technicznego wybranego obszaru budowy sieci lub zakresu rzeczowego, zgodnie z opracowan i zatwierdzon koncepcj sieci, wraz z pozyskaniem wszystkich materiaw
przedprojektowych;
wykonanie projektu technicznego wybranego obszaru budowy sieci lub zakresu rzeczowego, zgodnie zopracowan izatwierdzon
koncepcj sieci, z materiaami przedprojektowymi lub bez nich,
wraz z uzyskaniem pozwolenia na budow lub bez jego uzyskania;
84 Zasady projektowania ibudowy sieci optotelekomunikacyjnych dla potrzeb sieci szkieletowej Netii. TDC-0610611-S, wydanie drugie, s. 1. Typ dokumentu: Specyfikacja. Data wydania: 16.06.00. Klasa dokumentu: Obowizuje od 19.06.2000. Autor: Robert wierczewski, sprawdzajcy: Mirosaw Bron, odpowiedzialny: Marek
Owczarski.
117
by prowadzony proces projektowania, anastpnie budowy sieci. Jak

wspomnielimy wczeniej, normy zakadowe stanowi wasno danego operatora, std ich przywoanie musi by prawnie dopuszczalne, ale te nie mamy gwarancji, czy normy jednego operatora bd
akceptowane przez przyszego operatora eksploatatora sieci. Brak
decyzji osposobie eksploatacji ju na pocztku procesu inwestycyjnego bdzie rodzi kolejne konsekwencje, trudne do przewidzenia.
Zaprojektowanie sieci to ok. 10% kosztw inwestycji.
Niezalenie od tego, jaki jest aktualnie obowizujcy format projektu budowlanego, w wielu przypadkach mamy ju do czynienia
z elektronicznym formatem dokumentacji projektowej (podobnie
jak to ma miejsce przy geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej).
Problematyka ta powinna by omwiona szczegowo wkolejnej czci poradnika, gdzie take bdzie mona zaproponowa najlepszy format takiego opracowania.
W pierwszej czci poradnika, wrozdz. 4, autorzy bardzo dokadanie przedstawili rozwizania techniczne, ktre stosuje si wbudowie
sieci szerokopasmowych. Dokonali te podziau moliwych rozwiza
technicznych w kadej z warstw sieci: szkieletowej, dystrybucyjnej
idostpowej. Autorzy te susznie zaznaczyli, e wymagania formalno-prawne dotyczce budowy sieci czsto bazuj na wasnych wymaganiach techniczno-eksploatacyjnych operatorw infrastruktury.
W zaczniku (rozdz. 13.2.) przedstawiamy przykadow norm
zakadow Netii84, obejmujc zasady projektowania i budowy sieci
szerokopasmowych dla potrzeb sieci szerokopasmowej tego operatora.
118
wykonanie kompletnej dokumentacji projektowej wraz z koordynacj procesw inwestycyjnych;

wykonanie kompletnej dokumentacji projektowej wraz z koordynacj procesw inwestycyjnych ibudow sieci szerokopasmowych
lub stacji radiowych;
lub stacji radiowych oraz instalacj sprztu ijego uruchomieniem,
integracj isynchronizacj;
integracj isynchronizacj oraz utrzymaniem infrastruktury;
integracj i synchronizacj, a take utrzymaniem infrastruktury
iwykonaniem przycza abonenckiego radiowego/sieciowego.
Oczywicie wskazane wyej moliwoci wsppracy z projektantem nie s jedynymi, poniewa poszczeglne warianty mog si uzupenia wzajemnie. Szalenie wane jest, aby jednostka samorzdowa zdecydowaa na tym etapie, wjaki sposb iw jakim charakterze
zamierza w nim uczestniczy, cigle majc na uwadze cel caego
przedsiwzicia. Naley pamita take o tym, e projekt techniczny wykonany nawet wraz zbudow sieci nie zapewnia podstawowej
funkcjonalnoci tej sieci bez wsppracy z operatorami telekomunikacyjnymi sieci publicznych i operatorami dziaajcymi w ostatniej
mili. Problemy te omwilimy przy analizie warunkw niezbdnych
dla sporzdzenia studium wykonalnoci. Jak to te szczegowo wykazano w pierwszej czci poradnika, zasady wsppracy jednostki
samorzdowej zprzedsibiorcami telekomunikacyjnymi powinny by
rozstrzygnite przy planowaniu i sporzdzaniu koncepcji sieci, gdy
rozstrzyga si zaoenia zarwno wsferze eksploatacji sieci, jak imodelu ekonomicznego tej wsppracy.
Oceniajc poszczeglne warianty wsppracy z punktu widzenia jednostki samorzdowej, z pewnoci najwygodniejszy jest ten
znich, wktrym wyspecjalizowana jednostka projektowo-wykonawcza bierze na siebie nie tylko obowizki zwizane zprojektowaniem,
ale take zbudow, uruchamianiem iutrzymaniem sieci szerokopasmowej (modele BOT, BOM).
Rwnie na jak najwczeniejszym etapie powinien zosta rozstrzygnity wybr partnera operatora sieci publicznej. Warto te wtym
momencie zaprosi do wsppracy profesjonalnych operatorw infrastruktury i operatorw telekomunikacyjnych, rozwaajc przy tym
rne formy organizacyjne takiej wsppracy. Projektowanie wtelekomunikacji jest procesem trudnym technicznie, gdy wymaga od
zleceniodawcy konkretnych danych, dotyczcych np. punktw styku
sieci, sposobu fizycznej realizacji punktw styku, dostpnoci zasobw innych operatorw itp.
Wsppraca zprojektantem wramach instytucji inyniera kontraktu wydaje si najwaciwsz z punktu widzenia zamawiajcej jednostki samorzdowej. Jednoczenie spenia te standardy FIDIC.
119
6.2Obowizki projektanta. Procedura wyboru projektanta
85 Zgodnie zart. 104 ustawy zdnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (DzU z2003 r., nr 207, poz. 2016 zpn.
zm.), osoby, ktre przed dniem wejcia wycie ustawy uzyskay uprawnienia budowlane lub stwierdzenie
posiadania przygotowania zawodowego do penienia samodzielnych funkcji technicznych wbudownictwie,
zachowuj uprawnienia do penienia tych funkcji wdotychczasowym zakresie. Zakres uprawnie budowlanych naley odczytywa zgodnie z treci decyzji o ich nadaniu i w oparciu o przepisy bdce podstaw
ich nadania. Zatem uprawnienia budowlane uzyskane woparciu oprzepisy rozporzdzenia MGTiO zdnia
20 lutego 1975 r. wsprawie samodzielnych funkcji technicznych wbudownictwie (DzU z1975 r., nr 8, poz.
46 zpn. zm.), wspecjalnoci instalacyjno-inynieryjnej upowaniajce do wykonywania samodzielnych
funkcji technicznych projektanta ikierownika budowy oraz robt wzakresie instalacji elektrycznych, stanowi podstaw do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie jedynie w ramach
powyszej specjalnoci. Powysze uprawnienia budowlane nie stanowi podstawy do penienia samodzielnych funkcji technicznych wbudownictwie telekomunikacyjnym. Przed wejciem wycie ustawy z1994 r.
uprawnienia wtym zakresie mogy by nadawane przez zakady pracy na podstawie 13 ust. 3 ww. rozporzdzenia. Natomiast wlatach 19952004 uprawnienia budowlane wzakresie telekomunikacji wydawane byy
na mocy rozporzdzenia Ministra cznoci zdnia 10 padziernika 1995 r. wsprawie samodzielnych funkcji
technicznych wbudownictwie telekomunikacyjnym (DzU z1995, nr 120, poz. 581 zpn. zm.).
Obowizki projektanta wynikajce zprzepisw Prawa budowlanego zostay szczegowo omwione w rozdz. 5.1.2. Funkcj projektanta (podobnie jak kierownika budowy i inspektora nadzoru inwestorskiego) mog peni wycznie osoby posiadajce odpowiednie
wyksztacenie techniczne ipraktyk zawodow, dopasowan do rodzaju i stopnia skomplikowania dziaalnoci oraz innych wymaga
zwizanych zwykonywan funkcj. Wyksztacenie ipraktyka musz
zosta stwierdzone decyzj, zwan dalej uprawnieniami budowlanymi85, wydan przez organ samorzdu zawodowego. Warunkiem uzyskania uprawnie budowlanych jest zdanie egzaminu ze znajomoci
procesu budowlanego oraz z umiejtnoci praktycznego zastosowania wiedzy technicznej. Osoby wykonujce samodzielne funkcje
techniczne wbudownictwie s odpowiedzialne za wykonywanie tych
funkcji zgodnie zprzepisami izasadami wiedzy technicznej oraz za
naleyt staranno wwykonywaniu pracy, jej waciw organizacj,
bezpieczestwo i jako. Podstaw do wykonywania samodzielnych
funkcji technicznych wbudownictwie stanowi wpis na list czonkw
waciwej izby samorzdu zawodowego, potwierdzony zawiadczeniem wydanym przez t izb, zokrelonym wnim terminem wanoci. Dokument ten winien by zaczony do sporzdzanego projektu
technicznego.
Uprawnienia budowlane w specjalnoci telekomunikacyjnej bez
ogranicze, uprawniaj do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi zwizanymi z obiektem
budowlanym w zakresie telekomunikacji przewodowej wraz z infrastruktur telekomunikacyjn, oraz telekomunikacji radiowej wraz
zinfrastruktur towarzyszc.
120
Uprawnienia budowlane w specjalnoci telekomunikacyjnej

w ograniczonym zakresie, uprawniaj do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi zwizanymi
z obiektem budowlanym wraz z infrastruktur telekomunikacyjn,
wodniesieniu do obiektu budowlanego takiego, jak linie lokalne iinstalacje.
Jednostk projektowania moe by osoba prawna lub fizyczna
prowadzca dziaalno gospodarcz i zatrudniajca projektantw
okwalifikacjach, oktrych mowa wyej. Trzeba jednak zaznaczy, e
uprawnienia zawodowe s bezwzgldnie wymagane jedynie dla projektantw czci pasywnej, objtej przepisami Prawa budowlanego.
Projektanci warstwy aktywnej dziaaj na ryzyko dostawcw technologii: systemw iurzdze.
Z uwagi na wymagania Ustawy ozamwieniach publicznych, wybr jednostki projektowej przez jednostk samorzdow musi nastpi wdrodze postpowania przetargowego. Istotnym elementem
postpowania przetargowego dla wyonienia projektanta jest zatem
przygotowanie specyfikacji istotnych warunkw zamwienia (SIWZ),
ktra musi okreli przedmiot zamwienia.
Zamwienie moe przykadowo obejmowa nastpujce zadania:
pozyskanie map geodezyjnych wraz z ich aktualizacj dla celw
projektowych;
uzyskanie wypisw zrejestru gruntw, wraz zwykazem wacicieli
iuzyskaniem zgody tych wacicieli na dostp do nieruchomoci,
ze zobowizaniem do suebnoci dostpu wrazie awarii, modernizacji itp.;
ustalenie warunkw technicznych, organizacyjnych, formalnych
i finansowych wydania takich zgd, a take opracowanie operatw szacunkowych dla wyceny szkd, odszkodowa, odtworze
nawierzchni itp.;
wykonanie projektw budowlanych dla poszczeglnych elementw
inwestycji, zgodnie zwymaganiami Prawa budowlanego;
wykonanie projektw wykonawczych dla wszystkich elementw
inwestycji, atake niezbdnych dla poczenia sieci;
wykonanie projektw specjalistycznych branowych, ktrych konieczno opracowania wyjdzie na jaw wczasie prowadzenia projektu;
wykonanie projektw budowlanych iwykonawczych sieci iprzyczy elektrycznych zasilajcych wzy;
wykonanie przedmiaru robt ikosztorysu inwestorskiego;
opracowanie harmonogramu rzeczowo-finansowego inwestycji;
dokonanie wszelkich uzgodnie wynikajcych zPrawa budowlanego ipokrewnych, awymaganych dla uzyskania pozwolenia na budow lub wpisu do rejestru86: ZUD, decyzji rodowiskowych wraz
zraportem oddziaywania na rodowisko, decyzji lokalizacji inwestycji celu publicznego;
86 Jeeli nowelizacja ustawy Prawo budowlane wejdzie wycie.
opracowanie specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robt

budowlanych;
opracowanie planu BIOZ;
uzyskanie pozwolenia na budow lub wpisu do rejestru.
Przetargi tego typu s ju organizowane i mona si zapozna

zogoszeniami onich87.
6.3Materiay przedprojektowe
W zalenoci od przyjtego modelu wsppracy z projektantem,
materiay przedprojektowe moe przygotowa ipozyska bezporednio zamawiajcy albo ich pozyskanie bdzie naleao do obowizkw
projektanta. Materiay przedprojektowe obejmuj najczciej nastpujce dokumenty:
koncepcj budowy sieci dla danego przedsiwzicia inwestycyjnego, wraz zharmonogramem realizacji inwestycji;
studium wykonalnoci zoptymalizacj planw realizacji inwestycji
oraz okreleniem podstawowych parametrw technicznych infrastruktury, urzdze oraz oprogramowania;
aktualne podkady geodezyjne (mapy dla celw projektowania88)
dla okrelonych przebiegw tras kablowych lub obszarw wybranych dla lokalizacji obiektw budownictwa telekomunikacyjnego,
najczciej wformacie elektronicznym, wskali uzgodnionej zprojektantem (najczciej dla obiektw liniowych mapy zasadnicze89
wskali 1:1000 lub 1:2000);
87 Zob.: Opracowanie projektu budowlano-wykonawczego budowy sieci teletechnicznej szerokopasmowej sieci
miejskiej dla miasta ory wramach zadania inwestycyjnego pod nazw Internet dla wszystkich projekt
techniczny wraz zuzyskaniem pozwolenia na budow. ory, ogoszenie z09.04.09.
88 Wymagania reguluje rozporzdzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z 21.02.1995
wsprawie rodzaju izakresu opracowa geodezyjno-kartograficznych oraz czynnoci geodezyjnych obowizujcych wbudownictwie.
89 Mapa zasadnicza jest podstawowym opracowaniem geodezyjno-kartograficznym wykonywanym w kraju.
Suy celom ewidencyjnym, gospodarczym, planistycznym istrategicznym. Na podstawie mapy zasadniczej
wykonywane s inne opracowania kartograficzne, ktre su do celw komercyjnych, np. projektowych czy
budowlanych. Mapa zasadnicza jest wasnoci pastwow, a jej prowadzenie zostao powierzone starostwom powiatowym (w szczeglnych wypadkach gminom za zgod waciwego wojewdzkiego inspektora
nadzoru geodezyjnego) jako zadanie zlecone zzakresu administracji rzdowej. Obecnie (do 31.12.2009 roku)
obowizujcym ukadem odniesienia dla prowadzenia mapy zasadniczej jest ukad wsprzdnych paskich
1965 oraz ukad wysokociowy z punktem odniesienia Kronsztad (Rosja). Mapa zasadnicza to mapa
wielkoskalowa wykonywana wskalach 1:5001:1000 dla obszarw wysokozurbanizowanych (due zagszczenie obiektw stanowicych tre mapy, np. gsta zabudowa lub dua liczba urzdze podziemnych),
1:10001:2000 dla obszarw redniozurbanizowanych i1:5000 dla zwartych obszarw rolnych ilenych.
rdo: http://pl.wikipedia.org/wiki/Mapa_zasadnicza.
121
Ponadto przedmiotem zamwienia moe by take:

penienie nadzoru autorskiego nad realizacj projektu;
udzielanie odpowiedzi na pytania sporzdzajcych SIWZ dla postpowania przetargowego na wyonienie wykonawcw, atake na
pytania wykonawcw ubiegajcych si oudzielenie zamwienia na
wykonawstwo robt na podstawie opracowanego projektu.
122
dokumentacj geologiczn lub geotechniczn wybranych lokalizacji (gwnie przy projektowaniu z zastosowaniem technik radiowych), ale take przeciskw, przewiertw90;
wszelkie niezbdne uzgodnienia, opinie i sprawdzenia, m.in.
zZUD;
dokumenty formalno-prawne umoliwiajce rozpoczcie inwestycji
celu publicznego oznaczeniu lokalnym lub ponadlokalnym, wypisy
iwyrysy zplanu lub planw miejscowych (jeeli takie plany istniej), aw przypadku ich braku zdokumentw niezbdnych do wystpienia owydanie decyzji oustaleniu lokalizacji inwestycji celu
publicznego (organy gminy bardzo czsto odmawiaj lokalizacji
stacji bezprzewodowych powoujc si na ich niezgodno zestetycznymi potrzebami adu przestrzennego);
warunki techniczne gestorw sieci wobrbie planowanych kolizji
lub zblie;
warunki techniczne wykorzystania sieci istniejcych operatorw,
a take wykorzystania innej infrastruktury technicznej, dachw,
masztw, obiektw;
zawarte umowy iporozumienia zpotencjalnymi partnerami wprocesie inwestycji, takimi jak zarzdy drg publicznych, gestorzy
sieci infrastrukturalnych innych ni sieci telekomunikacyjne, dysponenci infrastruktury telekomunikacyjnej itp.;
zawarte umowy wzakresie korzystania zprawa drogi lub dzierawy infrastruktury innych operatorw: telekomunikacyjnych, energetycznych, kanalizacyjnych, linii kolejowych, rurocigw przesyowych;
pozwolenia wodno-prawne, operaty rodowiskowe, jeeli na etapie
sporzdzania koncepcji budowy sieci ustalono, e zuwagi na zastosowane systemy telekomunikacyjne w projekcie budowy sieci
tego typu raporty ooddziaywaniu na rodowisko bd wymagane;
ekspertyzy techniczne istniejcych elementw infrastruktury, ktre przewidziane s w koncepcji budowy sieci do wykorzystania
wprojektowaniu;
wypisy z rejestru gruntw i ksig wieczystych terenw, cigw
komunikacyjnych przewidzianych wkoncepcji sieci do wykorzystania na etapie projektowania, budowy ieksploatacji infrastruktury
stanowicej przedmiot przedsiwzicia;
komplet zgd na wykonanie robt budowlanych woparciu ozgody
wacicieli gruntw lub nieruchomoci, przez ktre przebiega bdzie fragment/element sieci teleinformatycznej; zgody te powinny
mie form umw cywilno-prawnych, najlepiej zawartych notarialnie, wraz zzapewnieniem nieograniczonego dostpu po wybudowaniu dla przedsibiorcy eksploatujcego wybudowan sie.
90 Przewiert to technologia wykonania bezwykopowego przejcia pod rnego rodzaju przeszkodami terenowymi, takimi jak np. drogi, rzeki, tory kolejowe, tereny lene, obszary silnie zurbanizowane, tereny owysokim
poziomie wd gruntowych.
6.4Zakres iforma projektu budowlanego czci pasywnej

Jak ju wspomniano na pocztku rozdziau, projekt budowlany to
opracowanie niezbdne do uzyskania pozwolenia na budow sieci (lub
wpisu do rejestru) oraz do jego realizacji. Szczegowy zakres iform
projektu budowlanego okrela rozporzdzenie Ministra Infrastruktury
zdn. 3 lipca 2003 r.91. Rozporzdzenie to nie ogranicza zakresu opracowa projektowych powstaych w stadiach poprzedzajcych, a w
szczeglnoci projektw technologicznych, co jest szczeglnie wane
wprojektowaniu sieci szerokopasmowych. Wprzypadku telekomunikacji projekty budowlane najczciej obejmuj:
Projekty telekomunikacyjne sieci zewntrznych dla cile okrelonych relacji, obejmujcych trasy wzdu cigw komunikacyjnych
lub ich fragmenty, dla poszczeglnych miejscowoci lub ich czci, wsi, miast itp. Zakres rzeczowy projektu musi by precyzyjnie
zdefiniowany wSIWZ. Wpraktyce inwestycyjnej cao przedsiwzicia dzieli si na poszczeglne zadania ju na etapie opracowania koncepcji budowy sieci, tworzc tym samym harmonogram
realizacji przedsiwzicia. Naley przy tym pamita, i harmonogram jest jednym ztrzech nierozerwalnie poczonych elementw,
zktrych dwa pozostae to zakres ikoszt. Jakiekolwiek zmiany czy
91 Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury zdn. 3 lipca 2003 r. wsprawie szczegowego zakresu iformy projektu
budowlanego (DzU z2003 r., nr 120, poz.1133).
123
Naley zwrci szczegln uwag na fakt, e wtrakcie opracowania koncepcji budowy sieci jednostka samorzdowa musi wszystkie
porozumienia wstpne w tym zakresie przeoy na dokumentacje
prawn. Dokumentacja ta umoliwi projektantowi sporzdzajcemu
projekt techniczny zoenie owiadczenia o prawie jednostki samorzdowej lub upowanionego przez niego podmiotu do dysponowania
nieruchomociami lub ich czciami, na ktrych realizowana bdzie
inwestycja. Procedura negocjacji tych kwestii przez projektanta zreguy przedua cykl projektowania istanowi czsto podstaw do kwestionowania ustalonych wharmonogramie terminw opracowania.
Czas zaatwiania decyzji niezbdnych do rozpoczcia procesw
projektowania technicznego, pozyskania aktualnych map, zgd iwarunkw technicznych, wpraktyce inwestycyjnej wynosi kilka miesicy
(nie uwzgldniajc sytuacji szczeglnie skomplikowanych, np. uzgodnie z konserwatorami: zabytkw, przyrody, administracji lenej,
organami nadzoru grniczego czy wydziaami rolnictwa i melioracji
wodnych, wojskiem itp.).
Jednostka samorzdowa musi te wzi pod uwag fakt, e czsto
na terenie objtym planowanym przedsiwziciem inwestycyjnym
prowadzone s budowy innego rodzaju uzbrojenia terenu i infrastruktury kubaturowej, wistotny sposb zmieniajce zaoenia przyjte wkoncepcji budowy sieci. Rozwizanie tych kolizji lub warunki
techniczne niezbdne dla ich rozwizania stanowi rwnie materia
wyjciowy do projektowania.
124
przesunicia wjednym ztych elementw wpywaj bezporednio

na pozostae. Jedynie od dowiadczenia wykonawcy koncepcji zaley, czy czas przewidziany wharmonogramie bdzie wystarczajcy, aby przygotowa projekty budowlane w oczekiwanych terminach. Projekt techniczny budowy sieci musi by opracowany na
aktualnych podkadach geodezyjnych, uwzgldnia obwizujce
normy iprzepisy, aw szczeglnoci:
rozporzdzenia Ministra Infrastruktury z dn. 28 padziernika 2005 r. w sprawie warunkw technicznych, jakim powinny
odpowiada telekomunikacyjne obiekty budowlane iich usytuowanie (DzU z2005 r., nr 219, poz.1864);
norm Telekomunikacyjne sieci miejscowe. Linie kablowe.
Oglne wymagania ibadania, BN-89/8984-17/03;
norm Kanalizacja kablowa. Oglne wymagania ibadania, BN73/8984-05;
norm Telekomunikacyjne linie kablowe. Zblienia iskrzyowania zinnymi urzdzeniami uzbrojenia terenowego. Wymagania
ibadania, ZN-96/TP SA-004.
..
..
..
..
Projekt techniczny musi obejmowa zaprojektowanie przebiegu

kanalizacji teletechnicznej, ale take musi zawiera uzgodnienie tych
tras zarwno ze wszystkimi wacicielami infrastruktury na terenie
objtym projektem, jak i ze wszystkimi wacicielami gruntw, na
ktrych te przebiegi s projektowane. Projekt musi take uwzgldnia
wymagania organizacyjne zarzdcw drg w zakresie ograniczenia
moliwoci prowadzenia kanalizacji wotwartych wykopach, oraz bra
pod uwag konieczno stosowania innych technologii prowadzenia
kanalizacji, np. przeciski, przewierty. Oznacza to wpraktyce dugotrwae negocjacje, ktre wwarunkach polskich zajmuj czsto dwa
lata albo wicej. Bardzo wanym elementem wtej fazie procesu inwestycyjnego jest aktywne wczenie si jednostek samorzdowych,
szczeglnie w proces negocjacji z wacicielami gruntw warunkw
zgody na przejcie przez ich grunt zelementami infrastruktury.
Projekty telekomunikacyjne sieci radiowych obejmujce najczciej cile okrelone lokalizacje, wynikajce z planowania radiowego. Projekty sieci radiowych musz uwzgldnia wszystkie
uwarunkowania zwizane zochron rodowiska. Zakres rzeczowy
projektu musi by precyzyjnie zdefiniowany ju na etapie tworzenia SIWZ.
Projekty techniczne budowlane obiektw telekomunikacyjnych towarzyszcych budowanej sieci szerokopasmowej:
projekty techniczne instalacji wewntrznych wbudynkach;
projekty techniczne elementw pocze sieci z istniejcymi
operatorami (jeeli koncepcja budowy sieci przewiduje tak
wspprac).
....
Dokumentacja projektowa powinna by przekazana wformie papierowej ielektronicznej (naley sprecyzowa formaty/warstwy itd.,
wjakich maj zosta zapisane poszczeglne elementy dokumentacji

inaczej moe si okaza, e wersja jest, ito elektroniczna, ale nie
nadaje si do dalszego wykorzystania), a wymagania szczegowe
powinny by zawarte wogoszeniu oprzetargu.
6.5Zawarto projektu budowlanego budowy sieci warstwy
pasywnej
....
....
....
..
Projekt techniczny powinien by sporzdzony wczytelnej technice

graficznej oraz oprawiony wokadk formatu A-4, wsposb uniemoliwiajcy dekompletacj projektu, przy czym dopuszcza si opraw
wielotomow.
Operatorzy telekomunikacyjni eksploatujcy i utrzymujcy sieci
precyzuj czsto bardzo szczegowo swoje wymagania wodniesieniu do zawartoci projektu budowlanego wstosunku do poszczeglnych rodzajw sieci:
kanalizacji magistralnej, rurocigw kablowych;
kanalizacji rozdzielczej;
atake do:
Zgodnie zobowizujcymi przepisami prawa budowlanego, projekt

techniczny musi spenia wymagania dotyczce swej formy, amianowicie musi zawiera:
nazw, adres przedmiotu opracowania, numery ewidencyjne dziaek, na ktrych realizowany bdzie przedmiot tego projektu;
nazw inwestora oraz jego adres;
nazw iadres jednostki projektowania;
imiona inazwiska gwnego projektanta oraz projektantw opracowujcych wszystkie czci projektu technicznego wraz zokreleniem zakresu opracowania, ich specjalnoci inumerem posiadanych uprawnie budowlanych, dat opracowania ipodpisami; imi
i nazwisko weryfikatora, jego specjalnoci i numer posiadanych
uprawnie budowlanych oraz dat opracowania ipodpis; wreszcie
(najczciej) imi inazwisko kierownika projektu;
spis zawartoci projektu wraz zwykazem zaczonych do projektu
wymaganych przepisami szczeglnymi uzgodnie, pozwole iopinii, take specjalistycznych, oraz, stosownie do potrzeb, owiadcze waciwych jednostek organizacyjnych, o ktrych mowa
wart. 34 ust. 3 pkt 3 ustawy;
spis treci obejmujcy:
cz ogln opisujc przedmiot opracowania;
zakres opracowania;
podstaw opracowania;
opis projektowanych rozwiza;
wykaz norm iprzepisw;
spis rysunkw, przekroje poprzeczne, zaczniki zgodne ze spisem zawartoci tego projektu;
wypisy zewidencji gruntw, przez ktre przebiega projektowana sie.
125
126
schematw rozwinicia kanalizacji kablowej, ktre powinny pozwoli przeledzi tras kabla wiatowodowego czcego moduy
wyniesione, zprzedstawieniem np. przebiegu kanalizacji, numeracji itypu studni, dugociami przelotw midzy studniami, liczb
rur kanalizacyjnych, przebiegiem kabli, lokalizacj zczy, sposobem rozszycia kabli na przecznicy, sposobami oznakowania, zabezpieczenia studni itp.;
sposobu rozwizania kolizji zuzbrojeniem terenu, ciekami wodnymi, torami kolejowymi, drogami itp.;
rodzaju stosowanych materiaw.
Zbir takich danych dotyczcych zasad projektowania i budowy
sieci stanowi rodzaj normy zakadowej. Jest wydawany przez operatora telekomunikacyjnego wraz zwarunkami technicznymi do projektowania92.
6.6Zawarto projektu budowlanego budowy sieci
zwykorzystaniem technologii radiowej93
Wykorzystanie technologii radiowych wprojektowaniu sieci szerokopasmowych omwiono szczegowo wpierwszej czci poradnika94.
Zuwagi na zoono techniki radiowej, zawarto projektu budowlanego zwykorzystaniem technologii radiowej stanowi zawsze pewnego rodzaju oszacowanie, bdce wypadkow midzy teoretycznymi
zaoeniami inwestora oraz specyfikacj techniczn producenta. Na
etapie tworzenia zaoe do budowy sieci bardzo czsto nie uwzgldnia si warunkw rzeczywistych dla obszaru planowanej inwestycji,
takich jak np. przeszkody terenowe, ktre s czsto wystarczajcym
powodem do dyskwalifikacji takiego projektu w fazie realizacyjnej
budowy sieci. Z drugiej strony trudno wymaga od zamawiajcego
taki projekt specjalistycznej wiedzy na temat praktycznych aspektw
stosowania technologii radiowej. Dlatego w projekcie budowlanym
sieci radiowej, oprcz elementw wymienionych dla projektu budowlanego, trzeba zawrze wiele dodatkowych elementw, m.in.:
projekt rozmieszczenia poszczeglnych elementw systemu, stacji
bazowych, linkw punktpunkt itp., sporzdzony najczciej tylko
iwycznie zwykorzystaniem mapy (bez badania propagacji wterenie);
dokumenty potwierdzajce posiadanie rezerwacji czstotliwoci
przez inwestora, jeeli budowa sieci odbywa si bdzie zwykorzystaniem pasma licencjonowanego;
92 Przykadem takiego zbioru zasad moe by Projektowanie ibudowa sieci telekomunikacyjnej. Oglne zasady
projektowania ibudowy sieci kablowych, wydane przez Telefoni Netia SA, albo Telekomunikacyjna kanalizacja
kablowa. Oglne wymagania techniczne Telekomunikacji Polskiej SA, ktre s norm zakadow ZN-96 TP
SA-011.
93 Zob. Grzegorz Krawczyk, Business Solution Manager, Rozwizanie sieciowe itelekomunikacyjne wcentrum
konsultingu infrastruktura IT Projektowanie sieci radiowej aspekty techniczne iprawne, http://knowledgecenter.comarch.com/pl/?id=52.
Cz I, Jarosaw M. Janiszewski (red.), Fundacja Wspomagania Wsi, Warszawa 2011, rozdz. 4.
Z uwagi na specyfik technologii radiowych liczba formalnych pozwole niezbdnych do uzyskania pozwolenia na budow wzrasta
wniektrych przypadkach do 37. Pokazywane wfazie koncepcyjnej
kka na mapie czsto nie maj nic wsplnego zplanowaniem radiowym, chociaby dlatego, e dla tych celw potrzebna jest mapa
trjwymiarowa, wraz z okrelonymi wysokociami, typem obszaru
(las, woda, ki), rodzajem zabudowy (niska, wysoka) itp.
Rys. 18. Przykad projektu planowania radiowego sieci Netia SA.

Na rysunku przedstawiono przykadowe obliczenia iprzekroje dla
przse radiowych wykonanych woparciu otrjwymiarowy model terenu, dla ktrego wykonane zostay obliczenia.
Do oblicze wykorzystuje si informacje owysokoci zawieszonych
anten, typach anten, ich mocy nadawczej, aotrzymuje si midzy innymi profil przsa radiowego, straty mocy, odlegoci od przeszkd
terenowych oraz wiele innych parametrw niezbdnych do prawidowego zaplanowania toru radiowego.
127
w przypadku pasma otwartego, weryfikacj potencjalnych rde zakce pochodzcych od innych dziaajcych wtym pamie
urzdze, wraz zocen skutkw ograniczenia maksymalnej mocy
EIRP do poziomu 100 mW;
projekt zamocowania urzdze na masztach (dla wysokoci wikszej ni 3 m);
raporty oceny oddziaywania przedsiwzicia na rodowisko wraz
z decyzjami administracyjnymi w tym zakresie oraz zgody na
realizacj projektw w zaplanowanych lokalizacjach urzdze
nadawczo-odbiorczych.
128
Rys.19. Przykad oblicze zasigu dla stacji WiMAX95

Kolejny rysunek pokazuje na mapie za pomoc skali kolorw obliczeniowy poziom sygnau. Kolory jasnoniebieski izielony oznaczaj dobr jako sygnau, ty iczerwony z. Do symulacji uyto
numeryczny model terenu oraz odpowiedni, rekomendowany przez
producenta sprztu model propagacji fal radiowych.
Rys. 20. Przykadowa mapa obliczeniowego poziomu sygnau96

95 Wsppraca: Ireneusz Kumiski Netia SA.
96 Projekt planowania radiowego Netia SA obszaru Grodzisk Mazowiecki.
6.7Projekt wykonawczy
Projekt wykonawczy sporzdza si wprzypadku duych nietypowych lub skomplikowanych inwestycji. Nie ma potrzeby jego opracowania dla typowej budowy sieci lokalnej. Nie jest te wymagany do
uzyskania pozwolenia na budow98, wic mona pomin jego opracowanie.
97 Szczegowy zakres specyfikacji warunkw technicznych wykonania iodbioru robt patrz rozdzia 7.6.
98 Patrz zmiany do ustawy Pb z2009r., zamieszczone na stronie http://www.mi.gov.pl.
129
Projekt wykonawczy stanowi uszczegowienie dla potrzeb wykonawstwa rozwiza zawartych wprojekcie technicznym. Rozwizania
te nie mog narusza istoty zatwierdzonego projektu budowlanego.
Musz by zgodne zwarunkami pozwolenia na budow. Zakres opracowania zaley od rodzaju oraz zoonoci przedsiwzicia i moe
obejmowa:
projekty techniczne technologii, m.in. wzakresie rozwiza wynikajcych zwymaga szczegowych producentw/dostawcw dla
lokalizacji sprztu telekomunikacyjnego i z wytycznych dotyczcych: powierzchni, zapotrzebowania mocy energetycznej, uziemienia, wydajnoci chodniczej, dostpnoci powierzchni dla celw
montau, eksploatacji, konstrukcji do prowadzenia kabla zmasztu
do kontenera, zawieszenia lub ustawienia przecznicy itp., schematy studni kanalizacyjnej, gowicy, skrzynki itp., ale te ergonomii stanowiska zarzdzania, montau urzdze towarzyszcych
itp.;
projekty techniczne przejcia przez przeszkody terenowe, skrzyowania zdrogami publicznym, elaznymi, ciekami wodnymi itp.;
projekty teletechniczne, opracowane czsto w oparciu o warunki
techniczne wydane przez operatorw publicznych, do ktrych doczana jest budowana sie;
projekty techniczne rozwiza mocowania do masztu, zasilania
energetycznego, uziemienia, owietlenia (jeli jest wymagane
wdanym obszarze), wzmocnienia poszczeglnych elementw wykorzystywanych od innych wacicieli;
projekty techniczne rozwiza kolizji izblie zinnymi gestorami
sieci itp.;
przedmiar robt, kosztorys inwestorski, zbiorcze zestawienie kosztw;
zaoenia realizacji obejmujce problematyk organizacji wykonawstwa; zawieraj one m.in.: projekt zagospodarowania placu
budowy, zalecane metody wykonawstwa izwizane znimi wymogi
sprztowe, zaoenia organizacji iplanowania robt (harmonogramy) itp.;
projekt zawierajcy wycznie zacignicie rur kanalizacji wtrnej
do istniejcej kanalizacji pierwotnej itp.;
specyfikacj warunkw technicznych wykonania iodbioru robt97.
6.8Umowa oprace projektowe
130
Umowa oprace projektowe jest umow zawieran, tak jak wikszo umw wprocesie inwestycyjnym, woparciu oprzepisy Kodeksu
cywilnego. Umow o prace projektowe mona zaliczy do rodzaju
umw o dzieo. Na podstawie takiej umowy biuro projektowe zobowizuje si do wykonania przewidzianych w umowie prac, zgodnie z wymaganiami okrelonymi przez zamawiajcego (inwestora),
normami technicznymi projektowania i obowizujcymi przepisami
regulujcymi przedmiotowe kwestie, a take zgodnie z zasadami
iosigniciami wspczesnej wiedzy technicznej. Inwestor natomiast
zobligowany jest do odbioru prac projektowych ido zapaty wynagrodzenia. Podkreli naley, e cho co do zasady sprawowanie nadzoru
autorskiego naley do biura projektowego, to mona zawrze umow
oprace projektowe bez uwzgldnienia nadzoru autorskiego.
Jeeli umowa o prace projektowe nie uwzgldnia nadzoru autorskiego, co w praktyce jest bardzo rzadkim zjawiskiem, wwczas
moliwe jest zawarcie umowy odrbnej o nadzr autorski. Jest to
typowa umowa zlecenie. Przedmiotem tej umowy jest nadzorowanie poprawnoci wykonania budowy w stosunku do sporzdzonego
projektu. Czynnoci te sprowadzaj si do uzupenienia ikorygowania rozwiza projektowych wtoku rzeczywistej realizacji inwestycji
oraz do czuwania nad zgodnoci wykonawstwa robt zprojektem.
Wprzypadku stwierdzenia niezgodnoci podmiot sprawujcy nadzr
ma obowizek zawiadomi inwestora lub jego ustanowionego prawnie przedstawiciela (inspektora nadzoru), poniewa podmiot ten nie
moe wydawa polece bezporednich wykonawcy.
Zupenie odmienn procedur stosuje si dla zawarcia umw realizowanych w oparciu o ustaw o zamwieniach publicznych przy
wykorzystaniu standardw FIDIC.
6.9Udzia uczestnikw procesu inwestycyjnego
wprojektowaniu
Projektowanie jest procesem bardzo zoonym. Wymaga biecego rozstrzygania wielu kwestii szczegowych, ktre nie zostay zrnych przyczyn zapisane w SIWZ czy nastpnie w umowie o prace
projektowe, lub te ktrych nie mona byo przewidzie wczeniej
na etapie opracowania koncepcji sieci. Takie kwestie to np.: zmiana
trasy sieci liniowych lub lokalizacji stacji bazowej na skutek protestw
spoecznych lub braku zgody wacicieli nieruchomoci, ustalenia
wielkoci odszkodowania za uprawy dla wacicieli, wysoko opat
wnoszonych za zajcie terenu lub za prawo dostpu, brak propagacji
wwystarczajcym stopniu pokrywajcej teren wprzypadku projektu
sieci radiowych itp. Wtakich sytuacjach konieczne jest uzgodnienie
z jednostk samorzdow zamawiajc projekt techniczny sposobu
rozwizywania problemw tego typu, a take akceptacja rozwiza
zamiennych. Powinno to by czci sformalizowanego procesu kontroli zmian wprojekcie (ang. Change Management), oile wywieraj
6.10Kontrola postpw prac projektowych

