‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬

‫ﺟﻠﺪ ﻧﺨﺴﺖ‬

‫ﻏﺮوبِ ﺳﭙﻴﺪه‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢‬‬

‫در دﻟﻢ زﺧﻤﯽ اﺳﺖ‬

‫ﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ﻳﮏ ﭼﺎﻩ‬
‫ﻳﺎ ﺑﻴﮑﺮاﻧﮕﯽ ﺁﻩ‬
‫ﺑﻪ اﻧﺪازﻩﯼ ﻻﻧﻪﯼ ﭘﺮﻧﺪﻩﯼ ﮐﻮﭼﮑﯽاﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁن ﺳﻮﯼ ﺳﺎدﮔﯽ ﭘﺮﻳﺪ‬

‫ﺷﻌﺮ روﯼ ﺟﻠﺪ‪ :‬از ﺳﺮودﻩ هﺎﯼ زﻧﺪان‬

‫‪٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬

‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬

‫ﺟﻠﺪ ﻧﺨﺴﺖ‬
‫ب ﺳﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻏﺮو ِ‬
‫‪Neither Life nor Death‬‬
‫‪Vol.1‬‬
‫‪The Descent of Sunrise‬‬

‫ﺧﺎﻃﺮات زﻧﺪان‬
‫اﻳﺮج ﻣﺼﺪاﻗﯽ‬
‫ﺱﻮﺋﺪ ‪١٣٨٣‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٤‬‬

‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬

‫ﺟﻠﺪ ﻧﺨﺴﺖ‬
‫ﻏﺮوب ﺳﭙﻴﺪﻩ‬
‫‪Neither Life nor Death‬‬
‫‪Vol.1‬‬
‫‪The Descent of Sunrise‬‬

‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ‪ :‬اﻳﺮج ﻣﺼﺪاﻗﯽ‬

‫ﻧﺎﺷﺮ‪ :‬ﺁﻟﻔﺎﺑﺖﻣﺎﮐﺰﻳﻤﺎ‪ ،‬ﺱﻮﺋﺪ‪.‬‬
‫ﭼﺎپ دوم‪ ٢٠٠۶) ١٣٨۵ :‬ﻣﻴﻼدﯼ(‬
‫ﺷﻤﺎرﮔﺎن‪ ١٠٠٠ :‬ﻧﺴﺨﻪ‬

‫ﺷﺎﺑﮏ )ج‪٩١-٩٧۵٢٨۵-٢-٨ :(١‬‬

‫‪ISBN (Vol.1): 91-975285-2-8‬‬
‫ﺷﺎﺑﮏ )دورﻩ(‪٩١-٩٧۵٢٨۵-٠-١ :‬‬
‫‪ISBN (set): 91-975285-0-1‬‬

‫© هﻤﻪﯼ ﺣﻘﻮق ﭼﺎپ و ﻧﺸﺮ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺑﺮاﯼ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﻣﺤﻔﻮظ اﺱﺖ‪.‬‬
‫‪٥‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬

‫اﯼ ﺱﺎﻟﺨﻮردﮔﺎن اﻳﻦ را ﺑﺸﻨﻮﻳﺪ‪ ،‬و ﮔﻮش ﻓﺮا دهﻴﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ اﯼ‬
‫ﻼ در دوران ﺷﻤﺎ ﻳﺎ‬‫ﺱﺎزﻧﺪﮔﺎن زﻣﻴﻦ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﻣﺸﺎﺑﻪ اﻳﻦ واﻗﻌﻪ ﻗﺒ ً‬
‫پﺪران ﺷﻤﺎ اﺕﻔﺎق اﻓﺘﺎدﻩ اﺱﺖ؟‬
‫ﻧﻪ ﺑﺮ ﺷﻤﺎﺱﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ واﻗﻌﻪ را ﺑﺮاﯼ ﻓﺮزﻧﺪان ﺥﻮد ﺕﻌﺮﻳﻒ‬
‫ﮐﻨﻴﺪ و ﻓﺮزﻧﺪان ﺷﻤﺎ ﺑﺮاﯼ ﻓﺮزﻧﺪان ﺥﻮد و ﻓﺮزﻧﺪان ﺁنهﺎ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻧﺴﻞهﺎﯼ ﺁﻳﻨﺪﻩ‪.‬‬

‫ﺱﻮرﻩ ﻳﻮﺋﻴﻞ ﺑﺎب اول ﺁﻳﻪ ‪ ٢‬و ‪ ٣‬اﻧﺠﻴﻞ‬

 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٦‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬

‫‪٩‬‬ ‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر ﭼﺎپ دوم‬

‫‪١١‬‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫‪١٩‬‬ ‫ﮐﺎﺑﻮس دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ‬

‫اوج ﺑﯽ رﺣﻤﯽ در ﺕﺎرﻳﺦ ﻣﻌﺎﺹﺮ؛ ﻓﺮﻣﺎن رﺱﻤﯽ ﺷﮑﻨﺠﻪ؛ ﻗﺘﻞ و ﮐﺸﺘﺎر‬
‫و‪...‬‬

‫‪٢٩‬‬ ‫اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ﮐﺸﺘﺎرﮔﺎﻩ اوﻳﻦ‬

‫ﻧﮕﺎﻩ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮏ ﺑﻪ ﺷﮑﻨﺠﻪ؛ ﺷﻌﺒﻪ ﯼ ﺑﺎزﺝﻮﻳﯽ؛ اﻓﺘﺎدن در دام؛‬
‫ﺷﻨﺎﺥﺖ ﻋﻮاﻣﻞ رژﻳﻢ و‪...‬‬

‫‪۴٩‬‬ ‫ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺑﺮﺧﻮرد اﺻﻮﻟﯽ ﺑﺎ ﺁن‬

‫ذهﻨﯽ ﺑﻮدن در ارﺕﺒﺎط ﺑﺎ ﺷﮑﻨﺠﻪ؛ ﻋﺪم ﺷﻨﺎﺥﺖ و ﮐﺎرﮐﺮد ﺷﮑﻨﺠﻪ و‪...‬‬
‫‪٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬

‫‪۵۵‬‬ ‫درﮎ واﻗﻌﯽ از اوﻳﻦ‬

‫ﻃﺒﻘﻪ دوم دادﺱﺘﺎﻧﯽ؛ ﻗﺼﺎب ﺥﺎﻧﻪ ﯼ اوﻳﻦ؛ "ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺁﺥﺮ"؛ دﻳﺪار ﺑﺎ‬
‫دوﺱﺘﺎن و‪...‬‬

‫‪۶۵‬‬ ‫در ﺑﻨﺪ اوﻳﻦ‬

‫ﺑﻨﺪ ‪ ٢‬اﺕﺎق دو ﺑﺎﻻ؛ اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻣﺤﺪود؛ ﺑﺎزﺝﻮﻳﯽ؛ ﻧﺸﺎن دادن ﺁدرس؛‬
‫ﭼﺎپ ﺥﺎﻧﻪ ﯼ ﻣﺨﻔﯽ؛ ﻋﺬاب وﺝﺪان؛ ﺱﺮﮔﺮﻣﯽ هﺎﯼ زﻧﺪان؛ رﻓﺘﺎر‬
‫پﺎﺱﺪاران و‪...‬‬

‫‪٨٣‬‬ ‫ﺑﻬﺪاﺷﺖ و ﺑﻬﺪارﯼ در اوﻳﻦ‬

‫وﺿﻌﻴﺖ ﺕﻮاﻟﺖ و ﺣﻤﺎم رﻓﺘﻦ؛ ﺑﻬﺪارﯼ ﻳﺎ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺎﻩ؛ ﻓﺮﺷﺘﻪ اﯼ در‬
‫اوﻳﻦ و‪...‬‬

‫‪٨٩‬‬ ‫‪ ١٩‬ﺑﻬﻤﻦ‬
‫ﺷﮑﻮﻩ ﻳﮏ ﻣﻘﺎوﻣﺖ؛ ﻏﻢ و اﻧﺪوﻩ ﻏﺮﻳﺒﺎﻧﻪ ﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن؛ ﺝﻨﺎزﻩ در ﺱﻄﻞ‬
‫ﺁﺷﻐﺎل‬

‫‪٩٩‬‬ ‫اوﻳﻦ و ﻓﺮاز و ﻓﺮودهﺎﻳﺶ‬

‫ﺱﺎﻟﻦ ‪ ١‬ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ؛ ﺑﺮﮔﺰارﯼ ﻣﺮاﺱﻢ ﻋﻴﺪ؛ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﯼ اوﻳﻦ؛ ﺣﺴﻴﻦ‬
‫روﺣﺎﻧﯽ و ﻣﻨﻴﮋﻩ هﺪاﻳﯽ؛ ﺣﺴﻴﻦ ﻓﻘﻴﻬﯽ؛ ﺝﻠﺴﻪ ﯼ پﺮﺱﺶ وپﺎﺱﺦ‬
‫ﻻﺝﻮردﯼ؛ هﻴﺌﺖ وﻳﮋﻩ ﺥﻤﻴﻨﯽ؛ ﺑﺎزدﻳﺪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺥﺎرﺝﯽ؛ دادﮔﺎﻩ‬
‫و‪...‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٨‬‬

‫‪١٦٩‬‬ ‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﮔﻮهﺮدﺷﺖ‬

‫ادارﻩ ﺑﻨﺪ ﺕﻮﺱﻂ زﻧﺪاﻧﻴﺎن؛ ﺑﺎﻳﮑﻮت ﺕﻮاب هﺎ؛ ﻣﺴﺎﺑﻘﺎت ﺱﺮاﺱﺮﯼ‬
‫ورزﺷﯽ؛ ﺕﺸﮑﻴﻞ ﮐﻼس هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ؛ ﺑﺎزدﻳﺪهﺎﯼ ﻻﺝﻮردﯼ و ﻣﻘﺎﻣﺎت‬
‫رژﻳﻢ؛ دﺱﺘﮕﻴﺮﯼ ﺱﺮان ﺣﺰب ﺕﻮدﻩ؛ ﻋﻴﺪ ﻧﻮروز و‪...‬‬

‫‪١٩٩‬‬ ‫ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻪاﯼ ﺟﺪﻳﺪ‬

‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺱﺨﺖ را ﺕﺤﻤﻞ ﮐﻨﻴﻢ؟ روﻳﺎﻧﺪن ﺱﺒﺰﻩ در اﻧﻔﺮادﯼ ؛‬
‫ﻣﻴﻬﻤﺎﻧﯽ رﻗﺺ ﻣﺮﻏﺎن وﺣﺸﯽ ؛ ﺥﻄﺮات اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن ﺑﻪ زﻳﺒﺎﻳﯽ در زﻳﺮ‬
‫ﻓﺸﺎر و ﺱﺨﺘﯽ؛ ﺷﻌﺎر ﻧﻮﻳﺴﯽ در اﻧﻔﺮادﯼ؛ ﺕﻘﻮﻳﻢ ﺕﺎرﻳﺦ؛ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن ﺑﻪ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ؛ ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ ﻣﺮاﺱﻢ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن؛ ﻣﺠﺎزات هﺎﯼ ﺝﻤﻌﯽ؛ ﻗﻮاﻧﻴﻦ‬
‫اﻧﻔﺮادﯼ و‪...‬‬

‫‪٢٥٣‬‬ ‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن دوﺳﺘﺎن‬

‫ﺕﻐﻴﻴﺮات اﺱﺎﺱﯽ در ﺑﻨﺪ؛ دوﺱﺘﯽ ﺥﺎﻟﻪ ﺥﺮﺱﻪ؛ اﻧﺘﻘﺎل اﻓﺮاد ﺑﻪ "ﻓﺮﻋﯽ"؛‬
‫ﺁﻏﺎز ﺕﻬﺪﻳﺪات؛ ﮐﻼس هﺎﯼ ﻓﺮهﻨﮕﯽ و‪...‬‬

‫‪٢٥٩‬‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺖهﺎ‬
‫ﮔﻔﺘﺎرهﺎﻳﯽ پﻴﺮاﻣﻮن زﻧﺪان و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺁن‬

‫‪٢٦١‬‬ ‫دﺳﺘﮕﻴﺮﯼهﺎﯼ ﮔﺴﺘﺮدﻩ‬

‫راﻩﺑﻨﺪهﺎ؛ ﮔﻠﻮﮔﺎﻩ هﺎ؛ ﮔﺸﺖ ﺥﻴﺎﺑﺎﻧﯽ؛ ﻃﺮح ﻣﺎﻟﮏ و ﻣﺴﺘﺎﺝﺮ؛ ﺕﺸﮑﻴﻼت‬
‫دادﺱﺘﺎﻧﯽ؛ "دﻓﺘﺮ ﺕﺤﮑﻴﻢ وﺣﺪت"؛ اﻧﺠﻤﻦ هﺎﯼ اﺱﻼﻣﯽ ﻣﺪارس؛‬
‫داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎ؛ ادارﻩ هﺎ؛ ﮐﺎرﺥﺎﻧﻪ هﺎ؛ ﺥﺎﻧﻪ ﮐﺎرﮔﺮ و‪...‬‬
‫‪٩‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬

‫‪٢٧٥‬‬ ‫ﺷﮑﻨﺠﻪ‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎﯼ ﺝﺴﻤﯽ و رواﻧﯽ در دوران ﺑﺎزﺝﻮﻳﯽ‪ ،‬زﻧﺪان‪ ،‬ﺑﻬﺪارﯼ‪،‬‬
‫دادﮔﺎﻩ‪ ،‬پﻴﺶ و ﺑﻪ هﻨﮕﺎم اﻋﺪام و ﺕﺪاوم ﺁن پﺲ از ﺁزادﯼ از زﻧﺪان؛‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺥﺎﻧﻮادﻩ ﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن اﻋﻤﺎل ﻣﯽ ﺷﺪ؛ ﮔﻮﻧﻪ هﺎﯼ‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ و‪...‬‬

‫‪٢٩٥‬‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ ﻧﺎب‬

‫ﺷﮑﻮﻩ هﻤﺒﺴﺘﮕﯽ در رﻧﺞ و ﺣﺮﻣﺎن‬

‫‪٢٩٩‬‬ ‫ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ زﻧﺎن‬

‫ﺕﺠﺎوز ﺝﻨﺴﯽ ﺣﺮﺑﻪ اﯼ دﻳﺮﻳﻨﻪ ﻋﻠﻴﻪ زﻧﺎن؛ ﺕﺠﺎوز هﺎﯼ ﺝﻨﺴﯽ ﺑﻪ‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن زن؛ ﺕﻮﺝﻴﻪ ﺷﺮﻋﯽ ﺕﺠﺎوز؛ ﺕﺠﺎوز در دوران ﺑﺎزﺝﻮﻳﯽ‪،‬‬
‫دوران زﻧﺪان و پﻴﺶ از اﻋﺪام؛ زﻧﺎن و ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ ﺕﺠﺎوز ﺝﻨﺴﯽ و‪...‬‬

‫‪٣٠٥‬‬ ‫اﺳﺪﷲ ﻻﺟﻮردﯼ‬

‫ﺕﺠﺴﻢ ﻋﻴﻨﯽ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ﺥﻤﻴﻨﯽ؛ ﮐﺸﻒ ﺑﻬﺸﺘﯽ؛ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﻓﺎﺷﻴﺴﺘﯽ ﺕﺮﻳﻦ‬
‫ﺝﻨﺎح هﺎﯼ رژﻳﻢ؛ ﻋﺎرﯼ از رﺣﻢ و ﺷﻔﻘﺖ؛ داراﯼ ﻋﻘﺪﻩ هﺎﯼ دﻳﺮﻳﻨﻪ و‬
‫ﮐﻴﻨﻪ ﺝﻮﻳﯽ ﺑﻴﻤﺎرﮔﻮﻧﻪ؛ ﻳﮏ ﺑﻴﻤﺎر رواﻧﯽ در ﻣﻘﺎم دادﺱﺘﺎﻧﯽ اﻧﻘﻼب و‪...‬‬

‫‪٣١٣‬‬ ‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ در زﻧﺪانهﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ‬

‫اﻧﻮاع ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ؛ اﻓﺸﺎﮔﺮﯼ و اﻋﺘﺮاف ﺑﻪ ﮔﻨﺎﻩ در ﺝﻤﻬﻮرﯼ اﺱﻼﻣﯽ؛‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ در دوران زﻧﺪان؛ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺷﺮط اﺝﺮاﯼ ﺣﮑﻢ اﻋﺪام؛‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻗﺒﻞ از ﺁزادﯼ از زﻧﺪان و‪...‬‬

‫‪٣٢٧‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪهﺎﯼ ﺁﻣﻮزﺷﯽ و ﻓﺮهﻨﮕﯽ زﻧﺪان‬

 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٠‬‬
‫ﺱﻴﻤﺎﯼ اوﻳﻦ؛ ﮐﻼس هﺎﯼ ﺁﻣﻮزﺷﯽ؛ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ؛ ﺱﻴﻨﻪ زﻧﯽ؛ ﻣﺮاﺱﻢ دﻋﺎ و‬
‫ﻧﻴﺎﻳﺶ؛ ﻣﻘﺎوﻣﺖ هﺎﯼ ﻣﻨﻔﯽ از ﺱﻮﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن؛ ﮐﺘﺎب هﺎ؛ ﻧﺸﺮﻳﺎت و‪...‬‬

‫‪٣٤٥‬‬ ‫رواﻳﺖهﺎﻳﯽ ﻧﺎدرﺳﺖ از ﺁﻣﺎر زﻧﺪاﻧﻴﺎن‬

‫ﺱﺎﺥﺘﻤﺎن زﻧﺪان هﺎ‪ ،‬ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ ﺁن هﺎ و ﺁﻣﺎر زﻧﺪاﻧﻴﺎن در رواﻳﺖ هﺎ و‬
‫ﮔﺰارش هﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و‪...‬‬

‫‪٣٧٣‬‬ ‫ﮔﺰارشهﺎﯼ ﺳﺎﺧﺘﮕﯽ‬

‫ﺑﻴﺎن رﺥﺪادهﺎ ﺁن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻣﯽ پﺴﻨﺪﻳﻢ؛ ﺝﺎﻳﮕﺰﻳﻨﯽ واﻗﻌﻴﺖ ﺑﺎ ﺁﻣﺎل و‬
‫ﺁرزوهﺎﯼ ﻓﺮدﯼ و‪...‬‬

‫‪٣٩٥‬‬ ‫ﺑﻴﻤﺎرﯼ ﻣﺰﻣﻦ ﻳﺎ ﻧﺎدﻳﺪﻩاﻧﮕﺎرﯼ واﻗﻌﻴﺖهﺎ‬

‫ﻋﺪم اﺣﺴﺎس ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ واﻗﻌﻴﺖ و دﻳﮕﺮان؛ اراﺋﻪ ﯼ اﻃﻼﻋﺎت‬
‫ﻧﺎدرﺱﺖ؛ ﮔﺰارش هﺎﯼ ﻓﺎﺝﻌﻪ ﺁﻣﻴﺰ در ﻣﻮرد اﻓﺮاد؛ ﺷﺒﻴﻪ ﺱﺎزﯼ‬
‫ﺕﺎرﻳﺨﯽ‪ ،‬ﺑﺮداﺷﺖ هﺎﯼ اﻣﺮوز ﻓﺮد ﺑﻪ ﺝﺎﯼ واﻗﻌﻴﺖ هﺎﯼ دﻳﺮوز و‪...‬‬

‫‪٤٥٥‬‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻪ‬
 ‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر ﭼﺎپ دوم‬

‫ﮐﻤﺘﺮ از ﻳﮏ ﺳﺎل ﭘﺲ از اﻧﺘﺸﺎر‪" ،‬ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ" ﻧﺎﻳﺎب ﺷﺪ‪ .‬ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫اﺳﺘﻘﺒﺎﻟﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﮐﺘﺎب و ﻣﺸﮑﻼت ﭘﺨﺶ ﺣﺮﻓﻪ اﯼ ﮐﺘﺎب در ﺧﺎرج از ﮐﺸﻮر‪،‬‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻣﻦ دﺷﻮار ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪﻩ ﯼ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﻓﻘﻴﺘﯽ را ﻣﺪﻳﻮن دوﺳﺘﺎﻧﯽ هﺴﺘﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﯽ‬
‫ﮐﺘﺎب هﻤﺖ ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ و در ﭘﺨﺶ ﺁن ﻣﺮا ﻳﺎرﯼ رﺳﺎن ﺑﻮدﻧﺪ و ﺟﺎ دارد در هﻤﻴﻦ ﺟﺎ از ﺗﮏ‪-‬‬
‫ﺗﮏ اﻳﺸﺎن ﻗﺪرداﻧﯽ و ﺳﭙﺎﺳﮕﺰارﯼ ﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫در ﮐﻨﺎر ﻣﻮﻓﻘﻴﺘﯽ ﮐﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﺁن را ﻧﺪاﺷﺘﻢ اﻧﺘﺸﺎر ﮐﺘﺎب ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ از ﺳﻮﯼ ﻋﺪﻩاﯼ ﻧﻴﺰ ﻣﻮاﺟﻪ‬
‫ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎرهﺎﯼ ﻓﺮهﻨﮕﯽ و ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﮐﻪ از ﻧﻴﺮوهﺎ و‬
‫ﺟﺮﻳﺎنهﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﮐﺸﻮر داﺷﺘﻢ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺎﭘﻴﺶ ﮔﻤﺎن ﺁن ﻣﯽرﻓﺖ‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ در ﮐﻨﺎر ﺑﻴﺎن ﺧﺎﻃﺮات‬
‫زﻧﺪان ﺑﻪ ﺳﻬﻢ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻧﻘﺪ ﻳﮏ ﻓﺮهﻨﮓ و روﺷﻨﮕﺮﯼ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ واﻗﻌﻴﺖهﺎ ﻧﻴﺰ دﺳﺖ زدﻩ‬
‫ﺑﻮدم و اﻳﻦ ﭼﻴﺰﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺁن ﻋﺪﻩ را ﺧﻮش ﻧﻤﯽﺁﻳﺪ‪ .‬ﮔﻨﺎﻩ از ﺁﻧﺎن ﻧﻴﺴﺖ اﻳﻦ ﻣﻌﻀﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫رﻳﺸﻪ در ﻓﺮهﻨﮓ ﻣﺎ دارد‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﻓﺮاد ﺑﺮاﯼ ﻓﺮار از ﭘﺎﺳﺦﮔﻮﻳﯽ و ﺧﻮددارﯼ از ﺗﺼﺤﻴﺢ اﺷﺘﺒﺎهﺎت هﻢﭼﻨﺎن ﺑﺮ دﮔﻢهﺎ و‬
‫ﺗﻌﺼﺒﺎت ﺧﻮد ﭘﺎﯼ ﻓﺸﺮدﻩ و ﺑﻪ اﺗﻬﺎم زﻧﯽ‪ ،‬ﻓﺮاﻓﮑﻨﯽ و ﮐﺎرﺑﺮد ﺷﻴﻮﻩهﺎﯼ ﻏﻴﺮ اﺻﻮﻟﯽ و ﮔﺎﻩ‬
‫ﻏﻴﺮ اﺧﻼﻗﯽ روﯼ ﺁوردﻧﺪ ﮐﻪ ﻗﺒﻞ از هﺮ ﭼﻴﺰ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ دﺳﺖ ﺧﺎﻟﯽﺷﺎن در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ واﻗﻌﻴﺖ و‬
‫ﻣﻨﻄﻖ ﺑﻮد و هﻤﭽﻨﻴﻦ درﺳﺘﯽ ارزﻳﺎﺑﯽ ﮐﺘﺎب از ﺟﺮﻳﺎنهﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﮐﺸﻮر را ﻧﺸﺎن ﻣﯽداد‪ .‬اﻳﻦ‬
‫دﺳﺘﻪ از اﻓﺮاد و ﮔﺮوﻩهﺎ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺧﻮاهﺎن ﺷﺄن و ﻣﻨﺰﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫واﻗﻌﻴﺖ ﭘﺸﺖ ﻧﮑﺮدﻩ و ﺑﻪ ﺿﺪﻳﺖ و ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺁن ﻧﻤﯽﭘﺮدازد؛ ﻣﮕﺮ ﺁنﮐﻪ ﻗﺼﺪ ﮔﻞﺁﻟﻮد ﮐﺮدن ﺁب‬
‫و ﮔﻤﺮاﻩ ﮐﺮدن ﻣﺮدم در ﻣﻴﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺁنﺟﺎ ﮐﻪ دﻳﮕﺮ ﭼﻴﺰﯼ ﺑﺮاﯼ ﻋﺮﺿﻪ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮارد ﺳﺴﺘﯽ‬
‫ﻼ ﭼﺮا اﻃﻼﻋﺎت ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ زﻳﺎد‬ ‫را ﻣﻄﺮح ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﮔﺎﻩ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﭘﺎﺳﺦ دادن ﻧﻴﺰ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻣﺜ ً‬
‫اﺳﺖ و ﻣﺎ داراﯼ ﭼﻨﻴﻦ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ و ﻳﺎ ﭼﺮا ﺑﺮﺧﻼف ﻣﺎ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ داراﯼ ﺣﺎﻓﻈﻪﯼ ﺧﻮﺑﯽ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻮﺷﺘﻦ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب از ﻋﻬﺪﻩﯼ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ ﺑﺮ ﻧﻤﯽﺁﻳﺪ و ﻻﺟﺮم ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﮐﺎر ﻳﮏ ﮔﺮوﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺎ ﮐﺎر ﮔﺮوهﯽ ﺟﺮم اﺳﺖ و ﻳﺎ اﮔﺮ ﮐﺎرﯼ ﮔﺮوهﯽ ﺷﺪ اﻋﺘﺒﺎر ﺁن زﻳﺮ ﺳﺆال ﻣﯽرود! ﭼﺮا‬
‫ﮔﻔﺘﻪهﺎ و ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻣﺎ را ﺗﮑﺮار ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ در ﮐﻨﺎر ﺑﻴﺎن ﺧﺎﻃﺮات زﻧﺪان‪ ،‬دﻳﺪﮔﺎﻩ و‬
‫ﻳﺎ ﻧﻈﺮش را هﻢ ﺑﻴﺎن ﮐﺮدﻩ‪ ،‬ﭼﺮا دﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ و روﻳﺪادهﺎ هﻢ زدﻩ اﺳﺖ! و‪...‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮهﺎ ﺑﻴﺶ از هﺮ ﭼﻴﺰ ﻣﺮا ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ درﺳﺘﯽ راهﯽ ﮐﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدم و‬
‫ﺷﻴﻮﻩاﯼ ﮐﻪ در ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدم ﻣﺼﻤﻢ ﻣﯽﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٠‬‬
‫اﻣﺎ ﮔﺬﺷﺘﻪ از اﻳﻦهﺎ‪ ،‬در ﻃﻮل دو ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرتهﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮرد ﻟﻄﻒ و ﻣﺤﺒﺖ‬
‫ﺑﯽدرﻳﻎ ﺁﻧﺎنﮐﻪ داﺳﺘﺎن زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد و ﻧﺴﻞﺷﺎن را در اﻳﻦ ﮐﺘﺎب دﻧﺒﺎل ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ‬
‫ﻧﺴﻞ ﺟﻮان و ﺁﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ دوران ﺳﻴﺎﻩ دهﻪ ‪ ۶٠‬را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﻤﯽﺁورﻧﺪ و ﻳﺎ ﭼﻴﺰﯼ در ﻣﻮرد ﺁن‬
‫ﻧﺸﻨﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﺧﻮد را ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺁن ﻧﻤﯽداﻧﺴﺘﻢ‪.‬‬

‫راﺳﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺁﻣﺎد ﮔﯽ ﻻزم را ﺑﺮاﯼ ﻓﺮاهﻢ ﮐﺮدن اﻣﮑﺎﻧﺎت ﭼﺎپ دوم اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‪،‬‬
‫ﺁن هﻢ در ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺪت ﮐﻮﺗﺎهﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ ﮐﻮﺷﻴﺪم ﺗﺎ در ﭼﺎپ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎ رﻓﻊ‬
‫اﺷﺘﺒﺎهﺎت و ﮐﺎﺳﺘﯽ هﺎ ﺑﻪ ﻏﻨﺎﯼ ﮐﺘﺎب ﺑﻴﺎﻓﺰاﻳﻢ‬

‫ﺟﺪا از ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻣﻮارد ﻧﺎدرﺳﺖ و ﺑﺮﻃﺮف ﮐﺮدن اﺷﺘﺒﺎاهﺎت ﺗﺎﻳﭙﯽ و وﻳﺮاﻳﺸﯽ در ﺣﺪ‬
‫اﻣﮑﺎن‪ ،‬ﻓﻬﺮﺳﺖ ﭘﺎرﻩ اﯼ از ﺗﻐﻴﻴﺮات و اﻓﺰودﻩ هﺎ در ﭼﺎپ دوم ﺑﻪ ﻗﺮار زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -‬ﮔﻨﺠﺎﻧﺪن ﺑﺨﺶ هﺎﯼ "واﺣﺪ ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ" در ﺟﻠﺪ دوم ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﻧﮕﺎهﯽ اﺟﻤﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ رژﻳﻢ از ﺳﺎل ‪ ۵٨‬ﺗﺎ ﮐﻨﻮن‪ ،‬ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﯼ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻓﻌﺎل‬
‫در ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪ زﻧﺪان هﺎﯼ اوﻳﻦ‪ ،‬ﮔﻮهﺮدﺷﺖ و ﻗﺰل ﺣﺼﺎر در ﺟﻠﺪ ﭼﻬﺎرم ﮐﺘﺎب؛‬
‫‪ -‬اﺳﻨﺎد ﺟﺪﻳﺪ در ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺑﺎ ﭘﺎرﻩ اﯼ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت؛‬
‫‪ -‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ هﺎ و اراﻳﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﻣﻔﺼﻞ ﺗﺮ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﭘﺎرﻩ اﯼ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﺮاﯼ درﮎ‬
‫ﺑﻬﺘﺮ وﻗﺎﻳﻊ و رﺧﺪادهﺎ؛‬
‫‪ -‬ﻧﻘﺪ و ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﻮاردﯼ از ﭼﻨﺪ ﮐﺘﺎب اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎﻓﺘﻪ در ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺑﺎ ﺧﺎﻃﺮات زﻧﺪان؛‬
‫‪ -‬ﺗﮑﻤﻴﻞ ﺑﺨﺶ رﻳﺸﻪ ﻳﺎﺑﯽ ﻗﺘﻞ ﻋﺎم ‪ ۶٧‬در ﺟﻠﺪ ﭼﻬﺎرم ﮐﺘﺎب‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﺁن ﮐﻪ دوﺳﺘﺎن ﺑﺎ ﻳﺎدﺁورﯼ اﺷﺘﺒﺎهﺎت و ﺧﻄﺎهﺎ ﺗﻼش ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﮐﺘﺎب در ﭼﺎپ ﺟﺪﻳﺪ هﺮ ﭼﻪ‬
‫ﺷﺴﺘﻪ رﻓﺘﻪﺗﺮ از ﮐﺎر در ﺁﻳﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻃﺒﻴﻌﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﻣﺎن رﺳﺎﻧﺪن ﮐﺎرﯼ در اﻳﻦ ﺣﺠﻢ ﺁن‬
‫هﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓﺮدﯼ و ﺑﺪون ﮐﻤﮏ دﻳﮕﺮان ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﻟﻐﺰش هﺎﻳﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﻼش ﺷﺪﻩ‬
‫ﺗﺎ ﺣﺪ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ رﺳﺎﻧﺪﻩ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻗﻮل ﺑﻴﻬﻘﯽ‪:‬‬
‫ﭼﻨﺎن داﻧﻢ ﮐﻪ ﺧﺮدﻣﻨﺪان‪ ،‬هﺮﭼﻨﺪ ﺳﺨﻦ دراز ﮐﺸﻴﺪﻩ ام‪ ،‬ﺑﭙﺴﻨﺪﻧﺪ ﮐﻪ هﻴﭻ ﻧﺒﺸﺘﻪ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺁن ﺑﻪ ﻳﮏ ﺑﺎر ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻴﺮزد‪ .‬و ﭘﺲ از اﻳﻦ ﻋﺼﺮ ﻣﺮدﻣﺎن دﻳﮕﺮ‬
‫ﻋﺼﺮهﺎ ﺑﻪ ﺁن رﺟﻮع ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻳﺮج ﻣﺼﺪاﻗﯽ‬
‫اﺳﺘﮑﻬﻠﻢ‬
‫ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ ١٣٨۵‬ﺧﻮرﺷﻴﺪﯼ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ٢٠٠۶‬ﻣﻴﻼدﯼ‬
 ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫‪١‬‬
‫ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﻪ ﺳﻪ ﺳﺎل ﭘﺲ از ﺁزادﯼ از زﻧﺪان‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ رﻳﺴﮑﯽ ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﻪ اﺗﻔﺎق‬
‫هﻤﺴﺮ و ﻓﺮزﻧﺪ ‪ ٢۵‬روزﻩ ﻣﺎن‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ ١٣٧٣‬ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﺗﺮﮎ وﻃﻦ ﺷﺪﻩ و ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﯽ و ﺑﺎ ﻣﺸﻘﺘﯽ ﺑﺴﻴﺎر از ﻣﺮز ﮐﻮهﺴﺘﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺗﺮﮐﻴﻪ ﮔﺮﻳﺨﺘﻴﻢ‪ .‬ﺳﻔﺮﯼ ﺳﺨﺖ و‬
‫ﻃﻮﻻﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﯽ ﺷﺪن ﺧﻮد و هﻤﺴﺮ و ﻓﺮزﻧﺪم ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﮔﻮﻳﺎ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫ﺳﻪ ﻣﺎﻩ ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﺨﺖ زﻧﺪان ﺗﺮﮐﻴﻪ را هﻢ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﻨﻴﻢ! ﺷﺮاﻳﻂ زﻧﺪان ﺗﺮﮐﻴﻪ ﺑﺮاﯼ ﻓﺮزﻧﺪ و‬
‫هﻤﺴﺮم ﮐﻪ ﺧﻮد زﻧﺪاﻧﯽ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﻮدﻩ و ﺑﻴﺶ از ﭘﻨﺞ ﺳﺎل در زﻧﺪان هﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ‬
‫ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮدﻩ و هﻨﻮز ﻧﻴﺮو و ﺳﻼﻣﺘﯽ ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ ﺧﻮد را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻴﺎوردﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ‬
‫دﺷﻮارﺗﺮ و ﺗﺤﻤﻞ ﺁن دردﺁورﺗﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل ﺑﺎ اﻋﺘﺮاض‪ ،‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ و ﻣﺒﺎرزﻩ ﯼ ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﯼ اﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن هﺎ و ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﻧﻬﺎد هﺎﯼ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮﯼ اﻳﺮاﻧﯽ و ﻏﻴﺮ اﻳﺮاﻧﯽ و ﻧﻴﺰ هﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﺗﻌﺪادﯼ از‬
‫اﺗﺤﺎدﻳﻪ هﺎﯼ ﮐﺎرﮔﺮﯼ اروﭘﺎ‪ ،‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ از ﺑﺎزﭘﺲ ﻓﺮﺳﺘﺎدن ﻣﺎ ﺑﻪ اﻳﺮان ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﺷﺪﻩ و‬
‫از زﻧﺪان ﺗﺮﮐﻴﻪ رهﺎﻳﯽ ﻳﺎﻓﺘﻴﻢ و ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﻪ ﺳﻮﺋﺪ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ ﺷﺪﻳﻢ‪.‬‬

‫‪٢‬‬
‫در ﺧﺎرج از ﮐﺸﻮر هﻤﻴﺸﻪ اﻳﻦ ﻓﮑﺮ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮔﺰارﺷﯽ دﻗﻴﻖ‪ ،‬ﻣﻔﺼﻞ و ﻣﺸﺮوح از‬
‫ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ در زﻧﺪان هﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﮔﺬﺷﺖ و ﻣﻦ ﺷﺎهﺪش ﺑﻮدم‪ ،‬اراﻳﻪ دهﻢ و ﻳﺎد‬
‫ﺷﻬﺎﻣﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ و اﻳﺴﺘﺎد ﮔﯽ ﻣﻐﺮوراﻧﻪ و ﺳﺮﻓﺮازاﻧﻪ ﯼ اﻧﺴﺎن هﺎﻳﯽ را ﮔﺮاﻣﯽ دارم ﮐﻪ‬
‫ﺧﻴﻠﯽ هﺎﻳﺸﺎن دﻳﮕﺮ در ﻣﻴﺎن ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻮﺷﺘﻦ اﻳﻦ ﮔﺰارش اﻣﺎ ﺑﻪ دﻻﻳﻠﯽ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﯽ دﻳﺮ‬
‫اﻓﺘﺎد ﺗﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ در ﻧﻴﻤﻪ هﺎﯼ ‪ ١٣٨٠‬ﺁن را ﺑﻄﻮر ﺟﺪﯼ و ﺗﻤﺎم وﻗﺖ ﺁﻏﺎز ﮐﺮدم‪.‬‬
‫در اﺑﺘﺪاﯼ ﮐﺎر ﻗﺮار ﺑﻮد اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﮔﺰارﺷﯽ ﺻﺮف ﺑﺎﺷﺪ از ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ در زﻧﺪان هﺎﯼ‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ در دهﻪ ﯼ ﺷﺼﺖ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد؛ ﮔﺰارﺷﯽ از اﻧﻮاع ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎﯼ ﻣﻌﻤﻮل و‬
‫راﻳﺞ در زﻧﺪان هﺎ‪ ،‬ﻧﺤﻮﻩ ﯼ ﺑﺮﮔﺰارﯼ دادﮔﺎﻩ هﺎ و ﺣﮑﻢ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺻﺎدر ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺁﻣﺎر هﺮﭼﻪ‬
‫دﻗﻴﻖ ﺗﺮﯼ از ﺗﻌﺪاد اﻋﺪام ﺷﺪﮔﺎن و‪...‬؛ ﮔﺰارﺷﯽ ﻣﺴﺘﻨﺪ هﻤﭽﻮن دﻳﮕﺮ ﮔﺰارش هﺎﯼ درﺳﺖ و‬
‫دﻗﻴﻖ ﺗﺎرﻳﺨﯽ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﻣﻬﻢ ﺑﺮ ﻣﻦ ﻣﻴﺴﺮ ﻧﺸﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﻣﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﮏ ﺷﺎهﺪ ﺻﺮف ﻳﺎ‬
‫ﭘﮋوهﺸﮕﺮﯼ ﮐﻪ از ﺑﻴﺮون ﺑﻪ روﻳﺪادهﺎ و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﯽ ﻧﮕﺮد و ﺑﺎ ﮐﻨﮑﺎش و ﺑﺮرﺳﯽ‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اﯼ اﺳﻨﺎد و ﻣﺪارﮎ ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﺘﻦ ﮔﺰار ﺷﺶ ﻣﯽ ﭘﺮدازد‪ ،‬ﻧﺒﻮدم‪ .‬ﻣﻦ ﺟﺰﻳﯽ‬
‫از ﺁن ﺣﺎدﺛﻪ ﺑﻮدم‪ ،‬ﺑﺨﺸﯽ از ﺁن ﮔﺰارﺷﯽ ﺑﻮدم ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺗﻨﻈﻴﻢ و اراﻳﻪ اش ﮐﻨﻢ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫هﻤﻴﻦ ﻋﻠﺖ‪ ،‬در هﻨﮕﺎم ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺑﺎ ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﺎﻃﻔﯽ و اﺣﺴﺎﺳﯽ درﮔﻴﺮ ﺷﺪم ﮐﻪ ﭘﺮهﻴﺰ‬
‫از ﺁن ﺑﺮ ﻣﻦ ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮد و ﮐﺘﺎب از ﺷﮑﻞ و ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﮔﺰارﺷﯽ و ﭘﮋوهﺸﯽ ﺧﻮد ﻳﮑﺴﺮ ﺟﺪا‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٢‬‬
‫ﺷﺪﻩ و راﻩ دﻳﮕﺮﯼ در ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺖ و ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﮐﺎر‪ ،‬ﺗﻠﻔﻴﻘﯽ ﺷﺪ از ﮔﺰارش و ﺧﺎﻃﺮﻩ ﻧﻮﻳﺴﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺷﺎﻳﺪ در ﻧﻮع ﺧﻮد ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﮐﻨﻢ از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺗﻨﻬﺎ اﺧﺘﺼﺎص ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮاﺗﯽ از‬
‫زﻧﺪان هﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ دارد‪ ،‬ﺁﮔﺎهﺎﻧﻪ از ﺷﺮح ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ام ﭘﻴﺶ از‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ و ﭘﺲ از ﺁزادﯼ از زﻧﺪان‪ ،‬ﭼﻪ در داﺧﻞ و ﭼﻪ در ﺧﺎرج از ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﺧﻮددارﯼ‬
‫ﮐﺮدﻩ ام‪ .‬اﻳﻦ ﮐﺘﺎب در واﻗﻊ ﺧﺎﻃﺮات زﻧﺪان اﺳﺖ و ﻧﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﻧﺎﻣﻪ و ﺑﻴﻮﮔﺮاﻓﯽ ﻣﻦ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺷﺮح ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ هﺎﯼ ﭘﻴﺶ از دﻳﻤﺎﻩ ‪ ۶٠‬ﺧﻮد‪ ،‬ﺷﺮح ﻣﺎﺟﺮاهﺎﻳﯽ ﮐﻪ‬
‫ﭘﺲ از ﺁزادﯼ از زﻧﺪان ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﻦ و هﻤﺴﺮم رﻓﺖ و اﻳﻦ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ و در ﭼﻪ ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫وﺣﺸﺘﻨﺎﮐﯽ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ام از اﻳﺮان ﮔﺮﻳﺨﺘﻴﻢ و ﺷﺮح ﻣﺎﺟﺮاﯼ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪن ﻣﺎن در‬
‫ﺗﺮﮐﻴﻪ و ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ‪ ،‬ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ و ﺷﺮاﻳﻂ رﻗﺖ ﺑﺎر زﻧﺪان هﺎﯼ ﺗﺮﮐﻴﻪ را ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﮔﺬاردﻩ و ﺁﮔﺎهﺎﻧﻪ از ﮐﻨﺎر دوران ﭘﺮ از هﻮل و هﺮاس ﺳﻪ ﻣﺎهﻪ ﮐﻪ هﺮ ﺁن اﻣﮑﺎن ﺑﺎزﭘﺲ‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎدن ﻣﺎ ﺑﻪ اﻳﺮان ﻣﯽ رﻓﺖ‪ ،‬ﮔﺬﺷﺘﻪ ام‪.‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ اﻋﺘﺮاف ﮐﻨﻢ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﮔﺰارش و ﺷﺮح ﺷﺎن در اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺁﻣﺪﻩ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﮔﻮﺷﻪ هﺎﻳﯽ از‬
‫ﺟﻨﺎﻳﺖ هﺎﯼ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻗﺮون وﺳﻄﺎﻳﯽ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ و هﻨﻮز ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﻣﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻣﻴﺪوارم در ﻓﺮﺻﺘﯽ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺁن هﺎ ﺑﭙﺮدازم‪.‬‬

‫‪٣‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﮐﺘﺎب هﺎﯼ ﺧﺎﻃﺮاﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺷﺎن از ﺟﻤﻠﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ روﻳﺪادهﺎ و واﻗﻌﻪ هﺎﯼ‬
‫ﻣﻬﻢ ﺗﺎرﻳﺨﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺻﻮرﺗﯽ از اﺳﻨﺎد ﺗﺎرﻳﺨﯽ دارﻧﺪ و ﻣﻨﺒﻊ و ﻣﺮﺟﻊ ﺁﻳﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮاﯼ ﮐﺎر‬
‫ﭘﮋوهﺸﯽ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎورم ﮐﻪ در ﻣﻴﺎن ﺁﻳﻨﺪﮔﺎن‪،‬‬
‫ﭘﮋوهﺸﮕﺮاﻧﯽ ﻧﮑﺘﻪ ﺑﻴﻦ ﺗﺮ و ﺑﺎ دﻗﺖ ﺗﺮ از ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن ﺧﻮد ﭘﻴﺪا ﺧﻮاهﻨﺪ ﺷﺪ ﮐﻪ هﺮ ﺳﻨﺪﯼ را‬
‫ﺑﺎ دﻳﺪﻩ ﯼ ﺷﮏ ﻋﻠﻤﯽ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار دهﻨﺪ ﺗﺎ دﻳﺪ واﻗﻊ ﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻋﻠﻤﯽ و ﻧﺴﺒﯽ ﮔﺮا را‪،‬‬
‫رﻓﺘﻪ‪ -‬رﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺑﻴﻨﺶ ﺳﺮاﭘﺎ ﻧﺎﭘﺮﺳﺶ ﮔﺮ و ﻣﻄﻠﻖ ﮔﺮاﯼ ﻧﺴﻞ هﺎﯼ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪ؛ از ﺟﻤﻠﻪ‬
‫ﻧﺴﻠﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺁن ﺗﻌﻠﻖ دارم؛ ﻧﺴﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﺪﺑﺨﺘﺎﻧﻪ ﺟﺰ ﺳﻴﺎﻩ و ﺳﻔﻴﺪ رﻧﮕﯽ ﻧﻤﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ و‬
‫ﮐﻤﻴﺖ ﺑﺮاﻳﺶ ﻣﻬﻢ ﺗﺮ از ﮐﻴﻔﻴﺖ و ﻇﺎهﺮ ﺑﺮاﻳﺶ ﺑﺎ اهﻤﻴﺖ ﺗﺮ از ﻧﻔﺲ ﮐﺎر ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)ﺑﮕﺬارﻳﺪ دﺳﺖ ﮐﻢ ﺗﺎ اﻳﻦ ﺣﺪ ﺧﻮش ﺑﻴﻦ ﺑﺎﺷﻴﻢ!(‬
‫ﻳﮑﯽ از اﻧﮕﻴﺰﻩ هﺎﯼ اﺻﻠﯽ ﻣﻦ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ اﺻﻠﯽ ﺗﺮﻳﻦ ﺁن هﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻮدﻩ‬
‫اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﺒﺎدا ﻋﻤﻖ ﻓﺎﺟﻌﻪ و ﺷﻘﺎوﺗﯽ ﮐﻪ در زﻧﺪان هﺎ ﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺮ زﻧﺪاﻧﻴﺎن رﻓﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬در ﻣﻴﺎن ﺧﻴﻞ ﺗﻨﺎﻗﺾ هﺎ‪ ،‬ﺗﺼﻮﻳﺮهﺎﯼ ﻏﻴﺮواﻗﻌﯽ‪ ،‬ﻏﻠﻮهﺎ‪ ،‬ﺁﻣﺎر و ارﻗﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ هﻴﭻ‬
‫ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺟﻮر در ﻧﻤﯽ ﺁﻳﺪ و در ﻻﺑﻪ ﻻﯼ ﺻﻔﺤﻪ هﺎﯼ ﮐﺘﺎب هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺧﺎﻃﺮات‬
‫زﻧﺪان ﺑﻴﺎن و ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ و ﺗﻌﺪاﺷﺎن هﻢ اﻧﺪﮎ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﮐﻢ رﻧﮓ ﺷﻮد و ﻳﺎ ﺑﺎ داﺳﺘﺎن هﺎﯼ‬
‫ﺗﺨﻴﻠﯽ ﻳﮑﯽ اﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪١٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺗﻼش ﮐﺮدﻩ ام ﺗﺎ در ﮐﻨﺎر اﻓﺸﺎﯼ ﺟﻨﺎﻳﺎت رژﻳﻢ ﺧﻤﻴﻨﯽ‪ ،‬زﻧﺪاﻧﯽ ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ‬
‫را ﻧﻴﺰ از ﻋﺮش ﺑﻪ ﻓﺮ ش ﺁورم و در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم و در ﮐﻨﺎر ﺁن هﺎ ﻗﺮار دهﻢ‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ‬
‫زﻧﺪاﻧﯽ ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺗﺎﻓﺘﻪ ﯼ ﺟﺪا ﺑﺎﻓﺘﻪ اﯼ از ﻣﺮدم ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬از ﻣﻴﺎن ﺁن هﺎ‬
‫ﺑﺮﻣﯽ ﺧﻴﺰﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﯽ روﯼ ﻣﯽ ﺁورﻧﺪ؛ ﺑﻌﻀﯽ هﺎﻳﺸﺎن از ﺑﺪ روزﮔﺎر ﺑﻪ ﭼﻨﮓ‬
‫ﻧﺎﻣﺮدﻣﺎن اﺳﻴﺮ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬در زﻧﺪان ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﺳﺴﺘﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﻨﺪ؛ ﻓﺮﻳﺐ‬
‫ﻣﯽ دهﻨﺪ و ﻓﺮﻳﺐ ﻣﯽ ﺧﻮرﻧﺪ؛ ﺷﮑﺴﺖ ﻣﯽ ﺧﻮرﻧﺪ و ﭘﻴﺮوز ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ؛ در هﻢ ﻣﯽ ﺷﮑﻨﻨﺪ و‬
‫دوﺑﺎرﻩ ﺟﺎن ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ؛ دﭼﺎر ﻳﺄس و ﻧﺎ اﻣﻴﺪﯼ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺎز ﺑﺎ ﮐﻮﺷﺶ و ﺗﻼش‪ ،‬اﻣﻴﺪهﺎ‬
‫ﻣﯽ ﺳﺎزﻧﺪ و‪...‬‬
‫در اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻳﺪﻩ داﺷﺘﻪ ام‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ اﺳﺎﺳﯽ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ‬
‫اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺑﺎ "واﻗﻌﻴﺖ" ﭼﮕﻮﻧﻪ و ﺗﺎ ﭼﻪ اﻧﺪازﻩ واﻗﻌﯽ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ هﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺑﻮدﻩ و هﺴﺖ‪،‬‬
‫روﺑﻪ رو ﻣﯽ ﺷﻮﻳﻢ و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺁن را ﺑﻴﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ؟ و اﻳﻦ ﮐﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻮع ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﺎ ﺑﺎ‬
‫"واﻗﻌﻴﺖ"‪ ،‬در زﻧﺪﮔﯽ ﻓﺮدﯼ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و رﺷﺪ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻣﺎن ﭼﻪ ﺑﻮدﻩ و هﺴﺖ و ﺧﻮاهﺪ‬
‫ﺑﻮد؟ ﺷﮏ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﻏﻠﻮهﺎ و ﺑﺰرگ ﻧﻤﺎﻳﯽ هﺎ و ﻳﺎ ﺣﺘﺎ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﺑﻌﻀﯽ از‬
‫ﺻﺤﻨﻪ هﺎﯼ ﺣﻤﺎﺳﯽ و اﺳﻄﻮرﻩ اﯼ و‪ ...‬ﺑﺎ ﻧﻴﺖ ﺧﻴﺮ و در راﺳﺘﺎﯼ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﺒﺎرزﻩ ﻋﻠﻴﻪ‬
‫ﻧﻴﺮوهﺎﯼ اهﺮﻳﻤﻨﯽ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮐﻪ اﻳﻦ ﺧﻮد ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﻋﺬر ﺑﺪﺗﺮ از ﮔﻨﺎﻩ و‬
‫هﻤﺎن ﻣﺸﮑﻞ ﺗﺎرﻳﺨﯽ اﯼ ﮐﻪ رد ﭘﺎﻳﺶ را در ذهﻨﯽ ﮔﺮاﻳﯽ اﻳﺮاﻧﯽ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺎرﯼ هﻤﻪ ﯼ ﮐﻮﺷﺶ اﻳﻦ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺎرﻳﺦ را ﺁن ﮔﻮﻧﻪ رواﻳﺖ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ واﻗﻊ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و‬
‫ﻧﻪ ﺁﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺁرزو داﺷﺘﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ وﻗﻮع ﻣﯽ ﭘﻴﻮﺳﺖ‪.‬‬

‫‪۴‬‬
‫در اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺳﻌﯽ ﻣﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ ﮐﻪ ﺧﻮد ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺷﺎهﺪ ﺁن ﺑﻮدﻩ و ﻳﺎ از‬
‫ﺳﺮ ﮔﺬراﻧﺪﻩ ام‪ ،‬ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺷﻨﻴﺪﻩ هﺎ و ﻧﻘﻞ ﻗﻮل ﺁوردن از دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺰ در ﻣﻮاردﯼ‬
‫ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ و ﺁن هﻢ ﺑﺎ اﺣﺘﻴﺎﻃﯽ ﮐﺎﻣﻞ ﮐﻪ ﻻزﻣﻪ ﯼ ﮐﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ ﺗﮑﻴﻪ ﮐﺮدﻩ ام و ﺑﻪ‬
‫ﺷﺎﻳﻌﻪ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ در زﻧﺪان هﺎ هﻤﻴﺸﻪ ﭘﺮاﮐﻨﺪﻩ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬وﻗﻌﯽ ﻧﻨﻬﺎدﻩ ام‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ هﻤﻪ ﯼ‬
‫ﺗﻼﺷﻢ ﺗﻨﻬﺎ در اﻳﻦ ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ رواﻳﺘﯽ ﻧﺰدﻳﮏ ﺗﺮ ﺑﻪ واﻗﻌﻴﺖ از ﺁن ﭼﻪ ﺗﺎ ﮐﻨﻮن اﻧﺠﺎم‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ دهﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻣﻦ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﻣﮑﺎن ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻮﻳﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪،‬‬
‫ﭘﺮدﻩ درﯼ ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻧﺎم ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ در ﻣﻴﺎن ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و ﻳﺎ ﻧﺎﻣﺸﺎن در‬
‫ﺟﺎﻳﯽ ﺛﺒﺖ ﻧﺸﺪﻩ و ﮐﺴﯽ ﺗﺎ ﮐﻨﻮن در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﻧﻘﺎط ﺿﻌﻒ ﺁﻧﺎن اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮﯼ ﻧﮑﺮدﻩ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫اﺧﺘﺼﺎر ﺁوردﻩ ام‪ .‬در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻧﻴﺰ ﮔﺮاﻳﺶ ﺳﻴﺎﺳﯽ اﻓﺮاد را ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﻧﺪادﻩ ام‪ .‬در‬
‫ﺑﻌﻀﯽ ﺟﺎهﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ رﻋﺎﻳﺖ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻣﻨﻴﺘﯽ از ذﮐﺮ ﻧﺎم ﮐﺎﻣﻞ اﻓﺮاد ﺧﻮددارﯼ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ذﮐﺮ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻧﻴﺰ ﺿﺮورﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ روﻳﺪادهﺎ و ﺣﻮادﺛﯽ ﮐﻪ ﺷﺮح ﺷﺎن در اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺁﻣﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ زﻧﺪان هﺎﯼ ﺗﻬﺮان اﺳﺖ‪ .‬اﻣﻴﺪوارم دوﺳﺘﺎﻧﯽ ﮐﻪ زﻧﺪان هﺎﯼ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٤‬‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ را در دﻳﮕﺮ اﺳﺘﺎن هﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬روزﯼ ﮔﺰارش دﻗﻴﻖ ﺁن را‬
‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮدﻩ و ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﻨﺎﻳﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻓﺮزﻧﺪان اﻳﺮان رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺁﮔﺎﻩ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪۵‬‬
‫از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﭘﺲ ﭘﺸﺖ ﺗﻤﺎم اﻧﮕﻴﺰﻩ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻣﺮا ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻦ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺗﺮﻏﻴﺐ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪،‬‬
‫اراﺋﻪ دادن ﮔﺰارﺷﯽ هﺮﭼﻪ دﻗﻴﻖ ﺗﺮ از روﻳﺪادهﺎﯼ زﻧﺪان هﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﯼ اﺟﻤﺎﻟﯽ و ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺘﺎب هﺎﯼ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ‪ ،‬ﺿﺮورﺗﯽ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬در هﻤﻴﻦ راﺑﻄﻪ ﺗﺎ ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﻳﻢ ﻣﻤﮑﻦ و ﻣﻘﺪور ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻼش ﮐﺮدﻩ ام ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻧﺸﺮﻳﻪ هﺎﯼ ﺁن دوران دﺳﺘﺮﺳﯽ ﭘﻴﺪا ﮐﻨﻢ ﺗﺎ ﻧﻘﻞ ﻗﻮل هﺎ هﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺟﺮأت ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺁﺧﺮﻳﻦ روزهﺎﯼ ﻓﺮﺳﺘﺎدن ﻧﺴﺨﻪ ﯼ ﻧﻬﺎﻳﯽ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺑﻪ‬
‫ﭼﺎپ ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻻﻧﻪ ﮐﻮﺷﺶ ﮐﺮدم ﺗﺎ ﮐﺘﺎب هﺎ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻪ هﺎ و ﮔﻔﺘﺎرهﺎﻳﯽ را ﮐﻪ در زﻣﻴﻨﻪ ﯼ‬
‫زﻧﺪان هﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ اﻳﻦ ﮐﻨﺪوﮐﺎو‪ ،‬در‬
‫ﺑﺨﺶ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ در هﺮ ﭼﻬﺎر ﺟﻠﺪ ﺁوردﻩ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺘﺎب هﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻧﻴﺰ اﺷﺎرﻩ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﻧﻘﺪ ﮐﺎﻣﻞ و هﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ ﯼ ﺁن هﺎ‬
‫ﻣﻘﺼﻮد ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﻣﻬﻢ ﺧﻮد ﺗﻼﺷﯽ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻣﯽ ﻃﻠﺒﺪ‪.‬‬

‫‪۶‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ ﺑﺴﻴﺎر از ﺷﻌﺮ در اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در ﺟﻠﺪ هﺎﯼ ‪ ٣‬و ‪ ۴‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺮاﯼ ﺑﻌﻀﯽ‬
‫ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﺗﻌﺠﺐ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ راﺳﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺷﻌﺮ در اﻳﻦ ﮐﺘﺎب‬
‫ﮐﺎرﯼ ﺑﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ و ﺁﮔﺎهﺎﻧﻪ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺷﻌﺮ ﺟﺰﻳﯽ از ﺣﻴﺎت و زﻧﺪﮔﯽ در زﻧﺪان‬
‫ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎ ﺧﻮاﻧﺪن ﺷﻌﺮهﺎ‪ ،‬روﺣﻴﻪ ﻣﺒﺎرزﻩ را در ﺧﻮد ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ و ﻓﻀﺎﯼ‬
‫زﻧﺪان هﺎ را ﺑﺎ ﻃﻨﻴﻦ ﺁن هﺎ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ ﺗﺮ ﻣﯽ ﺳﺎﺧﺘﻴﻢ‪ .‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺷﻌﺮ و ﺳﺮود در روﺣﻴﻪ ﯼ‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺗﺎ ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺧﻴﻠﯽ از ﺁﻧﺎن ﺑﺮاﯼ از ﺑﺮ ﮐﺮدن ﺷﻌﺮهﺎ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺼﺮ و ﮐﻮﺷﺎ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺳﺮودﻩ هﺎﯼ زﻧﺪان و ﺁن ﭼﻪ در ﺣﺎﻓﻈﻪ داﺷﺘﻪ ام‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و‬
‫هﺮ ﻳﮏ ﺑﺎزﺗﺎب ﻟﺤﻈﻪ هﺎﯼ درد و ﻏﺮورﯼ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬هﺮ ﮐﺠﺎ ﮐﻪ ﺷﻌﺮﯼ ﺁﻣﺪﻩ و ﻧﺎم‬
‫ﺳﺮاﻳﻨﺪﻩ اش ﺛﺒﺖ ﻧﺸﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺳﺮودﻩ هﺎﯼ زﻧﺪان اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺪون ﺳﺮودﻩ هﺎﯼ زﻧﺪان‪ ،‬ﺑﯽ ﺷﮏ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻢ داﺷﺖ و ﺑﺎ ﺗﻤﺎم وﺟﻮد اﻋﺘﻘﺎد دارم‬
‫هﻴﭻ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﯼ ﺑﺪون ﺁن هﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻓﻀﺎﯼ زﻧﺪان و ﺣﺎل و هﻮاﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ در ﺁن‬
‫ﺳﺎل هﺎﯼ ﺳﻴﺎﻩ و ﺷﻮم را ﺑﺎزﺗﺎب دهﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻌﺮهﺎ ﻧﻤﺎد ﺷﻮر و ﻣﻘﺎوﻣﺖ زﻧﺪاﻧﻴﺎن در دهﻪ ﯼ‬
‫ﺷﺼﺖ ﻳﻌﻨﯽ ﺳﻴﺎهﺘﺮﻳﻦ دهﻪ ﯼ ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻌﺎﺻﺮ اﻳﺮان اﺳﺖ‪ .‬اﻣﻴﺪوارم ﮐﻪ در ﺁﻳﻨﺪﻩ اﯼ ﻧﻪ‬
‫ﭼﻨﺪان دور‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﯼ ﮐﺎﻣﻞ از اﻳﻦ دﺳﺘﻪ اﺷﻌﺎر را ﮐﻪ در ﺣﺎﻓﻈﻪ داﺷﺘﻪ ام‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﭼﺎپ ﺑﺴﭙﺎرم‪.‬‬
‫‪١٥‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫‪٧‬‬
‫اﻣﻴﺪوارم ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﺎم ﺷﺎن ﺑﻌﻨﻮان ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﯼ ﮐﺘﺎب هﺎﯼ ﺧﺎﻃﺮات زﻧﺪان هﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ در اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺑﺮدﻩ ﺷﺪﻩ و ﮔﻔﺘﻪ هﺎﻳﺸﺎن‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺨﻮاهﻴﻢ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻌﻨﻮان اﺳﻨﺎد ﺗﺎرﻳﺨﯽ‬
‫ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ و ﮐﻨﮑﺎش ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬از ﻣﻦ رﻧﺠﻴﺪﻩ ﻧﺸﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﺮا اﻳﻦ ﺟﺎ و ﺁن ﺟﺎ ﺑﻪ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ هﺎﻳﺸﺎن ﭼﻮن و ﭼﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻳﺎ از ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻄﻠﺐ هﺎﻳﯽ "ﺧﻼف واﻗﻌﻴﺖ" ﻳﺎد‬
‫ﮐﺮدﻩ ام‪ .‬هﺪف ﻣﻦ در اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ‪ ،‬هﺮﮔﺰ ﺑﺮﺧﻮرد ﺷﺨﺼﯽ و ﮔﺮوهﯽ ﺑﺎ ﮐﺴﯽ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ‬
‫ﺷﮏ در ﺻﺪاﻗﺖ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﻋﮑﺲ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﮐﻮﺷﺶ ﻣﻦ ﺑﺮ ﺁن ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫از داورﯼ هﺎﯼ ﺻﺮﻓﺎً اﺧﻼﻗﯽ ﺑﻪ دور ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬در اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻴﺶ از هﻤﻪ‪ ،‬ﺧﺎﻃﺮات‬
‫دﮐﺘﺮ ﻏﻔﺎرﯼ ﻣﻮرد ﻧﻘﺪ و ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ ﻋﻤﻴﻘﺎً ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﻋﻼﻗﻤﻨﺪم‬
‫و ﺻﻤﻴﻤﺎﻧﻪ دوﺳﺘﺶ دارم‪.‬‬
‫ﺗﻼش ﮐﺮدﻩ ام ﺗﺎ ﺁن ﺟﺎ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﺼﻮﻳﺮﯼ واﻗﻌﯽ از ﺧﻮدم اراﺋﻪ دادﻩ و اﮔﺮ ﺟﺎﻳﯽ‬
‫ﻧﻘﻄﻪ ﺿﻌﻔﯽ داﺷﺘﻪ ام ﺗﺎ ﺣﺪ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻴﺎن ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً ﺿﻌﻒ هﺎﯼ زﻳﺎدﯼ از ﻣﻦ‬
‫ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ ﻣﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ادﻋﺎﻳﯽ ﻧﺪارم ﺟﺰ ﺁن ﮐﻪ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻩ ام ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﮐﻪ در ﻳﮑﯽ از‬
‫ﺳﻴﺎهﺘﺮﻳﻦ ﺑﺮهﻪ هﺎﯼ ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻴﻬﻨﻤﺎن ﺗﻼش ﮐﺮدﻩ ﺑﺎ هﻤﻪ ﯼ ﺿﻌﻒ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ دارد اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻗﯽ‬
‫ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﺗﺎ ﺣﺪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﯽ اش در راﻩ دﻓﺎع از ارزش هﺎﯼ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﮑﻮﺷﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ هﻴﭻ ﭼﻴﺰﯼ‬
‫ﺑﻴﺶ از ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ روﻣﻦ روﻻن در ﻣﻘﺪﻣﻪ ﯼ ژان ﮐﺮﻳﺴﺘﻒ ﺁوردﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﻣﻘﺼﻮد ﻣﺮا‬
‫از ﻧﻮﺷﺘﻦ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺑﻴﺎن ﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻣﻦ ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺑﺎر ﻧﺴﻠﯽ را ﻧﻮﺷﺘﻪ ام ﮐﻪ رو ﺑﻪ زوال ﻣﯽ رود‪ .‬هﻴﭻ‬
‫ﻧﺨﻮاﺳﺘﻢ از ﻣﻌﺎﻳﺐ و ﻓﻀﺎﻳﻠﺶ‪ ،‬از اﻧﺪوﻩ ﺳﻨﮕﻴﻦ و از ﻏﺮور ﺳﺮدرﮔﻢ اش‪ ،‬از‬
‫ﺗﻼش هﺎﯼ ﭘﻬﻠﻮاﻧﯽ و از درﻣﺎﻧﺪﮔﯽ هﺎﻳﺶ زﻳﺮ ﺑﺎر ﺧﺮدﮐﻨﻨﺪﻩ ﯼ ﻳﮏ وﻇﻴﻔﻪ ﯼ‬
‫ﻓﻮق اﻧﺴﺎﻧﯽ ﭼﻴﺰﯼ ﭘﻨﻬﺎن ﮐﻨﻢ‪...‬‬

‫‪٨‬‬
‫ﺟﺎ دارد از ﺗﻤﺎﻣﯽ دوﺳﺘﺎن ﮔﺮاﻣﯽ ﮐﻪ در زﻣﻴﻨﻪ هﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ در ﻣﺮاﺣﻞ‬
‫وﻳﺮاﻳﺶ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺧﻮاﻧﯽ ﻣﺘﻦ‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪ ﺑﻨﺪﯼ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﯽ ﺻﻔﺤﻪ هﺎ و ﺟﻠﺪ ﮐﺘﺎب و ﻟﻴﺘﻮﮔﺮاﻓﯽ و‬
‫ﭼﺎپ‪ ،‬ﻣﺮا در ﺑﻪ ﻓﺮﺟﺎم رﺳﺎﻧﺪن اﻳﻦ ﻣﻬﻢ ﻳﺎرﯼ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺎﺳﮕﺰارﯼ ﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫در ﺧﺎﺗﻤﻪ ﺑﺎﻳﺪ از هﻤﺴﺮ و ﻓﺮزﻧﺪم ﺗﺸﮑﺮ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺑﺮدﺑﺎرﯼ و هﻤﮑﺎرﯼ اﻳﺸﺎن ﻧﺒﻮد‪،‬‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻦ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺑﺮ ﻣﻦ ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮارﺗﺮ ﻣﯽ ﺁﻣﺪ‪.‬‬
‫اﻳﺮج ﻣﺼﺪاﻗﯽ‬
‫اﺳﺘﮑﻬﻠﻢ‬
‫ﺑﻬﺎر ‪ ١٣٨٣‬ﺧﻮرﺷﻴﺪﯼ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ٢٠٠۴‬ﻣﻴﻼدﯼ‬
‫‪irajmesdaghi@yahoo.com‬‬
‫دﯼﻣﺎﻩ ‪ -١٣۶٠‬دﯼﻣﺎﻩ ‪١٣۶٢‬‬

‫اوﻳﻦ ‪ -‬ﮔﻮهﺮدﺷﺖ‬
 ‫ﮐﺎﺑﻮس دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ‬
‫اوج ﺑﯽ رﺣﻤﯽ در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻌﺎﺻﺮ؛ ﻓﺮﻣﺎن رﺳﻤﯽ ﺷﮑﻨﺠﻪ؛ ﻗﺘﻞ و ﮐﺸﺘﺎر و‪...‬‬

‫ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ دل ﻣﻦ‬
‫زﻧﺪﮔﯽ ﻧﺎﻣﻪ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﻟﺒﺶ دوﺧﺘﻪ اﻧﺪ‬
‫زﻧﺪﻩ اش ﺳﻮﺧﺘﻪ اﻧﺪ‬
‫و ﺑﻪ دارش زدﻩ اﻧﺪ‬

‫ﻩ ‪ .‬ا ﺳﺎﻳﻪ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٠‬‬
‫‪١‬‬
‫ﭼﻨﺪ ﻣﺎهﯽ از ﺳﺮﮐﻮب ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﯼ ﭘﺲ از ‪ ٣٠‬ﺧﺮداد ‪ ۶٠‬ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﺷﺎﻋﻪ و ﺑﺴﻂ‬
‫ﺷﻴﻮﻩ هﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺳﺮﮐﻮب‪ ،‬ﭼﻬﺮﻩ ﯼ اﻳﺮان دﻳﮕﺮﮔﻮن ﮔﺸﺘﻪ و ﺁداب و ﺳﻨﻦ ارﺗﺠﺎﻋﯽ‬
‫ﻣﺬهﺒﯽ‪ ،‬ﭼﻮﻧﺎن ﭘﺮدﻩ و روﭘﻮﺷﯽ ﺳﻴﺎﻩ‪ ،‬ﮐﺸﻮرﯼ را ﮐﻪ هﻨﻮز روزﮔﺎرﯼ ﭼﻨﺪ از ﺷﺎدﯼ و‬
‫ﺳﺮورش ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬در اﻧﺪوﻩ و ﻣﺎﺗﻤﯽ ﺑﺰرگ ﻓﺮو ﺑﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﮐﻮﭼﻪ هﺎ و ﺧﻴﺎﺑﺎن هﺎ را‬
‫ﺳﮑﻮت و ﺣﺰﻧﯽ ﻋﻤﻴﻖ ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻓﻀﺎﯼ ﺳﻨﮕﻴﻦ و ﺗﻠﺦ‪ ،‬ﻧﻔﺲ ﮐﺸﻴﺪن را دﺷﻮار و‬
‫دﺷﻮارﺗﺮ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬اﺧﺒﺎر ﺗﮑﺎن دهﻨﺪﻩ و ﮔﺎﻩ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮر اﻋﺪام هﺎﯼ دﺳﺖ ﺟﻤﻌﯽ ﺟﻮاﻧﺎن‬
‫و ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن و ﻋﺒﻮر ﮔﺎﻩ و ﺑﯽ ﮔﺎﻩ ﮐﺎرﻧﺎوال ﺟﻨﺎزﻩ ﯼ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﺟﻨﮓ در ﺷﻬﺮهﺎ‪ ،‬ﺷﻮق‬
‫زﻳﺴﺘﻦ و اﻣﻴﺪ را در ﺁدﻣﯽ ﻣﯽ ﮐُﺸﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺗﺎرﻳﺦ از "دادﮔﺎﻩ ﺷﺮﻋﯽ" اﯼ ﮐﻪ در ﺳﺎل ‪ ١٢٧٣‬ﻣﻴﻼدﯼ در ﻳﮏ ﺟﻠﺴﻪ ﯼ ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ در‬
‫ﺷﻬﺮ وﻳﺘﺮﺑﻮ‪ ،١‬ﺣﮑﻢ زﻧﺪﻩ ﺳﻮزﯼ ﺑﻴﺶ از دوﻳﺴﺖ ﺗﻦ را ﺻﺎدر ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﺎﺟﻌﻪ ﻳﺎد‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪" ،‬دادﮔﺎﻩ هﺎﯼ ﺷﺮع" ﺧﻤﻴﻨﯽ ‪ ٧٠٠‬ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺑﺎرهﺎ ﺑﻪ اﺑﻌﺎدﯼ ﺑﻴﺶ از ﺁن دﺳﺖ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻟﺒﺎس هﺎﯼ رﻧﮕﺎرﻧﮓ ﺑﺎ زور ﺳﺮﻧﻴﺰﻩ و ﭼﻤﺎق و ﺗﮑﻔﻴﺮ از ﻓﻀﺎﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ رﺧﺖ ﺑﺮ‬
‫ﺑﺴﺘﻪ و رﻧﮓ هﺎ ﺧﺎﻣﻮﺷﯽ ﮔﺰﻳﺪﻩ و ﺗﻴﺮﮔﯽ و ﮐﺪورت ﻣﺴﻠﻂ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬دﻳﮕﺮ ﺗﺮاﻧﻪ اﯼ در‬
‫ﺧﻴﺎﺑﺎن هﺎ زﻣﺰﻣﻪ ﻧﻤﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﻮﺣﻪ هﺎﯼ ﮔﻮش ﺧﺮاش و ﺷﻴﻮن هﺎﯼ ﻋﺰادارﯼ‪ ،‬ﭼﻬﺮﻩ ﯼ‬
‫ﺷﻬﺮهﺎﯼ ﻣﻴﻬﻦ را درهﻢ ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬اﺟﺘﻤﺎع ﻣﺮدم ﺗﻨﻬﺎ در ﺁﻳﻴﻦ هﺎﯼ ﻣﺬهﺒﯽ و ﻋﺰادارﯼ‬
‫دﻳﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﺁن هﻢ ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﺣﺰن اﻧﮕﻴﺰ و ﻏﻢ ﺁﻟﻮد‪ ،‬ﺷﻴﻮن ﮐﻨﺎن و ﺑﺮ ﺳﺮ زﻧﺎن‪ ،‬در‬
‫ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﺮگ ﻋﺰﻳﺰاﻧﺸﺎن ﻣﻮﻳﻪ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ از ﻣﺮدم و‬
‫ﺷﻬﺮهﺎﯼ اﻳﺮانِ ﺁن روزهﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﮕﺎﻩ هﺎ دﻳﮕﺮ ﮔﺮﻣﺎ و ﻃﺮاواﺗﯽ را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺣﻤﻞ ﻧﻤﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫هﺮ ﮐﺲ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ”رﻳﮕﯽ ﺑﻪ ﮐﻔﺶ” داﺷﺖ‪ ،‬از ﺗﺮس اﻳﻦ ﮐﻪ ﻣﺒﺎدا‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮد ﺧﻮد را از هﻤﻪ ﭼﻴﺰ و هﻤﻪ ﮐﺲ ﭘﻨﻬﺎن دارد ﺗﺎ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ‬
‫ﻧﺎﻣﺤﺮﻣﺎن ﻧﻴﺎﻳﺪ‪ .‬ﻧﻬﺎﻳﺖ دﻗﺖ در ﻧﺤﻮﻩ و ﻧﻮع ﭘﻮﺷﺶ ﺑﻪ ﺧﺮج ﻣﯽ داد ﺗﺎ ﻣﺒﺎدا ﻧﻈﺮ ﻣﺄﻣﻮرﯼ‬
‫را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﮐﻨﺪ‪ .‬در ﻳﮏ ﮐﻼم‪ :‬ﺑﺎﻳﺪ ﻃﻮرﯼ واﻧﻤﻮد ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ از ﺧﺎﻃﺮهﺎ و ﻳﺎدهﺎ‬
‫زدودﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎور ﻧﮑﺮدﻧﯽ ﻣﯽ ﻧﻤﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﮔﺎﻩ ﺟﻨﺎزﻩ ﯼ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن را ﻧﻴﺰ از ﺧﺎﮎ ﺑﻴﺮون ﮐﺸﻴﺪﻩ و در‬
‫ﺷﻬﺮهﺎ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﯽ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و ﻳﺎ در ﭘﺸﺖ ﺧﺎﻧﻪ واﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎن رهﺎ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﮔﻮﻳﯽ در ﺗﻮﻧﻞ‬
‫زﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﺘﺎﺑﯽ ﻋﻈﻴﻢ ﺑﻪ ‪ ۴٠٠‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﻴﻼد ﻣﺴﻴﺢ ﭘﺮﺗﺎب ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ‬
‫"ﮐﺮﺋﻮن"‪ ،‬ﺣﺎﮐﻢ ﺁﺗﻦ‪ ،‬از دﻓﻦ ﺟﺴﺪ ﭘﻮﻟﻮﻧﻴﮑﺲ ﺑﺮادر ﺁﻧﺘﻴﮕﻮﻧﻪ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺮدم دﻳﮕﺮ هﻮاﯼ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺎﻳﺪارﯼ و ﺑﺮدﺑﺎرﯼ ﺷﺎن ﺳﺮاﻧﺠﺎم در ﻧﺒﺮدﯼ‬
‫ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮ درهﻢ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬دﻳﺮﯼ ﻧﭙﺎﻳﻴﺪ ﮐﻪ ﺧﻤﻴﻨﯽ از اﻳﺮان ﮐﺸﻮرﯼ ﺳﺎﺧﺖ ﮐﻪ دﻟﺨﻮاﻩ او‬
‫و دﺳﺘﮕﺎﻩ ﻣﺬهﺒﯽ اش ﺑﻮد‪ .‬دﺳﺘﮕﺎهﯽ ﮐﻪ ﻗﺮن هﺎ در ﺁرزوﯼ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁوردن ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﯽ‬

‫‪ Viterbo 1‬ﺷﻬﺮﯼ ﮐﻮﭼﮏ در ﺷﻤﺎلﺷﺮﻗﯽ رم ﮐﻪ در ﻗﺮن ﺱﻴﺰدهﻢ ﻣﻴﻼدﯼ ﻳﮑﯽ از ﺁﺑﺎدﺕﺮﻳﻦ و در ﻋﻴﻦ ﺣ ﺎل ﻣ ﺮدم‬
‫ﺁن از ﺝﻨﮕﺠﻮﺕﺮﻳﻦ ﻣﺮدﻣﺎن ﺷﻬﺮهﺎﯼ اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪٢١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮد‪ .‬ﺧﻤﻴﻨﯽ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺴﺖ از ﭘﻴﺮوزﯼ‪ ،‬ﭼﻮن دﻳﻮﯼ ﺳﻴﺎﻩ ﺗﻨﻮرﻩ ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪ و ﺑﻪ ﭘﻴﺶ‬
‫ﻣﯽ ﺗﺎﺧﺖ‪ .‬ﺁن ﭼﻪ ﺁﻧﺎن ﺑﻪ دﻧﺒﺎﻟﺶ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻠﺘﯽ ﺑﻮد ﺗﺮﺳﺎن از ﻗﺪرت ﻓﺎﺋﻘﻪ ﯼ ﺧﺪا و‬
‫ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﺎﻧﺶ در روﯼ زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻧﺎﺗﻮان و درﻣﺎﻧﺪﻩ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻣﻄﻴﻊ ارادﻩ و اواﻣﺮ ﺁﻧﺎن‪.‬‬
‫ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﺎرهﺎ اﻋﻼم ﻣﯽ داﺷﺖ‪ :‬ﻣﺎ ﻣﺄﻣﻮر ﺑﻪ ﺗﺄﺳﻴﺲ و راﻩ اﻧﺪازﯼ ﺳﻴﺴﺘﻤﯽ هﺴﺘﻴﻢ ﮐﻪ‬
‫رﺳﻮل اﷲ و دﻳﮕﺮان از اﺟﺮاﯼ ﺁن ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﺧﻤﻴﻨﯽ اﻳﻦ را ﭼﻮﻧﺎن رﺳﺎﻟﺖ و ﻓﺮﻳﻀﻪ اﯼ‬
‫ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺧﻮد و ﻧﻈﺎم ﻗﺮون وﺳﻄﺎﻳﯽ اش ﻣﯽ داﻧﺴﺖ‪.‬‬

‫‪٢‬‬
‫در ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﯽ‪ ،‬ﺣﻮاﻟﯽ ﻏﺮوب ﻳﮏ روز زﻣﺴﺘﺎﻧﯽ در دﯼ ﻣﺎﻩ ‪ ،۶٠‬ﺑﻪ دﮐﻪ ﯼ اﻣﻴﺮ‬
‫ﮐﺮﻳﻤﯽ ﻳﮑﯽ از دوﺳﺘﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﺻﻤﻴﻤﯽ ام ﮐﻪ ﻣﺤﻞ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ ﺑﭽﻪ هﺎ ﺑﻮد‪ ،‬رﻓﺘﻢ‪ .‬دﮐﻪ‬
‫را ﺑﺴﺘﻪ دﻳﺪم‪ .‬ﻧﮕﺎهﯽ ﺑﻪ داﺧﻞ دﮐﻪ اﻧﺪاﺧﺘﻢ‪ .‬هﻤﻪ ﭼﻴﺰ درهﻢ رﻳﺨﺘﻪ ﺑﻮد و ﻳﮑﯽ‪ -‬دو‬
‫ﺷﻴﺸﻪ ﯼ ﮐﻨﺎرﯼ هﻢ ﺷﮑﺴﺘﻪ‪ .‬ﺑﺎد ﺳﺮدﯼ ﻣﯽ وزﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﻴﺪ دﮐﻪ ﻣﻮرد ﺣﻤﻠﻪ‬
‫ﻧﻴﺮوهﺎﯼ رژﻳﻢ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﻮدم ﮐﻪ اﻣﻴﺮ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ ذهﻨﯽ ام اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺁﻳﺎ او ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ و ﻳﺎ ﮐﺴﺎن دﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺰ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ؟‬
‫ﺑﻴﺶ از هﻤﻪ ﺑﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻋﺒﺎس ﺁﺑﺎدﯼ ﺑﻮدم ﮐﻪ در ادارﻩ ﯼ دﮐﻪ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﺗﺮ ﺑﻪ اﻣﻴﺮ ﮐﻤﮏ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮد و ﺣﺎﻻ ﮔﺎهﯽ وﻗﺖ هﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﺎﯼ ﺧﻮاب از ﺁن ﺟﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬زﻣﺎن ﺣﻤﻠﻪ‬
‫و دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ اﻣﻴﺮ ﭼﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ؟ اﺣﺴﺎس ﻋﺠﻴﺒﯽ ﺑﻪ ﻣﻦ دﺳﺖ داد‪ .‬دﻧﻴﺎ در‬
‫ﻧﻈﺮم ﺗﻴﺮﻩ و ﺗﺎر ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﻗﺪم از ﻗﺪم ﺑﺮدارم‬
‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ‬
‫ﺻﺪاﯼ ﭘﺎﻳﻢ از اﻧﮑﺎر راﻩ ﺑﺮ ﻣﯽ ﺧﺎﺳﺖ‬
‫‪٢‬‬
‫و ﻳﺄﺳﻢ از ﺻﺒﻮرﯼ روﺣﻢ وﺳﻴﻊ ﺗﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‬
‫ﭼﻴﺰﯼ در ﻣﻦ ﻓﺮﻳﺎد ﻣﯽ زد‪ :‬هﻤﻪ ﯼ ﭼﻴﺰهﺎﻳﯽ را ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ از دﺳﺖ دهﻢ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺎﭘﻴﺶ‬
‫دادﻩ ام‪.‬‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺳﺮﭘﺎ ﻧﮕﺎﻩ داﺷﺘﻦ دﮐﻪ‪ ،‬ﻣﺪﺗﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻗﺴﺎط ﺑﺪهﯽ هﺎﯼ اﻣﻴﺮ را ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﯽ ﮐﺮدم و‬
‫از ﺁن ﺟﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻧﺒﺎر‪ ،‬ﺟﺎﯼ ﺧﻮاب‪ ،‬ﻧﺸﺴﺖ‪ ،‬اﺳﺘﺮاﺣﺖ و‪ ...‬ﺑﻄﻮر وﺳﻴﻌﯽ اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ در ﺁن روزﮔﺎر ﺑﯽ ﺳﺎﻣﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻣﺎﻟﯽ ﻣﺸﮑﻠﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻢ و اﻳﻦ ﺧﻮد‬
‫ﻣﻮهﺒﺘﯽ ﺑﺰرگ ﺑﻮد‪ .‬در ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﮐﻪ در هﺮ ﮔﻮﺷﻪ و ﮐﻨﺎرﯼ‪ ،‬ﺁزادﯼ ﺧﻮاهﺎن را ﺷﮑﻨﺠﻪ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و در ﺁﺗﺶِ اﻧﺘﻘﺎمِ ﺟﻨﻮﻧﯽ ﮐﻮر ﻣﯽ ﺳﻮزاﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬در دوراﻧﯽ ﮐﻪ ﻳﮏ ﺷﺐ ﭘﻨﺎﻩ دادن ﺑﻪ‬
‫ﺁزادﻩ اﯼ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﯼ ﺟﺎن ﺗﻤﺎم ﺷﻮد و ﻟﺨﺘﯽ ﺁﺳﺎﻳﻴﺪنِ رزﻣﻨﺪﻩ اﯼ در ﻣﺤﻠﯽ‪،‬‬
‫ﺧﻄﺮﺧﻴﺰ و زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺮ ﺑﺎد دﻩ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻴﻠﯽ هﺎ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﯽ دادﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺟﺎن و ﻣﺎل ﺧﻮد‬

‫‪ 2‬ﻓ ﺮوغ ﻓﺮﺥ ﺰاد‪ (١٣١٣-١٣۴۶) .‬ﺷ ﺎﻋﺮ‪ ،‬ﻣ ﺴﺘﻨﺪﺱﺎز‪ .‬از ﻣﻬ ﻢﺕ ﺮﻳﻦ ﺁﺛ ﺎر او ﻣﺠﻤﻮﻋ ﻪ ﺷ ﻌﺮهﺎﻳﯽ اﺱ ﺖ ﺑ ﺎ ﻧ ﺎمه ﺎﯼ ‪،‬‬
‫اﺱﻴﺮ‪ ،‬ﻋﺼﻴﺎن‪ ،‬دﻳﻮار‪ ،‬ﺕﻮﻟﺪﯼ دﻳﮕﺮ و اﻳﻤﺎن ﺑﻴﺎورﻳﻢ ﺑﻪ ﺁﻏﺎز ﻓﺼﻞ ﺱﺮد‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٢‬‬
‫و ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﺷﺎن ﺑﺎزﯼ ﻧﮑﻨﻨﺪ واز دﺳﺖ زدن ﺑﻪ ﺁﺗﺶ ﺑﭙﺮهﻴﺰﻧﺪ‪ .‬از هﻤﻴﻦ روﯼ ﺑﺮﭘﺎ ﺑﻮدن‬
‫دﮐﻪ ﯼ اﻣﻴﺮ)ﻏﺬاﯼ ﺳﺤﺮ( و اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ هﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ از ﺁن‪ ،‬ﺣﻴﺎﺗﯽ ﺟﻠﻮﻩ ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫در ﻣﺎﻩ هﺎﯼ اول ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ ،۶٠‬ﺑﭽﻪ هﺎ ﺣﺘﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺁن ﮐﻪ ﻧﺸﺎن‬
‫دهﻨﺪ ﺷﺎﻏﻞ هﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﻋﺎدﯼ ﻣﺸﻐﻮﻟﻨﺪ‪ ،‬ﺁدرس ﺁن ﺟﺎ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺤﻞ ﮐﺎر ﺧﻮد‬
‫ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺠﯽ هﺎ ﺑﺎرهﺎ رﻓﺖ وﺁﻣﺪهﺎﯼ ﻣﺸﮑﻮﮐﯽ ﺑﻪ ﺁن ﺟﺎ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﺑﺎر ﺗﻼش‬
‫ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﺸﺖ ﭘﻴﺶ ﺧﻮان را ﻧﻴﺰ ﻧﮕﺎﻩ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﻞ دﮐﻪ در ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺗﻬﺮان ﻧﻮ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از‬
‫ﺳﻪ راﻩ ﺗﻬﺮان ﭘﺎرس واﻗﻊ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻣﺠﺎورت در ﮐﻨﺎر ﺟﺎدﻩ ﯼ اﺻﻠﯽ‪ ،‬هﻤﻴﺸﻪ ﺧﻴﻞ‬
‫ﭘﺎﺳﺪاران از ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺁن در رﻓﺖ وﺁﻣﺪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﮔﺎﻩ ﺷﺐ هﺎ‪ ،‬ﺑﭽﻪ هﺎ زﻳﺮ ﻣﻴﺰهﺎ ﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﺘﻮ‬
‫ﭘﻮﺷﺎﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﮐﺴﯽ از ﺑﻴﺮون ﻣﺘﻮﺟﻪ ﯼ ﺣﻀﻮرﺷﺎن در دﮐﻪ ﻧﺸﻮد‪ .‬ﻃﯽ‬
‫دﻳﺪارﯼ ﮐﻪ ﭼﻨﺪ روز ﻗﺒﻞ از واﻗﻌﻪ ﺑﺎ اﻣﻴﺮ داﺷﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ هﺎﯼ‬
‫ﻣﺘﻌﺪد‪ ،‬دﮐﻪ ﻟﻮ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ و دﻳﺮ ﻳﺎ زود ﻣﻮرد ﺣﻤﻠﻪ ﯼ ﭘﺎﺳﺪاران ﻗﺮار ﺧﻮاهﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺧﻄﺮ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﺑﭽﻪ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁن ﺟﺎ رﻓﺖ و ﺁﻣﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽ رود و ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ او ﻧﻴﺰ ﺁن ﺟﺎ را ﺗﺮﮎ ﮐﺮدﻩ و دﮐﻪ را ﺗﻌﻄﻴﻞ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻣﻴﺮ ﺑﺎ ﺁوردن دﻻﻳﻠﯽ‪ ،‬از اﻧﺠﺎم‬
‫ﺁن ﺳﺮ ﺑﺎز ﻣﯽ زد‪ .‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺟﻼل ﮐﺰازﯼ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و دﮐﻪ را‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺤﻞ ﮐﺎرش ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺧﻮاهﺪ ﮐﺮد و در ﺻﻮرت ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﭘﺎﺳﺪاران و ﺑﺮﭘﺎ ﻧﺒﻮدن‬
‫دﮐﻪ‪ ،‬ﺟﻼل را ﺑﻪ زﻳﺮ ﻓﺸﺎر ﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﺟﻼل ﻳﮏ ﺑﺎر ﻧﻴﺰ در ﻣﺮدادﻣﺎﻩ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و ﻣﺪﺗﯽ را در ﮐﻤﻴﺘﻪ ﯼ ﭘﻞ روﻣﯽ ﺑﻪ ﺳﺮ‬
‫ﺑﺮدﻩ ﺑﻮد و اﺗﻔﺎﻗﺎً ﺁن دﻓﻌﻪ ﻧﻴﺰ ﺁدرس دﮐﻪ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺤﻞ ﮐﺎرش دادﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺳﻌﯽ ﮐﺮدم‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺟﺪﻳﺪ را ﺑﺮاﯼ اﻣﻴﺮ روﺷﻦ ﮐﻨﻢ وﻟﯽ ﻣﻮﻓﻖ ﻧﺸﺪم‪ .‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﺎﻃﻔﯽ در ﺑﻴﻦ ﺑﻮد و در‬
‫اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻳﮏ ﭘﺎﯼ ﺧﻮدم ﻧﻴﺰ ﮔﻴﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﮔﻔﺘﻢ ﮐﻪ دﻳﮕﺮ ﺗﺤﺖ هﻴﭻ‬
‫ﻋﻨﻮاﻧﯽ‪ ،‬ﮐﺴﯽ را ﺑﻪ ﺁن ﺟﺎ راﻩ ﻧﺪهﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺁن ﻣﯽ رود ﮐﻪ دﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻧﻴﺮوهﺎﯼ اﻣﻨﻴﺘﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺄﮐﻴﺪ ﮐﺮدم ﮐﻪ رﻋﺎﻳﺖ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺣﺘﺎ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ دﻟﮕﻴﺮ ﺷﺪن‬
‫ﺑﭽﻪ هﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ارزد‪ .‬ﺁن روز رﻓﺘﻪ ﺑﻮدم ﺑﺒﻴﻨﻢ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ ﺑﻪ ﺗﻮﺻﻴﻪ هﺎﻳﻢ ﻋﻤﻞ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ و‬
‫در ﺿﻤﻦ ﻗﺎﻃﻌﺎﻧﻪ ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺗﻌﻄﻴﻠﯽ ﺁن ﺟﺎ ﺷﻮم ﮐﻪ ﺑﺎ ﺁن ﺻﺤﻨﻪ هﺎ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪم‪.‬‬
‫ﭼﻨﺪ هﻔﺘﻪ ﻗﺒﻞ از دﻳﺪار ﺑﺎ اﻣﻴﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺎﻏﯽ در ﮐﺮج ﮐﻪ ﭘﻴﺶ ﺗﺮ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر ﺑﻪ ﺁن ﺟﺎ رﺟﻮع‬
‫ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬رﻓﺘﻢ وﻟﯽ ﮐﺴﯽ را ﺁن ﺟﺎ ﻧﻴﺎﻓﺘﻢ و ﺳﺮاﺳﻴﻤﻪ‪ ،‬ﭘﻴﺶ از ﺁن ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﻣﺮا ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ ،‬از‬
‫ﺁن ﺟﺎ دور ﺷﺪم‪ .‬ﭼﻨﺪ روز ﻗﺒﻞ از دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ام‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﺳﻬﺮاب ﮐﻪ در واﻗﻊ زﻳﺮزﻣﻴﻦِ‬
‫ﺧﺎﻧﻪ اﯼ در ﺣﻮاﻟﯽ ﻣﻴﺪان ﺗﺴﻠﻴﺤﺎت ﺑﻮد‪ ،‬رﻓﺘﻢ‪ .‬او را ﻧﻴﺎﻓﺘﻢ‪ ،‬ﻧﮕﺮان ﺷﺪم‪ .‬ﺻﺎﺣﺐ ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬در‬
‫ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﺮز ﻣﺸﮑﻮﮐﯽ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬از اﻳﻦ ﺟﺎ رﻓﺘﻪ‪ .‬ﭼﻨﺪ روز ﭘﻴﺶ از‬
‫ﻃﺮف ﮐﻤﻴﺘﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎﻟﺶ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺧﺎﻧﻪ را ﺗﺮﮎ ﮐﺮدﻩ و از ﻣﺤﻞ ﻓﺮار ﮐﺮدم‪.‬‬
‫ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻢ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺣﺴﺎم‪ ،‬ﻧﺎدر‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻴﻦ و دﻳﮕﺮ ﺑﭽﻪ هﺎ ﭼﻪ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ؟ از‬
‫ﺑﻬﺮام ﮐﺮﻳﻤﯽ و ﺧﻴﻠﯽ هﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﺧﺒﺮﯼ ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ .‬ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻢ زﻧﺪﻩ اﻧﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ؟‬
‫‪٢٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺑﻌﺪ از دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ام در ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃﻢ ﺑﺎ هﻤﻪ ﯼ ﺁن هﺎ ﻗﻄﻊ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻢ ﺣﺴﻴﻦ‬
‫ﺟﻬﺎﻧﮕﻴﺮﯼ در ﺗﻈﺎهﺮات روز ﭘﻨﺞ ﻣﻬﺮ‪ ،‬در ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻣﺼﺪق)وﻟﯽ ﻋﺼﺮ ﻓﻌﻠﯽ( ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮداﯼ هﻤﺎن روز‪ ،‬ﺻﺒﺢ زود‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺷﺎن رﻓﺘﻢ و ﻣﺪارﮎ و ﭘﻮﻟﯽ را ﮐﻪ ﺁن ﺟﺎ‬
‫داﺷﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺮداﺷﺘﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺧﺮوج از ﺧﺎﻧﻪ و رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﻴﺪان هﻔﺖ ﺣﻮض‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ دﺧﺘﺮﻋﻤﻪ ام‬
‫ﮐﻪ ﺣﺰب اﻟﻠﻬﯽ ﺑﻮد‪ ،‬ﻟﻮ رﻓﺘﻪ و دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪم‪ .‬ﭘﺲ از ﻣﺪﺗﯽ ﺑﺎ ﺧﻮش ﺷﺎﻧﺴﯽ ﺗﻤﺎم و ﺗﻼش‬
‫دوﺳﺘﺎﻧﻢ ﺁزاد ﺷﺪم‪ .‬ﺁﺧﺮﻳﻦ دﻳﺪارم ﺑﺎ ﺟﻼل ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻳﮏ هﻔﺘﻪ ﻗﺒﻞ از دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ اش‬
‫ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺸﺖ‪ .‬اﺣﺴﺎس ﮐﺮدم ﺣﻠﻘﻪ ﯼ ﻣﺤﺎﺻﺮﻩ ﯼ رژﻳﻢ ﺗﻨﮓ ﺗﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻢ‬
‫دﺳﺖ ﺷﺎن ﺑﻪ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺟﻤﺸﻴﺪﯼ رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ ﻳﺎ ﻧﻪ؟ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ را هﻢ ﻳﮏ هﻔﺘﻪ ﻗﺒﻞ دﻳﺪﻩ ﺑﻮدم‬
‫و ﺳﺮ ﻗﺮارِ ﺑﻌﺪﯼ ﻣﺎن ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻏﻤﯽ ﺟﺎن ﮐﺎﻩ ﺳﺮاﺳﺮ وﺟﻮدم را اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪٣‬‬
‫ﺧﻤﻴﻨﯽ و ﭘﻴﺮواﻧﺶ ﭘﯽ درﭘﯽ ﻓﺮﻣﺎن ﻗﺘﻞ و ﮐﺸﺘﺎر و ﺧﻮﻧﺮﻳﺰﯼ و ﺟﺎﺳﻮﺳﯽ دادﻩ و ﺑﺪان‬
‫ﻣﺒﺎهﺎت ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬هﺮﭼﻨﺪ ﺗﺎرﻳﺦ از اﻳﻦ ﺻﺤﻨﻪ هﺎ ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در دوران ﺑﺮﺑﺮﻳﺖ‪ ،‬ﻗﺮون‬
‫وﺳﻄﺎ و اﺳﺘﻴﻼﯼ ﮐﻠﻴﺴﺎ و اﻧﮑﻴﺰﻳﺴﻴﻮن ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻪ ﻳﺎد دارد‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﻌﻴﺪ ﻣﯽ داﻧﻢ ﮐﻪ در ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫ﻣﻌﺎﺻﺮ‪ ،‬رهﺒﺮانِ ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﻣﺬهﺒﯽ و ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻗﻀﺎﻳﯽ رژﻳﻤﯽ‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﯽ ﻣﺤﺎﺑﺎ‪ ،‬از ﻗﺘﻞ‬
‫و ﮐﺸﺘﺎر و ﺟﻨﺎﻳﺖ ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﺁوردﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺧﻤﻴﻨﯽ "ﻳﻮم اﷲ" را ﻧﻴﺰ روز ﻣﺮگ و‬
‫ﻧﺎﺑﻮدﯼ و ﻧﻴﺴﺘﯽ ﻣﯽ داﻧﺴﺖ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ﻣﺮگ را ﺗﺒﻠﻴﻎ ﮐﺮدﻩ و ﭘﺎس‬
‫ﻣﯽ داﺷﺖ‪ .‬او در ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ اش ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ "هﻔﺘﻪ وﺣﺪت"‪ ،٣‬در ﺳﺎل ‪ ۶٠‬ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﻳﻮم اﷲ واﻗﻌﯽ روزﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻣﻴﺮاﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم‪ ،‬ﺷﻤﺸﻴﺮش را ﮐﺸﻴﺪ و‬
‫ﺧﻮارج را از اول ﺗﺎ ﺑﻪ ﺁﺧﺮ درو ﮐﺮد و ﺗﻤﺎم ﺷﺎن را ﮐﺸﺖ! اﻳﺎم اﷲ روزهﺎﻳﯽ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﺒﺎرﮎ و ﺗﻌﺎﻟﯽ ﻳﮏ زﻟﺰﻟﻪ اﯼ وارد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ! ﻳﮏ ﺳﻴﻠﯽ را‬
‫وارد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ! ﻳﮏ ﺗﻮﻓﺎﻧﯽ را وارد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ! ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺮدم ﺷﻼق ﻣﯽ زﻧﺪ ﮐﻪ‪ ،‬ﺁدم‬
‫ﺑﺸﻮﻧﺪ! اﻣﻴﺮاﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ اﮔﺮ ﺑﻨﺎ ﺑﻮد ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ ﮐﻨﺪ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻧﻤﯽ ﮐﺸﻴﺪ ﺗﺎ ‪ ٧٠٠‬ﻧﻔﺮ‬
‫را ﻳﮏ دﻓﻌﻪ ﺑﮑﺸﺪ‪٤.‬‬
‫او ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﻳﮏ ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزﯼ ﺗﺎرﻳﺨﯽ‪ ،‬ﺗﻼش ﮐﺮد ﺧﻮد در ﺟﺎﯼ ﻋﻠﯽ ﻧﺸﺴﺘﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻧﺶ را‬
‫در زﻣﺮﻩ ﯼ ﺧﻮارج ﻗﺮار دهﺪ و از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﻧﻔﺨﻪ ﯼ ﺟﻨﺎﻳﺖ را در ﮐﺎﻟﺒﺪ ﭘﻴﺮواﻧﺶ ﺑﺪﻣﺪ‪.‬‬
‫او ﺗﺎ ﺁن ﺟﺎ ﭘﻴﺶ رﻓﺖ ﮐﻪ رﺣﻤﺖ را ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺎ ﺧﺪا داﻧﺴﺖ‪:‬‬
‫در ﺣﺒﺲ هﺎﯼ ﻣﺎ هﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻳﻦ اﺷﺨﺎص هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻔﺴﺪﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎ اﻳﻦ هﺎ‬
‫را ﻧﮑﺸﻴﻢ‪ ،‬هﺮ ﻳﮑﯽ ﺷﺎن ﮐﻪ ﺑﻴﺎﻳﺪ ﺑﻴﺮون ﻣﯽ رود ﺁدم ﻣﯽ ﮐﺸﺪ! ﺁدم ﻧﻤﯽ ﺷﻮﻧﺪ‬
‫اﻳﻦ هﺎ‪ ! ....‬ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻋﻠﻤﺎ ﭼﺮا ﻓﻘﻂ ﺳﺮاغ اﺣﮑﺎم ﻧﻤﺎز و روزﻩ ﻣﯽ روﻳﺪ؟! ﭼﺮا‬

‫‪ 3‬رژﻳﻢ ﺝﻤﻬﻮرﯼ اﺱﻼﻣﯽ‪ ،‬دوازدهﻢ رﺑﻴﻊاﻻول ﺕﺎ هﻔﺪم رﺑﻴﻊاﻻول را ﮐﻪ ﻃﺒﻖ رواﻳﺖهﺎﯼ ﺱ ﻨﯽ و ﺷ ﻴﻌﻪ روز ﻣ ﻴﻼد‬
‫پﻴﺎﻣﺒﺮ اﺱﻼم اﺱﺖ‪ ،‬هﻔﺘﻪ وﺣﺪت ﻧﺎمﮔﺬارﯼ ﮐﺮدﻩ اﺱﺖ‪.‬‬
‫‪ 4‬ﺱﺨﻨﺮاﻧﯽ ﺥﻤﻴﻨﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺱﺒﺖ هﻔﺘﻪﯼ وﺣﺪت )ﻣﻴﻼد پﻴﺎﻣﺒﺮ( ﺁذرﻣﺎﻩ ‪.١٣۶٠‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٤‬‬
‫هﯽ ﺁﻳﺎت رﺣﻤﺖ در ﻗﺮﺁن را ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻴﺪ و ﺁﻳﺎت ﻗﺘﺎل را ﻧﻤﯽ ﺧﻮاﻧﻴﺪ؟! رﺣﻤﺖ‬
‫‪٥‬‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺎ ﺧﺪاﺳﺖ!‬
‫او ﺧﻂ ﻣﺸﯽ ﺧﻮد و ﻧﻈﺎم ﻣﻮردﻋﻼﻗﻪ اش را ﺑﺎ ﺑﯽ رﺣﻤﯽ هﺮ ﭼﻪ ﺗﻤﺎم ﺗﺮ ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻣﯽ ﮐﺮد‪:‬‬
‫ﻣﺎ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاهﻴﻢ ﮐﻪ دﺳﺖ ﺑﺒﺮد‪ ،‬ﺣﺪ ﺑﺰﻧﺪ‪ ،‬رﺟﻢ ﮐﻨﺪ‪ !...‬هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ‬
‫رﺳﻮل اﷲ دﺳﺖ ﻣﯽ ﺑﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺣﺪ ﻣﯽ زد‪ ،‬رﺟﻢ ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﻳﻬﻮد ﺑﻨﯽ‬
‫‪٦‬‬
‫ﻗﺮﻳﻈﻪ را‪ ،‬ﭼﻮن ﺟﻤﺎﻋﺘﯽ ﻧﺎراﺿﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﻗﺘﻞ ﻋﺎم ﮐﺮد‪.‬‬
‫او هﻤﻪ ﯼ اﻋﻤﺎل ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن ﻋﺪل و اﻧﺼﺎف ﻣﯽ دﻳﺪ و از ﭘﻴﺮواﻧﺶ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻪ در ﺁن‬
‫ﺷﮏ ﻧﮑﻨﻨﺪ و در اﺟﺮاﯼ ﺁن ﺳﺴﺘﯽ ﺑﻪ ﺧﺮج ﻧﺪهﻨﺪ‪:‬‬
‫اﮔﺮ رﺳﻮل اﷲ ﻓﺮﻣﺎن داد ﮐﻪ ﻓﻼن ﺧﺎﻧﻪ را ﺁﺗﺶ ﺑﺰﻧﻴﺪ‪ ،‬ﻓﻼن ﻃﺎﻳﻔﻪ را از ﺑﻴﻦ‬
‫ﺑﺒﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺣﮑﻢ ﺑﻪ ﻋﺪل ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺸﺮ را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻗﺼﺎص ﺗﺄﻣﻴﻦ ﮐﺮد‪.‬‬
‫زﻳﺮا ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺗﻮدﻩ زﻳﺮ اﻳﻦ ﻗﺘﻞ ﻗﺼﺎﺻﯽ ﺧﻮاﺑﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل زﻧﺪان ﮐﺎر‬
‫درﺳﺖ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻮاﻃﻒ ﺑﭽﻪ ﮔﺎﻧﻪ را ﮐﻨﺎر ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻳﻢ ﻣﺠﺮم‬
‫اﺻﻮﻻً ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﻧﺪارد و ﺑﺎﻳﺪ او را ﮐﺸﺖ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ هﻮﻳﺖ ﺁﻧﺎن را ﺛﺎﺑﺖ ﮐﺮد و‬
‫‪٧‬‬
‫ﺑﻌﺪ ﺁن هﺎ را ﮐﺸﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻗﻀﺎﻳﯽ رژﻳﻢ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺗﺄﺳﯽ از او و ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﻗﺮﺑﺖ‪ ،‬اﻋﻼم ﻣﯽ داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ‬
‫ﻓﺮدﯼ در زﻳﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺟﺎن ﺧﻮد را از دﺳﺖ دهﺪ‪ ،‬ﮐﺴﯽ ﺿﺎﻣﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ رهﻨﻤﻮد دﺳﺖ‬
‫ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن را ﺑﺮاﯼ اﻧﺠﺎم هﺮﮔﻮﻧﻪ ﺟﻨﺎﻳﺘﯽ ﺑﺎز ﻣﯽ ﮔﺬاﺷﺖ‪:‬‬
‫ﺣﺘﺎ اﮔﺮ زﻳﺮ ﺗﻌﺰﻳﺮ ﺁن هﺎ ﺟﺎن هﻢ ﺑﺪهﻨﺪ ﮐﺴﯽ ﺿﺎﻣﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻋﻴﻦ ﻓﺘﻮاﯼ‬
‫‪٨‬‬
‫اﻣﺎم اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ هﺎ هﻤﻪ در ﺣﺎﻟﯽ اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺎد ﮐﻪ ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻗﻀﺎﻳﯽ رژﻳﻢ‪ ،‬از ﻣﺤﻤﺪﯼ ﮔﻴﻼﻧﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ‬
‫ﻣﻮﺳﻮﯼ ﺗﺒﺮﻳﺰﯼ ﮐﻪ اﻣﺮوز ﮐﻮس "اﺻﻼح ﻃﻠﺒﯽ" و "ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺪارﯼ" ﻣﯽ زﻧﺪ‪ ،‬در رادﻳﻮ و‬
‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن و روزﻧﺎﻣﻪ هﺎ‪ ،‬ﺑﺪون ﭘﺮوا اﻋﻼم ﻣﯽ داﺷﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫اﺳﻼم اﺟﺎزﻩ ﻣﯽ دهﺪ اﻳﻦ هﺎ را ﮐﻪ در ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺗﻈﺎهﺮات ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﻮﻧﺪ و در ﮐﻨﺎر دﻳﻮار‪ ،‬هﻤﺎن ﺟﺎ ﮔﻠﻮﻟﻪ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ .‬از ﻧﻈﺮ اﺻﻮل ﻓﻘﻬﯽ‬
‫ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﺎﮐﻢ ﺻﺎﻟﺤﻪ ﺑﻴﺎورﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ ﻣﺤﺎرب ﺑﻮدﻧﺪ‪ ...‬اﺳﻼم‬
‫اﺟﺎزﻩ ﻧﻤﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﺑﺪن ﻣﺠﺮوح اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﻓﺮاد ﺑﺎﻏﯽ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺑﺮدﻩ ﺷﻮد‪،‬‬
‫‪٩‬‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻤﺎم ﮐﺸﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫پﻴﺸﻴﻦ‪.‬‬ ‫‪5‬‬
‫پﻴﺸﻴﻦ‪.‬‬ ‫‪6‬‬
‫پﻴﺸﻴﻦ‪.‬‬ ‫‪7‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺤﻤﺪﯼﮔﻴﻼﻧﯽ‪ ٢٩ ،‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪.١٣۶٠‬‬ ‫‪8‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺤﻤﺪﯼﮔﻴﻼﻧﯽ‪ ،‬ﮐﻴﻬﺎن‪ ٢٩ ،‬ﺑﻬﻤﻦ ‪.١٣۶٠‬‬ ‫‪9‬‬
‫‪٢٥‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻳﮑﯽ از اﺣﮑﺎم ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ هﺮ ﮐﺲ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻳﻦ ﻧﻈﺎم‬
‫اﻣﺎم ﻋﺎدل ﺑﺎﻳﺴﺘﺪ ﮐﺸﺘﻦ او واﺟﺐ اﺳﺖ‪ .‬و زﺧﻤﯽ اش را ﺑﺎﻳﺪ زﺧﻤﯽ ﺗﺮ ﮐﺮد ﮐﻪ‬
‫‪١٠‬‬
‫ﮐﺸﺘﻪ ﺷﻮد‪ ...‬اﻳﻦ ﺣﮑﻢ اﺳﻼم اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻴﺰﯼ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺗﺎزﻩ ﺁوردﻩ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬
‫هﺮﮐﺲ در ﺧﻴﺎﺑﺎن و در هﺮﺟﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﻗﻴﺎم ﮐﺮد در‬
‫‪١١‬‬
‫هﻤﺎن ﺟﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﮑﻢ اﻋﺪاﻣﺶ ﺻﺎدر ﺷﻮد‪...‬‬
‫هﻴﭻ ﻧﻈﺎﻣﯽ در دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻻاﻗﻞ در ﻳﮏ ﺻﺪ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺑﯽ ﭘﺮوا ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺑﺸﺮﻳﺖ و‬
‫ﻣﺪﻧﻴﺖ ﻧﺮﻓﺘﻪ و ﻳﺎ اﮔﺮ رﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺁن را ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﮔﺬﺷﺖ ﺑﻴﺶ از‬
‫دو دهﻪ از ﺟﻨﺎﻳﺎت ﻣﺰﺑﻮر ﺳﻌﻴﺪ ﺣﺠﺎرﻳﺎن ﻳﮑﯽ از ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻨﺼﺒﺎن اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ دهﻪ ﯼ ‪۶٠‬‬
‫در ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺁن ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫‪...‬اﻣﺎ ﻧﻜﻦ‪ ،‬ﻧﻜﻦ ﻓﺎﻳﺪﻩ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬دوﻟﺖ هﻢ ﻗﺪرت ﻣﻬﺎر ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺮﺗﺒﻪ اﺳﻠﺤﻪ‬
‫آﺸﻴﺪ و هﻤﻪ را آﺸﺖ‪ .‬ﺣﺘﺎ ﮔﻔﺖ زﺧﻤﯽ هﺎ را ﺗﻴﺮ ﺧﻼص ﺑﺰﻧﻴﺪ‪ .‬ﻇﻬﺮ‬
‫ﺳﯽ ﺧﺮداد ﺑﻮد‪ ،‬اﻳﻦ را رادﻳﻮ ﮔﻔﺖ‪ ،‬اﺳﻢ ﺷﺎن را هﻢ ﻧﭙﺮﺳﻴﺪ آﻪ ﭼﻪ آﺴﺎﻧﯽ‬
‫هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺷﺮﻋﯽ اش را هﻢ ﭘﻴﺪا آﺮدﻧﺪ‪١٢.‬‬

‫‪۴‬‬
‫ﮐﺸﺘﮕﺎهﻢ ﺧﺸﮏ ﻣﺎﻧﺪ و ﻳﮑﺴﺮﻩ ﺗﺪﺑﻴﺮهﺎ‬
‫ﮔﺸﺖ ﺑﯽ ﺳﻮد و ﺛﻤﺮ‬
‫‪١٣‬‬
‫ﺗﻨﮕﻨﺎﯼ ﺧﺎﻧﻪ ام را ﻳﺎﻓﺖ دﺷﻤﻦ ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻩ ﺣﻴﻠﻪ اﻧﺪازش‬
‫در ﺁن زﻣﺎن‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ وﻗﺖ هﺎ در ﻳﮏ ﺷﺮﮐﺖ در ﭼﻬﺎرراﻩ ﺗﺨﺖ ﺟﻤﺸﻴﺪ‪ ،‬ﺟﻨﺐ ﺳﻴﻨﻤﺎ‬
‫رادﻳﻮﺳﻴﺘﯽ ﺳﺎﺑﻖ و در ﻣﺤﻞ داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺁزاد زﻣﺎن ﺷﺎﻩ‪ ،‬ﻧﺰد دوﺳﺘﺎﻧﻢ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدم‪.‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺷﺮﮐﺖ در روز ﭘﻨﺞ ﻣﻬﺮ‪ ١٤‬ﻳﮑﯽ از ﻣﺤﻞ هﺎﯼ اﺻﻠﯽ درﮔﻴﺮﯼ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و‬
‫ﭘﺎﺳﺪاران ﺑﻮد‪ .‬در ﺁن روز ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدﯼ از ﻣﺮدم ﺑﺮاﯼ ﭘﻨﺎﻩ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺁن ﺟﺎ هﺠﻮم ﺁوردﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻳﮑﯽ ازهﻮاداران ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﻧﻴﺰ در ﻣﺤﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﺟﺎن دادﻩ ﺑﻮد‪ .‬هﻨﻮز ﺧﻮﻧﺶ روﯼ‬
‫دﻳﻮار ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺁن ﺟﺎ ﺗﺮدد ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ ،‬اﺟﺎزﻩ ﻧﻤﯽ دادم ﺁن را ﭘﺎﮎ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ دادﺳﺘﺎﻧﯽ اﻧﻘﻼب ﺑﻮد و ﻃﺒﻘﻪ هﺎﯼ ﻓﻮﻗﺎﻧﯽ ﺁن ﺑﻪ "ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﺎن" و‬
‫ﺟﻨﮓ زدﻩ هﺎ دادﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﺗﺎ ﻣﻮﻗﺘﺎً در ﺁن ﺟﺎ اﺳﮑﺎن ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬اﺣﺴﺎس ﮐﺮدم ﮐﻪ ﻣﺎﻧﺪﻧﻢ در ﺁن ﺟﺎ‬
‫ﺻﻼح ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺻﺒﺢ زود ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺷﺮﮐﺖ رﻓﺘﻢ ﺗﺎ دوﺳﺘﺎﻧﻢ را از ﺗﺼﻤﻴﻤﻢ ﻣﻄﻠﻊ ﺳﺎزم‪.‬‬

‫‪ 10‬ﺱﻴﺪﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺱﻮﯼﺕﺒﺮﻳﺰﯼ ﮐﻴﻬﺎن ‪ ٢٩‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪.١٣۶٠‬‬

‫‪ 11‬ﻋﻠﯽ ﻣﺸﮑﻴﻨﯽ‪ ،‬رﺋﻴﺲ ﻣﺠﻠﺲ ﺥﺒﺮﮔﺎن رهﺒﺮﯼ‪ ،‬ﮐﻴﻬﺎن‪ ٧ ،‬ﺑﻬﻤﻦ ‪.١٣۶٠‬‬
‫‪ 12‬ﻧﺸﺮﻳﻪ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ،٣١‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪.٨۴‬‬
‫‪ 13‬ﻋﻠﯽ اﺱﻔﻨﺪﻳﺎرﯼ ﻣﺸﻬﻮر ﺑﻪ ﻧﻴﻤﺎ ﻳﻮﺷﻴﺞ )‪ (١٢٧۶-١٣٣٨‬پﺪر ﺷﻌﺮ ﻧ ﻮ ﻓﺎرﺱ ﯽ‪ .،‬از ﻣﻌ ﺮوفﺕ ﺮﻳﻦ ﺷ ﻌﺮهﺎﯼ ﻧﻴﻤ ﺎ‬
‫ﻣﯽﺕﻮان ﺑﻪ ﺷﻌﺮهﺎﯼ اﻓﺴﺎﻧﻪ ‪ ،‬ﺁﯼ ﺁدﻣﻬﺎ‪ ،‬ﻧﺎﻗﻮس‪ ،‬ﻣﺮغ ﺁﻣﻴﻦ و‪ ...‬اﺷﺎرﻩ ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪ 14‬پﻨﺞ ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ ‪ ،١٣۶٠‬ﺕﻈﺎهﺮات ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﺱﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺥﻠ ﻖ اﻳ ﺮان در ﺷ ﻬﺮ ﺕﻬ ﺮان‪ .‬در اﻳ ﻦ روز ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از‬
‫هﻮاداران و ﻣﺮدﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﺑﻪ ﺁن پﻴﻮﺱﺘﻪ و ﻳﺎ ﮐﻤ ﮏ ﮐﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﮐ ﺸﺘﻪ‪ ،‬زﺥﻤ ﯽ و ﻳ ﺎ دﺱ ﺘﮕﻴﺮ ﺷ ﺪﻧﺪ‪ .‬ﺁﻣ ﺎر دﻗﻴﻘ ﯽ از‬
‫ﮐﺸﺘﻪﺷﺪﮔﺎن‪ ،‬زﺥﻤﯽهﺎ و دﺱﺘﮕﻴﺮﺷﺪﮔﺎن در دﺱﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٦‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ رﺳﻴﺪم‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﺗﻮاﻟﺖ هﺎﯼ ﻃﺒﻘﻪ هﺎﯼ ﺑﺎﻻﯼ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺮوﻣﺎن‬
‫و ﺟﻨﮓ زدﻩ هﺎﯼ ﺷﻬﺮهﺎﯼ ﺟﻨﻮﺑﯽ ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺖ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻓﺎﺿﻼب ﺑﺎﻻ زدﻩ و هﻤﻪ ﯼ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻢ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺷﺮﮐﺖ هﺎﯼ ﺗﺄﺳﻴﺴﺎﺗﯽ و ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ ﻣﺮاﺟﻌﻪ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺒﻠﻎ هﻨﮕﻔﺘﯽ را از ﺁن هﺎ ﻃﻠﺐ ﺧﻮاهﻨﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﺁب‪ ،‬ﺿﻤﻦ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ هﺎﯼ‬
‫ﻃﺒﻘﻪ هﺎﯼ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﻔﻮذ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺳﻘﻒ ﭼﮑﻪ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎل ﺁﺗﺶ ﺳﻮزﯼ در‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻧﻴﺰ ﻣﯽ رﻓﺖ‪ .‬ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﯼ وﺿﻊ ﻣﻮﺟﻮد و ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﯽ هﻤﺴﺎﻳﮕﺎن ﻓﻘﻴﺮ و ﻣﺤﺮوم و‬
‫ﻣﺴﺘﺄﺻﻞ ﺑﻮدن ﺁن هﺎ‪ ،‬ﻣﺮا از اﻧﺠﺎم ﺁن ﭼﻪ در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺎزداﺷﺖ‪ .‬اﺟﺮاﯼ ﺗﺼﻤﻴﻤﻢ را‬
‫ﻣﻨﻮط ﺑﻪ ﺣﻞ ﻣﺸﮑﻞ ﺁﻧﺎن ﮐﺮدم‪ .‬ﻗﺮار ﺷﺪ ﮐﻪ ﻳﮑﯽ از ﺑﭽﻪ هﺎ ﺑﺎ ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻪ ﺳﻴﺪﺧﻨﺪان رﻓﺘﻪ و‬
‫دﺳﺘﮕﺎﻩ ﻓﺎﺿﻼب ﺑﺎزﮐﻨﯽ را ﺑﻴﺎورد ﺗﺎ ﺑﺎ ﮐﻤﮏ هﻢ ﻣﺸﮑﻞ ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪﻩ را ﺣﻞ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﻨﺘﻈﺮ‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ او ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدم ﮐﻪ ﻧﺎﮔﻬﺎن‪ ،‬ﻳﮑﯽ از هﻤﺴﺎﻳﻪ هﺎ در ﺁﺳﺘﺎﻧﻪ ﯼ در ﻇﺎهﺮ ﺷﺪ و ﺑﺎ‬
‫دﺳﺖ ﻣﺮا ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺪاراﻧﯽ ﮐﻪ هﻤﺮاهﺶ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎن داد‪ .‬ﻇﺎهﺮاً ﺑﻴﭽﺎرﻩ روﺣﺶ هﻢ از‬
‫ﻣﺎﺟﺮا ﺧﺒﺮ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺁن هﺎ را هﻨﮕﺎم ﻳﻮرش ﺑﻪ ﻣﻦ دﻳﺪ‪ ،‬داﺷﺖ از ﺗﺮس ﺳﮑﺘﻪ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺗﺄﺳﻒ و ﻧﮕﺮاﻧﯽ از ﭼﺸﻢ هﺎﻳﺶ ﻣﯽ ﺑﺎرﻳﺪ‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﺶ را درﮎ ﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫ﺗﻼش ﮐﺮدم ﮐﻪ ﺑﺎ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻧﮕﺎﻩ و ﻟﺒﺨﻨﺪم‪ ،‬ﺑﻪ او دﻟﺪارﯼ دهﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺮا از ﭘﻠﻪ هﺎ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬
‫ﺁوردﻧﺪ‪ .‬در راﻩ ﺑﺎ ﺧﺸﻮﻧﺖ هﺮﭼﻪ ﺗﻤﺎم ﺗﺮ‪ ،‬دهﺎﻧﻢ را ﺑﺎزرﺳﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺒﺎدا از ﻗﺮص‬
‫ﺳﻴﺎﻧﻮر اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺑﻪ داﺧﻞ ﻣﺎﺷﻴﻦ هﻠﻢ ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺳﺮم را ﺑﻪ ﭘﺎهﺎﻳﻢ‬
‫رﺳﺎﻧﺪﻩ و در هﻤﺎن وﺿﻌﻴﺖ‪ ،‬ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪﯼ را ﻣﺤﮑﻢ ﺑﻪ ﭼﺸﻤﺎﻧﻢ زدﻧﺪ‪ .‬در هﻤﻴﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻣﺮا ﺑﻪ‬
‫ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻪ در ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ و از او ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﺧﻮدش اﺳﺖ؟ ﻇﺎهﺮاً‬
‫ﺑﺎ ﺗﮑﺎن دادن ﺳﺮ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻢ ﺷﺨﺺ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﮐﻴﺴﺖ و ﻣﻮﺿﻮع از ﭼﻪ ﻗﺮار‬
‫اﺳﺖ؟‬

‫‪۵‬‬
‫ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﻣﻦ از ﻃﺮف دادﺳﺘﺎﻧﯽ اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﯼ اﮐﺒﺮ ﺧﻮش ﮐﻮش ﻧﻬﺎدﻩ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺁن زﻣﺎن‪ ،‬راﺑﻂ ﺑﻴﻦ ﮐﻤﻴﺘﻪ ﯼ ﻣﻨﻄﻘﻪ ‪ ١٢‬ﻧﺎزﯼ ﺁﺑﺎد و دادﺳﺘﺎﻧﯽ اﻧﻘﻼب ﺑﻮد و‬
‫ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ هﺎﯼ ﻣﺤﻮﻟﻪ از ﺳﻮﯼ ﺁﻧﺎن را ﻧﻴﺰ اﺟﺮا ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻌﺪ از دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ‪ ،‬ﻳﮏ راﺳﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻳﮑﯽ از ﺑﺎزداﺷﺘﮕﺎﻩ هﺎﯼ ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺎرت ﺁن ﮐﻤﻴﺘﻪ ﺑﺮدﻩ ﺷﺪم ﮐﻪ در ارﺗﺒﺎط ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎ اوﻳﻦ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬در ﺁن ﺟﺎ ﻣﻮرد ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺁزار و اذﻳﺖ ﻣﻌﻤﻮلِ ﺁن دوران ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻢ و ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﻣﺮﮐﺰ‬
‫اﺻﻠﯽ ﺷﺎن اﻧﺘﻘﺎل دادﻩ ﺷﺪم‪.‬‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﮔﺮوﻩ ﺿﺮﺑﺖِ ﮐﻤﻴﺘﻪ ﯼ ﻣﻨﻄﻘﻪ ‪ ١٢‬ﺑﺎ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ اﻓﺘﺨﺎرﯼ‪ ،‬ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ "اﺳﯽ‬
‫ﺗﻴﻎ ﮐﺶ" ﺑﻮد‪ .‬او ﻗﺒﻞ از ﭘﻴﺮوزﯼ اﻧﻘﻼب و ﺳﻘﻮط رژﻳﻢ ﭘﻬﻠﻮﯼ‪ ،‬ﻳﮑﯽ از ﺑﺎج ﮔﻴﺮهﺎﯼ‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺟﻤﺸﻴﺪ ﺗﻬﺮان ﺑﻮد‪ .‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن او زﻧﺎن ﺑﯽ ﭘﻨﺎهﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ در ﻣﺤﻠﻪ ﯼ ﺟﻤﺸﻴﺪ و‬
‫"ﺷﻬﺮﻧﻮ" ﺗﻬﺮان ﺑﻪ ﮐﺎر ﺗﻦ ﻓﺮوﺷﯽ و ﻓﺮوش ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر و‪ ...‬ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از‬
‫ﭘﻴﺮوزﯼ اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺣﻮزﻩ ﯼ ﺑﺎج ﮔﻴﺮﯼ اش ﺑﻪ ﺳﺮاﺳﺮ ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎر‬
‫‪٢٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺟﻨﺎﻳﺖ ﮐﺎرﺗﺮﻳﻦ اﻓﺮاد در ﮔﺮوﻩ ﺿﺮﺑﺖ ﮐﻤﻴﺘﻪ ﯼ ﻣﻨﻄﻘﻪ ‪ ١٢‬را ﻧﻴﺰ هﻤﺮاﻩ ﺧﻮد داﺷﺖ‪ .‬او‬
‫دﻳﮕﺮ ﻳﮏ ﺑﺎج ﮔﻴﺮ ﺧﺮدﻩ ﭘﺎﯼ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺟﻤﺸﻴﺪ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻬﺮﻩ ﯼ ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد رژﻳﻢ و‬
‫دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺳﺮﮐﻮب ﺁن‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در ﻏﺮب و ﺟﻨﻮب ﻏﺮب ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ ﺑﻮد‪ .‬او از "ﮐﻤﻴﺘﻪ ﯼ‬
‫اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ" ﺣﻘﻮﻗﯽ درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﯽ ﮐﺮد و"ﻓﯽ ﺳﺒﻴﻞ اﷲ" و ﺑﺮاﯼ رﺿﺎﯼ ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﺎر‬
‫داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ ﯼ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ "دﺷﻤﻨﺎن اﺳﻼم" و ﺣﻔﻆ "ﺑﻴﻀﻪ ﯼ اﺳﻼم" ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬هﻤﺎن ﻣﻮﻗﻊ‬
‫ﻧﻴﺰ ﭘﺮوﻧﺪﻩ ﯼ ﻗﻄﻮرﯼ از ﻗﺘﻞ و ﻏﺎرت‪ ،‬ﺗﺠﺎوز‪ ،‬ﺟﻌﻞ و ﮐﻼهﺒﺮدارﯼ و دزدﯼ و ﺑﺎج ﮔﻴﺮﯼ‬
‫داﺷﺖ‪ .‬ﺁوازﻩ ﯼ او هﻤﻪ ﺟﺎ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻋﻤﺎل ﺟﻨﺎﻳﺖ ﮐﺎراﻧﻪ ﯼ او‬
‫ﺁﮔﺎﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎً ﻣﺴﺌﻮﻻن رژﻳﻢ و ﻧﺰدﻳﮑﺎﻧﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﻬﺘﺮ از ﻣﻦ از ﮐﺎرهﺎﻳﺶ ﺧﺒﺮ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ ١٥.‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ وﯼ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ اﻓﺮادﯼ ﮐﻪ ﺣﺘﺎ او را ﻧﺪﻳﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫ﻧﻴﺰ از دﻧﺎﺋﺖ وﯼ داﺳﺘﺎن هﺎ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺒﻌﻴﺖ او در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﻣﺨﺎﻟﻒ و هﻮاداران ﺁن هﺎ و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ هﻮاداران‬
‫ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‪ ،‬دﺳﺖ او را در ارﺗﮑﺎب هﺮ ﺟﻨﺎﻳﺘﯽ‪ ،‬از ﺳﻮﯼ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻣﺴﺌﻮل رژﻳﻢ ﺑﺎز‬
‫ﻣﯽ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﺑﯽ رﺣﻤﯽ و ﺷﻘﺎوت وﯼ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮐﺮدن ﺁﻧﺎن‪،‬‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﺴﺌﻮﻻن رژﻳﻢ ﭼﺸﻢ ﺑﺮ دﻳﮕﺮ ﺧﻼف ﮐﺎرﯼ هﺎﻳﺶ ﺑﺒﻨﺪﻧﺪ‪ .‬وﯼ در ﺳﺎل ‪٧٧‬‬
‫و در اوج اﺧﺘﻼف ﻣﻴﺎن ﺑﺎﻧﺪهﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ رژﻳﻢ‪ ،‬دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪ و ﮔﻮﺷﻪ اﯼ از ﺟﻨﺎﻳﺖ هﺎﻳﺶ از‬
‫ﭘﺮدﻩ ﺑﻴﺮون اﻓﺘﺎد و ﺑﻪ روزﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ ﺳﺮاﺳﺮﯼ ﮐﺸﻮر ﻧﻴﺰ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺣﺎﮐﻤﻴﺖ ﻣﻼﻳﺎن ﺑﻮد‪،‬‬
‫راﻩ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬وﻟﯽ از ﺁن زﻣﺎن ﺗﺎ ﮐﻨﻮن ﮐﻪ ﺑﻴﺶ از ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﻣﯽ ﮔﺬرد‪ ،‬هﻨﻮز ﺟﺮﻳﺎن دادرﺳﯽ‬
‫وﯼ اداﻣﻪ دارد‪ .‬او در ﺧﻼل دادﮔﺎﻩ ﻣﺪﻋﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ‪۶‬هﺰار ﻧﻔﺮ را دﺳﺘﮕﻴﺮ و رواﻧﻪ ﯼ‬
‫زﻧﺪان هﺎﯼ رژﻳﻢ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ!‬
‫اﮐﺒﺮ ﺧﻮش ﮐﻮش ﻧﻴﺰ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﯼ ﺑﻬﺘﺮ از او ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬او ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬در ﻣﺤﻠﻪ ﯼ ﻧﺎزﯼ ﺁﺑﺎد‬
‫ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻣﻮرد ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎدﻩ هﺎﯼ ﺟﻨﺴﯽ زﻳﺎدﯼ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﻪ‬
‫اﮐﺒﺮ"ﺧﻮش ﮔﻮﺷﺖ" ﻣﻌﺮوف ﺑﻮد و ﺷﻬﺮﻩ ﯼ ﻋﺎم و ﺧﺎص در ﻣﺤﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬اﮐﺒﺮ‬
‫ﺧﻮش ﮐﻮش ﭘﻴﺶ از اﻧﻘﻼب ﺑﻪ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﮐﺸﺘﯽ در ﺑﺎﺷﮕﺎﻩ ورزﺷﯽ ﺗﺎج ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﭽﻪ ﻣﺤﻞ هﺎﯼ وﯼ ﺷﻤﻪ اﯼ از ﺁن ﭼﻪ را ﮐﻪ ﺑﺮ او رﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺁن ﻣﻌﺮوف ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮاﻳﻢ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪهﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﺑﻘﻪ اش در ﮐﺸﺘﯽ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ در ﺗﺮورهﺎﯼ ﺧﺎرج از ﮐﺸﻮر را ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ اش‪ ،‬اذﻋﺎن ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ‬
‫"ﻓﺮﻧﮕﯽ ﮐﺎر"‪ ١٦‬اﺳﺖ! وﯼ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺮﮐﻮب رژﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺎس ﺧﺪﻣﺎت ﺷﺎﻳﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪،‬‬

