Historia i kultura chiskich sub wywiadowczych

Mzg ma zawsze wyszo nad muskuami - tradycyjna chiska mdro wojskowa

Historia, a zarazem pocztki profesjonalnej kultury chiskich sub wywiadowczych sigaj co
najmniej V wieku przed narodzeniem Chrystusa, kiedy Sun Tzu napisa traktat Sztuka Wojny.
Uj w nim wasne dowiadczenia, a mona zaoy, e rwnie przemylenia wczeniejszych
wodzw, ktrych dziea nie zachoway si do obecnych czasw.
Sun Tzu podkrela wag wywiadu piszc: wiedza nie pynie od demonw, ani z wasnego
dowiadczenia, ktre moe si zdezaktualizowa. Wiedz uzyskuje si od ludzi, od szpiegw.
Wyrnia przy tym 5 kategorii szpiegw.
- szpiedzy lokalni czyli mieszkacy podbijanego kraju i dlatego ludno tubylcz naley
dobrze traktowa, aby pozyska spord niej wasnych agentw. Sun Tzu zaleca przy tym,
eby autochtonw nie zastrasza, ani nie szantaowa. Werbunek winien zasadza si na
okazywaniu dobrej woli werbujcego. Ta dobra wola za winna by wsparta szczodrym
podarunkiem.
- szpiedzy wewntrzni czyli skaptowani oficerowie armii lub urzdnicy pastwowi
przeciwnika. Sun Tzu poda przykady osb szczeglnie podatnych na werbunek. S to: ludzie
usunici ze stanowisk, pominici w awansach, kryminalici, ktrzy zbiegli przed kar,
konkubiny chciwe zota oraz konformici skonni stan przy rydwanie silniejszego lub
gotowi ubezpiecza si na wszelk ewentualno suc obu stronom.
- szpiedzy przekabaceni dzisiaj by powiedziano obrceni, czyli zapani szpiedzy przeciwnika
skonieni do pracy dla drugiej strony. Werbunek takich szpiegw winien by dyskretny i
delikatnie prowadzony, tak eby nie zrazi potencjalnego agenta.
Generalnie lepiej jest werbowa trafnie dobranym prezentem ni nachaln ofert gratyfikacji
zaleca Sun Tzu. Trzeba uwaa, eby agenta nie obrazi zbytni natarczywoci. Zwaszcza,
jeli jest on funkcjonariuszem pastwowym lub oficerem wysokiego szczebla. Korzy ze
zjednanego prezentem agenta jest dwojaka: z jednej strony zyskuje si informacje z wntrza
aparatu wadzy, a z drugiej bezporednio do wntrza tego aparatu wprowadza si
dezinformacje, prowokuje dysharmoni midzy urzdnikami a wadc oraz niesnaski midzy
funkcjonariuszami. Jak wida w Chinach pozyskiwanie agentury wpywu i prowadzenie dziaa
dezinformacyjnych byo zalecane ju 2,5 tysica lat temu.
- szpiedzy z gry skazani - (zwani w innych tumaczeniach traktatu Sun Tzu szpiegami
potpionymi) byli wykorzystywani w celach dezinformacyjnych. Wobec takich szpiegw
popeniano zaplanowane niedyskrecje ujawniajc, niby przypadkowo, faszywe informacje.
Zakadano z gry, e wysany na drug stron szpieg wpadnie w rce przeciwnika i zdradzi na
torturach wszystkie posiadane informacje, w tym rwnie faszywe. Szpieg zostanie
wprawdzie zgadzony (std nazwa tej kategorii agentw), ale wydobyte z niego informacje
bd miay wysoki stopie wiarygodnoci (uzyskano je drog tortur), a zatem istnieje due
prawdopodobiestwo, e wprowadz przeciwnika w bd.
- szpiedzy zwykli to raczej wywiadowcy lub zwiadowcy, bowiem Sun Tzu do grupy tej zalicza
onierzy wasnej armii, ktrych zadaniem byo przynoszenie informacji z obozu przeciwnika.