Kolejnym wanym elementem wsppracy zamawiajcego z projektantem jest bieca kontrola postpu prac projektowych, a take realizacja przez projektanta poszczeglnych elementw projektu
budowlanego. Zakres prac projektowych obejmuje nie tylko sprawy
cile techniczne, ale rwnie wykonywanie szeregu czynnoci formalno-prawnych ikorzystanie zusug innych dostawcw, np. geodetw, prawnikw, inynierw, rzeczoznawcw, branystw, dostawcw
technologii itp.
Poziom tej wsppracy i poziom jej szczegowoci zaley w duym stopniu od ustale zakresu umowy z projektantem. Trzeba
podkreli, e wsppraca zprojektantem dotyczy wielu problemw
izagadnie: od kwestii wynagrodzenia, poprzez cay proces decyzji
formalno-prawnych umoliwiajcych projektowanie, po ocen zgodnoci przyjtych przez projektanta rozwiza z koncepcj budowy
sieci ianaliz ekonomiczn skutkw takich zmian.
W praktyce projektowania inwestycji telekomunikacyjnych bardzo
czsto mamy do czynienia z koniecznoci prowadzenia wielu rozmw zwacicielami gruntw, tumaczenia takiej, anie innej koniecznoci lokalizacji elementw infrastruktury telekomunikacyjnej, wykazywania braku jej szkodliwoci na ycie czowieka, anawet negocjacji
terminu wykonania planowanego zakresu rzeczowego. Niezalenie od
trudnoci w zakresie ustalenia aktualnego stanu prawnego wasnoci nieruchomoci, atake optymalizacji kosztw dla zleceniodawcy,
czsto okazuje si konieczne przeamywanie barier miejscowego
spoeczestwa irozbrajanie ywionej przez jego czonkw nieufnoci
wobec oficjalnych dokumentw, opinii czy wynikw bada. Wzwizku ztym istotny jest udzia przedstawiciela jednostki samorzdowej
wtym procesie. Organizowanie cyklu spotka zmieszkacami obszaru objtego opracowywanym zakresem rzeczowym projektu technicznego, tumaczenie iprzekonywanie osusznoci przyjtych rozwiza
szczegowych w zasadniczy sposb moe przyspieszy cay proces
131
one istotny wpyw na jeden z trzech podstawowych elementw:

harmonogram, zakres bd koszt przedsiwzicia. Z praktyki
wynika, e niefrasobliwo ibrak dyscypliny procesowej wtym zakresie powoduj znaczne przekroczenia planowanych budetw.
W praktyce inwestycyjnej istnieje take problem biecej koordynacji ikontroli postpw prac projektowych. Tego typu wsppraca ma przede wszystkim wyeliminowa rnice pomidzy przyjtymi
wkoncepcji budowy sieci rozwizaniami szczegowymi, zakadanymi jednak zreguy na duym poziomie oglnoci, aprojektowaniem
technicznym, ktre zistoty rzeczy ma okrela szczegy techniczne
iw konkretnych warunkach otoczenia zapewnia moliwo realizacji
zaoonego przedsiwzicia inwestycyjnego.
I znw olbrzymiego znaczenia nabiera kwestia przyjcia przez inwestora waciwego modelu realizacji inwestycji i wykorzystania do
tego celu instytucji inyniera kontraktu.
132
projektowania technicznego sieci. Iw tym przypadku konieczna jest

wsppraca zjednostk samorzdow.
Jednostka samorzdowa jako zamawiajca powinna wyznaczy
ze swej strony umocowanego przedstawiciela, zktrym wszystkie te
kwestie bd uzgadniane, co wistotny sposb uproci odbir projektu technicznego. Zuwagi na zakres kompetencji iskutki finansowe,
jakie poszczeglne ustalenia szczegowe mog wywrze, konieczne
jest skorzystanie zwiedzy eksperckiej osb lub podmiotw majcych
dowiadczenie wprowadzeniu tego typu przedsiwzi. Praktyka dowodzi, e wybrany na etapie zatwierdzenia lub tworzenia planu budowy sieci wykonawca lub partner majcy wprzyszoci zarzdza procesem eksploatacji iutrzymania sieci, rwnie powinien uczestniczy
aktywnie wtym etapie procesu inwestycyjnego.
Znana jest zasada zainwestowania jednego dolara wkontrol jakoci materiaw uytych do produkcji, co skutkuje oszczdnoci stu
dolarw w okresie gwarancji/eksploatacji. Dla sieci szerokopasmowych powysz zasad mona tak sparafrazowa: kada zotwka
zainwestowana wweryfikacj projektw, to sto zotych zaoszczdzonych na budowie ieksploatacji sieci.
Realizacja projektu w systemie PM inyniera kontraktu99 pozwoli
rwnie jednostce samorzdowej na uzyskanie rzetelnej informacji
opoziomie zaawansowania prac.
Jak wczeniej wspomniano, zpraktyki wynika, e wykonanie projektu wraz zuzyskaniem odpowiednich pozwole zajmuje nierzadko
nawet od 18 do 24 miesicy, wzalenoci od jakoci istopnia aktualnoci posiadanych przez orodki geodezyjne materiaw geodezyjnych, gstoci uzbrojenia w terenie, akceptacji spoecznej projektu
budowy, liczby przeszkd terenowych, takich jak cieki wodne, drogi
szynowe, ulice, chodniki; naley mie na uwadze rwnie cz zwizan zurzdzeniami isystemami. Wybudowanie czci liniowej przy
jednoczesnych opnieniach wpozostaych czciach, byoby niegospodarnoci. Synchronizacja poszczeglnych prac (drog wspominanego ju wielokrotnie planowania zintegrowanego) jest kluczowa
dla osignicia celu.
6.11Odbir projektu budowlanego iocena efektywnoci
zaproponowanych rozwiza
Procedura odbioru projektu technicznego zawsze nastpuje na
zasadach szczegowo opisanych w umowie o prace projektowe.
Wpraktyce inwestycyjnej nie przewiduje si innej moliwoci odbioru
dokumentacji projektowej. Zczynnoci tych sporzdzany jest protok odbioru.
Znacznie bardziej skomplikowanym problemem jest ocena efektywnoci zaproponowanych w projekcie rozwiza techniczno-ekonomicznych. W zasadzie jednostka samorzdowa nie jest w stanie
samodzielnie oceni prawidowoci przyjtych rozwiza izadanie to
99 Wprzypadku mniejszych przedsiwzi realizacja prowadzona jest przez kierownika projektu.
100 Analiza TCO spopularyzowana zostaa przez Gartner Group w1987 roku, pocztkowo jako narzdzie do oceny
cakowitych kosztw prowadzenia dziaa wdziedzinie IT. Przyjte dla IT podejcie sprawdza si ijest praktykowane wobszarze przedsiwzi telekomunikacyjnych.
133
powinno by przedmiotem dziaania inyniera kontraktu lub kierownika projektu. Trzeba zawsze pamita, e sie mona zaprojektowa
na wiele sposobw, zwykorzystaniem urzdze rnych dostawcw,
warto wic dokona weryfikacji projektw wanie pod ktem efektywnoci rozwiza, jak i przyszych kosztw eksploatacji wielokrotnie rozwizania bardzo atrakcyjne na etapie inwestycji okazyway
si rozwizaniami bardzo drogimi weksploatacji. Rozpatrywanie proponowanych rozwiza wperspektywie TCO (Total Cost of Ownership
cakowity koszt posiadania)100 narzucaoby zasady gospodarnoci.
Oczywicie, sporzdzanie takich analiz przy odbiorze projektu jest
mao racjonalne i czsto wrcz nierealne. Naley tu take akceptowa prawa autorskie projektanta oraz uwzgldnia fakt, e w dziedzinach tak szerokich, jak projektowanie sieci isystemw telekomunikacyjnych, polaryzacja pogldw technicznych jest bardzo dua.
Uwzgldni te trzeba, e projekt budowlany jest rozwiniciem technicznym koncepcji budowy sieci iwanie na etapie odbioru koncepcji
budowy sieci powinna by przeprowadzona dogbna analiza poprawnoci przyjtych zaoe. Koncepcja stanowi zawsze materia wyjciowy do projektowania technicznego.
Zwracamy zatem uwag na konieczno cisej wsppracy zamawiajcego z projektantem na etapie prowadzenia caego procesu projektowania sieci. Bez dowiadczenia i wiedzy z dziedziny
projektowania, ale te eksploatacji systemw telekomunikacyjnych
i wiadczenia usug telekomunikacyjnych, trudno oceni zarwno
kompletno opracowa, jak i ich opcjonalno. Warto na tym etapie mie ju uoony model wsppracy z zarzdc sieci i wsplnie
znim oceni efektywno techniczn iekonomiczn przyjtych rozwiza. Idealnym rozwizaniem byoby, aby wanie przedstawiciel
przyszego zarzdcy sieci by czonkiem komisji odbioru projektu
budowlanego oraz pozostaych warstw sieci. Pozwolioby to unikn
wielu problemw w momencie, gdy sie zostanie ju wybudowana.
(Pamitajmy, e koszty opracowa projektowych stanowi ok. 10%
wartoci nakadw niezbdnych na jej zbudowanie, za po zakoczeniu budowy nastpuje etap eksploatacji, na ktrym wszystkie koszty operacyjne zawsze bd obcia jednostk samorzdow jako
waciciela sieci). Rozwizanie takie ma zalety wynikajce z wiedzy
i umiejtnoci kadry operatora, wobec czego pozwala na fachowy
ibardziej wymagajcy odbir. Wad rozwizania jest denie do takiego skonfigurowania sieci, urzdze, systemw zarzdzania inadzoru, jakie bdzie najbardziej korzystne dla tego operatora. Moe
to wkonsekwencji doprowadzi do zatracenia neutralnoci sieci ijej
dostpnoci dla innych operatorw.
Oczywicie rozwizanie takie nie zawsze jest moliwe z rnych
przyczyn, np. z braku moliwoci wyboru operatora infrastruktury
w drodze postpowania przetargowego z powodu braku podmiotu
134
takiego zamwienia, lub te wprzypadku, gdy skala projektu nie jest

zbyt obszerna. W takiej sytuacji komisja odbioru projektu powinna
oprcz inwestora, inyniera kontraktu lub kierownika projektu zaprosi dodatkowo do udziau wjej pracach ekspertw izb gospodarczych,
specjalistw wyszych uczelni ioperatorw telekomunikacyjnych.
6.12Pozwolenie na budow101
W niektrych pracach budowlanych czy instalacyjnych wymagane
jest uzyskanie pozwolenia na budow. Wzwizku ze sformalizowanym charakterem tych dziaa konieczne jest zoenie odpowiednich
wnioskw wynikajcych z przepisw ustawy z dnia 7 lipca 1994 r.
Prawo budowlane (DzU z 2006 r., nr 156, poz.1118 z pn. zm.)
oraz ustawy zdnia 27 marca 2003 oplanowaniu izagospodarowaniu
przestrzennym (DzU z2003 r., nr 80, poz. 717 zpn. zm.), ktre
reguluj wszelkie kwestie wtym zakresie.
Najwaniejszym dokumentem jest wniosek opozwolenie na budow, do ktrego naley doczy:
cztery egzemplarze projektu budowlanego wraz zopiniami, uzgodnieniami, pozwoleniami iinnymi dokumentami wymaganymi przepisami szczeglnymi, wraz zowiadczeniami projektantw;
owiadczenie oposiadanym prawie do dysponowania nieruchomoci na cele budowlane;
decyzj owarunkach zabudowy izagospodarowania terenu, jeeli jest ona wymagana zgodnie zprzepisami ustawy oplanowaniu
izagospodarowaniu przestrzennym;
specjalistyczne opinie, o ktrych mowa m.in. w ust. 3 ustawy
Prawo budowlane;
upowanienie dla osoby skadajcej wniosek opozwolenie na budow.
Na podstawie naszych dotychczasowych dowiadcze zwizanych
zrealizacj typowych inwestycji wzakresie budowy sieci szerokopasmowych przewodowych ibezprzewodowych, moemy zca odpowiedzialnoci stwierdzi, e przygotowanie projektu to najtrudniejszy inajbardziej pracochonny etap wcaym procesie inwestycyjnym.
Naley te pamita, e etap ten powtarza si w budowie kadej
warstwy sieci.
Przyjcie projektu budowlanego umoliwia inwestorowi przystpienie do kolejnego etapu procesu inwestycyjnego, jakim jest budowa sieci szerokopasmowej.
101 Zob. zmiana ustawy Pb z2009 r.
135
7.Budowa sieci
szerokopasmowych
Budowa sieci szerokopasmowych
136
Po uzyskaniu pozwolenia na budow102 i jego uprawomocnieniu,

kolejnym etapem procesu inwestycyjnego budowy sieci szerokopasmowych jest fizyczna realizacja budowy sieci. I podobnie jak to
miao miejsce w procesie projektowania, podstawowym dokumentem s tu opracowane i przyjte projekty budowlane budowy
sieci. Trzeba pamita, e sie
telekomunikacyjna stanowi zawsze wiksz cao, obejmujc
swym zasigiem gmin, powiat
czy wojewdztwo, proces realizacji jest wic z reguy rozproszony na poszczeglne odcinki
linii kablowych czy poszczeglne
stacje radiowe. Wymaga to prowadzenia wielu rwnolegych realizacji i ich wzajemnej koordynacji planowania zintegrowanego.
Naley dodatkowo mie na uwadze dostpno urzdze kocowych,
moliwo uruchamiania usug na terenach, na ktrych prace liniowe zostay zakoczone iodebrane. Trudno sobie wyobrazi sytuacj,
wktrej wybudowana cz liniowa bdzie oczekiwaa wiele miesicy
na wczenie do warstwy aktywnej ina odwrt.
Praktyka prowadzenia budowy sieci szerokopasmowych pokazuje rwnie, e proces projektowania, uzyskania koniecznych zgd
ipozwole na budow nie zawsze przebiega wterminach planowanych i okrelonych w harmonogramie budowy sieci, opracowanym
na etapie koncepcji budowy sieci. Czsto bywa itak, e pewne projekty wyprzedzaj terminy, z innymi za s znaczne kopoty. Moe
si wwczas zdarzy, e na skutek przewlekych procesw realizacja
inwestycji tak si opni, e doprowadzi to do utraty czci rodkw wsplnotowych albo do powstania zupenie innych sytuacji ni
przewidziane w analizach prowadzonych na etapie opracowywania
studium wykonalnoci projektu. Biece ledzenie przebiegu cieki
krytycznej w ramach zintegrowanego planowania jest wic jednym
z elementw sukcesu! Nie naley te w takim wypadku zapomina
oprocesie zarzdzania zmian.
Chcc zatem sprawnie zarzdza procesem budowy sieci, jednostka samorzdowa musi podj decyzj, czy bdzie kontynuowaa
wspprac z przedsibiorstwem projektowym i poszerzy zakres tej
wsppracy okolejny zakres rzeczowy, obejmujcy wykonawstwo robt. Przedsibiorstwa wykonawcze najczciej prowadz wasne pracownie projektowe lub cile wsppracuj ztakimi pracowniami.
Oferta przedsibiorstw wykonawczych w telekomunikacji najczciej obejmuje:
budow telekomunikacyjnych sieci wiatowodowych, miedzianych
oraz systemw teleinformatycznych iteletechnicznych wraz zinfrastruktur towarzyszc;
102 Po zmianie ustawy Pb nie bdzie wymagane, ale bdzie wymagana decyzja orejestracji.
Przedsibiorstwa realizujce kompleksowo inwestycje telekomunikacyjne poza budow (czyli fizyczn realizacj) sieci pasywnej iaktywnej, zajmuj si rwnie zadaniami integracyjnymi i synchronizacyjnymi na poziomie elementu sieci (ang. Network element), jak
i systemu, w tym integracj z systemem nadzoru, CRM i billingu.
Wsytuacji, wktrej inwestor decyduje si na rozdzielenie prac, krytycznym jest dokadne zdefiniowanie interfejsw, protokow wymiany informacji, sposobu synchronizacji sieci jak izakresu
7.1Budowa infrastruktury optycznej drog rozwoju
spoeczestwa informacyjnego miast iwsi
Dynamiczny rozwj telekomunikacji iteleinformatyki, jaki moglimy obserwowa wostatniej dekadzie, nie byby moliwy bez wiatowodu jako medium transmisyjnego. Oczywiste zalety wiatowodu (zasig iszybko transmisji,
trwao, niewraliwo na zakcenia i brak generowania przez
wiatowd zakce dla innych
mediw), s take argumentami
za budowaniem ptli miejskich
woparciu otechnik wiatowodow. Dzisiejsze sieci wiatowodowe to niejednokrotnie due
struktury, budowane zwykorzystaniem technik xWDM, zapewniajce przepywnoci spotykane
dotd w sieciach rozlegych. Obserwujemy te obecnie silny trend
rozbudowy infrastruktury optycznej w d w kierunku dostpu
abonenckiego. Wwielu krajach funkcjonuj ju sieci wiatowodowe
FTTH (Fiber to the home). Take w Polsce powstay pierwsze takie
sieci pilotaowe, co wskazuje jednoznacznie kierunek rozwoju sieci
transmisji danych icoraz szersz rozbudow infrastruktury wiatowodowej. Problematyka ta zostaa zaprezentowana wpierwszej czci poradnika. Tu chcemy zwrci jedynie uwag na dwa podstawowe
elementy budowy architektury sieci:
137
budow kanalizacji kablowej;

budow imonta linii napowietrznych;
budow przse radioliniowych;
budow sieci LAN;
budow iuruchamianie systemw transmisji xDSL;
monta iuruchamianie urzdze teletransmisyjnych stacyjnych;
przeczenie abonentw istniejcych sieci telekomunikacyjnych
wraz zcentralami telekomunikacyjnymi, atake podczanie nowych abonentw;
dokumentacj powykonawcz wraz zpomiarami sieci;
kompleksowe prowadzenie projektu;
nadzr inwestorski.
138
1. Struktura sieci
Najoglniej struktur sieci wiatowodowej moemy podzieli (ze
wzgldu na rozlego ipenion funkcj) na nastpujce obszary:
sie szkieletow;
sie dystrybucyjn;
sie dostpow.
Oczywicie powysza klasyfikacja jest do pynna. Dzisiejsze sieci
szerokopasmowe musz sprosta wymaganiom obsugi zrnicowanego ruchu telekomunikacyjnego i elastycznoci wzgldem rnych
rodzajw transmisji (jak np. Ethernet, ATM, SDH, Fiber Channel),
dlatego czasem nawet sie metropolitaln mona potraktowa jako
struktur szkieletow wskali danego obszaru.
2. Topologia sieci
Drugim kryterium, ze wzgldu na ktre moemy rozpatrywa struktur sieci, jest jej topologia. Wtym jednak przypadku najczstszym
rozwizaniem, zjakim bdziemy mieli do czynienia, bdzie topologia
piercienia, uzupeniana w dostpie lokalnym strukturami gwiazdy
(drzewa), jak np. pasywna sie optyczna PON.
Rys. 21. Przykadowa struktura sieci

7.2Dostp abonencki
Dla uzyskania penego efektu budowa sieci szerokopasmowej musi
by zakoczona u abonenta kocowego. Co prawda zakres budowy
sieci szerokopasmowej realizowanej przez jednostk samorzdow
nie obejmuje odcinka ostatniej mili idostpu wgranicach nieruchomoci, warto jednak zwrci uwag na fakt, e Minister Infrastruktury
wyda rozporzdzenie zmieniajce warunki techniczne, jakim musz
odpowiada budynki i ich usytuowanie103. Rozporzdzenie, oprcz
usytuowania i szczegowych warunkw technicznych, jakie musz
103 Rozporzdzenie MI z12.03.2009 ozmianie warunkw technicznych, jakim musz odpowiada budynki iich
usytuowanie (DzU z2009 r., nr 56, poz.46).
Internet
SSz - n
ISPi
Sie szerokopasmowa
Obszar finansowania EU
Punkt styku
Wze dostpowy
ISPn
Realizator ostatniej mili

Przycze budynkowe
Abonent
Obszar dziaania i oceny inwestycji

Instalacja teletechniczna zgodnie z WT
Rys. 22. Instalacja wewntrzbudynkowa ostatnim elementem

dostpu do Internetu
Instalacje telekomunikacyjne wewntrz budynku musz by prowadzone wwydzielonych kanaach lub szybach instalacyjnych. Dziki
temu s chronione przed zniszczeniem inielegalnymi podczeniami
do sieci telefonicznej i telewizji kablowej. Instalacje telekomunikacyjne wbudynkach oraz zwizane znimi urzdzenia musz zapewni
bezkolizyjno ibezpieczestwo uytkownikom budynku.
139
spenia budynki, reguluje rwnie zasady wykonywania instalacji telekomunikacyjnych wbudynkach.

Najwaniejsz zmian jest naoenie na inwestora obowizku wyposaania budynku winstalacj telekomunikacyjn, obejmujc cay
odcinek od poczenia z publiczn sieci telekomunikacyjn a do
gniazda abonenckiego. Dotychczas budynek nie musia by wyposaony, a jedynie przystosowany do wyposaenia w instalacj telekomunikacyjn. Wprowadzane przepisy zobowizuj inwestorw do
naleytego przygotowania budynkw do potrzeb zwizanych zdostpem do sieci szerokopasmowych, co oznacza obowizek wykonania
instalacji wewntrzbudynkowych i przyczy telekomunikacyjnych
umoliwiajcych podczenie sieci telefonicznych, radia, telewizji
idostpu szerokopasmowego do Internetu. Rozporzdzenie sprawio,
e dostawcy komunikacji elektronicznej doczekali si rwnego traktowania z dostawcami innych mediw: energii elektrycznej, wody,
kanalizacji igazu.
140
Rozporzdzenie porzdkuje sposb poczenia instalacji telekomunikacyjnej wewntrz budynku zpubliczn sieci telekomunikacyjn.
Poczenie takie powinno by usytuowane na pierwszej podziemnej
lub pierwszej nadziemnej kondygnacji budynku, aw przypadku systemu radiowego na jego najwyszej kondygnacji w odrbnym pomieszczeniu lub szafce.
Jest to niezwykle wany element cigu logicznego budowy sieci
szerokopasmowej, gdy dostawca usugi ostatniej mili bdzie mia
moliwo wczenia abonenta wzakresie od granicy nieruchomoci
do gniazda abonenckiego. Jednoczenie jednak rozporzdzenie sprawia, e to organ administracyjny samorzdu lokalnego bdzie musia
wskaza operatora dostpu abonenckiego (przedsibiorc telekomunikacyjnego) operujcego wdanym terenie na kade wezwanie inwestora, chociaby dla ustalenia warunkw technicznych przyczenia
do sieci, ktre musz sta si kolejnym elementem projektu budowlanego inwestycji mieszkaniowych.
Budowa sieci dostpowej objta jest zakresem ostatniej mili
i nie moe by finansowana ze rodkw unijnych w ramach budowy sieci szerokopasmowych. Zakres ten powinien by zrealizowany
przez przedsibiorcw telekomunikacyjnych dostarczajcych usugi
abonenckie klientom kocowym.
7.3Wybr sposobu realizacji budowy sieci
szerokopasmowych
W praktyce spotykamy si zrnymi systemami realizacji inwestycji budowlanych. Wybr konkretnego typu realizacji przez inwestora
jest wypadkow wielu czynnikw izaley m.in. od:
rodzaju posiadanego kapitau (inwestorzy publiczni, czyli JST,
iprywatni);
rodzaju prowadzonej dziaalnoci gospodarczej (inwestorzy prowadzcy dziaalno budowlan oraz prowadzcy inn dziaalno);
zakresu dowiadczenia w prowadzeniu inwestycji budowlanych,
szczeglnie infrastrukturalnych (inwestorzy dowiadczeni, czyli
czsto iwielokrotnie dokonujcy zakupu usug budowlanych/technologii, oraz niedowiadczeni, czyli ci, ktrzy z takimi zadaniami
maj do czynienia albo rzadko, albo wcale);
warunkw podmiotu finansujcego projekt budowy sieci.
Najbardziej godny polecenia jest system zarzdzania projektem
(PM Project Management). Jest to bardzo wygodny dla inwestora
system realizacji, stosowany przy realizacji projektw zwykorzystaniem funduszy UE. Charakteryzuje si nastpujcymi cechami:
inwestor jest reprezentowany bezporednio przez zarzdzajcego projektem project managera i/lub program directora (PM/PD
wzalenoci od zakresu, wielkoci, stopnia skomplikowania);
inwestycja jest zarzdzana kompleksowo przez wyspecjalizowan
firm doradcz;
inwestycja jest podzielona na szereg pakietw/moduw (zakresw
7.4Analiza wpywu otoczenia prawnego na proces budowy

Proces inwestycyjny wtelekomunikacji jest procesem czsto wieloletnim. Dlatego jego prowadzenie, niezalenie od przyjtego systemu realizacji, uzalenione jest wduym stopniu od prawnych aspektw tej dziaalnoci. Przed rozpoczciem kadego zetapw budowy
sieci konieczne jest zatem sprawdzenie zakresu zmian, jakie zostay wprowadzone dla szeroko rozumianej dziaalnoci inwestycyjnej
wtelekomunikacji.
Najwiksz pomoc wprowadzeniu procesw budowy sieci szerokopasmowych inwestujcy operatorzy otrzymuj ze strony Prezes
UKE, ktra zamieszcza na swoich stronach internetowych informacje
owszystkich biecych zmianach imodyfikacjach odnoszcych si do
caego procesu inwestycyjnego wtelekomunikacji. Opracowane przy
udziale Prezes UKE Bariery procesu inwestycyjnego w telekomunikacji, przyjte 26 sierpnia 2008 r. jako Stanowisko Komitetu Rady
Ministrw do Spraw Informatyzacji icznoci wsprawie barier procesu inwestycyjnego wtelekomunikacji104, stanowi skarbnic wiedzy
dla jednostki samorzdowej jako przyszego inwestora budowy sieci szerokopasmowych oistniejcych problemach, ale iplanowanych
zmianach.
Jedn z takich zmian jest wanie zmiana Prawa budowlanego
(skierowana przez Prezydenta RP do Trybunau Konstytucyjnego).
Na szczegln uwag zasuguj nowe przepisy tam zawarte. Oto ich
krtki opis:
Obowizek uzyskania pozwolenia na budow lub zgoszenia robt budowlanych zastpiono procedur wpisu do rejestru robt
budowlanych. Istnieje jednak uzasadniona obawa inwestorw telekomunikacyjnych, e zmiany te mog skutkowa wydueniem
procesw inwestycyjnych wsytuacji, gdy budowa lub roboty budowlane dotycz przedsiwzi wymagajcych uzyskania decyzji
o uwarunkowaniach rodowiskowych. Dla przedsiwzi takich
104 Patrz: www.uke.gov.pl, 03.02.09.
141
rzeczowych robt) wzajemnie powizanych iskoordynowanych ze

sob;
umowy s zawierane bezporednio przez inwestora, reprezentowanego przez project managera, zwykonawc kadego zpakietw/moduw;
pozyskiwanie wykonawcw odbywa si sukcesywnie wraz ze spywem dokumentacji technicznej;
project manager monitoruje proces poprzez podejmowanie ostatecznych decyzji odnonie wszelkich zdarze realizacyjnych;
inwestor posiada moliwo szybkiego reagowania na potencjalne
nieprawidowoci, co ogranicza w istotny sposb poziom ryzyka
inwestycyjnego;
system daje moliwo rwnolegego projektowania i realizacji
inwestycji, co wefekcie przyspiesza cay proces inwestycyjny.
142
bdzie bowiem wymagana decyzja o rejestracji budowy, ktrej

uzyskanie moe si okaza pracochonne. Ustawa nie przewiduje
sankcji dla organu administracji za niewydanie w terminie decyzji o rejestracji budowy (w odrnieniu od obowizujcych teraz
przepisw przewidujcych kary za niewydanie wterminie decyzji
o pozwoleniu na budow). Ponadto, dotychczasowy stan prawny
umoliwia instalowanie na obiektach budowlanych, tylko na podstawie zgoszenia, urzdze mogcych znaczco oddziaywa na
rodowisko, za na gruncie uchwalonej ustawy instalowanie takich urzdze, dla ktrych konieczne jest przeprowadzenie oceny
oddziaywania na rodowisko, bdzie wymagao uzyskania decyzji
orejestracji budowy.
Skrcono terminy proceduralne, dziki czemu inwestor bdzie
mg przystpi do budowy po upywie 30 dni od daty zgoszenia.
Ograniczone zostay prawa osb trzecich, co oznacza, e prawo
ssiadw do blokowania inwestycji zostanie ograniczone. Ssiedzi
nie bd ju stron wpostpowaniu administracyjnym koczcym
si wydaniem decyzji o pozwoleniu na budow. Bd si mogli
jedynie wypowiada na etapie wydawania decyzji lokalizacyjnej
lub uchwalania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
Obligatoryjnym dokumentem stanowicym podstaw do wykonania projektu budowlanego oraz rejestracji budowy bdzie zgoda
urbanistyczna.
Odstpiono od obowizku zamieszczania w projekcie budowlanym owiadcze dostawcw mediw ozapewnieniu dostaw (cho
wdalszym cigu wykonanie przyczy wymaga uzyskania warunkw technicznych dostawcy oraz uzgodnienia projektu wZUD).
Zniesiono decyzj wsprawie pozwolenia na uytkowanie.
Warto te zwrci uwag na zmian przepisw ooddziaywaniu na

rodowisko. Ustawa z3 padziernika 2008 r. oudostpnieniu informacji orodowisku ijego ochronie, udziale spoeczestwa wochronie
rodowiska oraz oocenach oddziaywania na rodowisko105 jest odpowiedzi na zarzuty Komisji Europejskiej dotyczce nieprawidowej
transpozycji do prawa polskiego regulacji unijnych w zakresie ocen
oddziaywania na rodowisko, zwaszcza dyrektywy Rady 85/337/
EWG z 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny skutkw wywieranych
przez niektre przedsiwzicia publiczne i prywatne na rodowisko
naturalne.
Nowa ustawa wprowadza trzy zasadnicze zmiany:
mechanizm podwjnej oceny: pierwszej, przeprowadzanej na etapie planowania przedsiwzicia ikoczcej si wydaniem decyzji
orodowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizacj przedsiwzicia, oraz drugiej, przeprowadzanej ju na etapie postpowania owydanie konkretnej decyzji pozwolenia na budow;
105 DzU z2008 r., nr 199, poz. 1227.
Obsuga prawna procesu inwestycyjnego jest niezwykle wanym

czynnikiem zabezpieczajcym cay proces od strony formalno-prawnej. Brak odnonych postanowie na kadym jego etapie moe stanowi ryzyko dla wszystkich stron, aprzede wszystkim dla zamawiajcego. Nieumiejtne zapisy prawne, zarwno na etapie tworzenia
SIWZ, jak ina etapie umowy, mog spowodowa parali caego procesu inwestycyjnego ikonieczno zwrcenia si do sdu orozstrzygnicie problemw, co zawsze niekorzystnie odbija si na przedsiwziciu budowlanym. Oczywicie wykonawca moe liczy na to, e
wczasie trwania budowy nie wydarzy si nic, co zakcioby jej przebieg. Zamiast jednak liczy na szczcie, lepiej postara si o profesjonalne zabezpieczenie prawne i skorzysta z pomocy wyspecjalizowanych podmiotw zewntrznych, zapewniajcych kompleksow
obsug prawn kadego etapu inwestycji.
Znaszego dowiadczenia wynika jednak, e nowe regulacje prawne czsto wcale nie uatwiaj prowadzenia procesu inwestycyjnego,
za zielone wiato dla wykorzystania funduszy unijnych nie spowodowao liberalizacji wielu regulacji prawnych, czasami je wrcz zaostrzyo. Warto mie to na uwadze.
7.5Zakres rzeczowy przedmiotu budowy sieci.
Przygotowanie procedury wyboru wykonawcy.
Wybr wykonawcy budowy sieci
Zakres rzeczowy przedmiotu budowy sieci szerokopasmowej jest
za kadym razem okrelany wprzygotowanym projekcie budowlanym,
imoe obejmowa wybrane obszary geograficzne, odcinki liniowe czy
obiekty wieowe wnajrniejszych konfiguracjach. Podzia przedsiwzicia inwestycyjnego na zadania inwestycyjne wraz zokreleniem
terminw realizacji powinien by zdefiniowany szczegowo na etapie
opracowania koncepcji budowy sieci istudium wykonalnoci. Trzeba
jednak zaznaczy, e nie jest to poziom szczegowoci wymagany
na etapie realizacji budowy. Wymagane jest sporzdzenie harmonogramu szczegowego, oczym powiemy wrozdz. 7.10.
143
nowe zasady udziau organizacji ekologicznych w prowadzonych

postpowaniach: obecnie nie musz uzasadnia swego interesu
miejscem swego dziaania i nie wie ich wyznaczony termin na
skadanie uwag iwnioskw (uprzednio 21 dni); ponadto organizacja ekologiczna uczestniczc na prawach strony wpostpowaniu,
ma prawo wniesienia odwoania od decyzji organu do sdu administracyjnego take wtedy, gdy dana organizacja nie braa udziau wsamym postpowaniu zmierzajcym do wydania zaskaronej
decyzji;
powouje si nowe wyspecjalizowane organy waciwe do wydawania ocen oddziaywania na rodowisko. Zajmowa si tym bd
generalny i regionalny dyrektor ochrony rodowiska. Przejmuj
oni od wojewodw kompetencje wzakresie ocen oddziaywania na
rodowisko.
144
Warto raz jeszcze przypomnie, e jednostka samorzdowa zaraz po dokonaniu wyboru sposobu isystemu realizacji budowy sieci
szerokopasmowych powinna ju na tym etapie zdecydowa oformie
eksploatacji iutrzymania sieci ipotwierdzi przyjte wkoncepcji budowy sieci modele biznesowe. Jeszcze lepiej byoby, gdyby istniay
ju podpisane umowy czy porozumienia z przyszym zarzdc sieci
operatorem infrastruktury. Uatwi to w znakomity sposb prowadzenie budowy, skrci procedury uruchomieniowe i odbiorcze, a w
praktyce powinno oznacza, e odbiorem sieci zajmie si podmiot
powoany do eksploatacji iutrzymania sieci.
Przed formalnym przystpieniem do wyboru wykonawcy konieczne jest, chociaby zuwagi na czas upywajcy midzy jej opracowaniem, sporzdzeniem projektu i przystpieniem do realizacji budowy, potwierdzenie przyjtych wkoncepcji budowy sieci rozstrzygni
szczegowych, dotyczcych np. podziau na zadania ietapy realizacyjne, zakresu dostaw materiaw iurzdze niezbdnych do budowy
sieci (tak zwane dostawy inwestorskie), miejsca isposobu skadowania materiaw, rozruchu technologicznego sieci iurzdze, szkolenia
zobsugi itp.
Zlecenie budowy sieci wymaga wyonienia wykonawcy/wykonawcw, najczciej wdrodze postpowania przetargowego. Szczegowy
tryb przeprowadzania przetargu reguluj przepisy Ustawy ozamwieniach publicznych. Wogoszeniu ozamwieniu trzeba okreli:
Sekcja I. Dane zamawiajcego oraz rodzaj zamawiajcego
Sekcja II. Przedmiot zamwienia
II.1. Okrelenie przedmiotu zamwienia
II.1.1. Nazwa nadana zamwieniu przez
zamawiajcego
II.1.2. Rodzaj zamwienia
II.1.3. Okrelenie przedmiotu oraz wielko
lub zakres zamwienia
II.1.4. Wsplny Sownik Zamwie
(ang. CPV Common Procurement Vocabulary)
II.1.5. Czy dopuszcza si zoenie oferty
czciowej?
II.1.6. Czy dopuszcza si zoenie oferty
wariantowej?
II.1.7. Czy przewiduje si udzielenie zamwie
uzupeniajcych?
II.2. Czas trwania zamwienia lub termin wykonania
Sekcja III. Informacje ocharakterze prawnym,
ekonomicznym, finansowym, technicznym
III.1. Warunki dotyczce zamwienia. Informacje na
temat wadium
III.2. Warunki udziau. Opis warunkw udziau
wpostpowaniu oraz opis sposobu dokonywania oceny
speniania tych warunkw. Informacje oowiadczeniach
idokumentach, jakie maj dostarczy wykonawcy
Przygotowanie szczegowego opisu przedmiotu zamwienia, warunkw udziau wpostpowaniu oudzielenie zamwienia publicznego, kryteriw oceny ofert, opisu ceny wykonania zamwienia iinnych
informacji niezbdnych do przeprowadzenia postpowania o udzielenie zamwienia publicznego na wykonanie robt budowlanych
(w dowolnym trybie), dostawy i instalacji sprztu teleinformatycznego, pozyskania infrastruktury wiatowodowej wtrybie IRU, utworzenia centrum zarzdzania sieci, uruchomienia billingu i centrum
obsugi, a take uczestnictwo w przygotowaniu i przeprowadzeniu
przetargw powinno nalee do obowizkw inyniera kontraktu.
Procedura itryb wyboru wykonawcy zostay szczegowo omwione w pierwszej czci poradnika, gdzie rwnie przedstawiono zawarto specyfikacji istotnych warunkw zamwienia (SIWZ).
Prawo zamwie publicznych nakada na zamawiajcego obowizek
sporzdzenia SIWZ, bez wzgldu na przedmiot iwarto zamwienia
oraz tryb, wjakim prowadzone jest postpowanie. Wyjtek stanowi
tryb licytacji elektronicznej, gdzie SIWZ zastpiona jest obszernym
ogoszeniem olicytacji sporzdzonym zgodnie zart. 75, ust. 2 Pzp.
Zkolei wzamwieniu zwolnej rki funkcj specyfikacji peni informacje niezbdne do przeprowadzenia postpowania, ktre w trybie
art. 68, ust. 1 Pzp zamawiajcy przekazuje wykonawcy wraz zzaproszeniem do negocjacji. Zawarto SIWZ okrela art. 36, ust.1 Pzp,
rnicujc t tre wzalenoci od trybu postpowania oraz wartoci
zamwienia. Jeli zamawiajcy korzysta z tak zwanych instrumentw wspomagajcych postpowanie, jak np. aukcji elektronicznej po
przetargu nieograniczonym bd ograniczonym, wzgldnie ustanawia
dynamiczny system zakupw, wwczas specyfikacja powinna dodatkowo zawiera informacje na ten temat okrelone w art. 36 ust. 2
Pzp.
145
wcelu potwierdzenia spenienia warunkw udziau

wpostpowaniu
Sekcja IV. Procedura
IV.1. Tryb udzielenia zamwienia
IV.2. Kryteria oceny ofert
IV.2.1. Kryteria oceny ofert
IV.2.2. Czy wykorzystana bdzie aukcja
elektroniczna?
IV.3. Informacje administracyjne
IV.3.1. Adres strony internetowej, na ktrej
dostpna jest specyfikacja istotnych warunkw
zamwienia
IV.3.4. Termin skadania wnioskw odopuszczenie
do udziau wpostpowaniu lub termin skadania
ofert
IV.3.5. Termin zwizania ofert
IV.3.13. Informacje dodatkowe, wtym dotyczce
finansowania projektu ze rodkw Unii Europejskiej.
146
Specyfikacja istotnych warunkw zamwienia powinna stanowi

kompendium wiedzy dla wykonawcy na temat warunkw przystpienia do postpowania oraz realizacji zamwienia. Jest to podstawowy
dokument niezbdny do rozpoczcia procedury wyboru dostawcy lub
usug. SIWZ musi jednoznacznie iw sposb wyczerpujcy przedstawi wszystkie informacje niezbdne dla wykonawcw do sporzdzenia ofert odpowiadajcych zamawiajcemu.
Dodatkowym dokumentem, ktry moe by zacznikiem do specyfikacji istotnych warunkw zamwienia, jest specyfikacja techniczna wykonania iodbioru robt (STWiOR). Wdokumencie tym
zawiera si nastpujce wymagania szczegowe:
I.
Wstp
1. przedmiot izakres rzeczowy przedmiotu umowy;
2. zakres stosowania STWiOR;
3. zakres robt objtych STWiOR, np.:
budowa kanalizacji teletechnicznej dla potrzeb linii wiatowodowej;
budowa studni kablowych;
monta kabli wiatowodowych w kanalizacji teletechnicznej;
wykonanie przepustw pod drogami przewiertem sterowanym, przeciskiem hydraulicznym;
monta przecznic wiatowodowych iosprztu;
4. okrelenie zgodnoci zobowizujcymi normami podstawowymi;
5. oglne wymagania dotyczce prowadzenia robt, aw szczeglnoci:
czynnoci zwizanych zrozpoczciem izakoczeniem budowy, obejmujcych m.in.:
wspdziaanie z inspektorem nadzoru w przygotowaniu
dokumentacji zgoszenia rozpoczcia robt budowlanych
worganach PNB;
sposb i zakres odpowiedzialnoci za wytyczenie geodezyjne, repery i inwentaryzacj powykonawcz, obsug geodezyjn w trakcie prowadzenia robt, zapewnienie ochrony znakw geodezyjnych lub ich odtworzenie
wprzypadku zniszczenia;
tryb uzgodnienia zwacicielami gruntw iobiektw, na
ktrych prowadzone bd prace, terminw, zasad i warunkw ich udostpnienia, atake okrelenie warunkw
odpatnoci za zajcie i szkody spowodowane dziaalnoci budowlan;
tryb przygotowania iuzgodnienia projektu organizacji ruchu w pasach drogowych, ustalenie kwestii odpatnoci
za zajcie pasa drogowego, chodnika itp.;
sposb itechnologi prowadzenia prac budowlanych zgodnie zzatwierdzonym projektem iwarunkami pozwolenia
na budow, usuwanie kolizji z istniejc infrastruktur
147
nadziemn lub podziemn, trybu wsppracy zinspektorem nadzoru;

sposb prowadzenia odbiorw czciowych (w porozumieniu z inspektorem nadzoru) robt zanikajcych, zagszczenia gruntu, odtworzenia nawierzchni, trawnikw
itp.;
zakres wymaganej dokumentacji powykonawczej atestw
materiaowych, wynikw bada, pomiarw itp.;
sposb przygotowania kocowego protokou odbioru;
oglne wymagania dotyczce:
wprowadzenia na budow, poprzez ustalenie zinspektorem nadzoru trybu i terminu wprowadzenia wykonawcy
na plac budowy iprzekazania PT oraz decyzji opozwoleniu na budow, zakoczone podpisaniem protokou przekazania placu budowy;
zakresu przekazywanej dokumentacji projektowej;
zgodnoci prowadzonych robt zdokumentacj projektow iSTWiOR, wraz zustaleniem tak zwanego zakresu tolerancji wstosunku do materiaw ielementw budowy;
wytycznych w zakresie zabezpieczenia terenu budowy,
a take planu BIOZ i innych warunkw organizacji ruchu drogowego ipieszego, ograniczenia wjazdu, barierek
ochronnych, sygnaw i znakw ostrzegawczych, czasu
pracy, sposobu informacji publicznej o prowadzonych
pracach, miejsca wywieszenia tablicy informacyjnej budowy iplanu BIOZ, warunkw odpatnoci za te czynnoci
itrybu uzgadniania zinspektorem nadzoru;
zasad ochrony rodowiska w czasie wykonania robt,
szczeglnie ochrony drzewostanu ipoziomu wd gruntowych, warunkw konserwatora przyrody, przestrzegania
norm haasu, wibracji, wywozu odpadw pobudowlanych,
opakowa, mieci, organizacji placu budowy iwyposaenia socjalnego dla pracownikw itp.;
ochrony przeciwpoarowej, z okreleniem odpowiedzialnoci wynikajcej zprzepisw szczegowych;
zabezpieczenia interesw osb trzecich, wtym przestrzegania przepisw BHP izabezpieczenia wasnoci publicznej iprywatnej, szczeglnie wodniesieniu do moliwych
uszkodze urzdze podziemnych inadziemnych innych
gestorw sieci;
sposobu skadowania materiaw szkodliwych dla otoczenia, jeeli ich uycie bdzie wynikao z przyjtych w PT
rozwiza;
okrelenia zasad uywania sprztu cikiego, a take
ogranicze wzakresie obcie osi pojazdw itp.;
okrelenia zasad prowadzenia robt przy pracach wymagajcych nadzoru geologicznego, archeologicznego, konserwatora zabytkw itp.;
148
odniesienia do norm, okrelenia zasad odpowiedzialnoci

za stosowan technologi, narzdzia i sprzt pomocniczy;
okrelenia rwnowanoci norm iprzywoania przepisw
prawnych.
II. Materiay
Konieczne jest okrelenie oczekiwa inwestora wstosunku do
materiaw stosowanych podczas realizacji robt, aw szczeglnoci:
1. wymaga podstawowych wstosunku do uywanych materiaw, np. ograniczenie wycznie do stosowania materiaw, dla ktrych wydano certyfikaty na znak bezpieczestwa, oznakowania CE itp.;
2. wymaga szczegowych dla kadej partii materiaw, takich jak atesty stwierdzajce zgodno ich wykonania zodpowiednimi normami wraz z ich okreleniem i podaniem
miejsca pozyskania, np. normy zakadowe106, a take ze
szczegowym okreleniem wymaga, dla kadego rodzaju
stosowanych materiaw, np.:
rury kanalizacji wtrnej i pierwotnej RHDPE, zgodnie
znorm nr itd.;
rury osonowe dwudzielne firmy AROT i pene zgodnie
znorm nr ;
kable wiatowodowe XOTK zgodnie znorm nr . itd.;
studnie kablowe zgodnie znorm nr itd.;
3. zasad skadowania materiaw.
III. Sprzt
Podobne wymagania musz by okrelone wstosunku do sprztu, jaki zostanie uyty do wykonywania robt, atake sposobu itrybu akceptacji tego sprztu przez inspektora nadzoru.
IV. Transport
Naley przedstawi wymagania inwestora w zakresie rodkw
transportu, ogranicze tonau itp.
V. Wykonywanie robot
1. okrelenie oglnych wymaga dotyczcych wykonania robt, aw szczeglnoci:
odpowiedzialnoci wykonawcy za prowadzenie robt
zgodnie z umow, dokumentacj techniczn, wymaganiami STWiOR iinnymi dokumentami wymaganymi prawem, atake poleceniami inspektora nadzoru;
odpowiedzialnoci za technologi prowadzenia robt,
atake odpowiedzialnoci za bdy zawinione iniezawinione;
trybu uzgodnie zinspektorem nadzoru, trybu kontaktowania itp.;
2. ustalenie zakresu wykonywanych robt, najczciej zokreleniem takich robt szczegowych, jak:
106 Wykaz norm zakadowych: TP SA, Netia, Dialog, Energis, Polkomtel, Normy Urzdu Miasta Wrocawia zob.
Zacznik 13.1.
149
prowadzenie wykopw wskoprzestrzennych wcigu tras

kanalizacji teletechnicznej;
wykonywanie przepustw kablowych metod bezwykopow;
przejcie przez przeszkody terenowe, cieki wodne, tory
kolejowe;
monta studni kablowych;
monta zczy kablowych na kablach typu XOTKtd lub innych;
zasypanie kanalizacji teletechnicznej piaskiem wraz zzagszczeniem gruntu, odtworzeniem nawierzchni itp.;
pomiary reflektometryczne kabli OTK.
VI. Kontrola jakoci robt
1. ustalenie oglnych zasad kontroli jakoci robt, wszczeglnoci trybu i zasad jej sprawowania, kosztw, uprawnie
stron, wymaganych pomiarw i bada, ich czstotliwoci,
kalibracji oznacze, oznacze graficznych itp.;
2. okrelenie zasad wykonywania kontroli robt, trybu prowadzenia bada, sposobu ich przekazywania inspektorowi
nadzoru, zasad kontroli robt zanikajcych, atake zakresu linii telekomunikacyjnych podlegajcych sprawdzeniu;
przedmiotem tej kontroli bd:
trasy kablowe iskrzyowania, atake zblienia zinnym
uzbrojeniem podziemnym;
ochrona powoki kabli iszczelno powoki;
zabezpieczenie antykorozyjne iprzeciwwilgociowe;
prawidowo technologiczna cigw kanalizacji, studni
kablowych;
monta zczy;
pomiary elektryczne kabla sygnalizacyjno-lokalizacyjnego;
okrelenie wskanika zagszczenia wykopu po wykonanych pracach ziemnych;
wykonanie odbudowy nawierzchni;
3. okrelenie zasad bada i pomiarw i sposobu ich raportowania, w tym okrelenie norm i wytycznych branowych
i zakadowych oraz trybu ich przekazywania inspektorowi
nadzoru;
4. okrelenie wymaga certyfikatw i deklaracji zgodnoci
zpolsk norm oraz ustalenie sposobu dokumentacji iarchiwizacji tych dokumentw;
5. okrelenie trybu prowadzenia iprzechowywania dokumentw budowy:
dziennika budowy;
ksiki obmiarw;
dokumentw laboratoryjnych (deklaracje zgodnoci, certyfikaty, orzeczenia);
pozostaych dokumentw budowy: pozwolenia na budow,
150
protokou przekazania placu budowy, protokou odbioru robt zanikajcych, protokow znarad iustale, rysunkw
zamiennych wmiejscach kolizji itp.
VII. Obmiar robt
1. ustalenie oglnych zasad prowadzenia obmiaru robt, jeeli
s przewidziane wumowie;
2. czas isposb przeprowadzenia obmiaru.
VIII. Odbir robt
W tej grupie wymaga naley okreli wymagania w stosunku
do:
1. dokumentw potrzebnych do odbioru ostatecznego, trybu
jego przeprowadzenia, wzoru i jego zawartoci. Do odbioru
ostatecznego wymagane s najczciej nastpujce dokumenty:
dokumentacja projektowa z ewentualnymi naniesionymi
poprawkami lub zamienna, jeeli potrzeba jej sporzdzenia zostaa zdefiniowana wtrakcie budowy;
szczegowe specyfikacje techniczne (na podstawie umowy);
dzienniki budowy iewentualnie ksigi obmiaru;
wyniki pomiarw kontrolnych oraz bada ioznacze laboratoryjnych, zgodnie zSTWiOR;
deklaracje zgodnoci lub certyfikaty zgodnoci wbudowanych materiaw zgodnie zSTWIOR;
dokumenty odbioru wymagane wSTWIOR;
rysunki na wykonanie robt zamiennych, towarzyszcych,
protokoy odbioru tych robt iprotokoy przekazania wacicielom terenw, zarzdcom oraz operatorom sieci podziemnych isieci;
geodezyjna inwentaryzacja powykonawcza robot;
kopia mapy zasadniczej zgodnie zinstrukcj G7;
2. warunkw i zasad prowadzenia odbiorw pogwarancyjnych,
polegajcych na ocenie wykonanych robt zwizanych zusuniciem wad zaistniaych wokresie gwarancyjnym.
IX. Podstawy patnoci
W tej czci STWiOR konieczne jest ustalenie podstawy patnoci, ktra najczciej jest wynegocjowana przez wykonawc jako kwota ryczatowa.
X. Przepisy zwizane
Naley wtej czci przywoa wymagane wprocesie budowy normy: polskie, branowe, zakadowe, np.:
1. BN-85/8984-01 Telekomunikacyjne sieci kablowe miejscowe. Studnie kablowe. Klasyfikacja iwymiary;
2. BN-80/C-89203 Rury znieplastyfikowanego polichlorku winylu PCV;
3. BN-73/8984-05 Kanalizacja kablowa. Oglne wymagania
ibadania;
4. BN-76/3238-13 Narzdzia teletechniczne i przybory pomocnicze;
W przypadku realizacji inwestycji wtrybie zaprojektuj iwybuduj