‫‪ 15‬ﻋﺰتاﷲ ﺷﺎهﯽ‪ ،‬ﺱﺮﺑﺎزﺝﻮﯼ ﮐﻤﻴﺘﻪ اﻧﻘﻼب اﺱﻼﻣﯽ ﻣﺮﮐﺰ در ﺑﺎرﻩ ﺱﺎﺑﻘﻪﯼ ﺕﻌﺪادﯼ از ﻣ ﺄﻣﻮران ﮐﻤﻴﺘ ﻪ ﻣ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪:‬‬
‫ﺁﻗﺎﯼ ﻧﺼﺮاﷲ ﺷﺎﻩﺁﺑﺎدﯼ‪ ،‬ﺥﻮدﺱﺮاﻧﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪﯼ ‪ ٩‬را ﺑﻪ دو ﻗﺴﻤﺖ ﺕﻘ ﺴﻴﻢ ﮐ ﺮدﻩ‪ ،‬اﻋ ﻼم ﮐ ﺮد‪ :‬ﻣ ﻦ ﺁﻗ ﺎﯼ ﺥ ﺴﺮو ﺷ ﺎهﯽ را‬
‫ﻗﺒﻮل ﻧﺪارم‪ ،‬ﻟﺬا ﻣﻘﺮ ﺥﻮد را در ﻣﺴﺠﺪ ﻻرﻳﺠﺎﻧﯽ واﻗﻊ در پﺎﻣﻨ ﺎر ﻗ ﺮار داد و ﻋ ﺪﻩاﯼ از اراذل و اوﺑ ﺎش را دور ﺥ ﻮد‬
‫ﺝﻤﻊ ﮐﺮد‪ .‬در ﺝﻤﻊ ﺁنهﺎ اﻓﺮادﯼ ﮐﺎر ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺥﻮد پﻴﺶ از اﻳﻦ ﺱ ﺮﻗﺖ ﮐ ﺮدﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦه ﺎ زﻣ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ ﻓ ﺮدﯼ را‬
‫دﺱ ﺘﮕﻴﺮ ﻣ ﯽﮐﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬وﺱ ﺎﻳﻞ و پ ﻮﻟﺶ را ﻣ ﯽﮔﺮﻓﺘﻨ ﺪ و ﺑﻌ ﺪ او را ره ﺎ ﻣ ﯽﮐﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺥ ﺎﻃﺮات ﻋ ﺰت ﺷ ﺎهﯽ‪ ،‬ﭼ ﺎپ اول‪،‬‬
‫ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.١٩٨‬‬
‫‪ 16‬ﮐﺸﺘﯽ ﻓﺮﻧﮕﯽ ﻳﮑﯽ از رﺷ ﺘﻪه ﺎﯼ ورزش ﮐ ﺸﺘﯽ اﺱ ﺖ‪ .‬در ﻣﻴ ﺎن ﮐ ﺸﺘﯽﮔﻴ ﺮان اﻳﺮاﻧ ﯽ‪ ،‬ﮐ ﺴﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ ﮐ ﺸﺘﯽﻓﺮﻧﮕ ﯽ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺮﻧﮕﯽﮐﺎر ﻣﻌﺮوف ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد وﯼ در ﺕﺮور ﻓﺮﻳﺪون ﻓﺮﺥﺰاد ﺷﺮﮐﺖ داﺷﺘﻪ اﺱﺖ‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٨‬‬
‫ارﺗﻘﺎ ﻳﺎﻓﺖ و ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺸﺎور ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﯽ وزﻳﺮ اﻃﻼﻋﺎت در دوران ﻓﻼﺣﻴﺎن و ﺑﻌﺪ از ﺁن‬
‫رﺳﻴﺪ‪ .‬او ﻧﻴﺰ ﻋﺎﻗﺒﺖ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ درﮔﻴﺮﯼ ﺟﻨﺎح هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ رژﻳﻢ ﺷﺪ و در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻗﺘﻞ هﺎﯼ‬
‫زﻧﺠﻴﺮﻩ اﯼ‪ ،‬دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ و ﺑﻪ زﻳﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯼ دوﺳﺘﺎن ﺳﺎﺑﻘﺶ ﺑﺮدﻩ ﺷﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﺑﺎر ﻧﻴﺰ ﺧﺒﺮ‬
‫ﺧﻮدﮐﺸﯽ اش ﺑﻪ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت راﻩ ﻳﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﮑﺬﻳﺐ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم او را از زﻧﺪان‬
‫ﺁزاد ﮐﺮدﻧﺪ و ﺟﻬﺖ دل ﺟﻮﻳﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻔﺮ ﺣﺞ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ و ﻇﺎهﺮاً ﺑﻪ ﺳﺮ ﮐﺎر ﺳﺎﺑﻖ ﺧﻮد‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ .‬و ﺑﺮاﯼ ﺗﺨﻔﻴﻒ ﺁﻻم او ﻣﻬﺪﯼ ﮐﺮوﺑﯽ رﻳﺎﺳﺖ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراﯼ اﺳﻼﻣﯽ‬
‫اﺻﻼح ﻃﻠﺒﺎن‪ ،‬در ﻣﺮاﺳﻢ ﺧﺘﻢ ﭘﺪرش ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮد‪ .‬از ﻗﺮار ﻣﻌﻠﻮم وﯼ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﻤﺐ ﮔﺬارﯼ‬
‫در ﺣﺮم اﻣﺎم رﺿﺎ‪ ١٧‬ﻧﻴﺰ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬او از ﻣﻴﻠﻴﺎردرهﺎﯼ "ﺗﺎزﻩ ﺑﻪ دوران رﺳﻴﺪﻩ" اﺳﺖ و‬
‫از ﺷﺮﮐﺎﯼ ﺑﺮج ﺳﺎزﯼ ﺑﺮادران اﻓﺮاﺷﺘﻪ و ﻧﻴﺰ از واردﮐﻨﻨﺪﮔﺎن اﺻﻠﯽ ﺗﻠﻔﻦ هﻤﺮاﻩ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر‬
‫ﻣﯽ رﻓﺖ‪ .‬او در هﺮ ﭘﺮوژﻩ اﯼ ﮐﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر و ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻗﺪرت داﺷﺖ‪،‬‬
‫ﺳﻬﻴﻢ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻌﻴﺪ اﻣﺎﻣﯽ و ﻣﺼﻄﻔﯽ ﮐﺎﻇﻤﯽ‪ ،‬دو ﺗﻦ از ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺟﺮاﻳﯽ "ﻗﺘﻞ هﺎﯼ زﻧﺠﻴﺮﻩ اﯼ"‬
‫را ادارﻩ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬در ﻳﮑﯽ از ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن هﺎﯼ وﯼ در ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺁﺑﺎد زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﮐﺒﺮ‬
‫ﺧﻮش ﮐﻮش درﺣﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﻣﻴﻠﻴﺎردهﺎ ﺛﺮوت رﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭘﺪرش ﻳﮏ ﭼﺮاغ ﺳﺎز ﺳﺎدﻩ در‬
‫ﻣﺤﻠﻪ ﯼ ﻧﺎزﯼ ﺁﺑﺎد ﺗﻬﺮان ﺑﻮد و ﺧﻮدش ﻧﻴﺰ دوران دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن را ﺑﻪ اﺗﻤﺎم ﻧﺮﺳﺎﻧﺪﻩ و ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻳﮏ ﭘﺎﺳﺪار ﺳﺎدﻩ‪ ،‬در ﮐﻤﻴﺘﻪ ﯼ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺘﺨﺪام ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و ﺑﻌﺪهﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان "ﺳﺮﺑﺎز ﮔﻤﻨﺎم اﻣﺎم زﻣﺎن" ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ "دﺷﻤﻨﺎن اﺳﻼم" ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ‬
‫او ﮐﻪ هﻤﻪ ﯼ ﻋﻤﺮش را در راﻩ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ "دﺷﻤﻨﺎن اﺳﻼم و ﺿﺪ اﻧﻘﻼب" ﺻﺮف ﮐﺮدﻩ‪،‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﺟﻤﻊ ﺁورﯼ اﻳﻦ هﻤﻪ ﺛﺮوت را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁوردﻩ اﺳﺖ؟ ﮔﻮﻳﺎ در ﻃﻮل اﻳﻦ‬
‫ﺳﺎل هﺎ "ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻏﻴﺒﯽ" ﺑﻪ "ﺳﺮﺑﺎزان ﮔﻤﻨﺎم اﻣﺎم زﻣﺎن" اﻟﺘﻔﺎت داﺷﺘﻪ و ﺁن هﺎ را ﺑﯽ ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ‬
‫رهﺎ ﻧﮑﺮدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ 17‬ﺑﻤﺐﮔﺬارﯼ در ﺣﺮم اﻣﺎمرﺿﺎ در ﻣﺸﻬﺪ‪ ،‬در ﻋﺎﺷﻮراﯼ ﺱ ﺎل ‪ ٣٠) ٧٣‬ﺥ ﺮداد( اﺕﻔ ﺎق اﻓﺘ ﺎد ﮐ ﻪ ﺑ ﺮ اﺛ ﺮ ﺁن ﺕﻌ ﺪاد‬
‫زﻳﺎدﯼ از ﻣﺮدم ﮐﺸﺘﻪ و زﺥﻤﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﺁن را ﺑﻪ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ دادﻧ ﺪ اﻣ ﺎ ﺑﻌ ﺪهﺎ در رﺱ ﺎﻧﻪه ﺎﯼ واﺑ ﺴﺘﻪ ﺑ ﻪ رژﻳ ﻢ‬
‫ﻣﻄﺮح ﺷﺪ ﮐﻪ اﮐﺒﺮ ﺥﻮشﮐﻮش ﺑﻤﺐ را ﺑﻪ داﺥﻞ ﺣﺮم اﻧﺘﻘ ﺎل دادﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬ه ﻢﭼﻨ ﻴﻦ ﮔﻔﺘ ﻪ ﻣ ﯽﺷ ﻮد وﯼ در ﺕ ﺮور ﻓﺮﻳ ﺪون‬
‫ﻓﺮﺥﺰاد ﺷﺮﮐﺖ داﺷﺘﻪ اﺱﺖ‪.‬‬
 ‫اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ﮐﺸﺘﺎرﮔﺎﻩ اوﻳﻦ‬

‫ﻧﮕﺎﻩ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮏ ﺑﻪ ﺷﮑﻨﺠﻪ؛ ﺷﻌﺒﻪ ﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ؛ اﻓﺘﺎدن در دام؛ ﺷﻨﺎﺧﺖ‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ رژﻳﻢ و‪...‬‬

‫راﻩ اﻓﺘﺎدن ﺑﺮاﻳﻢ ﺧﻴﻠﯽ ﺳﺨﺖ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻢ ﮐﻪ ﺟﻠﻮﺗﺮ‪،‬‬

‫در ﮔﻞ‪ ،‬ﺳﺮ ﺧﻮاهﻢ ﺧﻮرد‪ ،‬اﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﺁن‪ ،‬ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ‬
‫ﮐﻪ اﻳﻦ ﺳﺮاﺷﻴﺒﯽ را ﻃﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺮاﺷﻴﺐ و ﺁن‬
‫ﺳﺮاﺷﻴﺐ هﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ را ﮐﻪ ﺑﻌﺪاً ﻣﯽ دﻳﺪم‪ .‬زﻳﺮا رﻓﺘﻦ‪،‬‬
‫ﻟﻐﺮﻳﺪن و اﻓﺘﺎدن ﻧﻴﺰ هﺴﺖ‪ .‬و اﻳﻦ را ﺁﻧﺘﻮﻧﻴﻮﯼ ﭘﻴﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻦ ﺁﻣﻮﺧﺖ‪ .‬ﮐﻮهﺴﺘﺎن را ﺑﻪ ﻣﻦ ﺁﻣﻮﺧﺖ‪ ،‬ﺑﺎور ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ‬
‫هﻴﭻ اﻣﺘﺤﺎن ﺳﺎدﻩ اﯼ هﻢ ﻧﺒﻮد‪.‬‬

‫ﺣﮑﺎﻳﺖ هﺎﯼ ﺁﻧﺘﻮﻧﻴﻮﯼ ﭘﻴﺮ‬

 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٠‬‬
‫‪١‬‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻨﯽ ﮐﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ اوﻳﻦ ﺁورد‪ ،‬در ﭘﺎرﮐﻴﻨﮓ رو ﺑﻪ روﯼ زﻧﺪان اوﻳﻦ ﺗﻮﻗﻒ ﮐﺮد و ﻣﺎ ﺑﺎ‬
‫ﭘﺎﯼ ﺧﻮدﻣﺎن از در ﮐﻮﭼﮑﯽ وارد ﺟﻬﻨﻢ اوﻳﻦ ﺷﺪﻳﻢ‪ .‬در ﻳﮏ اﺗﺎق ﮐﻮﭼﮏ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺪارﯼ‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺎن را ﻳﺎدداﺷﺖ ﮐﺮدﻩ و ﺑﻌﺪ از ﻃﯽ ﻣﺴﺎﻓﺖ ﮐﻮﺗﺎهﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﮔﺬر از ﻳﮏ در‬
‫ﮐﻮﭼﮏ دﻳﮕﺮ و ﻣﻘﺪارﯼ ﭘﻴﺎدﻩ روﯼ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن دادﺳﺘﺎﻧﯽ رﺳﻴﺪﻳﻢ‪ .‬زﺣﻤﺖ هﻤﻪ ﯼ اﻳﻦ‬
‫اﻣﻮر ﺑﻪ ﮔﺮدن اﮐﺒﺮ ﺧﻮش ﮐﻮش اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﻮد و هﻤﻪ ﺟﺎ ﻣﺎ را هﻤﺮاهﯽ ﻣﯽ ﮐﺮد!‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن دادﺳﺘﺎﻧﯽ ﻳﮑﯽ از ﻣﺨﻮف ﺗﺮﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ هﺎﯼ اوﻳﻦ‪ ،‬ﭼﻴﺰﯼ ﻧﺒﻮد ﺟﺰ ﻳﮏ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬
‫ادارﯼ ﺳﺎدﻩ ﮐﻪ هﺮ ﻳﮏ از ﻣﺎ ﺷﺎﻳﺪ دﻩ هﺎ ﺑﺎر در ﻃﻮل ﻋﻤﺮﻣﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﮑﺎﻧﯽ هﺎﻳﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺁن‪،‬‬
‫رﻓﺖ وﺁﻣﺪ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ﮐﺮﻳﺪور ﻳﺎ راهﺮوﻳﯽ ﺑﻠﻨﺪ ﮐﻪ در دو ﻃﺮف ﺁن اﺗﺎق هﺎﯼ ﮐﺎر ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن در دوران ﺷﺎﻩ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺟﻬﺖ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮد و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻣﻨﻴﺘﯽ در ﺁن رﻋﺎﻳﺖ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮد و ﺑﻪ اﺟﺒﺎر و اﺿﻄﺮار‬
‫از ﺁن اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺁن ﺟﺎ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ ﺷﻌﺒﻪ ﯼ "ﻳﮏ ب" ﺑﺮدﻩ ﺷﺪم‪ .‬دﻟﻴﻞ ارﺟﺎع ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻌﺒﻪ ﯼ ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‪،‬‬
‫اﻋﺘﺮاف ﻳﮑﯽ از هﻮاداران ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﻪ ﻧﺎم "م‪ -‬گ" ﮐﻪ هﻤﮑﺎرﯼ وﺳﻴﻌﯽ ﺑﺎ دادﺳﺘﺎﻧﯽ‬
‫اﻧﻘﻼب داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻮد‪ .‬وﯼ در اﻳﻦ راﻩ از هﻴﭻ ﮐﻮﺷﺸﯽ ﻓﺮو ﮔﺬار ﻧﻤﯽ ﮐﺮد‪ .‬او ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫هﻤﮑﺎرﯼ ﺑﺎ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن و ﺑﺎﻟﻤﺂل دادن اﻃﻼﻋﺎت ﮐﺎﻓﯽ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﻳﺶ‪ ،‬در ﺑﻬﻤﻦ ﻣﺎﻩ‬
‫ﺳﺎل‪ ۶١‬اﻋﺪام ﺷﺪ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ وﯼ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﯼ ﻧﺎﺻﺮ ﺧﺴﺮو ﺷﺎﻋﺮ و ﺣﮑﻴﻢ ﺑﺰرگ اﻳﺮاﻧﯽ را‬
‫ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺗﺮ ﺳﺮودﻩ ﺑﻮد‪:‬‬
‫ﻧﮕﻬﺒﺎن ﺳﺮت ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ اﺳﺮار‬
‫اﮔﺮ ﺳَﺮ ﺑﺎﻳﺪت ِﺳﺮ را ﻧﮕﻪ دار‬
‫در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ‪ ۵٠‬روز از دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ "م‪ -‬گ" ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد و ﻓﺸﺎرﯼ ﻣﺘﻮﺟﻪ اش ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﺎد‬
‫ﻣﻦ و ﺳﺮﻧﺨﯽ ﮐﻪ از ﻣﻦ داﺷﺖ اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﻮد‪ .‬او ﺗﻼش واﻓﺮﯼ ﺑﻪ ﺧﺮج ﻣﯽ داد ﺗﺎ ﺑﺎ اراﺋﻪ ﯼ‬
‫ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺮﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت و ﺣﺪس و ﮔﻤﺎن هﺎﻳﺶ‪ ،‬دﻳﮕﺮان را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ دام ﺑﻴﺎﻧﺪازد‪ .‬ﭘﺎﺳﺪاران‬
‫ﺑﺎ ﮐﻤﮏ و ﻣﺴﺎﻋﺪت وﯼ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺑﺴﻴﺎر اﺗﻔﺎﻗﯽ و ﻏﻴﺮ ﻣﻨﺘﻈﺮﻩ ﺑﻪ ﺁدرس ﻣﺤﻠﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ‬
‫ﺁن ﺟﺎ رﻓﺖ و ﺁﻣﺪ ﻣﯽ ﮐﺮدم و در ﺗﺸﮑﻴﻼت ﮐﺴﯽ ﺑﻪ ﺟﺰ ﺟﻼل ﮐﻪ ﭘﻴﺶ از ﻣﻦ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد از ﺁن اﻃﻼﻋﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ و دﺳﺘﮕﻴﺮم ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻏﺮق در اﻓﮑﺎر ﭘﺮﻳﺸﺎن‪ ،‬ﮐﻨﺎر دﻳﻮار ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدم‪ .‬ﻟﺤﻈﻪ هﺎ ﺑﻪ ﮐﻨﺪﯼ ﻣﯽ ﮔﺬﺷﺘﻨﺪ‪ .‬هﻴﭻ ﭼﻴﺰ‬
‫ﺑﺪﺗﺮ از ﻧﺸﺴﺘﻦ ﭘﺸﺖ در ﺷﻌﺒﻪ و ﻟﺤﻈﻪ هﺎﯼ ﻗﺒﻞ از ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬هﻢ ﺻﺪاﯼ‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪن اﻓﺮاد را ﻣﯽ ﺷﻨﻮﯼ ﮐﻪ ﺧﺮد ﮐﻨﻨﺪﻩ اﺳﺖ و هﻢ ﻧﻮﺑﺖ ﺧﻮﻳﺶ را اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽ ﮐﺸﯽ‬
‫و ﺗﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﻨﯽ ﺁن ﭼﻪ را ﮐﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ ﺑﺮ ﺳﺮت ﺑﻴﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫هﺮ از ﭼﻨﺪﮔﺎهﯽ در اﺗﺎقِ ﺗﻪ ﺳﺎﻟﻦ ﺑﺎز ﻣﯽ ﺷﺪ و ﻓﺮﻳﺎد ﮔﻮش ﺧﺮاش ﻳﮏ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﮔﻮش‬
‫ﻣﯽ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﺗﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﺮدم ﺁن ﺟﺎ درﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ زﻳﺮزﻣﻴﻦ و ﻳﺎ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻢ‬
‫ﺧﺘﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ اﻋﺼﺎﺑﯽ ﭘﻮﻻدﻳﻦ ﻣﯽ داﺷﺘﯽ ﺗﺎ ﺻﺪاﯼ ﭘﺎﻳﯽ را ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻧﺰدﻳﮏ ﻣﯽ ﺷﺪ و‬
‫‪٣١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻳﺎ ﻗﻴﮋ‪ -‬ﻗﻴﮋ درﯼ را ﮐﻪ ﺑﺎز ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺎب ﻣﯽ ﺁوردﯼ! اﺗﺎق ﺷﮑﻨﺠﻪ در ﻃﺒﻘﻪ ﯼ اول‪ ،‬در ﺗﻪ‬
‫ﺳﺎﻟﻦ و ﮐﻨﺎر ﺷﻌﺒﻪ ﯼ ﻳﮏ ﻗﺮار داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن ﺗﻤﺎم ﺷﻌﺒﻪ هﺎﯼ ﻃﺒﻘﻪ ﯼ اول‪ ،‬هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎﻧﺸﺎن ﻣﺴﺘﻤﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ اﺗﺎق ﺗﺮدد داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ روﺑﻪ روﯼ در ﺷﻌﺒﻪ ﻧﺸﺴﺘﻪ‬
‫ﺑﻮدم و ﻟﺤﻈﻪ هﺎ را ﻣﯽ ﺷﻤﺮدم‪ .‬ﺁن ﮐﺲ ﮐﻪ از داﺧﻞ اﺗﺎق ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺸﺖ‪ ،‬هﻴﭻ ﺷﺒﺎهﺘﯽ ﺑﻪ‬
‫هﻤﺎن ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻪ داﺧﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬از زﻳﺮ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺎهﺎﯼ ﺑﺎد ﮐﺮدﻩ و ﮐﺒﻮدﯼ را‬
‫ﮐﻪ از ﻣﻘﺎﺑﻠﻢ ﻣﯽ ﮔﺬﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬دﻳﺪﻩ و ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺧﻮد را ﺣﺪس ﻣﯽ زدم‪ .‬ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺎﻩ ﺑﻴﺶ‬
‫ازهﺮﭼﻴﺰ‪ ،‬هﻮل و هﺮاس و ﺗﺮس و واهﻤﻪ اﺳﺖ و هﻤﻴﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺴﺎن را ﺑﺸﮑﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺁﻳﺎ اﻳﻦ هﻤﺎن ﺟﻬﻨﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺸﺎرﺗﺶ را دادﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺁن ﺟﺰ ﭼﺸﻴﺪن درد‬
‫ﺁﺗﺶ هﺎﯼ ﮔﻞ اﻧﺪاﺧﺘﻪ و ﮐﻴﻔﺮهﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﮔﺮﻳﺰﯼ از ﺁن ﻧﻴﺴﺖ؟‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﮐﻤﺘﺮ ﮐﺴﯽ در اوﻳﻦ ﭘﻴﺪا ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ از ﻋﺬاب ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺑﺪور ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﮏ اﺻﻞ‬
‫در ﺁن ﺟﺎ ﺗﻘﺪس ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ :‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺻﺪ ﻧﻔﺮ ﺑﯽ ﮔﻨﺎﻩ را زﺟﺮ و ﺷﮑﻨﺠﻪ داد وﻟﯽ ﻧﮕﺬاﺷﺖ‬
‫ﻳﮏ "ﻣﻨﺎﻓﻖ و ﺿﺪ اﻧﻘﻼب" ﺟﺎن ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻪ در ﺑﺮد‪ .‬اﻳﻦ اﺣﺘﻤﺎل را ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در راﻩ‬
‫"ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﺿﺪاﻧﻘﻼب" ﻋﺪﻩ اﯼ ﺑﯽ ﮔﻨﺎﻩ ﻧﻴﺰ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬از ﭘﻴﺶ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪٢‬‬
‫در ﺟﻬﻨﻢ و دوزﺧﯽ ﮐﻪ ﻻﺟﻮردﯼ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ از رژﻳﻢ در اوﻳﻦ ﻓﺮاهﻢ ﺁوردﻩ ﺑﻮد‪،‬‬
‫"ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺗﺎزﻳﺎﻧﻪ و زﻧﺠﻴﺮ ﻧﻪ وهﻨﯽ ﺑﻪ ﺳﺎﺣﺖ ﺁدﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﻌﻴﺎر ارزش ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮدﻳﺪ‪ ١٨".‬ﺁزار و اذﻳﺖ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻓﺮﻳﻀﻪ ﯼ اﻟﻬﯽ ﺗﻠﻘﯽ ﮔﺮدﻳﺪﻩ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻘﺮب ﺑﻪ‬
‫ﺧﺪا ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺁن ﮐﺲ ﮐﻪ دﺳﺖ ﺑﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺗﺎزﻳﺎﻧﻪ و زﻧﺠﻴﺮ ﻣﯽ ﺑُﺮد‪" ،‬ﺳﺎﻟﮏ اﻟﯽ اﷲ" ﻟﻘﺐ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ و ﮐﺸﺘﺎر در ﺁﻳﻴﻦ ﺷﺎن‪"،‬ﺗﻘﺪس و زهﺪ" ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮان‪" ،‬ﺷﻴﺮان"‬
‫روز و "ﻋﺎرﻓﺎن" ﺷﺐ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺟﺎﻧﯽ ﺗﺮﻳﻦ اﻓﺮاد‪" ،‬ﺳﺮﺑﺎزان ﮔﻤﻨﺎم اﻣﺎم زﻣﺎن" ﻟﻘﺐ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ١٩.‬ﺁﻧﺎن ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻘﺪﻣﺎت "ﻇﻬﻮر اﻣﺎم زﻣﺎن" را ﻓﺮاهﻢ ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮاﺳﻢ‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ در زﻣﺮﻩ ﯼ ﺁﻳﻴﻦ هﺎﯼ ﻣﺬهﺒﯽ ﺷﻤﺮدﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ و ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن ﮔﺎﻩ ﺑﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ وﺿﻮ‪ ،‬اﻗﺪام‬
‫ﺑﻪ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯼ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ‪ ،‬ﺁن ﮐﺲ ﮐﻪ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ دﻧﻴﺎ‬
‫ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬وﻟﯽ اﻳﻦ ﺑﺎر ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮ‪ ،‬ﺁن دﻧﻴﺎ را هﺪف ﻗﺮار دادﻩ ﺑﻮد و ﺑﺮاﯼ ﺟﻠﺐ‬
‫رﺿﺎﻳﺖ ﺧﺪا و رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ و وﺻﺎل ﺣﻮرﻳﺎن ﺳﻴﺎﻩ ﭼﺸﻢ و ﺑﺮﺧﻮردارﯼ از ﻧﻌﻤﺖ هﺎﯼ‬
‫اﻟﻬﯽ دﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﻣﯽ ﺑﺮد‪ .‬دﻧﻴﺎ ﺑﺎ ﻧﺴﻞ ﻧﻮﻳﻨﯽ از ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮان رو ﺑﻪ رو ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ‬
‫از ﺁن هﺎ از ﭘﺸﺖ ﻣﻴﺰ داﻧﺸﮕﺎﻩ و از ﻣﻨﺒﺮ وﻋﻆ و ﺧﻄﺎﺑﻪ ﭘﺎ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﻩ ﭼﺎل هﺎﯼ اوﻳﻦ ﮔﺬاﺷﺘﻪ‬

‫‪ 18‬اﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ‪ (١٣٠۴-١٣٧٩) .‬ﺷﺎﻋﺮ و ﻣﺘﺮﺝﻢ‪ ،‬ﻣﻌﺮوفﺕﺮﻳﻦ ﺁﺛﺎر او ﻋﺒﺎرﺕﻨﺪ از‪ ،‬هﻮاﯼ ﺕﺎزﻩ‪ ،‬ﺑﺎغ ﺁﻳﻨﻪ‪ ،‬ﺁﻳﺪا در‬
‫ﺁﻳﻨﻪ‪ ،‬ﻟﺤﻈﻪهﺎ و هﻤﻴﺸﻪ‪ ،‬ﺁﻳﺪا‪ ،‬درﺥﺖ و ﺥﻨﺠﺮ و ﺥﺎﻃﺮﻩ‪ ،‬ﻗﻘﻨﻮس در ﺑﺎران‪ ،‬ﻣﺮﺛﻴﻪهﺎﯼ ﺥﺎﮎ‪ ،‬ﺷﮑﻔﺘﻦ در ﻣ ﻪ‪ ،‬اﺑ ﺮاهﻴﻢ‬
‫در ﺁﺕﺶ‪ ،‬از هﻮا و ﺁﻳﻨﻪهﺎ‪ ،‬دﺷﻨﻪ در دﻳﺲ‪ ،‬ﺕﺮاﻧﻪهﺎﯼ ﮐﻮﭼﮏ ﻏﺮﺑﺖ‪ ،‬ﻣﺪاﻳﺢ ﺑﯽﺹﻠﻪ‪ ،‬در ﺁﺱﺘﺎﻧﻪ‪ ،‬هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺕﺮﺝﻤ ﻪه ﺎﯼ‬
‫ﻣﺘﻌﺪدﯼ‪ -‬از ﺷﻌﺮ و داﺱﺘﺎن و رﻣﺎن‪ -‬از وﯼ ﺑﻪ ﻳﺎدﮔﺎر ﻣﺎﻧﺪﻩ اﺱﺖ‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻔﺼﻞ ﮐﺘﺎب ﮐﻮﭼﻪ‪.،‬ﮐﺘﺎب هﻔﺘﻪ‪ ،‬ﺥﻮﺷ ﻪ‪،‬‬
‫ﮐﺘﺎب ﺝﻤﻌﻪ و ‪...‬‬
‫‪ 19‬ﻻﺝﻮردﯼ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﻧﻈﺎم و ﺱﻤﺒﻞ ﺑﯽرﺣﻤﯽ ﺁن ﺑﻮد‪ .‬وﮔﺮﻧﻪ ﺷﻘﺎوت و ﺑﻴﺮﺣﻤﯽ ﻧﻈﺎم ﺕﻨﻬﺎ در او ﺥﻼﺹﻪ ﻧﻤﯽﺷﺪ‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٢‬‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺷﻨﻴﻊ ﺗﺮﻳﻦ ﺟﻨﺎﻳﺖ هﺎ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ ٢٠.‬داﺳﺘﺎن ﺑﺮﻳﺪن ﻣﻴﻨﻮ ﺗﻮﺣﻴﺪ‪ ،‬ﻳﮏ زﻧﺪاﻧﯽ‬
‫هﻮادار ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ در زﻧﺪان ﺷﺎﻳﻊ ﺑﻮد و ﺧﻴﻠﯽ هﺎ ﺷﻨﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ‬
‫ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻣﻮﺿﻮع ﻓﻮق ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ "ﺻﺎﻟﺢ" ﺳﺮﺑﺎزﺟﻮﯼ ‪ ،٢٠٩‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺸﻐﻮل ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯼ او ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﯽ ﭘﺮﺳﺪ‪ :‬ﺁﻳﺎ ﺣﺎﻣﻠﻪ هﺴﺘﯽ؟ و وﻗﺘﯽ ﺑﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺜﺒﺖ ﻣﻴﻨﻮ روﺑﻪ رو‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮ ﺳﺮ و روﯼ ﺧﻮد زدﻩ و او را ﻣﻮرد ﺷﻤﺎﺗﺖ ﻗﺮار ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﭼﺮا ﻗﺒﻼً اﻳﻦ‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﺑﺎ وﯼ در ﻣﻴﺎن ﻧﮕﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺷﺮﻋﯽ وﯼ اﺟﺎزﻩ ﯼ ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺎرﯼ را‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ و در ﺻﻮرت ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺮﺗﮑﺐ ﻗﺘﻞ ﻧﻔﺲ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ! ﺳﭙﺲ ﺻﺎﻟﺢ ﺑﺎ‬
‫ﭼﺸﻤﺎﻧﯽ اﺷﮑﺒﺎر‪ ،‬او را از ﺗﺨﺖ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺑﺎز ﮐﺮدﻩ و اﺗﺎق را ﺗﺮﮎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻇﺎهﺮاً اﻳﻦ‬
‫ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮﻳﺪن ﻣﻴﻨﻮ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻦ ﺷﺎهﺪ ﻗﻀﻴﻪ ﯼ ﻓﻮق ﻧﺒﻮدﻩ ام و از ﻣﻴﺰان‬
‫ﺻﺤﺖ ﺁن ﻧﻴﺰ ﺁﮔﺎهﯽ ﻧﺪارم‪ .‬وﻟﻴﮑﻦ در ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬هﻤﻴﻦ ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ داﺳﺘﺎﻧﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ وﺟﻮد زﻣﻴﻨﻪ هﺎﯼ ﻋﻴﻨﯽ ﺁن اﺳﺖ وﮔﺮﻧﻪ از اﺳﺎس‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ داﺳﺘﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺁن هﻢ‬
‫در اوﻳﻦ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﮑﻞ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﻤﯽ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺣﺘﻤﺎل ﻧﻴﺰ ﻣﯽ رود ﮐﻪ ﻣﻴﻨﻮ ﺗﻮﺣﻴﺪ اﺳﻴﺮ ﻳﮑﯽ‬
‫از ﺳﻨﺎرﻳﻮهﺎﻳﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن‪ ،‬ﮔﺎﻩ ﺑﺮاﯼ ﺑﺮاﻧﺪن ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎﻧﺸﺎن اﺟﺮا ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺷﺮﻋﯽ ﻣﺠﺎز ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از هﺮ ﺗﺮﻓﻨﺪﯼ ﺑﺮاﯼ ﻓﺮﻳﺐ دﺷﻤﻨﺎن اﺳﻼم‪" ،‬ﮐﻔﺎر"‬
‫و "ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ" ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﺻﺎﻟﺢ و ﻳﺎ هﺮ ﻳﮏ از ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن دﻳﮕﺮ ﭘﻴﺶ از ﺷﮑﻨﺠﻪ از ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺎردارﯼ‬
‫زﻧﺪاﻧﯽ اﻃﻼع ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ و ﻃﺒﻖ ﻣﻌﻤﻮل ﺁن روزهﺎ‪ ،‬ﺁن را ﺑﻪ اﻃﻼع ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺮع‬
‫ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺪون ﺷﮏ ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺮع ﺣﮑﻢ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯼ ﻣﺎدر را ﺑﺎ اﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﮐﻪ “ﻣﻨﺎﻓﻊ‬
‫اﺳﻼم” در ﻣﻴﺎن اﺳﺖ و ﺟﻨﻴﻦ در رﺣﻢ ﻣﺎدر ﺳﺪ و ﻣﺎﻧﻌﯽ اﺳﺖ ﺑﺮاﯼ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻣﻬﻢ‪ ،‬ﺻﺎدر ﻣﯽ ﮐﺮد و ﻗﺘﻞ ﻧﻔﺲ ﺟﻨﻴﻦ را ﺟﺎﻳﺰ ﻣﯽ ﺷﻤﺮد‪ .‬ﺁن هﺎ هﻤﻴﺸﻪ اﻳﻦ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺷﺮﻋﯽ‬
‫را داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺟﻨﻴﻦ ﺳﻘﻂ ﺷﺪﻩ ﻳﮏ ﺳﺮ ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﺧﻮاهﺪ رﻓﺖ و از اﻳﻦ ﺑﺎﺑﺖ ﻃﻠﺐ ﮐﺎر ﺟﻨﻴﻦ‬
‫ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺒﺎت اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ او ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ را ﺑﺪون ﻃﯽ ﮐﺮدن‬
‫ﻋﺬاب دﻧﻴﻮﯼ ﻓﺮاهﻢ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ! در دﺳﺘﮕﺎﻩ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮏ ﻣﺬهﺒﯽ رژﻳﻢ هﻴﭻ ﻣﺸﮑﻠﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ ﺣﻞ ﻧﺸﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻓﺘﻮاﯼ ﺧﻤﻴﻨﯽ‪ ،‬ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮان در ﻣﺎﻩ رﻣﻀﺎن ﺑﺮاﯼ ﺁن ﮐﻪ از‬
‫ﻗﺪرت ﻻزم ﺑﺮاﯼ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮐﺮدن ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ روزﻩ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫هﻴﭻ ﻋﺎﻣﻠﯽ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮان در اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻴﻮﻩ هﺎﯼ وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ ﯼ ﺷﮑﻨﺠﻪ و‬
‫اِﻋﻤﺎل ﺁن ﺑﺮ روﯼ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﻧﻤﯽ ﺷﻮد و هﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ زﻋﻢ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن‪ ،‬ﻣﺎﻧﻊ‬
‫اﺟﺮاﯼ ﺣﮑﻢ ﺧﺪا ﮐﻪ هﻤﺎﻧﺎ ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺗﺤﻤﻴﻞ درد و رﻧﺞ ﺑﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﻮد‪ .‬ﭘﻴﺮ و‬
‫ﺟﻮان‪ ،‬ﺧﺮد و ﮐﻼن‪ ،‬ﻣﺮد ﺑﻴﻤﺎر و زن ﺑﺎردار ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻓﺮﻗﯽ ﻧﻤﯽ ﮐﺮد‪ .‬زﻧﺎن زﻳﺎدﯼ در‬
‫ﺣﺎﻟﯽ ﺿﺮﺑﺎت ﺟﺎﻧﮑﺎﻩ ﮐﺎﺑﻞ را ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ در ﻣﺎﻩ هﺎﯼ ﺁﺧﺮ ﺑﺎردارﯼ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺳﺮ‬

‫‪ 20‬در اﻳﻦﺝﺎ ﻻزﻣﺴﺖ ﺕﺄﮐﻴﺪ ﺷﻮد ﮐﻪ "اﻻﻋﻤﺎل ﺑﺎﻟﻨﻴﺎت" پﺎﺱﺦ ﻣﻨﺎﺱﺒﯽ ﺑﺮاﯼ اﻋﻤ ﺎل ﺝﻨﺎﻳﺘﮑﺎراﻧ ﻪ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬رواﻧ ﺸﻨﺎﺱﯽ‬
‫ﺑﻪ درﺱﺘﯽ ﺑﻪ ﺝﺎﯼ ﻧﻴﺖ و ﺥﻮاﺱﺖ ذهﻨﯽ اﻓﺮاد‪ ،‬ﮐﺮدار و ﻋﻤﻞ اﻓﺮاد را ﻣﻌﻴﺎر ﻗﻀﺎوت ﺥﻮد ﻗﺮار ﻣﯽده ﺪ‪ .‬ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻧﻴ ﺰ‬
‫ﺕﻨﻬﺎ در ﺑﺎرﻩﯼ اﻋﻤﺎل اﻧﺴﺎنهﺎ ﻗﻀﺎوت ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻧﻪ اﻧﮕﻴﺰﻩهﺎﯼ ﻓﺮدﯼ‪.‬‬
‫‪٣٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺷﮑﻞ دردﺁور ﺑﻮد ﮐﻪ ﺟﻨﻴﻦ هﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎرﯼ در اوﻳﻦ ﺳﻘﻂ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬روزﯼ ﻓﺪاﻳﯽ‬
‫ﺷﻬﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺮﺿﻴﻪ اﺣﻤﺪﯼ اﺳﮑﻮﻳﯽ ﺳﺮودﻩ ﺑﻮد‪:‬‬
‫ﻣﻦ ﻳﮏ زﻧﻢ‬
‫از اﻳﻼت ﺁوارﻩ ﯼ دﺷﺖ هﺎ و ﮐﻮﻩ هﺎ‬
‫زﻧﯽ ﮐﻪ ﮐﻮدﮐﺶ را در ﮐﻮﻩ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﻣﯽ ﺁورد‬
‫و ﺑﺰش را در ﭘﻬﻨﻪ ﯼ دﺷﺖ از دﺳﺖ ﻣﯽ دهﺪ‬
‫و ﺑﻪ ﻋﺰا ﻣﯽ ﻧﺸﻴﻨﺪ‪.‬‬
‫او هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﻧﻤﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﭼﻨﺪﯼ ﻧﺨﻮاهﺪ ﮔﺬﺷﺖ ﮐﻪ ﺧﻮاهﺮان و رﻓﻴﻘﺎﻧﺶ‪،‬‬
‫ﮐﻮدﮐﺎﻧﺸﺎن را در ﮔﻮﺷﻪ ﯼ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺎﻩ و ﻳﺎ در ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ اوﻳﻦ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﻣﯽ ﺁورﻧﺪ و‬
‫ﺁن ﮔﺎﻩ ﮐﻪ ﺟﻨﻴﻦ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﻧﻴﺎﻣﺪ ﻩ ﺷﺎن را در زﻳﺮ ﮐﺎﺑﻞ از دﺳﺖ ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ ،‬در ﮔﻮﺷﻪ اﯼ از‬
‫ﺳﻠﻮل و در ﺗﻨﻬﺎﻳﯽ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻋﺰا ﻣﯽ ﻧﺸﻴﻨﻨﺪ‪ .‬اوﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺟﺎﻳﮕﺎهﯽ ﺑﻮد و ﺳﺎﮐﻨﺎن ﺁن ﭼﻨﺎن‬
‫اﻧﺴﺎن هﺎﯼ دردﻣﻨﺪﯼ!‬
‫در ﺁن روزهﺎ و در ﭼﻨﺎن وﺿﻌﻴﺘﯽ‪ ،‬ﺁﻧﺎن ﮐﻪ اﻣﺮوز ﺧﻮد را ﻣﺪاﻓﻊ ﻣﺪرﻧﻴﺴﻢ‪ ،‬ﻓﻤﻴﻨﻴﺴﻢ و‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﻣﺪﻧﯽ ﻣﯽ داﻧﻨﺪ‪ ،‬ورق ﺳﻴﺎﻩ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ‪:‬‬
‫هﻤﻪ ﯼ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺧﻂ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺁﺷﮑﺎر ﭘﻴﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت راﻩ‬
‫اﻧﺪاﺧﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﻂ اﻣﺎم ﻃﺮﻓﺪار اﺳﺎرت زن هﺎﺳﺖ و ﻣﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ ﻣﻘﺮرات ﻗﺮون‬
‫‪٢١‬‬
‫وﺳﻄﺎﻳﯽ را ﭘﻴﺎدﻩ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺎﻧﻴﺎن هﺮ ﭼﻪ ﺧﻮد را ﺑﯽ رﺣﻢ ﺗﺮ ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻻﺟﺮم ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺰدﻳﮏ ﺗﺮ اﺣﺴﺎس‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن‪ ،‬ﻻﺟﻮردﯼ ﭼﻮن ﻣﻴﺮﻏﻀﺐ ﺟﻬﻨﻢ‪ ،‬ﮔﻮﯼ ﺳﺒﻘﺖ را از هﻤﻪ رﺑﻮدﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﭘﻴﺸﺎﻧﯽ ﭘﻴﻨﻪ ﺑﺴﺘﻪ اش ﻧﻤﻮدﯼ از" زهﺪ و ﺗﻘﻮا و ﺗﻘﺪس" ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻨﺎن در اﻳﺎم ﮐﻮدﮐﯽ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ داﺳﺘﺎن هﺎﯼ ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﻪ از ﺟﻮ ﻣﺬهﺒﯽ و ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﻩ ﯼ‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﻩ و ﻣﺤﻴﻂ زﻧﺪﮔﯽ ﺷﺎن‪ ،‬ﺑﺎ رﻧﺞ و ﺷﮑﻨﺠﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ در ﺟﻬﻨﻢ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ را ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ و ﺳﺮﭘﻴﭽﯽ از اﻃﺎﻋﺖ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در دﻳﺪﮔﺎﻩ ﺁﻧﺎن‬
‫وﻗﺘﯽ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﻮد ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮﯼ اﺳﺖ ﻗﻬﺎر و ﺟﻬﻨﻢ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺎهﯽ ﺑﯽ ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﺮا‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن او در روﯼ زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻧﻤﺎدﯼ از ﺧﺪاوﻧﺪﮔﺎر ﺁﺳﻤﺎن هﺎ و زﻣﻴﻦ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ؟ ﭘﺲ ﭼﺮا ﺁﻧﺎن‬
‫ﮐﻪ از ﻓﺮﻣﺎن ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﻋﺎدل ﺧﺪاوﻧﺪ در روﯼ زﻣﻴﻦ ﺳﺮﺑﺮ ﻣﯽ ﺗﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬اﺳﻴﺮ "ﻋﺬاﺑﯽ اﻟﻴﻢ"‬
‫ﻧﺸﻮﻧﺪ؟ ﺣﺎل ﮐﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ ﺑﺎ اﺟﺮاﯼ "ﻓﺮﻣﺎن ﻋﺪاﻟﺖ" زﻧﺪاﻧﻴﺎن اﻋﺪام ﺷﻮﻧﺪ و ﻳﮏ راﺳﺖ‬
‫ﺑﻪ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺎﻩ ﺧﺪاوﻧﺪ روﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﺮا در هﻤﻴﻦ دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﮔﻮﺷﻪ اﯼ از "ﻋﺪاﻟﺖ ﺧﺪاوﻧﺪﯼ" را‬
‫ﻧﭽﺸﻨﺪ؟ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺎﻩ اوﻳﻦ را ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻖ ادارﻩ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎﻧﺶ ﮔﺎﻩ ﺧﻮاب و‬
‫ﺧﻮراﮎ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺑﻌﻀﯽ ﺷﻌﺒﻪ هﺎ‪ ،‬ﻳﮏ ﺗﺨﺖ ﺳﺮﺑﺎزﯼ ﮔﻮﺷﻪ ﯼ اﺗﺎق ﻗﺮار داﺷﺖ و ﮔﺎﻩ‬
‫ﺷﺐ هﺎ‪ ،‬هﻤﺎن ﺟﺎ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ و ﺛﻮاب و ﭘﺎداش ﻣﻀﺎﻋﻒ اﺧﺮوﯼ را اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﮕﺎهﯽ از ﻳﮏ ﻣﻨﻈﺮ ﺑﻪ اوﻳﻦ ﺁن ﺳﺎل هﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در هﻴﭻ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن و‬

‫‪ 21‬ﻧﺸﺮﻳﻪ ﮐﺎر اﮐﺜﺮﻳﺖ‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ١۴٨‬ﺑﻬﻤﻦ ‪.۶٠‬‬

 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٤‬‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮان ﺑﻪ اﻳﻦ راﺣﺘﯽ و ﺑﺪون دﻏﺪﻏﻪ ﯼ ﺧﺎﻃﺮ‪ ،‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺗﺸﺮﻳﺢ اﻧﺴﺎن هﺎﯼ زﻧﺪﻩ‬
‫روﯼ ﺗﺨﺖ هﺎﯼ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻴﻼﻧﯽ و ﺑﻪ ﺗﺒﻊ او‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﺣﮑﺎم ﺷﺮع و دﺳﺘﮕﺎﻩ ﻣﺬهﺒﯽ ادارﻩ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﯼ ﮐﺸﺘﺎرﮔﺎﻩ و ﺟﻬﻨﻢ‬
‫اوﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن ﺣﮑﻢ دﮐﺘﺮ و ﭘﺰﺷﮏ را دارﻧﺪ‪ ٢٢.‬ﺁن هﺎ ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‬
‫ﺑﻴﻤﺎرﯼ را ﺗﺸﺨﻴﺺ دادﻩ و ﺑﻪ درﻣﺎن ﺁن ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻴﻤﺎر در ﺣﻴﻦ ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ‪،‬‬
‫ﺟﺎن ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﺑﺪهﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺳﺎدﮔﯽ ﻣﺮگ در زﻳﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ را ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن اوﻳﻦ ﺑﻪ ﭘﺰﺷﮑﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ وﻳﺰﻳﺖ ﺑﻴﻤﺎراﻧﺸﺎن‪ ،‬وﺟﻬﯽ درﻳﺎﻓﺖ‬
‫ﻧﻤﯽ ﮐﺮدﻧﺪ! وﻗﺘﯽ ﺟﻼد و دژﺧﻴﻢ در ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ دﮐﺘﺮ ﻣﯽ ﻧﺸﻴﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻟﻄﺒﻊ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺎﻩ را ﻧﻴﺰ‬
‫"اﺗﺎق ﺳﯽ ﺳﯽ ﻳﻮ" ﻧﺎﻣﻴﺪ و ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ را "ﺁﺳﺎﻳﺸﮕﺎﻩ" ﻧﺎم ﻧﻬﺎد‪ ٢٣.‬زﻧﺪاﻧﯽ در واﻗﻊ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻣﺪﻳﻮن ﺑﺎزﺟﻮﯼ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﺷﮑﻨﺠﻪ‪ ،‬ﺑﺪون هﻴﭻ ﭼﺸﻢ داﺷﺘﯽ ﺑﻪ درﻣﺎن او و‬
‫ﺑﻴﻤﺎرﯼ هﺎﯼ روﺣﯽ اش ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﺑﺎ هﻤﻴﻦ ﻣﺤﻤﻞ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ ﻣﺤﺮﻣﻴﺖ ﺑﺎزﺟﻮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫زﻧﺎن زﻧﺪاﻧﯽ را ﻧﻴﺰﺣﻞ ﮐﺮدﻩ و ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺷﺮﻋﯽ ﺑﺮاﯼ ﻟﻤﺲ ﺑﺪن ﺁﻧﺎن را ﻓﺮاهﻢ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻧﻈﺎم ﻣﺬهﺒﯽ‪ ،‬ﺑﺎزﺟﻮ ﺑﺎ ﺷﻼق هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺑﺪن ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﻓﺮود ﻣﯽ ﺁورد‪ ،‬ﺗﻼش دارد ﺗﺎ‬
‫ﮔﻨﺎهﺎن ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ را ﺑﺰداﻳﺪ و او را ﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮش ﺗﻮﺑﻪ وادارد اﮔﺮ در اﻳﻦ ﮐﺎر ﺧﻄﻴﺮ‪ ،‬ﺑﺎزﺟﻮ‬
‫ﻣﻮﻓﻖ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ را ﻣﻄﻴﻊ ﺧﻮد ﺳﺎﺧﺘﻪ و او را از ﺁﺗﺶ دوزخ و ﻋﺬاب ﺁﺧﺮوﯼ ﻧﺠﺎت‬
‫دهﺪ‪ ،‬ﺛﻮاب ﺁن دﻧﻴﺎ را ﺑﺮاﯼ ﺧﻮد ﺧﺮﻳﺪﻩ اﺳﺖ!‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ هﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻟﺰاﮎ ﺑﻪ درﺳﺘﯽ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺑﯽ ﻣﺪاراﻳﯽ ﺗﻮﻓﻨﺪﻩ ﯼ ﻣﺬهﺒﯽ ﮐﺎﻟﻮن از ﻧﻈﺮ اﺧﻼﻗﯽ ﺳﺨﺖ ﺧﺸﻦ ﺗﺮ و‬
‫ﺑﯽ رﺣﻤﺎﻧﻪ ﺗﺮ ﺑﻮد ﺗﺎ ﺑﯽ ﻣﺪاراﻳﯽ ﺳﻴﺎﺳﯽ روﺑﺴﭙﻴﺮ‪ ،‬و اﮔﺮ ﮐﺎﻟﻮن ﻓﻀﺎﯼ‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬارﯼ ﺑﺮزﮔﺘﺮﯼ از ژﻧﻮ در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﯽ داﺷﺖ ﺑﺴﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮن ﺟﺎرﯼ‬
‫ﻣﯽ ﺳﺎﺧﺖ ﺗﺎ ﺁن ﭘﻴﺎم ﺁور وﺣﺸﺘﻨﺎﮎ ﺑﺮاﺑﺮﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ‬

‫‪٣‬‬
‫در ﻧﻈﺎم ﻣﺬهﺒﯽ‪ ،‬هﻤﻪ ﯼ اﻓﺮاد ﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ ﺧﻮد را از وﻟﯽ ﻓﻘﻴﻪ‪ ،‬ﻓﻘﻬﺎﯼ ﺣﺎﮐﻢ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن‬
‫او ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬وﻻﻳﺖ ﺷﻌﺒﻪ اﯼ اﺳﺖ از وﻻﻳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ .‬ﺣﮑﺎم ﺷﺮع‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﮔﺎن وﻟﯽ ﻓﻘﻴﻪ‬
‫هﺴﺘﻨﺪ وﺣﮑﻢ ﺧﺪا را ﺟﺎرﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺑﺎ ﺣﮑﻢ ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺮع اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻇﺎهﺮاً‬
‫اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن از ﺣﺎﮐﻤﺎن ﺷﺮع ﮐﻪ ﻟﺒﺎس ﻗﻀﺎ ﺑﻪ ﺗﻦ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺣﮑﻢ رﺳﻤﯽ‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ را درﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺮع ﺑﺪون دﻳﺪن ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ و ﺑﺎ ﺷﻨﻴﺪن اﺳﺘﺪﻻل ﺑﺎزﺟﻮ و‬
‫ﺑﻪ ﺻﺮف ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ او ادﻋﺎ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﻣﯽ ﻧﻮﺷﺖ‪ ٧٠ :‬ﺿﺮﺑﻪ ﺷﻼق ﺑﺮاﯼ دروغ ﮔﻮﻳﯽ و ﻳﺎ‬

‫‪ 22‬ﺥﺎﻣﻨﻪاﯼ در دﻳﺪار ﺑ ﺎ ﻣ ﺴﺌﻮﻻن ﺱ ﺎزﻣﺎن زﻧ ﺪانه ﺎ در ﺑ ﺎرﻩﯼ وﻇ ﺎﻳﻒ ﺁنه ﺎ ﻣ ﯽﮔﻮﻳ ﺪ‪" :‬در ﻧﻈ ﺎم ﻣ ﺎ ه ﻢ ﻳﮑ ﯽ از‬
‫ﻣﻌﻀﻼت ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪ زﻧﺪانهﺎﺱﺖ ‪ .‬ﻋﻠﺖ ﻣﻌﻀﻞ ﺑﻮدﻧﺶ اﻳﻦ اﺱﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ در زﻧﺪان ‪ ،‬ﮐﺴﯽ را دارﻳﻢ ﮐﻪ ﻣﯽﺥﻮاهﻴﻢ ﺑﻪ او‬
‫ﻣﺤﺒﺖ ﮐﻨﻴﻢ؛ اﻣﺎ ﻗﻬﺮًا اﻳﻦ ﻣﺤﺒﺖ ﻣﺎ ﺑﺎ ﺥﺸﻮﻧﺖ هﻤﺮاﻩ اﺱﺖ‪ ".‬ﻳﺎ اﻳﻦﮐﻪ "ﻳﺎدﺕﺎن ﻧﺮود ﮐ ﻪ ﺷ ﻤﺎ ﻃﺒﻴﺒﻴ ﺪ‪ ،‬پﺰﺷ ﮑﻴﺪ‪ ،‬دارﻳ ﺪ‬
‫ﮐﺎر ﻃﺒﺎﺑﺖ را ﻣﯽﮐﻨﻴﺪ‪".‬‬
‫‪ 23‬در ﺁن ﺱﺎلهﺎ‪ ،‬زﻧﺪاﻧﺒﺎﻧﺎن ﺑﻪ اﺕﺎق ﺷﮑﻨﺠﻪ‪ ،‬ﺱﯽﺱﯽﻳﻮ و ﺑﻪ ﺱﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ‪ ،‬ﺁﺱﺎﻳﺸﮕﺎﻩ ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪٣٥‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﮐﺘﻤﺎن ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬درﺻﻮرت ﻧﻴﺎز ﺗﮑﺮار ﺷﻮد‪ .‬و ﻳﺎ از اﺑﺘﺪا ﺧﻮد را راﺣﺖ ﮐﺮدﻩ و ﺣﮑﻢ‬
‫"ﺿﺮب ﺣﺘﯽ اﻟﻤﻮت"‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺗﺎ ﺳﺮﺣﺪ ﻣﺮگ را ﺻﺎدر ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن در اﮐﺜﺮ‬
‫ﻣﻮارد‪ ،‬رﻋﺎﻳﺖ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت ﺻﻮرﯼ را ﻧﻴﺰ ﻧﻤﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و از ﻗﺒﻞ‪ ،‬اﺣﮑﺎم ﺻﺎدر‬
‫ﺷﺪﻩ اﯼ را در اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺻﺮﻓﺎً ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻧﺎم ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ در ﺁن هﺎ اﮐﺘﻔﺎ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮐﺮدن ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﮔﺎهﯽ ﻣﺮﺣﻠﻪ هﺎﯼ ﺑﻪ ﻇﺎهﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ و ﺷﺮﻋﯽ‬
‫را ﭘﺲ از اﺗﻤﺎم ﮐﺎر ﺷﮑﻨﺠﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دادﻧﺪ و در ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﻣﻮارد ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫هﻤﻪ ﮐﺎﻏﺬ ﺑﺎزﯼ ﻧﺒﻮد و ﺑﺪون ﺳﻴﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ هﺎﻳﯽ‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ ﭼﺮا ﮐﻪ ﺣﺎﮐﻢ‬
‫ﺷﺮع از ﭘﻴﺶ ﺑﻪ ﺁن هﺎ ﺗﻔﻮﻳﺾ اﺧﺘﻴﺎر ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫هﺮ ﮐﺲ ﮐﻪ ﻧﺎﻣﺶ ﺑﺮاﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬رﻧﮕﺶ ﭘﺮﻳﺪﻩ و ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺒﺶ ﺗﻨﺪ ﻣﯽ ﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺣﺘﺎ ﻗﻮﯼ ﺗﺮﻳﻦ اﻓﺮاد‪ .‬اﻳﻦ اﺣﺴﺎس‪ ،‬ﺗﺎ ﻟﺤﻈﻪ ﯼ روﺑﻪ رو ﺷﺪن ﺑﺎ ﺑﺎزﺟﻮ‪ ،‬دﺳﺖ از ﺳﺮ زﻧﺪاﻧﯽ‬
‫ﺑﺮ ﻧﻤﯽ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ هﺎ ﭘﺲ از روﺑﻪ رو ﺷﺪن ﺑﺎ ﺑﺎزﺟﻮ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪن ﺁن ﭼﻪ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎزﺟﻮ از اﻳﺸﺎن ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ‪ ،‬روﺣﻴﻪ ﯼ ﺧﻮد را ﺑﺎزﻳﺎﻓﺘﻪ و در ﺻﺪد ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺮ ﻣﯽ ﺁﻣﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺪﻩ اﯼ ﻧﻴﺰ هﻤﺎن ﺟﺎ ﻗﺎﻟﺐ ﺗﻬﯽ ﮐﺮدﻩ و درهﻢ ﻣﯽ ﺷﮑﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻴﺪ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاﯼ‬
‫ﻣﺪت ﻣﻌﻴﻨﯽ ﻣﻮرد ﺷﮑﻨﺠﻪ ﻗﺮار ﺧﻮاهﻴﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺗﺤﻤﻠﺶ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺳﺎدﻩ ﺗﺮ و ﺳﻬﻞ ﺗﺮ‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺣﺘﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﺎب و ﺗﻮان و ﺗﺤﻤﻞ ﺷﮑﻨﺠﻪ را ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﺑﻬﺘﺮ از ﭘﺲ ﺁن ﺑﺮ‬
‫ﻣﯽ ﺁﻣﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺪاﻧﺴﺘﻦ و ﻣﺸﺨﺺ و ﻣﻌﻴﻦ ﻧﺒﻮدن ﻧﻮع ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﮐﻴﻔﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮد را‬
‫دﭼﺎر هﺮاس و واهﻤﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﻓﺮوﭘﺎﺷﯽ اش ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در واﻗﻊ هﺮاس از ﺷﮑﻨﺠﻪ‪،‬‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺷﮑﻨﻨﺪﻩ ﺗﺮ از ﺧﻮد ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺮدﻩ اﻳﺪ ﮐﻪ ﻃﻮﻓﺎﻧﯽ ﺷﺪﻳﺪ‪،‬‬
‫ﺳﻨﮕﯽ ﭼﻨﺪ ﮐﻴﻠﻮﻳﯽ را ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻘﺪار ﮐﻤﯽ ﺗﮑﺎن ﻣﯽ دهﺪ وﻟﯽ در هﻤﺎن ﺣﺎل‪ ،‬اﻧﺴﺎن هﺎﯼ ‪۶٠-‬‬
‫‪ ٧٠‬ﮐﻴﻠﻮﻳﯽ را از زﻣﻴﻦ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪ ،‬ﭼﺮا؟ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن روان ﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﭼﻴﺰﯼ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﺟﺰ وﺟﻮد واﻗﻌﻴﺖ "وﺣﺸﺖ و اﺿﻄﺮاب" از ﻃﻮﻓﺎن‪ ،‬و ﻗﺪرت ﺧﺮدﮐﻨﻨﺪﮔﯽ ﺁن در‬
‫ذهﻦ اﻓﺮاد‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽ ﺷﻮد ﭼﻨﺎن ﻧﻤﻮدﯼ ﭘﻴﺪا ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪۴‬‬
‫ﺣﻮاﻟﯽ ﻇﻬﺮ ﺑﻪ دﺳﺘﺸﻮﻳﯽ ﺑﺮدﻩ ﺷﺪﻳﻢ‪ .‬در داﺧﻞ دﺳﺘﺸﻮﻳﯽ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ را دﻳﺪم ﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﺎهﺎﻳﯽ‬
‫ﻣﺠﺮوح و ﺧﻮن ﭼﮑﺎن‪ ،‬ﭼﻬﺎردﺳﺖ وﭘﺎ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺗﻮاﻟﺖ رﺳﺎﻧﺪ و در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺶ‬
‫ﺑﻴﺮون در ﺗﻮاﻟﺖ اﻳﺴﺘﺎدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬وارد ﺗﻮاﻟﺖ ﺷﺪ‪ .‬در ﺗﻮاﻟﺖ ﻧﻴﻤﻪ ﺑﺎز ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎزﺟﻮ ﺑﺎ ﺗﺤﮑﻢ‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺒﺎدا ﺁب ﺑﺨﻮرﯼ! ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ از ﻳﮏ ﻟﺤﻈﻪ ﯼ ﻏﻔﻠﺖ او اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﺮدﻩ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺁﻓﺘﺎﺑﻪ ﯼ‬
‫ﺁب را ﺑﻠﻨﺪ ﮐﺮدﻩ و ﺗﻼش ﮐﺮد ﺁن را ﺳﺮ ﺑﮑﺸﺪ‪ .‬ﺑﺎزﺟﻮ ﺑﺎ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺗﻤﺎم‪ ،‬ﺑﺎ ﻟﮕﺪ در ﺗﻮاﻟﺖ‬
‫را ﺑﺎز ﮐﺮد‪ .‬در ﺑﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺧﻮرد‪ .‬ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﯽ ﺣﺎل ﮐﻒ ﺗﻮاﻟﺖ اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺨﺸﯽ از ﺑﺪﻧﺶ‬
‫در ﮐﺎﺳﻪ ﯼ ﺗﻮاﻟﺖ ﺑﻮد و از درد ﻣﯽ ﻧﺎﻟﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎزﺟﻮ ﺑﺎ ﮐﺘﮏ او را از ﺟﺎﯼ ﺑﻠﻨﺪ ﮐﺮدﻩ و‬
‫ﻧﺎراﺣﺖ از اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﺠﺲ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮدر ﻧﻤﯽ ﺁوردم ﮐﻪ ﭼﺮا او اﺟﺎزﻩ ﯼ ﺁب ﺧﻮردن‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ؟ ﭼﺮا ﺑﺎزﺟﻮ ﻣﻮاﻇﺐ ﺑﻮد ﺗﺎ ﻣﺒﺎدا زﻧﺪاﻧﯽ ﺁب ﺑﺨﻮرد؟ ﭼﺮا زﻧﺪاﻧﯽ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺎ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٦‬‬
‫ﺁﻓﺘﺎﺑﻪ ﺁب ﺑﺨﻮرد؟ ﺑﻌﺪهﺎ ﮐﻪ از دﻳﮕﺮان ﺷﻨﻴﺪم وﺧﻮدم ﻧﻴﺰ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮدم‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﻮﺿﻮع‬
‫ﺷﺪم و ﭘﺎﺳﺦ هﺎﻳﻢ را ﻳﺎﻓﺘﻢ‪ .‬در ﺁن دوزخ‪ ،‬ﺳﺮﮐﺸﻴﺪن ﮔﻨﺪاب و ﺧﻮﻧﺎﺑﻪ و ﻗﯽ هﺎﯼ ﻧﺎﺷﯽ از‬
‫اﺳﺘﻔﺮاغ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﭼﻮن ﺟﺎم ﺷﻮﮐﺮاﻧﯽ ﻋﻤﻞ ﮐﺮدﻩ و رﺷﺘﻪ ﯼ ﺣﻴﺎت ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ را ﺑﺎ‬
‫زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺒﺮد ﺗﺎ ﺑﺮاﯼ هﻤﻴﺸﻪ از ﺷﺮ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﺟﻬﻨﻢ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﺮ روﯼ زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺧﻼص ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮ‬
‫اﺛﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺗﺤﻤﻞ ﺿﺮﺑﺎت ﮐﺎﺑﻞ‪ ،‬و اﻧﺘﺸﺎر ﻟﺨﺘﻪ هﺎﯼ ﺧﻮن و ﺑﺎﻓﺖ هﺎﯼ ﻣﺮدﻩ در ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﺧﻮن‪ ،‬ﮐﻠﻴﻪ هﺎ ﮐﻪ وﻇﻴﻔﻪ ﯼ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺧﻮن را ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺎدر ﺑﻪ دﻓﻊ ﺳﻤﻮم ﺑﺪن ﻧﺸﺪﻩ و‬
‫از ﮐﺎر ﻣﯽ اﻓﺘﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻪ ﻓﺮد ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪﻩ اﺣﺴﺎس ﺗﺸﻨﮕﯽ ﺷﺪﻳﺪﯼ دﺳﺖ ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻮﺷﻴﺪن ﻣﻘﺪار زﻳﺎدﯼ ﺁب‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺳﺮﻋﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﺧﻮن و اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻢ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ هﺎﯼ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺪن ﺷﺪﻩ و ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺮگ زﻧﺪاﻧﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪهﺎ ﮐﻪ دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯼ ﻗﺮون‬
‫وﺳﻄﺎﻳﯽ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن ﻗﺒﻞ از زدن ﮐﺎﺑﻞ‪ ،‬دو ﭘﺎرچ ﺑﺰرگ‬
‫ﺁب ﺑﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﻣﯽ دادﻧﺪ ﺗﺎ ﮐﻠﻴﻪ هﺎ ﻗﺒﻞ از اﺻﺎﺑﺖ ﺿﺮﺑﺎت ﮐﺎﺑﻞ ﻓﻌﺎل ﺷﺪﻩ و ﺳﻤﻮم ﺑﺪن از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ادرار‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺧﺎرج ﺷﻮد و ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﻪ "هﻤﻮدﻳﺎﻟﻴﺰ" ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻧﺸﻮد‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﺑﻪ داﺧﻞ ﺗﻮاﻟﺖ رﻓﺘﻢ‪ ،‬دﻳﺪم هﻴﭻ ﻳﮏ از ﺳﻴﻔﻮن هﺎ زﻧﺠﻴﺮ ﻧﺪارﻧﺪ و هﻤﻪ را ﺑﺎز‬
‫ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪهﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﮐﻪ ﭼﻮن ﻳﮏ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ زﻧﺠﻴﺮ ﺳﻴﻔﻮن‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮد‬
‫ﺧﻮد را در ﺗﻮاﻟﺖ دار ﺑﺰﻧﺪ‪ ،‬ﺁن هﺎ را ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﺮ ﭼﻪ در ﻧﻈﺮم ﻣﯽ ﺁﻣﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﻳﺪﻩ‬
‫ﺷﮏ و ﺗﺮدﻳﺪ ﻣﯽ ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺑﻪ ﺗﺎرﻳﺦ و دﻳﻦ و ﻣﺬهﺐ‪ .‬اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﺮدم‬
‫هﻤﻪ ﯼ هﺴﺘﯽ‪ ،‬هﺴﺘﻪ اﯼ ﺑﻮد ﺑﺴﺘﻪ در اﺣﺴﺎس ﺳﻮزان ﺁﺗﺶ‪ .‬در اﻓﺴﺎﻧﻪ هﺎﯼ ﻣﺬهﺒﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻩ‬
‫ﺑﻮدم ﮐﻪ ﻧﻤﺮود‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺁن ﮐﻪ ﻗﺪرت ﺧﺪا را ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺑﻬﺸﺖ ﮔﻮﻧﻪ اﯼ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫"ارم" ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﺑﻮد ش‪ .‬اﻣﺎ ﻏﻀﺐ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺼﻴﺒﺶ ﺷﺪ و ﺗﺎرو ﭘﻮدش را در هﻢ ﭘﻴﭽﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﭼﺸﻢ ﻣﯽ دﻳﺪم ﮐﻪ ﺧﻤﻴﻨﯽ‪ ،‬ﺑﺮﻋﮑﺲ ﻧﻤﺮود‪ ،‬در رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺧﺪا ﺟﻬﻨﻤﯽ را روﯼ زﻣﻴﻦ ﻓﺮاهﻢ‬
‫ﮐﺮدﻩ و ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪا را ﺑﻪ ﻋﻘﻮﺑﺖ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ در ﺗﺼﻮر ﻧﻤﯽ ﮔﻨﺠﺪ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﯽ ﺳﺎزد‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫ﺗﻼﺷﯽ از ﺳﻮﯼ ﺧﺪا ﺑﺮاﯼ ﻧﺎﺑﻮدﯼ او دﻳﺪﻩ ﻧﻤﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﮐﻪ ﻓﺮﺻﺘﺶ دادﻩ اﺳﺖ ﺗﺎ دﺳﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ هﺎﯼ ﺟﺪﻳﺪﯼ زﻧﺪ و ﮐﻴﻔﺮ و ﻋﻘﻮﺑﺖ و ﺷﮑﻨﺠﻪ را در اﺑﻌﺎدﯼ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻴﺂزﻣﺎﻳﺪ!‬
‫ﮐﻨﺎر ﻣﻦ ﭘﺪرﯼ ﻣﻴﺎن ﺳﺎل ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ دﺧﺘﺮش‪ ،‬ﮐﻪ ﺣﺪوداً ‪ ١٢‬ﺳﺎﻟﻪ ﻣﯽ ﻧﻤﻮد‪،‬‬
‫ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬راﺿﯽ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺪاران دﺧﺘﺮﺑﭽﻪ اش را ﺗﻨﻬﺎ از ﻣﻨﺰل ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬دﺧﺘﺮش‬
‫روﺑﻪ رو ﯼ ﻣﺎ‪ ،‬رو ﺑﻪ دﻳﻮار ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﮔﺎﻩ ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﺸﺖ و درﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﮐﻤﯽ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪش را‬
‫ﺑﺎﻻ زدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﻬﺮﻩ ﯼ ﭘﺪرش ﮐﻪ ﭘﺸﺖ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪﯼ ﭘﻨﻬﺎن ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﯽ ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ‪ .‬در‬
‫ﻧﮕﺎهﺶ ﻣﻌﺼﻮﻣﻴﺘﯽ ﻋﺠﻴﺐ‪ ،‬ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﺗﺮﺳﯽ ﻣﻮﺣﺶ‪ ،‬ﻣﻮج ﻣﯽ زد‪ .‬ﻧﻤﯽ داﻧﻢ ﺑﻪ ﭼﻪ ﺟﺮﻣﯽ‬
‫او را ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬هﺮﺑﺎر ﮐﻪ او را ﻣﯽ دﻳﺪم‪ ،‬دﻟﻢ ﺁﺗﺶ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺟﺎﻣﻪ ﯼ اﻃﻠﺴﯽ ﺳﺒﺰ‬
‫رﻧﮕﯽ ﺑﻪ ﺗﻦ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺧﻮدم ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬دﺧﺘﺮﮐﯽ در اﻳﻦ ﺳﻦ‪ ،‬ﺟﺮﻣﺶ ﭼﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫ﻋﺎﺷﻘﯽ! ﻣﮕﺮ در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﺮگ رﻳﺰان و ﭘﮋﻣﺮدﮔﯽ‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎﯼ ﻋﺎﺷﻘﯽ را ﻣﯽ داﻧﺪ!‬
‫ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺣﻤﻴﺪ ﻃﻠﻮﻋﯽ را دﻳﺪم‪ .‬در هﻨﮕﺎم دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﻗﺒﻠﯽ ام در ﭘﻞ روﻣﯽ‪ ،‬ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ‬
‫رﻳﺎﺳﺖ ﺑﺨﺶ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ از ﺁﻧﺎن را ﻧﻴﺰ زﻳﺮ ﻧﻈﺮ داﺷﺖ‪ .‬از ﺗﺮس ﺧﻮدم‬
‫‪٣٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫را درهﻢ ﮐﺸﻴﺪﻩ‪ ،‬ﺗﻼش ﮐﺮدم ﮐﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺣﻀﻮرم ﻧﺸﻮد‪ .‬ﺑﺎر ﻗﺒﻞ‪ ،‬هﻨﮕﺎم ﺁزادﯼ ام‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﺑﻮد‪ :‬اﮔﺮ ﻳﮏ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﮔﺬرت ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﺎ ﺑﻴﻔﺘﺪ‪ ،‬ﺧﻮدم در ﺟﻮﺧﻪ ﯼ اﻋﺪاﻣﺖ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﺁن ﻗﺪر ﻏﺮق در ﭘﺮوﻧﺪﻩ اﯼ ﮐﻪ در دﺳﺖ داﺷﺖ‪ ،‬ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﺑﻪ ﻣﻦ‬
‫ﻧﮑﺮد‪.‬‬

‫‪۵‬‬
‫اﺣﺴﺎس ﮐﺮدم ﮐﺴﯽ ﻧﺎﻣﻢ را ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪم و ﺳﺮﭘﺎ اﻳﺴﺘﺎدم‪ .‬هﺮ ﺁن اﺣﺘﻤﺎل زﻣﻴﻦ‬
‫ﺧﻮردﻧﻢ ﻣﯽ رﻓﺖ‪ .‬ﺿﻌﻴﻒ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدم‪ .‬در ﮐﻤﻴﺘﻪ ﯼ ﻣﻨﻄﻘﻪ ‪ ،١٢‬ﺑﺪون اﻳﻦ ﮐﻪ اﻃﻼﻋﺎت‬
‫ﺧﺎﺻﯽ از ﻣﻦ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺸﺎر زﻳﺎدﯼ را ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدم و ﺗﺎزﻩ ﻣﺪﻋﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫اﻳﻦ ﭘﻴﺶ درﺁﻣﺪ اﺳﺖ و در اوﻳﻦ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺑﻢ ﺧﻮاهﻨﺪ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﻌﺪاً ﻓﻬﻤﻴﺪم‬
‫“ﻣﺤﻤﺪﯼ“ ﻧﺎم دارد‪ ،‬ﻳﻘﻪ ام را ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﮐﺸﺎن‪ -‬ﮐﺸﺎن ﻣﺮا ﺑﻪ داﺧﻞ ﺷﻌﺒﻪ ﺑﺮد‪ .‬ﺿﻌﻒ ﻋﺠﻴﺒﯽ‬
‫در هﻤﻪ ﯼ ﺗﻨﻢ اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬ﭘﺎهﺎﻳﻢ هﻴﭻ رﻣﻘﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﺮدم ﺑﻪ ﻗﺘﻠﮕﺎهﻢ‬
‫ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﻧﺎﯼ راﻩ رﻓﺘﻦ ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ .‬ﻳﮏ ﻣﺸﺖ ﺑﻪ ﭘﻬﻠﻮﻳﻢ زد و ﺑﻪ داﺧﻞ اﺗﺎق هﻠﻢ داد‪ .‬ﺑﺪون اﻳﻦ‬
‫ﮐﻪ ﺳﺆاﻟﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻣﯽ زدﻧﺪ‪ .‬اﺟﺎزﻩ ﺣﺮف زدن ﻧﻤﯽ دادﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﻣﺪﺗﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﯼ ﺗﻼش‬
‫ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﺎ دادن ﻳﮏ ﺳﺮﯼ اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﻮرد داﻳﯽ و ﭘﺴﺮ داﻳﯽ ام‪ ،‬ﻧﺸﺎن دهﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻗﺪر‬
‫ﮐﺎﻓﯽ از ﻣﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁوردﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻇﺎهﺮاً وﯼ ﭘﺮوﻧﺪﻩ ﯼ ﺁﻧﺎن در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ رژﻳﻢ‬
‫ﺳﺎﺑﻖ را دﻧﺒﺎل ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﭼﻮن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اوﻟﻴﻦ ﺳﺆال ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻓﺮهﺎد هﻨﻮز ﺑﻪ ﺧﺎرج از ﮐﺸﻮر‬
‫ﻓﺮار ﻧﮑﺮدﻩ اﺳﺖ؟ ﻣﻨﻈﻮرش ﭘﺴﺮداﻳﯽ ام ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻨﺰل ﻣﺎ روﺑﻪ روﯼ ﺧﺎﻧﻪ ﯼ داﻳﯽ ام ﻗﺮار‬
‫داﺷﺖ و ﻣﺤﻤﺪﯼ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ در ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻣﺤﻠﯽ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻼت‪ ،‬ﮐﺴﯽ ﺟﺰ ﺟﻼل‪ ،‬از ﻣﻮﺿﻮع رواﺑﻂ ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ ام ﺑﺎ ﺧﺒﺮ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺧﻮردن ﭼﻨﺪ‬
‫ﻣﺸﺖ دﻳﮕﺮ از ﺣﺎل رﻓﺘﻢ و روﯼ ﻳﮏ ﺻﻨﺪﻟﯽ اﻓﺘﺎدم‪ .‬ﻣﺮا ﺑﻠﻨﺪ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎ ﺧﺸﻢ و ﻏﻀﺐ‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﮐﯽ ﮔﻔﺖ ﺑﻨﺸﻴﻨﯽ روﯼ ﺻﻨﺪﻟﯽ؟ و دو ﺳﻴﻠﯽ ﻣﺤﮑﻢ ﺑﻪ ﮔﻮﺷﻢ زدﻩ و ﺑﺎ ﺗﺤﮑﻢ ﺗﺄﮐﻴﺪ‬
‫ﮐﺮد‪ :‬هﻴﭻ راﻩ ﻧﺠﺎﺗﯽ ﻧﺪارﯼ‪ .‬ﮐﻤﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺟﺎ ﺑﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﯽ ﻓﻬﻤﯽ ﮐﻪ هﻤﻪ ﺑﻪ ﺣﺮف ﻣﯽ ﺁﻳﻨﺪ و‬
‫ﭼﻴﺰﯼ از ﻣﺎ ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ ﻧﺨﻮاهﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از ﻧﺸﺎن دادن ﺿﺮب ﺷﺴﺖ اوﻟﻴﻪ و ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ را ﺷﺮوع ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اوﻟﻴﻦ‬
‫ﺳﺆال ﺷﺎن راﺟﻊ ﺑﻪ ﻧﻤﺮﻩ ﯼ ﭘﺎﻳﻢ ﺑﻮد‪ .‬از ﺻﺒﺢ ﻧﺎﻇﺮ هﻤﻪ ﯼ اﻣﻮر ﺑﻮدم و ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻢ‬
‫ﺳﺆال ﺷﺎن در ﭼﻪ راﺑﻄﻪ اﯼ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺼﺪ ﺗﺤﻘﻴﺮم را داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﮑﻮت ﮐﺮدم و ﭘﺎﺳﺨﯽ ﻧﺪادم‪.‬‬
‫ﻣﺸﺘﯽ ﺗﻮﯼ ﺷﮑﻤﻢ ﺧﻮرد‪ .‬ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﮐﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﯽ ﻧﺎم داﺷﺖ و ﻣﺪﺗﯽ ﺑﻌﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﮑﯽ از‬
‫ﻣﺘﻬﻤﺎن هﻤﺎن ﺷﻌﺒﻪ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﯽ ﮐﺮد ﮔﻔﺖ‪ :‬هﻴﭻ ﺳﺆاﻟﯽ را در اﻳﻦ ﺟﺎ‬
‫ﺑﯽ ﭘﺎﺳﺦ ﻧﻤﯽ ﮔﺬارﯼ و ﺑﺪون درﻧﮓ ﺟﻮاب ﻣﯽ دهﯽ! ﺑﺎ ﺻﺪاﯼ ﺧﻔﻪ اﯼ ﺷﻤﺎرﻩ ﭘﺎﻳﻢ را ﮔﻔﺘﻢ‪:‬‬
‫‪" .۴١ -۴٠‬ﭘﻴﺸﻮا" ﺳﺮﺑﺎزﺟﻮﯼ ﺷﻌﺒﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎﻳﺪ ﻳﮏ ﮐﻔﺶ ﻧﻤﺮﻩ ‪ ۵٠‬ﺑﺮاﻳﺶ ﺳﻔﺎرش ﺑﺪهﻴﻢ‬
‫ﺗﺎ اﻧﺪازﻩ ﯼ ﭘﺎهﺎﻳﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و هﻤﻪ زدﻧﺪ زﻳﺮ ﺧﻨﺪﻩ ‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٨‬‬
‫ﭘﻴﺸﻮا اﻳﻦ ﺑﺎر ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﺁﻳﺎ ﮐﻒ ﭘﺎﻳﺖ ﻣﻮ دارد؟ ﭘﺎﺳﺨﯽ ﻧﺪادم‪ .‬ﻗﺼﺪ ﺧﺎﺻﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ .‬ﻓﻘﻂ‬
‫ﺣﻮﺻﻠﻪ ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ .‬ﺑﺎزﯼ ﺑﯽ ﻣﺰﻩ اﯼ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﺁﻣﺪ! دوﺑﺎرﻩ ﻣﺸﺖ ﻣﺤﮑﻤﯽ ﺧﻮرد ﺗﻮﯼ ﺷﮑﻤﻢ‬
‫و ﻟﮕﺪ ﻣﺤﮑﻤﯽ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺳﺎق ﭘﺎﻳﻢ اﺻﺎﺑﺖ ﮐﺮد‪ .‬ﺻﺪاﯼ ﻓﺮدﯼ را ﮐﻪ ﻣﻴﺎن ﺳﺎل ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﯽ رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺷﻨﻴﺪم‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﮕﺮ ﻧﺸﻨﻴﺪﯼ هﻴﭻ ﺳﺆاﻟﯽ را ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﯽ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﮕﺬارﯼ؟ ﻧﺎﭼﺎر ﮔﻔﺘﻢ‪:‬‬
‫ﺧﻴﺮ‪ ،‬ﮐﻒ ﭘﺎﻳﻢ ﻣﻮ ﻧﺪارد‪ .‬ﭘﻴﺸﻮا دوﺑﺎرﻩ ﺑﻪ ﺳﺨﻦ ﺁﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻨﺪ ﺗﺎ زﻳﺮ ﭘﺎﻳﺖ ﻣﯽ دهﻴﻢ‬
‫ﺳﺒﺰ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮﺁﺧﺮ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﻣﯽ داﻧﯽ اﺗﺎق "ﺳﯽ ﺳﯽ ﻳﻮ"‪ ٢٤‬ﮐﺠﺎﺳﺖ؟ ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻢ ﻣﻨﻈﻮرش‬
‫ﭼﻴﺴﺖ وﻟﯽ ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺘﯽ ﺳﺎدﻩ ﻟﻮﺣﺎﻧﻪ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺑﺨﺶ ﻣﺮاﻗﺒﺖ هﺎﯼ وﻳﮋﻩ در ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻗﻬﻘﻬﻪ ﺳﺮ دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻮا ﻳﻘﻪ ﯼ ﮐﺎﭘﺸﻨﻢ را ﮔﺮﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺪرﺳﻮﺧﺘﻪ ﺧﻮدت را زدﯼ‬
‫ﺑﻪ ﺧﻨﮕﯽ؟ و ﭼﻨﺪ ﻣﺸﺖ و ﻟﮕﺪ ﻧﺜﺎرم ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻤﺴﺨﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ ﺟﺎ هﺮﮐﺲ ﺑﺎﺗﺮﯼ اش ﺗﻤﺎم‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬او را ﺑﻪ ﺳﯽ ﺳﯽ ﻳﻮ ﻣﯽ ﺑﺮﻳﻢ‪ .‬در ﺁن ﺟﺎ ﺑﺎﺗﺮﯼ اش ﺷﺎرژ ﻣﯽ ﺷﻮد و هﻤﻪ ﯼ ﭼﻴﺰهﺎﻳﯽ‬
‫ﮐﻪ از ﻳﺎدش رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﻪ ﻳﺎدش ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬ﺻﺒﺮﮐﻦ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ رﻓﺘﯽ ﺳﯽ ﺳﯽ ﻳﻮ‪،‬‬
‫ﺧﻮدت ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺧﻮاهﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﺮ ﺁﺧﺮ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ ﮐﺎﻣﻼً ﺗﺤﻘﻴﺮم ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫ﭼﻨﺪ ﮐﺎﺑﻞ ﺑﺰرگ را ﻳﮑﯽ‪ -‬ﻳﮑﯽ ﺑﻪ دﺳﺘﻢ ﻣﯽ داد‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﻮدت ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯽ ﮐﺎﺑﻠﯽ را ﮐﻪ‬
‫ﻣﯽ ﺧﻮاهﯽ ﺑﺎ ﺁن ﺗﻌﺰﻳﺮ ﺑﺸﯽ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯽ‪ .‬هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﯽ‪ ،‬اﻳﻦ ﺟﺎ دﻣﮑﺮاﺳﯽِ ﮐﺎﻣﻞ‬
‫ﺣﮑﻢ ﻓﺮﻣﺎ اﺳﺖ و اﻓﺮاد را ﺑﺎ ﻧﻈﺮ ﺧﻮدﺷﺎن ﺗﻌﺰﻳﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ و وﺳﻴﻠﻪ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن ﻗﺮار دادﻩ اﻳﻢ‪ .‬اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﺮدم ﮐﻪ ﻳﮑﯽ از"ﻣﺎرهﺎﯼ ﻳﮏ ﭼﺸﻢ ﺟﻬﻨﻢ" را ﺑﻪ دﺳﺘﻢ‬
‫دادﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ زهﺮﺷﺎن درﻣﺎن ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﮐﻪ هﻤﻪ را‪ ،‬ﺑﻪ ﻇﺎهﺮ ﻧﮕﺎﻩ ﮐﺮدم‪،‬‬
‫ﻟﺤﻈﻪ اﯼ ﺳﮑﻮت ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﮐﺪام ﻳﮏ را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮدﯼ؟ ﮐﻠﻔﺖ ﻳﺎ ﻧﺎزﮎ؟ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﭘﺎﺳﺨﻢ‬
‫ﻧﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺤﮑﻢ ﺑﺎ ﻧﻮﮎ ﮐﻔﺸﺶ زد ﺗﻮﯼ ﺳﺎق ﭘﺎﻳﻢ‪ .‬از درد ﺑﻪ ﺧﻮدم ﭘﻴﭽﻴﺪم‪ .‬ﻳﮑﯽ از ﺁن هﺎ‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﺎﻳﺪ هﻢ دوﺳﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻪ از اﻳﻦ ﺷﻼق هﺎ ﺑﺨﻮرﻩ‪ ،‬ﺑﮕﺬار ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﻧﻈﺮ ﺧﻮدش ﭼﻴﻪ؟‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬هﻴﭻ ﺗﻤﺎﻳﻠﯽ ﺑﻪ ﺗﻌﺰﻳﺮ ﻧﺪارم و ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﯽ دهﻢ زودﺗﺮ ﺗﮑﻠﻴﻔﻢ روﺷﻦ ﺷﻮد!‬
‫اﺑﺘﺪا ﺗﻼش ﮐﺮدم ﮐﻪ ﺧﻮدم را ﻣﺴﺌﻠﻪ دار ﺟﻠﻮﻩ دادﻩ و واﻧﻤﻮد ﮐﻨﻢ ﮐﻪ راﺑﻄﻪ ام را‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﺴﺎﺋﻞ‪ ،‬ﻗﻄﻊ ﮐﺮدﻩ ام‪ .‬ﭘﻴﺸﻮا ﭘﻴﺶ دﺳﺘﯽ ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﺮا ﺧﻮد را ﭘﺲ از‬
‫"اﻃﻼﻋﻴﻪ ‪ ١٠‬ﻣﺎدﻩ اﯼ دادﺳﺘﺎﻧﯽ" ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻧﮑﺮدﯼ؟‬
‫اﻃﻼﻋﻴﻪ ‪ ١٠‬ﻣﺎدﻩ اﯼ دادﺳﺘﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻳﮑﯽ از ﻃﺮح هﺎﯼ ﺑﻬﺰاد ﻧﺒﻮﯼ و دﺳﺘﻴﺎرش ﻣﺤﺴﻦ‬
‫ﺳﺎزﮔﺎرا‪ ٢٥‬در ﺑﻬﻤﻦ ‪ ،١٣۵٩‬ﺑﺮاﯼ ﭘﺎﻳﻪ رﻳﺰﯼ ﺳﺮﮐﻮب ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﯼ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻣﺘﺮﻗﯽ و‬
‫اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺤﺴﻦ ﺳﺎزﮔﺎرا ﮐﻪ اﻓﺘﺨﺎر ﻧﻮﺷﺘﻦ اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﯼ ﺳﭙﺎﻩ ﭘﺎﺳﺪاران را ﻳﺪﮎ‬

‫‪ 24‬در زﻣﺎن پﻬﻠﻮﯼ ﺑﺎزﺝﻮﻳﺎن ﺷﮑﻨﺠﻪﮔﺎﻩ زﻧﺪان ﻗﺰلﻗﻠﻌﻪ را "اﺕﺎق ﻋﻤﻞ" ﻣﯽﻧﺎﻣﻴﺪﻧ ﺪ و در زﻣ ﺎن ﺥﻤﻴﻨ ﯽ ﺑﺎزﺝﻮﻳ ﺎن‪،‬‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪﮔﺎﻩ اوﻳﻦ را "ﺱﯽ ﺱﯽ ﻳﻮ‪ ".‬هﺮ دو رژﻳﻢ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻻن ﺱﻴﺎﺱﯽ را ﺑﻴﻤﺎر و ﺷﮑﻨﺠﻪ را وﺱﻴﻠﻪﯼ درﻣ ﺎن ﺁنه ﺎ در ﻧﻈ ﺮ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 25‬از هﻤﺮاه ﺎن ﺥﻤﻴﻨ ﯽ در ﻧﻮﻓ ﻞ ﻟﻮﺷ ﺎﺕﻮ‪ ،‬ﻣ ﺪﻳﺮﻳﺖ ﺕﻮﻟﻴ ﺪ رادﻳ ﻮ در ﺱ ﺎل ‪ ،۵٨‬از ﻣ ﺴﺌﻮﻻن ﻧﺨ ﺴﺖ وزﻳ ﺮﯼ در‬
‫ﺱﻴﺎهﺘﺮﻳﻦ ﺱﺎلهﺎﯼ ﺣﮑﻮﻣﺖ‪ ،‬از ﻣﻮﺱﺴﺎن ﺱﭙﺎﻩ پﺎﺱﺪاران‪ ،‬رﻳﺎﺱﺖ هﻴﺌ ﺖ ﻋﺎﻣ ﻞ ﺱ ﺎزﻣﺎن ﮔ ﺴﺘﺮش و ﻧﻮﺱ ﺎزﯼ ﺹ ﻨﺎﻳﻊ‬
‫اﻳﺮان‪ ،‬ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎم وزﻳﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺑﻮدﺝﻪ در ﺷﻮراﯼﻋﺎﻟﯽ اﻧﻔﻮرﻣﺎﺕﻴﮏ و‪...‬‬
‫‪٣٩‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺸﺪ‪ ،‬اﻳﻦ روزهﺎ ﮐﻪ ﻣﺎﺳﮏ "اﺻﻼح ﻃﻠﺒﯽ" و ﺿﺪﻳﺖ ﺑﺎ وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ‪ ٢٦‬ﺑﻪ ﭼﻬﺮﻩ زدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﮐﻪ ﻳﮑﯽ از ﻃﺮاﺣﺎن اﺻﻠﯽ ﭘﺮوژﻩ ﯼ ﺑﺴﻂ و اﺷﺎﻋﻪ ﯼ‬
‫ﺳﺮﮐﻮب رژﻳﻢ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽ ﭘﺮدازد‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎن ﭼﺮﻳﮏ هﺎﯼ ﻓﺪاﻳﯽ ﺧﻠﻖ اﻳﺮان‪" ،‬اﻗﻠﻴﺖ"‪ ،‬در‬
‫ﻧﺸﺮﻳﻪ ﯼ "ﮐﺎر" ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ١١٢‬ﻣﻮرخ ‪ ١٣‬ﺧﺮداد ‪ ،۶٠‬ﺑﺎ ﭼﺎپ اﺳﻨﺎد و ﺻﻮرت ﺟﻠﺴﻪ هﺎﯼ‬
‫ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻓﺸﺎﯼ دﺳﻴﺴﻪ هﺎﯼ رژﻳﻢ در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ دﺳﺖ زد‪ .‬ﺑﺎ ﻧﮕﺎهﯽ اﺟﻤﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﻟﻴﺴﺖ‬
‫اﻋﻀﺎﯼ ﺟﻠﺴﻪ ﯼ هﻤﺎهﻨﮕﯽِ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ "اﺣﺰاب و ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺿﺪ اﻧﻘﻼب"‪ ،‬ﺟﻠﺴﻪ هﺎﯼ اول و‬
‫دوم )‪ ٩-١١‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ (١٣۵٩‬ﺑﻪ ﻧﺎم اﻓﺮادﯼ ﭼﻮن ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﻣﻬﺪوﯼ ﮐﻨﯽ )وزﻳﺮﮐﺸﻮر و‬
‫ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﮐﻤﻴﺘﻪ هﺎﯼ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ(‪ ،‬ﺑﺎﻗﺮﯼ ﮐﻨﯽ )ﻣﺴﺌﻮل ﮐﻤﻴﺘﻪ ﻣﺮﮐﺰ(‪ ،‬ﻣﺮﺗﻀﯽ‬
‫رﺿﺎﻳﯽ )ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﺳﭙﺎﻩ ﭘﺎﺳﺪاران اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ(‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﮑﺮﻳﻢ ﻣﻮﺳﻮﯼ اردﺑﻴﻠﯽ )دادﺳﺘﺎن ﮐﻞ‬
‫ﮐﺸﻮر(‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﻗﺪوﺳﯽ)دادﺳﺘﺎن ﮐﻞ اﻧﻘﻼب(‪ ،‬ﻣﺼﻄﻔﯽ ﻣﻴﺮﺳﻠﻴﻢ )ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ(‪ ،‬ﺑﻬﺰاد‬
‫ﻧﺒﻮﯼ )وزﻳﺮﻣﺸﺎور در اﻣﻮر اﺟﺮاﻳﯽ(‪ ،‬ﻣﺤﺴﻦ ﺳﺎزﮔﺎرا )ﻣﻌﺎون ﺳﻴﺎﺳﯽ وزﻳﺮﻣﺸﺎور(‪،‬‬
‫ﻋﻠﯽ ﻗﻮچ ﮐﺎﻧﻠﻮ)ﻣﺴﺌﻮل واﺣﺪ اﺣﺰاب و ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﺳﻴﺎﺳﯽ( و ﻧﺼﺮاﷲ ﺟﻬﺎﻧﮕﺮد‬
‫)ﻣﺴﺌﻮل ﺑﺨﺶ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت واﺣﺪ اﺣﺰاب و ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﺳﻴﺎﺳﯽ( ﺑﺮ ﻣﯽ ﺧﻮرﻳﻢ‪ .‬در‬
‫ﺟﻠﺴﻪ ﯼ دوم اﻓﺮاد ﺟﺪﻳﺪﯼ از ﺟﻤﻠﻪ اﺳﺪاﷲ ﻻﺟﻮردﯼ)دادﺳﺘﺎن اﻧﻘﻼب ﻣﺮﮐﺰ(‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ‬
‫ﮐﭽﻮﻳﯽ)ﻣﺴﺌﻮل زﻧﺪان اوﻳﻦ(‪ ،‬ﺧﺴﺮو ﺗﻬﺮاﻧﯽ)ﻣﻌﺎون اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮ(‪،‬‬
‫ﺻﺒﺎح زﻧﮕﻨﻪ)ﻣﻌﺎون وزﻳﺮ ارﺷﺎد(‪ ،‬ﺣﺴﻴﻦ ﻏﻔﺎرﯼ)ﻋﻀﻮ ﺷﻮراﯼ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ ﺻﺪا و ﺳﻴﻤﺎ(‬
‫و ﺻﻔﺮ ﺻﺎﻟﺤﯽ)ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﺳﺘﺎد ﺳﭙﺎﻩ ﭘﺎﺳﺪاران( ﺑﻪ ﺟﻤﻊ ﻓﻮق اﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﺣﺎﺋﺰ‬
‫اهﻤﻴﺖ ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻃﺒﻖ ﺻﻮرت ﺟﻠﺴﻪ هﺎﯼ ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﺑﻬﺰاد ﻧﺒﻮﯼ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻠﺴﻪ هﺎﯼ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﯼ ﻓﻮق را ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻧﺸﺴﺖ هﺎ‪ ،‬ﮐﻪ در واﻗﻊ ﭘﺎﻳﻪ رﻳﺰﯼ‬
‫ﺟﻨﺎﻳﺖ هﺎﯼ ﺁﺗﯽ رژﻳﻢ در ﺑﻌﺪ از ‪ ٣٠‬ﺧﺮداد ‪ ۶٠‬اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻢ و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﯼ ﻣﺤﺴﻦ‬
‫ﺳﺎزﮔﺎرا در ﻣﻘﺎم ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻧﺒﻮﯼ و ﻧﻴﺰ ﻧﻘﺶ دو ﺗﻦ از ﻣﻌﺎوﻧﺎن ﺳﺎزﮔﺎرا ﺑﻪ ﻧﺎم هﺎﯼ‬
‫ﻧﺼﺮاﷲ ﺟﻬﺎﻧﮕﺮد و ﻋﻠﯽ ﻗﻮچ ﮐﺎﻧﻠﻮ‪ ،‬اﻧﮑﺎرﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ از ﺗﻤﺎﻣﯽ ارﮔﺎن هﺎﯼ‬
‫ﺳﺮﮐﻮب‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻳﮏ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ در ﺟﻠﺴﻪ ﯼ هﻤﺎهﻨﮕﯽ ﻓﻮق ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺣﻀﻮر ﺑﻬﺰاد ﻧﺒﻮﯼ‬
‫ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﻣﺤﺴﻦ ﺳﺎزﮔﺎرا و دو ﻣﻌﺎون وﯼ ﺣﮑﺎﻳﺖ از ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻢ و ﺑﯽ ﮔﻔﺖ وﮔﻮﯼ ﺁﻧﺎن در‬
‫ﻃﺮاﺣﯽ و ﭘﻴﺶ ﺑﺮد ﭘﺮوژﻩ ﯼ ﻣﺬﮐﻮر ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ ٢٧.‬در ﺻﻮرت ﺟﻠﺴﺎت ﻓﻮق ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪ 26‬در ﺱﺎل ‪ ۵٨‬در ﺑﺤﺒﻮﺣﻪﯼ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت رﻳﺎﺱﺖ ﺝﻤﻬﻮرﯼ ﺱﺎزﮔﺎرا ﮐﻪ از ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن رادﻳﻮ ﺑﻮد در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺑﻨﯽﺹﺪر ﺕﻼش ﻣﯽﮐﺮد در ﻣﻘﺎم دﻓﺎع از وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ هﺮﻃﻮر ﮐﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻨﯽﺹﺪر را ﺑﻪ ﺿﺪﻳﺖ ﺑﺎ وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ ﻣﺘﻬﻢ‬
‫ﺱﺎزد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺷﻴﻮﻩﯼ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ از ﺱﻮﯼ ﺱﺎزﮔﺎرا ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻮد ﺑﺎ اﻋﺘﺮاض وﺱﻴﻌﯽ در‬
‫ﺱﻄﺢ ﺝﺎﻣﻌﻪ روﺑﻪرو ﺷﺪ‪ .‬رﺝﻮع ﮐﻨﻴﺪ ﺑﻪ روزﻧﺎﻣﻪ اﻧﻘﻼب اﺱﻼﻣﯽ ‪ ۴‬ﺑﻬﻤﻦ ‪.١٣۵٨‬‬
‫ﺑﻌﺪهﺎ ﺑﻬﺰاد ﻧﺒﻮﯼ در ﺱﺎل ‪ ٨۴‬در اﻳ ﻦ راﺑﻄ ﻪ ﮔﻔ ﺖ‪" :‬ﻳ ﻚ ﻣﻌﺎوﻧ ﺖ ﺱﻴﺎﺱ ﻰ ﻣﻬﻤ ﻰ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺁﻗ ﺎى ﺱ ﺎزﮔﺎرا ﻣ ﺴﺌﻮل ﺁن‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ و ﺥﻴﻠﻰ از آﺎرهﺎى ﺱﻴﺎﺱﻰ هﻢ آﻪ ﺑﺎﻳﺪ در وزارت آﺸﻮر اﻧﺠﺎم ﻣﻰﺷ ﺪ در اﻳ ﻦ ﻣﻌﺎوﻧ ﺖ ﺑ ﻪ ﺱ ﺮاﻧﺠﺎم ﻣ ﯽرﺱ ﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻋﻼﻣﻴﻪ ‪ ١٠‬ﻣﺎدﻩاى دادﺱﺘﺎﻧﻰ آ ﻪ در ﺱ ﺎل ‪ ۶٠‬ﺹ ﺎدر ﺷ ﺪ‪ ،‬در ﻧﺨ ﺴﺖ وزﻳ ﺮى ﺕﻨﻈ ﻴﻢ ﺷ ﺪ ﻧ ﻪ در وزارت آ ﺸﻮر و ﻳ ﺎ‬
‫دادﺱﺘﺎﻧﻰ ﺑﻠﻜﻪ ﺕﻮﺱﻂ ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﺱﻴﺎﺱﻰ"‪.‬‬
‫‪http://azad.gooya.name/politics/archives/035225.php 27‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٤٠‬‬
‫‪ -١‬ﻃﯽ اﻃﻼﻋﻴﻪ اﯼ ﮐﻪ از ﺳﻮﯼ دادﺳﺘﺎن اﻧﻘﻼب ﺻﺎدر ﻣﯽ ﮔﺮدد ﺑﻪ ﮐﻠﻴﻪ‬
‫ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﻣﺴﻠﺢ ﮐﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ اﺳﻠﺤﻪ ﮐﺸﻴﺪﻩ اﻧﺪ ﻣﻬﻠﺖ دادﻩ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ اﺳﻠﺤﻪ هﺎﯼ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﺮاﮐﺰ ﺳﭙﺎﻩ و ﮐﻤﻴﺘﻪ ﺗﺤﻮﻳﻞ دهﻨﺪ و ﻣﺘﻌﻬﺪ‬
‫ﮔﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﭘﺲ از اﻳﻦ در ﭼﻬﺎرﭼﻮب ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ و ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺟﺎرﯼ ﻣﻤﻠﮑﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺧﻮد اداﻣﻪ دهﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬در ﺻﻮرت ﻋﺪم ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺳﻼح ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﻣﺴﻠﺢ‪ ،‬ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﯽ اﻋﻼم و ﺑﺎ ﺁﻧﺎن‬
‫ﺑﺸﺪت ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﻗﺒﻞ از اﻋﻼم ﭘﺎﻧﺰدﻩ روزﻩ ﺳﭙﺎﻩ و ﮐﻤﻴﺘﻪ ﺗﺤﺖ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ ﺑﺮادر ﺗﻬﺮاﻧﯽ‬
‫ﻣﻌﺎون اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮ ﮐﻠﻴﻪ ﺳﺮان ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﻣﺘﺨﺎﺻﻢ ﻣﺴﻠﺢ ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﯽ و دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﻮﻧﺪ و ﻣﻬﻠﺖ در زﻧﺪان ﺧﻮاهﻨﺪ داﺷﺖ ﺗﺎ رﺳﻤﺎً اﻋﻼم‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﮐﻪ دﻳﮕﺮ دﺳﺖ ﺑﻪ اﺳﻠﺤﻪ ﻧﺨﻮاهﻨﺪ ﺑﺮد‪.‬‬
‫‪ -۴‬ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از اﻋﻼم دادﺳﺘﺎﻧﯽ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﯽ وﺳﻴﻊ ﺗﺤﺖ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺑﺮادر‬
‫زﻧﮕﻨﻪ ﻣﻌﺎون وزﻳﺮ ارﺷﺎد ﺟﻬﺖ ﺳﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﻪ ﺷﺮح ذﻳﻞ اﻧﺠﺎم ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬ﻓﺮاهﻢ ﺷﺪن زﻣﻴﻨﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺟﻬﺖ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن هﺎ و ﮔﺮوﻩ هﺎ‬
‫ب‪ -‬ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮدن ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﻣﺘﺨﺎﺻﻢ ﻣﺴﻠﺢ ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ‬
‫ج‪ -‬ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ از هﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺮﺧﻮرد ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﻣﺮدﻣﯽ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن هﺎ و‬
‫ﮔﺮوﻩ هﺎ در ﻣﺪت ‪ ١۵‬روزﻩ ﻣﻬﻠﺖ)ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ از ﺑﺮﺧﻮرد ﺣﺰب اﷲ ﺑﺎ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ‬
‫ﻣﺴﻠﺢ و واﮔﺬارﯼ ﺁن ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻮﻻن(‬
‫‪ -۵‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﭘﺲ از اﻋﻼم دادﺳﺘﺎﻧﯽ ﻣﻮج وﺳﻴﻊ ﺣﻤﺎﻳﺖ دوﻟﺖ و ﮐﻠﻴﻪ ﻧﻬﺎدهﺎ و‬
‫ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺧﻂ اﻣﺎﻣﯽ از اﻳﻦ ﺣﺮﮐﺖ )ﻃﯽ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ و اﻋﻼﻣﻴﻪ و ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ‬
‫و‪ ( ....‬ﺗﺤﺖ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺁﻗﺎﯼ زﻧﮕﻨﻪ ﻣﻌﺎون وزﻳﺮ ارﺷﺎد‪.‬‬
‫‪ -۶‬ﭘﺲ از ﺳﺮ ﺁﻣﺪن ﻣﺪت ﻣﻬﻠﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﺪت ﺗﻤﺎم ﮐﻠﻴﻪ ﺳﺮان و ﮐﺎدرهﺎﯼ ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮ و ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ و ﺑﻪ اﺷﺪ ﻣﺠﺎزات ﺑﺮﺳﻨﺪ و ﺣﺘﺎ ﮐﻠﻴﻪ ﺳﻤﭙﺎت هﺎ ﮐﻪ در ﺣﻴﻦ‬
‫ﻓﺮوش روزﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﭘﺨﺶ اﻋﻼﻣﻴﻪ و ﭘﻼﮐﺎرت و ﻳﺎ هﺮﮔﻮﻧﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ اﻳﻦ‬
‫ﮔﺮوﻩ هﺎ دﺳﺘﮕﻴﺮ و درﺟﻬﺖ ارﺷﺎد ﻣﺠﺎزات ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -٧‬ﻣﺤﺎﮐﻤﺎت اﻳﻦ هﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻠﻨﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -٨‬ﻃﯽ اﻃﻼﻋﻴﻪ وزارت ﮐﺸﻮر اﻋﻼم ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﻓﻌﻠﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫‪٢٨‬‬
‫)ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺟﻨﮓ( هﻴﭻ ﺣﺰب و ﮔﺮوهﯽ اﺟﺎزﻩ ﺗﻈﺎهﺮاًت و ﻣﺘﻴﻨﮓ ﻧﺪارﻧﺪ‪...‬‬
‫در ﺟﻠﺴﻪ ﯼ ﻓﻮق‪ ،‬از دﻳﺪ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪ ﮔﺎنِ‪ ،‬ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻣﻮﺟﻮد در ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬در ﺑﻬﻤﻦ‬
‫ﻣﺎﻩ ‪ ،٢٩١٣۵٩‬ﺑﻪ ﭼﻬﺎر دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪﻩ و دﺳﺘﻪ ﯼ ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﺧﻮد ﺑﻪ دو ﮔﺮوﻩ ﻣﺘﺨﺎﺻﻢ‬

‫‪ 28‬ﻧ ﺸﺮﻳﻪﯼ ﮐ ﺎر‪ ،‬ارﮔ ﺎن ﺱ ﺎزﻣﺎن ﭼﺮﻳ ﮏه ﺎﯼ ﻓ ﺪاﻳﯽ ﺥﻠ ﻖ اﻳ ﺮان ‪ -‬اﻗﻠﻴ ﺖ‪ ،‬ﺷ ﻤﺎرﻩ ‪ ١٣ ،١١٢‬ﺥﺮدادﻣ ﺎﻩ ‪،١٣۶٠‬‬
‫ﺹﻮرﺕﺠﻠﺴﻪ ﮐﻠﯽ ﺝﻠﺴﻪ هﻤﺎهﻨﮕﯽ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ اﺣﺰاب و ﮔﺮوﻩهﺎﯼ ﺿﺪ اﻧﻘﻼب‪.‬‬
‫‪٤١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ و ﺑﺎﻟﻘﻮﻩ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ واﻳﻦ ﮔﺮوﻩ هﺎ را ﮔﺮوﻩ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺧﻮاهﺎن ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﯽ رژﻳﻢ‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪" .‬ﻣﺘﺨﺎﺻﻢ ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ" از ﻧﻈﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﻧﺪ ﮔﺎن‬
‫رژﻳﻢ‪ ،‬ﻋﺒﺎرت اﻧﺪ از‪:‬‬
‫ﺣﺰب دﻣﮑﺮات )ﺟﻨﺎح ﻗﺎﺳﻤﻠﻮ(‬ ‫‪-١‬‬
‫ﮐﻮﻣﻠﻪ‬ ‫‪-٢‬‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﻴﮑﺎر در راﻩ ﺁزادﯼ ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ‬ ‫‪-٣‬‬
‫رزﮔﺎرﯼ‬ ‫‪-۴‬‬
‫ﭼﺮﻳﮏ هﺎﯼ ﻓﺪاﻳﯽ )اﻗﻠﻴﺖ(‬ ‫‪-۵‬‬
‫ﻓﺪاﺋﻴﺎن ﺧﻠﻖ )اﺷﺮف دهﻘﺎﻧﯽ(‬ ‫‪-۶‬‬
‫و ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ "ﻣﺘﺨﺎﺻﻢ ﺑﺎﻟﻘﻮﻩ" ﻋﺒﺎرت اﻧﺪ از‪:‬‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ اﻳﺮان‬ ‫‪-١‬‬
‫ﭼﺮﻳﮏ هﺎﯼ ﻓﺪاﻳﯽ ﻣﺴﺘﻘﻞ‬ ‫‪-٢‬‬
‫رزﻣﻨﺪﮔﺎن راﻩ ﮐﺎرﮔﺮ‬ ‫‪-٣‬‬
‫ﺁرﻣﺎن ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﻴﻦ‬ ‫‪-۴‬‬
‫راﻩ ﮐﺎرﮔﺮ )ﻋﻠﯽ اﺻﻐﺮ اﻳﺰدﯼ(‪.‬‬ ‫‪-۵‬‬
‫ﺁﻧﺎن هﻤﭽﻨﻴﻦ دﺳﺘﻪ ﺳﻮم را‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﮔﺮوﻩ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ رژﻳﻢ ﻣﺨﺎﻟﻒ هﺴﺘﻨﺪ وﻟﯽ ﺧﻮاﺳﺘﺎر‬
‫ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﯽ رژﻳﻢ از راﻩ هﺎﯼ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ ﻣﻌﺮﻓﯽ‬
‫ﮐﺮدﻩ و در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﺳﺮﮐﻮب ﺧﻮد ﻗﺮار ﻣﯽ دهﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ اﻳﺮان‬ ‫‪-١‬‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﭼﺮﻳﮏ هﺎﯼ ﻓﺪاﻳﯽ ﺧﻠﻖ اﻳﺮان)اﮐﺜﺮﻳﺖ(‬ ‫‪-٢‬‬
‫ﺣﺰب رﻧﺠﺒﺮان‬ ‫‪-٣‬‬
‫ﺣﺰب دﻣﮑﺮات ﻃﺮﻓﺪار ﮐﻨﮕﺮﻩ ﭼﻬﺎر )ﺟﻨﺎح ﻏﻨﯽ ﺑﻠﻮرﻳﺎن(‬ ‫‪-۴‬‬
‫ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﯽ‪.‬‬ ‫‪-۵‬‬
‫ﺳﺆال هﺎﻳﺸﺎن را ﻳﮑﯽ‪ -‬ﻳﮑﯽ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽ دادم و ﻣﺤﻤﺪﯼ‪ ،‬ﺑﺎزﺟﻮﯼ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﻢ‪ ،‬ﺳﺆال هﺎﯼ ﺟﺪﻳﺪﯼ‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮم ﻣﯽ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﺗﺮور ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ را ﮐﻪ از‬
‫ﻗﻀﺎ ﭘﻴﺶ ﻧﻤﺎز ﻣﺴﺠﺪ "ﺣﺠﻪ اﺑﻦ اﻟﺤﺴﻦ ﻋﺴﮕﺮﯼ" در ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺳﻬﺮوردﯼ ﺗﻬﺮان ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ دهﻨﺪ‪ .‬ﺗﻼش هﺎﻳﺸﺎن ﺑﯽ ﺛﻤﺮ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ زﻳﺮ ﺑﺎر ﻧﻤﯽ رﻓﺘﻢ‪ .‬ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻢ ﮐﻪ‬
‫دﻳﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎر ﻗﺒﻞ در ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ‪ ،‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻢ ﺧﻮدم را ﻳﮏ هﻮادارﯼ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﻧﺸﺮﻳﻪ‬
‫و روزﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮاﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﺎ ﺑﺰﻧﻢ‪ .‬ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدم ﮐﻪ ﻳﮏ ﺳﻨﺎرﻳﻮﯼ ﺟﺪﻳﺪ ﺗﻬﻴﻪ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺆال هﺎ را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﻨﺎرﻳﻮﯼ ﺟﺪﻳﺪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮐﺮدم‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﯼ‪،‬‬

‫‪ 29‬ﺱﻴﺪﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺱﻮﯼﺕﺒﺮﻳﺰﯼ ﺱﺎلهﺎ ﺑﻌﺪ و ﺑﺎ ﺥﻴﺎل اﻳﻦ ﮐﻪ ﺁن روزهﺎ در ﺥﺎﻃﺮ ﮐﺴﯽ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ اﺱﺖ‪ ،‬در ﺑﺎرﻩﯼ ﺕﺎرﻳﺦ‬
‫ﺹﺪور اﻳﻦ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﻣﺰوراﻧﻪ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻓﻜﺮ ﻣﯽآﻨﻢ هﻔﺖ ـ ه ﺸﺖ روز ﺑﻌ ﺪ از ﺱ ﻘﻮط و ﻣﺨﻔ ﯽﺷ ﺪن ﺑﻨ ﯽﺹ ﺪر‪,‬‬
‫ﺣﺪود هﻔﺖ ـ هﺸﺖ روز ﻗﺒﻞ از هﻔﺖﺕﻴ ﺮ ﺱ ﺎل ‪ ١٣۶٠‬در ﻓﺎﺹ ﻠﻪﯼ زﻣ ﺎﻧﯽ ﻋ ﺪمآﻔﺎﻳ ﺖ ﺑﻨ ﯽﺹ ﺪر و ﺣﺎدﺛ ﻪﯼ هﻔ ﺖﺕﻴ ﺮ‬
‫ﺑﻴﺎﻧﻴﻪﯼ ﻣﻌﺮوف دﻩ ﻣﺎدﻩاﯼ ﺹﺎدر ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ ﻧﺸﺮﻳﻪ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز‪ ،‬ﻣﻬﺮ و ﺁﺑﺎن ‪.٨٢‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٤٢‬‬
‫ﺑﺎزﺟﻮﯼ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﻢ دوﺑﺎر هﺮﭼﻪ را ﮐﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮدم‪ ،‬ﭘﺎرﻩ ﮐﺮدﻩ و ﺑﺮ ﺳﺮ و روﻳﻢ ﮐﻮﺑﻴﺪﻩ و‬
‫از ﻣﻦ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ‪ ،‬از ﻧﻮ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻦ "ﺣﻘﻴﻘﺖ" ﮐﻨﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎر ﺳﺆال هﺎ‬
‫را روﯼ ﺑﺮﮔﻪ اﯼ ﻣﯽ ﻧﻮﺷﺖ و از ﻣﻦ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻪ اﺑﺘﺪا ﺳﺆال را روﯼ ﺑﺮﮔﻪ ﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ‬
‫ﺑﻨﻮﻳﺴﻢ و ﺳﭙﺲ ﭘﺎﺳﺨﻢ را زﻳﺮ ﺁن ﺑﻨﻮﻳﺴﻢ‪ .‬ﺑﺨﺸﯽ از ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ هﺎ ﺑﻪ ﺧﻂ ﺧﻮدم ﺑﻮدﻧﺪ!‬
‫ﺑﺎر ﻗﺒﻞ ﮐﻪ دﺳﺘﮕﻴﺮ و ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻢ ﮐﻪ ﺟﺰ ﮔﺰارﺷﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ‬
‫هﻮادار ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﻮدن‪ ،‬ﭼﻴﺰﯼ از ﻣﻦ ﻧﻤﯽ داﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻢ از ﮐﺠﺎ ﺷﺮوع‬
‫ﮐﻨﻢ و ﺑﻪ ﮐﺠﺎ ﺧﺘﻢ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﻣﻦ دﺳﺖ ﺑﺎﻻ را داﺷﺘﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﺣﺎﻻ وﺿﻌﻴﺖ درﺳﺖ ﺑﺮﻋﮑﺲ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻢ از ﮐﺠﺎ ﺷﺮوع ﮐﻨﻢ و ﺑﻪ ﮐﺠﺎ ﺧﺘﻢ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﻮدم ﭼﻴﺰﯼ ﺑﺮﻟﺐ ﺑﻴﺎورﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ داﻧﺴﺘﻪ هﺎﻳﺸﺎن در ﻣﻮرد ﺧﻮدم‪ ،‬ﭼﻴﺰﯼ دﺳﺖ ﮔﻴﺮم ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر ﺑﺮﮔﻪ اﯼ را ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻀﻤﻮن اﻣﻀﺎ ﮐﺮدم ﮐﻪ اﮔﺮ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ دروغ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻢ‪،‬‬
‫اﻋﺪاﻣﻢ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﻧﻴﺰ روﯼ ﺑﺮﮔﻪ هﺎﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﻧﻮﺷﺘﻢ اﮔﺮ ﮐﺴﯽ ﺑﺨﻮاهﺪ ﺑﺪون ﺗﻌﺰﻳﺮ‬
‫ﺑﻪ دادﮔﺎﻩ ﺑﺮدﻩ ﺷﻮد و اﻋﺪام ﮔﺮدد ﭼﻪ ﮐﺎرﯼ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ اﻧﺠﺎم دهﺪ؟! ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﻧﺸﺎن دهﻢ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺗﺮﺳﻴﺪﻩ ام و ﻗﺼﺪ دارم ﻧﻬﺎﻳﺖ هﻤﮑﺎرﯼ را اﻧﺠﺎم دهﻢ وﻟﯽ ﻧﻤﯽ داﻧﻢ راهﺶ ﭼﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺁن هﺎ هﻢ ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﺳﺎدﻩ و ﺑﺎور ﻧﮑﺮدﻧﯽ در ﭘﺎﺳﺨﻢ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﺪون ﺗﻌﺰﻳﺮ ﮐﺎر درﺳﺖ‬
‫ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺮف‪ ،‬ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﯽ اﻋﺘﻤﺎدﯼ ﺷﺎن را ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺸﺎن دهﻨﺪ ﺗﺎ هﺮﭼﻪ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺻﺪد ﺟﻠﺐ اﻋﺘﻤﺎدﺷﺎن ﺑﺮﺁﻳﻢ‪ .‬ﺻﺤﻨﻪ اﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ هﺮ دو‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﺑﺎزﯼ ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺗﻼش داﺷﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت زﻧﺪﻩ ام را ﺣﻔﻆ ﮐﻨﻢ و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ‪ ،‬ﺣﺴﺎﺳﻴﺘﯽ روﯼ دادن‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﺳﻮﺧﺘﻪ و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺧﻮدم و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﻳﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ اﺣﺴﺎﺳﻢ اﻳﻦ‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮﯼ ﭼﻨﺪان در ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﻢ ﻧﺪارد و ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل اﻋﺪاﻣﯽ ﺧﻮاهﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺼﻮر‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدم ﮐﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻪ ﮐﺎرم زودﺗﺮ رﺳﻴﺪﮔﯽ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪۶‬‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺎﻩ‪ ،‬در اﻧﺘﻬﺎﯼ راهﺮوﯼ ﻃﺒﻘﻪ ﯼ هﻢ ﮐﻒ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن دادﺳﺘﺎﻧﯽ‪ ،‬ﮐﻨﺎر ﺷﻌﺒﻪ ﻳﮏ ﻗﺮار‬
‫داﺷﺖ‪ .‬ﮐﻤﺘﺮ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮔﺬرش ﺑﻪ ﺁن ﺟﺎ ﻧﻴﺎﻓﺘﺎدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از زﻳﺮ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ هﻢ ﻣﯽ ﺷﺪ ﺧﻮن‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ ﺑﺮ دﻳﻮارهﺎﯼ ﺁن ﺷﺘﮏ زدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﮐﺮد‪ .‬دﺳﺖ هﺎﻳﻢ را‪ ،‬ﻳﮑﯽ از‬
‫ﺑﺎﻻﯼ ﺳﺮ و دﻳﮕﺮﯼ از ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬از ﭘﺸﺖ ﺑﻪ هﻢ رﺳﺎﻧﺪﻩ‪ ،‬دﺳﺘﻨﺒﺪ زدﻧﺪ و هﻤﺎن ﻃﻮر ﺁوﻳﺰاﻧﻢ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﺎ ﮐﺎﺑﻞ ﺑﻪ ﺟﺎﻧﻢ اﻓﺘﺎدﻧﺪ‪ .‬هﺮ ﭼﻨﺪ ﺗﻌﺪاد ﺿﺮﺑﺎت ﮐﺎﺑﻠﯽ ﮐﻪ در ﺁن ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺧﻮردﻩ‬
‫ﺑﻮدم‪ ،‬ﺧﻴﻠﯽ زﻳﺎد ﻧﺒﻮدﻧﺪ وﻟﯽ ﭼﻨﺎن اﻋﺼﺎﺑﻢ ﺗﺤﺮﻳﮏ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ هﺮ ﺿﺮﺑﻪ ﮐﺎﺑﻠﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن دﻳﮕﺮ ﻣﺘﺤﻤﻞ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺑﺪن ﻣﻦ واﮐﻨﺶ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ داد و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺁوﻳﺰان‬
‫ﺑﻮدن‪ ،‬درد ﺟﺎﻧﮑﺎهﯽ ﺳﺮاﺳﺮ وﺟﻮدم را ﻓﺮا ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺿﺮﺑﺎت ﺗﺎزﻳﺎﻧﻪ و ﺷﻼق‬
‫دژﺧﻴﻤﺎن ﺑﺮ ﺗﺎرو ﭘﻮد ﺟﺴﻢ ﻧﺤﻴﻒ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺁهﻨﮓ ﺣﺰﻳﻨﯽ ﻧﻮاﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺷﻨﻴﺪﻧﺶ ﺑﻄﻮر‬
‫وﺣﺸﺘﻨﺎﮐﯽ زﺟﺮ ﺁور ﺑﻮد و ﺗﺤﻤﻞ ﺁن از ﺗﻮان هﺮ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺧﺎرج‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﻣﺪﺗﯽ از ﺣﺎل‬
‫‪٤٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫رﻓﺘﻢ‪ .‬ﻧﻤﯽ داﻧﻢ ﭼﻘﺪر ﻃﻮل ﮐﺸﻴﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺁﻣﺪم‪ ،‬ﮔﻮﺷﻪ اﯼ اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﮐﺘﻔﻢ دﻳﮕﺮ‬
‫هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﺷﮑﻞ ﻋﺎدﯼ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻧﮕﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫رﻓﻴﻘﯽ ﮐﻪ ﭘﻴﺶ از ﻣﻦ ﺁوﻳﺰان ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬هﻨﻮز ﺁوﻳﺰان ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺎهﺎﻳﺶ ﻣﺘﻼﺷﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪﯼ ﮔﻴﻼﻧﯽ در اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮﯼ رﺳﻤﯽ و ﻋﻠﻨﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪" :‬ﺗﻌﺰﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻮﺳﺖ را ﺑﺪرد و‬
‫از ﮔﻮﺷﺖ ﻋﺒﻮر ﮐﻨﺪ و اﺳﺘﺨﻮان را درهﻢ ﺑﺸﮑﻨﺪ"‪ ٣٠.‬ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫رهﻨﻤﻮد هﺎﻳﯽ از اﻧﺠﺎم هﻴﭻ ﺟﻨﺎﻳﺘﯽ ﻓﺮوﮔﺬار ﻧﻤﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﻧﻔﺮ دﻳﮕﺮ را در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻣﯽ زدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮر ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ روﯼ ﭘﺎهﺎﻳﺶ ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﭘﺮﻳﺪﻩ و دور اﺗﺎق ﺑﺪود‪ .‬او را‬
‫وادار ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﺐ‪ ،‬ﻳﻮرﺗﻤﻪ رود و ﺻﺪاﯼ "ﭘﯽ ﺗﯽ ﮐﺎ‪ -‬ﭘﯽ ﺗﯽ ﮐﺎ" از ﺧﻮدش‬
‫درﺁورد‪ .‬وﻗﺘﯽ ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ ﻣﻦ رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻢ‪" :‬ﻣﻴﻠﻴﺸﻴﺎ"‪٣١‬و روﯼ ﭘﺎهﺎﯼ زﺧﻤﯽ ام درﺟﺎ‬
‫ﻣﯽ زدم‪ .‬ﺁن هﺎ ﻣﯽ ﺧﻨﺪﻳﺪﻧﺪ‪ .‬ﻗﺼﺪﺷﺎن ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻓﺮد ﺑﻮد‪ .‬ﻳﮏ ﺑﺎر ﻧﻴﺰ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺿﺮﺑﺎت‬
‫ﮐﺎﺑﻞ را ﺑﻪ ﭘﺸﺖ ﭘﺎﯼ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﻣﯽ زدﻧﺪ‪ ،‬ﻳﮏ ﺻﺪا‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻴﺪان ﮔﺎوﺑﺎزﯼ ﻓﺮﻳﺎد ﻣﯽ زدﻧﺪ‪:‬‬
‫"هﻮل ﻟﯽ‪ -‬هﻮل ﻟﯽ"‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﮐﺎﺑﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﻒ ﭘﺎﻳﻢ ﺧﻮرد‪ ،‬درد ﻋﺠﻴﺒﯽ ﺳﺮاﺳﺮ وﺟﻮدم را‬
‫ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻓﮑﺮ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﺴﯽ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣﻴﺰان درد ﺁن را ﺗﺸﺮﻳﺢ ﮐﻨﺪ‪ .‬در دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﻗﺒﻠﯽ‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدم وﻟﯽ اﻳﻦ ﺑﺎر ﺑﺎ ﺣﻘﺎﻳﻖ دﻳﮕﺮﯼ از ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺁﺷﻨﺎ ﻣﯽ ﺷﺪم‪ .‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﭘﺎهﺎ ﺑﺎد‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﻳﮏ ﺑﺮس ﺳﻴﻤﯽ را ﺑﻪ ﮐﻒ ﭘﺎ ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﻇﺎهﺮاً ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺧﻮن ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫اﻓﺘﺪ و ﭘﺎهﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺑﺮاﯼ ﺷﻼق ﺧﻮردن ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁورﻧﺪ‪ .‬دردش ﺟﺎﻧﮑﺎﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪهﺎ‬
‫ﺷﻨﻴﺪم‪ ،‬هﺎدﯼ ﻏﻔﺎرﯼ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ روﯼ ﮐﻤﺮ ﻳﮑﯽ از ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎﻧﺶ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬او را ﻣﺠﺒﻮر‬
‫ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭼﻬﺎر دﺳﺖ و ﭘﺎ راﻩ ﺑﺮود و در هﻤﺎن ﺣﺎل ﭘﺎرس ﮐﻨﺪ‪ .‬در اﺛﺮ اﻳﻦ ﺷﮑﻨﺠﻪ‪،‬‬
‫ﮐَﺸﮑَﮏ هﺎﯼ زاﻧﻮﯼ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺁﺳﻴﺐ دﻳﺪﻩ ﺑﻮد و او دﻳﮕﺮ ﻗﺎدر ﺑﻪ راﻩ رﻓﺘﻦ ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫هﺎدﯼ ﻏﻔﺎرﯼ در روز ﭘﻨﺞ ﻣﻬﺮ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺣﺎﻓﻆ ‪ ،‬ﺗﻌﺪادﯼ از هﻮاداران‬
‫ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ از ﺟﻤﻠﻪ ﺧﺎﻧﻢ هﺎ ﺳﻴﻤﻴﻦ ﺳﻬﻨﺪﯼ‪ ،‬ﻟﻴﺪا ﺁذرﻧﮓ و ﻧﻴﺮﻩ ﺷﮑﺮوﯼ را دﺳﺘﮕﻴﺮ ﮐﺮدﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬او در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ روﯼ ﭘﺸﺖ ﺳﻴﻤﻴﻦ ﺳﻬﻨﺪﯼ ﮐﻪ ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ١۴‬ﺳﺎل داﺷﺖ‪ ،‬ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﺑﺎ هﻴﻦ ﮐﺮدن و هﺶ ﮐﺮدن )ﮐﻼﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ راﻧﺪن و ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ اﻻغ‪ ،‬از ﺁن اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ( او را ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ راﻩ رﻓﺘﻦ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺳﻴﻤﻴﻦ در هﻤﺎن ﺣﺎل ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮد ﺑﻪ دﺳﺘﻮر‬
‫هﺎدﯼ ﻏﻔﺎرﯼ‪" ،‬ﻋﺮﻋﺮ" ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺎﻩ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن ﺑﺮاﯼ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻧﮕﻴﺰﻩ و ﻳﺎ رﻳﺘﻤﻴﮏ ﮐﺮدن ﺿﺮﺑﺎت ﮐﺎﺑﻞ و اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر ﺁن‪،‬‬
‫از ﻧﻮارهﺎﯼ ﺳﻴﻨﻪ زﻧﯽ ﺻﺎدق ﺁهﻨﮕﺮان )ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺳﻴﻨﻪ زﻧﯽ ﺳﻪ ﺿﺮب ﺁن( و ﻗﺮﺁن اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺿﺮﺑﻪ هﺎﯼ ﺳﻴﻨﻪ زﻧﺎن و ﺳﻴﻨﻪ ﭼﺎﮐﺎن ﺣﺴﻴﻨﯽ‪ ،‬ﺁﻧﺎن را ﺟﻬﺖ رﻳﺘﻤﻴﮏ ﮐﺮدن و‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺿﺮﺑﺎت ﮐﺎﺑﻞ ﺷﺎن ﺑﺮ ﭘﻴﮑﺮ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ‪ ،‬ﮐﻤﮏ و ﻳﺎرﯼ ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﭼﻴﺰﯼ ﺷﺒﻴﻪ ﻣﻮزﻳﮏِ‬
‫ﻣﺘﻦِ ﻧﻤﺎﻳﺶِ درد ﺁور ﺷﮑﻨﺠﻪ‪ .‬ﺟﻼدان از ﭼﻨﺪ ﺟﻬﺖ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ را ﻣﻮرد ﺣﻤﻠﻪ ﻗﺮار ﻣﯽ دادﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺁواﯼ "دﻟﻨﺸﻴﻦ و ﻣﻠﮑﻮﺗﯽ ﻗﺮﺁن" ﺁن هﺎ را ﺑﻪ ارﺗﮑﺎب ﻓﺠﻴﻊ ﺗﺮﻳﻦ ﺟﻨﺎﻳﺖ هﺎﯼ ﺑﺸﺮﯼ ﻓﺮا‬