Zwiadowcy winni by obdarzeni ponad przecitn inteligencj, ale mie wygld wioskowych
kmiotkw. Lepiej eby byli obdarci, ale pod achmanami winni kry siln wol, odwag,
sprawno fizyczn, wytrzymao na gd, chd, fizyczne katusze i moralne zniewagi. Ten
fragment traktatu sprzed 25 stuleci czyta si jak instrukcj doboru kandydatw do Gromu lub
SAS. Zwaszcza, kiedy Sun Tzu pisze, e wywiadowca musi posiada umiejtno
przetrwania w kadych waunkach , a kto nie umie przetrwa ten si na zwiadowc nie
nadaje.
Tacy zwiadowcy elita si zbrojnych musz by traktowani specjalnie i mie przywilej niczym
nieograniczonego dostpu do naczelnego wodza, nawet w rodku nocy do jego prywatnej
sypialni, bowiem mog nie informacje decydujce o zwycistwie.
Jak wida chiska filozofia wywiadu zapisana w Sztuce Wojny rni si znacznie od
przyzwyczaje i pogldw wielu wodzw i politykw europejskich i amerykaskich, dla ktrych
szpiegostwo byo (i czasami nadal jest) zajciem niehonorowym i niegodnym oficera,
przeniesienie ze suby w linii do wywiadu stanowi degradacj, a pozyskiwanie agentw jest
procederem budzcym odraz.
Odmienna jest take chiska pragmatyka przekazywania zebranych informacji i kontaktw z
agentem. Wikszo sub zachodnich, a przede wszystkim suby rosyjskie/sowieckie lubuj
si w raportach pisemnych, co znakomicie sumuje ukute w GRU porzekado im wicej
papieru, tym czystszy tyek. Tymczasem Sun Tzu zaleca werbalne prowadzenie agentw z
ust do ust oraz ustne raporty. W jego opinii raport pisemny pozbawiony jest spontanicznoci

rozmowy, moe by podkolorowany, lub moe pomija drobne, ale jak si pniej okazuje
istotne szczegy. W trakcie raportu ustnego dowdca/prowadzcy moe zada dodatkowe
pytania, a take widzie reakcje agenta, ktry nie ma czasu zastanawia si i ewentualnie co
zmienia.
W swoim traktacie Sun Tzu zwraca te uwag na korzyci pynce z posiadania sprawnego
kontrwywiadu, ktry jest koniecznym uzupenieniem wywiadu. Zamiast surowo kara
zdemaskowanych szpiegw przeciwnika, Sun Tzu zaleca nci nagrod i odprowadza do
wygodnej kwatery, a potem przecign ich na swoj stron i czyni szpiegami
przekabaconymi. Wspczesna terminologia proces ten okrela obracaniem i prac nad
podwjnym agentem.
Poytek z przekabaconego szpiega jest wedug Sun Tzu znaczny, bowiem moe on wskaza
kto wrd lokalnych mieszkacw jest chciwy i ktry z urzdnikw jest podatny na korupcj.
Dziki takim informacjom mona pozyska szpiegw z gry skazanych i prowadzi z ich
uyciem dziaania dezinformacyjne.
O poytkach pyncych ze skutecznego kontrwywiadu i suby bezpieczestwa wewntrznego
pisa rwnie wspczesny Sun Tzu filozof Mo Tzu, ktry zaleca kultywowanie systemu
donoszenia zwierzchnikom o rzeczach dobrych i zych. Ten totalitarny w swym zaoeniu
system opiera si na grupach rodzin odpowiedzialnych za zachowanie poszczeglnych
czonkw grupy i donoszcych o ich sabociach i wystpkach, ale take o ich dobrych
uczynkach i pozytywnych cechach, pod rygorem srogich kar i odpowiedzialnoci zbiorowej.