zacznikiem do dokumentacji przetargowej jest program funkcjonalno-uytkowy (PFU). Zawarto penego PFU okrela rozporzdzenie Ministra Infrastruktury107. Wykonanie takiego dokumentu stanowi
znaczcy koszt, gdy wymaga m.in. pozyskania odpowiednich map,
zgd wacicieli dziaek, itp.
7.6Kosztorys budowlany108
Kolejnym dokumentem potrzebnym wfazie budowy sieci jest kosztorys budowlany. Jest to dokument finansowy realizacji inwestycji budowlanej. Kosztorysy budowlane wrnej formie, zakresie istopniu
szczegowoci sporzdza si niemal na kadym etapie realizacji inwestycji budowlanej. Wyrnia si nastpujce rodzaje kosztorysw:
inwestorski, ofertowy, obiektowy, dodatkowy, powykonawczy, nakadczy (naley pamita, e dotyczy to rwnie pozostaych warstw
sieci, io ile wwarstwie liniowej/kablowo-radiowej moemy sobie wyobrazi potrzeb poszczeglnych skadowych, otyle ju wwarstwie
urzdze czy systemw znacznie trudniej jest zweryfikowa zasadno tych skadowych lub nie dopuci do pominicia; w warstwie
kablowo-radiowej kosztorysy to suma setek cen jednostkowych, za
dla wyszych warstw mwimy ju otysicach).
Wyrnia si dwie metody kalkulacji:
Metoda kalkulacji uproszczonej wktrej cena kosztorysowa jest
iloczynem iloci scalonych jednorodnych robot, np. 1 mb uoenia
sieci teleinformatycznej, oraz cen jednostkowych (plus ewentualnie VAT);
Metoda kalkulacji szczegowej wktrej cena kosztorysowa jest
sum: R kosztu robocizny bezporedniej, M kosztu materiaw
bezporednich, Kz kosztu zakupu materiaw wraz z transportem materiaw, S kosztu pracy sprztu oraz rodkw transportu
technologicznego, Kp kosztu poredniego iZ zysku kalkulacyjnego.
107 Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury zdn. 2.09.2004 wsprawie szczegowego zakresu iformy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznej wykonania iodbioru robt budowlanych oraz programu funkcjonalno-uytkowego (DzU z2004 r., nr 202, poz. 2072).
108 Za: http://pl.wikipedia.org/wiki/kosztorys_budowlany.
151
5. PN-85/T-090331 Telekomunikacyjne kable miejscowe

z wizkami czwrkowymi, pczkowe o izolacji polietylenowej z zapor przeciwwilgociow nieopancerzone i opancerzone zoson polietylenow lub polwinitow;
6. BN-76/8984-17/03 Telekomunikacyjne sieci miejscowe.
Linie kablowe. Oglne wymagania ibadania;
7. BN-76/8984-17 Telekomunikacyjne sieci miejscowe.
Oglne wymagania;
8. BN-72/3233-72 Prefabrykowana przykrywa elbetowa.
152
Kosztorys sporzdza si wcelu:

okrelenia kosztw wykonania okrelonego zadania:
przez inwestora by oszacowa moliwo iopacalno realizacji zadania, kontroli zoonych ofert, uzyskania finansowania,
prowadzenia ikontroli rozlicze finansowych;
przez wykonawc by zoy ofert inwestorowi, prowadzi
rozliczenia wtrakcie realizacji itp.;
prowadzenia rozlicze finansowych midzy inwestorem awykonawc, atake pomidzy wykonawc ipodwykonawcami;
rozstrzygania sporw na etapie prowadzenia inwestycji.
..
..
..
..
Poprawno przygotowania inwestycji od strony kosztowej jest

niezmiernie wana, szczeglnie e praktyka lat 20062007 wykazaa
znaczne rnice pomidzy wartoci zamawianych robt budowlanych
szacowanych na etapie przygotowania inwestycji do realizacji akwotami wynikajcymi z ofert wykonawcw. Umiejtno poprawnego
okrelania kosztw inwestycji jest warunkiem waciwej jej realizacji,
pozwala bowiem okreli wysoko rodkw wasnych oraz moliwych
do uzyskania funduszy zinnych rde, np. unijnych. Warto tutaj skorzysta z porad profesjonalnych rzeczoznawcw kosztorysowania109
dla weryfikacji zarwno przedmiarw robt, jak ikosztorysw inwestorskich, specyfikacji technicznych, kosztorysw ofertowych oraz
ustalania wartoci kosztorysowej inwestycji (WKI). Podstaw do sporzdzenia kosztorysw, oprcz katalogw KNR110, KSNR111, KNNR112,
jest zawsze przedmiar robt (bdcy najczciej elementem projektu
budowlanego).
Kosztorysy sporzdza si obecnie najczciej za pomoc komputerowych programw do kosztorysowania, takich jak np. Zuzia
7.6, KOBRA i inne, ktre s w peni zintegrowane ze rodowiskiem
Windows i s programami do kosztorysowania robt budowlanomontaowych, instalacyjnych, drogowych i telekomunikacyjnych.
Do najwaniejszych korzyci ze stosowania tych programw naley
biece wyliczanie wartoci kosztorysu wtrakcie jego definiowania.
Kada czynno wykonana przez uytkownika znajduje swoje odbicie
wkocowej sumie kosztorysu wywietlanej przez cay czas na ekranie. Jeli jednoczenie otwartych jest kilka kosztorysw, na ekranie
widoczne s kocowe wartoci kadego znich.
Niezwykle wan korzyci wynikajc z kosztorysowania przy
uyciu programw komputerowych jest moliwo dostpu do baz
cenowych, zawierajcych ceny materiaw, ceny robt, normy nakadw rzeczowych zarwno do kosztorysowania uproszczonego
iszczegowego, jak iszacowania kosztw inwestycji. Bazy zawierajce dostp nieraz do 260 katalogw s standardowo doczane do
109 Zajmuj si tym np. ORGBUD-Serwis sp. zo.o. wPoznaniu, WACETOB sp. zo.o. wWarszawie.
110 KNR Katalog nakadw rzeczowych (z 1983 r.), stanowicy podstaw metody kosztorysowania szczegowego.
111 KSNR Katalog scalonych nakadw rzeczowych.
112 KNNR Kosztorysowe normy nakadw rzeczowych.
7.7Przedmiar robt
Przedmiar robt, bdcy zreguy czci dokumentacji projektowej, stanowi podstaw dla wszelkich dalszych dziaa zmierzajcych
do ustalenia ceny kosztorysowej planowanego przedsiwzicia inwestycyjnego. Sporzdzajcy przedmiar robt, szczeglnie przy inwestycjach polegajcych na budowie sieci telekomunikacyjnych liniowych,
powinien przed jego opracowaniem przeprowadzi wizj terenow
placu budowy w celu ustalenia danych technicznych, technologicznych i organizacyjnych nieokrelonych w dokumentacji projektowej
iw specyfikacji technicznej wykonania iodbioru robt budowlanych,
amajcych wpyw na wysoko wartoci kosztorysowej.
153
programu komputerowego. Wiele ztych katalogw stanowi katalogi branowe (m.in. katalogi Telekomunikacji Polskiej SA, Zakadw
Remontowych Energetyki czy nowe wydania katalogw opracowane
przez WACETOB).
Wszystkie istniejce inowo opracowywane katalogi s sukcesywnie doczane do programu. Pene informacje z katalogw opisy
robt, uwagi czy zaoenia oglne i szczegowe mona uzyska
na ekranie, bez potrzeby sigania po wydania ksikowe. Jedynym
w swoim rodzaju narzdziem jest funkcja podpowiadajca najwaniejsze informacje o pozycjach kosztorysowych (np. o moliwoci
zastosowania mnonika). Wyszukiwanie informacji wkatalogach odbywa si przez wpisanie jednego lub kilku sw itrwa zaledwie kilka
sekund, po ktrych na ekranie wywietlane s wszystkie tablice zawierajce wpisane przez uytkownika sowa. Dodatkowo efekty pracy, czyli zestawienia rodkw czy struktura kosztw w kosztorysie
mog by wkadej chwili pokazane na ekranie. Uytkownik moe na
rne sposoby pokazywa na ekranie potrzebne mu informacje, okrelajc sposoby sortowania czy filtrowania tabel. Praca zzestawieniami pozwala m.in. na wymian nakadu na inny wcaym kosztorysie
czy uzyskanie informacji opozycjach zawierajcych wybrany nakad.
Wykonany kosztorys mona przenie do programw harmonogramowania iplanowania inwestycji.
Programy komputerowe wspomagajce proces kosztorysowania daj take moliwo porwnywania dwch kosztorysw.
Funkcjonalno taka jest szczeglnie przydatna dla inwestorw chccych weryfikowa kosztorysy przygotowywane przez oferentw czy
wykonawcw. Pozwala ona na automatyczne sprawdzenie zgodnoci dwch kosztorysw w zakresie obmiarw, cen rodkw i zgodnoci pozycji. Wana jest jednak niezmienno definicji oraz ukadu,
w jakim porwnywane s kosztorysy. W sytuacjach, w ktrych zachodzi konieczno zmiany definicji bd ukadu, powinno si to odby na zasadach okrelonych wprocesie akceptacji zmian Change
Management. Kontrola wersji tablic, tabel, wzorcw itd. ma kluczowe
znaczenie dla spjnoci ipoprawnoci danych, aw konsekwencji dla
waciwej ich interpretacji.
154
Przykadem takich danych mog by:

zobowizania inwestorskie ztytuu porozumie, umw lub partycypacji;
konieczno utrzymania ruchu, jego ograniczenia lub zamknicia
wokresie budowy;
wskazanie miejsca skadowania humusu oraz ewentualnego nadmiaru mas ziemnych z wykopw lub ich poboru (przy bilansie
ujemnym) oraz miejsca wysypisk mieci igruzu, skadowiska materiaw itp.;
lokalizacja iuwarunkowania terenowe trasy budowy sieci, drzew,
rodzaju nawierzchni, ogrodze itp.;
warunki dojazdu do trasy budowy, warunki doprowadzenia mediw na plac budowy;
uwarunkowania realizacyjne, poziom nasadze, rodzaj ewentualnych zniszcze wtrakcie budowy itp.;
w warstwie urzdze iaparatw zaoenia ruchowe, niezawodno sieci, bezpieczestwo sieci, wymagania temperaturowo-wilgotnociowe urzdze;
w warstwie systemw przebieg procesw biznesowych wfirmie,
niezawodno przyjtych rozwiza, bezpieczestwo danych itp.
Przedmiar robt okrela zreguy podstaw wyceny izawiera opis
pozycji kosztorysowych wraz zpodaniem iloci wjednostkach miar.
Warto te zauway, e Prawo zamwie publicznych oraz wynikajce zniego dwa rozporzdzenia Ministra Infrastruktury113 uporzdkoway wiele zagadnie dotyczcych kosztorysowania robt, ktre
wczeniej budziy wiele wtpliwoci.
7.8Kosztorys inwestorski
Dla wykonywania kosztorysw inwestorskich obowizujc metod jest metoda uproszczona kosztorysowania. Rezygnuje si wniej
z wyszczeglniania w pozycji kosztorysowej kolejnych rodkw, ich
norm icen, na rzecz podawania jednostkowej ceny dla danej roboty.
Gdy dysponuje si baz cen jednostkowych (przygotowan samodzielnie lub przy wykorzystaniu oficjalnych informatorw), zrealizowanie kosztorysu inwestorskiego sprowadza si do wykonania najprostszych czynnoci (w zasadzie przygotowania przedmiaru).
Podstaw do sporzdzenia kosztorysu stanowi:
dokumentacja projektowa;
specyfikacja techniczna wykonania i odbioru robt budowlanych,
czyli opracowanie zawierajce zbiory wymaga wzakresie sposobu wykonania robt budowlanych, obejmujce w szczeglnoci:
113 Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury zdnia 18 maja 2004 r. wsprawie okrelenia metod ipodstaw sporzdzania kosztorysu inwestorskiego, obliczania planowanych kosztw prac projektowych oraz planowanych
kosztw robt budowlanych okrelonych wprogramie funkcjonalno-uytkowym (DzU z2004 r., nr 130, poz.
1389) oraz rozporzdzenie Ministra Infrastruktury zdnia 2 wrzenia 2004 r. wsprawie szczegowego zakresu
i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robt budowlanych oraz
programu funkcjonalno-uytkowego (DzU z2004 r., nr 202, poz. 2072).
Kosztorys inwestorski stanowi podstaw do okrelania wartoci

szacunkowej zamwienia na roboty budowlane. Jego posiadanie wymagane jest wic ju na etapie przygotowania postpowania ozamwienie publiczne na roboty budowlane i jest jedynym dokumentem
okrelajcym warto zamwienia na roboty budowlane.
Okrelenie, poprzez kosztorys inwestorski, szacunkowej wartoci robt budowlanych jest niezbdne dla waciwego wyboru trybu
udzielenia zamwie (przetargu, negocjacji z zachowaniem konkurencji lub zamwienia zwolnej rki) oraz sprawdzenia, czy warto
przedmiotu zamwienia nie przekracza ustalonych w ustawie progw finansowych, powyej ktrych konieczne jest stosowanie odpowiednich procedur. Chodzi tu o konieczno publikacji ogosze
wBiuletynie Zamwie Publicznych, sporzdzenia specyfikacji istotnych warunkw zamwienia, zachowania terminw, okrelenia wysokoci wadium idania jego wniesienia, atake wniesienia zabezpieczenia naleytego wykonania umowy oraz koniecznoci stosowania
procedur odwoawczych.
7.9Kosztorys ofertowy
Z racji swojej nazwy powinien zreguy by odpowiedzi wykonawcy na warunki stawiane przez zamawiajcego, przy uwzgldnieniu
Polskich standardw kosztorysowania robt budowlanych114. Zgodnie
z aktualnym stanem prawnym kosztorysowanie robt budowlanych
nie jest regulowane adnymi przepisami (z wyjtkiem inwestorskiej
kalkulacji kosztorysowej towarzyszcej zamwieniom finansowanym
ze rodkw publicznych).
Okrelenie ceny za wykonanie konkretnych robt budowlanych
iuzgodnienie jej przez strony procesu inwestycyjnego naley do najwaniejszych czynnoci tego procesu.
Prowadzc postpowanie o udzielenie zamwienia publicznego
zamawiajcy przedstawia swoje oczekiwania wzgldem kalkulacji
ofertowej w SIWZ w punkcie dotyczcym opisu sposobu obliczenia
ceny115. Jest to bardzo istotny punkt SIWZ, bezporednio zwizany
114 Zobacz www.orgbud.pl.
Cz I, Jarosaw M. Janiszewski (red.), Fundacja Wspomagania Wsi, Warszawa 2011, s. 245.
155
wymagania co do waciwoci materiaw, wymagania dotyczce

sposobu wykonania ioceny prawidowoci wykonania poszczeglnych robt oraz okrelenia zakresu prac, ktre powinny by ujte w cenach poszczeglnych pozycji przedmiaru (mwimy o tym
wrozdz. 7.5);
zaoenia wyjciowe do kosztorysowania, czyli dane techniczne,
technologiczne iorganizacyjne, nieokrelone wdokumentacji projektowej ani specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robt
budowlanych, amajce wpyw na wysoko wartoci kosztorysowej;
ceny jednostkowe robt/elementw podstawowych.
156
z kwesti wynagrodzenia za wykonane prace budowlane, i stanowi

w duej mierze o wasnociach skadanych ofert. Jego prawidowe
przygotowanie przez zamawiajcego pozwala otrzyma przejrzyste
oferty iw konsekwencji wistotny sposb przyspiesza procedur wyboru wykonawcy. Warto i w tym przypadku posikowa si wiedz
eksperck, gdy naoony na inwestorw obowizek podania wSIWZ
opisu sposobu obliczenia ceny przysparza im wiele trudnoci, szczeglnie jeeli nie maj dowiadczenia w prowadzeniu inwestycji lub
nie zatrudniaj wykwalifikowanych w tym wzgldzie sub. Czsto
w praktyce inwestycyjnej zamiast przedstawienia istotnych postanowie w kwestiach kalkulacji kosztorysowej, ustanawiane warunki
ograniczaj si do formy przedstawienia ceny. W niektrych przypadkach zamawiajcy wskazuje metod szczegow jako obowizujc dla sporzdzenia kosztorysu ofertowego. Zostaje jednak wwczas przygnieciony natokiem informacji idanych, ktre musi podda
weryfikacji. Dodatkowo utrudnieniem jest take rnorodno stosowanych technik komputerowych wspomagajcych kosztorysowanie,
odmiennych od siebie w zakresie uzyskiwanych danych, formy wydrukw kosztorysw szczegowych itp.
Warto zatem przeanalizowa wnioski, jakie wycigaj rzeczoznawcy kosztorysowania116:
Jako kalkulacji ofertowych wykonawcw zwizana jest wznacznej mierze z jakoci opracowanych przez zamawiajcych dokumentw.
Sporzdzanie SIWZ przez zamawiajcego bardzo czsto nastpuje
bez udziau specjalistw-kosztorysantw.
Warto korzysta zPolskich standardw kosztorysowania robt budowlanych117, stanowicych kompendium wiedzy na temat kalkulacji kosztorysowych wbudownictwie. Mog one wistotny sposb
pomc w sporzdzaniu SIWZ w czci dotyczcej opisu sposobu
obliczania ceny, stajc si podstaw sporzdzania kalkulacji ofertowych.
7.10Harmonogram realizacji budowy
Harmonogram118 stanowi graficzn metod planowania organizacji
danego procesu budowlanego. Przedstawia si wnim rnego rodzaju
dane za pomoc znakw geometrycznych (np. linie proste, amane,
tabele) iza pomoc znakw umownych. Harmonogram stanowi zatem
rodzaj kalendarza budowy, wktrym spisane s terminy wykonania
poszczeglnych prac, co znacznie uatwia prowadzenie i kontrolowanie przedsiwzicia inwestycyjnego na kadym etapie jego trwania. Umoliwia jednoczesne pokazanie wielu informacji: powizania
116 www.orgbud.pl, Kosztorys ofertowy odpowiedzi na warunki stawiane przez zmawiajcego.
117 Polskie standardy kosztorysowania robt budowlanych, Stowarzyszenie Kosztorysantw Polskich, WACETOB,
2005. Cz. I Zasady iformuy kalkulacji kosztorysowej, niemajce charakteru obligatoryjnego; Cz. II Regulacje prawne do obowizkowego stosowania przez zamawiajcych dysponujcych rodkami publicznymi.
118 Harmonogram przedstawia si najczciej wformie diagramu Gantta. Nazwa pochodzi od jego twrcy Henryego Gantta.
czynnoci, wspzalenoci, zaawansowania, sekwencji w ukadzie

technologicznym iczasowym. Jako pochodne harmonogramu mona
otrzyma: charakterystyk wymaganych zasobw w czasie, ciek
krytyczn119 itd.
Jasno iprzejrzysto graficznego przedstawiania przebiegu prac

w harmonogramie, czytelno prezentowanych zdarze, a przede
wszystkim umiejtno przewidzenia czasu niezbdnego dla wykonania poszczeglnych czynnoci i waciwe zdefiniowanie powiza
midzy nimi ma zasadnicze znaczenie dla przydatnoci iuytecznoci
harmonogramu dla wszystkich uczestnikw procesu inwestycyjnego.
Harmonogram najczciej sporzdzany jest na etapie opracowywania koncepcji budowy sieci istanowi jej integraln cz. Podstaw
do jego opracowania s przyjte wkoncepcji szczegowe rozwizania zarwno wsferze zakresu rzeczowego, rozwiza ekonomicznych,
jak iefektw ikorzyci spoecznych planowanych do osignicia dziki realizacji zamierzonego przedsiwzicia. Opracowany harmonogram poza czynnociami technicznymi musi okrela czas niezbdny
do ich wykonania. Obliczenie wystarczajcego czasu na wykonanie
poszczeglnych czynnoci decyduje o poprawnoci i realnoci harmonogramu. Trzeba wzi pod uwag czynniki zewntrzne, trudnoci
wpozyskaniu terenu, korekt przebiegu sieci wterenie, przewleko
postpowa administracyjnych, zmienno prawa, konieczno wyboru wykonawcw wtrybie zamwie publicznych, opnienia dostaw
inwestorskich, przeszkody w terenie, trudnoci w odbiorze i przekazaniu do eksploatacji itp. Przy opracowywaniu harmonogramw
dokadnie wida problemy, przed jakimi staje kady inwestor realizujcy dowolny proces telekomunikacyjny. Jednoczenie harmonogram staje si dla pozostaych uczestnikw procesu inwestycyjnego,
119 cieka krytyczna to taka droga, na ktrej opnienie jakiegokolwiek z zada powoduje opnienie caego
przedsiwzicia.
157
W zalenoci od etapu opracowania projektu organizacji zamierzenia inwestycyjnego moemy wyrni harmonogramy:
dyrektywne opracowywane na etapie planowania i koncepcji
budowy sieci, obejmujce cay przebieg budowy, wszystkie jej fazy
zduym poziomem oglnoci; stanowi one podstaw wyjciow
do planowania budowy is opracowywane najczciej wcyklu tygodniowym; na ich podstawie sporzdza si harmonogramy oglne;
oglne obejmujce swym zakresem poszczeglne etapy procesu inwestycyjnego: etap planowania, koncepcji budowy sieci
i studium wykonalnoci, projektowania, budowy, rozruchu i uruchomienia sieci, finansowania itp.;
szczegowe obejmujce swym zakresem poszczeglne zadania inwestycyjne (zakresy rzeczowe) lub czynnoci wyodrbnione
technologicznie, np. systemy zarzdzania, testy przyczeniowe
itp.
158
ale rwnie dla instytucji finansujcych, wadz samorzdowych czy

spoeczestwa lokalnego, podstaw do oceny sprawnoci inwestora.
Dlatego wykonawca opracowujc harmonogram powinien kierowa
si dowiadczeniem zdobytym przy realizacji podobnych inwestycji
ipraktyczn wiedz oiloci czasu potrzebnego do wykonania czynnoci tam zapisanych. Warto te uwzgldnia pewien margines bdu na
zdarzenia nieprzewidywalne. Wharmonogramie powinno si rwnie
zdefiniowa moliwe ryzyka izagroenia.
Dla przedsiwzi tak skomplikowanych jak budowa sieci szerokopasmowej stosuje si zintegrowane harmonogramowanie prac.
Kady harmonogram jest czci wikszej caoci (pozostae czci to
zakres ikoszt), awszelkiego rodzaju zmiany powinny by wprowadzane przy pomocy procesu zarzdzania zmian Change Management
Process. Przykadowo przy wykorzystaniu metodologii PM synchronizacja i aktualizacja harmonogramu powinna by prowadzona przez
powoan do tego w ramach struktury PM grup o nazwie Program
Management Office (PMO).
Decydujc si na odbir od wykonawcy koncepcji budowy sieci, jednostka samorzdowa musi by przekonana, e przedstawiony harmonogram realizacji inwestycji jest opracowany prawidowo
iuwzgldnia wszystkie ryzyka towarzyszce procesowi inwestycyjnemu. Warto zatem iw tym przypadku skorzysta zdowiadczenia
ekspertw czy operatorw telekomunikacyjnych.
Harmonogram dyrektywny przyjty przez zamawiajcego na etapie opracowania koncepcji stanowi z kolei podstaw do ustalenia
terminw wykonania na etapie budowy sieci poszczeglnych zada.
Cykl budowy obejmuje etap od momentu przekazania placu budowy
przez zamawiajcego do odbioru technicznego przedmiotu umowy.
Terminy realizacji poszczeglnych zada czy etapw budowy sieci
okrelone wharmonogramie dyrektywnym s definiowane na etapie
przystpienia do procedury wyboru wykonawcy wtrybie zamwienia
publicznego. Wykonawca nie ma wpywu na dat zawarcia umowy
z zamawiajcym, gdy procedury wyboru wykonawcy mog trwa
bardzo dugo. Std wpraktyce wykonawca opracowuje harmonogram
realizacji budowy obejmujcy wszystkie czynnoci technologiczne
w ukadzie tygodniowym, uwzgldniajc bezwzgldny czas (najczciej okrelony wtygodniach) przewidziany wSIWZ przez zamawiajcego na wykonanie zakresu rzeczowego przedsiwzicia. Nie ma to
jednak adnego zwizku zkalendarzem rzeczywistym, acay skutek
opnienia, np. wprocedurze podpisania umowy iwprowadzenia wykonawcy na budow, obcia inwestora.
Harmonogram realizacji budowy sporzdzony przez wykonawc
stanowi jedynie podstaw dla zamawiajcego lub jego sub (inynier
kontraktu, inspektorzy nadzoru) do oceny tempa prowadzenia robt
przez wykonawc ireagowania na powstajce ewentualnie zagroenia.
Trzeba podkreli, e bieca ocena realizacji harmonogramu inwestycji zawsze naley do zamawiajcego, podobnie jak te inicjatywa
7.11Umowa na budow sieci

Podstawowym dokumentem dla inwestycji telekomunikacyjnych
jest umowa na roboty budowlane (jej nazwa moe by te inna, np.
umowa owykonanie inwestycji, kontrakt na budow itd.). Umowa
taka opiera si na postanowieniach art. 647658 Kodeksu cywilnego
oraz na oglnych postanowieniach o zobowizaniach, w tym o zobowizaniach umownych. Zgodnie zpraktyk inwestycyjn umowa,
poza podstawowymi zapisami odnoszcymi si do przedstawienia
przystpujcych do niej stron, musi zawiera:
dokadne uszczegowienie przedmiotu, zakresu rzeczowego, parametrw ilociowych ijakociowych;
opis lokalizacji terenu lub nieruchomoci wraz zopisem stanu faktycznego iprawnego;
wysoko wynagrodzenia isposb jego wyliczania;
owiadczenia wykonawcy co do moliwoci wykonania prac iinwestora co do moliwoci zagwarantowania finansowania;
ustalenie, czy sporzdzenie projektu wchodzi wzakres prac wykonawcy, czy te nie; wtym drugim przypadku umowa musi okrela
sposb przekazania projektu technicznego wykonawcy wraz ze
wskazaniem osoby sprawujcej nadzr autorski; ponadto koniecznym jest wtakiej sytuacji owiadczenie inwestora, czy sporzdzenie projektu poprzedzone byo przeprowadzeniem bada i analiz
oraz czy inwestor posiada odpowiednie zezwolenia ipozwolenia;
rozstrzygnicie kwestii zwizanych zprzygotowaniem terenu budowy, zposiadanymi zgodami wacicieli na wejcie na ich teren
(przy inwestycjach liniowych) iich warunkami szczegowymi;
warunki dostawy, przechowywania iskadowania dostaw inwestorskich;
termin wykonania wraz zokreleniem terminw porednich;
warunki przekazywania iodbioru przedmiotu umowy;
sposb naliczania kar umownych dla stron za opnienia, take
zmoliwoci odstpienia od umowy;
sposb raportowania postpu prac, form tego raportowania (ustna, listowa czy elektroniczna), format (tak, aby mona go byo
wykorzysta do wasnych celw przetwarzania pozyskanej informacji), zakres, czstotliwo;
czstotliwo formalnych spotka podsumowujcych.
159
jego korekty. Rola wykonawcy jest tutaj ograniczona, poniewa skupia si on przede wszystkim na warstwie technicznej realizacji budowy sieci. Moe wic mie za zadanie jedynie zrealizowanie budowy
okrelonego odcinka lub fragmentu sieci iprzekazanie go zamawiajcemu. To, kiedy ten odcinek bdzie eksploatowany ijak poczony,
moe nie by przedmiotem jego zainteresowania. Kwestia ta naley
do jednostki samorzdowej jako inwestora. Trzeba otym zawsze pamita, gdy podejmuje si roli inwestora budowy sieci szerokopasmowej.
160
Umowa musi zawiera take tak zwane postanowienia kocowe,

dotyczce siy wyszej, ubezpieczenia, rozstrzygania sporw, osb
funkcyjnych, adresw i sposobw dorcze, jzyka umowy, trybu
zmiany umowy oraz waciwoci miejscowej dla stron, wskazania
obowizujcego prawa krajowego itp.
7.12Rozpoczcie budowy sieci szerokopasmowych

Tryb rozpoczcia budowy zdefiniowany jest najczciej szczegowo wspecyfikacji technicznej wykonania iodbioru robt (STWiOR).
Std wszystkie czynnoci zwizane ztym etapem musz przebiega
zgodnie zzawartym wniej opisem. Najczciej rozpoczcie budowy
sieci przez wykonawc musi by poprzedzone:
uzyskaniem przez zamawiajcego pozwolenia na budow (przy
obecnym stanie prawnym) lub spenieniem wymogw formalnych
nowelizowanej ustawy Prawo budowlane;
pozyskaniem przez zamawiajcego dziennika budowy, ktry stanowi urzdowy dokument przebiegu robt budowlanych oraz zdarze
iokolicznoci zachodzcych wtoku wykonywania robt iktry jest
wydawany przez waciwy organ administracyjny;
zoeniem przez zamawiajcego w Inspektoracie Pastwowego
Nadzoru Budowlanego zawiadomienia o zamierzonym terminie
rozpoczcia robt budowlanych; do zawiadomienia inwestor zacza owiadczenia inspektora nadzoru inwestorskiego (jeeli warunki pozwolenia na budow tego wymagaj) oraz owiadczenia
kierownika budowy o podjciu obowizkw wraz z informacj
osporzdzeniu lub nie planu BIOZ (w zalenoci od tego, czy jest
on wymagany, zgodnie zprzepisami szczegowymi);
umieszczeniem tablicy informacyjnej zogoszeniem zawierajcym
dane dotyczce bezpieczestwa pracy iochrony zdrowia; obowizek ten, zgodnie zprzepisami Prawa budowlanego, spoczywa na
kierowniku budowy;
podjciem szeregu dziaa majcych na celu zagospodarowanie
izabezpieczenie terenu budowy jest to szczeglnie wane przy
realizacji robt liniowych, gdzie najczciej mamy do czynienia
zrobotami ziemnymi, za nieco inaczej wyglda przy prowadzeniu
inwestycji radiowych. W szczeglnoci dotyczy to nastpujcych
dziaa:
sposobu wygrodzenia terenu prac i wyznaczenia stref niebezpiecznych;
sposobu zabezpieczenia przejazdw iprzej dla pieszych;
terminw iwarunkw zajcia pasa drogowego itp.;
urzdzenia skadowiska materiaw;
zapewnienia energii elektrycznej oraz pomieszcze higienicznosanitarnych isocjalnych;
przywrcenia terenu do stanu sprzed rozpoczcia inwestycji,
zagospodarowania odpadw poinstalacyjnych.
..
....
....
..
7.13Dokumenty niezbdne podczas prowadzenia budowy

Dokumenty budowy, jakie bd obowizyway w trakcie jej realizacji, musz by rwnie okrelone w STWiOR. Najwaniejszym
dokumentem jest dziennik budowy (DzB)120.
7.13.1Dziennik budowy
Stanowi urzdowy dokument prawny wokresie od przejcia przez
wykonawc obowizkw kierownika budowy a do koca okresu gwarancyjnego isuy do dokumentowania przebiegu robt budowlanych
oraz zdarze iokolicznoci zachodzcych wtoku wykonywania robt.
Dziennik budowy prowadzi si odrbnie dla kadego obiektu budowlanego wymagajcego pozwolenia na budow. Dla obiektw liniowych,
atakimi s sieci szerokopasmowe, dziennik budowy prowadzi si odrbnie dla kadego wydzielonego odcinka robt. Podobnie w przypadku montau konstrukcji stalowej wiey telekomunikacyjnej wymagane jest prowadzenie dodatkowo dziennika budowy/montau.
Prowadzenie i odpowiedzialno za waciwe przechowywanie
dziennika budowy naley do obowizkw kierownika budowy. Do dokonywania wpisw do dziennika budowy upowanieni s:
inwestor;
inspektor nadzoru inwestorskiego;
projektant;
kierownik budowy ikierownicy robot;
osoby prowadzce nadzr geodezyjny;
pracownicy organw nadzoru budowlanego.
Do dziennika budowy mog by zaczane odrbnie na oddzielnych arkuszach protokoy zwizane z budow, przy czym fakt ten
musi by odnotowany w dzienniku budowy. Dziennik budowy wraz
z zacznikami stanowi podstawowy dokument niezbdny do przeprowadzenia odbioru kocowego oraz do zgoszenia zakoczenia budowy wPastwowym Inspektoracie Nadzoru Budowlanego (jeeli taki
wymg zosta ustanowiony wdecyzji opozwoleniu na budow).
120 Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z26 czerwca 2002 r. wsprawie dziennika budowy, montau irozbirki,
tablicy informacyjnej oraz ogoszenia zawierajcego dane dotyczce bezpieczestwa pracy iochrony zdrowia
(DzU z2002 r., nr 108, poz. 953).
161
Szczegowy zakres i odpowiedzialno w zakresie zagospodarowania placu budowy wynika musi zzawartej umowy oprace budowlane.
Ostatni czynnoci przed rozpoczciem prac budowlanych jest
przekazanie wykonawcy przez inwestora placu budowy lub terenu.
Z czynnoci przekazania strony sporzdzaj protok, zgodnie ze
wzorem okrelonym w STWiOR. Z chwil podpisania protokou odbioru placu budowy, wykonawca przejmuje pen odpowiedzialno
prawn za przedmiot przekazania irozpoczyna si faza realizacji procesu budowlanego.
7.13.2Ksika obmiarw
162
Ksika obmiarw (KO) stanowi dokument pozwalajcy na rozliczenie faktycznego postpu kadego z elementw robt. Ksika
obmiarw bdzie stosowana wycznie wprzypadkach cile wymienionych wSTWiOR, takich jak np. roboty dodatkowe, zamienne, jeeli ich zakres rzeczowy nie wchodzi wustalone ryczatowo wynagrodzenie wykonawcy. Obmiary wykonywanych robt przeprowadza si
wsposb cigy, wjednostkach przyjtych wuzgodnieniach dotyczcych robt zamiennych idodatkowych.
7.13.3Dokumenty laboratoryjne
Dzienniki laboratoryjne, deklaracje zgodnoci lub certyfikaty zgodnoci materiaw, orzeczenia o jakoci materiaw, recepty robocze
i kontrolne wyniki bada wykonawcy s gromadzone najczciej
wformie uzgodnionej zinspektorem nadzoru. Dokumenty te stanowi zaczniki do protokou odbioru.
7.13.4Pozostae dokumenty budowy
Do pozostaych dokumentw budowy zalicza si take:
decyzj opozwoleniu na budow;
protokoy przekazania placu budowy;
umowy cywilno-prawne;
protokoy odbioru robot;
protokoy z narad i ustale roboczych oraz narad koordynacyjnych;
korespondencj budowy.

Sposb imiejsce przechowywania dokumentw budowy musi by

take ustalony wSTWiOR (poza dziennikiem budowy iksik obmiarw, ktre musz si znajdowa wsiedzibie kierownictwa budowy).
7.14Kontrola jakoci robt budowy sieci
iwsppraca zinnymi uczestnikami procesu budowy
7.14.1Oglne zasady kontroli jakoci robot
Kontrola jakoci wprocesie budowy sieci jest podstawowym uprawnieniem, ale iobowizkiem inwestora. Kontrola bieca, wzalenoci
od przyjtego modelu zarzdzania procesem inwestycyjnym, naley
do obowizkw inspektora nadzoru. Jej gwnym celem jest takie
sterowanie procesami technologicznymi iwykonawstwem robt, aby
osign zaoon jako wykonania. Zasady oglne kontroli budowy,
jakie bd obowizyway wtrakcie realizacji budowy, musz by rwnie okrelone wSTWiOR, tworzc tym samym zasady sprawowania
kontroli.
Bieca kontrola obejmuje przede wszystkim nadzr nad prawidowoci prowadzonych robt, ich zgodnoci zrozwizaniami przyjtymi wdokumentacji projektowej, warunkami pozwolenia na budow,
7.14.2Szczegowe zasady wykonywania kontroli

W STWiOR powinny by take okrelone zdefiniowane rodzaje robt lub prac, ktrych kontynuacja wymaga odbioru czciowego przez
inspektora nadzoru, takie jak np. roboty zanikajce czy pompowanie
wody gruntowej. W specyfikacji powinny by rwnie zdefiniowane
rodzaje linii telekomunikacyjnych, ktrych odbir czciowy poprzedzony zostanie kontrol jakoci. Realizacja kontroli musi si odbywa
zgodnie zustalonymi wSTWiOR zasadami inie moe by przedmiotem adnych odstpstw.
7.14.3Badania ipomiary oraz raporty zbada ipomiarw
W STWiOR zawarte s rwnie wszelkie rozstrzygnicia dotyczce
zasad prowadzenia bada ipomiarw, atake przedmiotu tych pomiarw inorm odniesienia.
Przed przystpieniem do pomiarw lub bada wykonawca zustalonym wyprzedzeniem powiadamia inspektora nadzoru o rodzaju
iterminie pomiaru lub badania. Wyniki bada ipomiarw s przedstawiane do akceptacji inspektora nadzoru istanowi nastpnie zacznik do protokou odbioru robt. Forma irodzaj drukw isprawozda zraportw s ustalone wSTWiOR.
7.14.4Kontrole zudziaem innych podmiotw
Korzystanie z pomocy unijnej moe wiza si rwnie z wymogiem przeprowadzania okresowych kontroli budowy, na warunkach
izasadach ustalonych przed dysponenta rodkw finansowych. Taka
kontrola obejmuje najczciej:
ustalenie faktw na podstawie dokumentw oraz informacji uzyskanych wtrakcie kontroli od inwestora iinnych uczestnikw procesu inwestycyjnego;
ocen rzetelnoci i spjnoci informacji w dokumentach przekazywanych wtrakcie realizacji przez uczestnikw procesu inwestycyjnego;
163
zgodnoci zastosowanych materiaw do budowy, i wreszcie nad

przestrzeganiem zasad bezpieczestwa ihigieny pracy. Wszelkie oceny iwyniki biecej kontroli wykonywania robt musz by odnotowane wdzienniku budowy.
Wykonawca musi zachowa do dyspozycji inspektora nadzoru
wszelkie wiadectwa iwyniki bada. Inspektor nadzoru zobowizany
jest powiadomi pisemnie owszelkich niedocigniciach dotyczcych
sprztu, materiaw lub metod pomiarowych oraz jakoci wykonania
robt. Inspektor nadzoru moe poprosi innych uczestnikw procesu
budowlanego, np. projektanta albo przedstawiciela firmy eksploatujcej, oocen zaistniaej sytuacji. Wprzypadku braku akceptacji stanu rzeczy albo braku wymaganych dokumentw, inspektor nadzoru
ma prawo egzekucji tych dokumentw, anawet prawo do wstrzymania budowy.
164
dokonanie ogldzin realizowanej inwestycji, jej poszczeglnych

zakresw rzeczowych, analiz harmonogramw realizacji, ocen
techniczn iekonomiczn inwestycji lub jej zakresu czciowego;
udokumentowanie stanu faktycznego poprzez jego rejestracj fizyczn.
Wynikiem kontroli okresowej jest informacja pokontrolna o projekcie idecyzje, ktre mog by na jej podstawie podjte.
7.15Odbir budowy sieci
Kwestia odbioru robt powinna by ustalona szczegowo
wSTWiOR. Oprcz sposobu prowadzenia odbioru itrybu powiadamiania o osigniciu gotowoci do odbioru, w STWiOR okrela si take rodzaj dokumentw wymaganych dla przeprowadzenia odbiorw,
zarwno czciowych, jak iodbioru kocowego budowy. WSTWiOR
powinny by take okrelone wzory protokow, jakie zostan sporzdzone po zakoczeniu kolejnych czynnoci odbiorowych.
7.15.1Odbiory czciowe
Niektre roboty s zdawane wtrakcie realizacji procesu budowy, co
oznacza konieczno dokonywania tak zwanych czciowych odbiorw robt. Wprzypadku inwestycji liniowych s to przede wszystkim
prace ulegajce zakryciu izasypaniu, przewierty, przeciski, przejcia
przez przeszkody, zagszczenia gruntu, przywrcenie nawierzchni,
uporzdkowanie terenu, usunicie kolizji, awarii itp. Szczegowa
specyfikacja takich zakresw musi by okrelona wumowie (na podstawie STWiOR). Uczestnikami odbiorw s przedstawiciele inwestora, wykonawcy generalnego (w zalenoci od przyjtego sposobu
i formy realizacji budowy sieci szerokopasmowej) oraz ewentualnie
podwykonawcy danego elementu, atake inspektor nadzoru.
Protok odbioru czciowego sieci szerokopasmowej musi obejmowa nastpujce informacje:
rodzaj sieci, numer pozwolenia na budow, nazw projektanta,
okres budowy;
dokadny opis lokalizacyjny wraz ze szkicem geodezyjnym irzdnymi posadowienia, rednic uoonego przewodu, dugo, lokalizacj studni, sposb izolacji, protokoy szczelnoci (jeli s wymagane), rodzaj rur ochronnych;
stwierdzenie, e dany element zosta wykonany zgodnie lub niezgodnie zdokumentacj projektow, warunkami technicznymi wykonania iodbioru oraz zawart umow;
certyfikaty, atesty itp.;
potwierdzenie warunkw geologicznych podoa gruntowego,
okrelenie rodzaju podoa, stosunkw wodnych, sposobu zasypki
wykopu isposobu jego zagszczenia;
decyzj okwalifikowaniu (albo niekwalifikowaniu) przedmiotu odbioru do zasypania.
7.15.2Odbiory kocowe
Odbir kocowy przeprowadzany jest take wedug schematu izakresu okrelonego w STWiOR. Dokumentami wymaganymi do odbioru kocowego, oprcz dokumentw wymienionych dla protokou
odbioru czciowego, s dodatkowo:
dokumentacja projektowa wraz z naniesionymi zmianami akceptowanymi przez projektanta, lub dokumentacja zamienna, jeeli
zakres zmian tego wymaga;
szczegowe specyfikacje techniczne;
dzienniki budowy iewentualnie ksigi obmiarw;
wyniki pomiarw kontrolnych oraz bada ioznacze laboratoryjnych, zgodnie zSTWiOR;
deklaracja zgodnoci lub certyfikaty zgodnoci wbudowanych materiaw, zgodnie zSTWiOR;
inne dokumenty odbiorowe wymienione wSTWIOR;
protokoy odbiorw czciowych;
rysunki zamienne, wytyczne technologiczne dostawcw sprztu
i urzdze, rozwizania usunicia kolizji, protokoy odbioru tych
robt iprzekazania wacicielom terenw, na ktrych prowadzone
byy roboty, protokoy przekazania operatorom-gestorom urzdze uzbrojenia podziemnego isieci naziemnych;
geodezyjna dokumentacja powykonawcza wraz zkopi mapy zasadniczej zarejestrowan wzasobach orodka geodezji ikartografii.
165
Zakres odbioru czciowego znacznie si zwikszy, jeeli jego

przedmiotem bdzie aktywna sie szerokopasmowa albo np. utwardzenie chodnika, naprawa nawierzchni itp.
W warstwie urzdze i systemw naley mie na uwadze fakt,
i czsto urzdzenie bd element systemu w ukadzie stand-alone dziaa poprawnie, jednak wczone wcao powoduje zakcenia
albo wrcz uniemoliwia prac caoci std te przy dopuszczaniu
urzdzenia lub elementu systemu do odbiorw czciowych naley
mie na uwadze cao rozwizania. (Naturalne bdzie denie wykonawcw do jak najwikszej liczby odbiorw czciowych umoliwia
to bowiem szybsze fakturowanie imniejsze zaangaowanie wfinansowanie inwestycji).
Wane jest, aby w czynnociach odbiorowych, zarwno czciowych, jak i kocowych, uczestniczy przedstawiciel przyszego eksploatatora. Dlatego najlepszym rozwizaniem byaby moliwo
wyboru przyszego eksploatatora sieci przed przystpieniem
do procesu projektowania irealizacji inwestycji, co nie zawsze
jednak bdzie moliwe z rnych przyczyn. W kadym innym
przypadku ciar odpowiedzialnoci za efekty odbioru czciowego
(podobnie jak ikocowego) ponosi bdzie jednostka samorzdowa
dziaajca, wzalenoci od przyjtego modelu prowadzenia inwestycji, poprzez inyniera kontraktu lub kierownika projektu.
Komisja odbiorowa, dziaajca wedug zasad ustalonych wSTWiOR,