‫‪ 30‬ﮐﻴﻬﺎن ‪ ٢٨‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪.١٣۶٠‬‬

‫‪ 31‬ﻣﻴﻠﻴﺸﻴﺎ )ﭼﺮﻳﮏ ﻧﻴﻤﻪ وﻗﺖ( ﺑﻪ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ داﻧﺶ ﺁﻣﻮزﯼ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٤٤‬‬
‫ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﻧﻮﺣﻪ هﺎﯼ ﻣﻌﺮوف ﺻﺎدق ﺁهﻨﮕﺮان ﮐﻪ ﺑﻌﺪهﺎ ﺑﻪ ﺳﺮدارﯼ و ﺳﺮﺗﻴﭙﯽ ﺳﭙﺎﻩ‬
‫ﭘﺎﺳﺪاران رﺳﻴﺪ و ﮔﻮﻳﺎ ﻣﺪرﮎ دﮐﺘﺮا هﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﻮﺣﻪ هﺎﯼ "ﺑﺮاﯼ ﻋﺮض ﺗﺴﻠﻴﺖ‬
‫ﺳﻮﯼ ﺟﻤﺎران" و"دﺳﺘﻐﻴﺐ ﺻﺪ ﭘﺎرﻩ ﺷﺪ دﻳﮕﺮ ﻧﻤﯽ ﺧﻮاﻧﺪ" و هﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﻮﺣﻪ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﮐﻪ‬
‫در ﺁن اﺳﺎﻣﯽ اﻓﺮاد ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻳﮑﯽ‪ -‬ﻳﮑﯽ اﻋﻼم ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬از دﻳﮕﺮ‬
‫ﻳﺎرﯼ رﺳﺎﻧﺎن ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن و ﺟﻼدان ﺑﺮاﯼ ﺑﻬﺘﺮ و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮐﺮدن ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﭘﻴﺸﻮا‬
‫در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﮐﺎﺑﻞ را ﻓﺮود ﻣﯽ ﺁورد‪ ،‬ﻟﺐ ﺑﻪ ﺳﺨﻦ ﮔﺸﻮد و از ﻧﻘﺸﻢ در ﺗﻈﺎهﺮات ﭘﻨﺞ ﻣﻬﺮ‬
‫ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ هﺎﻳﺶ‪ ،‬ﺑﻠﻮﻓﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻴﻞ ﻋﻈﻴﻤﯽ از اﻓﺮاد در ﺁن روزهﺎ ﻣﯽ زدﻧﺪ‪ :‬ﭘﻨﺞ‬
‫ﻣﻬﺮ ﮐﺠﺎ ﺑﻮدﯼ؟ ‪ ٣٠‬ﺧﺮداد در ﻣﻴﺪان ﻓﺮدوﺳﯽ ﭼﻪ ﻣﯽ ﮐﺮدﯼ؟ در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﻣﻦ وﺿﻊ ﻓﺮق‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺎ ﻧﺸﺎﻧﯽ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ دادﻩ ﺑﻮد ﺗﺮدﻳﺪﯼ ﺑﺮاﻳﻢ ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺟﻼل ﮐﺰازﯼ‬
‫ﻧﺰدﻳﮏ ﺗﺮﻳﻦ و ﺻﻤﻴﻤﯽ ﺗﺮﻳﻦ دوﺳﺘﻢ‪ ،‬اﻋﺘﺮاف هﺎﻳﯽ در ﻣﻮرد ﻣﻦ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬او ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺴﯽ‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ از ﺁدرس ﻣﺤﻞ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ام اﻃﻼع داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮐﻢ و ﮐﻴﻒِ‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﻗﺒﻠﯽ ام ﭘﺮس و ﺟﻮ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎزهﻢ ﺟﻼل از ﺁن ﻣﻄﻠﻊ ﺑﻮد‪ .‬ﺁن هﺎ اﺳﺎﻣﯽ‬
‫ﻣﻬﺪﯼ‪ ،‬ﻣﻨﺼﻮر و‪ ...‬را ﺑﻪ زﺑﺎن ﻣﯽ ﺁوردﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ هﺮ ﻳﮏ ﺟﺪا از رواﺑﻂ ﺗﺸﮑﻴﻼﺗﯽ‪،‬‬
‫ارﺗﺒﺎط داﺷﺘﻢ و ﺟﻤﻠﮕﯽ از دوﺳﺘﺎﻧﻢ ﺑﻮدﻧﺪ و در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻧﻴﺰ ﮐﺴﯽ ﺟﺰ ﺟﻼل‪ ،‬ﺁﻧﺎن را‬
‫ﻧﻤﯽ ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ .‬ﭼﻴﺰﯼ ﻧﮕﺬﺷﺖ ﮐﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﻣﻨﻈﻮرﺷﺎن از “دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ” ﻗﺒﻠﯽ ام ﮐﻪ ﻣﺪام ﺑﻪ‬
‫ﺁن اﺷﺎرﻩ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬هﻤﺎن ﺑﺎزداﺷﺖ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺘﻪ اﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺗﻴﺮﻣﺎﻩ‪ ۶٠‬ﺷﺪﻩ ﺑﻮدم و در‬
‫ﻣﻮرد دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻏﻠﻂ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﺮدم در ﺁن ﻣﻮرد ﺳﺆال ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰﯼ‬
‫ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻓﺮادﯼ را ﮐﻪ ﻧﺎم ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺷﺶ ﻣﺎﻩ ﭘﻴﺶ در ﻳﮏ‬
‫ﺗﻴﻢ ﺑﺎ هﻢ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ وﻟﯽ ﻣﻦ ﺑﻪ ﮐﻠﯽ ﺁن هﺎ را از ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺮدﻩ ﺑﻮدم‪ .‬اﺻﻼً ﺑﻪ ذهﻨﻢ‬
‫ﺧﻄﻮر ﻧﻤﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﺶ ﻣﺎﻩ ﭘﻴﺶ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬دﺳﺘﮕﻴﺮ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬و ﺟﺰ اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﻮدم ﮐﻪ هﻴﭻ ﻳﮏ از ﺁن اﻓﺮاد‪ ،‬اﻃﻼﻋﯽ از ﻣﺤﻞ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻧﺸﺎﻧﻪ هﺎ دﻻﻟﺖ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ از ﺳﻮﯼ ﺟﻼل ﻟﻮ رﻓﺘﻪ ام‪.‬‬
‫اﻓﺰون ﺑﺮ هﻤﻪ ﯼ اﻳﻦ هﺎ‪ ،‬ﺑﺎزﺟﻮهﺎ از ﻣﺤﻞ ﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﻣﺎ و ﺁژاﻧﺴﯽ ﮐﻪ ﭘﺎﺗﻮﻗﻢ ﺑﻮد و ﻧﻴﺰ‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ ام‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺴﺒﯽ ﺑﺎ ﺧﺒﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﻧﮕﺎﻩ اول هﻴﭻ ﮐﺲ در ﺗﺸﮑﻴﻼت‪،‬‬
‫از ﭼﻨﻴﻦ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ در ﻣﻮرد ﻣﻦ ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﺒﻮد ﺟﺰ ﺟﻼل‪ .‬هﻤﻴﻦ ﺑﺎﻋﺚ رو دﺳﺖ ﺧﻮردن‬
‫اوﻟﻴﻪ ام و ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺗﺮ ﺷﺪن وﺿﻌﻴﺖ ﭘﺮوﻧﺪﻩ و ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻢ ﺷﺪ‪ .‬ﺟﻤﻊ و ﺟﻮر ﮐﺮدن ﺁن‪ ،‬ﮐﺎر‬
‫ﺳﺎدﻩ اﯼ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ در هﻤﺎن ﺳﻄﺢ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬اﺣﺴﺎس ﺧﻔﻘﺎن ﻋﺠﻴﺒﯽ ﺑﻪ ﻣﻦ دﺳﺖ‬
‫دادﻩ ﺑﻮد‪ .‬دل ﺗﻮﯼ دﻟﻢ ﻧﺒﻮد‪.‬‬

‫‪٧‬‬
‫اﺗﻔﺎﻗﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻟﻮ رﻓﺘﻨﻢ ﺷﺪ‪ ،‬از اﻳﻦ ﻗﺮار ﺑﻮد‪:‬‬
‫در ﺗﻴﺮﻣﺎﻩ ‪ ،۶٠‬ﺑﺮاﯼ ﻳﮏ هﻔﺘﻪ ﺑﺎ "م‪ -‬گ" در ﻳﮏ ﺗﻴﻢ ﻣﺸﻐﻮل ﮐﺎر ﺑﻮدم‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺮأت‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﮐﻪ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ دوران ﮐﺎر ﺗﺸﮑﻴﻼﺗﯽ ام‪ ،‬هﻤﺎن ﻳﮏ هﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫‪٤٥‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻣﻮﻗﺖ ﺑﻪ ﺁن هﺎ وﺻﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﺳﺮﺗﻴﻢ ﻣﺎ "م‪ -‬ح" ﻧﺎم داﺷﺖ ﮐﻪ در ﺳﺎل ‪ ،١٣۶٧‬در‬
‫ﮔﻮهﺮدﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫هﻤﺎن روز اول "م‪-‬ح" از ﻣﻦ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﺁدرس ﺟﺎﻳﯽ را ﮐﻪ ﺷﺐ هﺎ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮاب ﺑﻪ ﺁن ﺟﺎ‬
‫ﻣﯽ روﯼ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺪﻩ! ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﭼﻪ ﻧﻴﺎزﯼ اﺳﺖ؟ هﺮ ﭼﻪ ﮐﻤﺘﺮ از هﻢ اﻃﻼﻋﺎت داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‬
‫ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺗﺎ در ﺻﻮرت ﺿﺮﺑﻪ‪ ،‬داﻣﻨﻪ ﯼ ﺁﺳﻴﺐ رﺳﯽ ﮐﻤﺘﺮ ﺷﻮد‪ .‬از ﻣﻦ اﺻﺮار ﮐﻪ اﻳﻦ‬
‫ﮐﺎر اﺻﻮﻟﯽ ﻧﻴﺴﺖ و از وﯼ اﻧﮑﺎر‪ .‬ﺗﺄﮐﻴﺪ ﮐﺮدم ﻗﺮار زاﭘﺎس‪ ٣٢‬ﺑﺮاﯼ هﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﮐﺴﯽ واﻗﻌﺎً ﻧﺨﻮاهﺪ ﮐﺎر ﮐﻨﺪ ﮐﻪ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ اﺻﺮار ﻧﻤﯽ ﺷﻮد او را ﺑﻪ ﮐﺎر واداﺷﺖ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬از ﺑﺎﻻ‪ ٣٣‬ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺣﺘﻤﺎً ﺑﺎﻳﺪ رد هﻤﻪ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬
‫هﺮﭼﻨﺪ ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻢ اﻳﻦ ﺣﺮف ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻧﻴﺴﺖ وﻟﯽ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪم‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ هﺮ ﮔﺎﻩ ﮐﺴﯽ در‬
‫اﺳﺘﺪﻻل ﮐﻢ ﻣﯽ ﺁورد‪ ،‬ﻣﯽ ﮔﻔﺖ از ﺑﺎﻻ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ و ﺁن وﻗﺖ ﻣﺠﺒﻮر ﻣﯽ ﺷﺪﯼ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ رﻋﺎﻳﺖ‬
‫ﺿﻮاﺑﻂ ﺗﺸﮑﻴﻼﺗﯽ‪ ،‬ﮐﻮﺗﺎﻩ ﺑﻴﺎﻳﯽ‪ .‬ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪم ﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﯽ رﻏﺒﺘﯽ‪ ،‬ﺁدرس ﻣﻨﺰل‬
‫ﻳﮑﯽ از ﺑﺴﺘﮕﺎﻧﻢ را ﮐﻪ ﻗﺮار ﺑﻮد ﺷﺐ را در ﺁن ﺟﺎ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺒﺮم‪ ،‬ﺑﻪ او ﺑﺪهﻢ‪ .‬ﺗﺄﮐﻴﺪ ﮐﺮدم ﮐﻪ‬
‫ﻣﻦ ﻓﻘﻂ اﻣﺸﺐ در اﻳﻦ ﺁدرس ﺧﻮاهﻢ ﺑﻮد‪ .‬هﻨﮕﺎم ﺧﺪاﺣﺎﻓﻈﯽ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﮐﻪ ﺁدرس ﻧﺰد‬
‫ﺧﻮدش ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ و ﺗﺤﺖ هﻴﭻ ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﺁن را ﺑﻪ دﻳﮕﺮﯼ ﻧﺪهﺪ‪ .‬ﺣﺘﺎ هﻤﻴﻦ ﻗﺪر ﻧﻴﺰ راﺿﯽ‬
‫ﻧﺒﻮدم‪ .‬ﻳﺎدم ﻣﯽ ﺁﻳﺪ ﮐﻪ روز ﻗﺒﻞ از ﺁن ﻧﻴﺰ ﭘﺮﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻢ ﻣﺤﻠﯽ ﺑﺮاﯼ ﺟﺎﯼ‬
‫ﺧﻮاب ﺑﭽﻪ هﺎ ﺗﻬﻴﻪ ﮐﻨﻢ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺁژاﻧﺲ ﮐﺮاﻳﻪ ﻣﺎﺷﻴﻨﯽ در ﻧﺰدﻳﮑﯽ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺎن‪ ،‬در ﺧﻴﺎﺑﺎن‬
‫ﺳﻬﺮوردﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻢ اﻣﮑﺎن ﺁن ﺟﺎ را ﺟﻮر ﮐﻨﻢ اﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺤﻞ ﺧﻮاب از‬
‫ﺁن ﺟﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ "م‪ -‬ح" ﻗﻮﻟﯽ را ﮐﻪ دادﻩ ﺑﻮد‪ ،‬رﻋﺎﻳﺖ ﻧﮑﺮدﻩ و ﻓﺮداﯼ هﻤﺎن روز‪ ،‬از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺤﻞ ﻗﺮارﻣﺎن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪" ،‬م‪ -‬گ" را ﺑﻪ ﺁدرﺳﯽ ﮐﻪ در ﺁن ﺟﺎ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدم‪،‬‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ ﺑﻮد ﺗﺎ ﺣﻀﻮراً ﻣﺮا از اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻄﻠﻊ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﻞ ﻗﺮار ﺟﺪﻳﺪﻣﺎن‪ ،‬در ﭘﻴﺎدﻩ روﯼ‬
‫اﺳﺘﺎدﻳﻮم اﻣﺠﺪﻳﻪ ﺑﻮد‪ .‬وﻗﺘﯽ "م‪ -‬گ" را دﻳﺪم ﻧﺎﺧﻮدﺁﮔﺎﻩ اﺣﺴﺎس ﺑﺪﯼ ﺑﻪ ﻣﻦ دﺳﺖ داد‪ ،‬از‬
‫او ﭘﺮﺳﻴﺪم‪ :‬ﭼﻪ ﮐﺴﯽ اﻳﻦ ﺁدرس را ﺑﻪ ﺗﻮ داد؟ ﮔﻔﺖ‪" :‬م‪-‬ح" ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻦ ﺑﻪ او ﺗﺄﮐﻴﺪ ﮐﺮدﻩ‬
‫ﺑﻮدم ﮐﻪ ﺑﻪ هﻴﭻ ﮐﺲ اﻳﻦ ﺁدرس را ﻧﺪهﺪ‪ .‬ﻣﻦ هﻴﭻ ﺗﻤﺎﻳﻠﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻢ ﺻﺎﺣﺐ ﺧﺎﻧﻪ ﺗﻮ را ﺑﺒﻴﻨﺪ‪.‬‬
‫واﻧﮕﻬﯽ ﻣﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﻓﺮدا ﺑﻪ ﻗﺮار زاﭘﺎس ﺑﺮوم و در ﺁن ﺟﺎ ﻳﮑﯽ از ﺷﻤﺎ را ﺑﺒﻴﻨﻢ‪ .‬او‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ هﻢ راﺿﯽ ﻧﺒﻮدم و ﺑﻪ اﺻﺮار "م‪-‬ح" ﺁﻣﺪم و در ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﺧﻮرد ﺗﻮ ﺑﺎ او ﻧﻴﺴﺘﻢ‪.‬‬
‫ﻇﺎهﺮاً "م‪-‬ح" هﻤﺎن ﻣﻄﻠﺒﯽ را ﮐﻪ در ﻣﻮرد ﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﻣﺎدرم و ﺁژاﻧﺲ ﮐﺮاﻳﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﺑﻮدم‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﺑﺮاﯼ او ﺑﺎزﮔﻮ ﮐﺮدﻩ و ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪ :‬اﮔﺮ در اﻳﻦ ﺁدرس ﻧﺒﻮد از ﻓﻼن ﺟﺎ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ‬
‫ردش را دﻧﺒﺎل ﮐﺮد‪ .‬ﺁن روز "م‪ -‬گ" ﭼﻴﺰﯼ در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﮕﻔﺖ‪.‬‬

‫‪ 32‬زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻓﺮد‪ ،‬ﺑﻪ هﺮ دﻟﻴﻠﯽ‪ ،‬ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﺱ ﺮ ﻗ ﺮارﯼ ﺣﺎﺿﺮﺷ ﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳ ﺪ ﺱ ﺮ ﻗ ﺮار دوم ﮐ ﻪ ﻣﮑ ﺎن و زﻣ ﺎن ﺁن از پ ﻴﺶ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ‪ ،‬ﺣﺎﺿﺮ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ 33‬ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺴﺌﻮﻻن ﺕﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧﺪﻩ در ردﻩﺑﻨﺪﯼهﺎﯼ ﺕﺸﮑﻴﻼﺕﯽ اﺱﺖ‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٤٦‬‬
‫روز ﺑﻌﺪ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺳﺮ ﻗﺮار ﺣﺎﺿﺮ ﺷﻮم‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻧﺎﻣﺠﻮ ﮐﻪ در ﺿﻠﻊ ﺷﻤﺎﻟﯽ‬
‫اﺳﺘﺎدﻳﻮم اﻣﺠﺪﻳﻪ ﻗﺮار داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺑﻬﺎر رﻓﺘﻪ و ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻗﺮار رﺳﺎﻧﺪم‪ .‬وﻗﺘﯽ‬
‫"م‪-‬ح" ﺳﺮﺗﻴﻢ ﻣﺎن را دﻳﺪم‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﺷﺪﻳﺪاً ﺑﻪ وﯼ اﻧﺘﻘﺎد ﮐﺮدم ﮐﻪ ﭼﺮا ﺁدرس ﻣﺮا ﺑﻪ "م‪ -‬گ"‬
‫دادﻩ اﺳﺖ؟ ﺣﺮﻓﯽ ﺑﺮاﯼ ﮔﻔﺘﻦ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ذﮐﺮ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ اﮐﺘﻔﺎ ﮐﺮد ﮐﻪ‪ :‬ﻣﻦ ﺧﻮدم ﮐﺎر‬
‫داﺷﺘﻢ و ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺑﻴﺎﻳﻢ ﺑﺮاﯼ هﻤﻴﻦ ﺑﻪ "م‪ -‬گ" ﮔﻔﺘﻢ ﺑﻴﺎﻳﺪ! ﺑﻌﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺣﺎﻻ هﻢ اﺗﻔﺎﻗﯽ‬
‫ﻧﻴﻔﺘﺎدﻩ‪ ،‬در ﺿﻤﻦ ﻧﺒﺎﻳﺴﺘﯽ از ﻣﻮﺿﻊ ﻋﺪم اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﺑﭽﻪ هﺎ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﯽ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬رﻋﺎﻳﺖ‬
‫ﺿﻮاﺑﻂ اﻣﻨﻴﺘﯽ ﭼﻪ رﺑﻄﯽ ﺑﻪ اﻋﺘﻤﺎد و ﻋﺪم اﻋﺘﻤﺎد دارد؟ اﺣﺴﺎس ﮐﺮدم اداﻣﻪ ﯼ ﺑﺤﺚ ﺑﺎ‬
‫وﯼ ﺑﯽ ﻓﺎﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺳﮑﻮت اﺧﺘﻴﺎر ﮐﺮدم‪ .‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﮐﺮد ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ وﯼ از ﺁن ﺧﻴﺎﺑﺎن‬
‫دوﺑﺎرﻩ ﻋﺒﻮر ﮐﻨﻢ‪ .‬ﺗﺬﮐﺮ دادم ﮐﻪ اﻳﻦ ﺟﺎ ﻣﺤﻞ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﻧﻴﺴﺖ و ﻣﺮﮐﺰ ﺳﭙﺎﻩ در ﺁن ﺟﺎ ﻗﺮار‬
‫دارد‪ .‬ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﺗﻢ ﻣﺆﺛﺮ واﻗﻊ ﻧﺸﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﮐﺮاﻩ ﻣﺴﻴﺮ را ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ وﯼ ﻃﯽ ﮐﺮدم‪ .‬دو ﻧﻔﺮ از‬
‫ﺑﭽﻪ هﺎ ﺳﺮ ﻗﺮار ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﺎ هﻤﭽﻨﺎن در اﻧﺘﻈﺎر ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻳﻢ‪ .‬ﮐﺎر ﺧﺎﺻﯽ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻗﺮار ﺑﻮد هﻤﺪﻳﮕﺮ را ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ! در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺧﻮد در ﻣﺤﻞ اﻳﺴﺘﺎدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ‬
‫ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻳﮏ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ هﻤﺎن ﻣﺴﻴﺮ را ﺑﺮوم‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺁن هﺎ را در راﻩ ﺑﺒﻴﻨﻢ و دوﺑﺎرﻩ ﻳﮏ‬
‫رﺑﻊ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ هﻢ ﻣﻠﺤﻖ ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﻳﻦ ﮐﺎر درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻦ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ‬
‫ﭘﺎﺳﺪاران ﻣﯽ ﺷﻮد و در ﺛﺎﻧﯽ اﮔﺮ ﺁن هﺎ از اﻳﻦ راﻩ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎ را اﻳﻦ ﺟﺎ ﺧﻮاهﻨﺪ دﻳﺪ و ﻧﻴﺎزﯼ‬
‫ﺑﻪ ﻃﯽ ﮐﺮدن دوﺑﺎرﻩ ﯼ اﻳﻦ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﺁن روزهﺎ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺪاران ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ هﺮﮔﻮﻧﻪ‬
‫رﻓﺖ وﺁﻣﺪﯼ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺮاﮐﺰ ﻧﻈﺎﻣﯽ و اﻧﺘﻈﺎﻣﯽ از ﺟﻤﻠﻪ ﮐﻤﻴﺘﻪ هﺎ و ﺳﭙﺎﻩ ﺑﺴﻴﺎر ﺣﺴﺎس‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻨﻄﻘﯽ ام ﮐﺎرﮔﺮ ﻧﻴﺎﻓﺘﺎد‪ .‬ﭘﺎﻳﺶ را در ﻳﮏ ﮐﻔﺶ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫هﻤﺎن ﻣﺴﻴﺮ را دوﺑﺎرﻩ ﺑﺮوم‪ .‬ﻣﺤﻞ ﻗﺮار ﺑﻌﺪﯼ ﻣﺎن را ﻧﻴﺰ در ﺣﻮاﻟﯽ ﻣﻴﺪان وﻟﯽ ﻋﺼﺮ‬
‫ﻗﺮار داد ﮐﻪ ﻗﺒﻼً رﻓﺖ و ﺁﻣﺪ ﺑﻪ ﺁن ﺟﺎ را ﻣﻤﻨﻮع ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و از ﺟﻤﻠﻪ "ﻧﻘﺎط ﺳﺮخ"‪ ٣٤‬ﺗﻠﻘﯽ‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل ﺑﺎز هﻢ‪ ،‬از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻧﻤﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻢ دﺳﺘﻮر ﺗﺸﮑﻴﻼﺗﯽ را ﻧﻘﺾ ﮐﻨﻢ‪،‬‬
‫ﻣﺴﻴﺮ را ﺑﺮاﯼ ﺑﺎر ﺳﻮم ﺑﺮ ﺧﻼف ﺧﻮاﺳﺘﻪ ام‪ ،‬ﻃﯽ ﮐﺮدم ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﺎزداﺷﺘﻢ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫ﻣﺼﻴﺒﺖ ﻓﺮاوان و ﭼﺎﺷﻨﯽ ﺷﺎﻧﺲ ﺑﺴﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت اوﻟﻴﻪ هﻤﺎن روز از ﺁن ﺟﺎ‬
‫ﺧﻼﺻﯽ ﻳﺎﻓﺘﻢ‪.‬‬
‫روز ﺑﻌﺪ وﺣﻴﺪ ذاﮐﺮ را دﻳﺪﻩ و ﻣﺴﺎﺋﻞ را ﺑﺎ وﯼ در ﻣﻴﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻢ‪ .‬از ﺗﻌﺠﺐ ﺷﺎخ در ﺁوردﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ از ﺧﺸﻢ ﻣﯽ ﻟﺮزﻳﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ اداﻣﻪ ﯼ ﮐﺎر ﺑﺎ ﺁن هﺎ ﻧﻴﺴﺖ و‬
‫ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺟﺎﯼ ﻣﺮا ﺗﻐﻴﻴﺮ داد و ﺑﻪ ﺷﺎﺧﻪ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ وﺻﻞ ﺷﺪم‪ .‬ﻃﯽ ﻣﺪت ﻳﮏ هﻔﺘﻪ هﻴﭻ‬
‫ﮐﺎر ﻣﺜﺒﺘﯽ اﻧﺠﺎم ﻧﺪادﻩ ﺑﻮدﻳﻢ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ از اﻳﻦ ﮐﻪ اﻓﺮاد ﺗﻴﻢ‪ ،‬روزﯼ ﻳﮏ ﺳﺎﻋﺖ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ را‬
‫ﺑﺪون هﻴﭻ ﺣﺎﺻﻠﯽ ﻣﯽ دﻳﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫"م‪ -‬گ" ﺑﻌﺪ از ﻣﺪت هﺎ ﮐﻪ از دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ اش ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﺎد اﻓﺮادﯼ ﮐﻪ ﻗﺒﻼً ﺑﺎ او ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫اﻓﺘﺎدﻩ و هﻤﺮاﻩ اﮐﺒﺮ ﺧﻮش ﮐﻮش و ﭼﻨﺪ ﭘﺎﺳﺪار دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺎ دو ﻣﺎﺷﻴﻦ اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﻣﺤﻠﻪ اﯼ ﮐﻪ‬

‫‪ 34‬ﺑﻪ ﻣﮑﺎنهﺎﻳﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﻣ ﯽﺷ ﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺥ ﺎﻃﺮ ﺕﺠﻤ ﻊ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﺣ ﺰب اﻟﻠﻬ ﯽ و پﺎﺱ ﺪار‪ ،‬ﺁﻣ ﺪ و ﺷ ﺪ ﺑ ﻪ ﺁنﺝ ﺎ ﺥﻄﺮﻧ ﺎﮎ‬
‫ﺕﺸﺨﻴﺺ دادﻩ ﺷﺪﻩ و ﻣﻤﻨﻮع ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪٤٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﺮد ﻣﻨﺰل ﻣﺎ در ﺁن ﺟﺎ ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺁژاﻧﺲ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‬
‫را ﭘﻴﺪا ﮐﺮدﻩ و ﻣﺴﺌﻮﻻن ﺁن را ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻗﺮار ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ .‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺁن هﺎ‪ ،‬هﻤﺎن ﺟﺎ از‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﻳﮏ ﻣﺒﻞ ﺳﺎزﯼ در ﻣﺤﻞ‪ ،‬ﺁدرس ﺷﺮﮐﺖ را ﮔﺮﻓﺘﻪ و راهﯽ ﺷﺮﮐﺖ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺎﺳﺪاران‪ ،‬ﺁﻧﺎن را ﻣﻮرد ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻗﺮار دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺒﺎدا ﻣﺮا در ﺟﺮﻳﺎن اﻣﺮ ﻗﺮار دهﻨﺪ و‬
‫ﺁن هﺎ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬از ﻃﺮﻳﻖ هﻤﺎن هﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت اﺑﺘﺪاﻳﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﻩ ام‪ ،‬ﭘﯽ ﺑﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪" .‬م‪ -‬گ" ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺑﺎور ﻧﮑﺮدﻧﯽ ﺑﻪ ﺁدرس ﻓﻮق دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫"م‪-‬ح" ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻦ ﺟﺎﯼ ﺧﻮاﺑﯽ در ﻳﮏ ﺁژاﻧﺲ ﮐﺮاﻳﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ دارم و ﺑﻌﺪ از‬
‫ﻣﺎﻩ هﺎ‪ ،‬ﻳﮏ روز در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺳﻮار اﺗﻮﺑﻮس ﺑﻮدﻩ‪ ،‬ﻣﺮا ﻣﯽ ﺑﻴﻨﺪ ﮐﻪ از ﺁن ﺁژاﻧﺲ ﺑﻴﺮون‬
‫ﻣﯽ ﺁﻳﻢ و ﺣﺪس ﻣﯽ زﻧﺪ ﮐﻪ ﻻﺑﺪ ﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ در هﻤﺎن ﺣﻮاﻟﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪٨‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﻣﻮﺿﻮع از ﭼﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ‪ ،‬دﻳﮕﺮ دﻳﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و هﻴﭻ راﻩ ﻓﺮارﯼ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ .‬هﻤﻪ ﯼ راﻩ هﺎ را ﺑﻪ روﯼ ﺧﻮد ﺑﺴﺘﻪ ﻣﯽ دﻳﺪم‪ .‬دﻧﻴﺎ ﭘﻴﺶ ﭼﺸﻤﻢ ﺗﻴﺮﻩ وﺗﺎر ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻼش‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدم هﺮ ﭼﻪ زودﺗﺮ اﻋﺪام ﺷﻮم‪ .‬ﮔﻮﻳﯽ اﻋﺪام ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻧﻌﻤﺖ و هﺪﻳﻪ اﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺁن‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻧﺼﻴﺒﻢ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ هﻤﻴﻦ اﻣﺸﺐ اﻋﺪام ﻣﯽ ﺷﻮﯼ‪ ،‬ﺟﺸﻦ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻢ! ﭘﻴﺶ ﺧﻮد ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﺮدم ﭼﻘﺪر ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﭽﻪ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ روز ‪ ٣١‬ﺧﺮداد‪،‬‬
‫ﺑﺪون اﺣﺮاز هﻮﻳﺖ ﺷﺎن اﻋﺪام ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﭼﻪ ﺧﻮب ﺑﻮد اﮔﺮ ﻣﻦ هﻢ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ روز ﭘﻨﺞ‬
‫ﻣﻬﺮ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻧﺪ و ﺷﺐ ﺑﻪ ﺟﻮﺧﻪ ﯼ اﻋﺪام ﺳﭙﺮدﻩ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬هﻤﻴﻦ ﺣﺎﻻ اﻋﺪام ﻣﯽ ﺷﺪم‪.‬‬
‫ﮐﺎﺷﮑﯽ ﻣﻦ هﻢ ﺑﺎ ﺷﻬﻼ ﺧﺴﺮوﺁﺑﺎدﯼ و ﻓﺮﻳﺪﻩ ﻋﻠﯽ ﺧﺎدﻣﯽ و‪ ...‬ﮐﻪ در ﻧﺰدﻳﮑﯽ ﻣﻦ دﺳﺘﮕﻴﺮ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ و هﻤﺎن ﺷﺐ اﻋﺪام ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬رﻓﺘﻪ ﺑﻮدم‪ .‬ﭼﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ اﮔﺮ ﻣﻦ هﻢ ﻣﺜﻞ ﺣﺴﻴﻦ ﺟﻬﺎﻧﮕﻴﺮﯼ‪،‬‬
‫در ﭘﻨﺞ ﻣﻬﺮ ﮐﺸﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪم‪...‬‬
‫در داﺳﺘﺎن هﺎﯼ ﻣﺎدر ﺑﺰرﮔﻢ در ﺑﺎرﻩ ﯼ دوزخ و ﺟﻬﻨﻢ ﺷﻨﻴﺪﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬ﮐﻪ دوزﺧﻴﺎن درﻣﺎﻧﺪﻩ و‬
‫ﺑﯽ ﭘﻨﺎﻩ در ﭼﻨﺎن ﻋﺬاﺑﯽ ﻏﻮﻃﻪ ورﻧﺪ ﮐﻪ هﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺁﺗﺶ ﺳﻮزان ﺟﻬﻨﻢ را‬
‫هﻤﭽﻮن ﻧﻮﺷﺎﺑﻪ اﯼ دل ﭼﺴﺐ و ﮔﻮارا ﺑﻪ ﮐﺎم ﺗﻠﺦ ﺷﺎن ﺑﺮﻳﺰﻧﺪ‪ .‬اﮐﻨﻮن ﺧﻮدم را در ﭼﻨﺎن‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ و ﻋﺬاﺑﯽ ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺘﻢ ﮐﻪ ﻣﺮگ را ﭼﻮن هﺪﻳﻪ اﯼ ﺁﺳﻤﺎﻧﯽ ﻃﻠﺐ ﻣﯽ ﮐﺮدم‪.‬‬
‫اﺣﺴﺎس ﺿﻌﻒ ﻋﺠﻴﺒﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ اﻧﺴﺎن هﺎﯼ اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﻮان ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻄﻠﻖ‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ را دارا هﺴﺘﻨﺪ وﮔﺮﻧﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﯽ اﻓﺮاد در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﻣﺤﺪود اﺳﺖ و هﺮ‬
‫ﮐﺲ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ رواﻧﯽ و ﺟﺴﻤﯽ‪ ،‬داراﯼ ﻇﺮﻓﻴﺘﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻦ در اﺑﺘﺪا ﺗﻨﻬﺎ اﻋﺘﺮاف هﺎﻳﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺧﻮدم‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﺮدم از‬
‫ﺁن ﻣﻄﻠﻊ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺮداﺷﺖ و ارزﻳﺎﺑﯽ ﺷﺘﺎﺑﺰدﻩ از دﻻﻳﻞ‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ام و ﻧﺸﺎﻧﻪ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﺎزﺟﻮهﺎ ﺑﻪ ﺁن اﺷﺎرﻩ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﺳﺘﺮاﺗﮋﯼ ﻧﺎدرﺳﺘﯽ را‬
‫ﭘﺎﻳﻪ رﻳﺰﯼ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدم ﮐﻪ در هﻤﺎن اﺑﺘﺪاﯼ راﻩ ﺑﺎﻋﺚ ﻓﺮو رﻓﺘﻦ ام در ﭼﻨﺒﺮﻩ اﯼ از ﻣﺸﮑﻼت‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و راﻩ ﺑﺮون رﻓﺘﯽ ﺑﺮاﻳﻢ ﻣﺘﺼﻮر ﻧﺒﻮد‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٤٨‬‬
‫‪٩‬‬
‫در ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ‪ ،‬ﻧﻘﻄﻪ ﺿﻌﻒ ﺑﺎزﺟﻮ و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮ در اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻤﯽ داﻧﺪ از ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ‬
‫ﭼﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ وﮔﺮﻧﻪ ﮐﺎر ﺑﺮاﯼ او ﺑﺴﻴﺎر راﺣﺖ ﺗﺮ و ﺑﺮاﯼ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﺴﻴﺎرﺳﺨﺖ ﺗﺮ ﺧﻮاهﺪ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻓﺮاد ﺳﻌﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺑﻪ هﺮ ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻤﮑﻦ ﮐﻪ ﺷﺪﻩ ﻗﺮارﺷﺎن را‬
‫ﺗﻠﻒ ﮐﻨﻨﺪ و ﻳﺎ اﻃﻼﻋﺎت ﺧﺎﺻﯽ را ﮐﻪ ﺑﺎزﺟﻮ ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻮزاﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫هﻨﮕﺎم دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ‪ ،‬ﻣﺤﻞ‪ ،‬زﻣﺎن و ﻧﺤﻮﻩ ﯼ اﺟﺮاﯼ ﻗﺮار ﺑﺎ اﻓﺮاد ﺗﺤﺖ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻓﺮد‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮﺷﺪﻩ و ﻧﻴﺰ ﻣﺴﺌﻮﻻﻧﺶ‪ ،‬ﻳﮑﯽ از ﺑﺪﻳﻬﯽ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻮاردﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎزﺟﻮ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﺴﻴﺎرﯼ‬
‫ﺑﻪ ﮐﺴﺐ ﺁن دارد و ﺑﺮاﯼ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﺁن ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم هﺮ ﺟﻨﺎﻳﺘﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ‬
‫دﻟﻴﻞ‪ ،‬ﻓﺮد در ﺧﻄﻴﺮﺗﺮﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺳﮑﻮت ﻣﻄﻠﻖ‬
‫ﮐﻨﺪ و ﻳﺎ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ اراﺋﻪ اﻃﻼﻋﺎﺗﻢ ﻧﻤﯽ ﺑﺎﺷﻢ و ﻗﺪرت ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮان را‬
‫ﺑﻪ ﺳﺨﺮﻩ ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬روﺷﯽ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﺑﻨﺪد‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻌﺪ از ﺗﺤﻤﻞ هﺮ ﺑﺎر ﺷﮑﻨﺠﻪ‪،‬‬
‫ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن را ﺳﺮ ﻗﺮارهﺎﯼ ﻏﻴﺮواﻗﻌﯽ ﺑﺮدﻩ و وﻗﺖ را در ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺮان ﺑﻬﺎ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽ ﺳﻮزاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ از ﺗﺮﻓﻨﺪﯼ ﮐﻪ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر‬
‫ﻣﯽ ﺑﻨﺪد‪ ،‬ﺁﮔﺎﻩ هﺴﺘﻨﺪ وﻟﯽ اﻧﺘﺨﺎب دﻳﮕﺮﯼ ﺟﺰ ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬در‬
‫ﺻﻮرت واهﯽ ﺑﻮدن ﻗﺮار‪ ،‬ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن ﻣﺠﺒﻮرﻧﺪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ هﺎﯼ زﻧﺪاﻧﯽ ﮔﺮدن ﻧﻬﻨﺪ‬
‫وﻟﯽ ﺗﻤﺎم ﺗﻼش ﺷﺎن ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ هﻤﻪ ﯼ ﮐﺎرهﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ و ﺑﺪون ﻓﻮت وﻗﺖ اﻧﺠﺎم‬
‫ﮔﻴﺮد‪ .‬در ﺻﻮرت ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ زﻧﺪاﻧﯽ در ﺳﻮزﻧﺪان ﻗﺮار و اﻃﻤﻴﻨﺎﻧﺶ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن‬
‫ﻻزم‪ ،‬او ﺳﻮت ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺒﺮد ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮ را ﮐﺸﻴﺪﻩ و ﭘﻴﺮوزﯼ ﺧﻮد را در ﻣﻴﺎن ﺧﻴﻞ دﺷﻤﻨﺎن و‬
‫در ﭼﻨﮓ ﺁﻧﺎن ﺑﻪ ﺑﺎزﺟﻮ اﻋﻼم ﻣﯽ دارد‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺎ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻋﺠﺰ و درﻣﺎﻧﺪﮔﯽ ﺑﺎزﺟﻮﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫در ﺟﻨﮕﯽ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮ‪ ،‬ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮﻳﺐ دادن ﺑﺎزﺟﻮ و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان از ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺧﻼﺻﯽ ﻳﺎﻓﺖ وﮔﺮﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﺪرت و ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﺁن دوام ﺁورد‪.‬‬
 ‫ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺑﺮﺧﻮرد اﺻﻮﻟﯽ ﺑﺎ ﺁن‬
‫ذهﻨﯽ ﺑﻮدن در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺷﮑﻨﺠﻪ؛ ﻋﺪم ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﮐﺎرﮐﺮد ﺷﮑﻨﺠﻪ و‪...‬‬

‫رﻧﺠﯽ ﮐﻪ ﭼﻮن ﺗﻴﻐﻪ ﻣﻘﺮاﺿﯽ ﮔﻮﺷﺖ ﺗﻦ را زﻧﺪﻩ زﻧﺪﻩ‬

‫ﻣﯽ درد‪.‬‬

‫ﭘﻞ ﺁﻟﻮار‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٥٠‬‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ راهﯽ اﺳﺖ ﺑﺮاﯼ ﭘﺪﻳﺪار ﮐﺮدن ﻳﮏ ﻧﺸﺎﻧﻪ؛ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪ – )ﻳﻌﻨﯽ(‬
‫اﻋﺘﺮاف ﻣﺠﺮم‪ ،‬اﻣﺎ هﻤﭽﻨﻴﻦ ﻳﮏ ﻧﺒﺮد اﺳﺖ و ﭘﻴﺮوزﯼ ﻳﮑﯽ از رﻗﻴﺒﺎن ﺑﺮ‬
‫دﻳﮕﺮﯼ ﺣﻘﻴﻘﺖ را ﻃﺒﻖ ﺁﻳﻴﻦ ﻗﻀﺎﻳﯽ " ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ" ‪ .٣٥‬در ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺑﺮاﯼ‬
‫‪٣٦‬‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻋﺘﺮاف‪ ،‬هﻢ ﺗﺤﻘﻴﻖ وﺟﻮد دارد و هﻢ ﺟﻨﮓ ﺗﻦ ﺑﻪ ﺗﻦ‪.‬‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﻧﺤﻮﻩ ﯼ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﺁن را ﮔﺎﻩ ﺷﺎﻋﺮ و ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ اﯼ ﺧﻮش ذوق در ﻣﺤﻴﻄﯽ ﮔﺮم و‬
‫ﺁرام و ﺑﺮ ﺑﺴﺘﺮﯼ ﻧﺮم و راﺣﺖ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﯽ ﮐﺸﺪ‪ .‬ﮔﺎﻩ رهﺒﺮﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ در ﺧﻄﺎﺑﻪ اﯼ‬
‫ﺁﺗﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺁن را ﺑﺎ ﺑﻴﺎﻧﯽ رﻋﺪﺁﺳﺎ ﺑﻴﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﮔﺎﻩ ﮔﺮوهﯽ ﺳﻴﺎﺳﯽ در ﺷﻌﺎرﯼ ﭘﺮﺷﻮر‪،‬‬
‫ﺑﻴﻬﻮدﻩ ﺑﻮدن ﺁن را ﻓﺮﻳﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﮔﺎﻩ ﺧﺎﻃﺮﻩ ﻧﻮﻳﺴﯽ ﮐﻪ ﺟﺰ رﻧﺞ و ﺣﺮﻣﺎن ﭼﻴﺰﯼ از‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎ ﺧﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻠﻖ ﺣﻤﺎﺳﻪ اﯼ ﺑﻪ ﺁن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺗﻤﺎﻳﻞ دارد‪ ،‬ﺑﻪ ﺁن ﺷﮑﻞ ﻣﯽ دهﺪ و‬
‫ﮔﺎﻩ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ دردﻣﻨﺪﯼ روﯼ ﺗﺨﺖ ﺷﮑﻨﺠﻪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺸﺮﻳﺤﺶ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬واﻗﻌﻴﺖ‬
‫ﺁن را ﺑﺎ ﭘﻮﺳﺖ و ﮔﻮﺷﺖ ﺧﻮد ﻟﻤﺲ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ از ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺷﮑﻨﺠﻪ‪ ،‬واﻗﻌﻴﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﺎﻩ اﻧﺴﺎن را ﭼﻨﺎن در هﻢ ﻣﯽ ﺷﮑﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺠﺒﻮر‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﺮ ﺧﻼف ﻣﻴﻠﺶ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﺪ و ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ .‬ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً هﻴﭻ ﺁﻣﻮزﺷﯽ‬
‫و ﻳﺎ ﺣﺘﺎ ﺗﻌﺮﻳﻒ درﺳﺘﯽ از ﺷﮑﻨﺠﻪ‪ ،‬ﻣﺎهﻴﺖ‪ ،‬ﮐﺎرﮐﺮد و اﺛﺮات ﺁن و ﻳﺎ ﻧﺤﻮﻩ ﯼ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺁن‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻤﯽ دهﻨﺪ‪ .‬هﻮاداران ﺁن هﺎ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﯽ دﻓﺎع و ﻣﺤﺮوم از اﺑﺘﺪاﻳﯽ ﺗﺮﻳﻦ ﺁﻣﻮزش هﺎ و‬
‫اﻃﻼﻋﺎت در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ‪ ،‬ﺑﺎ ذهﻨﯽ اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ از ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﮐﺎذب ﺑﻪ ﭼﻨﮕﺎل دژﺧﻴﻤﺎن اﺳﻴﺮ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ هﺮ ﮐﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﭘﺮداﺧﺖ هﺰﻳﻨﻪ اﯼ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﺮگ و‬
‫ﻳﺎ ﻓﺮوﭘﺎﺷﯽ رواﻧﯽ وﯼ ﻣﯽ اﻧﺠﺎﻣﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ را هﺮ ﺑﺎر از ﺁﻏﺎز ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن رﻓﺘﻪ و ﺗﺠﺮﺑﻪ‬
‫ﮐﻨﺪ‪ .‬ﮔﻮﻳﯽ اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﮑﻨﺠﻪ اﺑﺪاع ﺷﺪﻩ و اوﻟﻴﻦ روزﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﻠﻴﻪ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﯽ هﺎ‪ ،‬ﮔﺎﻩ ﭼﻨﺎن از ﮐﺎﺑﻞ ﺣﺮف ﻣﯽ زﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﮔﻮﻳﯽ هﻴﭻ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ از ﺁن و ﮐﺎرﮐﺮد ﺁن‬
‫ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً در ﮐﺘﺎب "ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن در زﻧﺠﻴﺮ"‪ ٣٧‬در ﭼﻨﺪ ﺟﺎ‪ ،‬در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﺗﻌﺪاد ﮐﺎﺑﻞ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ‬
‫اﻓﺮاد ﺧﻮردﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﺁﻣﺎرهﺎﻳﯽ دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺸﺎن از ﺑﯽ اﻃﻼﻋﯽ ﻣﺤﺾ ﮔﺰارﺷﮕﺮ‬
‫ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ و ﻳﺎ ﺗﺪوﻳﻦ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﯼ ﮐﺘﺎب دارد و ﻳﺎ ﻣﯽ داﻧﻨﺪ و ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ اﺻﻼح ﺁن ﻧﻤﯽ ﺑﻴﻨﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻓﺮﻳﺪون ﮐﻴﺎﻧﯽ ﻳﮑﯽ از ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن در زﻧﺠﻴﺮ ﺑﻮد‪ .‬او در زﻧﺪان ﻣﺸﻬﺪ ﺑﺎ ﻓﺘﻮاﯼ‬
‫ﺁﺧﻮﻧﺪ ﻃﺒﺴﯽ ‪ ٣‬هﺰار ﺿﺮﺑﻪ ﺷﻼق ﺧﻮرد اﻣﺎ ﻟﺐ از ﻟﺐ ﻧﮕﺸﻮد‪ .‬ﻳﮑﯽ دﻳﮕﺮ‬

‫‪ 35‬پﻨﺘ ﺎﮔﻮن در پﺎﻳ ﺎن ﺝﻨ ﮓ ﮐ ﺮﻩ ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪاﯼ را ﺕﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان ‪" SERE‬ﺑﻘ ﺎ‪ ،‬ﺣﻴﻠ ﻪ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣ ﺖ و ﻓ ﺮار" ‪Survival‬‬
‫‪ Evasion, Resistance,and Escape‬ﺑﺮاﯼ ﺁﻣﻮزش ﻧﻴﺮوﯼ هﻮاﻳﯽ ﺥﻮد ﺕﻬﻴﻪ ﮐﺮد‪ ،‬پﺲ از ﺝﻨ ﮓ وﻳﺘﻨ ﺎم ﺁﻣ ﻮزش‬
‫اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ در ﻧﻴﺮوﯼ درﻳﺎﻳﯽ و ارﺕﺶ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﻧﻴﺰ ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ را ﺁﻣ ﻮزش ﻣ ﯽده ﺪ‬
‫ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺑﺪرﻓﺘﺎرﯼ روﺣﯽ و ﺝﺴﻤﯽ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺥﻮد را ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ 36‬ﻣﻴﺸﻞ ﻓﻮﮐﻮ‪ ،‬ﻣﺮاﻗﺒﺖ و ﺕﻨﺒﻴﻪ‪ -‬ﺕﻮﻟﺪ زﻧﺪان‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.۵۶‬‬
‫‪ 37‬ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن در زﻧﺠﻴﺮ‪ ،‬از اﻧﺘﺸﺎرات ﺱﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺥﻠﻖ اﻳﺮان‪ ،‬زﻣﺴﺘﺎن ‪ ،٧٩‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.۵۶‬‬
‫‪٥١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫از ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ در زﻧﺪان اﺻﻔﻬﺎن ﭘﺲ از ﺣﺪود ‪ ٩‬هﺰار ﺿﺮﺑﻪ ﺷﻼق در ﺧﻼل‬
‫‪٣٨‬‬
‫اﺳﺎرﺗﺶ ﻗﻄﻌﻪ ﻗﻄﻌﻪ ﺷﺪﻩ و ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺎ در ﺟﺎﻳﯽ دﻳﮕﺮ ﺁوردﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ‪:‬‬
‫ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﮔﺰارش ﻣﺴﺘﻨﺪ از زﻧﺪان ﻣﺸﻬﺪ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮان ﺑﻪ دارﻳﻮش ﺁذرﻧﮓ و ﻣﺤﻤﺪ‬
‫اﺧﻮان ﮐﻪ از ﻣﺴﺌﻮﻻن ﺗﺸﮑﻴﻼﺗﯽ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ در زﻧﺪان ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از اﻋﺪام ﺷﺎن‬
‫‪٣٩‬‬
‫‪ ۵‬هﺰار ﺿﺮﺑﻪ ﮐﺎﺑﻞ زدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﭘﻴﺶ از اﻋﺪام اﻳﻦ ﺗﻌﺪاد ﮐﺎﺑﻞ ﺧﻮردﻩ اﻧﺪ در ﺧﻼل ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ و‬
‫ﺗﮑﻤﻴﻞ ﭘﺮوﻧﺪﻩ ﭼﻪ ﺗﻌﺪاد ﮐﺎﺑﻞ ﺧﻮردﻩ اﻧﺪ! از هﻤﻪ ﻣﻬﻢ ﺗﺮ ﺁن هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﮐﺎﺑﻞ ﺧﻮردﻩ اﻧﺪ ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽ داﻧﻨﺪ ﻧﻪ ﺁن هﺎ و ﻧﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﮐﺎﺑﻞ زدﻩ اﻧﺪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﯽ ﺷﻤﺮدن ﮐﺎﺑﻞ هﺎ را ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﮕﺮ ﺁن ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺣﮑﻢ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﻣﻌﻴﻨﯽ ﮐﺎﺑﻞ زدﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫ﺗﻌﺪاد ‪ ٩‬هﺰار ﺿﺮﺑﻪ ﮐﺎﺑﻠﯽ ﮐﻪ ﻗﻬﺮﻣﺎن اﺳﻄﻮرﻩ اﯼ ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪﻩ و ﺑﺮ اﺛﺮ ﺁن ﻗﻄﻌﻪ‪ -‬ﻗﻄﻌﻪ‬
‫‪٤٠‬‬
‫ﮔﺮدﻳﺪﻩ ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ وﻟﯽ ﻧﺎﻣﯽ از او در ﻣﻴﺎن ﻧﻴﺴﺖ!‬
‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻋﻠﯽ رﻏﻢ داﺷﺘﻦ داﻧﺶ و ﺁﮔﺎهﯽ ﮐﺎﻓﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﮑﻨﺠﻪ و‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮات ﺁن‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﭼﻬﺮﻩ اﯼ از اﻓﺮاد واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﮔﺮوﻩ ﺧﻮد در ذهﻦ ﺷﻨﻮﻧﺪﮔﺎن و‬
‫هﻮاداراﻧﺸﺎن ﻣﯽ ﺳﺎزﻧﺪ ﮐﻪ ﮔﻮﻳﯽ ﺁن هﺎ روﺋﻴﻦ ﺗﻦ و در ﺣﺪ اﺳﻄﻮرﻩ هﺎ هﺴﺘﻨﺪ و هﻴﭻ ﺿﻌﻒ‬
‫و ﺳﺴﺘﯽ ﮐﻪ هﺮ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ از ﺁن ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ ،‬در ﺁن هﺎ ﻧﻴﺴﺖ و اﺻﻮﻻً‬
‫ﻧﺒﺎﻳﺴﺘﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺟﻠﻮﻩ ﻣﯽ دهﻨﺪ ﮐﻪ اﻋﻀﺎ و هﻮاداران ﺟﺮﻳﺎن هﺎﯼ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬هﻤﮕﯽ ﻳﮑﭙﺎرﭼﻪ ﺷﻮر و هﻴﺠﺎن و داراﯼ ﻗﺪرت و ﻣﻘﺎوﻣﺘﯽ ﺗﺰﻟﺰل ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫هﺮﮔﻮﻧﻪ ﺷﮑﻨﺠﻪ اﯼ و در هﺮ ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ و ﺗﻨﻬﺎ ﻋﺪﻩ ﯼ ﻣﻌﺪودﯼ ﺳﺴﺘﯽ ﺑﻪ ﺧﺮج دادﻩ‬
‫و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﻪ راﻩ دﺷﻤﻦ رﻓﺘﻪ اﻧﺪ!‬
‫در ﮐﺘﺎب "ﺷﻬﻴﺪان ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ"‪ ،‬در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺑﺴﻴﺎر اﺑﺘﺪاﻳﯽ و ﻣﻮهﻨﯽ ادﻋﺎ ﺷﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ‪" :‬رﻓﻘﺎﻳﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﮐﺎﻏﺬهﺎ ]ﺳﻮال هﺎﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ[ را ﺑﻪ ﻳﮏ ﺳﻮﯼ اﻓﮑﻨﺪﻩ و ﺑﻪ‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮان ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﺸﺎن ﺧﻮاهﻴﻢ داد ﮐﻪ ﺣﺰﺑﯽ ﺑﻮدن ﻳﻌﻨﯽ ﭼﻪ!"‪ ٤١‬ﻣﺴﻠﻤﺎً‬
‫ﺁن هﺎﻳﯽ ﮐﻪ از ﻧﺰدﻳﮏ دﺳﺘﯽ ﺑﺮ ﺁﺗﺶ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ اﻳﻦ ﮔﺰاﻓﻪ ﮔﻮﻳﯽ هﺎ ﻣﯽ ﺧﻨﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ادﻋﺎهﺎ‬
‫در ﺣﺎﻟﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﻴﺮد ﮐﻪ ﻻاﻗﻞ ﻳﮏ ﻧﺴﻞ‪ ،‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎﯼ ﮐﺸﺎفِ رهﺒﺮان ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ را‬
‫ﮐﻪ در واﻗﻊ ﺳﺮﺁﻣﺪان "ﺣﺰﺑﯽ ﺑﻮدن" ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺻﻔﺤﻪ ﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن دﻳﺪﻩ و ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎﯼ‬
‫ﺁﻧﺎن را در روزﻧﺎﻣﻪ هﺎ و ﻧﺸﺮﻳﻪ هﺎﯼ ﺁن دوران ﺧﻮاﻧﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪون ﺗﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰﯼ از ﻣﺮدم‬
‫در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ "ﺣﺰﺑﯽ ﺑﻮدن" ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ!‬

‫‪ 38‬پﻴﺸﻴﻦ ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.۵۶‬‬

‫‪ 39‬پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.۵۴‬‬
‫‪ 40‬ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻦ ﺑﻪ هﻴﭻ وﺝﻪ زﻳﺮ ﺱﺆال ﺑﺮدن ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎﻧﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺷﮑﻨﺠﻪهﺎﯼ ﻗﺮون وﺱﻄﺎﻳﯽ رژﻳﻢ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻦ ﻧﮕﺎﻩ اﺱﻄﻮرﻩﺱﺎزﯼ را ﮐﻪ پﺎ ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﻧﺪارد ﻧﻘﺪ ﻣﯽﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫‪ 41‬ﺷﻬﻴﺪان ﺣﺰبﺕﻮدﻩ‪ ،‬ﺝﻠﺪ اول‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٣٧‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٥٢‬‬
‫ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﭼﻨﺎن در ﭼﻨﺒﺮﻩ ﯼ ﺗﮑﺮار ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺧﻮدﻓﺮﻳﺒﻨﺪﻩ و ﮔﻤﺮاﻩ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﻓﺮو‬
‫ﻣﯽ روﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻓﺘﻪ هﺎﺷﺎن ﺑﺎورﺷﺎن ﻣﯽ ﺷﻮد و در ﻧﺘﻴﺠﻪ از دادن هﺮﮔﻮﻧﻪ‬
‫رهﻨﻤﻮدﯼ ﺑﻪ هﻮاداراﻧﺸﺎن‪ ،‬ﺧﻮددارﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬رهﻨﻤﻮد هﺎﻳﯽ از اﻳﻦ دﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫اﮔﺮ هﻮادار و ﻳﺎ ﻋﻀﻮﯼ‪ ،‬در ﺟﺎﻳﯽ ﺿﻌﻒ و ﺳﺴﺘﯽ ﻧﺸﺎن داد‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ رواﻧﯽ ﺑﻪ‬
‫رﻓﻊ و ﺗﺮﻣﻴﻢ روﺣﻴﻪ ﯼ ﺧﻮد هﻤﺖ ﮔﻤﺎرد ﺗﺎ از ﻏﻠﺘﻴﺪن هﺎﯼ ﺑﻌﺪﯼ ﺑﻪ داﻣﺎن ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮان‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﻓﺮدﯼ ﺑﺎ ذهﻨﻴﺘﯽ ﻧﺎدرﺳﺖ از ﺷﮑﻨﺠﻪ‪ ،‬ﭘﺎﯼ ﺑﻪ زﻧﺪان ﺑﮕﺬارد و ﻓﺮد ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪ اش‬
‫را در ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ ،‬از او اﻧﺘﻈﺎر دارد ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺷﻌﺎر دهﺪ و ﺣﺘﺎ هﻨﮕﺎم ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪن ﻧﻴﺰ‬
‫دﻧﺪان ﺑﺮ ﻟﺐ هﺎ ﻓﺸﺮدﻩ وهﻴﭻ ﺻﺪاﻳﯽ از او درﻧﻴﺎﻳﺪ! اﻳﻦ ﻓﺮد ﺣﺘﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﺪرت و ﺣﺪ‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺧﻮد ﻧﻴﺰ ﺗﺼﻮرات ﻏﻴﺮواﻗﻌﯽ ﺧﻮاهﺪ داﺷﺖ و ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫واﻗﻌﻴﺖ ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺑﻌﺪ از ﺑﺮوز اوﻟﻴﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪ هﺎﯼ ﺿﻌﻒ و ﺳﺴﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻳﮑﺒﺎرﻩ ﺑﺎﺧﺘﻪ و هﻤﻪ ﭼﻴﺰ را ﺗﻤﺎم ﺷﺪﻩ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻔﺮت از ﺧﻮد و هﻢ ﻧﻮﻋﺎن ﺧﻮد ﻣﯽ رﺳﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮدﯼ از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺧﻮد را ﺗﻤﺎم ﺷﺪﻩ‬
‫ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺗﻼش ﻣﯽ ورزد ﮐﻪ هﻤﻪ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ راهﯽ ﮐﻪ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮑﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻣﻌﻴﺮﯼ ﮐﻪ او ﻧﻴﺰ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ "م‪ -‬گ" دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﯽ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ در‬
‫اﺑﺘﺪاﯼ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ‪ ،‬ﭼﻨﺎن در ﺷﻌﺒﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﺁﻳﻪ ﯼ "ﻣﻦ اﻟﺮﺟﺎل ﺻﺪﻗﻮا ﻣﺎﻋﺎهﺪاﷲ و ﻋﻠﻴﻪ‬
‫ﻓﻤﻨﻬﻢ ﻣﻦ ﻗﻀﯽ ﻧﺤﺒﻪ و ﻣﻨﻬﻢ ﻣﻦ ﻳﻨﺘﻈﺮ" را ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ اﮔﺮ ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﯽ‪ ،‬ﻓﮑﺮ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدﯼ ﺑﺎ ﻓﺎﻃﻤﻪ اﻣﻴﻨﯽ‪ ٤٢‬و ﻳﺎ هﻤﺎﻳﻮن ﮐﺘﻴﺮاﻳﯽ‪ ٤٣‬دﻳﮕﺮﯼ روﺑﻪ رو هﺴﺘﯽ‪ .‬وﻟﯽ دﻳﺮﯼ‬
‫ﻧﭙﺎﻳﻴﺪ ﮐﻪ او ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺘﯽ ﺑﺎورﻧﮑﺮدﻧﯽ ﺑﻪ هﻤﺎهﻨﮕﯽ و هﻤﮑﺎرﯼ ﺑﺎ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻋﺘﺮاف در ﻧﻈﺮ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺷﮑﻨﺠﻪ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﮑﺮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬و ﺣﺘﺎ ﮔﺎﻩ در ﺿﻤﻴﺮ‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ روﺣﯽ و ﺟﺴﻤﯽ اﻓﺮاد را در ﻧﻈﺮ ﻧﻤﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻴﺎﻧﺖ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫هﺮﭼﻨﺪ ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻓﺮد ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪﻩ ﻗﺪرت اﻧﺘﺨﺎب ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺮوز اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ‪ ،‬ﮔﺎﻩ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻨﺰﻟﻪ ﯼ ﺁوار ﺷﺪن دﻧﻴﺎ و رﻳﺨﺘﻦ ﺁن ﺑﺮ ﺳﺮ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ و ارزش هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁن ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﭼﻬﺮﻩ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ و زﻧﺪاﻧﯽ را در درد و رﻧﺠﯽ ﻋﻤﻴﻖ‪ ،‬ﭼﻮن ﻏﺮﻳﻘﯽ ﺗﻨﻬﺎ و ﺑﯽ ﻳﺎور‬
‫ﻏﻮﻃﻪ ور ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺎﺳﺖ ﮐﻪ روان او ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻗﺪرت ﺑﺎزﺟﻮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺑﺎزﺟﻮ ﺑﺮ‬
‫درد و رﻧﺞ او ﺳﻮار ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺷﮑﺴﺘﻦ ﻓﺮد از هﻤﻴﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﺁﻏﺎز ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻓﺮاد ﮐﻤﯽ‬
‫ﻧﺒﻮدﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ﻣﻘﺎوﻣﺖ هﺎﻳﯽ ﺣﻤﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ داﻣﺎن رژﻳﻢ و هﻤﮑﺎرﯼ ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﺑﺎ‬
‫دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺟﻨﺎﻳﺖ و ﮐﺸﺘﺎر اﻓﺘﺎدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﻧﻮزاد ﺣﺎﺗﻤﻴﺎن ﻳﮑﯽ از اﻳﻦ دﺳﺖ اﻓﺮاد ﺑﻮد‪ .‬او ﺑﻪ هﻨﮕﺎم دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ زﺧﻤﯽ ﺷﺪﻩ و‬
‫ﺳﻴﺎﻧﻮر ﺧﻮردﻩ ﺑﻮد و ﭘﺲ از ﻧﺠﺎت ﻳﺎﻓﺘﻦ از ﻣﺮگ‪ ،‬ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎرﯼ را ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪﻩ‬

‫‪ 42‬ﻣﺠﺎهﺪ ﺥﻠﻖ‪ ،‬اوﻟﻴﻦ زﻧﯽ ﮐﻪ در زﻳﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪهﺎﯼ ﺱﺎواﮎ ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت رﺱﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ 43‬ﻋﻀﻮ ﮔ ﺮوﻩ ﺁرﻣ ﺎن ﺥﻠ ﻖ‪ ،‬ﻳﮑ ﯽ از اﺱ ﻄﻮرﻩه ﺎﯼ ﻣﻘﺎوﻣ ﺖ در زﻳ ﺮ ﺷ ﮑﻨﺠﻪ‪ .‬ﻳﮑ ﯽ از ﺣﺮﮐ ﺎت ورزش ﻣﻴﻠﻴ ﺸﻴﺎﯼ‬
‫ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﻪ ﻧﺎم او ﻧﺎمﮔﺬارﯼ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ‪ .‬وﯼ اﻳﻦ ﺣﺮﮐﺖ را ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﻧﺮﻣﺶ ﺑﺎ دﺱﺖ ﺑﺴﺘﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽدادﻩ اﺱﺖ‪.‬‬
‫‪٥٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬او ﺣﺘﺎ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر در زﻧﺪان ﻣﺒﺎدرت ﺑﻪ ﺧﻮدﮐﺸﯽ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﻃﯽ‬
‫هﻤﻪ ﯼ اﻳﻦ ﻣﺮاﺣﻞ‪ ،‬در ﻳﮏ ﻧﻘﻄﻪ ﺷﮑﺴﺖ و ﺑﻪ هﻤﮑﺎرﯼ ﺑﺎ رژﻳﻢ ﭘﺮداﺧﺖ و در ﮔﺸﺖ هﺎﯼ‬
‫ﺁﻧﺎن ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺴﻠﺢ و ﮔﺎﻩ در ﻧﻘﺶ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﺣﻀﻮر ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬وﯼ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ روﺣﯽ‪،‬‬
‫هﻤﻴﺸﻪ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎرهﺎﯼ ﺷﺪﻳﺪﯼ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﺒﺢ ﮐﺎرﯼ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﺁﮔﺎهﯽ‬
‫داﺷﺖ‪ .‬و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ‪ ،‬در ﺣﻴﻦ اﻧﺠﺎم ﻳﮑﯽ از ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ هﺎﯼ ﻣﺤﻮﻟﻪ در ﺟﺎدﻩ ﺗﻬﺮان‪-‬‬
‫ﺗﺒﺮﻳﺰ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﯼ ﭘﺎﺳﺪاراﻧﯽ ﮐﻪ در ﻣﺎﺷﻴﻦ دوم از ﭘﺸﺖ ﻧﺎﻇﺮ ﺻﺤﻨﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ‬
‫راﻧﻨﺪﻩ ﯼ ﺧﻮدروﻳﯽ ﮐﻪ ﺣﺎﻣﻞ وﯼ و دﻳﮕﺮ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن و ﭘﺎﺳﺪاران ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦ را از ﺟﺎدﻩ‬
‫ﻣﻨﺤﺮف ﮐﺮدﻩ و ﺑﻪ ﻳﮑﯽ از درﻩ هﺎﯼ ﻣﻴﺎن راﻩ اﻧﺪاﺧﺘﻪ و ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪن ﺧﻮد و دﻳﮕﺮ‬
‫ﺳﺮﻧﺸﻴﻨﺎن ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺮاﺳﻢ ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﯼ اوﻳﻦ‪،‬‬
‫ﭘﺮدﻩ از اﻗﺪام ﻣﺤﻤﺪ ﻧﻮزاد ﺣﺎﺗﻤﻴﺎن ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫داﺳﺘﺎن زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺤﻤﺪ ﻧﻮزاد ﺣﺎﺗﻤﻴﺎن‪ ،‬ﺗﺄﮐﻴﺪﯼ ﺑﺮ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻮ را‬
‫وادار ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻦ هﺮ ﭼﻴﺰﯼ ﺑﮑﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻮ را وادار ﺑﻪ اﻧﺠﺎم هﺮ ﮐﺎرﯼ ﺑﮑﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻮ را وادار ﺳﺎزﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎورﺷﺎن ﮐﻨﯽ و ﺑﻪ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻳﺎ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪،‬‬
‫اﻳﻤﺎن ﺑﻴﺎورﯼ‪ .‬ﺁن هﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺟﺴﻢ ﺗﻮ را ﺗﺴﺨﻴﺮ ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﺮاﯼ ﻣﺪﺗﯽ ﺑﺮ روان ﺗﻮ ﻣﺴﻠﻂ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ درون ﺗﻮ راﻩ ﻳﺎﻓﺘﻪ و روان ﺗﻮ را ﻧﻴﺰ ﺑﺮاﯼ هﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ‬
‫ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬هﻴﭻ اﻋﺘﺮاﻓﯽ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﯽ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﺷﮑﺴﺖ و ﻓﺮوﭘﺎﺷﯽ ﻧﻬﺎﻳﯽ ﺷﺨﺼﻴﺖ‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺮﺧﻮردﯼ ﮐﻪ ﻓﺮد و اﻃﺮاﻓﻴﺎن او ﺑﺎ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﯼ اﻋﺘﺮاف ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ او را ﺑﻪ ورﻃﻪ ﻧﺎﺑﻮدﯼ و اﺿﻤﺤﻼل ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﻓﺮاد‪ ،‬ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزﻩ ﯼ ﺑﯽ اﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ در دو ﺳﻮﯼ ﻣﻴﺪان ﺟﺮﻳﺎن دارد‪،‬‬
‫ﺧﺎم ﺧﻴﺎﻻﻧﻪ ﺗﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﮏ ﻃﺮف ﻣﻴﺪان اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺣﻤﻠﻪ ﮐﻨﺪ و ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‬
‫دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﮐﻨﺪ و ﺁن ﺳﻮﯼ ﻣﻴﺪان ﺟﺰ ﺷﮑﺴﺖ و ﺳﺮاﻓﮑﻨﺪﮔﯽ ﻧﺼﻴﺒﯽ ﻧﺪارد‪ .‬در دﻳﺪ اﻳﻦ هﺎ‪،‬‬
‫دﺷﻤﻨﺎن هﻤﻴﺸﻪ از اﺣﻤﻖ ﺗﺮﻳﻦ و ﮐﻮدن ﺗﺮﻳﻦ اﻓﺮادﻧﺪ و اﻳﻦ ﺧﻄﺮﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ هﻤﻴﺸﻪ زﻧﺪاﻧﯽ‬
‫را ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﮔﺎهﯽ وﻗﺖ هﺎ‪ ،‬ﻟﺤﻈﻪ اﯼ ﮐﻪ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ داﻣﻨﻪ ﯼ اﻃﻼﻋﺎت دﺷﻤﻦ در ﻣﻮرد‬
‫ﺧﻮد و ﻳﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﻳﺶ ﭘﯽ ﻣﯽ ﺑﺮد‪ ،‬ﻳﮑﺒﺎرﻩ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ رواﻧﯽ در هﻢ ﻣﯽ رﻳﺰد‪ .‬در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺣﺘﺎ از ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﺎدﻩ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻧﻴﺰ ﻋﺎﺟﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ در ﻣﻘﺎم ﺗﺤﻠﻴﻞ رواﻧﯽ‬
‫اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺗﺮ از ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻢ ارزﻳﺎﺑﯽ ﮐﺎﻣﻞ و ﺑﺪون‬
‫ﻧﻘﺼﯽ از ﺁن اراﺋﻪ دهﻢ‪ ،‬وﻟﯽ ﺷﺎﻳﺪ اﻧﺘﻘﺎل ﺗﺠﺮﺑﻪ ﯼ ﻓﻮق ﮐﻪ از ﻧﺰدﻳﮏ ﺷﺎهﺪ ﺁن ﺑﻮدم ﺑﺘﻮاﻧﺪ‬
‫ﮐﻤﮑﯽ در ﺟﻬﺖ ﺑﺎز ﮐﺮدن ﻣﻮﺿﻮع از ﺟﺎﻧﺐ ﭘﮋوهﺸﮕﺮان ذﻳﺮﺑﻂ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻦ اﮔﺮ اﻣﺮوز از‬
‫اﻳﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻳﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻬﺎﯼ ﺳﻨﮕﻴﻨﯽ ﺑﺮاﯼ ﺁن ﭘﺮداﺧﺖ ﮐﺮدﻩ ام‪.‬‬
‫ﺷﺐ هﺎﯼ زﻳﺎدﯼ‪ ،‬ﺣﺘﺎ ﺑﺮاﯼ ﻟﺤﻈﻪ اﯼ‪ ،‬ﺧﻮاب ﺑﻪ ﭼﺸﻢ هﺎﻳﻢ ﻧﻤﯽ رﻓﺖ و درد و اﻧﺪوﻩ‬
‫ﺟﺎﻧﮑﺎهﯽ ﺗﻤﺎم وﺟﻮدم را درهﻢ ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪ‪.‬‬
 ‫درﮎ واﻗﻌﯽ از اوﻳﻦ‬
‫ﻃﺒﻘﻪ دوم دادﺳﺘﺎﻧﯽ؛ ﻗﺼﺎب ﺧﺎﻧﻪﯼ اوﻳﻦ؛ "ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺁﺧﺮ"؛ دﻳﺪار ﺑﺎ دوﺳﺘﺎن‬
‫و‪...‬‬

‫‪ ...‬ﺗﻮ ﻗﻠﺒﺖ را ﺑﺸﻮﯼ‬

‫در ﺑﯽ ﻏﺸﯽٍ ﺟﺎم ﺑﻠﻮر ﻳﮏ ﺑﺎران‪،‬‬
‫ﺗﺎ ﺑﺪاﻧﯽ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﺁﻧﺎن‬
‫ﺑﺮ ﮔﻮرهﺎ ﮐﻪ زﻳﺮ هﺮ اﻧﮕﺸﺖ ﭘﺎﻳﺸﺎن‬
‫ﮔﺸﻮدﻩ ﺑﻮد دهﺎن‬
‫در اﻧﻔﺠﺎر ﺑﻠﻮغ ﺷﺎن‬
‫رﻗﺼﻴﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫ﭼﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺮ ﺳﻨﮕﻔﺮش ﻟﺞ‬
‫ﭘﺎ ﮐﻮﺑﻴﺪﻧﺪ‪...‬‬

‫اﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٥٦‬‬
‫‪١‬‬
‫ﻏﺮوب ﮐﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺪارﯼ در راهﺮو ﻓﺮﻳﺎد ﻣﯽ زد‪ :‬ﺑﻨﺪ ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ‪٢١۶-٢۴٠-٢۴۶- ،‬‬
‫‪ ٢۶٩-٣١١-٣٢۵‬ﺁﻣﺎدﻩ ﺷﻮﻧﺪ! دﻳﺮﯼ ﻧﭙﺎﻳﻴﺪ ﮐﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﺁن‬
‫روزﺷﺎن ﺗﻤﺎم ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻴﻨﯽ ﺑﻮس ﺑﻪ ﺑﻨﺪ و ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ و‪ ...‬اﻧﺘﻘﺎل ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ .‬زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻪ‬
‫ﻣﺤﺾ ﺷﻨﻴﺪن ﺻﺪاﯼ ﭘﺎﺳﺪار ﻣﺰﺑﻮر‪ ،‬ﮔﻮﻳﯽ ﺻﺪاﯼ درﺑﺎن ﺑﻬﺸﺖ را ﻣﯽ ﺷﻨﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﻳﮑﺒﺎرﻩ از‬
‫ﺟﺎﯼ ﮐﻨﺪﻩ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻟﺒﺎس ﺧﻮد را راﺳﺖ و رﻳﺲ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﯽ ﺻﺒﺮاﻧﻪ در اﻧﺘﻈﺎر‬
‫ﻣﯽ اﻳﺴﺘﺎدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽ ﺷﺪﯼ ﮐﻪ در ﭼﻬﺮﻩ ﺷﺎن‪ ،‬ﺁراﻣﺶ و ﻃﻤﺄﻧﻴﻨﻪ اﯼ ﻋﺠﻴﺐ‬
‫ﺟﺎﯼ اﺿﻄﺮاب و دﻟﺸﻮرﻩ ﯼ ﻗﺒﻠﯽ را ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻘﺪر ﺁرزو ﻣﯽ ﮐﺮدم ﮐﻪ اﯼ ﮐﺎش ﺟﺎﯼ‬
‫ﻳﮑﯽ از ﺁن هﺎ ﻣﯽ ﺑﻮدم و ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ﻣﯽ رﻓﺘﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪهﺎ وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﺁن ﻟﺤﻈﻪ هﺎ ﻣﯽ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪم‪ ،‬اﺣﺴﺎس‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ ،‬ﮔﺎﻩ ﺳﻘﻒ ﺁرزوهﺎﯼ ﺁدﻣﯽ ﺗﺎ ﭼﻪ اﻧﺪازﻩ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺁن ﻟﺤﻈﻪ هﺎ‬
‫هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﻓﮑﺮ رهﺎﻳﯽ از زﻧﺪان ﻧﺒﻮدم ﭼﺮا ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺁرزوﻳﯽ ﺑﺴﻴﺎر دﺳﺖ ﻧﻴﺎﻓﺘﻨﯽ ﺑﻮد‪.‬‬
‫وﻟﯽ رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺑﻨﺪ و ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻢ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ ﻟﻌﻨﺘﯽ را از ﭼﺸﻤﺎﻧﻢ ﺑﺮدارم و ﻟﺨﺘﯽ ﺑﻴﺎﺳﺎﻳﻢ‪،‬‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎ ﻣﻘﺪارﯼ ﭼﺎﺷﻨﯽ ﺷﺎﻧﺲ‪ ،‬ﻳﮏ ﻣﻮهﺒﺖ ﺑﺰرگ ﺟﻠﻮﻩ ﮐﻨﺪ‪ .‬در ﻳﮑﯽ از دﻓﻌﻪ هﺎ‬
‫اﻣﻴﺮ ﮐﺮﻳﻤﯽ را دﻳﺪم ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ در ﺻﻒ ﺟﺎﯼ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺁرزو ﻣﯽ ﮐﺮدم زودﺗﺮ او را‬
‫دﻳﺪﻩ ﺑﻮدم ﺑﻠﮑﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺑﺎ او ﮔﭙﯽ زدﻩ ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬
‫ﺷﺐ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮاﺑﻴﺪن ﻣﺮا ﺑﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﯼ دوم ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن دادﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﺮدﻩ و در اﺗﺎﻗﯽ ﺟﺎﯼ دادﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫اﻓﺮاد ﺗﺎزﻩ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ در ﺁن ﺟﺎ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬اﺗﺎق ﻣﺰﺑﻮر ﻳﮑﯽ از اﺗﺎق هﺎﯼ ﻣﺘﻌﺪد‬
‫ﺷﻌﺒﻪ هﺎﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﺎر اﺧﺘﺼﺎص دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ اﻓﺮاد در راهﺮو ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن زﺧﻤﯽ ﺑﺎ ﺑﺪن هﺎﯼ ﺁش و ﻻش هﺮ ﻳﮏ ﮔﻮﺷﻪ اﯼ اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﮔﺎﻩ اﻓﺮاد ﺗﺎزﻩ وارد‬
‫ﮐﻪ هﻨﻮز از ﮔﻴﺠﯽ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﺑﻪ در ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ ﺑﻮﻧﺪ و از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﯼ‬
‫اﻃﺮاف ﻧﻤﯽ ﺷﺪﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﺳﻨﮕﻴﻨﯽ روﯼ ﭘﺎهﺎﯼ ﻣﺠﺮوح ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪ ﮔﺎن اﻓﺘﺎدﻩ و ﺻﺤﻨﻪ هﺎﯼ‬
‫ﻏﻢ اﻧﮕﻴﺰﯼ را ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽ ﺁوردﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٢‬‬
‫ﺑﺎ رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﯼ دوم و ﻧﺸﺴﺘﻦ ﻧﺰدﻳﮏ ﺷﻌﺒﻪ ﯼ هﻔﺖ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺷﮑﻨﺠﻪ‪ ،‬ﻗﺴﺎوت‬
‫و ﺑﯽ رﺣﻤﯽ در ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ درﮎ ﻋﻤﻴﻖ ﺗﺮﯼ ﭘﻴﺪا ﮐﺮدم‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﯼ از‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪ ﮔﺎن را ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﯽ در ﺁن ﺟﺎ از ﻧﺰدﻳﮏ ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﮐﻨﯽ‪ .‬ﮔﻮﺷﻪ اﯼ از راهﺮو را‬
‫زﻧﺪاﻧﯽ ﻧﮕﻮن ﺑﺨﺘﯽ اﺷﻐﺎل ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭼﺮﮎ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺑﺪﻧﺶ را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬از ﺑﻮﯼ‬
‫ﺗﻌﻔﻦ ﮐﺴﯽ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻧﺰدﻳﮑﺶ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻤﺎم ﺑﺪﻧﺶ در ﭘﻼﺳﺘﻴﮏ ﻗﺮار داﺷﺖ‪ .‬ﺟﺰ ﭘﻮﺳﺖ و‬
‫اﺳﺘﺨﻮان ﭼﻴﺰﯼ از او ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﮐﻨﺘﺮل ادرار و ﻣﺪﻓﻮﻋﺶ را از دﺳﺖ دادﻩ ﺑﻮد‪ .‬از‬
‫هﻤﻪ ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺑﺎرﺗﺮ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﻌﺎدل رواﻧﯽ هﻢ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﻣﺘﻬﻢِ ﺷﻌﺒﻪ ﯼ هﻔﺖ ﺑﻮد و ﺑﺎزﺟﻮﯼ‬
‫‪٥٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اش ﻓﮑﻮر‪ ٤٤‬ﻧﺎم داﺷﺖ‪ .‬ﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن هﺎ ﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻓﺤﺶ و ﻧﺎﺳﺰا ﻣﯽ داد و ﮔﺎﻩ ﺑﻪ‬
‫ﺧﻤﻴﻨﯽ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺑﻪ رژﻳﻢ و ﺧﻤﻴﻨﯽ ﻧﺎﺳﺰا ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪ ،‬او را دوﺑﺎرﻩ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﻮرد‬
‫ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ ﻗﺮار ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ .‬ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻮد ﮐﻴﻨﻪ ﯼ ﻋﺠﻴﺒﯽ از وﯼ ﺑﻪ دل دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٣‬‬
‫هﻤﺎن ﺷﺐ اول‪ ،‬ﺳﺮﺑﺎز وﻇﻴﻔﻪ اﯼ را دﻳﺪم ﮐﻪ ﺟﺜﻪ ﯼ رﻳﺰﯼ داﺷﺖ و ﺑﻪ ﺷﺪت ﺷﮑﻨﺠﻪ اش‬
‫ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﺒﯽ ﮐﻪ ﻧﻮﺑﺖ ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﯽ اش ﺑﻮدﻩ‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮدﯼِ اﻧﺒﺎر اﺳﻠﺤﻪ ﯼ ﭘﺎدﮔﺎنِ ﻣﺤﻞ‬
‫ﺧﺪﻣﺘﺶ را ﻣﺼﺎدرﻩ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﺛﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ‪ ،‬ﭘﺮدﻩ هﺎﯼ هﺮ دو ﮔﻮﺷﺶ ﭘﺎرﻩ ﺷﺪﻩ و‬
‫ﺷﻨﻮاﻳﯽ اش را از دﺳﺖ دادﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﺎ دﺳﺘﺒﻨﺪ ﻗﭙﺎﻧﯽ از ﺳﻘﻒ ﺁوﻳﺰاﻧﺶ ﮐﺮدﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬هﻢ ﮐﺘﻒ هﺎﻳﺶ ﺁﺳﻴﺐ دﻳﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و هﻢ ﻓﺸﺎر دﺳﺘﺒﻨﺪ ﻋﺼﺐ هﺎﯼ دو دﺳﺘﺶ را از ﮐﺎر‬
‫اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﻴﺦ اﻻﺳﻼم زادﻩ دﮐﺘﺮ زﻧﺪان او را ﻣﻮرد ﺟﺮاﺣﯽ ﻗﺮار دادﻩ و اﻋﺼﺎب‬
‫دﺳﺘﺎﻧﺶ را ﭘﻴﻮﻧﺪ زدﻩ ﺑﻮد‪ .‬هﺮ دو دﺳﺘﺶ ﻣﺘﻮرم ﺑﻮدﻧﺪ و دور ﺗﺎ دور ﭘﺸﺖ دﺳﺘﺎﻧﺶ‬
‫ﺑﺨﻴﻪ هﺎﯼ ﺑﺰرﮔﯽ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﯽ ﺧﻮرد‪ .‬درﺳﺖ ﻣﺜﻞ اﻳﻦ ﮐﻪ ﮐﻮﮎ زدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺷﻴﺦ اﻻﺳﻼم زادﻩ‬
‫ﻧﻴﺎزﯼ ﻧﺪﻳﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺨﻴﻪ هﺎﯼ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ و ﺑﻬﺘﺮﯼ ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬ﻇﺎهﺮاً ﺷﻴﺦ اﻻﺳﻼم زادﻩ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺎﭘﻴﺶ‬
‫در ذهﻨﺶ ﺣﮑﻢ ﻣﺮگ وﯼ را ﺻﺎدر ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد و ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﮐﺎر اﺿﺎﻓﯽ ﻧﻤﯽ دﻳﺪ‪ .‬هﺮ‬
‫دو ﭘﺎﯼ اﻳﻦ زﻧﺪاﻧﯽ ﻧﻴﺰ ﺁش و ﻻش ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺧﻮاﺑﻴﺪن در اﺗﺎق ﺟﺎ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻣﺮا ﺑﻪ راهﺮو ﺁوردﻩ و ﻧﺰدﻳﮏ در ﺷﻌﺒﻪ ﯼ هﻔﺖ ﮐﻪ در‬
‫واﻗﻊ ﮐﺸﺘﺎرﮔﺎﻩ اوﻳﻦ ﺑﻮد‪ ،‬ﺟﺎﻳﯽ ﺑﻪ ﻣﻦ اﺧﺘﺼﺎص دادﻧﺪ ﺗﺎ ﺷﺐ را ﺑﻴﺎﺳﺎﻳﻢ!‬

‫‪۴‬‬
‫ﺷﻌﺒﻪ ﯼ هﻔﺖ ﺑﻪ رﻳﺎﺳﺖ اﺑﺮاهﻴﻢ رﺣﻤﺎﻧﯽ ﻳﮏ اﺗﺎق "ﺳﯽ ﺳﯽ ﻳﻮ" وﻳﮋﻩ ﯼ ﺧﻮد داﺷﺖ‪.‬‬
‫هﻤﭽﻮن ﭘﺰﺷﮑﺎن ﺣﺎذق ﮐﻪ ﮔﺎﻩ اﺳﺘﺎﻧﺪاردهﺎﯼ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن هﺎ را ﻗﺒﻮل ﻧﺪارﻧﺪ و در ﻣﻄﺐ و‬
‫ﮐﻠﻴﻨﻴﮏ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺧﻮد‪ ،‬اﺗﺎق ﻋﻤﻞ ﻣﺨﺼﻮص ﺧﻮد را ﺗﺪارﮎ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻼﺧﺎن ﺷﻌﺒﻪ ﯼ‬
‫هﻔﺖ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺗﺄﺳﯽ از ﺁﻧﺎن‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﭘﻴﮑﺮ اﻧﺴﺎن هﺎﯼ زﻧﺪﻩ‪ ،‬ﮐﺸﺘﺎرﮔﺎﻩ وﻳﮋﻩ ﯼ ﺧﻮد را‬
‫ﻓﺮاهﻢ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﺻﺒﺢ ﺷﮑﻨﺠﻪ اداﻣﻪ داﺷﺖ‪ .‬ﻟﺤﻈﻪ اﯼ ﺣﺘﺎ‪ ،‬ﺧﻮاب ﺑﻪ ﭼﺸﻤﻢ ﻧﻴﺎﻣﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻌﺒﻪ ‪ ١٢‬ﻧﻴﺰ در هﻤﺎن راهﺮو ﻗﺮار داﺷﺖ‪ .‬ﻧﻴﻤﻪ هﺎﯼ ﺷﺐ ﻳﮏ ﺑﺎزﺟﻮ ﭼﻨﺪ دﺧﺘﺮ را ﺁوردﻩ‬
‫و ﻣﺸﻐﻮل ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ و ﮔﻔﺖ وﮔﻮ ﺑﺎ ﺁن هﺎ ﺑﻮد‪ .‬در اﺗﺎق ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻢ در ﺁن ﺟﺎ ﭼﻪ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺬرد‪ .‬ﻓﮑﺮ ﮐﺮدن ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺁوردن زﻧﺎن ﺑﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ در ﻧﻴﻤﻪ ﺷﺐ‪ ،‬ﺁن هﻢ ﻧﻪ ﺑﺮاﯼ‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮐﺮدن ﺷﺎن ﺑﻠﮑﻪ ﺻﺮﻓﺎً ﺑﺮاﯼ ﮔﻔﺖ وﮔﻮ ﺑﺎ ﺁﻧﺎن‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﺴﻦ را داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﻣﺪﺗﯽ‬

‫‪ 44‬ﻧﺎم اﺹﻠﯽ وﯼ اﮐﺒﺮ ﮐﺒﻴﺮﯼ ﺁراﻧﯽ اﺱﺖ ﮐﻪ در ﺱﺎل ‪ ۶۴‬ﺑﻪ رﻳﺎﺱﺖ زﻧﺪان اوﻳﻦ رﺱﻴﺪ و ﺷﺮﮐﺘﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺣﻔﺎظ ﮔ ﺴﺘﺮ‬
‫اﻓﻖ را ادارﻩ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬وﯼ در ﺕﺮورﻳﺴﻢ ﺥﺎرج از ﮐﺸﻮر و از ﺝﻤﻠﻪ در ﻃﺮح پﻴﭽﻴﺪﻩﯼ ﺕﺮور ﻋﻄ ﺎءاﷲ ﺑ ﺎﯼ اﺣﻤ ﺪﯼ در‬
‫دﺑ ﯽ ﻧﻘ ﺶ ﻣ ﺴﺘﻘﻴﻢ داﺷ ﺖ‪ .‬رﺝ ﻮع ﮐﻨﻴ ﺪ ﺑ ﻪ ﮐﺘ ﺎب ﺁﻗ ﺎﯼ ﺥ ﺎﺕﻤﯽ هﻮﺷ ﻴﺎر ﺑ ﺎش‪) .‬ﭼ ﺸﻢه ﺎﯼ اﻃﻼﻋ ﺎﺕﯽات‪ ،‬ﺝﺎﻧﻴ ﺎن‬
‫ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﯽاﻧﺪ( ﻧﻮﺷﺘﻪﯼ رﺿﺎ ﮔﻠﭙﻮر ﭼﺎپ اول‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٥٨‬‬
‫ﮐﻮﺗﺎﻩ از ﻓﮑﺮ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭘﺮوﻧﺪﻩ ام ﺧﻼص ﺷﻮم ﮐﻪ ﺧﻮد در ﺁن ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻮهﺒﺘﯽ‬
‫ﺑﺰرگ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮداﺷﺘﻢ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺎزﺟﻮﯼ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ ﮐﻤﺒﻮد هﺎ‬
‫و ﻳﺎ ﺗﻤﺎﻳﻼت ﺟﻨﺴﯽ ﺧﻮد را از ﻃﺮﻳﻖ ﮔﻔﺖ وﮔﻮ ﺑﺎ زﻧﺎن زﻧﺪاﻧﯽ ارﺿﺎ ﮐﻨﺪ وﮔﺮﻧﻪ ﻧﻴﺎزﯼ‬
‫ﻧﺒﻮد ﮐﻪ ﻧﻴﻤﻪ ﺷﺐ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻬﻢ ﺑﭙﺮدازد‪ .‬او و اﻓﺮادﯼ از ﺟﻨﺲ او در ﻃﻮل ﻋﻤﺮﺷﺎن‪ ،‬ﭼﻪ‬
‫ﺑﺴﺎ ﺑﻪ ﺟﺰ ﺑﺎ ﻣﺤﺎرم ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺎ زﻧﯽ راﺑﻄﻪ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻣﺤﻴﻂ هﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﮐﺎراﮐﺘﺮﯼ ﮐﻪ از ﺧﻮد ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﮑﺎﻧﯽ ﺑﺮاﯼ ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺪن ﺑﺎ زﻧﺎن و ﮔﻔﺖ وﮔﻮ ﮐﺮدن ﺑﺎ‬
‫ﺁن هﺎ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻤﯽ ﺁورﻧﺪ‪ .‬او ﮐﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ هﺮ دﻟﻴﻞ ﻧﻤﯽ ﺧﻮاﺳﺖ و ﻳﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺗﺠﺎوز ﻓﮑﺮ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﺧﻮد را ارﺿﺎ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬اﻣﮑﺎن ﺷﻨﻴﺪن ﺻﺪاﯼ ﭼﻨﺪ زن در‬
‫ﻧﻴﻤﻪ هﺎﯼ ﺷﺐ و ﻳﺎ ﺑﺮاﻧﺪاز ﮐﺮدن ﺁن هﺎ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺶ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ هﻢ ﻣﻦ ﺧﻮش ﺑﻴﻦ ﺑﻮدم و‬
‫ﺳﺎدﻩ دل و او ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﺁن ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺮاﯼ ﮔﻔﺖ وﮔﻮ‪ ،‬ﺗﻼش داﺷﺖ ﺗﺎ از ﻣﻴﺎن ﺁﻧﺎن‪ ،‬ﮐﺴﯽ را‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺷﮑﺎر اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﺪ؟‬

‫‪۵‬‬
‫ﻳﮏ زﻧﺪاﻧﯽ ﺗﻮاب ﺑﻪ ﻧﺎم ﺷﺎهﺮﺿﺎ ﺑﺎﺑﺎدﯼ ﮐﻪ هﻮادار ﺳﺎﺑﻖ ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﻴﮑﺎر ﺑﻮد‪ ،‬در ﻣﻴﺎن‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻮد‪ .‬او ﺟﻬﺖ ﺷﻬﺎدت ﻋﻠﻴﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن هﻢ ﺑﻨﺪش ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﺷﺎن هﻮادار ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫ﭘﻴﮑﺎر ﻳﺎ "ﺧﻂ ﺳﻪ" ﺑﻮدﻩ و ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ داﺷﺘﻦ ﺗﺸﮑﻴﻼت در زﻧﺪان ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن از ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﺑﻪ اوﻳﻦ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬هﺸﺖ ﺗﻦ از ‪ ٢٠‬زﻧﺪاﻧﯽ ﻣﺰﺑﻮر ﺑﻪ‬
‫ﺟﻮﺧﻪ ﯼ اﻋﺪام ﺳﭙﺮدﻩ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎهﺮﺿﺎ ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﻣﺠﻴﺪ ﺑﺴﻂ ﭼﯽ ﻳﮑﯽ از هﻮاداران ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‬
‫ﮐﻪ در ﺁن روزهﺎ در ﺷﻌﺒﻪ هﺎ ﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬در ﻣﻴﺎن زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻪ ﺟﺎﺳﻮﺳﯽ‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻪ و درﻳﺎﻓﺖ هﺎ ﻳﺸﺎن را ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺷﻌﺒﻪ هﺎﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﻣﯽ دادﻧﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ در ﺑﻴﺮون و داﺧﻞ زﻧﺪان ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ اﺷﺘﺮاﮎ ﻋﻤﻞ ﺑﺮﺳﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺗﻮاﺑﺎن در وﺣﺪت و اﺷﺘﺮاﮎ ﻋﻤﻞ ﻋﺠﻴﺒﯽ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ در هﻤﺎن ﺷﺐ اول ﻣﺘﻮﺟﻪ‬
‫ﻗﻀﻴﻪ ﺷﺪم و از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﺮدم ﻋﻨﻘﺮﻳﺐ اﻋﺪام ﺧﻮاهﻢ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺪون ﭘﺮدﻩ ﭘﻮﺷﯽ‬
‫ﻣﺎهﻴﺖ ﺁﻧﺎن را ﺑﺮاﯼ ﺗﺎزﻩ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﮔﺎن ﺑﺮﻣﻼ ﻣﯽ ﮐﺮدم و هﻤﺎن ﺟﺎ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﻮﺿﻮع ﻓﻮق‬
‫ﺑﺎ ﻣﺠﻴﺪ ﺑﺴﻂ ﭼﯽ ﺑﻪ ﺑﮕﻮ‪ -‬ﻣﮕﻮ ﭘﺮداﺧﺘﻢ‪ .‬وﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ "ﻣﺠﻴﺪ ﺧﺎﻟﯽ ﺑﻨﺪ" ﻣﻌﺮوف ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫هﻤﺮاﻩ ﺷﺎهﺮﺿﺎ ﭼﻨﺪ دروغ ﻧﻴﺰ روﯼ ﺁن ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﮔﺰارش ﺑﻠﻨﺪ ﺑﺎﻻﻳﯽ را ﻋﻠﻴﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ‬
‫ﺷﻌﺒﻪ ﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ام دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺁن هﺎ ﻃﻮرﯼ ﻣﻮﺿﻮع را ﺟﻠﻮﻩ دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﺑﺎ ﺟﻠﺐ‬
‫اﻋﺘﻤﺎد ﻣﻦ ﺣﺮف هﺎﻳﯽ را ﻧﻴﺰ از ﻣﻦ در ﺁوردﻩ اﻧﺪ‪ .‬دﻳﮕﺮ ﺑﺮاﻳﻢ ﻓﺮﻗﯽ ﻧﻤﯽ ﮐﺮد ﭼﻪ ﺑﺮ ﺳﺮم‬
‫ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪.‬‬

‫‪۶‬‬
‫ﻓﺮداﯼ ﺁن روز دوﺑﺎرﻩ ﺑﻪ ﺷﻌﺒﻪ ﺑﺮدﻩ ﺷﺪم‪ .‬هﻨﮕﺎم ﻇﻬﺮ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﻧﺎم وﺣﻴﺪ ذاﮐﺮ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬وﯼ در ﺷﻬﺮﻳﻮر ﻣﺎﻩ‪ ،‬ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﻗﺎﺳﻢ ﻓﺘﺤﯽ‪ ،‬ﻣﻨﺼﻮر و‬
‫‪٥٩‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻳﮑﯽ دﻳﮕﺮ از ﻣﺴﺌﻮﻻن ﺑﺨﺶ ﻣﺤﻼت ﺷﺮق ﺗﻬﺮان ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﮐﻪ ﻧﺎﻣﺶ را ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮدﻩ ام‪،‬‬
‫ﻳﮏ ﺟﺎ در ﻳﮏ ﻣﺎﺷﻴﻦ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﺒﺮ اﻋﺪام ﺁن هﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺸﮑﻴﻼت ﺑﻪ ﻣﺎ‬
‫رﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻌﺠﺐ وﺣﻴﺪ را در ﻣﻘﺎﺑﻠﻢ ﻣﯽ دﻳﺪم‪ .‬روﺑﻪ روﯼ ﻣﻦ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﺁن ﻃﺮف ﺗﺮ‬
‫ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺁن روزهﺎ ﺑﺮاﯼ ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺗﻼش ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﻻزم ﻧﺒﻮد و ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ اﻣﮑﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻴﺰان ﺑﺎﻻﯼ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ هﺎ‪ ،‬ﻧﺎوارد ﺑﻮدن ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن‪ ،‬ﺷﮑﻞ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن دادﺳﺘﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻧﺰدﻳﮏ هﻢ‬
‫ﻧﺸﺎﻧﺪن اﻓﺮاد و هﻤﭽﻨﻴﻦ ﻋﺪم ﭘﺎﻳﺒﻨﺪﯼ ﻣﺴﺌﻮﻻن دادﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﻢ و اﻧﻈﺒﺎط‪ ،‬اﻣﮑﺎن ﻻزم را‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺗﻤﺎسِ اﻓﺮاد ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫هﻨﮕﺎم رﻓﺘﻦ ﺑﻪ دﺳﺘﺸﻮﻳﯽ‪ ،‬ﺧﻮدم را ﺑﻪ او رﺳﺎﻧﺪم‪ .‬ﭘﺎﺳﺪارﯼ ﮐﻪ ﺳﻴﺪ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪٧-٨ ،‬‬
‫ﻧﻔﺮ را ﺑﻠﻨﺪ ﮐﺮدﻩ و در ﻳﮏ ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ دﺳﺘﺸﻮﻳﯽ ﻣﯽ ﺑﺮد‪ .‬اﻳﻦ درﺣﺎﻟﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﻪ‬
‫دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺗﻮاﻟﺖ در ﺁن ﺟﺎ وﺟﻮد داﺷﺖ و ﻋﻤﻼً ‪ ۴‬ﻧﻔﺮ ﭘﺸﺖ در ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻣﯽ اﻳﺴﺘﺎدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺮاﯼ ﮔﻔﺖ وﮔﻮ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫وﺣﻴﺪ از دﻳﺪﻧﻢ ﺗﻌﺠﺐ ﮐﺮد؛ ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺖ ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻧﺎراﺣﺖ‪ .‬اﻳﻦ را در ﻧﮕﺎهﺶ ﺣﺲ‬
‫ﮐﺮدم‪ .‬در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﭘﺮوﻧﺪﻩ و ﻧﺤﻮﻩ ﯼ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ام ﺳﺆال ﮐﺮد‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ اﻋﺪاﻣﯽ‬
‫هﺴﺘﻢ و هﻴﭻ ﺷﺎﻧﺴﯽ ﻧﺪارم‪ .‬هﻤﺎن ﺟﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﻗﺎﺳﻢ ﻓﺘﺤﯽ در ﺁذرﻣﺎﻩ اﻋﺪام ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و‬
‫وﺣﻴﺪ ﻧﻴﺰ ﻣﻨﺘﻈﺮ دادﮔﺎﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺗﺼﻮرم اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﻮ ﻧﻴﺰ اﻋﺪام ﺷﺪﻩ اﯼ‪ .‬در ﭘﺎﺳﺦ‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﯽ داﻧﻢ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺑﺎر هﻢ ﭼﻮب هﻤﻴﻦ را ﺧﻮردﻩ ام و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﻓﺮاد‪ ،‬ﭼﻴﺰهﺎﻳﯽ را‬
‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﻦ اﻋﺘﺮاف ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﭘﺮوﻧﺪﻩ اش ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺑﻮد و هﻴﭻ اﻣﻴﺪﯼ ﺑﻪ زﻧﺪﻩ ﻣﺎﻧﺪﻧﺶ‬
‫ﻧﻤﯽ رﻓﺖ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ذﮐﺮ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ اﮐﺘﻔﺎ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺗﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯽ ﺳﻌﯽ ﮐﻦ رﺳﻴﺪﮔﯽ ﺑﻪ ﭘﺮوﻧﺪﻩ ات‬
‫ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﺑﻴﺎﻓﺘﺪ و اﻣﻴﺪت را از دﺳﺖ ﻧﺪﻩ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺗﺤﻮﻟﯽ در ﺷﺮاﻳﻂ ﭘﻴﺶ ﺁﻳﺪ و از ﺷﺪت‬
‫اﺣﮑﺎم ﺻﺎدرﻩ ﮐﺎﺳﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬از اﻳﻦ هﺎ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ هﺎﯼ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬هﺮ ﭼﻪ‬
‫زﻣﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﮕﺬرد‪ ،‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻗﺒﻼً دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ از ﺣﺎﺷﻴﻪ ﯼ اﻣﻨﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺑﺮﺧﻮردار‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻗﺮار ﺷﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺎ را ﺑﺎ هﻢ روﺑﻪ رو ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ذﮐﺮ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ اﮐﺘﻔﺎ ﮐﻨﻢ‬
‫ﮐﻪ او ﻳﮏ ﺑﺎر ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﻣﺎ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺁن هﻢ در ﻓﺎز ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﻣﻦ دﻳﮕﺮ اﻃﻼﻋﯽ در‬
‫ﻣﻮرد ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ او ﻧﺪارم‪.‬‬
‫در روزهﺎﯼ ﺑﻌﺪ‪ ،‬در ﻳﮑﯽ از دﻓﻌﻪ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ دﺳﺘﺸﻮﻳﯽ رﻓﺘﻢ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﮔﻮ و ﺣﻤﻴﺪ‬
‫ﺧﻄﻴﺒﯽ را دﻳﺪم‪ .‬ﺁن هﺎ در ﺷﻌﺒﻪ ﯼ "ﻳﮏ اﻟﻒ" زﻳﺮ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬هﺮ دوﯼ ﺁن هﺎ دو هﻔﺘﻪ‬
‫زودﺗﺮ از ﻣﻦ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﮐﻤﯽ ﺑﺎ ﻋﻠﯽ در دﺳﺘﺸﻮﻳﯽ و ﻧﻴﺰ ﺑﻌﺪ از ﺑﺎزﮔﺸﺖ از‬
‫دﺳﺘﺸﻮﻳﯽ‪ ،‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﮐﻨﺎر هﻢ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮدم‪ .‬ﺑﺎ هﻢ ﻗﺮار ﮔﺬاﺷﺘﻴﻢ ﮐﻪ اﮔﺮ‬
‫از ﻣﻦ در ﺑﺎرﻩ ﯼ او ﺳﺆال ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮕﻮﻳﻢ ﭼﻴﺰ زﻳﺎدﯼ ﻧﻤﯽ داﻧﻢ و ﺑﻪ ﻣﻮاردﯼ ﺟﺰﻳﯽ اﮐﺘﻔﺎ‬
‫ﮐﻨﻢ‪ .‬در دو ﻃﺮف راهﺮو‪ ،‬ﮐﻨﺎر دﻳﻮار و ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﯼ ﻧﻪ ﭼﻨﺪان زﻳﺎد از هﻢ‪ ،‬ﻧﺸﺴﺘﻪ و ﻏﺎﻟﺒﺎً‬
‫ﺳﺮﻣﺎن را روﯼ زاﻧﻮهﺎ ﻳﻤﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﮔﻔﺖ وﮔﻮ ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ‪ .‬ﭘﺎﺳﺪارﯼ در اﻧﺘﻬﺎﯼ‬
‫ﺳﺎﻟﻦ‪ ،‬ﭘﺸﺖ ﻣﻴﺰﯼ ﻧﺸﺴﺘﻪ و اﻓﺮاد را زﻳﺮﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ او ﻣﺤﻞ را ﺗﺮﮎ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٦٠‬‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﺻﺤﺒﺖ هﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬در ﺑﺎﻗﯽ ﻣﻮارد‪ ،‬ﺑﻌﻀﯽ وﻗﺖ هﺎ ﮐﻪ ﭘﭽﭙﭽﻪ هﺎ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﯽ ﺷﺪ‪،‬‬
‫وﯼ ﺑﺎ ﺗﺤﮑﻢ دﺳﺘﻮر ﺳﮑﻮت ﻣﯽ داد و ﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ اﻓﺮاد ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺖ و در‬
‫ﻣﻮاردﯼ هﻢ ﺑﻪ ﺷﻌﺒﻪ ﯼ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ اﻃﻼع ﻣﯽ داد‪ .‬ﮔﺎﻩ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎﻧﯽ ﮐﻪ از ﻣﺤﻞ ﻣﯽ ﮔﺬﺷﺘﻨﺪ ﻧﻴﺰ‬
‫ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮﯼ را ﺑﻪ ﺟﺮم ﺑﺎﻻ ﺑﻮدن ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪهﺎﻳﺸﺎن و ﻳﺎ وول ﺧﻮردن و‪ ...‬ﺑﻪ زﻳﺮ ﺿﺮﺑﺎت‬
‫ﻣﺸﺖ و ﻟﮕﺪ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﻠﯽ ﭘﺮوﻧﺪﻩ اش هﻤﺎن ﻣﻮﻗﻊ ﻧﻴﺰ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺑﻮد‪ .‬هﺮاس او از اﻳﻦ ﺑﻮد‬
‫ﮐﻪ ﻣﺒﺎدا ﻣﻦ ﺑﻪ ﺁن دﺳﺘﻪ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﻳﺶ ﮐﻪ ﻟﻮ ﻧﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺰد ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن اﻋﺘﺮاف ﮐﻨﻢ و‬
‫ﭘﺮوﻧﺪﻩ اش ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺗﺮ ﺷﻮد‪.‬‬
‫هﻨﮕﺎم ﺻﺮف ﻧﻬﺎر ﻧﻴﺰ ﻳﮑﯽ از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ هﺎ ﺑﺮاﯼ ﺗﻤﺎس اﻓﺮاد ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ‬
‫هﻴﭻ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ از ﺳﺎﺑﻘﻪ ﯼ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در دﺳﺖ ﺷﺎن اﺳﻴﺮ ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﻧﺪاﺷﺘﻴﻢ ﺑﺎ دﻳﺪن ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ‬
‫ﭘﺨﺶ ﻧﻬﺎر‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽ ﺷﺪﻳﻢ ﮐﻪ ﺁن هﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﯼ ﮐﺎر در ﺑﺎزار و‬
‫ﻣﺴﺠﺪ و هﻴﺌﺖ و ‪ ...‬دارﻧﺪ‪ .‬اﻧﮕﺎر ﻧﻪ اﻧﮕﺎر ﮐﻪ ﻣﺎ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ هﺴﺘﻴﻢ و ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻌﻀﯽ از ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻣﻨﻴﺘﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺷﺪت رﻋﺎﻳﺖ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻬﺎر را ﺑﻪ ﺷﮑﻞ هﻴﺌﺘﯽ‪،‬‬
‫در ﺳﻴﻨﯽ هﺎﯼ ﺑﺰرگ ﭘﺨﺶ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻓﺮادﯼ ﮐﻪ در راهﺮو ﺑﻮدﻧﺪ و در اﻧﺘﻈﺎر ﺷﮑﻨﺠﻪ‬
‫ﺷﺪن ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ‪ -‬ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ‪ ،‬دور ﻳﮏ ﺳﻴﻨﯽ ﺑﺰرگ ﻧﺸﺴﺘﻪ و ﺑﻪ ﺻﺮف ﻧﻬﺎر‬
‫ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﮔﺎهﯽ وﻗﺖ هﺎ اﻓﺮاد هﻢ ﭘﺮوﻧﺪﻩ اﯼ‪ ،‬دور ﻳﮏ ﺳﻴﻨﯽ ﮔﺮد ﻣﯽ ﺁﻣﺪﻧﺪ و درﺧﻼل‬
‫ﺻﺮف ﻏﺬا ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﮔﻔﺖ وﮔﻮ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ هﺎ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ دﺳﺖ از‬
‫ﺧﻮردن ﮐﺸﻴﺪﻩ و ﺑﻪ ﮐﻨﺎرﯼ ﻣﯽ ﻧﺸﺴﺘﻢ ﺗﺎ ﺁن هﺎ راﺣﺖ ﺗﺮ ﺣﺮف ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ .‬ﺧﻮدم هﻴﭻ ﮔﺎﻩ از اﻳﻦ‬
‫ﺷﻴﻮﻩ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻧﻤﯽ ﮐﺮدم‪ .‬ﭼﻮن ﺗﻤﺎﻣﯽ ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺰ وﺣﻴﺪ ذاﮐﺮ‪ ،‬در‬
‫ﺷﻌﺒﻪ ﯼ "ﻳﮏِ ب" ﻳﺎ "ﻳﮏِ اﻟﻒ" ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن ‪ ،‬ﻣﺎ را ﺧﻮب ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ و اﮔﺮ ﻣﺎ را‬
‫ﮐﻨﺎر هﻢ ﻣﯽ دﻳﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺮاﯼ ﻣﺎن دردﺳﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺮﺟﻴﺢ‬
‫ﻣﯽ دادم زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ در راهﺮو ﻧﺸﺴﺘﻪ اﻳﻢ و ﻳﺎ ﺑﻪ دﺳﺘﺸﻮﻳﯽ ﻣﯽ روﻳﻢ ﺑﺎ ﺁن هﺎ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﻨﻢ ﺗﺎ‬
‫ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن ﺑﻪ ارﺗﺒﺎط ﻣﺎن ﭘﯽ ﻧﺒﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٧‬‬
‫ﺟﻼل ﮐﺰازﯼ‪ ،‬ﺣﺘﺎ روﺣﺶ هﻢ از دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﻣﻦ و ﺗﻤﺎم اﺗﻔﺎق هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺧﺒﺮ‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬او در ﺑﻨﺪ ‪ ٢‬ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮد و از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ هﻤﻪ ﯼ ﺑﭽﻪ هﺎﯼ ﺷﺎﺧﻪ اﯼ ﮐﻪ او در ﺁن‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ هﺎﻳﺶ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﻪ اﻧﺘﻬﺎ رﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﺎﮔﻬﺎن او‬
‫را در راهﺮو دﻳﺪم‪ .‬ﺗﺎزﻩ او را از ﺑﻨﺪ ﺑﻪ ﺁن ﺟﺎ ﺁوردﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺑﺎزﮔﺸﺖ از‬
‫دﺳﺘﺸﻮﻳﯽ‪ ،‬ﮐﻨﺎر او ﻧﺸﺴﺘﻢ و ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﯽ را ﮐﻪ ﻣﻬﻢ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ وﯼ در ﻣﻴﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻢ‪ .‬ﻣﺘﻮﺟﻪ‬
‫ﺷﺪم ﺧﻴﻠﯽ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭘﺮوﻧﺪﻩ اش ﻟﻮ ﻧﺮﻓﺘﻪ و ﻣﻬﻢ ﺗﺮ از هﻤﻪ ﻧﻤﯽ داﻧﻨﺪ ﮐﻪ او ﺳﺮﺑﺎز ﻓﺮارﯼ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻦ ﻣﻄﻠﻊ ﺑﻮدم‪ .‬ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﻪ داﺧﻞ ﺷﻌﺒﻪ ﺑﺮود‪ ،‬ﻗﺮار‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻴﻢ ﮐﻪ ﭼﻪ ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ را ﺑﮕﻮﻳﺪ و ﭼﻪ ﭼﻴﺰﯼ را ﺑﻪ ﮔﺮدن ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﻣﻦ ﻳﮏ ﻣﻮرد در‬
‫راﺑﻄﻪ ﺑﺎ او ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدم ﮐﻪ ﺁن هﻢ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ رودﺳﺘﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺧﻮردﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ‬
‫‪٦١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻋﻠﯽ رﻏﻢ ﺁن ﮐﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﺮدم از ﻧﺎﺣﻴﻪ او ﻟﻮ رﻓﺘﻪ ام‪ ،‬اﻃﻼﻋﯽ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ او ﮐﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ‬
‫ﭼﻴﺰﯼ از ﺁن ﺑﺮ ﻣﻦ ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻧﺪادﻩ ﺑﻮدم‪ .‬درﺳﺖ ﻗﺒﻞ از ﺁن ﮐﻪ او ﺑﻪ ﻧﺰد ﺑﺎزﺟﻮﻳﺶ‪،‬‬
‫ﮐﻪ در ﺣﺎل ﺑﻴﺮون ﺁﻣﺪن از اﻃﺎق ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮود‪ ،‬ﺟﺎﻳﻢ را ﻋﻮض ﮐﺮدم؛ ﻧﻤﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﻣﺎ را در‬
‫ﮐﻨﺎر هﻢ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪ .‬ﺟﻼل‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺧﻮد را ﺑﯽ ﺧﺒﺮ ﺟﻠﻮﻩ ﻣﯽ داد‪ ،‬ﺳﻌﯽ ﮐﺮد ﺑﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺶ‬
‫ﻧﺸﺎن دهﺪ ﮐﻪ ﻣﻮردﯼ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮش ﺁﻣﺪﻩ ﮐﻪ ﻗﺒﻼً ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮدﻩ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮد ﺑﺎزﺟﻮﻳﺶ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺻﺤﻨﻪ ﺳﺎزﻳﺶ ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﺁدرس ﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﻣﺎ و ﻧﻴﺰ ﻣﺸﺨﺼﺎت‬
‫ﻇﺎهﺮﯼ ام را ﺑﻪ او داد و ﻗﺮار ﺷﺪ ﺁن هﺎ را ﺑﺮاﯼ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﻣﻦ‪ ،‬ﮐﻤﮏ ﮐﺮدﻩ و ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﯼ‬
‫ﻣﺎ ﺑﺒﺮد‪ .‬ﻣﻦ در ﺁن ﺟﺎ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدم ﮐﻪ ﮔﺮوﻩ ﺿﺮﺑﺖ ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﺟﻼل‪ ،‬ﺟﻬﺖ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﻣﻦ‬
‫ﻋﺎزم ﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﻣﺎ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺪرم ﺟﻼل را در ﻣﺎﺷﻴﻦ دﻳﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪهﺎ ﺟﻼل هﻤﻴﺸﻪ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻓﺸﺎر زﻳﺎدﯼ را ﺗﺤﻤﻞ‬
‫ﮐﺮدم‪ .‬ﮐﺎﺷﮑﯽ زﻣﻴﻦ دهﺎن ﺑﺎز ﻣﯽ ﮐﺮد و در ﺁن ﻓﺮو ﻣﯽ رﻓﺘﻢ‪ .‬داﺷﺘﻢ ﻣﯽ ﺗﺮﮐﻴﺪم‪ .‬ﭼﻄﻮرﯼ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدرت ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ هﻤﻪ ﯼ اﻳﻦ هﺎ‪ ،‬ﺑﺨﺸﯽ از ﺳﻨﺎرﻳﻮﻳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ‬
‫اﻳﺮج ﺳﺎﺧﺘﻪ اﻳﻢ و ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻣﻦ ﺑﺎزﻳﮕﺮ ﺁن هﺴﺘﻢ؟‬

‫‪٨‬‬
‫ﻣﻦ ﻧﺪارم دل ﻓﻮارﻩ ﺟﻮﺷﺎﻧﯽ را دﻳﺪن‬
‫ﮐﻪ ﮐﻨﻮن اﻧﺪﮎ اﻧﺪﮎ‬
‫ﻣﯽ ﻧﺸﻴﻨﺪ از ﭘﺎﯼ‬
‫و ﺗﻮاﻧﺎﻳﯽ ﭘﺮوازش‬
‫اﻧﺪﮎ اﻧﺪﮎ‬
‫‪٤٥‬‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮﻳﺰد از ﺗﻦ‬
‫هﻨﻮز ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮدم و ﺷﺐ هﺎ در ﭘﺸﺖ در ﺷﻌﺒﻪ و ﻳﺎ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺎﻩ‪ ،‬روﯼ زﻣﻴﻦ‬
‫ﻣﯽ ﺧﻮاﺑﻴﺪم‪ .‬ﺧﺴﺘﻪ‪ ،‬ﮐﻮﻓﺘﻪ و درﻣﺎﻧﺪﻩ‪ ،‬ﻧﺰدﻳﮏ در ﺷﻌﺒﻪ ﯼ هﻔﺖ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ در ﻃﺒﻘﻪ ﯼ دوم‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن دادﺳﺘﺎﻧﯽ‪ ،‬روﯼ زﻣﻴﻦ درازﮐﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮدم‪ .‬اواﺧﺮ ﺷﺐ ﺑﻮد‪ .‬هﻨﻮز ﺻﺪاﯼ ﺷﮑﻨﺠﻪ‬
‫ﺑﻪ ﮔﻮش ﻣﯽ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﻳﮑﯽ‪ -‬دو ﺷﺐ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺧﻮاب ﺑﻪ ﭼﺸﻤﻢ ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺎزﻩ ﭼﺸﻢ هﺎﻳﻢ در‬
‫ﺣﺎل ﮔﺮم ﺷﺪن ﺑﻮد ﮐﻪ اﺣﺴﺎس ﮐﺮدم ﮐﺴﯽ ﭘﻬﻠﻮﻳﻢ دراز ﮐﺸﻴﺪ‪ .‬ﺳﺎﻳﻪ اش را دﻳﺪم‪ .‬ﻧﻤﯽ داﻧﻢ‬
‫ﭼﻘﺪر ﻃﻮل ﮐﺸﻴﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً زﻳﺎد ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫ﻳﮑﺒﺎرﻩ اﺣﺴﺎس ﮐﺮدم ﮐﻪ زﻣﻴﻦ زﻳﺮ ﭘﺎﻳﻢ ﺑﻪ ﻟﺮزﻩ در ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ هﺮاس از ﺧﻮاب ﭘﺮﻳﺪم‪.‬‬
‫ﺑﻐﻞ دﺳﺘﯽ ام دﭼﺎر ﺗﺸﻨﺞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺳﺮش ﺑﻪ ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﻮد و ﺧﺮ و ﺧﺮ ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫دﺳﺖ ﭘﺎﭼﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﻧﻴﻢ ﺧﻴﺰ ﺷﺪم‪ .‬اﺑﺘﺪا ﻓﮑﺮ ﮐﺮدم ﮐﻪ دﭼﺎر ﺣﻤﻠﻪ ﯼ ﺻﺮع ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﮐﻤﮑﺶ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﻧﮕﺎﻩ ﮐﺮدم‪ ،‬دﻳﺪم ﭘﺎهﺎﻳﺶ ﺗﺎ زاﻧﻮ ﺑﺎﻧﺪﭘﻴﭽﯽ ﺷﺪﻩ و ﺧﻮن ﺁﻟﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﺎﮔﻬﺎن‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮد ﺁﻣﺪم‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﯼ اﺷﺘﺒﺎهﻢ ﺷﺪم‪ .‬او ﺳﻴﺎﻧﻮر ﺧﻮردﻩ ﺑﻮد و ﺣﺎﻻ ﻣﺠﺮاﯼ‬

‫‪ 45‬ﮔﺎرﺱﻴﺎ ﻟﻮرﮐﺎ‪ ،‬ﺕﺮﺝﻤﻪ اﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ‪..‬‬