Opisany przez Mo Tzu system totalnej inwigilacji wprowadzony zosta w kilku krlestwach
chiskich i w zaoeniu mia wymusza dobre zachowanie caych spoecznoci. Obowizywa
on m.in. w krlestwie Chin, ktre w IV wieku przed narodzeniem Chrystusa byo
najpotniejsz formacj pastwow na ziemiach chiskich. System administracyjny
krlestwa Chin oparty by na grupach wsi, a w kadej wsi kade gospodarstwo domowe
odpowiedzialne byo za zachowanie si ssiedniego gospodarstwa.
System Mo Tzu przetrwa a do dynastii Han czyli do II wieku przed narodzeniem Chrystusa,
kiedy wprowadzono hierarchiczny system urzdniczy, co dao rwnie pocztek wertykalnie
zorganizowanej tajnej subie wywiadu wewntrznego.
Rwnolegle z ksztatowaniem si scentralizowanej, hierarchicznej wadzy pastwowej, na
ziemiach chiskich powstaway tajne stowarzyszenia organizacje, do ktrych tworzenia
Chiczycy maj szczegln predylekcj. Na rnych etapach historii Chin, stowarzyszenia te
albo neutralizoway centralnie kierowane suby wywiadowcze, albo wzbogacay je o nowe
koncepcje i nowy potencja wywiadowczy. To wzajemne przenikanie si, ten dynamiczny
konglomerat tajnych stowarzysze i scentralizowanych sub podlegych wadcy wytworzy
unikaln chisk kultur wywiadowcz.
Tajne stowarzyszenia powstay w celach samopomocowych. Dla obrony przed bandytyzmem
lub naduyciami lokalnych watakw, dla wspomagania si finansowego, jako co w rodzaju
ssiedzkich kas ubezpieczeniowych na wypadek kataklizmw. Byy skuteczne w dziaaniu, a
przede wszystkim tajne, ukrywajce sw dziaalno przed okiem postronnych, bez wzgldu
na to, czy reprezentowali wadz, czy poddanych. Tworzono je i tworzy si nadal na ziemiach
chiskich i w chiskiej diasporze. Do dzisiaj tajne stowarzyszenia o charakterze finansowym
dziaajce w chiskiej diasporze s czsto skutecznym i ekonomicznym narzdziem
finansowania zagranicznej dziaalnoci chiskich sub wywiadowczych. Zarwno podlegych
Pekinowi jak Taipei. Dla Chiczykw najwaniejsze s bowiem Chiny, przy ktrych rnice
systemowe, ideologiczne lub polityczne schodz na drugi plan. Cecha ta w poczeniu z
rasow odmiennoci i atwoci rozpoznawania Chiczykw w tumie biaych, niadych
lub ciemnoskrych, sprawiaj, e suby chiskie od stuleci opieraj sw dziaano o
diaspor. Przy czym powizanie sub z tajnymi stowarzyszeniami kontrolujcymi rne sfery
ycia spoecznego, gospodarczego i finansowego tej diaspory powoduje, e na dobr spraw
nie wiadomo, gdzie zaczyna si i gdzie koczy chiska dziaalno wywiadowcza.
Ojcem chiskiego wywiadu zagranicznego, lub raczej zewntrznego, by dziaajcy w I wieku
przed narodzeniem Chrystusa Pan Chao - pierwszy przywdca prowadzcy systematyczne
rozpoznanie terenw lecych poza granicami ziem chiskich. Wyprawia si daleko wgb Azji
rodkowej, niemal do granic Europy, gdzie prowadzi rozpoznanie, werbowa agentw oraz
negocjowa i zawizywa sojusze z wodzami lokalnych plemion. Stworzy pierwsz w dziejach
Chin sta agenturaln sie wywiadowcz. W sumie spdzi w Azji rodkowej prawie 30 lat i w
wikszym lub mniejszym stopniu podporzdkowa Chiczykom okoo 50 lokalnych ksistw.