sporzdza protok kocowy zczynnoci odbiorowych niezalenie od
wynikw odbioru.
166
7.16Inwentaryzacja powykonawcza
Elementem niezbdnym do zakoczenia inwestycji, ale take cile
powizanym zetapem eksploatacji iutrzymania sieci iprzygotowaniem paszportyzacji, jest inwentaryzacja powykonawcza wybudowanej sieci telekomunikacyjnej jako czci skadowej uzbrojenia terenu.
Wytyczne techniczne dotyczce wykonywania opracowa geodezyjnokartograficznych na poszczeglnych obszarach kraju opracowywane
s przez terenowe orodki dokumentacji geodezyjno-kartograficznej.
Podstaw do sporzdzenia takich wytycznych s przepisy prawa obowizujcego wgeodezji ikartografii121. WPolsce nadzr nad dziaalnoci geodezyjn sprawuje Gwny Urzd Geodezji iKartografii122.
Opracowanie inwentaryzacji, podobnie jak ca obsug geodezyjn budowy, moe wykona podmiot (osoba prawna zatrudniajca odpowiednich pracownikw zuprawnieniami) lub osoba fizyczna posiadajca odpowiednie uprawnienia zawodowe wgeodezji ikartografii.
Typowe opracowanie inwentaryzacji powykonawczej sieci obejmuje
oprcz samej inwentaryzacji rwnie zaoenie geodezyjnej ewidencji
sieci uzbrojenia terenu wraz zmoliwoci eksportu danych do bazy
paszportyzacyjnej operatora infrastruktury. Ponadto w przypadku
sieci telekomunikacyjnych bezprzewodowych konieczna jest rwnie
ich inwentaryzacja, poczona czsto zwizualizacj.
W skad operatu geodezyjnego wchodz:
1. Cz techniczna:
a) wniosek oprzyjcie operatu zpomiaru zpodanymi dugociami
inwentaryzowanych sieci iliczbami przyczy;
b) sprawozdanie techniczne obejmujce opis czynnoci wykonanych przy opracowaniu danego obiektu;
c) mapa z wywiadu terenowego, sporzdzona najczciej w formie numerycznej;
d) szkic z inwentaryzacji sieci uzbrojenia terenu sporzdzony
zgodnie z instrukcj techniczn G4, zawierajcy: dane ewidencyjne dziaek, nazwy ulic i numery porzdkowe nieruchomoci, numery punktw granicznych, szkic osnowy poziomej
i wysokociowej bdcej podstaw do pomiaru, oznaczenia
mierzonych szczegw i opis uzbrojenia zgodnie z instrukcj
K1 (liczba, rodzaj ityp przewodw, rur, studni, rdo pozyskania danych opooeniu, status przewodu lub rur irur osonowych, rodzaj materiau, zjakiego sie jest wykonana, zgodnie
z instrukcj G-7), rzdne wysokociowe charakterystycznych
punktw przewodw i armatury wedug instrukcji G-7, inne
121 Ustawy, rozporzdzenia istandardy techniczne wymienione wrozporzdzeniu MSWiA zdn. 24.03.1999 r. oraz
instrukcja techniczna G-7.
122 Zobacz: http://www.gugik.gov.pl.
Naley pamita, e pomiar powykonawczy sieci uzbrojenia podziemnego naley wykona przed jego przykryciem125, ajego sporzdzenie naley do obowizkw inwestora.
Poniewa obowizek wykonania inwentaryzacji powykonawczej
czsto budzi wiele kontrowersji, warto na etapie sporzdzania SIWZ
izawierania umowy zwykonawc wsposb jednoznaczny ustali, do
czyich obowizkw naley zabezpieczenie obsugi geodezyjnej budowy.
Odrbnych problemem jest inwentaryzacja sieci bezprzewodowych. Ma ona szczeglne znaczenie dla bezpiecznej iefektywnej dla
uytkownika pracy systemw radiowych. Do inwentaryzacji elementw aktywnych sieci, istotnych zarwno ze wzgldw bezpieczestwa
samej sieci, jak idanych bdcych wjej obiegu, wymagane s specjalistyczne narzdzia wspomagajce prace projektantw sieci bezprzewodowych.
123 GESUT Geodezyjna Ewidencja Sieci Uzbrojenia Terenu. (Instrukcja Techniczna G-7 .http://www.geobid.
com.pl/instrukcje/g7/g7_00.htm).
124 GEO-INFO jest autorskim rozwizaniem informatycznym firmy SYSTHERM INFOSp.zo.o. System ten powsta
w1991 roku na zlecenie Wydziau Geodezji iKartografii Urzdu Wojewdzkiego wPoznaniu. Dzi wykorzystywany jest dobudowy zasobu numerycznego wponad 90 orodkach miejskich ipowiatowych, wtymtake
w17 duych miastach: wPoznaniu, odzi, Opolu, Olenie,Kielcach, Radomiu,Kaliszu, Lesznie, Pile, Koninie,
Bielsku-Biaej, Nowej Soli, winoujciu, Mysowicach, Zawierciu, Tarnobrzegu, Piekarach lskich.
125 Art. 27 ustawy Prawo geodezyjne ikartograficzne (DzU z2005 r., nr 240, poz. 2027 zp. zm.) iart. 43
ustawy Prawo budowlane ( DzU z2006 r., nr 156, poz. 1118 zp. zm.).
167
dane o inwentaryzowanym uzbrojeniu pomocne do zaoenia

iprowadzenia operatu GESUT123 (np. wiatowd, przewd miedziany wkanalizacji, przewd wotulinie, przewd bez obudowy,
rura osonowa itp.), numer idat wydania uzgodnie ZUDP;
w przypadku pomiaru, ktrego wynikiem s wsprzdne
punktw, naley je umieci na odwrocie szkicu;
naley okreli pooenie mierzonych elementw na mapie
zasadniczej rastry;
naley pokolorowa uzbrojenie wedug instrukcji K1 (1998),
odrni armatur naziemn od urzdze podziemnych
inadziemnych;
naley poda ilo kabli wwizce, aw przypadku przewodw
telekomunikacyjnych w kanalizacji poda liczb kanaw,
atake nazw operatora sieci;
e) raporty zoblicze wsprzdnych;
f) nonik informatyczny zawierajcy informacje identyfikujce
obiekt iwykonawc oraz wykaz wsprzdnych lub plik umoliwiajcy import danych do systemu, np. GEO-INFO124.
2. Cz ewidencyjna, ktra obejmuje kopi mapy ewidencyjnej zzaznaczonym zasigiem obiektu.
3. Materiay podstawowe, ktre obejmuj zwrot wszystkich materiaw przygotowanych przez Orodek Dokumentacji GeodezyjnoKartograficznej.
168
Dobrze sporzdzona inwentaryzacja obejmujca opracowanie bardzo dokadnych map pokrycia radiowego i innych parametrw charakterystycznych dla sieci bezprzewodowych stanowi znakomit pomoc weksploatacji iuytkowaniu systemw radiowych.
7.17Zakoczenie procesu budowlanego
Podpisanie protokou odbioru kocowego koczy etap realizacji
inwestycji w rozumieniu przepisw Prawa budowlanego. Etap ten
koczy take dziaalno kierownika budowy, ktry skada wtym zakresie wymagane prawem owiadczenia. Adnotacje o zakoczeniu
budowy, wraz zowiadczeniem kierownika budowy, musz by take
dokonane w dzienniku budowy. Rozwizaniu ulega rwnie wsppraca zprojektantem (sprawujcym nadzr autorski) iinspektorami
nadzoru (niezalenie od systemu prowadzenia inwestycji).
Zakres dokumentw wymaganych w etapie zakoczenia budowy
powinien by szczegowo okrelony wumowie na wykonanie robt
budowy sieci iwynika zSTWiOR. Wykonawcy koczc ten etap przekazuj efekty swojej pracy zamawiajcemu, czyli jednostce samorzdu lokalnego lub wskazanemu przez niego podmiotowi. Oczywicie
moliwe jest, anawet wskazane, aby ten odbir nastpowa zudziaem przyszego operatora infrastruktury, niezalenie od wybranego
modelu eksploatacji sieci. Wkadym innym wypadku wszelkie roboty
dodatkowe wynikajce znastpnego etapu obcia bd wycznie
inwestora.
W inwestycjach telekomunikacyjnych zakoczenie procesu budowlanego koczy etap budowy sieci pasywnej, otwiera za najwaniejszy jej etap, czyli uruchomienie irozruch sieci szerokopasmowej.
7.18Uruchomienie irozruch sieci szerokopasmowej
Zakoczenie budowy otwiera realizacj kolejnego etapu procesu inwestycyjnego, obejmujcego uruchomienie irozruch sieci. Wskazane
jest, aby uczestnikiem tego etapu by koniecznie podmiot powoany
do eksploatacji sieci. Etap ten obejmuje:
weryfikacj planu uruchomienia irozruchu;
weryfikacj iocen testw integracyjnych;
weryfikacj testw funkcjonalnych;
przeprowadzenie testw przypadku;
przeprowadzenie iweryfikacj zzaoeniami testw wydajnociowych performance testing;
przeprowadzenie i weryfikacj z zaoeniami testw bezpieczestwa biernego iaktywnego sieci.
Naley jednak mie na uwadze specyfik budowy sieci szerokopasmowej. Do eksploatacji bd oddawane po kolei poszczeglne obszary sieci pasywnej, za elementy aktywne bd poda za nimi;
moliwa jest te kolejno odwrotna. Oznacza to, e rozruch zaplanowanej sieci bdzie odbywa si sukcesywnie, wraz zpostpem realizacji prac.
7.19Zakoczenie inwestycji telekomunikacyjnej

iprzekazanie do eksploatacji
7.20Rozliczenie kocowe inwestycji

W pierwszej czci poradnika autorzy wskazywali, e na etapie
planowania sieci konieczne jest stosowanie si do wymaga okrelonych przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego przy wykorzystywaniu funduszy unijnych. Pisalimy otym rwnie wrozdziale 3 i4.
Naley zatem zaoy, e opracowane dokumenty zpierwszego etapu
inwestycji, czyli koncepcja budowy sieci wraz ze studium wykonalnoci, zostay zaakceptowane, co zkolei pozwolio na przeprowadzenie
169
Po pozytywnym zakoczeniu testw wymienionych wyej, zgodnie

z wymogami Prawa budowlanego koczy si etap procesu inwestycyjnego obejmujcy budow sieci szerokopasmowej. Rozpoczyna si
etap utrzymania sieci i wszystkie koszty z tym zwizane obciaj
waciciela sieci, czyli jednostk samorzdow. Procesowi zakoczenia inwestycji zwykle towarzyszy przekazanie wacicielowi, zarzdcy
obiektu albo wskazanemu podmiotowi zewntrznemu penej dokumentacji budowy. Przekazane zostaj rwnie inne dokumenty idecyzje dotyczce przedmiotu inwestycji, a take, w razie potrzeby,
instrukcje obsugi ieksploatacji: obiektu, instalacji iurzdze zwizanych zwybudowan sieci szerokopasmow.
Przekazanie do eksploatacji musi oznacza tym samym uruchomienie moliwoci wiadczenia usug przy uyciu wybudowanej sieci.
A zatem wymaga to zsynchronizowania fizycznego i logicznego poczenia poprzez ustalone punkty styku z sieciami publicznymi, ale
te zdostawcami usug telekomunikacyjnych ioperatorami ostatniej
mili. Nalee to bdzie do obowizkw waciciela sieci lub wybranego przez niego operatora infrastruktury, ktry rozpoczynajc dziaania
podlega od tego momentu przepisom Prawa telekomunikacyjnego.
Spoczywa te na nim zadanie biecego utrzymania szerokopasmowej sieci telekomunikacyjnej ijednoczenie oferowanie usug woparciu oprzekazan sie szerokopasmow, atake zapewnienie cigoci
wiadczenia tych usug. Wybudowana sie musi nalee do beneficjenta co najmniej przez pi lat od daty finansowego zakoczenia
projektu.
Na waciciela sieci spadaj zatem take wszystkie wymagane
prawem obowizki w zakresie eksploatacji i utrzymania obiektw
budowlanych, obejmujce m.in. prowadzenie dokumentacji finansowo-ksigowej dziaalnoci, prowadzenie ksiek obiektu budowlanego, przechowywanie dokumentacji budowy, prowadzenie remontw
imodernizacji. Powiemy otym szczegowo wnastpnym rozdziale
poradnika.
Zakoczenie testw iprzekazanie przedmiotu budowy do eksploatacji operatorowi infrastruktury koczy fizyczny etap inwestycji
telekomunikacyjnej. Pozostaje nam jeszcze ostatni etap, obejmujcy
rozliczenie kocowe inwestycji.
170
dalszych etapw: projektowanie ibudow sieci. Wszystkie te dokumenty wraz zzacznikami po zakoczeniu iprzekazaniu do eksploatacji stanowi podstaw do uruchomienia procedur zamykajcych
inwestycj. Procedury te pozwol na ocen zgodnoci zaoe prowadzonej inwestycji ze stanem faktycznym. Rozliczenie kocowe obejmuje:
uruchomienie procedur zamykajcych inwestycj;
zebranie potwierdze wykonania prac zgodnie ze specyfikacj;
zebranie i przygotowanie do archiwizacji dokumentacji weryfikacj pod wzgldem kompletnoci (certyfikaty, licencje, aprobaty,
protokoy itd.);
kalkulacj ofertow, wykonawcz i powykonawcz interpretacj rnic wwietle udokumentowanych zmian wramach procesu
zarzdzania zmianami Change Management.
171
8.Eksploatacja
i utrzymanie sieci
Eksploatacja i utrzymanie sieci
172
Realizacja procesu inwestycyjnego wtelekomunikacji pozornie tylko koczy si faz odbioru technicznego robt od wykonawcy budowy
sieci szerokopasmowej. Koniec budowy, niezalenie od jej zakresu
rzeczowego czy stopnia uzbrojenia technicznego, staje si kocem
jedynie fazy realizacyjnej, ktra jest konsekwencj zaoe przyjtych wplanowaniu, anastpnie wkoncepcji budowy istudium wykonalnoci.
Warstwa pasywna:
cigi kablowe,
wiee, maszty itp.
Eksploatacja
Warstwa aktywna:
urzdzenia
i systemy
Rys. 23. Model zakoczenia budowy sieci pasywnej iaktywnej

iwejcia wfaz eksploatacji iutrzymania
Wraz zkocem fazy realizacyjnej inwestycji jednostka samorzdowa jako waciciel wybudowanej sieci staje przed kolejnym, niezwykle wanym etapem. Jest on znacznie trudniejszy ni cay dotychczas
przeprowadzony etap realizacyjny. Ten etap obejmuje eksploatacj
iutrzymanie sieci. Trzeba pamita, e zchwil zakoczenia procesu inwestycyjnego budowy sieci koczy si finansowanie inwestycyjne iod tego momentu wszystkie koszty obciaj jedynie waciciela,
podmiot publiczny jednostk samorzdow.
We wczeniejszych rozdziaach podkrelalimy, e etap eksploatacji iutrzymania sieci jest tak naprawd najwaniejszy wcaym acuchu inwestycyjnym, poniewa to wanie na tym etapie moemy zweryfikowa osignicie zaplanowanych celw. Apamitajmy, e celami
tymi byo m.in. zapewnienie mieszkacom dostpu do Internetu, realizacja planowanych usug iprzeciwdziaanie wykluczeniu cyfrowemu
spoeczestwa, ale te zachcenie dostawcw usug do inwestowania
wrozwj sieci dostpowych na terenach objtych planowan budow
sieci. Zpowodu dugotrwaoci procedur przygotowania ibudowy sieci oraz uwarunkowa prawnych, weryfikacja osignicia zakadanych
celw, atym samym celowoci, racjonalnoci iprawidowoci podjtych decyzji, bdzie czsto podlegaa ocenie dopiero po 34 latach,
a zatem mona zaoy w innej rzeczywistoci politycznej czy
gospodarczej. Nie wszystkie decyzje podejmowane w pocztkowej
fazie inwestycyjnej mog wwczas uzyska aprobat uoceniajcych
efektywno isuszno przyjtych przed laty rozwiza.
173
Dynamika rozwoju technologicznego systemw wtelekomunikacji

jest olbrzymia iczsto okres 34 lat oznacza ca dekad wrozwoju usug, ofert konkurencyjnych technologii itp. Dlatego w momencie, gdy podejmowane s decyzje oprzyjciu rozwiza oferowanych
przez projektantw na etapie opracowania koncepcji budowy sieci
i studium wykonalnoci, potrzeba wielkiej rozwagi, ale i olbrzymiego dowiadczenia zawodowego iwiedzy technicznej. Ztego wanie
powodu tak czsto podkrelalimy, jak wana dla powodzenia caego procesu budowy sieci szerokopasmowej idla osignicia
zdeklarowanych celw jest decyzja co do sposobu utrzymania, eksploatacji sieci izarzdzania ni. Uwaamy, e bez powierzenia tej roli profesjonalnemu partnerowi niewielkie s szanse osignicia kocowego efektu budowy sieci. Dowodzi tego dowiadczenie
zostatnich 20 lat dziaalnoci operatorw alternatywnych, ktrzy budowali od podstaw sw pozycj na rynku telekomunikacyjnym, ale
te kilkudziesicioletnie dowiadczenia Telekomunikacji Polskiej SA,
najwikszego operatora telekomunikacyjnego wkraju.
W przypadku, gdy inwestycja jest zarzdzana w systemie PM,
wraz z kocem etapu realizacyjnego budowy sieci koczy si take
dziaalno inyniera kontraktu i/lub kierownika projektu. Przekazuj
oni budow wraz zca dokumentacj we wadanie jednostki samorzdowej. Dokumentacja ta nie obejmuje jednak procesw iprocedur dziaania operatora telekomunikacyjnego, a sama umiejtno
zarzdzania poszczeglnymi elementami sieci bd jej obszarami nie
daje przesanek do stwierdzenia, i jednostka prowadzca inwestycje
wzakresie budowy sieci szerokopasmowej jest przygotowana do penienia funkcji operatora telekomunikacyjnego wmyl Pt.
W tym rozdziale bdziemy chcieli przybliy jednostce samorzdowej problemy, zjakimi wfazie eksploatacji iutrzymania sieci boryka si jej waciciel. Dysponujc majtkiem trwaym, jakim jest
zbudowana sie ookrelonej funkcjonalnoci, jest on odpowiedzialny
za uzyskanie efektw, dla osignicia ktrych zostaa ona wybudowana.
W pierwszej czci poradnika autorzy wskazywali, e niezwykle
wane na etapie opracowywania koncepcji sieci jest przyjcie zaoe
dotyczcych jej eksploatacji. Przypomnijmy, czego one dotycz.
Wybudowana sie zakoczona jest wwle optycznym, tworzy bowiem przedostatni mil. Jej funkcjonowanie moliwe jest jedynie wwczas, gdy na pozostaym odcinku, to znaczy od wza
optycznego do gniazda abonenckiego (ostatnia mila), znajdzie
si operator usug, ktry wybuduje sie idostarczy oczekiwane
usugi do abonenta kocowego. Wane jest okrelenie, czym bdziemy dysponowali wtym ostatnim wle, jaka bdzie oferta dla
operatora i przedsibiorcy telekomunikacyjnego dostarczajcego
usug abonentowi kocowemu. Czy bdzie to otwr kanalizacyjny, wkno wiatowodowe, kabel miedziany, przepywno czy
usuga hurtowa? Jaka? Co si stanie, gdy zabraknie nam partnera na tym wanie odcinku ostatniej mili? Zaoenie, e gdy si
174
zbuduje sie, to chtne podmioty same si znajd, wprzypadku,

gdy jednak si nie znajd, moe by trudne to obronienia.
Budowana sie musi by doczona do sieci publicznej. Jest to konieczne zarwno w przypadku dostpu do Internetu, oferowania
usug IPTV, jak i wiadczenia usug gosowych. W kadej z tych
sytuacji trzeba doczy si do miejsc, gdzie bdzie dostpny sygna o odpowiedniej jakoci, tworzc punkty styku. A realizacja
punktw styku rodzi kolejne problemy, zwizane zustaleniem sposobu doczenia, okrelenia protokow przyczeniowych, rozlicze midzyoperatorskich, zwikszaniem pojemnoci tych punktw wmiar rozwoju usug itp. Punkt styku jest elementem kosztu
funkcjonowania sieci.
Wybudowana infrastruktura musi pozosta otwarta dla wszystkich
operatorw wiadczcych usugi komunikacji elektronicznej. Ato
oznacza, e jednostka samorzdowa zarzdzajca sieci musi udostpnia j kademu chtnemu operatorowi na takich samych zasadach. Jeeli zatem zamiarem jednostki samorzdowej jako waciciela sieci bdzie np. wydzierawienie jej wybranemu wtrybie
przetargowym operatorowi infrastruktury, to wwczas niezalenie
od tego, czy ten operator wiadczy usugi hurtowe, czy detaliczne, nie moe on by waden sposb uprzywilejowany wwysokoci opat wstosunku do innych operatorw, ktrzy chc korzysta
ztej sieci, dostarczajc usug abonentowi kocowemu.
Wybudowana sie szerokopasmowa musi nalee do beneficjenta
przez okres przynajmniej piciu lat od daty finansowego zakoczenia projektu, jeeli wykorzystywane s rodki UE. Podobne przepisy dotycz zasad dysponowania majtkiem bdcym wasnoci
publiczn. Ato zkolei oznacza, e konieczne jest zabezpieczenie
rodkw finansowych na utrzymanie sieci, ito niezalenie od moliwych do uzyskania przychodw. Obejmuje to wszystkie koszty
techniczne iorganizacyjne, atake wynikajce zkosztw jej odtworzenia.
Ostatni kwesti, ktra w przypadku, gdy mamy do czynienia
ze rodkami UE decydowa bdzie o przyjtym modelu organizacyjnym, jest konieczno wypeniania zasad okrelonych przez
Rad Unii Europejskiej w rozporzdzeniu Rady (WE) nr 85/2009
zdnia 19 stycznia 2009 r.126, zmieniajcym rozporzdzenie (WE)
nr 1083/2006 zdnia 11 lipca 2006 r., iustanawiajcym przepisy
oglne dotyczce Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego,
Europejskiego Funduszu Spoecznego oraz Funduszu Spjnoci.
Zasady te odnosz si do niektrych przepisw dotyczcych zarzdzania finansowego i nakadaj obowizek ustalania wartoci
znaczcego przychodu netto w projektach infrastrukturalnych
generujcych przychody. Znaczcy przychd netto zosta okrelony
przez Rad na poziomie 25% kosztu cakowitego inwestycji, co
oznacza, e w przypadku jego przekroczenia warto pomocy
finansowej UE podlega zredukowaniu.
126 Dziennik Urzdowy UE L 25/1.
127 Wojciech Kabaciski, Mariusz al, Sieci telekomunikacyjne, Wydawnictwa Komunikacji i cznoci,
Warszawa 2008.
175
Problematyka eksploatacji musi by zatem rozpatrywana zarwno

w kontekcie wymaga prawnych wynikajcych z realizacji postanowie ustawy Prawo telekomunikacyjne, jak rwnie wkontekcie
sposobw tej realizacji w praktycznej dziaalnoci operatora infrastruktury.
Eksploatacja wybudowanej sieci szerokopasmowej wymaga przede
wszystkim wiedzy zawodowej i dowiadczenia. Trzeba pamita, e
sieci telekomunikacyjne peni w gospodarce funkcj podobn do
systemu nerwowego w organizmie czowieka. Wiedza o systemach
telekomunikacyjnych iich infrastrukturze staje si niezbdna nie tylko dla projektantw i eksploatatorw tych sieci, ale take, chocia
w duo wszym zakresie, dla uytkownikw tych systemw. Takie
dowiadczenie mona zdoby jedynie wpraktyce operatorskiej.
Autorzy publikacji naukowych127, ktre w sposb profesjonalny
przekazuj wiedz na temat budowy i funkcjonowania sieci telekomunikacyjnych, czsto podkrelaj, e wiedza ta nie jest wiedz prost; wymaga nie tylko studiw, ale take dowiadczenia zrzeczywicie dziaajc sieci iuwzgldnienia urzdze, ludzi iotoczenia. Tak
wiedz posiadaj de facto jedynie dziaajcy operatorzy telekomunikacyjni. Jednostka samorzdowa jako waciciel sieci musi mie tego
pen wiadomo; w kadym innym przypadku mona jej zarzuci
niekompetencj, a czsto wrcz ignorowanie zasad dobrej praktyki
inynierskiej. Warto podkreli, e wspczesne systemy telekomunikacyjne nie s oparte jedynie na wysiku pojedynczego czowieka
albo nawet caej grupy ludzi przeciwnie, to wspdziaanie caego
ekosystemu brany. Zoono tych systemw narzuca konieczno
stosowania automatycznego zarzdzania sieci iprocesami wczasie
rzeczywistym. Wysoko kosztw zwizanych zzarzdzaniem sieciami telekomunikacyjnymi skania czsto do konsolidacji, dziki ktrej
prac centrum nadzoru (NOC) obejmowana jest sie wicej ni jednego operatora. Tendencja do otwierania rynku usug poprzez liberalizacj i deregulacj stwarza konieczno tworzenia i stosowania
przez eksploatujcych sieci standardw obejmujcych rne aspekty
zarzdzania sieciami.
Nie jest celem autorw opisanie, czym tak naprawd ztechnicznego punktu widzenia s eksploatacja iutrzymanie sieci. Wiedza na
ten temat jest dostpna w wielu publikacjach opisujcych poszczeglne rodzaje sieci zosobna. Cytowana wyej ksika prof. Wojciecha
Kabaciskiego iMariusza ala jest jedn zpierwszych pozycji, ktre
w przystpny sposb omawiaj tematy zwizane z sieci, od problematyki sieci LAN, sieci transportowych SDH, komutacji wsieciach
telekomunikacyjnych, sieci ISDN, a po system sygnalizacji nr 7.
Wpublikacji tej jest mowa prawie owszystkim, co dotyczy sieci telekomunikacyjnych. To wielka zaleta, zwaywszy, e informacje na
temat sieci i ich dziaania s zwykle rozproszone w wielu, nieraz
obszernych, publikacjach ksikowych, ale zazwyczaj dotycz tylko
176
poszczeglnych rodzajw sieci. Podrcznik ten zawiera te informacje na temat budowy, infrastruktury i dziaania sieci telekomunikacyjnych, od tradycyjnej telefonicznej, po najnowsze sieci pakietowe,
wtym zwyczajne drutowe, kablowe (z kablami koncentrycznymi lub
optycznymi) ibezprzewodowe. Wsiedmiu czciach ksiki podano
m.in. wprowadzenie do problematyki sieci telekomunikacyjnych, zich
klasyfikacj i modelem warstwowym, opis sieci usugowych, w tym
ISDN, GSM, UMTS (z omwieniem architektury, elementw budowy
oraz protokow), iopis sieci IP. Wpublikacji zamieszczono ponadto
obszern bibliografi, wtym take dokumenty normatywne dotyczce rnego rodzaju sieci telekomunikacyjnych. To dobry podrcznik;
moe by take przydatny inynierom, zajmujcych si projektowaniem, budow ieksploatacj sieci telekomunikacyjnych. Wszystkich
zainteresowanych technicznymi aspektami eksploatacji iutrzymania
sieci odsyamy wic do tej publikacji.
Rozpatrzymy natomiast dwa inne aspekty eksploatacji iutrzymania sieci:
wymogi Prawa telekomunikacyjnego;
dowiadczenia operatora infrastruktury.
8.1Eksploatacja iutrzymanie sieci telekomunikacyjnych
wwietle Prawa telekomunikacyjnego128
Ustawa zdnia 16 lipca 2004 r. (DzU z2004 r., nr 181, poz. 1800
zp. zm.) nakada na przedsibiorc telekomunikacyjnego szereg
obowizkw, niezalenie od tego, czy wystpuje on jako operator
telekomunikacyjny, czy te jako dostawca usug. Brak wypeniania
tych obowizkw moe skutkowa naoeniem przez Prezes UKE kary
pieninej wwysokoci 3% przychodw za rok poprzedni129.
Pierwszym obowizkiem zwizanym zuzyskaniem statusu przedsibiorcy telekomunikacyjnego jest dokonanie wpisu do rejestru przedsibiorcw prowadzonego przez Prezes UKE130 (art. 10, ust. 1 Pt). Prezes
UKE dokonuje wpisu wterminie siedmiu dni (art. 10, ust. 8 Pt).
Obowizki spoczywajce na przedsibiorcy telekomunikacyjnym
zale od zakresu dziaania, wybranego systemu telekomunikacyjnego iposiadania abonentw. Poniej wskazano przykadowy katalog
tych obowizkw. Ze wzgldu na fakt, i ich zakres jest cile skorelowany zrodzajem dziaalnoci, katalog ten naley traktowa jako
orientacyjny.
8.1.1Obowizki informacyjne
1. Przedsibiorca telekomunikacyjny na podstawie art. 6 Pt obowizany jest na wezwanie Prezes UKE do przekazania informacji orealizowaniu przez niego obowizkw lub decyzji.
128 Rozdzia powsta we wsppracy zukaszem Bielakiem.
129 http://www.uke.gov.pl/uke/index.jsp?place=Lead21&news_cat_id=335&news_id=3013&layout=1&page=text.
130 http://www.bip.uke.gov.pl/bipur tip/index.jsp?place=Lead07&news_cat_id=26&news_id=53&layout=11&page=text.
8.1.2Obowizki na rzecz obronnoci, bezpieczestwa

pastwa oraz bezpieczestwa iporzdku publicznego
Bardzo wan konsekwencj posiadania statusu przedsibiorcy telekomunikacyjnego s obowizki na rzecz obronnoci, bezpieczestwa
pastwa oraz bezpieczestwa iporzdku publicznego. Na podstawie
art. 176180 Pt przedsibiorca telekomunikacyjny obowizany jest:
uwzgldnia przy planowaniu, budowie, rozbudowie, eksploatacji
lub czeniu sieci telekomunikacyjnych moliwo wystpienia sytuacji szczeglnych zagroe, np. wprowadzenia stanu nadzwyczajnego (art. 176 ust. 1 Pt);
posiada aktualny plan dziaa wsytuacjach szczeglnych zagroe, ktrego zakres okrela rozporzdzenie MI zdnia 16 czerwca
2005 r. wsprawie planu dziaa przedsibiorcy telekomunikacyjnego wsytuacjach szczeglnych zagroe (DzU z2005 r., nr 122,
poz. 1029);
w sytuacjach szczeglnych zagroe podj niezwocznie dziaania okrelone w planie, utrzymujc lub odtwarzajc wiadczenie
usug telekomunikacyjnych, przede wszystkim organom koordynujcym dziaania ratownicze isubom ustawowo powoanym do
niesienia pomocy oraz innym podmiotom realizujcym zadania na
rzecz obronnoci, bezpieczestwa pastwa oraz bezpieczestwa
iporzdku publicznego, awnastpnej kolejnoci pozostaym uytkownikom;
do wykonywania zada i obowizkw w zakresie przygotowania
iutrzymywania wskazanych elementw sieci telekomunikacyjnych
dla zapewnienia telekomunikacji na potrzeby systemu kierowania
bezpieczestwem narodowym, w tym obron pastwa, realizowanych na zasadach okrelonych wplanach, decyzjach lub umowach zawartych midzy przedsibiorcami telekomunikacyjnymi
auprawnionymi podmiotami (art. 179 Pt).
8.1.3Obowizki zwizane zsieci
W przypadku wykorzystywania systemw radiowych jako elementw sieci oraz wprzypadku posiadania numeracji, by mc dziaa
177
2. W zalenoci od przychodw z prowadzonej dziaalnoci telekomunikacyjnej przedsibiorca obowizany jest do przedkadania

Prezes UKE:
a) W przypadku przekroczenia kwoty 4 mln (art. 7 ust. 1 Pt):
rocznego sprawozdania finansowego w terminie do dnia 30
czerwca;
danych dotyczcych rodzaju izakresu wykonywanej dziaalnoci telekomunikacyjnej oraz wielkoci sprzeday usug telekomunikacyjnych wterminie do dnia 31 marca.
b) W przypadku nieprzekroczenia kwoty 4 mln (art. 7 ust. 2 Pt):
danych dotyczcych rodzaju izakresu wykonywanej dziaalnoci telekomunikacyjnej oraz wielkoci sprzeday usug telekomunikacyjnych wterminie do 31 marca.
178
prawidowo, przedsibiorca telekomunikacyjny musi otrzyma stosowne decyzje dotyczce uzyskania rezerwacji czstotliwoci i/lub
pozwolenia radiowego oraz decyzje dotyczce numeracji, lub te
pozyska, na podstawie art. 128 Pt, numeracj od innego operatora.
Kady z przedsibiorcw telekomunikacyjnych starajcy si uzyska wymienione decyzje powinien zapozna si ztablicami irejestrami prowadzonymi przez Prezes UKE iwskazanymi na stronie
Urzdu131.
Wystpienie do Prezes UKE owymienione decyzje administracyjne
wie si zpodporzdkowaniem reimowi wynikajcemu zPt oraz
stosownych aktw wykonawczych. Procedura skadania wnioskw
iwydawania decyzji przez Prezes UKE jest opisana wDziale IV Pt
Gospodarowanie czstotliwociami inumeracj, na ktry to dzia
skadaj si przepisy art. 111131 Pt.
Warunkiem koniecznym dla dziaania woparciu onumeracje isystemy radiowe jest posiadanie pozwolenia radiowego dla danej
relacji oraz w przypadku wykorzystywania numeracji posiadanie
decyzji Prezes UKE bd uzyskanie numeracji na podstawie stosownej umowy zinnym operatorem.
8.1.4Ochrona danych
Na przedsibiorcy telekomunikacyjnym spoczywaj obowizki
zwizane z pozyskaniem, ochron, przetwarzaniem i przechowywaniem danych objtych tajemnic telekomunikacyjn oraz danych
uytkownikw kocowych. Zasady dotyczce ochrony tajemnicy
telekomunikacyjnej wskazane zostay w Dziale VII Pt Tajemnica
telekomunikacyjna iochrona danych uytkownikw kocowych.
Podstawowym obowizkiem wskazanym wart. 160 Pt jest obowizek zachowania tajemnicy telekomunikacyjnej. Zakres tajemnicy
zosta za wskazany wart. 159 Pt iobejmuje:
dane dotyczce uytkownika;
tre indywidualnych komunikatw;
dane transmisyjne, ktre oznaczaj dane przetwarzane dla celw przekazywania komunikatw w sieciach telekomunikacyjnych lub dla celw naliczania opat za usugi telekomunikacyjne, w tym dane lokalizacyjne, ktre oznaczaj wszelkie dane
przetwarzane wsieci telekomunikacyjnej wskazujce pooenie
geograficzne urzdzenia kocowego uytkownika publicznie dostpnych usug telekomunikacyjnych;
dane o lokalizacji, ktre oznaczaj dane lokalizacyjne wykraczajce poza dane niezbdne do transmisji komunikatu lub wystawienia rachunku;
dane o prbach uzyskania poczenia midzy okrelonymi zakoczeniami sieci telekomunikacyjnej.
Art. 159 Pt wskazuje ponadto, i: Zakazane jest zapoznawanie si,
....
..
..
..
131 http://www.bip.uke.gov.pl/bipurtip/index.jsp?place=Menu02&news_cat_id=66&layout=1.
..
..
..
..
8.1.5Opaty telekomunikacyjne
Oprcz obowizkw wskazanych powyej, na przedsibiorc telekomunikacyjnego naoone zostay, wzalenoci od zakresu icharakteru dziaalnoci, opaty ztytuu prowadzenia dziaalnoci telekomunikacyjnej.
Na podstawie art. 183 ust. 1 Pt przedsibiorca telekomunikacyjny
uiszcza roczn opat telekomunikacyjn zwizan zrealizacj zada wzakresie telekomunikacji przez organy administracji, oktrych mowa wart. 189 Pt132.
W art. 184 Pt wskazane zostay opaty ztytuu prawa do wykorzystywania zasobw numeracji wprzydziale numeracji.
W art. 184 Pt zostay za wskazane opaty ztytuu prawa do dysponowania czstotliwoci.
8.2Eksploatacja iutrzymanie sieci telekomunikacyjnych
zpunktu widzenia operatora infrastruktury133
Jak wczeniej wspominalimy, niezwykle wane jest spojrzenie na problematyk eksploatacji iutrzyma sieci zpunktu widzenia
operatora infrastruktury. W tej czci wykorzystano dowiadczenia
praktyczne w zakresie eksploatacji i utrzymania sieci najwikszego
132 Na podstawie Rozporzdzenia Ministra Infrastruktury zdnia 11 grudnia 2008 r. (DzU z2008 r., nr 228, poz.
1512) wskanik na 2009 r. wynosi 0,05%., za wzr obliczania zawarty jest wRozporzdzeniu Ministra Infrastruktury zdnia 27 grudnia 2004 r. wsprawie wysokoci, sposobu ustalania, terminw isposobu uiszczania
rocznej opaty telekomunikacyjnej.
133 Rozdzia wsptworzyli: Jzef Pawluk Netia SA, Sebastian Mikoajczyk Sprint sp. zo.o., Waldemar Piedel
Eltel Networks Telecom sp. zo.o.
179
utrwalanie, przechowywanie, przekazywanie lub inne wykorzystywanie treci lub danych objtych tajemnic telekomunikacyjn
przez osoby inne ni nadawca iodbiorca komunikatu, chyba e:
bdzie to przedmiotem usugi lub bdzie to niezbdne do jej
wykonania;
nastpi za zgod nadawcy lub odbiorcy, ktrych dane te dotycz;
dokonanie tych czynnoci jest niezbdne wcelu rejestrowania
komunikatw izwizanych znimi danych transmisyjnych, stosowanego w zgodnej z prawem praktyce handlowej dla celw
zapewnienia dowodw transakcji handlowej lub celw cznoci
wdziaalnoci handlowej;
bdzie to konieczne zinnych powodw przewidzianych ustaw
lub przepisami odrbnymi.
Procedura dotyczca zbierania, utrwalania, przechowywania,
opracowywania, zmieniania, usuwania lub udostpniania danych objtych tajemnic telekomunikacyjn zostaa wskazana
wart. 161 Pt.
Ponadto na podstawie art. 162 Pt odpowiedzialno za naruszenie
tajemnicy telekomunikacyjnej zostaa rozcignita na podmioty
dziaajce wimieniu przedsibiorcy telekomunikacyjnego.
180
w Polsce operatora alternatywnego Netia SA, ale te firm profesjonalnie wiadczcych usugi doradcze dla operatorw infrastruktury,
takich jak Sprint sp. zo.o. iEltel Networks Telecom sp. zo.o.
Przedmiotem procesu realizacji inwestycji telekomunikacyjnej jest
budowa regionalnej sieci szerokopasmowej wraz zinfrastruktur:
pasywn (wiatowody wraz z osprztem) przy czym budowa
sieci oznacza tu zarwno budow sieci wokrelonych relacjach,
jak iwykorzystanie infrastruktury istniejcych operatorw;
aktywn (warstwa transportowa iusugowa).
W konsekwencji praca utrzymaniowa operatora infrastruktury
obejmuje trzy warstwy:
pasywn;
aktywn transportow;
aktywn usugow.
Std do zada operatora infrastruktury wodniesieniu do kadej
warstwy sieci naley:
Paszportyzacja czyli dokadne zinwentaryzowanie powstaej infrastruktury ibiece uaktualnianie tej wiedzy wraz zrozbudow
lub modyfikacj sieci, obejmujce take ewidencj wykorzystania
sieci na poziomie pasywnym iaktywnym.
Monitorowanie stanu sieci centrum nadzoru czyli:
zarzdzanie alarmami;
tworzenie iobsuga;
rozwizywanie izamykanie usuwanie awarii;
raportowanie.
Utrzymanie wymaganego poziomu niezawodnoci sieci.
Opracowanie procedur reagowania odnonie infrastruktury dzierawionej wIRU134 (obcej) iwasnej.
Przegldy okresowe infrastruktury czyli testy, pomiary, raporty.
Niezbdne instalacje, konfiguracje dla podczania klientw
wpunktach styku.
Definicja usug sieci: CoS135, SLA136 (np. Internet, VPN137, bezpieczestwo, platforma gosowa, wideokonferencja itd.).
....
....
134 IRU (Indefeasible Right of Use) nieodwoalne prawo uytkowania: kanalizacji, obiektw sieci, wkien
optycznych.
135 CoS (Class of Service) priorytet wedug Standard 802.1p., opracowany przez komitet IEEE, istandard definiujcy usugi ToS (Type of Service) protokou IP, opracowany przez IETF, stanowi silne narzdzia dla zarzdzajcych sieciami, ktrzy ustalaj priorytety CoS.
136 SLA (Service Level Agreement) patrz: http://pl.wikipedia.org/wiki/Service_Level_Agreement; umowa utrzymania i systematycznego poprawiania ustalonego midzy klientem a usugodawc poziomu jakoci usug
informatycznych poprzez stay cykl obejmujcy: uzgodnienia, monitorowanie usugi informatycznej, raportowanie, przegld osiganych wynikw.
137 VPN usuga transmisji danych dedykowana do poczenia oddalonych od siebie sieci lokalnych klienta (LAN)
wlogiczn cao (sie WAN). Usuga wykorzystuje wszelkie zalety protokou IP, powszechnie stosowanego
we wspczesnym wiecie telekomunikacyjnym, zaspokajajcego wikszo potrzeb zwizanych z przepywem informacji wewntrz firmy. Wmiejsce dotychczas stosowanych rozwiza opartych na kosztownej
dzierawie kanaw cyfrowych lub czeniu lokalizacji klienta na bazie usug Frame Relay czy te ATM, usuga
VPN, wspierana przez technologi MPLS, pozwala dostarczy najlepszej jakoci i wysokiej niezawodnoci
usug skierowan do wymagajcego rynku biznesowego.
....
..
....
....
..
Przedstawiony wyej zestaw zada operatora infrastruktury, wynikajcy zarwno zwymaga okrelonych wustawie Prawo telekomunikacyjne, jak izpraktyki operatorskiej, powinien by podstaw do
analizy ipodjcia ostatecznej decyzji co do modelu funkcjonowania
operatora infrastruktury. Decyzja ta naley do jednostki samorzdowej, ktra po wybudowaniu sieci szerokopasmowej ijej uruchomieniu
jako waciciel sieci musi rozstrzygn, wjaki sposb ina jakich zasadach bdzie ta sie eksploatowana iutrzymywana.
8.2.1Wykaz zagadnie do rozwizania przez operatora
infrastruktury pasywnej wzakresie ukadu sieci
Skala zagadnie technicznych, zwizanych zeksploatacj iutrzymaniem sieci, w duym stopniu zaley od tego, jakiej odpowiedzi
udzieli sobie operator infrastruktury na pytania szczegowe dotyczce nastpujcych obszarw:
8.2.1.1Topologia sieci139
Konieczne jest dokonanie aktualnej oceny izweryfikowanie przyjtych na etapie planowania istudium wykonalnoci zaoe co do lokalizacji wzw optycznych oraz okrelenie moliwych punktw styku
zpotencjalnymi odbiorcami: przedsibiorcami telekomunikacyjnymi,
138 QoS (Quality of Service, jako usugi) to zestaw norm imechanizmw, ktre zapewniaj jako
transmisji danych wprogramach przystosowanych do wsppracy zusug QoS.
139 Geometria sieci, odnoszca si do sposobu, wjaki wzy s ze sob poczone.
181
Tworzenie usug konfiguracja serwera usug isieci tak, aby moliwe byo dostarczanie danej usugi.
Udostpnianie usug.
Administrowanie uytkownikami iich uprawnieniami wsensie biznesowym itechnicznym.
Kontrola uprawnie uytkownikw.
Monitorowanie QoS138 usug (z punktu widzenia uytkownika
izpunktu widzenia serwera usug).
Dokumentowanie iewentualne rozliczanie wykorzystania usug.
Okrelenie trendw wykorzystania usug wsieci (raporty), prognozowanie:
analiza wskich garde;
rekomendacje dotyczce:
rozbudowy sieci (wiatowody, transmisja);
rozbudowy serwerw usugowych;
tworzenia nowych usug;
likwidacji usug nieuywanych.
Rozbudowy:
definicja wymaga (biznesowych itechnicznych);
okrelenie budetu;
wybr (lub rekomendacja) wykonawcy;
inicjacja inadzr nad realizacj projektw rozbudowy;
realizacja procedury odbiorowej;
wdroenia.
182
operatorami ISP itp., a take punktw styku z innymi sieciami publicznymi. Analizie trzeba podda nastpujce rozwizania:
sie na poziomie gminy;
sie na poziomie powiatu;
sie na poziomie wojewdztwa;
piercienie na poszczeglnych poziomach protekcji.
Wze
powiatowy
Wze
powiatowy
Wze
powiatowy
Wze
powiatowy
Wze
wojewdzki
Wze
gminny
Wze
gminny
Wze
gminny
Wze
gminny
MDF
MDF
MDF
MDF
MDF
Rys. 24. Diagram pogldowy pokazujcy hierarchi sieci140