 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٦٢‬‬
‫ﺗﻨﻔﺴﯽ اش دﭼﺎر ﻣﺸﮑﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬دﺳﺖ و ﭘﺎ ﻣﯽ زد و ﺟﺎن ﻣﯽ داد‪.‬‬
‫ﭘﺎﺳﺪاران در ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ ١۵-٢٠‬ﻣﺘﺮﯼ ﻣﺎ‪ ،‬دور ﻳﮏ ﻣﻴﺰ ﺑﺎ ﻣﺤﺴﻦ ﻣﻨﺸﯽ و وﻟﯽ اﷲ ﺻﻔﻮﯼ‪،‬‬
‫دو ﺗﻦ از زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﺮﻳﺪﻩ ﯼ هﻮادار ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﮐﻪ در ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﻧﻴﺰ هﻤﮑﺎرﯼ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺮم ﺻﺤﺒﺖ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﭘﻬﻠﻮ ﺧﻮاﺑﻴﺪم و ﺗﻼش ﮐﺮدم ﺗﺎ ﺁن ﺟﺎﻳﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺳﺪﯼ ﺑﺎﺷﻢ در ﻣﻘﺎﺑﻞ دﻳﺪ ﺁن هﺎ ﺗﺎ او ﺁﺧﺮﻳﻦ "ﻋﻤﻠﻴﺎت اﻧﻘﻼﺑﯽ" ﺧﻮد را ﻧﻴﺰ‬
‫ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺮد‪ .‬ﻟﺤﻈﻪ هﺎﻳﯽ ﺳﺨﺖ و ﺟﺎﻧﮑﺎﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﮔﻮﻳﯽ ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ او ﺟﺎن‬
‫ﻣﯽ دادم و اﻳﻦ ﺟﺎن دادن ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﻟﺤﻈﻪ هﺎ ﺑﻪ درازاﯼ ﺳﺎل ﻣﯽ ﮔﺬﺷﺘﻨﺪ‪ .‬هﺮ ﺛﺎﻧﻴﻪ‪،‬‬
‫ﮔﻮﻳﯽ ﻳﮏ ﻋﻤﺮ ﺑﻮد‪ .‬او ﺑﻪ ﺟﺎوداﻧﮕﯽ ﻣﯽ رﻓﺖ و ﻣﻦ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ!‬
‫ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺧﻮاب زدﻩ و ﺷﺮوع ﮐﺮدم ﺑﻪ ﺧﺮﻧﺎﺳﻪ ﮐﺸﻴﺪن‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ اﻣﻴﺪ ﮐﻪ ﺻﺪاﯼ ﺧﺮ و ﺧﺮ‬
‫او را ﭘﻨﻬﺎن ﮐﻨﻢ‪ .‬ﻧﻴﮏ ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻢ ﮐﻪ ﺣﺘﺎ ﺛﺎﻧﻴﻪ هﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺮاﯼ اﻧﺠﺎم ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺁﻣﻴﺰ "ﻋﻤﻠﻴﺎت‬
‫ﺁﺧﺮ" ﺣﻴﺎﺗﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﺎﺧﻮدﺁﮔﺎﻩ در اﻧﺠﺎم "ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺁﺧﺮ"‪ ،‬ﺑﺎ او هﻢ ﺗﻴﻢ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدم‪ .‬او‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد و ﻣﻦ هﻤﺮاﻩ‪ .‬او ارادﻩ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد و ﻣﻦ ﺑﻪ دﻧﺒﺎﻟﺶ روان ﺑﻮدم‪ .‬ﺑﺮاﯼ او ﻣﺮگ‪،‬‬
‫ﺷﺎدﯼ ﺑﺨﺶ ﺗﺮ از زﻧﺪﮔﯽ ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺮاﯼ ﻣﻦ ﺟﺎﻧﮑﺎﻩ ﺑﻮد و ﮐﺸﻨﺪﻩ‪.‬‬
‫ﻧﻤﯽ داﻧﻢ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺁن ﻟﺤﻈﻪ ﯼ ﭘﺮ درد وﺷﮑﻨﺠﻪ ﺁور را ﺗﺼﻮرﮐﻨﻴﺪ؟ هﻢ دﺳﺖ ﺷﺪن ﺑﺎ اﻧﺴﺎن‬
‫ﻋﺰﻳﺰﯼ ﮐﻪ در ﺣﺎل ﺧﻮدﮐﺸﯽ اﺳﺖ و ﺗﻼش دارد ﮐﻪ هﺮ ﭼﻪ زودﺗﺮ ﺟﺎن دهﺪ؟ ﺁﻳﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان‬
‫ﺗﺸﺮﻳﺢ ﮐﺮد ﺁن ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﯽ را ﮐﻪ ﻣﺠﺒﻮر ﻣﯽ ﺷﻮﯼ ﺗﺎ ﺛﺎﻧﻴﻪ هﺎ را از دﻩ ﺑﻪ ﺻﻔﺮ ﺑﺸﻤﺎرﯼ‪،‬‬
‫ﺁن هﻢ ﻧﻪ ﺑﺮاﯼ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺒﺎل رﻓﺘﻦ ﺳﺎل ﻧﻮ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺮاﯼ ﻋﺰﻳﺰﯼ ﮐﻪ از راﻩ ﻣﯽ رﺳﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺪرﻗﻪ ﯼ‬
‫اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺳﻔﺮﯼ اﺑﺪﯼ؟ در ﻧﻈﺮم ﭼﻮﻧﺎن ﺳﭙﻴﺪارﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺷﮑﻔﺘﻨﺶ‪ ،‬ﻣﺮغ ﺳﻴﺎﻩ‬
‫ﻣﺮگ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺑﻪ ﭘﺮواز در ﻣﯽ ﺁﻣﺪ‪ .‬او اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺷﮑﻔﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﺧﻼف هﺮ ﺷﮑﻔﺘﻨﯽ‪.‬‬
‫ﺑﯽ ﺻﺒﺮاﻧﻪ در اﻧﺘﻈﺎر ﺷﮑﻔﺘﻦ" ﺟﻮاﻧﻪ ﯼ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺨﺶ ﻣﺮگ" ﺑﻮدم‪.‬‬
‫دﻗﻴﻘﻪ اﯼ ﺑﻴﺶ ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺪاران ﻣﺘﻮﺟﻪ ﯼ ﺳﻤﺖ ﻣﺎ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬از زﻳﺮ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ‬
‫ﻣﯽ دﻳﺪم ﮐﻪ هﺮاﺳﺎن ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﻣﺎ ﻣﯽ ﺁﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺎ ﮐﻪ رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺴﻦ ﻣﻨﺸﯽ ﻓﺮﻳﺎد ﮐﺸﻴﺪ‪:‬‬
‫ﺳﻴﺎﻧﻮر ﺧﻮردﻩ‪ ،‬ﺳﻴﺎﻧﻮر ﺧﻮردﻩ! ﻣﻦ واﻧﻤﻮد ﮐﺮدم ﮐﻪ ﭘﺮﻳﺸﺎن از ﺧﻮاب ﭘﺮﻳﺪﻩ ام و ﺁن هﺎ از‬
‫ﻏﻴﻆ ﺷﺎن ﻣﺮا ﺑﺎ ﻟﮕﺪ ﻣﯽ زدﻧﺪ‪ .‬هﻮل ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻨﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ وﯼ را ﺑﻪ ﺑﻬﺪارﯼ‬
‫زﻧﺪان ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم او را روﯼ ﭘﺘﻮﻳﯽ ﮔﺬاﺷﺘﻪ و در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﭼﻬﺎر ﻃﺮف ﺁن را‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬دوان دوان ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﻬﺪارﯼ ﮐﻪ در ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﻨﺪهﺎ ﺑﻮد‪ ،‬دوﻳﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻢ ﮐﻪ‬
‫او دﻳﮕﺮ از اﻳﻦ راﻩ ﺑﺎز ﻧﻤﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬او ﺣﺮﮐﺖ هﺎﻳﺶ ﮐﻤﺘﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺳﺎﻋﺘﯽ ﺑﻌﺪ در‬
‫ﮔﻔﺖ وﮔﻮﯼ ﺑﻴﻦ ﭘﺎﺳﺪاران ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﮐﻪ ﺁﻓﺘﺎب زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ اش ﻏﺮوب ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﮐﻪ ﺑﻬﺘﺮ‬
‫اﺳﺖ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻃﻠﻮﻋﯽ دوﺑﺎرﻩ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬در ﺁن ﻓﺎﺻﻠﻪ ﯼ ﮐﻮﺗﺎﻩ‪ ،‬از ﻣﺤﻞ ﺣﺎدﺛﻪ ﺗﺎ ﺑﻬﺪارﯼ‬
‫زﻧﺪان‪ ،‬دﮐﺘﺮ "ﺷﻴﺦ اﻻﺳﻼم زادﻩ" ﭘﻠﻴﺪ را ﺷﺎﻧﺴﯽ ﻧﺼﻴﺐ ﻧﺸﺪ ﺗﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ را ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ‬
‫ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ و ﺁﻣﺎدﻩ اش ﺳﺎزد ﺑﺮاﯼ دور ﺟﺪﻳﺪﯼ از ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎﯼ ﻃﺎﻗﺖ ﻓﺮﺳﺎ و اﻋﺪام و‬
‫درﻳﺎﻓﺖ دﺳﺖ ﺧﻮﺷﯽ از ﻻﺟﻮردﯼ‪.‬‬
‫اﺣﺴﺎس ﻣﺘﻨﺎﻗﻀﯽ داﺷﺘﻢ‪ .‬ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻢ ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺑﺎﺷﻢ ﻳﺎ ﻏﻤﮕﻴﻦ‪ .‬ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻢ از اﻳﻦ ﮐﻪ‬
‫‪٦٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫"ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺁﺧﺮ" زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﮐﺎﻣﻞ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﺣﺴﺎس ﭘﻴﺮوزﯼ ﻣﯽ ﮐﺮدم‬
‫ﻳﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺁرزو ﻣﯽ ﮐﺮدم ﮐﻪ اﯼ ﮐﺎش ﻋﻤﻠﻴﺎت او ﺑﺎ ﺷﮑﺴﺖ روﺑﻪ رو ﻣﯽ ﺷﺪ؟ ﮐﺪام ﻳﮏ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ درﺳﺖ و ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﺎﺷﺪ؟ ﺷﺎﻳﺪ هﺮ دو ﺑﺎ هﻢ‪ .‬وﻟﯽ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺷﺎدﯼ را ﺑﺎ‬
‫ﻏﻢ و ﺷﮑﺴﺖ را ﺑﺎ ﭘﻴﺮوزﯼ هﻤﺮاﻩ ﮐﺮد؟‬
‫ﺁﺷﻨﺎﻳﯽ ﻣﺎ ﻟﺤﻈﻪ اﯼ ﺑﻴﺶ ﻧﺒﻮد اﻣﺎ ﻋﻤﺮﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻧﻈﺮم هﺴﺖ‪ .‬و ﻣﯽ داﻧﻢ ﺗﺎ ﺁﺧﺮﻳﻦ‬
‫ﻟﺤﻈﻪ هﺎﯼ زﻧﺪﮔﻴﻢ‪ ،‬هﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد و هﺮﮔﺰ ﻓﺮاﻣﻮﺷﺶ ﻧﺘﻮاﻧﻢ ﮐﺮد‪ .‬ﭼﻘﺪر در ﺁن‬
‫ﻟﺤﻈﻪ هﺎ دﻟﻢ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ اﺳﻤﺶ را ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻌﺪهﺎ ﻓﻬﻤﻴﺪم‪ ،‬اﺳﺎﻣﯽ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬هﺮ‬
‫روز ﻳﮑﯽ از ﺁن هﺎ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ و ﻏﻤﯽ ﺑﺰرگ را در دﻟﺖ ﻣﯽ ﺗﮑﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﯽ ﻋﻘﺮﺑﻪ ﯼ زﻣﺎن از ﺣﺮﮐﺖ ﺑﺎز اﻳﺴﺘﺎدﻩ ﺑﻮد و ﺁن ﺷﺐ ﻟﻌﻨﺘﯽ ﺧﻴﺎل ﺗﻤﺎم ﺷﺪن ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫"ﭼﻪ ﺷﺐ ﻣﻮذﯼ و ﮔﺮﻣﯽ و دراز" ﻣﻦ ﮔﻮﺷﻪ اﯼ ﮐﺰ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﮔﺎﻩ از ﻓﺮط اﺿﻄﺮاب ﺑﻠﻨﺪ‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪم و در ﺟﺎﻳﻢ ﻣﯽ ﻧﺸﺴﺘﻢ و ﺑﻌﺪ ﺑﺎ ﻧﻬﻴﺐ ﭘﺎﺳﺪار دوﺑﺎرﻩ وﻟﻮ ﻣﯽ ﺷﺪم‪ .‬ﻣﺜﻞ ﻣﺎر ﺑﻪ ﺧﻮد‬
‫ﻣﯽ ﭘﻴﭽﻴﺪم‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻳﺎد ﺁوردم هﻔﺘﻢ ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ ‪ ۶٠‬را ﮐﻪ در ﮐﻤﻴﺘﻪ ﭘﻞ روﻣﯽ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدم‪ .‬ﺷﺐ ﺳﺨﺘﯽ را‬
‫در ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮدم و ﺗﺎ ﺻﺒﺢ از درد ﻧﺨﻮاﺑﻴﺪﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﻧﻴﻤﻪ هﺎﯼ ﺷﺐ‬
‫ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﭘﺎﺳﺪاران‪ ،‬ﮐﺴﯽ را ﮐﻪ در ﺣﺎل ﺷﻌﺎر دادن ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﮐﺘﮏ ﺑﻪ ﺳﻠﻮل ﺑﻐﻠﯽ‬
‫اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ و ﺻﺒﺢ‪ ،‬زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﺳﻠﻮل را ﺑﺎز ﮐﺮدﻧﺪ ﺳﺮاﺳﻴﻤﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل راﻩ ﭼﺎرﻩ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺸﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺣﻤﻴﺪ ﻃﻠﻮﻋﯽ از ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن ﻗﺪﻳﻤﯽ اوﻳﻦ را ﺻﺪا ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ رﻳﺎﺳﺖ‬
‫ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺁن ﺟﺎ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ داﺷﺖ‪ .‬وﯼ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺁن ﺟﺎ رﺳﺎﻧﺪ و ﭘﺎﺳﺪاران ﭘﻴﮑﺮ‬
‫ﻣﺠﺎهﺪﯼ را ﮐﻪ در ﺳﻠﻮل‪ ،‬ﺑﺎﺧﻮردن ﺳﻴﺎﻧﻮر ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮﻳﺶ ﭘﺎﻳﺎن دادﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﻪ‬
‫ﺑﻴﺮون ﺣﻤﻞ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬از ﻻﯼ درز درﻳﭽﻪ ﯼ ﺳﻠﻮل‪ ،‬ﺁن هﺎ را ﻣﯽ دﻳﺪم‪ .‬در ﺁن ﺟﺎ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﻧﻈﺎرﻩ ﮔﺮ واﮐﻨﺶ ﭘﺎﺳﺪاران در ﻗﺒﺎل اﻧﺘﺤﺎر او ﺑﻮدم‪ .‬وﻟﯽ ﺣﺎﻻ ﻗﻀﻴﻪ ﻓﺮق ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﻣﻦ‬
‫ﺧﻮد ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ درﮔﻴﺮ ﺁن ﺑﻮدم‪.‬‬
‫ﻧﻤﯽ داﻧﻢ ﭼﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ دوﺑﺎرﻩ ﻟﺤﻈﻪ اﯼ ﺑﻪ ﺧﻮاب رﻓﺘﻢ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ از ﻓﺮط ﺧﺴﺘﮕﯽ و ﮐﻮﻓﺘﮕﯽ‬
‫ﺑﯽ هﻮش ﺷﺪم‪ .‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﭼﻴﺰﯼ ﺗﮑﺎﻧﻢ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﭼﺸﻢ هﺎﻳﻢ را ﺑﺎز ﮐﺮدم‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ‬
‫ﺑﺎ ﻳﮏ ﭘﻴﮋاﻣﻪ ﺑﺮ ﺑﺎﻻﯼ ﺳﺮم اﻳﺴﺘﺎدﻩ ﺑﻮد و ﺑﺎ ﻟﮕﺪ ﺑﻪ ﭘﺎﯼ ﻣﻦ ﻣﯽ زد و ﻣﺮا ﺑﻪ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪن و‬
‫ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻤﺎز ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﻣﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﻓﺮدﯼ ﺑﻮدم ﮐﻪ در راهﺮو ﺧﻮاﺑﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻓﻴﺎﻓﻪ اش در‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدﯼ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ﯼ ﮐﺎﻓﯽ زﺷﺖ و ﮐﺮﻳﻪ و ﺑﺪ ﻣﻨﻈﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻪ رﺳﺪ ﺑﻪ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺗﺎزﻩ از ﺧﻮاب ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻳﮏ ﻟﺤﻈﻪ ﺗﺠﺴﻢ ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﭼﻪ ﺗﺮﮐﻴﺐ وﺣﺸﺘﻨﺎﮐﯽ را‬
‫ﭘﻴﺶ روﯼ داﺷﺘﻢ‪ .‬او در ﺁن روزهﺎ‪ ،‬ﺧﻴﻠﯽ از وﻗﺖ هﺎ در اﺗﺎق ﮐﺎرش ﻣﯽ ﺧﻮاﺑﻴﺪ‪ .‬دﺳﺘﻢ را‬
‫ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ ﺳﻮﯼ دﺳﺘﺸﻮﻳﯽ وﺗﻮاﻟﺖ ﺑﺮد‪ .‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﻗﻴﺎﻓﻪ ﯼ ﮐﺮﻳﻪ اش را در ﺁﻳﻨﻪ ﺑﺰرگ‬
‫دﺳﺘﺸﻮﻳﯽ ﮐﻪ ﻗﺴﻤﺖ زﻳﺎدﯼ از دﻳﻮار را ﭘﻮﺷﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻤﺎﺷﺎ ﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺗﻼش ﮐﻨﻢ ﮐﻪ از زﻳﺮ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪم ﮐﺴﯽ را ﻧﺒﻴﻨﻢ‪ .‬ﺑﺪون ﺁن ﮐﻪ‬
‫ﮔﻔﺖ وﮔﻮﻳﯽ ﺑﻴﻦ ﻣﺎ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻣﺸﻐﻮل ﮐﺎر ﺧﻮد ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺁداب و رﺳﻮﻣﯽ ﺗﻤﺎم وﺿﻮ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٦٤‬‬
‫ﻣﯽ ﺳﺎﺧﺖ و ﺣﺎﻟﻢ را از هﺮ ﭼﻪ ﻧﻤﺎز و وﺿﻮ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ هﻢ ﻣﯽ زد‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ ﮐﻤﯽ ﺁب ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ و ﺻﻮرﺗﻢ زدم‪ .‬هﻴﭻ اﻋﺘﻨﺎﻳﯽ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺪاﺷﺖ و ﺳﺮﮔﺮم ﮐﺎر ﺧﻮدش ﺑﻮد‪ .‬ﮔﺎهﯽ وﻗﺖ هﺎ‬
‫اﻓﺮاد ﺷﺎﻏﻞ در دادﺳﺘﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎزارﯼ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﻣﯽ دﻳﺪﻧﺪ زﻧﺪاﻧﯽ‬
‫درﺳﺖ وﺿﻮ ﻧﻤﯽ ﮔﻴﺮد هﻤﺎن ﺟﺎ ﺑﺎ ﻏﺮوﻟﻨﺪ و ﺑﺎ ﻟﺤﻨﯽ ﻣﺴﺨﺮﻩ ﺁﻣﻴﺰ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﺑﻪ او ﮔﻮﺷﺰد‬
‫ﮐﺮدﻩ و ﺳﭙﺲ ﻣﺸﻐﻮل ﺁﻣﻮزش ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﺻﺤﻴﺢ وﺿﻮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬دﻧﻴﺎ دور ﺳﺮم‬
‫ﻣﯽ ﭼﺮﺧﻴﺪ‪ .‬ﮐﺸﺎن‪ -‬ﮐﺸﺎن ﺧﻮدم را ﺑﻪ ﺳﺮﺟﺎﻳﻢ رﺳﺎﻧﺪم‪ .‬ﻣﺪﺗﯽ در ﺟﺎﻳﻢ ﻧﺸﺴﺘﻢ‪ .‬ﻓﮑﺮهﺎﯼ‬
‫ﭘﺮﻳﺸﺎن و ﻣﺎﻟﻴﺨﻮﻟﻴﺎﻳﯽ رهﺎﻳﻢ ﻧﻤﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻗﺪرت ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻦ ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ .‬ﺁرزو ﻣﯽ ﮐﺮدم اﯼ ﮐﺎش‬
‫ﺟﺎﯼ ﺁن زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻮدم و هﺮﮔﺰ ﺻﺒﺢ را ﻧﻤﯽ دﻳﺪم‪ .‬ﺁن ﺟﺎ ﮐﻪ زﻧﺪﮔﯽ دور ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺮگ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪ‪ .‬ﺑﻴﺪار ﺷﺪن ﺑﺮاﯼ ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﺁﻏﺎزﯼ دﻳﮕﺮ ﺑﻮد و ﭼﺮﺧﻪ اﯼ از رﻧﺞ‬
‫وﻋﺬاب ﮐﻪ ﺑﻪ راﻩ ﻣﯽ اﻓﺘﺎد‪ .‬دﻟﻢ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﺷﺐ هﻤﭽﻨﺎن ﭘﺎ ﺑﺮﺟﺎ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ و روز هﻴﭻ ﮔﺎﻩ‬
‫ﻧﻤﯽ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ از ﺟﺎﻳﻢ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻢ و اﻟﻔﺎﻇﯽ را ﺑﺮ زﺑﺎن ﺟﺎرﯼ ﮐﺮدم ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺳﺮ‬
‫ﻋﺠﺰ و ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ ﺑﻮد‪ .‬اﻟﻔﺎﻇﯽ ﮐﻪ هﻴﭻ ﻣﻌﻨﺎﻳﯽ ﺑﺮاﻳﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬در هﺮ ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺗﺎ ﭼﻨﺪﯼ ﭘﻴﺶ‬
‫دﻳﻮاﻧﻪ وار زﻧﺪﮔﯽ را دوﺳﺖ داﺷﺘﻢ‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﻣﺮگ را ﺁرزو ﻣﯽ ﮐﺮدم‪.‬‬
 ‫در ﺑﻨﺪ اوﻳﻦ‬
‫ﺑﻨﺪ ‪ ٢‬اﺗﺎق دو ﺑﺎﻻ؛ اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻣﺤﺪود؛ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ؛ ﻧﺸﺎن دادن ﺁدرس؛‬
‫ﭼﺎپ ﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﻣﺨﻔﯽ؛ ﻋﺬاب وﺟﺪان؛ ﺳﺮﮔﺮﻣﯽ هﺎﯼ زﻧﺪان؛ رﻓﺘﺎر ﭘﺎﺳﺪاران‬
‫و‪...‬‬

‫دﻟﻢ دهﮑﺪﻩ ﻣﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻳﺴﺖ‬

‫اﻳﺴﺘﺎدﻩ ﺑﺮ ﺳﺘﻴﻎ ﮐﻮﻩ‬
‫ﺑﻪ زﻳﺮ ﺑﺎران و ﺑﺮف دﯼ‬
‫در دهﻠﻴﺰهﺎ ﻃﺒﺎﻻن ﻋﺎﺷﻘﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ در ﮐﻤﻴﻦ زﻣﺴﺘﺎن و ﺷﺐ اﻧﺪ‪.‬‬
‫و در داﻣﻨﻪ ﺁن ﭼﻪ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﯽ ﺑﺎغ ﺷﻘﺎﻳﻖ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺁﻧﺎن ﭘﻠﻨﮕﺎن ﺧﺴﺘﻪ اﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻮاب ﺳﺮخ ﺧﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﺑﯽ ﮐﻔﻦ و دﻓﻦ‬
‫ﺁﻩ ‪ ،‬اﯼ ﺳﻴﻞ ﺳﺮخ و ﺑﺮف ﺑﻬﻤﻨﯽ!‬
‫ﭘﺲ ﮐﯽ ﻣﺮا ﺑﻪ داﻣﻨﻪ ﻣﯽ ﺑﺮﯼ؟‬
‫ﺗﺎ ﺑﺨﻮاﺑﻢ ﮐﻨﺎر ﻳﺎر‬
‫هﻤﭽﻮن ﺷﻘﺎﻳﻘﯽ ﻣﻴﺎن ﺑﺎد‪ ،‬ﺑﯽ ﮐﻔﻦ و دﻓﻦ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٦٦‬‬
‫‪١‬‬
‫ﺣﺪود دﻩ روزﯼ از دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ام ﻣﯽ ﮔﺬﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﯼ ﺣﮑﻢ ﺑﺎزداﺷﺘﻢ را دادﻩ و‬
‫ﻓﺮﻣﺎن اﻧﺘﻘﺎﻟﻢ ﺑﻪ ﺑﻨﺪ را ﺻﺎدرﮐﺮد‪ .‬ﺗﺎزﻩ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺟﺰو ﺁﻣﺎر زﻧﺪان ﻧﺒﻮدﻩ ام و در‬
‫ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ زﻳﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﻳﺎ ﺑﻪ هﺮ دﻟﻴﻠﯽ ﮐﺸﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪم‪ ،‬ﺣﺘﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻇﺎهﺮﯼ ﻧﻴﺰ‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﯽ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﯼ ﺁﻧﺎن ﻧﺒﻮد‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺣﮑﻢ ﺑﺎزداﺷﺘﯽ ﺑﺮاﯼ ﻣﻦ ﺻﺎدر ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮد و ﺑﻪ‬
‫ﻟﺤﺎظ ﺣﻘﻮﻗﯽ در اوﻳﻦ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻧﻤﯽ ﺑﺮدم و در ﺻﻮرت ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﺑﺎﻳﮕﺎﻧﯽ ﻧﻴﺰ ﻧﺎﻣﯽ از ﻣﻦ‬
‫در ﺁن ﺟﺎ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫ﻗﺒﻞ از ورود ﺑﻪ ﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺎﺳﺪارﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺣﺎﻣﺪ ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ "ﺣﺎﻣﺪ ﺗﺮﮐﻪ" ﮐﻪ ﺑﻌﺪهﺎ‬
‫ﺑﺎزﺟﻮﯼ ﺷﻌﺒﻪ ﯼ ﺷﺶ )وﻳﮋﻩ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺘﯽ( ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺳﺆال و ﺟﻮاب ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻢ‪ .‬وﯼ ﺑﻪ ﻏﺎﻳﺖ ﺑﯽ رﺣﻢ ﺑﻮد‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ١٣۵٩‬ﻳﮏ زﻧﺪاﻧﯽ را در اروﻣﻴﻪ‪ ،‬در زﻳﺮ‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد و ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺁب هﺎ از ﺁﺳﻴﺎب ﺑﻴﺎﻓﺘﺪ‪ ،‬او را ﺑﻪ ﺗﻬﺮان ﻣﻨﺘﻘﻞ‬
‫ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎﻣﺪ ﻣﺪﺗﯽ در ﺑﻨﺪهﺎﯼ اوﻳﻦ ﺑﻪ ﺷﻐﻞ اﻓﺴﺮ ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﯽ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮد وﻟﯽ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺨﺼﺺ و دﻧﺎﺋﺖ و ﺑﯽ رﺣﻤﯽ او ﻧﻴﺎز ﭘﻴﺪا ﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ دوﺑﺎرﻩ ﺣﮑﻢ‬
‫ﻗﻀﺎﻳﯽ و ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ را درﻳﺎﻓﺖ ﮐﺮد و ﺑﻪ ﮐﺎر در ﺷﻌﺒﻪ هﺎﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﺣﺎﻣﺪ ﺑﻌﺪ‬
‫از ﭘﺮﺳﻴﺪن ﻧﺎم و ﻧﺎم ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ و اﺗﻬﺎم ﻣﯽ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬هﻮادارﯼ؟ و ﺳﭙﺲ ﻣﯽ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬هﻮاﮔﻴﺮﯼ‬
‫ﺷﺪﯼ؟ و ﻣﻨﻈﻮرش اﻳﻦ ﺑﻮد ﺁﻳﺎ ﻣﻮرد ﺷﮑﻨﺠﻪ واﻗﻊ ﺷﺪﻩ اﯼ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ .‬ﺑﻌﺪهﺎ از ﺑﭽﻪ هﺎ ﺷﻨﻴﺪم‬
‫ﻳﮏ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺷﻤﺲ اﷲ را ﮐﻪ از ﺑﻴﻤﺎرﯼ رواﻧﯽ رﻧﺞ ﻣﯽ ﺑﺮد‪ ،‬وﺳﻴﻠﻪ اﯼ ﺑﺮاﯼ ﻓﺮوﮐﺶ‬
‫ﮐﺮدن ﺟﻨﻮن ﺣﻴﻮاﻧﯽ ﺧﻮد ﻗﺮار دادﻩ و از اﻧﺠﺎم هﻴﭻ ﺟﻨﺎﻳﺘﯽ در ﺣﻖ او ﮐﻮﺗﺎهﯽ ﻧﮑﺮدﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎرهﺎ وﯼ را ﺑﻪ ﺗﺨﺖ زﻧﺠﻴﺮ ﮐﺮدﻩ و ﻣﻮرد ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ ﺷﺪﻳﺪ ﻗﺮار دادﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻇﺎهﺮاً ﺷﻤﺲ اﷲ ﺑﻌﺪ از ﻳﮑﯽ از هﻤﻴﻦ ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ هﺎ و هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﺗﺎق ﺑﺎز ﻣﯽ ﮔﺮدد‪،‬‬
‫در ﻣﻴﺎن ﺑﭽﻪ هﺎ ﺟﺎن ﻣﯽ ﺳﭙﺎرد‪.‬‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در اﺛﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﭘﺎهﺎﻳﺸﺎن از وﺿﻌﻴﺖ اﺳﻔﻨﺎﮐﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ اﺗﺎق ﻣﺴﺠﺪ‬
‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻓﺮادﯼ ﮐﻪ از ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ هﻨﮕﺎم‬
‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ زﻳﺮ هﺸﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اﯼ راﻩ روﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﮕﻬﺒﺎن هﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ وﺿﻌﻴﺖ وﺧﺎﻣﺖ ﺑﺎر‬
‫ﭘﺎهﺎﻳﺸﺎن ﻧﺸﻮﻧﺪ و ﺁن هﺎ را ﺑﻪ اﺗﺎق ﺳﺎﺑﻖ ﺷﺎن ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﮐﺴﯽ از رﻓﺘﻦ ﺑﻪ "اﺗﺎق ﻣﺴﺠﺪ"‬
‫ﮐﻪ ﻣﺨﺼﻮص اﻓﺮاد ﺷﺪﻳﺪاً ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻧﻤﯽ ﮐﺮد‪ .‬هﻢ اﻣﮑﺎﻧﺎت اﺗﺎق ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻮد‬
‫و هﻢ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﺎن روﯼ ﺁن ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ .‬ﻣﻬﻢ ﺗﺮ اﻳﻦ ﮐﻪ هﺮﮐﺴﯽ ﺑﺎ اﺗﺎق ﺳﺎﺑﻘﺶ و اﻓﺮاد‬
‫ﺁن اﻧﺲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و از ﻣﺤﻴﻂ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺁن هﻢ در ﺁن ﺷﺮاﻳﻂ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻧﻤﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﺠﺮد ورود ﺑﻪ اﺗﺎق دو ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﯼ ﺣﻀﻮر اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺟﻤﺸﻴﺪﯼ ﺷﺪم‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻣﻦ‬
‫دﻟﮕﺮﻣﯽ و دﻟﺨﻮﺷﯽ ﻣﯽ داد‪ .‬ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻢ ﭼﻨﺪ روز ﻗﺒﻞ از ﻣﻦ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ از ﮐﻢ‬
‫و ﮐﻴﻒ ﭘﺮوﻧﺪﻩ اش ﺗﺎ ﺁن ﻣﻮﻗﻊ ﺑﯽ اﻃﻼع ﺑﻮدم‪ .‬ﺟﺰ ﻳﮏ ﺳﻼم و ﻋﻠﻴﮏ ﮐﻮﺗﺎﻩ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻌﺠﻴﻞ در ﮔﻔﺖ وﮔﻮ ﺑﺎ هﻢ را ﻧﺪﻳﺪﻳﻢ‪ .‬اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺷﮑﻨﺠﻪ ‪ ،‬ﮐﻠﻴﻪ هﺎﻳﺶ دﻳﺎﻟﻴﺰ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‬
‫و ﺗﺎزﻩ از ﺑﻬﺪارﯼ ﺑﻪ اﺗﺎق ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﺐ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﻢ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮐﺮد ﮐﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر زﻳﺮ‬
‫‪٦٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺪاران را ﺑﻪ ﺳﺮ ﻗﺮارهﺎﯼ ﻏﻴﺮواﻗﻌﯽ ﺑﺮدﻩ و هﺮ ﺑﺎر ﺑﺎ ﺧﻮردن ﻗﺴﻢ و ﺁﻳﻪ‬
‫ﻗﻮل ﻣﯽ دادﻩ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺑﺎر راﺳﺘﺶ را ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ و ﺁن هﺎ را ﺳﺮ ﻗﺮار واﻗﻌﯽ ﻣﯽ ﺑﺮد‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ‬
‫دﻟﻴﻞ ﻓﺸﺎر زﻳﺎدﯼ روﯼ او وارد ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﮕﺬارد‬
‫ﺿﺮﺑﻪ هﺎﯼ واردﻩ از ﺷﺎﺧﻪ ﯼ ﺁن هﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮ رود‪ .‬ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺑﭽﻪ هﺎﯼ ﺷﺎﺧﻪ اﯼ ﮐﻪ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺁن را ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ داﺷﺖ‪ ،‬دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن ﺗﻤﺎم ﺗﻼش ﺷﺎن اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ ردﻩ هﺎﯼ ﺑﺎﻻﯼ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﮔﻔﺖ‪ :‬در ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺑﺎر ﺑﻪ ﺷﺪت هﻮس ﮐﺸﻴﺪن ﺳﻴﮕﺎر ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﻢ ﮔﻔﺘﻢ‪:‬‬
‫راﺳﺘﺶ‪ ،‬ﻋﻼﻣﺖ "ﺳﻼﻣﺘﯽ ﻗﺮار" اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺳﻴﮕﺎرﯼ روﺷﻦ در دﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‬
‫ﺗﺎ ﺳﻮژﻩ ﯼ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺰدﻳﮏ ﺷﻮد‪ .‬ﺁﻧﺎن ﭼﺎرﻩ اﯼ ﺟﺰ ﭘﺬﻳﺮش ادﻋﺎﻳﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﺑﻪ‬
‫هﻤﻴﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺳﻴﮕﺎرﯼ ﺁﺗﺶ زدﻩ و ﺑﻪ دﺳﺘﻢ دادﻧﺪ؛ ﻧﻤﯽ داﻧﯽ ﭼﻪ ﺣﺎﻟﯽ ﮐﺮدم؛ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل‬
‫هﻴﭻ ﺳﻴﮕﺎرﯼ ﺑﻪ ﻣﻦ اﻳﻦ ﻗﺪر ﻟﺬت ﻧﺪادﻩ ﺑﻮد! وﻟﯽ ﻟﺬت ﺁن را ﺑﻌﺪ از ﭘﯽ ﺑﺮدن ﺑﻪ ﺗﺮﻓﻨﺪم‬
‫از دل و دﻣﺎﻏﻢ در ﺁوردﻧﺪ‪ ،‬ﻃﻮرﯼ ﮐﻪ ﮐﺎرم ﺑﻪ ﺑﻬﺪارﯼ و ﺗﺨﺖ دﻳﺎﻟﻴﺰ ﮐﺸﻴﺪ‪ .‬هﻤﻴﺸﻪ رﻓﺘﻦ‬
‫ﺑﻪ ﻗﺮارهﺎﯼ ﺳﺎﺧﺘﮕﯽ ﺧﺘﻢ ﺑﻪ ﺧﻴﺮ ﻧﻤﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﮔﺎﻩ رﻓﺘﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻗﺮارهﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻪ‬
‫وﺟﻮدﺁﻣﺪن ﺻﺤﻨﻪ هﺎﯼ دردﻧﺎﮐﯽ ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ "ﻋﺒﺎس‪ -‬ر" ﺑﺮاﯼ ﻓﺮار از زﻳﺮ ﺑﺎر‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺪاران را ﺑﻪ ﻳﮏ ﻗﺮار ﺳﺎﺧﺘﮕﯽ ﺑﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬وﻟﯽ از ﺑﺪ روزﮔﺎر ﻋﻠﯽ ﺳﺮاﺑﯽ‬
‫ﻳﮑﯽ دﻳﮕﺮ از هﻮاداران ﻓﻌﺎل ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ در ﻣﺤﻞ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪﻩ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻮﺟﺒﺎت‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ او ﻓﺮاهﻢ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ام را ﺑﺮاﯼ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﮐﺮدم و از او ﺧﻮاهﺶ ﮐﺮدم ﭼﻨﺪ ﻣﻮرد را ﺁن ﻃﻮر‬
‫ﮐﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدم‪ ،‬در ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﺗﺼﺪﻳﻖ ﮐﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻨﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺮا در ﺁﻏﻮش ﮔﺮﻓﺖ‬
‫و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎش هﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ و ﻣﺸﮑﻠﯽ ﭘﻴﺶ ﻧﺨﻮاهﺪ ﺁﻣﺪ‪ .‬اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﻳﮏ‬
‫دﻧﻴﺎ ﺻﺪاﻗﺖ و ﭘﺎﮐﯽ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺗﺎ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺁﻣﺪم‪ ،‬ﺧﻮدم را در ﮐﻨﺎر ﭘﻨﺠﺮﻩ ﯼ اﺗﺎق ﻳﺎﻓﺘﻢ‪ .‬دورﺗﺎ دور ﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺗﭙﻪ هﺎﯼ اوﻳﻦ ﻗﺮار‬
‫داﺷﺖ‪ .‬در واﻗﻊ ﺑﻨﺪ در ﻣﻴﺎن درﻩ اﯼ ﺑﻨﺎ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻓﺮار از ﺁن را ﻏﻴﺮﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺎﻻﯼ ﭘﺸﺖ ﺑﺎم ﭘﺎﺳﺪارﯼ در ﺣﺎل ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﯽ اﺧﺘﻴﺎر ﺑﻪ ﻳﺎد ﺳﺎل هﺎﯼ ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب‬
‫اﻓﺘﺎدم ﮐﻪ در ﺑﺎغ ﻳﮑﯽ از دوﺳﺘﺎﻧﻢ در اوﻳﻦ‪ ،‬ﺷﺎهﺪ رﻧﺞ وﻣﺸﻘﺘﯽ ﺑﻮدم ﮐﻪ ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎﯼ‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن در ﺳﺎﻳﻪ ﯼ دﻳﻮار ﺑﻠﻨﺪ زﻧﺪان اوﻳﻦ ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪﻧﺪ‪ .‬هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﻓﮑﺮش را ﻧﻤﯽ ﮐﺮدم ﮐﻪ ﭼﻨﺪ‬
‫ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺧﻮدم ﺳﺎﮐﻦ ﺁن ﺟﺎ ﺧﻮاهﻢ ﺷﺪ و ﺧﺎﻧﻮادﻩ ام ﻳﮑﯽ از هﻤﻴﻦ ﻣﻨﺘﻈﺮان در ﺳﺎﻳﻪ ﯼ‬
‫دﻳﻮار ﺑﻠﻨﺪ زﻧﺪان اوﻳﻦ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺧﺎﻃﺮات ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﻴﻠﻤﯽ‪ ،‬در ﻳﮏ ﻟﺤﻈﻪ از ﭘﻴﺶ‬
‫ﻧﻈﺮم ﮔﺬر ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬زﻧﺪاﻧﻴﺎن اﺗﺎق هﺎﯼ ﻃﺒﻘﻪ ﯼ اول در هﻮاﺧﻮرﯼ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺟﻼل ﮐﺰازﯼ و‬
‫ﺷﻬﺮﻳﺎر ﺣﮑﻴﻤﯽ را در ﻣﻴﺎن ﺁن هﺎ دﻳﺪم‪ .‬از دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﺷﻬﺮﻳﺎر اﻃﻼﻋﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ .‬ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻢ‬
‫از دﻳﺪﻧﺶ در ﺁن ﺟﺎ ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺑﺎﺷﻢ ﻳﺎ ﻧﺎراﺣﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﻴﻦ ﻳﮑﯽ از ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ در زﻧﺪان‬
‫"ﭘﻞ روﻣﯽ" و دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ اوﻟﻢ هﻢ ﺳﻠﻮﻟﻢ ﺑﻮد‪ ،‬دﻳﺪم‪ .‬ﻳﺎدﺁورﯼ وﺿﻌﻴﺖ او ﺑﺴﻴﺎر دردﻧﺎﮎ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺷﺐ ﻋﺮوﺳﯽ اش ﭘﺎﯼ ﺳﻔﺮﻩ ﻋﻘﺪ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬او ﻣﯽ ﮔﻔﺖ ‪ :‬ﺑﻌﺪ از ﻣﺪت هﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٦٨‬‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﯼ هﻤﺴﺮم ﺑﻪ ﻋﻘﺪ هﻢ درﺁﻣﺪﻳﻢ‪ .‬در واﻗﻊ هﻤﺴﺮم ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ ﯼ ﻣﻦ ﺑﺮﺧﻼف‬
‫رﺿﺎﻳﺖ ﺧﺎﻧﻮادﻩ اش ﺗﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ ازدواج داد‪ .‬او ﺗﻮﺳﻂ ﮐﻤﻴﺘﻪ ﯼ ﻣﺤﻞ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ و ﻣﻌﺘﻘﺪ‬
‫ﺑﻮد ﻣﺄﻣﻮران ﮐﻤﻴﺘﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ اﻳﻦ ﮐﺎر را زودﺗﺮ اﻧﺠﺎم دهﻨﺪ و ﻳﺎ در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ دﻳﮕﺮﯼ او‬
‫را دﺳﺘﮕﻴﺮ ﮐﻨﻨﺪ وﻟﯽ ﺑﻪ ﻋﻤﺪ اﻳﻦ ﮐﺎر را در ﺷﺐ ﻋﺮوﺳﯽ اش اﻧﺠﺎم دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ او را‬
‫ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﻗﺮار دهﻨﺪ‪ .‬او در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﻐﺾ ﮔﻠﻮﻳﺶ را ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮاﻳﻢ ﺗﻌﺮﻳﻒ‬
‫ﮐﺮد‪ :‬وﻗﺘﯽ ﻣﺮا از ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺎرج ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ هﻤﺴﺮم در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺁرام ﻣﯽ ﮔﺮﻳﺴﺖ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﻣﻮاﻇﺐ ﺧﻮدت ﺑﺎش‪ ،‬ﺧﻮاهﺶ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﺎرﯼ ﮐﻦ ﮐﻪ زودﺗﺮ ﺑﺮﮔﺮدﯼ‪ .‬از ﮔﻔﺘﺎر او ﺑﻪ هﻴﭻ‬
‫وﺟﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮداﺷﺘﯽ ﻧﻤﯽ ﮐﺮدﯼ ﮐﻪ هﻤﺴﺮش ﺧﻮاﺳﺘﺎر اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻞ ﺧﻼﻓﯽ از ﺳﻮﯼ او ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬او ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻗﻠﺒﯽ اش ﺑﺮاﯼ ﺑﺎزﮔﺸﺖ هﻤﺴﺮش را ﺑﻴﺎن ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪٢‬‬
‫اﺣﻤﺪﻋﻠﯽ ﺟﻌﻔﺮزادﻩ را در ﮐﻨﺎرم دﻳﺪم‪ .‬در زﻣﺎن ﺷﺎﻩ‪ ،‬ﻋﻠﯽ رﻏﻢ ﺁن ﮐﻪ ﺳﻨﯽ ﻧﺪاﺷﺖ ﺑﻪ‬
‫ﭘﺎﻧﺰدﻩ ﺳﺎل ﺣﺒﺲ ﻣﺤﮑﻮم ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬در ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺧﻂ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﻌﺪ از ‪٣٠‬‬
‫ﺧﺮداد را ﻗﺒﻮل ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ از ﺁن زﻣﺎن ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﺸﮑﻴﻼت ارﺗﺒﺎﻃﯽ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬از ﻣﺘﻬﻤﺎن ‪ ٢٠٩‬ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺷﮑﻨﺠﻪ اش ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﺎﺧﻦ هﺎﯼ ﭘﺎﻳﺶ‬
‫ﭼﺮﮎ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و داﺋﻢ ﺁﻧﺘﯽ ﺑﻴﻮﺗﻴﮏ ﻣﺼﺮف ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً اﮐﺜﺮ روزهﺎ روزﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ‬
‫ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ هﺎﻳﺶ‪ ،‬ﺗﺎزﻩ از ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ ‪ ٢٠٩‬ﺑﻪ ﺁن اﺗﺎق ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬در‬
‫ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﮐﻨﺎر ﭘﻨﺠﺮﻩ اﻳﺴﺘﺎدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﻘﺒﯽ زد و ﭘﻨﺠﺮﻩ اﯼ را ﻧﺸﺎن داد و‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬زﻣﺎﻧﯽ ﻣﺴﻌﻮد و ﻣﻮﺳﯽ در ﺁن ﺳﻠﻮل ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺳﻠﻮل ﺻﻔﺮ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﯽ را ﻧﺸﺎن داد‪.‬‬
‫از ﺧﺎﻃﺮاﺗﺶ در ﺑﻨﺪ ‪ ٢‬ﮔﻔﺖ و ﭘﻨﺠﺮﻩ ﯼ ﺳﻠﻮﻟﯽ را ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ روزﯼ ﺑﺮاﯼ اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر‪،‬‬
‫ﺗﺮاﻧﻪ ﯼ "ﻣﻴﻨﺎﯼ ﺷﮑﺴﺘﻪ" را ﮐﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ ﻣﻌﺮوف ﻣﺮﺿﻴﻪ ﺁن را ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺁن‬
‫ﺷﻨﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎﻣﻼً ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﯽ اﻧﺪﻳﺸﺪ؟‬
‫او در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺒﻮد وﻟﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ اﺣﺴﺎس او را از ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ اوﻳﻦ و هﻤﺎن ﺑﻨﺪﯼ‬
‫را ﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎً در ﺁن ﺑﻮدﻩ‪ ،‬ﺣﺪس ﺑﺰﻧﻢ‪ .‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً هﻴﭻ ﮐﺴﯽ ﻓﮑﺮ ﻧﻤﯽ ﮐﺮد ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺮﻋﺖ‪،‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﺑﺴﻴﺎر وﺣﺸﺘﻨﺎﮎ ﺗﺮ از ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺮ ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ اﻳﺮان ﺣﺎﮐﻢ ﺷﻮد‪ .‬ﺁﻧﺎن ﮐﻪ روزﯼ ﺷﻌﺎر‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ اوﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻮزﻩ اﯼ از ﺟﻨﺎﻳﺎت ﺷﺎﻩ را ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺒﻌﻴﺘﯽ ﺑﯽ ﻧﻈﻴﺮ در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻌﺎﺻﺮ‪،‬‬
‫ﺟﻨﺎﻳﺖ هﺎﯼ ﺷﺎﻩ و ﺳﺎواﮎ را ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮدﻩ و اوﻳﻦ را‪ ،‬در اﺑﻌﺎدﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرﮔﺘﺮ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﮐﺸﺘﺎرﮔﺎﻩ اﻧﺴﺎن ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺣﻤﺪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻏﻢ اﻧﮕﻴﺰﯼ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪهﺎ ﺷﻨﻴﺪم‪ ،‬روزﯼ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﮐﻤﻴﺘﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دﺳﺖ ﻳﺎﺑﯽ‬
‫ﺑﻪ ﻳﮏ ﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﺗﻴﻤﯽ‪ ،‬اﺷﺘﺒﺎهﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﺰل او ﺣﻤﻠﻪ ﮐﺮدﻩ و ﻣﺎدر و هﻤﺴﺮش را ﮐﺸﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫و ﻳﺎ ﻳﮑﯽ از ﺁن هﺎ را ﮐﺸﺘﻪ و دﻳﮕﺮﯼ را زﺧﻤﯽ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ )ﻧﻤﯽ داﻧﻢ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ اﻳﻦ داﺳﺘﺎن‬
‫واﻗﻌﻴﺖ دارد( و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ وﯼ را ﺁزاد ﮐﺮدﻧﺪ!‬
‫روزﯼ اﺣﻤﺪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ در زﻣﺎن ﺷﺎﻩ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن از ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﺧﺎﺻﯽ ﺑﺮﺧﻮردار‬
‫‪٦٩‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﺎ دﻳﺪن ﻣﺘﻬﻢ ﺣﺪس ﻣﯽ زدﻧﺪ در ﭼﻪ ﺣﺎل و هﻮاﻳﯽ اﺳﺖ و ﺣﺘﺎ از ﻗﺒﻞ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﺣﺪ اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ زﻧﺪاﻧﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺿﺮﺑﺎت ﮐﺎﺑﻞ را ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﮔﺎهﯽ ﺑﺎ ﻳﮏ ﻧﮕﺎﻩ ﭘﯽ‬
‫ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻓﺮد ﭼﻴﺰﯼ در ﭼﻨﺘﻪ ﻧﺪارد‪ .‬او اﻳﻦ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت را در ﻣﻘﺎم ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﻴﻦ‬
‫ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن ﮐﺎرﮐﺸﺘﻪ ﺳﺎواﮎ و ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن ﻣﺒﺘﺪﯼ اوﻳﻦ ﻣﯽ داد‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪهﺎ در اﺛﺮ ﺁﻣﻮزش و راهﻨﻤﺎﻳﯽ هﺎﯼ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮان و ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺳﺎواﮎ‪ ،‬ﺟﺰوﻩ هﺎﯼ ﺁﻣﻮزﺷﯽ ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪﻩ از دوران ﺷﺎﻩ و هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﮐﺴﺐ ﺷﺪﻩ در‬
‫ﺣﻴﻦ ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮان ﺧﻤﻴﻨﯽ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ هﺎﯼ ﺷﮕﺮﻓﯽ ﻧﺎﺋﻞ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺣﻤﻴﺪ ﻳﺎورﯼ‪ ،‬ﮐﻪ‬
‫در ﻣﻮج دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ هﺎﯼ ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﯼ ﺳﺎل ‪ ۶٠‬دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺎدﮔﯽ و اﻓﺴﻮس هﺮ ﭼﻪ‬
‫ﺗﻤﺎم ﺗﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻤﯽ ﺷﻮد ﭼﻨﺪ ﺗﺎ از ﺁن ﺑﺎزﺟﻮهﺎ را اﺳﺘﺨﺪام ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ دﻳﺪن ﻣﺎ ﭘﯽ ﺑﺒﺮﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺎ هﻴﭻ ﮐﺎرﻩ اﻳﻢ و ﺁزادﻣﺎن ﮐﻨﻨﺪ؟ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد وﯼ ﺟﺪﯼ ﺑﻮد هﺮ ﭼﻨﺪ ﺣﺎوﯼ ﻃﻨﺰﯼ ﺗﻠﺦ‪.‬‬

‫‪٣‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺨﺘﯽ در اﺗﺎق ﺣﺎﮐﻢ ﺑﻮد‪ .‬در ﺣﺪود ‪ ٧٠‬ﻧﻔﺮ در ﻳﮏ ﺳﻠﻮل ‪ ٣۶‬ﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻌﯽ‬
‫ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ درﺣﺎﻟﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮔﺎﻩ ﺑﻴﺶ از ‪ ١٠٠‬ﻧﻔﺮ ﻧﻴﺰ در هﻤﻴﻦ ﺳﻠﻮل هﺎ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻃﻮل ﺳﻠﻮل ﺷﺶ ﻣﺘﺮ و ﻋﺮض ﺁن ﻧﻴﺰ ﺷﺶ ﻣﺘﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻮﻗﻊ ﺧﻮاب‪ ،‬اﻓﺮاد در ﭼﻬﺎر ردﻳﻒ‬
‫ﻣﯽ ﺧﻮاﺑﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ هﺮ ردﻳﻒ ﮐﻤﺘﺮ از ﻳﮏ ﻣﺘﺮ و ﻧﻴﻢ ﺟﺎ داﺷﺖ و اﻳﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ‬
‫ﭘﺎﯼ اﻓﺮاد هﺮ ردﻳﻒ‪ ،‬در زﻳﺮ ﺑﻐﻞ اﻓﺮاد ردﻳﻒ روﺑﻪ روﻳﯽ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬اﻓﺮاد ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺼﻮرت ﺗﻴﻐﯽ و ﮐﺘﺎﺑﯽ ﺑﺨﻮاﺑﻨﺪ‪ .‬ﻣﺴﺌﻮل ﺧﻮاب ﻣﻠﺰم ﺑﻪ ﺟﺎ دادن هﻤﻪ ﯼ اﻓﺮاد ﺟﻬﺖ‬
‫ﺧﻮاب ﺑﻮد‪ .‬ﻳﮏ ﺗﺨﺖ ﺳﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﻧﻴﺰ در ﮔﻮﺷﻪ ﯼ اﺗﺎق ﺑﻮد ﮐﻪ ‪ ٩‬ﻧﻔﺮ روﯼ ﺁن ﻣﯽ ﺧﻮاﺑﻴﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺳﻪ ﻧﻔﺮ روﯼ هﺮ ﻃﺒﻘﻪ ﺗﺨﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﻳﮏ ﺑﺎر ﺷﺎﻧﺲ ﺧﻮاﺑﻴﺪن روﯼ ﺗﺨﺖ ﻧﺼﻴﺒﻢ ﺷﺪ؛ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ وﺧﺎﻣﺖ ﺟﺴﻤﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺪت دو ﺷﺐ روﯼ ﺗﺨﺖ ﺧﻮاﺑﻴﺪم‪.‬‬
‫از ﺁﻣﺪﻧﻢ ﺑﻪ اﺗﺎق هﻨﻮز ﭼﻴﺰﯼ ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ذاﮐﺮﯼ ﻧﻴﺰ هﻢ‬
‫اﺗﺎق ﻣﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻪ ﻳﺎد ﻣﺎدرش‪ ،‬ﺳﮑﻴﻨﻪ ﻣﺤﻤﺪﯼ اردهﺎﻟﯽ‪ ،‬اﻓﺘﺎدم ﮐﻪ ﭼﻨﺪﯼ ﻗﺒﻞ‬
‫اﻋﺪام ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻧﺪﮐﯽ ﭘﺮس وﺟﻮ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﺑﺎﻗﺮ از ﺁن ﺑﯽ ﺧﺒﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻢ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع را ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎ وﯼ در ﻣﻴﺎن ﺑﮕﺬارم‪ .‬ﺻﻼح دﻳﺪم اﻳﻦ ﮐﺎر را اﺣﻤﺪﻋﻠﯽ ﺟﻌﻔﺮزادﻩ‬
‫اﻧﺠﺎم دهﺪ‪ .‬ﺑﺎﻗﺮ ﺑﺎ ﺷﻨﻴﺪن ﺧﺒﺮ اﻋﺪام ﺷﺪن ﻣﺎدرش‪ ،‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻪ ﻧﺰدم ﺁﻣﺪ‪ .‬هﺮ ﭼﻪ در اﻳﻦ‬
‫ﻣﻮرد ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺶ ﮔﻔﺘﻢ‪ .‬و ﺑﻌﺪ ﺧﺒﺮ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﺑﺮادر ﺑﺰرﮔﺶ‪ ،‬ﻣﺤﻤﻮد ذاﮐﺮﯼ را‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮐﺮدم‪ .‬ﻳﮑﯽ‪ -‬دو روز از ﻣﻮﺿﻮع ﻓﻮق ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن زﻧﺪان‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ اﯼ را ﭘﺨﺶ ﮐﺮد ﮐﻪ در ﺁن زهﺮا ﺑﺨﺎراﻳﯽ‪ ،‬ﺣﻮرﻳﻪ ذاﮐﺮﯼ و دﺧﺘﺮ ﻣﺎدر ﺷﺎدﻣﺎﻧﯽ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻘﺪ ﺗﻔﮑﺮات ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺷﺎن ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ دو ﻧﻔﺮ اول از اﻋﺪام ﺑﺮادر و ﻣﺎدرﺷﺎن‬
‫دﻓﺎع ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﻗﺮ ﺑﺎ دﻳﺪن ﺧﻮاهﺮش ﺑﺮ ﺻﻔﺤﻪ ﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن و ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺣﮑﻢ اﻋﺪام ﻣﺎدرش‬
‫ﺗﻮﺳﻂ او‪ ،‬دﭼﺎر ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﯽ ﺷﺪﻳﺪﯼ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺑﻮدم از اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﺎﻗﺮ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از دﻳﺪن‬
‫اﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ از اﻋﺪام ﻣﺎدرش ﺁﮔﺎﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻤﯽ داﻧﻢ اﮔﺮ اﻳﻦ ﺧﺒﺮ را ﻧﺎﮔﻬﺎن از زﺑﺎن‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٧٠‬‬
‫ﺧﻮاهﺮش‪ ،‬ﺁن هﻢ ﺑﻪ ﺁن ﻃﺮز ﻓﺠﻴﻊ و ﺁزاردهﻨﺪﻩ در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ ﻣﯽ ﺷﻨﻴﺪ‪ ،‬ﭼﻪ‬
‫ﺣﺎﻟﯽ ﭘﻴﺪا ﻣﯽ ﮐﺮد و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ اﻳﻦ هﻤﻪ را ﺗﺎب ﺁورد‪.‬‬

‫‪۴‬‬
‫دو روز ﺑﻌﺪ ﻣﺮا ﺑﺮاﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﺻﺪا زدﻧﺪ‪ .‬دل ﺗﻮﯼ دﻟﻢ ﻧﺒﻮد‪ .‬اﻧﮕﺎر ﺧﺒﺮ ﺑﺪﯼ را ﮔﻮاهﯽ‬
‫ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ .‬ﺑﺰودﯼ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻦ‪ ،‬ﺣﺴﻴﻦ ﺟﻬﺎﻧﮕﻴﺮﯼ را‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ هﺎﻳﻢ ﭼﻴﺰﯼ از ﺷﻬﺎدت او ﻧﮕﻔﺘﻪ ﺑﻮدم‪ .‬ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻢ هﻤﭽﻨﺎن ﺑﻪ‬
‫دﻧﺒﺎل او ﺑﮕﺮدﻧﺪ و ﺗﺎ ﺁن ﺟﺎ ﮐﻪ ﻣﻘﺪورم ﺑﻮد‪ ،‬اﻧﺮژﯼ ﺷﺎن را هﺮز دهﻢ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺗﻨﻬﺎ ﺁدرس‬
‫ﺧﺎﻧﻪ اش را ﻣﯽ داﻧﻢ‪ .‬ﻣﺮا ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﮔﺮوﻩ ﺿﺮﺑﺖ اوﻳﻦ راهﯽ ﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﺣﺴﻴﻦ و ﭼﻨﺪ ﺁدرس‬
‫دﻳﮕﺮ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﺘﺪا ﺑﺪون اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﮕﻮﻳﻢ اﻣﻴﺮ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و او را در اوﻳﻦ دﻳﺪﻩ ام‪ ،‬ﺁن هﺎ را ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮﯼ دﮐﻪ ﯼ اﻣﻴﺮ ﺑﺮدم‪ .‬در راﻩ ﭼﻨﺪ ﺳﺆال راﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺁن ﮐﺮدﻧﺪ‬
‫ﺗﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اﯼ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺮغ از ﻗﻔﺲ ﻧﭙﺮد‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﭼﻨﺪ ﭘﺮﺳﺶ در اﻳﻦ ﻣﻮرد و ﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ ،‬اﻧﮕﺎر ﮐﻪ ﺳﻄﻞ ﺁب ﺳﺮدﯼ رو ﯼ ﺷﺎن رﻳﺨﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ از ﺁن ﺟﻮش و‬
‫ﺧﺮوش اوﻟﻴﻪ اﻓﺘﺎدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم اﻳﻦ هﺎ هﻤﺎن ﺗﻴﻤﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﻨﺪ روز ﻗﺒﻞ دﮐﻪ را ﻏﺎرت‬
‫ﮐﺮدﻩ و اﻣﻴﺮ را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ روﯼ ﺧﻮدم ﻧﻴﺎوردم‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻤﺎ و اﺷﺎرﻩ ﺑﺎ هﻢ ﺻﺤﺒﺖ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬از ﺑﺮﺧﻮردﺷﺎن ﻣﻌﻠﻮم ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺄﻳﻮس ﺷﺪﻩ اﻧﺪ و ﭼﻴﺰﯼ دﺳﺖ ﮔﻴﺮﺷﺎن ﻧﺨﻮاهﺪ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬از دور وﻗﺘﯽ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﻣﺤﻞ ﻣﺰﺑﻮر هﻤﺎن ﺟﺎﻳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻨﺪﯼ ﻗﺒﻞ ﻣﻮرد ﺣﻤﻠﻪ‬
‫ﻗﺮار دادﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮل ﺷﺎن ﺑﻪ راﻧﻨﺪﻩ ﮔﻔﺖ‪ :‬دور ﺑﺰن! و ﺑﺎ ﺧﺸﻢ و ﭼﺸﻢ ﻏﺮﻩ ﻣﺮا ﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﺎ راهﻨﻤﺎﻳﯽ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﺣﺴﻴﻦ ﺟﻬﺎﻧﮕﻴﺮﯼ رﻓﺘﻴﻢ‪ .‬در ﺁن ﺟﺎ هﻢ ﭼﻴﺰﯼ ﻧﺼﻴﺐ ﺷﺎن‬
‫ﻧﺸﺪ‪ .‬ﺗﻼش ﮐﺮدم ﻣﺘﻮﺟﻪ ﯼ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﺮادر ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺣﺴﻴﻦ ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ .‬ﻋﺎﻗﺒﺖ او در ﺳﺎل ‪١٣۶١‬‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪ و ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﯽ زﻧﺪان ﺑﻮد و در ﺳﺎل ‪ ١٣۶۴‬از زﻧﺪان ﺁزاد ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺁن ﺟﺎ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﺳﻬﺮاب رﻓﺘﻴﻢ ﮐﻪ از ﻗﺒﻞ ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻢ ﺧﺎﻟﯽ اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺁدرس‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﺣﺴﻴﻦ)ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﺎﻓﻨﺪﻩ( ﻧﻴﺰ از ﻣﻦ ﭘﺮﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬وﻟﯽ از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ از‬
‫ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ او اﻃﻼﻋﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدم ﺁدرس ﺧﺎﻧﻪ اش را ﺑﻠﺪ ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬ﺁدرس هﺎﯼ ﺑﭽﻪ هﺎﻳﯽ‬
‫را ﮐﻪ از ﻟﻮ رﻓﺘﻦ ﺷﺎن ﺧﺒﺮﯼ ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ ،‬ﻧﺪادﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل ﺑﺎ ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ ﻣﺮا ﺑﻪ اوﻳﻦ‬
‫ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪهﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﺣﺴﻴﻦ و ﺳﻬﺮاب دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ وﻟﯽ ﻣﺎ را ﺑﺎ هﻢ‬
‫رو ﺑﻪ رو ﻧﮑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﭘﻴﺶ از دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﻣﻦ اﻋﺪام ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻳﺎ ‪...‬‬

‫‪۵‬‬
‫ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ هﻤﺎن روز‪ ،‬ﻣﺮا ﺑﺎ "م‪ -‬گ" رو ﺑﻪ رو ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬از او ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ روﯼ‬
‫ﻣﻦ ﮐﺎر ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ‪ ،‬اﻳﻦ اوﻟﻴﻦ ﺑﺎرﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ او را ﻣﯽ دﻳﺪم‪ .‬ﻟﺒﺨﻨﺪﯼ ﺑﺮ ﻟﺒﺎن‬
‫‪٧١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫داﺷﺖ و ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻼش ﻣﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﺗﻤﺎم اﻓﺮادﯼ را ﮐﻪ ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﺎ ﺑﻴﺎورم ﺗﺎ‬
‫ﻣﺒﺎدا دﺳﺖ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت هﺎﯼ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﺰﻧﻨﺪ و ﺑﺮاﯼ هﻤﻴﺸﻪ "راﻩ ﻧﺠﺎت" را ﺑﻪ روﯼ ﺧﻮدﺷﺎن‬
‫ﺑﺒﻨﺪﻧﺪ‪ .‬ﮔﻮﻳﯽ اﻓﺮاد ﻳﮏ ﭼﻴﺰﯼ هﻢ ﺑﺎﺑﺖ ﻟﻄﻔﯽ ﮐﻪ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ﺑﻪ او ﺑﺪهﮑﺎر ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬از‬
‫ﮐﺠﺎ ﻣﯽ داﻧﯽ ﮐﻪ ﻃﺮف ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ را رهﺎ ﻧﮑﺮدﻩ و ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﻋﺎدﯼ ﻧﭙﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ؟ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻦ‬
‫ﮐﻪ داﺷﺘﻢ زﻧﺪﮔﯽ ﻋﺎدﯼ ام را ﻣﯽ ﮐﺮدم وﻟﯽ اﻣﺮوز اﻳﻦ ﺟﺎ هﺴﺘﻢ و ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻣﺮگ‬
‫ﺑﺎﺷﻢ؟ ﭘﺎﺳﺨﯽ ﻧﺪاد‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﯽ راﻩ ﻓﺮارﯼ ﺑﺮاﯼ ﺗﻮ ﺑﺎﻗﯽ اﺳﺖ؟ ﺧﺎم ﺧﻴﺎﻻﻧﻪ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﻣﻦ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﻪ دﻩ ﺳﺎل زﻧﺪان ﻣﺤﮑﻮم ﻣﯽ ﺷﻮم ﮐﻪ ﺁن هﻢ ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً ﭘﺲ از ﭼﻨﺪﯼ ﺷﮑﺴﺘﻪ‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﯽ ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬وﻟﯽ ﻣﻦ اﻣﻴﺪﯼ ﺑﻪ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﻧﺪارم و ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ اﻋﺪام ﺧﻮاهﻢ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﺁراﻣﺶ ﻋﺠﻴﺒﯽ داﺷﺖ و ﭼﻨﺎن ﺑﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﺣﺮف ﻣﯽ زد ﮐﻪ ﮔﻮﻳﯽ‬
‫ﺣﮑﻢ ﺁزادﯼ اش را هﻢ دﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬از ﻣﻦ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ راﻩ او رﻓﺘﻪ و ﮐﻤﺎل هﻤﮑﺎرﯼ را‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻧﺠﺎت ﺟﺎن ﺑﭽﻪ هﺎ‪ ،‬داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ! ﺑﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ ﻣﯽ داﻧﺴﺖ ردﯼ از ﺣﺠﺖ و ﻣﻨﺼﻮر‬
‫ﻧﺪارم‪ ،‬ﺑﺎز ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻪ در دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﺁن هﺎ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن را ﮐﻤﮏ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﻋﺼﺒﺎﻧﯽ ﺷﺪﻩ و در‬
‫ﺣﻀﻮر ﺑﺎزﺟﻮ ﻓﺮﻳﺎد زدم‪ :‬ﺧﻮدت ﺑﻬﺘﺮ ﻣﯽ داﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ هﻴﭻ ردﯼ از ﺁن هﺎ ﻧﺪارم و ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﻳﮏ هﻔﺘﻪ در ﺁن ﺗﻴﻢ ﺑﻮدم و ﻓﻘﻂ ﻳﮏ ﺑﺎر ﺣﺠﺖ را دﻳﺪﻩ ام و ﺗﺎزﻩ ﻧﺎﻣﺶ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﻧﻤﯽ ﺁوردم‪ .‬ﭼﺮا ﺑﯽ ﺧﻮدﯼ ﭘﺎﯼ ﻣﻦ را ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﯽ ﮐﺸﯽ؟ واﻗﻌﺎً هﻢ هﻴﭻ اﻃﻼﻋﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻢ و‬
‫او ﺑﯽ ﺧﻮد ﭘﺎﭘﻴﭽﻢ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬در هﻤﻴﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﮔﻮﻳﯽ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﭼﻴﺰﯼ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮش ﺁﻣﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬راﺳﺘﯽ ﻗﻀﻴﻪ ﯼ اﻋﻼﻣﻴﻪ هﺎ را ﮔﻔﺘﯽ؟ هﻨﻮز ﻳﺎدم ﻧﻤﯽ ﺁﻣﺪ راﺟﻊ ﺑﻪ ﭼﻪ ﭼﻴﺰﯼ ﺻﺤﺒﺖ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﮔﻴﺞ ﺑﻮدم‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻋﻼﻣﻴﻪ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻣﻐﺎزﻩ ﯼ اﻟﺪوز ﺑﻮد؟ ﺣﺘﺎ ﻧﺎم ﻣﻐﺎزﻩ را هﻢ‬
‫ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﺳﺮﻳﻊ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺁﻣﺪم و ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﭼﻴﺰ ﺧﺎﺻﯽ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺧﻮدت ﺑﻬﺘﺮ ﻣﯽ داﻧﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻨﺪ ﺗﺎ اﻋﻼﻣﻴﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺁن ﺟﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺁن هﻢ ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻐﺎزﻩ‬
‫رو ﺑﻪ رو ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪۶‬‬
‫ﻣﻮﺿﻮع اﻋﻼﻣﻴﻪ هﺎ ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺗﻴﺮﻣﺎﻩ ‪ .۶٠‬ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﻣﻬﺪﯼ ﻣﻬﺮ ﻣﺤﻤﺪﯼ ﮐﻪ در زﻧﺪان‬
‫ﺑﻪ ﻣﻬﺪﯼ اوراﻗﭽﯽ ﻣﻌﺮوف ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدﯼ اﻋﻼﻣﻴﻪ را ﺑﺎر واﻧﺖ ﮐﺮدﻩ و از ﺗﻌﻤﻴﺮﮔﺎهﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﭘﺪرش ﺑﻮد و در ﺧﻴﺎﺑﺎن رﯼ ﻗﺮار داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻐﺎزﻩ ﯼ ﻳﮑﯽ از هﻮاداران در‬
‫ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻧﺒﺮد در ﺷﺮق ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل دادﻩ ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺁن ﻣﺤﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﺒﻮد‪،‬‬
‫ﻗﺮار ﺷﺪ دﻧﺒﺎل ﺟﺎﻳﯽ ﺑﮕﺮدﻳﻢ ﺗﺎ هﺮﭼﻪ زودﺗﺮ اﻋﻼﻣﻴﻪ هﺎ را ﺑﻪ ﺁن ﺟﺎ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﭼﻨﺪﯼ‬
‫ﻧﮕﺬﺷﺖ ﮐﻪ ﻣﻬﺪﯼ از ﻃﺮف ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻐﺎزﻩ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ اﻧﺘﻘﺎل اﻋﻼﻣﻴﻪ هﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺪت ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬و هﻤﻴﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ "م‪ -‬گ" را ﺗﺼﺎدﻓﯽ در ﺧﻴﺎﺑﺎن دﻳﺪم‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ اﺿﻄﺮارﯼ ﮐﻪ داﺷﺘﻴﻢ ﻣﻮﺿﻮع اﻧﺘﻘﺎل اﻋﻼﻣﻴﻪ هﺎ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ دﻳﮕﺮﯼ را ﺑﺎ او در ﻣﻴﺎن‬
‫ﺑﮕﺬارم‪ .‬اﺷﺘﺒﺎهﯽ ﮐﻪ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺷﺪم اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺧﺎﺗﻤﻪ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﺤﻠﯽ ﮐﻪ ﭘﻴﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﯽ‪،‬‬
‫هﻤﺎن ﺣﻮاﻟﯽ ﻣﺤﻠﻪ ﺗﺎن ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻮن اﻋﻼﻣﻴﻪ هﺎ در ﻣﻐﺎزﻩ ﯼ اﻟﺪوز در ﺣﻮاﻟﯽ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٧٢‬‬
‫ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻧﺒﺮد اﺳﺖ و ﻧﻘﻞ و اﻧﺘﻘﺎﻟﺶ راﺣﺖ ﺗﺮ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬و اﻳﻦ هﻤﻪ ﯼ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫"م‪ -‬گ" از ﻣﻮﺿﻮع اﻋﻼﻣﻴﻪ هﺎ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل "م‪ -‬گ" ﮐﻤﮑﯽ در اﻧﺘﻘﺎل دادن اﻋﻼﻣﻴﻪ هﺎ ﻧﮑﺮد و ﭼﻨﺪﯼ ﺑﻌﺪ ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪم ﺁن هﺎ‬
‫را ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﻣﻬﺪﯼ ﺑﺎ ﻳﮏ واﻧﺖ ﺑﺎر ﺑﻪ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻓﺮوﺷﯽ ﻋﻤﻮﻳﻢ ﺑﺮدﻩ و ﺑﺮاﯼ ﻣﺪﺗﯽ در ﻣﻴﺎن‬
‫ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ ﭘﻨﻬﺎﻧﺸﺎن ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬هﻨﮕﺎم اﻧﺘﻘﺎل اﻋﻼﻣﻴﻪ هﺎ از ﻣﻴﺪان ﻧﺒﺮد ﺑﻪ ﻣﻴﺪان ﺛﺮﻳﺎ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺴﺎﻓﺖ زﻳﺎدﯼ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪﻳﻢ ﭼﻨﺪ اﻳﺴﺖ ﺑﺎزرﺳﯽ ﮐﻤﻴﺘﻪ را رد ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺧﻴﺮ ﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻬﺪﯼ‪ ،‬ﺁﺑﺎن ﻣﺎﻩ ‪ ۶٠‬دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و ﺑﺎزﺟﻮهﺎ ﺑﻪ ارﺗﺒﺎط ﺗﺸﮑﻴﻼﺗﯽ ﻣﻦ و او ﭘﯽ ﻧﺒﺮدﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ از ﻧﻈﺮ ﺁن هﺎ‪ ،‬هﻢ ﭘﺮوﻧﺪﻩ اﯼ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻧﻤﯽ ﺁﻣﺪﻳﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻢ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﭘﺮوﻧﺪﻩ اش ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ؟ ﻣﻬﺮداد اﺷﺘﺮﯼ هﻢ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد وﻟﯽ‬
‫ارﺗﺒﺎط ﺗﺸﮑﻴﻼﺗﯽ او ﺑﺎ ﻣﻦ و ﻣﻬﺪﯼ ﻧﻴﺰ ﺑﺮاﯼ ﺑﺎزﺟﻮهﺎ ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﻣﻦ‬
‫ﺣﻠﻘﻪ اﯼ ﺑﻮدم ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ اﻳﻦ ارﺗﺒﺎط هﺎ را ﺁﺷﮑﺎر ﮐﻨﻢ‪ .‬در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ذﮐﺮ اﻳﻦ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ﺑﺴﻨﺪﻩ ﮐﺮدم ﮐﻪ ﻳﮑﯽ دو ﺑﺎر از ﻣﻐﺎزﻩ ﯼ اﻟﺪوز‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺟﻌﺒﻪ ﯼ ﭘﻴﺮاهﻦ‪ ،‬ﻣﻘﺪار‬
‫ﮐﻤﯽ اﻋﻼﻣﻴﻪ ﺧﺎرج ﮐﺮدﻩ ام‪ .‬ﻣﻬﺪﯼ و ﻣﻬﺮداد ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﻣﻦ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩ ام ﺗﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻌﺪهﺎ ﻣﺮا دﻳﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎزﺟﻮهﺎ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ارﺗﺒﺎط ﺗﺸﮑﻴﻼﺗﯽ ﻣﺎ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﭘﯽ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻬﺪﯼ و‬
‫ﻣﻬﺮداد‪ ،‬هﺮ دو در ﻗﺘﻞ ﻋﺎم ﺳﺎل ‪ ۶٧‬ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت رﺳﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٧‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﮐﻪ "م‪ -‬گ" ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻐﺎزﻩ ﯼ اﻟﺪوز و اﻋﻼﻣﻴﻪ هﺎ را ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﮐﺸﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎزﺟﻮﯼ ﻣﺎ‬
‫ﻣﺤﻤﺪﯼ ﮐﻪ در ﺁن ﺟﺎ ﺣﻀﻮر داﺷﺖ‪ ،‬دﺧﺎﻟﺖ ﮐﺮدﻩ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﮐﺪام اﻋﻼﻣﻴﻪ هﺎ؟ و ﺳﭙﺲ از ﻣﻦ‬
‫ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﭼﺮا ﺻﺤﺒﺘﯽ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﻮدﯼ؟ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬واﻻ ﻣﻮﺿﻮع ﺁن از ﺑﺲ ﮐﻪ ﺳﺎدﻩ و‬
‫ﭘﻴﺶ ﭘﺎ اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﻮد ﺑﻪ ﮐﻠﯽ ﺁن را از ﻳﺎد ﺑﺮدﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﻣﻦ ﻓﻘﻂ ﻳﮑﯽ‪-‬دو ﺑﺎر ﺑﻪ ﺁن ﻣﻐﺎزﻩ‬
‫رﻓﺘﻪ ام و ﺁدرﺳﺶ را هﻢ ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮدﻩ ام‪" .‬م‪ -‬گ" ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺁدرﺳﺶ ﺳﺮ راﺳﺖ اﺳﺖ و‬
‫ﺑﯽ درﻧﮓ ﺁدرس را روﯼ ﮐﺎﻏﺬﯼ ﻧﻮﺷﺖ‪ .‬او ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻐﺎزﻩ را ﻧﻤﯽ ﺷﻨﺎﺧﺖ و هﻴﭻ‬
‫ﺑﺮﺧﻮردﯼ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ وﯼ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬او ﺁدرس ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﺤﻞ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻨﺰل ﻓﺮدﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻋﺴﮕﺮﯼ‬
‫را ﮐﻪ در هﻤﺎن ﺣﻮاﻟﯽ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻧﺒﺮد ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻴﺰ دادﻩ و ﺗﺄﮐﻴﺪ ﮐﺮد ﮐﻪ اﮔﺮ ﺧﻮدش ﻧﺒﻮد‪،‬‬
‫ﺧﻮاهﺮش را دﺳﺘﮕﻴﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪" .‬م‪ -‬گ" ﺁدرس ﻣﺤﻞ هﺎﻳﯽ را ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮد ﺣﺠﺖ و ﻣﻨﺼﻮر‬
‫ﺑﻪ ﺁن ﺟﺎ رﻓﺖ و ﺁﻣﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺤﻤﺪﯼ داد‪ .‬از ﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﭘﺪر زن ﺣﺠﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ‬
‫ﻣﺮﮐﺰ داﻣﭙﺰﺷﮑﯽ ﺗﻬﺮان و‪ ...‬هﺮ ﺟﺎ ﮐﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﺮد ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ "م‪ -‬ح" رﻓﺖ و ﺁﻣﺪ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺎ ﺁن ﻣﻮﻗﻊ ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻢ "م‪-‬ح" دﮐﺘﺮ داﻣﭙﺰﺷﮏ اﺳﺖ‪ .‬او از ذﮐﺮ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﻳﻦ ﻣﻮارد ﻧﻴﺰ‬
‫ﺧﻮددارﯼ ﻧﻤﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﭘﺎﺳﺪاران ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ اﯼ ﮐﻪ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﻣﻦ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁوردﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ذهﻨﻴﺖ ﺷﺎن اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ هﺮ رد و ﺳﺮﻧﺨﯽ‪ ،‬ﺣﺘﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺰﺋﯽ و ﮐﻮﭼﮏ ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﺑﻪ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﻳﮏ ﻓﺮد ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد‪ .‬از ﻃﺮﻓﯽ ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺑﻮدم ﮐﻪ ﺑﺎ اوﻟﻴﻦ ﺗﻼش "م‪ -‬گ"‪،‬‬
‫‪٧٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻣﺮا دﺳﺘﮕﻴﺮ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ وﮔﺮﻧﻪ ﺑﺎ ﺁدرﺳﯽ ﮐﻪ "م‪ -‬گ" از ﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﻳﮑﯽ از ﺁﺷﻨﺎﻳﺎﻧﻢ داﺷﺖ‪،‬‬
‫ﺣﺘﻤﺎً ﻣﻮﺟﺐ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ او ﻧﻴﺰ ﻓﺮاهﻢ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺤﻤﺪﯼ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺻﺎﺣﺐ‬
‫ﺁژاﻧﺲ و راﺑﻄﻪ ام ﺑﺎ او ﺳﺆال ﮐﺮد‪ .‬در ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﭼﻴﺰ ﺧﺎﺻﯽ ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎﺗﻮﻗﻢ ﺑﻮدﻩ‪،‬‬
‫هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻴﮑﺎر ﺑﻮدم ﺑﻪ ﺁن هﺎ ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬ﺗﻼش ﮐﺮدم ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ روﯼ ﺁن هﺎ را از‬
‫ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮم‪ .‬هﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻢ ﺁن هﺎ در ﺣﻘﻢ ﮐﻢ ﻟﻄﻔﯽ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ وﻟﯽ اﻳﻦ ﻣﻮﺟﺐ ﻧﻤﯽ ﺷﺪ در‬
‫اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ ﺳﺴﺘﯽ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﺁن هﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ ﻳﮏ ﺗﻠﻔﻦ‪ ،‬ﻣﺮا از ﺁﻣﺪن ﭘﺎﺳﺪاران ﻣﻄﻠﻊ ﮐﻨﻨﺪ و ﻳﺎ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺁدرس ﻣﻨﺰل ﻣﺎن را در اﺧﺘﻴﺎرﺷﺎن ﻗﺮار دهﻨﺪ و ﻣﺴﺌﻠﻪ را از ﺳﺮ ﺧﻮد ﺑﺎز ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ‬
‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ از اﻧﺠﺎم ﺁن ﺧﻮددارﯼ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﭘﺎﺳﺪاران را ﻳﮏ راﺳﺖ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ‬
‫ﺷﺮﮐﺖ و ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﯽ ﺧﺒﺮ از هﻤﻪ ﺟﺎ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻣﻨﺼﻮر و ﺁوردن ﭘﻤﭗ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﯼ‬
‫ﻓﺎﺿﻼب ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدم‪.‬‬
‫هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻳﮏ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻧﮕﺮان و ﭼﺸﻢ ﺑﻪ راﻩ اﻳﻦ اﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻮرد ﺗﻔﺘﻴﺶ و‬
‫ﺑﺎزرﺳﯽ و ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﻣﺄﻣﻮران و ﻣﻔﺘﺸﺎن دﺳﺘﮕﺎﻩ اﻣﻨﻴﺘﯽ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ هﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎ‬
‫ﻓﮑﺮ دﺳﺘﮕﻴﺮﺷﺪن و ﻣﻮرد ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺁزار و اذﻳﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ درﮔﻴﺮﻧﺪ و هﻴﭻ اﻣﻨﻴﺘﯽ را‬
‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺟﺎن و ﻣﺎل ﺧﻮد و ﺑﺴﺘﮕﺎﻧﺸﺎن اﺣﺴﺎس ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﯽ دارﻧﺪ‬
‫ﺧﺒﺮﭼﻴﻨﺎن و ارﮔﺎن هﺎﯼ ﺟﺎﺳﻮﺳﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ و ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﯼ رژﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ هﺮﮔﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﯽ دارﻧﺪ‬
‫و هﺮ ﺳﺨﻨﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ زﺑﺎن ﻣﯽ راﻧﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺸﻢ دوﺧﺘﻪ و ﮔﻮش ﺳﭙﺮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ اﺣﺴﺎس‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﻳﻦ ﻏﻔﻠﺖ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻳﮏ ﻋﻤﺮ ﭘﺸﻴﻤﺎﻧﯽ ﺑﺪل ﺷﻮد و ﻳﺎ ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﯽ ﺷﻮم را‬
‫ﺑﺮاﻳﺸﺎن رﻗﻢ زﻧﺪ‪ ،‬ﺁرام‪ -‬ﺁرام اﻋﺼﺎب هﺎ ﻓﺮﺳﻮدﻩ ﮔﺸﺘﻪ و ﺗﺎب و ﺗﻮان هﺎ رو ﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ‬
‫ﻣﯽ رود‪ .‬و در ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ وﺣﺸﺖ و هﺮاس هﻤﻪ ﮔﻴﺮ و هﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ ﺷﺪﻩ و ﺑﺮ‬
‫ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﺎﻳﻪ ﻣﯽ اﻓﮑﻨﺪ و ﺑﺮ هﻤﻪ ﯼ اﻓﺮاد‪ ،‬از ﻣﺮدم ﻋﺎدﯼ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﻓﺮهﻴﺨﺘﮕﺎن و‬
‫ﻧﺨﺒﻪ ﮔﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺣﮑﻢ ﻣﯽ راﻧﺪ و اﺧﻼﻗﯽ دﻳﮕﺮ ﻣﯽ زاﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ و ﺟﻮ ﺧﻔﻘﺎﻧﯽ‬
‫از اﻳﻦ دﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺁن هﺎ را ﮐﻪ اﺷﺨﺎص ﻋﺎدﯼ و ﻏﻴﺮﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬از ﺑﺎﺑﺖ اﻳﻦ‬
‫ﮐﻪ ﭼﺮا ﺧﺒﺮم ﻧﮑﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺤﮑﻮم ﮐﻨﻢ‪ .‬ﮐﺎرﺷﺎن ﺑﺮاﻳﻢ ﻗﺎﺑﻞ درﮎ ﺑﻮد‪ ،‬هﺮﭼﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﯼ‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ام ﺗﻤﺎم ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪٨‬‬
‫ﻗﺮار ﺷﺪ "م‪ -‬گ" هﻤﺮاﻩ ﮔﺮوﻩ ﺿﺮﺑﺖ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺷﮑﺎر ﺁﻧﺎن ﺑﺮود‪ .‬وﺳﺎﻳﻞ اوﻟﻴﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﻮﻟﻪ‬
‫و ﻣﺴﻮاﮎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﺧﻮد از ﺑﻨﺪ ﺁوردﻩ ﺑﻮد! ﻇﺎهﺮاً در اﻳﻦ راﻩ ﮐﺎرﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬هﺮ‬
‫ﺑﺎر او را از ﺑﻨﺪ ﺻﺪا ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﺑﺮﺧﻼف ﻣﻌﻤﻮل‪ ،‬وﺳﺎﻳﻞ ﺿﺮورﯼ اش را ﻧﻴﺰ هﻤﺮاﻩ ﺧﻮد‬
‫ﻣﯽ ﺁورد‪ .‬ﺧﻮد ﺑﻬﺘﺮ واﻗﻒ ﺑﻮد ﮐﻪ هﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﺄﻣﻮرﻳﺘﯽ ﺑﺮاﯼ ﺷﮑﺎر ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ از ﻣﺪﺗﯽ ﻣﺤﻤﺪﯼ ﺗﺼﻤﻴﻢ اش ﻋﻮض ﺷﺪ و ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫هﻤﺮاﻩ ﺁن هﺎ ﺑﺮوﯼ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﮔﺮوﻩ ﺿﺮﺑﺖ ﺁﻣﺎدﻩ ﺣﺮﮐﺖ ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺷﺎن ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﻋﻮض‬
‫ﺷﺪ‪ .‬از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻣﺘﻬﻢ دﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺰ ﻗﺮار ﺷﺪ ﺑﺎ ﻣﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻗﺮﻋﻪ ﯼ ﻓﺎل ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﻦ اﻓﺘﺎد و‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٧٤‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪﯼ دﺳﺘﻮر داد ﻣﻦ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﯽ هﻤﺮاﻩ ﺁﻧﺎن ﺑﺮوم‪ .‬زﻧﺪاﻧﯽ دﻳﮕﺮﯼ ﮐﻪ ﻣﻦ را هﻤﺮاهﯽ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﻣﺤﺮم ﻏﻔﺎرﯼ ﻧﺎم داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬هﻤﺎن ﻟﺤﻈﻪ هﺎﯼ اول‬
‫ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﺑﺎزﺟﻮﻳﺶ ﮐﻴﻨﻪ ﯼ زﻳﺎدﯼ از وﯼ ﺑﻪ دل دارد‪ .‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﻬﺮ او ﺑﻪ دﻟﻢ اﻓﺘﺎد و‬
‫ﺑﻌﺪهﺎ ﻳﮑﯽ از دوﺳﺘﺎن ﺧﻮﺑﻢ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺤﺮم ﺑﻌﺪ از ﺁزادﯼ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﭘﻴﻮﺳﺖ و در‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺁﻓﺘﺎب در ﺳﺎل ‪ ۶٧‬ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت رﺳﻴﺪ‪ .‬ﮔﺮوﻩ ﺿﺮﺑﺖ اوﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﮐﺒﺮ ﺧﻮش ﮐﻮش و ﺗﻴﻢ هﻤﺮاهﺶ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﮐﺎر ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‬
‫ﺻﻼح دﻳﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﺨﺴﺖ ﺑﻪ ﮐﺎرهﺎﯼ دﻳﮕﺮﺷﺎن از ﺟﻤﻠﻪ ﭘﻴﺪا ﮐﺮدن ﻳﮏ ﭼﺎﭘﺨﺎﻧﻪ ﻣﺨﻔﯽ‬
‫ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ در ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻓﺪاﺋﻴﺎن اﺳﻼم ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ ﻧﺎﺻﺮﯼ‪ ،‬ﺳﺮﺑﺎزﺟﻮﯼ ﺷﻌﺒﻪ ‪ ٣‬ﺑﻪ‬
‫ﺁن هﺎ ﺗﺄﮐﻴﺪ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ﻋﺠﻠﻪ اﯼ در ﮐﺎر ﻧﻴﺴﺖ و ﻣﺪت هﺎﺳﺖ ﮐﻪ از ﭼﺎپ ﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﻣﺰﺑﻮر‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﭘﻴﺪا ﮐﺮدن ﺁن را در اﻟﻮﻳﺖ ﻗﺮار دادﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﯼ ﻧﺎﺻﺮﯼ ﻳﮑﯽ از‬
‫اﻋﻀﺎﯼ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁن اﻋﺘﺮاف ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬اﮐﺒﺮ ﺧﻮش ﮐﻮش ﻇﺎهﺮاً دﺳﺖ ﻳﺎﺑﯽ ﺑﻪ‬
‫ﭼﺎپ ﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﻣﺰﺑﻮر را هﻴﺠﺎن اﻧﮕﻴﺰﺗﺮ از دﻳﮕﺮ ﻣﻮارد ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﺐ هﻨﮕﺎم ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻣﻮرد‬
‫ﻧﻈﺮ رﺳﻴﺪﻳﻢ‪ .‬ﻣﻐﺎزﻩ اﯼ ﺑﻮد ﺧﺎﻟﯽ ﮐﻪ در ﺁن ﻣﻘﺪار زﻳﺎدﯼ ﮐﺎﻏﺬ دﻳﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ داﺧﻞ‬
‫ﻣﻐﺎزﻩ رﻓﺘﻨﺪ و ﭘﺲ از ﻣﺪﺗﯽ ﻣﻦ و ﻣﺤﺮم را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ رﻋﺎﻳﺖ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ اﻣﻨﻴﺘﯽ و‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ از اﻣﮑﺎن ﻓﺮار‪ ،‬ﺑﻪ داﺧﻞ ﻣﻐﺎزﻩ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬از ﻗﺒﻞ ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻨﺪ در زﻳﺮ ﺁن ﺟﺎ ﻳﮏ‬
‫ﭼﺎپ ﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﻣﺨﻔﯽ اﺳﺖ وﻟﯽ ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻨﺪ دﻗﻴﻘﺎً ﮐﺠﺎ ﻗﺮار دارد‪ .‬اﮐﺒﺮ ﺧﻮش ﮐﻮش ﺗﻼش‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮد ﺑﺎ زدن ﻧﻮﮎ ﮐﻠﻨﮓ ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﻮد ﺁﻳﺎ زﻳﺮ ﺁن ﺟﺎ ﺧﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﻳﺎ ﻧﻪ؟ ﻣﻐﺎزﻩ از‬
‫داﺧﻞ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﮏ ﺧﺎﻧﻪ اﯼ ﮐﻪ درب ﺁن در ﮐﻮﭼﻪ ﯼ ﻣﺠﺎور ﺑﺎز ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬راﻩ داﺷﺖ‪ .‬در ﺧﻼل‬
‫ﺻﺤﺒﺖ هﺎ ﻳﺸﺎن ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﺁن ﺧﺎﻧﻪ ﻧﻴﺰ زﻣﺎﻧﯽ ﻳﮏ ﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﺗﻴﻤﯽ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻓﺮاد ﺁن‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺁﻳﻔﻮن ﺑﺎ ﻣﻐﺎزﻩ ارﺗﺒﺎط داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬دو ﺑﺎر ﻣﻦ و ﻣﺤﺮم را ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺷﺪت ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮر ﮐﺮدﻧﺪ ﻣﻘﺪار ﻣﺘﻨﺎﺑﻬﯽ ﮐﺎﻏﺬ را ﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﺟﺎﺑﻪ ﺟﺎ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﭼﻴﺰﯼ دﺳﺘﮕﻴﺮﺷﺎن ﻧﺸﺪ‪ .‬ﭘﺎﺳﺪاران ﮐﻨﺎرﯼ اﻳﺴﺘﺎدﻩ و ﻧﻈﺎرﻩ ﮔﺮ ﺟﺎن ﮐﻨﺪن ﻣﻦ‬
‫و ﻣﺤﺮم ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻳﮑﺒﺎرﻩ دو ﺷﺌﯽ زرد رﻧﮓ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﮔﻮﺷﯽ ﺗﻠﻔﻦ ﮐﻪ در ﮔﻮﺷﻪ اﯼ اﻓﺘﺎدﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻈﺮم را ﺟﻠﺐ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﮐﺒﺮ ﺧﻮش ﮐﻮش ﻧﻴﺰ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺁن هﺎ ﺷﺪ وﻟﯽ ﺑﺎ ﻟﻮدﮔﯽ ﺗﻤﺎم‪،‬‬
‫ﺁن هﺎ را ﺑﺮداﺷﺘﻪ و ﺑﺎ ﭘﺎﺳﺪاران دﻳﮕﺮ اﻟﻮ‪ -‬اﻟﻮ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﺑﻪ ﭼﻪ‬
‫ﮐﺎرﯼ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺁن هﺎ را روﯼ زﻣﻴﻦ ﻗﺮار ﻣﯽ دادﻧﺪ و اهﺮم هﺎﯼ ﮐﻮﭼﮏ ﺁن را‬
‫ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬روﯼ زﻣﻴﻦ ﻣﺤﮑﻢ ﺷﺪﻩ و ﺣﮑﻢ دو دﺳﺘﮕﻴﺮﻩ را ﭘﻴﺪا ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ﺁن هﺎ‬
‫را ﺑﺮاﯼ ﺑﻠﻨﺪ ﮐﺮدن درِ ﻣﺨﻔﯽِ ﭼﺎپ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ دﻳﺪن ﺁن هﺎ ﻣﻦ هﻢ‬
‫ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدم ﭼﺎپ ﺧﺎﻧﻪ در هﻤﻴﻦ ﻣﻐﺎزﻩ و در زﻳﺮ زﻣﻴﻦ ﻗﺮار دارد‪ .‬اﮐﺒﺮ ﺧﻮش ﮐﻮش‬
‫ﺑﺎ ﻧﺎاﻣﻴﺪﯼ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻘﻴﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬دﻳﺮوﻗﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮوﻳﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﻓﺮدا ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﺮدﻳﻢ و ﮐﻒ ﻣﻐﺎزﻩ‬
‫را ﻣﯽ دهﻴﻢ ﻳﮑﺴﺮﻩ ﺑﮑﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﻠﻨﮓ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺿﺮﺑﻪ هﺎ را ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﻣﯽ زد‪،‬‬
‫ﻳﮏ دﻓﻌﻪ‪ ،‬ﺳﺮ ﮐﻠﻨﮓ ﺑﻪ درز ﺑﻴﻦ ﻣﻮزاﻳﻴﮏ هﺎ ﺧﻮرد و ﭼﻴﺰﯼ ﺧﻤﻴﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮ ﮐﻠﻨﮓ‬
‫ﮔﻴﺮ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﺎن ﺑﻪ ﺁن ﺟﺎ ﺟﻠﺐ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﺎزﻩ ﺑﻪ ﻳﺎد دﺳﺘﮕﻴﺮﻩ هﺎ و ﮐﺎرﺑﺮد ﺁن‬
‫‪٧٥‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫اﻓﺘﺎدﻧﺪ‪ .‬دﺳﺘﮕﻴﺮﻩ هﺎ را روﯼ ﻣﺤﻞ ﺳﻔﺖ ﮐﺮدﻩ و ﺑﻪ ﻣﺪد ﺁن ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﮐﻒ زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻪ اﺑﻌﺎد‬
‫‪ ۴‬ﻣﻮزاﻳﻴﮏ در ‪ ۴‬ﻣﻮزاﻳﻴﮏ ﮐﻪ ﺣﮑﻢ در ﭼﺎپ ﺧﺎﻧﻪ را داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻨﺪ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﺎپ ﺧﺎﻧﻪ در‬
‫زﻳﺮ هﻤﺎن ﺟﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﮐﻠﻴﺪ ﺑﺮق را زدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﻻﻣﭗ ﻣﻬﺘﺎﺑﯽ ﺁن ﺟﺎ را روﺷﻦ ﮐﺮد‬
‫و داﺧﻞ ﺁن ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻧﻤﺎﻳﺎن ﺷﺪ‪ .‬ﻳﮏ دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺑﺰرگ ﭼﺎپ در ﺁن ﺟﺎ ﻗﺮار داﺷﺖ ﮐﻪ ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً‬
‫در ﻗﻄﻌﻪ هﺎﯼ ﮐﻮﭼﮏ‪ ،‬ﺑﻪ ﺁن ﺟﺎ ﺣﻤﻞ و ﻣﻮﻧﺘﺎژ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺁﺧﺮﻳﻦ اﻃﻼﻋﻴﻪ اﯼ ﮐﻪ در ﺁن ﺟﺎ‬
‫ﭼﺎپ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬اﻃﻼﻋﻴﻪ ﯼ ﻣﻴﺜﺎق ﻣﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ و ﺑﻨﯽ ﺻﺪر‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻴﺮﻣﺎﻩ ‪ ۶٠‬ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻇﺎهﺮاً از ﺁن ﺗﺎرﻳﺦ ﺁن ﺟﺎ دﻳﮕﺮ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ و ﻣﺤﺮم را از ﻧﺮدﺑﺎن‬
‫ﻓﻠﺰﯼ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ ﺗﺎ از ﻧﺰدﻳﮏ ﺷﺎهﺪ ﭘﻴﺮوزﯼ ﺷﺎن ﺑﺎﺷﻴﻢ! ﻳﮏ دﺳﺘﮕﺎﻩ ﻓﺘﻮ اﺳﺘﻨﺴﻴﻞ‬
‫را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻦ و ﻣﺤﺮم دادﻩ و ﻣﺠﺒﻮرﻣﺎن ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﻏﻨﺎﺋﻢ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ را ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﺑﺎﻻ‬
‫ﺣﻤﻞ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﺧﻮدﻣﺎن را ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ ﺑﮑﺸﻴﻢ‪ ،‬اﻣﺎ دﺳﺘﮕﺎﻩ هﺎﯼ ﺳﻨﮕﻴﻦ را ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﮐﻮل ﮐﺮدﻩ‬
‫و ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﻣﯽ ﺑﺮدﻳﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪهﺎ ﻣﺤﺮم ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﺧﻮاﺳﺘﻢ دﺳﺘﮕﺎﻩ ﻓﺘﻮاﺳﺘﻨﺴﻴﻠﯽ را ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻦ و ﺗﻮ دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬وﺳﻂ راﻩ ول ﮐﻨﻢ‪ ،‬وﻟﯽ ﻓﮑﺮ ﮐﺮدم ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﻮ ﺁﺳﻴﺒﯽ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و از‬
‫اﻧﺠﺎم ﺁن ﺳﺮ ﺑﺎز زدم‪ .‬در ﺑﺎزﮔﺸﺖ از ﭼﺎپ ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺁدرس ﻣﻮرد ﻧﻈﺮﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮش‬
‫ﻣﺤﺮم را ﺁوردﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻴﺰﯼ دﺳﺘﮕﻴﺮﺷﺎن ﻧﺸﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻣﺤﺮم ﭼﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﺸ ﺖ‬
‫و ﻟﮕﺪ ﺗﻮﯼ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺧﻮرد و ﺑﻪ راهﺸﺎن ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﮐﻤﻴﺘﻪ ﯼ ﻣﻨﻄﻘﻪ ‪ ١٢‬اداﻣﻪ دادﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٩‬‬
‫ﺣﺎﻟﻢ ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﻨﻘﻠﺐ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬دل ﺗﻮﯼ دﻟﻢ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻢ ﭼﻪ ﭘﻴﺶ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﺧﺪا‪ -‬ﺧﺪا‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدم ﮐﺴﯽ در ﺁدرس هﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮر ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﮐﻤﮑﯽ از دﺳﺘﻢ ﺑﺮ ﻧﻤﯽ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﺧﺮد و درﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﺮ‬
‫ﺟﺎﯼ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﺗﺎ ﺻﺒﺢ ﺣﺘﺎ دﻗﻴﻘﻪ اﯼ ﭼﺸﻤﻢ ﺑﻪ هﻢ ﻧﺮﺳﻴﺪ‪ .‬ﺁن ﺷﺐ از هﺰار ﺷﺐ ﺑﺪﺗﺮ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻤﺎم ﺷﺐ ﺑﻪ ﻓﮑﺮ ﺧﻮدﮐﺸﯽ ﺑﻮدم وﻟﯽ راهﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮم ﻧﻤﯽ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﻓﮑﺮ ﮐﺮدم ﺧﻮدم را‬
‫از ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﻴﺎﻧﺪازم ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻢ هﺮ ﺑﺎر ﮐﻪ ﺑﻴﺮون ﻣﯽ روﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺮا وﺳﻂ ﻣﯽ ﻧﺸﺎﻧﻨﺪ و‬
‫در دو ﻃﺮﻓﻢ ﭘﺎﺳﺪارﯼ ﻣﯽ ﻧﺸﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺁرزو ﻣﯽ ﮐﺮدم اﯼ ﮐﺎش هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ در دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ ﺳﺎل ‪ ۶٠‬ﺑﻪ زﻧﺪان ﭘﻞ روﻣﯽ‬
‫ﺑﺮدﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدم‪ ٤٦‬و ﺑﺮاﯼ ﺗﺮﺳﺎﻧﺪم ﻣﺮا اﻋﺪام ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﮐﺸﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪم! ﺁن‬
‫روز ﺧﻄﺮ از ﺑﻴﺦ ﮔﻮﺷﻢ ﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﻣﺮا ﮐﻨﺎر دﻳﻮارﯼ ﻗﺮار دادﻩ و ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﮔﻴﻼﻧﯽ‬
‫و ﻣﻮﺳﻮﯼ ﺗﺒﺮﻳﺰﯼ ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ و ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ام ﻧﻴﺴﺖ و ﻗﺼﺪ دارﻧﺪ اﻋﺪاﻣﻢ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ‬
‫ﻳﮑﯽ از ﭘﺎﺳﺪاران دﺳﺘﻮر ﺷﻠﻴﮏ داد‪ ،‬ﻣﻦ ﮐﻨﺎر دﻳﻮار ﺣﻴﺎط ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ اﻳﺴﺘﺎدﻩ ﺑﻮدم‪.‬‬
‫ﭘﺎﺳﺪارﯼ روﯼ ﭘﺸﺖ ﺑﺎم ﺳﻠﻮل هﺎ ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﯽ ﻣﯽ داد‪ .‬وﯼ ﻧﻴﺰ ﺳﺮ اﺳﻠﺤﻪ اش را ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ‬
‫ﺳﺮ ﻣﻦ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ ﻳﮏ ﻓﺸﻨﮓ در اﺳﻠﺤﻪ ﯼ ژ‪ -‬ث اش اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﯽ‬

‫‪ 46‬از ﺁنﺝﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺣﺎج اﺣﻤﺪ ﻗﺪﻳﺮﻳﺎن ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﻣﻌﺎوﻧﺖ اﺝﺮاﻳﯽ دادﺱﺘﺎن اﻧﻘ ﻼب و دادﺱ ﺘﺎن ﻣﺮﮐ ﺰ‪ ،‬از اﺑﺘ ﺪاﯼ ﺱ ﺎل‬
‫‪ ۵٩‬هﻢزﻣﺎن رﺋﻴﺲ ﺱﺘﺎد ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر ﻣ ﺴﺘﻘﺮ در پ ﻞ روﻣ ﯽ ه ﻢ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺑﺨ ﺸﯽ از اﻳ ﻦ ﺑﺎزداﺷ ﺘﮕﺎﻩ و دادﺱ ﺮاﯼ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﺮ در پﻞ روﻣﯽ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺱﻴﺎﺱﯽ اﺥﺘﺼﺎص دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٧٦‬‬
‫ﺷﻠﻴﮏ ﮐﺮد‪ ،‬ﺳﺮﺧﯽ ﮔﻠﻮﻟﻪ را دﻳﺪم ﮐﻪ از ﺑﻐﻞ ﺻﻮرﺗﻢ رد ﺷﺪ و ﮐﻨﺎر ﭘﺎﻳﻢ ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﺧﻮرد‪.‬‬
‫روز ﻗﺒﻞ هﻨﮕﺎم ﺧﺮوج از اوﻳﻦ ﻣﺤﻤﺪﯼ ﺗﻮﺿﻴﺤﯽ راﺟﻊ ﺑﻪ ﺁدرس هﺎ و ﮐﺮوﮐﯽ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ‬
‫"م‪ -‬گ" ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮد داد و ﺁن هﺎ را ﺑﻪ دﺳﺖ اﮐﺒﺮ ﺧﻮش ﮐﻮش ﺳﭙﺮد‪.‬‬
‫ﺣﻮاﻟﯽ ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٢‬ﺑﻌﺪ ازﻇﻬﺮ ﺑﻮد ﮐﻪ اﮐﺒﺮ ﺧﻮش ﮐﻮش ﺑﻪ ﺳﺮاﻏﻢ ﺁﻣﺪﻩ و در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺗﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﺮد اﻃﻼﻋﺎت دادﻩ ﺷﺪﻩ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬واﯼ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ اﮔﺮ‬
‫ﺧﺎﻟﯽ ﺑﻨﺪﯼ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﯽ! هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ‪ ۴‬ﭘﺎﺳﺪار دﻳﮕﺮ ﻣﺮا راهﯽ ﺁدرس هﺎﯼ ﻓﻮق‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﮐﺒﺮ ﺧﻮش ﮐﻮش ﺧﻮدش ﻧﻴﺎﻣﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﺁدرس هﺎ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻳﮑﯽ از ﺁﻧﺎن داد و ﺑﺎ‬
‫اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ از ﮐﻢ و ﮐﻴﻒ ﺁن هﺎ ﺧﺒﺮ دارد‪ .‬ﻣﻦ روﺣﻢ ﻧﻴﺰ از ﺁن هﺎ ﺑﯽ ﺧﺒﺮ ﺑﻮد‬
‫وﻟﯽ ﺣﺮﻓﯽ ﻧﺰدم‪ .‬ﻓﻘﻂ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﻐﺎزﻩ ﯼ اﻟﺪوز ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ رﺑﻂ ﭘﻴﺪا ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬دل ﺗﻮﯼ‬
‫دﻟﻢ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﻳﮏ ﭘﮋوﯼ ﺳﺒﺰ رﻧﮓ اﺳﺘﻴﺸﻦ ﮐﻪ ﭼﻨﺪ ﭘﺎﺳﺪار در ﻋﻘﺐ ﺁن ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و‬
‫روز ﻗﺒﻞ اوﻳﻦ را ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺁن ﺗﺮﮎ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻳﻢ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺁدرس هﺎ رواﻧﻪ ﺷﺪﻳﻢ‪.‬‬
‫اول از هﻤﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﺪان ﻧﺒﺮد رﻓﺘﻨﺪ‪ .‬از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ "م‪ -‬گ" ﺧﻮد در ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻧﺒﺮد زﻧﺪﮔﯽ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﺁدرس هﺎﻳﯽ زﻳﺎدﯼ از ﺁن ﻣﺤﻠﻪ را دادﻩ ﺑﻮد‪ .‬اﺑﺘﺪا دﻧﺒﺎل ﻋﺴﮕﺮﯼ رﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ در‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻣﺎﻧﺪم و ﻳﮏ ﻧﻔﺮ ﻣﻮاﻇﺒﻢ ﺑﻮد‪ .‬در ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻳﮑﯽ از ﺁن هﺎ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﻮاهﺮش در ﻣﻨﺰل‬
‫اﺳﺖ او را ﺑﻴﺎورﻳﻢ؟ ﻣﻦ ﺑﯽ درﻧﮓ دﺧﺎﻟﺖ ﮐﺮدم و ﺑﺎ ﺗﺮس و ﻟﺮز ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻧﻪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻓﻘﻂ‬
‫ﺧﻮدش را ﺑﻴﺎورﻳﺪ‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ اﮐﺒﺮ ﺧﻮش ﮐﻮش هﻤﺮاهﻤﺎن ﻧﺒﻮد و ﮐﺎر ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﮐﻤﻴﺘﻪ ﭼﯽ هﺎ اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺣﺴﺎب و ﮐﺘﺎﺑﯽ در ﮐﺎرﺷﺎن ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺧﺪا‪ -‬ﺧﺪا ﻣﯽ ﮐﺮدم ﺑﺎ ﺷﻌﺒﻪ ﻳﺎ‬
‫اﮐﺒﺮ ﺧﻮش ﮐﻮش ﺗﻤﺎس ﻧﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺗﺮﻓﻨﺪم ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در راﻩ از ﭼﻨﺪ‬
‫ﻧﻔﺮ ﺁدرس ﻣﻐﺎزﻩ اﻟﺪوز را ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ و ﻣﺮدم ﻧﻴﺰ ﮐﻪ اﻃﻼﻋﯽ از ﻣﻮﺿﻮع ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫راهﻨﻤﺎﻳﯽ ﺷﺎن ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻣﺸﺖ ﺑﻪ ﭘﻬﻠﻮﯼ ﻣﻦ زدﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﺮا در ﻣﺤﻞ هﺴﺘﻴﻢ‬
‫وﻟﯽ ﺁدرس ﺟﺎﻳﯽ را ﮐﻪ رﻓﺘﻪ ام ﺑﻠﺪ ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬ﻋﺎﻗﺒﺖ ﻣﻐﺎزﻩ را ﭘﻴﺪا ﮐﺮدﻩ و ﺻﺎﺣﺐ ﺁن را‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻢ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﻪ اﻃﻼع او ﺑﺮﺳﺎﻧﻢ و ﺑﮕﻮﻳﻢ ﮐﻪ ﻣﻦ ﻧﻴﺰ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ هﺴﺘﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺶ رﻓﺘﻨﺪ و ﭘﺲ از وارﺳﯽ ﮐﺘﺎب هﺎﻳﺶ‪ ،‬ﭼﻨﺪﺗﺎﻳﯽ‬
‫از ﺁن هﺎ را‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺪرﮎ ﺟﺮم‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻮد ﺁوردﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺑﺎر از او ﺳﺆال ﮐﺮدﻧﺪ‪ :‬ﮐﺘﺎب هﺎ‬
‫ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﺖ؟ او ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺗﺮﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ و ﺧﻮاهﺮم ﺑﺎ هﻢ از ﺁن هﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ ﭘﺲ ﺧﻮاهﺮش را هﻢ هﻤﺮاﻩ ﺑﻴﺎورﻳﺪ‪ .‬دوﺑﺎرﻩ وﻗﺘﯽ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ او را ﺳﻮار‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪ ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ‪ :‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب هﺎ را ﺧﻮاهﺮت ﻧﺨﻮاﻧﺪﻩ‪ ،‬او را ﻧﻴﺎورﻳﻢ؟ ﺑﻪ ﺷﺪت‬
‫ﺗﺮﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﺮدم اﺻﻼً ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﭼﻪ ﺳﺆاﻟﯽ از او ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻧﮕﺎر ﮔﻮﺷﺶ‬
‫ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﻧﻤﯽ ﺷﻨﻴﺪ‪ .‬دوﺑﺎرﻩ ﮔﻔﺖ‪ :‬او ﻧﻴﺰ ﮐﺘﺎب هﺎ را ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻩ اﺳﺖ و ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺧﻮاهﺮش را ﻧﻴﺰ هﻤﺮاﻩ ﺁوردﻧﺪ‪ .‬هﻤﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﮐﻤﻴﺘﻪ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻏﻢ و‬
‫اﻧﺪوﻩ ﺑﺰرﮔﯽ در دﻟﻢ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬راﻩ ﮔﺮﻳﺰﯼ ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ .‬اﺷﺘﺒﺎﻩ و ﺣﻤﺎﻗﺘﻢ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد زﻳﺎدﻩ‬
‫از ﺣﺪ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﻨﻢ و ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ را ﮐﻪ ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ ﻣﻄﺮح ﮐﺮدﻧﺶ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﺎ دﻳﮕﺮﯼ در ﻣﻴﺎن‬
‫ﺑﮕﺬارم‪ .‬ﺣﺎﻻ هﻤﺎن ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ اﻳﻦ ﺑﺮادر و ﺧﻮاهﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪٧٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫‪١٠‬‬
‫ﻋﺬاب وﺟﺪان ﻟﺤﻈﻪ اﯼ رهﺎﻳﻢ ﻧﻤﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﮔﻮﻳﯽ در ﺁن ﺑﺮهﻮت دﻟﻢ هﻴﭻ اﻣﻴﺪ و ﺁرزوﻳﯽ را‬
‫ﻧﻤﯽ ﻃﻠﺒﻴﺪ و هﻴﭻ ﭼﺸﻢ اﻧﺪازﯼ ﭘﻴﺶ رو ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ .‬هﻤﻪ ﭼﻴﺰ داﺷﺖ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﭘﻴﺶ ﻣﯽ رﻓﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺁن ﺑﺪﺷﺎﻧﺴﯽ ﺑﺰرگ ﮔﺮﻳﺒﺎﻧﻢ را ﮔﺮﻓﺖ و ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﺁن هﺎ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﻮدم ﻟﻌﻦ و‬
‫ﻧﻔﺮﻳﻦ ﻣﯽ ﮐﺮدم ﭼﺮا هﻤﺮاﻩ ﺁن هﺎ رﻓﺘﻢ؟ ﺁﻳﺎ اﻣﮑﺎن ﻧﺮﻓﺘﻦ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ؟ ﺁﻳﺎ اﻣﮑﺎن ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬
‫وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ؟ ﺷﺮم از ﺗﺴﻠﻴﻢ و ﻋﺬاب وﺟﺪان ﻣﺮا ﺗﺎ ﺳﺮﺣﺪ ﺟﻨﻮن ﻣﯽ ﺑﺮد‪ .‬ﻓﺸﺎرهﺎﯼ‬
‫ﻓﻮق اﻟﻌﺎدﻩ ﯼ ﺷﮑﻨﺠﻪ و واﻗﻌﻴﺖ ﺗﺴﻠﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻄﻮر ﻓﺰاﻳﻨﺪﻩ اﯼ ﻣﺮا درهﻢ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻟﺤﻈﻪ اﯼ ﺑﻪ‬
‫ذهﻨﻢ ﻣﯽ زد اﮔﺮ ﻧﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدم‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎً ﺧﻮاهﺮ ﻋﺴﮕﺮﯼ را دﺳﺘﮕﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬وﻟﯽ اﻳﻦ‬
‫ﻣﺮهﻤﯽ ﺑﺮ زﺧﻢ هﺎﻳﻢ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﭼﻪ ﻓﺎﻳﺪﻩ! ﺣﺎﻻ دو ﻧﻔﺮ دﻳﮕﺮ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﺧﻮدم‬
‫ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﯽ ﮐﺮدم ﮐﻪ اﮔﺮ ﻣﻦ ﻧﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدم ﺑﺎز هﻢ ﺁن هﺎ را دﺳﺘﮕﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺮا ﻣﯽ ﺁزرد‪ ،‬در اﻳﻦ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺎﻩ هﺎ ﭘﻴﺶ از دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﺷﺘﺒﺎهﯽ ﮐﻪ از ﻣﻦ‬
‫ﻧﺎﺷﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪" ،‬م‪ -‬گ" در ﺟﺮﻳﺎن اﻋﻼﻣﻴﻪ هﺎ و اﺳﻢ ﻣﻐﺎزﻩ ﯼ اﻟﺪوز ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺁن ﻗﺪر ﺑﻪ هﻢ رﻳﺨﺘﻪ ﺑﻮدم ﮐﻪ وﻗﺘﯽ در اوﻳﻦ ﺑﺎزﺟﻮﻳﻢ ﻣﺤﻤﺪﯼ از ﻣﻦ در ﻣﻮرد ﺁن دو ﻧﻔﺮ‬
‫ﺳﺆال ﮐﺮد‪ ،‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﻧﻤﯽ ﺷﻨﺎﺳﻢ‪ .‬او در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻨﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ‬
‫ﭘﺮﻳﺸﺎن هﺴﺘﻢ و ﺣﺎل و روز ﺧﻮﺷﯽ ﻧﺪارم‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ هﺎ هﻤﺎن ﺧﻮاهﺮ و ﺑﺮادرﯼ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺗﻮ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ! ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺁﺷﻮب رواﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺪان دﭼﺎر ﺑﻮدم‪ ،‬ﺣﺘﺎ ﻧﺎﻣﺸﺎن‬
‫ﺑﻪ ﻳﺎدم ﻧﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻏﺮﻳﻘﯽ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﺮاﻧﮕﺸﺘﺎﻧﺶ از ﺁب ﺑﻴﺮون ﻣﺎﻧﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻮدم‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺁن‬
‫ﺷﺐ هﺮﭼﻪ ﻓﮑﺮ ﮐﺮدم ﻧﺎﻣﺸﺎن ﭼﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﻴﺎوردم‪ .‬اﻣﺎ اﺣﺴﺎس ﮔﻨﮕﯽ دارم ﮐﻪ ﻧﺎم‬
‫ﺧﻮاهﺮش ﻣﻨﻴﺮ ﺑﻮد‪ .‬وﻟﯽ در ﻃﻮل زﻧﺪان هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﺳﺨﻨﯽ در ﻣﻮرد ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﺁن ﻣﺸﺨﺼﺎت‬
‫ﻧﺸﻨﻴﺪم‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ هﻤﺎن ﻣﻮﻗﻊ و ﻳﺎ ﺑﻌﺪاً ﺁزاد ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﻣﺮا ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ‪ ،‬اﺣﺴﺎس‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدم ﺟﻨﺎزﻩ ام ﺑﻪ ﺑﻨﺪ رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬زﺧﻢ ﭘﺮ دردﯼ را ﺑﺮ ﺟﺎﻧﻢ ﺣﺲ ﻣﯽ ﮐﺮدم ﮐﻪ ﺳﺨﺖ‬
‫ﮔﺪازان ﺑﻮد‪ .‬ﺣﺎل ﻧﺪاﺷﺘﻢ روﯼ ﭘﺎهﺎﻳﻢ ﺑﺎﻳﺴﺘﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﺷﺪت در ﺧﻮد ﻓﺮو رﻓﺘﻪ ﺑﻮدم‪ .‬ذهﻨﻢ داﺷﺖ‬
‫ﻣﺘﻼﺷﯽ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬راﻩ ﭼﺎرﻩ اﯼ ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ .‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺗﮑﻪ هﺎﯼ از هﻢ ﮔﺴﻴﺨﺘﻪ و درهﻢ رﻳﺨﺘﻪ ﯼ‬
‫وﺟﻮدم را ﮔﺮد هﻢ ﺁورم‪ .‬ﭼﻨﺪ روزﯼ ﻧﻪ ﺧﻮاب داﺷﺘﻢ و ﻧﻪ ﺧﻮراﮎ‪ .‬ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﻪ ﮐﻤﮏ‬
‫ﻧﻴﺎز داﺷﺘﻢ‪ .‬ﺁهﺴﺘﻪ‪ -‬ﺁهﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﻳﻮﺳﻔﯽ و اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺟﻤﺸﻴﺪﯼ ﺁرام ﮔﺮﻓﺘﻢ و‬
‫ﺗﻼش ﮐﺮدم ﺧﻮد را ﺑﺎزﻳﺎﺑﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ واﻗﻌﻪ‪ ،‬اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﮐﻪ در زﻧﺪان ﺑﻪ ﻳﻮﺷﯽ)اهﻞ‬
‫ﻳﻮش( ﻣﻌﺮوف ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﮑﺮراً از ﻣﻦ ﺧﻮاهﺶ ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ دﻋﺎ ﮐﻨﻢ هﺮ ﭼﻪ زودﺗﺮ اﻋﺪام ﺷﻮد‬
‫ﺗﺎ اﻃﻼﻋﺎﺗﺶ ﻣﺤﻔﻮظ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫‪١١‬‬
‫ﻣﻮﻗﻌﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ ﭘﺎ ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ﮔﺬاﺷﺘﻢ‪ ،‬زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺠﺎهﺪ دﻳﮕﺮ ﭼﺸﻢ اﻣﻴﺪﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﯽ‬
‫زودرس رژﻳﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﻇﺎهﺮاً واﻗﻌﻴﺖ را ﺑﺎ هﻤﻪ ﺗﻠﺨﯽ اش ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ اﺗﺎق ﻣﺎ‬
‫اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪهﺎ داﺳﺘﺎن هﺎﯼ ﮔﺎﻩ ﺧﻨﺪﻩ دارﯼ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺷﻨﻴﺪم ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﻧﻴﺰ هﻤﺮاﻩ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٧٨‬‬
‫ﺑﻮد‪ .‬از اﻳﻦ ﮐﻪ ﺗﻌﺪادﯼ از ﺑﭽﻪ هﺎ ﺑﺎ ﮐﻔﺶ و ﮐﻼﻩ ﻣﯽ ﺧﻮاﺑﻴﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺣﻤﺎم ﻧﺮﻓﺘﻦ ﭼﻨﺪ ﺗﻦ از‬
‫ﺑﭽﻪ هﺎ در ﺑﻨﺪ ‪ ٢‬اوﻳﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣﻴﺪ ﮐﻪ در ﻟﺤﻈﻪ ﯼ ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﯽ رژﻳﻢ‪ ،‬ﺁن هﺎ ﻏﺎﻓﻠﮕﻴﺮ ﻧﺸﺪﻩ و‬
‫‪٤٧‬‬
‫ﺑﻪ وﻇﺎﻳﻒ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺷﺎن ﻋﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﻧﻮع ﻧﮕﺮش و ﺑﺮداﺷﺖ در هﻤﻪ ﺟﺎﯼ دﻧﻴﺎ ﮐﻪ درﮔﻴﺮ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺮاﯼ ﺁزادﯼ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪،‬‬
‫ﮐﻢ و ﺑﻴﺶ دﻳﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ اﻳﺮان و هﻮاداران ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺁرﺗﻮر ﮐﺴﺘﻠﺮ در‬
‫رﻣﺎن "ﮔﻔﺖ وﮔﻮ ﺑﺎ ﻣﺮگ" ﮐﻪ ﺷﺮح ﺧﺎﻃﺮاﺗﺶ از ‪١٠٠‬روز ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ در اﻧﺘﻈﺎر‬
‫ﻣﺮگ‪ ،‬در ﺧﻼل ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ اﺳﺖ‪ ،‬از ارﺗﺒﺎﻃﺶ ﺑﺎ ﺳﻠﻮل هﺎﯼ دﻳﮕﺮ و ﻧﺎﻣﻪ ﻧﮕﺎرﯼ‬
‫ﻣﺨﻔﻴﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﺁن هﺎ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪ .‬در ﻳﮑﯽ از ﻧﺎﻣﻪ هﺎ "ﺳﻪ ﭼﺮﻳﮏ ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﺧﻮاﻩ "ﺧﻄﺎب ﺑﻪ او‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪:‬‬
‫ارﺗﺶ ﭘﻴﺮوزﻣﻨﺪ دوﻟﺖ ﻣﺎ "ﺗﻮﻟﻪ دو" را ﻓﺘﺢ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪" .‬اوﻳﻪ دو"‪" ،‬وﻳﺘﻮرﯼ"‬
‫و "ﺑﺎداﺧﻮز" را هﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ زودﯼ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﺎ ﻣﯽ رﺳﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﺎ را‬
‫ﭘﻴﺮوزﻣﻨﺪاﻧﻪ از ﻣﻴﺎن ﺧﻴﺎﺑﺎن هﺎ ﻋﺒﻮر ﺧﻮاهﻨﺪ داد‪ .‬ﺑﺎز هﻢ ﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮاهﻴﻢ داد‪ .‬دل‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎش‪ .‬دوﺳﺘﺖ دارﻳﻢ‪" .‬‬
‫ﺁرﺗﻮر ﮐﺴﺘﻠﺮ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪" :‬اﻣﺎ ﻧﺎﻣﻪ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﻧﺮﺳﻴﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪهﺎ ﻓﻬﻤﻴﺪم ﮐﻪ دوﺗﺎﺷﺎن هﻤﺎن ﺷﺐ‬
‫اﻋﺪام ﺷﺪﻩ اﻧﺪ و ﺳﻮﻣﯽ‪"...‬‬
‫ﺑﻌﺪ ازﻇﻬﺮهﺎ‪ ،‬وﻗﺘﯽ دﻟﻤﺎن ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺁوازﯼ ﻣﻴﻬﻤﺎن ﻣﯽ ﮐﺮد و ﭼﻪ‬
‫زﻳﺒﺎ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ هﻨﻮز ﺑﻌﺪ از ﮔﺬﺷﺖ ﺳﺎﻟﻴﺎن‪ ،‬ﮔﺮﻣﺎ و ﺻﻤﻴﻤﻴﺖ ﻧﻬﻔﺘﻪ در ﺻﺪاﻳﺶ را‬
‫اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪ .‬هﺮ وﻗﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺼﻮص وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﭼﻬﭽﻬﻪ ﻣﯽ زد‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﻳﺎد‬
‫دﺳﺖِ ﻣﻮﺟﻮد ﺣﻘﻴﺮﯼ ﻣﯽ اﻓﺘﺎدم ﮐﻪ در ﺧﻮاﺑﮕﺎﻩ ﭘﻠﯽ ﺗﮑﻨﻴﮏ در ﺳﺎل ‪ ،١٣۵٩‬ﻣﺎﺷﻪ ﯼ ﮐﻠﺖ‬
‫را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ او ﭼﮑﺎﻧﺪﻩ و ﮔﻠﻮﯼ او را ﻣﺠﺮوح ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬هﻨﻮز ﻧﻴﺰ وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﻳﺎد او ﻣﯽ اﻓﺘﻢ‬
‫ﺑﯽ اﺧﺘﻴﺎر اﻳﻦ دو ﺻﺤﻨﻪ را در ﮐﻨﺎر هﻢ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ هﻢ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺮ هﻢ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ!‬
‫ﮐﺘﺎب "ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﻪ راز" ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮﯼ را در اﺗﺎق داﺷﺘﻴﻢ ﮐﻪ ﭘﺎرﻩ اﯼ از ﻏﺰل هﺎﯼ ﺣﺎﻓﻆ‬
‫در ﺁن ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﻏﺰل هﺎﯼ ﺣﺎﻓﻆ را در دﺳﺘﮕﺎﻩ هﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮاﻧﯽ‬
‫ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﮐﻢ ﻣﯽ ﺁورد ﺑﻪ دﻳﻮان ﻧﺎﺻﺮ ﺧﺴﺮو ﮐﻪ در اﺗﺎق داﺷﺘﻴﻢ رﺟﻮع ﮐﺮدﻩ و‬
‫اﺷﻌﺎرﯼ از او را ﺑﺮاﻳﻤﺎن زﻣﺰﻣﻪ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺑﻪ دادﮔﺎﻩ رﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺣﮑﻢ ﺑﻮد‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﻋﺪﻩ اﯼ در ﺧﺮدادﻣﺎﻩ ‪ ،١٣۶١‬دوﺑﺎرﻩ ﺑﻪ زﻳﺮ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ و ﺷﮑﻨﺠﻪ رﻓﺘﻪ و‬
‫در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن هﻤﺎن ﺳﺎل ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﺷﺪ‪ .‬در دادﮔﺎﻩ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺟﺮم دروغ ﮔﻮﻳﯽ‪ ،‬از ﺣﺎﮐﻢ‬
‫ﺷﺮع ﮐﺘﮏ ﺧﻮردﻩ ﺑﻮد‪ .‬او در ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ ‪ ١٣۶١‬در اوﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ هﻤﻴﺸﻪ از ﺧﻮاﻧﺪن ﺑﺎز ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺳﺎل هﺎﯼ ‪ ۶٠‬و ‪ ۶١‬ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺗﺮ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻧﺴﺎن دل ﺑﻪ ﮐﺴﯽ ﻧﻤﯽ ﺑﺴﺖ ﭼﻮن ﺁن ﮐﺲ‬
‫ﮐﻪ در ﮐﻨﺎر ﺗﻮ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻟﺒﺨﻨﺪﯼ ﺗﻮ را ﻣﻴﻬﻤﺎن ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﻟﺤﻈﻪ اﯼ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﺮاﯼ‬
‫هﻤﻴﺸﻪ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ ش‪ .‬هﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮد ﻏﻨﭽﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻟﺒﺶ ﻣﯽ ﺷﮑﻔﺖ‪ ،‬در اﺛﺮ ﺧﺸﻢ‬

‫‪ 47‬ﻣﻦ در ﺕﻮﺝﻴﻪ ﺕﻈﺎهﺮات پﻨﺞ ﻣﻬﺮ وﻗﺘ ﯽ ﺑ ﺎ ﻳﮑ ﯽ از دوﺱ ﺘﺎن اﻗﻠﻴﺘ ﯽام ﺹ ﺤﺒﺖ ﻣ ﯽﮐ ﺮدم و او ﺕﺤﻠﻴ ﻞ ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ از‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ را ﻧﻤﯽپﺬﻳﺮﻓﺖ‪ ،‬در ذهﻨﻢ او را ﺑﻪ ﻧﺸﻨﺎﺥﺘﻦ و ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪن از ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺘﻬﻢ ﻣﯽﮐﺮدم‪.‬‬
‫‪٧٩‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻳﮏ ﺑﺎزﺟﻮ ﭘﮋﻣﺮدﻩ ﮔﺮدد و ﻳﺎ ﺑﺎ رﮔﺒﺎر ﮔﻠﻮﻟﻪ هﺎ ﭘَﺮﭘَﺮ ﺷﻮد‪ .‬ﮐﺴﯽ را از ﻓﺮداﯼ ﺧﻮد‬
‫ﺧﺒﺮﯼ ﻧﺒﻮد‪ .‬هﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺧﺒﺮ ﻧﺎﮔﻮارﯼ ﻣﯽ ﺑﻮدﯼ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎ ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﻳﻮﺳﻔﯽ‪،‬‬
‫اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺟﻤﺸﻴﺪﯼ و ﻣﻬﺸﻴﺪ رزاﻗﯽ ﺑﺎ هﻢ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻳﮏ ﺳﻔﺮﻩ در اﺗﺎق ﻣﯽ ﻧﺸﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ‬
‫و اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ در ﺗﻴﺮ و ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ ‪١٣۶١‬ﺟﺎوداﻧﻪ ﺷﺪﻧﺪ و ﻣﻬﺸﻴﺪ)ﺣﺴﻴﻦ( ﻧﻴﺰ در ﻗﺘﻞ ﻋﺎم‬
‫‪ ،١٣۶٧‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﭘﻨﺞ ﺳﺎل از ﭘﺎﻳﺎن ﻣﺤﮑﻮﻣﻴﺘﺶ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت رﺳﻴﺪ‪.‬‬