Jego najbliszym wsppracownikiem wedle dzisiejszego nazewnictwa analitykiem bya
siostra Pan Chao, pierwsza w Chinach kobieta-historyk. Zapisywaa ona relacje brata po

powrocie z kadej wyprawy, sumowaa zebrane wiadomoci oraz doradzaa (dzisiaj by si

powiedziao zadaniowaa), kiedy planowa kolejn ekspedycj. Ich wsplnym dzieem byo 10
tomw kronik Han Shu.
W negocjacjach Pan Chao kierowa si agodnoci, askawoci i rozdawaniem prezentw, a
jego strategia polegaa na odpychaniu barbarzycw jak najdalej od granic Chin.
Zorganizowana przez niego sie wywiadu nie bya obliczona na agresj zewntrzn i
rozszerzanie imperium, lecz na utrzymanie w pokoju i spokoju pogranicza ziem chiskich.
Chiczycy uwaali swe ziemie za Pastwo rodka i dla Chiczykw liczyy si, przede
wszystkim sprawy wewntrzne. Doktryna odpychania odpowiadaa oglnemu pojmowaniu
wiata przez Chiczykw i wszystko co mogo zakci ustalony chiski porzdek naleao
trzyma z dala. Dlatego te sformuowana przez rodzestwo Pan koncepcja odpychania staa
si kanonem chiskiej doktryny polityczno-militarnej na nastpne tysic lat.
Doktryna i organizacja chiskiego systemu bezpieczestwa wewntrznego zostaa
zreformowana w poowie VII wieku przez cesarzow Wu. Wprowadzon przez ni doktryn
mona okreli jako owiecony zamordyzm. Jeli chodzi o organizacj, to cesarzowa
podporzdkowaa istniejce policje lokalne utworzonej przez siebie osobistej tajnej subie,
ktr obdarzya peni wadzy. Wu bya pierwszym wadc bezporednio kontrolujcym
scentralizowan tajn policj obejmujc swym zasigiem cao pastwa. Proces centralizacji
trwa kilkanacie lat, ale w rezultacie siatki donosicieli tajnej suby obejmoway nawet
rodowisko konkubin najwyszych urzdnikw cesarstwa. Zadaniem tajnej policji bya
identyfikacja i inwigilacja wszelkich rywali cesarzowej Wu i przedstawianie jej stosownych
raportw. Suba bya skuteczna i wkrtce wrogowie i rywale cesarzowej zostali wyeliminowani
drog publicznych egzekucji, skrytobjczych mordw i zsyki na banicj. Cesarzowa
eliminowaa przeciwnikw nie wedle jakiego widzimisi, ale po chodnej kalkulacji, biorc
przed kad egzekucj pod uwag spodziewan reakcj opinii publicznej. Wu miaa talent do
PR. Rozkazaa ustawi przed paacem cesarskim waz z bronzu, do ktrej kady poddany mg
wrzuci skarg, list, petycj lub donos. Waza szybko staa si dla cesarzowej rdem wielu
uytecznych informacji oraz narzdziem sondau nastrojw spoecznych. Dziki niej wielu
niekompetentnych urzdnikw zostao zdymisjonowanych, korupcja zostaa w duej mierze
ograniczona, a liczne niesprawiedliwoci zostay naprawione. Po latach staa si tak skuteczna,
e cesarzowa moga mocno okroi swoj tajn policj.
Kolejn modernizacj wywiadu wewntrznego przeprowadzi na pocztku X wieku kanclerz
skarbu Wang An-szih. Koncepcja reformy podobna bya do przemyle Mo Tzu donoszenia o
wszystkich rzeczach dobrych i zych. W kraju panowao bezprawie, a na prowicji szala
bandytyzm i Wang chcia nie tylko wiedzie o tym, co si zego w pastwie dzieje, ale rwnie,
co i gdzie dzieje si dobrego, eby wykorzysta pozytywne rozwizania i awansowa
dziaajcych skutecznie, a nie skorumpowanych ludzi. Od jego czasw idea raportowania o
rzeczach dobrych obecna jest w kadym chiskim systemie nie tylko wywiadu wewntrznego,
ale rwnie zagranicznego. Rni to chiskie suby od wikszoci wiatowych sub
bezpieczestwa i organizacji wywiadowczych, ktre koncentruj si na zagroeniach i
informacjach negatywnych.