8.2.1.2Poziom zarzdzana sieci
Weryfikacji wymaga take analiza przyjtych wkoncepcji zaoe
techniczno-organizacyjnych, ale take finansowych, wzakresie poziomu zarzdzania sieci. Naley rozway nastpujce zagadnienia:
centrum zarzdzania sieci (CZS) na jakim poziomie;
umowy serwisowe na jakim poziomie, jaka logistyka;
paszportyzacja na jakim poziomie, jaka platforma;
zasilanie na jakim poziomie, kto zabezpiecza;
kontakty zUKE na jakim poziomie;
wsppraca ze subami specjalnymi;
biuro informacji odostpnych usugach;
okrelenie, kto zarzdza infrastruktur aktywn ij eksploatuje;
bezpieczestwo sieci pasywnego iaktywnego;
monitorowanie QoS, awkonsekwencji SLA.
140 rdo: Studium wykonalnoci Projektu Maopolska Sie Szerokopasmowa DGA, Infrostrategia, Nizielski&Borys Consulting -10.12.2008.
8.2.1.3Rodzaj cza i/lub sieci na obszarze:

gminy;
powiatu;
wojewdztwa.
8.2.2.1Nadzr, obsuga
Ustalenie, kto, w jakim zakresie i na jakich zasadach bdzie si
zajmowa w imieniu waciciela sieci nadzorem, obsug i napraw
sieci. Czynnoci te obejmuj:
obsug sieci zewntrznych OSP;
obsug urzdze ISP;
obsug zasilania urzdze;
obsug centrum zarzdzania sieci CZS;
umowy serwisowe zdostawcami sprztu, oprogramowania isystemw.
8.2.2.2Usuwanie awarii
Ustalenie, kto ina jakich zasadach wimieniu waciciela sieci bdzie zajmowa si usuwaniem awarii, co obejmuje rozwizanie nastpujcych kwestii:
ustalenie zasad zgaszania awarii;
okrelenie oznacznikw uatwiajcych identyfikacj wacicieli elementw sieci bdcej weksploatacji;
ustalenie zasad wsppracy CZS z usuwajcymi bezporednio
awarie;
ustalenie zasad wsppracy zpodmiotami powizanymi;
gospodarka magazynowa czciami imateriaami zapasowymi.
8.2.2.3Naprawy biece
Ustalenie sposobu realizacji biecego serwisu sieci, czyli:
ustalenie sposobu, zasad i poziomu zaopatrzenia w czci zapasowe;
ustalenie sposobu, zasad ipoziomu zaopatrzenia wmateriay eksploatacyjne.
8.2.2.4Prace prewencyjne
zasady wykonywania prac prewencyjnych;
planowanie prac prewencyjnych;
zlecanie irozliczanie prac prewencyjnych.
8.2.2.5Wydawanie warunkw technicznych
na wejcie we wasne zasoby sieciowe;
na kolizje zprojektami obcych inwestorw;
na dzieraw powierzchni.
183
8.2.2Zagadnienia szczegowe do rozwizania przez

operatora infrastruktury pasywnej wzakresie eksploatacji
sieci
8.2.2.6Obsuga ZUD
184
ustanowienie konsultantw do ZUD;

obsuga tematw wykraczajcych zakresem poza proste uzgodnienia na posiedzeniach ZUD.
8.2.2.7Obsuga reklamacji
reklamacje dotyczce naliczonych nalenoci;
reklamacje dotyczce SLA;
reklamacje dotyczce jakoci usug (QoS).
8.2.2.8Obsuga roszcze
roszczenia wacicieli terenu;
roszczenia administratorw obiektw;
roszczenia wacicieli dzierawionej infrastruktury telekomunikacyjnej.
operatora infrastruktury pasywnej wzakresie kontaktw
ieskalacji
uruchomienie oglnodostpnego telefonu zgoszeniowego typu
BN;
ustalenie zasad wsppracy zoperatorami;
procedury eskalacji zwizanych zusuwaniem awarii na sieci dzierawionej;
SLA gwarantowany poziom dostpnoci usug.
operatora infrastruktury pasywnej wzakresie modernizacji,
rozbudowy iprzebudowy
8.2.4.1Planowanie
bieca analiza stanu wykorzystania zasobw;
biecy monitoring posiadanych technologii;
biecy monitoring umw utrzymaniowych, wersji oprogramowania;
planowanie rozbudw sieci itak zwanych wskich garde;
planowanie wymiany przestarzaych technologii na nowe rozwizania;
planowanie uaktualnie programowych.
8.2.4.2Rozbudowy
opracowanie dokumentacji;
procedura przetargowa;
w przypadku rozbudowy onowe elementy sieci, poprawki programowe i funkcjonalne zaplanowanie i przeprowadzenie testw
na platformie testowej wcelu weryfikacji deklarowanej zgodnoci
zotoczeniem sieciowym (testbed);
realizacja;
odbir.
8.2.4.3Przebudowy
wykonanie przebudowy;
odbir.
8.2.4.4Zmiany technologii
wybr nowej technologii;
testy lub rekomendacja operatora posiadajcego now technologi;
wymiana technologii;
odbir.
operatora infrastruktury pasywnej wzakresie remontw
8.2.5.1Planowanie
bieca analiza stanu technicznego zasobw sieci;
ustalanie zakresw remontw;
akceptacja kosztw.
8.2.5.2Zlecenie wykonania

wykonanie remontu;
odbir.
8.2.5.3Odbiory
procedura odbiorcza;
komisja odbioru;
dokumentacja powykonawcza.
operatora infrastruktury pasywnej wzakresie zarzdzania
sieci
8.2.6.1Centrum zarzdzania sieci

obszar obsugiwany przez jedno CZS;

zakres urzdze iusug objtych zarzdzaniem;
systemy nadzoru nad dostpem do obiektw;
system autentykacji iautoryzacji dostpu do usug;
inne systemy nadzoru eksploatacyjnego.
185
8.2.6.2Paszportyzacja
186
system paszportyzacji elektronicznej;

obszar obsugiwany przez jeden zesp paszportyzacji;
bieca aktualizacja danych wsystemach paszportyzacji.
8.2.6.3Archiwizacja
system archiwizacji;
lokalizacja archiwum;
dostp do materiaw dla klienta wewntrznego izewntrznego.
8.2.6.4Monitoring zasobw sieciowych
monitoring parametrw technicznych usug izasobw sieci;
monitoring wzakresie wykorzystania zasobw.
8.2.7Rozliczenia zoperatorami
system billingowy;
system ksigowo-rozliczeniowy.
Przedstawiony powyej wykaz podstawowych zagadnie stanowi
fundament dziaalnoci operatora infrastruktury pasywnej. Trudno
sobie wyobrazi sprawne funkcjonowanie operatora bez rozwizania
tych zagadnie albo bez ustalenia sposobu funkcjonowania wobszarze objtym tymi zagadnieniami. Znalazszy zatem rozwizania dla
wszystkich wyej zasygnalizowanych zagadnie, mona przystpi
do wyboru modelu dziaania jednostki samorzdowej jako operatora
infrastruktury.
Trzeba take zauway, e sie szerokopasmowa realizowana
wramach programw samorzdw lokalnych nie obejmuje warstwy
dostpowej, a to oznacza, e dochodzi nam jeszcze jeden problem
wsppracy zoperatorem ostatniej mili (ISP). To wanie ten operator oferuje detaliczny dostp uytkownikom kocowym, tak telefoniczny, jak ibezporedni.
8.3Zarzdzanie zasobami sieci141
Wspczesne systemy telekomunikacyjne wymuszaj konieczno
stosowania systemw automatycznego zarzdzania sieci wukadzie
24/7, zzapewnion redundancj. System zarzdzania sieci jest zatem zbiorem funkcji przeznaczonych do monitorowania isterowania
prac sieci zintegrowanych tak, aby stanowiy funkcjonaln cao.
Zpunktu widzenia uytkownika system zarzdzania sieci powinien
by postrzegany jako bogata platforma komunikacji czowiekmaszyna, ktra zawiera zestaw polece umoliwiajcych wykonanie
wszystkich zada zwizanych z zarzdzaniem sieci lub wikszoci
znich. Komunikacja taka najczciej wykorzystuje technologi GUI
Graphic User Interface.
141 Zob.: Wojciech Kabaciski, Mariusz al, Sieci telekomunikacyjne, Wydawnictwa Komunikacji i cznoci,
Warszawa 2008.
8.4System paszportyzacji sieci

8.4.1Pojcie map cyfrowych isystemw GIS142
Najbardziej wiarygodna definicja brzmiaaby tak:

System informacji geograficznej to zorganizowany zestaw sprztu komputerowego, oprogramowania, danych geograficznych (przestrzennych inieprzestrzennych) oraz osb (wykonawcw iuytkownikw), stworzony wcelu efektywnego gromadzenia, magazynowania,
udostpniania, obrbki, analizy iwizualizacji wszystkich danych wodniesieniu do zadanej geografii obszaru zainteresowania.
Z przytoczonej definicji wynikaj trzy gwne cechy systemu GIS:
1. GIS udostpnia mechanizmy wprowadzania, gromadzenia iprzechowywania danych przestrzennych oraz zarzdzania nimi, zapewnia ich integralno ispjno oraz pozwala na ich wstpn weryfikacj;
2. na podstawie zgromadzonych w systemie danych moliwe jest
przeprowadzenie specyficznych analiz opierajcych si m.in. na
relacjach przestrzennych midzy obiektami;
3. wyniki analiz przestrzennych i operacji charakterystycznych dla
programw bazodanowych mog by przedstawione wpostaci opisowej (tabelarycznej) lub graficznej (mapa, diagramy, wykresy,
rysunki), stad cech GIS jest wizualizacja iudostpnianie informacji przestrzennych wdanej postaci.
142 Na podst.: http://www.profon.xq.pl/mapy/mapy_cyfrowe.htm.
143 GIS (Geographical Information System) system informacji geograficznej.
144 Patrz: Konferencja Wicej ni GIS Systemy do zarzdzania pracami izasobami przestrzennymi wtelekomunikacji ibranach sieciowych. GLOBEMA Sp. zo.o. Warszawa 2009.
187
Najbardziej oczywist form prezentacji informacji przestrzennych

jest mapa. Tradycyjne mapy na nonikach papierowych, kalkach technicznych, foliach, kliszach itp. okrela si jako analogowe. Ich nowoczesnym odpowiednikiem s mapy cyfrowe oraz w szerszym ujciu
systemy informacji geograficznej (GIS143). Mog one by wzbogacone
otrzeci wymiar (mamy wtedy do czynienia zmodelowaniem trjwymiarowym), anawet czwarty, czyli czas, dajc moliwo prezentacji
analizowanych zjawisk wsposb dynamiczny. (Mona tak przedstawi np. wycink lasw Amazonii trudne do wyobraenia cyfry iwielkoci odzwierciedlone na mapie wsposb szybki ibezkompromisowy
pokazuj skal zjawiska).
GIS nie ma swej precyzyjnej, jednoznacznej definicji. Zzaoenia
GIS operuje na rnych poziomach odniesienia ijest wykorzystywany
na tysice indywidualnych sposobw. GIS144 jest systemem, na ktry
skadaj si cztery elementy:
przestrzennie zorientowane dane;
sprzt ioprogramowanie;
problem lub zadania wymagajce rozwizania;
ludzie tworzcy system iwykorzystujcy wyniki analiz.
188
Naley jednak mie na uwadze, i moliwoci efektywnego wykorzystania systemw GIS nie zale jedynie od zakupionej platformy,
lecz w duej mierze od procesw i procedur przetwarzania danych
rdowych, ich spjnoci, poprawnoci i aktualnoci. Koordynacja
oraz zapewnienie waciwego zbierania, uaktualniania i przetwarzania danych bdzie leaa u podstaw sukcesu w zakresie wykorzystania GIS. GIS jest efektem rewolucji w geografii dokonujcej si
w cigu ostatnich kilkunastu lat, jak rwnie oczywicie wynikiem gwatownego rozwoju informatyki imetod zarzdzania bazami
danych (zbiorami informacji). Powstanie GIS jest wynikiem poczenia prac prowadzonych wrnych dziedzinach: geografii, kartografii,
geodezji, informatyce, elektronice, statystyce, geomarketingu.
Rozwj GIS cechuje si bardzo du dynamik. Systemy te znajduj praktyczne zastosowanie w wielu dziedzinach. Std bierze si
rnorodno terminw okrelajcych systemy przetwarzajce informacje geograficzne, takich jak system informacyjny bazy danych
geograficznych, system danych geograficznych, system informacji przestrzennej. Kade ztych okrele przyblia wpewien sposb
funkcje realizowane przez poszczeglne systemy. W praktyce najczciej spotykane s systemy specjalizowane, ukierunkowane na
wsk grup zastosowa, jednake istniej rwnie wielozadaniowe
GIS oglnego zastosowania. Warto jednak koncentrowa si na systemach, ktre pracuj woparciu ostandardy OGC Open Geospatial
Consortium145..
Struktura danych geograficznych
Pomimo rnorodnoci celw przetwarzania, we wszystkich GIS
punktem wyjcia s dane zwizane z geograficzn lokalizacj rozpatrywanych obiektw146. Opisy obiektw geograficznych zasadniczo
skadaj si z dwch czci, zawierajcych dwa rne rodzaje danych147:
dane przestrzenne ktre mog zawiera informacje zarwno
oksztacie ilokalizacji bezwzgldnej poszczeglnych obiektw
wwybranym ukadzie odniesienia, jak rwnie oich rozmieszczeniu wzajemnym wzgldem innych obiektw (topologia);
dane opisowe (zwane take danymi nieprzestrzennymi lub atrybutowymi) opisujce cechy ilociowe lub jakociowe obiektw geograficznych niezwizane zich umiejscowieniem wprzestrzeni.
..
..
Uzupenieniem informacji oobiektach wiata rzeczywistego reprezentowanych w bazie danych jest symbolika, to jest graficzny opis
postaci, wjakiej obiekty te maj by przedstawiane uytkownikowi.
145 Zob.: www.opengeospatial.org/resource/products/compliant strona organizacji OGC zawierajca zestawienie producentw iproduktw istatus zgodnoci.
146 Obiektem moe tu by zarwno droga, linia telekomunikacyjna, budynek, jak inp. restauracja (jako funkcja),
czy mieszkaniec jako obywatel ipodatnik na danym terenie.
147 Naley zachowa szczegln dbao, aby dane, ktre mog zawiera elementy regulowane przez GIODO byy
waciwie przetwarzane ichronione, nie wspominajc ju ofakcie, i niektre znich nie mog by wogle
przetwarzane.
....
....
..
8.4.2System paszportyzacji sieci dla potrzeb operatora

infrastruktury148
Systemy paszportyzacji klasy GIS, z punktu widzenia operatora
infrastruktury, su do ewidencji zasobw sieciowych zich jednoczesn lokalizacj w przestrzeni, gwnie na mapach zasadniczych lub
mapach topograficznych. Przykadowo warstwa zdefiniowana w GIS
jako linie kablowe optyczne moe posiada lokalizacj zczy, typy
muf, rejestr wej, rozszycie przydzia wiatowodw, jak i aktualny zapis reflektometryczny OTDR, ktry jest niezbdny np. przy
usuwaniu awarii. Nowoczesne systemy posiadaj jednoczenie funkcjonalno, ktra pozwala na rejestrowanie zajtoci elementw sieciowych, kabli portw, pasma iparametrw transmisyjnych. Systemy
te s zwykle zintegrowane zsystemami klasy CRM149, wktrych rejestruje si podstawowe dane abonenta.
Jeeli samorzd jako waciciel wybudowanej sieci szerokopasmowej bdzie dy we wasnym zakresie do budowy struktury do zarzdzania sieci, to na przeszkodzie stanie mu zpewnoci trudno
w wyspecyfikowaniu potrzeb, wypracowaniu procesw i procedur,
148 Wsppraca: Marek Ostanek
149 CRM (Customer Relationship Management) jest pojciem oglnym szeroko definiujcym metody zarzdzania kontaktami zklientami. Przez system CRM rozumie si najczciej oprogramowanie wspierajce rejestracj igromadzenie danych oraz planowanie rnego rodzaju zdarze zklientami, jak rwnie analizowanie
zarejestrowanych danych w rnych przekrojach (dlatego te np. w systemie ISOF wprowadzono pewien
podzia rnych typw dziaa oraz zdarze wramach CRM).
189
Istotnym skadnikiem GIS jest cyfrowa geograficzna baza danych.

Zawiera ona opis poszczeglnych obiektw geograficznych. Baza danych przestrzennych jest zazwyczaj cile zintegrowana zpozostaymi moduami funkcjonalnymi GIS, tzn. dostp do niej jest moliwy
tylko poprzez GIS. Czsto stosowane s rozwizania, wktrych dane
olokalizacji (rozszerzone oidentyfikatory) obiektw geograficznych
wraz z ich opisem graficznym przechowywane s przez wewntrzn baz danych, natomiast dane atrybutowe przez baz zewntrzn
wzgldem GIS. Funkcj t z powodzeniem moe spenia dowolny
system zarzdzania baz danych oglnego zastosowania. Poczenie
pomidzy poszczeglnymi typami danych opisujcych konkretny
obiekt geograficzny zapewnione jest dziki istnieniu unikalnego identyfikatora, nadawanego obiektowi wprocesie wprowadzania danych.
Struktura funkcjonalna GIS
Geograficzny system informacyjny skada si zkilku grup programw (moduw) realizujcych odrbne funkcje. S to:
procedury wprowadzania iweryfikacji danych wejciowych;
procedury zarzdzania iprzetwarzania wobrbie bazy danych
(system zarzdzania baz danych);
procedury przetwarzania ianalizy danych geograficznych;
procedury wyjciowe: prezentacji graficznej, kartograficznej
itekstowej danych;
procedury komunikacji zuytkownikiem.
190
ato ze wzgldu na brak dowiadczenia wbudowie ieksploatacji CZS

wukadzie 24/7, zpowodu wysokich kosztw ibraku kadr.
Naley dy do modelu przynajmniej regionalnego, obejmujcego obszar wojewdztwa, ajeszcze lepiej do modelu oglnopolskiego.
Takie modele gwarantuj, e na etapie budowy sieci nie bdzie mnogoci technologii co stanie si rajem dla dostawcw, ale koszmarem
dla jednostki zarzdzajcej i/lub dla waciciela sieci.
By moe wanie ju na etapie budowy modelu docelowego funkcjonowania operatora infrastruktury naleaoby uzgodni unifikacj
sprztu do realizacji dostpu do usug gosowych i internetowych.
Takie rozwizanie pociga za sob jednolity system nadzoru nad
sieci IP, a co za tym idzie sprzyja wdroeniu jednolitego systemu
ewidencji sieci. Poza tym daje inwestorowi si skali moliwo
wynegocjowania korzystnych warunkw dostawy, ale i utrzymania,
uaktualniania, synchronizacji czy testowania. Trzeba mie bowiem
na uwadze fakt, e ceny wrd dostawcw rozwiza teleinformatycznych wznacznym stopniu zale od wielkoci zamwienia. Zakup
bezporednio uproducenta moe okaza si niemoliwy zuwagi na
wielko zamwie, azakup przez porednika to kolejna mara, nie
zawsze gwarantujca kocowy efekt.
Operator ostatniej mili rwnie stanie przed problemem ewidencji sieci. Rozsdnie wybrany system paszportyzacji jest wstanie
udwign wymagania takiego operatora, atake da mu narzdzie
do zarzdzania pojemnoci sieci, lokalizacj instalacji abonenckich
ipooeniem sieci pasywnej niezbdnej przy usuwaniu awarii. Oznacza
to, e np. usug paszportyzacji mgby zamwi wfirmie, ktra bdzie wiadczy usug dla operatora sieci szkieletowej, ktra zkolei
wystawi mu na dedykowanym portalu jego dane.
Wane pytanie, jakie powinien sobie postawi waciciel sieci, dotyczy zatem tego, czy budowa system ewidencji sieci od podstaw,
czy te moe wykorzysta dowiadczenia polskich operatorw infrastruktury.
Naszym zdaniem zdecydowanie warto wyzyska pozytywne dowiadczenia dziaajcych operatorw infrastruktury, ktrzy wykorzystuj systemy ewidencji do kontroli dostpnoci sieci iposiadaj mechanizmy do biecej rejestracji jej zajtoci. Naley zatem dokona
analizy porwnawczej systemw i wybra taki, ktry w maksymalnym stopniu bdzie spenia wymagania stawiane operatorowi telekomunikacyjnemu atakim stanie si samorzd po oddaniu sieci do
eksploatacji.
Jak wczeniej wspomnielimy, wzakresie zada przyszego operatora sieci dziaajcego na rzecz JST powinna znale si paszportyzacja sieci obejmujca kady zjej nurtw: pasywny iaktywny. Zuwagi
na specyfik sieci i cige zmiany w niej zachodzce, zagadnienia
paszportyzacyjne naley rozpatrywa jako procesy dynamiczne
zmienne wczasie. Naley przy tym pamita, i paszportyzacja sieci
to nie wycznie oprogramowanie, ale cay proces: od zbierania, weryfikacji, uaktualniania, archiwizacji, a po udostpnianie raportw
..
150 Nie naley ogranicza si do operatorw telekomunikacyjnych, gdy moe si okaza, e odpowiedni platform dysponuj operatorzy sieci wodocigowej, drogowej, energetycznej itp. Naley jednak pamita owymaganiach zwizanych zinterfejsami wkierunku CZS iCRM.
151 www.geoportal.gov.pl. Projekt Geoportal to infrastruktura wzw Krajowej Infrastruktury Informacji Przestrzennych (KIIO), wsppracujcych ze sob iwiadczcych usugi: od wyszukiwania iudostpniania danych, a do analizy.
152 Pamita wypada ozgodnoci ze standardami WMS Web Map Service oraz WFS Web Feature Service.
191
izestawie, wktrym software do zbierania iarchiwizowania danych

jest jednym z elementw caoci. Biorc pod uwag zakres zada
oraz moliwoci warto rozpatrze takie rozwizania, ktre pozwol
korzysta z platformy paszportyzacyjnej rwnie operatorom ISP
podczonym do sieci szkieletowej.
Reasumujc, z powodu obowizkw, jakim musz sprosta operator telekomunikacyjny oraz zwizane inwestycje, naley zastanowi si nad racjonalnymi rozwizaniami. Racjonalnymi, czyli takimi,
ktre zjednej strony umoliwi podoanie obowizkom, zdrugiej nie
pocign za sob olbrzymich nakadw organizacyjno-finansowych.
Racjonalne rozwizania mog opiera si np. o outsourcing, w tym
wypadku paszportyzacji sieci. Dostarczycielem takiej usugi mog
by dotychczas dziaajcy wregionie operatorzy infrastruktury150, posiadajcy dziaajce systemy paszportyzacyjne. Skadowanie wnich
dodatkowych informacji nie powinno stanowi problemu. O wyborze wariantu powinien decydowa rachunek ekonomiczny, szybko
wdroenia, elastyczno oraz technologiczny czas ycia przyjtego
rozwizania.
Jakie informacje powinny by skadowane w systemie ewidencji
sieci operatora infrastruktury? Przede wszystkim dane dotyczce
warstwy fizycznej i/lub logicznej sieci, obejmujce:
lokalizacj sieci kablowej i punktw dostpowych (punktw dystrybucyjnych, terminali); jeeli ze wzgldw kosztowych projektu
nie bdzie sta na pen ewidencj sieci, to naley wdroy model
logiczny sieci zidentyfikacja punktw dostpowych;
ewidencj zajtoci kabli (pary, wkna), portw (usugi gosowe
iInternet), pasmo (sieci dostpowe szerokopasmowe), parametry
poszczeglnych relacji; trzeba jednak pamita, e model logiczny
jest wystarczajcy jedynie na pocztku dziaalnoci operatora;
zasb kartograficzny:
oglnopolski projekt nie powinien mie problemw zpozyskaniem podkadu mapowego, takiego, jaki jest prezentowany na
stronie geoportal151. Dla sieci logicznej jest on wystarczajco
dokadny. Do identyfikacji moliwoci podczenia mona wykorzysta stron webow, na ktrej potencjalny abonent bdzie
mg sam zweryfikowa swoje pooenie na mapie. Stanowisko,
gdzie zainteresowany sam si zlokalizuje na mapie lotniczej,
mona uruchomi wkadej gminie, do ktrej dojdziemy zsieci
(np. wurzdzie gminy). Taki portal to te rozwizanie na rejestrowanie potencjalnych abonentw, gromadzce dane potrzebne do planowania rozbudowy sieci dostpowej. Zbudowanie takiego portalu jest zadaniem stosunkowo atwym152;
..mapy zasadnicze irejestracji sieci kablowej. To zadanie wyma-
192
ga bardziej rozbudowanej struktury paszportyzacyjnej. Prawo

budowlane nakazuje geodecie oddawanie do zasobw powiatowych pomiarw powykonawczych. Warto pamita, e dane
geodezyjne opracowywane s ju wpostaci cyfrowej iwtaki sposb przekazywane do Powiatowych Orodkw Kartograficznych
wramach obowizku inwentaryzacji geodezyjnej prac budowlanych. Zakadajc, e format danych zgodny jest zwydan przez
MSWiA instrukcj G-7, opracowanie modelu dziaania, wktrym
takie dane mona byoby wgra do systemu paszportyzacji, jest
relatywnie prostym zadaniem. Tam, gdzie nadal brakuje cyfrowych zasobw geodezyjnych, problemem do rozwizania pozostaje skanowanie map iich kalibracja. Wiele gmin jest obecnie
na etapie budowy lub uzupeniania GIS (czyli SIP systemw
informacji przestrzennej) do poziomu cyfrowych zasobw geodezyjnych. Warto wykorzysta budow infrastruktury, by przy
tej okazji jednoczenie uzupeni wasne zasoby geodezyjne
oposta cyfrow. Byby to niewtpliwie przejaw podanej gospodarnoci.
Operatorzy, ktrzy buduj swoje systemy paszportyzacyjne, wfazie ich wdraania staj przed problemem braku bazy pozycjonowanych
adresw na mapie. Spis powszechny planowany na 2011 rok dostarczy baz geoadresw wszystkich budynkw wPolsce. Przygotowanie
wykazu adresowo-mieszkaniowego musi by poprzedzone modernizacj rejestru TERYT153 oraz wykorzystaniem m.in. dla celw organizacyjnych narzdzi GIS. Modernizacja rejestru TERYT dla celw spisu
polega bdzie na jego integracji z Pastwowym Rejestrem Granic
(PRG) oraz wzbogaceniem TERYT-owych identyfikatorw adresowych
budynkw owsprzdne geodezyjne x, y (punkty adresowe). Wykaz
adresowo-mieszkaniowy zostanie przygotowany w oparciu o parowanie systemu NOBC154 z numerami PESEL, a nastpnie bdzie on
zweryfikowany przez urzdy gmin podczas prowadzenia aktualizacji
przedspisowej. Na tym etapie zostanie te ustalona ostateczna liczba
budynkw, mieszka iobiektw zbiorowego zakwaterowania podlegajcych spisaniu, poprawno ich adresw oraz przyporzdkowanie
osb do poszczeglnych mieszka i obiektw. Ponadto do przygotowania wykazu adresowo-mieszkaniowego zostan wykorzystane
dane zsystemw informacyjnych MSWiA, GUGiK, marszakw wojewdztw, starostw, burmistrzw iwjtw gmin, prezydentw miast,
przedsibiorcw wykonujcych dziaalno gospodarcz w zakresie
sprzeday energii elektrycznej iusug telekomunikacyjnych.
153 TERYT Krajowy Rejestr Urzdowy Podziau Terytorialnego Kraju.

154 NOBC - system identyfikacji adresowej, ulic, nieruchomoci, budynkw imieszka, stanowi podsystem rejestr
TERYT.
8.5Nadzr ikontrola nad eksploatowanymi sieciami

wiatowodowymi155
..
..
155 Wsppraca: Sebastian Mikoajczyk - Sprint sp. zo.o. Wykorzystano te treci zawarte wInstrukcji T-01 TP
SA Odbir iutrzymanie kablowych linii optotelekomunikacyjnych.
193
Nadzr ikontrola nad eksploatowanymi sieciami wiatowodowymi maj na celu utrzymanie ich wstaej sprawnoci eksploatacyjnej
iniedopuszczenie do powstania przerw wwiadczeniu usug dla poszczeglnych klientw lub ich grupy.
Do prac profilaktycznych wykonywanych w ramach tych dziaa
nale:
Pomiary kontrolne linii wiatowodowych i sygnaw optycznych.
W przypadku prawidowej pracy sieci powinny by przeprowadzone przynajmniej dwa razy wroku wskrajnych warunkach klimatycznych (lato wysoka temperatura otoczenia, zima niska
temperatura otoczenia lub jesie po obfitych opadach deszczu).
Pomiary wykonuje si specjalistycznymi przyrzdami pomiarowymi ina ich podstawie dokonuje si analizy aktualnego stanu sieci.
Wwyniku analizy pomiarw okresowych mona wykry m.in. pogorszenie parametrw transmisyjnych sieci, moliwo powstania
uszkodzenia majcego wpyw na cigo lub jako wiadczonych
usug itp. Optymalnym rozwizaniem jest posiadanie centrum monitorowania sieci i zarzdzania ni. Dziki niemu sie pozostaje
pod cigym nadzorem, a ewentualne pogorszenie parametrw
sieci jest wychwytywane na bieco iprzekazywane do obsugi.
Okresowe przegldy stanu poszczeglnych elementw sieci, takich jak komory istudnie kablowe, konstrukcje wsporcze, przejcia przez przeszkody terenowe itp. Kontrola stanu technicznego
sieci wiatowodowej realizuje si poprzez:
obchody tereny ozwartej zabudowie, odcinki, na ktrych prowadzone s roboty drogowe, budowlano-montaowe iinstalacyjne oraz przejcia przez przeszkody terenowe, lub
objazdy tereny o rozproszonej zabudowie, trasy przelotowe
kabli.
Podczas przegldw realizowanych na podstawie opracowanego
harmonogramu, dokonuje si take biecej konserwacji poszczeglnych elementw sieci wiatowodowych oraz drobnych napraw.
Uaktualnienie dokumentacji technicznej sieci wiatowodowej,
ktrego dokonuje si na podstawie przeprowadzonych pomiarw
okresowych oraz przegldw sieci.
Kontrola stanu materiaw stanowicych rezerw awaryjn niezbdn dla zagwarantowania szybkiej reakcji na awarie lub uszkodzenia sieci. Polega ona na sprawdzeniu stanu ilociowego iasortymentowego kabli, zabezpieczenia kocw kabli, sprawdzeniu
warunkw skadowania iprzechowywania kabli zgodnie zobowizujcymi normami izaleceniami producentw.
Przegldy nadzwyczajne wykonywane kadorazowo natychmiast
po rnego rodzaju klskach ywioowych (powodzie, poary, ulewy, huragany).
194
Kada wybudowana sie teletechniczna, wtym take sie wiatowodowa, naraona jest na uszkodzenia iawarie powodujce przerwy
w cigoci wiadczenia usug. Gdy dojdzie do tego, sie wymaga
natychmiastowej interwencji sub utrzymaniowych.
8.6Utrzymanie sieci szerokopasmowych156
Z uwagi na moliwo wystpienia przerw w wiadczeniu usug
i w zwizku z tym koniecznoci natychmiastowego podjcia dziaa
naprawczych, niezbdne jest posiadanie odpowiednio przygotowanych od strony merytorycznej, wyposaonych w niezbdny sprzt
(rodki transportu, koparki, przyrzdy pomiarowe, waciwe materiay) sub utrzymaniowych, ktre bd wstanie wbardzo krtkim
czasie zlokalizowa miejsce awarii lub uszkodzenia, dotrze do niego
jak najszybciej isprawnie izgodnie zzasadami dokona stosownych
napraw. Do podstawowych zada sub utrzymaniowych zaliczamy:
Usuwanie awarii
Po usuniciu awarii lub uszkodzenia suby te zobowizane s do:
przywrcenia nawierzchni nad kablem do stanu pierwotnego;
ustalenia sprawcy zdarzenia, jeeli byo ono wynikiem dziaania
osb trzecich;
podjcia dziaania zmierzajcego do umoliwienia wacicielowi sieci wiatowodowej dochodzenia pokrycia strat od sprawcy
awarii lub uszkodzenia;
dokonania pomiarw sprawdzajcych;
przekazania danych niezbdnych do aktualizacji ewidencji sieci
wiatowodowej (paszportyzacji).
Biecy nadzr, w wyniku ktrego atwo jest wychwyci stany
zagroenia niepowodujce przerw wwiadczeniu usug albo obniajce ich jako. Zagroenia te mog by spowodowane:
zmniejszeniem mocy wyjciowej rda wiata (laser);
pogorszeniem jakoci zczy optycznych;
wzrostem tumiennoci toru optycznego.
....
..
....
....
..
Informacja ozagroeniach umoliwia podjcie przez suby utrzymaniowe czynnoci zaradczych, polegajcych na wykonaniu stosownych pomiarw lokalizujcych miejsce, wktrym nastpuje zanienie
parametrw sieci wiatowodowej, oraz wykonanie czynnoci niezbdnych dla przywrcenia jej pierwotnych parametrw technicznych.
8.7Kwalifikacja kadry oraz oprzyrzdowanie operatora
infrastruktury pasywnej
Niezwykle wanym elementem, umoliwiajcym podjcie decyzji
owyborze modelu eksploatacji sieci, jest okrelenie, jakimi zasobami (ludzkimi irzeczowymi) musi dysponowa operator infrastruktury.
Zasoby te to:
odpowiednio przygotowani iprzeszkoleni pracownicy: inynierowie,
156 Wsppraca: Sebastian Mikoajczyk Sprint sp. zo.o. Wykorzystano te treci zawarte wInstrukcji T-01 TP
SA Odbir iutrzymanie kablowych linii optotelekomunikacyjnych.
..
....
....
..
..
..
..
....
....
..
....
....
8.8Prowadzenie rozlicze
Jednym z kluczowych elementw warstwy aktywnej jest modu
umoliwiajcy prowadzenie rozlicze pomidzy podmiotami korzystajcymi z infrastruktury sieci szerokopasmowej. Na mapie procesw eTOM (enhanced Telecom Operations Map), przygotowanej przez
TeleManagement Forum157, billing znajduje si w grupie procesw
operacyjnych. Jako jeden z witalnych elementw czy si z procesami zarzdzania relacjami zklientami (CRM Customer Relationship
Management), utrzymania usug izarzdzania nimi (SM&O Service
157 Peny opis modelu przygotowany przez TeleManagement Forum mona znale na stronie www.tmforum.org.
Poza informacjami oglnymi zawiera ona opis standardu oraz wiele informacji zwizanych zjego dalszym rozwojem. Znajduje si te na niej wiele informacji niezbdnych do poprawnego zaprojektowania nowo powstajcego podmiotu, ktry ma na celu wiadczenie usug telekomunikacyjnych, wtym szerokopasmowych.
195
technicy i monterzy ze stosownymi umiejtnociami i uprawnieniami wzakresie:

nadzoru nad sieci w trybie 24/7 i jej konfiguracji (obsada
centrum monitorowania izarzdzania);
usuwania awarii, uszkodze;
prowadzenia pomiarw, robt itp.;
logistyki;
ewidencji ipaszportyzacji;
rodki transportu:
samochody przystosowane do przewoenia ekip utrzymaniowych;
samochody przystosowane do przewozu adunkw cikich lub
dugich, umoliwiajce ich zaadunek wbazie irozadunek wterenie;
samochody przystosowane (i odpowiednio wyposaone) do wykonywania pocze na kablach wiatowodowych oraz wykonywania pomiarw wterenie;
przyrzdy pomiarowe:
stay tumik optyczny;
regulowany tumik optyczny;
stabilizowane rdo wiata (laser);
miernik mocy optycznej;
reflektometr do badania linii wiatowodowej;
zgrzewarka wiatowodowa do wykonywania spaww wkien
wiatowodowych;
obcinarka do wiatowodw;
mikroskop do ogldania czoa obcitego wkna wiatowodowego;
miernik do pomiaru dugoci fali rda wiata (laser);
telefon optyczny;
rezerwa materiaw dla zagwarantowania biecej obsugi zdarze
(takich jak awarie iuszkodzenia), umieszczona we wasnych magazynach zlokalizowanych wmiejscach umoliwiajcych stay dostp do nich.
196
Management and Operation), utrzymania zasobw i zarzdzania

nimi (RM&O Resources Management and Operation), zarzdzania relacjami zpartnerami idostawcami (S/PRM Supplier/Partner
Relationship Management).
Prowadzenie rozlicze jest nierozerwaln czci dziaalnoci
przedsibiorstwa wiadczcego usugi szerokopasmowe. W praktyce to wanie moliwoci systemu billingowego (rozliczeniowego)
okrelaj poziom i zakres usug oferowanych na rzecz innych podmiotw.
Sporzdzenie typowego billingu obejmuje ogromn liczb operacji, poczynajc od rejestracji pocze, poprzez ich weryfikacj iunifikacj surowych danych pochodzcych zcentral oraz przekazanie ich
do systemu billingowego, a po taryfikacj, wystawienie faktur za
usugi oraz ewentualn windykacj nalenoci. Realizowany proces
rozlicze ifakturowania odnosi si zarwno do czci detalicznej, jak
ihurtowej.
Klient
Dziaania operacyjne
Strategia, infrastruktura i produkt

Strategia
i
obowizki
Zarzdzanie
cyklem ycia
infrastruktury
Zarzdzanie
cyklem ycia
produktu/usugi
Dziaania,
wspomaganie,
gotowo
Zapewnienie
Realizacja
Biling
Marketing i zarzdzanie ofert
Zarzdzanie relacjami z klientem (CRM)
Zarzdzanie usugami i ich rozwj
Utrzymanie usug i zarzdzanie nimi
Zarzdzanie zasobami i ich rozwj
Utrzymanie zasobw i zarzdzanie nimi
Zarzdzanie acuchem dostaw i jego rozwj
Zarzdzanie relacjami z dostawcami i partnerami
Zarzdzanie
przedsibiorstwem
Strategia i dziaanie
Zarzdzanie mark,
badania rynkowe
i reklama
Zarzdzanie relacjami
zewntrznymi
i inwestorskimi
Zarzdzanie bezpieczestwem
sieci, przeciwdziaanie
wyudzeniom, naduyciom,
przypadkom losowym
Zarzdzanie
finansami i aktywami
Zarzdzanie
zasobami ludzkimi
Badania,
rozwj i akwizycje
technologii
Zarzdzanie jakoci
przedsibiorstwa, procesy,
planowanie i architektura IT
Rys. 25. Mapa procesw wedug eTOM

W przypadku sieci szerokopasmowych realizowanych przez JST bdziemy mieli do czynienia zrozliczeniem ruchu hurtowego wramach
rozlicze midzyoperatorskich Praktycznie kady operator posiada
okrelon liczb POI (Point of Interconnection), to jest punktw styku
zinnymi sieciami. Wtakich punktach jest realizowana wymiana ruchu midzysieciowego, ktry jest poddawany taryfikacji. Wynikajce
znatury poczenia Interconnect rozliczenia s znacznie prostsze ni
158 CRM system zarzdzania relacjami zklientami.

159 Usugi konwergentne usugi komunikacyjne, udostpniane klientom niezalenie od lokalizacji, sieci czy terminala, zjakiego ci wdanym momencie korzystaj. Usugi te oznaczaj czenie sieci isystemw IT. Sprzyjaj
im nowe technologie (VIP), rozwj alternatywnych form dostpu bezprzewodowego (w tym Bluetooth, WiFi,
WiMax), konkurencja (operatorzy komrkowi skutecznie kusz coraz tasz ofert, przybywa operatorw wirtualnych, rwnie oferujcych nisze ceny pocze) oraz klienci, ktrzy coraz chtniej korzystaj zInternetu
inie chc rezygnowa np. ztelefonu komrkowego.
197
te, zktrymi mamy do czynienia wprzypadku rozlicze abonenckich.