‫‪١٢‬‬
‫اﻋﺪام ﺑﯽ وﻗﻔﻪ اداﻣﻪ داﺷﺖ وﻟﯽ دﻳﮕﺮ در ﭘﺸﺖ ﺑﻨﺪ ‪ ۴‬اﻧﺠﺎم ﻧﻤﯽ ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ ﺳﺎﻟﻨﯽ ﺳﺮﺑﺴﺘﻪ‬
‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ارزﺷﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺟﺎن اﻧﺴﺎن هﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﮔﻴﻼﻧﯽ در ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪،۶٠‬‬
‫اﻋﺘﺮاف ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪" :‬ﻣﮕﺮ در ﺗﻬﺮان ﭼﻘﺪر اﻋﺪام ﺷﺪﻧﺪ از اﻳﻦ ﮔﺮوهﮏ هﺎ؟ ﻓﻘﻂ هﺰار و‬
‫اﻧﺪﯼ ‪ ٤٨ "...‬ﺳﺘﺎﻧﺪن ﺟﺎن "هﺰار و اﻧﺪﯼ" در ﻋﺮض ﮐﻤﺘﺮ از ﺳﻪ ﻣﺎﻩ‪ ،‬در ﻣﻨﻄﻖ ﮔﻴﻼﻧﯽ و‬
‫ﻳﺎراﻧﺶ ﺣﺘﺎ ﺟﺎﯼ ﭘﺮﺳﺶ ﻧﻴﺰ ﻧﺪاﺷﺖ! ﺗﺎزﻩ اﻳﻦ ﭼﻴﺰﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ او ﺑﻪ ﺁن اﻋﺘﺮاف ﻣﯽ ﮐﺮد و‬
‫ﺑﻪ ﻳﮏ ﺷﻬﺮ اﺧﺘﺼﺎص داﺷﺖ‪ .‬ﻳﮏ ﭼﻴﺰ در اوﻳﻦ ﺁن روزهﺎ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﻧﻈﻢ و ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻮد و‬
‫ﺁن هﻢ ﺟﺎن ﺳﺘﺎﻧﺪن از اﻧﺴﺎن هﺎ در روز هﺎﯼ ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ ﺑﻮد‪ .‬درﺳﺖ هﺮ ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ ﺁﺳﻤﺎن‬
‫ﮔﻠﮕﻮن ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬هﺮﭼﻨﺪ ﺑﻌﻀﯽ وﻗﺖ هﺎ دژﺧﻴﻤﺎن روزهﺎﯼ دﻳﮕﺮ هﻔﺘﻪ را ﻧﻴﺰ از دﺳﺖ‬
‫ﻧﻤﯽ دادﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ اﻋﺪام ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ هﺎ هﻤﭽﻨﺎن ﺑﺮﻗﺮار ﺑﻮد‪ .‬ﺑﭽﻪ هﺎ در ﺳﻠﻮل از ﻟﺤﻈﻪ هﺎ ﯼ‬
‫دردﻧﺎﮎ ﺷﻨﻴﺪن ﺻﺪاﯼ رﮔﺒﺎر ﻣﺴﻠﺴﻞ هﺎ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻟﯽ ﮐﺮدن ﺗﻴﺮﺁهﻦ از ﺗﺮﻳﻠﺮ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺴﺖ‪ ،‬و‬
‫ﺑﻌﺪ ﺷﻤﺮدن ﺗﻴﺮﺧﻼص ﮐﻪ در واﻗﻊ ﺷﻤﺮدن ﺗﻌﺪاد ﺳﺮوهﺎﻳﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﮎ ﻣﯽ اﻓﺘﺎدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻗﺼﻪ هﺎ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ و ﻣﻦ ﺗﻨﻬﺎ در ﺧﻴﺎل ﺧﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﺮاژدﯼ را ﮐﻪ ﺁﻧﺎن ﺑﻪ ﮐﺮات ﺑﺎ ﺁن‬
‫رو ﺑﻪ رو ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬ﺑﺎ هﻤﻪ ﻣﺮارت هﺎ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﺳﺨﺖ اﻧﺴﺎن هﺎ‬
‫ﮐﻪ هﻤﺎﻧﺎ ﺗﻼش ﺑﺮاﯼ زﻧﺪﻩ ﻣﺎﻧﺪن ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﺮدن ﻣﯽ ﮔﺬاﺷﺘﻴﻢ‬

‫‪١٣‬‬
‫در زﻧﺪان هﻴﭻ وﺳﻴﻠﻪ و اﻣﮑﺎن ﺳﺮﮔﺮﻣﯽ اﯼ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﭼﻴﺰﯼ ﻣﺸﻐﻮل‬
‫ﻣﯽ داﺷﺘﻴﻢ‪ .‬ﺳﺮﺑﻪ ﺳﺮ ﺗﺎزﻩ واردهﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻦ‪ ،‬ﻳﮑﯽ از ﺳﺮﮔﺮﻣﯽ هﺎﯼ ﻣﻌﻤﻮل اﺗﺎق ﺑﻮد ﮐﻪ ﮔﺎﻩ‬
‫هﻤﻪ ﯼ اﻓﺮاد در ﺁن ﺑﻪ ﻧﻘﺶ ﺁﻓﺮﻳﻨﯽ ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ اﮔﺮ در ﭘﻨﺞ ﺷﻨﺒﻪ ﺷﺐ‪ ،‬ﺗﺎزﻩ‬
‫واردﯼ ﺑﻪ اﺗﺎق ﻣﯽ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﻣﺪﺗﯽ ﮐﻪ از ﺣﻀﻮر ﻓﺮد ﺗﺎزﻩ وارد ﻣﯽ ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﻳﮑﯽ از‬
‫ﺑﭽﻪ هﺎ ﮐﺎﻏﺬﯼ در دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺎ ﺻﺪاﯼ ﺑﻠﻨﺪ از دﻳﮕﺮ ﺑﭽﻪ هﺎ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻗﺼﺪ‬
‫دارﻧﺪ روز ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎزﺟﻤﻌﻪ ﺑﺮوﻧﺪ‪ ،‬اﺳﺎﻣﯽ ﺷﺎن را ﺑﻪ وﯼ ﺑﺪهﻨﺪ ﺗﺎ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺣﻀﻮرﺷﺎن در‬
‫ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ را ﺑﺪهﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﻧﻔﺮ ﻧﻴﺰ اﻋﻼم ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻗﺼﺪ رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﮐﻮﻩ در ﺻﺒﺢ‬
‫ﺟﻤﻌﻪ را دارﻧﺪ ﻧﻴﺰ اﺳﺎﻣﯽ ﺷﺎن را هﺮ ﭼﻪ زودﺗﺮ در اﺧﺘﻴﺎر او ﻗﺮار دادﻩ ﺗﺎ ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻨﺪ‬
‫ﺑﺪهﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدﯼ از اﻓﺮاد ﺑﺮاﯼ اﺳﻢ ﻧﻮﻳﺴﯽ ﺑﻪ ﺁن هﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و هﺮﻳﮏ ﺧﻮد را‬

‫‪ 48‬ﮐﻴﻬﺎن‪ ٢٩ ،‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪.۶٠‬‬

 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٨٠‬‬
‫ﻣﺸﺘﺎق ﺣﻀﻮر در ﻳﮑﯽ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ داد‪ .‬ﺗﺎزﻩ وارد‪ ،‬هﻤﻪ ﯼ ﮐﺎرهﺎﯼ اﻓﺮاد را‬
‫زﻳﺮ ﻧﻈﺮ داﺷﺖ‪ ،‬ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﺮد ﺑﻪ زودﯼ ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ او ﺧﻮاهﺪ رﺳﻴﺪ و ﺑﺎﻳﺪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻳﮑﯽ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ ﻓﻮق ﻧﻈﺮ دهﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ از اﻓﺮاد ﺑﻪ ﺳﺆال و ﺟﻮاب ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻮﻻن‬
‫هﺮ ﮔﺮوﻩ ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺳﺆال هﺎﻳﺸﺎن در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﻋﺖ ﺣﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﻧﻤﺎزﺟﻤﻌﻪ‬
‫و ﻳﺎ ﮐﻮﻩ و هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ از ﺁن ﺟﺎ ﺑﻪ زﻧﺪان ﺑﻮد و اﻳﻦ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﻻزم اﺳﺖ ﻣﻮاد‬
‫ﻏﺬاﻳﯽ ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﻴﺎورﻧﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ؟! ﺑﻌﻀﯽ دﻳﮕﺮ از اﻓﺮاد ﻧﻴﺰ اﻋﻼم ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﯽ دهﻨﺪ‬
‫در ﺑﻨﺪ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ و در هﻴﭻ ﻳﮏ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﮑﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎزﻩ وارد ﮐﻪ ﺗﺎزﻩ از ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ و‬
‫ﻓﺸﺎرهﺎﯼ ﻃﺎﻗﺖ ﻓﺮﺳﺎﯼ ﺁن ﺑﺮاﯼ ﻣﺪﺗﯽ ﺧﻼص ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺗﻤﺎﻳﻞ داﺷﺖ ﺑﻪ ﮐﻮﻩ‬
‫ﺑﺮود و از ﻓﻀﺎﯼ دل اﻧﮕﻴﺰ ﺁن اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﺪ‪ .‬از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﺮد اﮔﺮ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز‬
‫ﺟﻤﻌﻪ ﺑﺮود‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﺴﻬﻴﻼﺗﯽ در ﭘﺮوﻧﺪﻩ و ﺣﮑﻤﺶ اﻳﺠﺎد ﺷﺪﻩ و از ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ هﺎﯼ‬
‫ﺑﯽ ﻣﻮرد در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ او ﮐﺎﺳﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬از ﭼﻬﺮﻩ ﯼ ﻓﺮد ﻣﯽ ﺷﺪ ﺑﻪ ﺗﻨﺎﻗﻀﺎﺗﯽ ﮐﻪ در ذهﻨﺶ ﺑﻪ‬
‫دﻧﺒﺎل ﺣﻞ ﺁن هﺎ ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﯽ ﺑﺮد‪ .‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻓﺮد ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺧﻮد را ﺟﻬﺖ ﺷﺮﮐﺖ در ﻳﮑﯽ از‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎ‪ ،‬اﻋﻼم ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻋﻤﻮﻣﯽ در ﻣﻴﺎن اﻧﻔﺠﺎر ﺧﻨﺪﻩ ﯼ ﺑﭽﻪ هﺎ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻣﯽ رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫از دﻳﮕﺮ ﺳﺮﮔﺮﻣﯽ هﺎ ‪ ،‬ﻳﮑﯽ هﻢ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﭽﻪ هﺎ هﻨﮕﺎم ﺧﻮاﺑﻴﺪن‪ ،‬از ﻓﺮد ﺗﺎزﻩ وارد‬
‫ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﭼﺮاغ ﺳﻠﻮل را ﺧﺎﻣﻮش ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎزﻩ وارد در ﻧﺰدﻳﮑﯽ در ﺑﻪ ﺟﺴﺖ و ﺟﻮﯼ‬
‫ﮐﻠﻴﺪ ﺑﺮق ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬هﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﯽ ﮔﺸﺖ‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﺣﺠﺐ و ﺣﻴﺎ‬
‫هﻢ اﺟﺎزﻩ ﻧﻤﯽ داد ﮐﻪ ﻣﺤﻞ دﻗﻴﻖ ﺁن را ﺑﭙﺮﺳﺪ‪ .‬ﺣﺪس ﻣﯽ زد ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺎﻳﯽ در ﻧﺰدﻳﮑﯽ در اﺗﺎق‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و از اﻳﻦ ﮐﻪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺁن را ﭘﻴﺪا ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻤﯽ ﺷﺮﻣﻨﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﺆال هﻢ ﻧﻤﯽ ﮐﺮد ﺗﺎ‬
‫ﻣﺒﺎدا ﺣﻤﻞ ﺑﺮ ﺑﯽ دﺳﺖ وﭘﺎ ﺑﻮدﻧﺶ ﺷﻮد ﮐﻪ از ﭘﻴﺪا ﮐﺮدن ﻳﮏ ﮐﻠﻴﺪ ﺑﺮق ﻋﺎﺟﺰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﻼﺻﻪ ﺁﺧﺮ ﺳﺮ ﺑﺎ ﺧﺠﺎﻟﺖ ﻣﺤﻞ دﻗﻴﻖ ﮐﻠﻴﺪ ﺑﺮق را ﻣﯽ ﭘﺮﺳﻴﺪ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺧﻨﺪﻩ ﯼ هﻤﻪ‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﮐﻠﻴﺪ ﺑﺮق در ﺑﻴﺮون از اﺗﺎق ﻗﺮار داﺷﺖ و ﻣﺎ اﻣﮑﺎن ﺧﺎﻣﻮش و روﺷﻦ ﮐﺮدن ﺁن‬
‫را ﻧﺪاﺷﺘﻴﻢ!‬
‫ﻳﮏ ﺑﺎر ﻧﻴﺰ ﭘﻴﺶ از رﻓﺘﻦ ﺑﻪ دﺳﺘﺸﻮﻳﯽ ﺑﺮاﯼ ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺗﺎ از ﺑﭽﻪ هﺎﯼ ﺷﺮّ اﺗﺎق ﺳﺮ‬
‫ﭼﻨﺪ ﭘﺘﻮ را ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﭘﻴﺮاهﻦ هﺎﯼ ﺗﻨﯽ ﭼﻨﺪ از ﺑﭽﻪ هﺎ دوﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺠﺮد ﺑﺎز ﺷﺪن در‬
‫اﺗﺎق‪ ،‬ﺑﻴﭽﺎرﻩ هﺎ ﮐﻪ ﻗﺼﺪ رﻓﺘﻦ ﺑﻪ دﺳﺘﺸﻮﻳﯽ را داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﮐﺮدﻧﺪ ﺑﺎ ﺳﻨﮕﻴﻨﯽ‬
‫ﻏﻴﺮﻋﺎدﯼ اﯼ ﻣﻮاﺟﻪ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬و در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﭘﺘﻮهﺎ از ﭘﺸﺖ ﺷﺎن ﺁوﻳﺰان ﺑﻮد و ﻗﺴﻤﺘﯽ از‬
‫ﺁن هﺎ روﯼ زﻣﻴﻦ ﮐﺸﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺗﻮاﻟﺖ رﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﻃﯽ ﻣﺴﺎﻓﺘﯽ ﺗﺎزﻩ ﻣﺘﻮﺟﻪ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ ﭼﻪ ﺑﺮ ﺳﺮﺷﺎن ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ و ﮐﻠﯽ وﻗﺖ ﺻﺮف ﺟﺪا ﮐﺮدن ﭘﺘﻮ هﺎ از ﺧﻮد ﮐﺮدﻧﺪ!‬

‫ﭘﺎﺳﺪاران ﺑﻪ اﻧﺪﮎ ﺑﻬﺎﻧﻪ اﯼ اﻓﺮاد اﺗﺎق را ﻣﻮرد ﺗﻨﺒﻴﻪ ﻗﺮار ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﺗﺎق‬
‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪم‪ ،‬ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن را ﺗﺎزﻩ ﺑﻪ اﺗﺎق ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ دﻻﻳﻞ ﺗﻨﺒﻴﻬﯽ‪ ،‬اﻓﺮاد اﺗﺎق را از‬
‫داﺷﺘﻦ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﻣﺤﺮوم ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬دﻟﻴﻞ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪن ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن‪ ،‬ﺻﺤﻨﻪ اﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫ﭘﺎﺳﺪاران ﺑﺎ ﺁن ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎً ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن در ﺁن ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ ﻳﮏ‬
‫‪٨١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﭼﻬﺎرﭼﻮب ﻓﻠﺰﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ دﻳﻮار ﭘﻴﭻ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻳﮑﯽ از ﺑﭽﻪ هﺎ اﻳﺴﺘﺎدﻩ و ﺳﺮش را از‬
‫ﭼﺎرﭼﻮب ﺑﻴﺮون ﺁوردﻩ ﺑﻮد‪ .‬دور ﺗﺎ دور ﭼﻬﺎرﭼﻮب را ﭘﺘﻮ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻄﻮرﯼ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﺻﻮرت وﯼ ﭘﻴﺪا ﺑﻮد و او ﺑﺎ اﺳﺘﺎدﯼِ هﺮ ﭼﻪ ﺗﻤﺎم ﺗﺮ‪ ،‬ﻳﮏ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﻓﻮﺗﺒﺎل را ﮔﺰارش‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﮔﻮش ﺗﺎ ﮔﻮش اﺗﺎق‪ ،‬هﻤﻪ ﯼ ﺑﭽﻪ هﺎ ﻣﺤﻮ ﭘﺨﺶ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﮔﺰارش ﻓﻮﺗﺒﺎل ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ!‬
‫ﭘﺎﺳﺪاران‪ ،‬درﻳﭽﻪ را ﺑﺎز ﮐﺮدﻩ و ﻣﻮﺿﻮع را دﻳﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﺮاﯼ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ از ﮐﺎرهﺎﻳﯽ از‬
‫اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻧﻤﺎﻳﺸﯽ از هﻤﺒﺴﺘﮕﯽ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﺎرﻩ را در ﺁن دﻳﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن را ﺑﻪ اﺗﺎق ﺑﺮﮔﺮداﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻗﺎﺳﻢ ﻣﺮﻩ اﺑﻴﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻳﮏ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﺎ ذوق ﻣﺠﺎهﺪ ﮐﻪ هﻢ داﻧﺸﺠﻮ ﺑﻮد و هﻢ ﮐﻤﮏ راﻧﻨﺪﻩ ﯼ‬
‫ﺗﺮﻳﻠﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﮐﻤﮏ ﭼﻨﺪ ﭼﻮب ﺟﺎرو و ﻳﮏ ﮐﺶ و ﻳﮏ ﺗﮑﻪ ﻣﻘﻮا در اﻧﺪازﻩ هﺎﯼ ‪ ۴٠‬ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ‬
‫در ‪ ۴٠‬ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ‪ ،‬ﺗﻠﻪ اﯼ ﺳﺎﺧﺖ ﺑﺮاﯼ ﺻﻴﺪ ﮐﺒﻮﺗﺮ و ﺁن را روﯼ ﮐﺎﻧﺎل ﮐﻮﻟﺮﯼ ﮐﻪ ﭘﺸﺖ‬
‫ﭘﻨﺠﺮﻩ ﯼ اﺗﺎق وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬ﻗﺮار داد‪ .‬ﭼﻴﺰﯼ ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﻳﮏ ﺑﻌﺪ ازﻇﻬﺮ هﻨﮕﺎﻣﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ دﺳﺘﺸﻮﻳﯽ رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﻳﻢ ﮐﺒﻮﺗﺮﯼ در ﺗﻠﻪ ﯼ وﯼ ﺑﻪ دام اﻓﺘﺎدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺎﺳﻢ‬
‫ﮐﺒﻮﺗﺮ را ﺑﻪ داﺧﻞ اﺗﺎق ﺁوردﻩ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﮐﻤﯽ ﻧﻮازش و ﺁرام ﮔﺮﻓﺘﻦ ﮐﺒﻮﺗﺮ‪ ،‬ﺁن را ﺁزاد ﮐﺮد‪.‬‬
‫هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﭘﺮﻧﺪﻩ را ﺁزاد ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻣﯽ ﺷﺪ ﻏﺮور هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺷﻌﻒ را در‬
‫درﺧﺸﺶ ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ دﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻞ ﺟﺪول ﻧﻴﺰ ﻳﮑﯽ از ﺳﺮﮔﺮﻣﯽ هﺎﯼ دﻳﮕﺮ اﻓﺮاد اﺗﺎق ﺑﻮد‪ .‬از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ از داﺷﺘﻦ‬
‫ﺧﻮدﮐﺎر و ﻣﺪاد ﻣﺤﺮوم ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﭘﺎﺳﺦ هﺎﯼ ﺻﺤﻴﺢ‪ ،‬از ﺳﻮزن اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ‪ .‬ﭼﻨﺎن در اﻳﻦ ﮐﺎر ﻣﻬﺎرت ﮐﺴﺐ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻳﻢ ﮐﻪ ﮔﺎهﯽ وﻗﺖ هﺎ ﻧﺒﻮد ﺧﻮدﮐﺎر را‬
‫اﺣﺴﺎس ﻧﻤﯽ ﮐﺮدﻳﻢ‪.‬‬

‫‪١۴‬‬
‫هﻴﭻ ﺿﺎﺑﻄﻪ اﯼ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ رﻓﺘﺎر ﭘﺎﺳﺪاران و ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﺎن ﺑﻨﺪهﺎ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺁن هﺎ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫زﻧﺪاﻧﺒﺎن ﺑﻠﮑﻪ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬هﺮﻳﮏ از ﺁن هﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺧﻠﻖ و ﺧﻮ و ﻣﻴﺰان‬
‫درﻧﺪﻩ ﺧﻮﻳﯽ اش‪ ،‬اﻗﺪاﻣﺎت ﺧﻮدﺳﺮاﻧﻪ اﯼ را اﻧﺠﺎم ﻣﯽ داد‪ .‬ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﺎن از دﺳﺖ ﺑﺎزﯼ ﺑﺮاﯼ‬
‫ﺁزار و اذﻳﺖ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻩ و هﻴﭻ ﻳﮏ از ﺁﻧﺎن ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺪرﻓﺘﺎرﯼ ﺑﺎ زﻧﺪاﻧﯽ‬
‫ﻣﻮرد ﭘﺮﺳﺶ ﻗﺮار ﻧﻤﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬دﺳﺘﮕﺎﻩ و ﻧﻈﺎم ﻓﮑﺮﯼ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ادارﻩ ﮐﻨﻨﺪ ﮔﺎن زﻧﺪان هﺎ ﺑﺮ‬
‫اﻳﻦ ﭘﺎﻳﻪ اﺳﺘﻮار ﺑﻮد‪ :‬هﻤﻴﻦ ﮐﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن زﻧﺪﻩ هﺴﺘﻨﺪ و ﻧﻔﺲ ﻣﯽ ﮐﺸﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺧﺪا را ﺷﮑﺮ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ ﭼﺮا ﮐﻪ ﻣﺸﻤﻮل رأﻓﺖ و رﺣﻤﺖ ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ دﻳﺪ‪ ،‬هﺮ ﻳﮏ از‬
‫ﭘﺎﺳﺪاران و ﻣﺴﺌﻮﻻن زﻧﺪان ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎر در ﺑﻨﺪهﺎﯼ اوﻳﻦ و در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﺮد!‬
‫ﻣﺼﻄﻔﯽ ﺷﻌﺒﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻳﮑﯽ از ﺑﯽ رﺣﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﺎن ﺑﻨﺪهﺎﯼ اوﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دارا ﺑﻮدن‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٨٢‬‬
‫ﮐﻠﻴﻪ ﯼ ﺻﻔﺖ هﺎﯼ ﺟﻨﺎﻳﺖ ﮐﺎراﻧﻪ‪ ،‬ارﺗﻘﺎﯼ ﻣﻘﺎم ﻳﺎﻓﺖ و ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ و‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ در ﺷﻌﺒﻪ ﯼ هﻔﺖ اوﻳﻦ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﮔﺎﻩ ﺑﭽﻪ هﺎ را در ﺳﺮﻣﺎﯼ زﻣﺴﺘﺎن ﻟﺨﺖ ﺑﻪ ﺣﻴﺎط‬
‫ﺑﺮدﻩ و ﻣﻮرد ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ ﻗﺮار ﻣﯽ داد‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ در ﺳﺎل ‪ ۶١‬هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﭼﻨﺪ‬
‫زﻧﺪاﻧﺒﺎن و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮ دﻳﮕﺮ از ﺟﻤﻠﻪ ﺟﻠﻴﻞ ﺑﻨﺪﻩ‪ ،‬ﻣﻠﮏ ﺣﺴﻴﻦ ﺗﮑﻠﻮ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﻣﻬﺮﺁﻳﻴﻦ‬
‫و‪ ...‬در ﺟﺒﻬﻪ هﺎﯼ ﺟﻨﮓ اﻳﺮان و ﻋﺮاق ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻋﻠﯽ ﺷﺎﻩ ﻋﺒﺪاﻟﻌﻈﻴﻤﯽ ﻧﻴﺰ از ﻣﻌﺮوف ﺗﺮﻳﻦ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺟﻨﺎﻳﺖ ﮐﺎرﺗﺮﻳﻦ ﭘﺎﺳﺪاران اوﻳﻦ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﮐﺎﻓﯽ ﺑﻮد ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﺷﻴﻔﺖ او‪ ،‬ﺗﻌﺪادﯼ از ﺑﭽﻪ هﺎ ﺑﻌﺪ از اﺗﻤﺎم زﻣﺎن دﺳﺘﺸﻮﻳﯽ و‬
‫ﺗﻮاﻟﺖ ﮐﻪ ﮔﺎﻩ از ‪ ١٠‬ﺗﺎ ‪ ١۵‬دﻗﻴﻘﻪ ﺗﺠﺎوز ﻧﻤﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﻟﺤﻈﻪ اﯼ درﻧﮓ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺁن وﻗﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺷﺪﻳﺪ ﺗﺮﻳﻦ وﺟﻪ ﺁن هﺎ را ﻣﻮرد ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ ﻗﺮار ﻣﯽ داد‪ .‬او ﺑﻌﺪهﺎ در دوران ﻣﻴﺜﻢ و‬
‫“اﺻﻼﺣﺎت در زﻧﺪان”! ﺑﻪ ﻗﺰل ﺣﺼﺎر اﻧﺘﻘﺎل ﻳﺎﻓﺖ و ﻣﺴﺌﻮل ﻣﺠﺮد ‪ ۶‬واﺣﺪ ‪ ١‬ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺣﺴﻦ ﮔﺸﺘﺎﭘﻮ‪ ،‬ﻳﮑﯽ از ﺷﺨﺼﻴﺖ هﺎﯼ ﻣﻌﺮوف اوﻳﻦ در ﺳﺎل هﺎﯼ اوﻟﻴﻪ دهﻪ ﯼ ‪ ۶٠‬ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺎﺳﺪارﯼ ﮐﻪ از ﺑﻴﻤﺎرﯼ رواﻧﯽ رﻧﺞ ﻣﯽ ﺑﺮد و ﻣﻮهﺎﻳﺶ را هﻤﭽﻮن ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﮔﺸﺘﺎﭘﻮ ﮐﻮﺗﺎﻩ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬او از ﺑﻴﻤﺎرﯼ ﺳﺎدﻳﺴﻢ و دﻳﮕﺮﺁزارﯼ رﻧﺞ ﻣﯽ ﺑﺮد‪ .‬داﺋﻤﺎً ﮐﺎﺑﻠﯽ در دﺳﺖ داﺷﺖ و‬
‫ﺑﺎ ﺁن ﺑﻪ ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺖ و ﻳﺎ در ﺗﻼش ﺑﺮاﯼ ﻣﻮﻋﻈﻪ و ارﺷﺎد ﺁﻧﺎن ﺑﻪ‬
‫ﺷﻴﻮﻩ هﺎﯼ ﺧﻮد ﺑﻮد‪.‬‬
‫هﺮﻣﺰ‪ ،‬از دﻳﮕﺮ ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﺎن ﺑﻨﺪهﺎ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻓﺮوﺷﮕﺎﻩ ﺑﻨﺪ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫ﺁن ﮐﻪ ﻣﻮهﺎﯼ ﺻﻮرﺗﺶ در ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﯽ در ﺑﯽ رﺣﻤﯽ و ﭘﺮروﻳﯽ زﺑﺎن زد ﺑﻮد‪ .‬او ﺧﻮد‬
‫ﻳﮏ ﺑﺴﻴﺠﯽ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﺮﮔﻪ ﯼ ﭘﺎﺳﺪاران ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬هﺮﻣﺰ ﺑﻪ ﺟﺮم داﺷﺘﻦ‬
‫راﺑﻄﻪ ﯼ ﺟﻨﺴﯽ ﺑﺎ ﺧﻮاهﺮش ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺣﺎﻣﻠﮕﯽ اش ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
 ‫ﺑﻬﺪاﺷﺖ و ﺑﻬﺪارﯼ در اوﻳﻦ‬
‫وﺿﻌﻴﺖ ﺗﻮاﻟﺖ و ﺣﻤﺎم رﻓﺘﻦ؛ ﺑﻬﺪارﯼ ﻳﺎ ﺷﮑﻨﺠﻪﮔﺎﻩ؛ ﻓﺮﺷﺘﻪاﯼ در اوﻳﻦ‬

‫هﺮ ﮔﻮﺷﻪ اﯼ ﻧﺸﺎنِ زﻣﺎﻧﯽ ﺳﺖ ﭘﺮ ز درد‬

‫ﻧﻴﻤﺎ ﻳﻮﺷﻴﺞ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٨٤‬‬
‫‪١‬‬
‫ﺷﺶ دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺗﻮاﻟﺖ در ﺑﻨﺪ ﻗﺮار داﺷﺖ ﮐﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎً دوﺗﺎﯼ ﺁن هﺎ ﺧﺮاب ﺑﻮد و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻗﺎﺑﻞ‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎﯼ در‪ ،‬ﭘﺮدﻩ اﯼ ﺑﺮزﻧﺘﯽ ﮐﻪ هﻤﻴﺸﻪ ﺗﺎ ﻧﻴﻤﻪ ﺧﻴﺲ ﺑﻮد و ﮐﺜﻴﻒ‪ ،‬ﻗﺮار‬
‫داﺷﺖ‪ .‬ﮔﺎﻩ ﻣﺴﺌﻮل ﺗﻮاﻟﺖ ﻣﺠﺒﻮر ﻣﯽ ﺷﺪ اﻓﺮاد را دو ﻧﻔﺮ‪ -‬دو ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﺗﻮاﻟﺖ ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ ﺗﺎ از‬
‫ﻳﮏ ﺗﻮاﻟﺖ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﻨﺪ و ﻓﺮﺻﺖ و زﻣﺎن ﺗﻮاﻟﺖ رﻓﺘﻦ ﺑﻪ هﻤﻪ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﺑﭽﻪ هﺎ ﻣﺠﺒﻮر‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ ﭘﺸﺖ ﺑﻪ ﭘﺸﺖ هﻢ ﻧﺸﺴﺘﻪ‪ ،‬ﮐﺎرﺷﺎن را اﻧﺠﺎم دهﻨﺪ‪ .‬دﻟﻴﻞ اﻳﻦ ﮐﺎر اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﭼﻬﺎر ﺑﺎب ﺗﻮاﻟﺖ وﺟﻮد داﺷﺖ و ‪ ٢٠‬دﻗﻴﻘﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺮاﯼ ﺑﻴﺶ از ‪ ٧٠‬ﺗﺎ ‪ ١٠٠‬ﻧﻔﺮ‪ ،‬ﺁن هﻢ‬
‫اﻓﺮادﯼ ﮐﻪ زﻳﺮ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﺑﻮدﻧﺪ و در ﻃﻮل روز ﮐﻤﺘﺮﻳﻦ ﺗﺤﺮﮐﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و اﻳﻦ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً‬
‫ﻏﻴﺮﻣﻤﮑﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﻣﺴﺌﻮل ﺗﻮاﻟﺖ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮد ﺑﺎ ﺷﻤﺮدن اﻋﺪاد و اﻋﻼم ﺷﻤﺎرﻩ ﯼ‬
‫ﺗﻮاﻟﺖ‪ ،‬اﻓﺮاد را وادار ﺑﻪ ﺧﺮوج از ﺗﻮاﻟﺖ ﮐﻨﺪ‪ .‬از ﻟﺤﻈﻪ اﯼ ﮐﻪ وارد ﺗﻮاﻟﺖ ﻣﯽ ﺷﺪﯼ‪،‬‬
‫ﺷﻤﺎرش ﺁﻏﺎز ﻣﯽ ﺷﺪ و اﻳﻦ ﺧﻮد اﺳﺘﺮس ﺷﺪﻳﺪﯼ ﺑﻪ ﻓﺮد وارد ﻣﯽ ﮐﺮد و ﻋﻤﻞ دﻓﻊ را در‬
‫ﺧﻴﻠﯽ از ﻣﻮاﻗﻊ‪ ،‬ﺳﺨﺖ ﺗﺮ و ﺗﺎ اﻧﺪازﻩ اﯼ ﻏﻴﺮ ﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﻳﮑﯽ از ﺳﺨﺖ ﺗﺮﻳﻦ و‬
‫ﭘﺮﺗﻨﺶ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ هﺎ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺗﻮاﻟﺖ ﺑﻮد‪ .‬ﻳﮏ ﺗﻮاﻟﺖ وﻳﮋﻩ! ﻧﻴﺰ در ﮔﻮﺷﻪ اﯼ از اﺗﺎق‬
‫ﻗﺮار داﺷﺖ‪ .‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً هﺮ اﺗﺎق داراﯼ دو دﺑﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﮑﯽ ﺑﺮاﯼ ادار و دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺮاﯼ ﻣﺪﻓﻮع‬
‫ﮐﻪ از ﺁن هﺎ ﺑﻪ "ﺷﻔﺎهﯽ" و "ﮐﺘﺒﯽ" ﻧﺎم ﺑﺮدﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬در ﮔﻮﺷﻪ اﯼ از اﺗﺎق‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮل ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‬
‫ﻟﻨﮕﯽ را ﺁوﻳﺰان ﻣﯽ ﮐﺮد و اﻓﺮادﯼ ﮐﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻮاﻟﺖ ﻓﻮرﯼ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬از ﺁن اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﻤﺎم ﮐﺮدن هﻢ ﻣﺼﻴﺒﺘﯽ ﺑﻮد ﻧﺎﮔﻔﺘﻨﯽ‪ .‬ﭼﻴﺰﯼ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﺗﻮاﻟﺖ رﻓﺘﻦ ﻣﺎن‪ .‬ﻧﻴﻤﻪ هﺎﯼ‬
‫ﺷﺐ ﻣﺎ را ﺑﺮاﯼ رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺣﻤﺎم از ﺧﻮاب ﺑﻴﺪار ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ در ﻧﻴﻤﻪ ﺷﺐ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮد ﺁب‬
‫ﮔﺮم ﻧﺼﻴﺐ ﮐﺴﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺣﻤﺎم ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد از ﻳﮏ ﭼﻬﺎردﻳﻮارﯼ و ﭼﻨﺪ دوش‪ .‬ﺳﺎل هﺎﯼ‬
‫ﺑﻌﺪ‪ ،‬در هﻤﺎن ﻓﻀﺎ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﮐﺎﺑﻴﻦ ﺣﻤﺎم درﺳﺖ ﮐﺮدﻧﺪ وﻟﯽ ﺁب ﺁن هﻢ ﭼﻨﺎن ﺳﺮد ﺑﻮد‪.‬‬
‫هﻤﻪ ﯼ اﻓﺮاد ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺪﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻴﺶ از ‪ ۴٠‬دﻗﻴﻘﻪ ﻧﺒﻮد‪ ،‬از ﺣﻤﺎم اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬
‫از داروﯼ ﻧﻈﺎﻓﺖ ﻣﺼﻴﺒﺖ را دو ﭼﻨﺪان ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﮐﺎﺑﻴﻨﯽ در ﺣﻤﺎم ﻧﺒﻮد‪،‬‬
‫اﻓﺮاد ﻟﺨﺖ رو ﺑﻪ دﻳﻮار اﻳﺴﺘﺎدﻩ و ﻣﺴﺌﻮل دارو ﻧﻈﺎﻓﺖ ﺑﺎ ﺳﻄﻠﯽ ﺑﺰرگ وارد ﺷﺪﻩ و ﻣﻘﺪار‬
‫ﮐﻤﯽ دارو ﻧﻈﺎﻓﺖ در دﺳﺖ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ رو ﺑﻪ ﻋﻘﺐ دراز ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﻣﯽ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﭼﻨﺪ‬
‫ﺑﺎر ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﺷﺪ ﺗﺎ ﻧﻴﺎز هﻤﻪ ﺑﺮﻃﺮف ﺷﻮد‪ .‬هﺮ ﮔﺎﻩ ﺑﺎ ﺻﺤﻨﻪ ﯼ ﻓﻮق رو ﺑﻪ رو ﻣﯽ ﺷﺪم‪،‬‬
‫ﺑﯽ اﺧﺘﻴﺎر ﺑﻪ ﻳﺎد وﺿﻌﻴﺖ اﺳﺮا در اردوﮔﺎ ﻩ هﺎﯼ هﻴﺘﻠﺮﯼ ﻣﯽ اﻓﺘﺎدم ﮐﻪ ﻟﺨﺖ در ﺻﻒ رﻓﺘﻦ‬
‫ﺑﻪ اﺗﺎق هﺎﯼ ﮔﺎز اﻳﺴﺘﺎدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﭽﻪ هﺎ ﺑﻪ ﻃﻨﺰ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺴﺌﻮل دارو ﻧﻈﺎﻓﺖ ﺑﻪ هﻤﻪ‬
‫ﻣَﺤﺮم اﺳﺖ! دﻳﺮﯼ ﻧﮕﺬﺷﺖ ﮐﻪ ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﻣَﺤﺮم ﺑﭽﻪ هﺎ ﺷﺪم! زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺣﻤﺎم و ﻳﺎ ﺗﻮاﻟﺖ‬
‫ﻣﯽ رﻓﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﻋﺪﻩ اﯼ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺮاﯼ ﺗﻤﺎس ﺑﺎ هﻢ ﭘﺮوﻧﺪﻩ هﺎﻳﺸﺎن ﮐﻪ در اﺗﺎق هﺎﯼ‬
‫دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽ ﺁﻣﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻨﺪ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺣﺮف ‪ L‬در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮم‪،‬‬
‫اﺗﺎق هﺎﯼ ﺣﻤﺎم و ﺗﻮاﻟﺖ در وﺳﻂ واﻗﻊ ﺷﺪﻩ و در هﺮ دو ﻃﺮف ﺁن هﺎ‪ ،‬ﺳﻪ اﺗﺎق ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺪار ﻧﮕﻬﺒﺎن ﻣﺤﻞ را ﺗﺮﮎ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺎ هﻢ‬
‫ﭘﺮوﻧﺪﻩ اش در ﻳﮑﯽ از اﺗﺎق هﺎ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺸﺖ در اﺗﺎق ﻣﺰﺑﻮر رﻓﺘﻪ و ﺑﺎ ﺑﺎز ﮐﺮدن‬
‫‪٨٥‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫درﻳﭽﻪ ﯼ ﺳﻠﻮل‪ ،‬ﺑﺎ ﺻﺪاﻳﯽ ﺑﻠﻨﺪ و ﻣﺤﮑﻢ ﻧﺎم و ﻧﺎم ﺧﺎﻧﻮاد ﮔﯽ هﻢ ﭘﺮوﻧﺪﻩ اش را ﺑﺮ زﺑﺎن‬
‫ﺁوردﻩ و او را ﺑﻪ ﭘﺎﯼ درﻳﭽﻪ ﯼ ﺳﻠﻮل ﻓﺮا ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﺎ ﭘﺮﺳﻴﺪن ﻧﺎم ﭘﺪر و‪...‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻃﻮرﯼ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ واﻧﻤﻮد ﺷﻮد ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻨﺪ اﺳﺖ و ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ اﯼ از ﺷﺨﺺ ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﭘﺮس و ﺟﻮ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﮐﺎر ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺗﻮاب هﺎﯼ اﺗﺎق‬
‫از ﺑﻴﻦ ﻣﯽ رﻓﺖ‪ .‬ﺗﻮاب هﺎ‪ ،‬هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﺑﻪ ذهﻨﺸﺎن ﺧﻄﻮر ﻧﻤﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻓﺮدﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭘﺸﺖ در‬
‫ﺁﻣﺪﻩ‪ ،‬در واﻗﻊ ﻳﮏ زﻧﺪاﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻤﺎس ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﮑﻞ‪ ،‬از رﻳﺴﮏ ﺑﺎﻻﻳﯽ ﺑﺮﺧﻮردار‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ هﺮ دو ﻧﻔﺮ ﺑﺎﻳﺪ از ﭘﻴﺶ ﺁن را ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٢‬‬
‫اﮔﺮ ﺷﺎﻧﺲ ﻣﯽ ﺁوردﯼ و ﮐﺎرَت ﺑﻪ ﺑﻬﺪارﯼ ﻧﻤﯽ ﮐﺸﻴﺪ‪ ،‬در واﻗﻊ ﻣﻮهﺒﺘﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻬﺪارﯼ ﺟﺰﻳﯽ‬
‫از دﺳﺘﮕﺎﻩ اﻋﻤﺎل ﺷﮑﻨﺠﻪ در ﺁن روزهﺎ ﺑﻮد‪ ٤٩.‬ﭘﺎﺳﺪاران در هﻴﺌﺖ ﭘﺮﺳﺘﺎر و ﺑﻬﻴﺎر‪ ،‬از‬
‫اﻧﺠﺎم رذﻳﻼﻧﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﮐﺎرهﺎ ﻧﻴﺰ ﻓﺮو ﮔﺬار ﻧﻤﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﺑﺎز ﮐﺮدن ﺑﺎﻧﺪاژ روﯼ‬
‫زﺧﻢ هﺎ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﺑﺎ ﺳﺒﻌﻴﺖ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﻮﺳﺖ و ﮔﻮﺷﺖ ﻧﻴﺰ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺑﺎﻧﺪ ﮐﻨﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻧﺎن در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﻋﺘﺮاض و ﻳﺎ ﻧﺎﻟﻪ و ﻓﺮﻳﺎد ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻮﻧﺴﺮدﯼ هﺮ ﭼﻪ ﺗﻤﺎم ﺗﺮ‬
‫ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬هﺮ ﮐﺲ ﺧﺮﺑﺰﻩ ﻣﯽ ﺧﻮرد ﭘﺎﯼ ﻟﺮزش هﻢ ﻣﯽ ﻧﺸﻴﻨﺪ و ﻳﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﻓﮑﺮ اﻳﻦ‬
‫ﺟﺎﻳﺶ را ﻣﯽ ﮐﺮدﯼ! اﻧﮕﺎر ﻧﻪ اﻧﮕﺎر ﮐﻪ وﻇﻴﻔﻪ ﯼ ﭘﺰﺷﮑﯽ و ﭘﺮﺳﺘﺎرﯼ و ﺗﻴﻤﺎرﮔﺮﯼ را ﺑﻪ‬
‫ﻋﻬﺪﻩ دارﻧﺪ‪ .‬ﺁن هﺎ دﺳﺖ ﮐﻤﯽ از ﺟﻼدان و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮان ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ٥٠.‬ﺑﻬﺪارﯼ در ﮐﻨﺎر ﺑﺨﺶ‬
‫‪ ٢٠٩‬اوﻳﻦ ﻗﺮار داﺷﺖ و ﻳﮏ در ﺁن ﺑﺨﺶ ﻧﻴﺰ در ﺁن ﺑﺎز ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن ﺳﭙﺎﻩ‬
‫ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ داﺋﻤﺎً ﺑﻪ ﺑﻬﺪارﯼ ﺳﺮزدﻩ و ﺑﻪ ﺁزار و اذﻳﺖ زﻧﺪاﻧﻴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در زﻳﺮ‬
‫ﺿﺮﺑﺎت ﮐﺎﺑﻞ و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯼ ﺁن هﺎ ﺁش و ﻻش ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﭘﺮﺳﻨﻞ ﺑﻬﺪارﯼ را در‬
‫واﻗﻊ ﺑﻬﺪارﯼ ﺳﭙﺎﻩ ﭘﺎﺳﺪاران ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﺮد و ﺗﻮاب هﺎﯼ زﻧﺪان ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺁﻧﺎن ﮐﻤﮏ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ،۶٠‬ﺗﻨﯽ ﭼﻨﺪ از زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺗﻮاب هﻮادار ﮔﺮوﻩ ﻓﺮﻗﺎن در ﺑﻬﺪارﯼ اوﻳﻦ‬
‫ﻓﻌﺎل ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ از ﭘﻴﺶ ﺁن هﺎ را ﺧﻮب ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﭼﺮا ﮐﻪ در ﺑﺪو دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ‬
‫ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ از ﺁن هﺎ را ﺧﻮد وﯼ ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﻣﺤﻤﺪﺑﺎﻗﺮ ذواﻟﻘﺪر ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬رﻳﺎﺳﺖ‬
‫ﺑﻬﺪارﯼ اوﻳﻦ ﺑﺎ دﮐﺘﺮ ﺷﺠﺎع اﻟﺪﻳﻦ ﺷﻴﺦ اﻻﺳﻼم زادﻩ‪ ٥١ ،‬وزﻳﺮ ﺑﻬﺪارﯼ زﻣﺎن ﺷﺎﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ در‬

‫‪ 49‬هﺮﭼﻨ ﺪ در ﺱ ﺎل ‪ ١٩٧۵‬اﻧﺠﻤ ﻦ ﺝﻬ ﺎﻧﯽ پﺰﺷ ﮑﯽ ﺑ ﺎ ﺹ ﺪور "اﻋﻼﻣﻴ ﻪ ﺕﻮﮐﻴ ﻮ" ‪ Declaration of Tokyo‬ﮐ ﺎدر‬
‫پﺰﺷﮑﯽ را از هﺮﮔﻮﻧﻪ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺣﺘ ﺎ ﺑ ﻪ ﺹ ﻮرت ﺝﺰﻳ ﯽ در اﻣ ﻮر ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ ﺷ ﮑﻨﺠﻪ و دﻳﮕ ﺮ رﻓﺘﺎره ﺎﯼ وﺣ ﺸﻴﺎﻧﻪ‪،‬‬
‫ﻏﻴﺮاﻧﺴﺎﻧﯽ و ﺕﻮهﻴﻦﺁﻣﻴﺰ ﺑﺮ ﺣﺬر داﺷﺖ‪ ،‬اﻣﺎ پﺰﺷﮑﺎن و ﮐﺎدر پﺰﺷﮑﯽ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ رژﻳ ﻢ ﺑ ﺪون ﺕﻮﺝ ﻪ ﺑ ﻪ اﺱ ﺘﺎﻧﺪاردهﺎﯼ‬
‫ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﺑﻪ ﻣﺸﺎرﮐﺖ در ﺝﻨﺎﻳﺖ اداﻣﻪ ﻣﯽدادﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ 50‬ﻳﮑﯽ از واﺑﺴﺘﮕﺎن ﺑﺎﻧﺪهﺎﯼ ﻣﺎﻓﻴﺎﻳﯽ وزارت اﻃﻼﻋ ﺎت ﻣ ﯽﮔﻮﻳ ﺪ‪ :‬ﺁﻣﭙ ﻮله ﺎﻳﯽ ﮐ ﻪ ﺑﺎﻋ ﺚ اﻳ ﺴﺖ ﻗﻠﺒ ﯽ ﻣ ﯽﺷ ﻮد]در‬
‫راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺱﻌﻴﺪﯼ ﺱﻴﺮﺝﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺠﻴﺪ ﺷﺮﻳﻒ‪ ،‬ﻏﻔﺎر ﺣﺴﻴﻨﯽ‪ ،‬اﺣﻤﺪ ﻣﻴﺮﻋﻼﻳﯽ و ‪ ...‬ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮدﻩ ﺷﺪﻩ[ ﺕﻮﺱﻂ دﮐﺘﺮ ﻣﻬﺪوﯼ‬
‫ﻣﺴﺌﻮل ﺑﻬ ﺪارﯼ وزارت اﻃﻼﻋ ﺎت ﺕﻬﻴ ﻪ ﺷ ﺪﻩ و در اﺥﺘﻴ ﺎر ﺕ ﻴﻢه ﺎﯼ ﻋﻤﻠﻴ ﺎﺕﯽ ﺑ ﻮدﻩ و ﻧﺤ ﻮﻩﯼ ﺕﺰرﻳ ﻖ‪ ،‬ﻣﺤ ﻞ ﺕﺮزﻳ ﻖ و‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ رﻓﻊ ﺁﺛﺎر ﺕﺰرﻳ ﻖ در ﺕ ﻦ ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﻪ ﻧﻴﺮوه ﺎ ﺁﻣ ﻮزش دادﻩ ﻣ ﯽﺷ ﺪ‪ .‬ﮐﺘ ﺎب ﺁﻗ ﺎﯼ ﺥ ﺎﺕﻤﯽ ه ﺸﻴﺎر ﺑ ﺎش‪) .‬ﭼ ﺸﻢه ﺎﯼ‬
‫اﻃﻼﻋﺎﺕﯽات‪ ،‬ﺝﺎﻧﻴﺎن ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﯽاﻧﺪ!( رﺿﺎ ﮔﻠﭙﻮر ﭼﺎپ اول ﺥﺮداد ‪.١٣٨۴‬‬
‫‪ 51‬وﯼ داراﯼ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮدﯼ درﺑ ﺎرﻩﯼ ﺱ ﻴﺎهﺘﺮﻳﻦ اﻳ ﺎم اوﻳ ﻦ ﻣ ﯽﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬ﺁﮔ ﺎهﯽ از اﻳ ﻦ اﻃﻼﻋ ﺎت ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺑﻴﺎن ﺕﺎرﻳﺦ ﺷﻘﺎوت و ﺝﻨﻮن و هﻤﭽﻨﻴﻦ اﺱﺘﻘﺎﻣﺖ و پﺎﻳﺪارﯼ در ﮐﺸﻮرﻣﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺱﺖ‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٨٦‬‬
‫رذاﻟﺖ و ﭘﺴﺘﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﺪاﺷﺖ و ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﯼ اﻋﻤﺎل ﺟﻨﺎﻳﺖ هﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎرﯼ در ﺣﻖ زﻧﺪاﻧﻴﺎن و‬
‫ﻧﻴﺰ ﺧﻮش ﺧﺪﻣﺘﯽ هﺎﯼ ﺑﯽ ﺣﺪ و ﺣﺴﺎب ﺑﻪ ﻻﺟﻮردﯼ‪ ،‬از ﻣﻘﺮﺑﺎن او ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻳﮏ ﭘﺎﻳﺶ در‬
‫زﻧﺪان ﺑﻮد و ﭘﺎﯼ دﻳﮕﺮش در ﺑﻴﺮون‪ .‬او ﮐﻪ ﻣﺤﮑﻮﻣﻴﺖ اﺑﺪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬در ﺳﺎل ‪١٣۶٢‬‬
‫ﺁزاد ﺷﺪ و در ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن “ﭘﺎﺳﺘﻮرﻧﻮ” در ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ داروﯼ‬
‫ﺿﺪ ﺳﻴﺎﻧﻮر را در ﻻﺑﺮاﺗﻮار ﻳﮑﯽ از واﺑﺴﺘﮕﺎن رژﻳﻢ ﺷﺎهﻨﺸﺎهﯽ ﮐﻪ از ﻗﻀﺎ وﯼ ﻧﻴﺰ‬
‫ﻣﺪﺗﯽ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻮد‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ دارو در ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻣﺎﺷﻴﻦ هﺎﯼ ﮔﺸﺖ دادﺳﺘﺎﻧﯽ ﻣﻮﺟﻮد‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺤﺾ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﻓﺮدﯼ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ از ﺳﻴﺎﻧﻮر اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ‬
‫ﺁﻣﭙﻮل ﺿﺪ ﺳﻴﺎﻧﻮر را ﺑﻪ او زدﻩ و او را ﺑﻪ اوﻟﻴﻦ ﻣﺮﮐﺰ ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ و اﻗﺪام هﺎﯼ‬
‫اوﻟﻴﻪ را ﺑﺮاﯼ ﻧﺠﺎت ﺟﺎن وﯼ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﺁوردﻧﺪ ﺗﺎ هﺮ ﭼﻪ زودﺗﺮ او را راهﯽ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺎﻩِ‬
‫ﺟﻬﻨﻢ اوﻳﻦ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻴﺦ اﻻﺳﻼم زادﻩ ﮔﺎﻩ ﻋﻤﻞ ﺟﺮاﺣﯽ را روﯼ ﭘﺎﯼ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﻴﺮ ﺧﻮردﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺪون‬
‫ﺑﯽ هﻮﺷﯽ و ﻳﺎ ﺣﺘﺎ ﺑﯽ ﺣﺴﯽ ﻣﻮﺿﻌﯽ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﯽ داد و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ را ﺑﺎ درد و‬
‫رﻧﺠﯽ ﻋﻈﻴﻢ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺮاﯼ او‪ ،‬ﺑﻬﺪارﯼ اوﻳﻦ ﺁزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻩ ﺧﻮﺑﯽ ﺟﻬﺖ ارﺗﻘﺎﯼ‬
‫داﻧﺴﺘﻪ هﺎﯼ ﭘﺰﺷﮑﯽ و ﺟﺮاﺣﯽ اش ﺑﻮد‪ .‬وﯼ ﺑﺎ دﺳﺘﯽ ﺑﺎز‪ ،‬ﺑﺪون داﺷﺘﻦ هﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﯽ‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻴﻤﺎر‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﮐﻠﻴﻪ ﯼ ﺟﺮاﺣﯽ هﺎ ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬از ﻋﻤﻞ هﺎﯼ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ارﺗﻮﭘﺪﯼ‬
‫ﮐﻪ در ﺗﺨﺼﺼﺶ ﺑﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﭘﻴﻮﻧﺪ اﻋﺼﺎب و ﭘﻮﺳﺖ و هﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺟﺮاﺣﯽ هﺎﯼ داﺧﻠﯽ و‬
‫هﺮ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﭘﻴﺶ ﻣﯽ ﺁﻣﺪ و ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮدﻧﺶ ﺑﺮاﻳﺶ ﻣﻬﻢ ﺑﻮد‪ .‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﺑﺮاﯼ‬
‫ﺑﻴﻤﺎر ﻣﯽ اﻓﺘﺎد‪ ،‬ﺑﻪ هﻴﭻ ﮐﺴﯽ ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻮ ﻧﺒﻮد‪ .‬اﻧﮕﻴﺰﻩ ﯼ ﺷﻴﺦ اﻻﺳﻼم زادﻩ در ارﺗﮑﺎب‬
‫رذﻳﻼﻧﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﺟﻨﺎﻳﺖ هﺎ در ﺣﻖ زﻧﺪاﻧﻴﺎن‪ ،‬ﻗﺒﻞ از هﺮ ﭼﻴﺰ‪ ،‬از ﮐﻴﻨﻪ ﯼ ﻋﻤﻴﻖ او ﺑﻪ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ‬
‫ﻣﺘﺮﻗﯽ و اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬وﯼ ﺁن هﺎ را ﺑﺎﻋﺚ و ﺑﺎﻧﯽ ﺑﻪ زﻳﺮ ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪن ﺷﺎﻩ‬
‫و اﻣﺜﺎل ﺧﻮدش از ارﻳﮑﻪ ﯼ ﻗﺪرت ﻣﯽ داﻧﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﮐﻴﻨﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ هﻤﺪﺳﺘﯽ و هﻤﮑﺎرﯼ‬
‫‪٥٢‬‬
‫ﺑﺎ ﺧﻤﻴﻨﯽ و ﻻﺟﻮردﯼ رﺳﻴﺪﻩ و ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺧﻮش ﺧﺪﻣﺘﯽ را ﺑﺮاﻳﺸﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﯽ داد‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﯽ ﺁدم هﺎ ﮔﻮﻳﯽ ﺧﻠﻖ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ﺗﺎ هﻤﻴﺸﻪ ﭼﺎﭘﻠﻮس و ﮔﻮش ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ و ارﺑﺎب ﻧﻴﺰ‬
‫ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻓﺮﻗﯽ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺁن هﺎ ﺳﺮﺳﭙﺮدﻩ ﯼ ﻗﺪرت هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﻴﺦ اﻻﺳﻼم زادﻩ‬
‫ﻳﮑﯽ از اﻳﻦ دﺳﺘﻪ اﻓﺮاد ﺑﻮد‪ .‬اﻓﺮاد زﻳﺎدﯼ ﻃﯽ ﺳﺎل هﺎﯼ اوﻟﻴﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻋﺪم ﺁﺷﻨﺎﻳﯽ‬
‫ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن ﺑﺎ ﺗﮑﻨﻴﮏ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ و ﺷﮑﻨﺠﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ در اﺛﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎﯼ ﻃﺎﻗﺖ ﻓﺮﺳﺎ و ﻳﺎ‬
‫ﻧﺒﻮد اﻣﮑﺎﻧﺎت ﭘﺰﺷﮑﯽ و ﻳﺎ ﺗﻤﻬﻴﺪات ﻻزم‪ ،‬ﺟﺎن ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﻣﯽ دادﻧﺪ و اﻳﻦ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪ ﮔﺎﻩ ﻋﻨﺎﺻﺮ و ﻣﻬﺮﻩ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ از دﻳﺪ رژﻳﻢ ﻣﻬﻢ و ارزﺷﻤﻨﺪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬از دﺳﺖ ﺑﺮوﻧﺪ‪ .‬از هﻤﻴﻦ روﯼ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻼش ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ اوﻳﻦ را از ﻧﻈﺮ‬
‫اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺑﻬﺪارﯼ ﺗﺠﻬﻴﺰ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﻗﺪم هﺎ در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﺁوردن ﻳﮏ دﺳﺘﮕﺎﻩ هﻤﻮدﻳﺎﻟﻴﺰ ﺑﻪ‬

‫‪ 52‬پ ﺲ از ﻣﺤﮑﻮﻣﻴ ﺖ ﺷ ﻴﺦاﻻﺱ ﻼمزادﻩ ﺑ ﻪ ﺣ ﺒﺲ اﺑ ﺪ‪ ،‬در ﻣ ﺮداد ﻣ ﺎﻩ ﺱ ﺎل ‪ ۵٨‬ﺱ ﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺥﻠ ﻖ ﺑ ﺎ ﺹ ﺪور‬
‫اﻃﻼﻋﻴﻪﯼ ﺷﺪﻳﺪاﻟﺤﻨﯽ‪ ،‬ﺿﻤﻦ ﻣﺤﮑﻮم ﮐﺮدن ﺣﮑﻢ دادﮔﺎﻩ اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺥﻮاﺱﺘﺎر اﻋﺪام وﯼ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬هﻤﻴﻦ ﻣﻮﺿ ﻮع ﺑﺎﻋ ﺚ‬
‫اﻳﺠﺎد ﮐﻴﻨﻪ ﺷﺪﻳﺪﯼ در ﺷﻴﺦاﻻﺱﻼمزادﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ذﮐﺮ اﻳﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ ﺿ ﺮورﯼ اﺱ ﺖ ﮐ ﻪ وﯼ در ﺣ ﻖ ﺕﻌ ﺪادﯼ از زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن‪،‬‬
‫در ﺱﺎلهﺎﯼ ﺑﻌﺪ ﮐﻪ ﻋﻈﺶاش ﻓﺮو ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد ﺥﺪﻣﺎﺕﯽ را ﻧﻴﺰ اﻧﺠﺎم دادﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪٨٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫زﻧﺪان اوﻳﻦ ﺑﻮد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺗﻌﺪاد اﻧﺪﮐﯽ از ﺁن در ﮐﺸﻮر ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮد و ﺑﺴﻴﺎرﯼ از‬
‫ﻣﺮاﮐﺰ اﺳﺘﺎن هﺎﯼ ﮐﺸﻮر ﻧﻴﺰ از داﺷﺘﻦ ﭼﻨﻴﻦ دﺳﺘﮕﺎهﯽ ﻣﺤﺮوم ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ در‬
‫اﺛﺮ ﺿﺮﺑﺎت ﮐﺎﺑﻞ‪ ،‬ﭘﺎ ﻣﺘﻼﺷﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻟﺨﺘﻪ هﺎﯼ ﺧﻮن و‪ ...‬داﺧﻞ ﺟﺮﻳﺎن ﺧﻮن ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪،‬‬
‫ﮐﻠﻴﻪ هﺎ اﻣﮑﺎن ﺗﺼﻔﻴﻪ ﯼ ﺧﻮن را ﻧﻤﯽ ﻳﺎﺑﻨﺪ و اﺻﻄﻼﺣﺎً از ﮐﺎر ﻣﯽ اﻓﺘﻨﺪ و ﺳﻤﻮم ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫وارد ﺑﺪن و اﺟﺰاﯼ ﺁن ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻣﺮگ زﻧﺪاﻧﯽ ﺷﻮد‪ .‬دﺳﺘﮕﺎﻩ‬
‫هﻤﻮدﻳﺎﻟﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﮐﺎر ﮐﻠﻴﻪ هﺎ را اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﭘﻴﺶ از ﺁن از ﻳﮏ روش‬
‫اﺑﺘﺪاﻳﯽ ﺑﺮاﯼ دﻳﺎﻟﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ اﺷﺘﺒﺎﻩ ﻧﮑﻨﻢ ﺑﻪ "روش روﺳﯽ" ﻣﻌﺮوف ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺗﺎ ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ داﻧﻢ ﻣﺤﻠﻮﻟﯽ را ﺑﻪ ﺑﺪن ﻓﺮد وارد ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و از ﻃﺮﻳﻖ ﺁن‪ ،‬ﮐﻪ ﭼﻨﺪان‬
‫ﮐﺎرﺳﺎز هﻢ ﻧﺒﻮد و ﺑﺎ درد زﻳﺎدﯼ هﻤﺮاﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺳﻌﯽ در ﺧﺎرج ﮐﺮدن ﺳﻤﻮم ﺑﺪن ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮ ﻧﺼﺮاﷲ ﺳﻮراﻧﯽ‪ ،‬هﻮادار اﻗﻠﻴﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎﯼ ﻃﺎﻗﺖ ﻓﺮﺳﺎ ﮐﻒ ﭘﺎﻳﺶ‬
‫ﻣﺘﻼﺷﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺷﺒﯽ در ﺑﻬﺪارﯼ‪ ،‬ﺷﺎهﺪ ﻣﺮگ دو ﺗﻦ در اﺛﺮ ﺗﺠﻮﻳﺰ‬
‫اﺷﺘﺒﺎﻩ دارو ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و اﺗﻔﺎﻗﺎً ﺧﻮد وﯼ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ داﻧﺶ ﭘﺰﺷﮑﯽ اش زﻧﺪﻩ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬وﯼ هﺮ‬
‫ﭼﻪ ﺗﻼش ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ﺑﻪ ﺁن هﺎ ﺑﻔﻬﻤﺎﻧﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺗﺠﻮﻳﺰ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺮگ زﻧﺪاﻧﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺧﺮج ﺷﺎن ﻧﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪٣‬‬
‫در ﺟﻬﻨﻢ ﺑﻬﺪارﯼ اوﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﻓﺮﺷﺘﻪ اﯼ ﺑﻮد ﺑﻪ ﻧﺎم دﮐﺘﺮ ﺷﻤﺲ اﻟﺪﻳﻦ ﻣﻔﻴﺪﯼ‪ ،‬وزﻳﺮ ﻋﻠﻮم‬
‫ﮐﺎﺑﻴﻨﻪ ﯼ ارﺗﺸﺒﺪ ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ازهﺎرﯼ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪن دﮐﺘﺮ ﮐﺎﻣﺮان ﻧﺠﺎت اﻟﻠﻬﯽ در اﺛﺮ‬
‫ﺗﻴﺮاﻧﺪازﯼ ﻣﺄﻣﻮران ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻧﻈﺎﻣﯽ اﺳﺘﻌﻔﺎ داد‪ .‬وﯼ هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﻓﺮدﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻧﺒﻮد و ﺑﻪ ﺑﺎﻓﺖ‬
‫ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ ﻧﻴﺰ ﻧﺰدﻳﮏ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮد هﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﻨﺎﺑﻊ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ رژﻳﻢ وﯼ را در زﻣﺮﻩ ﯼ اﻋﻀﺎﯼ‬
‫ﻳﮑﯽ از ﻟﮋهﺎﯼ ﻓﺮاﻣﺎﺳﻮﻧﺮﯼ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮐﻪ ﭼﺮا در ﺁن روزهﺎﯼ ﺳﺨﺖ و‬
‫ﻏﻢ اﻧﮕﻴﺰ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻧﻈﺎﻣﯽ‪ ،‬ﻗﺒﻮل ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬رازﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ هﻴﭻ ﮔﺎﻩ از ﺁن ﺳﺮ در‬
‫ﻧﻴﺎوردم‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﭘﻴﺮﻣﺮد ﺑﺎ ﺁن ﻗﻠﺐ رﺋﻮف‪ ،‬ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﺮد در ﺁن ﺷﺮاﻳﻂ ﺧﻄﻴﺮ‪ ،‬ﮐﺎرﯼ از‬
‫دﺳﺘﺶ ﺑﺮ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫او ﺳﺎﻟﻴﺎن ﺳﺎل ﺑﻪ ﮐﺎر هﺎﯼ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﯽ و ﭘﮋوهﺸﯽ دل ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد و ﻋﻤﺮ ﺧﻮد را در رﺷﺘﻪ ﯼ‬
‫ﭘﺰﺷﮑﯽ و در ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻳﻦ ﻋﻠﻢ در اﻳﺮان ﺳﭙﺮﯼ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬وﯼ هﻤﭽﻨﻴﻦ اوﻟﻴﻦ‬
‫ﻣﻌﺎون ﭘﮋوهﺸﯽ داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮان در ﺳﺎل ‪ ١٣۵٠‬ﺑﻮد‪ .‬دﮐﺘﺮ ﻣﻔﻴﺪﯼ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻣﺘﻴﻦ و دوﺳﺖ‬
‫داﺷﺘﻨﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻤﺎم ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ از دور و ﻧﺰدﻳﮏ او را ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ او ﺻﺤﻪ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺬاردﻧﺪ‪ .‬هﻴﭻ ﮐﺲ را ﺳﺮاغ ﻧﺨﻮاهﻴﺪ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺁن روزهﺎ در اوﻳﻦ و در ﺑﻨﺪهﺎﯼ‬
‫ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ ﯼ ﺁن‪ ،‬او را دﻳﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ ﺑﺮﺧﻮردﯼ ﺑﺎ او داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و از او ﺑﻪ ﻧﻴﮑﯽ ﻳﺎد‬
‫ﻧﮑﻨﺪ و از او ﺟﺰ ﺧﻮﺑﯽ‪ ،‬ﭼﻴﺰﯼ ﺑﻪ ﻳﺎد و ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫هﺮﭼﻨﺪ اﻣﮑﺎﻧﺎت او ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺤﺪود و اﻧﺪﮎ ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﯽ درﻳﻐﯽ در اراﺋﻪ ﯼ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ از‬
‫دﺳﺘﺶ ﺑﺮﻣﯽ ﺁﻣﺪ ﻧﻤﯽ ﮐﺮد‪ .‬او ﺑﺎ ﮐﻴﺴﻪ هﺎﻳﯽ ﭘﻼﺳﺘﻴﮑﯽ ﻣﻤﻠﻮ از دارو ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ ﺣﻤﻞ ﺷﺎن‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٨٨‬‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﭼﻮﻧﺎن ﻓﺮﺷﺘﻪ اﯼ در ﺑﻨﺪهﺎﯼ اوﻳﻦ ﻇﺎهﺮ ﻣﯽ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﻣﺪاواﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﮐﻪ در واﻗﻊ‬
‫ﺣﮑﻢ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ را داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺖ و ﺑﺎ دردهﺎﯼ ﺁﻧﺎن ﺷﺮﻳﮏ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﮔﺎﻩ ﺳﻴﮕﺎر هﻤﺎ‬
‫ﻓﻴﻠﺘﺮدارش را در ﮔﻮﺷﻪ اﯼ رهﺎ ﻣﯽ ﮐﺮد ﺗﺎ ﺑﭽﻪ هﺎ ﭼﻨﺪ ﺗﺎﻳﯽ از ﺁن را‪ ،‬ﺑﻪ ﻇﺎهﺮ‪ ،‬ﺑﻪ دور‬
‫از ﭼﺸﻢ او ﺑﺮدارﻧﺪ! ﺗﻮاب و ﺟﺎﺳﻮس و ﮔﺎﻩ اﻓﺮاد ﻧﺎﺷﻨﺎس در اﺗﺎق هﺎ زﻳﺎد ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﻨﻄﻘﯽ‬
‫ﻧﺒﻮد ﺑﯽ ﮔﺪار ﺑﻪ ﺁب زﻧﺪ‪ .‬ﮔﺎهﯽ داروهﺎﻳﯽ را ﮐﻪ در اوﻳﻦ ﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﯽ ﺷﺪ‪ ،‬از ﺑﻴﺮون زﻧﺪان‬
‫ﺗﻬﻴﻪ ﻣﯽ ﮐﺮد و در اﺧﺘﻴﺎر زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻗﺮار ﻣﯽ داد‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﮐﻪ از ﮔﻠﻮدرد ﺑﻪ او ﺷﮑﺎﻳﺖ‬
‫ﮐﺮدم‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﺑﺎ ﻣﻼﻃﻔﺖ ﭘﺎﺳﺨﻢ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ دردم را ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮدم‪ .‬ﺑﺎ ﺣﻮﺻﻠﻪ ﯼ هﺮ ﭼﻪ‬
‫ﺗﻤﺎم ﺗﺮ ﺑﻪ ﭘﺎﻧﺴﻤﺎن ﭘﺎهﺎﯼ ﻣﺠﺮوح ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺖ و ﺑﺎ ﻣﻼﻃﻔﺘﯽ ﮐﻢ ﻧﻈﻴﺮ‪ ،‬ﻣﺮهﻢ ﺑﺮ ﺁن هﺎ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬داور ﻋﺰﻳﺰﯼ ﻣﺴﺌﻮل ﺑﻬﺪارﯼ اﺗﺎق ‪ ٢‬ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻨﺪ ‪ ٢‬ﻣﯽ ﮔﻔﺖ ﻧﺎم ﺑﭽﻪ هﺎﻳﯽ را ﮐﻪ‬
‫اﻋﺪام ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬از او ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻧﻤﺎز ﺷﺐ ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﯽ ﺁورد‪ ،‬ﻧﺎم ﺷﺎن را در‬
‫زﻣﺮﻩ ﯼ ‪ ۴٠‬ﻣﺆﻣﻨﯽ ﮐﻪ در ﻗﻨﻮت ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ زﺑﺎن ﺟﺎرﯼ ﮐﻨﺪ‪ .‬او در ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﺨﺖ و‬
‫ﻧﺎﮔﻮار‪ ،‬ﺟﻮهﺮﻩ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ داد‪ .‬اﻳﻦ هﺎ هﻤﻪ در ﺣﺎﻟﯽ اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺎد ﮐﻪ‬
‫ﺣﮑﻤﺶ رو ﺑﻪ اﺗﻤﺎم ﺑﻮد و اﻧﺠﺎم هﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻤﮏ و ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﺎﻧﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻳﮕﺮ‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻬﺎﻧﻪ اﯼ ﺷﻮد ﺑﺮاﯼ ﻻﺟﻮردﯼ‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﮑﻢ ﺁزادﯼ او را ﻟﻐﻮ ﮐﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﺮاﯼ‬
‫ﻣﺪت ﻧﺎﻣﻌﻠﻮﻣﯽ ﺑﻪ ﺗﻌﻮﻳﻖ ﺑﻴﺎﻧﺪازد‪.‬‬
 ‫‪ ١٩‬ﺑﻬﻤﻦ‬
‫ﺷﮑﻮﻩ ﻳﮏ ﻣﻘﺎوﻣﺖ؛ ﻏﻢ و اﻧﺪوﻩ ﻏﺮﻳﺒﺎﻧﻪ ﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن؛‬

‫ﺟﻨﺎزﻩ در ﺳﻄﻞ ﺁﺷﻐﺎل و‪...‬‬

‫ﻣﻨﺼﻮر ﺣﻼج ﺁن ﻧﻬﻨﮓ درﻳﺎ‬

‫ﮐﺰ پﻨﺒﻪ ﯼ ﺕﻦ داﻧﻪ ﯼ ﺝﺎن ﮐﺮدﻩ ﺝﺪا‬
‫روزﯼ ﮐﻪ اﻧﺎاﻟﺤﻖ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻣﯽ ﺁورد‬
‫ﻣﻨﺼﻮر ﮐﺠﺎ ﺑﻮد؟ ﺥﺪا ﺑﻮد ﺥﺪا‬

‫اﺑﻮﺳﻌﻴﺪ اﺑﻮاﻟﺨﻴﺮ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٩٠‬‬
‫‪١‬‬
‫ﺑﻬﻤﻦ‪ ،‬ﻣﺎهﯽ ﮐﻪ ﺧﻮن از ﺁن ﻣﯽ ﺑﺎرد‪ .‬ﺧﻮن ﭘﺎﮎ ﺗﺮﻳﻦ ﻓﺮزﻧﺪان وﻃﻦ در ﻃﻮل ﭘﻨﺞ دهﻪ‪،‬‬
‫در اﻳﻦ ﻣﺎﻩ ﺑﻪ هﻢ ﮔﺮﻩ ﺧﻮردﻩ اﺳﺖ‪ :‬ﺧﻮن دﮐﺘﺮ ﺗﻘﯽ اراﻧﯽ‪ ،‬ﺧﻮن ﺷﻬﺪاﯼ ﺳﻴﺎهﮑﻞ‪ ،‬ﺧﻮن‬
‫ﺧﺴﺮو ﮔﻠﺴﺮﺧﯽ و ﮐﺮاﻣﺖ داﻧﺸﻴﺎن‪ ،‬ﺧﻮن ﺷﻬﻴﺪان ‪ ٢٩‬ﺑﻬﻤﻦ ﺗﺒﺮﻳﺰ‪ ،‬ﺧﻮن ﺷﻬﺪاﯼ ‪ ٢١‬و‬
‫‪ ٢٢‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ ،۵٧‬ﺧﻮن ﺳﺮﺑﺪارانِ ﺟﻨﮕﻞ هﺎﯼ ﺁﻣﻞ و ﺧﻮﻧﯽ ﮐﻪ در ﺻﺒﺤﮕﺎﻩ ‪ ١٩‬ﺑﻬﻤﻦ ﺑﻪ رود‬
‫‪٥٣‬‬
‫ﺧﺮوﺷﺎن ﺑﻬﻤﻦ ﭘﻴﻮﺳﺖ‪.‬‬
‫دوﺷﻨﺒﻪ ‪ ١٩‬ﺑﻬﻤﻦ ﺳﺎﻋﺖ ﺳﻪ ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ ﺷﺎﻩ ﻣﺤﻤﺪﯼ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻨﺪ ﮐﻪ رﻳﺸﯽ ﺣﻨﺎ ﺑﺴﺘﻪ و‬
‫دﻧﺪان هﺎﯼ ﻃﻼﻳﯽ داﺷﺖ‪ ،‬ﻣﺮا ﻓﺮا ﺧﻮاﻧﺪ و ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ زﻳﺮ هﺸﺖ ﺑﺮدﻩ ﺷﺪم‪ .‬در‬
‫راﻩ ﺻﺪاﯼ ﺧﻨﺪﻩ و ﻗﻬﻘﻬﻪ ﯼ ﭘﺎﺳﺪاران ﻣﯽ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﺁﻧﺎن ﻣﺮا ﺳﺮﺧﻮﺷﺎﻧﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻮ و ﺁن ﺳﻮ‬
‫ﭘﺮﺗﺎب ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﺎﮔﺎﻩ ﺳﺮم ﺑﻪ ﺗﻴﺰﯼ ﻳﮏ در ﻧﻴﻤﻪ ﺑﺎز ﺧﻮرد و ﺑﺮ ﺟﺎﻳﻢ ﻣﻴﺦ ﮐﻮب ﺷﺪم‪ .‬از‬
‫ﺷﺪت درد ﮔﻮﻳﯽ دﻧﻴﺎ دور ﺳﺮم ﻣﯽ ﭼﺮﺧﻴﺪ‪ .‬ﺷﻴﺸﻪ ﺳﺎﻋﺘﻢ ﻧﻴﺰ ﺷﮑﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻣﺪﺗﯽ ﺗﻌﺎدﻟﻢ‬
‫را از دﺳﺖ دادم‪ .‬دوﺑﺎرﻩ ﻣﺮا ﺑﻪ رﻓﺘﻦ واداﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﭼﻴﺰﯼ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﺰرگ ﻣﻴﺸﯽ ﻳﺎدت‬
‫ﻣﻴﺮﻩ‪ .‬دوﺑﺎرﻩ ﺷﺮوع ﮐﺮدﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﻨﺪﻳﺪن و رﻳﺴﻪ رﻓﺘﻦ‪ :‬ﻣﯽ ﺧﻮاد ﺑﺮﻩ ﻣﻬﻤﻮﻧﯽ! ﺣﺮﮐﺎت و‬
‫رﻓﺘﺎرﺷﺎن ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺷﮏ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﭼﻨﺪ ﻟﺤﻈﻪ اﯼ ﺁن‬
‫ﻗﺪر ﺳﺮم درد ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ دﻳﮕﺮ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﺑﻪ ﺁن هﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﯼ زﻳﺮﻳﻦ ﺑﺮدﻩ ﺷﺪم‪ .‬ﮐﻨﺎر‬
‫درب ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ‪ ٢٠٩‬ﺗﻮﻗﻒ ﮐﺮدﻳﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﺘﻬﻢ ‪ ٢٠٩‬ﻧﺒﻮدم‪ .‬دﻟﻴﻞ ﮐﺎرﺷﺎن را ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ‬
‫ﺣﺪس ﺑﺰﻧﻢ‪ .‬در ﮐﻨﺎر در ‪ ،٢٠٩‬ﺑﻬﺪارﯼ اوﻳﻦ ﻗﺮار داﺷﺖ‪ .‬دﮐﺘﺮ ﺷﻴﺦ اﻻﺳﻼم زادﻩ در ﺣﺎﻟﯽ‬
‫ﮐﻪ دﺳﺖ هﺎﻳﺶ را ﺑﻪ دو ﻃﺮف درﮔﺎﻩ ﺗﮑﻴﻪ دادﻩ ﺑﻮد‪ ،‬رو ﮐﺮد ﺑﻪ ﺷﺎﻩ ﻣﺤﻤﺪﯼ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻪ‬
‫اﺗﻔﺎﻗﯽ ﺑﺮاﻳﺶ اﻓﺘﺎدﻩ؟ ﺑﻴﺎورش ﺗﺎ ﺳﺮش را ﭘﺎﻧﺴﻤﺎن ﮐﻨﻢ‪ .‬ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪم ﺧﻮﻧﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و ﭼﻮن‬
‫ﺳﻔﻴﺪ رﻧﮓ ﺑﻮد‪ ،‬از دور ﻧﻴﺰ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﺎﻩ ﻣﺤﻤﺪﯼ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ اﻻن ﺑﺮ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ ،‬ﮐﺎر ﻣﻬﻤﯽ ﻧﺪارد‪ .‬ﺗﻌﺠﺐ ﮐﺮدم‪ ،‬اﻣﺎ ﭼﻴﺰﯼ ﻧﮕﻔﺘﻢ‪ .‬ﺷﺎﻩ ﻣﺤﻤﺪﯼ هﻤﭽﻨﺎن ﺗﻼش‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮد ﺗﺎ ﺑﺎ دادن ﺗﻮﺿﻴﺢ از ﻃﺮﻳﻖ ﺁﻳﻔﻮن‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮل اﻧﺘﻈﺎﻣﺎت داﺧﻠﯽ ‪ ٢٠٩‬را ﻗﺎﻧﻊ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ‬
‫درب را ﺑﺎز ﮐﺮدﻩ و ﻣﺮا ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﻳﮏ زﻧﺪاﻧﯽ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺁن ﺟﺎ ﺑﺒﺮد‪ ،‬وﻟﯽ ﺗﻮﻓﻴﻘﯽ ﻧﻴﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎ را از ﻣﺤﻮﻃﻪ ﺑﻴﺮون ﺑﺮد و در ﮐﻨﺎر ﻳﮏ ﺗﺮﻳﻠﺮ ﮐﻪ ﺑﺎر اﺳﻔﻨﺎج و ﺳﺒﺰﯼ روﯼ ﺁن ﺑﻮد و‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺑﻪ ﺁﺷﭙﺰﺧﺎﻧﻪ در ﺁن ﺟﺎ اﻳﺴﺘﺎدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﺪﻳﻢ‪ .‬ﮐﻨﺎر ﺁﺷﭙﺰﺧﺎﻧﻪ ﻳﮏ در‬
‫ﻗﺮار دارد ﮐﻪ ﺑﻪ زﻳﺮزﻣﻴﻦ ‪ ٢٠٩‬ﻣﻨﺘﻬﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬زﻳﺮ زﻣﻴﻦ ‪ ٢٠٩‬هﻢ ﺳﻄﺢ ﻣﺤﻮﻃﻪ ﯼ‬
‫ﺑﻴﺮوﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ او ﺗﺮﺗﻴﺐ ﮐﺎر را دهﺪ‪ ،‬ﺁن ﺟﺎ ﻣﻨﺘﻈﺮ اﻳﺴﺘﺎدﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺻﺪاﯼ ﻳﮏ‬
‫هﻮاﮐﺶ ﺑﺰرگ ﺳﻪ ﻓﺎز ﺗﻮﺟﻬﻢ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﮐﺮد‪ .‬وﺳﻂ زﻣﺴﺘﺎن و ﺑﺎ ﺁن هﻤﻪ ﺑﺮف ﮐﻪ‬
‫روﯼ زﻣﻴﻦ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬روﺷﻦ ﺑﻮدن ﻳﮏ هﻮاﮐﺶ ﺑﺰرگ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺟﻠﻮﻩ ﻧﻤﯽ ﮐﺮد‪.‬‬

‫‪ 53‬در ﺹﺒﺤﮕﺎﻩ ‪ ١٩‬ﺑﻬﻤﻦ‪ ،‬در درﮔﻴﺮﯼ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻣﺸﺘﺮﮎ ﺱ ﭙﺎﻩ‪ ،‬ﮐﻤﻴﺘ ﻪ و دادﺱ ﺘﺎﻧﯽ‪ ٢٠‬ﺕ ﻦ از دﻻوران ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ‬
‫ﺥﻠﻖ ﺑﻪ ﻧﺎمهﺎﯼ زﻳﺮ ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت رﺱﻴﺪﻧﺪ‪:‬‬
‫ﻣﻮﺱﯽ ﺥﻴﺎﺑﺎﻧﯽ‪ ،‬اﺷﺮف رﺑﻴﻌﯽ‪ ،‬ﺁذر رﺿﺎﻳﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻘﺪم‪ ،‬ﻣﻬﺸﻴﺪ ﻓﺮزاﻧ ﻪ ﺱ ﺎ‪ ،‬ﻃ ﻪ ﻣﻴﺮﺹ ﺎدﻗﯽ‪ ،‬ﺕﻬﻤﻴﻨ ﻪ رﺣﻴﻤ ﯽﻧ ﮋاد‪،‬‬
‫ﻋﺒﺎﺱﻌﻠﯽ ﺝﺎﺑﺮزادﻩ اﻧﺼﺎرﯼ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻌﻴﻨﯽ‪ ،‬ﮐﺎﻇﻢ ﻣﺮﺕﻀﻮﯼ‪ ،‬ﺛﺮﻳﺎ ﺱﻨﻤﺎرﯼ‪ ،‬ﻣﻬﻨﺎز ﮐﻼﻧﺘﺮﯼ‪ ،‬ﺥ ﺴﺮو رﺣﻴﻤ ﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤ ﺪ‬
‫ﺣﺴﻦ پﻮرﻗﺎﺿﻴﺎن‪ ،‬ﻧﺎهﻴﺪ رأﻓﺘﯽ‪ ،‬ﺣﺴﻦ ﻣﻬﺪوﯼ‪ ،‬ﺷﺎهﺮخ ﺷﻤﻴﻢ‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻧﺠﺎرﻳﺎن‪ ،‬ﺣﺴﻦ ﺑﺨﺸﺎﻓﺮ‪ ،‬ﺱﻌﻴﺪ ﺱﻌﻴﺪپﻮر‪.‬‬
‫‪٩١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫رﻓﺖ و ﺁﻣﺪهﺎﯼ زﻳﺎدﯼ در ﺳﻄﺢ زﻧﺪان ﺑﻮد‪ .‬از زﻳﺮ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺑﺒﻴﻨﻢ‪.‬‬
‫ﻳﮏ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﻨﺰ ﺳﻴﺎﻩ رﻧﮓ روﺑﻪ روﯼ ﻣﺎ ﺗﻮﻗﻒ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻨﺪ ﭘﺎﺳﺪار ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺑﺎ هﻞ دادن درﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ زﻳﺮ زﻣﻴﻦ ‪ ٢٠٩‬ﻣﻨﺘﻬﯽ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﻻﯼ ﺁن را ﮐﻤﯽ ﺑﺎز ﮐﺮدﻩ و ﺧﻮد‬
‫را ﺑﻪ داﺧﻞ ﺁن ﺟﺎ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﻧﻴﺰ از ﺁن ﻃﺮف در را هﻞ ﻣﯽ دادﻧﺪ ﺗﺎ از ورود ﺁن هﺎ‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬هﻤﻴﻦ ﻃﻮرﮐﻪ از زﻳﺮ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ ﻧﺎﻇﺮ اﻳﻦ ﺻﺤﻨﻪ هﺎ ﺑﻮدم‪ ،‬ﻳﮑﺒﺎرﻩ ﺑﻪ ذهﻨﻢ‬
‫ﺧﻄﻮر ﮐﺮد ﮐﻪ ﺣﺘﻤﺎً ﭼﻴﺰ ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻬﯽ در ﺁن زﻳﺮزﻣﻴﻦ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺳﺮ و‬
‫دﺳﺖ ﺑﺮاﯼ دﻳﺪن ﺁن ﻣﯽ ﺷﮑﻨﻨﺪ‪ .‬دوﺑﺎرﻩ ﺗﻮﺟﻪ ام ﺑﻪ هﻮاﮐﺶ ﺳﻪ ﻓﺎز ﺟﻠﺐ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ زﻳﺮ‬
‫زﻣﻴﻦ ‪ ٢٠٩‬راﻩ داﺷﺖ‪ .‬ﺗﺮدﻳﺪﯼ ﻧﮑﺮدم ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺗﻌﺪادﯼ ﺟﻨﺎزﻩ ﻧﺸﺎن دهﻨﺪ‪.‬‬
‫هﻮاﮐﺶ ﺳﻪ ﻓﺎز را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر روﺷﻦ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺤﻮﻃﻪ ﯼ داﺧﻞ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﻮ‬
‫ﻧﮕﻴﺮد‪ .‬ﻗﺒﻼً ﺷﻨﻴﺪﻩ ﺑﻮدم در ﺷﻬﺮﻳﻮر ﻣﺎﻩ هﻤﺎن ﺳﺎل ﺗﻌﺪادﯼ از ﺑﭽﻪ هﺎ را ﺑﺮاﯼ دﻳﺪن ﭘﻴﮑﺮ‬
‫ﺣﺒﻴﺐ اﷲ اﺳﻼﻣﯽ ﮐﻪ از درﺧﺖ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن دادﺳﺘﺎﻧﯽ ﺁوﻳﺰان ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬وﯼ را‬
‫ﺑﺎ دﺳﺖ ﺷﮑﺴﺘﻪ و ﭘﺎﯼ ﺁش و ﻻش ﺷﺪﻩ ﺑﻪ دار ﺁوﻳﺨﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬از ﺧﻮدم ﭘﺮﺳﻴﺪم ﭼﻪ ﮐﺴﯽ را‬
‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺷﮑﺎر ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺷﺎدﻣﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ؟ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ‬
‫ﺣﺪس زد‪ ،‬ﺑﻪ ذهﻨﻢ ﺧﻄﻮر ﮐﺮد‪ .‬ﺁن ﺷﺨﺺ ﺑﺪون ﺷﮏ ﻣﻮﺳﯽ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺎهﺎﻳﻢ ﺳﺴﺖ ﺷﺪ و ﺑﯽ اﺧﺘﻴﺎر ﺑﺮ ﺧﻮد ﻟﺮزﻳﺪم‪ .‬زﻣﻴﻦ از ﺑﺮف ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ ﺑﻮد و ﺁﺳﻤﺎن را ﻏﻢ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﺎﮔﻬﺎن دﺳﺘﯽ ﺑﻪ ﭘﺸﺘﻢ ﺧﻮرد و ﻓﺮﻣﺎن ﺣﺮﮐﺖ داد‪ .‬ﺑﻪ ﺳﻮﯼ هﻤﺎن در ﮐﺬاﻳﯽ‬
‫ﺑﺮدﻩ ﺷﺪﻳﻢ‪ .‬ﭘﺎﺳﺪاران را ﮐﻨﺎر زدﻩ و ﻣﺮا ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ داﺧﻞ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺻﺪاﯼ‬
‫ﺿﺠﻪ و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺑﻪ ﮔﻮش ﻣﯽ رﺳﻴﺪ‪ .‬در ﻣﺤﻮﻃﻪ زﻳﺮزﻣﻴﻦ ﺻﺪاﯼ ﺿﺮﺑﻪ هﺎﯼ ﺷﻼق‬
‫ﻣﯽ ﭘﻴﭽﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻤﯽ داﻧﻢ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﻓﻀﺎﯼ ﺁن ﺟﺎ را ﺗﺸﺮﻳﺢ ﮐﺮد‪ .‬ﺟﻬﻨﻢ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ هﻤﺎن ﺟﺎ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻴﺮﻏﻀﺐ هﺎ هﻢ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ را ﺑﻪ اﺗﺎﻗﯽ در ﺳﻤﺖ ﭼﭗ هﺪاﻳﺖ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺻﺪاﯼ‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ از درون اﺗﺎق ﺑﻪ ﮔﻮش ﻣﯽ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﻟﺤﻈﻪ اﯼ ﭘﺸﺖ دﻳﻮار اﺗﺎق‪ ،‬ﻧﺮﺳﻴﺪﻩ ﺑﻪ در‬
‫اﻳﺴﺘﺎدﻳﻢ ﺗﺎ اﺟﺎزﻩ ﯼ وارد ﺷﺪن ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﮐﺎﺑﻮس رﻧﮓ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺗﻮ ﮔﻮﻳﯽ‬
‫ﭘﺎهﺎﻳﻢ را ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻗﺪرت ﺣﺮﮐﺖ را از ﺁن هﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺷﺎهﺪ ﺁن ﭼﻪ‬
‫ﮐﻪ ﺣﺪس زدﻩ ﺑﻮدم و ﺣﺎﻻ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺻﺤﺖ ﺁن ﺗﺮدﻳﺪﯼ ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬ﺻﺪاﯼ ﻓﺮدﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﭼﻴﺰﯼ ﻣﻮهﻮم ﺗﻮهﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﺮد و ﺁﻩ و ﻧﺎﻟﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ داد‪ ،‬ﺷﻨﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﺑﻪ اﺗﺎق راﻩ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻢ‪ .‬در دﻟﻢ ﻏﻮﻏﺎﻳﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﻗﻠﺒﻢ ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﯽ ﺗﭙﻴﺪ و ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ از ﺳﻴﻨﻪ در ﺁﻳﺪ‪ .‬ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻢ‬
‫رﻧﮓ ﺑﻪ ﭼﻬﺮﻩ ﻧﺪارم‪ .‬ﺧﻮدم را ﺑﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮدم‪ .‬ﭘﺸﺖ ﺑﻪ ﻻﺟﻮردﯼ وارد اﺗﺎق ﺷﺪم و او ﻓﺮﻣﺎن‬
‫داد ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ را ﺑﺮدارم‪ .‬ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ را ﮐﻪ ﺑﺮداﺷﺘﻢ‪ ،‬ﻧﻔﺴﻢ در ﺳﻴﻨﻪ ﺣﺒﺲ ﺷﺪ‪ .‬ﻗﺪرت ﺗﻨﻔﺲ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ ،‬ﺑﯽ اﺧﺘﻴﺎر دﺳﺘﻢ را ﺑﻪ دﻳﻮار ﮔﺮﻓﺘﻢ‪ .‬اﺗﺎق دور ﺳﺮم ﻣﯽ ﭼﺮﺧﻴﺪ‪ .‬اﺗﺎق ﭘﺮ از‬
‫ﭘﻴﮑﺮهﺎﯼ ﭘﺎﮐﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺳﺤﺮﮔﺎﻩ ﺁن روز ﺑﻪ ﺧﺎﮎ اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬هﻨﻮز ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮدم ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮد ﺑﻴﺎﻳﻢ و ﺗﻌﺎدﻟﻢ را ﺣﻔﻆ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﻻﺟﻮردﯼ ﻧﻬﻴﺒﯽ زد و ﻣﺮا ﻣﺘﻮﺟﻪ ﭘﻴﮑﺮ ﺑﻠﻨﺪﺑﺎﻻﻳﯽ ﮐﺮد‬
‫ﮐﻪ در ﺳﻤﺖ راﺳﺖ اﺗﺎق و زﻳﺮ ﻳﮏ دﺳﺘﺸﻮﻳﯽ ﻓﻠﺰﯼ ﮐﻮﭼﮏ ﻗﺮار داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻘﻴﻪ ﭘﻴﮑﺮهﺎ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٩٢‬‬
‫ﻋﻤﻮد ﺑﺮ او ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻮﺳﯽ را ﻧﺸﺎﻧﻢ داد و ﮔﻔﺖ‪ :‬او را ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﯽ؟ ﺑﺎ ﺻﺪاﻳﯽ‬
‫ﺧﻔﻪ و ﺗﺮس ﺧﻮردﻩ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻧﻪ‪ ،‬ﻧﻤﯽ ﺷﻨﺎﺳﻢ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﺤﮑﻢ ﮔﻔﺖ‪ :‬درﺳﺖ ﻧﮕﺎﻩ ﮐﻦ! ﭘﺎﺳﺨﻢ ﺑﺎز هﻢ‬
‫ﻣﻨﻔﯽ ﺑﻮد‪ .‬از ﮐﻮرﻩ در رﻓﺖ و ﺑﺎ زهﺮﺧﻨﺪﯼ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﮕﺎﻩ ﮐﻦ ﻣﻮﺳﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪:‬‬
‫ﻧﻤﯽ ﺷﻨﺎﺳﻢ‪ .‬ﺑﺎ ﺻﺪاﻳﯽ ﮐﻪ ﺣﺎﮐﯽ از ﺧﺸﻢ و ﻋﺼﺒﺎﻧﻴﺖ ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﻣﮕﺮ ﺗﻮ هﻮادار ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ‬
‫ﻧﻴﺴﺘﯽ؟ ﺑﺎ ﺗﮑﺎن دادن ﺳﺮ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﮐﺮدم‪ .‬ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﭼﻄﻮر ﻣﻮﺳﯽ را ﻧﻤﯽ ﺷﻨﺎﺳﯽ؟ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﭼﺸﻤﺎﻧﻢ‬
‫ﻧﻤﯽ ﺑﻴﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﺳﻤﺖ او ﺑﺮﮔﺸﺘﻢ‪ .‬ﺻﻮرﺗﻢ را دﻳﺪ ﮐﻪ ﺁﻏﺸﺘﻪ ﺑﻪ ﺧﻮن ﺑﻮد‪ .‬ﮐﻤﯽ ﺁرام ﺷﺪ و‬
‫ﺑﻌﺪ دﺳﺘﻮر داد زﻳﺮ ﺑﻐﻞ ﻣﻮﺳﯽ را ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻠﻨﺪ ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ وﯼ را ﺗﻤﺎﺷﺎ ﮐﻨﻢ‪ .‬او‬
‫ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺮا ذرﻩ‪ -‬ذرﻩ ﺁب ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴﮑﺮ ﻣﻮﺳﯽ را در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﯼ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮﯼ ﺻﻮرﺗﻢ‬
‫ﻧﮕﺎﻩ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬هﻴﭻ ﻧﺸﺎﻧﯽ از ﻣﺮگ در او ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺷﺎرﺑﺶ را ﺗﺎزﻩ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻮﮎ‬
‫ﺳﺒﻴﻠﺶ هﻨﻮز ﺗﻴﺰ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻠﻮزﯼ زﻣﺴﺘﺎﻧﯽ ﺑﻪ رﻧﮓ ﺳﺮﻣﻪ اﯼ و ﻣﺸﮑﯽ ﺑﺮ ﺗﻦ داﺷﺖ ﮐﻪ‬
‫رﮔﻪ هﺎﯼ ﺧﻮن در ﺁن ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ دﻳﺪﻩ ﻧﻤﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺪﻧﺶ ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﺷﻠﻮار ﻟﯽ‬
‫ﺳﺮﻣﻪ اﯼ رﻧﮓ ﺑﻪ ﭘﺎ داﺷﺖ‪ .‬ﺁن ﻗﺪر ﻣﺤﻮ ﭼﻬﺮﻩ اش ﺑﻮدم ﮐﻪ ﺑﻪ ﭘﺎهﺎﻳﺶ دﻗﺖ ﻻزم را‬
‫ﻧﮑﺮدم‪ .‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ زﻳﺮ ﺑﻐﻠﺶ را ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﭘﻴﮑﺮش را از زﻣﻴﻦ ﺑﻠﻨﺪ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻮﺷﻪ ﯼ‬
‫ﻟﺒﺎﺳﺶ ﺑﺎﻻ رﻓﺖ‪ ،‬ﺗﻨﺶ ﺧﻮﻧﯽ ﻧﺒﻮد و ﺣﺘﺎ ﮔﻮﺷﻪ ﯼ ﺷﻮرﺗﺶ ﮐﻪ ﺁﺑﯽ ﺁﺳﻤﺎﻧﯽ رﻧﮓ ﺑﻮد ﻧﻴﺰ‬
‫ﭘﻴﺪا ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ ﻣﯽ ﺷﺪ ﺳﻮراﺧﯽ را روﯼ ﺑﻠﻮزش‪ ،‬ﺁن ﺟﺎ ﮐﻪ ﻗﻠﺒﺶ ﺁرام ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬دﻳﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﯽ ﺑﻪ ﺧﻮاﺑﯽ ﻋﻤﻴﻖ ﻓﺮو رﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ٥٤.‬در هﻤﻴﻦ ﺣﺎل ﻻﺟﻮردﯼ ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺪاران ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ‬
‫را در اﺗﺎق ﺑﺎﻗﯽ ﺑﮕﺬارﻧﺪ و ﺑﻘﻴﻪ را ﺑﻪ ﺑﻴﺮون هﺪاﻳﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺁذر رﺿﺎﻳﯽ را ﻧﺸﺎﻧﻢ داد‬
‫و ﺑﺎ ﮐﻨﺎﻳﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺁذر هﻤﺴﺮ ﻣﻮﺳﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻧﻤﯽ ﺷﻨﺎﺳﻢ‪ .‬ﺳﻤﺎﺟﺘﯽ ﺑﻪ ﺧﺮج ﻧﺪاد‪ .‬ﺁذر‬
‫ﭘﻴﺮاهﻨﯽ ﻧﺨﻮدﯼ رﻧﮓ ﺑﺮ ﺗﻦ داﺷﺖ‪ ،‬ﻣﻮهﺎﻳﺶ ﮐﻮﺗﺎﻩ و ﻣﺸﮑﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻌﻠﻮم ﺑﻮد ﺳﺮش هﺪف‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻮن ﮐﺎﺳﻪ ﯼ ﺳﺮش از ﭘﺸﺖ‪ ،‬در اﻧﺒﻮهﯽ ﭘﻨﺒﻪ ﻗﺮار دادﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬روﯼ‬
‫ﺑﺪﻧﺶ ﻣﻠﺤﻔﻪ ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬دﺳﺘﺶ ﻣﺸﺖ ﮐﺮدﻩ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﻮﻳﯽ ﮐﻪ ﺧﺸﻢ و ﻋﺼﻴﺎن‬
‫ﻳﮏ ﻧﺴﻞ را در ﺧﻮد داﺷﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮدم ﺗﺎ ﺗﻨﻪ ام ﺑﻪ ﭘﻴﮑﺮش ﻧﺨﻮرد‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﺮﺳﻴﺪم‬
‫ﻣﺒﺎدا دﺳﺘﺶ ﺑﻴﺎﻓﺘﺪ و ﺁن ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺮ از ﻏﺮور و ﺷﻬﺎﻣﺖ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮود‪ .‬ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺗﺎ ﺁن ﺟﺎ‬
‫ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‪ ،‬هﻤﭽﻨﺎن ﺑﺎﻻ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﭘﻴﮑﺮ زﻧﯽ ﮐﻪ در ردﻳﻒ اﻧﺘﻬﺎﻳﯽ اﺗﺎق ﻗﺮار داﺷﺖ‪ ،‬اﺷﺎرﻩ ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﺷﺮف اﺳﺖ ﻧﮕﺎﻩ ﮐﻦ! ﺑﺎ ﻃﻌﻨﻪ اداﻣﻪ داد‪ :‬هﻤﺴﺮ ﻣﺴﻌﻮد! ﭘﺎﺳﺨﯽ ﻧﺪادم‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺴﺨﺮﻩ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﭼﺮا اﻳﺴﺘﺎدﯼ؟ ﺑﺮو ﺟﻠﻮ! دﻳﮕﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮﺻﺘﯽ ﮔﻴﺮت ﻧﻤﯽ ﺁﻳﺪ! ﺑﺪن او را هﻢ ﺑﺎ ﻣﻠﺤﻔﻪ‬
‫ﭘﻮﺷﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻠﺤﻔﻪ ﺧﻮﻧﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻌﻠﻮم ﺑﻮد ﺑﻪ رﮔﺒﺎر ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬روﯼ ﻣﻮزاﻳﻴﮏ هﺎ‬
‫ﺧﻮن ﺟﺎرﯼ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻮد ﭘﻴﮑﺮهﺎ را ﺗﺎزﻩ ﺑﻪ ﺁن ﺟﺎ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬اﺗﺎق ﭘﺮ از ﺟﻨﺎزﻩ‬

‫‪ 54‬هﻤﺎن ﻣﻮﻗﻊ ﺕﻌﺪادﯼ از ﺕﻮاﺑﻴﻦ ﮐﻪ در ﺷﻌﺒﻪ ﺑﺎزﺝﻮﻳﯽ ﮐﺎر ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﺕﻌﺮﻳﻒ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻮﺱﯽ در ﺕﻼش ﺑﺮاﯼ‬
‫ﺷﮑﺴﺘﻦ ﺣﻠﻘﻪﯼ ﻣﺤﺎﺹﺮﻩ در ﮐﻨﺎر اﺕﻮﻣﻮﺑﻴﻞ ﻣﻮرد اﺹﺎﺑﺖ ﮔﻠﻮﻟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪهﺎ ﺣ ﺎج اﺣﻤ ﺪ ﻗ ﺪﻳﺮﻳﺎن ﻣﻌ ﺎون‬
‫ﻻﺝﻮردﯼ در ﺥﺎﻃﺮات ﺥﻮد ﻓﺎش ﺱﺎﺥﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﺱ ﯽ از پ ﺸﺖ ﻣ ﻮرد اﺹ ﺎﺑﺖ ﮔﻠﻮﻟ ﻪ ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮد‪ .‬رﺝ ﻮع ﮐﻨﻴ ﺪ ﺑ ﻪ‬
‫ﺥﺎﻃﺮات ﺣﺎج اﺣﻤﺪ ﻗﺪﻳﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪ ،١٨٨‬ﺕﺪوﻳﻦ‪ :‬ﺱﻴﺪﺣﺴﻴﻦ ﻧﺒﻮﯼ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺱ ﺮاﺑﻨﺪﯼ‪ ،‬اﻧﺘ ﺸﺎرات ﻣﺮﮐ ﺰ اﺱ ﻨﺎد‬
‫اﻧﻘﻼب اﺱﻼﻣﯽ‪ ،‬ﭼﺎپ اول‪.‬‬
‫‪٩٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬در ﺁن ﻟﺤﻈﻪ هﺎ ﺑﻪ ذهﻨﻢ ﻧﻤﯽ رﺳﻴﺪ ﮐﻪ ﺁﻧﺎن را ﺑﺸﻤﺎرم‪ .‬هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﻓﮑﺮ ﻧﻤﯽ ﮐﺮدم روزﯼ‬
‫ﻻزم ﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﺸﺎهﺪاﺗﻢ را ﺟﺎﻳﯽ ﺑﻴﺎن ﮐﻨﻢ‪ .‬ﭘﺎﺳﺪاران ﭘﺮواﻳﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﭘﻴﮑﺮهﺎﯼ ﺁﻧﺎن را‬
‫ﻟﮕﺪ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و ﻗﻬﻘﻬﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ .‬ﮔﺎﻩ ﻣﺮا ﺑﻪ ﺟﻠﻮ ﻣﯽ راﻧﺪﻧﺪ و ﮔﺎﻩ از ﭘﺸﺖ ﺿﺮﺑﻪ اﯼ ﺑﻪ‬
‫ﭘﺸﺘﻢ ﻣﯽ زدﻧﺪ ﺗﺎ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻴﺨﮑﻮب اﻳﺴﺘﺎدﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮدم ﮐﻪ ﭘﺎﻳﻢ را روﯼ‬
‫ﺧﻮن هﺎﯼ ﭘﺎﮎ ﺷﺎن ﻧﮕﺬارم‪ .‬ﮔﻮﻳﯽ ﮔﻨﺎﻩ ﺑﺰرﮔﯽ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﻣﯽ ﺷﺪم‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ دﻳﮕﺮ ﮐﺴﯽ را‬
‫ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻧﮑﺮد‪ .‬ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻘﺪم را ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﯽ ﻗﻮام ﻣﻌﺮوف ﺑﻮد‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻢ‪ .‬ﭘﻴﮑﺮ او ﻧﻴﺰ در اﻧﺘﻬﺎﯼ‬
‫اﺗﺎق ﺑﻮد‪ .‬در ﺟﻠﻮﯼ در اﺗﺎق‪ ،‬ﻳﮑﯽ از ﻣﺠﺎهﺪان ﺑﺎ ﺟﺜﻪ ﯼ ﻧﺴﺒﺘﺎً رﻳﺰﯼ ﮐﻪ رﻳﺸﯽ ﺑﺮ ﭼﻬﺮﻩ‬
‫داﺷﺖ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ام را ﺟﻠﺐ ﮐﺮد‪ .‬هﻴﭻ ﭼﻴﺰﯼ در ﺷﮑﻢ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺻﻮرﺗﺶ ﺑﻪ ﺷﺪت در هﻢ‬
‫ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﻮﻳﯽ در ﻟﺤﻈﻪ ﯼ ﻣﺮگ‪ ،‬دردﯼ ﻋﻤﻴﻖ و ﺟﺎﻧﮑﺎﻩ را ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬دور‬
‫ﺑﻠﻮزش ﺁﺛﺎر ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﻳﺎد ﺧﻮدش ﻧﺎرﻧﺠﮏ را ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻏﺮﻓﻪ هﺎﯼ‬
‫ﺟﻬﻨﻢ ﺷﺎن ﺗﮑﻤﻴﻞ ﺑﻮد و هﻨﻮز ﺻﺪاﯼ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺑﻪ ﮔﻮش ﻣﯽ رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ ﮐﺖ و ﺷﻠﻮارﯼ ﺑﻪ رﻧﮓ ﻃﻮﺳﯽ روﺷﻦ ﺑﻪ ﺗﻦ داﺷﺖ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺟﺎﯼ ﻣﺤﻤﺪ‬
‫ﺧﺎﻟﯽ! ﻣﻨﻈﻮرش ﻣﺤﻤﺪ ﮐﭽﻮﻳﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﻴﺮﻣﺎﻩ هﻤﺎن ﺳﺎل هﺪف ﺷﻠﻴﮏ ﮐﺎﻇﻢ اﻓﺠﻪ اﯼ‪ ،‬در‬
‫اوﻳﻦ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ و ﮔﻴﻼﻧﯽ هﻢ ﺁن ﺟﺎ ﺑﻮدﻧﺪ اﻣﺎ ﺟﺎن ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻪ‬
‫در ﺑﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺤﻤﺪ ﮐﭽﻮﻳﯽ‪ ،‬در دوران ﺷﺎﻩ‪ ،‬ﻳﮏ ﺑﺎر ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮش رﻗﺼﯽ ﺑﺮاﯼ‬
‫زﻧﺪاﻧﺒﺎﻧﺎن‪ ،‬از ﻣﻮﺳﯽ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﯽ ﺳﻴﻠﯽ ﺧﻮردﻩ ﺑﻮد و ﮐﺎرش ﺑﻪ ﺑﻬﺪارﯼ ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬در‬
‫دوران ﻓﺎز ﺳﻴﺎﺳﯽ ﮐﭽﻮﻳﯽ ﮐﻪ ﻗﺪرت ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺠﺎهﺪ را ﺑﻪ هﻤﺎن ﺻﻮرت زدﻩ‬
‫و ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮوﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﯽ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ! ﻻﺟﻮردﯼ ﻋﺠﻠﻪ داﺷﺖ‪ .‬رﻗﺎﺑﺘﯽ ﺑﻮد ﺑﻴﻦ ﺳﭙﺎﻩ و‬
‫دادﺳﺘﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﮐﺪام ﻳﮏ ﺧﺒﺮ اﻳﻦ ﺟﻨﺎﻳﺖ ﺑﺰرگ را ﺑﻪ ﮔﻮش ﻣﺮدم اﻳﺮان ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺎﻩ‬
‫‪٥٥‬‬
‫ﭘﺎﺳﺪاران زودﺗﺮ ﻋﻤﻞ ﮐﺮد و ﻣﺪال وﻗﺎﺣﺖ را درﻳﺎﻓﺖ ﮐﺮد!‬
‫روزهﺎﯼ ﺑﻌﺪ ﭘﻴﮑﺮهﺎﯼ ﺷﻬﺪاﯼ ‪ ١٩‬ﺑﻬﻤﻦ را روﯼ ﺑﺮف هﺎﯼ ﻣﺤﻮﻃﻪ ﯼ ﺑﻴﺮون ﺑﻬﺪارﯼ و‬
‫ﺑﻨﺪهﺎ ﻗﺮار دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﮐﻠﻴﻪ ﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﻣﻼﻗﺎت‪ ،‬ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ و ‪ ...‬ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪،‬‬
‫از ﻧﺰدﻳﮏِ اﻳﻦ ﭘﻴﮑﺮهﺎ ﻋﺒﻮر دادﻩ و ﻣﺠﺒﻮرﺷﺎن ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺁن هﺎ را از ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﺑﺘﺪا ﮐﺎدرهﺎﯼ ﺑﺮﻳﺪﻩ و ﺧﺎﺋﻦ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ اﺛﻨﯽ ﻋﺸﺮﯼ‪ ،‬ﻣﺴﻌﻮد اﮐﺒﺮﯼ و‬
‫رﺿﺎ ﮐﻴﻮاﻧﺰاد را ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺑﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺷﻬﺪا را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺗﻮاب هﺎﯼ ﺑﺮﻳﺪﻩ اﯼ‬
‫را ﮐﻪ در ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ هﺎ ﻣﺸﻐﻮل ﺟﻨﺎﻳﺖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﮔﺴﻴﻞ داﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺴﺘﮕﺎن ﺷﻬﺪاﯼ‬
‫‪ ١٩‬ﺑﻬﻤﻦ را ﺑﺮاﯼ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻳﺎﻓﺘﻦ از هﻮﻳﺖ ﺁﻧﺎن‪ ،‬در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﯼ ﺑﻌﺪﯼ ﺑﻪ ﺁن ﺟﺎ ﺑﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﯼ ﺁﺧﺮ ﺑﺮاﯼ ﺧﺮد ﮐﺮدن روﺣﻴﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن‪ ،‬ﺷﺮوع ﺑﻪ دﺳﺖ ﭼﻴﻦ ﮐﺮدن ﺁن هﺎ و‬
‫ﺑﺮدﻧﺸﺎن ﺑﻪ دﻳﺪار ﭘﻴﮑﺮ هﺎﯼ ﺷﻬﺪاﯼ ‪ ١٩‬ﺑﻬﻤﻦ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬در اوﻟﻴﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻴﻤﺎران ﺑﺴﺘﺮﯼ در‬
‫ﺑﻬﺪارﯼ اوﻳﻦ را ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻤﺎﺷﺎﯼ ﺟﻨﺎﻳﺖ ﺷﺎن ﺑﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻗﺼﺪ ﺁﻧﺎن‬

‫‪ 55‬ﺱﭙﺎﻩ پﺎﺱﺪاران در اﻃﻼﻋﻴﻪ ﻓﻮق ﺑﻪ دروغ ﻣ ﺪﻋﯽ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ در ﺝﺮﻳ ﺎن درﮔﻴ ﺮﯼ ‪ ١٩‬ﺑﻬﻤ ﻦ‪ ،‬ﻓﺮزاﻧ ﻪ ﻋﻤ ﻮﻳﯽ‪،‬‬
‫ﻣﺤﻤﻮد ﺱﻴﻔﯽﻧﮋاد‪ ،‬ﻓﺮح ﺕﺮاﺑﯽ‪ ،‬ﺣﺴﻦ ﻗﻨﺪهﺎرﯼ‪ ،‬ﺑﻬﻤﻦ ﺝﻮادﯼ‪ ،‬اﻟﻬﻪ ﻋﺮوﺝﯽ‪ ،‬ﻓﺮزاﻧﻪ ﭼﻴﺖﺱﺎز و ﺑﻴﮋن ﻣﺤﺮاﺑ ﯽ ﻧﻴ ﺰ‬
‫ﻼ‬
‫دﺱﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ اﻓﺮاد ﻓﻮق ﻳﺎ در درﮔﻴ ﺮﯼه ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ ﺑ ﻪ ﺷ ﻬﺎدت رﺱ ﻴﺪﻩ و ﻳ ﺎ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﻓﺮزاﻧ ﻪ ﻋﻤ ﻮﻳﯽ ﻗ ﺒ ً‬
‫دﺱﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٩٤‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﻮد ﺣﺎل ﮐﻪ ﭘﻴﮑﺮ ﺁﻧﺎن را درهﻢ ﮐﻮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ روﺣﻴﻪ ﺷﺎن را ﻧﻴﺰ درهﻢ‬
‫ﺷﮑﻨﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﺎن ﺑﻪ ﺧﻴﺎل ﺧﺎم ﺧﻮد ﻗﺪرت ﻧﻤﺎﻳﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﭼﻪ ﺑﺴﺎ اﻓﺮاد زﻳﺎدﯼ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻦ‪،‬‬
‫ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺷﺎن در ﺁن ﺷﺐ رﻗﻢ ﺧﻮرد‪ .‬ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﯽ ﮐﻪ ﺷﺎﻳﺪ هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﮔﺮﻳﺰﯼ از ﺁن ﻧﺨﻮاهﻨﺪ‬
‫داﺷﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺪون ‪ ١٩‬ﺑﻬﻤﻦ و ﺑﺪون رؤﻳﺖ ﭘﻴﮑﺮ ﺳﺮدار‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺗﺤﻤﻞ دوران زﻧﺪان و‬
‫ﻣﺼﺎﺋﺐ ﺁن را ﻧﻤﯽ داﺷﺘﻢ‪ .‬وﻗﺘﯽ از زﻳﺮزﻣﻴﻦ ‪ ٢٠٩‬ﺑﻴﺮون ﺁﻣﺪم هﻨﻮز ﻣﺜﻞ ﺑﺮق ﮔﺮﻓﺘﻪ هﺎ‬
‫ﺑﻮدم و از ﺳﺮﻣﺎ ﻣﯽ ﻟﺮزﻳﺪم‪ .‬ﻋﺮق ﺑﺪﻧﻢ ﺧﺸﮏ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﺮدم ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻢ ﻗﺪم‬
‫ﺑﺮدارم‪ .‬ﻧﻤﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺑﻪ ﺳﻠﻮل ﺑﺮﮔﺮدم‪ .‬ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻢ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﺆال هﺎﯼ ﺑﭽﻪ هﺎ ﭼﻪ ﺟﻮاﺑﯽ‬
‫دهﻢ‪ .‬ﺑﺎ ﺧﻮد ﻣﯽ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪم‪ :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﺒﺮ را ﺑﺎزﮔﻮ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺎﺻﺪ ﻧﺎﮔﻮار ﺗﺮﻳﻦ ﺧﺒﺮ‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪم‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ اﻳﻦ هﻤﻪ ﺑﯽ رﺣﻢ ﺑﺎﺷﻢ؟‬
‫ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺧﻮد را ﭘﺸﺖ در ﺳﻠﻮل ﻳﺎﻓﺘﻢ‪ .‬ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻢ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻦ ‪ ٢٠٩‬ﺗﺎ ﺁن ﺟﺎ را ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻃﯽ‬
‫ﮐﺮدم‪ .‬ﺷﺎﻩ ﻣﺤﻤﺪﯼ ﭘﻴﺮوزﻣﻨﺪاﻧﻪ در اﺗﺎق را ﺑﺎز ﮐﺮد و در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻟﺒﺨﻨﺪ ﮐﺮﻳﻬﯽ ﺑﺮ ﻟﺐ‬
‫داﺷﺖ‪ ،‬در ﺁﺳﺘﺎﻧﻪ در ﻇﺎهﺮ ﺷﺪﻩ رو ﺑﻪ ﺑﭽﻪ هﺎ ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮاﯼ ﺗﺎن ﺧﻮش ﺧﺒﺮﯼ دارد!‬
‫و از ﻣﻦ ﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻪ ﺁن هﺎ را ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻗﺮار دهﻢ‪ .‬ﺳﮑﻮت ﮐﺮدم و ﭼﻴﺰﯼ ﻧﮕﻔﺘﻢ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻢ هﻢ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ .‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺧﻮدش ﺑﻪ ﺳﺨﻦ ﺁﻣﺪ و ﺧﺒﺮ را ﺑﺎزﮔﻮ ﮐﺮد‪ .‬ﺗﻤﺎم‬
‫اﺗﺎق ﺧﺸﮏ ﺷﺎن زدﻩ ﺑﻮد‪ .‬هﻤﻪ ﻣﺎت و ﻣﺒﻬﻮت‪ ،‬ﻣﻦ را ﺗﻤﺎﺷﺎ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺷﺎﻩ ﻣﺤﻤﺪﯼ هﺮﭼﻪ زودﺗﺮ ﺑﺮود ﺗﺎ ﻣﻦ ﭘﻮزﺧﻨﺪﯼ زدﻩ و ﺧﺒﺮﯼ را ﮐﻪ او دادﻩ ﺑﻮد‪،،‬ﺗﮑﺬﻳﺐ‬
‫ﮐﻨﻢ و ﺣﻤﺎﻗﺖ او و دﻳﮕﺮ ﺟﻼدان را ﺑﻪ ﺳﺨﺮﻩ ﺑﮕﻴﺮم! در ﻣﻴﺎن ﺟﻤﻊ هﻴﭻ ﮐﺲ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ‬
‫ﺁن ﭼﻪ را ﮐﻪ ﺷﻨﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎور ﮐﻨﺪ‪ .‬هﻤﻪ ﯼ ﻧﮕﺎﻩ هﺎ ﺑﻪ ﻣﻦ دوﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺷﺎﻩ ﻣﺤﻤﺪﯼ‬
‫در را ﺑﺴﺖ و رﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﻧﺪوهﯽ ﺗﻤﺎم ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺁن ﭼﻪ ﺷﻨﻴﺪﻳﺪ ﺣﻘﻴﻘﺖ دارد و ﻣﻦ از ﺁﺧﺮﻳﻦ‬
‫دﻳﺪار ﺑﺎ ﺁﻧﺎن ﻣﯽ ﺁﻳﻢ!‬
‫اﺣﻤﺪﻋﻠﯽ ﺟﻌﻔﺮزادﻩ ﺑﺎ ﺑﻬﺖ از روﯼ ﺗﺨﺖ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﮏ ﻣﻦ ﺁﻣﺪ و در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺷﺎﻧﻪ هﺎﻳﻢ را ﺗﮑﺎن ﻣﯽ داد‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺁﻳﺎ اﺑﺮوهﺎﯼ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ داﺷﺖ؟ ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﭼﻬﺮﻩ ﯼ‬
‫ﻣﻮﺳﯽ را ﺑﺮاﻳﻢ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻋﺼﺒﺎﻧﻴﺖ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ ﺗﺸﺮﻳﺢ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻦ او‬
‫را ﺧﻮب ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﻢ و ﺷﮑﯽ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻧﺪارم‪ .‬ﻣﺜﻞ ﺑﺮق ﮔﺮﻓﺘﻪ هﺎ روﯼ ﺗﺨﺖ ﻧﺸﺴﺖ‪ .‬وﻟﯽ‬
‫ﻣﮕﺮ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﻣﻦ ﺗﻤﺎم ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺟﻤﺸﻴﺪﯼ و ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﻳﻮﺳﻔﯽ هﺮ دو‬
‫از اوﻟﻴﻦ ﻧﻔﺮهﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ اﺷﮏ در ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ ﺣﻠﻘﻪ زدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺁﺧﺮ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ؟ ﺗﻮ از ﮐﺠﺎ ﻣﻄﻤﺌﻨﯽ ﺧﻮدش ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ؟ دﻟﻢ ﻟﺮزﻳﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻦ هﻢ ﻣﺜﻞ‬
‫ﺗﻮ دﻟﻢ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺎور ﻧﮑﻨﻢ وﻟﯽ ﭼﻪ ﮐﻨﻢ‪ ،‬ﭼﻄﻮرﯼ ﺑﻪ ﺗﻮ ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﻣﻦ او را از ﭼﻨﺪ‬
‫ﺳﺎﻧﺘﯽ ﻣﺘﺮﯼ دﻳﺪم‪ .‬اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ اﺷﮏ هﺎﻳﺶ را ﮐﻪ از ﮔﻮﻧﻪ هﺎﻳﺶ ﺳﺮازﻳﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺎﮎ ﮐﺮدﻩ و‬
‫ﻣﺮا در ﺁﻏﻮش ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ دﺳﺘﻢ را ﻣﺤﮑﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺁرام ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻮﺳﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫اﺷﺮف‪ ،‬ﺁذر و ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻘﺪم هﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ از ﻧﺎراﺣﺘﯽ ﻟﺐ هﺎﻳﺶ را ﻣﯽ ﮔﺰﻳﺪ‪ .‬ﺻﺪاﻳﻢ‬
‫ﻣﯽ ﻟﺮزﻳﺪ و ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺁن ﭼﻪ را ﮐﻪ دﻳﺪﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬ﺗﺸﺮﻳﺢ ﮐﻨﻢ‪ .‬هﺮﮐﺲ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺧﻮدش ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﯽ ﻣﻮﺿﻮع را از دهﺎن ﻣﻦ ﺑﺸﻨﻮد‪ .‬ﮔﺮد ﻏﻢ روﯼ ﺑﻨﺪ و زﻧﺪان رﻳﺨﺘﻪ‬
‫‪٩٥‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﮑﻮﺗﯽ ﺣﺰن اﻧﮕﻴﺰ اﺗﺎق را در ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫در اﺗﺎق ﻣﺎ ﻳﮏ ﺗﻮدﻩ اﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم رﺿﺎ ارﺑﺎب زادﻩ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺗﻦ از دوﺳﺘﺎﻧﺶ و از ﺟﻤﻠﻪ ﭼﻨﺪ‬
‫زﻧﺪاﻧﯽ ﻏﻴﺮﺳﻴﺎﺳﯽ را ﮐﻪ ﺑﻪ دﻻﻳﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ دور ﺧﻮد ﺟﻤﻊ ﮐﺮدﻩ و از‬
‫ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﺑﻪ وﻗﻮع ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬اﻇﻬﺎر ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯽ و ﺷﺎدﻣﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﮐﺮد و ﺣﻘﺎﻧﻴﺖ رژﻳﻢ و‬
‫ﺗﺤﻠﻴﻞ هﺎﯼ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ و "اﮐﺜﺮﻳﺖ" را ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬او هﻢ ﭼﻮن رهﺒﺮاﻧﺶ در ﺑﻴﺮون‬
‫از زﻧﺪان‪ ،‬هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻣﺎت رژﻳﻢ ﺟﺸﻦ و ﭘﺎﻳﮑﻮﺑﯽ ﺑﻪ راﻩ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺑﻮد‪ ٥٦.‬رﻓﺘﺎر و‬
‫ﺑﺮﺧﻮردﺷﺎن را ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ؟ اﻧﺒﻮهﯽ از ﻣﺮدم ﻣﯽ ﮔﺮﻳﺴﺘﻨﺪ و ﺁﻧﺎن ﺷﺎدﻣﺎﻧﻪ ﺟﺎم‬
‫ﭘﻴﺮوزﯼ ﺳﺮ ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﺁن ﺷﺐ ﺟﻤﺎران ﻏﺮق در ﺷﺎدﯼ و ﺳﺮور ﺑﻮد‪ .‬رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ ﺑﻌﺪهﺎ‬
‫در ﮐﺘﺎب ﺧﺎﻃﺮاﺗﺶ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺁن ﺷﺐ ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﻋﺮض ﺗﺒﺮﻳﮏ ﺑﻪ‬
‫دﻳﺪار ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺷﺘﺎﻓﺘﻪ‪" ،‬ﺳﻮر ﻋﺰاﯼ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺳﻔﺮﻩ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ" و ﺑﻪ ﻣﻴﻤﻨﺖ ﻓﺘﺢ‬
‫ﺑﺰرگ ﺷﺎن‪ ،‬ﻋﮑﺲ ﻳﺎدﮔﺎرﯼ ﺑﺎ وﯼ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎن هﺎﻳﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ و اﮐﺜﺮﻳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺗﻘﺮب ﺑﻪ ﺑﺎرﮔﺎﻩ ﺧﻤﻴﻨﯽ‪ ،‬اﻳﻦ ﺟﻨﺎﻳﺖ ﺑﺰرگ‬
‫را ﺑﻪ دژﺧﻴﻢ ﺑﺰرگ ﺗﺒﺮﻳﮏ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺁرﯼ اﻳﻦ اﻧﻘﻼب اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎﻟﻨﺪﮔﯽ ﻧﺎﺧﺎﻟﺼﯽ هﺎ را ﺑﻪ دور ﻣﯽ رﻳﺰد‬
‫‪٥٧‬‬
‫و ﺧﺎﺋﻨﻴﻦ را در زﻳﺮ ﮔﺎم هﺎﯼ ﺳﻨﮕﻴﻦ و اﺳﺘﻮار ﺧﻮد ﻟﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‬
‫اﻇﻬﺎر ﺗﺒﺮﻳﮏ و ارادت ﺗﻨﻬﺎ ﭼﺎرﻩ ﮐﺎر ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺁﻧﺎن در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ راﺳﺘﯽ ﻣﻠﺘﯽ ﻣﯽ ﮔﺮﻳﺴﺖ‬
‫از اﻳﻦ هﻤﻪ ﺷﻘﺎوت و ﺑﯽ رﺣﻤﯽ‪ ،‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺗﻤﺎﻣﯽ اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺧﻮد را در اﻳﻦ ﻏﻢ‬
‫ﺑﺰرگ ﺳﻬﻴﻢ ﻣﯽ دﻳﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﯽ ﺷﺮﻣﺎﻧﻪ اﻋﻼم ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪:‬‬
‫ﺳﺮﮐﻮب ﻗﺎﻃﻊ ﺗﺮورﻳﺴﺖ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﺟﻨﺎﻳﺘﮑﺎراﻧﻪ ﺧﻮد ﻧﺎﺑﻮدﯼ اﻧﻘﻼب‬
‫را ﻃﻠﺐ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﻳﮏ ﺿﺮورت ﻣﺒﺮم ﺑﻮد‪ .‬هﺮ ﻧﻮع ﺗﺮدﻳﺪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎً ﺑﻪ ﺳﻮد ﺿﺪاﻧﻘﻼب ﺗﻤﺎم ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﻴﺮوهﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺿﻤﻦ‬
‫ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ دارﯼ و ﭘﺮهﻴﺰ از ﺳﺮاﺳﻴﻤﮕﯽ و ﺷﺘﺎب زدﮔﯽ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬
‫‪٥٨‬‬
‫در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﺨﺮﻳﺐ و ﺗﺮور را ﺑﺎ ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ ﺗﻤﺎم ﺳﺮﮐﻮب ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻧﺎن ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ هﺮ ﭼﻪ ﺗﻤﺎم ﺗﺮ را ﻃﻠﺐ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و هﺸﺪار ﻣﯽ دادﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺒﺎدا دژﺧﻴﻤﺎن را‬
‫در ﮐﺎرﺷﺎن ﺳﺴﺘﯽ ﭘﺪﻳﺪ ﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﺷﺶ ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ هﻤﺎن روز ﺑﺮاﯼ اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﺧﺒﺮ اﻳﻦ ﺟﻨﺎﻳﺖ ﺑﺰرگ از ﻃﺮﻳﻖ‬
‫اﺧﺒﺎر اﺳﺘﺎن ﺗﻬﺮان ﭘﺨﺶ ﺷﺪ و ﺷﺐ هﻨﮕﺎم ﺗﻴﺘﺮ اﺻﻠﯽ اﺧﺒﺎر ﺳﺮاﺳﺮﯼ ﺑﻮد‪ .‬و روز ﺑﻌﺪ‬
‫ﻳﮑﯽ از ﻏﻢ اﻧﮕﻴﺰﺗﺮﻳﻦ ﺻﺤﻨﻪ هﺎﯼ ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻴﻬﻦ ﻣﺎن ﺑﺮ ﺻﻔﺤﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻓﺎﺗﺤﺎﻧﻪ ﺑﺮ ﺑﺎﻻﯼ ﭘﻴﮑﺮهﺎﯼ ﻣﺘﻼﺷﯽ ﺷﺪﻩ ﺷﻬﻴﺪان ‪ ١٩‬ﺑﻬﻤﻦ رژﻩ‬
‫ﻣﯽ رﻓﺖ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪ ﻳﮏ ﺳﺎﻟﻪ ﻣﺴﻌﻮد و اﺷﺮف رﺟﻮﯼ را در ﺁﻏﻮش ﮔﺮﻓﺘﻪ و او را ﻣﻐﺮوراﻧﻪ‬