Podboje Dingis Chana pozostawiy trway lad w filozofii chiskich sub. Wdz Mongow
opanowa cz ziem pnocnych przede wszystkim dziki sprawniejszej subie
wywiadowczej. Dingis Chan dba o wywiad zagraniczny, natomiast wadcw chiskich nie
interesowao to, co dzieje si poza granicami kraju. Kiedy si zorientowali, czym grozi Dyngis
Chan, byo ju za pno. Uciekli si jednak do klasycznej formy agentury wpywu. Podsunli
mongolskiemu wadcy chiskiego myliciela Yao Sziha na wychowawc wnuka Kublai Chana. Z
biegiem czasu Yao towarzyszy Kublai Chanowi w walkach i suy rad podczas mongolskiego
podboju kolejnych ziem chiskich, co sprawio, e by on powolny i powodowa stosunkowo
niewielkie straty w ludziach. Kublai Chan, ktry by pierwszym obcokrajowcem panujcym nad
Chiczykami, zachowa przy tym wikszo chiskich praw i zwyczajw, co pozwolio na
przetrwanie chiskiej administracji i struktur pastwowych. W konsekwencji wkrtce po jego
mierci, Chiczycy zbuntowali si i wygnali mongolskich barbarzycw. By to pocztek
dynastii Ming i cakowitego odwrcenia si Chin od reszty wiata. Porty morskie, ktre Kublai
Chan otworzy dla rozszerzenia handlu zostay zamknite, ograniczono drastycznie imigracj i
przyjazdy obcokrajowcw, zlikwidowano wywiad zagraniczny i zerwano kontakty kulturowe ze
wiatem. Chiny zatrzasny si do tego stopnia, e w XIV wieku spalono, jako niewiarygodne,
przesadzone i wydumane relacje z zamorskich rejsw spisane przez dowdc chiskiej floty
pierwszego eunucha wewntrznego dworu Czeng-ho.

Upadek wywiadu zagranicznego utorowa w XVII wieku drog podbojowi Manczu, ktrzy w
1644 roku zajli stolic cesarstwa Pekin, przejli wadz i zaoyli dynasti Ching (wedug
innej pisowni Qing). W porwnaniu do Chiczykw, Manczu byli barbarzycami,
panalfabetami nie majcymi pojcia o administrowaniu pastwem, ale dysponowali si
militarn. Musieli jednak korzysta z pomocu urzdnikw chiskich i z biegiem czasu
schiszczyli si do tego stopnia, e przejli nawet jzyk i chiski izolacjonizm.
Manczu nie powstrzymali uwidu wywiadu zagranicznego, chocia zwrcili si nawet o pomoc
do belgijskiego misjonarza, jezuity, Ferdinanda Verbiesta. Ten uczony, wynalazca i astronom
zaskarbi sobie aski cesarza Kang-hsi budujc zmylne zegary wodne. Cieszy si te
respektem mieszkacw Pekinu, gdzie jedzi pono pojazdem o parowym napdzie. Verbiest
otrzyma od cesarza zlecenie rozpoznania artylerii rnych krajw w celu znalezienia lekkiego
i atwego w transporcie dziaa przydatnego do zdawienia buntw w poudniowych Chinach.
Zadanie to wykona, dziki czemu, awansowa na szefa cesarskiego wywiadu zagranicznego i
w drugiej poowie XVII wieku zbudowa pierwsz skuteczn chisk sie wywiadowcz w Rosji.