Poszukujc odpowiedniego rozwizania naley mie wic na uwadze
natur rozlicze, stopie wymaganej elastycznoci, moliwoci monitorowania iarchiwizacji, jak iszybkiej weryfikacji ewentualnych roszcze ze strony partnerw, zktrymi nastpuje wymiana ruchu sieci
publicznych oraz ISP wsppracujcych zsieci samorzdow.
Tworzenie i wdraanie systemw billingowych u operatora jest
czynnoci wymagajc wiedzy i dowiadczenia. Wspczesne systemy billingowe s bowiem integraln czci systemw OSS (z ang.
Operation Support Systems). Pozwalaj one m.in. na przyjmowanie
zamwie ireklamacji, mog take prowadzi histori rozlicze zpatnikiem iobsugiwa zalege nalenoci. Na podstawie informacji zbiura obsugi klienta/partnera moliwe jest dynamiczne ustalanie praw
dostpu do danych i funkcji systemu. Ponadto systemy OSS mog
by powizane z czci analityczn CRM158, co znacznie wzbogaca
dostpn funkcjonalno. Obecnie na bazie OSS operator moe budowa bardzo zaawansowane usugi, co ma szczeglne znaczenie
wodniesieniu do systemw konwergentnych159 (a takie zpewnoci
powinny by oferowane w nowoczesnych sieciach szerokopasmowych). Otwarta architektura OSS umoliwia elastyczne zarzdzanie
zasobami rnego typu (sieci zkomutacj kanaw, pakietowe, rne sieci dostpowe, profile abonentw itp.). Nad znajdujcymi si
wnajniszej warstwie modelu zasobami (np. centrale, koncentratory,
routery) mieszcz si systemy dynamicznego nadzoru, ktre peni
funkcj sterownikw usug (komunikuj si zurzdzeniami sterowanymi iwydaj im dynamiczne komendy, np. zmiany przepustowoci,
blokady danej usugi itp.). Zintegrowany system OSS powinien realizowa midzy innymi nastpujce funkcjonalnoci (przy czym dla
operatora sieci szkieletowej zakres ograniczony bdzie do rozlicze
midzyoperatorskich, a elementy zwizane z indywidualnym klientem bd zbdne):
zarzdzanie zamwieniami (obsuga wszystkich etapw zamwienia skadanego przez abonenta, wystawianie zlece wewntrznych, monitoring dziaa zwizanych zobsug zamwie);
zarzdzanie informacj o kliencie (wprowadzenie, przegldanie
i aktualizacja danych o abonentach, przechowywanie wczeniejszych informacji dotyczcych klientw oraz zwizanych znimi linii
telefonicznych);
zarzdzanie usugami (definiowanie nowych usug oraz ich aktywacja, modyfikacja idezaktywacja, definiowanie ulg regulaminowych
oraz umownych, zniek oraz rabatw, czenie usug wpakiety);
198
zarzdzanie cennikami itaryfami (przegldanie iaktualizacja cennikw, kreowanie nowych taryf, wprowadzanie i aktualizacja pakietw usug);
zarzdzanie danymi linii (ewidencja zakresw numerw wolnych
oraz wykorzystanych, aktywacja lub dezaktywacja linii, zmiana jej
numeru, grupowanie numerw oraz przydzielanie pakietu do linii);
zarzdzanie danymi opoczeniach (rozpoznawanie wielu formatw CDR160, taryfikacja pocze na podstawie wielu czynnikw);
zarzdzanie kontami (tworzenie hierarchii typu klientpatnik,
utrzymywanie penej historii kont klientw);
zarzdzanie patnociami (rejestracja wpat zrnych rde, obsuga patnoci dokonywanych za pomoc polecenia pobrania, zestawienia pozwalajce na przeprowadzenie kontroli przekazywanych wpat);
fakturowanie (obliczanie nalenoci, naliczanie opat staych, obcianie ztytuu pocze, odliczanie zniek regulaminowych iumownych, przekazywanie wystawianych faktur do archiwizacji);
obsug reklamacji iuszkodze (rejestracja reklamacji grupy usug
lub pojedynczej usugi, kontrola terminu rozpatrzenia reklamacji
zgodnie zobowizujcymi procedurami);
windykacj (moliwo zmiany terminu patnoci, emisja wezwa
do zapaty, rejestracja prowadzonych postpowa ukadowych
isdowych);
archiwizacj iodtwarzanie (cyfrowe archiwum dokumentw patniczych rejestrowanych w systemie, moliwo odtworzenia kadego zarchiwizowanego dokumentu);
raportowanie (modu raportowania i analiz wykorzystujcy dane
zawarte wzasobach bazy danych systemu billingowego).
Dobry system billingowy wpoczeniu zsystemem CRM jest dzi
podstaw funkcjonowania operatora telekomunikacyjnego. Ma to
szczeglne znaczenie wdobie szybkich zmian technologicznych. Jego
dziaanie nie sprowadza si ju tylko iwycznie do realizacji rozlicze
abonentw irejestracji wolumenu ruchu. Wpoczeniu zsystemami
CRM, systemy billingowe staj si dzi powanym narzdziem rywalizacji oklienta. Warto jednak zaznaczy, i dotychczasowa ewolucja
systemw billingowych sprowadzaa si przede wszystkim do funkcjonalnoci warstwy usugowej iwgruncie rzeczy koncepcja realizacji billingu wci pozostaje ta sama. Nowym wyzwaniem dla systemw billingowych s sieci oparte na protokole IP. By moe przyjcie
nowych modeli dla rozlicze oraz standaryzacja spowoduj istotne
zmiany w dotychczasowej organizacji rynku midzyoperatorskiego.
Jednak konieczno wdraania usug konwergentnych prdzej czy pniej wymusi na operatorach wypracowanie odpowiednich standardw
imechanizmw dla taryfikacji tych usug (np. opata za dostarczanie
160 CDR (Call Detail Record) informacja opoczeniu generowana przez elementy infrastruktury teleinformatycznej. Zob. te: http://pl.wikipedia.org/wiki/Call_Detail_Record.
199
treci, za liczb przesanych danych, taryfikacja uwzgldniajca profil

jakoci obsugi itp.). Ma to szczeglne znaczenie wdobie rnorodnych rozwiza technologicznych oferowanych przez jednego operatora (np. operatorzy komrkowi zinfrastruktur GSM/UMTS/WLAN).
Idealnym rozwizaniem wprzyszoci bdzie wic zintegrowany system billingowy, zunifikowany do obsugi rnych sieci dostpowych
oraz usug konwergentnych.
Przygotowujc si do wyboru sposobu, wjakim realizowane bd
funkcje: rozlicze, zarzdzania zasobami, relacjami zklientami, partnerami czy dostawcami, naley mie na uwadze dostpno rnych
rozwiza: zakupu kompletnego systemu OSS do zakresu odpowiadajcego operatorowi szerokopasmowej sieci szkieletowej, zlecania
przygotowania rozlicze w modelu post-processingu realizowanego
przez wyspecjalizowane podmioty lub te realizacj funkcji operacyjnych cznie z procesem billingu w modelu outsourcingowym poprzez wydzielenie tych zada iprzekazanie ich podmiotom specjalizujcym si wrealizacji tego typu usug. Przy podejmowaniu decyzji
naley wzi pod uwag midzy innymi koszt inwestycji, koszta eksploatacyjne, wiedz niezbdn do obsugi procesw OSS (w tym billingu) oraz koszt obsugi zmian inadania za wymogami formalnoprawnymi.
Wydaje si, i zasadnym byoby uoenie takich warunkw SIWZ
dla przetargu majcego na celu wybr operatora infrastruktury wybudowanej ze rodkw samorzdowych, aby jednym z elementw
oceny uczestnika postpowania przetargowego byo posiadanie przez
niego wasnego systemu billingowego i powizanych aplikacji w ramach systemw OSS lub podjta przez niego decyzja oponiesieniu
kosztw ich zakupu w ramach prowadzonej dziaalnoci zwizanej
zeksploatacj sieci szerokopasmowej dla jednostki samorzdowej.
201
9.Modele eksploatacji
iutrzymania sieci
9.1Operator infrastruktury
Modele eksploatacji i utrzymania sieci
202
O tym, jaki model funkcjonowania przyjmie jednostka samorzdowa, zadecyduje szczegowa analiza zagadnie, dla ktrych rozwizania naley przygotowa przed przystpieniem do eksploatacji
wybudowanych sieci i urzdze dla transmisji szerokopasmowych.
Przyjty zakres interwencji, wynikajcy z przeprowadzonej analizy
dopuszczalnoci pomocy publicznej, bdzie okrela, czy przedmiotem
interwencji bdzie wycznie budowa infrastruktury pasywnej, czy te
kompletnej sieci zawierajcej rwnie elementy aktywne i gotowej
do wiadczenia usug. Z tego wynika bdzie zakres odpowiedzialnoci operatora czy bdzie to operator infrastruktury pasywnej,
czy aktywnej.
9.1.1Operator infrastruktury pasywnej
Jeeli zatem jednostka samorzdowa po wybudowaniu sieci szerokopasmowej wswej dziaalnoci operatorskiej zamierza skoncentrowa si jedynie na eksploatacji iutrzymaniu infrastruktury pasywnej,
obejmujcej wiatowody wraz zosprztem (wybudowane wramach
projektu budowy sieci szerokopasmowej, ale take ite, ktre nale
do infrastruktury istniejcych operatorw), wwczas musi wzi na
siebie obowizki wymienione wpoprzednim rozdziale.
Jednostka samorzdowa moe realizowa swoje obowizki wzakresie eksploatacji iutrzymania sieci pasywnej poprzez:
wydzielon jednostk administracyjn instytucji samorzdowej;
powoany przez samorzd podmiot zaleny;
podmiot zewntrzny, dziaajcy na zlecenie jednostki samorzdowej.
Zakres obowizkw jednostki samorzdowej jako przyszego
operatora infrastruktury zosta okrelony w rozdziale poprzednim.
Zpraktycznego punktu widzenia jedyn moliw formu dziaalnoci
operatora infrastruktury warstwy pasywnej jest korzystanie z wiedzy i kompetencji firm wiadczcych usugi w tym zakresie, przy
czym konieczne jest rozstrzygnicie kwestii finansowania tej usugi.
Trudno bowiem uzyska pen efektywno ekonomiczn zzarzdzania infrastruktur pasywn bez moliwoci wiadczenia usugi hurtowej operatorom. Dlatego koszty operacyjne tej dziaalnoci mog by
pokryte:
w caoci ze rodkw wasnych samorzdu, co wcale nie musi
oznacza bezpatnych usug wiadczonych przez operatorw ISP
abonentom kocowym;
w czci zprzychodw zdzierawy iudostpnienia infrastruktury
pasywnej klientw hurtowych iindywidualnych iw czci zdotacji
samorzdowych.
9.1.2Operator infrastruktury aktywnej
W tym modelu dziaania, oprcz wypeniania wymienionych wyej

obowizkw operatora pasywnego, jednostka samorzdowa zapewnia moliwo wiadczenia usug poprzez zaangaowanie operatora
infrastruktury, ktry wiadczy usugi na niedyskryminujcych zasadach wszystkim chtnym przedsibiorcom, np. operatorom ISP, ktrzy z kolei wiadcz usugi abonentom kocowym. Operator usug
hurtowych musi dziaa rwnie przy zachowaniu wszystkich wymaga okrelonych Prawem telekomunikacyjnym, a take prowadzi
dziaalno przy zachowania warunkw nieuzyskiwania znaczcego przychodu netto. Warunki finansowe funkcjonowania operatora
infrastruktury, stosowane przez niego taryfy, jak rwnie odprowadzane na rzecz samorzdu opaty podlegaj ograniczeniom wynikajcym z pobierania pomocy publicznej, ktrej zasady s opisane
wrozdz. 9.3 i9.4.
9.2Modele eksploatacji sieci. Metodyka wyboru optymalnego
rozwizania161
Przedstawilimy powyej problematyk eksploatacji sieci telekomunikacyjnej, zarwno wwietle obowizkw wynikajcych zPrawa
telekomunikacyjnego, jak i praktyki operatorw faktycznie eksploatujcych sie i zarzdzajcych ni. Jest to suma problemw, ktre musz by przedmiotem namysu jednostki samorzdowej jako
waciciela wybudowanej sieci szerokopasmowej. Trzeba te zwrci
uwag, e pod pojciem sieci wybudowanej rozumiemy take sie
wydzierawion od innych operatorw telekomunikacyjnych lub operatorw infrastruktury, np. zakadw energetycznych.
Omawiajc problematyk opracowania koncepcji, autorzy zwracali
uwag, e jednym zjej elementw jest konieczno kadorazowego
161 Na podst.: CISCO Przewodnik dla wadz samorzdw lokalnych 2010 MiastOnline, http://www.cisco.com/
web/PL/sektorpubliczny/index.htmlWWW.cisco.com.
203
W tym modelu dziaania jednostka samorzdowa po wybudowaniu

sieci szerokopasmowej bdzie zarwno eksploatowa i utrzymywa
sie pasywn, jak ibdzie dziaa jako przedsibiorca telekomunikacyjny wwarstwie aktywnej transportowej iusugowej.
Na infrastruktur aktywn skadaj si elementy wykorzystywane
do transmisji i kierowania pakietw danych przez zbudowane sieci
wiatowodowe. Gwnym ich elementem s przeczniki iroutery.
Warstwa usugowa obejmuje usugi faktycznie wiadczone klientom kocowym poprzez system dostawcw ISP, dziaajcych jako
operatorzy ostatniej mili. Mog to by usugi takie, jak:
wydajna transmisja danych (z szybkoci wysz ni 10 Mb/s), kanay telewizyjne IPTV, usugi wideo na danie VoD, najrniejsze
usugi dodane;
dla klientw instytucjonalnych: wirtualne sieci prywatne (VPN),
hosting stron WWW, biblioteki, nadzr itp.
204
rozwaenia, czy jest moliwe (i wjakim stopniu) wykorzystanie dla

celw budowy sieci szerokopasmowej infrastruktury innych operatorw. Konieczna jest analiza, czy korzystanie zdzierawy czy czy
lub pozyskanej winny sposb infrastruktury obcej jest uzasadnione
ekonomicznie wporwnaniu zbudow wasnych czy wtych samych
relacjach. Jeeli ju zdecydujemy si na korzystanie zinfrastruktury
nalecej do innych operatorw, od razu pojawiaj si kolejne problemy eksploatacyjne, chociaby uzgodnienie wejcia na teren innego operatora dla usunicia awarii naszej sieci. Kolejnym wanym
elementem zarzdzania jest umiejtno wypracowania zasad eksploatacji wprzypadku, gdy np. powoujc si na prawo drogi wykorzystujemy pas drogowy, linie kablowe innych operatorw, istniejce
maszty lub wiee, sieci specjalne itp.
Konsekwencj wymienionych wpoprzednich rozdziaach obowizkw waciciela sieci bdzie to, e zmuszony on bdzie do ponoszenia
znacznych nakadw finansowych na stworzenie iwaciwe wyposaenie wasnych sub utrzymaniowych, odpowiednio przygotowanych
do wykonywania cicych na nich obowizkw monitorowania ikonfigurowania sieci oraz jej utrzymania, ewidencji i zapewnienia bezpieczestwa.
W tym rozdziale chcemy w skrcie zaprezentowa modele i dowiadczenia zinnych krajw, wktrych realizuje si podobne do polskich zadania udostpnienia szerokopasmowego Internetu.
9.3Model I rwny dostp162
Model ten polega na tym, e samorzd lokalny tworzy infrastruktur pasywn, anastpnie:
Zleca, na podstawie stosownej umowy, firmie zewntrznej posiadajcej odpowiednie dowiadczenie wbudowie, utrzymaniu ieksploatacji sieci wiatowodowej (najlepiej wieloletnie i udokumentowane, poparte referencjami klientw), utrzymanie ieksploatacj
sieci.
Jest to rozwizanie w miar korzystne i najtasze dla waciciela sieci wiatowodowej, poniewa zdejmuje ono z niego
obowizek zorganizowania wasnych sub utrzymaniowych, co
jest bardzo kosztowne; wznacznej czci zdejmuje te zniego
odpowiedzialno wstosunku do klientw korzystajcych ztej
sieci, przenoszc j na firm zewntrzn.
Jednym z droszych elementw koniecznych dla utrzymania
sieci wiatowodowej na odpowiednim poziomie jest centrum
monitorowania sieci izarzdzania ni. Posiadanie takiego centrum umoliwia sprawowanie cigego nadzoru nad sieci, co
gwarantuje jej waciwe funkcjonowanie. Jednak z uwagi na
fakt, e jest ono kosztowne, jego ekonomiczne uzasadnienie
ronie wraz zwielkoci zasobw sieci wiatowodowych objtych nadzorem takiego centrum.
Zalet zlecenia utrzymania sieci szerokopasmowej specjalistycznej firmie zewntrznej jest take to, e na og poza
..
..
..
162 Na podst.: CISCO Przewodnik dla wadz samorzdw lokalnych 2010 MiastOnline, http://www.cisco.com/
web/PL/sektorpubliczny/index.htmlWWW.cisco.com.
..
..
..
..
..
..
..
205
kompetencjami wzakresie budowy iutrzymania sieci firmy takie posiadaj biura projektowe, co w przypadku koniecznoci
rozbudowy, przebudowy lub modernizacji utrzymywanej przez
nie sieci pozwala na realizacj takich przedsiwzi wsystemie
pod klucz.
Wan zalet jest rwnie to, e poniewa usugobiorcami szerokopasmowej sieci wiatowodowej budowanej przez samorzd bd operatorzy telekomunikacyjni, wiadczcy woparciu
ot sie usugi dla swoich klientw (po wybudowaniu do nich
odcinka sieci ostatniej mili), istnieje moliwo wybudowania
takiego przycza na ich zlecenie, a nastpnie jego utrzymywanie przez t sam firm wiadczc usugi utrzymania sieci
szerokopasmowej samorzdu lokalnego.
W formule tej jednak wad jest to, e zarzdzajcy sieci nie
dodaje warstwy aktywnej. Konieczne jest zatem albo przygotowanie oferty usugowej we wasnym zakresie, albo zlecenie
tego kolejnemu przedsibiorcy telekomunikacyjnemu. Rol samorzdu lokalnego w tym modelu jest stymulowanie konkurencji wzakresie dostawy treci iusug. Budowa infrastruktury
pasywnej ma przede wszystkim redukowa koszty usugodawcw.
Zleca lub wynajmuje wybudowan infrastruktur pasywn, na
podstawie stosownej umowy, operatorowi telekomunikacyjnemu
posiadajcemu odpowiednie dowiadczenie w wiadczeniu usug
telekomunikacyjnych, budowie, utrzymaniu i eksploatacji sieci
wiatowodowej (najlepiej wieloletnie i udokumentowane, poparte referencjami klientw). Operator dodaje aktywn warstw sieci
oraz odpatnie udostpnia istniejcym inowym operatorom telekomunikacyjnym sieci na zasadach hurtowych. Usugodawcy pac
miesicznie operatorowi sieci okrelon sum za kadego klienta,
aniezaleni dostawcy sprzedaj treci za porednictwem portalu
operatora. Klienci maj moliwo wybierania usugi bezporednio wtym portalu. Portal generuje informacje billingowe kadego
klienta iprzekazuje te informacje dostawcom treci iusug, ktrzy
wystawiaj rachunki bezporednio klientom.
Rol samorzdu lokalnego w tym modelu jest stymulowanie
konkurencji wzakresie dostawy treci iusug.
Budowa infrastruktury pasywnej ma przede wszystkim redukowa koszty usugodawcw iich ogranicza wycznie do ostatniej mili.
Zalet jest take moliwo konkurowania ze sob rnych dostawcw.
Model ten jest niezwykle trudny do zastosowania w praktyce,
wymaga bowiem bardzo duej kompetencji istarannego zarzdzania.
Operator moe zarzdza sieci warstwy pasywnej poprzez wasne suby utrzymaniowe, lub te podzleci te czynnoci specjalistycznym przedsibiorstwom.
..Model ten jest w miar korzystny dla samorzdu, poniewa
przenosi odpowiedzialno za dziaalno telekomunikacyjn na

operatora.
206
Naley jednak zauway, e model ten moe by realizowany

wdwch wariantach:
1. Koordynowane partnerstwo publiczno-prywatne jest moliwe, gdy na danym obszarze istnieje wystarczajco rozbudowana
infrastruktura szerokopasmowa, azakres nowo budowanej fizycznie sieci jest niewielki. Ten wariant polega na tym, e samorzd
zawiera umow spki celowej z podmiotem prywatnym, wacicielem istniejcej infrastruktury, ktrego celem jest zarzdzanie
infrastruktur pasywn, tak jakby bya pojedynczym elementem
majtku. Warstw aktywn i usugow zarzdzaj usugodawcy
na podstawie odpowiednich umw zawartych ze spk celow.
Samorzd lokalny peni jedynie funkcj koordynatora oraz kontroluje faktyczne efekty powstawania rynku usug szerokopasmowych.
2. Publiczna sie szerokopasmowa jednostka samorzdowa
bierze odpowiedzialno zarwno za infrastruktur pasywn, jak
iaktywn.
9.4Model II pojedynczy usugodawca prywatny
W poprzednim modelu przyjlimy zaoenie, e na rynku istnieje
wielu dostawcw treci iusug, ktrzy mog konkurowa owiadczenie usug. Wpraktyce iw realiach polskich jest to mao prawdopodobne. Ponadto model ten nie uwzgldnia faktu, e osignicie przychodw zdziaalnoci wcale nie jest atwe ani moliwe wkrtkim czasie.
Dlatego warto zastanowi si nad modelem, wktrym operator jest
rwnie usugodawc (z wyjtkiem abonenta kocowego).
Nie istniej wytyczne co do sposobu wyboru podmiotu zarzdzajcego wybudowan przez samorzdy terytorialne infrastruktur telekomunikacyjn. Wybudowanie wramach projektw samorzdowych
sieci pociga za sob tylko cz kosztw, jakie trzeba ponie dla
realizacji celw przywiecajcych koncepcji jej budowy. Jest to jedynie ok. 40% kosztw potrzebnych na podczenie abonenta kocowego. Kto zatem zainwestuje wbrakujce odcinki sieci iczy zachty
stawiane takim operatorom bd wystarczajce dla podjcia przez
nich ryzyka inwestycyjnego? Trzeba zawsze pamita, e mwimy
oobszarach biaych plam, azatem oterenach, wktrych komercyjni operatorzy uznali wiadczenie usug za nieatrakcyjne z biznesowego punktu widzenia. Moe tak by rzeczywicie, gdy opaty za
korzystanie zdostpu do sieci szerokopasmowej bd symboliczne,
awszystkie koszty eksploatacji sieci bd pokrywane przez samorzdy lokalne.
Proponowany model zakada, e operator jest rwnie usugodawc. Zalet tego modelu jest to, e moe on si sta opacalnym
przy znacznie niszym poziomie przychodw od klientw. Wymaga to
jednak skorzystania zinstrumentw prawnych, np. ustawy okoncesjach na roboty budowlane163 iusugi czy ustawy opartnerstwie publiczno-prywatnym164, co moe jednak przyczyni si do czasowego
ograniczenia konkurencji na rynku.
9.5Model III pena kontrola instytucjonalna
..
..
163 Ustawa zdn. 9 stycznia 2009 r. okoncesji na roboty budowlane iusugi (DzU z2009 r., nr 19, poz. 101).
164 Ustawa zdn. 19 grudnia 2008 r. opartnerstwie publicznoprywatnym (DzU z2009 r., nr 19, poz.100).
W modelu tym samorzd lokalny jest zaangaowany we wszystkie

elementy projektu: infrastruktur pasywn, aktywn iusugi.
Model ten zakada przejcie penej kontroli przez samorzd lokalny
wsytuacji, gdy zrnych powodw brak chtnych do zainwestowania
wrealizacj ostatniej mili. Samorzd sam peni funkcj operatora
telekomunikacyjnego, wypeniajc wszystkie obowizki wskazane we
wczeniejszych rozdziaach. Oczywicie skala problemw, przed jakim stanie samorzd lokalny, jest wtakiej sytuacji ogromna, wymaga bowiem stworzenia od podstaw typowej firmy telekomunikacyjnej
zatrudniajcej konsultantw, menederw i pracownikw z sektora
telekomunikacyjnego. Jest to zadanie bardzo kosztowne, cho niewtpliwie moliwe do realizacji.
W modelu tym mamy do czynienia zsytuacj, gdy jednostka samorzdowa wystpuje jako operator infrastruktury. Jakie s zatem
moliwe warianty prowadzenia takiej dziaalnoci?
1. Pierwszym modelem eksploatacji sieci jest utworzenie lub wydzielenie jednostki administracyjnej instytucji samorzdowej.
Wydzielona jednostka rozpoczyna dziaalno jako operator infrastruktury, realizujc wszystkie zadania omwione powyej. Ta pozornie prosta metoda eksploatacji, gdzie caa odpowiedzialno za
dziaalno operatora infrastruktury spoczywa na jednostce samorzdowej, wymaga rozstrzygnicia dwch podstawowych kwestii:
Jaki bdzie model ekonomiczny dziaalnoci takiej jednostki?
Czy koszty jej dziaalnoci bd pokrywane ze rodkw wasnych samorzdu? Moe to wkonsekwencji oznacza, e usugi wiadczone przez sie bd dla jej odbiorcw bezpatne, co
powinno zachci do wsppracy iinwestycji wostatni mil
innych przedsibiorcw telekomunikacyjnych. Ajeeli maj by
odpatne, to w jaki sposb zachci tych przedsibiorcw do
wsppracy? Czy potrafimy stworzy ofert dla rynku?
Jak zamierzamy realizowa warstw techniczn eksploatacji
sieci? Czy zamierzamy korzysta z pomocy profesjonalnych
podmiotw zewntrznych, wiadczcych usugi zarzdzania
sieci, czy te budowa wasne suby utrzymaniowe? Trzeba
jednak wyranie podkreli, e na rynku usug wPolsce dziaaj profesjonalne firmy, zajmujce si zarzdzaniem sieci ijej
utrzymaniem, ale trudno byoby od nich oczekiwa usug zdefiniowanych wpkt 1.
207
208
Z gry mona przyj, e najsabszym ogniwem takiego modelu

bdzie znalezienie osb zdowiadczeniem wzakresie eksploatacji
izarzdzania, ktre potrafi zorganizowa struktur takiego operatora, zagwarantowa sprawno dziaania izapewni oczekiwan
efektywno ekonomiczn dziaalnoci. Porwnywalne dowiadczenia operatorw niezalenych dziaajcych w Polsce wskazuj, e
jest to zadanie trudne, wrcz nieosigalne. Trzeba bowiem pamita, e dziaalno operatorw niezalenych pozornie jest atwiejsza, poniewa do nich te naley sie dostpowa; odpada zatem
jeden dodatkowy punkt styku, ktry zawsze stwarza okrelone
problemy praktyczne weksploatacji (chociaby moliwo dochodzenia przez operatora sieci dostpowej roszcze wstosunku do
operatora infrastruktury za np. nieusuwanie wterminie awarii na
jego sieci). Ponadto praktyka dowodzi, e utrzymywanie jednostki
zarzdzajcej na poziomie gminy czy nawet powiatu jest nieopacalne, awikszo czynnoci itak musi by zlecona specjalistycznym firmom. Trudno sobie np. wyobrazi tworzenie systemu paszportyzacji czy zarzdzania sieci na poziomie jednej gminy czy
powiatu, skoro profesjonalnie dziaajcy od lat operatorzy maj
ztym cige problemy iwrcz d do centralizacji tych systemw
na poziomie krajowym.
2. Drugim wariantem moe by zlecenie tych czynnoci powoanej
specjalnej spce operatorskiej, ktrej udziaowcami mogyby by
podmioty profesjonalnie funkcjonujce na rynku, zainteresowane
jej dziaalnoci. Mamy tutaj zatem sytuacj, gdy majtek pozostaje wgestii samorzdu lokalnego, natomiast zarzdzanie iutrzymanie przeniesione jest na operatora infrastruktury.
9.6Koszty jako podstawowy czynnik wyboru modelu
eksploatacji sieci
Wydaje si jednak, e na ostateczny wybr wpyw bdzie mia
symulacyjny poziom kosztw operacyjnych dziaalnoci operatora infrastruktury.
Zakadajc (w oparciu okoszta ponoszone przez dziaajcych operatorw telekomunikacyjnych) warto inwestycji na poziomie 100
mln z, moemy przyj, e biece koszty eksploatacyjne, zuwzgldnieniem procentowego udziau kosztw przedsibiorstwa, bd si
ksztatowa na nastpujcym poziomie:
Procentowy udzia kosztw przedsibiorstwa p.a.

2% 4%
Ubezpieczenie majtku
8%
Podatek
42%
16%
Utrzymanie sieci aktywnej

Zarzdanie i monitoring sieci
Obsuga sprzeday
i kontaktu z operatorami
Administracja
10%
10%
2%
6%
Amortyzacja (sie pasywna p.a.)

Amortyzacja (sie aktywna p.a.)
Rys. 26. Procentowy udzia kosztw przedsibiorstwa operatora

infrastruktury
Inwestycja pocztkowa (w mln PLN)
100
% inwestycji
pocztkowej
mln
PLN
Pogldowy udzia kosztw przedsibiorstwa

Pozycja kosztowa
Ubezpieczenie majtku
1%
Podatek
2%
Utrzymanie sieci pasywnej
4%
Utrzymanie sieci aktywnej
8%
Zarzdzanie imonitoring sieci
5%
Obsuga sprzeday ikontaktu zoperatorami
3%
Administracja
1%
Koszta operacyjne razem
24
Amortyzacja (sie pasywna p.a.)
5%
Amortyzacja (sie aktywna p.a.)
20%
5
20
Amortyzacja razem
25
Razem koszta (operacyjne + amortyzacja) p.a.
49
Utrzymanie sieci pasywnej
209
kt
yw
ne
j
on
ito
O
b
r
ik s
in
g
on ug
si
ta a
ec
kt sp
i
u rz
z ed
op a
er y
Am
at
or
or
ty
am
Ad
za
m
i
cj
in
a
is
(s
Am
tr
i
ac
e
or
ja
ty
pa
za
sy
cj
w
a
na
(s
p.
ie
a.
ak
)
ty
w
na
p.
a.
)
im
ie
an
z
d
Za
r
zy
m
tr
U
an
zy
m
tr
U
an
ie
ie
si
si
ec
ec
ip
ia
as
Po
d
yw
at
ne
ek
ku
t
aj
m
ie
ze
n
ec
zp
i
be
U
210
Koszta w mln PLN
Rozkad kosztw przedsibiorstwa p.a.
Pozycje kosztowe
Rys. 27. Rozkad kosztw przedsibiorstwa operatora infrastruktury

Rachunek kosztw nie uwzgldnia przychodw zdziaalnoci operacyjnej. Niezalenie jednak od tego wida, e zapewnienie rodkw
finansowych na dziaalno operatora szczeglnie w pocztkowym
okresie jego dziaalnoci moe stanowi powany problem finansowy dla jednostki samorzdu jako waciciela. Trzeba pamita, e
wdziaalnoci operatorw telekomunikacyjnych zawsze przyjmowano, e pierwsze zwroty zinwestycji mog nastpi po upywie 78 lat,
przy czym sie budowana przez tych operatorw wrcz wykluczaa
inwestycje w obszarach, ktre maj by przedmiotem dziaalnoci
jednostek samorzdowych.
Trzeba zatem wyranie powiedzie, e przedsiwzicie takie moe
by trwale nieefektywne dla jednostki samorzdowej. Std istnieje
pilna potrzeba znalezienia innych modeli dla eksploatacji wybudowanych sieci.
9.7Spka celowa jako operator sieci szerokopasmowej
Warto przeanalizowa, kto mgby by zainteresowany realizacj
celw samorzdu lokalnego, wszczeglnoci realizacj budowy sieci
wraz zdostaw systemw iurzdze. Oprcz jednostki samorzdowej mamy tutaj miejscowe (regionalne) firmy projektowo-wykonawcze specjalizujce si w budownictwie telekomunikacyjnym, firmy
wiadczce zawodowo usugi w zakresie eksploatacji i utrzymania
sieci telekomunikacyjnych na zlecenie dziaajcych operatorw telekomunikacyjnych, dostawcw technologii (systemw i urzdze),
lokalnych operatorw warstwy dostpowej, dostawcw treci iusug,
istniejce przedsibiorstwa zarzdzajce infrastruktur komunaln
(wodocigi i kanalizacja, energetyka). Wszyscy wymienieni tworz

paszczyzn wsppracy, ktra w konsekwencji moe prowadzi do
powoania spki celowej operatora infrastruktury.
211
Paszczyzna wsppracy
Dostawcy systemw
Ssz
Ssz
Ssz
Ssz
Jednostki
samorzdu
terytorialnego
Dostawcy
treci
Ssz
Dostawcy
sprztu i usug
Ssz
Ssz
Ssz
Spoeczno
lokalna
Zakady
komunalne
Projektanci sieci
Rys. 28. Koncepcja spki majtkowej

Wad tego modelu jest to, e efektywno ekonomiczna takiej
dziaalnoci moe by niewielka, poniewa oprcz zarzdzania warstw pasywn potrzebna jest aktywna dziaalno wwarstwie usugowej. Koszty stae s niezmienne, aprzychody zale wduej mierze
od umiejtnoci penego wykorzystania tej warstwy, rwnie komercyjnego. Bez tego trudno oczekiwa pozytywnych efektw ekonomicznych w krtkim czasie. Wci te trzeba pamita, e jeeli
wtrakcie opracowywania koncepcji ipotem wtrakcie realizacji caego
cyklu budowy nie uczestniczy przedstawiciel przyszego eksploatatora (chociaby dlatego, e nie zdecydowano o modelu eksploatacji),
to negocjacje zdostawcami usug, zmierzajce do uzyskania satysfakcjonujcej dla jednostki samorzdowej ceny wiadczonych usug,
bd zawsze bardzo trudne. Aoczekiwania udziaowcw mog znacznie odbiega od moliwych wynikw dziaalnoci.
Model ten, pozornie stwarzajcy due pole manewru dla wykorzystania sieci szerokopasmowej, jest bardzo trudny wrealizacji, poniewa wymaga znacznej wiedzy idowiadczenia osb zarzdzajcych.
Jest on oczywicie moliwy, gdy samorzd sta jest na ponoszenie
tego typu kosztw.
Wykonawcy robt liniowych,

firmy budowlane
Ssz
9.8Spka majtkowa ppp realizatorem budowy sieci.

Operator infrastruktury jako inwestor NGN165
212
Proponowany model musi zakada wspprac zdziaajcymi komercyjnie przedsibiorcami telekomunikacyjnymi. Kada inna formua dziaania jest nierealna i trudno oczekiwa, e przyczyni si
ona do osignicia celw programu budowy sieci i likwidacji biaych plam dostpu do Internetu. Wsppraca ta musi przebiega
na poziomie przynajmniej wojewdztwa, tworzc przedsibiorstwa
w rodzaju regionalnej sieci szerokopasmowej, w formie spki kapitaowej. Wykorzystanie formuy partnerstwa publiczno-prywatnego
wydaje si najbardziej rozsdnym rozwizaniem. Model ten jest bardzo korzystny dla jednostki samorzdowej, gdy zakada on powierzenie eksploatacji iutrzymania sieci na czas okrelony (najczciej
wieloletni) spce operatorskiej (samorzdu ioperatorw), ajednym
zkryteriw jej dziaalnoci moe by np. wysoko opat za dzieraw
sieci, zakres usug wiadczonych abonentom kocowym, cena tych
usug, wiadczenie usug abonentom kocowym wobszarach, gdzie
brak jest chtnych do wiadczenia takich usug itp.
Utworzona spka majtkowa wanie wramach ppp166 (JST + inwestorzy NGN) realizuje cay proces budowy sieci. Oczywicie tworzc
tak spk celow, trzeba mie na wzgldzie zarwno dowiadczenie
w tym zakresie potencjalnych partnerw, jak i moliwo zrealizowania dziki nim celw budowy sieci. Istniejce rozwizania prawne
pozwalaj take na tworzenie sytuacji, gdy nasz wybrany partner
(operator) zainwestuje wasne rodki finansowe lub wprowadzi do
spki wpostaci np. aportu wasne relacje wramach prawa drogi.
165 NGN (Next Generation Network) sieci nowej generacji.

166 Moliwe jest take utworzenie spki kapitaowej ipozyskanie inwestora na mocy ustawy okomercjalizacji
iprywatyzacji.
rda
finansowania
JST
Aport
rodki wasne
213
51%
49%
Inwestor NGN
Umowa PPP
49%
51%
Budowa
Spka
majtkowa
40%
Dzierawa
Eksploatacja
Sie
szerokopasmowa
Operatorzy
ostatniej mili
Obligacje
komunalne
Umowa spek
Operator infrastruktury
ISP1
ISP2
ISP3
ISPi
ISPm
ISPn
Abonenci
60%
Rys. 29. Moliwy model docelowy dziaalnoci operatora

infrastruktury
W modelu tym przewidzie mona powoanie operatora infrastruktury rwnie jako kolejnej spki celowej jednostki samorzdowej
ioperatora/operatorw, ktrej celem bdzie eksploatacja iutrzymanie sieci stanowicej majtek spki celowej. Pozwala to jednostce
samorzdowej na czynny lub bierny udzia w dziaaniach operatora
infrastruktury i na kontrol spoeczn realizacji celw i ogranicze
dla sieci wybudowanej z wykorzystaniem rodkw europejskich.
Oczywicie znw najbardziej byoby wskazane, aby operator infrastruktury, jako przyszy eksploatator sieci, uczestniczy wcaym procesie inwestycyjnym, biorc niejako wspodpowiedzialno za poprawno jej realizacji wkadym etapie tego procesu.
Wspczesny rynek usug komunikacji elektronicznej wymaga od
operatorw zupenie nowego podejcia do kwestii eksploatacji iutrzymania sieci telekomunikacyjnej. Trudno si tu opiera jedynie na teoretycznych zaoeniach czy intuicji projektanta tworzcego koncepcj
budowy sieci szerokopasmowej. Bardzo czsto czas upywajcy od
etapu planowania sieci do czasu jej fizycznego uruchomienia, niejednokrotnie wynoszcy 35 lat, zmienia wsposb zasadniczy technolo-
Udziaowcy
rodki UE rodki wasne
214
gi. Konieczne jest cige monitorowanie pojawiajcych si rozwiza

technologicznych i bieca analiza wpywu tych zmian na warto
techniczn i uytkow budowanej sieci. Moe pojawi si potrzeba
dokonywania korekty przyjtych rozwiza, ktra pozwoli wyeliminowa niekorzystne rozwizania izoptymalizowa struktur sieci ijej
poszczeglne elementy.
Zwrmy uwag na jeszcze jeden wany aspekt decydujcy
okosztach operacyjnych dziaalnoci wzakresie eksploatacji iutrzymania sieci. Programy tworzone przez samorzdy lokalne doprowadz w konsekwencji do powstania wojewdzkich/regionalnych sieci
wiatowodowych. Efekt skali osignie si jedynie poprzez centralizacj tych procesw. Powstaje wten sposb model skonsolidowanego
operatora infrastruktury.
Czy to oznacza, e podjcie tak duego wyzwania wzakresie budowy sieci szerokopasmowych wcaym kraju nie jest zadaniem wykraczajcym poza potencja i kompetencje samorzdu lokalnego?
Czy te moe wanie przyszed waciwy moment, aby zaprosi do
wsppracy duych operatorw zdowiadczeniem?
Na te iinne pytania zwizanie zeksploatacj wybudowanych sieci
nie mona odpowiedzie wsposb rozstrzygajcy. Kada konkretna
sytuacja wymaga stworzenia odpowiedniego dla niej rozwizania
rna jest skala prowadzonych inwestycji oraz ich umocowanie wrealiach geograficznych irynkowych. Inne bdzie rozwizanie dla sieci
gminnej, ainne dla caego wojewdztwa, gdzie czynnik skali pozwala
na osignicie sporego potencjau wasnego. Wkadym jednak przypadku musimy wzi pod uwag dziaajce na rynku podmioty.
Liczymy na to, e prowadzone na du skal wPolsce projekty spoeczestwa informacyjnego doprowadz do sytuacji, wktrej wcigu
kilku najbliszych lat rne modele eksploatacji sieci bd przetestowane w praktyce. Dowiadczenia te warto bdzie opisa w kolejnej
czci Poradnika.
215
Regionalne sieci szerokopasmowe

Tematyka
Obecny
Racjonalny
Centrum zarzdzania sieci
X16
krajowe
Billing
X16
krajowe
Call center, BN
X16
krajowe
Zakupy
X16
krajowe
Umowy utrzymaniowe
X16
krajowe
Czci zamienne
X16
krajowe
IT
X16
krajowe
Zarzdzanie bezpieczestwem
X16
krajowe
Procesy iprocedury
X16
krajowe
Rys. 30. Porwnanie obszarw zarzdzania wujciu regionalnym

iscentralizowanym
9.9Przykad zintegrowanej budowy rurocigu kablowego

ikanalizacji teletechnicznej dla potrzeb sieci szkieletowej
idostpowej wToruniu
216
Dobrym przykadem wsppracy w zakresie budowy sieci szerokopasmowej jest Toru. Wadze samorzdowe miasta i Toruskie
Wodocigi sp. zo.o.167 od kilku lat prowadz konsekwentn izaplanowan dziaalno zmierzajc do rozwoju spoeczestwa informacyjnego168.
Jednym z zasadniczych rodkw pobudzania rozwoju jest budowa miejskiej sieci teleinformatycznej, zapocztkowana w 2004 roku169 irealizowana dziki rodkom Funduszu Spjnoci. Wramach tej
wsppracy Toruskie Wodocigi realizoway budow systemu kanalizacji teletechnicznej zaprojektowanej do celw sieci wiatowodowej, natomiast Urzd Miasta Torunia realizowa budow wiatowodowej sieci szkieletowej wzaawansowanej technologii MPLS czcej
gwne obiekty Urzdu, ale otwartej technicznie na moliwo rozbudowy idoczenia wielu innych obiektw. Jednoczenie Toruskie
Wodocigi udostpniy kanalizacj deszczow/sanitarn na potrzeby
budowy sieci Urzdu.
Potrzeby nowoczesnego miasta wielkoci i rangi Torunia wymagay perspektywicznego spojrzenia na usugi zapewniane przez samorzd iinfrastruktur informacyjn miasta. Std autorzy Strategii
Teleinformatycznej Gminy Miasta Torunia susznie zaproponowali,
aby byy to dziaania zmierzajce do budowy sieci szerokopasmowej
nowej generacji, a nie biece uzupenianie aktualnej oferty rynku.
Uznano, e miasto powinno by wyposaone winfrastruktur odpowiedni do wiadczenia szerokopasmowych usug informacyjnych nastpnej generacji, opart na wiatowodowej sieci FTTB170, otwartej
dla rynku, dostawcw usug itreci, inieograniczajcej konkurencji.
Zasadniczymi drogami realizacji celu dugofalowego byy:
kontynuacja, planowanie irealizacja budowy kanalizacji teletechnicznej towarzyszcej inwestycjom i remontom infrastruktury liniowej jednostek Gminy Miasta Torunia (wodocigi, kanalizacja,
drogi publiczne, trakcja tramwajowa itp.);
wyodrbnienie jednostki organizacyjnej (MIT sp. zo.o.171) zzadaniem planowania ikoordynacji prac wtym zakresie, zarzdzanie
wybudowan infrastruktur teleinformatyczn oraz udostpnianie
jej innym podmiotom zarwno Gminie (w ramach obsugi wewntrznej i realizacji zada wasnych), jak i podmiotom rynkowym;
167 Toruskie Wodocigi sp. zo.o. wToruniu reprezentuje wtym projekcie Penomocnik Zarzdu ds. Sieci Teletechnicznej Pan Jan Trawiski.
168 Strategia Teleinformatyczna Gminy Miasta Toru, ITTI, Pozna 2007.
169 Zaoenia strategii rozwoju teleinformatycznego Miasta Torunia na lata 20042013, Uchwaa nr 631/04 Rady
Miasta Torunia, Koncepcja budowy rurocigu kablowego ikanalizacji teletechnicznej dla potrzeb sieci szkieletowej idostpowej wToruniu wzwizku zrealizowanym przez Toruskie Wodocigi wramach Funduszu
Spjnoci (ISPA) projektu: Gospodarka wodno-ciekowa na terenie miasta Torunia.
170 FTTB (ang. Fiber To The Building) wiatowd doprowadzony do domu/budynku.
171 Miejska Infrastruktura Teleinformatyczna nazwa robocza.
wykorzystanie funduszw unijnych w celu wsparcia inwestycji

wzakresie rozwoju sieci.
Zaproponowano take, aby sie wewntrzna Urzdu Miasta

Torunia i jednostek organizacyjnych Gminy bya wydzielona z sieci
oglnomiejskiej i traktowana jako wewntrzna sie lokalna Urzdu.
Przedmiotem analizy take w tym przypadku byo wypracowanie
waciwego modelu wsppracy. Zaproponowany model operatora
miejskiej sieci teleinformatycznej, posiadajcego osobowo prawn
iwykorzystujcego moliwie maksymalnie infrastruktur ipotencja
usugowy podmiotw zainteresowanych uczestnictwem wtym przedsiwziciu, mia by gwarancj najpeniejszego wdroenia strategii
spoeczestwa informacyjnego. Za podmioty mogce wsptworzy
model organizacyjny operatora infrastruktury uznano:
przedsibiorstwa infrastrukturalne dziaajce w obszarach pozornie odlegych od telekomunikacji (usugi budowlane, logistyczne,
wodno-kanalizacyjne, sprzeday paliw itp.);
przedsibiorcw telekomunikacyjnych.
Zaplanowano powoanie spki celowej MIT jako spki prawa
handlowego, utworzonej przez Toruskie Wodocigi i Gmin Miasta
Torunia, wprzyszoci zmoliwym udziaem operatorw usug teleinformacyjnych, zkapitaem pocztkowym ok. 6 mln z. Wasne rodki
spki oraz dodatkowe rda finansowania projektw pochodzcych
ze rodkw Unii Europejskiej, pozwol na realizacj idei budowy spoeczestwa informacyjnego. Spka miaaby take moliwo pozyskania
172 Zaoenia strategii rozwoju teleinformatycznego Miasta Torunia na lata 20042013, Uchwaa nr 631/04 Rady
Miasta Torunia, Koncepcja budowy rurocigu kablowego ikanalizacji teletechnicznej dla potrzeb sieci szkieletowej idostpowej wToruniu wzwizku zrealizowanym przez Toruskie Wodocigi wramach Funduszu
Spjnoci (ISPA) projektu: Gospodarka wodno-ciekowa na terenie miasta Torunia.
217
Autorzy Strategii zaproponowali, by zaangaowanie samorzdu

wrynek usug teleinformatycznych byo mniej gbokie od planowanego
wczeniej wmodelu Toruskiego Operatora Telekomunikacyjnego172,
i by polegao jedynie na doprowadzeniu do powstania infrastruktury pasywnej sieci FTTB, stanowicej wasno Gminy (porednio
lub bezporednio) oraz na udostpnieniu jej operatorom rynkowym.
Zaproponowano model trjwarstwowy, gdzie na poszczeglnych poziomach (warstwach usugowych) zaangaowane s nastpujce
podmioty:
infrastruktura pasywna: Gmina poprzez powoan w tym celu
jednostk organizacyjn MIT;
sie aktywna: operator infrastruktury wybrany w sposb konkurencyjny zrynku, jeden dla caej sieci udostpniajcy usugi
ocharakterze hurtowym operatorom detalicznym;
usugi sieciowe: wiadczone przy wykorzystaniu sieci aktywnej
przez operatorw detalicznych dostarczajcych usugi abonentom
kocowym, dla ktrych dostp do sieci aktywnej jest otwarty na
zasadach rwnoprawnych iniedyskryminujcych.
218
rodkw zfunduszw strukturalnych wramach Regionalnego Progra

mu Operacyjnego173, a take od inwestorw prywatnych w ramach
Ustawy opartnerstwie publiczno-prywatnym. Przyjto, e przedmiotem dziaalnoci spki bd usugi telekomunikacyjne wpenym zakresie usugowym.
W chwili obecnej zrealizowano zakres rzeczowy obejmujcy wykonanie ok. 230 km sieci kanalizacji wraz zniezbdn infrastruktur towarzyszc. Prowadzone jest postpowanie przetargowe zmierzajce
do wyboru operatora infrastruktury.
9.10Wsppraca przedsibiorcy telekomunikacyjnego
zjednostk samorzdow, na przykadzie projektu
zrealizowanego wGrodzisku Mazowieckim174
Innym przykadem jest wsppraca przedsibiorcy telekomunikacyjnego Netia SA zBurmistrzem Grodziska Mazowieckiego. Wramach
tej wsppracy:
Netia zapewnia sprzt techniczny do realizacji transmisji
WiMAX, w tym stacj bazow, czstotliwoci, urzdzenia odbiorczo-nadawcze WiMAX na potrzeby transmisji do i od hotspotw,
oraz inne niezbdne rozwizania techniczne, w tym zarzdzanie
czami do hotspotw itranzyt ruchu IP. Na mocy podpisanej umowy Netia uruchomia na terenie Gminy/miasta komercyjne usugi dostpu do Internetu szerokopasmowego dla Gminy/miasta
i mieszkacw, w celu zwikszenia dostpnoci mieszkacw do
usug komercyjnych iwprowadzenia konkurencyjnoci wdostpie
do Internetu na terenie Gminy/miasta (miao to by alternatyw
dla usug zasiedziaych operatorw). Do czasu realizacji projektu
zasig szerokopasmowego Internetu na terenie Gminy by bardzo
ograniczony, a mieszkacy skaryli si na brak moliwoci technicznych realizacji dostpu wswoich domach.
Gmina zakupia od Netii kompleksowe rozwizanie dostpu do
bezpatnego, ograniczonego technicznie ifunkcjonalnie Internetu
po sieci WiFi w15 lokalizacjach (w ktrych do czasu zrealizowania
projektu wystpoway problemy zdostpem do Internetu), wtym
sprzt radiowy WiFi (przekazany na wasno Gminy/miasta).
Internet jest ograniczony do 128 kbps, pojedyncza sesja trwa godzin, anastpnie jest automatycznie zrywana, za strony P2P oraz
ocharakterze erotycznym zostay zablokowane. Zastosowane parametry pozwalaj jednak na swobodne przegldanie pozostaych zasobw Internetu, kontakt poczt elektroniczn z Urzdem i innymi
instytucjami oraz intensywniejsze poszukiwanie pracy na internetowych serwisach itp.
Rozwizanie zostao dostarczone przez Neti wraz z pen usug instalacyjn i utrzymaniem serwisowym przez okres trzech lat,
wczajc w to system logowania i zabezpiecze, konfiguracj sieci
173 Rozwj infrastruktury spoeczestwa informacyjnego o priorytetowa 4.
174 Opracowa Pawe Caban Netia SA.
Gmina wspara operatora wszybkim przeprocesowaniu niezbdnych pozwole wymaganych do uruchomienia sieci WiMAX oraz we
wasnym zakresie na mocy umowy zorganizowaa wszelkie niezbdne pozwolenia i dokumenty wymagane do zainstalowania i uruchomienia hotspotw wwytypowanych lokalizacjach, udostpnia take
zasilanie elektryczne. Dziki takiej wsppracy moliwe byo szybkie
uruchomienie zarwno projektu sieci bezpatnego Internetu dla najbardziej potrzebujcych rejonw Gminy, jak izapewnienie usug komercyjnych dla pozostaych mieszkacw oraz firm zterenu Gminy.
175 Wg danych z18.08.2009.
219
WiFi na potrzeby zewntrznych Infomatw (PIAP-y) zainstalowanych