‫‪ 56‬ﭼﻨﺪ روز پﺲ از ‪ ١٩‬ﺑﻬﻤﻦ‪ ،‬ﮐﻴﺎﻧﻮرﯼ در ﺝﻠﺴﻪﯼ "پﺮﺱﺶ و پﺎﺱﺦ" ﺑﻬﻤﻦ ‪ ۶٠‬ﮔﻔﺖ‪" :‬رهﺒﺮﯼ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ هﺮ روز‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺑﺎﺕﻼق ﺥﻴﺎﻧﺖ ﺑﻪ اﻧﻘﻼب و ﺱﺎزش ﺑﺎ دﺷﻤﻨﺎن اﻧﻘﻼب ﻓﺮو ﻣﯽرود‪".‬‬
‫‪ 57‬ﮐﺎر اﮐﺜﺮﻳﺖ‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ٢٨ ،١۴٩‬ﺑﻬﻤﻦ ‪.١٣۶٠‬‬
‫‪ 58‬پﻴﺸﻴﻦ‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٩٦‬‬
‫ﺑﻪ ﭘﺪرش ﻧﺸﺎن ﻣﯽ داد و ادﻋﺎ ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ وﯼ را ﺑﻪ ﻳﮏ ﺣﺰب اﻟﻠﻬﯽ ﺗﻤﺎم ﻋﻴﺎر ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﮐﺮد ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﭘﺪرش ﺑﺮﺧﻴﺰد‪ .‬ﺗﺎرﻳﺦ ﺷﺎهﺪ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮاﯼ ادﻋﺎهﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺎل هﺎ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻳﮑﯽ از هﻢ ﻧﺴﻼن ﺁن ﮐﻮدﮎ ﺷﻴﺮﺧﻮارﻩ‪ ،‬ﻻﺟﻮردﯼ را ﺑﺎ ﺁﺗﺶ ﺳﻼﺣﺶ‬
‫ﻣﺠﺎزات ﮐﺮد و در هﻤﺎن وﻗﺖ ﻧﻴﺰ ﻣﺼﻄﻔﯽ ﻓﺮزﻧﺪ ﺷﻴﺮﺧﻮارﻩ ﯼ ﺁن روز‪ ،‬ﺟﺎﻣﻪ ﯼ رزم ﺑﻪ‬
‫ﺗﻦ ﮐﺮد و ﺳﻼح ﺑﻪ دوش ﮐﺸﻴﺪ و ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺟﻨﺎﻳﺖ ﭘﻴﺸﮕﺎن ﺷﺘﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮداﯼ ﺁن روز دﻳﺪم ﮐﻪ ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻴﻦ ﺷﻬﺮﻳﺎر‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮ ﻧﺎﻣﺪار ﺁذرﯼ ﻣﻴﻬﻦ ﻣﺎن ﮐﻪ‬
‫ﻣﻠﮏ اﻟﺸﻌﺮاﯼ درﺑﺎر ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﻄﻌﻪ ﺷﻌﺮﯼ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﺟﻨﺎﻳﺖ ﺑﺰرگ دژﺧﻴﻤﺎن‬
‫ﻣﯽ رود و "ﻧﻮاﻟﻪ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ را ﮔﺮدن ﮐﺞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ" و ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ "ﺳﺮدار ﺧﻠﻖ" و "ﻓﺮزﻧﺪ دﻟﻴﺮ‬
‫ﺁذرﺑﺎﻳﺠﺎن" داد ﺳﺨﻦ ﻣﯽ دهﺪ و ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﺑﻼهﺖ ﺑﺎر اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ دهﻨﻮﯼ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺪارﯼ را ﮐﻪ در‬
‫ﻳﻮرش ﺻﺒﺢ ﮔﺎﻩ ‪ ١٩‬ﺑﻬﻤﻦ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ ﺳﺮدار و ﻳﺎراﻧﺶ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﯽ ﺳﺘﺎﻳﺪ‪ .‬هﺮ ﭼﻨﺪ‬
‫ﺷﻬﺮﻳﺎر ﺑﺎرهﺎ از اﻳﻦ ﺧﺎﺻﻪ ﺧﺮﺟﯽ هﺎ در ﻃﻮل ﺣﻴﺎﺗﺶ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد و هﺮﺑﺎر از ﭘﻴﺸﮕﺎﻩ‬
‫ﺑﺰرگ ﻣﺮدم ﻋﺬر ﺗﻘﺼﻴﺮ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎر هﻢ در ﺁﺧﺮ ﻋﻤﺮ دوﺑﺎرﻩ ﻓﻴﻠﺶ ﻳﺎد‬
‫هﻨﺪوﺳﺘﺎن ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬هﻨﻮز ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﻮدﻳﻢ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ وﯼ ﻣﺠﻴﺰﮔﻮﯼ و ﻣﺪاح ﻣﻈﻔﺮ‬
‫ﺑﻘﺎﻳﯽ ﺑﻮد و در اوج اﺧﺘﻼف هﺎﯼ ﺑﻘﺎﻳﯽ و ﻣﺼﺪق‪ ،‬ﻗﺼﻴﺪﻩ اﯼ ﻋﻠﻴﻪ دﮐﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﺪق‬
‫ﺳﺮودﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﻬﺮﻳﺎر‪ ،‬ﮐﻪ ﮐﻮﻟﻪ ﺑﺎرﯼ از ﺷﻌﺮ در ﻣﺪح ﺳﺮان رژﻳﻢ ﭘﻬﻠﻮﯼ داﺷﺖ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ‬
‫اﻧﻘﻼب ﺷﺪ ﺳﺮاﺳﻴﻤﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﺑﻮس ﺧﻤﻴﻨﯽ و اﻃﺮاﻓﻴﺎﻧﺶ رﻓﺖ‪ .‬و ﺑﻌﺪهﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺮاﯼ "رزﻣﻨﺪﮔﺎن‬
‫اﺳﻼم"‪ ،‬رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ و ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ‪ ٥٩،‬ﺷﻌﺮهﺎ ﺳﺮود و روﺷﻨﻔﮑﺮان را ﻣﺬﻣﺖ ﮐﺮد و ﻳﮏ ﺑﺎر‬
‫هﻢ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺑﺴﻴﺎر اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ اﯼ‪ ،‬ﻣﺪﻋﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ زﻳﺒﺎﺗﺮﻳﻦ ﺷﻌﺮﯼ ﮐﻪ ﺷﻨﻴﺪﻩ "ﺧﺪاﻳﺎ ﺧﺪاﻳﺎ ﺗﺎ‬
‫‪٦٠‬‬
‫اﻧﻘﻼب ﻣﻬﺪﯼ ﺧﻤﻴﻨﯽ را ﻧﮕﻬﺪار" اﺳﺖ!‬
‫در زﻧﺪان‪ ،‬اوﻟﻴﻦ ﺳﺮود ﺑﻪ ﻳﺎد ﺳﺮدار ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﯽ را اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺟﻤﺸﻴﺪﯼ ﺳﺮود و ﺑﺎ ﺣﻨﺠﺮﻩ‬
‫ﻧﺎزﻧﻴﻨﺶ ﺑﺮاﻳﻤﺎن ﺧﻮاﻧﺪ‪:‬‬
‫اﮐﻨﻮن ﮐﻪ از ﺟﻬﺎن ﮔﺬرﯼ ﺑﺮ ﻃﻮل ﻳﺎران ﺑﮑﻦ ﻧﻈﺮﯼ‬
‫ﺑﺎ ﻳﺎرﯼ ﻳﺎر ﺷﺎهﺪ ﺑﺮ ﺧﺼﻢ ﺷﺐ ران ﺑﺰن ﺷﺮرﯼ‬
‫و ﺑﻌﺪ ﻣﯽ ﺧﺮوﺷﻴﺪ‪:‬‬
‫ﺑﺎ ﻳﺎد ﺳﺮدار ﺷﻮرﯼ ﺑﻪ ﭘﺎ دار‬
‫هﺮ ﮐﻮﯼ و ﺑﺮزن او را ﺑﻪ ﻳﺎد ﺁر‪ ،‬او را ﺑﻪ ﻳﺎد ﺁر‪..‬‬
‫ﻧﺎم ﻣﻮﺳﯽ در زﻧﺪان رﻣﺰ ﻣﻘﺎوﻣﺖ و ﮔﺮﻣﯽ ﺑﺨﺶ ﻣﺤﻔﻞ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺠﺎهﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻮﺳﯽ‬
‫هﻤﭽﻮن اﺳﻄﻮرﻩ اﯼ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪ ﻋﻠﯽ ﺧﻠﻴﻠﯽ ﺑﺮاﻳﺶ ﺳﺮود‪:‬‬

‫‪ 59‬ﺑﺮاﯼ ﺥﺎﻣﻨﻪاﯼ ﺱﺮودﻩ ﺑﻮد‪ :‬رﺷﮑﻢ ﺁﻳﺪ ﮐﻪ ﺕﻮ ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ‪ /‬ﺑﻮﺱﯽ ﺁن دﺱﺖ ﮐﻪ ﺥﻮد دﺱﺖ ﺥﺪاﺱﺖ‪ /‬راﺱﺘﺎن دﺱﺖ ﭼﭗ‬
‫از وﯼ ﺑﻮﺱﻨﺪ‪ /‬ﮐﻪ ﺥﺪا ﺑﻮﺱﺪ از او دﺱﺖ راﺱﺖ‪ /‬در اﻣﺎﻣﺖ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﺝﻤﻌﻪ‪ /‬ﺹﺪهﺰارش ﺑﺨﺪا دﺱﺖ دﻋﺎﺱﺖ‪...‬‬
‫‪ 60‬وﯼ در ارﺕﺒﺎط ﺑ ﺎ ‪ ٧‬ﺕﻴ ﺮ ﻧﻴ ﺰ ﺱ ﺮودﻩ ﺑ ﻮد‪ :‬ﭼ ﻪ ﻋﺎﺷ ﻮراﯼ ﺛ ﺎﻧﯽ‪ ،‬هﻔ ﺘﻢ ﺕﻴ ﺮ! ‪ /‬ﻟﻬﻴﺒ ﯽ و ﻧﻬﻴ ﺐ اﻧﻔﺠ ﺎرﯼ‪ /‬ﮐ ﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‬
‫اﻧﻌﮑﺎس ﺝﺎوداﻧﺶ‪ /‬ﺑﻪ هﻔﺘﺎد و دو ﺕﻦ ﻧﻔﺲ زﮐﻴ ﻪ‪ /‬ﮐ ﻪ ﺱ ﺎﻻر ﺷ ﻬﻴﺪاﻧﺶ )ﺑﻬ ﺸﺘﯽ( اﺱ ﺖ‪/‬هﻤﺎﻧ ﺎ داﺱ ﺘﺎن ﮐ ﺮﺑﻼ ﺑ ﻮد‪ /‬ﺑﻴ ﺎ‬
‫ﺱ ﻮﺕﻪ دﻻن ﮔ ﺮد ه ﻢ ﺁﺋ ﻴﻢ‪/‬ﺷ ﺒﯽ ﺕﻠﻮﻳﺰﻳ ﻮن ﻣﺠﻠ ﺲ ﻧ ﺸﺎن داد‪ /‬وﮐ ﻴﻼن ﺝﻠ ﺴﻪﯼ ﺕﻮﺝﻴﻬ ﺸﺎن ﺑ ﻮد‪ /‬ﺑ ﻪ روﯼ ﺹ ﻨﺪﻟﯽه ﺎﯼ‬
‫ﺷﻬﻴﺪان‪ /‬ﺑﻪ ﺝﺎ ﺥﺎﻟﯽ ﻳﮑﯽ ﻳﮏ دﺱﺘﻪ ﮔﻞ ﺑﻮد‪ ./‬وﻟﯽ ﮔﻞهﺎ ﺥﺠﺎﻟﺖ ﻣﯽﮐﺸﻴﺪﻧﺪ‪ /‬ﮐﻪ ﺝﺎﯼ ﺁنﭼﻨﺎن دلهﺎ ﻧﺸﻴﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪٩٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻧﺎﻗﻮس ﺑﺘﮑﺎﻧﻴﺪ ﻧﻘﺎرﻩ ﺧﻮان ﺳﺤﺮ ﺑﻴﺪار اﺳﺖ‬
‫ﻋﺎﺷﻖ ﻟﺮان ﺧﻴﺎﺑﺎن را ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﻣﺰﻗﻮن ﻋﺸﻖ ﺑﻨﻮازﻧﺪ‬
‫"ال ﭼﻪ"‪ ٦١‬را اﻣﺸﺐ ﺿﻴﺎﻓﺘﯽ دﮔﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻗﺮاوﻻن ﺑﻬﺸﺖ ﺑﻮﻟﻴﻮﯼ از دروازﻩ ﺗﺎ ﻣﻘﺮ ﺑﻪ ﺧﻮش ﺁﻣﺪ ﻧﺸﺴﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻮرﻳﮑﺎن هﺮ ﻳﮏ ﺑﻪ ﮔﻮﻳﺸﯽ ﻣﺘﻔﺎوت‬
‫ﻣﻴﻨﻮت رﻧﺞ و ﺳﺘﺎﻳﺶ را ﺑﺎ ﻗﻬﺮﻣﺎن ﺧﻠﻖ ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‬
‫ﮐﺴﯽ ﭘﺮﺳﻴﺪ ارﻧﺴﺘﻮ ﮐﺠﺎﺳﺖ؟‪...‬‬
‫و ﺑﻌﺪ ﭼﮑﺎﻣﻪ هﺎ ﺳﺮودﻩ ﺷﺪ و ﻣﺮﺛﻴﻪ هﺎ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺷﺪ در ﻣﻮرد "ﮐﻮﭼﻪ هﺎﯼ زﻋﻔﺮاﻧﻴﻪ و ﺟﻨﮓ‬
‫ﮐﻮﻩ و ﺑﺎد" و "ﻣﻮﺳﯽ ﮐﻪ رﻓﺖ ﺟﺎ ﭘﺎﯼ او ﺑﻨﻔﺸﻪ ﺑﻮد"‪ ...‬و ﻣﻮﺳﯽ ﺣﻤﺎﺳﻪ ﺷﺪ و ﺟﺎوداﻧﻪ‬
‫ﮔﺸﺖ و در روح و ﺟﺎن زﻧﺪاﻧﻴﺎن دوﺑﺎرﻩ زﻧﺪﻩ ﺷﺪ و ﺑﻪ رزم ﺧﻮﻳﺶ اداﻣﻪ داد‪ .‬در ﮐﻮرﻩ‬
‫راﻩ هﺎ دﺳﺖ ﺁن هﺎ را ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬راﻩ را ﻧﺸﺎﻧﺸﺎن ﻣﯽ داد و ﻧﺎﺟﯽ ﺷﺎن ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬او ﺗﻨﻬﺎ در اﻳﻦ‬
‫ﻣﻴﺎن‪ ،‬ﻳﮏ ﭘﻴﺎم ﺳﺎدﻩ ﺑﺮ ﻟﺐ داﺷﺖ‪:‬‬
‫‪٦٢‬‬
‫"اﻟﻤﻮت اوﻟﯽ ﻣﻦ رﮐﻮب اﻟﻌﺎر" ) ﻣﺮگ ﺑﻬﺘﺮ از ﻧﻨﮓ اﺳﺖ( و "ﺁﻳﻨﺪﻩ از ﺁن اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن‬
‫اﺳﺖ"‬
‫‪ ١٩‬ﺑﻬﻤﻦ ﺟﺎوداﻧﮕﯽ اﯼ دوﺑﺎرﻩ ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺖ‪ ١٩ .‬ﺑﻬﻤﻦ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺟﻨﺒﺶ ﺳﻴﺎهﮑﻞ در ﺟﺎن و دل‬
‫هﻤﻪ ﯼ ﻣﺒﺎرزان راﻩ ﺁزادﯼ و رهﺎﻳﯽ ﻣﻴﻬﻦ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺎر ﺗﻼﻟﻮﻳﯽ دوﺑﺎرﻩ‬
‫ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺖ و اوﺟﯽ ﺗﺎزﻩ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺧﻮﻧﯽ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺧﻮﻧﯽ ﭘﺎﮎ و ﺟﻮﺷﺎن در ﭘﻴﮑﺮ ‪ ١٩‬ﺑﻬﻤﻦ‬
‫ﮐﻪ هﻤﺎﻧﺎ ﻧﻘﻄﻪ ﯼ ﺁﻏﺎزﻳﻦ "ﺟﻨﺒﺶ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ" ﺑﺮاﯼ ﻧﻴﻞ ﺑﻪ ﺁزادﯼ و رهﺎﻳﯽ ﻣﻴﻬﻦ ﻣﺎن ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﺟﺎرﯼ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪٢‬‬
‫ﻗﻠﺒﺖ را ﭼﻮن ﮔﻮﺷﯽ ﺁﻣﺎدﻩ ﮐﻦ ﺗﺎ ﻣﻦ ﺳﺮودم را ﺑﺨﻮاﻧﻢ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺳﺮود ﺟﮕﺮهﺎﯼ ﻧﺎرﻧﺞ را ﮐﻪ ﭼﻠﻴﺪﻩ ﺷﺪ‬
‫در هﻮاﯼ ﻣﺮﻃﻮب زﻧﺪان‬
‫در هﻮاﯼ ﺳﻮزان ﺷﮑﻨﺠﻪ‬
‫در هﻮاﯼ ﺧﻔﻘﺎﻧﯽ دار‪ ،‬و ﻧﺎم هﺎﯼ ﺧﻮﻧﻴﻦ را ﻧﮑﺮد اﺳﺘﻔﺮاغ در ﺗﺐ درد ﺁﻟﻮد‬
‫‪٦٣‬‬
‫اﻗﺮار‬
‫ﭘﻨﺞ ﺷﻨﺒﻪ ‪ ٢٩‬ﺑﻬﻤﻦ ﻣﺎﻩ ﺳﺎل ‪ ،۶٠‬ﺑﺮاﯼ اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﺑﻪ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﯼ اوﻳﻦ ﺑﺮدﻩ ﺷﺪم‪ .‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﯼ‬
‫ﺑﻴﻦ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﺗﺎ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﻨﺪهﺎ را ﮐﻪ راهﯽ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻃﻮﻻﻧﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺎدﻩ ﻃﯽ ﮐﺮدﻳﻢ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬
‫از هﻮاﯼ ﺁزاد در ﺁن ﺷﺮاﻳﻂ ﺧﻮدش ﻧﻌﻤﺘﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻮﻗﻊ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ ،‬ﻣﺎ را ﺟﺎﻳﯽ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻧﮕﻪ‬

‫‪ 61‬ارﻧﺴﺘﻮ ﭼﻪﮔﻮارا‪.‬‬
‫‪ 62‬ﻳﮑﯽ از ﺱﺨﻨﺎن ﻣﻨﺴﻮب ﺑﻪ ﻋﻠﯽﺑﻦ اﺑﯽﻃﺎﻟﺐ‪.‬‬
‫‪ 63‬اﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ‪..‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٩٨‬‬
‫داﺷﺘﻨﺪ ﺗﺎ هﻤﻪ از راﻩ رﺳﻴﺪﻩ و دﺳﺘﻪ‪ -‬دﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﻨﺪهﺎﻳﻤﺎن ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ در ﮐﻨﺎر در‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنِ ﺑﻨﺪهﺎ‪ ،‬ﻧﺰدﻳﮏ هﻤﺎن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ دﻩ روز ﭘﻴﺶ ﺑﺮاﯼ رﻓﺘﻦ ﺑﻪ زﻳﺮ زﻣﻴﻦ ‪ ٢٠٩‬و‬
‫دﻳﺪن ﭘﻴﮑﺮ ﺷﻬﺪاﯼ ‪ ١٩‬ﺑﻬﻤﻦ اﻳﺴﺘﺎدﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻢ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪﯼ ﺑﺮ ﭼﺸﻢ‬
‫داﺷﺘﻢ ﺑﻪ ﺣﻮادﺛﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﺎ و ﻣﺮدم ﻣﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﯽ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪم و در ذهﻨﻢ ﺻﺤﻨﻪ اﯼ را‬
‫ﮐﻪ دﻩ روز ﻗﺒﻞ ﺷﺎهﺪش ﺑﻮدم‪ ،‬ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬ﻓﺎرغ از دﻧﻴﺎ و ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ در اﻃﺮاﻓﻢ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺿﺮﺑﻪ ﯼ ﻣﺤﮑﻤﯽ ﺑﻪ ﭘﺸﺖ ﺳﺮم ﺧﻮرد ﮐﻪ ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﻮد ﺑﺎ ﺳﺮ ﺑﻪ روﯼ‬
‫زﻣﻴﻦ ﺷﻴﺮﺟﻪ روم‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻨﺎﻓﻖ ﮐﺠﺎ را ﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﯽ؟ ﭼﺮا دزدﮐﯽ ﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﯽ؟ ﭼﯽ را‬
‫ﻣﯽ ﺧﻮاهﯽ ﺑﺒﻴﻨﯽ؟ ﺑﻴﺎ ﺑﺮﻳﻢ ﺟﻠﻮﺗﺮ از ﻧﺰدﻳﮏ ﻧﮕﺎﻩ ﮐﻦ‪ .‬ﻣﻦ اﺻﻼً ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻢ راﺟﻊ ﺑﻪ ﭼﻪ‬
‫ﭼﻴﺰﯼ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﮔﻴﺞ و ﻣﻨﮓ ﺑﻮدم‪ .‬ﻳﻘﻪ ام را ﮔﺮﻓﺖ و ﻣﺮا ﮐﺸﺎن‪ -‬ﮐﺸﺎن ﺑﻪ ﺳﻤﺖ‬
‫ﺁﺷﻐﺎل داﻧﯽ ﭘﺸﺖ ﺑﻬﺪارﯼ ﮐﻪ در‪ ١٠-١۵‬ﻣﺘﺮﯼ ﻣﺎ ﻗﺮار داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺮد‪ .‬در هﻤﻴﻦ ﺣﺎل‬
‫ﮐﻴﻮﻣﺮث زوارﻩ اﯼ را ﮐﻪ ﭘﺸﺖ ﺳﺮم ﻗﺮار داﺷﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﺑﻪ هﻤﺎن ﺷﮑﻞ هﻤﺮاهﻢ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﺁﺷﻐﺎل هﺎ ﮐﻪ رﺳﻴﺪﻳﻢ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪﺗﺎن را ﺑﺎﻻ ﺑﺰﻧﻴﺪ! ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺻﺤﻨﻪ اﯼ را ﮐﻪ ﻧﺎﻇﺮش‬
‫ﺑﻮدم‪ ،‬ﺑﺎور ﮐﻨﻢ‪ .‬ﭘﻴﮑﺮ درهﻢ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﯼ دو ﺗﻦ از زﻧﺪاﻧﻴﺎن در ﺁن ﺟﺎ اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺎهﺎﯼ هﺮ‬
‫دو‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺎﻻﯼ ران ﺑﺎﻧﺪﭘﻴﭽﯽ ﺷﺪﻩ و ﺧﻮن ﺁﻟﻮد ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در اﺛﺮ ﺿﺮﺑﺎت ﻧﺎﺷﯽ از ﺷﮑﻨﺠﻪ‪ ،‬در‬
‫ﺑﻬﺪارﯼ اوﻳﻦ ﺑﻪ ﻃﺮز ﻓﺠﻴﻌﯽ ﺟﺎن ﺳﭙﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﭘﻴﮑﺮهﺎﻳﺸﺎن را در ﺁﺷﻐﺎل هﺎﯼ ﭘﺸﺖ‬
‫ﺑﻬﺪارﯼ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻳﮑﯽ از ﺁن هﺎ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺳﺮش در ﺳﻄﻞ ﺁﺷﻐﺎل ﺑﺰرﮔﯽ ﻗﺮار‬
‫داﺷﺖ‪ ،‬ﭘﺎهﺎﻳﺶ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﻮد و دﻳﮕﺮﯼ در ﻣﻴﺎن ﺁﺷﻐﺎل هﺎﻳﯽ ﮐﻪ روﯼ زﻣﻴﻦ ﮐﭙﻪ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺮارداﺷﺖ‪ .‬ﻣﻌﻠﻮم ﻧﺒﻮد ﺑﻌﺪ از ﺁن ﺑﺎ ﭘﻴﮑﺮهﺎ ﭼﻪ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﺁن هﺎ را در‬
‫ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن هﺎﯼ رﺳﻤﯽ و ﻋﻤﻮﻣﯽ دﻓﻦ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ؟ ﺁﻳﺎ در ﮔﻮرهﺎﯼ دﺳﺖ ﺟﻤﻌﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﮎ ﺳﭙﺮدﻩ‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ؟ و ﻳﺎ‪ ...‬اﻳﻦ ﺳﺆال هﻤﻴﺸﻪ در ذهﻦ ﻣﻦ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﻩ ﻣﺤﻤﺪﯼ ﺑﺎ درﻧﺪﻩ ﺧﻮﻳﯽ هﺮ‬
‫ﭼﻪ ﺗﻤﺎم ﺗﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮوﻳﺪ ﺑﺮاﯼ ﺑﭽﻪ هﺎﯼ ﺑﻨﺪﺗﺎن ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﺎ ﮐﺴﯽ ﺷﻮﺧﯽ ﻧﺪارﻳﻢ!‬
‫ﺁﺧﺮ و ﻋﺎﻗﺒﺖ هﻤﻪ ﯼ ﺷﻤﺎهﺎ هﻤﻴﻦ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺎ زﺑﺎﻟﻪ داﻧﯽ ﺗﺎرﻳﺦ اﺳﺖ!‬
‫دﻟﻢ ﺁﺗﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد از اﻳﻦ هﻤﻪ درد و از اﻳﻦ هﻤﻪ ﺷﻘﺎوت‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺗﺼﻮر ﻧﻤﻮد‬
‫ﮐﻪ ﭼﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﻴﻬﻦ ﻣﺎ و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻣﺮدم ﭼﺸﻤﻢ ﺑﻪ ﺧﻮن ﺁﻏﺸﺘﻪ ﺷﺪ‬
‫‪٦٤‬‬
‫در ﮐﺠﺎ اﻳﻦ ﻇﻠﻢ ﺑﺮ اﻧﺴﺎن ﮐﻨﻨﺪ‬
‫هﻤﻪ ﯼ درد‪ ،‬دﻳﺪن اﻳﻦ ﺻﺤﻨﻪ هﺎ ﻧﺒﻮد‪ .‬از اﻳﻦ ﮐﻪ دهﺎﻧﺖ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد و ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﯽ ﻓﺮﻳﺎد‬
‫ﮐﻨﯽ‪ ،‬در ﺧﻮد ﻣﯽ ﺷﮑﺴﺘﯽ‪ .‬از اﻳﻦ ﮐﻪ ﺳﮑﻮت ﭘﻴﺸﻪ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﯼ‪ ،‬در رﻧﺞ و ﺗﻌﺐ ﺑﻮدﯼ‪.‬‬
‫ﻣﺮگ ﻳﮏ ﺑﺎر‪ ،‬ﺷﻴﻮن ﻳﮏ ﺑﺎر‪ .‬ﺣﺘﺎ ﺳﺎل هﺎ ﺑﻌﺪ‪ ،‬هﺮﮔﺎﻩ ﺑﺎ ﮐﻴﻮﻣﺮث زوارﻩ اﯼ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺘﯽ‬
‫ﺧﻠﻮت ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ‪ ،‬از ﺁن واﻗﻌﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮑﯽ از ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﺸﺪﻧﯽ ﺗﺮﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮاﺗﺶ از‬
‫زﻧﺪان‪ ،‬ﻳﺎد ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬و ﻣﻦ ﺧﻮد ﺑﺎرهﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﺎد ﺁن هﺎ در ﺗﻨﻬﺎﻳﯽ ام ﮔﺮﻳﺴﺘﻪ ﺑﻮدم‪.‬‬

‫‪ 64‬ﺣﺎﻓﻆ‪.‬‬
 ‫اوﻳﻦ و ﻓﺮاز و ﻓﺮودهﺎﻳﺶ‬
‫ﺳﺎﻟﻦ ‪ ١‬ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ؛ ﺑﺮﮔﺰارﯼ ﻣﺮاﺳﻢ ﻋﻴﺪ؛ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪﯼ اوﻳﻦ؛ ﺣﺴﻴﻦ روﺣﺎﻧﯽ‬
‫و ﻣﻨﻴﮋﻩ هﺪاﻳﯽ؛ ﺣﺴﻴﻦ ﻓﻘﻴﻬﯽ؛ ﺟﻠﺴﻪ ﯼ ﭘﺮﺳﺶ وﭘﺎﺳﺦ ﻻﺟﻮردﯼ؛ هﻴﺌﺖ‬
‫وﻳﮋﻩ ﺧﻤﻴﻨﯽ؛ ﺑﺎزدﻳﺪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺧﺎرﺟﯽ؛ دادﮔﺎﻩ و‪...‬‬

‫روزﯼ ز پﯽ ﮔﻼب ﻣﯽ ﮔﺮدﻳﺪم‬

‫پﮋﻣﺮدﻩ ﻋﺬار ﮔﻞ در ﺁﺕﺶ دﻳﺪم‬
‫ﮔﻔﺘﻢ ﮐﻪ ﭼﻪ ﮐﺮدﻩ اﯼ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺱﻮزﻧﺪت‬
‫ﮔﻔﺘﺎ ﮐﻪ در اﻳﻦ ﺑﺎغ دﻣﯽ ﺥﻨﺪﻳﺪم‬

‫اﺑﻮﺳﻌﻴﺪ اﺑﻮاﻟﺨﻴﺮ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٠٠‬‬
‫‪١‬‬
‫در اﺳﻔﻨﺪﻣﺎﻩ ‪ ،۶٠‬ﻧﺎم ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدﯼ از اﻓﺮاد اﺗﺎق را ﺟﻬﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ﺳﺎﻟﻦ هﺎﯼ ﺷﺶ ﮔﺎﻧﻪ‬
‫ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﮐﻪ ﺑﻪ ‪ ٢۶٩‬ﻣﻌﺮوف ﺑﻮد‪ ،‬ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ .‬در راﻩ ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺑﻮدم ﮐﻪ ﺑﺎ ﺣﺴﻴﻦ رزاﻗﯽ‪،‬‬
‫اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺟﻤﺸﻴﺪﯼ و ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﻳﻮﺳﻔﯽ هﻤﺮاﻩ هﺴﺘﻢ و دوﺑﺎرﻩ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺟﻤﻊ ﮐﻮﭼﮏ ﻣﺎن را‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬وﻟﯽ اﻣﻴﺪم دﻳﺮﯼ ﻧﭙﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﺗﻘﺴﻴﻢ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻦ و ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﻳﻮﺳﻔﯽ‬
‫هﻢ ﺑﻨﺪ ﺷﺪﻳﻢ و ﺑﻪ ﺳﺎﻟﻦ‪ ١‬اﻧﺘﻘﺎل ﻳﺎﻓﺘﻴﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﺁن دو را ﺑﻪ ﺳﺎﻟﻦ ‪ ٣‬ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎﻟﻦ ‪ ۴‬ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ ﺑﻮد و ﺳﺎﻟﻦ‪ ۶‬ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﮐﻮدﮎ و ﻧﻮﺟﻮان ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺖ‪ .‬ﺳﺎﻟﻦ هﺎﯼ ‪٢‬‬
‫و ‪ ۵‬ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ اﺧﺘﺼﺎص داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﺑﺎ ﻣﺠﻴﺪ ﻗﺪوﺳﯽ ﻳﮑﯽ از‬
‫ﻟﻮﻣﭙﻦ هﺎﯼ ﻣﺤﻠﻪ ﯼ ﺁب ﻣﻨﮕﻞ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ اﻓﺮاد و ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ در ﮐﺘﺎب هﺎ و‬
‫ﻧﺸﺮﻳﻪ هﺎﯼ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎﻩ وﯼ را ﻓﺮزﻧﺪ ﻋﻠﯽ ﻗﺪوﺳﯽ دادﺳﺘﺎن ﮐﻞ اﺳﺒﻖ اﻧﻘﻼب ﻣﻌﺮﻓﯽ‬
‫ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ “ﻣﺠﻴﺪ ﻗﺪوﺳﯽ“‪ ٦٥‬ﻧﺎﻣﯽ ﻣﺴﺘﻌﺎر اﺳﺖ و ﻧﺴﺒﺘﯽ ﺑﺎ ﻋﻠﯽ‬
‫ﻗﺪوﺳﯽ‪ ،‬ﻧﺪارد‪ ٦٦.‬ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﻣﺠﻴﺪ ﻗﺪوﺳﯽ و دو ﻣﻌﺎوﻧﺶ ﺑﻪ ﻧﺎم هﺎﯼ ﻗﺎﺳﻢ ﮐﺒﻴﺮﯼ و ﺣﻤﻴﺪ‬
‫ﮐﺮﻳﻤﯽ‪ ،‬از ﭘﺮﺳﻨﻞ ﮔﺮداﻧﻨﺪﻩ ﯼ ‪ ،٣٢۵‬ﺳﻠﻮل هﺎﯼ اﻧﻔﺮادﯼ ﻗﺪﻳﻢ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ راﻩ اﻧﺪازﯼ‬
‫ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ اوﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺁن ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻩ و ادارﻩ ﯼ ﺁن را ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٢‬‬
‫ﺳﺎﻟﻦ هﺎﯼ ‪ ١‬و ‪ ۶‬ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ‪ ،‬در ﺁن دوران ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬درِ اﺗﺎق هﺎ ﺑﺎز ﺑﻮدﻩ و‬
‫اﻓﺮاد اﻣﮑﺎن ﺗﺮدد ﺑﻪ اﺗﺎق هﺎﯼ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ را داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﻴﻂ ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ و اﺗﺎق هﺎﯼ ﺁن ﺑﻪ‬
‫ﺳﺒﮏ زﻧﺪان ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬راهﺮوهﺎﯼ ﻋﺮﻳﺾ‪ ،‬اﺗﺎق هﺎﻳﯽ ﺑﺎ ﭘﻨﺠﺮﻩ هﺎﯼ ﺑﺰرگ و‬
‫ﺳﺮﺗﺎﺳﺮﯼ و ﻧﻴﺰ ﭼﺮاغ هﺎﯼ ﻣﺘﻌﺪد ﻣﻬﺘﺎﺑﯽ در ﺳﻘﻒ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ادارﯼ ﺑﻮدن ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ ﭘﻨﺠﺮﻩ هﺎﯼ ﺑﺰرگ اﺗﺎق‪ ،‬ﺟﻠﻮﯼ ﺁن را ﻗﻔﺴﻪ هﺎﯼ ﺁهﻨﯽ زدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ از‬
‫ﻳﮏ ﻃﺮف ﻣﺸﮑﻞ ﺟﺎﯼ وﺳﺎﻳﻞ اﻓﺮاد را ﺣﻞ ﮐﺮدﻩ و از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ ﻣﺎﻧﻊ دﻳﺪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن و‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﭘﻨﺠﺮﻩ و ﻓﻀﺎﯼ ﺑﻴﺮون ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺤﻴﻂ ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﻧﻴﺰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ‬
‫ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻬﺘﺮ و ﺗﻤﻴﺰﺗﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ اﺗﺎق ‪ ٢۴‬ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ ﺷﺪم ﮐﻪ از اﺗﺎق هﺎﯼ دﻳﮕﺮ‬
‫ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺁن ﭼﻴﺰﯼ در ﺣﺪود ﺳﻪ ﻣﺘﺮ در ﭼﻬﺎر ﻣﺘﺮ ﺑﻮد و ﺗﻌﺪادﻣﺎن ﻧﻴﺰ در‬
‫ﻃﻮل ﻣﺪﺗﯽ ﮐﻪ ﺁن ﺟﺎ ﺑﻮدم‪ ،‬از ‪ ١١‬ﻧﻔﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺸﺪ‪.‬‬

‫‪ 65‬ﻧﺎمهﺎﯼ ﻣﺴﺘﻌﺎر ﺑﺎزﺝﻮﻳﺎن و ﺷﮑﻨﺠﻪﮔ ﺮان دو ﮔﻮﻧ ﻪ ﺑ ﻮد‪ -١ :‬ﺕﻌﻠ ﻖ ﺥ ﺎﻃﺮ دارﻧ ﺪﻩاش را ﺑﻴ ﺎن ﻣ ﯽﮐ ﺮد و رﻧ ﮓ و‬
‫ﻟﻌ ﺎب ﻣ ﺬهﺒﯽ داﺷ ﺖ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ هﺎﺷ ﻤﯽ‪ ،‬اﻣ ﺎﻣﯽ‪ ،‬اﺱ ﻼﻣﯽ‪ ،‬ﻗﺪوﺱ ﯽ‪ ،‬ﻣﻬ ﺪوﯼ‪ ،‬ﺹ ﺎﻟﺢ‪ ،‬ﻣﻴ ﺜﻢ‪ ،‬ﺣﺎﻣ ﺪ‪ ،‬ﺱ ﺠﺎد ‪ -٢‬ﻧ ﺸﺎن از‬
‫ﺁرزوهﺎﯼ دارﻧﺪﻩﯼ ﺁن داﺷﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻌﻠﻢ‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬پﻴﺸﻮا‪ ،‬ﻓﮑﻮر‪ ،‬ﮐﺎردان‪ ،‬ﻗﺪرت‪ ،‬ﺹﺒﺤﯽ‪ ،‬زﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻓﺮوﺕﻦ و‪...‬‬
‫‪ 66‬ﻋﻠﯽﻗﺪوﺱﯽ در ﺑﺎزﺝﻮﻳﯽ ﺱﺎواﮎ در ﺱﺎل ‪ ۴۵‬ﺥﻮد را داراﯼ دو ﻓﺮزﻧﺪ پﺴﺮ ﺑﻪ ﻧﺎمهﺎﯼ ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻦ ﻣﺘﻮﻟ ﺪ ‪١٣٣۶‬‬
‫)در ﺱﺎل ‪ ۵٩‬در ﺝﺒﻬﻪﯼ ﺝﻨﮓ ﮐﺸﺘﻪ ﺷ ﺪ( و ﻣﺤﻤ ﺪﺣ ﺴﻴﻦ ﻣﺘﻮﻟ ﺪ ‪ ١٣۴٠‬ﻣﻌﺮﻓ ﯽ ﻣ ﯽﮐﻨ ﺪ‪ .‬زﻧ ﺪﮔﯽﻧﺎﻣ ﻪﯼ ﺷ ﻬﻴﺪ ﺁﻳ ﺖاﷲ‬
‫ﻗﺪوﺱﯽ‪ ،‬ﺕﺪوﻳﻦ ﺱﻴﺪ ﻣﺴﻌﻮد ﻣﻮﺱﻮﯼ ﺁﺷﺎن‪ ،‬ﻣﺮﮐﺰ اﺱﻨﺎد اﻧﻘﻼب اﺱﻼﻣﯽ‪ ،‬ﭼﺎپ اول‪.١٣٨۴ ،‬‬
‫‪١٠١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﯼ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﮐﻤﯽ ﺑﺎ دِﻩ اوﻳﻦ و درﮐﻪ داﺷﺖ و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ‪ ،‬ﻣﺎ از ﻣﻮهﺒﺘﯽ‬
‫ﺑﺰرگ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬ﺻﺒﺢ هﺎ وﻗﺘﯽ دورﻩ ﮔﺮد هﺎ و دﺳﺖ ﻓﺮوﺷﺎن ﺑﺎ ﺑﻠﻨﺪﮔﻮ ﺳﺎﮐﻨﺎن ﻣﺤﻠﻪ‬
‫را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﻀﻮر ﺧﻮد ﺁﮔﺎﻩ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﺻﺪاﻳﺸﺎن را ﻣﯽ ﺷﻨﻴﺪﻳﻢ‪ .‬دورﻩ ﮔﺮدهﺎ ﺑﺎ‬
‫ﺁوازهﺎﻳﯽ ﻣﺨﺼﻮص‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﻓﺮوش ﮐﺎﻻﻳﺸﺎن‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﺒﺰﯼ و ﻣﻴﻮﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺟﻠﺐ‬
‫ﻣﺸﺘﺮﯼ ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ﻣﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﺸﺘﺮﯼ هﺎﻳﺸﺎن‪ ،‬ﻣﺸﺘﺎق ﺷﻨﻴﺪن ﺻﺪاﻳﺸﺎن‬
‫ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﻨﻴﺪن ﺻﺪاﯼ ﺁﻧﺎن اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ زﻧﺪﮔﯽ هﻤﭽﻨﺎن اداﻣﻪ دارد‪ .‬ﺷﺐ هﺎ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻓﺮﻳﺎد ﺁﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﺷﻬﺮﺑﺎزﯼ ﺑﻪ ﺷﺎدﯼ و ﺗﻔﺮﻳﺢ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎ را ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ‬
‫اﻣﻴﺪوار ﻣﯽ ﮐﺮد و زﻧﮓ ﺳﺎﻋﺖ داﻧﺸﮕﺎﻩ ﻣﻠﯽ ﻧﻴﺰ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن را ﺑﻪ ﻳﺎدﻣﺎن ﻣﯽ ﺁورد‪ .‬در‬
‫اوﻟﻴﻦ روز ورودﻣﺎن ﺑﻪ ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﺑﺎ ﺑﻬﻤﻦ ﺻﺎدﻗﯽ ﻧﮋٰاد روﺑﻪ رو ﺷﺪم ﮐﻪ روزهﺎ ﺑﺮاﯼ‬
‫هﻤﮑﺎرﯼ ﺑﻪ ﺷﻌﺒﻪ ﺑﺮدﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ و از رواﺑﻂ ﻧﺰدﻳﮑﯽ ﺑﺎ ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﻳﻮﺳﻔﯽ هﻢ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد‪.‬‬
‫او ﻣﺮا ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺧﺖ وﻟﯽ ﺑﻪ ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﻪ اﻳﺮج ﺑﮕﻮ ﻧﮕﺮان ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻬﻤﻦ ﺑﻪ ﺷﺪت‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و ﻳﮏ ﭘﺎﻳﺶ ﻣﯽ ﻟﻨﮕﻴﺪ‪ .‬وﯼ ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﻣﻠﻴﺤﻪ ﻣﻘﺪم ﻳﮑﯽ از هﻮاداران‬
‫ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﺗﺮدد در ﺳﻄﺢ ﺷﻬﺮ در ﺗﻮر اﻳﺴﺖ و ﺑﺎزرﺳﯽ ﭘﺎﺳﺪاران ﮐﻤﻴﺘﻪ اﻧﻘﻼب‬
‫اﺳﻼﻣﯽ ﻣﯽ اﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺎﺳﺪاران ﭘﺲ از ﮔﺸﺘﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﺪارﮎ و اﺳﻨﺎدﯼ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ‬
‫ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ دﺳﺖ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻨﺪ و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﻬﻤﻦ و ﻣﻠﻴﺤﻪ دﺳﺘﮕﻴﺮ و ﺑﻪ ﮐﻤﻴﺘﻪ ﺑﺮدﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ هﻨﮕﺎم دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ اﻳﻦ دو‪ ،‬ﭘﺎﺳﺪاران ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﺴﻠﺢ ﺑﻮدن ﺑﻬﻤﻦ ﻧﺸﺪﻩ و ﺁن هﺎ را ﻧﺰد ﻣﻬﺪﯼ‬
‫ﺷﺎﻩ ﺁﺑﺎدﯼ رﺋﻴﺲ ﮐﻤﻴﺘﻪ و ﻳﮑﯽ از ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪ روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻣﺒﺎرز ﺗﻬﺮان ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻬﻤﻦ در ﺁن ﺟﺎ ﺳﻼﺣﺶ را در ﺁوردﻩ و روﯼ ﺷﻘﻴﻘﻪ ﺷﺎﻩ ﺁﺑﺎدﯼ ﻗﺮار ﻣﯽ دهﺪ و ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‬
‫ﺑﺎ ﮔﺮوﮔﺎن ﮔﺮﻓﺘﻦ او از ﻣﻬﻠﮑﻪ ﺟﺎن ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻪ در ﺑﺮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﺧﺮوج از ﮐﻤﻴﺘﻪ ﻣﻮرد‬
‫ﺣﻤﻠﻪ ﯼ ﻳﮑﯽ از ﭘﺎﺳﺪاران ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و در درﮔﻴﺮﯼ ﺣﺎﺻﻠﻪ زﺧﻤﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺷﺎﻩ ﺁﺑﺎدﯼ ﮐﻪ ﮔﺎهﯽ اوﻗﺎت در دادﮔﺎﻩ هﺎﯼ اوﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﺣﻀﻮر ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺖ از ﻣﻬﻠﮑﻪ ﺟﺎن‬
‫ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻪ در ﻣﯽ ﺑﺮد و ﺑﻬﻤﻦ ﺑﺎ هﻤﺎن ﺣﺎل ﺑﻪ زﻳﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎﯼ ﻃﺎﻗﺖ ﻓﺮﺳﺎﻳﯽ ﺑﺮدﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫او ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ هﻤﻪ ﭼﻴﺰ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺟﺎن ﻣﻠﻴﺤﻪ را ﻧﺠﺎت دادﻩ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪٣‬‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ و اﻃﺮاﻓﻴﺎﻧﺶ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎﺻﯽ را در ﺳﺎﻟﻦ‪ ١‬ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﭘﻴﮕﻴﺮﯼ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺁﻧﺎن‬
‫ﺑﺎ اﻋﺰام ﺗﻌﺪادﯼ از ﺗﻮاﺑﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮهﺎد ﻧﻴﺮﯼ‪ ،‬اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ اﺛﻨﯽ ﻋﺸﺮﯼ‪ ،‬رﺿﺎ ﮐﻴﻮاﻧﺰاد‪،‬‬
‫ﻣﺴﻌﻮد اﮐﺒﺮﯼ‪ ،‬ﻣﺤﺴﻦ ﻣﻨﺸﯽ‪ ،‬وﻟﯽ اﷲ ﺻﻔﻮﯼ‪ ،‬ﺣﻤﻴﺪ ﻣﻬﺪﯼ ﺷﻴﺮازﯼ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺰﻳﺪﯼ و‪...‬‬
‫ﮐﻪ در ﺷﻌﺒﻪ هﺎﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﺑﻪ ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺁزار و اذﻳﺖ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮدﻧﺪ و ﻳﺎ در‬
‫ﮔﺸﺖ هﺎﯼ دادﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺷﮑﺎر اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻮاب هﺎﯼ ﮐﺎرﮐﺸﺘﻪ اﯼ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻣﻴﺮﻧﺠﺎت ﺟﺎوﻳﺪﮐﺎر و هﻨﺮورﯼ و ﭘﻴﺶ ﺗﺮ از ﺁﻧﺎن ﺑﻬﺰاد ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﺗﻌﺪادﯼ‬
‫ﺗﻴﺮﺧﻼص زن و ﺗﻮاب ﺗﺎزﻩ ﮐﺎر ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﺟﻮ ﺑﻨﺪ را در دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺿﻤﻦ‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﯽ اﻓﺮادِ ﻓﻌﺎل و ﺑﻪ زﻳﺮ ﺗﻴﻎ ﺑﺮدن ﺁن هﺎ‪ ،‬ﺟﻮ رﺧﻮت و ﺧﻤﻮدﯼ و ﻧﺎاﻣﻴﺪﯼ و ﻳﺄس در‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٠٢‬‬
‫ﺑﻨﺪ اﻳﺠﺎد ﮐﺮدﻩ و ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدﯼ را ﺑﻪ هﻤﮑﺎرﯼ و هﻤﮕﺎﻣﯽ ﺑﺎ رژﻳﻢ وادار ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ رژﻳﻢ‪،‬‬
‫ﭘﺲ از ﻣﺪﺗﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﮐﻮﺗﺎﻩ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ اﺗﻔﺎﻗﺎً اﻳﻦ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻨﺪ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺟﻮ‬
‫ﮐﺎذبِ اﻳﺠﺎد ﺷﺪﻩ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮﻋﮑﺲ‪ ،‬اﻳﻦ ﮐﻤﮏ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن و ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺧﻮد‬
‫رژﻳﻢ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در ﻣﺠﺎورت و ﻣﺠﺎﻟﺴﺖ ﺑﺎ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻓﻌﺎل و ﻣﻘﺎوم‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪ دار ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫روزﯼ در اﻧﺘﻬﺎﯼ ﺳﺎﻟﻦ ﮐﻪ ﺁﻓﺘﺎب ﮔﻴﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﯽ اﷲ ﺻﻔﻮﯼ را ﮐﻪ ﺑﻪ "وﻟﯽ ﭘﺎﻧﺼﺪ"‬
‫ﻣﺸﻬﻮر ﺑﻮد‪ ٦٧‬دﻳﺪم ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﻓﺮا ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮد و در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺁرام ﻳﮑﯽ از‬
‫ﺳﺮودهﺎﯼ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ را زﻣﺰﻣﻪ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﭘﻬﻨﺎﯼ ﺻﻮرﺗﺶ را اﺷﮏ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫رﺿﺎ ﮐﻴﻮان زاد ﻣﺪﻋﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ در زﻳﺮ ﻓﺸﺎر ﺑﺮﻳﺪﻩ و ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ در ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻮارد‪،‬‬
‫ﺑﻪ اﻓﺮاد ﺑﺮاﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﺧﻂ ﺑﺪهﺪ‪ .‬او هﻨﻮز دﺳﺘﺶ ﮐﻪ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﻓﺮار ﺗﻴﺮﺧﻮردﻩ ﺑﻮد در‬
‫ﮔﭻ ﺑﻮد و ﺧﻮدش اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺖ ﭘﻴﺶ از ﺁن ﮐﻪ دﺳﺘﺶ ﺧﻮب ﺷﻮد‪ ،‬وﯼ را اﻋﺪام ﺧﻮاهﻨﺪ‬
‫ﮐﺮد‪ .‬اﻣﺎ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ اش هﻤﺎن زﻣﺎن ﺑﻪ وﻗﻮع ﻧﭙﻴﻮﺳﺖ و در ﺳﺎل ‪ ١٣۶٣‬اﻋﺪام ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎﻣﺎت زﻧﺪان ﻣﺘﻮﺟﻪ ﯼ ﺗﺄﺛﻴﺮﭘﺬﻳﺮﯼ اﻓﺮاد ﺷﺪﻩ و ﺧﻄﺮ را ﺣﺲ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ‬
‫ﺷﺐ ﻋﻴﺪ ﺳﺎل ‪ ،١٣۶١‬ﻧﺎم ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ از ﺁﻧﺎن ﻣﺮﮐﺐ از ﻣﺤﺴﻦ ﻣﻨﺸﯽ‪ ،‬وﻟﯽ اﷲ ﺻﻔﻮﯼ‪ ،‬ﺣﻤﻴﺪ‬
‫ﻣﻬﺪﯼ ﺷﻴﺮازﯼ‪ ،‬ﻣﺴﻌﻮد اﮐﺒﺮﯼ و رﺿﺎ ﮐﻴﻮان زاد را ﺑﺎ ﮐﻠﻴﻪ ﯼ وﺳﺎﻳﻞ ﺧﻮاﻧﺪﻩ و اﻋﻼم‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ هﺮ ﭼﻪ زودﺗﺮ ﺁﻣﺎدﻩ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﺑﺘﺪا هﻤﻪ و از ﺟﻤﻠﻪ ﺧﻮد ﺁﻧﺎن ﺗﺼﻮر ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ‬
‫اﻋﺪام ﺑﺮدﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬رﻧﮓ ﺑﻪ ﭼﻬﺮﻩ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﺷﺪت ﺗﺮﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ رﺿﺎ‬
‫ﮐﻴﻮان زاد ﻇﺎهﺮﯼ ﺁرام داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪهﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﻳﻢ ﮐﻪ ﺁن هﺎ را ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ‪ ٣٢۵‬ﻗﺪﻳﻢ ﻣﻨﺘﻘﻞ‬
‫ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ﺗﺎ در اﻧﺰواﯼ ﮐﺎﻣﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ اﻓﺮاد هﻤﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮﻳﺶ ﺣﺸﺮ و ﻧﺸﺮ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺟﻮ زﻧﺪان ﻗﺮار ﻧﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬در واﻗﻊ هﺮﻳﮏ از ﺁﻧﺎن ﺑﻪ دﻳﮕﺮﯼ‪ ،‬در‬
‫ﻣﺴﻴﺮﯼ ﮐﻪ ﻣﯽ ﭘﻴﻤﻮد اﻧﮕﻴﺰﻩ ﻣﯽ داد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ رژﻳﻢ ﻣﯽ ﮐﻮﺷﻴﺪ ﺗﺎ ﺣﺪ ﻣﻤﮑﻦ ﺁن هﺎ را‬
‫ﺑﺪوﺷﺪ‪ .‬از ﻃﺮﻓﯽ ﺳﺎﻟﻦ ‪ ١‬ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ وﻳﺘﺮﻳﻨﯽ ﺑﻮد ﺑﺮاﯼ ﻧﻤﺎﻳﺶ هﺎﯼ ﻻﺟﻮردﯼ‪ .‬ﭘﻴﺶ از ﺁن‬
‫ﮐﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮم‪ ،‬ﻣﻬﺪﯼ ﮐﺮوﺑﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﻣﺠﻠﺲ از اﻟﻴﮕﻮدرز و رﺋﻴﺲ ﺑﻨﻴﺎد‬
‫ﺷﻬﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﻣﻬﺪﯼ رﺑﺎﻧﯽ اﻣﻠﺸﯽ دادﺳﺘﺎن ﮐﻞ ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﻣﻮﺳﻮﯼ اردﺑﻴﻠﯽ رﺋﻴﺲ ﺷﻮراﯼ ﻋﺎﻟﯽ‬
‫ﻗﻀﺎﻳﯽ‪ ،‬ﻣﺤﺴﻦ ﻗﺮاﺋﺘﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﺧﻤﻴﻨﯽ در ﻧﻬﻀﺖ ﺳﻮاد ﺁﻣﻮزﯼ و ﺷﺠﻮﻧﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﻣﺠﻠﺲ‬
‫و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎزرﺳﯽ ﮐﻞ ﮐﺸﻮر از ﺳﺎﻟﻦ ‪ ١‬ﺑﺎزدﻳﺪ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺁوردﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪۴‬‬
‫زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺳﺎﻟﻦ ‪ ١‬ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻨﺪ ﺑﺎ ﺑﻴﻤﺎرﯼ ﭘﻮﺳﺘﯽ ﮔﺎل درﮔﻴﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻌﺪادﯼ از‬
‫ﺑﭽﻪ هﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬هﻤﻪ ﯼ اﻓﺮاد ﺑﻨﺪ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدﻧﺪ ﻟﺒﺎس هﺎﻳﺸﺎن را ﺑﺠﻮﺷﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺿﺪﻋﻔﻮﻧﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺻﺎﺑﻮن و ﻣﺤﻠﻮل وﻳﮋﻩ ﯼ ﺿﺪﮔﺎل ﺑﻪ هﻤﻪ ﯼ اﺗﺎق هﺎ دادﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﺗﺎ از‬
‫ﺷﻴﻮع ﺑﻴﻤﺎرﯼ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﺷﻮد‪.‬‬
‫از ﺑﺪو ورود در ﻣﺤﻴﻂ ﺟﺪﻳﺪ اﺣﺴﺎس ﺧﻔﮕﯽ ﺷﺪﻳﺪﯼ ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬دو‪-‬ﺳﻪ ﺷﺐ اول ﺧﻮاب ﺑﻪ‬

‫‪ 67‬ﻳﻌﻨﯽ ‪ ۵٠٠‬ﻧﻔﺮ را ﺑﻪ اوﻳﻦ ﺁوردﻩ اﺱﺖ! ﻧﻮع روﺷﻨﯽ از اﻏﺮاق در ﺑﺎزﮔﻮﻳﯽ واﻗﻌﻴﺖهﺎ‪.‬‬
‫‪١٠٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﭼﺸﻤﻢ ﻧﻴﺎﻣﺪ‪ .‬رﻧﮓ ﭘﺮﻳﺪﻩ و ﻣﺎت ﺑﻮدم‪ .‬در دﻟﻬﺮﻩ و اﺿﻄﺮاب ﻋﺠﻴﺒﯽ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدم‪.‬‬
‫داﺷﺘﻢ دق ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬دﻟﻴﻠﺶ را ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻢ‪ .‬ﻣﺜﻞ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﻨﺪ و ﺑﭽﻪ هﺎ ﻋﺎدت ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدم‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﮐﻪ در ﺑﻨﺪ ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺪﺗﯽ ﺑﻮد ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺸﮑﻞ روﺣﯽ اﯼ ﻧﺪاﺷﺘﻢ ﮐﻪ ﺣﺎﻻ ﮔﺮﻳﺒﺎن ﮔﻴﺮم ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬دوﺑﺎرﻩ ﮔﻮﻳﯽ‪ ،‬ﻣﻴﺎن اﻣﻮاج ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﺁن ﭼﻪ در ﭘﻴﺶ روﻳﻢ اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺎد ﻧﻴﺰ‬
‫ﺗﺎ ﺣﺪودﯼ ﻣﺰﻳﺪ ﺑﺮ ﻋﻠﺖ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬دوﺑﺎرﻩ ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ و اﻳﻦ ﺑﺎر ﺑﻪ ﺟﺎﯼ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ‪ ،‬وﺣﻴﺪ‬
‫ﺳﻌﻴﺪﯼ ﻧﮋاد ﺑﻪ دادم رﺳﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫در هﻤﺎن روزهﺎﯼ اول ورودﻣﺎن ﺑﻪ ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ‪ ،‬ﻣﺘﻦ اﻃﻼﻋﻴﻪ ﯼ دادﺳﺘﺎﻧﯽ اﻧﻘﻼب ﮐﻪ از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻠﻨﺪﮔﻮﯼ زﻧﺪان ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ ﺗﻮﺟﻬﻢ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﮐﺮد‪ .‬ﻣﻘﺎﻣﺎت دادﺳﺘﺎﻧﯽ از‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻋﻤﻠﻴﺎت هﺎﯼ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﮐﻪ در ﺟﺒﻬﻪ هﺎﯼ ﺟﻨﮓ ﺟﺮﻳﺎن داﺷﺖ و‬
‫ﻧﻴﺎز ﻣﺒﺮم ﺑﻪ ﺧﻮن ﺑﺮاﯼ ﻧﺠﺎت ﭘﺎﺳﺪاران ﻣﺠﺮوح‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ ﺧﻮن اهﺪا ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدﯼ از ﺗﻮاﺑﺎن و ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻻﻳﻞ واهﯽ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺁن روزهﺎ‬
‫ﺗﻌﺪادﺷﺎن ﮐﻢ ﻧﺒﻮد و ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺴﻬﻴﻼﺗﯽ در اﻣﺮ ﭘﺮوﻧﺪﻩ ﺷﺎن اﻳﺠﺎد ﺷﻮد ﺑﺮاﯼ‬
‫اهﺪاﯼ ﺧﻮن ﺻﻒ ﮐﺸﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﻧﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﺻﻔﯽ ﮐﻪ ﭘﻴﺶ روﻳﻤﺎن ﺑﺮاﯼ "اهﺪاﯼ ﺧﻮن داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ"‬
‫ﺷﮑﻞ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ دردﺁور ﺑﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ هﻤﻴﺸﻪ ﺗﻼش ﺑﺮاﯼ ﻧﺠﺎت ﺟﺎن اﻧﺴﺎن هﺎ ﻳﮏ اﻗﺪام‬
‫اﺧﻼﻗﯽ و ﺷﻌﻒ اﻧﮕﻴﺰ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﺠﺎت ﺟﺎن ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻗﺮار ﺑﻮد‬
‫‪٦٨‬‬
‫ﺟﺎﻧﻤﺎن را ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ و ﻣﺎ ﺑﻪ اﺗﻬﺎم ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﺁن هﺎ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻳﻢ!‬

‫‪۵‬‬
‫ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﻟﻦ ‪ ١‬ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮم‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺑﻨﺪ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﯼ اﺳﺪاﷲ ‪ -‬ﮎ‪،‬‬
‫ﻳﮏ زﻧﺪاﻧﯽ هﻮادار اﻗﻠﻴﺖ ﺑﻮد ﮐﻪ هﻨﻮز ﻟﻮ ﻧﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و اﺗﻬﺎم ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺧﺎﺻﯽ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﯼ او‬
‫ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺧﻮدش ﻣﺪﻋﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺸﮑﻮﮎ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻋﻠﯽ رﻏﻢ اﻳﻦ ﮐﻪ‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ را ﺑﻪ ﺳﺎﻟﻦ ‪ ۴‬ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬وﯼ هﻨﻮز در ﺳﺎﻟﻦ ‪ ١‬ﺑﻮد‪ .‬اﺳﺪاﷲ‬
‫‪٦٩‬‬
‫ﺑﭽﻪ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻣﻮﻟﻮﯼ ﺑﻮد و ادﻋﺎ ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮﮐﺸﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدﻩ و راﻧﻨﺪﻩ ﯼ "ﮐﻠﻪ‪ -‬دُم ﺳﺒﺰ"‬
‫ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬او ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺑﭽﻪ هﺎﯼ ﺑﻨﺪ ﺑﻮد و از ﻣﺤﺒﻮﺑﻴﺖ ﺧﺎﺻﯽ در ﻣﻴﺎن زﻧﺪاﻧﻴﺎن‬
‫ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ دﻩ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ رأﯼ ﮔﻴﺮﯼ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎً ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺑﻨﺪ اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬وﯼ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻣﺘﻨﺎع از ﺷﺮﮐﺖ در ﺟﻮﺧﻪ ﯼ اﻋﺪام و زدن ﺗﻴﺮ ﺧﻼص‪ ،‬از‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺑﻨﺪ ﺧﻠﻊ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد وﻟﯽ هﻤﭽﻨﺎن ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﮐﺎراﮐﺘﺮ ﺧﺎص و وﻳﮋﮔﯽ هﺎﯼ ﻣﻨﺤﺼﺮ‬
‫ﺑﻪ ﻓﺮدش‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻮد‪ .‬او ﺑﺎ ﺗﻤﺎم وﺟﻮد ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮد ﺗﺎ ﺟﻮ ﺑﻨﺪ را ﺷﺎد و‬

‫‪ 68‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ ﻏﻴﺮ از اﺥﺒﺎر ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﮐﺸﻴﺪن ﺥﻮن زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻗﺒ ﻞ از اﺝ ﺮاﯼ ﺣﮑ ﻢ اﻋ ﺪام در پ ﺎرﻩاﯼ‬
‫ﻣﻮارد اﺱﺖ‪.‬‬
‫‪ 69‬ﮐﻠﻪ‪-‬دُمﺱﺒﺰ اﺹﻄﻼﺣﯽ اﺱﺖ در ﻣﻴﺎن ﮐﺒﻮﺕﺮ ﺑﺎزان‪ .‬در ﺱﺎلهﺎﯼ ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﻣ ﺮدم ﺑ ﺮاﯼ از‬
‫ﻋﻬﺪﻩ ﺑﺮﺁﻣﺪن هﺰﻳﻨﻪﯼ ﺱﻨﮕﻴﻦ زﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮﮐﺸﯽ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﺎ ﻣﺎﺷﻴﻦهﺎﯼ ﺷﺨ ﺼﯽﺷ ﺎن ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬در ﺱ ﺎل‬
‫‪ ١٣۵٩‬ﺑﻪ دﺱﺘﻮر ﺷﻬﺮدارﯼ‪ ،‬اﻳﻦ اﻓﺮاد اﺝﺎزﻩ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑ ﺎ ﺱ ﺒﺰ ﮐ ﺮدن ﮐ ﺎپﻮت ﺝﻠ ﻮ و ﻋﻘ ﺐ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ﺷﺨ ﺼﯽﺷ ﺎن‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫ﻃﻮر ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮ ﮐﺸﯽ در ﺱﻄﺢ ﺷﻬﺮ اداﻣﻪ دهﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦهﺎ ﺑﻪ ﮐﻠﻪ‪ -‬دُمﺱﺒﺰ ﻣﻌﺮوف ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٠٤‬‬
‫زﻧﺪﻩ ﻧﮕﺎﻩ دارد و در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ از اﻧﺠﺎم هﻴﭻ ﮐﺎرﯼ ﻓﺮوﮔﺬار ﻧﻤﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫اﺳﺪاﷲ ﺑﻌﺪهﺎ ﺟﻬﺖ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﺑﻪ ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪ و ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﺗﺤﺼﻴﻼت ﻋﺎﻟﻴﻪ در‬
‫رﺷﺘﻪ ﯼ رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ داﺷﺘﻪ و ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺲ در داﻧﺸﮕﺎﻩ ﻣﻠﯽ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫ﮔﻮهﺮدﺷﺖ و ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ ﻧﻴﺰ دﺳﺖ از ﮐﺎرهﺎﻳﺶ ﺑﺮﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺠﺘﺒﯽ ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻨﺪ را‬
‫وا داﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﺗﺎ از ﺑﻴﺮون زﻧﺪان ﮐﻤﭙﻮت ﺧﺮﻳﺪﻩ و ﺑﺮاﻳﺶ ﺑﻴﺎورد! زﺑﺎن اﺳﺪاﷲ ﻣﺎر را از‬
‫ﺳﻮراخ در ﻣﯽ ﺁورد و ﺗﺴﻠﻂ ﻋﺠﻴﺒﯽ ﺑﺮ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎﻧﺶ داﺷﺖ‪ .‬ﻓﺮﻗﯽ ﻧﻤﯽ ﮐﺮد دوﺳﺖ‬
‫هﻤﺮزﻣﺶ ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻨﺪ و دژﺧﻴﻢ اوﻳﻦ‪ .‬ﺑﺎ ﻧﮕﺎهﺶ و ﺣﺮﮐﺖ ﻟﺐ هﺎ و دهﺎﻧﺶ و ﮔﺎﻩ‬
‫ﺑﺎ ﺷﻮخ ﻃﺒﻌﯽ و ﻣﺴﺨﺮﮔﯽ هﺎﯼ ﺧﺎص ﺧﻮدش‪ ،‬ﻣﺨﺎﻃﺒﺶ را ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﺧﻮد ﺟﺬب ﻣﯽ ﮐﺮد‪،‬‬
‫ﮔﻮﻳﯽ ﮐﻪ ﺁن هﺎ را هﻴﭙﻨﻮﺗﻴﺰم ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻳﮏ ﺑﺎر در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ‪ ،‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮد ﺑﺎ هﻤﺴﺮش ﮐﻪ در ﻗﺴﻤﺖ زﻧﺎن ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﮔﻔﺖ وﮔﻮ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺪارﯼ از دور ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﻩ و ﺑﺎ ﺧﺸﻤﯽ ﺑﺎور ﻧﮑﺮدﻧﯽ ﺑﻪ ﺳﻮﻳﺶ ﺣﻤﻠﻪ ور‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﺳﺪاﷲ ﻣﺘﻮﺟﻪ وﺧﺎﻣﺖ اوﺿﺎع ﻣﯽ ﺷﻮد و ﭘﻴﺶ دﺳﺘﯽ ﮐﺮدﻩ و او را ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﻮﻳﺶ‬
‫ﻣﯽ ﺁﻣﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﺷﺎرﻩ ﯼ دﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﺰد ﺧﻮد ﻓﺮا ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬در وهﻠﻪ ﯼ اول ﭘﺎﺳﺪار دﭼﺎر ﺗﺮدﻳﺪ‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺪار ﺿﺮﺑﻪ ﯼ رواﻧﯽ اول را درﻳﺎﻓﺖ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬زﻳﺮا ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ رواﻧﯽ‪ ،‬از هﻤﺎن‬
‫اﺑﺘﺪا ﻓﺮﻣﺎن اﺳﺪاﷲ را اﺟﺮا ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪ ﻃﺮف او ﻣﯽ رﻓﺖ! اﻣﺎ در ﺿﺮﺑﻪ ﯼ رواﻧﯽ‬
‫دوم‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﮑﯽ اﺳﺪاﷲ رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﺸﺪم در ﮔﻮش ﺁن ﭘﺎﺳﺪار ﭼﻪ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ‬
‫ﭘﺎﺳﺪار ﺁرام ﮔﺸﺘﻪ و ﺑﻪ ﺟﺎﯼ اوﻟﺶ ﺑﺎزﮔﺸﺖ! او از وﻳﮋﮔﯽ هﺎﯼ ﺷﺨﺼﯽ اش ﺑﺮاﯼ ﺑﻬﺒﻮد‬
‫اوﺿﺎع و ﺗﺤﻤﻞ ﭘﺬﻳﺮﺗﺮ ﮐﺮدن ﺁن ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺟﻤﻊ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬اﺳﺪاﷲ در ﺷﺮاﻳﻂ زﻳﺮ‬
‫ﻓﺸﺎر‪ ،‬در ﻓﺮاهﻢ ﺁوردن ﻓﻀﺎﯼ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮاﯼ ﻧﻔﺲ ﮐﺸﻴﺪن دﻳﮕﺮان ﻧﻘﺶ داﺷﺖ و ﺑﺮاﯼ ﻓﺎﻳﻖ‬
‫ﺁﻣﺪن ﺑﺮ ﺟﻮ ﺧﻤﻮدﯼ و ﻏﻢ و اﻧﺪوﻩ ﺑﻪ ﺳﻬﻢ ﺧﻮد ﻓﻌﺎل و ﮐﻮﺷﺎ ﺑﻮد‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫هﺮ ﮐﺴﯽ از ﻣﺼﺎﺣﺒﺘﺶ ﻟﺬت ﻣﯽ ﺑﺮد‪ .‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﯽ هﺎﯼ زﻳﺎدﯼ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮم در ﺁن ﺷﺮاﻳﻂ‪،‬‬
‫دﻳﻦ ﺑﺰرﮔﯽ ﺑﻪ ﮔﺮدن اﻓﺮاد داﺷﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻇﺎهﺮاً هﻴﭻ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﯽ در ﺑﻨﺪ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬از‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻻن ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ اﺟﺎزﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ هﻨﮕﺎم ﺳﺎل ﺗﺤﻮﻳﻞ‪ ،‬ﺑﭽﻪ هﺎ در ﺑﻨﺪ ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻩ و‬
‫ﻣﺮاﺳﻢ ﺳﺎل ﺗﺤﻮﻳﻞ و ﻋﻴﺪ ﻧﻮروز را ﮐﻪ ﻧﻴﻤﻪ هﺎﯼ ﺷﺐ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮﮔﺰار ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺴﺌﻮﻻن‬
‫ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﻣﺘﻘﺒﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﭼﻨﺪ ﻓﻼﺳﮏ ﭼﺎﯼ اﺿﺎﻓﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﺮاﯼ ﺳﺎل ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ﺑﺪهﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻧﺎن در ﻧﮕﺎﻩ اول ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ دارﻧﺪ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﭼﻪ اﺷﺘﺒﺎﻩ هﻮﻟﻨﺎﮐﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ!‬
‫در ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﮐﻪ ﻣﺮگ و ﻧﺎﺑﻮدﯼ و ﻳﺄس و ﻧﺎاﻣﻴﺪﯼ از در و دﻳﻮار ﻣﯽ ﺑﺎرﻳﺪ‪ ،‬ﺑﭽﻪ هﺎ ﺑﻪ‬
‫هﻨﮕﺎم ﺳﺎل ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ در ﮐﻨﺎر هﻢ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺳﻔﺮﻩ هﻔﺖ ﺳﻴﻦ ﻧﺸﺴﺘﻪ و ﻧﻮروز را‬
‫ﮔﺮاﻣﯽ دارﻧﺪ و ﺑﻬﺎر در راﻩ را ﺑﺸﺎرت دهﻨﺪ‪ .‬ﺑﭽﻪ هﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻏﻢ هﺎﻳﺸﺎن را ﺑﺮاﯼ‬
‫ﻟﺤﻈﻪ هﺎﻳﯽ ﭼﻨﺪ ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﺷﺎدﯼ ﺑﺮﺧﻴﺰﻧﺪ‪ .‬ﻋﻴﺪ ﺁن ﺳﺎل ﻣﺼﺎدف ﺑﻮد ﺑﺎ ﭼﻬﻠﻤﻴﻦ‬
‫روز ﺷﻬﺎدت ﻣﻮﺳﯽ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﯽ و دﻳﮕﺮ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻨﯽ ﮐﻪ هﻤﺮاﻩ او ﺑﻪ ﺧﺎﮎ اﻓﺘﺎدﻧﺪ‪ .‬زﻧﺪاﻧﻴﺎن‬
‫ﻣﺠﺎهﺪ در ﺑﻌﻀﯽ ﺑﻨﺪهﺎﯼ اوﻳﻦ ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در اﺗﺎق هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺗﻮاب ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺮاﺳﻢ وﻳﮋﻩ اﯼ ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﮐﺎﻣﻼً ﻣﺨﻔﯽ ﺑﺮاﯼ ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ اﻳﻦ روز ﺑﺮﮔﺰار ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﺳﺎﻟﻦ ‪١‬‬
‫‪١٠٥‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺣﻀﻮر ﺗﻮاب هﺎﻳﯽ ﮐﻪ در ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﻧﻴﺰ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﮑﺎن‬
‫ﺑﺮﮔﺰارﯼ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺮاﺳﻤﯽ ﻧﺒﻮد و هﺮ ﮐﺲ ﺑﻪ ﻓﺮاﺧﻮر ﺣﺎل در ذهﻦ ﺧﻮد ﻳﺎد ﺁن هﺎ را‬
‫ﮔﺮاﻣﯽ ﻣﯽ داﺷﺖ‪.‬‬
‫در راهﺮوﯼ ﺑﻨﺪ ﺳﻔﺮﻩ اﯼ ﺳﺮاﺳﺮﯼ ﭼﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و در دو ﻃﺮف ﺁن ﺑﭽﻪ هﺎ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ از ﺳﺎﻟﻦ‪ ،‬ﺳﻔﺮﻩ هﺎﯼ هﻔﺖ ﺳﻴﻦ ﭘﻬﻦ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﺳﺪاﷲ و ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ دﻳﮕﺮ از‬
‫ﺣﻮارﻳﻮﻧﺶ! هﻤﮕﯽ ﺑﺎ ﻟُﻨﮓ ﮐﺮاوات زدﻩ و در ﻃﻮل ﺑﻨﺪ رژﻩ ﻣﯽ رﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﺷﻮﺧﯽ ﮐﺮدن‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ و ﺁن ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﺑﻪ ﺟﺸﻦ و ﭘﺎﯼ ﮐﻮﺑﯽ و ﺷﻌﺮﺧﻮاﻧﯽ ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﻧﻔﺮ ﻧﻴﺰ‬
‫اﺳﺪاﷲ را هﻤﺮاهﯽ ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ از او ﺑﻪ ﻧﺎم” ﺁﻗﺎﯼ ﻓﺘﻮ” ﻧﺎم ﻣﯽ ﺑﺮد و ﺑﺎ اﺷﺎرﻩ ﯼ اﺳﺪاﷲ از‬
‫اﻓﺮاد ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ دورﺑﻴﻦ ﺳﺎﺧﺘﮕﯽ اﯼ ﮐﻪ درﺳﺖ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻋﮑﺲ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ و ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺁﻧﺎن‬
‫ﻣﯽ داد‪ .‬ﻋﮑﺲ هﺎ ﭼﻴﺰﯼ ﺟﺰ ﻧﻘﺎﺷﯽ هﺎﯼ ﺳﺎدﻩ و اﺑﺘﺪاﻳﯽ ﺑﻴﺶ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً ﻋﮑﺴﯽ ﮐﻪ ﻇﺎهﺮاً‬
‫از ﺗﻮاب هﺎ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ دﺳﺖ ﺷﺎن ﻣﯽ داد‪ ،‬ﮐﺮﻩ ﺧﺮﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭼﻬﺎر دﺳﺖ و ﭘﺎﻳﺶ را هﻮا‬
‫ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺳﻴﮕﺎرهﺎﻳﯽ ﺳﺎﺧﺘﮕﯽ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﮐﺎﻏﺬ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﺎدﯼ ﺗﻤﺎم درﺳﺖ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺷﮑﻞ ﻇﺎهﺮﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﺳﻴﮕﺎرهﺎﯼ واﻗﻌﯽ ﻣﯽ ﻧﻤﻮدﻧﺪ و در ﻣﻴﺎن ﺳﻔﺮﻩ ﯼ‬
‫هﻔﺖ ﺳﻴﻦ ﺑﻨﺪ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدﯼ از ﺑﭽﻪ هﺎ ﻳﮏ ﻧﺦ از ﺁن هﺎ را ﺑﺮ ﮔﻮﺷﻪ ﯼ ﻟﺐ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﭘﮏ زدن ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻴﮕﺎرهﺎ واﻗﻌﺎً اﺣﺴﺎس ﺳﻴﮕﺎر ﮐﺸﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﻦ دﺳﺖ ﻣﯽ داد و از‬
‫ﺁن ﻟﺬت ﻣﯽ ﺑﺮدم‪ .‬ﺗﺎ ﻣﺎﻩ هﺎ ﺑﻌﺪ ﻧﻴﺰ از اﻳﻦ ﺳﻴﮕﺎرهﺎﯼ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺑﭽﻪ هﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر دﺳﺖ ﺟﻤﻌﯽ ﺗﺮاﻧﻪ ﯼ "ﺷﮑﻮﻓﻪ ﻣﯽ رﻗﺼﺪ از ﺑﺎد ﺑﻬﺎرﯼ" را ﺑﻪ رهﺒﺮﯼ‬
‫اﺳﺪاﷲ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ .‬رﻗﺺ و ﺁواز و ﺷﺎدﯼ و ﺷﻮر ﺗﺎ ﭘﺎﺳﯽ از ﺷﺐ اداﻣﻪ داﺷﺖ‪ .‬اﺳﺪاﷲ‬
‫ﮐﻮﭼﮏ و ﺑﺰرگ و ﻏﺮﻳﺒﻪ و ﺁﺷﻨﺎ ﻧﻤﯽ ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎ اﻓﺮاد اُﺧﺖ ﻣﯽ ﺷﺪ و ﺑﻪ‬
‫ﺷﻮﺧﯽ و ﺑﺬﻟﻪ ﮔﻮﻳﯽ ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬اﻣﮑﺎن ﻧﺪاﺷﺖ ﮐﺴﯽ روزﯼ در ﺁن ﺑﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫وﯼ را ﻧﺸﻨﺎﺳﺪ و از ﺁن دوران ﺑﻪ ﻧﻴﮑﯽ ﻳﺎد ﻧﮑﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺪاﷲ ﺑﺎ هﻤﺎن اﺳﺘﻌﺪاد ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮدش‪ ،‬ﻣﻴﺮﻧﺠﺎت ﺟﺎوﻳﺪﮐﺎر‪ ،‬ﻳﮑﯽ از ﺗﻮاﺑﺎن ﻣﻨﻔﻮر را‬
‫ﮐﻪ از ﻳﮏ ﭘﺎ ﻣﯽ ﻟﻨﮕﻴﺪ و ﺑﻪ “ﺳﻴﺪ ﺷﻠﻪ” ﻣﻌﺮوف ﺑﻮد‪ ،‬واداﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﺗﺎ ﺑﺎ ﺁهﻨﮓ ﺗﺮاﻧﻪ ﯼ‬
‫“ﻋﻤﻮﺳﺒﺰﯼ ﻓﺮوش” ﮐﻪ اﺳﺪاﷲ ﺧﻮدش ﺁن را ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬در ﻣﻴﺎن ﺟﻤﻊ ﺑﺮﻗﺼﺪ‪ .‬دﻳﺪن‬
‫ﺻﺤﻨﻪ ﯼ رﻗﺺ و ﺁواز ﺑﺎ ﻋﺸﻮﻩ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ اﺳﺪاﷲ ﻣﯽ ﺁﻣﺪ‪ ،‬دل و رودﻩ ﺑﺮاﯼ ﮐﺴﯽ ﺑﺎﻗﯽ‬
‫ﻧﻤﯽ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﺁن زﻣﺎن در ﻋﻤﺮم ﺁن هﻤﻪ ﻧﺨﻨﺪﻳﺪﻩ ﺑﻮدم‪“ .‬ﺳﻴﺪﺷﻠﻪ” ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺮﺳﯽ ﮐﻪ‬
‫در ﻣﻴﺎن ﺟﻤﻊ ﺑﻪ رﻗﺺ ﺁوردﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬رﻗﺎص ﻣﺮاﺳﻢ ﺷﺐ ﻋﻴﺪ ﺑﻮد و هﻤﻴﻦ دﺳﺖ ﭘﺎﺳﺪاران‬
‫را ﺑﺮاﯼ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ اﻓﺮاد ﺑﻨﺪ ﻣﯽ ﺑﺴﺖ‪.‬‬
‫روزهﺎﯼ ﺑﻌﺪ ﻧﻴﺰ اﺳﺪاﷲ ﺑﺎ راﻩ اﻧﺪازﯼ دﺳﺘﻪ اﯼ در ﺑﻨﺪ و در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ اﺗﺎق ﺑﻪ اﺗﺎق‬
‫ﻣﯽ رﻓﺖ‪ ،‬دﺳﺖ اﻓﺸﺎن و ﭘﺎﯼ ﮐﻮﺑﺎن "ﺷﮑﻮﻓﻪ ﻣﯽ رﻗﺼﺪ از ﺑﺎد ﺑﻬﺎرﯼ" را ﺧﻮاﻧﺪﻩ و دﻳﮕﺮان‬
‫را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ هﻤﺮاهﯽ ﺑﺎ ﮔﺮوﻩ ارﮐﺴﺘﺮ ﺧﻮد وا ﻣﯽ داﺷﺖ‪ .‬اﺳﺪاﷲ ﮐﻪ از ﻗﺪ ﺑﻠﻨﺪﯼ ﺑﺮﺧﻮردار‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﻮﺷﻴﺪن ﭼﮑﻤﻪ هﺎﯼ ﻣﺸﮑﯽ ﻻﺳﺘﻴﮑﯽ ﺑﺰرﮔﯽ‪ ،‬در ﺣﻴﺎط ﺑﻨﺪ ﺷﻠﻨﮓ ﺗﺨﺘﻪ ﻣﯽ اﻧﺪاﺧﺖ‬
‫و ﻣﺜﻼً واﻟﻴﺒﺎل ﺑﺎزﯼ ﻣﯽ ﮐﺮد و دﻳﮕﺮان را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺟﻨﺐ و ﺟﻮش وا ﻣﯽ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺪاﷲ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٠٦‬‬
‫ﺑﻌﺪهﺎ در ﺳﺎل ‪ ،۶۶‬در ﮔﻮهﺮدﺷﺖ دوﺑﺎرﻩ هﻢ ﺑﻨﺪ ﺷﺪم‪ .‬او هﻤﭽﻨﺎن ﺑﺬﻟﻪ ﮔﻮ ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﯽ از‬
‫ﻧﻈﺮ رواﻧﯽ دﻳﮕﺮ ﺁن ﺷﺎداﺑﯽ ﮔﺬﺷﺘﻪ را ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺧﻮدش ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ اذﻋﺎن داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻦ هﻨﻮز او را از ﺻﻤﻴﻢ ﻗﻠﺐ دوﺳﺖ داﺷﺘﻢ و ﺑﻪ او اﺣﺘﺮام ﻣﯽ ﮔﺬاﺷﺘﻢ‪ .‬او ﺑﻪ ﺷﺪت از‬
‫رواﺑﻂ ﺑﻴﻦ ﺟﺮﻳﺎن هﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺘﯽ در زﻧﺪان‪ ،‬ﺳﺮﺧﻮردﻩ ﺑﻮد و از ﺁن هﺎ دورﯼ ﻣﯽ ﺟﺴﺖ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ او هﻴﭻ ﻧﺰدﻳﮑﯽ ﺑﻪ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و ﻳﺎ دﻳﺪﮔﺎﻩ هﺎﯼ ﺁﻧﺎن ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬در واﻗﻊ از ﻣﺒﺎرزﻩ ﻧﻴﺰ‬
‫زدﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬او رﮎ ﺑﻮد و ﺻﺎدق و ﺁن ﭼﻪ را ﮐﻪ دﻳﮕﺮان ﺑﻪ زﺑﺎن ﻧﻤﯽ ﺁوردﻧﺪ و ﻳﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺨﺘﯽ و در ﻟﻔﺎﻓﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ روﺷﻨﯽ و ﺑﯽ هﻴﭻ ﭘﻴﺮاﻳﻪ اﯼ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬

‫‪۶‬‬
‫هﻨﻮز ﻣﺪت زﻳﺎدﯼ از ﺑﺮﮔﺰارﯼ ﻣﺮاﺳﻢ ﻋﻴﺪ در ﺑﻨﺪ ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﻓﺮوردﻳﻦ ﻣﺎﻩ‬
‫‪ ،١٣۶١‬ﻣﺴﺌﻮﻻن زﻧﺪان ﺳﻴﮕﺎر ﮐﺸﻴﺪن ﭼﻨﺪ ﺗﻦ از ﺑﭽﻪ هﺎ را ﺑﻬﺎﻧﻪ ﻗﺮار دادﻩ و در اﺗﺎق هﺎ‬
‫را ﺑﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت در ﺑﺴﺘﻪ در ﺁﻣﺪ و ﺑﺪﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﺷﮑﺴﺖ ﭘﺮوژﻩ اﯼ ﮐﻪ ﻻﺟﻮردﯼ‬
‫در ذهﻦ ﻣﯽ ﭘﺮوراﻧﺪ‪ ،‬اﻋﻼم ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺳﻴﮕﺎر ﮐﺸﻴﺪن ﺑﭽﻪ هﺎ ﺑﻪ اﻣﺮﯼ راﻳﺞ ﺑﺪل ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﺳﻴﮕﺎرﯼ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ ﺁوردﻧﺪ ﺑﺮاﯼ روﺷﻦ ﮐﺮدﻧﺶ ﻳﮏ ﭘﻨﺒﻪ ﯼ ﺁﻏﺸﺘﻪ ﺑﻪ اﻟﮑﻞ از‬
‫ﻣﺴﺌﻮل ﺑﻬﺪارﯼ ﺳﺎﻟﻦ ﮐﻪ ﺷﮑﺮاﺑﯽ ﻧﺎم داﺷﺖ‪ ،‬ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬دو ﺗﮑﻪ ﺳﻴﻢ را در ﭘﺮﻳﺰ ﺑﺮق‬
‫ﮐﺮدﻩ وﻗﺘﯽ ﺟﺮﻗﻪ ﻣﯽ زد‪ ،‬ﭘﻨﺒﻪ ﯼ ﺁﻏﺸﺘﻪ ﺑﻪ اﻟﮑﻞ را ﺑﻪ ﺁن ﻧﺰدﻳﮏ ﮐﺮدﻩ‪ ،‬ﭘﻨﺒﻪ ﻣﺸﺘﻌﻞ ﻣﯽ ﺷﺪ‬
‫و ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﺳﻴﮕﺎرﺷﺎن را ﺑﺎ ﺁن روﺷﻦ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن درهﺎ اﻣﮑﺎن ﺗﺤﺮﮎ ﻣﺎ را‬
‫ﺳﻠﺐ ﮐﺮدﻩ و ﻣﺎ را ﻣﺤﺮوم از ﮔﻔﺖ وﮔﻮ ﺑﺎ دوﺳﺘﺎن ﻧﺰدﻳﮏ ﻣﺎن ﻣﯽ ﮐﺮد وﻟﯽ از ﺳﻮﻳﯽ‬
‫اﻣﮑﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪن ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺗﻮاب هﺎ را ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ ﻣﯽ ﺁورد‪ .‬دﻳﮕﺮ ﻟﺰوﻣﯽ ﻧﺪاﺷﺖ داﺋﻢ‬
‫ﻣﻮاﻇﺐ ﺑﺎﺷﯽ ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﮔﺰارﺷﯽ ﻋﻠﻴﻪ ﺗﻮ ﺑﻪ ﺷﻌﺒﻪ ﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﻧﻔﺮﺳﺘﺪ‪ .‬ﺁن هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺗﺮس و‬
‫واهﻤﻪ ﯼ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﯽ ﺷﺪن داﺷﺘﻨﺪ و از ﻣﻄﺮح ﺷﺪن ﻣﻮارد ﺟﺪﻳﺪ در ﭘﺮوﻧﺪﻩ ﺷﺎن ﮔﺮﻳﺰان‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬از ﺷﺮاﻳﻂ ﺟﺪﻳﺪ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﻋﮑﺲ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﺑﺮاﯼ ﺑﺮﻣﻼ ﺷﺪن‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ راﺑﻄﻪ اﯼ ﺟﺰﻳﯽ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬از ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن درهﺎ اﻇﻬﺎر‬
‫ﻧﮕﺮاﻧﯽ و دﻟﺘﻨﮕﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و ﺁن را ﻧﺸﺎﻧﻪ اﯼ از وﺧﺎﻣﺖ اوﺿﺎع ﻣﯽ دﻳﺪﻧﺪ‪ .‬هﺮﭼﻨﺪ ﭘﺎرﻩ اﯼ‬
‫از اﻓﺮاد ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن درهﺎﯼ اﺗﺎق هﺎ را ﻣﻮﻗﺘﯽ و ﺗﻨﺒﻬﯽ داﻧﺴﺘﻪ و ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﺲ از‬
‫ﻣﺪﺗﯽ اﻳﻦ درهﺎ ﺑﺎز ﺧﻮاهﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪٧‬‬
‫هﻔﺘﻪ اﯼ ﭼﻨﺪ ﺷﺐ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﯼ اوﻳﻦ در واﻗﻊ ﺳﺎﻟﻦ ورزش‬
‫ﺳﺎواﮐﯽ هﺎ در دوران ﺷﺎﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺖ ﻳﮏ ﺳﻦ در ﻗﺴﻤﺖ ﺟﻨﻮﺑﯽ ﺁن‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﮏ ﺳﺎﻟﻦ‬
‫ﺁﻣﻔﯽ ﺗﺂﺗﺮ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬دﻳﻮار هﺎﯼ ﺁن ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ ﺑﻮد از ﻋﮑﺲ هﺎﯼ ﺑﺰرگ ﺧﻤﻴﻨﯽ‪،‬‬
‫ﻣﻨﺘﻈﺮﯼ‪ ،‬ﺑﻬﺸﺘﯽ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﻗﺪوﺳﯽ و ﻣﺤﻤﺪ ﮐﭽﻮﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺮور ﺗﻮﺳﻂ ﻳﮑﯽ از زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻧﻘﺎش‬
‫ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﯼ ﻣﺰﺑﻮر از ﭘﺎﻳﻴﺰ ﺳﺎل ‪ ۶٠‬و ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻣﺤﺮم و دهﻪ ﯼ‬
‫‪١٠٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻋﺎﺷﻮرا ﻣﻮرد ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺮدارﯼ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬در زﻳﺮ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ‪ ،‬اﺳﺘﺨﺮ ﺳﺮﭘﻮﺷﻴﺪﻩ ﯼ اوﻳﻦ‬
‫ﻗﺮار داﺷﺖ ﮐﻪ ﺁب ﺁن را ﺧﺎﻟﯽ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﺎ ﻣﺴﻄﺢ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﻄﺢ ﺁن و ﻗﺮار دادن‬
‫ﭼﺮخ هﺎﯼ ﺧﻴﺎﻃﯽ در ﮐﻒ اﺳﺘﺨﺮ و ﻣﺤﻮﻃﻪ ﯼ اﻃﺮاف ﺁن‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮐﺎرﮔﺎﻩ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﺑﺮاﯼ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺤﻠﯽ ﺑﻮد ﺑﺮاﯼ رد و ﺑﺪل ﮐﺮدن‬
‫اﺧﺒﺎر و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭘﺮوﻧﺪﻩ اﯼ‪ .‬و ﺑﺮاﯼ دﺳﺘﻪ اﯼ دﻳﮕﺮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺣﮑﻢ ﻗﺘﻠﮕﺎﻩ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮐﻤﯽ ﺑﯽ اﺣﺘﻴﺎﻃﯽ و ﻳﺎ ﺑﺪﺷﺎﻧﺴﯽ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻟﻮ ﻧﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﻳﺸﺎن‬
‫از دﻳﺪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن اوﻳﻦ ﻣﺨﻔﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬از ﺳﻮﯼ ﺗﻮاﺑﺎن و ﺑﺮﻳﺪﮔﺎن ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﯽ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺎ‬
‫ﮔﺰارش دهﯽ ﺁﻧﺎن‪ ،‬زﻣﻴﻨﻪ ﯼ اﻋﺪام ﺷﺎن ﻓﺮاهﻢ ﺷﻮد‪ .‬ﺟﺪا از ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ هﺎﯼ ﻣﻌﻤﻮل از ﻃﺮف‬
‫ﻣﻘﺎم هﺎﯼ رژﻳﻢ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ دﻋﺎﯼ ﮐﻤﻴﻞ و ﺗﻮﺳﻞ و‪ ...‬ﮐﻪ در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﯼ اوﻳﻦ ﺑﺮﮔﺰار‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﻳﮑﯽ دﻳﮕﺮ از ﮐﺎرﺑﺮدهﺎﯼ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺁن ﺑﺮاﯼ اﻧﺠﺎم ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎﯼ ﺑﻪ‬
‫اﺻﻄﻼح اﻓﺸﺎﮔﺮاﻧﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪٨‬‬
‫هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪم‪ ،‬ﺳﺘﺎرﻩ ﯼ ﺷﺐ هﺎﯼ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ‪ ،‬اﺣﻤﺪرﺿﺎ ﮐﺮﻳﻤﯽ‪،‬‬
‫ﻳﮏ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﺮﻳﺪﻩ ﯼ زﻣﺎن ﺷﺎﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻋﺒﺎس ﺷﻴﺒﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراﯼ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺎ دﻳﺪن او در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﯼ اوﻳﻦ از وﯼ ﺑﻪ درﺳﺘﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان "ﺑﺮﻳﺪﻩ ﯼ دو ﻧﻈﺎم" ﻧﺎم‬
‫ﺑﺮد‪ .‬وﯼ در هﺮ دو ﻧﻈﺎم ﺷﺎﻩ و ﺧﻤﻴﻨﯽ‪ ،‬در ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ و ﺗﻌﻘﻴﺐ و ﻣﺮاﻗﺒﺖ و ﺳﺮﮐﻮب‬
‫ﻓﻌﺎﻻن ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻧﻘﺶ ﺑﻪ ﺳﺰا و ﭘﻴﮕﻴﺮﯼ داﺷﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﺁن زﻣﺎن "زﻧﺪاﻧﯽ دو ﻧﻈﺎم" اﺻﻄﻼﺣﯽ‬
‫راﻳﺞ در زﻧﺪان ﺑﻮد‪ .‬اﺣﻤﺪرﺿﺎ ﮐﺮﻳﻤﯽ از ذهﻨﯽ ﻓﻌﺎل و هﻮﺷﯽ ﺳﺮﺷﺎر ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد و‬
‫ﺣﺎﻓﻈﻪ اﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﻗﻮﯼ داﺷﺖ‪ .‬او هﻤﻪ ﯼ اﻳﻦ اﺳﺘﻌﺪاد هﺎ را در ﻣﺴﺎﻋﺪت ﺑﻪ دژﺧﻴﻤﺎن در هﺮ‬
‫دو ﻧﻈﺎم ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬او در زﻣﺎن ﺷﺎﻩ ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮد ﺑﺎ ﻧﻔﻮذ در ﺟﺮﻳﺎن هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ‬
‫و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﯽ و دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﺁﻧﺎن ﻣﺒﺎدرت ﮐﻨﺪ و از ﺳﻮﻳﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ‬
‫اﻳﺪﻩ ﯼ اﻳﺠﺎد ﺗﺸﮑﻴﻼت ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺗﻮﺳﻂ دادﺳﺘﺎﻧﯽ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اﺑﺘﮑﺎر وﯼ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ وﯼ‬
‫در زﻣﺎن ﺷﺎﻩ در اﻳﻦ راﻩ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺒﻮد‪ ٧٠.‬اﻓﺮادﯼ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﻠﯽ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺸﺎرﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻌﺪهﺎ ﺗﺎ‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪهﯽ واﺣﺪ اﻃﻼﻋﺎت ﺳﭙﺎﻩ ﭘﺎﺳﺪاران‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ ﻣﺠﻠﺲ‪ ،‬ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎﻣﯽ وزارت ﺧﺎرﺟﻪ و‬
‫وزارت ﮐﺸﻮر در ﮐﺎﺑﻴﻨﻪ ﯼ رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ ارﺗﻘﺎ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺰ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺰدوران داراﯼ ﮐﺪ‬
‫وﻳﮋﻩ ﯼ ﺳﺎواﮎ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻗﺼﺪ ﻧﻔﻮذ در ﺳﺎزﻣﺎن هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﻣﺒﺎرز را داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﺣﻤﺪرﺿﺎ‬
‫ﮐﺮﻳﻤﯽ "ﺧﻮش ﺷﺎﻧﺴﯽ" ﻋﻠﯽ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺸﺎرﺗﯽ را ﻧﺪاﺷﺖ و ﺑﻪ زﻧﺪان اﻓﺘﺎد‪ .‬اﺗﺎق ‪ ٢١‬در‬
‫ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﺑﻪ او ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﻴﻦ دو ﺳﺎﻟﻦ ‪ ١‬و ‪ ٢‬ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬او از‬
‫ﺗﻤﺎﻣﯽ اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد و هﺮ از ﭼﻨﺪﮔﺎهﯽ ﺑﺮاﯼ ﻣﺮﺧﺼﯽ ﺑﻪ ﺧﺎرج از زﻧﺪان‬

‫‪ 70‬ﻓ ﺮج ﺱ ﺮﮐﻮهﯽ در "داس و ﻳ ﺎس" در ﺑ ﺎرﻩﯼ او ﻣ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪" :‬پ ﺲ از ﺁزادﯼ از زﻧ ﺪان در پﻮﺷ ﺶ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖه ﺎﯼ‬
‫ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﮐﺎر ﺥﻮد]هﻤﮑ ﺎرﯼ ﺑ ﺎ ﺱﻴ ﺴﺘﻢ اﻣﻨﻴﺘ ﯽ[ اداﻣ ﻪ داد و در ﻣﺠﻠ ﻪﯼ ﮐﻠ ﮏ و ﻳﮑ ﯽ دو ﻧ ﺸﺮﻳﻪﯼ دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﺎ ﻧ ﺎم اﺣﻤ ﺪ‬
‫ﮐﺮﻳﻤﯽ ﻣﯽﻧﻮﺷﺖ" ‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٠٨‬‬
‫ﻣﯽ رﻓﺖ‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ در ﺧﻼل ﺻﺤﺒﺖ هﺎﻳﺶ در ﺳﺎل هﺎﯼ ‪ ۶٠‬و ‪ ،۶١‬ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر ﮔﻔﺖ‪ :‬هﺮ‬
‫وﻗﺖ ﺁزاد ش ﮐﺮدﻳﻢ‪ ،‬زهﺮﺗﺎن را رﻳﺨﺘﻪ و اﮔﺮ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﺪ او را ﺗﺮور ﮐﻨﻴﺪ! اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را‬
‫در ﺑﺎرﻩ ﯼ دﮐﺘﺮ ﺷﻴﺦ اﻻﺳﻼم زادﻩ ﻧﻴﺰ ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬اﺣﻤﺪرﺿﺎ ﮐﺮﻳﻤﯽ در ﺧﻼل‬
‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ هﺎﻳﺶ در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﯼ اوﻳﻦ‪ ،‬ﺗﺎ ﺁن ﺟﺎ ﮐﻪ در ﺗﻮان داﺷﺖ ﻋﻠﻴﻪ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ و ﺑﻪ‬
‫وﻳﮋﻩ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺗﺒﻠﻴﻎ و ﺗﻬﻤﺖ زﻧﯽ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬او ﻳﮏ ﺑﺎر از ﻻﺟﻮردﯼ ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ﮐﺘﺎب‬
‫"ﻇﻬﻮر و ﺳﻘﻮط راﻳﺶ ﺳﻮم" را ﺑﺮاﯼ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﯼ وﺿﻌﻴﺖ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن‬
‫دهﺪ! ﻣﺘﻮﺟﻪ ﯼ راﺑﻄﻪ ﯼ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب و ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻧﺸﺪم ﭼﻮن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ رژﻳﻢ‬
‫ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻮد‪ .‬و ﻳﮏ ﺷﺐ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اﺷﺎرﻩ ﯼ ﻻﺟﻮردﯼ ﺗﻼش ﮐﺮد ﺗﺎ ﺑﺎ دﮐﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻠﮑﯽ‪ ٧١‬ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺷﺪت ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻇﺮﻩ ﺑﭙﺮدازد‪ .‬دﮐﺘﺮ ﻣﻠﮑﯽ زﻳﺮ ﺑﺎر ﻧﺮﻓﺖ و ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﺪن‬
‫ﺷﻌﺮﯼ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺗﺠﻠﻴﻞ از ﭘﺎﺳﺪاران ﮐﻪ ﻣﺪﻋﯽ ﺑﻮد ﺧﻮدش ﺁن را ﺳﺮودﻩ اﺳﺖ‪ ،‬اﮐﺘﻔﺎ‬
‫ﮐﺮد‪ .‬وﻟﯽ اﺣﻤﺪرﺿﺎ ﮐﺮﻳﻤﯽ دﺳﺖ از ﺳﺮ او ﺑﺮ ﻧﻤﯽ داﺷﺖ و ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮد هﺮﻃﻮر ﮐﻪ‬
‫ﺷﺪﻩ وﯼ را ﺑﻪ ﻓﺮﻗﺎن و ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﻣﻨﺘﺴﺐ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺣﻤﺪرﺿﺎ ﮐﺮﻳﻤﯽ ﺷﺮح ﻣﺒﺴﻮﻃﯽ از دوراﻧﯽ ﮐﻪ او را ﺑﺮاﯼ ﺟﻤﻊ ﺁورﯼ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ‬
‫ﺳﻠﻮل ﺗﻘﯽ ﺷﻬﺮام‪ ٧٢‬ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ داد‪ .‬ﺷﻬﺮام وﯼ را از ﻧﺰدﻳﮏ و ﺑﻪ ﻗﻴﺎﻓﻪ‬
‫ﻧﻤﯽ ﺷﻨﺎﺧﺖ وﻟﯽ از ﺳﺎﺑﻘﻪ ﯼ او ﺑﺎ ﺧﺒﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن دادﺳﺘﺎﻧﯽ ﺗﻼش داﺷﺘﻨﺪ از ﻃﺮﻳﻖ‬
‫اﺣﻤﺪرﺿﺎ ﮐﺮﻳﻤﯽ‪ ،‬ﺑﻪ زواﻳﺎﯼ روﺣﯽ ﺷﻬﺮام و ﺑﺨﺸﯽ از اﻃﻼﻋﺎت وﯼ ﭘﯽ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺗﻘﯽ‬
‫ﺷﻬﺮام از ﺳﻮﯼ ﭘﺎﺳﺪار ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﯽ‪ ٧٣‬ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ و ﺁﻣﻮزش هﺎﯼ او ﺑﻪ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ ﮔﺮاﻳﺶ‬
‫ﭘﻴﺪا ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﯼ ﻧﺎم واﻗﻌﯽ و ﻣﺎهﻴﺖ ﭘﻠﻴﺪ او ﺷﺪﻩ و ﺑﺎ ﺟﺎر و ﺟﻨﺠﺎل و در واﻗﻊ ﺑﺎ‬
‫ﮐﺘﮏ او را از ﺳﻠﻮل ﺧﻮد ﺑﻴﺮون اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬اﺣﻤﺪرﺿﺎ ﮐﺮﻳﻤﯽ هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻮﺿﻴﺢ داد ﮐﻪ‬
‫در ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﯽ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﻘﯽ ﺷﻬﺮام را ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺑﻴﻤﺎرﯼ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺷﻬﺪاﯼ ﺗﺠﺮﻳﺶ ﻣﻨﺘﻘﻞ‬
‫ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺿﻤﻦ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺧﻮد ﺑﻪ اﻓﺸﺎﮔﺮﯼ ﻋﻠﻴﻪ رژﻳﻢ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬وﯼ ﻓﺎش ﺳﺎﺧﺖ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺪﺗﯽ ﻧﻴﺰ در ﻗﺴﻤﺖ ‪ ٣٢۵‬اوﻳﻦ )اوﻳﻦ ﻗﺪﻳﻢ( در ﺳﻠﻮل هﺎﯼ اﻧﻔﺮادﯼ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻩ و از‬
‫ﺁن ﺟﺎ ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺳﻌﺎدﺗﯽ را زﻳﺮ ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ و هﻤﺎن ﻣﻮﻗﻊ ﺑﻪ رواﺑﻂ وﻳﮋﻩ ﯼ‬
‫ﺳﻌﺎدﺗﯽ و ﮐﺎﻇﻢ اﻓﺠﻪ اﯼ ﭘﯽ ﺑﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﮐﺎﻇﻢ اﻓﺠﻪ اﯼ در ﺗﻴﺮﻣﺎﻩ ‪ ۶٠‬ﺗﻼش ﮐﺮد ﺗﺎ در ﻳﮏ‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﺘﻬﻮراﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﯼ ﮔﻴﻼﻧﯽ‪ ،‬اﺳﺪاﷲ ﻻﺟﻮردﯼ و ﻣﺤﻤﺪ ﮐﭽﻮﻳﯽ را ﻣﺠﺎزات ﮐﻨﺪ ﮐﻪ‬

‫‪ 71‬اوﻟﻴﻦ رﺋﻴﺲ داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺕﻬﺮان پﺲ از پﻴﺮوزﯼ اﻧﻘﻼب و ﮐﺎﻧﺪﻳﺪاﯼ ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ در اوﻟﻴﻦ دورﻩ اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎت‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراﯼ ﻣﻠﯽ از ﺕﻬﺮان‪.‬‬
‫‪ 72‬در ﺱﺎل ‪ ۴٧‬ﺑﻪ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ پﻴﻮﺱﺖ و در ﺿﺮﺑﻪ ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ ۵٠‬ﺱﺎواﮎ ﺑﻪ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‪ ،‬دﺱﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪ‪ .‬در اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪۵٢‬‬
‫از زﻧﺪان ﺱﺎرﯼ ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﺱﺘﻮان ﺣﺴﻴﻦ اﺣﻤﺪﻳﺎن و ﺣﺴﻴﻦ ﻋﺰﺕﯽ‪ .‬ﻓﺮار ﮐﺮد و ﺑﺪون ﺁنﮐﻪ اﻋﻼم ﮐﻨﺪ ﺕﻐﻴﻴﺮ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ‬
‫دادﻩ‪ ،‬دوﺑﺎرﻩ ﺑﻪ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ پﻴﻮﺱﺖ‪ .‬پﺲ از ﺷﻬﺎدت رﺿ ﺎ رﺿ ﺎﻳﯽ در ﺥ ﺮداد ‪ ۵٢‬و ﻋﻠ ﯽرﻏ ﻢ ﺕﻮﺹ ﻴﻪ او در ﻣﺮﮐﺰﻳ ﺖ‬
‫ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓ ﺖ و ﺑ ﺎ هﻤﺮاه ﯽ ﺑﻬ ﺮام ﺁرام و وﺣﻴ ﺪ اﻓﺮاﺥﺘ ﻪ ﺕ ﻼش ﮐ ﺮد ﺕ ﺎ از ﻃﺮﻳ ﻖ ﺷ ﻴﻮﻩه ﺎﯼ ﻏﻴﺮاﺹ ﻮﻟﯽ‪،‬‬
‫ﻏﻴﺮدﻣﮑﺮاﺕﻴﮏ ﺱﻴﺎﺱﺖ ﺥﻮد ﻣﺒﻨﯽ ﺑ ﺮ ﻗﺒ ﻀﻪﯼ ﻗ ﺪرت در ﺱ ﺎزﻣﺎن را پ ﻴﺶ ﺑﺒ ﺮد‪ .‬او ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺕﺮﺕﻴ ﺐ ﻣﻮﻓ ﻖ ﺑ ﻪ ﺕﺤﻤﻴ ﻞ‬
‫ﻧﻈﺮات ﺥﻮد ﺑﻪ اﮐﺜﺮﻳﺖ اﻋﻀﺎﯼ ﺱﺎزﻣﺎن در ﺑﻴﺮون از زﻧﺪان ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ 73‬پﺎﺱﺪار ﻣﺰﺑﻮر ﻧﺎﻣﻪهﺎ و دﺱﺖ ﻧﻮﺷﺘﻪهﺎﯼ ﺕﻘﯽ ﺷﻬﺮام را از زﻧ ﺪان ﺑ ﻪ ﺑﻴ ﺮون اﻧﺘﻘ ﺎل ﻣ ﯽداد ﮐ ﻪ در ﻧ ﺸﺮﻳﻪ پﻴﮑ ﺎر‬
‫هﻤﺎن ﻣﻮﻗﻊ ﭼﺎپ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪﯼ اﺣﻤﺪرﺿﺎ ﮐﺮﻳﻤﯽ‪ ،‬پﺎﺱ ﺪار ﻣﺰﺑ ﻮر ﻣ ﻮرد ﺷﻨﺎﺱ ﺎﻳﯽ واﻗ ﻊ ﺷ ﺪﻩ و در هﻤ ﺎن ﺱ ﺎله ﺎ‬
‫)‪ (۶٠-۵٩‬اﻋﺪام ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪١٠٩‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻓﻮق ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪن ﮐﭽﻮﻳﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪ‪ ٧٤.‬او را ﻣﺪﺗﯽ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻧﺎم ﻣﺴﺘﻌﺎر در‬
‫ﮐﻨﺎر ﻋﺒﺎس اﻣﻴﺮاﻧﺘﻈﺎم ﻗﺮار دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻠﮑﻪ ﭼﻴﺰﯼ از او در ﺁورﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﻧﮑﺘﻪ هﺎﯼ ﺟﺎﻟﺐ دﻳﮕﺮﯼ ﮐﻪ اﺣﻤﺪرﺿﺎ ﮐﺮﻳﻤﯽ ﺑﻪ ﺁن اﻋﺘﺮاف ﮐﺮد‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫ﻣﺠﻴﺪ ﺷﺮﻳﻒ واﻗﻔﯽ‪ ٧٥‬ﻳﮑﯽ از ﻣﻌﺘﻘﺪان ﺑﻪ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و ﺁرﻣﺎن هﺎﯼ ﺁن ﺑﻮد و‬
‫اﻋﺘﻘﺎدات او هﻴﭻ ﺳﻨﺨﻴﺘﯽ ﺑﺎ اﺳﻼم رژﻳﻢ و ﺧﻤﻴﻨﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬وﯼ دﻋﻮاﯼ او و ﺟﺮﻳﺎن‬
‫"اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺴﺖ " ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﺳﺎزﻣﺎن را ﻧﻴﺰ ﺗﺸﮑﻴﻼﺗﯽ ﻋﻨﻮان ﮐﺮد و ﺗﺄﮐﻴﺪ ﮐﺮد ﮐﻪ‪ :‬ﺣﺎج ﺁﻗﺎ‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ و ﻣﺴﺌﻮﻻن دادﺳﺘﺎﻧﯽ در ﺟﺮﻳﺎن اﻣﺮ ﻗﺮار دارﻧﺪ و ﺟﻤﻠﮕﯽ ﮔﻔﺘﻪ هﺎﯼ ﻣﺮا ﺗﺄﻳﻴﺪ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬وﯼ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﺮﺗﻀﯽ ﺻﻤﺪﻳﻪ ﻟﺒﺎف‪ ٧٦‬ﻧﻴﺰ ﺗﮑﺮار ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ در هﻤﺎن ﺣﺎل ﺑﺎ ﺗﮑﺎن دادن ﺳﺮ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ هﺎﯼ وﯼ را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬اﻳﻦ اﻋﺘﺮاﻓﺎت‬
‫در ﺣﺎﻟﯽ ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎت رژﻳﻢ ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﻋﻮام ﻓﺮﻳﺒﺎﻧﻪ از ﺧﻮن و ﻧﺎم ﻣﺠﻴﺪ‬
‫ﺷﺮﻳﻒ واﻗﻔﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ "اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺴﺖ" هﺎﯼ‪ ٧٧‬ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت رﺳﻴﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و ﮐﺘﺎب هﺎﯼ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ از ﺳﻮﯼ ﺳﭙﺎﻩ ﭘﺎﺳﺪاران و ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﮐﻪ در واﻗﻊ ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن ﺳﭙﺎﻩ ﭘﺎﺳﺪاران ﻧﻴﺰ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در ﺑﻨﺪهﺎ‬
‫ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮد و ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﻋﻮام ﻓﺮﻳﺒﺎﻧﻪ ﺗﻼش در ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺮدارﯼ از ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻓﻮق داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫رژﻳﻢ در ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺑﻴﺮوﻧﯽ اش ﭼﻨﺎن واﻧﻤﻮد ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﮔﻮﻳﯽ ﺷﺮﻳﻒ واﻗﻔﯽ و ﺻﻤﺪﻳﻪ ﻟﺒﺎف‬
‫و دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﭘﻴﺮوان راﻩ ﺧﻤﻴﻨﯽ و اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ او ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت‬
‫رﺳﻴﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬هﻨﻮز ﮐﻪ هﻨﻮز اﺳﺖ ﻣﻼﻳﺎن ﺣﺎﮐﻢ دﺳﺖ از اﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﺮﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﻧﺎم ﻳﮑﯽ از‬
‫ﺑﺰرگ ﺗﺮﻳﻦ و ﻣﻌﺮوف ﺗﺮﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎﯼ ﮐﺸﻮر ﻣﺰﻳﻦ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺠﻴﺪ ﺷﺮﻳﻒ واﻗﻔﯽ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎﻩ‬
‫ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺷﺮﻳﻒ اﺳﺖ‪ .‬رژﻳﻢ ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮد ﺑﺎ ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻧﺎم ﻣﺠﻴﺪ ﺷﺮﻳﻒ واﻗﻔﯽ‪ ،‬ﺟﻨﮓ‬
‫"ﺣﻴﺪرﯼ‪ -‬ﻧﻌﻤﺘﯽ" راﻩ اﻧﺪاﺧﺘﻪ و از ﮐﻴﺴﻪ ﯼ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و ﺷﻬﺪاﯼ ﺁن ﺑﻪ ﺳﺮﮐﻮب ﻧﻴﺮوهﺎﯼ‬

‫‪ 74‬ﻻﺝﻮردﯼ ﺑﻪ ﺥﺎﻃﺮ ﮐﻴﻨﻪﯼ ﻋﻤﻴﻘﯽ ﮐﻪ از ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و ﺱﻌﺎدﺕﯽ ﺑﻪ دل داﺷﺖ او را ﺑﻪ اﺕﻬﺎم ﺱﺎﺥﺘﮕﯽ ﺁﻣﺮ در ﺕ ﺮور‬
‫ﮐﭽ ﻮﻳﯽ اﻋ ﺪام ﮐ ﺮد؛ ﭼﻴ ﺰﯼ ﮐ ﻪ از ﻧﻈ ﺮ ﻣ ﻦ واﻗﻌﻴ ﺖ ﻧﺪاﺷ ﺖ‪ .‬ﺱ ﻌﺎدﺕﯽ از اﺑﺘ ﺪا ﮔﺮوﮔ ﺎن ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﻧ ﺰد رژﻳ ﻢ ﺑ ﻮد و‬
‫ﺕﺮدﻳﺪﯼ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ در هﺮ ﺹﻮرت وﯼ را اﻋﺪام ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﮐﺒﺮ ﻃﺮﻳﻘﯽ ﮐﻪ در ﺱﺎل ‪ ۵٩‬ﺥﻮد را ﺑﻪ دادﮔﺎهﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺱﻌﺎدﺕﯽ را ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﻣﯽﮐﺮد ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬در اﺱﻔﻨﺪ ‪ ۶٠‬اﻋﺪام ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ 75‬ﻣﺠﻴﺪ ﺷﺮﻳﻒواﻗﻔﯽ از ﺱﺎل ‪ ۵٢‬ﻣﺴﺌﻮل ﻳﮑﯽ از ﺱﻪ ﺷﺎﺥﻪ ﺱﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺥﻠﻖ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﺥﺎﻃﺮ اﻳ ﺴﺘﺎدﮔﯽ روﯼ‬
‫اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‪ ،‬ﺕﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان ﺥ ﺎﺋﻦ ﺷ ﻤﺎرﻩ ‪ ١‬ﻓﺮﻣ ﺎن ﻗﺘ ﻞ او ﺕﻮﺱ ﻂ ﺕﻘ ﯽ ﺷ ﻬﺮام و دﻳﮕ ﺮ هﻤﺮاه ﺎن او دادﻩ ﺷ ﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺠﻴﺪ در ‪ ١۶‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ ۵۴‬ﺱﺮ ﻗﺮارﯼ در ﺥﻴﺎﺑﺎن ادﻳﺐاﻟﻤﻤﺎﻟﮏ‪ ،‬ﺕﻮﺱﻂ ﺕﻴﻤﯽ ﻣﺮﮐﺐ از وﺣﻴﺪ اﻓﺮاﺥﺘ ﻪ‪ ،‬ﺣ ﺴﻴﻦ ﺱ ﻴﺎﻩ‬
‫ﮐﻼﻩ و ﺱﻴﺪﻣﺤﺴﻦ ﺱﻴﺪﺥﺎﻣﻮﺷﯽ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪ و ﺝﺴﺪش در ﺑﻴﺎﺑﺎنهﺎﯼ ﻣﺴﮕﺮﺁﺑﺎد ﺑﻪ ﻃﺮز ﻓﺠﻴﻌﯽ ﺑﻪ ﺁﺕﺶ ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ 76‬وﯼ ﻳﮑ ﯽ از زﺑ ﺪﻩﺕ ﺮﻳﻦ ﮐﺎدره ﺎﯼ ﻧﻈ ﺎﻣﯽ ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺑ ﻪ ﺥ ﺎﻃﺮ پﺎﻳ ﺪارﯼ در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺝﺮﻳ ﺎن ﺕﻐﻴﻴ ﺮ اﺝﺒ ﺎرﯼ‬
‫اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎن ﻗﺘﻞ او ﺕﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺥﺎﺋﻦ ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ٢‬ﺹﺎدر ﺷﺪ‪ .‬وﯼ در ‪ ١۶‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ ۵۴‬ﺱﺮ ﻗﺮار ﺕﻮﺱﻂ ﺷ ﻠﻴﮏ‬
‫دو ﮔﻠﻮﻟﻪ از ﺱ ﻮﯼ وﺣﻴ ﺪ اﻓﺮاﺥﺘ ﻪ از ﻧﺎﺣﻴ ﻪ ﻓ ﮏ و ﺷ ﮑﻢ زﺥﻤ ﯽ ﺷ ﺪ وﻟ ﯽ از ﻣﻬﻠﮑ ﻪ ﮔﺮﻳﺨ ﺖ و در ﺑﻴﻤﺎرﺱ ﺘﺎن ﺕﻮﺱ ﻂ‬
‫ﺱﺎواﮎ ﺷﻨﺎﺱﺎﻳﯽ و دﺱﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪ‪" .‬اپﻮرﺕﻮﻧﻴﺴﺖ"هﺎ ﺑﺎ ﺹﺪور اﻃﻼﻋﻴ ﻪاﯼ ﺑ ﻪ دروغ ﻣ ﺪﻋﯽ هﻤﮑ ﺎرﯼ ﺹ ﻤﺪﻳﻪ ﻟﺒ ﺎف ﺑ ﺎ‬
‫ﺱﺎواﮎ ﺷﺪﻩ و ﻋﻤﻠﻴﺎتهﺎﯼ ﻧﻈﺎﻣﯽ وﯼ را ﮐﻪ ﻣﺨﻔﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬اﻓﺸﺎ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﯽ اﺱﺖ ﮐ ﻪ ﺑﺎزﺝﻮﻳ ﺎن ﺱ ﺎواﮎ‬
‫او را ﺑﺎ ﻏﻞ و زﻧﺠﻴﺮﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ دﺱﺖ و پﺎﻳﺶ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ او ﻟﻘﺐ "اوﻟ ﻴﺲ" ﻗﻬﺮﻣ ﺎن اﺱ ﻄﻮرﻩاﯼ‬
‫ﻳﻮﻧﺎن ﺑﺎﺱﺘﺎن را دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬وﯼ در ﺑﻬﻤﻦ ‪ ١٣۵۴‬ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ‪ ٨‬ﺕﻦ دﻳﮕﺮ از ﺝﻤﻠﻪ وﺣﻴﺪ اﻓﺮاﺥﺘﻪ اﻋﺪام ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ 77‬ﺑﻪ ﺥﺎﻃﺮ ﺷﻴﻮﻩهﺎﯼ ﻏﻴﺮاﺹﻮﻟﯽ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ در ﺕﺤﻮﻻت ﺱﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺁنهﺎ را "اپﻮرﺕﻮﻧﻴﺴﺖ" ﻣﯽﻧﺎﻣﻢ‬
‫ﺕﺎ اﻋﻤﺎل ﺁنهﺎ ﺑﻪ پﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖهﺎﯼ اﺹﻮﻟﯽ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻧﺸﻮد‪ .‬ﺑﻪ هﻴﭻ وﺝ ﻪ اﻋﻤ ﺎل اﻳ ﻦ اﻓ ﺮاد در ﺱ ﺎله ﺎﯼ ‪ ۵٣-۵٧‬را‬
‫ﺑﻪ ﺣﺴﺎب هﻮاداران ﺱﺎزﻣﺎن پﻴﮑﺎر پﺲ از پﻴﺮوزﯼ اﻧﻘﻼب ﻧﻤﯽﮔﺬارم‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١١٠‬‬
‫ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺘﯽ و ﻣﺘﺮﻗﯽ هﻤﺖ ﮔﻤﺎرد‪ .‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﺎ اﺣﺴﺎس ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﯽ ﺗﺤﺴﻴﻦ‬
‫ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ و ﺑﺎ ﭘﺎﻳﺪارﯼ و ﭘﺎﻓﺸﺎرﯼ روﯼ اﺻﻮل و ﺑﺎ ﭘﺮداﺧﺖ هﺰﻳﻨﻪ اﯼ ﺳﻨﮕﻴﻦ‪ ،‬ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺸﺎرﮐﺖ در ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻨﺎرﻳﻮﯼ ﻧﻨﮕﻴﻨﯽ ﻧﺸﺪﻧﺪ و ﻳﮑﯽ از درﺧﺸﺎن ﺗﺮﻳﻦ ﺑﺮگ هﺎﯼ ﺗﺎرﻳﺦ اﻳﻦ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن را ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻊ ﮔﻴﺮﯼ ﻣﺘﺮﻗﯽ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻻﻧﻪ و اﺻﻮﻟﯽ ﺧﻮد رﻗﻢ زدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٩‬‬
‫‪٧٨‬‬
‫در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﭼﻨﺪ ﺷﺒﯽ ﻧﻴﺰ ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ ﺳﻮداﺑﻪ ﺳﺪﻳﻔﯽ‪ ،‬هﻤﺴﺮ ﺳﺎﺑﻖ اﺣﻤﺪ ﻏﻀﻨﻔﺮﭘﻮر‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﻣﺠﻠﺲ و از ﻧﺰدﻳﮑﺎن ﺑﻨﯽ ﺻﺪر و ﻣﺴﺌﻮﻻن دﻓﺘﺮ او رﺳﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ دو ﻗﺒﻞ از ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ‬
‫ﺑﻪ ﺑﻨﯽ ﺻﺪر و ﺣﻠﻘﻪ ﯼ ﻧﺰدﻳﮏ او‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن هﺎﯼ ﻣﺎﺋﻮﺋﻴﺴﺘﯽ ﮐﻨﻔﺪراﺳﻴﻮن داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺧﺎرج‬
‫از ﮐﺸﻮر ﺗﻌﻠﻖ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﻮداﺑﻪ و ﻏﻀﻨﻔﺮﺑﻮر ﺑﻌﺪ از اﻧﺠﺎم ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎﯼ‬
‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ‪ ،‬در ﻓﺮوردﻳﻦ ‪ ۶٢‬ﺁزاد ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺳﻮداﺑﻪ ﺳﺪﻳﻔﯽ ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ هﻤﺴﺮ ﺑﻨﯽ ﺻﺪر در‬
‫ﺧﺮدادﻣﺎﻩ ‪ ۶٠‬در ﺗﻈﺎهﺮات ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ هﺎدﯼ ﻏﻔﺎرﯼ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﺒﺮ‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﺁن هﺎ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ از ﺳﻮﯼ رادﻳﻮ و ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﭘﺨﺶ ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ هﻤﺴﺮ ﺑﻨﯽ ﺻﺪر‬
‫ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺁزاد ﺷﺪ‪ .‬ﻏﻀﻨﻔﺮﭘﻮر ﻧﻴﺰ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﺑﺮﮐﻨﺎرﯼ ﺑﻨﯽ ﺻﺪر از‬
‫رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرﯼ‪ ،‬ﻓﺮارﯼ ﺑﻮد‪ ،‬در ﺻﺪد ﺧﺮوج از ﮐﺸﻮر ﺑﺮﺁﻣﺪ‪ .‬دارﻳﻮش ﻓﺮوهﺮ ﺗﻼش‬
‫ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد در اﻳﻦ راﻩ او را ﻳﺎرﯼ رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﻏﻀﻨﻔﺮﭘﻮر‪ ،‬دارﻳﻮش ﻓﺮوهﺮ‬
‫ﻧﻴﺰ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ او دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ و ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﺎﻩ را در اوﻳﻦ ﮔﺬراﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﺧﻤﻴﻨﯽ‬
‫ﺁزاد ﺷﺪ‪ .‬ﻏﻀﻨﻔﺮﭘﻮر ﭘﺲ از دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ در ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺳﺮاﺳﺮﯼ ﮐﺸﻮر‬
‫واداﺷﺘﻪ ﺷﺪ و در هﻤﺎن ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ‪ ،‬ﻣﺘﻨﯽ را ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان "ﺷﺐ اول ﻗﺒﺮ" و ﺧﻄﺎب ﺑﻪ‬
‫ﺑﻨﯽ ﺻﺪر ﺗﻬﻴﻪ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎﻣﯽ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در دﻓﺘﺮ ﺑﻨﯽ ﺻﺪر و روزﻧﺎﻣﻪ ﯼ اﻧﻘﻼب‬
‫اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﺑﺎ او ﻧﺰدﻳﮑﯽ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬از اﻓﺮاد ﻓﻮق ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻻن روزﻧﺎﻣﻪ ﯼ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ و از دﮐﺘﺮ ﻧﺎﺻﺮ ﺗﮑﻤﻴﻞ هﻤﺎﻳﻮن ﺗﺎ اﻧﺘﻈﺎرﻳﻮن‪ ،‬دﺳﺖ‬
‫ﺑﻪ هﻤﮑﺎرﯼ ﺑﺎ رژﻳﻢ زدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬از ﻣﻴﺎن ﺁن هﺎ ﺣﺴﻴﻦ ﻧﻮاب ﺻﻔﻮﯼ ﮐﻪ ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ هﻤﮑﺎرﯼ‬
‫ﺑﺎ ﺑﻨﯽ ﺻﺪر اﻧﺲ و اﻟﻔﺘﯽ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ داﺷﺖ‪ ،‬از اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﺴﺘﺜﻨﯽ ﺑﻮد و ﺿﻤﻦ دﻓﺎع‬
‫از ﺁرﻣﺎن هﺎﻳﺶ در دادﮔﺎهﯽ ﮐﻪ رﻳﺎﺳﺖ ﺁن را ﮔﻴﻼﻧﯽ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﻋﺪام ﻣﺤﮑﻮم‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﻣﺴﻌﻮدﯼ‪ ،‬ﻣﺸﺎور ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺑﻨﯽ ﺻﺪر ﭘﻴﺶ از ﺑﺮﮐﻨﺎرﯼ او از رﻳﺎﺳﺖ‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ‪ ،‬در ﺧﺮدادﻣﺎﻩ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬رﻗﻴﺒﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﻨﯽ ﺻﺪر در ﺣﺰب ﺟﻤﻬﻮرﯼ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﻗﺼﺪ داﺷﺘﻨﺪ ﺑﺎ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﻣﺴﻌﻮدﯼ ﺳﻨﺎرﻳﻮﯼ از ﭘﻴﺶ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﯼ را ﻋﻠﻴﻪ‬
‫ﺑﻨﯽ ﺻﺪر ﺑﻪ اﺟﺮا در ﺁورﻧﺪ‪ .‬ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﻣﺴﻌﻮدﯼ در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ ۶٠‬ﺑﻪ اﺗﻬﺎم زﻧﺎﯼ ﻣﺤﺼﻨﻪ‬
‫اﻋﺪام ﺷﺪ‪ .‬ﻇﺎهﺮاً ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻳﮏ ﭘﺮوﻧﺪﻩ ﯼ ﻣﺨﺘﻮﻣﻪ در ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب ﮐﻪ ﺁن‬