Przez prawie cay wiek XVIII w Chinach panowa cesarz Chien Lung, ktry na wielkiego
kanclerza i szefa cesarskiej suby wywiadowczej powoa modego gwardzist paacowego Ho
Szena, twierdzc, e jest on reinkarnacj jego ukochanej, tragicznie zmarej konkubiny.
Niektrzy historycy sugeruj jednak, e cesarza i Ho Szena czy zwizek homoseksualny.
Jakby nie byo, gwardzista awansowa byskawicznie, a jako szef wywiadu otrzyma 4 zadania:
- informowa cesarza o kadym zarzewiu buntu wrd mniejszoci etnicznych,
- obj nadzorem i kontrol zachodnich kupcw, ktrzy coraz liczniej docierali do Chin, gdy w
Europie zapanowaa moda na chiszczyzn,
- ograniczy dziaalno misjonarzy,
- zdawi intrygi dworskich eunuchw, ktrzy tak uroli w si, e tworzyli prywatne sieci
wywiadowcze.
Szef suby wywiadowczej Ho Szen musia by skuteczny, bowiem w raportach dyplomatw i
misjonarzy europejskich jest przedstawiany negatywnie i krytykowany za to, e bierze sute
apwki, ale dostarcza w zamian miakie informacje. Pacono mu jednak chtnie, gdy Ho Szen
i jego podwadni umiejtnie wprowadzali Europejczykw w wiat orientalnych rozkoszy i
luksusw. Oszaamiajce wraenia europejskich dyplomatw i podrnikw przekaday si na
zainteresowanie chiskimi produktami i wkrtce eksport do Europy herbaty, porcelany,
jedwabiu, wyrobw z laki oraz innych luksusowych dbr przynosi skarbowi tak wielkie
dochody, e wielki kanclerz Ho Szen, siedzc na swoim drugim stoku, znis podatki w caym
kraju. Wielki kanclerz dorabia sobie przy tym na boku, bowiem zarzdzi, e kady kontrakt
eksportowy musi by negocjowany z jego udziaem i pod jego nadzorem. Podobnie kady
awans w administracji pastwowej i w wojsku musia mie jego aprobat. Oczywicie nie za
darmo. A poniewa pienidze winny pracowa, Ho Szen posiada 42 banki oraz co dziesity
lombard w Pekinie. Obok dochodw dawao to wielkiemu kanclerzowi wgld w transakcje
finansowe Chiczykw i obcokrajowcw, co wykorzystywa jako szef suby wywiadowczej.
Praktycznie od jego czasw chiskie suby staraj si, jeli nie kontrolowa, to przynajmniej
mie wgld, w transakcje finansowe. Zarwno bankowe jak i prowadzone w szarej strefie
lombardw, cichych poyczkodawcw, windykatorw, domw zastawnych, itp.
Ho Szen przey cesarza Cheng Lunga, ale nie doceni modego nastpcy, ktry natychmiast
po objciu wadzy kaza aresztowa szefa wywiadu i wielkiego kanclerza. Torturowany wyzna,
gdzie ukry zgromadzone bogactwa w zocie, srebrze i kosztownociach, ktre po
skonfiskowaniu oszacowano na rwne dziesicioletnim dochodom caego cesarstwa. Ho Szen
cieszy si jednak takim respektem, e w drodze aski mody cesarz zezwoli mu na
samodzielne wykonanie na sobie wyroku mierci przez powieszenie si na jedwabnym, a nie
konopnym, stryczku.
Odejcie Cheng Lunga i Ho Szena spowodowao szybki rozpad struktur bezpieczestwa i
administracji. Dezintegracj pastwa przyspieszy archaiczny system cznoci wewntrznej.