na terenie Gminy, pene utrzymanie sieci iusug WiFi oraz transmisji
WiMAX (w tym zdalne rozwizywanie problemw uytkownikw na
telefon ie-mail).
Gmina pokrywa koszty transmisji do hotspotw iopaca bezawaryjne utrzymanie sieci WiFi, w ktrej zarejestrowanych jest prawie
900 uytkownikw175. Ostania faza projektu zakoczya si wkwietniu 2009 roku.
221
10.Realizacja zada
szerokopasmowych
wdziesiciu krokach
Realizacja zada szerokopasmowych w dziesiciu krokach
222
Przedstawilimy Pastwu cay skomplikowany proces inwestycji

telekomunikacyjnych, zarwno w zakresie ich przygotowania, realizacji, jak i przede wszystkim eksploatacji. Zoono tego procesu
wcale nie musi zniechca do podjcia wyzwania eliminacji wykluczenia cyfrowego. Celem Prezes UKE, Fundacji Wspomagania Wsi, ale
te autorw obu czci poradnika, jest wanie wskazanie gwnych
obszarw zagroe tego procesu ijednoczenie pokazanie sposobw
uniknicia przedstawionych problemw.
Chcemy zachci jednostki samorzdowe do podejmowania trudu
inwestycyjnego, poniewa wanie dzi mamy szans jak nigdy dotd na likwidacj biaych plam.
Wszystko zaczyna si od pomysu, popartego trosk o rozwj
spoecznoci lokalnej. Jak ju wielokrotnie wspominano, dostp do
Internetu to nie tylko szansa to yciowa konieczno pozwalajca funkcjonowa we wspczesnym wiecie. Majc pomys, wiedzc,
DLACZEGO?, naley zada sobie kolejne pytanie: JAK?.
Na pocztku drogi wydaje si, e wszystko jest proste, przecie
to tylko kabel wziemi ipar skrzynek. Gdy jednak prowadzi si tak
szeroki proces inwestycyjny, napotyka si wiele pyta, np. oto, czy
jest on prowadzony racjonalnie, czy nie wymaga zbyt wielu nakadw inwestycyjnych, skoro jest przecie tak duo innych potrzeb. We
wszystkich przedsiwziciach telekomunikacyjnych najprostsze technologicznie zadania uoenie kanalizacji teletechnicznej, posadowienie wie/masztw okazuj si najtrudniejsze od strony realizacyjnej ipochaniaj najwicej rodkw iczasu. Jednak to wanie JST
ma najwiksze kompetencje i najwiksze moliwoci oddziaywania
przy optymalizowaniu kosztw takiego przedsiwzicia.
Mwilimy wczeniej, e wobecnej sytuacji prawnej nie ma formalnego obowizku uwzgldniania przez jednostki samorzdowe wswojej strategii budowy infrastruktury szerokopasmowej, poza jedynie
obowizkiem moralnym wstosunku do mieszkacw/wyborcw. Jest
natomiast oczywistym, e brak takiej infrastruktury prowadzi do automatycznego wykluczenia cyfrowego obszarw podlegych danej
JST, co wkonsekwencji wie si zodebraniem mieszkacom obszarw tak zwanych biaych plam szansy na funkcjonowanie wnowoczesnej Polsce, Europie iwiecie.
Dobr praktyk jest niewtpliwie wykorzystanie instytucji zintegrowanego planowania na poziomie jednostki samorzdowej. Wie
si to zkoniecznoci koordynacji midzybranowej wszystkich dostawcw mediw oraz infrastruktury uzbrojenia nad- ipodziemnego
zarzdzanego obszaru, to jest: infrastruktury wodno-kanalizacyjnej,
gazowej, energetycznej, drogowej, kolejowej i telekomunikacyjnej.
Koordynacja powinna obejmowa ocen planowanych, projektowanych i realizowanych inwestycji w kadej z wymienionych dziedzin.
Jednostka samorzdowa jest najlepiej przygotowana do prowadzenia
wielostronnego dialogu, ktry ma na celu zsynchronizowanie planowanych inwestycji. Wiadomo, e rozdzielne prowadzenie dwch czy
trzech inwestycji liniowych to 23 razy wysze koszty ni realizacja
inwestycji zintegrowanej. Dowiadczenie pokazuje, e materia dla

kadej zbran to jedynie 1020% caoci inwestycji, pozostaa cz,
czyli 80%, to roboty ziemne, dokumentacja geodezyjna, przedwykonawcza ipowykonawcza, wyczenia pasa ruchu, zabezpieczenie placu
budowy, nadzr budowlany, logistyka, odtworzenie nawierzchni, itp.
80%
20%
Robocizna, maszyny,
mapy geodezyjne, nadzr,
logistyka, materiay pomocnicze,
inwentaryzacja,
dokumentacja, etc.
Rys. 31. Realizacja zada wzarzdzaniu projektami infrastruktury

telekomunikacyjnej
Niech kade zzada zostanie przykadowo wycenione na 1 mln z;
wwczas realizacja gminnego wodocigu, kanalizacji i cigw teletechnicznych prowadzona rozdzielnie kosztowaaby 3 mln z, za przy
podejciu zintegrowanym to koszt jedynie 1,4 mln zotych. Dziki
temu 1,6 mln z pozostaje do dyspozycji jednostki samorzdowej
i moe by przeznaczone na inne rwnie wane i palce potrzeby
samorzdu. Jednak planowanie zintegrowane wymaga wysiku, determinacji ikonsekwencji wdziaaniu co nie zawsze mona spotka
wjednostkach samorzdowych.
Dlatego pokazujemy schemat dziesiciu krokw niezbdnych
dla realizacji zada budowy sieci szerokopasmowych. Pozwol one
Czytelnikowi usystematyzowa wiedz o dziaaniach, jakie powinny
by przeprowadzone, aby zgodnie zobowizujcym prawem budowlanym i innymi przepisami szczegowymi zintegrowa planowan
inwestycj szerokopasmow z innymi przedsiwziciami prowadzonymi na terenie gminy.
KROK 1:
Okrelmy cel izakres budowy sieci szerokopasmowych na terenie
jednostki samorzdowej.
Co chcemy zbudowa, jaki cel zamierzamy osign? Zczyjej pomocy jako partnera zamierzamy skorzysta przy realizacji naszych
celw? Jak to zrobili inni? Czy mamy zesp fachowcw, ktry nam
pomoe wrealizacji naszego celu? Jakimi rodkami finansowymi dysponujemy, a jakie moemy/musimy pozyska? Czy interesuje nas
efekt natychmiastowy, czy podejmujemy dziaania dugoterminowe?
Czy znajdziemy wsparcie we wadzach samorzdowych? Czy przekonamy do naszych racji organ zatwierdzajcy budet?
Materia: rura wod-kan,

rura gaz, kabel energetyczny,
rura PCV/PE, etc.
223
224
KROK 2:
Zdefiniujmy i ustalmy wsplnie z poszczeglnymi jednostkami
branowymi zarzdzajcymi infrastruktur liniow wnaszym terenie,
jaka jest moliwo prowadzenia procesu zintegrowanego planowania zada. Przekonajmy ich ocelach naszych dziaa ispodziewanych
efektach. Zakomunikowanie przez nas celu, pokazanie korzyci inakrelenie planu dziaania bdzie kluczem do powodzenia i do efektywnego wykorzystania rodkw finansowych gminy, spotka si take
niewtpliwie zszerok akceptacj lokalnej spoecznoci.
KROK 3:
Dokonajmy inwentaryzacji istniejcego uzbrojenia technicznego oraz wszelkich znanych planw i projektw inwestycji liniowych
(woda, gaz, kanalizacja, drogi, sieci telekomunikacyjne) na naszym
terenie, przy czym musimy wzi rwnie pod uwag: remonty, przebudowy irozbudowy pod ktem moliwoci budowy zintegrowanej
sieci szerokopasmowej.
Zastanwmy si: moe wanie wtym momencie uda nam si pozyska do wsplnego przedsiwzicia budowy sieci szerokopasmowej
operatora telekomunikacyjnego? Musimy bowiem sporzdzi wstpny ideogram sieciowy dla budowy sieci szerokopasmowej, wskazujc
obszary lub zakresy rzeczowe, gdzie budowa zintegrowanej sieci jest
moliwa, konieczna iuzasadniona. Opracowanie takiego dokumentu
moemy zleci uprawnionemu projektantowi, ale najlepiej skorzysta
zpomocy iwsparcia dziaajcych operatorw telekomunikacyjnych.
KROK 4:
Musimy przeprowadzi koordynacj midzybranow i weryfikacj danych zebranych wprocesie inwentaryzacji, okreli status poszczeglnych zada (idea, planowane, projektowane, realizowane,
rozliczane, zakoczone), zakres prowadzonego przedsiwzicia oraz
moliwo integracji zzadaniem budowy sieci szerokopasmowej (w
tym kontekcie budow kanalizacji teletechnicznej naley rozwaa
jako budow sieci szerokopasmowej).
Jeli dane zadanie (woda, kanalizacja, energetyka, drogi, chodniki)
jest na etapie pomysu/idei, planowania bd projektowania wwczas musimy bezwzgldnie rozway moliwo doczenia do danego zadania kanalizacji teletechnicznej pod potrzeby sieci szerokopasmowej, poszerzajc zakres rzeczowy tego zadania. Pamitajmy, e
projektowanie rozpoczyna proces realizacji inwestycji, auczestnikami
tego procesu s wpocztkowej fazie jedynie inwestor iprojektant.
Jeeli dana inwestycja (np. woda, kanalizacja, energetyka, drogi,
chodniki) znajduje si na etapie uzyskania decyzji o pozwoleniu na
budow ijeeli podejmujemy decyzj obudowie sieci szerokopasmowej pasywnej zintegrowanej zrealizowanym zadaniem (aby dziaa
zgodnie zobowizujcym prawem), wwczas:
KROK 6:
Jeeli wykonawca do realizacji podstawowej inwestycji nie zosta
jeszcze wybrany, wwczas zwikszenie zakresu rzeczowego inwestycji podlegajcej procedurze przetargowej nie stwarza wikszych problemw. Wymaga to jednak koordynacji zinwestorem.
Jednak jeli przetarg si ju odby iwyoniono zwycizc, wwczas
ze wzgldu na publiczny charakter inwestycji oraz zakres finansowy
naley przeprowadzi wybr wykonawcy kanalizacji teletechnicznej
woparciu oprocedur przetargow. Efektu zintegrowanego wtakim
przypadku nie uzyskamy, przynajmniej wpenym wymiarze.
Musimy te zabezpieczy finansowanie takiego przedsiwzicia.
KROK 7:
Wykonanie zadania szerokopasmowego: po uzyskaniu zgody ZUD
(z kroku 5), rozwizanej zmianie projektowej w dowolnym trybie
(istotnym lub nieistotnym), musimy dokona zmiany decyzji o pozwoleniu na budow, iwtedy po zabezpieczeniu finansowania projektu szerokopasmowego uaktualniony zintegrowany projekt inwestycji
moe zosta zrealizowany. Problemem moe by procedura uzyskania zmiany decyzji o lokalizacji celu publicznego w przypadku, gdy
nie ma planu zagospodarowania przestrzennego.
KROK 8:
Pamitajmy, e inwentaryzacja powykonawcza wybudowanej sieci
zintegrowanej ijej odbir przebiega rwnoczenie zinwentaryzacj
iodbiorem podstawowej inwestycji, podlega te archiwizacji geodezyjnej w PODGiK na takich samych zasadach jak inwestycja podstawowa. Materia ten znakomicie wykorzystamy przy projektowaniu
sieci warstwy pasywnej wprzyszoci. Pokamy operatorowi telekomunikacyjnemu, e sie pasywna jest ju wykonana. To go zachci
zpewnoci do wsppracy.
225
KROK 5:
Musimy zwrci si do jednostki realizujcej zadanie (inwestora)
zwnioskiem owczenie zakresu budowy sieci szerokopasmowej do
ju istniejcego projektu. Tylko inwestor zadania moe zwrci si do
projektanta sprawujcego nadzr autorski oprzeanalizowanie takiej
moliwoci wramach np. aneksu do projektu albo sporzdzenia projektu zamiennego. Jeli okae si to moliwe technicznie inie wpynie na tempo realizacji podstawowej inwestycji, wwczas projektant
sprawujcy nadzr autorski dokona uzupenienia istniejcego projektu oelementy sieci szerokopasmowej. Uaktualniony projekt musi zosta zatwierdzony ponownie przez ZUD, poprzez tak zwan korekt
ZUD. Najwaniejszy jest tu bowiem czas i nieponoszenie dodatkowych kosztw budowy (oprcz oczywicie kosztw materiaw).
226
KROK 9:
Wykorzystanie podbudowy teletechnicznej. Poniewa inwestycja
szerokopasmowa w czci wspdzielonej z inn inwestycj liniow
(woda, kanalizacja, gaz, energetyka, drogi, chodniki) polegaa na
uoeniu kanalizacji teletechnicznej (jednej lub wielu rur PCV/PE), do
realizacji gwnego celu naley doda studnie rewizyjne, kabel wraz
ze zczami, przecznice oraz pozosta cz nalec do nurtu sieci aktywnej (routery, koncentratory, systemy zarzdzania inadzoru
itd.). Jednak ta cz zuwagi na swoj specyfik bdzie inwestycj,
ktra bdzie wymagaa mniej czasu, jak rwnie spenienia znacznie
mniejszej liczby wymaga formalno-administracyjnych.
KROK 10:
Uruchomienie usug szerokopasmowych na terenie JST: po wybraniu modelu, wktrym JST chciaaby realizowa zadania nakrelone wCyfrowej Polsce, majc do dyspozycji infrastruktur wpostaci cigw teletechnicznych, jednostka moe rozpocz wiadczenie
usug dostpu do Internetu albo w modelu bezporednim (tworzc
spk JTS), albo te wnoszc aportem podbudow teletechniczn do
PPP/SPV. Zapromy do wsppracy operatorw telekomunikacyjnych
i wykorzystajmy istniejce przepisy prawa dla utworzenia np. spki specjalnego przeznaczenia lub udzielenia koncesji. Przyjty model
bdzie wypadkow wielu czynnikw, wtym potencjalnego rynku, dostpnoci operatorw, atrakcyjnoci propozycji samorzdu, itp.
Zintegrowany proces
realizacji inwestycji
JST podejmuje si realizacji przedsiwzi

w oparciu o zintegrowany proces planowania,
zapraszajc odpowiednio umocowanych
przedstawicieli bran do okrgego stou.
Weryfikacja planw na terenie JST, pod

katem moliwoci budowy pasywnej
sieci szerokopasmowej
Analiza moliwoci rwnolegego
uoenia podbudowy sieci pasywnej
N
Inwestor
Nadzr autorski
ZUD,
Rozwizanie kolizji
rda finansowania
Brak moliwoci
uzasadnienie,
zakoczenie
procesu weryfikacji
i analizy
JST musi ustali warunki z inwestorem

na jakich do realizacji zadania gwnego
zostanie wczona budowa
pasywnej sieci szerokopasmowej.
Wczenie inwestycji budowy sieci pasywnej

do inwestycji podstawowej bezwzgldnie
wymaga zgody autora projektu.
Realizacja
Odbir, inwentaryzacja, PODGiK
Zakoczenie zadania
budowy czci pasywnej
W przypadku gdy projekt podstawowy

zosta ju zatwierdzony przez ZUD wwczas
w tym miejscu nastpuje zgoszenie korekty
projektu do ZUD. Zgoda ZUD jest niezbdna
do prowadzenia projektu zgodnie z prawem.
Rys. 32. Diagram ilustrujcy schemat realizacji zada

szerokopasmowych wdziesiciu krokach
227
11.rda informacji
iwsparcia
11.1Instytucje odpowiedzialne za projekty wspierajce

powstanie spoeczestwa informacyjnego
rda informacji i wsparcia
228
Ministerstwo Spraw Wewntrznych iAdministracji,

ul. Batorego 5, 02-591 Warszawa, www.mswia.gov.pl;
Ministerstwo Infrastruktury,
ul. Wsplna 2/4, 00-926 Warszawa, www.mi.gov.pl;
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego,
ul. Wsplna 2/4, 00-926 Warszawa, www.mrr.gov.pl;
Ministerstwo Rolnictwa iRozwoju Wsi,
ul. Wsplna 30, 00-930 Warszawa, www.minrol.gov.pl;
Urzd Komunikacji Elektronicznej,
ul. Kasprzaka 18/20, 01-211 Warszawa, www.uke.gov.pl;
Urzd Ochrony Konkurencji iKonsumentw,
Plac Powstacw Warszawy 1, 00-950 Warszawa,
www.uokik.gov.pl;
Polska Agencja Rozwoju Przedsibiorczoci,
ul. Paska 81/83, 00-834 Warszawa, www.parp.gov.pl.
11.2Organizacje przedsibiorcw telekomunikacyjnych,

rzeczoznawcw ibudowniczych telekomunikacji
Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki iTelekomunikacji,
ul. Stpiska 22/30, 00-739 Warszawa, www.kigeit.org.pl;
Polska Izba Informatyki iTelekomunikacji,
ul. Koszykowa 54, 00-675 Warszawa, www.piit.org.pl;
Polska Konfederacja Pracodawcw Prywatnych Lewiatan,
ul. Klonowa 6, 00-591 Warszawa, www.prywatni.pl;
Konfederacja Pracodawcw Polskich,
ul. Brukselska 7, 03-973 Warszawa, www.kpp.org.pl;
Polska Izba Komunikacji Elektronicznej,
ul. Przemysowa 30, 00-450 Warszawa, www.pike.org.pl;
Krajowa Izba Komunikacji Ethernetowej,
Al. Wilanowska 7A/32, 02-765 Warszawa, www.kike.pl;
Stowarzyszenie Budowniczych Telekomunikacji,
ul. Domaniewska 39A, 00-672 Warszawa, www.sbt.ewz.gda.pl.
11.3Organizacje pozarzdowe
Fundacja Wspomagania Wsi,
ul. Bellotiego 1, 01-022 Warszawa, www.fww.org.pl;
Fundacja Rozwoju Spoeczestwa Informacyjnego,
ul. Grjecka 5, 02-019 Warszawa, www.frsi.pl;
Polsko-Amerykaska Fundacja Wolnoci,
ul. Dobra 72, 00-312 Warszawa, www.pafw.pl;
Forum Spoeczestwa Informacyjnego rodowisk Technicznych,
Regionalnych iWiejskich,
www.forumsitr.pl, e-mail: cwp@forumsitr.pl.
Stowarzyszenie Gmin na rzecz Rozwoju Spoeczestwa,
ul. wierczewskiego 1b, 96-500 Sochaczew;
Stowarzyszenie Miasta wInternecie,
ul. Krakowska 11A, 33-100 Tarnw, www.miastawinternecie.pl.
11.4Stowarzyszenia zawodowe
Stowarzyszenie Inynierw Telekomunikacji,
ul. w. Barbary 2 pok.1209, 00-686 Warszawa;
Stowarzyszenie Elektrykw Polskich,
ul. witokrzyska 14, 00-950 Warszawa;
Polskie Towarzystwo Informatyczne,
Al. Solidarnoci 82A m.5, 01-003 Warszawa.
Audytel SA,
ul. Wsplna 47/49, 00-684 Warszawa.
Firma doradczo-analityczna specjalizujca si waudycie teleinformatycznym i w analizach rynku telekomunikacyjnego. Zakres usug wiadczonych przez Audytel obejmuje doradztwo wdziedzinie biznesowego zastosowania technologii teleinformatycznych.
DGA SA,
ul. Towarowa 35, 61-896 Pozna.
Publiczna firma konsultingowa zajmuje si doradztwem biznesowym izarzdczym oraz wiadczy usugi wzakresie integracji europejskiej isystemw informatycznych.
EFICOM SA,
ul. Nowogrodzka 68, 02-014 Warszawa.
Kompleksowe doradztwo europejskie i finansowe dla firm oraz sektora
publicznego.
Grynhoff, Wony, Maliski Kancelaria Prawna,
ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa.
Pomoc prawna na rzecz podmiotw gospodarczych zzakresu Prawa telekomunikacyjnego i nowych technologii, a take procesu inwestycyjnego
wtelekomunikacji.
HiTss HighTech Synergy Solutions,
ul. Niecaa 7/24, 00-098 Warszawa.
Oferuje usugi doradcze zwizane zbudow infrastruktury wiatowodowej, atake wzakresie projektowania, wykonawstwa inadzoru nad sieciami ICT.
Instytut cznoci Pastwowy Instytut Badawczy,
ul. Szachowa 1, 04-894 Warszawa.
Wspomaga decyzje inwestycyjne i wspiera wdraanie innowacyjnych
rozwiza zarwno przez operatorw telekomunikacyjnych, jak rwnie
przez administracj pastwow.
InfoStrategia Krzysztof Heller i Andrzej Szczerba Spka Jawna,
ul. Lubicz 25, 31-503 Krakw.
Doradztwo w zakresie rozwoju spoeczestwa informacyjnego.
Sporzdzanie studiw wykonalnoci dla projektw zwizanych z teleinformatyk. Przygotowywanie wnioskw odofinansowanie zfunduszy UE
wzakresie teleinformatyki.
Instytut Technik Telekomunikacyjnych iInformatycznych,
ul. Palacza 91a, 60-273 Pozna.
Wykonuje usugi doradcze wzakresie telekomunikacji iinformatyki, atake wzakresie aspektw biznesowych obu dziedzin, prowadzi badania stosowane dotyczce informatyki i telekomunikacji (krajowe i finansowane
przez UE) oraz projekty interdyscyplinarne.
176 Lista firm obejmuje jedynie podmioty dziaajce przy projektach duych obszarw, wramach MRR iUM.
11.5Konsultanci ifirmy doradcze176
229
230
Nizielski & Borys Consulting sp. zo.o.,

ul. Astrw 10, 40-045 Katowice.
Oferuje usugi zwizane zpozyskaniem dotacji izarzdzaniem projektami
wspfinansowanymi przez UE.
Rotel,
ul. Lanciego 13/149, 02-792 Warszawa.
wiadczy usugi konsultingowe wzakresie m.in. doradztwa regulacyjnego
wbrany telekomunikacyjnej.
Zakad Dowiadczalny Budownictwa cznoci Sp. zo.o.,
ul. Mycielskiego 20, 04-379 Warszawa.
Opracowuje iwdraa systemy zarzdzania, opracowuje zasady projektowania ibudowy, normy ispecyfikacje. Udziela konsultacji iszkoli wykonawcw linii isieci kablowych.
11.6Firmy zajmujce si budow ieksploatacj sieci177

Ericsson sp. zo.o.,
Al. Jerozolimskie 92, 00-807 Warszawa.
Lider brany telekomunikacyjnej iteleinformatycznej. Oferuje zaawansowane rozwizania dla sieci przenonej istacjonarnej. Dostarcza kompletne rozwizania we wszystkich segmentach operatorom sieci, dostawcom
serwisu, przedsibiorstwom.
Eltel Networks Telecom sp. zo.o.,
ul. upnicza 17, 03-821 Warszawa.
Dostawca penej gamy usug dla sektora telekomunikacyjnego. Podejmuje
si wszelkich usug zwizanych zprojektowaniem, wdraaniem iutrzymaniem infrastruktury telekomunikacyjnej.
FCA sp. zo.o.,
ul. Grabska 11, 32-005 Niepoomice.
Producent idostawca sprztu wiatowodowego: OptiNode nowoczesny
wze sieci optycznej, OptiLine rozwizania dla linii wiatowodowej,
OptiHome wiatowd do abonenta (FFTH).
Sprint sp. zo.o.,
ul. Jagielloczyka 26, 10-062 Olsztyn.
Jest jednym z wiodcych integratorw systemw telekomunikacyjnych.
Wykonuje projekty telekomunikacyjne, prowadzi budow sieci telekomunikacyjnych. wiadczy take usugi utrzymania sieci.
Toruskie Wodocigi sp. zo.o.,
Biuro Penomocnika Zarzdu ds. Sieci Teletechnicznej,
ul. Rybaki 31/35, 87-100 Toru.
Realizacja projektu Budowa rurocigu kablowego ikanalizacji teletechnicznej dla potrzeb sieci szkieletowej idostpowej wToruniu.
177
Podano jedynie niektre firmy wiadczce usugi zintegrowane ioutsourcingowe.
231
12.Literatura
1. Budowa sieci szerokopasmowych planowanie i przygotowanie kon-
Literatura
232
cepcji. Poradnik dla samorzdowcw. Cz I, Jarosaw M. Janiszewski

(red.), Fundacja Wspomagania Wsi, Warszawa 2011.
2. Ostatnia mila. Budowa i eksploatacja teleinformatycznej sieci dostpowej. Poradnik dla operatorw i samorzdowcw. Cze III. W.Baug
(red). Fundacja Wspomagania Wsi, Warszawa 2010.
3. Metoda e-VITA. Poradnik dla samorzdowcw, Marzena otys (red.),
Fundacja Wspomagania Wsi, Warszawa 2007.
4. Aleksander Frydrych, Zarzdzanie projektem wg zasad FIDIC Inynier
kontraktu, 4 PM Project Management, http://www.4pm.pl/artyku/zarzadzanie-_projektem_wg zasad_fidic
5. Christoper E.Bogan, Michael J.English Benchmarking jako klucz do najlepszych praktyk, tum. P.Fra, A.Kanclerz, J.Dobrzaski, Wydawnictwo
Helion, Gliwice 2006.
6. Strategia rozwoju spoeczestwa informacyjnego wPolsce do roku 2013,
MSWiA, Warszawa 2008.
7. Wojciech Kabaciski, Mariusz al, Sieci telekomunikacyjne, Wydawnictwa
Komunikacji icznoci, Warszawa 2008.
8. Mark Norris, Teleinformatyka, Wydawnictwa Komunikacji Polskie standardy kosztorysowania robt budowlanych, cz. I, Stowarzyszenie
Kosztorysantw Polskich, WACETOB, Warszawa 2005.
9. Komunikat Komisji do Rady, Parlamentu Europejskiego, Komitetu
Ekonomiczno-Spoecznego oraz Komitetu Regionw i2010 Europejskie
spoeczestwo informacyjne na rzecz wzrostu i zatrudnienia, Bruksela
2008.
Ekonomiczno-Spoecznego oraz Komitetu Regionw Cyfrowa przyszo
dla Europy. rdokresowy przegld i2010, Bruksela 2008.
Ekonomiczno-Spoecznego oraz Komitetu Regionw Konkurencyjno
cyfrowa Europy. Raport 2009, Bruksela 2009.
12. Projekt zalecenia Komisji wsprawie regulowanego dostpu do sieci dostpowej nowej generacji (NGA), http://ec.europa.eu/information_society/policy/ecomm/doc/libray/public-_consult/nga/dr_recomm_nga.
pdf.
13. Poczenie finansowania za pomoc dotacji UE zpartnerstwem publiczno-prywatnym (PPP) na rzecz infrastruktury. Modele koncepcyjne i indywidualne przykady,opracowanie PCW wramach inicjatywy JASPERS,
grudzie 2010.
14. Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015, MRR, dokument przyjty przez RM
29 listopada 2006.
15. Internet szerokopasmowy w Polsce Raport AT KEARNEY, Warszawa
29.10.2009.
16. Program operacyjny Rozwj Polski Wschodniej 2007-2013, przyjty
przez Komisj Europejsk w porozumieniu z RP 1 padziernika 2007
decyzj nr K (2007) 4568.
17. Analiza inwestycji operatorw telekomunikacyjnych wlatach 2006-2010,
UKE maj 2011.
18. Opis modelu kalkulacji kosztw sieci NGA dla wybranych miast wPolsce,
UKE sierpie 2008.
19. Strategia regulacyjna Prezesa UKE na lata 2008-2010, UKE 2008.
20. Rozporzdzenie Komisji (WE) Nr 800/2008 uznajce niektre rodza-
233
Literatura
je pomocy za zgodne ze wsp Dyrektywa (2002/19/EC) lnym rynkiem

wzastosowaniu art. 87 i88 Traktatu (oglne rozporzdzenie wsprawie
wycze blokowych). Dz.Urz. UE L 214 z9 sierpnia 2008.
21. Dyrektywa (2002/19/EC) wsprawie dostpu ipocze.
22. Dyrektywa (2002/20/EC) wsprawie autoryzacji.
23. Dyrektywa (2002/22/EC) w sprawie powszechnych usug i praw uzytkownikw.
24. Dyrektywa (2002/77/EC) wsprawie konkurencyjnoci na rynkach usug
isieci komunikacji elektronicznej.
25. Ustawa z5 czerwca 1998 osamorzdzie wojewdztwa. Dz.U. z2001, nr
142, poz.1590 zpn.zm.
26. Ustawa z dn. 19 grudnia 2008 o partnerstwie publiczno-prywatnym
Dz.U z2009, nr 19, poz.100.
27. Ustawa zdn. 9 stycznia 2009 okoncesji na roboty budowlane lub usugi
Dz.U z2009 r., nr 19, poz.101.
28. Ustawa zdn. 7 maja 2010 owspieraniu rozwoju usug isieci szerokopasmowych Dz.U z2010 nr 106, poz.675.
29. Ustawa zdn. 3 padziernika 2008 oudostpnianiu informacji orodowisku i jego ochronie, udziale spoeczestwa w ochronie rodowiska
oraz o ocenach oddziaywania na rodowisko Dz.U z 2008, nr 199,
poz.1227.
30. Ustawa z dn. 29 stycznia 2004 Prawo zamwie Publicznych. Dz.U
z2007, nr 233, poz.1655 zpn.zm.
31. Ustawa z17 maja 1989 -Prawo geodezyjne ikartograficzne. Dz.U z2005,
nr 240, poz. 2027 zpn.zm.
32. Ustawa z7 lipca 1994 - Prawo budowlane. Dz.U z2006, nr 156, poz.1118
zpn.zm.
33. Ustawa z27 marca 2003 oplanowaniu izagospodarowaniu przestrzennym. Dz.U. z2003, nr 80, poz.717.
34. Ustawa z 28 lipca 2005 o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach
iobszarach ochrony uzdrowiskowych igminach uzdrowiskowych. Dz.U.
z2005, nr 167,poz.1399.
35. Ustawa z16 lipca 2004 Prawo telekomunikacyjne. Dz.U z2004, nr 181,
poz. 1800 zpn.zm.
36. Ustawa z30 czerwca 2005 ofinansach publicznych. D.U. z2005, nr 249,
poz.2104 zpn.zm.
37. Ustawa z17 grudnia 2004 oodpowiedzialnoci za naruszenie dyscypliny
finansw publicznych. Dz.U. z2005, nr14, poz.114.
38. Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z dn. 3 lipca 2003 w sprawie
szczegowego zakresu i formy projektu budowlanego. Dz.U z2003 r.,
nr 120, poz.1133.
39. Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z dn. 18 maja 2004 w sprawie
okrelenia metod i podstaw sporzdzania kosztorysu inwestorskiego.
Dz.U z2004 r., nr 130, poz. 1389.
40. Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury zdn. 26 czerwca 2002 wsprawie dziennika budowy, montau irozbirki, tablicy informacyjnej. Dz.U
z2002 r., nr 108, poz. 953.
41. Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury zdn. 11 grudnia 2008 wsprawie
wskanika rocznej opaty telekomunikacyjnej. Dz.U z 2008 r., nr 228,
poz.1512.
42. Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z dn. 27 grudnia 2004 w spra-
Literatura
234
wie wysokoci, sposobu ustalania terminw isposobu uiszczania rocznej

opaty telekomunikacyjnej. DzU z2004 r., nr 285, poz. 2857.
43. Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z26 padziernika 2005 wsprawie warunkw technicznych, jakim powinny odpowiada telekomunikacyjne obiekty budowlane iich usytuowanie. Dz.U. Nr 219, poz. 1864.
44. Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury zdn. 12 marca 2009 zmieniajce
rozporzdzenie wsprawie warunkw technicznych, jakim powinny odpowiada budynki iich usytuowanie. Dz.U z2009 r., nr 56, poz. 461.
45. Przepisy techniczno-budowlane dla praktykw, Szymon Rataski (red.),
Verlag Dashfer, Warszawa 2008
46. GEO-Info plik umoliwiajcy import danych. Systherm sp. z o.o.
Wydzia Geodezji iKartografii UW wPoznaniu.
47. Grzegorz Krawczyk, Business Solution Manager, Rozwizanie Sieciowe
i Telekomunikacyjne w Centrum Konsultingu infrastruktura ITProjektowanie sieci radiowej aspekty techniczne iprawne.
48. Instrukcja Techniczna G-7. http://www.geobid.com.pl/instrukcje/g7/
g7_00.htm.
49. Normy telekomunikacyjne: Normy Europejskiego Instytutu Norm
Telekomunikacyjnych (ang. European Telecommunications Standards
Institute, ETSI178), niezalenego instytutu standaryzacyjnego, opracowujcego normy obowizujce na europejskim rynku telekomunikacyjnym. WPolsce funkcj krajowej organizacji normalizacyjnej NSO (ang.
National Standards Organizations) peni Instytut cznoci. Polskie
normy oparte na normach ETSI ustanawia i publikuje Polski Komitet
Normalizacyjny179. Normy zakadowe: TP SA, Netia SA, Dialog.
50. Rozporzdzenie Ministra cznoci z4 wrzenia 1997 r. wsprawie wymaga technicznych ieksploatacyjnych dla urzdze, linii isieci telekomunikacyjnych zakadanych iuywanych na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej (DzU zdnia 18 wrzenia 1997). Norma archiwalna.
51. PN-79/B-03204. Konstrukcje stalowe. Maszty oraz wiee radiowe itelewizyjne. Obliczenia statyczne iprojektowanie.
52. PN-B-03215:1998. Konstrukcje stalowe. Poczenia z fundamentami.
Projektowanie iwykonanie.
53. PN-B-06200:1997. Konstrukcje stalowe budowlane. Warunki wykonania
iodbioru. Wymagania podstawowe.
54. PN-93/E-04500. Elektroenergetyczne stalowe konstrukcje wsporcze.
Powoki ochronne cynkowe zanurzeniowe.
55. PN-B-19501:1997. Prefabrykaty z betonu. Prefabrykaty elbetowe dla
telekomunikacji.
56. PN-B-24000-2006: 2008:1997. Dyspersyjne masy asfaltowo-kauczukowe, emulsja, masy zalewowe.
178 Struktura idziaalno Europejskiego Instytutu Norm Telekomunikacyjnych ETSI. B.Przyuska. Telekomunikacja itechniki informacyjne nr 1-2.2002.
179 Polski Komitet Normalizacyjny, ul. witokrzyska 14, 00-050 Warszawa.
235
13.Zacznik
13.1Wykaz waniejszych norm zakadowych180

13.1.1Normy TP SA
Zacznik
236
ZN-96/TP S.A-002. Telekomunikacyjne linie kablowe dalekosine.

Linie optotelekomunikacyjne. Oglne wymagania techniczne.
ZN-96/TP S.A-004. Telekomunikacyjne linie kablowe. Zblienia
i skrzyowania z innymi urzdzeniami uzbrojenia terenowego.
Wymagania ibadania.
ZN-96/TP S.A-006. Linie optotelekomunikacyjne. Zcza spajane
wiatowodw jednomodowych. Wymagania ibadania.
ZN-96/TP S.A-008. Linie optotelekomunikacyjne. Osony zczowe. Wymagania ibadania.
ZN-96/TP S.A-009. Linie optotelekomunikacyjne. Przecznice
wiatowodowe. Wymagania ibadania.
ZN-96/TP S.A-010. Telekomunikacyjne linie kablowe. Osprzt
do instalowania kabli telekomunikacyjnych na podbudowie supowej telekomunikacyjnej i energetycznej do 1 kV. Wymagania
ibadania.
ZN-96/TP S.A-011. Telekomunikacyjna kanalizacja kablowa.
Oglne warunki techniczne.
Kanalizacja pierwotna. Wymagania ibadania.
Kanalizacja wtrna irurocigi kablowe. Wymagania ibadania.
ZN-96/TP S.A-014. Telekomunikacyjna kanalizacja kablowa. Rury
zpolichlorku winylu (PCV). Wymagania ibadania.
polipropylenowe (PP). Wymagania ibadania.
polietylenowe karbowane dwuwarstwowe. Wymagania ibadania.
kanalizacji wtrnej i rurocigu kablowego (RHDPE). Wymagania
ibadania.
polietylenowe (RHDPEp) przepustowe. Wymagania ibadania.
trudnopalne (RHDPEt). Wymagania ibadania.
Zczki rur. Wymagania ibadania.
Uszczelki kocw rur. Wymagania ibadania.
Przewieszki identyfikacyjne.
Studnie kablowe. Wymagania ibadania.
Zasobniki zczowe. Wymagania ibadania.
180 Wykaz Zakadu Dowiadczalnego Budownictwa cznoci wWarszawie.
13.1.2Normy Dialog SA
ZN-02/TD S.A. -01 Projektowanie ibudowa sieci telekomunikacyjnej. Oglne zasady projektowania ibudowy sieci kablowych.
ZN-02/TD S.A. -01/2. Projektowanie i budowa sieci telekomunikacyjnej. Oglne zasady projektowania ibudowy sieci kablowych.
Dokumenty normatywne.
Oglne zasady projektowania ibudowy sieci kablowych.
Zasady oznaczania iznakowania elementw sieci kablowych.
ZN-02/TD S.A. -02. Projektowanie kanalizacji kablowej.
ZN-02/TD S.A. -03. Budowa kanalizacji kablowej.
ZN-02/TD S.A. -04. Projektowanie sieci dostpowych miedzianych.
ZN-02/TD S.A. -05. Budowa sieci dostpowych miedzianych.
ZN-02/TD S.A. -06. Projektowanie sieci abonenckich.
ZN-02/TD S.A. -07. Budowa sieci abonenckich.
ZN-02/TD S.A. -08. Projektowanie sieci optotelekomunikacyjnych.
ZN-02/TD S.A. -09. Budowa sieci optotelekomunikacyjnych.
237
Zacznik
ZN-96/TP S.A-025. Telekomunikacyjne linie kablowe. Tamy

ostrzegawczo-lokalizacyjne. Wymagania ibadania.
ZN-96/TP S.A-027. Telekomunikacyjne sieci miejscowe. Linie kablowe oyach metalowych. Wymagania ibadania.
ZN-96/TP S.A-028. Telekomunikacyjne sieci miejscowe. Tory kablowe abonenckie imidzycentralowe. Wymagania ibadania.
ZN-96/TP
S.A-029.
Telekomunikacyjne
sieci
miejscowe.
Telekomunikacyjne kable miejscowe oizolacji ipowoce polietylenowej, wypenione. Wymagania ibadania.
ZN-96/TP S.A-031. Telekomunikacyjne sieci miejscowe. Osony
zczowe. Wymagania ibadania.
ZN-96/TP S.A-035. Telekomunikacyjne sieci miejscowe. Przycze
abonenckie isie przyczeniowa. Wymagania ibadania.
ZN-96/TP S.A-036. Telekomunikacyjne sieci miejscowe. Urzdzenia
ochrony ludzi i urzdze przed przepiciami i przeteniami
(ochronniki). Wymagania ibadania.
ZN-96/TP S.A-037. Telekomunikacyjne sieci miejscowe. Systemy
uziemniajce obiektw telekomunikacyjnych. Wymagania ibadania.
ZN-96/TP
S.A-038.
Telekomunikacyjne
sieci
miejscowe.
Przecznica cyfrowa symetryczna 2 Mbs. Wymagania ibadania.
ZN-96/TP S.A-039. Zakadowy Katalog Nakadw Rzeczowych
Linie optotelekomunikacyjne.
ZN-96/TP S.A-039. Zakadowy Katalog Nakadw Rzeczowych.
Telekomunikacyjne sieci miejscowe (uzupenienie do KNR 501).
ZN-02/TD S.A. -11. Studnie kablowe optymalne SKO.