‫‪ 78‬ﺥﻤﻴﻨﯽ در ﺱﺎل ‪ ۵٧‬پﺲ از ﺕﺮﮎ ﻋﺮاق و ورود ﺑﻪ ﻓﺮاﻧﺴﻪ‪ ،‬ﭼﻨﺪ روزﯼ را در ﻣﻨﺰل ﻏﻀﻨﻔﺮپﻮر ﺑﻪ ﺱﺮ ﻣ ﯽﺑ ﺮد‬
‫و ﺱ ﭙﺲ ﻣﻨﺰﻟ ﯽ را در ﻧﻮﻓ ﻞ ﻟﻮﺷ ﺎﺕﻮ اﺝ ﺎرﻩ ﻣ ﯽﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﺕ ﺎرﻳﺦ ﺱﻴﺎﺱ ﯽ ﺑﻴ ﺴﺖ و پ ﻨﺞﺱ ﺎﻟﻪ اﻳ ﺮان‪ ،‬ﺝﻠ ﺪ دوم‪ ،‬ﺱ ﺮهﻨﮓ‬
‫ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﻧﺠﺎﺕﯽ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪهﺎﯼ ‪.١٠۴ -١٠٣‬‬
‫‪١١١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫را ﺑﻬﺎﻧﻪ و دﺳﺘﺎوﻳﺰ اﻋﺪام او ﻗﺮار دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺴﻌﻮدﯼ ﭘﻴﺶ از اﻋﺪام در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ ،۶٠‬ﺑﻪ‬
‫هﻤﺮاﻩ ﻳﮏ دﺧﺘﺮ و ﭘﺴﺮ ﺟﻮان ﮐﻪ ادﻋﺎ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ هﻮادار ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ هﺴﺘﻨﺪ و دروغ هﺎﯼ‬
‫ﺷﺎﺧﺪارﯼ ﺳﺮهﻢ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬در ﻳﮏ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪ از او‬
‫ذواﻟﻔﻘﺎرﯼ ﻣﺴﺌﻮل ﻣﺤﺎﻓﻈﺎن ﺑﻨﯽ ﺻﺪر ﮐﻪ از اﻋﻀﺎﯼ ﺗﻴﭗ ﻧﻮﺣﺪ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ رﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺟﺮم زﻧﺎﯼ ﻣﺤﺼﻨﻪ اﻋﺪام ﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮد دﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻧﺎم رﺷﻴﺪ ﺻﺪراﻟﺤﻔﺎﻇﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ در‬
‫راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺑﻨﯽ ﺻﺪر اﻋﺪام ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪١٠‬‬
‫از ﺳﺘﺎر ﮔﺎن دﻳﮕﺮ ﺷﺐ هﺎﯼ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ اوﻳﻦ در ﺳﺎل ‪ ،۶٠‬ﻣﺴﻌﻮد اﮐﺒﺮﯼ و ﺷﻴﺦ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺰﻳﺪﯼ‬
‫از ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و ﺣﺴﻦ ﮔﺴﮕﺮﯼ از اﻗﻠﻴﺖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺴﻌﻮد اﮐﺒﺮﯼ ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ ﺗﻼش‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺧﻮد را ﻣﺴﺌﻮل ﻧﻔﻮذﯼ هﺎﯼ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ در ارﮔﺎن هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ رژﻳﻢ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﭽﻪ هﺎ در ﺑﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻣﺴﺨﺮﻩ ﺁﻣﻴﺰﯼ از او ﭘﺮﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ :‬ﺁﻳﺎ ﺷﻤﺎ ﻣﺴﺌﻮل ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ‬
‫ﮐﻼهﯽ و ﮐﺸﻤﻴﺮﯼ‪ ،‬دو ﻧﻔﺮﯼ ﮐﻪ ﺣﺰب ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ و دﻓﺘﺮ ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮﯼ را ﻣﻨﻔﺠﺮ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬هﻢ ﺑﻮدﻳﺪ؟‪ ٧٩‬وﯼ در ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻧﻪ! در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ از ﻣﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺧﻮدﻣﺎن را ﺧﻴﻠﯽ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ﺁن ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﻧﺸﺎن دهﻴﻢ‪ .‬در واﻗﻊ وﯼ‬
‫هﺴﺘﻪ اﯼ از ﻧﻈﺎﻣﻴﺎن را ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﮐﻪ هﻤﮕﯽ ﺁن هﺎ را ﺑﻪ دام رژﻳﻢ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺑﻮد و ﺗﻌﺪادﯼ‬
‫از ﺁن هﺎ ﻧﻴﺰ در هﻤﺎن ﺳﺎﻟﻦ‪ ١‬ﺑﺎ ﻣﺎ هﻢ ﺑﻨﺪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻋﺪﻩ اﯼ ﺷﺎن را هﻢ در ﻃﻮل ﺳﺎﻟﻴﺎن‬
‫زﻧﺪان ﻣﻼﻗﺎت ﮐﺮدم‪.‬‬
‫ﻣﺴﻌﻮد اﮐﺒﺮﯼ ﺁن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻧﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﻋﻀﻮﻳﺘﺶ در ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻌﻠﻴﻖ‬
‫در ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻇﺎهﺮاً اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ وﯼ در ﺟﺎدﻩ ﯼ ﺷﻤﺎل ﺗﺼﺎدف ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﻪ ﻣﺤﺾ دﻳﺪن ﭘﻠﻴﺲ‬
‫راﻩ‪ ،‬ﺧﻮد را ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮدﻩ و از هﻤﺎن ﺟﺎ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ رژﻳﻢ در ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬روزهﺎﯼ اول‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ام و ﺑﻪ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ در راهﺮوﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدم‪ ،‬ﺷﺎهﺪ هﻤﮑﺎرﯼ هﺎﯼ‬
‫ﮔﺴﺘﺮدﻩ او ﺑﺎ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن ﺑﻮدم‪ .‬او ﺿﻤﻦ ﻣﺸﺎرﮐﺖ در ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺁزار و اذﻳﺖ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺗﺎزﻩ‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻧﺎم "ﻣﺴﻌﻮد اﮐﺒﺮﯼ ﻋﻀﻮ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ اﻳﺮان"‬
‫ﺁن هﺎ را ﺑﻪ ﺗﻮاﻟﺖ و دﺳﺘﺸﻮﻳﯽ ﻣﯽ ﺑﺮد‪ .‬او ﺑﻪ ﻗﺪرﯼ ﻧﺎﺷﻴﺎﻧﻪ و ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ‬
‫وﻗﺘﯽ ﻣﻦ را ﺑﺎ هﻤﻴﻦ ﻋﻨﻮان ﺑﻪ دﺳﺘﺸﻮﻳﯽ ﺑﺮد‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﺧﻮدم ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﭘﺎﺳﺪار اﺣﻤﻖ را ﺑﺒﻴﻦ‪،‬‬
‫ﮔﻮﻳﯽ ﺑﺎ دﺳﺘﻪ ﯼ ﮐﻮرهﺎ ﻃﺮف اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻀﻮ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ اﻳﻦ ﻗﺪر ﺑﺪﺑﺨﺖ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ‬
‫اﻓﺮاد را ﺑﻪ ﺗﻮاﻟﺖ ﺑﺒﺮد! اﻳﻦ ﮐﺎرﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺪاران از ﮐﺎر اﻓﺘﺎدﻩ و ﻳﺎ ﭘﻴﺮﻣﺮد‬
‫و‪ ...‬ﺳﭙﺮدﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ در ﻧﻈﺮ ﺁن هﺎ از ﮐﺎراﻳﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﺒﻮدﻧﺪ و‬
‫ﺑﻌﻀﯽ هﺎﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﺳﻮاد‪ ،‬ﺣﺘﺎ از ﺧﻮاﻧﺪن اﺳﻢ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻧﻴﺰ ﻋﺎﺟﺰ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ 79‬اﻳﻦ دو ﻧﻔﺮ از ﺱﻮﯼ رژﻳ ﻢ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻋ ﺎﻣﻼن اﻧﻔﺠ ﺎر دﻓﺘ ﺮ ﺣ ﺰب ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ اﺱ ﻼﻣﯽ و ﻧﺨ ﺴﺖ وزﻳ ﺮﯼ ﻣﻌﺮﻓ ﯽ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١١٢‬‬
‫‪١١‬‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ ﮔﺮوﻩ ﺳﺮودﯼ از زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺗﻮاب ﺗﺸﮑﻴﻞ دادﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ رهﺒﺮﯼ ﺁن ﺑﺎ اﻧﺘﻈﺎرﻳﻮن‪،‬‬
‫رﻳﻴﺲ دﻓﺘﺮ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﯼ ﺑﻨﯽ ﺻﺪر ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻓﺮاد ﺗﺸﮑﻴﻞ دهﻨﺪﻩ ﯼ ﮔﺮوﻩ ﺳﺮود‪ ،‬در ﺳﺎﻟﻦ‪۶‬‬
‫و ﻳﺎ در ﺑﻴﻦ اﻋﻀﺎﯼ ﺟﻬﺎد و ﮐﺎرﮔﺎﻩ اوﻳﻦ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻣﻨﻈﻮر اﻧﺘﻈﺎرﻳﻮن را‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺳﺎﻟﻦ‪ ۶‬ﮐﻪ اﺧﺘﺼﺎص ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﮐﻢ ﺳﻦ و ﺳﺎل داﺷﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫روزهﺎ روﯼ ﺳﺮودهﺎﯼ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﮐﺎر ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮودهﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺁﻧﺎن اﺟﺮا ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ از دو‬
‫دﺳﺘﻪ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻳﮏ دﺳﺘﻪ هﻤﺎن ﺳﺮودهﺎﻳﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ در رادﻳﻮﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن رژﻳﻢ ﻧﻴﺰ‬
‫اﺟﺮا ﻣﯽ ﺷﺪ و دﺳﺘﻪ دﻳﮕﺮ ﺳﺮودهﺎﻳﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺗﻮاب ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬ﻏﺎﻟﺐ اﻳﻦ‬
‫ﺳﺮودهﺎ و ﺗﺮاﻧﻪ هﺎ‪ ،‬ﺁهﻨﮓ ﺳﺮودهﺎﯼ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ و ﻣﺘﺮﻗﯽ را داﺷﺖ و ﻓﻘﻂ اﺷﻌﺎر‬
‫ﺁن هﺎ را ﺗﻐﻴﻴﺮ دادﻩ و ﻣﺤﺘﻮاﯼ ﺣﺰب اﻟﻠﻬﯽ ﺑﻪ ﺁن ﺑﺨﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ٨٠.‬زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻧﻴﺰ ﺗﻨﻬﺎ از‬
‫ﻣﻠﻮدﯼ ﺳﺮودهﺎ ﻟﺬت ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ و ﮐﺎرﯼ ﺑﻪ ﻣﺤﺘﻮاﯼ ﺿﺪاﻧﻘﻼﺑﯽ ﺁن ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺨﺸﯽ از‬
‫ﺳﺮودهﺎ ﻧﻴﺰ هﻤﺎن ﺁهﻨﮓ هﺎﯼ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻣﻌﺮوف زﻣﺎن ﺷﺎﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ روﯼ ﺁن هﺎ‪ ،‬ﺷﻌﺮهﺎﯼ‬
‫ﺑﻪ اﺻﻄﻼح "اﻧﻘﻼﺑﯽ" ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻳﺎدم ﻣﯽ ﺁﻳﺪ ﮐﻪ ﻳﮑﯽ از ﺁن هﺎ‪ ،‬ﺗﺮاﻧﻪ ﯼ "ﭘﻨﺠﺮﻩ هﺎ" ﺑﻮد‬
‫ﮐﻪ در واﻗﻊ ﺁهﻨﮓ ﺗﻴﺘﺮاژ ﺷﻮ "ﭘﻨﺠﺮﻩ هﺎ" ﻧﻴﺰ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﺷﮑﻞ دﺳﺖ ﺟﻤﻌﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﻣﻮزﻳﮏ ﭘﺎپ ﺁن دوران اﺟﺮا ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﮔﺮوﻩ ﺳﺮود ﺗﻮاﺑﻴﻦ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﭘﻨﺠﺮﻩ هﺎ‪ ،‬از ﺧﻤﭙﺎرﻩ هﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬و ﺑﻪ ﺷﮑﻞ اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ اﯼ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪" :‬ﺧﻤﭙﺎرﻩ‪ ،‬ﺧﻤﭙﺎرﻩ‪ ،‬ﺧﻤﭙﺎرﻩ هﺎﯼ ﻣﺮگ و‬
‫ﻧﺎﺑﻮدﯼ ‪ /‬ﻣﺎ از هﺮ ﺧﻤﭙﺎرﻩ اﯼ ﺷﻬﻴﺪﯼ دارﻳﻢ"! ﻧﺎﺻﺮ اﻧﺘﻈﺎرﻳﻮن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﮔﺮوﻩ ﺳﺮود‬
‫اﻳﺴﺘﺎدﻩ و ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻀﺤﮑﯽ ﺑﺎ ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﮐﺮدن دﺳﺘﺎﻧﺶ‪ ،‬ﮔﺮوﻩ ﺳﺮود را رهﺒﺮﯼ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮد و ﺗﮏ ﺧﻮان ﮔﺮوﻩ ﻧﻴﺰ ﮔﺎﻩ‪ -‬ﮔﺎهﯽ ﺁوازﯼ ﺳﺮ ﻣﯽ داد‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﮔﺬﺷﺖ ﻣﺪت ﮐﻮﺗﺎهﯽ‪،‬‬
‫ﺗﻮاﺑﺎن ﺑﺎ ﻳﻮرش ﻻﺟﻮردﯼ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪﻩ و از ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ هﺮﮔﻮﻧﻪ ﺳﺮودﯼ ﺑﻪ ﺟﺰ ﺧﻮاﻧﺪن‬
‫ﺳﺮودهﺎﯼ ﻣﻌﺮوف رادﻳﻮ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن و ﻳﺎ ﻣﻮرد ﺗﺄﻳﻴﺪ دادﺳﺘﺎﻧﯽ ﻣﻨﻊ ﺷﺪﻧﺪ!‬

‫‪١٢‬‬
‫ﻓﺮوردﻳﻦ ‪ ۶١‬ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎﯼ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺗﮑﺮارﯼ و ﺧﺴﺘﻪ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺁن ﭘﯽ ﺑﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺜﻞ روزهﺎﯼ ﻗﺒﻞ در ﺣﺎل ﻗﺪم زدن در راهﺮو ﺑﻮدم ﮐﻪ‬
‫ﻣﺘﻮﺟﻪ ﯼ روﺷﻦ ﺷﺪن ﺑﻠﻨﺪﮔﻮﯼ ﺑﻨﺪ ﺷﺪم‪ .‬ﺳﺮﻟﮏ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﺁن ﺷﺐ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ را‬
‫ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬درﺳﺖ ﻣﺜﻞ ﺗﺌﺎﺗﺮ هﺎﯼ ﻻﻟﻪ زار ﮐﻪ ﻓﺮدﯼ ﻣﻌﺘﺎد را ﭘﺸﺖ ﮔﻴﺸﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻪ و او‬
‫ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺘﯽ ﺧﻤﺎر و ﺑﺎ ﺻﺪاﻳﯽ ﺑﺮﻳﺪﻩ‪ -‬ﺑﺮﻳﺪﻩ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ ﺗﺌﺎﺗﺮ را ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬وﯼ ﺑﭽﻪ هﺎ را‬
‫ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ دﻋﻮت ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻨﺪ ﻣﺎ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻮد و در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ اﻓﺮاد‬

‫‪ 80‬ﺑ ﺮ ﺥ ﻼف ﺁنﭼ ﻪ ﮐ ﻪ ﺑﻌ ﻀﯽ از ﺥ ﺎﻃﺮﻩ ﻧﻮﻳ ﺴﺎن زﻧ ﺪان ﺕ ﻼش ﻣ ﯽﮐﻨﻨ ﺪ ﺝ ﺎ ﺑﻴﺎﻧﺪازﻧ ﺪ اﻳ ﻦ ﻧ ﻮع ﮐﺎره ﺎ از ﺱ ﻮﯼ‬
‫ﻧﻔﻮذﯼهﺎ و ﻳﺎ ﺁﻧﺎن ﮐﻪ ﺕﻮﺑﻪ ﺕﺎﮐﺘﻴﮑﯽ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﯽﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﻳﻦ دﺱﺘﻪ اﻋﻤﺎل از ﺁﺛﺎر "هﻢ ه ﻮﻳﺘﯽ" ﺑ ﺎ ﺑﺎزﺝﻮﺱ ﺖ‬
‫وﻟﯽ از ﺁنﺝﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺕﻮاﺑﻴﻦ ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺥﻴﻠﯽ ﺱﺮﻳﻊ ﮐﻮﻟﻪ ﺑﺎر ﮔﺬﺷﺘﻪ را ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﺑﮕﺬارﻧﺪ و پﺲ ﻣﺎﻧﺪﻩﯼ ﺥﺎﻃﺮاتﺷﺎن‬
‫هﻢﭼﻨﺎن ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﮑﻞ ﺑﺮوز ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫‪١١٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﮐﺎﻓﯽ و ﺑﻪ ﻣﻴﻞ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻪ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﻧﻤﯽ رﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺁن ﮔﺎﻩ ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ زور ﺁن هﺎ را ﺑﻪ‬
‫ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ و ﺁن ﺟﺎ را ﭘﺮ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﺷﺐ هﺎﯼ ﻗﺒﻞ‪ ،‬ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ هﺎﯼ ﺳﻮداﺑﻪ‬
‫ﺳﺪﻳﻔﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻨﺪ ﺑﺎ ﻟﺤﻨﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ دادم‪ ،‬ﺑﻪ دﻓﻌﺎت ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻣﺸﺐ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ‪،‬‬
‫ﺳﻮداﺑﻪ ﺳﺪﻳﻔﯽ‪ .‬اﻣﺸﺐ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ‪ ،‬ﺳﻮداﺑﻪ ﺳﺪﻳﻔﯽ‪.‬‬
‫ﻓﮑﺮ ﮐﺮدم ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ دوﺑﺎرﻩ ﻳﮑﯽ از ﺳﺘﺎرﻩ هﺎﯼ ﺷﺐ هﺎﯼ ﮔﺬﺷﺘﻪ را ﮐﻪ ﺑﺎ هﻨﺮﻧﻤﺎﻳﯽ ﺷﺎن‬
‫ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﺎ ﺗﻌﺠﺐ ﺷﻨﻴﺪم ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻣﺸﺐ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ‪ ،‬ﺣﺴﻴﻦ‬
‫روﺣﺎﻧﯽ‪ .‬اﻣﺸﺐ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ‪ ،‬ﺣﺴﻴﻦ روﺣﺎﻧﯽ! در ﺑﻬﻤﻦ ﻣﺎﻩ ﮔﺬﺷﺘﻪ در اﺧﺒﺎر و از ﻃﺮﻳﻖ‬
‫اﻃﻼﻋﻴﻪ ﺳﭙﺎﻩ ﭘﺎﺳﺪاران ﺷﻨﻴﺪﻩ ﺑﻮدم ﮐﻪ او دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .٨١‬ﭼﻨﺪ روز ﺑﻌﺪ از ‪١٩‬‬
‫ﺑﻬﻤﻦ‪ ،‬اﻃﻼﻋﻴﻪ اش را ﺳﭙﺎﻩ ﭘﺎﺳﺪاران دادﻩ ﺑﻮد‪ .‬در اﻃﻼﻋﻴﻪ اﯼ ﺑﻪ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﺣﺴﻴﻦ‬
‫روﺣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﺳﭙﺎﺳﯽ ﺁﺷﺘﻴﺎﻧﯽ و ﻓﺮﻳﺪون اﻋﻈﻤﯽ و ﺗﻌﺪادﯼ دﻳﮕﺮ اﺷﺎرﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻓﮑﺮ ﻧﻤﯽ ﮐﺮدم ﺑﻪ اﻳﻦ زودﯼ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺴﻴﻦ روﺣﺎﻧﯽ از ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘﺮدازان اﺻﻠﯽ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﻴﮑﺎر و ﭼﭗ روﺗﺮﻳﻦ رهﺒﺮان اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻮد و ﺳﺎل هﺎ ﻗﺒﻞ‪ ،‬ﺟﺰوﻩ ﯼ "دواﻟﻴﺴﻢ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ"‪ ،‬ﻳﮑﯽ از اﺳﻨﺎد ﻣﺒﺎرزﻩ ﯼ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮏ ﭘﻴﮑﺎر ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺸﯽ ﭼﺮﻳﮑﯽ ﺑﻪ ﻗﻠﻢ او اﻧﺘﺸﺎر‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮ ﺧﻼف ﺷﺐ هﺎﯼ ﻗﺒﻞ و ﺑﺎ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﮐﻪ از ﺳﺎﺑﻘﻪ ﯼ او داﺷﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺎ اﺷﺘﻴﺎق هﺮ ﭼﻪ‬
‫ﺗﻤﺎم ﺗﺮ ﺑﻪ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ رﻓﺘﻢ ﺗﺎ ﭘﺎﯼ ﺻﺤﺒﺖ هﺎﯼ او ﺑﻨﺸﻴﻨﻢ‪ .‬ﺑﺮاﻳﻢ ﺷﻨﻴﺪن ﮔﻔﺘﻪ هﺎﯼ او ﺟﺎﻟﺐ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺣﺪس ﻣﯽ زدم ﻣﺤﻮر ﺑﺤﺚ او ﭼﻪ ﻣﻮاردﯼ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﻓﺮاد ﺳﺎﻟﻦ‪ ۶‬در ﺟﻠﻮﯼ ﺳﻦ‬
‫ﻣﯽ ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ و زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﺎﻟﻦ‪ ١‬ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﺁن هﺎ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و زﻧﺪاﻧﻴﺎن‬
‫ﺑﻘﻴﻪ ﯼ ﺳﺎﻟﻦ هﺎﯼ ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ و ﺑﻨﺪهﺎﯼ اوﻳﻦ در ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻣﺎ‪ .‬ﻣﻦ ﺗﻼش ﮐﺮدم در‬
‫ﻧﺰدﻳﮏ ﺗﺮﻳﻦ ﺟﺎﯼ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻪ ﺳﺨﻨﺮان ﻗﺮار ﮔﻴﺮم‪ .‬ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺑﺒﻴﻨﻢ ﺁﻳﺎ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﻳﺎ‬
‫ﻧﻪ؟‪ ٨٢‬ﺑﻴﺸﺘﺮ از روﯼ ﮐﻨﺠﮑﺎوﯼ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻢ هﺮ ﻃﻮر ﺷﺪﻩ‪ ،‬درﻳﺎﺑﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭼﻪ دﻟﻴﻠﯽ ﺗﻦ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ دادﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺁﻳﺎ در اﺛﺮ ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﯽ ﺁﺑﺮوﻳﯽ ﺗﻦ دادﻩ و ﻳﺎ ﻣﻮارد‬
‫دﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺰ دﺧﻴﻞ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ؟ اﮔﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ زﻳﺮ ﻓﺸﺎر ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ؟‬
‫ﭘﻴﺶ ﺧﻮدم ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﺮدم ﮐﻪ اﮔﺮ زﻳﺎد ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺁﺛﺎر ﺁن ﺗﺎ ﮐﻨﻮن ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎم ﻣﺪت ﮐﻒ ﭘﺎهﺎﯼ او را ﺗﻤﺎﺷﺎ ﻣﯽ ﮐﺮدم ﺗﺎ ﺁﺛﺎر ﮐﺎﺑﻞ را ﺑﻴﺎﺑﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﭼﻴﺰ زﻳﺎدﯼ‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮم ﻧﺸﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪهﺎ ﺑﭽﻪ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺟﻠﻮﺗﺮ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺁﺛﺎر ﺷﮑﻨﺠﻪ را در ﮐﻒ‬
‫ﭘﺎﯼ وﯼ دﻳﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺴﻴﻦ روﺣﺎﻧﯽ در ﺣﺎﻟﯽ وارد ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﻮاﺑﻴﻦ ﺑﺮاﯼ ﺧﺎﻟﯽ ﮐﺮدن ﺗﻮ دل او‪ ،‬ﺷﻌﺎر‬
‫ﻣﯽ دادﻧﺪ‪" :‬ﺟﻤﺎران‪ ،‬ﮔﻠﺒﺎران‪ -‬روﺣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺗﻴﺮﺑﺎران"‪ .‬او در ﻣﻴﺎن ﭼﻨﻴﻦ اﺑﺮاز اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﯽ‬
‫وارد ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﮐﻤﯽ ﺗﻴﺰﺑﻴﻨﯽ‪ ،‬ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻣﯽ ﺷﺪ ﭘﯽ ﺑﺮد ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﻓﺮاد ﻣﺸﺨﺼﯽ در‬
‫ﺟﻠﻮﯼ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ و ﮔﺎﻩ اﻓﺮادﯼ ﭘﺮاﮐﻨﺪﻩ در ﺳﻄﺢ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﺑﻪ ﺷﻌﺎر دادن ﻣﯽ ﭘﺮدازﻧﺪ و ﺑﻘﻴﻪ‬

‫‪ 81‬در ﺿﺮﺑﻪ ‪ ١۴‬و ‪ ١۵‬ﺑﻬﻤ ﻦ ‪ ۶٠‬اﮐﺜﺮﻳ ﺖ اﻋ ﻀﺎﯼ ﮐﻤﻴﺘ ﻪ ﻣﺮﮐ ﺰﯼ‪ ،‬ﮐﺎدره ﺎ و اﻋ ﻀﺎ و ه ﻮاداران ﺱ ﺎزﻣﺎن پﻴﮑ ﺎر‬
‫دﺱﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ 82‬ﻣﻨﻈﻮرم از ﺷﮑﻨﺠﻪ‪ ،‬در ﻣﻘﻴﺎس رژﻳﻢ و ﺷﻘﺎوت ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﻃﯽ ﺁن ﺱﺎلهﺎﺱﺖ‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١١٤‬‬
‫ﺗﻤﺎﻳﻠﯽ ﺑﺮاﯼ اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﮐﺎر ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬روﺣﺎﻧﯽ ﺑﻌﺪ از ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﺮح ﺳﻮاﺑﻘﺶ‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ﮐﻪ در واﻗﻊ ﻣﻮﺿﻮع اﺻﻠﯽ ﺑﺤﺚ ﺑﻮد‪ .‬او ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮐﺮد ﮐﻪ از اﻋﻀﺎﯼ اوﻟﻴﻪ‬
‫ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ و در ﺳﺎل ‪ ۴۶‬ﻣﻌﺮف و ﻋﺎﻣﻞ ﻋﻀﻮﮔﻴﺮﯼ ﻣﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ در ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ هﻤﺸﻬﺮﯼ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬او واﺳﻄﻪ ﺷﺪﻩ و وﯼ را ﺟﻬﺖ‬
‫ﻋﻀﻮﮔﻴﺮﯼ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ و در واﻗﻊ اوﻟﻴﻦ ﻣﺴﺌﻮل ﻣﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ در‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﺧﻮد او ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬او هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺸﺎن ﮐﺮد ﮐﻪ در ﺳﺎل ‪ ۴٧‬در‬
‫ﮔﺮوﻩ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﻨﻴﻒ ﻧﮋاد و ﻋﻠﯽ ﻣﻴﻬﻦ دوﺳﺖ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﺑﻪ ﺗﺪوﻳﻦ اوﻟﻴﻪ ﯼ ﺟﺰوﻩ ﯼ "ﺷﻨﺎﺧﺖ" دﺳﺖ زدﻩ و ﮐﺘﺎب هﺎﯼ "راﻩ اﻧﺒﻴﺎ راﻩ ﺑﺸﺮ"‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﺣﻨﻴﻒ ﻧﮋاد و "ﺗﮑﺎﻣﻞ" ﺗﻮﺳﻂ ﻋﻠﯽ ﻣﻴﻬﻦ دوﺳﺖ ﺗﺪوﻳﻦ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ او‬
‫ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﺟﺰوﻩ هﺎﯼ ﻣﺬﮐﻮر در ﺳﺎل ‪ ۴٩‬ﺗﻮﺳﻂ ﺣﻨﻴﻒ ﻧﮋاد ﺗﮑﻤﻴﻞ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬او ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ‬
‫ﻧﻘﺶ ﺧﻮد در رﺑﻮدن هﻮاﭘﻴﻤﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ را در ﺳﺎل ‪ ۴٩‬ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺎواﮎ از دﺑﯽ ﺑﻪ ﺑﻨﺪرﻋﺒﺎس ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺖ و ﺁن ﭼﻪ را ﮐﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺁﻧﺎن در‬
‫ﻋﺮاق ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻮﺿﻴﺢ داد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﻬﺖ از ﺳﻮﯼ ﻻﺟﻮردﯼ اﺟﺎزﻩ ﯼ ﻣﻄﺮح‬
‫ﺷﺪن ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ‪ ،‬رزﻣﻨﺪﮔﯽ و روﺣﻴﻪ ﯼ رﺷﺎدت و ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﯽ او را ﺁﺷﮑﺎر‬
‫ﻣﯽ ﺳﺎﺧﺖ و ﻳﮏ ﺣﺎﻟﺖ رﻣﺎﻧﺘﻴﮏ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎﻧﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ وﯼ ﻣﯽ داد‪ .‬در واﻗﻊ از دﻳﺪ ﻻﺟﻮردﯼ‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ وﻗﺘﯽ اﻳﻦ "ﻗﻬﺮﻣﺎن" دﻳﺮوزﯼ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ او زاﻧﻮ زﻧﺪ و از رژﻳﻢ ﺣﻤﺎﻳﺖ‬
‫ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺎﻓﻌﺶ ﻳﮏ ﺳﺮ ﺑﻪ ﺟﻴﺐ رژﻳﻢ ﺧﻮاهﺪ رﻓﺖ‪ .‬ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻮارد ﻓﻮق‪ ،‬اﻣﺮ ﺑﺮ‬
‫ﺧﻮد ﺣﺴﻴﻦ روﺣﺎﻧﯽ ﻧﻴﺰ ﻣﺸﺘﺒﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و اﺣﺴﺎس رﻣﺎﻧﻴﺘﮑﯽ ﺑﻪ او دﺳﺖ دادﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻳﺎدش‬
‫رﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﻮﺟﻮد ﺣﻘﻴﺮﯼ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم روﺣﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ هﻔﺖ ﺟﻠﺴﻪ دﻳﺪارش ﺑﺎ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺒﻴﻴﻦ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ‬
‫ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و ﺗﻼش ﺑﺮاﯼ ﮐﺴﺐ ﺣﻤﺎﻳﺖ وﯼ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬در ﺁن هﻔﺖ ﺟﻠﺴﻪ‬
‫ﮐﻪ ﻳﮏ ﻣﺎﻩ ﻃﻮل ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺮاب ﺣﻖ ﺷﻨﺎس ﻧﻴﺰ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺣﺴﻴﻦ روﺣﺎﻧﯽ ﮔﻔﺖ‬
‫ﺁن هﺎ ﮐﺘﺎب هﺎﯼ "راﻩ ﺣﺴﻴﻦ" و "راﻩ اﻧﺒﻴﺎ راﻩ ﺑﺸﺮ" را در اﺧﺘﻴﺎر ﺧﻤﻴﻨﯽ ﻗﺮار دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ در ﻣﻮرد ﻗﻴﺎﻣﺖ را ﻣﺎدﯼ داﻧﺴﺘﻪ و هﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﮑﺎﻣﻞ اﻧﻮاع‬
‫را ﻣﻐﺎﻳﺮ ﺑﺎ اﺣﮑﺎم اﺳﻼﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺑﻮد و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻣﺒﺎرزﻩ ﯼ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ اﻋﻼم‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺨﺶ از دو ﺟﻬﺖ ﻣﻮرد ﻋﻨﺎﻳﺖ ﻻﺟﻮردﯼ ﺑﻮد‪ .‬در ﻧﮕﺎﻩ ﻻﺟﻮردﯼ‪،‬‬
‫ﺑﺮﺧﻮرد ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﺎ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و ﻋﺪم ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﺁن هﺎ در دوران ﺷﺎﻩ‪ ،‬ﻧﺸﺎن دهﻨﺪﻩ ﯼ ﺗﻴﺰﺑﻴﻨﯽ‬
‫و ﻓﺮاﺳﺖ و ﺁﻳﻨﺪﻩ ﻧﮕﺮﯼ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﻮد‪ .‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ‪ ،‬از ﺧﻼل ﺻﺤﺒﺖ هﺎﯼ‬
‫ﺧﻤﻴﻨﯽ ﻣﯽ ﺷﺪ ﭘﯽ ﺑﺮد ﮐﻪ وﯼ ﺗﻨﻬﺎ از ﻣﻮﺿﻊ اﻧﻔﻌﺎل و ﺑﺮﻳﺪﮔﯽ و ﺑﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﺑﻮدن ﺗﻼش‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﯽ ﺷﺎﻩ و هﺪر رﻓﺘﻦ ﺧﻮن ﻣﺒﺎرزان‪ ،‬ﺑﻪ اﻋﻼم ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﺁﻧﺎن ﺗﻦ ﻧﺪادﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ﯼ دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﮐﻪ هﺮ دو ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ در دﻳﺪار ﻓﻮق‪ ،‬ﺑﻌﺪهﺎ ﺑﻪ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ روﯼ‬
‫ﺁوردﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ادﻋﺎهﺎﯼ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺧﻮد در دﻓﺎع از اﺳﻼم را ﻧﻔﯽ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺴﻴﻦ روﺣﺎﻧﯽ ﺳﭙﺲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ از اﺳﻼم ﺑﺮﻳﺪﻩ و ﺑﻪ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬
‫‪١١٥‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﮔﺮوﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬وﯼ ﺿﻤﻦ اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ و اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ اﻟﺘﻘﺎﻃﯽ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ‬
‫ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﯼ ﺁﻧﺎن از ﻣﺘﻮن ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺘﯽ را ﻣﺒﻨﺎﯼ ﺗﺤﻮل در ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻢ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ در‬
‫ﺳﺎل هﺎﯼ ﻣﻴﺎﻧﯽ ‪ ۵٠‬اﻋﻼم ﮐﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺨﺶ از ﺳﺨﻨﺎن وﯼ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﻼﻗﻪ ﯼ وﻳﮋﻩ اﯼ از ﺳﻮﯼ‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ دﻧﺒﺎل ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬روﺣﺎﻧﯽ زﻣﻴﻨﻪ و اﻧﮕﻴﺰﻩ ﯼ ﮔﺮوﻳﺪن ﺧﻮد ﺑﻪ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ را‬
‫ﺳﺨﺖ ﮔﻴﺮﯼ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﭘﺪرش درﺧﺎﻧﻮادﻩ ﺑﺮاﯼ اﻧﺠﺎم ﻓﺮاﻳﺾ ﻣﺬهﺒﯽ در دوران ﮐﻮدﮐﯽ اش ﺑﻪ‬
‫ﻋﻤﻞ ﺁوردﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻋﻨﻮان ﮐﺮد‪ .‬او هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮﺧﻮردهﺎﯼ ﺧﺸﻦ ﭘﺪرش را در ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ‬
‫ﺑﺎ ﻣﺎدرش‪ ،‬ﻳﮑﯽ دﻳﮕﺮ از زﻣﻴﻨﻪ هﺎﯼ اﻳﻦ ﺗﺤﻮل در ﺧﻮد داﻧﺴﺖ‪ .‬او ﺷﺮح داد ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪﻩ ﺑﻮد دﻋﺎهﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﻔﺎﺗﻴﺢ را از ﺣﻔﻆ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻣﺜﺎل ﺣﺘﺎ دﻋﺎﯼ "اﺑﻮﺣﻤﺰﻩ‬
‫ﺛﻤﺎﻟﯽ" را‪ ،‬ﮐﻪ ﻳﮑﯽ از دﻋﺎهﺎﯼ ﺑﻠﻨﺪ اﺳﺖ و ﺑﻴﺶ از ﺑﻴﺴﺖ ﺻﻔﺤﻪ ﮐﺘﺎب ﻣﻔﺎﺗﻴﺢ را در‬
‫ﺑﺮﻣﯽ ﮔﻴﺮد و ﮐﻤﺘﺮ ﮐﺴﯽ ﭘﻴﺪا ﻣﯽ ﺷﻮد ﺁن را از ﺑﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﻔﻆ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺴﻴﻦ‬
‫روﺣﺎﻧﯽ ﺗﺴﻠﻂ زﻳﺎدﯼ روﯼ ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ داﺷﺖ ﮐﻪ ﻣﻮرد ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﻧﻴﺰ واﻗﻊ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫روﺣﺎﻧﯽ ﻣﺴﺌﻠﻪ دار ﺑﻮدن ﺧﻮد در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺣﻘﻮق زن و ارث و‪ ...‬را ﻧﻴﺰ از دﻳﮕﺮ دﻻﻳﻞ‬
‫اﻳﻦ ﺗﺤﻮل دروﻧﯽ در ﺧﻮد‪ ،‬ﻋﻨﻮان ﮐﺮد ﮐﻪ اﻳﻦ ﻧﮑﺎت ﺑﺎ اﻋﺘﺮاض ﻻﺟﻮردﯼ روﺑﻪ رو ﺷﺪ و‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﻧﻬﻴﺐ زدن او ﺑﻪ روﺣﺎﻧﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻮد ﮐﻪ وﯼ از ﺑﺎزﮔﻮﻳﯽ دﻻﻳﻞ اﺻﻠﯽ ﮔﺮاﻳﺸﺶ ﺑﻪ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ ﭘﺮهﻴﺰ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و در ﺗﻼش ﺑﺮاﯼ راﺳﺖ و رﻳﺲ ﮐﺮدن دﻻﻳﻠﯽ واهﯽ ﺑﺮاﯼ ﺗﻐﻴﻴﺮ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ اش‬
‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬او ﭘﻴﺶ ﺗﺮ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ﺁن‪ ،‬از ﻣﻮﺿﻌﯽ اﺳﻼﻣﯽ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻔﯽ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻣﻮاردﯼ ﮐﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ دﻻﻳﻞ ﮔﺮوﻳﺪﻧﺶ ﺑﻪ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ ﻋﻨﻮان ﻣﯽ ﮐﺮد‪،‬‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬اﺳﻼﻣﯽ ﮐﻪ او در ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﻪ ﺁن اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺖ‪ ،‬ﺣﻘﻮق زن را ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺑﺤﺚ هﺎﻳﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ارث و‪ ...‬را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮاﯼ دﻟﺠﻮﻳﯽ از‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ ﻧﻴﺰ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮد ﮐﻪ هﻢ ﻣﺪرﺳﻪ اﯼ ﻋﻠﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ‪ ،‬رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر وﻗﺖ رژﻳﻢ ﺑﻮدﻩ‬
‫اﺳﺖ! اﻧﮕﺎر ﻧﻪ اﻧﮕﺎر ﮐﻪ او از رهﺒﺮان ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﻴﮑﺎر و ﻳﮑﯽ از ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘﺮدازان‬
‫ﺁن اﺳﺖ و ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ در ﺑﺎرﻩ ﯼ اﻳﻦ ﮔﺮوﻩ و ﻣﻮاﺿﻊ ﺁن ﺻﺤﺒﺖ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﻮرهﺎﯼ اﺻﻠﯽ‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ اش‪ ،‬ﺁن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﺑﻪ دوران ﺣﻀﻮر او در‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و اﻋﻤﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺁن ﻣﻮﻗﻊ اﻧﺠﺎم دادﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ ﺗﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﺮد ﺑﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺻﺤﻨﻪ ﺁوردن او‪ ،‬ﮐﻪ در واﻗﻊ ﻋﺎﻣﻞ ﻋﻀﻮﮔﻴﺮﯼ ﻣﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ در ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ در ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬هﻮاداران ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ را در ﺗﻨﮕﻨﺎ ﻗﺮار‬
‫ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ ﺣﺘﺎ ﺑﻬﻤﻦ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ را ﮐﻪ زﻣﺎﻧﯽ از اﻋﻀﺎﯼ ﻣﺮﮐﺰﻳﺖ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﻮد و‬
‫ﺑﻌﺪ از ﺿﺮﺑﻪ ﯼ ﺳﺎل ‪ ۵۴‬ﺑﻪ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ ﮔﺮوﻳﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،٨٣‬از هﻤﻴﻦ ﻣﻨﻈﺮ ﺑﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ‬
‫واداﺷﺖ‪ .‬ﺑﻬﻤﻦ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻧﺪاﺷﺖ و ﻻﺟﻮردﯼ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ از‬
‫اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺁﮔﺎﻩ ﺑﻮد وﻟﯽ ﺗﺎ از وﯼ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻧﮕﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺁزادش ﻧﮑﺮد‪ .‬روﺣﺎﻧﯽ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﻦ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ دادﻩ ﺑﻮد‪ ،‬هﻨﻮز اﺳﻼم ﻧﻴﺎوردﻩ ﺑﻮد و ادﻋﺎﻳﯽ ﻧﻴﺰ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ اﺳﻼم‬

‫‪ 83‬او از ﺱﺎلهﺎ ﻗﺒﻞ ﺕﻐﻴﻴﺮ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ دادﻩ ﺑﻮد وﻟﯽ ﺑﻪ ﺥﺎﻃﺮ دﻻﻳﻞ ﺱﻴﺎﺱﯽ و ﺕﺸﮑﻴﻼﺕﯽ ﻋﻠﻨﯽ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١١٦‬‬
‫ﻧﻤﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ هﻤﭽﻮن ﺗﻮدﻩ اﯼ هﺎ ﺑﻪ دﻓﺎع از رژﻳﻢ ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﺁن را واﺟﺪ ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫"ﺿﺪاﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ" ﻣﯽ داﻧﺴﺖ و از "ﺗﻮﻃﺌﻪ هﺎﯼ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ" ﮐﻪ ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ رژﻳﻢ اﺟﺮا‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬دم ﻣﯽ زد و در ﻣﺠﻤﻮع رژﻳﻢ را ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬روﺣﺎﻧﯽ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﻪ رواﺑﻂ‬
‫درون ﭘﻴﮑﺎر ﭘﺮداﺧﺖ و ﺗﺸﺘﺖ درون ﮔﺮوهﯽ ﺁن و رﻓﺘﻦ ﺗﺎ ﻣﺮز ﺗﻼﺷﯽ را ﺗﻮﺿﻴﺢ داد‪.‬‬
‫او ﺗﺄﮐﻴﺪ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﺨﺶ هﺎﯼ ﺣﻔﺎﻇﺘﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﻴﮑﺎر‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﻬﺎد ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﺮﮐﺰﻳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺻﺮﻓﺎً ﺑﺮاﯼ ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﺮﮐﺰﻳﺖ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺣﺘﺎ از دادن اﻣﮑﺎﻧﺎت اﺑﺘﺪاﻳﯽ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺮﮐﺰﻳﺖ ﺧﻮددارﯼ ﻣﯽ ﮐﺮد و ﺁن هﺎ وﻳﻼن و ﺳﺮﮔﺮدان ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﺤﻠﯽ ﺑﺮاﯼ اﺧﺘﻔﺎﯼ ﺧﻮد‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ ،۶٠‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﺑﻴﻦ دو ﺑﺨﺶ ﺣﺎﮐﻤﻴﺖ ﺷﺪت‬
‫ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ ،‬و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﭘﺲ از ‪ ٣٠‬ﺧﺮداد وﻗﺘﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ اﺧﺘﻼف ﺑﻪ ﮔﺴﺴﺖ ﻧﻬﺎﻳﯽ ﻣﯽ اﻧﺠﺎﻣﺪ‪،‬‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﻴﮑﺎر ﺑﺎ ﺗﺎﮐﺘﻴﮑﯽ ﮐﻪ در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﺗﻀﺎدهﺎﯼ درون هﻴﺄت ﺣﺎﮐﻤﻪ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ ،‬دﭼﺎر‬
‫اﺧﺘﻼف ﻧﻈﺮ دروﻧﯽ ﺷﺪﻩ و ﺗﻀﺎدهﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺳﺮﮐﻮب ﺷﺪﻳﺪ و ﻓﻀﺎﯼ ﺗﻴﺮﻩ و ﺗﺎر‬
‫ﭘﻴﺶ روﯼ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﻪ ﺁن روز ﺳﺮ ﺑﺎز ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﮑﺒﺎرﻩ ﻓﻮران ﮐﺮدﻩ و ﺑﻪ ﻣﺘﻼﺷﯽ ﺷﺪن‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﻴﮑﺎر ﻣﯽ اﻧﺠﺎﻣﺪ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻗﺮار ﺑﻮد دژ ﺁهﻨﻴﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در اوﻟﻴﻦ‬
‫ﻗﺪم ﺑﻪ اﺿﻤﺤﻼل ﻣﯽ ﮔﺮاﻳﺪ‪ .‬روﺣﺎﻧﯽ ﺗﻮﺿﻴﺢ داد ﮐﻪ ﺟﺎﻳﯽ ﺑﺮاﯼ ﻣﺎﻧﺪن ﻧﺪاﺷﺖ و از‬
‫ﻧﺎﭼﺎرﯼ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﺳﭙﺎﺳﯽ ﺁﺷﺘﻴﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻳﮑﯽ دﻳﮕﺮ از رهﺒﺮان ﭘﻴﮑﺎر ﻣﯽ رود ﮐﻪ اﻣﮑﺎن وﯼ‬
‫ﻧﻴﺰ ﭼﻨﺪان ﻣﻨﺎﺳﺐ و اﻣﻦ ﻧﺒﻮد‪ .‬وﯼ از ﺁﺧﺮﻳﻦ اﻧﺸﻌﺎب هﺎﯼ ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﻴﮑﺎر ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ﯼ‬
‫ﺗﻼﺷﯽ ﺁن ﺑﻮد‪ ،‬ﺳﺨﻦ راﻧﺪ و ﻃﻠﺒﮑﺎراﻧﻪ ﻣﺪﻋﯽ ﺑﻮد اﻳﻦ هﻮاداران ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﻴﮑﺎر ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺎ اراﺋﻪ ﯼ اﺧﺒﺎر ﻏﻠﻂ از ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﺁﻧﺎن را ﺑﻪ اﻧﺤﺮاف از ﻣﻮاﺿﻊ اﺻﻮﻟﯽ ﺳﻮق ﻣﯽ دادﻧﺪ!‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﺟﺎﻟﺐ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻴﻪ وﯼ در ﻣﻮرد دﻻﻳﻞ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻋﻘﺎﻳﺪ اﻣﺮوزﻳﺶ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺪﻋﯽ ﺑﻮد‬
‫ﺣﺼﺎر و رواﺑﻂ ﺗﺸﮑﻴﻼﺗﯽ درون ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬اﻣﮑﺎن ﺗﻔﮑﺮ و اﻧﺪﻳﺸﻪ ﯼ ﺁزاد را از او ﺳﻠﺐ‬
‫ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ درﺳﺖ هﻤﺎن ﺗﻮﺟﻴﻬﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ هﻮاداران ﺳﺎدﻩ ﯼ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ‬
‫ﻧﺰدﻳﮑﯽ ﺑﻪ رژﻳﻢ و اراﺋﻪ ﯼ هﻤﮑﺎرﯼ هﺎﯼ ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﺑﺎ دژﺧﻴﻤﺎن ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬او ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان رهﺒﺮ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻳﮏ ﮔﺮوﻩ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺘﯽ ﺑﺎ ﺳﺎﺑﻘﻪ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﺒﯽ را ﺑﺮ زﺑﺎن ﺟﺎرﯼ ﻣﯽ ﮐﺮد‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎرهﺎ ﺷﻨﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬اﺗﻔﺎﻗﺎً ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت رژﻳﻢ ﻧﻴﺰ روﯼ هﻤﻴﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ دور ﻣﯽ زد‪ .‬در واﻗﻊ‪،‬‬
‫اﮔﺮ ﻋﻠﺖ در "ﺣﺼﺎر ﺗﺸﮑﻴﻼﺗﯽ" ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﺑﻮد‪ ،‬او و رهﺒﺮاﻧﯽ اﻣﺜﺎل او ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ‬
‫ﺣﺼﺎر را ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁوردﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬و اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺷﮑﻞ واروﻧﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‬
‫اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ را ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﮐﺘﻤﺎن ﮐﺮد ﮐﻪ ﮔﺎﻩ اﻓﺮاد ﺑﺎ ﺗﻨﻴﺪن ﺗﺎرهﺎﻳﯽ ﺑﻪ دور ﺧﻮد‪ ،‬در واﻗﻊ‬
‫اوﻟﻴﻦ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﺁن ﺧﻮاهﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺣﺘﺎ ﺑﺎ ﭘﺬﻳﺮش اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع هﻢ ﭼﻴﺰﯼ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا‬
‫ﮐﻪ ﻣﺴﺒﺐ وﺿﻌﻴﺖ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁﻣﺪﻩ‪ ،‬او و اﻓﺮادﯼ در ﺳﻄﺢ رهﺒﺮﯼ هﺴﺘﻨﺪ و ﻧﻪ هﻮاداران‬
‫ﺳﺎدﻩ ﯼ ﻳﮏ ﺗﺸﮑﻴﻼت ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﺗﺎ ﮐﻨﻮن رﺳﻢ ﺑﻮدﻩ‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫واﻗﻌﻴﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ هﻤﻪ ﯼ اﻓﺘﺨﺎرات و ﭘﻴﺮوزﯼ هﺎ و ﭘﻴﺶ روﯼ هﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﺗﻼش هﺎﯼ داهﻴﺎﻧﻪ ﯼ‬
‫رهﺒﺮان ﻗﻠﻤﺪاد ﺷﺪﻩ و هﺮ ﭼﻪ ﺷﮑﺴﺖ و درﻣﺎﻧﺪﮔﯽ و درﺟﺎ زدن و ﻋﺪم ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﺶ ﺑﺮ ﮔﺮدن هﻮاداران و ﺗﻮدﻩ هﺎﯼ "ﭘﺎﻳﻴﻦ" و"ﻧﺎﺁﮔﺎﻩ" اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪١١٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫‪١٣‬‬
‫هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺣﺴﻴﻦ روﺣﺎﻧﯽ ﮔﺮم ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻻﺟﻮردﯼ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻳﮑﯽ از‬
‫"ﺧﻮاهﺮان" هﻮادار ﭘﻴﮑﺎر ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ ﺳﺆاﻟﯽ ﻣﻄﺮح ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ ﺳﺆال ﮐﻨﻨﺪﻩ را‬
‫ﻧﻤﯽ ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬زﻳﺮا ﺳﺆال ﮐﻨﻨﺪﻩ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ دﻳﮕﺮ زﻧﺎن روﻳﺶ را ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و از ﭘﺸﺖ‬
‫ﭼﺎدر ﻣﻌﻠﻮم ﻧﺒﻮد ﮐﻪ ﭼﻪ ﮐﺴﯽ اﺳﺖ‪ .‬او ﺣﺪس ﻣﯽ زد اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻳﮑﯽ از هﻮاداران ﺳﺎﺑﻖ‬
‫ﺗﻮاب ﭘﻴﮑﺎر اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ ﭼﻨﺪ ﻓﺤﺸﯽ ﻧﺜﺎر روﺣﺎﻧﯽ ﮐﻨﺪ و او را ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺪﺑﺨﺘﯽ و‬
‫ﺗﻴﺮﻩ روزﯼ ﺧﻮد و دﻳﮕﺮان ﻗﻠﻤﺪاد ﮐﻨﺪ و اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﮔﺮم ﮐﺮدن ﻣﺠﻠﺲ ﻧﻴﺰ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺧﻮﺑﯽ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﮐﺮد‪ .‬ﻣﻴﮑﺮوﻓﻮن را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁن ﻓﺮد دادﻧﺪ‪ .‬وﯼ‬
‫در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺧﻮد را ﻣﻨﻴﮋﻩ هﺪاﻳﯽ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮل داﻧﺶ ﺁﻣﻮزﯼ و داﻧﺸﺠﻮﻳﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﻴﮑﺎر و‬
‫ﮐﺎﻧﺪﻳﺪاﯼ ﻣﺮﮐﺰﻳﺖ اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﻏﻴﺮﻣﻨﺘﻈﺮﻩ و ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ‪،‬‬
‫در اﺑﺘﺪا از ﻓﺮﺻﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﺮدﻩ و در ﺣﻀﻮر ﺧﻴﻞ ﻋﻈﻴﻤﯽ از زﻧﺪاﻧﻴﺎن و‬
‫دﻳﮕﺮاﻧﯽ ﮐﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻠﻨﺪﮔﻮ در ﺟﺮﻳﺎن ﺁن ﭼﻪ در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﻣﯽ ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎد از‬
‫ﺧﻮد ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﺑﺎ ﻟﺤﻨﯽ ﺣﺰﻳﻦ و ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺎ اﻧﺪوهﯽ ﺑﺰرگ ﮐﻪ از ﻟﺮزش ﺻﺪاﻳﺶ ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﯽ اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﭽﻪ هﺎ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺧﻴﺎﻧﺖ ﮐﺮدم‪ .‬ﻣﻦ ﺗﺰﻟﺰل ﻧﺸﺎن دادم؛ ﻣﻦ‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﮐﺮدم؛ وﻟﯽ وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪم و در ﮐﻨﺎر ﺷﻤﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻢ و دﻻورﯼ ﺷﻤﺎ را‬
‫دﻳﺪم‪ ،‬وﻗﺘﯽ دﻳﺪم ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺳﺮودﺧﻮان و ﺑﺎ روﺣﻴﻪ اﯼ ﻗﻮﯼ ﺑﻪ ﺟﻮﺧﻪ هﺎﯼ اﻋﺪام ﻣﯽ روﻳﺪ‪ ،‬در‬
‫ﺧﻮد ﺷﮑﺴﺘﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﺷﺮﻣﺴﺎر ﺷﻤﺎ هﺴﺘﻢ و ﺑﻪ ﺿﻌﻒ ﺧﻮد اﻋﺘﺮاف ﻣﯽ ﮐﻨﻢ و از ﺷﻤﺎ ﭘﻮزش‬
‫ﻣﯽ ﻃﻠﺒﻢ‪ .‬اﻳﻦ اﺑﺘﺪاﯼ ﺧﻄﺎﺑﻪ ﯼ ﭘﺮﺷﻮر او ﺑﻮد‪ .‬اﻧﺘﻘﺎدﯼ از ﺗﻪ دل و اﻋﺘﺮاﻓﯽ از ﺳﺮ درد ﮐﻪ‬
‫ﻻﺟﺮم ﺑﺮ دل هﺎ ﻧﺸﺴﺖ‪ .‬اﺣﺴﺎس ﮐﺮدم از ﺻﻤﻴﻢ ﻗﻠﺐ دوﺳﺘﺶ دارم و ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻢ‬
‫هﻴﭻ ﮐﺪورﺗﯽ از او ﺑﻪ دل ﺑﮕﻴﺮم‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮﻋﮑﺲ ﺗﺤﺴﻴﻦ اش ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﺑﻬﺖ و اﺿﻄﺮاب‬
‫و دﻟﻬﺮﻩ در ﭼﻬﺮﻩ ﯼ ﺣﺴﻴﻦ روﺣﺎﻧﯽ هﻮﻳﺪا ﺑﻮد‪ .‬هﻴﭻ ﮐﺲ اﻧﺘﻈﺎر ﺧﻠﻖ ﭼﻨﻴﻦ ﺻﺤﻨﻪ اﯼ را‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬او ﺳﭙﺲ رو ﺑﻪ روﺣﺎﻧﯽ ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﻪ زﻧﺪان ﺑﻴﺎﻳﯽ‪ ،‬ﺑﺮﻳﺪﻩ‬
‫ﺑﻮدﯼ و ﺁن ﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺿﻌﻒ هﺎﯼ او ﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬ادﻋﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﭼﻨﺪان ﺑﯽ راﻩ ﻧﺒﻮد‪.‬‬

‫‪١۴‬‬
‫ﺣﺴﻴﻦ روﺣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺮد روزهﺎﯼ ﺳﺨﺖ ﻧﺒﻮد‪ .‬او اﻳﻦ را اواﻳﻞ دهﻪ ﯼ ﭘﻨﺠﺎﻩ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻧﺸﺎن‬
‫دادﻩ ﺑﻮد‪ ٨٤.‬ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و در رأس ﺁﻧﺎن‪ ،‬رﺿﺎ رﺿﺎﻳﯽ ﺑﻌﺪ از ﺗﺤﻤﻞ ﺿﺮﺑﺎت ﺷﺪﻳﺪ از‬
‫ﺳﻮﯼ ﺳﺎواﮎ ﮐﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ را ﺗﺎ ﻣﺮز ﺗﻼﺷﯽ ﭘﻴﺶ ﺑﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎرهﺎ ﺧﻮاهﺎن‬
‫ﺣﻀﻮر او و دﻳﮕﺮ ﮐﺎدرهﺎﯼ ﻣﺴﺌﻮﻟﯽ ﮐﻪ در ﺧﺎرج از ﮐﺸﻮر ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬در اﻳﺮان‬
‫و ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﺑﺎزﺳﺎزﯼ ﺳﺎزﻣﺎن ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ او از ﺁن ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺧﻄﺮهﺎﯼ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل‬

‫‪ 84‬در دورﻩﯼ اﺥﻴﺮ او ﺑﻪ ﺥﺎﻃﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﺣﺎدﯼ ﮐﻪ در پﻴﮑﺎر ﺑ ﻪ وﺝ ﻮد ﺁﻣ ﺪﻩ ﺑ ﻮد ﺑ ﻪ ﺷ ﺪت اﻳﺰوﻟ ﻪ ﺷ ﺪﻩ و‬

‫ﻻ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺴﺘﺮﯼ ﻣﻨﺎﺱﺐ ﺑﺮاﯼ ﻓﺮوپﺎﺷﯽ ﺑﻌﺪﯼ او در زﻳﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﻓﺮاهﻢ‬ ‫ﺕﺤﺖ ﻓﺸﺎر روﺣﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬اﺣﺘﻤﺎ ً‬
‫ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١١٨‬‬
‫ﺟﺎﻧﯽ ﺑﺮاﻳﺶ داﺷﺖ‪ ،‬ﺳﺮﺑﺎز زدﻩ ﺑﻮد و زﻧﺪﮔﯽ ﺑﯽ دﻏﺪﻏﻪ در ﺧﺎرج از ﮐﺸﻮر را ﺑﻪ‬
‫ﺣﻀﻮر در داﺧﻞ ﮐﺸﻮر و درﮔﻴﺮﯼ رو در رو ﺑﺎ ﺳﺎواﮎ ﺗﺮﺟﻴﺢ دادﻩ ﺑﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻌﺪهﺎ و‬
‫در ﺧﻼل ﺗﻐﻴﻴﺮ و ﺗﺤﻮﻻت اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮏ در درون ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‪ ،‬وﯼ ﻳﮏ ﺑﺎر ﺑﻪ اﻳﺮان ﺳﻔﺮ‬
‫ﮐﺮدﻩ و دوﺑﺎرﻩ ﺑﻪ ﺧﺎرج ﺑﺎزﮔﺸﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬او ﺑﻌﺪ از ‪ ٣٠‬ﺧﺮداد و ﺳﺨﺖ ﺗﺮ ﺷﺪن ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﻴﺰ دوﺑﺎرﻩ ﻓﻴﻠﺶ ﻳﺎد هﻨﺪوﺳﺘﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺳﺨﺖ در ﻓﮑﺮ ﺣﻞ و ﻓﺼﻞ‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺷﺨﺼﯽ ﺧﻮد ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ از اﻣﮑﺎن ﻳﮑﯽ از هﻮاداران ﭘﻴﮑﺎر ﺑﻪ ﻧﺎم زهﺮا‬
‫ﺳﻠﻴﻢ ﺟﻬﺖ اﺳﮑﺎن ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬دل در ﮔﺮو او ﮐﻪ از ﻗﻀﺎ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺒﺎ هﻢ ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﺑﺴﺘﻪ و ﺁن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻣﺴﻌﻮد ﺟﻴﮕﺎرﻩ اﯼ و دﻳﮕﺮ رهﺒﺮان ﭘﻴﮑﺎر ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬رواﺑﻄﯽ "ﻏﻴﺮ‬
‫اﺧﻼﻗﯽ و ﺗﺸﮑﻴﻼﺗﯽ" ﺑﺮﻗﺮار ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪهﺎ ﺁن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺧﻮد ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪ ،‬در ﺑﺤﺒﻮﺣﻪ ﯼ‬
‫ﺑﮕﻴﺮ و ﺑﺒﻨﺪ و ﺳﺮﮐﻮب ﺧﻮﻧﻴﻦ ﺳﺎل ‪ ،۶٠‬زهﺮا ﺳﻠﻴﻢ را ﺑﻪ ﻧﺰد ﻣﺎدر ﺧﻮد ﺑﺮدﻩ و ﺑﻪ وﯼ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ او ﻗﺮار اﺳﺖ ﻋﺮوس ﺁﻳﻨﺪﻩ اش ﺷﻮد و ﻧﻈﺮش را در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ ﺟﻮﻳﺎ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد!‬
‫ﺣﺴﻴﻦ روﺣﺎﻧﯽ در ﺷﺐ هﺎﯼ اول دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ اش و ﺑﻌﺪ از ﮐﺸﻴﺪن ﭼﺎرت ﺗﺸﮑﻴﻼت ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫ﭘﻴﮑﺎر و اﻧﺠﺎم هﻤﮑﺎرﯼ هﺎﯼ ﻻزم ﺑﺎ رژﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دﺳﺘﺨﻮش‪ ،‬درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ‬
‫زهﺮا ﺳﻠﻴﻢ را ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن روﺑﻪ رو ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و ﺑﻪ او ﮔﻮﺷﺰد‬
‫ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ‪ :‬او ﺑﺮ ﺗﻮ ﺣﺮام اﺳﺖ و ﺷﻤﺎ ﭘﻴﻮﻧﺪ "ﺷﺮﻋﯽ" ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ازدواج ﻧﺒﺴﺘﻪ اﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺴﻴﻦ روﺣﺎﻧﯽ ﻧﻴﺰ در ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪ :‬ﺧﻮب از ﺁﻗﺎﯼ ﻣﺤﻤﺪﯼ ﮔﻴﻼﻧﯽ ﻣﯽ ﺧﻮاهﻢ ﮐﻪ‬
‫ﺻﻴﻐﻪ ﯼ ﻋﻘﺪ ﻣﺎ را ﺟﺎرﯼ ﮐﻨﻨﺪ! اﻳﻦ هﺎ ﺷﻨﻴﺪﻩ هﺎﯼ ﻣﻦ از زﺑﺎن ﺧﻮد ﺣﺴﻴﻦ روﺣﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫زهﺮا ﺳﻠﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻌﺪهﺎ ﺑﻪ ﺟﺮﮔﻪ ﯼ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن رژﻳﻢ ﭘﻴﻮﺳﺖ و اﻋﺪام ﺷﺪ‪ .‬ﺣﺴﻴﻦ روﺣﺎﻧﯽ ﺳﺎﺑﻘﺎً در‬
‫اروﭘﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻳﮑﯽ از ﻓﻌﺎﻻن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﻪ ﻧﺎم درﺧﺸﻨﺪﻩ ﺗﻴﻤﻮرﯼ ازدواج ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻌﺪ‬
‫از ﮔﺮاﻳﺸﺶ ﺑﻪ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ ﻋﻠﯽ رﻏﻢ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ هﻤﺴﺮش ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﻃﻼق و ﺗﺮﮎ او ﻧﺒﻮد‪ .‬او‬
‫ﺑﻌﺪهﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﻴﺰ در ﺧﻼل ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ هﺎﻳﺶ در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ اوﻳﻦ‪ ،‬اﻋﺘﺮاف ﮐﺮد‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﻣﻨﻴﮋﻩ هﺪاﻳﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬او در ﺑﻴﺮون از زﻧﺪان ﻧﻴﺰ ﺑﺮﻳﺪﻩ ﺑﻮد و ﺁوردن او ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪ‪،‬‬
‫اﻓﺘﺨﺎرﯼ را ﻧﺼﻴﺐ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻻﺟﻮردﯼ ﺑﻪ ﺳﺨﻦ ﺁﻣﺪ و ﺑﺎ ﻟﺤﻨﯽ‬
‫اﺳﺘﻬﺰاﺁﻣﻴﺰ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﮐﺪام ﻳﮏ از رهﺒﺮان ﭘﻴﮑﺎر از ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ ﻧﺒﺮﻳﺪﻩ اﻧﺪ و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻘﺎوﻣﯽ‬
‫ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮕﻮ ﺗﺎ او را ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪ ﺑﻴﺎورم؟ ﻣﻨﻴﮋﻩ هﺪاﻳﯽ ﺑﻬﺘﺮ دﻳﺪ ﺳﮑﻮت اﺧﺘﻴﺎر ﮐﻨﺪ و ﻧﺎﻣﯽ‬
‫را ﺑﻪ زﺑﺎن ﻧﻴﺎورد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻻﺟﻮردﯼ ﺑﻠﻮف ﻣﯽ زد‪ .‬او هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﻓﺮﻳﺪون اﻋﻈﻤﯽ و‬
‫ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﺳﭙﺎﺳﯽ ﺁﺷﺘﻴﺎﻧﯽ‪ ٨٥‬و‪ ...‬را ﺑﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ وا دارد‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ‬
‫ﺳﭙﺎﺳﯽ ﺁﺷﺘﻴﺎﻧﯽ در زﻳﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت رﺳﻴﺪﻩ و ﻓﺮﻳﺪون اﻋﻈﻤﯽ ﻧﻴﺰ در ﺁﺑﺎن ﻣﺎﻩ ‪،۶١‬‬
‫ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎﻧﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﻮﺧﻪ ﯼ ﺁﺗﺶ اﻳﺴﺘﺎد‪ .‬در ﻣﻴﺎن ﺳﺆال هﺎﻳﯽ ﮐﻪ از روﺣﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬از‬

‫‪ 85‬ﺱﭙﺎﺱ ﯽﺁﺷ ﺘﻴﺎﻧﯽ ﺑ ﻪ هﻤ ﺮاﻩ اﻋ ﻀﺎﯼ ﺣ ﺰب ﻣﻠ ﻞ اﺱ ﻼﻣﯽ در ﺱ ﺎل ‪ ۴۴‬دﺱ ﺘﮕﻴﺮ ﺷ ﺪ و ﺱ ﭙﺲ ﮔ ﺮوﻩ ﺣ ﺰباﷲ را‬
‫پﺎﻳﻪرﻳﺰﯼ ﮐﺮد ﮐﻪ در ﺱﺎل ‪ ۵٠‬ﺑﻪ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺥﻠﻖ پﻴﻮﺱﺖ‪ .‬او از ﻣﻬ ﺮﻩه ﺎﯼ ﻧﻈ ﺎﻣﯽ ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﮔﻔﺘ ﻪ ﻣ ﯽﺷ ﺪ در‬
‫ﺕﺮور ﺱﺮﺕﻴﭗ ﺱﻌﻴﺪ ﻃﺎهﺮﯼ رﺋﻴﺲ ﮐﻤﻴﺘﻪ ﻣﺸﺘﺮﮎ ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻔﻴﺪﯼ و ﺑﺎﻗﺮ ﻋﺒﺎﺱ ﯽ ﺷ ﺮﮐﺖ داﺷ ﺖ‪ .‬در ﺱ ﺎل ‪۵۴‬‬
‫ﺑﻪ ﺥﺎرج از ﮐﺸﻮر ﻓﺮﺱ ﺘﺎدﻩ ﺷ ﺪ‪ .‬ﺑﻌ ﺪ از اﻧﻘ ﻼب از رهﺒ ﺮان ﺱ ﺎزﻣﺎن پﻴﮑ ﺎر و هﻤﭽﻨ ﻴﻦ ﮐﺎﻧﺪﻳ ﺪاﯼ اﻳ ﻦ ﺱ ﺎزﻣﺎن ﺑ ﺮاﯼ‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت اوﻟﻴﻦ دورﻩ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراﯼ اﺱﻼﻣﯽ از ﺕﻬﺮان ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪١١٩‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺳﭙﺎﺳﯽ ﺁﺷﺘﻴﺎﻧﯽ ﻧﻴﺰ ﭘﺮﺳﺶ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻻﺟﻮردﯼ ﻣﺎﻧﻊ ﭘﺎﺳﺦ دادن وﯼ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎر‬
‫روﺷﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ وﯼ ﺗﻤﺎﻳﻠﯽ ﺑﻪ ﮔﻔﺖ وﮔﻮ در اﻳﻦ ﻣﻮارد را ﻧﺪارد و هﻤﻴﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ ،‬ﻇﻦ ﺷﻬﺎدت‬
‫ﺳﭙﺎﺳﯽ ﺁﺷﺘﻴﺎﻧﯽ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬هﻤﺎن ﻃﻮرﯼ ﮐﻪ ﻣﻦ و اﻣﺜﺎل ﻣﻦ ﺷﺎﻳﻌﻪ‬
‫ﺷﻬﺎدت وﯼ زﻳﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ را در زﻧﺪان ﺷﻨﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﻻﺟﻮردﯼ ﻧﻴﺰ ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً ﺷﻨﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰﯼ ﺻﺤﺖ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺪون ﺷﮏ ﺧﺒﺮ اﻋﺪام وﯼ‪ ،‬از ﺳﻮﯼ رژﻳﻢ ﭘﺨﺶ ﻣﯽ ﺷﺪ ﺗﺎ‬
‫"ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت و ﺷﺎﻳﻌﺎت" ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺷﻬﺎدت وﯼ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ را ﺑﯽ ﺛﻤﺮ و ﺧﻨﺜﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬هﻤﻴﻦ‬
‫‪٨٦‬‬
‫ﺳﮑﻮت رژﻳﻢ و ﻻﺟﻮردﯼ‪ ،‬ﻧﺸﺎن از ﺻﺤﺖ ﺧﺒﺮ ﻓﻮق داﺷﺖ‪.‬‬

‫‪١۵‬‬
‫ﻣﻴﺰ ﭼﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﻻﺟﻮردﯼ واژﮔﻮﻧﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻗﺪام ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ ﻣﻨﻴﮋﻩ هﺪاﻳﯽ‪،‬‬
‫ﺻﺤﻨﻪ ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﻻﺟﻮردﯼ و ﺣﺴﻴﻦ روﺣﺎﻧﯽ ﭼﺮﺧﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺁب‬
‫رﻓﺘﻪ را ﺑﻪ ﺟﻮﯼ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺗﻼﺷﺶ ﺛﻤﺮﯼ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﻣﻨﻴﮋﻩ هﺪاﻳﯽ در ﻳﮏ ﻟﺤﻈﻪ هﺮﭼﻪ‬
‫را ﮐﻪ ﺣﺴﻴﻦ روﺣﺎﻧﯽ ﺑﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﻨﺒﻪ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻴﺶ از ﻻﺟﻮردﯼ‪ ،‬ﺣﺴﻴﻦ روﺣﺎﻧﯽ در‬
‫ﺗﻨﮕﻨﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و در ﻻﮎ دﻓﺎﻋﯽ ﻓﺮو رﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮاﯼ رد ﮔﻔﺘﻪ هﺎﯼ ﻣﻨﻴﮋﻩ هﺪاﻳﯽ‪،‬‬
‫ﭼﻴﺰﯼ در ﭼﻨﺘﻪ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺳﺨﻨﺎن ﻣﻨﻴﮋﻩ هﺪاﻳﯽ ﺑﻴﺎن واﻗﻌﻴﺖ ﺑﻮد و ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺗﺮ از ﺁن ﮐﻪ ﺑﺸﻮد‬
‫ﺑﺎ ﺁن دراﻓﺘﺎد‪ .‬ﻃﺒﻖ ﺳﻨﺎرﻳﻮﯼ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻗﺮار ﺑﻮد ﺑﺤﺚ اﺻﻠﯽ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و‬
‫ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﯼ ﺁن ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﺎﺷﻴﻪ و ﺧﺎﻟﯽ ﻧﺒﻮدن ﻋﺮﻳﻀﻪ‪ ،‬ﮔﺮﻳﺰﯼ هﻢ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫ﭘﻴﮑﺎر و ﺟﺮﻳﺎﻧﺎت داﺧﻠﯽ ﺁن و ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﯽ ﮐﻪ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن از ﭘﻴﺶ ﻧﻴﺰ ﻣﺤﺘﻮم‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﻴﺪ‪ ،‬زدﻩ ﺷﻮد‪ .‬ﺣﺴﻴﻦ روﺣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ را ﺧﻄﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻋﺮﺻﻪ را ﺑﺮ‬
‫ﺧﻮد ﺗﻨﮓ دﻳﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺎ ‪ ١٨٠‬درﺟﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﺗﺎ دﻗﺎﻳﻘﯽ ﭘﻴﺶ ادﻋﺎ‬
‫ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬در ﻳﮏ ﻣﻮﺿﻊ ﮔﻴﺮﯼ ﻋﺠﻮﻻﻧﻪ و ﻣﯽ ﺷﻮد ﮔﻔﺖ ﺗﺎ ﺣﺪﯼ ﻏﻴﺮارادﯼ و ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ‬
‫از ﺟﻮﯼ ﮐﻪ در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺮا ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮐﺮدﻧﺪ و زﻳﺮ ﻓﺸﺎر ﻣﺮا‬
‫وادار ﺑﻪ هﻤﮑﺎرﯼ و اﺗﺨﺎذ ﻣﻮاﺿﻌﯽ اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻨﯽ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ! ﻻﺟﻮردﯼ دوﺑﺎرﻩ ﺑﻪ ﺳﺨﻦ ﺁﻣﺪ و‬
‫ﺑﺎ ﻧﮕﺎهﯽ ﺧﺸﻤﮕﻴﻨﺎﻧﻪ ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﻴﻠﯽ ﺑﯽ اﻧﺼﺎﻓﯽ! ﻣﻨﻈﻮرش اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ روﺣﺎﻧﯽ ﭼﻨﺪان‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ اﯼ در ﻗﻴﺎس ﺑﺎ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ در اوﻳﻦ "ﺷﮑﻨﺠﻪ " اش ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ! ﺣﺴﻴﻦ‬
‫روﺣﺎﻧﯽ اﻓﺰود‪ :‬ﻣﻦ ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﮐﻪ دﻳﺪم ﻣﺴﻌﻮد ﺟﻴﮕﺎرﻩ اﯼ ﭼﺎرت ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ را ﮐﺸﻴﺪﻩ و‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﮐﺎﻣﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﺎر ﺗﻦ دادم و ﭼﻴﺰهﺎﻳﯽ ﺑﻪ ﺁن اﻓﺰودم‪ .‬وﯼ ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻳﮑﺒﺎرﻩ در‬
‫راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﺎهﻴﺖ رژﻳﻢ ﻧﻴﺰ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻮﺿﻊ دادﻩ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﻳﮏ رژﻳﻢ واﺑﺴﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ و ﺷﺮوع ﮐﺮد ﺑﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ دادن "واﺑﺴﺘﮕﯽ ﻧﻬﺎن" و "واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺁﺷﮑﺎر" و ﻣﺪﻋﯽ ﺷﺪ‬

‫‪ 86‬اﺣﻤﺪ اﺣﻤﺪ ﻳﮑﯽ از دوﺱﺘﺎن ﺱﺎﺑﻖ او در ﺣﺰب ﻣﻠ ﻞ اﺱ ﻼﻣﯽ و ﻣ ﺴﺌﻮل رواﺑ ﻂ ﻋﻤ ﻮﻣﯽ اوﻳ ﻦ در ﺱ ﺎله ﺎﯼ اوﻟﻴ ﻪ‬
‫دهﻪ ‪ ،۶٠‬ﺑﺮاﯼ ﺕﻮﺝﻴﻪ ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت رﺱﺎﻧﺪن او در زﻳﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﻣﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪" :‬در اﻳﻦ دورﻩ ﺑﺎزداﺷﺖ ﺑﻪ ﻣﻘﺪﺱﺎت اﺱﻼﻣﯽ‬
‫اهﺎﻧ ﺖ ﮐ ﺮد و روزه ﺎﻳﯽ پﺮهﻴ ﺎهﻮ داﺷ ﺖ و ﺣﺘ ﺎ ﺑ ﻪ درﮔﻴ ﺮﯼ ﺑ ﺎ پﺎﺱ ﺪاران پﺮداﺥ ﺖ‪ .‬وﯼ روزﯼ هﻨﮕ ﺎم ﻓ ﺮار ﺕﻮﺱ ﻂ‬
‫زﻧﺪاﻧﺒﺎﻧﺎن اوﻳﻦ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪ ".‬ﺥﺎﻃﺮات اﺣﻤﺪ اﺣﻤﺪ ﺹ ﻔﺤﻪﯼ ‪ ،١٧١‬ﺱ ﻮرﻩ ﻣﻬ ﺮ)واﺑ ﺴﺘﻪ ﺑ ﻪ ﺣ ﻮزﻩ هﻨ ﺮﯼ( دﻓﺘ ﺮ ادﺑﻴ ﺎت‬
‫اﻧﻘﻼب اﺱﻼﻣﯽ‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٢٠‬‬
‫ﮐﻪ واﺑﺴﺘﮕﯽ رژﻳﻢ از ﻧﻮع واﺑﺴﺘﮕﯽ ﻧﻬﺎن اﺳﺖ و هﻤﻴﻦ ﺧﻴﻠﯽ هﺎ را ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎﻩ درارﺗﺒﺎط ﺑﺎ‬
‫ﻣﺎهﻴﺖ ﺁن ﻣﯽ اﻧﺪازد‪ .‬اﺗﻔﺎﻗﺎت ﻋﺠﻴﺒﯽ رخ ﻣﯽ داد‪ .‬رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺣﺴﻴﻦ روﺣﺎﻧﯽ ﺑﺮ ﺳﺮ‬
‫ﻣﻮاﺿﻊ‪ ،‬ﺗﺄﻳﻴﺪ و ﺗﮑﺬﻳﺐ او از رژﻳﻢ‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻪ ﺷﺪت ﮔﻴﺞ ﮐﻨﻨﺪﻩ اﯼ را ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁوردﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻌﻠﻮم ﻧﺒﻮد ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﮐﺎر ﺑﻪ ﮐﺠﺎ ﺧﺘﻢ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪ ٨٧.‬در اﻳﻦ ﻟﺤﻈﻪ هﺎ‪ ،‬زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺗﻮاب‬
‫هﺮ از ﮔﺎهﯽ ﺑﺎ ﺷﻌﺎر "ﺟﻤﺎران ﮔﻠﺒﺎران‪ ،‬روﺣﺎﻧﯽ ﺗﻴﺮﺑﺎران" ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺒﺎل او ﻣﯽ ﺷﺘﺎﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮدﻩ اﯼ هﺎ و "اﮐﺜﺮﻳﺘﯽ" هﺎ ﻧﻴﺰ از اﻳﻦ ﮐﻪ رﻗﻴﺐ ﺳﻴﺎﺳﯽ را در ﺣﻀﻴﺾ ذﻟﺖ ﻣﯽ دﻳﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺮ‬
‫از ﭘﺎ ﻧﻤﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اﯼ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻻﺟﻮردﯼ ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن‬
‫ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ و رو ﺑﻪ ﺁﻧﺎن ﮐﺮدﻩ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬زﻳﺎد ﻋﺠﻠﻪ ﻧﮑﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﺗﺎ روزﯼ ﮐﻪ‬
‫ﮐﻴﺎﻧﻮرﯼ‪ ٨٨‬را ﻧﻴﺰ ﭘﺸﺖ هﻤﻴﻦ ﺗﺮﻳﺒﻮن ﺑﻴﺎورﻳﻢ! رهﺒﺮان ﺁﻧﺎن ﭼﻨﺪ هﻔﺘﻪ ﻗﺒﻞ‪ ،‬ﺷﺎدﻣﺎﻧﯽ ﺧﻮد‬
‫را از دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ رهﺒﺮان ﭘﻴﮑﺎر و دﻳﮕﺮ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﭼﭗ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ رذﻳﻼﻧﻪ اﯼ اﻋﻼم داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪:‬‬
‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﭘﻴﮕﻴﺮﯼ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺳﭙﺎﻩ ﭘﺎﺳﺪاران و ﮐﻤﻴﺘﻪ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدﯼ از ﮐﺎدر‬
‫ﻣﺮﮐﺰﯼ و ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﮔﺮوهﮏ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ ﭘﻴﮑﺎر از ﺟﻤﻠﻪ ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﺳﭙﺎﺳﯽ‬
‫ﺁﺷﺘﻴﺎﻧﯽ و ﺣﺴﻴﻦ اﺣﻤﺪﯼ روﺣﺎﻧﯽ و ﻋﺪﻩ اﯼ دﻳﮕﺮ از ﺟﻤﻠﻪ ﻓﺮﻳﺪون اﻋﻈﻤﯽ‬
‫‪٨٩‬‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺁن هﺎ هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﻮاهﺎن ﺳﺮﮐﻮب ﺑﯽ اﻣﺎن و ﺑﯽ وﻗﻔﻪ ﯼ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺑﻪ زﻋﻢ ﺁﻧﺎن ﺿﺪاﻧﻘﻼب و‬
‫ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم‪ ،‬ﺑﺤﺚ هﺎ ﺑﻪ ﺣﻘﺎﻧﻴﺖ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ ﻳﺎ اﺳﻼم ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻨﻴﮋﻩ هﺪاﻳﯽ از ﻓﻦ ﺑﻴﺎن‬
‫ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﺒﻮد و در ﺑﻴﺎن ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺗﺌﻮرﻳﮏ‪ ،‬ﺿﻌﻴﻒ ﻣﯽ ﻧﻤﻮد وﻟﯽ در ﺑﻴﺎن ﺑﺤﺚ هﺎﯼ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ از ﺗﺴﻠﻂ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ از ﺧﻼل ﺑﺤﺚ هﺎ و ﮔﻔﺘﻪ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻴﻦ ﺁن دو ﺟﺮﻳﺎن داﺷﺖ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﻗﺮار ﺷﺪ ﮐﻪ ﺷﺐ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺁن دو ﻳﻌﻨﯽ روﺣﺎﻧﯽ و هﺪاﻳﯽ‬
‫در ﻳﮏ ﺟﺒﻬﻪ ﯼ واﺣﺪ ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻮل ﻓﺮهﻨﮕﯽ زﻧﺪان ﮐﻪ در ﺁن ﻣﻮﻗﻊ ﻃﻠﺒﻪ اﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم "ﺑﺼﻴﺮت"‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻨﺎﻇﺮﻩ و ﺑﺤﺚ ﺁزاد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻋﻨﻮان ﺑﺤﺚ ﻧﻴﺰ "اﻳﺪﻩ ﺁﻟﻴﺴﻢ و رﺋﺎﻟﻴﺴﻢ" از ﺳﻮﯼ‬
‫"ﺑﺼﻴﺮت" ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد و ﻣﻮرد ﺗﻮاﻓﻖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﻨﻴﮋﻩ هﺪاﻳﯽ ﻧﻴﺰ ﮐﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﯽ‬
‫ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ در ﺟﻤﻊ ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻮل ﻓﺮهﻨﮕﯽ اوﻳﻦ‪ ،‬ﺁن هﻢ در زﻣﻴﻨﻪ ﯼ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﻠﺴﻔﯽ ﻧﻤﯽ دﻳﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ از ﺣﻀﻮر در ﮐﻨﺎر ﺣﺴﻴﻦ روﺣﺎﻧﯽ و از هﻢ ﺟﺒﻬﻪ ﮔﯽ ﺑﺎ او ﮐﻪ ﺗﺎ ﺳﺎﻋﺘﯽ ﭘﻴﺶ او‬
‫را ﺧﺎﺋﻦ و ﭘﺴﺖ و ﭘﻠﻴﺪ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻘﺒﺎل ﮐﺮد‪ .‬ﺗﻮاﻓﻘﯽ ﮐﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺎهﻴﺖ ﻏﻠﻂ ﺁن‬
‫ﻧﻴﺎﻧﺪﻳﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬او ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪﯼ هﺎﯼ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮑﯽ روﺣﺎﻧﯽ و‬

‫‪ 87‬ﻧﺎپﺎﻳ ﺪارﯼ و ﺕﺬﺑ ﺬب در ﻋﻘﺎﻳ ﺪ را ﻣ ﯽﺕ ﻮان ﺝ ﺰو وﻳﮋﮔ ﯽه ﺎﯼ ﺑ ﺎرز ﺣ ﺴﻴﻦ روﺣ ﺎﻧﯽ ﺷ ﻤﺮد‪ .‬او اﻳ ﻦ ﻣﻮﺿ ﻮع را‬
‫پﻴﺶﺕﺮ ﻧﻴﺰ ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺑﻮد‪ .‬در ﺱﺎل ‪ ۵۴‬ﺑﺎ ﺁنﮐﻪ ﻧﻘﺶ اﺱﺎﺱﯽ در ﺕﻬﻴﻪ و ﺕﺪوﻳﻦ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ داﺷﺖ و ﺑﻪ "ﺷ ﻴﺦ‬
‫ﺣﺴﻴﻦ " ﻣﻌ ﺮوف ﺑ ﻮد در ﺥ ﻼل ﺱ ﻔﺮ ﮐﻮﺕ ﺎهﯽ ﺑ ﻪ داﺥ ﻞ ﮐ ﺸﻮر در زﻳ ﺮ اﻗﺘ ﺪار و ﻓ ﺸﺎر ﺕ ﺸﮑﻴﻼﺕﯽ ﺑ ﻪ ﺱ ﺮﻋﺖ ﺕﻐﻴﻴ ﺮ‬
‫اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ دادﻩ و ﺑﻪ ﺥﺎرج از ﮐﺸﻮر ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫‪ 88‬در ‪ ٢٩‬دﻳﻤﺎﻩ ‪ ،۶١‬ﻻﺝﻮردﯼ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﻋﻤﻮﻳﯽ را ﺑﻪ اوﻳﻦ اﺣﻀﺎر ﮐﺮدﻩ و ﺑﻪ ﺷﻮﺥﯽ ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪" :‬هﻴﭻ ﻣ ﯽداﻧ ﯽ‬
‫ﻼ دﺱﺘﻮر اﻋﺪاﻣﺖ را ﺑﺪهﻢ"‪.‬ﺑﺎ ﮔﺎمهﺎﯼ ﻓﺎﺝﻌﻪ‪ ،‬ف‪ -‬ﺷﻴﻮا‪.‬‬ ‫ﮐﻪ اﻻن ﻣﯽﺕﻮاﻧﻢ ﺕﻮ را در هﻤﻴﻦ ﺝﺎ ﻧﮕﻪ دارم و اﺹ ً‬
‫‪ 89‬ﮐﺎر اﮐﺜﺮﻳﺖ ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ،١۴٩‬ﺑﻴﺴﺖ و هﺸﺘﻢ ﺑﻬﻤﻦ ‪. ۶٠‬‬
‫‪١٢١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺗﺴﻠﻄﺶ ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در ﻣﻮرد ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺬهﺒﯽ و اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺑﺼﻴﺮت ﺑﭙﺮدازد و‬
‫ﺣﻘﺎﻧﻴﺖ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ را ﺑﻪ رخ او ﺑﮑﺸﺪ‪ .‬ﮐﻤﯽ دراﻳﺖ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﻮد ﺗﺎ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﮐﻨﺪ‬
‫ﺣﺴﻴﻦ روﺣﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ روﻳﺎروﻳﯽ ﺑﺮﻧﺨﻮاهﺪ ﺧﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١۶‬‬
‫روز ﺑﻌﺪ در ﺗﻤﺎم ﻣﺪت‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮل ﻓﺮهﻨﮕﯽ اوﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﻟﻦ‪ ١‬ﻧﻴﺰ داﺋﻤﺎً ﺁﻣﺪ وﺷﺪ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬در‬
‫ﺣﺎل ﺧﻮاﻧﺪن ﮐﺘﺎب "اﺻﻮل ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﻓﻠﺴﻔﻪ و روش رﺋﺎﻟﻴﺴﻢ" ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ‬
‫ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮﯼ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪" .‬ﺑﺼﻴﺮت" ﺑﺮ ﺁن ﺑﻮد ﺗﺎ ﺑﺎ ﺣﻔﻆ ﻃﻮﻃﯽ وار ﺁن ﺑﻪ ﺳﻼح‬
‫ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﺴﻠﺢ ﺷﻮد و ﺑﻪ ﺟﻨﮓ دﺷﻤﻨﺎن اﺳﻼم رود! ﮔﻮﻳﯽ ﮐﻪ ﺷﺐ اﻣﺘﺤﺎن دارد و ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺷﺎﮔﺮدان ﻣﻀﻄﺮب‪ ،‬از ﺁﺧﺮﻳﻦ دﻗﺎﻳﻖ ﺑﺮاﯼ ﺣﻔﻆ ﮐﺮدن ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ در ﻃﻮل ﺳﺎل ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دادﻩ و ﻏﻔﻠﺖ ﮐﺮدﻩ‪ ،‬اهﺘﻤﺎم ﻣﯽ ورزﻳﺪ‪ .‬در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﺑﺤﺚ هﺎﻳﯽ را ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻣﺤﻤﺪ‬
‫ﻣﺰﻳﺪﯼ‪ ،‬ﻳﮏ ﺁﺧﻮﻧﺪ هﻮادار ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﮐﻪ ﮐﺎﻧﺪﻳﺪاﯼ ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﺮاﯼ ورود ﺑﻪ‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراﯼ اﺳﻼﻣﯽ از ﻋﻠﯽ ﺁﺑﺎد ﮐﺘﻮل در ﻣﺎزﻧﺪاران ﺑﻮد‪ ،‬اﻧﺠﺎم دادﻩ و ﺑﻪ ﺗﻮﺻﻴﻪ هﺎﯼ‬
‫او ﮔﻮش ﻣﯽ ﺳﭙﺮد‪ .‬ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﺣﺴﻴﻦ روﺣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﻦ در ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺰﻳﺪﯼ‬
‫ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدم‪ .‬او در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ دﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﻣﺤﮑﻢ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺎﻧﯽ اش زد‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺴﻮس ﺑﻪ ﺑﻐﻞ‬
‫دﺳﺘﯽ اش ﮔﻔﺖ‪" :‬ﻣﻦ ﭘﻔﻴﻮز! ﻣﻦ اﺣﻤﻖ! ﻣﻦ ﺑﯽ ﺷﻌﻮر اﮔﺮ دﻧﺒﺎل اﻣﺜﺎل اﻳﻦ هﺎ ﻧﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدم‪،‬‬
‫اﻻن ﻳﺎ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار ﺑﻮدم و ﻳﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪار"! او ﮐﻤﮏ ﺑﺎزﺟﻮﯼ ﺷﻌﺒﻪ هﻔﺖ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و ﺑﺎرهﺎ در‬
‫ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﻋﻈﻪ ﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺑﻮد و هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻻﺟﻮردﯼ ﮐﻮدﮐﺎن و ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن‬
‫زﻧﺪاﻧﯽ را ﺟﻬﺖ ﺑﺮدن ﺑﻪ ﺟﻮﺧﻪ ﯼ اﻋﺪام ﺑﺮاﯼ ﺷﻠﻴﮏ ﺑﻪ دوﺳﺘﺎن و هﻤﺮاهﺎﻧﺸﺎن اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬او در ﺻﺤﻨﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪﻩ و ﺑﻌﺪ از ﺗﻮﺟﻴﻬﺎت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﺬهﺒﯽ‪ ،‬ﻣﺪﻋﯽ ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ ،‬ﺣﮑﻢ ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺮع اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﺁن را ﺑﺎ دل و ﺟﺎن اﺟﺮا ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬او در اردﻳﺒﻬﺸﺖ‬
‫‪ ،۶١‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ در ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ و ﭘﻴﮕﻴﺮﯼ ﭼﻨﺪ ﭘﺮوﻧﺪﻩ‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان‬
‫ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ ﺑﻪ ﻣﺎزﻧﺪران ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻣﺤﻠﯽ دادﮔﺎﻩ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﺻﺖ را ﻣﻐﺘﻨﻢ‬
‫ﺷﻤﺮدﻩ و او را ﮐﻪ ﭼﺸﻢ و ﭼﺮاغ دادﺳﺘﺎﻧﯽ اﻧﻘﻼب ﺗﻬﺮان ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ زهﺮﻩ ﭼﺸﻢ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ از ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن و رﻗﺒﺎ و هﻤﭽﻨﻴﻦ اﺷﺎﻋﻪ ﯼ ﺟﻮ رﻋﺐ و وﺣﺸﺖ در ﻣﻨﻄﻘﻪ‪ ،‬هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ‬
‫ﻳﮏ "زﻧﺎﮐﺎر" اﻋﺪام ﮐﺮدﻩ و ﺣﮑﻢ ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺮع را ﮐﻪ او ﺑﻪ روﯼ دﻳﺪﻩ و ﺟﺎن ﻣﯽ ﮔﺬاﺷﺖ‪،‬‬
‫در ﻣﻮردش اﺟﺮا ﮐﺮدﻧﺪ و ﺧﺒﺮش را ﺑﻪ دادﺳﺘﺎﻧﯽ اﻧﻘﻼب ﺗﻬﺮان اﻃﻼع دادﻧﺪ‪ .‬او ﺣﺘﺎ‬
‫ﺗﺼﻮر ﻳﮏ دورﻩ ﯼ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﻣﺪت ﺣﺒﺲ را ﻧﻴﺰ ﻧﺪاﺷﺖ و ﺗﺄﺳﻒ اش در اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭼﺮا‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار و ﻳﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪار ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬او ﺑﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﯽ ﮐﻪ ﻧﺰد ﻻﺟﻮردﯼ و ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن دادﺳﺘﺎﻧﯽ‬
‫داﺷﺖ‪ ،‬در ﻓﮑﺮ ﺁزادﯼ و ارﺗﻘﺎﯼ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺧﻮد در رژﻳﻢ ﺑﻮد‪.‬‬
‫دو ﺷﺐ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻣﺎ دوﺑﺎرﻩ ﺑﻪ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﺑﺮدﻩ ﺷﺪﻳﻢ‪ .‬ﺑﻴﻦ ﻣﺎ و ﺳﺎﻟﻦ‪ ،۶‬ﻻﺟﻮردﯼ و ﭘﺎﺳﺪاراﻧﺶ‬
‫ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻨﻴﮋﻩ هﺪاﻳﯽ ﻧﻴﺰ در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد وﻟﯽ ﺧﺒﺮﯼ از ﺣﺴﻴﻦ روﺣﺎﻧﯽ‬
‫ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ ﺳﺮاغ او را از ﭘﺎﺳﺪاران ﮔﺮﻓﺖ و دﻟﻴﻞ ﻋﺪم ﺣﻀﻮر او در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ را‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٢٢‬‬
‫ﺟﻮﻳﺎ ﺷﺪ‪ .‬ﻳﮑﯽ از ﺁن هﺎ ﻧﺰد ﻻﺟﻮردﯼ ﮐﻪ ﻳﮏ ردﻳﻒ ﺟﻠﻮﺗﺮ از ﻣﺎ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺁﻣﺪﻩ و‬
‫زﻳﺮﮔﻮﺷﺶ ﻧﺠﻮاﻳﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﮔﻮﻳﺎ ﺣﺴﻴﻦ روﺣﺎﻧﯽ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻋﻘﻴﺪﻩ دادﻩ ﺑﻮد‪ ،‬زﻳﺮا ﻻﺟﻮردﯼ ﺑﺎ‬
‫ﺻﺪاﯼ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺑﻠﻨﺪﯼ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﺷﻨﻴﺪﻳﻢ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ را ﺑﺪهﻴﺪ ﺑﻪ ‪ ٢٠٩‬و ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ او را‬
‫ﺑﻴﺎورﻧﺪ و ﺑﻌﺪ روﯼ ﺑﺮﮔﻪ اﯼ ﭼﻴﺰﯼ ﻧﻮﺷﺖ و ﺑﻪ دﺳﺖ ﭘﺎﺳﺪار ﻣﺰﺑﻮر داد‪ .‬در هﻤﻴﻦ زﻣﺎن‪،‬‬
‫"ﺑﺼﻴﺮت" ﺧﻮد را ﺁﻣﺎدﻩ ﯼ ﻣﻨﺎﻇﺮﻩ ﻣﯽ ﮐﺮد و ﺑﻪ روﯼ ﺳﻦ رﻓﺖ‪ .‬از ﻣﻨﻴﮋﻩ هﺪاﻳﯽ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ روﯼ ﺳﻦ ﺑﻴﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﻣﻨﺎﻇﺮﻩ ﺁﻏﺎز ﺷﻮد‪ .‬او ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺮد و وﻗﺘﯽ روﯼ‬
‫ﺳﻦ ﺁﻣﺪ و ﺧﻮد را ﺗﻨﻬﺎ دﻳﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﻮﺿﻮع "اﻳﺪﻩ اﻟﻴﺴﻢ و‬
‫رﺋﺎﻟﻴﺴﻢ" ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬ﻣﺸﮑﻞ ﻣﺎ ﺑﺤﺚ هﺎﯼ ﻓﻠﺴﻔﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاهﻴﺪ ﺣﺎﺿﺮم ﺑﺤﺚ ﺳﻴﺎﺳﯽ در‬
‫هﺮ ﻣﻮردﯼ ﮐﻪ ﻣﺎﻳﻠﻴﺪ اﻧﺠﺎم دهﻢ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﺤﺚ ﻓﻠﺴﻔﯽ ﻧﻪ‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ دﺧﺎﻟﺖ ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﻤﺎ‬
‫ﺧﻮدﺗﺎن ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺤﺚ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻴﺪ و ﻣﺎ هﻢ هﺮ ﮐﺘﺎﺑﯽ را ﮐﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻴﺪ در اﺧﺘﻴﺎرﺗﺎن‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻴﻢ و ﺣﺎﻻ ﮐﻪ اﻳﻦ هﻤﻪ اﻓﺮاد را ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﺎ ﺁوردﻩ اﻳﻢ ﺗﺎ ﻣﻨﺎﻇﺮﻩ ﯼ ﺷﻤﺎ را ﮔﻮش ﮐﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫اﻣﺘﻨﺎع ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ؟! ﻣﻨﻴﮋﻩ هﺪاﻳﯽ هﻤﭽﻨﺎن ﺳﺮ ﺣﺮﻓﺶ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ‬
‫ﻓﻠﺴﻔﯽ ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬در هﻤﻴﻦ ﻟﺤﻈﺎت ﭘﺎﺳﺪار ﻣﺰﺑﻮر دوﺑﺎرﻩ از راﻩ رﺳﻴﺪ و ﺑﻪ ﻻﺟﻮردﯼ‪،‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﺎر ﺑﺎ ﺻﺪاﯼ ﺑﻠﻨﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺣﺴﻴﻦ روﺣﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﺣﻀﻮر در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻬﺖ ﺧﻮدش را ﭘﻨﻬﺎن ﺳﺎزد و از ﻃﺮﻓﯽ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺧﻤﺸﮕﻴﻦ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻤﯽ ﺁﻳﺪ ﮐﻪ ﻧﻴﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺑﺮهﻢ ﺧﻮردن ﻣﻨﺎﻇﺮﻩ ﯼ از ﭘﻴﺶ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪﻩ‪،‬‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﺑﺮاﯼ اداﻣﻪ ﯼ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﺁن ﺷﺐ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﻧﻴﺎﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻪ درﺧﻮاﺳﺖ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﯽ ﻧﺸﺎن دهﻨﺪﻩ دﺳﺖ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻻﺟﻮردﯼ ﺑﻮد‪ ،‬از ﺳﺮﻟﮏ و ﺟﻠﻴﻞ ﺑﻨﺪﻩ‪ ،‬ﻳﮑﯽ از ﻣﺤﺎﻓﻈﺎن‬
‫و ﻧﺰدﻳﮑﺎن ﻻﺟﻮردﯼ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ارﺷﺎد زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﺟﻠﻴﻞ ﮐﻪ ﺳﻮاد ﺧﻮاﻧﺪن‬
‫و ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻧﺪاﺷﺖ ﺑﻪ روﯼ ﺳﻦ رﻓﺖ و ﺑﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ از ﺷﻴﺮﻳﻦ ﮐﺎرﯼ هﺎﯼ اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ ﯼ ﺧﻮد‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺣﺪس زدﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺣﺴﻴﻦ روﺣﺎﻧﯽ دوﺑﺎرﻩ ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪ ﺑﺎز ﺧﻮاهﺪ‬
‫ﮔﺸﺖ‪ .‬هﻤﻴﻦ ﻃﻮر هﻢ ﺷﺪ‪ .‬ﭼﻴﺰﯼ ﻧﮕﺬﺷﺖ ﮐﻪ او اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﻳﮏ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ ﺟﺪﻳﺪ‬
‫دﺳﺖ زد و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮏ ﮐﻤﮏ ﺑﺎزﺟﻮ و ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﺎب ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯼ‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﭘﺮداﺧﺖ و ﮔﺎهﯽ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻪ زﻋﻢ ﺧﻮد‪ ،‬زﻧﺪاﻧﻴﺎن را ارﺷﺎد ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬او در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﯼ‬
‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ اش ﮐﻪ از ﺳﻴﻤﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﭘﺨﺶ ﺷﺪ‪ ،‬اﻓﺰون ﺑﺮ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎً ﺗﺸﺮﻳﺢ‬
‫ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺳﺆال هﺎﯼ هﺪاﻳﺖ ﺷﺪﻩ اﯼ ﮐﻪ از ﺳﻮﯼ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﺷﺪ‪،‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻃﯽ ﺑﻴﺴﺖ روز ﻓﺎﺻﻠﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﯼ اول و دوم ﻣﻦ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﯽ در‬
‫زﻣﻴﻨﻪ ﯼ ﺗﺌﻮرﻳﮏ در ﻣﻦ ﭘﻴﺪا ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﺠﺪد ﻣﻦ ﺑﺎ ﻣﻮاﺿﻊ ﺳﺎزﻣﺎن ﺷﺪ‪.‬‬
‫روﺣﺎﻧﯽ در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﻋﻠﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮات اﺻﻮل اﻋﺘﻘﺎدﯼ ﺧﻮد ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮﺧﻮردهﺎﯼ ﭘﺎﺳﺪاران و‬
‫اﻓﺮاد ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺁن هﺎ ﺗﻤﺎس داﺷﺘﻢ‪ ،‬روﯼ ﻣﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﮔﺬاﺷﺖ و ﻣﺮا از ذهﻨﯽ ﮔﺮاﻳﯽ هﺎﻳﯽ‬
‫ﮐﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ داﺷﺘﻢ‪ ،‬رهﺎﻳﯽ ﺑﺨﺸﻴﺪ! او هﻤﭽﻨﻴﻦ از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺣﺰب دﻣﮑﺮات ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫در زﻣﺮﻩ ﯼ ﻣﺘﺤﺪان ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ وﺷﻮراﯼ ﻣﻠﯽ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻮد‪ ،‬ﺁن هﺎ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ زﻳﺮ ﺿﺮب ﺑﺮدﻩ‬
‫و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﺎ از ﺣﺰب دﻣﮑﺮات ﮐﺮدﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮏ ﺣﺰب ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﺑﻮرژوازﯼ‬
‫‪١٢٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺧﻠﻖ ﮐﺮد و دار و دﺳﺘﻪ ﯼ ﺿﺪاﻧﻘﻼب ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺤﺎﻓﻞ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ و اﻳﺎدﯼ اش راﺑﻄﻪ دارد‪،‬‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ درﮔﻴﺮﯼ هﺎﯼ ﺳﻠﺴﻠﻪ وارﯼ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ اﻳﻦ ﺣﺰب اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺗﻦ از‬
‫اﻋﻀﺎﯼ ﭘﻴﮑﺎر ﮐﺸﺘﻪ و ﻋﺪﻩ اﯼ هﻢ زﻧﺪاﻧﯽ ﺣﺰب دﻣﮑﺮات ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫روﺣﺎﻧﯽ ﮔﻔﺖ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ او رژﻳﻢ ﻳﮏ رژﻳﻢ ﻣﺮدﻣﯽ‪" ،‬ﺿﺪاﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ" و "اﺳﻼﻣﯽ" اﺳﺖ و‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﯽ ﻣﺮدم در ﻧﻤﺎزﺟﻤﻌﻪ ﻧﺸﺎﻧﺪهﻨﺪﻩ ﯼ ﻣﺮدﻣﯽ ﺑﻮدن رژﻳﻢ اﺳﺖ‪ .‬او‬
‫ﺑﺮﺧﻮردهﺎﯼ ﺧﺼﻤﺎﻧﻪ ﯼ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺖ هﺎﯼ ﺷﺮق و ﻏﺮب را ﻧﺸﺎﻧﺪهﻨﺪﻩ ﯼ ﺿﺪاﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬
‫ﺑﻮدن رژﻳﻢ داﻧﺴﺖ و ﺟﻨﺒﻪ ﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻮدن رژﻳﻢ را ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻋﺘﻘﺎداﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﺮدم‬
‫دارﻧﺪ و ﺷﻌﺎرهﺎﻳﯽ ﮐﻪ در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮد! در ﺧﺎﺗﻤﻪ ﺣﺴﻴﻦ‬
‫روﺣﺎﻧﯽ ﺟﻬﺖ ﻳﺎد ﺁورﯼ دﻳﺪار و ﺧﺎﻃﺮات ﮔﺬﺷﺘﻪ اش ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺷﺪ‪ .‬او ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺑﻬﺎﻧﻪ راﻩ ﮔﺮﻳﺰﯼ ﺑﺮاﯼ ﺟﺎن ﺧﻮد دﺳﺖ و ﭘﺎ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪١٧‬‬
‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ در اﻳﻦ دو ﺷﺐ ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬دﺳﺘﺨﻮش داﺳﺘﺎن ﺳﺮاﻳﯽ هﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن از ﺳﻮﯼ‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻧﯽ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ "ﺧﺎﻃﺮات زﻧﺪان" ﺧﻮد را ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬اﮐﺜﺮ اﻳﻦ راوﻳﺎن‪ ،‬ﺷﺎهﺪ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﻓﻮق ﻧﺒﻮدﻩ اﻧﺪ و ﻳﺎ ﺗﻼﺷﯽ در ﺟﻬﺖ اراﺋﻪ ﯼ دﻗﻴﻖ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺁن رﻓﺖ‪،‬‬
‫ﻧﮑﺮدﻩ اﻧﺪ و "ﭼﻮن ﻧﺪﻳﺪﻧﺪ ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬رﻩ اﻓﺴﺎﻧﻪ زدﻧﺪ"‪ .‬ﻧﻪ ﺗﺎرﻳﺦ هﺎ و ﻧﻪ ﺷﺮح وﻗﺎﻳﻊ‬
‫ﻣﻨﺘﺸﺮﺷﺪﻩ‪ ،‬هﻴﭻ ﻳﮏ ﺑﻴﺎن واﻗﻌﻴﺖ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ در ﺁن دو ﺷﺐ ﺑﻪ وﻗﻮع ﭘﻴﻮﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً‬
‫ﺁﻗﺎﯼ دﮐﺘﺮﻏﻔﺎرﯼ از ﺑﺮﮔﺰارﯼ ﻳﮏ ﺳﻤﻴﻨﺎر ﺑﺎ ﺷﺮﮐﺖ رهﺒﺮان ﺑﺮﻳﺪﻩ ﯼ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ‬
‫در زﻧﺪان ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﮐﻪ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﺎ ﺣﻤﻠﻪ ﯼ ﻣﻨﻴﮋﻩ هﺪاﻳﯽ ﺑﻪ ﺣﺴﻴﻦ روﺣﺎﻧﯽ ﮐﻪ هﺮ دو‬
‫از ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺳﻤﻴﻨﺎر ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬روﺑﻪ رو ﺷﺪﻩ و هﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﻪ هﻢ ﻣﯽ رﻳﺰد و "ﺣﻤﻠﻪ‬
‫ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ ﭘﺎﺳﺪاران ﻣﺴﻠﺢ و ﺗﻮاﺑﺎن ﭼﻤﺎﻗﺪار ﺑﺎ رﻧﮓ هﺎﯼ ﭘﺮﻳﺪﻩ و دﺳﺘﭙﺎﭼﻪ ﺑﻪ ﺻﻔﻮف‬
‫ﺑﻴﻨﻨﺪﮔﺎن" را ﺧﺒﺮ دادﻩ اﻧﺪ! در ﺁن ﺟﻠﺴﻪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﺎ ﺷﺎهﺪ ﺁن ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻄﻠﻘﺎً ﭼﻨﻴﻦ اﺗﻔﺎﻗﯽ را ﻧﻪ‬
‫ﻣﻦ‪ ،‬ﮐﻪ هﻴﭻ ﻳﮏ از ﺣﺎﺿﺮان ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﻧﮑﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺁن ﭼﻪ را ﮐﻪ اﻳﺸﺎن در‬
‫ﻣﻮرد وﻗﺎﻳﻊ ﺁن ﺷﺐ ﺑﻴﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ واﻗﻌﻴﺖ هﻢ ﺧﻮاﻧﯽ ﻧﺪارد‪ .‬دﮐﺘﺮﻏﻔﺎرﯼ در ﻣﻮرد ﻣﻨﻴﮋﻩ‬
‫هﺪاﻳﯽ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ ﮐﻪ او ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﻋﻠﯽ ﺷﮑﻮهﯽ‪ ،‬دﺑﻴﺮ ﮐﻞ راﻩ ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دﻓﺎع از‬
‫‪٩٠‬‬
‫ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از اﻋﺪام ‪ ۵٠٠‬ﺿﺮﺑﻪ ﺷﻼق را ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪﻧﺪ!‬
‫ﺁﻗﺎﯼ ورﻳﺎ ﺑﺎﻣﺪاد ﺑﺎ ذﮐﺮ ﻧﺎرﺳﺎ و ﻧﺎﻗﺼﯽ از وﻗﺎﻳﻌﯽ ﮐﻪ ﺁن ﺷﺐ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﻨﻴﮋﻩ هﺪاﻳﯽ‬
‫رخ داد‪ ،‬ﻣﺪﻋﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ‪:‬‬
‫رﻓﻴﻖ ﻣﻨﻴﮋﻩ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ دوﺑﺎرﻩ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﻨﺪ ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﻻﺟﻮردﯼ ﺗﻮﺳﻂ ﭼﻨﺪ‬
‫ﻧﻔﺮﯼ از ﭘﺎﺳﺪاران ﻣﺮد ﮐﺸﺎن‪ -‬ﮐﺸﺎن از ﺳﺎﻟﻦ ﺧﺎرج ﻣﯽ ﮔﺮدد و ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل‬
‫ﻗﺮﻳﺐ ﺑﻪ ﻳﻘﻴﻦ هﻤﺎن ﺷﺐ در زﻳﺮﺷﮑﻨﺠﻪ ﺟﻼد ﺟﺎن ﻣﯽ ﺳﭙﺎرد‪ .‬زﻳﺮا از ﺁن ﭘﺲ‬

‫‪ 90‬رﺿﺎ ﻏﻔﺎرﯼ‪ ،‬ﺥﺎﻃﺮات ﻳﮏ زﻧﺪاﻧﯽ‪ ،‬ﭼﺎپ اول‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٢٩٢‬‬

 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٢٤‬‬
‫‪٩١‬‬
‫هﺮﮔﺰ دﻳﺪﻩ ﻧﺸﺪ‪ .‬ﻗﻴﺎﻓﻪ ﯼ اﻳﻦ رﻓﻴﻖ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دادﻩ ﮐﻪ ﺑﺎردار اﺳﺖ!‬
‫ﺑﺎ ذﮐﺮ دﻗﻴﻖ وﻗﺎﻳﻊ ﺁن ﺷﺐ و ﺷﺐ ﺑﻌﺪ ﮐﻪ در ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﺁن اﺷﺎرﻩ ﮐﺮدم و ﺣﺘﺎ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺁن را‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دارم‪ ،‬ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ داﺳﺘﺎن ﺳﺮاﻳﯽ ﺁﻗﺎﯼ ﺑﺎﻣﺪاد در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻧﻤﯽ ﺑﻴﻨﻢ‪.‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺿﺮورﯼ ﺁن ﮐﻪ ﻣﻨﻴﮋﻩ هﺪاﻳﯽ‪ ،‬ﻣﺤﺪودﻳﺘﯽ در ﺑﻴﺎن ﻧﻈﺮاﺗﺶ ﻧﺪاﺷﺖ و اﮔﺮ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺎردارﯼ اش ﺻﺤﺖ داﺷﺖ‪ ،‬او در ﺁن ﺟﻠﺴﻪ ﺣﺘﻤﺎً ﺧﻮد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮑﯽ از‬
‫ﻣﺼﺎدﻳﻖ ﺟﻨﺎﻳﺎت رژﻳﻢ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯼ ﻳﮏ زن ﺑﺎردار‪ ،‬از ﺁن ﻧﺎم ﻣﯽ ﺑﺮد‪ .‬در‬
‫ﺿﻤﻦ ﻣﻨﻴﮋﻩ هﺪاﻳﯽ ارادﻩ ﯼ ﻻزم را ﺑﺮاﯼ اﻓﺸﺎﯼ ﺟﻨﺎﻳﺎت رژﻳﻢ در ﺁن ﻟﺤﻈﻪ داﺷﺖ و از‬
‫ﺑﻴﺎن ﺁن ﻧﻴﺰ اﺑﺎﻳﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ٩٢.‬ﺑﺮ ﺧﻼف ﮔﻔﺘﻪ هﺎﯼ ﺁﻗﺎﯼ ﺑﺎﻣﺪاد‪ ،‬ﻗﻴﺎﻓﻪ و ﺣﺮﮐﺖ هﺎ و ﻃﺮز راﻩ‬
‫رﻓﺘﻦ ﻣﻨﻴﮋﻩ هﺪاﻳﯽ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﯽ از ﻳﮏ زن ﺑﺎردار‪ ،‬ﺁن هﻢ هﺸﺖ ﻣﺎهﻪ ﻧﺪاﺷﺖ ﮐﻪ اﻳﺸﺎن در‬
‫ﮐﺘﺎب ﺷﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از دﻳﺪار ﻣﺎدر او و ﻻﺟﻮردﯼ ﻧﻘﻞ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﻧﻴﻤﺎ ﭘﺮورش از هﻮاداران‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﻴﮑﺎر‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﮔﺰارﺷﯽ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﺷﻨﻴﺪﻩ هﺎﻳﺶ از ﻣﻮﺿﻮع ﻓﻮق ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ هﻴﭻ‬
‫وﺟﻪ ﺻﺤﺖ ﻧﺪارد‪ ٩٣.‬وﯼ از ﻣﺤﮑﻮﻣﻴﺖ ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﻴﮑﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻨﻴﮋﻩ هﺪاﻳﯽ در ﺷﺐ اول‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ‪ ،‬ﺳﺨﻦ ﻣﯽ راﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ هﻴﭻ روﯼ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﺪارد‪ .‬و ﻳﺎ از ﻣﻨﺎﻇﺮﻩ ﯼ ﺁﻧﺎن ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻮل‬
‫ﺁﻣﻮزش اوﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻮﺳﻮﯼ ﮐﻪ ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ "‪ ٢٠٠‬ﺗﻨﺎﻗﺾ" ﺑﻮد‪ ٩٤‬ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﺁوردﻩ ﮐﻪ‬
‫اﻳﻦ هﻢ ﺻﺤﺖ ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﻮﺳﻮﯼ در ﺁن دوران اﺻﻼً در اوﻳﻦ ﺣﻀﻮر ﻧﺪاﺷﺖ و در ﺟﻬﺎد‬
‫ﺳﺎزﻧﺪ ﮔﯽ و ﺳﭙﺎﻩ زﻧﺠﺎن ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﻮد و در ﺳﺎل ‪ ۶٢‬ﺑﻪ اوﻳﻦ‪ ،‬ﮔﻮهﺮدﺷﺖ و‬
‫ﻗﺰل ﺣﺼﺎر راﻩ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬هﻤﺎن ﻃﻮرﯼ ﮐﻪ در ﺑﺎﻻ اﺷﺎرﻩ ﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮد ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ‪" ،‬ﺑﺼﻴﺮت" ﻧﺎم‬
‫داﺷﺖ و ﻧﻪ ﻣﻮﺳﻮﯼ ﮐﻪ ﮐﺎرش را در دوراﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﻴﻤﺎ ﭘﺮورش ﺑﻪ زﻧﺪان راﻩ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬در‬
‫زﻧﺪان ﺷﺮوع ﮐﺮد‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻳﮑﯽ ازﻧﻘﻄﻪ ﺿﻌﻒ هﺎﯼ ﻣﺎ در اﻳﻦ ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﭼﻴﺰهﺎﻳﯽ‬
‫ﺑﺎ ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻴﻢ ﮐﻪ اﺷﺮاﻓﯽ ﺑﺪان ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬رواﻳﺖ هﺎﻳﯽ را ﺑﻴﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﻳﺎ‬
‫ﺣﻀﻮرﯼ در ﺁن ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﻳﻢ و ﻳﺎ اﻃﻼع ﮐﺎﻓﯽ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺁن ﻧﺪارﻳﻢ‪.‬‬

‫‪١٨‬‬
‫در روزهﺎﯼ ﺑﻌﺪ ﺑﺮاﯼ ﺗﺤﺖ اﻟﺸﻌﺎع ﻗﺮار دادن ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﻣﻨﻴﮋﻩ هﺪاﻳﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﯼ‬
‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ او را ﮐﻪ ﭘﻴﺶ ﺗﺮ اﻧﺠﺎم دادﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺨﺶ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ او ﻣﺎﻧﻨﺪ دﻳﮕﺮ‬
‫رهﺒﺮان ﭘﻴﮑﺎر ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎد از اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن و دﻓﺎع از ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻨﻴﮋﻩ‬
‫هﺪاﻳﯽ ﭘﻴﺶ از ﭘﺨﺶ اﻳﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎ‪ ،‬در ﺟﺮﻳﺎن اﻧﺘﻘﺎد از ﺧﻮدﯼ ﮐﻪ در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ اوﻳﻦ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻤﻞ ﺁورد‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ اﻃﻼع دادﻩ و ﻋﺬرﺧﻮاهﯽ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد و ﺑﺎ دﻓﺎع‬

‫‪ 91‬ورﻳﺎ ﺑﺎﻣﺪاد‪ ،‬ﺝﻤﻬﻮرﯼ زﻧﺪانهﺎ‪ ،‬ﺝﻠﺪ دوم ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.۵٣‬‬

‫‪ 92‬ﻓﺮﻳﺒﺎ ﻣﺮزﺑﺎن در ﮐﺘﺎب ﺕﺎرﻳﺦ زﻧﺪﻩ‪ ،‬ﺝﻠﺪ اول ﮐﻪ ﺑﻴﺎن ﺥﺎﻃﺮاﺕﺶ از زﻧﺪانه ﺎﯼ رژﻳ ﻢ اﺱ ﺖ‪ ،‬ﺿ ﻤﻦ ﺕﺎﮐﻴ ﺪ ﺑ ﺮ ه ﻢ‬
‫ﺱﻠﻮل ﺑﻮدﻧﺶ ﺑﺎ ﻣﻨﻴﮋﻩ هﺪاﻳﯽ‪ ،‬ﺹﺤﺒﺘﯽ از ﺑﺎردارﯼ او ﻧﮑﺮدﻩ و رواﻳﺖهﺎﯼ ﻏﻴﺮواﻗﻌﯽ راﺝ ﻊ ﺑ ﻪ ﻣﻨﻴ ﮋﻩ ه ﺪاﻳﯽ را ﻧﻘ ﺪ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 93‬ﻧﻴﻤﺎ پﺮورش‪ ،‬ﻧﺒﺮدﯼ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪهﺎﯼ ‪.٣۵ ،٣۴‬‬
‫‪ 94‬او ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ‪ ٢٠٠‬ﺕﻨﺎﻗﺾ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ پﻴﺪاﮐﺮدﻩ اﺱﺖ و ﮐﺘﺎﺑﯽ هﻢ اﻧﺘﺸﺎر دادﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪١٢٥‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺧﻮد از ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ و ﻣﻮاﺿﻊ ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﻴﮑﺎر‪ ،‬در واﻗﻊ ﺧﻂ ﺑﻄﻼﻧﯽ ﺑﺮ ﺁن ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﯼ ﻣﻨﻴﮋﻩ هﺪاﻳﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ اﯼ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ از "ﺳﻴﻤﺎﯼ اوﻳﻦ" ﭘﺨﺶ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎﯼ دﻳﮕﺮ رهﺒﺮان ﭘﻴﮑﺎر‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺴﻌﻮد ﺟﻴﮕﺎرﻩ اﯼ‪ ،‬هﻤﺴﺮ ﻣﻨﻴﮋﻩ هﺪاﻳﯽ و‬
‫ﻗﺎﺳﻢ ﻋﺎﺑﺪﻳﻨﯽ و ﻣﻬﺮﯼ ﺣﻴﺪرزادﻩ ﻧﻴﺰ ﭘﺨﺶ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﻣﺤﺘﻮاﯼ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﯼ ﻣﺴﻌﻮد ﺟﻴﮕﺎرﻩ اﯼ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﻓﺮار از زﻳﺮ ﺑﺎر ﻓﺸﺎر‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﮏ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ ﺗﻦ دادﻩ اﺳﺖ‪ .‬او ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﺮاﯼ ﺁن ﮐﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ اش‬
‫ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﻣﻘﺎﻣﺎت دادﺳﺘﺎﻧﯽ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﭼﺎرﻩ ﯼ ﮐﺎر را در ﺁن دﻳﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ را‬
‫ﻣﻮرد ﺣﻤﻠﻪ ﻗﺮار دهﺪ‪ .‬ﺟﻴﮕﺎرﻩ اﯼ ﺑﻪ زﻋﻢ ﺧﻮد‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖ را ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺷﻤﺮدﻩ و ﺑﻪ ﻧﻘﺪ و‬
‫ﻣﺤﮑﻮﻣﻴﺖ ﺣﺮﮐﺖ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ در ﻓﺎز ﻧﻈﺎﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻘﺒﺎل از‬
‫ﺳﻮﯼ ﻻﺟﻮردﯼ و هﻤﺮاهﺎن او روﺑﻪ رو ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﻘﺪ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺁﻧﺎن از‬
‫اﺑﺘﺪاﻳﯽ ﺗﺮﻳﻦ ﺣﻘﻮق ﻣﺴﻌﻮد ﺟﻴﮕﺎرﻩ اﯼ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ رﻓﺖ وﻟﯽ هﺮ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﯽ ﻃﺮﻓﯽ ﺗﺼﺪﻳﻖ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ زﻧﺪان ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺟﺎﯼ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮاﯼ اﻧﺠﺎم ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺎرﯼ ﻧﺒﻮد‪ .‬او ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﭼﺸﻢ ﺑﺮ‬
‫اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻧﻮﺟﻮاﻧﯽ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ هﺎﯼ وﯼ را ﻣﯽ ﺷﻨﻮﻧﺪ و در زﻳﺮ ﻓﺸﺎر‬
‫ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻋﮑﺲ اﻟﻌﻤﻠﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ از ﺧﻮد ﺑﺮوز دهﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‬
‫هﻴﭻ ﻓﺮﺻﺘﯽ ﺑﺮاﯼ ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻮﻳﯽ ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎدات وﯼ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬وﯼ اهﻤﻴﺘﯽ ﻧﻤﯽ داد ﮐﻪ وﻇﻴﻔﻪ ﯼ‬
‫اﻧﻘﻼﺑﯽ او ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮏ رهﺒﺮ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬در ﺟﻬﺖ ﺣﻔﻆ و ارﺗﻘﺎﯼ روﺣﻴﻪ ﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ رژﻳﻢ ﺑﻪ زﻧﺪان اﻓﺘﺎدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺑﺪون ﺷﮏ او ﺑﻪ ﻧﺎﻣﺸﺮوع ﺑﻮدن‬
‫ﺗﺮﻳﺒﻮﻧﯽ ﮐﻪ از ﺁن اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬واﻗﻒ ﺑﻮد‪ .‬او ﺧﻮد را هﻨﻮز ﻳﮏ ﻣﺪاﻓﻊ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ و‬
‫ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﮑﺎر ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﮐﺮد وﻟﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻮاﺿﻊ ﺁن ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺑﻌﺪ از‪٣٠‬‬
‫ﺧﺮداد‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎد داﺷﺖ‪ .‬ﻣﻮاﺿﻊ او ﻧﻴﺰ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﭼﻴﺰﯼ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﻣﻮاﺿﻊ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ و‬
‫"اﮐﺜﺮﻳﺖ" ﺑﻮد‪ .‬از ﻣﻮﺿﻌﯽ ﺷﺮم ﮔﻴﻨﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﯼ ﺟﺮﻳﺎن ﺧﻮد ﻣﯽ ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ‪ .‬او ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ‬
‫در ﺷﻮﻳﯽ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻳﮏ ﺳﺮش ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﻮد و ﻳﮏ ﺳﺮ دﻳﮕﺮش‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﯼ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و ﺑﺨﺶ ﻣﻨﺸﻌﺐ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ ﺁن ﮐﻪ در ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﻪ "اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺴﺖ هﺎ" ﻣﻌﺮوف ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﻮﻳﯽ ﮐﻪ ﺗﻘﯽ ﺷﻬﺮام‪ ،‬ﻋﻠﯽ رﻏﻢ ﺿﺮﺑﺎﺗﺶ‬
‫ﺑﻪ ﺟﻨﺒﺶ اﻧﻘﻼﺑﯽ در دوران ﺷﺎﻩ ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ از هﻢ ﭘﺎﺷﻴﺪﮔﯽ ﻧﻴﺮوﯼ ﻣﺤﻮرﯼ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و‬
‫ﺗﻘﻮﻳﺖ راﺳﺖ ارﺗﺠﺎﻋﯽ در ﺁﺳﺘﺎﻧﻪ ﯼ اﻧﻘﻼب ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬در ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ از زﻧﺪﮔﻴﺶ ﺁﮔﺎهﺎﻧﻪ‬
‫و ﻣﺴﺌﻮﻻﻧﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ در ﺁن ﻧﺸﺪ‪ .‬ﺷﻬﺮام ﻋﻠﯽ رﻏﻢ وﻋﺪﻩ و وﻋﻴﺪهﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﺳﺮدﻣﺪاران رژﻳﻢ‪ ،‬ﺟﻨﺒﺶ اﻧﻘﻼﺑﯽ و ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ را وﺟﻪ اﻟﻤﺼﺎﻟﺤﻪ ﺟﺎن ﺧﻮد ﻗﺮار ﻧﺪاد‪ .‬او‬
‫در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ ۵٩‬ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﻏﻴﺮ ﻣﻨﺘﻈﺮﻩ و از ﻣﻮﺿﻌﯽ ﻣﺴﺌﻮﻻﻧﻪ‪ ،‬ﺣﺘﺎ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺸﺪ در‬
‫دادﮔﺎهﯽ ﮐﻪ ﺟﻬﺖ ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﯼ او ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﻧﺸﻮد ﺑﻪ ﺳﺆال هﺎﯼ‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﻤﺠﻴﺪ ﻣﻌﺎدﻳﺨﻮاﻩ‪ ،‬ﺷﺎﮔﺮد ﺑﻬﺸﺘﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﻧﻘﺶ ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺮع را ﺑﺎزﯼ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ دهﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻘﯽ ﺷﻬﺮام ﺗﻨﻬﺎ در ﺟﻠﺴﻪ ﯼ اول دادﮔﺎﻩ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮد و ﺻﻼﺣﻴﺖ ذاﺗﯽ دادﮔﺎﻩ را ﺑﺮاﯼ‬
‫ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﯼ ﺧﻮد‪ ،‬زﻳﺮ ﺳﺆال ﺑﺮد و اﻋﻼم ﮐﺮد‪ :‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و ﻧﻴﺮوهﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ را ﺣﺎﺋﺰ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٢٦‬‬
‫ﺻﻼﺣﻴﺖ ﺑﺮاﯼ دادﮔﺎهﯽ ﮐﺮدن ﺧﻮد ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﺪ‪ ٩٥.‬او ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺁﮔﺎﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻳﻦ دادﮔﺎﻩ‪،‬‬
‫دادﮔﺎهﯽ ﺑﺮاﯼ ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻳﺎت و اﺷﺘﺒﺎهﺎت او ﻧﻴﺴﺖ‪ ٩٦.‬ﻣﯽ داﻧﺴﺖ ﮐﻪ رژﻳﻢ در ﭘﯽ‬
‫دادﺧﻮاهﯽ ﺧﻮن ﻣﺠﻴﺪ ﺷﺮﻳﻒ واﻗﻔﯽ و دﻳﮕﺮ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن "ﺗﻔﮑﺮ اﻧﺤﺮاﻓﯽ" او ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ‬
‫ﻣﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ ﻳﮏ ﺧﻴﻤﻪ ﺷﺐ ﺑﺎزﯼ ﺑﺮاﯼ ﻣﺤﮑﻮﻣﻴﺖ ﺟﺮﻳﺎن هﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ و ﻣﺘﺮﻗﯽ‪ ،‬ﺑﺮﭘﺎ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫از هﻤﻴﻦ رو ﻣﺴﻌﻮد ﺟﻴﮕﺎرﻩ اﯼ را وادار ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﮔﻮﺷﻪ اﯼ از ﻧﻘﺶ و ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺗﻘﯽ‬
‫ﺷﻬﺮام را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬هﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ از ﻋﻬﺪﻩ ﯼ اﻧﺠﺎم ﺁن ﺑﺮ ﻧﻤﯽ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﭼﺮا‬
‫ﮐﻪ ﺟﻴﮕﺎرﻩ اﯼ ﺗﺎ ﺁن ﺟﺎ ﮐﻪ ﻣﻄﻠﻊ هﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻧﻘﺸﯽ در ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁوردن ﺁن ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ٩٧.‬او‬
‫ﮐﻠﻴﻪ ﯼ ﺳﺆال هﺎﯼ ﺁﻧﺎن در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ رواﺑﻂ درون ﺳﺎزﻣﺎن در ﺁن ﺳﺎﻟﻴﺎن را‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﮑﻞ‬
‫ﮐﺸﺎﻓﯽ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽ داد‪ .‬او ﺗﻮﺿﻴﺢ داد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮏ ﺧﻂ و دﺳﺘﻮر ﺗﺸﮑﻴﻼﺗﯽ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫اﻓﺮاد ﻣﺴﺌﻠﻪ دار را ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ هﺎﯼ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﻣﯽ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﮐﺎر در ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ هﺎ‪،‬‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺷﺎن ﺣﻞ ﺷﻮد‪ .‬او هﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮد ﺗﺎ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ هﺎﯼ ﺁﻧﺎن در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ رواﺑﻂ‬
‫ﺟﻨﺴﯽ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻴﻦ ﺑﺮﺧﯽ از اﻓﺮاد‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺷﺮﻣﺴﺎراﻧﻪ اﯼ ﭘﺎﺳﺦ دهﺪ‪ .‬اﺑﺘﺪا از او ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‬
‫درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻓﺮﺗﻮﮎ زادﻩ‪ ٩٨‬در دوراﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﻘﯽ ﺷﻬﺮام و هﻤﺮاهﺎﻧﺶ ﺑﺮ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺣﮑﻢ ﻣﯽ راﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺿﻴﺢ دهﺪ‪ .‬ﺟﻴﮕﺎرﻩ اﯼ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻓﺮﺗﻮﮎ زادﻩ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ ﮐﻪ از ﺳﻮﯼ اﻓﺮادﯼ در ﻣﺮﮐﺰﻳﺖ ﻣﻮرد ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺟﻨﺴﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬در‬
‫ﭘﯽ ﻳﮏ ﺑﺤﺮان روﺣﯽ در ﺧﺮاﺑﻪ اﯼ در ﺟﻨﻮب ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻧﺎرﻧﺠﮏ ﻣﻨﻔﺠﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫از ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺷﻨﻴﺪن ﻣﻮارد ﻣﺘﻌﺪد اﻧﺤﺮاف و ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ هﺎﯼ ﺟﻨﺴﯽ از ﺳﻮﯼ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫دﭼﺎر اﻧﺤﺮاف ﺳﻴﺎﺳﯽ و اﺧﻼﻗﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬دور از اﻧﺘﻈﺎر ﻧﺒﻮدﻩ و ﻧﻴﺴﺖ‪ ٩٩.‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ‬
‫ﭘﻴﺶ ﺑﺮد ﻣﻘﺎﺻﺪ ﺧﻮد و ﻧﻴﺰ ﮐﺴﺐ و ﺣﻔﻆ ﻗﺪرت‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺎ ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﭘﻴﺶ روﻧﺪ ﮐﻪ ﺣﺘﺎ‬