W cesarstwie funkcjonowao wprawdzie okoo 15 tysicy stacji pocztowych, ale komunikacj
midzy nimi utrzymywali piesi kurierzy, co sprawiao, e przesyki pocztowe z odlegych
prowincji trafiay do Pekinu po upywie 2 miesicy. W konsekwencji w pierwszej poowie XIX
wieku Chiny nie potrafiy ju obroni si przed presj mocarstw europejskich. Zwaszcza przed
agresywnym imperializmem brytyjskim. Przy penym wsparciu politycznym i militarnym
Londynu, dyrektorzy osawionej Kompanii Indii Wschodnich zredukowali deficyt w wymianie
handlowej z Chinami, wprowadzajc do cesarstwa nieznane tam dotychczas, a produkowane
w Indiach, opium. Eksport narkotykw przynosi Wielkiej Brytanii krocie i doszo do tego, e
dochody Londynu z Pery w Koronie, ktr byy Indie, zaleay od uprawy maku i wywozu

opium do Chin. Nie pomogy cesarskie edykty zakazujce importu narkotyku. Pewne
ograniczenie wymusi dopiero dziaajcy od wiosny 1839 roku w Kantonie specjalny komisarz
cesarski Lin Tse-hsu. Lin zatrudni tumaczy i sprowadza skd si dao zachodnie gazety,
ksiki i publikacje szukajc w nich informacji zwizanych z opium. Byo to pierwsze
zastosowanie biaego wywiadu, ktry sta si odtd na trwae charakterystycznym elementem
pracy chiskich sub wywiadowczych. W opinii Chiczykw biay wywiad daje podstawow
wiedz pozwalajc szybko i sprawnie wykry bdy w pracy agentury, a take dezinformacj
przeciwnika. Ponadto, jest taszym rodkiem zbierania wiadomoci ni praca agenta
naraonego na zdemaskowanie i ujcie.
Lin Tse-hsu by informacyjnie skuteczny, ale cesarstwo okazao si zbyt sabe, kiedy
zaniepokojeni jego dziaalnoci Brytyjczycy odwoali si do siy militarnej. W wyniku pierwszej
wojnie opiumowej Chiny musiay odda w 1842 roku Hongkong, prawa do enklaw w 5 portach,
a take udzieli poddanym brytyjskiej Korony immunitetu i praw eksterytorialnych. Poraka i
poniajcy traktat z Nanking sprawiy, e Lin Tse-hsu, czowiek, ktry opar dziaalno
wywiadowcz na akademickich metodach badawczych, zosta odwoany, a Chiny praktycznie
przestay mie tajn sub wywiadowcz.
Rewolucyjny klimat towarzyszcy upadkowi dynastii Manczu (Qing) na pocztku XX wieku oraz
powstaniu republiki Sun Jat-sena obfitowa w spiski, bunty i rebelie, ktre prowadziy do
radykalizacji ycia politycznego i rozkwitu tajnych stowarzysze. W tym klimacie tworzyy si
nowoczesne suby wywiadowcze Chin, ktrych ojcami chrzestnymi byli trzej
przedstawiciele narodu wybranego, Trebitsch Lincoln, Michai Gruzenberg (Michai Borodin) i
Mosze Cohen z Radzanowa oraz zruszczony Niemiec Wasilij Blcher. Organizowane lub
szkolone przez nich suby naleay do rnych ugrupowa i walczyy ze sob o wadz,
podobnie jak suby obcych mocarstw, ktre pragny poszerzy swe wpywy w sabych i
rozdartych wewntrznie Chinach.
Wpyw Mosze Cohena, niesychanie barwnej postaci, awanturnika o przydomku, Dwa
Pistolety, bo tyle nosi stale przy sobie, by na tyle trway, e po powstaniu Izraela suby
chiskie i izraelskie wsppracoway wielokrotnie ze sob w rnych stronach wiata. Swego
rodzaju ewenementem by fakt, e Cohen nigdy nie zdradzi Chiczykw, ani interesw Chin i
dlatego cieszy si respektem tajnych sub zarwno komunistycznych jak i Kuomintangu.