Prefabrykowane elementy elbetowe. Konstrukcja, wymagania
ibadania.
Zacznik
238
13.1.3Normy Netii
TDC-061-0502-S. Zasady projektowania sieci dostpowych miedzianych.
TDC-061-0503-S. Zasady budowy sieci dostpowych miedzianych.
TDC-061-0504-S. Zasady projektowania sieci abonenckich.
TDC-061-0505-S. Zasady budowy sieci abonenckich.
TDC-061-0506-S. Zasady projektowania kanalizacji kablowej.
TDC-061-0507-S. Zasady budowy kanalizacji kablowej.
TDC-061-0508-S. Zasady projektowania sieci optotelekomunikacyjnych.
TDC-061-0509-S. Zasady budowy sieci optotelekomunikacyjnych.
TDC-061-0510-S. Materiay stosowane do budowy sieci.
TDC-061-0511-S. System znakowania i oznaczania elementw
sieci (i kanalizacji).
TDC-061-0512-S. Testy odbiorcze.
TDC-061-0513-S. Sownik kablowej techniki telekomunikacyjnej.
Terminy, okrelenia, skrty.
13.1.4Normy Urzdu Miasta Wrocawia
ZN-UMWR-001.V001. Wymagania techniczne na linie MSRK dla
kabli wiatowodowych normy idefinicje sieci MSRK.
kabli wiatowodowych projektowanie sieci MSRK.
kabli wiatowodowych budowa sieci MSRK.
kabli wiatowodowych format izawarto dokumentacji projektowej sieci MSRK.
13.2Zasady projektowania ibudowy sieci szerokopasmowej
dla potrzeb sieci szerokopasmowej warunki techniczne dla
projektanta iwykonawcy budowy sieci
Zasady projektowania i budowy sieci szerokopasmowej dla potrzeb sieci szerokopasmowej stanowi uzupenienie wczeniejszych
norm zakadowych (w tym przypadku Netii) izawieraj zasady, ktre
naley uwzgldni przy projektowaniu ibudowie linii optotelekomunikacyjnych dla potrzeb sieci szkieletowej operatora.
Zasady te powinny by stosowane przy przygotowaniu wstpnych
zaoe technicznych (TLD) oraz przy sporzdzaniu projektw budowlanych i wykonawczych linii optotelekomunikacyjnych budowanych
na potrzeby sieci szkieletowej operatora (w tym przypadku Netii),
aprzede wszystkim przy ich budowie. Dodatkowo operator docza
wykaz wszystkich materiaw dopuszczonych do stosowania przy budowie sieci szkieletowej wraz z nazwami dostawcw/producentw
akceptowanych przez jego suby techniczne. Do stosowania niniejszych wymaga s zobowizane podmioty wykonujce na jej zlecenie
prace projektowe iwykonawcze.
IV.3 Kable
Naley stosowa kable kanaowe zwyke typu XOTKtd lub wzmacniane wknem aramidowym typu XOTKtdD. Naley stosowa wycznie kable oszeciu lub wielokrotnoci szeciu wkien wtubie.
Przecznice optotelekomunikacyjne ODF przeznaczone
do sieci szkieletowych powinny spenia wymagania oglne okrelone wTDC-061-0508-S ipowinny by montowane wdedykowanych stojakach 19.
Osony zczowe kabli OTK naley lokalizowa wycznie wzasobnikach zczowych. Wyrnia si trzy funkcjonalne rodzaje zczy:
zcza przelotowe lokalizowane wzasobnikach 6/7 zczowych
wgwnym cigu sieci szkieletowej;
zcza przelotowo-odgane lokalizowane wzasobnikach 6/7
zczowych w gwnym cigu sieci szkieletowej w sytuacjach,
gdy konieczne jest wyprowadzenie kabla obejciowego;
zcza odejciowe lokalizowane w zasobnikach 2/3 zczowych umiejscowionych poza gwnym cigiem sieci szkieletowej jako zakoczenie kabla odejciowego.
..
..
..
Zacznik
1. Elementy sieci optotelekomunikacyjnych

IV.2 Zasady oglne doboru elementw
Wszystkie stosowane do budowy sieci elementy imateriay musz
by zgodne ze specyfikacj zawart wZaczniku nr 1 do niniejszej
normy. Wikszo materiaw stosowanych do budowy sieci szkieletowej zostaa wyszczeglniona w TDC-061-0510-S i TDC-0610514-S, jednake ze wzgldu na specyfik przyjtych rozwiza
konieczne byo wniektrych przypadkach zawenie grupy materiaw dopuszczonych do stosowania, aw innych podanie dodatkowej specyfikacji materiaw dotd niestosowanych.
Elementy sieci oraz instalacje powinny zapewnia trwao ifunkcjonalno sieci przez okres 30 lat.
Elementy infrastruktury sieciowej, takie jak zasobniki zczowe
oraz kanalizacja kablowa, naley zabezpieczy przed dostpem
osb nieuprawnionych.
Studnie kablowe powinny by wyposaone wzabezpieczenia przed
ingerencj osb nieuprawnionych. Hermetyzowane studnie musz
by przewidziane wszdzie tam, gdzie zacignito kabel optotelekomunikacyjny sieci szkieletowej Netii. Wszystkie elementy sieci
naley zabezpieczy przed szkodliwym oddziaywaniem innych instalacji.
239
.7
/3
40
PE
D
H
IA
3 mm
ET
3 mm
3 mm
Zacznik
240
Na etapie eksploatacji dostp do wkien prowadzonych w kablu

sieci szkieletowej moliwy jest wycznie wzczu odejciowym oraz
na przecznicach ODF. Zabrania si wykonywania dodatkowych zczy
przelotowo-odganych na trasie odcinka instalacyjnego wcelu wyprowadzenia kabli odejciowych.
Miejsca lokalizacji zczy przelotowo-odganych oraz odejciowych zostan okrelone wdokumencie TLD.
Zapasy kabli OTK. Przy kadym zczu kabla OTK sieci szkieletowej Netii iw kadym zasobniku zapasu kabla na trasie kabli OTK
sieci szkieletowej Netii naley pozostawia zapasy kabla odugoci
okrelonej w TDC-061-0508-S. Maksymalna odlego pomidzy
zapasami wynosi 1 km. Zapasy naley lokowa wtych samych zestawach zasobnikw zczowych, wjakich umieszczane s zcza
na kocach odcinkw instalacyjnych. Zapasy poszczeglnych kabli wzasobnikach powinny by spite opaskami samozaciskowymi
wcelu zapewnienia ich uporzdkowanego uoenia. Sposb uoenia zapasw izczy wzasobnikach pokazano na rysunku 35.
Studnie i zasobniki dla kabli OTK. Na trasach sieci szkieletowych naley stosowa wycznie zasobniki zczowe elbetowoplastikowe typu ZZbp. Wzasobniku musi by zapewnione miejsce
dla oson dwch, trzech, szeciu lub siedmiu zczy iich zapasw
kabli.
Studnie kablowe, wktrych bd lokowane zcza kabli, musz
by odpowiedniej wielkoci. Zaleca si stosowanie studni kablowych owielkoci SKO -12.
Wyrnianie rur wrurocigach sieci szkieletowych. Rury sieci szkieletowej musz by wykonane zpierwotnego polietylenu zabarwionego na kolor szary RAL 7042, aposzczeglne rury wwizkach rurocigu musz by wyrniane poprzez cztery podwjne
paski na obwodzie rury, co zostao przedstawione na rysunku 33.
Rys. 33. Znakowanie rury HDPE przeznaczonej do budowy sieci

szkieletowej
2. Zasady planowania iprojektowania linii sieci szkieletowej

2.1 Zasady planowania sieci szkieletowej wymagania
oglne
Plan sieci szkieletowej (TLD) bdzie obejmowa nastpujce elementy:
plan/profil rurocigu kablowego wskazania dotyczce liczby rurocigw przeznaczonych dla potrzeb sieci szkieletowej oraz sieci
lokalnej; wskazania odnonie wprowadzania rur do obiektw urzdze telekomunikacyjnych;
plan rozpywu wkien wskazania odnonie lokalizacji zczy
przelotowo-odganych irozpywu wkien wewntrz nich; informacje na temat krotnoci oraz przeznaczenia wiatowodw wposzczeglnych odcinkach; informacja na temat punktw pocztkowych ikocowych dla kadej linii;
plan transmisyjny sieci szkieletowej.
241
Zacznik
Szeroko paskw iodstpu midzy nimi powinna by jednakowa

iwynosi min. 3 mm. Rury wkolorze szarym (RAL 7042) zpodwjnym paskiem s zastosowane w celu jednoznacznego odrnienia
rurocigw kabli OTK sieci szkieletowej od rurocigw lokalnych kabli
OTK.
Numeracja poszczeglnych rur wtrnych realizowana jest poprzez kod kolorw (RAL) paskw na jej obwodzie, w ukadzie jak
nastpuje:
1. Czerwony 3020;
2. Zielony 6029;
3. Niebieski 5017;
4. Biay 9003;
5. Pomaraczowy 2003;
6. ty 1018;
7. Fioletowy 4005;
8. Turkusowy 6027.
Ten ukad kolorw ma zastosowanie rwnie do tam oznaczeniowych iobejm identyfikacyjnych dla kolejnych wizek rur.
Rurocigi kablowe dla kabli sieci szkieletowej. Wszystkie
linie optotelekomunikacyjne doziemne naley ukada w rurocigach kablowych HDPE. Na potrzeby sieci szkieletowej wymaga si,
aby rurocig ziemny skada si z jednej omiorurowej lub z kilku siedmiorurowych wizek rur HDPE. Liczba wizek jest okrelona wplanie sieci oraz wTLD. Kada zwizek rur powinna by
oznaczona tam i obejmami identyfikacyjnymi w odpowiednim
kolorze, akada zrur wwizce musi mie inne paski oznaczeniowe. Kolory tam iobejm identyfikacyjnych oraz paskw na rurach
s okrelone wyej. W przypadku ukadania pojedynczej wizki
omiorurowej identyfikacja wizek nie jest wymagana.
Zacznik
242
2.2 Zalecenia lokalizacyjne dla trasy rurocigu

Naley przyj generaln zasad, e przy wyborze trasy bierze
si pod uwag czas realizacji, cakowity koszt inwestycji oraz bezpieczestwo sieci. W zwizku z tym przy planowaniu linii naley przestrzega poniszych zasad:
jak najmniej uzgodnie zprywatnymi wacicielami gruntw; unikanie przechodzenia przez dziaki trudne do uzgodnienia lub te,
na ktrych uzgodnienie jest kosztowne; lepiej np. tras poprowadzi wprzecince p.po. wlesie ni przez pola rolnikw indywidualnych;
minimalizacja kosztw inwestycji: minimalna dugo cakowita,
unikanie przej obiektowych, unikanie prowadzenia linii przez
miejscowoci (zwaszcza due miasta konieczno budowy
kosztownej kanalizacji pierwotnej), wybr technologii wykonania
przej obiektowych (uwzgldnienie zarwno kosztw inwestycyjnych, jak ieksploatacyjnych);
lokalizacja tras poza miejscami o duej gstoci infrastruktury
podziemnej (nawet kosztem dugoci linii);
lokalizacja zasobnikw wmiejscach umoliwiajcych atwy dostp
(samochodem).
2.3 Zasady projektowania sieci szkieletowej
Zasady realizacji punktw styku sieci szkieletowej zsieci
dostpow. wiatowody sieci szkieletowej bd wykorzystywane
wycznie do realizacji pocze midzymiastowych. Naley unika
prowadzenia wiatowodw sieci lokalnej w kablu sieci szkieletowej. Wszczeglnych przypadkach moliwe jest wykorzystanie wkien wiatowodowych prowadzonych wkablach sieci szkieletowej
do podczenia wzw dostpowych, ale tylko wtedy, gdy dany
wze znajduje si wodlegoci minimum 10 km od kolejnego wza sieci dostpowej. Wprzypadku, gdy odlego midzy wzami
wynosi mniej ni 10 km, naley kadorazowo planowa instalacje
dodatkowych rur (2) zasobnikw oraz kabli specjalnie dla potrzeb
sieci dostpowej (midzywzowej). Dostp do wkien sieci szkieletowych dla sieci dostpowej jest moliwy wycznie w budynkach kolokacji oraz wtak zwanych zczach odejciowych. Zasady
instalacji zczy odejciowych podano wkolejnych punktach.
Zasady wprowadzania sieci szkieletowej do budynkw. Sie
szkieletowa bdzie wprowadzana wycznie do niej wymienionych
budynkw:
budynki kolokacji (w tym stacje regeneracyjne);
budynki central gwnych Netii;
budynki pozostaych wzw Netii lecych na trasie sieci szkieletowej ktre bd stanowiy tymczasowe stacje regeneracyjne (profil kanalizacji wprowadzeniowej okrelony indywidualnie);
budynki wskazane przez klientw Netii uytkownikw rurocigw (profil kanalizacji wprowadzeniowej okrelony indywidualnie).
....
..
..
Sie szkieletow wmiastach naley prowadzi zwykorzystaniem

kanalizacji pierwotnej. Maksymalna liczba rurocigw prowadzonych
wjednym cigu kanalizacji pierwotnej to 16. Wprzypadku koniecznoci przeprowadzenia wikszej liczby rurocigw przez obszar miasta naley ukada rwnolegle dwa lub wicej cigw kanalizacji. Ze
wzgldu na bezpieczestwo sieci nie naley prowadzi rwnolegych
cigw kanalizacji wodlegoci bliszej ni 5 m od siebie.
Szczeglne wymagania dotyczce realizacji kanalizacji pierwotnej
dla potrzeb sieci szkieletowej:
Gboko przykrycia rur kanalizacji pierwotnej dla potrzeb sieci szkieletowej wynosi min. 70 cm.
..
243
Zacznik
Wszystkie wejcia do budynkw kolokacji naley wykona za porednictwem studni stacyjnej. Jako studni stacyjn naley przewidzie studni owielkoci min. SKMP-4 lub co najmniej dwie studnie
SK012 (ustawione rwnolegle do siebie, zetknite duszym bokiem,
prostopadle do gwnego cigu kanalizacji). Ostatni odcinek kanalizacji pomidzy studni stacyjn akablowni wbudynku zwykorzystaniem rurocigw kablowych oraz rur kanalizacji pierwotnej. Liczb
rurocigw kablowych na tym odcinku naley wyznaczy ze wzoru:
N = 1.5 * B, gdzie B jest czn liczb rurocigw kablowych wprowadzonych do studni stacyjnej ze wszystkich kierunkw sieci szkieletowej.
Podczenie naley wykona z rur RHDPE 32/2.0 lub RHDPE
40/3.7 w zalenoci od typu rur prowadzonych w cigach sieci
szkieletowych. Dodatkowo naley uoy wcharakterze rezerwy cztery rury kanalizacji pierwotnej RPE2p 110.
Przykad: Budynek kolokacji znajduje si na obwodnicy Bydgoszczy
wmiejscu skrzyowania linii szkieletowej do Piy 14xRHDPE 40/3.7
i linii szkieletowej do Torunia 14xRHDPE 40/3.7 oraz podczenia
sieci lokalnej wBydgoszczy 8xRHDPE 32/2.0 ukadanej wtym miejscu w kanalizacji pierwotnej. Podczenie budynku kolokacji naley
wykona za pomoc 42 rur RHDPE 40/3.7, 12 rur RHDPE 32/2.0
oraz 4 rur RPE2p 110.
Wszystkie koce rur, zarwno wkablowni, jak iw studni stacyjnej,
naley zabezpieczy uszczelnieniami zgodnymi ze specyfikacj wzaczniku szczegowym do niniejszej normy.
Zasady planowania i projektowania sieci szkieletowej
wmiastach. Naley przyj generaln zasad, i linie sieci szkieletowej powinny przebiega poza miastami. Jeeli nie jest moliwe uniknicie przejcia przez miasto, naley tak wybra tras linii
sieci szkieletowej, aeby przebiegaa ona z daleka od obszarw
ogstej infrastrukturze, zarwno pod-, jak inadziemnej. Wmiar
moliwoci naley prowadzi sie przez obszary zielone, obszary
budownictwa wielorodzinnego; naley unika zabytkowych czci
miast, obszarw przemysowych, obszarw przeznaczonych pod
nowe inwestycje budowlane (zwaszcza w zakresie budownictwa
drogowego).
..Do budowy cigw kanalizacji dla potrzeb sieci szkieletowej za-
Zacznik
244
leca si stosowanie studni SKO12, w ktrej moliwe jest prowadzenie rurocigw kablowych RHDPE 32/2.0 w przelocie
oraz zmiana kierunku rurocigw kablowych okt 90, atake
instalacja do czterech zczy oraz zapasw kabla. Najmniejsz
dopuszczaln studni kablow wcigach kanalizacji, gdzie bdzie instalowany kabel sieci szkieletowej, jest studnia SKO6.
W tej studni mog by umieszczone maksymalnie dwa zcza
kabli sieci szkieletowej. Studnia tego typu jest zalecana na odcinkach prostych wtedy, gdy rurocigi sieci szkieletowej przechodz wprzelocie.
Maksymalna odlego pomidzy studniami kablowymi wynosi
120 m. Cay profil kanalizacji wtrnej naley prowadzi przez
wszystkie studnie kablowe. Wsytuacjach znacznych utrudnie
terenowych w posadowieniu studni SKO6 dopuszcza si posadowienie pojedynczych studni o wielkoci nie mniejszej ni
SKO2g. Wtakiej sytuacji cigi kanalizacji pierwotnej wypenione rurocigami sieci szkieletowej naley zabezpieczy rurami
stalowymi 133 na odlego 2 m poza obrys studni iprzeprowadzi pod studni kablow. Dodatkowo do studni SKO2g naley wykona dodatkowy otwr kanalizacji pierwotnej wypeniony
czterema rurami RHDPE 32/2.0, czcy t studni zdwiema
ssiednimi studniami o wielkoci minimum SK06 (w obydwu
kierunkach cigu sieci szkieletowej). W cigu kanalizacji pierwotnej dopuszcza si maksymalnie 10% studni o zmniejszonych gabarytach (SKO2g), przy czym studnie owielkoci minimum SKO6 musz by rozlokowane nie dalej ni co 200 m.
Wszystkie zczki kanalizacji wtrnej (rurocigw kablowych)
naley lokalizowa w studniach kablowych (SKO6 lub wikszej).
Do budowy kanalizacji pierwotnej zaleca si stosowanie rur
polietylenowych RPE2p 110. Jako rury kanalizacji wtrnej
wewntrz kanalizacji pierwotnej naley stosowa rury RHDPE
32/2.0.
Do kadego otworu pierwotnego naley wprowadza cztery
otwory kanalizacji wtrnej.
Do dowiadczalnego stosowania pod dobudowy kanalizacji pierwotno-wtrnej dla potrzeb sieci szkieletowej w miastach dopuszcza si stosowanie systemu OPTICON. Szczegowe zaoenia dotyczce sposobu implementacji systemu kanalizacji
pierwotno-wtrnej OPTICON s dostpne w osobnym opracowaniu.
Wszystkie materiay stosowane do budowy kanalizacji zostay
wyspecyfikowane wzaczniku szczegowym do normy.
..
..
..
..
..
..
Rys. 34. Organizacja wizek siedmiorurowej iomiorurowej

Uwaga: sma rura jest dopita za pomoc dodatkowej opaski samozaciskowej.
Oznaczanie kolejnych wizek rur nastpuje poprzez dopicie tamy ostrzegawczej oraz zaoenie obejm identyfikacyjnych wodpowiednim kolorze. Identyfikacja numeru rury w rurocigu powinna
nastpowa poprzez numer wizki (kolor dopitej tamy identyfikacyjnej iobejm zaoonych na wizce) oraz kolor paskw rury np.
rura zzielonymi paskami wwizce oznaczonej niebieskimi obejmami
itam jest identyfikowana pod numerem 16 (niebieski kolor tamy
iobejm oznacza trzeci wizk, gdzie rury maj numeracj wprzedziale 1521, zielone paski na rurze oznaczaj, e jest to druga rura
wtej wizce, czyli onumerze 16).
Wizki rur naley ukada maksymalnie prostoliniowo i bez wzajemnego krzyowania si wwykopie. Wprzypadku ukadania pojedynczej wizki omiorurowej identyfikacja wizek nie jest wymagana.
3.2 Wymagania dotyczce szczelnoci rurocigu
Po zmontowaniu odcinka min. 1 km, naley przeprowadzi test
jego szczelnoci rurocig musi wytrzyma prb cinieniow polegajc na napompowaniu go powietrzem do nadcinienia 100
kPa. Mierzony po 24 godzinach spadek cinienia nie moe by
wikszy ni 5%. Pompowanie rur rurocigu powinno nastpowa
w miejscach posadowienia zasobnikw na zcza kabli. Po pozytywnym rezultacie testw naley dokona poczenia testowanych
odcinkw rurocigu.
245
Zacznik
3. Zasady budowy linii optotelekomunikacyjnych sieci szkieletowej

3.1 Wymagania dotyczce rurocigu kablowego
Do budowy rurocigw kablowych poza miastami (na terenach,
gdzie nie jest budowana kanalizacja kablowa dla potrzeb sieci dostpowej) naley wykorzystywa rury HDPE 40/3,7 zwewntrzn warstw polizgow, typu RHDPEwpr. Rury te s organizowane wwizki
siedmiorurowe lub omiorurowe poprzez spicie opaskami samozaciskowymi, co schematycznie przedstawia rysunek 34.
Zacznik
246
W trakcie budowy nie naley pozostawia adnych wolnych kocw rurocigu kablowego (kanalizacji wtrnej) niezabezpieczonych
przed przenikaniem wody izanieczyszcze do wntrza rurocigu.
Do zabezpieczenia kocw rur wtrakcie budowy mog by stosowane korki nakrcane wielokrotnego uytku. Po prbie cinieniowej koce wszystkich wolnych izajtych otworw rurocigu naley uszczelni zgodnie zwymaganiami normy TDC-061-0514-S181,
wycznie uszczelkami wyspecyfikowanymi wzaczniku szczegowym do normy.
3.3 Wymagania dotyczce czenia odcinkw rur
Na trasie rurocigu zczki wszystkich rur musz by umiejscawiane w tych samych miejscach. Naley stosowa zczki wycznie wedug specyfikacji podanej w zaczniku szczegowym.
Maksymalna odlego pomidzy zczkami rnych rur rurocigu
nie moe przekracza 1 m, co zostao schematycznie przedstawione na rysunku 35. Lokalizacj zczek naley oznaczy supkiem
oznaczeniowym.
Na terenach lenych naley dodatkowo oznaczy punkt czenia
rurocigw za pomoc supka oznaczeniowego oraz markera kulowego EMS wedug specyfikacji podanej wzaczniku szczegowym. Wtakiej sytuacji supek oznaczeniowy naley zlokalizowa
poza przecink przeciwpoarow.
W przypadku czenia kanalizacji wtrnej w kanalizacji kablowej
zczki naley lokowa wycznie wstudniach kablowych.
Wizki 7 rur
NETIA RHDPE 40
NETIA RHDPE 40
NETIA RHDPE 40
NETIA RHDPE 40
NETIA RHDPE 40
NETIA RHDPE 40
NETIA RHDPE 40
NETIA RHDPE 40
NETIA RHDPE 40
NETIA RHDPE 40
NETIA RHDPE 40
NETIA RHDPE 40
NETIA RHDPE 40
NETIA RHDPE 40
NETIA RHDPE 40
NETIA RHDPE 40
NETIA RHDPE 40
NETIA RHDPE 40
NETIA RHDPE 40
NETIA RHDPE 40
NETIA RHDPE 40
NETIA RHDPE 40
NETIA RHDPE 40
NETIA RHDPE 40
NETIA RHDPE 40
NETIA RHDPE 40
NETIA RHDPE 40
NETIA RHDPE 40
1m
Rys. 35. Przykadowe uoenie zczek rur rurocigw sieci

szkieletowej
181 Norma zakadowa Netia SA.
r
zo uroc
i
wi ony g
z
ek z 4
ru
r
r
zo uroc
i
wi ony g
z
ek z 3
ru
r
r
zo uroc
i
wi ony g
z
ek z 2
ru
r
ru
ro
ci
g
(w
iz z 8 zo
ru
ra ka 7 rur ony
do
da rur
tko + 1
wa
)
r
zo uroc
o ig
wi
n
z y z
ki
ru 1
r
115 cm
130 cm
Rys. 36. Zalecane sposoby uoenia wizek rur rurocigw sieci

szkieletowej wwykopie
Wizk omiorurow naley ukada wten sposb, aby rury onumerach 28 byy spite wwizk siedmiorurow, natomiast rura
numer 1 bya dopita do rur onumerach 2 i3 dodatkowymi opaskami samozaciskowymi.
Dla dwch wizek siedmiorurowych dopuszczalne s dwa sposoby
wykonania rurocigu: uoenie obu wizek siedmiorurowych obok
siebie lub jedna nad drug, zgodnie zpowyszym rysunkiem. Przy
ukadaniu wikszej liczby wizek rur (trzy lub cztery wizki) wymaga si uoenia dwch wizek rur na dnie wykopu ogbokoci
1,3 m, a nastpnie uoenia kolejnych wizek w warstwie grnej. Niedopuszczalne jest ukadanie wizek rur wwicej ni dwch
warstwach.
Ze wzgldu na konieczno uoenia duej liczby rur, nie wolno
stosowa maszyn ukadajcych rurocigi metod bezrowkow (np.
pugoukadaczy), gdy technologia ta nie pozwala na biec kontrol wzrokow poprawnoci ukadania tak duej liczby rur. Jedyn
dopuszczaln technologi jest wykop otwarty.
Gboko wykopu powinna wynosi min. 1,15 m dla rurocigw
siedmio- iomiorurowych idwch wizek siedmiorurowych ukadanych obok siebie. Wwypadku ukadania dwch iwicej wizek
rur, jeeli wizki rur s ukadane warstwowo, to gboko wykopu
powinna wynosi minimum 1,3 m.
Kategorycznie zabrania si przeplatania ikrzyowania wizek rur
w wykopie oraz zamiany poszczeglnych rur pomidzy wizkami
rurocigu.
247
Zacznik
100 cm
3.4 Wymagania dotyczce wykonania wykopu

Wykop pod rury rurocigw sieci szkieletowej musi pomieci
wszystkie wizki rur wten sposb, aby najpycej uoone rury znajdoway si na gbokoci przynajmniej 1 m poniej poziomu gruntu.
Zalecane sposoby uoenia wizek rur s przedstawione na poniszym rysunku.
Zacznik
248
Po uoeniu dolnej warstwy wizek rur naley przysypa je kilkucentymetrow warstw przesianej ziemi, aby wypeni puste
przestrzenie pomidzy wizkami. Nastpnie naley uoy grn
warstw wizek rur.
3.5 Wymagania dotyczce ukadania rurocigw kablowych na terenach o wysokim poziomie wd gruntowych
Na terenach podmokych naley zabezpieczy rurocig przed wypywaniem poprzez zastosowanie obciajcych belek betonowych,
powizanych ze sob wsposb przedstawiony na rysunku 37:
Rys. 37. Sposoby liniowego obciania rurocigu wiatowodowego

Wymaga si, aby dla kadej wizki rurocigu (siedem lub osiem
rur HDPE 40/3.7) na kady metr biecy przypadao obcienie omasie minimum 12 kg.
3.6 Wymagania dotyczce posadowienia zasobnikw
Instalacja wizek rurowych w zasobnikach kablowych.
Kada zwizek siedmio- lub omiorurowych musi by wprowadzona do dedykowanego zasobnika z pionow organizacj zapasw
kabli. Wprowadzanie wizki rurocigu do zasobnika nastpuje po
przektnej. Wszystkie rury niewykorzystanych rurocigw musz
by poczone ze sob za pomoc zczek. Naley zadba, aby
poszczeglne rury nie przeplatay si ani wzajemnie, ani z zainstalowanymi zapasami kabli. Maksymalna liczba rur wprowadzanych do zasobnika ZZbp 6/8 to osiem rur RHDPE 40/3.7 zkadej strony oraz dwie rury RHDPE 40/3.7 przeznaczone dla kabla
odejciowego. Nie dopuszcza si wprowadzania rur przeznaczonych na potrzeby sieci lokalnej do zasobnikw przeznaczonych dla
sieci szkieletowej. Wprzypadku rwnolegego ukadania rurocigu
dla potrzeb sieci lokalnej konieczne jest posadowienie osobnych
dedykowanych dla tego celu zasobnikw zczowych.
Mocowanie
zcza
5 4
6 1
3 2
Zapasy
kabla
4
5
4
Osony
zczy
1
2
Widok z boku
1
6
3
2
249
Zacznik
Osony
zczy
Widok z gry
6
7
Rys. 38. Uoenie zapasw kabla isposb instalacji osony zcza

wzasobniku ZZbp 6/8 (z pionow organizacj zapasw kabli)
Instalacja zczy izapasw kabli wzasobnikach kablowych.
Zasobnik przeznaczony dla sieci szkieletowej jest podzielony na
cztery komory, z ktrych dwie rodkowe komory maj wiksze
rozmiary ni komory na brzegach zasobnika. Komory wewntrzne s przeznaczone do instalacji zapasw kabli, natomiast komory brzegowe s przeznaczone do mocowania zczy kablowych.
Dopuszcza si instalacj najwyej siedmiu oson zczy wjednym
zasobniku wukadzie zgodnym zprzedstawionym na rysunku 38.
Przykrycie zasobnika. Otwart komor zasobnika naley przykry czarn foli budowlan ogruboci minimum 500 m. Brzegi
folii zkadej strony musz wystawa poza obrys komory zasobnika
przynajmniej o300 mm. Nastpnie zasobniki zakrywa si pokrywami elbetowymi, na zasobniku Aukada si marker EMS izasypuje ziemi do gbokoci 0,5 m. Kolejn czynnoci jest uoenie
nad zasobnikami pasw tamy ostrzegawczej jeden obok drugiego
wten sposb, aby zasobniki zostay cakowicie zakryte. Ostatni
czynnoci jest cakowite zasypanie zasobnikw iuporzdkowanie
terenu. Minimalna gboko przykrycia zasobnika wynosi 0,7 m.
Rysunek 39 przedstawia wygld zasobnika zboku.
minimarker
folia
budowlana
NETIA
NETIA
NETIA
NETIA
NETIA
NETIA
NETIA
1,60 m
Zacznik
250
1,00 m
dwudzielna pokrywa
betonowa
NETIA
NETIA
NETIA
NETIA
NETIA
NETIA
NETIA
zczki rur na
niewykorzystanych
rurocigach
plastikowy korpus
zasobnika
Rys. 39. Zasobnik widok zboku

Dociganie dodatkowych kabli. Wprzypadku docigania kolejnego kabla do tego samego zasobnika iwykonywania jego zcza
naley zadba, aby kable kadej zlinii pozostay rozdzielone niedopuszczalne jest, aby kable byy wzajemnie przeplecione.
Wzajemny ukad zespou zasobnikw. Zasobniki na zcza
izapasy kabli zkolejnych wizek rurocigu powinny by lokalizowane jeden za drugim z 50-procentowym przesuniciem wzgldem siebie. Ze wzgldu na poszerzone wymiary dna zasobnika,
lokalizacja zasobnikw powinna przedstawia si nastpujco:
400 mm
400 mm
400 mm
Rys. 40. Przykadowy ukad zasobnikw na trasie rurocigu

Odgazienia. Wszystkie odgazienia kabli wiatowodowych
musz by wykonane wten sposb, e wzczu kabla sieci szkieletowej cz wkien bdzie spawana na wprost, a wszystkie
pozostae wkna z obu kabli sieci szkieletowej bd zespawane
zwknami kabla odganego. Numery wkien wyprowadzanych
do kabla odganego zostan okrelone w dokumencie TLD na
podstawie planu sieci szkieletowej. Kabel odgany powinien mie
minimum 100 m dugoci i by wyprowadzony z zasobnika kabli
sieci szkieletowej.
70
zcze odejciowe i zapas kabla

odejciowego
30
25
25
zcze przelotowo-odgane i zapasy kabla sieci

szkieletowej wraz z wykonanym odgazieniem
Rys. 41. Przykadowy sposb wykonania odgazienia kabla sieci

szkieletowej
W zasobniku sieci szkieletowej zapas kabla odganego powinien
by nieznacznie duszy od krtszego zzapasw kabli sieci szkieletowej. Wyklucza si moliwo magazynowania caego zapasu kabla
odganego wzasobniku sieci szkieletowej. Uwaga: Jeeli wewntrz
kabla sieci szkieletowej znajduj si wkna wykorzystywane do potrzeb lokalnych, dostp do tych wkien na etapie eksploatacji bdzie
realizowany wycznie wzczach odejciowych (FIST). Zabrania si
jakichkolwiek ingerencji (np. rekonfiguracji) wzczach przelotowych
lub przelotowo-odganych (FOSC) innych ni usuwanie skutkw
uszkodze. Zabrania si take wykonywania dodatkowych zczy
przelotowo-odganych na trasie linii szkieletowej.
3.7 Wymagania dotyczce obejm identyfikacyjnych
Na kadej wizce rurocigu naley zainstalowa obejmy identyfikacyjne wodpowiednich kolorach. Maksymalna odlego pomidzy kolejnymi obejmami nie moe przekracza 1 m.
Obejmy powinny by wykonane zprzecitych wzdunie piciocentymetrowych kawakw rury HDPE 125/4.0.
Sposb oznaczania wizek rurocigw przy pomocy obejm identyfikacyjnych jest przedstawiony na rysunku 42. Wprzypadku ukadania pojedynczej wizki omiorurowej identyfikacja wizek nie
jest wymagana.
251
Zacznik
Kabel odgany musi zosta zainstalowany w dodatkowo wybudowanym rurocigu HDPE. Wyklucza si wykorzystanie rur rurocigu
sieci szkieletowej do wykonania instalacji lokalnych kabli odganych
lub do instalacji jakichkolwiek innych kabli.
Drugi koniec kabla odganego musi by zakoczony oson zjednotorow organizacj spaww wkien wiatowodowych. Oson t
naley umieci woddzielnym zasobniku zczowym lub wkanalizacji kablowej. Przykadowy sposb wykonania zcza odganego jest
przedstawiony na poniszym rysunku:
1m
1m
1m
Zacznik
252
Rys. 42. Sposb znakowania wizek rurocigu przy uyciu obejm

identyfikacyjnych
3.8 Wymagania dotyczce tamy oznaczeniowej
Do oznaczania kolejnych wizek rur naley zastosowa tamy
oznaczeniowe w kolorach okrelonych wczeniej (np. wizka nr 1
jest oznaczana tam wkolorze czerwonym, wizka nr 2 zielonym,
wizka nr 3 niebieskim, wizka nr 4 biaym). Wymaga si, aby
tama miaa minimum 15 cm szerokoci i zawieraa trwae napisy
NETIA iWIZKA Nr X, gdzie X oznacza numer wizki. Tama powinna by przeoona midzy jedn zrur zewntrznych wizki apozostaymi rurami wizki, co przedstawia rysunek 43. W przypadku
ukadania pojedynczej wizki omiorurowej identyfikacja wizek nie
jest wymagana.
Rys. 43. Sposb umocowania tamy identyfikacyjnej do wizki rur

3.9 Wymagania dotyczce kabla alarmowego
Na caej dugoci rurocigu naley wwykopie uoy kabel alarmowy na gbokoci 0,80 m, zfalowaniem wgranicach 510% wcelu
uniknicia nadmiernych napre kabla wtrakcie osiadania gruntu.
3.10 Wymagania dotyczce przewodu lokalizacyjnego

Przewd lokalizacyjny naley przymocowa do dolnej czci wizki
rurocigw nr 1 za pomoc opaski zaciskowej. Przewd lokalizacyjny
naley stosowa wedug specyfikacji zzacznika szczegowego.
3.11 Wymagania dotyczce oson paskich
Na caej dugoci rurocigu ziemnego naley uoy plastikowe
osony paskie typu LT, wykonane w postaci odcinkw o dugoci 1,0 m. Wymaga si, aby osony byy koloru pomaraczowego
imiay trwale wykonane napisy: UWAGA! Kabel wiatowodowy,
NETIA oraz oznaczenie typu wyrobu, producenta, nr serii, daty
produkcji itp.
Osony te naley ukada bezporednio na kablu alarmowym, na
gbokoci 0,80 m. Kolejne odcinki oson naley czy ze sob za
pomoc prefabrykowanych zaczepw. Szeroko osony powinna
wynosi 30 cm typ LT 300 lub OPKK 300/3 (dla profilu omiorurowego wymaga si pokryw oszerokoci 15 cm typ LT 150 lub
OPKK 150/3).
3.12 Wymagania dotyczce tamy ostrzegawczej
Tama ostrzegawcza powinna by szerokoci co najmniej 30 cm
(dla profilu omiorurowego wymaga si tamy oszerokoci 15 cm).
Tama musi by ukadana na gbokoci 50 cm izawiera elementy
wzdunie wzmacniajce zgodnie zTDC-061-0514-S.
3.13 Wymagania dotyczce technologii robt
Typowe wykonanie robt ziemnych powinno przedstawia si nastpujco: po wykonaniu wykopu naley wyrwna i oczyci jego
dno zkamieni iinnych przedmiotw. Nastpnie naley uoy wizki
oznaczone tamami identyfikacyjnymi wkolorze czerwonym (wizka
nr 1) izielonym (wizka nr 2). Do wizki nr 1 lecej na dnie wykopu
naley dopi przewd lokalizacyjny. Kolejn czynnoci jest przysypanie tych wizek cienk warstw przesianej ziemi wten sposb, aby
wypeni wolne przestrzenie pomidzy wizkami rur do wysokoci
grnej rzdnej tych wizek. Nastpnie ukada si kolejne wizki rur
wwykopie: wizk nr 3 oznaczon niebiesk tam identyfikacyjn
iwizk nr 4 oznaczon bia tam identyfikacyjn. Po uoeniu tych
wizek rur wykop naley zasypa przesian ziemi do gbokoci 80
cm iwyrwna nierwnoci. Na gbokoci 80 cm wwykopie naley
253
Zacznik
Co ok. 10 km wpobliu zasobnika zczowego (lub zestawu zasobnikw zczowych) naley pozostawi zapas kabla alarmowego odugoci 10 m wpostaci krgw spitych opask zaciskow.
Do czenia odcinkw tego kabla naley stosowa maoparowe
osony zczy kabli abonenckich z wypenieniem elowym zgodnie
z zacznikiem szczegowym. Do czenia y naley zastosowa
czniki y miedzianych. Kabel alarmowy naley wyprowadzi przy
przecznicach ODF izakoczy na czwce LSA NT.
poziom gruntu
130 cm
100 cm
plastikowe osony paskie

+ przewd alarmowy
115 cm
tama ostrzegawcza szerokoci

30 cm + elementy wzmacniajce
80 cm
50 cm
Zacznik
254
uoy kabel alarmowy, zachowujc odpowiednie falowanie kabla,

a nastpnie bezporednio nad nim zainstalowa plastikowe osony
paskie, czc je ze sob poprzez prefabrykowane zaczepy.
Nastpnie wykop naley zasypa ziemi do gbokoci 0,5 m iuoy tam ostrzegawcz, po czym zasypa wykop cakowicie iuporzdkowa teren robt. Naley zwrci uwag, aby kamienie, gruz
iinne przedmioty wykopane wtrakcie robt zostay uprztnite zplacu budowy. Kategorycznie zabrania si ich ponownego wrzucania do
wykopu.
Typowy przekrj poprzeczny wykopu zwizkami rur sieci szkieletowej, przewodem lokalizacyjnym, przewodem alarmowym, plastikowymi osonami paskimi itam ostrzegawcz jest przedstawiony na
rysunku 44:
grna rzdna rurocigu
dolna rzdna rurociagu

przewd lokalizacyjny jest
doczony do pierwszej wizki rur
Rys. 44. Wymagane gbokoci uoenia wizki rur, przewodu

lokalizacyjnego, oson paskich itamy ostrzegawczej
3.14 Wymagania dotyczce oznakowania elementw rurocigu kablowego
3.14.1 Wymagania oglne:
Caa trasa rurocigu ziemnego musi by oznakowana zgodnie
zwymaganiami okrelonymi wTDC-061-0509-S.
Przewd lokalizacyjny musi by uoony na caej dugoci rurocigu. Przewd ten naley umocowa opaskami samozaciskowymi do
3.14.2 Znakowanie rur wrurocigach kablowych

We wszystkich zasobnikach, studniach kablowych, szybach, tunelach, miejscach charakterystycznych (skrzyowania, wejcia do
tuneli) itp. na caej dugoci trasy rurocigi kablowe naley oznacza za pomoc przywieszek identyfikacyjnych zgodnie z norm
TDC-061-0511-OT.
Na tabliczce oznaczeniowej dla rurocigw rezerwowych w miejscu nazwy relacji naley umieci napis REZERWA.
Liczba instalowanych przywieszek identyfikacyjnych na rurocigach kablowych powinna wynosi:
zasobnik, studnia kablowa po jednej przywieszce dla kadego
rurocigu;
szyby, tunele, kanay przywieszki kablowe w odstpach co
najwyej 5-metrowych (dla kadego rurocigu);
w duych studniach (SKO6 i wikszych) dwie przywieszki
identyfikacyjne: jedna na wlocie idruga na wylocie studni;
w studniach, zasobnikach odganych po jednej przywieszce
na rurocigu gwnym irurocigach odganych.
..
..
..
..
3.14.3 Oznaczanie iznakowanie supkw oznaczeniowych i oznaczeniowo-pomiarowych w dokumentacji

Supki oznaczeniowe ioznaczeniowo-pomiarowe naley stosowa
zgodnie znorm TDC-061-0511-S.
W dokumentacji naley umieci zestawienie supkw SO i SOP
zgodnie znorm TDC-061-0515-S pkt. 5.3.
Wszystkie supki oznaczeniowe ioznaczeniowo-pomiarowe naley
255
Zacznik
pierwszej wizki rur. Wszystkie poczenia przewodu lokalizacyjnego musz by wykonane wsupkach oznaczeniowo-pomiarowych.
Nie dopuszcza si czenia przewodu lokalizacyjnego wziemi.
Nad kadym zestawem zasobnikw zainstalowanych na rurocigu
ziemnym naley umieci marker elektromagnetyczny. Marker naley umieci na zasobniku A. Miejsce posadowienia zasobnikw
naley oznaczy supkiem oznaczeniowo-pomiarowym zwyprowadzonym przewodem lokalizacyjnym (zgodnie zwymaganiami okrelonymi w TDC-061-0509-S), a domiary tego miejsca do obiektw istniejcych wterenie musz by naniesione wdokumentacji
powykonawczej. Nad wszystkimi zasobnikami, na gbokoci 0,5
m, musz by uoone obok siebie odcinki tamy ostrzegawczej
wten sposb, aby cay zasobnik by nimi zakryty, jeli patrzy si
od gry.
Miejsca pocze rur musz by oznaczane supkami oznaczeniowymi, a domiary tych miejsc do obiektw istniejcych w terenie
musz by naniesione wdokumentacji powykonawczej.
Na obszarach lenych czenia rurocigw kablowych naley dodatkowo oznaczy markerem kulowym wyspecyfikowanym wzaczniku szczegowym.
3.14.4 Wymagania dotyczce przej obiektowych

Jako przejcia obiektowe naley stosowa odpowiedni liczb rur
ochronnych orednicy 160 mm. Gboko uoenia rur obiektowych
nie moe by mniejsza ni 1 m. Typowy przekrj przejcia obiektowego jest przedstawiony na rysunku 45.
rurocig kablowy
1,0
1,0
uszczelnienie
wykop roboczy
0,5 m
>
1,0
0,5 m
wykop roboczy
Zacznik
256
pomalowa farb niezmywaln fluorescencyjn na kolor pomaraczowy oraz opisa liter inumerem na supku pomalowanym
na czarno farb niezmywaln, zgodnie z TDC-061-0509-OT pkt
3.5. Dla cigw rurocigw przebiegajcych wzdu drg oznaczenie supka (numer) naley lokalizowa zawsze od strony drogi.
Na caej dugoci trasy naley supkom nada kolejne numery (rozpoczynajc od 1), tak aby bya zachowana cigo numeracji.
rury przepustowe
uszczelnienie
Rys. 45. Przykadowe wykonanie przejcia obiektowego dla

rurocigw sieci szkieletowej
Typowy przekrj przejcia obiektowego przedstawia rysunek 45.
Dopuszcza si wykonywanie przej obiektowych jedn rur, przy
czym wtedy kada z wizek rur rurocigu musi by umieszczona
woddzielnej rurze typu RPE jak na rysunku 46b.
a)
uszczelnienie
b)
uszczelnienie
rury typu RPE

rury
obiektowe
rura obiektowa
Rys. 46. Dozwolone przekroje przej obiektowych dla rurocigw

sieci szkieletowej: a) oddzielne rury obiektowe, b) jedna rura
obiektowa. 14
BUDOWA SIECI
SZEROKOPASMOWYCH
PROJEKT TECHNICZNY,
Eugeniusz W. Gaca
Krzysztof J. Heller
Pawe M. Marchelek
Fundacja Wspomagania Wsi 2011
Poradnik dla samorzdowcw. Budowa sieci szerokopasmowych projekt techniczny, budowa i eksploatacja sieci
Poradnik w kompleksowy sposb omawia problematyk zwizan

z kolejnymi etapami procesu inwestycyjnego w telekomunikacji.
W tej czci przedstawione zostay kwestie zwizane z nansowaniem budowy, sporzdzaniem dokumentacji projektowej, sam
budow oraz eksploatacj wybudowanej sieci. Omwione zostay
podstawowe wymogi formalno-prawne w zakresie prowadzenia
inwestycji: od uzyskania decyzji o lokalizacji celu publicznego, a
do odbioru kocowego inwestycji i przekazania do eksploatacji.
Poradnik
dla samorzdowcw

Poradnik Budowa Sieci II

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Poradnik Budowa Sieci II

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BUDOWA SIECI

Fundacja Wspomagania Wsi 2011

Poradnik w kompleksowy sposb omawia problematyk zwizan

Poradnik dla samorzdowcw

Fundacja Wspomagania Wsi, Warszawa 2011

1 PROCES INWESTYCYJNY W TELEKOMUNIKACJI  11

2 PIERWSZY ETAP BUDOWY SIECI

Planowanie budowy sieci

3 WYTYCZNE DO BUDOWY SIECI

3.1 Zasady dokonywania interwencji

4 SPOSB REALIZACJI INWESTYCJI

4.1 Okrelenie potrzeb analiza popytu

5 ORGANIZACJA PROCESU INWESTYCYJNEGO

5.4 Inynier kontraktu lub kierownik projektu

6 PROJEKT BUDOWLANY BUDOWY SIECI

7 BUDOWA SIECI SZEROKOPASMOWYCH

7.11 Umowa na budow sieci

8 EKSPLOATACJA I UTRZYMANIE SIECI

9 MODELE EKSPLOATACJI IUTRZYMANIA SIECI

10 REALIZACJA ZADA SZEROKOPASMOWYCH

11 RDA INFORMACJI IWSPARCIA

11.1 Instytucje odpowiedzialne za projekty wspierajce

13.1 Wykaz waniejszych norm zakadowych

Budowa sieci szerokopasmowych planowanie i przygotowanie koncepcji. Poradnik dla samorzdowcw.

Kolejne wydanie naszego poradnika stanowi jedn z nielicznych

Proces inwestycyjny w telekomunikacji

Realizator ostatniej mili

Obszar dziaania i oceny inwestycji

Rys. 1. Zalenoci ipowizania w rozpatrywanych sieciach

Wykonawcy robt liniowych,

Rys. 2. Uproszczony model si dziaajcych na koncepcje realizacji

Proces inwestycyjny w telekomunikacji

1.1Organizacja inwestycji itechnologia wykonania

Proces inwestycyjny w telekomunikacji

Rys. 4. Skala moliwoci wyboru w poszczeglnych fazach procesu

Proces inwestycyjny w telekomunikacji

Proces inwestycyjny w telekomunikacji

Wpywy od operatorw ostatniej mili

Przychd netto zgodnie

Rys. 5. Uproszczony model przychodw irozchodw

zaawansowanych technologii, do jakich niewtpliwie naley zaliczy

Proces inwestycyjny w telekomunikacji

W tej grupie dziaa wyrniamy:

1.3Dziaania w sferze spoecznej: likwidacja

Proces inwestycyjny w telekomunikacji

bowiem to jednostka przesdza o wykluczeniu caej spoecznoci

Elementy, ktre z uwagi na swj

Elementy, ktre mona uzna

Elementy, ktre z uwagi na swj charakter mog by wsplne

Rys. 6. Wspistnienie wielu sieci szerokopasmowych

Sie telekomunikacyjna, niezalenie od tego, czy bdzie to sie

2.Pierwszy etap budowy

Pierwszy etap budowy sieci szerokopasmowych

Pierwszy etap budowy regionalnych sieci teleinformatycznych

Zob: mapa zasigu Internetu itelefonii stacjonarnej umieszczona na str. www.uke.gov.pl.

sieci przesyu rurocigw naftowych, sieci specjalne, sieci drogowe,

Planowanie budowy sieci jest najwaniejszym etapem w caym

Rys. 7. Zaangaowanie inwestora wczasie realizacji procesu

nierzetelnego, niekompletnego sporzdzenia koncepcji budowy sieci

Pierwszy etap budowy sieci szerokopasmowych

wanie potrzeb obnia wydatki inwestycyjne na pocztku inwestycji,

prawdopodobiestwo sukcesu etapu

Rys. 8. Realizacja procesu inwestycyjnego

1 PROCES INWESTYCYJNY W TELEKOMUNIKACJI 11