Suby Kuomintangu wyrosy z rnych tajnych grup, ktre Sun Jat-sen i jego zwolennicy
zorganizowali w Chinach, USA, Japonii i Europie. Pocztek sub komunistycznych da zjazd 12
delegatw z rnych prowincji obradujcy we francuskiej enklawie w Szanghaju w lipcu 1921
roku. Pod koniec czwartego dnia gorcej dyskusji do mieszkania, w ktrym debatowali
delegaci zapuka nieznany czowiek, ktry wycofa si tumaczc, e pomyli drzwi. Delegaci
natychmiast uciekli i susznie, gdy po kilkunastu minutach do mieszkania wkroczya policja.
Ewidentnie kto zdradzi. Luo Yinong, mody student z tej samej, co Mao Tse-tung prowincji
Hunan przeprowadzi dochodzenie i ustali, e policyjny ogon doprowadzili dwaj francuscy
dziaacze modziewki Kominternu, ktrzy przywieli do Szanghaju pienidze dla chiskich
towarzyszy.
Suby Komunistycznej Partii Chin i trwajcego na Tajwanie narodowego Kuomintangu
wsppracoway ze sob, walczyy, przenikay si wzajemnie, szkoliy u Rosjan, Amerykanw,
Brytyjczykw, a nawet Japoczykw i konflikt ten trwa do dzisiaj, ale obie strony kieruj si
zasadami uksztatowanymi przez stulecia.
Sun Tzu zaleca przy werbunku agodno i dobr wol, komunistyczny przywdca Deng
Xiaoping nakazywa w 1989 roku opanowa sztuk i sposb okazywania ulegoci, eby
ukrywa nasze prawdziwe moliwoci.
Niezmienne jest totalne podejcie do zbierania informacji. Dla chiskich sub nie ma
informacji bezwartociowych. Funkcjonariusze tych sub usiuj skojarzy maksymaln liczb
informacji pochodzcych z rnych rde. Totalny biay wywiad obejmuje wszelkie dziedziny,
a przede wszystkim sfery gospodarcze, naukowe i technologiczne. Nazywa si to
wykorzystywaniem tego, co cudzoziemskie do suby Chinom.
Swoisty chino-centryzm (ktry niegdy doprowadzi do odwrcenia si od wiata) oraz
stawianie interesu narodowego pod interesem politycznym, sprawiaj, e kady Chiczyk
czuje si poza granicami kraju tajnym wsppracownikiem chiskiej suby wywiadowczej, a
wewntrz kraju wsppracownikiem kontrwywiadu w stosunku do obcokrajowcw. Prowadzi to
do istnienie unikalnej masowej agentury chiskiej, co znakomicie koresponduje z totalnym
charakterem zbierania informacji. Wspczenie przekada si to na totalny charakter chiskiej
penetracji cyberprzestrzeni. Chiskie suby pracuj nad wszelkimi opcjami kontrolowanego

Internetu, wszelkimi szyframi i sposobami przekazywania informacji. Nad wszystkimi

metodami blokowania informacji i zdobywania informacji.
W tradycji zakorzenione s rwnie wady sub, a przede wszystkimj brak przedsibiorczoci
cechujcej suby zachodnie. Jest to pozostao po scentralizowanej i shierarchizowanej
strukturze pastwowej cesarstwa Chin, na co naoya si przeniesiona z NKWD tradycja
stalinowska.
T istotn wad rwnowa nakady na suby specjalne. Tak jak w przeszoci, wadcy Chin
nie zwaaj na koszty utrzymania sprawnych sub, widzc w nich nie tylko jeden z
najpotniejszych filarw ich rzdw, ale rwnie narzdzie w realizowaniu dalekosinych
planw budowania potgi Chin. Na pocztku obecnego stulecia chiskie suby stay si
najwikszymi i najliczniejszymi na wiecie. Nie s jeszcze najnowoczeniejsze technologicznie,
ale zmniejszaj dystans z kadym rokiem.
Pamitajmy, e w 2049 roku, w setn rocznic powstania Chiskiej Republiki Ludowej, chiska
flaga ma by zatknita na Marsie.
Dr Rafa Brzeski