‫‪ 95‬ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن در ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪ ١٢٩‬ﻣﺘﻦ اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ اﻋﺘﺮاﻓ ﺎت ﺷ ﮑﻨﺠﻪ ﺷ ﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑ ﻪ اﺷ ﺘﺒﺎﻩ ﻣﻄ ﺮح ﻣ ﯽﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﺷ ﻬﺮام ﺑ ﻪ‬
‫ﺥﺎﻃﺮ زﻳﺮ ﺱﺆال ﺑﺮدن ﺹﻼﺣﻴﺖ دادﮔﺎﻩ‪ ،‬ﺑﻪ دﺱﺘﻮر ﻗﺎﺿﯽ از ﺝﻠﺴﻪﯼ دادﮔﺎﻩ اﺥﺮاج ﺷﺪ‪ .‬ﺣﺎل ﺁنﮐ ﻪ ﺑ ﺮﻋﮑﺲ ﺷ ﻬﺮام‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻋﺘﺮاض در ﺝﻠﺴﺎت دادﮔﺎﻩ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﮑﺮد و ﻣﻘﺎﻣﺎت رژﻳﻢ ﺕﻼش زﻳﺎدﯼ ﺑﻪ ﺥﺮج دادﻧﺪ ﺕﺎ وﯼ را ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﮐﻨﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻻاﻗﻞ در دادﮔﺎﻩ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 96‬ﺑﺮﺥﻮرده ﺎﯼ ﻏﻴﺮاﺹ ﻮﻟﯽ و اﺱ ﺘﻔﺎدﻩ از ﺷ ﻴﻮﻩه ﺎﯼ ﻏﻴﺮدﻣﮑﺮاﺕﻴ ﮏ ﺑ ﺮاﯼ ﮐﻨﺘ ﺮل ﻗ ﺪرت ﻣﻨﺤ ﺼﺮ ﺑ ﻪ ﺷ ﻬﺮام و‬
‫ﺝﺮﻳﺎﻧﯽ ﮐﻪ او رهﺒﺮﯼ ﻣﯽﮐﺮد ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺥﺎﺱﺘﮕﺎﻩ اﺹﻠﯽ اﻳﻦ ﻧﻮع ﺑﺮﺥﻮردهﺎ‪ ،‬ﻓﺮهﻨﮓ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺱﻴﺎﺱﯽ اﻳ ﺮان و‬
‫ﺑﻪ رﺱﻤﻴﺖ ﻧﺸﻨﺎﺥﺘﻦ اﺹﻮل اوﻟﻴﻪ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ از ﺱﻮﯼ ﺁنهﺎ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺮوزﻩ درﻣﻴﺎن ﮔ ﺮوﻩه ﺎﯼ ﺱﻴﺎﺱ ﯽ ﺣﺘ ﺎ ﻣﻨﺘﻘ ﺪﻳﻦ‬
‫ﺷﻬﺮام و از ﺝﻤﻠﻪ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﻧﻴﺰ در ﻣﻮاردﯼ از ﺷﻴﻮﻩهﺎﻳﯽ ﮐﻪ او ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽﺑﺮد‪ ،‬اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 97‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﮐﻨﺎرﻩﮔﻴﺮﯼ اﻋﻀﺎﯼ ﻣﺮﮐﺰﻳﺖ)ﻣﺤﺴﻦ ﻃﺮﻳﻘﺖ ﻣﻨﻔﺮد‪ ،‬ﺣﺴﻴﻦ ﺱﻴﺎﻩ ﮐ ﻼﻩ و ﻣﺤﻤﺪﻗﺎﺱ ﻢ ﻋﺒ ﺪاﷲزادﻩ( ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﺝﺮﻳﺎن "اﻧﺤﻼلﻃﻠﺒﯽ" ﻣﻌﺮوف ﺑﻮدﻧﺪ و ﻋﺰﻳﻤﺖﺷﺎن ﺑﻪ ﺥﺎرج از ﮐﺸﻮر و دﺱﺘﮕﻴﺮﯼ و ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪن ﻋﺪﻩاﯼ از اﻋﻀﺎﯼ‬
‫ﺱﺎزﻣﺎن در ﻃﻮل ﺱﺎل ‪ ،۵۶‬ﺑﺨﺶ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ‪ -‬ﻟﻨﻴﻨﻴﺴﺖ ﺑﺎ رﮐﻮد و ﺑﺤﺮان ﻣﻮاﺝﻪ ﺷﺪ ﮐ ﻪ پﻴﺎﻣ ﺪ ﺁن ﻣﻨﺠ ﺮ ﺑ ﻪ ﺑﺮﺥ ﻮرد‬
‫اﻧﺘﻘﺎدﯼ ﺑﺎ ﺕﻘﯽ ﺷﻬﺮام و ﺝﻮاد ﻗﺎﺋﺪﯼ رهﺒﺮﯼ ﺑﺨﺶ م‪.‬ل و اﺥﺮاج ﺁنهﺎ در ﺥﺮداد ‪ ۵٧‬ﺷﺪ‪ .‬ﺝﻴﮕﺎرﻩاﯼ در اﻳﻦ دورﻩ ﺑﻮد‬
‫ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺷ ﻮراﯼ‪ ١٢‬ﻧﻔ ﺮﻩ ﮐ ﻪ ه ﺪاﻳﺖ ﺱ ﺎزﻣﺎن را ﺑ ﻪ ﻋﻬ ﺪﻩ داﺷ ﺖ راﻩ ﻳﺎﻓ ﺖ‪ .‬در ﺁذرﻣ ﺎﻩ ‪ ۵٧‬اﻳ ﻦ ﺑﺨ ﺶ ﺑ ﺎ ﺝ ﺪا ﺷ ﺪن‬
‫ﺱ ﺎزﻣﺎنه ﺎﯼ "ﻧﺒ ﺮد" و "ﺁرﻣ ﺎن" ﺑ ﻪ "ﺱ ﺎزﻣﺎن پﻴﮑ ﺎر در راﻩ ﺁزادﯼ ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ" ﺕﻐﻴﻴ ﺮ ﻧ ﺎم داد‪ .‬ر‪ .‬ج ﺑ ﻪ ﮐﺘ ﺎب‬
‫ﺱﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺥﻠﻖ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺣﺴﻴﻦ اﺣﻤﺪﯼ روﺣﺎﻧﯽ‪.‬‬
‫‪ 98‬وﯼ ﻳﮑﯽ از اﻋﻀﺎﯼ ﻓﻌﺎل ﺑﺨﺶ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺘﯽ و هﻤﺴﺮ ﺱﺎﺑﻖ اﺣﻤﺪ اﺣﻤﺪ ﻳﮑﯽ از اﻋﻀﺎﯼ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﻮد‪ .‬اﺣﻤﺪ در‬
‫اﺛﺮ ﺕﻐﻴﻴﺮ و ﺕﺤﻮﻻت درون ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﻪ ﺿﺪﻳﺖ ﺷﺪﻳﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺱﺎزﻣﺎن پﺮداﺥﺖ و ﺑﻌﺪهﺎ از ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن اوﻳﻦ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ 99‬ﻣﻨﻈﻮر از اﻧﺤ ﺮاف و ﺱﻮءاﺱ ﺘﻔﺎدﻩ ﺝﻨ ﺴﯽ‪ ،‬اﺱ ﺘﻔﺎدﻩ از ﻗ ﺪرت و ﺕﻮﺝﻴﻬ ﺎت اﻳ ﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮏ‪ -‬ﺱﻴﺎﺱ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﺮﺁوردﻩ‬
‫ﮐﺮدن ﻧﻴﺎزهﺎﯼ ﺝﻨﺴﯽ اﺱﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮارد‪ ،‬اﺣﺴﺎﺱﺎت و ﻋﻮاﻃﻒ زﻧﺎن در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﺪﻩ و ﺁنهﺎ را ﻣﻮرد اﺱﺘﺜﻤﺎر‬
‫ﺝﻨﺴﯽ ﻗﺮار ﻣﯽدهﻨﺪ‪.‬‬
‫‪١٢٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺑﻪ ﻧﺎﺑﻮدﯼ ﻓﻴﺰﻳﮑﯽ رﻓﻴﻘﺎن و هﻤﺮاهﺎن ﺧﻮد‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺟﺮم اﻳﻦ ﮐﻪ ﻣﺘﻔﺎوت از ﺁن هﺎ‬
‫ﻣﯽ اﻧﺪﻳﺸﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻦ دهﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻌﺪ اﻧﺠﺎم هﺮ ﻋﻤﻞ ﻏﻴﺮاﻧﺴﺎﻧﯽ و ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﯽ دﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺰ ﺧﻮاهﻨﺪ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ دﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﻮن ﺑﯽ ﮔﻨﺎهﯽ‪ ،‬ﺁن هﻢ رﻓﻴﻖ و هﻤﺮاﻩ ﺧﻮد ﻣﯽ ﺁﻻﻳﯽ‪ ،‬زﻣﻴﻨﻪ ﯼ ﻻزم‬
‫ﺑﺮاﯼ اﻧﺠﺎم هﺮ ﻧﻮع ﻓﺴﺎدﯼ را در ﺧﻮد ﻧﻴﺰ ﺁﻣﺎدﻩ و ﻓﺮاهﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﯽ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ‪ ،‬ﺧﻴﻠﯽ هﻢ‬
‫ﻏﻴﺮﻃﺒﻴﻌﯽ و دور از ذهﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻓﺮادﯼ ﻣﺎﻧﻨﺪ وﺣﻴﺪ اﻓﺮاﺧﺘﻪ ﺣﺘﺎ‬
‫دﻟﻴﻠﯽ ﺑﺮاﯼ ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﺎواﮎ ﻧﻤﯽ دﻳﺪﻧﺪ و ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ ﺑﻪ هﻤﮑﺎرﯼ هﺎﯼ ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﺑﺎ‬
‫ﺳﺎواﮎ و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮان ﺗﻦ دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ١٠٠.‬ﺳﺎواﮎ ﺑﻪ ﭘﺎس ﺧﺪﻣﺎﺗﺶ ﺣﺘﺎ از درون زﻧﺪان‪،‬‬
‫اﻣﮑﺎﻧﯽ را ﺑﺮاﯼ وﯼ ﻓﺮاهﻢ ﺁوردﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﺸﻮﻗﺶ ﻧﻮﺷﺘﻪ و هﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫ﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ از ﺳﻮﯼ او درﻳﺎﻓﺖ دارد! از ﻧﻈﺮ ﻣﻦ اﻃﻼع ﻳﺎﻓﺘﻦ از "اﻧﺤﺮاف هﺎﯼ‬
‫اﺧﻼﻗﯽ" ﭘﺎرﻩ اﯼ از ﺁﻧﺎن و ﮔﺴﺘﺮدﮔﯽ اﺑﻌﺎد ﺁن ﭼﻨﺪان ﺳﻨﮕﻴﻦ و ﻣﻬﻢ ﻧﺒﻮد ﭼﺮا ﮐﻪ ﻧﻔﺲ‬
‫"اﻧﺤﺮاف هﺎﯼ اﺧﻼﻗﯽ" ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺒﮏ ﺗﺮ از ﻗﺘﻞ و ﺟﻨﺎﻳﺖ و ﺁدم ﮐﺸﯽ اﺳﺖ‪ ١٠١.‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫رواﺑﻂ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ را ﭘﻴﺶ ﺗﺮ و در ﺧﻼل ﺿﺮﺑﻪ ﯼ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺴﺘﯽ‪ ،‬از ﻧﺰدﻳﮏ ﻣﺸﺎهﺪﻩ‬
‫ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺳﻘﻮط و اﺿﻤﺤﻼل اﺧﻼﻗﯽ ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ در دوران‬
‫ﺳﻠﻄﻪ ﯼ "اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺴﺖ" هﺎ ﺑﺮ ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺸﺨﻴﺺ دهﻨﺪ‪.‬‬
‫هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺟﻴﮕﺎرﻩ اﯼ ﻣﻮرد ﭘﺮﺳﺶ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ و ﻟﺐ ﺑﻪ ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﺸﻮد‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﯽ اﺧﺘﻴﺎر‬
‫ﺑﻪ ﺳﺎل هﺎﯼ ﻗﺒﻞ و دوران ﻧﻮﺟﻮاﻧﯽ ﺧﻮد و ﺷﻮهﺎﯼ ﺗﺮﺗﻴﺐ دادﻩ ﺷﺪﻩ از ﺳﻮﯼ ﺳﺎواﮎ‪،‬‬
‫ﭘﺮﺗﺎب ﻣﯽ ﺷﺪم‪ .‬ﺗﻼش ﺳﺎواﮎ ﺑﺮاﯼ ﺟﺎاﻧﺪاﺧﺘﻦ ﺗﺌﻮرﯼ ﻓﺴﺎد رهﺒﺮان ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﻣﺒﺎرزان را‬
‫ﺑﻪ ﻳﺎد ﻣﯽ ﺁوردم‪ .‬ﻳﮑﯽ از اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎ ﮐﻪ ﺧﻮب ﺑﻪ ﻳﺎدم ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺷﻮﻳﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺁن‬
‫ﭘﺮوﻳﺰ ﺛﺎﺑﺘﯽ‪ ،‬از ﺑﻠﻨﺪﭘﺎﻳﮕﺎن ﺳﺎواﮎ ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ از ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺎردار ﺑﻮدن دﮐﺘﺮ‬
‫ﺳﻴﻤﻴﻦ ﺻﺎﻟﺤﯽ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ در ﻣﺮدادﻣﺎﻩ ‪ ،۵٣‬دﺳﺖ ﻣﺎﻳﻪ اﯼ ﺑﺮاﯼ ﺟﺎاﻧﺪاﺧﺘﻦ‬
‫ﺗﺌﻮرﯼ ﻓﻮق ﺑﺴﺎزد‪ .‬ﮔﻔﺖ وﮔﻮ ﺑﺎ دﮐﺘﺮ ﺳﻴﻤﻴﻦ ﺻﺎﻟﺤﯽ در ﺣﺎﻟﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ وﯼ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ زﺧﻤﯽ ﺑﻮدن در ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺑﺴﺘﺮﯼ ﺑﻮد و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺎ ﻟﺒﺎس ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن و از‬
‫روﯼ ﺗﺨﺖ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬وﯼ در ﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﺗﻴﻤﯽ ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﻟﻄﻒ اﷲ ﻣﻴﺜﻤﯽ و‬
‫ﻧﺎﺻﺮ ﺟﻮهﺮﯼ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮد‪ .‬در اﺛﺮ اﻧﻔﺠﺎر ﺑﻤﺐ دﺳﺖ ﺳﺎز‪ ،‬ﻣﻴﺜﻤﯽ هﺮ دو دﺳﺖ و‬
‫ﺑﻴﻨﺎﻳﯽ ﭼﺸﻢ هﺎﻳﺶ را از دﺳﺖ داد و ﺳﻴﻤﻴﻦ ﺻﺎﻟﺤﯽ ﻧﻴﺰ زﺧﻤﯽ ﺷﺪﻩ و ﻳﮏ ﭼﺸﻢ ﺧﻮد را‬
‫از دﺳﺖ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬هﺮ ﺳﻪ ﺑﻪ ﭼﻨﮓ ﺳﺎواﮎ اﻓﺘﺎدﻧﺪ و در ﺟﺮﻳﺎن اﻧﻘﻼب از زﻧﺪان ﺁزاد‬

‫‪ 100‬ﻧﺎﺹﺮ ﻧﻮذرﯼ) ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ رﺱﻮﻟﯽ( ﻳﮑﯽ از ﺑﺎزﺝﻮﻳﺎن و ﺷﮑﻨﺠﻪﮔﺮان ﺥﺸﻦ ﺱﺎواﮎ ﺑ ﻪ زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن ﺱﻴﺎﺱ ﯽ ﮔﻔﺘ ﻪ‬
‫ﺑﻮد‪" :‬وﺣﻴﺪ ﺑﻪ ﻗﺪرﯼ اﻃﻼﻋﺎت در اﺥﺘﻴﺎر ﺱﺎواﮎ ﮔﺬاﺷ ﺘﻪ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺱ ﺎله ﺎ ﺕﻐﺬﻳ ﻪ ﺷ ﺪﻩاﻳ ﻢ" و ﺑ ﻪ راﺱ ﺘﯽ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺑ ﻮد‪.‬‬
‫وﺣﻴﺪ ﺝﺰوﻩاﯼ ﺕﺤﺖ ﻋﻨﻮان "ﭼﺸﻤﻪ ﺁب ﺣﻴﺎت" ﻧﻮﺷ ﺘﻪ و در ﺁن ﺑ ﻪ ﺕﻤﺠﻴ ﺪ از اﺥ ﻼق و رﻓﺘ ﺎر و ﺱ ﻠﻮﮎ ﺷ ﮑﻨﺠﻪﮔ ﺮان‬
‫ﺱﺎواﮎ پﺮداﺥﺘﻪ ﺑﻮد!‬
‫‪ 101‬ﺣﺘﺎ در زﻧﺪان ﺥﻤﻴﻨﯽ ﻧﻴﺰ در ﻣﻴﺎن ﺕﻮابهﺎ اﻧﺤﺮاﻓﺎت ﺝﻨﺴﯽ دﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﺪ و اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪ ﻳﮑﯽ از ﻣﻌﻀﻼت ﺣﺎج‬
‫داوود در ﻗﺰلﺣﺼﺎر ﺕﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬او ﺑﺎرهﺎ در ﺝﻤﻊ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﺎ ﻃﻌﻨﻪ و ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻣﺴﺘﻬﺠﻨﯽ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻤﯽداﻧ ﻢ ﭼ ﺮا‬
‫ه ﺮ ﮐ ﺲ "ﮎ‪ "...‬اﺱ ﺖ ﺑ ﻪ ﺱ ﻤﺖ ﻣ ﺎ ﻣ ﯽﺁﻳ ﺪ‪ .‬او ﻧﻤ ﯽداﻧ ﺴﺖ ﮐ ﺴﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺱ ﻤﺖ ﺁنه ﺎ ﻣ ﯽرود دﭼ ﺎر ﻣ ﺸﮑﻞ اﺥﻼﻗ ﯽ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٢٨‬‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ ١٠٢.‬ﺑﺎرهﺎ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻓﻮق را از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن و ﺟﺮاﻳﺪ ﺁن زﻣﺎن ﺑﺎ اﺷﺘﻴﺎق ﺗﻤﺎم‬
‫دﻧﺒﺎل ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدم‪ .‬هﺮﭼﻨﺪ ﺳﺮرﺷﺘﻪ اﯼ از اﻣﻮر ﻧﺪاﺷﺘﻢ و ﺗﻨﻬﺎ ﺣﺲ ﮐﻨﺠﮑﺎوﯼ ام را ارﺿﺎ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ ،‬وﻟﯽ ﻣﻮﺿﻮع ﻓﻮق را هﻤﭽﻨﺎن ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ در ذهﻨﻢ داﺷﺘﻢ‪ .‬در هﻤﺎن ﺣﺎل ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺑﻮدم ﮐﻪ اﮐﺜﺮ ﻗﺮﻳﺐ ﺑﻪ اﺗﻔﺎق زﻧﺪاﻧﻴﺎن‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺳﻨﯽ ﺁن دوران را ﺑﻪ ﻳﺎد‬
‫ﻧﻤﯽ ﺁوردﻧﺪ و ﻳﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ از ﺣﺎﻓﻈﻪ ﺷﺎن ﮔﺮﻳﺨﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫رژﻳﻢ هﺎﯼ ﺷﺎﻩ و ﺧﻤﻴﻨﯽ ﮐﻪ ﺧﻮد در اﻧﺒﻮﻩ ﻓﺴﺎدهﺎ و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﻓﺴﺎد ﺟﻨﺴﯽ ﻏﻮﻃﻪ ور ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻳﮑﺒﺎرﻩ ﺑﻪ ﭼﻨﺎن واﻋﻈﺎن اﺧﻼﻗﯽ ﻣﺒﺪل ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﮐﺴﯽ ﺁن هﺎ را ﻧﻤﯽ ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬ﻓﮑﺮ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮد ﻗﺪﻳﺴﺎﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﮔﺮدﯼ از ﮔﻨﺎﻩ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ داﻣﺎﻧﺸﺎن ﻧﻨﺸﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ هﻢ دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺷﺎﻩ و هﻢ دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺧﻤﻴﻨﯽ‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﺧﻮد را ﺑﻪ‬
‫ﻓﺴﺎد و اﻧﺤﺮاف ﺟﻨﺴﯽ و اﺧﻼﻗﯽ ﻣﺘﻬﻢ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ؟‪ ١٠٣‬ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬در ﺁن "ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ" ﺑﻪ‬
‫زﻋﻢ ﺧﻮد ﺑﻪ رواﺑﻂ "ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﯽ" در ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﻴﮑﺎر در ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‬
‫و از ﺟﻴﮕﺎرﻩ اﯼ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻓﺮدﯼ ﮐﻪ از او ﺑﺎ ﻧﺎم "ﺟﻼل" ﻳﺎد ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﻴﮕﺎرﻩ اﯼ در ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻓﺮد ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‪ ،‬ﮐﺎﻧﺪﻳﺪاﯼ ﻣﺮﮐﺰﻳﺖ ﭘﻴﮑﺎر ﺑﻮد و ﺑﻪ هﻨﮕﺎم‬
‫اﺳﺘﺮاﺣﺖ در ﻣﻨﺰل ﻳﮑﯽ از اﻋﻀﺎﯼ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻧﻴﻤﻪ هﺎﯼ ﺷﺐ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ هﻤﻪ در ﺧﻮاب ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺼﺪ ﺗﻌﺮض ﺑﻪ هﻤﺴﺮ او را داﺷﺘﻪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ و ﺳﺮو ﺻﺪاﯼ او‬
‫روﺑﻪ رو ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ هﻤﻪ از ﺧﻮاب ﺑﻴﺪار ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺎﻻ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﺟﻴﮕﺎرﻩ اﯼ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺟﻼل ﮔﻔﺖ‪ :‬او ﺑﻌﺪ از ﻳﮏ اﻧﺘﻘﺎد از ﺧﻮدِ درون‬
‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﯼ ﺗﻨﺒﻴﻪ ﺗﺸﮑﻴﻼﺗﯽ ﻳﮏ دورﻩ از ﻣﺮﮐﺰﻳﺖ ﺑﺮﮐﻨﺎر ﻣﺎﻧﺪ‪ ١٠٤.‬وﯼ‬
‫هﻤﭽﻨﻴﻦ در ﻣﻮرد ازدواج هﺎﯼ درون ﺗﺸﮑﻴﻼﺗﯽ ﭘﻴﮑﺎر ﺗﻮﺿﻴﺢ داد ﮐﻪ ازدواج رﺳﻤﯽ و‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ در ﭘﻴﮑﺎر ﺻﻮرت ﻧﻤﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮاﯼ اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﮐﺎر "اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ازدواج"‬
‫وﻳﮋﻩ اﯼ ﮐﻪ ﻣﺼﻮب ﻣﺴﺌﻮﻻن ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ و اﻓﺮاد ﺑﺮ اﺳﺎس‬
‫ﺁن‪ ،‬ﻣﻮﻇﻒ ﺑﻪ اﻳﺠﺎد رواﺑﻂ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ازدواج ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬او هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﺄﮐﻴﺪ ﮐﺮد ﮐﻪ‬
‫رواﺑﻂ "ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﯽ" و ﻏﻴﺮﺗﺸﮑﻴﻼﺗﯽ ﺣﺴﻴﻦ روﺣﺎﻧﯽ ﺑﺎ زهﺮا ﺳﻠﻴﻢ را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ و اﮔﺮ‬
‫ﺑﺮ ﻓﺮض ﺣﺴﻴﻦ روﺣﺎﻧﯽ از دام ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﻧﻴﺰ ﺑﮕﺮﻳﺰد‪ ،‬در درون ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﻨﺒﻴﻪ‬

‫‪ 102‬ﻧﺎﺹﺮ ﺝﻮهﺮﯼ هﻤﺎن روز ﺑﻤﺒﯽ در دﺱﺘﺎﻧﺶ در ﻣﺤﻞ دﺱﺘﺸﻮﻳﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻴﺪان ﺑﻬﺎرﺱﺘﺎن ﻣﻨﻔﺠﺮ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﻣﻨﺠ ﺮ‬
‫ﺑﻪ دﺱﺘﮕﻴﺮﯼاش ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ 103‬ﺑﺪون ﺷﮏ در ﻣﻴﺎن ﮔﺮوﻩهﺎﯼ ﺱﻴﺎﺱﯽ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺷﺎﻩ و ﺥﻤﻴﻨﯽ ﻧﻴ ﺰ ﻣ ﻮاردﯼ از اﻧﺤ ﺮاف و ﺱ ﻮءاﺱ ﺘﻔﺎدﻩﯼ ﺝﻨ ﺴﯽ‬
‫ﺑﻮدﻩ و ﺥﻮاهﺪ ﺑﻮد وﻟ ﯽ ﺑ ﺎ ﺕﺠﺮﺑ ﻪاﯼ ﮐ ﻪ ﺥ ﻮد از ﺱ ﺮ ﮔﺬراﻧ ﺪﻩام ﻣ ﯽﺕ ﻮاﻧﻢ ﺑ ﺎ اﻃﻤﻴﻨ ﺎن ﺷ ﻬﺎدت ده ﻢ رواﺑ ﻂ درون اﻳ ﻦ‬
‫ﺱﺎزﻣﺎنهﺎ ﺱﺎﻟﻢﺕﺮﻳﻦ رواﺑﻂ ﺑﻮدﻩ و هﻤﻴﺸﻪ و در هﻤﻪ ﺣﺎل روﯼ ﻣﻌﻴﺎرهﺎﯼ اﺥﻼﻗﯽ پﺎﯼ ﻓﺸﺮدﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ 104‬پﺲ از ﭼﺎپ اول ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﺕﺮاب ﺣﻖﺷ ﻨﺎس از ﻣ ﺴﺌﻮﻻن ﺱ ﺎﺑﻖ ﺱ ﺎزﻣﺎن پﻴﮑ ﺎر ﮐ ﻪ ﺕ ﻼش واﻓ ﺮﯼ ﺑ ﺮاﯼ پﻮﺷ ﺎﻧﺪن‬
‫ﺣﻘﺎﻳﻖ دارد در ﻧﻮﺷﺘﻪاﯼ ﻣﻨﮑﺮ ﻣﻮﺿﻮع ﻓﻮق ﺷﺪ و هﻤﮑﺎر اﻳﺸﺎن ﺑﻬﺮوز ﺝﻠﻴﻠﻴﺎن از اﺱﺎس ﻣﻨﮑ ﺮ وﺝ ﻮد ﭼﻨ ﻴﻦ ﻓ ﺮدﯼ‬
‫ﺷ ﺪ‪ .‬اﻣ ﺎ در ﻣ ﺘﻦ ﺑ ﺎزﺝﻮﻳﯽه ﺎﯼ ﻣﻨﺘ ﺸﺮ ﺷ ﺪﻩ ﺣ ﺴﻴﻦ روﺣ ﺎﻧﯽ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺱ ﺖ‪ ":‬رﻓﻴ ﻖ ﺝ ﻼل ه ﻢ ازدواج ﻧﮑ ﺮدﻩ و‬
‫ﻼ ﻧﻮﺷﺘﻢ در ﺱﺎل ‪ ۵٧‬ﻣﻮﻗﻌﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ رﻓﻴﻖ ﮔﻠﯽ و ﻳﮑﯽ دو ﻧﻔﺮ دﻳﮕ ﺮ در ﻳ ﮏ ﺥﺎﻧ ﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﻳ ﮏ ﺑ ﺎر ﮐ ﻪ‬ ‫هﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﻗﺒ ً‬
‫رﻓﻴﻖ ﮔﻠﯽ ﺥﻮاب ﺑﻮدﻩ اﺣﺴﺎس ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﻴﺰﯼ ﺑﻪ ﺑﺪﻧﺶ ﺥﻮرد و ﺷﻮﮐﻪ ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﻴﺪار ﻣﯽﮔﺮدد و ﻣﯽﻓﻬﻤ ﺪ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫ﺣﺮﮐ ﺖ از ﻃ ﺮف ﺝ ﻼل ﺑ ﻮدﻩ" ﺑﺮرﺱ ﯽ ﺕﻐﻴﻴ ﺮ اﻳ ﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ﺱ ﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺥﻠ ﻖ اﻳ ﺮان‪ ،‬ﺹ ﻔﺤﻪﯼ ‪ ،٣۵٨‬ﻣﻈﻔ ﺮ‬
‫ﻣﻬﺮﺁﺑﺎدﯼ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻣﺮﮐﺰ اﺱﻨﺎد اﻧﻘﻼب اﺱﻼﻣﯽ‪ ،‬ﭼﺎپ اول‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪.١٣٨۴‬‬
‫‪١٢٩‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻼﺗﯽ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ و از او ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﻘﺾ اﺻﻮل و ﭘﺮﻧﺴﻴﺐ هﺎﯼ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻧﺨﻮاهﻨﺪ‬
‫ﮔﺬﺷﺖ‪ .‬اﻳﻦ هﺎ ﺑﺨﺶ هﺎﻳﯽ ﺑﻮد از ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﯼ او ﮐﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺑﻪ اﺻﻄﻼح‬
‫ﺁﻣﻮزﺷﯽ اوﻳﻦ ﺑﺮاﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﭘﺨﺶ ﺷﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﺑﻌﺪهﺎ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻴﻤﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺮاﯼ ﻋﻤﻮم ﭘﺨﺶ ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت و رواﺑﻂ ﺟﻨﺴﯽ و ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ‬
‫ازدواج در ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﻴﮑﺎر ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺗﺤﺮﻳﻒ ﺷﺪﻩ اﯼ ﭘﺨﺶ ﺷﺪﻩ و ﺑﻘﻴﻪ ﯼ ﻣﻮارد را‬
‫ﻧﻴﺰ ﺳﺎﻧﺴﻮر ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ١٠٥.‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﺷﺮاﻳﻄﯽ را ﮐﻪ ﺗﻘﯽ ﺷﻬﺮام‪ ١٠٦‬و ﻣﺴﻌﻮد‬
‫ﺟﻴﮕﺎرﻩ اﯼ در ﺁن ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻳﮑﺴﺎن در ﻧﻈﺮ ﻧﻤﯽ ﮔﻴﺮم و ﻓﺸﺎرهﺎﯼ واردﻩ ﺑﺮ‬
‫ﺟﻴﮕﺎرﻩ اﯼ ﺟﻬﺖ اﻧﺠﺎم ﻳﮏ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ را درﮎ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪ .‬اﻣﺎ او ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺴﺖ از‬
‫ﻗﺒﻞ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻧﺠﺎم ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ اﯼ ﻣﯽ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪ و ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ هﺎﯼ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ رژﻳﻢ را در‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮏ زﻧﺪاﻧﯽ و ﻋﻠﯽ رﻏﻢ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﻌﻀﺎً ﻧﺎﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ اش‪ ،‬در دل ﺑﺎ‬
‫او اﺣﺴﺎس هﻤﺪردﯼ ﻣﯽ ﮐﺮدم ﭼﺮا ﮐﻪ او در زﻣﺮﻩ ﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﻘﺎوم ﺑﻮد و هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺪﻣﺖ رژﻳﻢ در ﻧﻴﺎﻣﺪ‪ .‬او و هﻤﺴﺮش ﻣﻨﻴﮋﻩ هﺪاﻳﯽ‪ ،‬ﻓﺮﻳﺪون اﻋﻈﻤﯽ و زهﺮا ﺳﻠﻴﻢ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ اﻋﺪام ﺷﺪﻧﺪ و ﮐﺴﯽ ﺑﻌﺪهﺎ ﭼﻴﺰﯼ در ﻣﻮرد ﺁن هﺎ ﻧﺸﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪١٩‬‬
‫‪١٠٧‬‬
‫ﻗﺎﺳﻢ ﻋﺎﺑﺪﻳﻨﯽ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮل ﺗﺸﮑﻴﻼت ﺗﻬﺮان ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﻴﮑﺎر و هﻤﺴﺮش ﻣﻬﺮﯼ ﺣﻴﺪرزادﻩ ﮐﻪ‬
‫ﮐﺎﻧﺪﻳﺪاﯼ ﭘﻴﮑﺎر ﺑﺮاﯼ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت اوﻟﻴﻦ دورﻩ ﯼ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراﯼ اﺳﻼﻣﯽ از ﺗﻬﺮان ﺑﻮد ﭘﺲ از‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺳﺮﮐﻮب در ﺁﻣﺪﻧﺪ و در ﻧﻘﺶ ﺑﺎزﺟﻮ و‪ ...‬ﺑﻪ‬
‫هﻤﮑﺎرﯼ ﺑﺎ رژﻳﻢ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻗﺎﺳﻢ ﻋﺎﺑﺪﻳﻨﯽ در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ اش ﺑﻪ ﻣﻮردﯼ اﺷﺎرﻩ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺗﺎ‬
‫ﻣﺪت هﺎ ﻣﻮﺿﻮع ﺷﻮﺧﯽ ﺑﭽﻪ هﺎﯼ اﺗﺎق ﺑﻮد‪ .‬ﻋﺎﺑﺪﻳﻨﯽ ﻣﺪﻋﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ دﻳﺪن ﻣﻘﺪار زﻳﺎدﯼ‬
‫ﮔﻮﺷﺖ در داﺧﻞ ﻏﺬاﯼ "ﮐﻤﻴﺘﻪ ﻣﺸﺘﺮﮎ" و ﺑﺮﺧﻮرد اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﺎ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت دروﻏﻴﻦ ﺁن هﺎ را ﺑﻪ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮﯼ و داﺷﺘﻦ رﻓﺘﺎرهﺎﯼ ﻏﻴﺮاﻧﺴﺎﻧﯽ ﻣﺘﻬﻢ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اوﻟﻴﻦ ﺟﺮﻗﻪ هﺎﯼ ﻧﺪاﻣﺖ را در ذهﻦ او روﺷﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ!‪ ١٠٨‬ﺑﭽﻪ هﺎ ﺑﻪ ﺗﺄﺳﯽ از‬
‫ﮔﻔﺘﻪ هﺎﯼ ﻋﺎﺑﺪﻳﻨﯽ‪ ،‬هﺮ ﮔﺎﻩ ﮐﻪ ﻏﺬاﯼ زﻧﺪان ﮐﻴﻔﻴﺖ ﺑﺪﯼ داﺷﺖ‪ ،‬ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﭼﺸﻢ ﺗﺎن ﮐﻮر‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫اﻳﻦ ﻏﺬا اﻧﺘﻈﺎر دارﻳﺪ ﺑﺮاﯼ ﺗﺎن ﭘﺸﺘﮏ و وارو هﻢ ﺑﺰﻳﻨﻢ؟ ﻻاﻗﻞ ﻳﮏ ﮐﻤﯽ ﮔﻮﺷﺘﺶ را زﻳﺎد‬

‫‪ 105‬ﺑﻪ اﻳﻦ وﺱﻴﻠﻪ ﺕﻼش ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺱﻴﺖهﺎﯼ ﻣﺬهﺒﯽ در ﺝﺎﻣﻌﻪ داﻣﻦ زدﻩ و ﻋﻮاﻣﻔﺮﻳﺒﺎﻧﻪ ﺑﺤﺚ اﺷﺘﺮاﮐﯽ ﺑ ﻮدن‬
‫زﻧﺎن در ﺑﻴﻦ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖهﺎ را ﺝﺎ ﺑﻴﺎﻧﺪازﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ هﻴﭻﮔﺎﻩ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﻤﯽپﺮداﺥﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮع ازدواج در اﺱﻼم و‬
‫رواﺑﻂ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﺁن ﺱﺎدﻩﺕﺮﻳﻦ در ﻧﻮع ﺥﻮد اﺱﺖ و دو ﻃﺮف ﺑﺪون وﺝﻮد واﺱﻄﻪ ﺑﺎ ﺑﺮ زﺑﺎن راﻧﺪن ﺕﻨﻬﺎ ﻳﮏ ﺝﻤﻠﻪ ﺑﻪ‬
‫هﺮ زﺑﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺎﻳﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬پﻴﻮﻧﺪ ﺑﺮﻗﺮار ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 106‬ﺷ ﻬﺮام در اوج اﻋ ﺘﻼﯼ ﺝﻨ ﺒﺶ در ﺱ ﺎل ‪ ۵٨‬دﺱ ﺘﮕﻴﺮ ﺷ ﺪﻩ و در ﺱ ﺎل ‪ ۵٩‬اﻋ ﺪام ﺷ ﺪ‪ .‬او ﻣ ﻮرد ﺷ ﮑﻨﺠﻪ ﺝ ﺴﻤﯽ‬
‫ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺖ و دوراﻧﯽ را در زﻧﺪان ﮔﺬراﻧﺪ ﮐﻪ هﻮاداران ﺱﺎدﻩ ﮔﺮوﻩهﺎﯼ ﺱﻴﺎﺱﯽ ﻧﻴﺰ در زﻧ ﺪان ﺱ ﺮودﺥﻮان و دﺱ ﺖ‬
‫اﻓﺸﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ 107‬ﻗﺎﺱﻢ ﻋﺎﺑﺪﻳﻨﯽ از اﻋﻀﺎﯼ ﻗﺪﻳﻤﯽ و راﻧﻨﺪﻩ ﺕﻴﻢ ﺕﺮور ﺱﻪ ﻣﺴﺘﺸﺎر ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ در ﺕﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ ۵۵‬در ﺕﻬﺮان ﺑ ﻮد‪ .‬ر‪.‬ج‬
‫ﺑﻪ ﮐﺘﺎب ﺱﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺥﻠﻖ‪ ،‬ﺣﺴﻴﻦ اﺣﻤﺪﯼ روﺣﺎﻧﯽ‪.‬‬
‫‪ 108‬ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﯽﺕﻮاﻧﺴﺖ ﻏﻴﺮ از اﻳﻦ ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ و او در اﺛﺮ ﻓﺸﺎر ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺝﻤﻼﺕﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٣٠‬‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﺪ ﺗﺎ در ﻣﻮرد ﺁن ﻓﮑﺮﯼ ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ‪ .‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﻘﺪارﯼ ﮔﻮﺷﺖ درﻏﺬا ﭘﻴﺪا ﻣﯽ ﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺑﭽﻪ هﺎ هﺸﺪار ﻣﯽ دادﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻮاﻇﺐ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬اﻣﮑﺎن دارد ﺑﺎ دﻳﺪن اﻳﻦ ﮔﻮﺷﺖ هﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻗﺎﺳﻢ ﻋﺎﺑﺪﻳﻨﯽ ﺑﻪ ﺣﻘﺎﻧﻴﺖ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﭘﯽ ﺑﺒﺮﻧﺪ! ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﭘﺎﻳﻪ هﺎﯼ اﺳﺘﺪﻻﻟﺶ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ‬
‫ﺣﻘﺎﻧﻴﺖ ﻳﮏ رژﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﺰﻋﺒﻼﺗﯽ اﺳﺘﻮار ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺎزﯼ‬
‫ﺑﻪ ﺑﺎزﮔﻔﺖ و ﺗﻮﺿﻴﺢ ﮔﻔﺘﻪ هﺎﯼ وﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬از ﻣﻴﺎن ﺁن هﺎ ﻣﻬﺮﯼ ﺣﻴﺪرزادﻩ زﻧﺪﻩ ﻣﺎﻧﺪ و در‬
‫ﺳﺎل ‪ ،۶۵‬ﺑﻌﺪ از ﺳﺎل هﺎ ﺧﻴﺎﻧﺖ در زﻧﺪان هﺎﯼ اوﻳﻦ و ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﮐﻪ ﺁوازﻩ اش در هﻤﻪ ﺟﺎ‬
‫ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺁزاد ﺷﺪ و ﺑﻌﺪهﺎ ﻧﻴﺰ در روزﻧﺎﻣﻪ ﯼ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻘﺎﻻﺗﯽ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و‬
‫ﻣﺒﺎرزﻩ ﯼ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻗﻠﻢ او ﺑﻪ ﭼﺎپ ﻣﯽ رﺳﻴﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ هﺎﯼ ﻗﺎﺳﻢ ﻋﺎﺑﺪﻳﻨﯽ و ﮐﻠﻴﻪ‬
‫ﺑﺮﻳﺪﮔﺎن و ﺧﺎﺋﻨﺎن ﻣﯽ اﻧﺪﻳﺸﻢ‪ ،‬ﺑﯽ اﺧﺘﻴﺎر ﺑﻪ ﻳﺎد ﻳﮏ ﺑﺴﻴﺠﯽ ﻣﯽ اﻓﺘﻢ ﮐﻪ در اﺛﺮ ﮔﺰارﺷﯽ‬
‫ﻏﻠﻂ‪ ،‬در ﺳﺎل‪ ۶٠‬دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ و ﺑﻪ اوﻳﻦ ﺁوردﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬وﯼ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﯽ ﮐﺮد اﺑﺘﺪا ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﭘﺸﺖ در ﺷﻌﺒﻪ ﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ رﺳﻴﺪم‪ ،‬ﺻﺪاﯼ ﺷﮑﻨﺠﻪ و داد و ﻓﺮﻳﺎد را ﻣﯽ ﺷﻨﻴﺪم و ﺑﺎ ﺧﻮدم‬
‫ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻧﻮار ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﻧﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺗﻮ دل ﻣﺘﻬﻤﺎن را ﺧﺎﻟﯽ ﮐﺮدﻩ و از ﺁﻧﺎن اﻃﻼﻋﺎت ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫وﻟﯽ ﺑﻌﺪ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﯼ ﭘﺎهﺎﯼ ﺑﺎﻧﺪ ﭘﻴﭽﯽ ﺷﺪﻩ ﺷﺪم‪ ،‬دﭼﺎر ﺷﮏ و ﺗﺮدﻳﺪ ﮔﺮدﻳﺪم و‬
‫ﺳﭙﺲ وﻗﺘﯽ ﺧﻮدم ﺑﻪ داﺧﻞ ﺷﻌﺒﻪ رﻓﺘﻢ‪ ،‬ﺷﮑّﻢ ﺑﻪ ﻳﻘﻴﻦ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻳﮏ ﻣﺸﺖ ﺟﺎﻧﯽ و‬
‫دژﺧﻴﻢ روﺑﻪ رو هﺴﺘﻢ‪ .‬او ﺷﺐ و روز ﻧﻤﺎز ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ و روزﻩ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ و دﻋﺎ ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ و ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﺧﻮدش ﺣﻘﺎﻳﻖ را دﻳﺪﻩ اﺳﺖ و ﻋﺎﻗﺒﺖ و ﺁن دﻧﻴﺎﯼ ﺧﻮد را ﻓﺪاﯼ‬
‫ﺣﻤﺎﻳﺖ از رژﻳﻢ ﻧﮑﺮدﻩ اﺳﺖ! اﻳﻦ ﻳﮑﯽ از ﭘﺎرادوﮐﺲ هﺎﯼ رژﻳﻢ و زﻧﺪان اوﻳﻦ ﺑﻮد‪ .‬در‬
‫ﻳﮏ ﺑﺮهﻪ از ﺗﺎرﻳﺦ دو ﺗﻦ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ و ﺑﻪ اوﻳﻦ ﺁوردﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻳﮑﯽ از ﺁن هﺎ در‬
‫زﻣﺮﻩ ﯼ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺻﺎدق رژﻳﻢ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ دﻳﺪن درﻧﺪﻩ ﺧﻮﻳﯽ و ﺟﻨﺎﻳﺖ ﭘﻴﺸﮕﯽ رژﻳﻢ‪ ،‬دﺳﺖ‬
‫از ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺁﻧﺎن ﺷﺴﺘﻪ و روز و ﺷﺐ ﺷﮑﺮ ﺧﺪا را ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﯽ ﺁورد ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺎﻧﺴﯽ را‬
‫ﻧﺼﻴﺒﺶ ﮐﺮدﻩ و دﻳﮕﺮﯼ از رهﺒﺮان ﻳﮏ ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ ﭼﭗ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻗﺒﻞ از دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ‬
‫هﻴﭻ ﺧﺪاﻳﯽ را ﺑﻨﺪﻩ ﻧﺒﻮد و ﺑﻪ ﻇﺎهﺮ ﭼﭗ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻮاﺿﻊ را ﻋﻠﻴﻪ رژﻳﻢ اﺗﺨﺎذ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬اﻳﻦ‬
‫رهﺒﺮ اﺑﺮاز ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯽ ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ در اﺛﺮ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺮادران ﭘﺎﺳﺪار ﮐﻪ ﺁن ﻣﻮﻗﻊ‬
‫هﻨﻮز "ﺳﺮﺑﺎزان ﮔﻤﻨﺎم اﻣﺎم زﻣﺎن" ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و اﻧﺘﻘﺎﻟﺶ ﺑﻪ زﻧﺪان‪ ،‬از ﺣﺼﺎر ﺗﺸﮑﻴﻼﺗﯽ‬
‫ﺑﻪ در ﺁﻣﺪﻩ و ﭘﺮدﻩ اﯼ ﮐﻪ ﺟﻠﻮﯼ ﻧﻈﺮش را ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﻨﺎرﯼ رﻓﺘﻪ و او ﺑﻪ ﺣﻘﺎﻳﻖ‬
‫رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ و ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ رﺿﺎﻳﺖ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن او در زﻣﻴﻦ را ﮐﺴﺐ‬
‫ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﮐﺪام ﻳﮏ راﺳﺖ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٢٠‬‬
‫"ﺁﻩ اﺳﻔﻨﺪﻳﺎر ﻣﻐﻤﻮم‬
‫ﺗﻮ را ﺁن ﺑﻪ ﮐﻪ ﭼﺸﻢ‬
‫ﻓﺮو ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﯽ"‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮارد ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﮔﻮﺷﻪ هﺎﯼ ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻴﻬﻦ ﻣﺎن اﺳﻴﺮ ﺗﻨﮓ ﻧﻈﺮﯼ هﺎﯼ‬
‫‪١٣١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻣﻌﻤﻮل ﺷﺪﻩ و از ﻧﻈﺮهﺎ دور ﻣﺎﻧﺪﻩ و ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﮕﺎران و ﺧﺎﻃﺮﻩ ﻧﻮﻳﺴﺎن ﺑﺎ ﮐﻢ ﻟﻄﻔﯽ ﺗﻤﺎم از‬
‫ﮐﻨﺎر ﺁن ﺑﯽ ﺗﻔﺎوت ﮔﺬﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﺟﻮان رﻋﻨﺎﻳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ دﻻورﯼ ﺧﻮد ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﯼ‬
‫اوﻳﻦ را ﺑﻪ ﻟﺮزﻩ در ﺁورد‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﻧﺘﻘﺎد از ﺧﻮدِ ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ و اﻋﺘﺮاف ﺑﻪ‬
‫ﺿﻌﻒِ از دل ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ ﯼ ﻣﻨﻴﮋﻩ هﺪاﻳﯽ را ﺗﺎ ﺣﺪ ﺧﻠﻖ ﻳﮏ ﺣﻤﺎﺳﻪ ارﺗﻘﺎ ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ راﺣﺘﯽ‬
‫از ﮐﻨﺎر دﻓﺎع ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎﻧﻪ ﯼ ﺣﺴﻴﻦ ﻓﻘﻴﻬﯽ‪ ،‬ﻳﮏ داﻧﺶ ﺁﻣﻮز ﺳﺎدﻩ ﯼ هﻮادار ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‪ ،‬درﺳﺖ‬
‫در هﻤﺎن دوران و هﻤﺎن ﺗﺎرﻳﺦ ﻳﻌﻨﯽ اﺳﻔﻨﺪﻣﺎﻩ ‪ ۶٠‬ﻣﯽ ﮔﺬرﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺪون ﺁن ﮐﻪ ذﮐﺮﯼ از وﯼ و‬
‫ﺧﺎﻃﺮﻩ ﯼ ﺗﺎﺑﻨﺎﮐﺶ ﮐﻪ هﻢ ﭼﻨﺎن ذهﻦ و روح ﻣﺮا ﻣﯽ ﺁزارد‪ ،‬ﺑﮑﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ را ﭼﻮن ﺷﺐ هﺎﯼ ﻗﺒﻞ ﺑﻪ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﺎﮔﺎﻩ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﮐﻪ ﻻﺟﻮردﯼ ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ دو‬
‫ﭘﺎﺳﺪار‪ ،‬ﺟﻮاﻧﯽ را ﺑﻪ ﺑﺎﻻﯼ ﺳﻦ راهﻨﻤﺎﻳﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﻮراﻓﮑﻦ هﺎ از هﺮ ﺳﻮ‪ ،‬ﺳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺶ را‬
‫اﺣﺎﻃﻪ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﮔﻮﻳﯽ ﮐﻪ ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣﻪ اﯼ ﺑﻪ روﯼ ﺻﺤﻨﻪ ﻣﯽ رود و ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮان ﺑﺎ ﺑﻬﺖ و‬
‫هﻴﺠﺎن‪ ،‬ﺻﺤﻨﻪ هﺎﯼ ﺁﻏﺎزﻳﻦ ﺁن را دﻧﺒﺎل ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺄﺗﺮهﺎﯼ ﺑﺮﺷﺖ‪ ،‬ﺗﻌﺪادﯼ از‬
‫ﺑﺎزﻳﮕﺮان در ﻣﻴﺎن ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ و از هﻤﺎن ﺟﺎ ﺑﻪ اﻳﻔﺎﯼ ﻧﻘﺶ ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫روﯼ ﺳﻦ‪ ،‬ﭘﺸﺖ ﺗﺮﻳﺒﻮن‪ ،‬ﻻﺟﻮردﯼ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ وﯼ را ﺑﺮداﺷﺖ و از او ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﻮد را‬
‫ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬او را ﻳﮏ راﺳﺖ از اﻧﻔﺮادﯼ و ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺁوردﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ در‬
‫اﺛﺮ ﻧﻮر ﺷﺪﻳﺪ ﻧﻮراﻓﮑﻦ هﺎ‪ ،‬ﺗﺎب دﻳﺪن را از دﺳﺖ دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ دﺳﺘﺎﻧﺶ در ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫ﭼﺸﻢ هﺎﻳﺶ‪ ،‬ﻧﺎﺁراﻣﯽ ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ داد‪ .‬او ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ از ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ در ﺁن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﻈﺎرﻩ ﮔﺮ او ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ داﻧﺴﺘﻦ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﮐﻤﮑﯽ ﺑﻪ او ﻧﻤﯽ ﮐﺮد و‬
‫ﻳﺎ اﺻﻼً در ﺁن ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺮاﻳﺶ ﻣﻬﻢ ﻧﺒﻮد‪ .‬او ﺧﻮد را ﺣﺴﻴﻦ ﻓﻘﻴﻬﯽ‪ ،‬داﻧﺶ ﺁﻣﻮز ﻳﮑﯽ از‬
‫دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن هﺎﯼ ﺷﺮق ﺗﻬﺮان و هﻮادار ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺟﻮاﻧﯽ ﺑﻮد ﻻﻏﺮاﻧﺪام و ﻧﺴﺒﺘﺎً‬
‫ﺿﻌﻴﻒ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ در اﺛﺮ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﺑﻪ ﺁن وﺿﻊ دﭼﺎر ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ رو ﺑﻪ ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮان‬
‫ﺻﺤﻨﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬او ﻳﮏ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻮﻓﻖ ﺗﺮور داﺷﺘﻪ و هﻤﭽﻨﺎن از ﻣﻮاﺿﻌﺶ دﻓﺎع ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ رو ﺑﻪ ﺣﺴﻴﻦ ﮐﺮدﻩ و ﺑﺎ ﻟﻮد ﮔﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻴﺎ ﺑﺎ هﻢ ﺑﺤﺚ ﺁزاد ﮐﻨﻴﻢ! و ﺑﻌﺪ اداﻣﻪ داد‪ :‬ﺑﻪ‬
‫ﻧﻈﺮ ﺗﻮ ﭼﭗ ﺧﻮب اﺳﺖ ﻳﺎ ﭼﭗ ﻧﻤﺎ؟ ﺣﺴﻴﻦ اﻣﺎ ﺗﻤﺎﻳﻠﯽ ﺑﺮاﯼ ﭘﺎﺳﺦ دادن ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﺑﺮ‬
‫اﺛﺮ ﺳﻤﺎﺟﺖ ﻻﺟﻮردﯼ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﭗ‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ ﺁن ﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ اﺳﺘﻬﺰاﺁﻣﻴﺰﯼ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺴﺖ ﭼﭗ ﺧﻮب اﺳﺖ ﻳﺎ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺴﺖ ﭼﭗ ﻧﻤﺎ؟ او ﺑﺎ ﺻﻼﺑﺖ هﺮ ﭼﻪ ﺗﻤﺎم ﺗﺮ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺑﻴﻦ ﻣﺎ و ﺷﻤﺎ ﺑﺤﺜﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻴﻦ ﻣﺎ و ﺷﻤﺎ ﻓﻘﻂ ﺧﻮن ﺣﮑﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﮔﻠﻮﻟﻪ!‬
‫هﻤﻬﻤﻪ اﯼ در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﭘﻴﭽﻴﺪ‪ .‬او ﺟﻤﻌﻴﺖ را ﺁرام زﻳﺮ ﻧﻈﺮ داﺷﺖ‪،‬‬
‫ﻧﮕﺎرم دوش در ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻪ ﻋﺰم رﻗﺺ ﭼﻮن ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‬
‫‪١٠٩‬‬
‫ﮔﺮﻩ ﺑﮕﺸﻮد از اﺑﺮو و ﺑﺮ دل هﺎﯼ ﻳﺎران زد‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ ﮔﻔﺖ‪ :‬دﻳﺪﯼ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻮﺳﯽ را ﺑﻪ ﺧﺎﮎ اﻓﮑﻨﺪﻳﻢ‪ .‬ﺣﺴﻴﻦ ﺿﻤﻦ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺿﺮﺑﻪ ﯼ‬
‫ﺑﺰرﮔﯽ ﮐﻪ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻣﺎ ﻣﺎ ﺿﺮﺑﻪ هﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرﮔﺘﺮﯼ را در‬
‫ﺳﺎﻟﻴﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺿﺮﺑﻪ ﯼ ﺳﺎل ﭘﻨﺠﺎﻩ و ﺷﻬﺎدت ﻣﺤﻤﺪ‬

‫‪ 109‬ﺣﺎﻓﻆ‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٣٢‬‬
‫ﺣﻨﻴﻒ ﻧﮋاد و ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺗﻤﺎﻣﯽ اﻋﻀﺎﯼ ﮐﻤﻴﺘﻪ ﻣﺮﮐﺰﯼ ﺁن زﻣﺎن اﺷﺎرﻩ ﮐﺮد‪ .‬و ﺑﻌﺪ زﻳﺮﮐﺎﻧﻪ‬
‫اداﻣﻪ داد‪ :‬ﺳﺎواﮎ ﻧﻴﺰ هﻤﻴﻦ ﺗﺼﻮر ﺷﻤﺎ را داﺷﺖ ﮐﻪ هﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺗﻤﺎم ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﯽ دﻳﺪﻳﺪ‬
‫ﮐﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺣﺴﻴﻦ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر و ﺑﻪ اﻧﺤﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻋﻨﻮان ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ از ﻟﻮﻟﻪ ﯼ‬
‫ﺳﻼح ﻣﺎن ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ ﮐﻪ ﺧﻮد را ﺑﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻼش ﮐﺮد ﺻﺤﻨﻪ را ﺑﻪ ﻧﻔﻊ‬
‫ﺧﻮد ﺑﭽﺮﺧﺎﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ ﮐﻪ اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ از ﺁرﻣﺎن هﺎﻳﺖ دﻓﺎع ﻣﯽ ﮐﻨﯽ‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﺮا در ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ‬
‫ﺿﻌﻒ ﻧﺸﺎن دادﯼ و اﻃﻼﻋﺎت ات را دادﯼ؟ "داﻳﯽ ﺟﻠﻴﻞ" ﭘﯽ ﺻﺤﺒﺖ هﺎﯼ ﻻﺟﻮردﯼ را‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ و اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮد‪ :‬ﺷﻴﺮ هﻢ دادﻳﻢ ﺧﻮردﯼ‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ ﺑﺎ ﻧﺎﺟﻮاﻧﻤﺮدﯼ هﺮ ﭼﻪ ﺗﻤﺎم ﺗﺮ‪،‬‬
‫ﺣﺴﻴﻦ و ﺷﺨﺼﻴﺘﺶ را زﻳﺮ ﺳﺆال ﻣﯽ ﺑﺮد‪ .‬ﺣﺴﻴﻦ در ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ از ﺧﻮد دﻓﺎع ﮐﻨﺪ و ﺑﮕﻮﻳﺪ ﮐﻪ اﻃﻼﻋﺎﺗﺶ را ﻧﺪادﻩ اﺳﺖ و ﻳﺎ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن را‬
‫ﻓﺮﻳﻔﺘﻪ اﺳﺖ و‪ ...‬وﻟﯽ زﻳﺮﮎ ﺗﺮ از ﺁن ﺑﻮد ﮐﻪ ﻳﻮرش ﺑﯽ ﺷﺮﻣﺎﻧﻪ ﯼ ﻻﺟﻮردﯼ را ﺑﯽ ﭘﺎﺳﺦ‬
‫ﮔﺬارد‪ .‬ﺑﺎ ﻇﺮاﻓﺖ‪ ،‬ﺗﻮپ را ﺑﻪ زﻣﻴﻦ او ﺷﻠﻴﮏ ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﻤﺎ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮﻳﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺣﺪ و‬
‫ﺣﺪودﯼ را در ﺷﻘﺎوت ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﻧﻤﯽ ﺷﻨﺎﺳﻴﺪ‪ .‬ﮐﺎﺑﻞ اﺳﺖ و ﭘﻮﺳﺖ و ﮔﻮﺷﺖ‪ ،‬ﺗﺤﻤﻞ ﺁدﻣﯽ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺣﺪﯼ دارد‪ .‬او ﺻﺤﻨﻪ را دوﺑﺎرﻩ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺧﻮد ﺁن ﻃﻮر ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬ﺁراﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ رهﺒﺮان ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻧﻴﺰ در ﺁن ﻟﺤﻈﻪ اﺳﻴﺮ ﺗﺮﻓﻨﺪ ﻻﺟﻮردﯼ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ و ﻳﺎ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻮﻳﯽ‪ ،‬دﭼﺎر اﻧﻔﻌﺎل و ﻟﮑﻨﺖ زﺑﺎن ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬وﻟﯽ او ﺑﺎ ﻳﻮرش ﺧﻮد ﻻﺟﻮردﯼ را در‬
‫ﻻﮎ دﻓﺎﻋﯽ ﻓﺮو ﺑﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﻮب ﭼﺮا از اﻧﺠﺎم ﺑﺤﺚ ﻣﯽ ﺗﺮﺳﯽ؟ او ﮔﻔﺖ‬
‫ﺗﺮﺳﯽ ﻧﺪارم‪ .‬ﻣﻦ ﻳﮏ هﻮادار ﺳﺎدﻩ هﺴﺘﻢ و ﺳﺨﻦ ﮔﻮﯼ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﺳﺆاﻟﯽ دارﻳﺪ‪ ،‬از ﺧﻮد ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﻣﺮا ﺑﮑﺶ‪،‬‬
‫ﭼﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﯽ؟ ﺑﯽ درﻧﮓ ﭘﺎﺳﺦ داد‪ :‬ﻣﯽ ﮐﺸﺘﻤﺖ! ﻻﺟﻮردﯼ زهﺮ ﺧﻨﺪﯼ زد و ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ‬
‫ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﮔﻴﻼﻧﯽ را ﺑﮑﺶ ﭼﯽ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﯽ ﮐﺸﺘﻢ‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ‪ ،‬ﺑﺎ دﺳﺖ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻧﺸﺴﺘﻪ در‬
‫ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ را ﻧﺸﺎن داد و ﺑﺎ ﭘﻮزﺧﻨﺪﯼ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ هﻤﻪ ﯼ اﻳﻦ اﻓﺮاد را ﺑﮑﺶ ﭼﻪ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﯽ؟ او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰﯼ ﻧﺨﻮاهﻨﺪ ﮔﻔﺖ‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ اﺻﺮار ﮐﺮد‪ :‬ﺣﺎﻻ ﻓﺮض ﮐﻦ ﮐﻪ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰﯼ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ؟ وﯼ دوﺑﺎرﻩ ﺗﺄﮐﻴﺪ ﮐﺮد‪ :‬ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮردﯼ ﭘﻴﺶ ﻧﺨﻮاهﺪ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﭼﻨﺪ‬
‫ﺑﺎر رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺖ اﻳﻦ ﺳﺆال‪ ،‬او ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻧﮕﺎهﯽ ﻣﻐﺮوراﻧﻪ ﺑﻪ ﺳﺮاﺳﺮ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ اﻧﺪاﺧﺖ‪،‬‬
‫از اﻳﻦ ﺳﻮﯼ ﺗﺎ ﺁن ﺳﻮﯼ‪ ،‬ﮔﻮﻳﯽ ﻧﮕﺎهﯽ ﺧﺮﻳﺪاراﻧﻪ داﺷﺖ و ﻗﻴﻤﺖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﯼ را در ذهﻨﺶ‬
‫ﺳﺒﮏ‪ -‬ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬هﻴﭻ ﮐﺲ را از ﻧﻈﺮ دور ﻧﺪاﺷﺖ و ﺑﻌﺪ رو ﺑﻪ ﻻﺟﻮردﯼ ﮐﺮدﻩ و‬
‫ﺑﺎ ﮐﻠﻤﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ از ﺁن ﻣﯽ ﺑﺎرﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺧﻴﺎﻟﺖ را راﺣﺖ ﮐﻨﻢ‪ ،‬اﮔﺮ‬
‫ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ و ﺑﺘﻮاﻧﻢ‪ ،‬هﻤﻪ ﯼ ﺁن هﺎ را ﺧﻮاهﻢ ﮐﺸﺖ!‬
‫ﺳﮑﻮت ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ درهﻢ ﭘﻴﭽﻴﺪ و هﻤﻬﻤﻪ اﯼ درﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺗﻤﺎم اﻓﺮاد ﺣﺎﺿﺮ در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ از ﺻﻤﻴﻢ‬
‫ﻗﻠﺐ ﺑﺎ او هﻤﺮاهﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ .‬او ﺣﮑﻢ ﻣﺮگ هﻤﻪ ﯼ ﻣﺎ را ﻣﯽ داد و ﺁﻣﺎدﮔﯽ اش را‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺑﻪ رﮔﺒﺎر ﺑﺴﺘﻦ ﻣﺎ اﻋﻼم ﻣﯽ ﮐﺮد و ﻃﺮﻓﻪ ﺁن ﮐﻪ هﻤﻪ در دل ﺑﺎ او ﺑﻮدﻳﻢ و ﺳﺘﺎﻳﺶ اش‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ‪ .‬او ﺻﻼﺑﺖ ﺧﻮد را ﺑﻪ رخ ﻻﺟﻮردﯼ ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪ‪ .‬و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻤﺎن ﺑﻪ راهﺶ‬
‫را اﻋﻼم ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬او ﻻﺟﻮردﯼ را ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﺎ را‪ .‬ﺣﮑﻢ ﻣﺮگ ﻣﺤﺘﻮم ﻻﺟﻮردﯼ‬
‫‪١٣٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫و ﻳﺎراﻧﺶ را ﻣﯽ داد و ﻧﻪ ﻣﺎ را‪ .‬در اﻳﻦ ﻧﺒﺮد ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮ او ﭘﻴﺮوز ﻣﻴﺪان ﺑﻮد‪ .‬اﻗﺘﺪارش را ﺑﻪ‬
‫رخ ﻻﺟﻮردﯼ و هﻤﻪ ﻣﺰدوران ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪ ١١٠.‬ﻻﺟﻮردﯼ در ﺧﻼل ﺻﺤﺒﺖ هﺎﻳﺶ‪ ،‬ﭼﻨﺪﻳﻦ‬
‫ﺑﺎر ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ او را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺻﺪاﻗﺘﺶ دوﺳﺖ دارم‪ .‬او ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﺎ‬
‫ﻣﺎ ﺟﻨﮕﻴﺪﻩ و اﻻن ﻧﻴﺰ از ﻋﻘﺎﻳﺪش دﻓﺎع ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﭼﻴﺰﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺧﻮاهﺎن ﺁن هﺴﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﻣﯽ ﺧﻮاهﻴﻢ ﭘﺮدﻩ ﯼ ﻧﻔﺎق را ﺑﺪرﻳﻢ‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ ﻣﻨﻈﻮرش را ﺑﻪ وﺿﻮح ﺑﻴﺎن ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬او‬
‫ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ زﻧﺪاﻧﻴﺎن را ﺑﯽ ﺳﭙﺮ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ راﺣﺖ ﺗﺮ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﻤﺮﮐﺰ‬
‫ﻓﺸﺎر روﯼ ﺁﻧﺎن‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺷﺎن را در هﻢ ﺷﮑﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ هﺎﯼ زﻳﺎد و ﻃﻴﻒ‬
‫ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن‪ ،‬اﻣﮑﺎن ﺗﻤﺮﮐﺰ روﯼ هﻤﻪ ﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن‪ ،‬ﺑﺎ هﺪف ﺷﮑﺴﺘﻦ ﺁﻧﺎن ﻏﻴﺮ ﻣﻤﮑﻦ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬اﻓﺮاد ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﻧﺸﺎن ﮐﺮدﻩ ﻣﯽ ﺑﻮدﻧﺪ و ﭼﻪ ﺑﻬﺘﺮ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺧﻮد در اﻳﻦ اﻣﺮ ﭘﻴﺶ ﻗﺪم‬
‫ﺷﻮﻧﺪ و راﻩ را ﺑﺮاﯼ ﻓﺸﺎرهﺎﯼ ﺑﻌﺪﯼ هﻤﻮار ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬او ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﺣﺴﻴﻦ ﻓﻘﻴﻬﯽ را ﺳﻤﺒﻠﯽ‬
‫ﺳﺎزد ﺑﺮاﯼ ﭘﻴﺶ ﺑﺮد هﺪف ﺧﻮد‪ .‬او ﺗﺤﻘﻴﺮ ﺧﻮد ﺑﻪ دﺳﺖ او را از ﭘﻴﺶ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣﻴﺪ ﮐﻪ دﻳﮕﺮان را ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﺮﻓﻨﺪ رذﻳﻼﻧﻪ از ﮐﻤﻴﻦ ﮔﺎﻩ ﺧﻮد ﺑﻴﺮون ﮐﺸﺪ و ﺁﻧﺎن را ﺑﻪ‬
‫ﻣﺼﺎﻓﯽ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺮا ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ .‬ﺣﺴﻴﻦ ﻓﻘﻴﻬﯽ در ﺑﻬﺎر ‪ ۶١‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﺎزﯼ در‬
‫ﺳﺎﻟﻦ ‪ ۶‬ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺎﻣﺶ ﺑﺮاﯼ رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺟﻮﺧﻪ ﯼ اﻋﺪام ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺷﺪ و "ﺷﻴﺮﺁهﻨﮑﻮﻩ‬
‫ﻣﺮد" ﺳﺮﺧﻮﺷﺎﻧﻪ و ﺷﺎداب ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﺟﺎوداﻧﮕﯽ رواﻧﻪ ﺷﺪ و ﺁﺳﻤﺎن اوﻳﻦ ﻳﮏ دل ﺳﻴﺮ‬
‫ﮔﺮﻳﺴﺖ ﭼﺮا ﮐﻪ "اﺑﺮهﺎ‪ ،‬ﭘﺮﺑﺎر از ﺗﺎراج ﺁﻓﺘﺎﺑﻨﺪ و ﺁﺗﺶ"‪.‬‬

‫‪٢١‬‬
‫ﭼﻨﺪ روز ﺑﻌﺪ از ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن در اﺗﺎق هﺎ‪ ،‬در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ اوﻳﻦ ﮔﺮد هﻢ ﺁﻣﺪﻳﻢ‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ در‬
‫ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺨﯽ داﺧﻠﯽ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮد‪ .‬در اﺑﺘﺪا ﮔﻔﺖ هﻤﺎن ﻃﻮرﯼ ﮐﻪ ﻣﯽ داﻧﻴﺪ و از ﺳﻮﯼ‬
‫ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎرهﺎ ﻋﻨﻮان ﺷﺪﻩ‪" ،‬ﻓﺮﻣﺎن ﻋﻔﻮ اﻣﺎم"‪ ١١١‬ﻣﺸﻤﻮل ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد و ﻧﻈﺮ‬
‫اﻣﺎم ﻏﻴﺮ "ﮔﺮوهﮏ هﺎ" ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺧﻨﺪﻩ اﯼ ﮐﺮﻳﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬در ﺿﻤﻦ ﺑﻌﻀﯽ از‬
‫ﮔﻔﺘﻪ هﺎ و ﻓﺮﻣﺎن هﺎ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاﯼ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت رادﻳﻮ‪ -‬ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺎد ﺟﺪﯼ ﻧﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ‬
‫اﻓﺰود‪ :‬ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺷﺮﻋﯽ ﻣﺎ ﻣﺤﺪودﻳﺘﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ دروغ ﮔﻮﻳﯽ ﺑﻪ ﮐﻔﺎر ﻧﺪارﻳﻢ و "ﺷﺮع‬
‫اﻧﻮر"‪ ١١٢‬ﻧﻴﺰ دﺳﺖ ﻣﺎ را در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺎز ﮔﺬاردﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺳﺆال ﻓﺮدﯼ ﮐﻪ ﭘﺮﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪ :‬در اﺗﺎق هﺎﯼ ﺳﺎﻟﻦ‪ ١‬را ﮐﯽ ﺑﺎز ﺧﻮاهﻴﺪ ﮐﺮد؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮوﻳﺪ ﺧﺪا را ﺷﮑﺮ ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ﯼ ﮐﺎﻓﯽ ﻧﺪارﻳﻢ و ﮔﺮﻧﻪ هﻤﻪ ﯼ‬
‫ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﭼﻮن ﺗﻨﻬﺎ ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ ﭼﺎرﻩ ﯼ ﮐﺎر ﺷﻤﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ 110‬پﺎﺱ ﺦ او ﺕﺄﻳﻴ ﺪ اﻃﺎﻋ ﺖ ﮐﻮرﮐﻮراﻧ ﻪ و‪ ...‬ﻧﺒ ﻮد‪ .‬ه ﺮ اﻧ ﺴﺎن ﻣﻘ ﺎوﻣﯽ در ﺁن ﻟﺤﻈ ﻪ پﺎﺱ ﺦ او را ﻣ ﯽداد‪ .‬هﻤ ﻪﯼ ﻣ ﺎ‬
‫ﺁرزو ﻣ ﯽﮐ ﺮدﻳﻢ پﺎﺱ ﺦ او ﭼﻨ ﺎن ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬او زﺑ ﺎن ﮔﻮﻳ ﺎﯼ ﻣ ﺎ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺁنﭼ ﻪ ﮐ ﻪ ﻣ ﺎ ﻣ ﯽﺥﻮاﺱ ﺘﻴﻢ ﻓﺮﻳ ﺎد ﮐﻨ ﻴﻢ و ﺑ ﻪ ه ﺮ دﻟﻴ ﻞ‬
‫ﻧﻤﯽﮐﺮدﻳﻢ‪ ،‬او ﺑﻪ ﻧﻴﺎﺑﺖ از ﺝﺎﻧﺐ ﻣﺎ ﻓﺮﻳﺎد ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬او روح ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻮد و هﻤﻴﻦ او را دﻟﻨﺸﻴﻦ و دﻟﺮﺑﺎ ﻣﯽﺱﺎﺥﺖ‪.‬‬
‫‪ 111‬اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﻋﻔﻮ ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﺥﻤﻴﻨﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺱﺒﺖ ‪ ٢٢‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ ١٣۶٠‬اﺱﺖ ﮐﻪ ﻋﻮام ﻓﺮﻳﺒﺎﻧﻪ دﺱﺘﻮر ﺁزادﯼ اﮐﺜﺮﻳﺖ‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن دﺱﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ را دادﻩ ﺑﻮد ﺕﺎ ﺷﺐ ﻋﻴﺪ را در ﮐﻨﺎر ﺥﺎﻧﻮادﻩ هﺎﯼ ﺷﺎن ﺑﻪ ﺱﺮ ﺑﺮﻧﺪ!‬
‫‪ 112‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﯼ دﺱﺘﻮرهﺎﯼ دﻳﻨﯽ ﮐﻪ ﻣﺮاﺝﻊ وﺑﺰرﮔﺎن ﺷﻴﻌﻪ از ﻗﺮﺁن و ﺱﻨﺖ و ﻓﺮاﻣﻴﻦ اﺋﻤﻪ اﺱﺘﻨﺒﺎط ﮐﺮدﻩاﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٣٤‬‬
‫او ﺑﺎ اﻳﻦ دﻳﺪ و از اﻳﻦ ﻣﻨﻈﺮ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺗﻼﺷﺶ را ﻣﯽ ﮐﺮد ﺗﺎ هﺮ ﭼﻪ زودﺗﺮ زﻧﺪان‬
‫ﮔﻮهﺮدﺷﺖ را راﻩ اﻧﺪازﯼ ﮐﺮدﻩ و ﮐﺎر ﺳﺎﺧﺖ ﺳﻠﻮل هﺎﯼ اﻧﻔﺮادﯼ ﺁﺳﺎﻳﺸﮕﺎﻩ اوﻳﻦ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ‬
‫اﺗﻤﺎم رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ زﻋﻢ ﺧﻮدش‪ ،‬ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ دﺳﺘﻪ‪ -‬دﺳﺘﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﻘﺎوم را ﺑﻪ ﺁن ﺟﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ‬
‫از ﺁن ﻃﺮف ﺗﻮاب دو ﺁﺗﺸﻪ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﯼ زﻧﺪان زﻣﺎن ﺷﺎﻩ و ﺑﻀﺎﻋﺖ‬
‫ﻣﺤﺪود و اﻧﺪﮎ ﺧﻮد و هﻢ ﻗﻄﺎراﻧﺶ را در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺗﺤﻤﻞ ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ داﺷﺖ و‬
‫ﺑﺎ ﺗﻌﻤﻴﻢ دادن ﺁن ﺑﻪ هﻤﻪ‪ ،‬ﺗﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﻘﻴﻪ ﻧﻴﺰ در ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ ﻣﺜﻞ ﺧﻮدﺷﺎن‬
‫درﻣﺎﻧﺪﻩ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﺑﻴﺶ ﻧﭙﺎﻳﻴﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﻄﻼن ﻧﻈﺮﻳﻪ اش ﭘﯽ ﺑﺮد و ﭘﺲ از‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎدن ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻪ ﺳﻠﻮل هﺎﯼ اﻧﻔﺮادﯼ ﮔﻮهﺮدﺷﺖ‪ ،‬از اﻳﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ ﮐﺸﻴﺪ و ﺗﻼش ﮐﺮد از ﻃﺮﻳﻖ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ هﺎﻳﺶ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﺪ ﮐﻪ هﻤﺎﻧﺎ ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫ﺟﺪﻳﺪ در ﻗﺰل ﺣﺼﺎر و ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻗﺒﺮ و ﻗﻴﺎﻣﺖ و ‪ ...‬ﺑﻮد ﮐﻪ در واﻗﻊ ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﻮد‪ .‬در‬
‫هﻤﻴﻦ دوران ﺑﻮد ﮐﻪ ﻳﺎر ﻏﺎر او‪ ،‬ﺣﺒﻴﺐ اﷲ ﻋﺴﮕﺮاوﻻدﯼ ﺑﻪ اوﻳﻦ ﺁﻣﺪﻩ و در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﯼ‬
‫اوﻳﻦ از ﻣﻈﺎﻟﻢ دوران ﺳﺘﻢ ﺷﺎهﯽ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ و از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺮﺛﻴﻪ اﯼ ﺧﻮاﻧﺪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬
‫زﺟﺮهﺎﻳﯽ ﮐﻪ در ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ‪ ،‬ﺁن هﻢ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻣﺪت ﻳﮏ ﻣﺎﻩ‪ ،‬ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬او ﭼﻨﺎن از‬
‫ﻳﮏ ﻣﺎﻩ ﺑﻪ ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ رﻓﺘﻦ اش در زﻣﺎن ﺷﺎﻩ ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﮔﻮﻳﯽ ﻳﮑﯽ از ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎ را در ﻣﻮردش اﺟﺮا ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ!‬
‫ﻳﮑﯽ از ﺳﺆال هﺎ‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻋﺘﺮاض هﻮاداران ﺳﺎزﻣﺎن ﻓﺪاﺋﻴﺎن اﮐﺜﺮﻳﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ و اﻧﺘﻘﺎل ﺷﺎن ﺑﻪ اوﻳﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﺁن هﺎ ﻣﺪﻋﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺮاﯼ ﺣﻔﻆ ﻧﻈﺎم ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﻧﺪ و ﺟﺰ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎرﯼ اﻧﺠﺎم ﻧﺪادﻩ اﻧﺪ و دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﺧﻮد را‬
‫ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﯽ و ﻏﻴﺮﻣﺴﺌﻮﻻﻧﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﺣﻖ ﺑﺎ ﺁن هﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﯽ ﻣﻬﺮﯼ و‬
‫ﺣﻖ ﻧﺎﺷﻨﺎﺳﯽ رژﻳﻢ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ ﺑﺎ ﺧﻮﻧﺴﺮدﯼ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻣﺮوز "ﻓﺮخ" اﻳﻦ ﺟﺎ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮد او ﻧﻴﺰ ﺗﺄﮐﻴﺪ ﮐﺮدم ﮐﻪ ﻧﺸﺴﺖ ﺗﺸﮑﻴﻼﺗﯽ و ﮐﺎر ﺗﺸﮑﻴﻼﺗﯽ در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﮐﺴﺎﻧﯽ هﻢ ﮐﻪ از ﮔﺮوﻩ ﺷﻤﺎ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎً ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺧﻼف ﺷﺪﻩ اﻧﺪ و‬
‫ﺿﻮاﺑﻂ دادﺳﺘﺎﻧﯽ را در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ زﻳﺮ ﭘﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ ﻇﺎهﺮاً از ﭼﻨﺎن ﺻﻤﻴﻤﻴﺘﯽ‬
‫ﺑﺎ ﻓﺮخ ﻧﮕﻬﺪار ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد ﮐﻪ او را "ﻓﺮخ"‪ ١١٣‬ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺻﻤﻴﻤﻴﺖ هﺎ ﺑﻪ روزﮔﺎرﯼ‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﻮﺑﺎوﮔﺎن ﻣﻴﻬﻦ در زﻳﺮ ﺿﺮﺑﺎت ﮐﺎﺑﻞ ﻟﺖ وﭘﺎر ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ و ﭘﻴﮑﺮ رﻧﺠﻮرﺷﺎن در‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﻮﺧﻪ هﺎﯼ اﻋﺪام ﺳﻮراخ‪ -‬ﺳﻮراخ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮخ ﻧﮕﻬﺪار ﻓﺎرغ از هﺮ دﻏﺪﻏﻪ اﯼ ﺑﻪ‬
‫اوﻳﻦ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻣﯽ ﮐﺮد و ﺑﺎ "ﺟﻼد اوﻳﻦ" و "ﻗﺼﺎب ﺗﻬﺮان" ﻧﺸﺴﺖ و ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ ﮐﺮدﻩ و ﺑﻪ‬
‫ﺗﻤﺸﻴﺖ اﻣﻮر ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺖ! دردﺁور ﺁن ﮐﻪ ﻓﺮدﯼ ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺎﺑﻘﻪ اﯼ اﻣﺮوزﻩ ﻧﻴﺰ از در‬
‫ﻣﻮﻋﻈﻪ و هﺪاﻳﺖ ﻣﺮدم در ﺁﻣﺪﻩ و ﺑﻴﺮق "روﺷﻨﻔﮑﺮﯼ" و "ﻋﺪاﻟﺖ ﻃﻠﺒﯽ" و "ﺁزادﯼ‬

‫‪ 113‬وﯼ از اﻋﻀﺎﯼ ﻗﺪﻳﻤﯽ ﮔﺮوﻩ ﺝﺰﻧﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺱﺎل ‪ ۴۶‬هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ دﻳﮕ ﺮ اﻋ ﻀﺎﯼ ﮔ ﺮوﻩ ﺝﺰﻧ ﯽ دﺱ ﺘﮕﻴﺮ و در‬
‫ﺱﺎل ‪ ۴٨‬ﺁزاد ﺷﺪ‪ .‬پﺲ از ﻣﺪت ﮐﻮﺕ ﺎهﯽ دوﺑ ﺎرﻩ دﺱ ﺘﮕﻴﺮ و ﺕ ﺎ ﺱ ﺎل ‪ ۵۶‬در زﻧ ﺪان ﺑ ﻪ ﺱ ﺮ ﺑ ﺮد‪ .‬وﯼ پ ﺲ از پﻴ ﺮوزﯼ‬
‫اﻧﻘﻼب ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ اﺣﻤﺪﻏﻼﻣﻴﺎن ﻟﻨﮕﺮودﯼ‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎنﻋﻠﯽ ﻋﺒ ﺪاﻟﺮﺣﻴﻢ پ ﻮر‪ ،‬ﻋﻠ ﯽ ﮐ ﺸﺘﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻬ ﺪﯼ ﻓﺘ ﺎپﻮر‪ ،‬ﺝﻤ ﺸﻴﺪ ﻃ ﺎهﺮﯼ‬
‫پﻮر و‪ ...‬در رهﺒﺮﯼ ﺱﺎزﻣﺎن ﭼﺮﻳﮏهﺎﯼ ﻓﺪاﻳﯽ ﺥﻠﻖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬وﯼ ﻧﻘﺶ اﺱﺎﺱﯽ در ﺑﻪ اﺿ ﻤﺤﻼل ﮐ ﺸﺎﻧﺪن ﺝﻨ ﺒﺶ‬
‫ﻓﺪاﻳﯽ داﺷﺖ‪.‬‬
‫‪١٣٥‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺧﻮاهﯽ" و "دﻣﮑﺮاﺳﯽ ﻃﻠﺒﯽ" را ﻋﻠﻢ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ! ﺑﯽ ﮔﻤﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاﯼ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﭼﻨﺎن‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺎهﯽ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﺷﺎﻳﺎﻧﯽ ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻻﺟﻮردﯼ ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ از ﭼﻨﺎن ﺣﺎﺷﻴﻪ ﯼ اﻣﻨﻴﺘﯽ ﺑﺮﺧﻮردار‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ اوﻳﻦ رﻓﺖ وﺁﻣﺪ ﻣﯽ ﮐﺮد و ﮔﺰﻧﺪﯼ ﺑﻪ او ﻧﻤﯽ رﺳﻴﺪ‪ .‬در ﺁن روزﮔﺎر‪ ،‬هﻮﻳﺖ‬
‫ﮐﻠﻴﻪ ﯼ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺧﻮد را هﻮادار ﺳﺎزﻣﺎن اﮐﺜﺮﻳﺖ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬از ﺳﻮﯼ دادﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﺎ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن اﮐﺜﺮﻳﺖ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺗﻤﺎس ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎ راﺑﻂ اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻗﺮار‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺴﻴﺎرﯼ از هﻮاداران ﺳﺎزﻣﺎن اﻗﻠﻴﺖ ﺑﺮاﯼ ﻣﺼﻮن ﻣﺎﻧﺪن از ﻣﺠﺎزات‪ ،‬ﺧﻮد را‬
‫"اﮐﺜﺮﻳﺘﯽ" ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﮐﺎرِ دﺳﺖ اﻧﺪرﮐﺎرانِ اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن از دادن ﭼﻨﺪ اﻃﻼﻋﻴﻪ ﯼ‬
‫ﺳﺎدﻩ ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻣﺘﺮﻗﯽ و هﻤﺮاهﯽ ﺑﺎ رژﻳﻢ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﻣﺘﺤﺪان‬
‫اﺻﻠﯽ رژﻳﻢ ﻣﺒﺪل ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ از اﻧﺠﺎم هﻴﭻ ﮐﺎرﯼ ﻓﺮوﮔﺬار ﻧﻤﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬در‬
‫ارﮔﺎن رﺳﻤﯽ و اﻃﻼﻋﻴﻪ هﺎﯼ ﮐﻤﻴﺘﻪ ﯼ ﻣﺮﮐﺰﯼ ﺳﺎزﻣﺎن ﻓﺪاﺋﻴﺎن اﮐﺜﺮﻳﺖ ﺑﻪ هﻮاداراﻧﺸﺎن‬
‫رهﻨﻤﻮد ﻣﯽ دادﻧﺪ "هﻤﺪوش و هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻣﺪاﻓﻊ اﻧﻘﻼب و ﻣﺪاﻓﻊ ﺟﻤﻬﻮرﯼ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ"‪ ١١٤‬هﺸﻴﺎرﯼ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﻴﺮﻧﺪ و "ﺣﺮﮐﺎت ﺷﺒﮑﻪ ﻣﺰدوران اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ‬
‫را زﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ و هﺮ اﻃﻼﻋﯽ از ﻃﺮح هﺎ و ﻧﻘﺸﻪ هﺎﯼ ﺟﻨﺎﻳﺖ ﮐﺎراﻧﻪ ﯼ ﺁﻧﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫‪١١٥‬‬
‫ﺁوردﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻮراً ﺳﭙﺎﻩ ﭘﺎﺳﺪاران و ﺳﺎزﻣﺎن را ﻣﻄﻠﻊ ﺳﺎزﻧﺪ"‪.‬‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ هﻤﭽﻨﻴﻦ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺳﺆاﻟﯽ ﮔﻔﺖ‪" :‬ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ" هﺰار ﺑﺎر ﺑﺪﺗﺮ از ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ و رﻳﮕﺎن‬
‫هﺴﺘﻨﺪ ﭼﺮا ﮐﻪ ﺁن هﺎ ﻧﺒﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻬﺸﺘﯽ و ‪ ٧٢‬ﺗﻦ را از ﻣﺎ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ١١٦‬ﺑﻠﮑﻪ اﻳﻦ "ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ‬
‫ﮐﻮر دل" ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺁن هﺎ را ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪" .‬هﺸﺖ ﺷﻬﺮﻳﻮر" را ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁوردﻧﺪ و‬
‫رﺟﺎﻳﯽ و ﺑﺎهﻨﺮ را از ﻣﺎ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻤﻖ ﮐﻴﻨﻪ ﺗﻮزﯼ او را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ‬
‫ﺑﻴﺎن ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬او در ﺑﻴﺎن اﺣﺴﺎﺳﺶ ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬اﻳﻦ اﻋﺘﺮاﻓﺎت و ﻧﻈﺮات ﮐﺸﺎف‬
‫در ﻣﻮرد ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ از ﺳﻮﯼ ﻻﺟﻮردﯼ در ﺣﺎﻟﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ‬
‫ﻋﻮام ﻓﺮﻳﺒﯽ‪ ،‬ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ را در ﭘﺮﭼﻢ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ و ﺑﻪ ﺧﺎﮎ ﻣﯽ ﺳﭙﺮدﻧﺪ و از ﺁﻧﺎن ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻣﻬﺮﻩ هﺎﯼ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ و ﺷﻴﻄﺎن ﺑﺰرگ ﻧﺎم ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ و ﺗﻮدﻩ اﯼ هﺎ و اﮐﺜﺮﻳﺘﯽ هﺎ ﻧﻴﺰ در‬
‫اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﺑﻴﮑﺎر ﻧﻨﺸﺴﺘﻪ و ﺑﻪ ﺳﺨﻴﻒ ﺗﺮﻳﻦ ﺷﮑﻞ ﻋﻨﻮان ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪:‬‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺘﯽ ﮐﻪ اﻣﺮوز رهﻨﻤﻮن ﻋﻤﻞ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‪ ،‬اﻗﻠﻴﺖ و ‪ ...‬اﺳﺖ در ﻣﺎهﻴﺖ اﻣﺮ‬
‫ﺑﺎ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﺮﻳﺎن هﺎﯼ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﭼﭗ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ ﭼﻮن رﻧﺠﺒﺮان و ﭘﻴﮑﺎر و‬
‫ﮐﻮﻣﻠﻪ و ﻧﻈﺎﺋﺮ ﺁن و ﺣﺘﺎ ﮐﺎرهﺎﯼ ﺑﺎﻧﺪهﺎﯼ ﺗﺮورﻳﺴﺖ ﺳﺎواﮐﯽ و ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻃﻠﺐ‬
‫ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﻧﺪارد‪.١١٧‬‬

‫‪ 114‬اﻃﻼﻋﻴﻪ ﮐﻤﻴﺘﻪﯼ ﻣﺮﮐﺰﯼ ﺱﺎزﻣﺎن ﻓﺪاﻳﻴﺎن ﺥﻠﻖ اﻳﺮان‪ -‬اﮐﺜﺮﻳﺖ ‪ ٨‬ﺕﻴﺮﻣﺎﻩ ‪.۶٠‬‬
‫‪ 115‬پﻴﺸﻴﻦ‪.‬‬
‫‪ 116‬ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻨﯽ ﺑﻬﺸﺘﯽ دﺑﻴﺮﮐﻞ ﺣﺰب ﺝﻤﻬﻮرﯼ اﺱﻼﻣﯽ ﻣﻬﻢﺕﺮﻳﻦ ﻣﻬ ﺮﻩ و ﺱ ﺎزﻣﺎندهﻨ ﺪﻩﯼ اﺹ ﻠﯽ ﺱ ﺮﮐﻮب پ ﺲ‬
‫از اﻧﻘﻼب ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ اﺷﺎرﻩﯼ او ﺑﺮاﯼ ﺑﺴﺘﻦ ﻓﻀﺎ و ﺁﺥﺮﻳﻦ ﻣﻨﺎﻓﺬ در ﺑﻬ ﺎر ‪ ۶٠‬ﺱﻴﺪرﺿ ﺎ زوارﻩاﯼ و ﻋ ﺪﻩاﯼ ﺣ ﺰباﻟﻠﻬ ﯽ‬
‫ﺑﻪ ﮐﺎﻧﻮن وﮐﻼ ﺣﻤﻠﻪور ﺷﺪﻩ و ﺁنﺝﺎ را ﺑﻪ ﺕﺴﺨﻴﺮ ﺥﻮد در ﺁوردﻧﺪ و ﺱﭙﺲ ﺑﻪ ﻓﺮﻣ ﺎن او ﻻﺝ ﻮردﯼ دﺱ ﺘﻮر ﺑ ﺴﺘﻪ ﺷ ﺪن‬
‫‪ ١٧‬ﻧﺸﺮﻳﻪ و روزﻧﺎﻣﻪ از ﺝﻤﻠﻪ ﻣﻴﺰان و اﻧﻘﻼب اﺱﻼﻣﯽ را ﮐﻪ ﺑ ﻪ ﺑﺎزرﮔ ﺎن و ﺑﻨ ﯽﺹ ﺪر ﻧﺰدﻳ ﮏ ﺑﻮدﻧ ﺪ داد و ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫ﺕﺮﺕﻴﺐ پﺮوژﻩﯼ ﺣﺬف ﺑﻨﯽﺹﺪر و ﺱﺮﮐﻮﺑﯽ ﮔﺮوﻩهﺎﯼ ﺱﻴﺎﺱﯽ و ﻳﮑﭙﺎرﭼﻪ ﮐﺮدن ﺣﺎﮐﻤﻴﺖ ﮐﻠﻴﺪ ﺥﻮرد‪.‬‬
‫‪ 117‬ﮐﺎر اﮐﺜﺮﻳﺖ ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ،١۴٩‬ﺑﻴﺴﺖ و هﺸﺘﻢ ﺑﻬﻤﻦ ‪.١٣۶٠‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٣٦‬‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺑﻼهﺘﯽ ﮐﻢ ﻧﻈﻴﺮ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ از او ﺳﺮ ﻣﯽ زﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺟﻨﮓ ﻣﺎ ﺗﺎ رﻓﻊ ﻓﺘﻨﻪ‬
‫در ﺟﻬﺎن ﭘﺎﻳﺎﻧﯽ ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻌﺪ از ﺷﮑﺴﺖ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروﯼ و ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ و اروﭘﺎ ﺑﻪ ﺳﺮاغ ﮐﻮﺑﺎ‬
‫و وﻳﺘﻨﺎم ﻣﯽ روﻳﻢ و ﺣﮑﻮﻣﺖ هﺎﯼ ﺁن ﺟﺎ را ﺳﺎﻗﻂ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ در واﻗﻊ ﻣﺎهﻴﺖ‬
‫ﻋﺮﻳﺎن رژﻳﻢ را ﻋﺮﺿﻪ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬او هﻤﭽﻮن ﺁﻧﺪرﯼ وﻳﺸﻴﻨﺴﮑﯽ دادﺳﺘﺎن ﮐﻞ دوران‬
‫اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺖ زﻧﺪاﻧﻴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﮔﻨﺎهﮑﺎر ﺑﻮدن ﺧﻮد را اﻧﮑﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﯽ ﮔﻨﺎهﯽ‬
‫ﺧﻮد را ﺑﻪ اﺛﺒﺎت رﺳﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺁن ﺷﺐ وﯼ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺗﮑﺮار ﮐﺮد ﮐﻪ اﻋﺪام هﺎ ﭘﺸﺖ ﺑﻨﺪ ‪ ۴‬اﻧﺠﺎم ﻧﻤﯽ ﮔﻴﺮد و ﺑﻪ ﺳﺎﻟﻦ‬
‫ﺳﺮﺑﺴﺘﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻧﻪ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﯼ ﻧﻮع دوﺳﺘﯽ و ﮐﻢ ﮐﺮدن ﺑﺎر‬
‫ﻓﺸﺎر روﺣﯽ زﻧﺪاﻧﻴﺎن‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮ ﻋﮑﺲ ﺑﺮاﯼ ﻣﺨﻔﯽ ﻧﮕﺎﻩ داﺷﺘﻦ ﺗﻌﺪاد اﻋﺪاﻣﯽ هﺎ و‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ از اﻓﺸﺎﯼ ﺗﺪاوم ﺟﻨﺎﻳﺖ هﺎﯼ رژﻳﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺷﻤﺮدن ﺗﻴﺮﺧﻼص هﺎ ﻣﯽ ﺷﺪ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ و هﻢ ﭼﻨﻴﻦ دﻓﻌﻪ هﺎﯼ ﺗﻴﺮﺑﺎران در ﻃﻮل هﻔﺘﻪ ﻧﻴﺰ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ ﮔﺎﻩ و ﺑﯽ ﮔﺎﻩ ﺧﻮد ﻣﻴﮑﺮوﻓﻮن ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﻬﺪﻳﺪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺖ و ﻳﺎ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ هﺎﯼ دادﺳﺘﺎﻧﯽ را ﻣﯽ ﺷﮑﺎﻓﺖ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﺳﺆال هﺎﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽ داد‪ .‬او ﭘﻴﺶ از‬
‫اﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﺑﻪ ﺟﻨﺎﻳﺖ هﺎﯼ ﺑﻬﺰاد ﻧﻈﺎﻣﯽ و ﺗﻴﻢ هﻤﺮاﻩ او در زﻧﺪان ﻗﺰل ﺣﺼﺎر‬
‫ﺑﭙﺮدازد‪ .‬او اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﺗﮑﺬﻳﺐ ﺁن ﭘﺮداﺧﺖ اﻣﺎ ﺑﺎ ﺷﻬﺎدت ﺣﺴﻴﻦ ﺳﻤﺎواﺗﻴﺎن ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺳﻮراخ‬
‫ﮐﺮدن ﮔﻮﺷﺶ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻬﺰاد ﻧﻈﺎﻣﯽ و‪ ...‬در هﻤﺎن ﺟﻠﺴﻪ ﻻﺟﻮردﯼ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻋﻤﻞ اﻧﺠﺎم‬
‫ﺷﺪﻩ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮش ﺁن ﺷﺪ وﻟﯽ ﺑﺎ ﺧﻮﻧﺴﺮدﯼ از ﺁن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان "از ﻣﺎﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﺎﺳﺖ" ﻧﺎم ﺑﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ از ﻃﺮف دادﺳﺘﺎﻧﯽ ﻣﻮرد رﺳﻴﺪﮔﯽ و ﭘﻴﮕﺮد‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺰاد ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻳﮏ زﻧﺪاﻧﯽ ﮐﻢ ﺳﻦ و ﺳﺎل‪ ،‬وﻟﯽ ﻗﻮﯼ هﻴﮑﻞ هﻮادار ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﯼ ﺧﺼﻠﺖ هﺎﯼ ﻣﻨﻔﯽ در او ﺟﻤﻊ ﺑﻮد‪ .‬وﯼ ﺑﺎ ﻣﺄﻣﻮرﻳﺘﯽ وﻳﮋﻩ از ﺳﻮﯼ ﻻﺟﻮردﯼ‬
‫ﺑﻪ ﻗﺰل ﺣﺼﺎر اﻋﺰام ﮔﺸﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻬﺰاد ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺣﺘﺎ ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﺣﺎج داوود و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﮔﺎﻧﺶ‬
‫ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﺮد و ﻳﺎ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ واﻧﻤﻮد ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﺷﮑﯽ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ او ﮔﺰارش ﮐﺎرهﺎﻳﺶ را‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻻﺟﻮردﯼ ﻣﯽ داد‪ .‬ﺑﻬﺰاد ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻗﺒﻞ از اﻋﺰام ﺑﻪ ﻗﺰل ﺣﺼﺎر‪ ،‬ﻣﺪﺗﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﻧﻔﻮذﯼ در ﺑﻨﺪهﺎ و ﺳﻠﻮل هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ اوﻳﻦ ﮔﺮداﻧﺪﻩ ﺷﺪﻩ و ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن زﻳﺎدﯼ را ﺑﻪ‬
‫زﻳﺮ ﻣﻬﻤﻴﺰ ﻻﺟﻮردﯼ ﮐﺸﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬ﻻﺟﻮردﯼ اﻋﺘﻤﺎد وﻳﮋﻩ اﯼ ﺑﻪ او و ﺑﯽ رﺣﻤﯽ اش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻬﺰاد ﻧﻈﺎﻣﯽ ﮐﺸﻒ ﻻﺟﻮردﯼ ﺑﻮد و ﻻﺟﻮردﯼ ﺑﻪ درﺳﺘﯽ ﺑﻪ او اﻋﺘﻤﺎد‬
‫ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻬﺰاد ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻧﻴﺰ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺟﻨﺎﻳﺖ و دﻧﺎﺋﺘﯽ را ﮐﻪ ﻻﺟﻮردﯼ در او دﻳﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺻﻮرت از ﻗﻮﻩ ﺑﻪ ﻓﻌﻞ در ﺁوردﻩ ﺑﻮد‪ .‬وﯼ داراﯼ ﮐﺎﺑﻞ‪ ،‬زﻧﺠﻴﺮ و دﺳﺘﺒﻨﺪ ﺑﻮد و‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻣﺪﺗﯽ ﭼﻨﺎن ﺟﻮ رﻋﺐ و وﺣﺸﺘﯽ در زﻧﺪان ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﺑﻪ راﻩ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ زﺑﺎن‬
‫از ﺑﻴﺎﻧﺶ ﻗﺎﺻﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺁن دوران را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﯽ ﺁوردﻧﺪ‪ ،‬از ﺁن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮏ‬
‫"ﮐﺎﺑﻮس وﺣﺸﺘﻨﺎﮎ" ﻧﺎم ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫او و ﻣﻬﺮداد ﺧﺴﺮواﻧﯽ و ﺗﻴﻢ هﻤﺮاهﺸﺎن در ﺣﻤﺎم ﺑﻨﺪ‪ ،‬زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﻮرد ﻧﻈﺮش را ﻟﺨﺖ‬
‫‪١٣٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﮐﺮدﻩ و در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺁﻧﺎن را ﺑﻪ زﻳﺮ ﺁب ﺳﺮد ﻣﯽ اﻧﺪاﺧﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻼق و ﮐﺎﺑﻞ ﺑﻪ ﺟﺎﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﯽ اﻓﺘﺎد و ﺳﭙﺲ ﺁﻧﺎن را ﻣﻮرد ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ دوﺑﺎرﻩ ﻗﺮار ﻣﯽ داد‪ .‬اﻳﻦ ﮐﺎر هﺮ ﺷﺐ ﺗﺎ ﺻﺒﺢ‬
‫اداﻣﻪ داﺷﺖ‪ .‬ﺗﺼﻮرش ﻧﻴﺰ ﺳﺨﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﮏ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﯽ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﯼ ﮐﻢ ﺳﻦ و ﺑﻴﻤﺎر را ﻣﺄﻣﻮر‬
‫ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ از اﻓﺮاد ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺗﻴﻎ در ﮐﻒ زﻧﮕﯽ ﻣﺴﺖ ﻧﻬﺎدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬او هﻴﭻ ﺣﺪ و ﻣﺮزﯼ‬
‫را ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﻧﻤﯽ ﺷﻨﺎﺧﺖ و هﻴﭻ درﮐﯽ از ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ و اﻳﻦ ﮐﻪ ﻓﺮد ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ راﺳﺖ‬
‫ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ ،‬ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬در ﭘﺎرﻩ اﯼ ﻣﻮارد ﻣﻮهﺎﯼ ﺳﺮ زﻧﺪاﻧﯽ را ﺗﺮاﺷﻴﺪﻩ و در ﺗﻮاﻟﺖ‬
‫رﻳﺨﺘﻪ و زﻧﺪاﻧﯽ را ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﺧﻮردن ﺁن ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و در ﺣﺪاﻗﻞ ﻳﮏ ﻣﻮرد ﮐﻪ ﻣﻦ از ﺁن‬
‫ﺧﺒﺮ دارم‪ ،‬ﺑﻪ زدن ﺁﻣﭙﻮل هﻮا ﻣﺒﺎدرت ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻬﺰاد ﻧﻈﺎﻣﯽ از اﻧﺤﺮاف ﺟﻨﺴﯽ رﻧﺞ‬
‫ﻣﯽ ﺑﺮد و هﺮ ﺑﻴﻨﻨﺪﻩ اﯼ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺁﺛﺎر ﻋﻤﻴﻖ ﮐﻤﺒﻮدهﺎ وﻋﻘﺪﻩ هﺎﯼ رواﻧﯽ را در‬
‫او ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺣﮑﻤﺮاﻧﯽ اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎر رواﻧﯽ و ﺁن هﻤﻪ ﺟﻨﺎﻳﺖ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ او و ﮔﺮوهﺶ در‬
‫زﻧﺪان ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ ٢٠‬روز اداﻣﻪ داﺷﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ از ﺁذرﻣﺎﻩ ﺗﺎ دﯼ‬
‫ﻣﺎﻩ ﺳﺎل ‪ .۶٠‬ﺣﺎج داوود رﺣﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬رﺋﻴﺲ زﻧﺪان ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﻣﺪﻋﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻃﻼﻋﯽ از‬
‫اﻋﻤﺎل ﺑﻬﺰاد ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﺑﻪ ﻣﺠﺮد ﺁﮔﺎﻩ ﺷﺪن از ﺁن‪ ،‬وﯼ را ﺑﻪ ﻣﺠﺎزات رﺳﺎﻧﻴﺪﻩ و‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ اﻋﺰام او را ﺑﻪ اوﻳﻦ دادﻩ اﺳﺖ‪ .‬داﺳﺘﺎن ﺑﻬﺰاد ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺮ و ﺻﺪا ﮐﺮدﻩ و ﺑﻪ‬
‫رادﻳﻮهﺎ و ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺧﺎرج از ﮐﺸﻮر ﻧﻴﺰ رﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮد و ﻣﻘﺎﻣﺎت رژﻳﻢ را در ﻣﺤﺬورﻳﺖ ﻗﺮار‬
‫دادﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ‪ ،‬ﻻﺟﻮردﯼ ﺳﻌﯽ ﻣﯽ ﮐﺮد ﺗﺎ اﻓﺘﻀﺎح ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺁﻣﺪﻩ را ﺟﻤﻊ و ﺟﻮر‬
‫ﮐﻨﺪ و از داﻣﻨﻪ ﯼ ﭘﺮﻓﻀﻴﺤﺖ ﺁن ﺑﮑﺎهﺪ‪ .‬او ﻣﻬﺮداد ﺧﺴﺮواﻧﯽ را ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪ ﺁورد ﺗﺎ ادﻋﺎ‬
‫ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺁن هﺎ هﻮادار ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ و ﻃﺒﻖ ﺧﻂ دادﻩ ﺷﺪﻩ از ﺳﻮﯼ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﺎ اﻳﻦ‬
‫اﻋﻤﺎل ﻗﺼﺪ ﺧﺮاب ﮐﺮدن ﭼﻬﺮﻩ ﯼ ﻧﻈﺎم و دادﺳﺘﺎﻧﯽ اﻧﻘﻼب را داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪهﺎ ﻣﻬﺮداد‬
‫ﺧﺴﺮواﻧﯽ ﻧﻴﺰ اﺳﻴﺮ ﮐﻴﻨﻪ ﺗﻮزﯼ ﻻﺟﻮردﯼ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﺟﻮﺧﻪ ﯼ اﻋﺪام ﺳﭙﺮدﻩ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪٢٢‬‬
‫ﺗﻌﺪادﯼ از ﭘﺎﺳﺪاران ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺳﺎﻟﻦ‪ ١‬را ﺑﺴﻴﺠﻴﺎﻧﯽ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دادﻧﺪ ﮐﻪ از‬
‫روﺳﺘﺎﯼ ﺗﻴﺮان از ﺗﻮاﺑﻊ ﻧﺠﻒ ﺁﺑﺎد اﺻﻔﻬﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﯼ اﻋﺰام ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪ هﺎﯼ “ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﻴﻠﯽ”‬
‫اﻣﺎ در واﻗﻊ ﺑﺮاﯼ ﭘﺎﺳﺪارﯼ در زﻧﺪان‪ ،‬ﺑﻪ اوﻳﻦ ﺁوردﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺁﻧﺎن ﺑﻪ ﺷﺪت از ﺳﺎدﮔﯽ‬
‫روﺳﺘﺎﻳﯽ رﻧﺞ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ ﺷﺎن از ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ در اوﻳﻦ ﻣﯽ ﮔﺬﺷﺖ و ﺁﻧﺎن ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺎهﺪ‬
‫ﮔﻮﺷﻪ اﯼ از ﺁن ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﻮدﻩ و ﺧﻮاهﺎن اﻋﺰام ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪ هﺎﯼ ﺟﻨﮓ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫ﻣﻘﺎﻣﺎت زﻧﺪان ﭘﺎﺳﺦ دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺟﺎ هﻢ ﻳﮑﯽ از ﺟﺒﻬﻪ هﺎﯼ ﺟﻨﮓ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﺁن ﻓﺮﻗﯽ‬
‫ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل ﺛﻮاب رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪ در ﻧﺎﻣﻪ ﯼ اﻋﻤﺎل ﺷﺎن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻳﮏ دورﻩ ﮐﺘﺎب ﺗﺎرﻳﺦ هﻴﺠﺪﻩ ﺳﺎﻟﻪ ﺁذرﺑﺎﻳﺠﺎن اﺣﻤﺪ ﮐﺴﺮوﯼ در ﺑﻨﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺁن را‬
‫ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻗﺴﻤﺖ ﺗﻘﺴﻴﻢ و ﺻﺤﺎﻓﯽ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و در اﺗﺎق هﺎ دﺳﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ ﮔﺸﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ از‬
‫ﺁن روزﯼ ﮐﻪ در اﺗﺎق هﺎﯼ ﺑﻨﺪ را ﺑﺴﺘﻨﺪ و رﻓﺖ و ﺁﻣﺪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن را ﺑﻪ اﺗﺎق هﺎﯼ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻗﻄﻊ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻼً دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ دﻳﮕﺮ ﺑﺨﺶ هﺎﯼ ﮐﺘﺎب ﻏﻴﺮﻣﻤﮑﻦ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬روزﯼ ﻣﺮﺗﻀﯽ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٣٨‬‬
‫ﻋﻠﻴﺰادﻩ ﺑﻪ ﻳﮑﯽ از ﭘﺎﺳﺪاران اهﻞ ﺗﻴﺮان ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮو اﺗﺎق ‪ ٢٧‬و ﺑﮕﻮ ﺗﺎرﻳﺦ هﻴﺠﺪﻩ ﺳﺎﻟﮕﯽ‬
‫را ﺑﺪهﻨﺪ! ﭘﺎﺳﺪار ﻣﺰﺑﻮر ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﺎرﻳﺦ هﻴﺠﺪﻩ ﺳﺎﻟﮕﯽ ﮐﯽ هﺴﺖ؟ ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻧﻴﺰ ﺑﯽ هﻴﭻ‬
‫درﻧﮕﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﺎرﻳﺦ هﻴﺠﺪﻩ ﺳﺎﻟﮕﯽ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ! ﭘﺎﺳﺪار ﻣﺰﺑﻮر ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ ﻧﺎم ﮐﺘﺎب از ﻳﺎدش‬
‫ﻧﺮود‪ ،‬درﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﮐﺮد "ﺗﺎرﻳﺦ هﻴﺠﺪﻩ ﺳﺎﻟﮕﯽ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ"‪" ،‬ﺗﺎرﻳﺦ هﻴﺠﺪﻩ ﺳﺎﻟﮕﯽ‬
‫ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ"‪ ،‬در اﺗﺎق را ﺑﺴﺖ و رﻓﺖ و در هﻤﻴﻦ ﺣﺎل ﺷﻠﻴﮏ ﺧﻨﺪﻩ در اﺗﺎق ﺑﺎرﻳﺪن ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻣﮕﺮ ﮐﺴﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺟﻠﻮﯼ ﺧﻨﺪﻩ اش را ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﺷﺐ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺪار ﻣﺰﺑﻮر داﺷﺖ ﻣﺎ را ﺑﻪ‬
‫دﺳﺘﺸﻮﻳﯽ ﻣﯽ ﺑﺮد‪ ،‬در راﻩ ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﮐﺘﺎب ﺳﻔﺎرش ﺷﺪﻩ ﭼﯽ ﺷﺪ؟ ﺑﺎ ﻟﺤﻦ ﻋﺎﺟﺰاﻧﻪ اﯼ‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺁﻗﺎ ﺗﻮ را ﺑﻪ ﺧﺪا ﻣﺎ را دﻧﺒﺎل اﻳﻦ ﮐﺎرهﺎ ﻧﻔﺮﺳﺖ! ﮐﺘﺎب را ﮔﺮﻓﺘﻢ وﻟﯽ وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﻳﮑﯽ‬
‫از اﺗﺎق هﺎﯼ دﻳﮕﺮ رﻓﺘﻢ‪ ،‬ﺑﭽﻪ هﺎ ﮐﺘﺎب را در دﺳﺘﻢ دﻳﺪﻧﺪ و ﻣﺮا دﺳﺖ اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ و ﺁن را‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬از ﻣﻮﺿﻌﯽ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﮔﻮﻳﯽ ﭘﺴﺮ ارﺑﺎب دﻩ ﺷﺎن هﺴﺘﻢ‪ .‬ﺁن هﺎ ﺑﻪ‬
‫هﻴﭻ وﺟﻪ ﺑﺎ اوﻳﻦ و ﺟﺮﻳﺎن ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺁن هﻢ ﺧﻮاﻧﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ‬
‫روﺳﺘﺎهﺎﺷﺎن ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ و ﺗﻨﻬﺎ ﻳﮑﯽ از ﺁن هﺎ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪ ﮐﻪ در ﺳﺎل ‪ ۶۴‬ﭘﺎﺳﺪار ﺁﺳﺎﻳﺸﮕﺎﻩ‬
‫اوﻳﻦ ﺷﺪ‪ .‬ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻦ ﺟﺎﺳﺖ ﮐﻪ هﻤﻴﻦ ﭘﺎﺳﺪار‪ ،‬ﺳﺎل هﺎ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻣﺄﻣﻮر ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﺗﺎ ﻣﻦ را ﮐﻪ‬
‫ﭼﺸﻢ هﺎﻳﻢ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ ﺑﺒﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اﻳﻦ ﮐﻪ ﻣﺮا ﺑﻪ ﺳﻠﻮل راﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫رو ﺑﻪ دﻳﻮار ﺑﻨﺸﻴﻦ! ﺻﺪاﻳﺶ را ﻓﻮراً ﺷﻨﺎﺧﺘﻢ‪ .‬ﺑﺎ ﻳﺎدﺁورﯼ ﺧﺎﻃﺮات ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﻮد از‬
‫ﺧﻨﺪﻩ رودﻩ ﺑﺮ ﺷﻮم‪ .‬ﻳﺎدم ﺁﻣﺪ‪ ،‬اوﻟﻴﻦ ﺑﺎرﯼ ﮐﻪ ﺁﻳﻔﻮن را دﻳﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ زﻧﮓ ﻣﯽ زد‪ ،‬ﺁن را‬
‫از روﯼ دﻳﻮار ﺑﺮداﺷﺘﻪ و روﯼ زﻣﻴﻦ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد و ﮔﻮﺷﯽ را ﮐﻪ ﺻﺪا از ﻃﺮﻳﻖ ﺁن ﺷﻨﻴﺪﻩ‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ دهﺎﻧﺶ ﻗﺮار دادﻩ و ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮد ﺗﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺁن ﺻﺤﺒﺖ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫هﺮ ﺑﺎر ﮐﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺑﻬﺪارﯼ ﻣﯽ ﺑﺮد‪ ،‬ﺑﭽﻪ هﺎ او را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻧﺨﻮد ﺳﻴﺎﻩ ﻣﯽ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ و‬
‫ﻣﺸﻐﻮل ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮدن ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﺑﺎر او ﺳﺮﻳﻊ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ دو ﺗﻦ از‬
‫ﺑﭽﻪ هﺎ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪﺷﺎن را ﺑﺎﻻ زدﻩ و ﻣﺸﻐﻮل ﺻﺤﺒﺖ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬دو ﻧﻔﺮ ﻣﺰﺑﻮر ﺑﺎ دﻳﺪن وﯼ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺳﺮﺷﺎن را روﯼ زاﻧﻮاﻧﺸﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬او ﺳﺮ ﺁن دو را از روﯼ زاﻧﻮان ﺷﺎن ﺑﻠﻨﺪ‬
‫ﮐﺮدﻩ و ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﮐﻮدﮐﺎﻧﻪ اﯼ ﮔﻔﺖ‪ :‬دال ﻟﯽ! ﻳﻌﻨﯽ ﻣﻦ دﻳﺪم ﺷﻤﺎ ﭼﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ و دوﺑﺎرﻩ‬
‫ﺳﺮﺷﺎن را روﯼ زاﻧﻮاﻧﺸﺎن ﮔﺬاﺷﺖ و رﻓﺖ!‬
‫ﺑﻌﺪ از ﮔﺬﺷﺖ ﭼﻬﺎر ﺳﺎل ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﮐﻪ ﻣﺮا ﺑﻪ ﺳﻠﻮل ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ‪،‬‬
‫ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ رو دﺳﺘﯽ ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻟﺤﻦ ﺁﻣﺮاﻧﻪ اﯼ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ زﺑﺎﻧﺶ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﺎﻗﻮت‬
‫را ﺑﺪﻩ‪ .‬ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﻮد از ﺧﻨﺪﻩ ﺑﺘﺮﮐﻢ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ ﭼﺎﻗﻮﮐﺸﯽ را ﺗﺮﮎ ﮐﺮدﻩ ام ﺑﺮادر‪ .‬دﻳﮕﻪ ﭼﺎﻗﻮ‬
‫دﺳﺖ ﻧﻤﯽ ﮔﻴﺮم‪ .‬ﭘﻴﺶ ﺧﻮدم ﮔﻔﺘﻢ ﺧﻮب ﺷﺪ ﻧﮕﻔﺖ اﺳﻠﺤﻪ ات را ﺑﺪﻩ‪ .‬از ﭘﺎﺳﺨﻢ رﻧﺠﻴﺪﻩ ﺷﺪ و‬
‫ﻣﺮا رو ﺑﻪ دﻳﻮار ﻧﺸﺎﻧﺪﻩ و ﺑﺎ ﻟﮑﻨﺖ زﺑﺎن ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺣﺮف زﻳﺎدﯼ ﻧﺰن‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺗﻼش ﮐﺮد ﻗﻮاﻧﻴﻦ‬
‫ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ را ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻮﺷﺰد ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬
‫از اﻣﮑﺎﻧﺎت داﺧﻞ ﺳﻠﻮل را ﺗﻮﺿﻴﺢ داد‪ .‬ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻳﺎد دهﺪ ﮐﻪ ﺷﻴﺮ دﺳﺘﺸﻮﻳﯽ را‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎز ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ! و ﺑﻌﺪ ﺁﻓﺘﺎﺑﻪ را ﻧﺸﺎﻧﻢ داد و ﻃﺮﻳﻘﻪ ﯼ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺁن را ﺁﻣﻮزش داد‪.‬‬
‫ﺳﺮﺁﺧﺮ هﻢ ﮔﻔﺖ‪ :‬هﺮ وﻗﺖ "ﺑﺮادر ﭘﺎﺳﺪار" در را ﺑﺎز ﮐﺮد‪ ،‬رو ﺑﻪ دﻳﻮار ﺑﻨﺸﻴﻦ‪ .‬و در‬
‫‪١٣٩‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮد ﺑﺪﺟﻨﺴﯽ ﺑﻪ ﺧﺮج دهﺪ‪ ،‬ﭘﺎرﻩ اﯼ ﭼﻨﺪ از ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺁﺳﺎﻳﺸﮕﺎﻩ را هﻢ‬
‫ﮔﻮﺷﺰد ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺎ ﺳﺎﺑﻘﻪ اﯼ ﮐﻪ از وﯼ داﺷﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺟﺪﯼ اش ﺑﮕﻴﺮم و‬
‫هﻤﻪ ﯼ ﺻﺤﻨﻪ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ از وﯼ در ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺘﻢ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﻧﻈﺮم ﻣﯽ ﺁﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﯽ رﻏﻢ اﻳﻦ ﮐﻪ‬
‫ﺣﻮﺻﻠﻪ ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﺎ ﺷﻨﻴﺪن ﺻﺪاﯼ او ﮐﻤﯽ ﺳﺮﺣﺎل ﺁﻣﺪم و ﻧﻘﺒﯽ ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ زدم و‬
‫ﺑﺪﺟﻨﺴﯽ ام ﮔﻞ ﮐﺮدﻩ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﮐﻤﯽ ﺳﺮﺑﻪ ﺳﺮش ﺑﮕﺬارم‪ .‬ﻣﺜﻞ ﺑﭽﻪ ﻣﺪرﺳﻪ اﯼ هﺎ‪ ،‬اﻧﮕﺸﺖ‬
‫اﺷﺎرﻩ را ﺑﻠﻨﺪ ﮐﺮدﻩ و ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﺟﺎزﻩ ﺑﺮادر! ﮐﻴﻔﯽ ﮐﺮد‪ ،‬اﻧﮕﺎر ﺗﻮ ﺁﺳﻤﺎن هﺎ ﭘﺮواز ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺗﺎ ﺁن ﻣﻮﻗﻊ ﮐﺴﯽ از او اﺟﺎزﻩ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺳﻴﻨﻪ اش را ﺻﺎف ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻴﻪ؟ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﮐﺠﺎ‬
‫رﻓﻊ ﺣﺎﺟﺖ ﮐﻨﻢ؟ ﺗﻮاﻟﺖ ﻓﺮﻧﮕﯽ را ﻧﺸﺎﻧﻢ دادﻩ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺁن ﺟﺎ و ﺑﻌﺪ ﺧﻮدش روﯼ ﺁن ﻧﺸﺴﺖ و‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻢ داد‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻧﻤﯽ ﺷﻪ ﻣﻦ را ﺑﺒﺮﯼ ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺗﻮاﻟﺖ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﺨﻴﺮ!‬
‫اﻳﻦ ﺟﺎ زﻧﺪان اﺳﺖ‪ ،‬هﺘﻞ ﮐﻪ ﻧﻴﺎﻣﺪﯼ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺁﺧﻪ ﻣﯽ ﺗﺮﺳﻢ اﮔﺮ اﻳﻦ ﺟﺎ ﮐﺎرم را ﺑﮑﻨﻢ‪ ،‬ﭼﻮن‬
‫ﺗﻮاﻟﺘﺶ ﻓﺮﻧﮕﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﺎزم ﻗﺒﻮل ﻧﺸﻪ‪ ،‬ﺁن وﻗﺖ ﺿﺎﻣﻨﺶ ﮐﻴﺴﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﯽ ﻣﻨﺎﻓﻖ‬
‫ﻧﺸﯽ ﺗﺎ ﻗﺒﻮل ﺑﺸﻪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬راﺳﺘﺶ ﻣﯽ ﺗﺮﺳﻢ ﻳﮏ ﻣﻮﻗﻊ ﺑﻴﺎﻓﺘﻢ ﺗﻮﯼ ﺗﻮاﻟﺖ‪ .‬دوﺑﺎرﻩ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ‬
‫ﮐﻪ اﻳﻦ ﻗﺪر ﺗﺮﺳﻮﻳﯽ ﭘﺲ ﭼﺮا رﻓﺘﯽ ﻣﻨﺎﻓﻖ ﺷﺪﯼ؟ ﻓﮑﺮ ﮐﺮدم‪ :‬ﻋﺠﺐ! ﭘﺲ هﺮﮐﺲ ﻣﯽ رود‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻖ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎً ﺑﺎﻳﺪ ﺁدم ﻧﺘﺮس و ﭘﺮدل و ﺟﺮأﺗﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺳﻠﻮل را ﮐﻪ ﺑﺴﺖ از ﺧﻨﺪﻩ‬
‫رﻳﺴﻪ ﻣﯽ رﻓﺘﻢ و ﮐﻒ ﺳﻠﻮل وﻟﻮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺟﻠﻮﯼ ﺧﻨﺪﻩ ام را ﺑﮕﻴﺮم‪ .‬ﻧﻤﯽ داﻧﻢ‬
‫اﮔﺮ ﺳﻠﻮل را ﺗﺮﮎ ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺧﻮدم را ﮐﻨﺘﺮل ﮐﻨﻢ‪ .‬ﺷﺎﻧﺲ ﺁوردم ﮐﻪ‬
‫ﭼﺸﻢ هﺎﻳﻢ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد و رو ﺑﻪ دﻳﻮار ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدم و ﺻﻮرﺗﺶ را ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺑﺒﻴﻨﻢ وﮔﺮﻧﻪ‬
‫ﻣﺤﺎل ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻢ ﺟﻠﻮﯼ ﺧﻮدم را ﺑﮕﻴﺮم‪.‬‬

‫‪٢٣‬‬
‫اوﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﮏ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﻨﺎﻳﺘﮑﺎرﺁﻓﺮﻳﻨﯽ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺁدﻣﯽ اﮔﺮ روﻧﺪ ﺷﮑﻞ ﮔﻴﺮﯼ‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻳﮏ ﭘﺎﺳﺪار ﺗﺎزﻩ ﻣﺄﻣﻮر ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﺷﺪﻩ در اوﻳﻦ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ اوﻳﻦ در ﺷﮑﻞ ﮔﻴﺮﯼ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺟﻨﺎﻳﺘﮑﺎراﻧﻪ ﯼ اﻓﺮاد ﭘﯽ ﺑﺒﺮد‪ .‬ﭘﺎﺳﺪارﯼ ﮐﻪ‬
‫ﺗﺎزﻩ اﺳﺘﺨﺪام ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬روزهﺎﯼ اول ﺑﺴﻴﺎر ﺧﺠﺎﻟﺘﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﺣﺮﻣﺖ هﺎ را ﺣﻔﻆ ﻣﯽ ﮐﺮد و ﮔﺎﻩ‬
‫از اﻳﻦ ﮐﻪ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮد ﺗﻮاﻟﺖ و دﺳﺘﺸﻮﻳﯽ را ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺧﺎﻟﯽ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ اﺗﺎق ﺑﻌﺪﯼ‬
‫ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺧﻮدش ﻧﻴﺰ در ﺗﻨﮕﯽ و ﻓﺸﺎر ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬هﻤﻴﻦ ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻌﺪ از ﮔﺬﺷﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻨﺪ‬
‫هﻔﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﻨﺎن دژﺧﻴﻤﯽ ﺑﺪل ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ در ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻮارد‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﻘﻴﻪ را ازﭘﺸﺖ ﻣﯽ ﺑﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻳﮏ ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﺎزﻩ اﺳﺘﺨﺪام ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬روزهﺎﯼ اول در اﺗﺎق را ﮐﻪ ﺑﺎز ﻣﯽ ﮐﺮد‪،‬‬
‫ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪" :‬ﺳﻼم ﺑﻤﺎ ﺻﺒﺮﺗﻢ و ﻓﻨﻌﻢ ﻋﻘﺒﯽ اﻟﺪار" ﻳﻌﻨﯽ "ﺳﻼم ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﮐﻪ ﺻﺒﺮ ﮐﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﭘﺲ‬
‫از ﻧﻌﻤﺖ هﺎﯼ ﺟﻬﺎن دﻳﮕﺮ ﺑﺮﺧﻮردار ﺧﻮاهﻴﺪ ﺷﺪ‪ ".‬ﺑﻴﭽﺎرﻩ ﺳﻼم اوﻟﺶ را ﻣﯽ ﻓﻬﻤﻴﺪ ﭼﻪ‬
‫ﻣﻌﻨﯽ ﻣﯽ دهﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﻣﻌﻨﯽ ﺑﻘﻴﻪ ﻋﺒﺎرت را ﻧﻤﯽ ﻓﻬﻤﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﯽ داﻧﺴﺖ‪ ،‬هﻴﭻ ﮔﺎﻩ اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ را‬
‫در ﺣﻖ ﻣﺎ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ادا ﻧﻤﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺳﻪ هﻔﺘﻪ ﻃﻮل ﮐﺸﻴﺪ ﺗﺎ اﻳﻦ ﭘﺎﺳﺪار ﺗﺎزﻩ وارد ﺑﻪ ﺷﺨﺺ‬
‫دﻳﮕﺮﯼ ﻣﺒﺪل ﺷﻮد‪ .‬هﺮ ﭼﻨﺪ اﻧﺴﺎن هﺎ داﺋﻤﺎً در ﻣﻌﺮض اﻧﺘﺨﺎب هﺴﺘﻨﺪ و هﺮ ﻓﺮدﯼ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٤٠‬‬
‫ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﺠﻼب ﻓﺮو اﻓﺘﺪ و ﻳﺎ از ﺁن ﺑﻴﺮون ﺁﻳﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ هﻤﻴﺸﻪ ذهﻦ ﻣﺮا ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮد ﻣﺸﻐﻮل ﻣﯽ ﺳﺎزد‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ‪ :‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﻣﻨﺠﻼب رﻓﺘﮕﺎن را ﻟﻌﻦ و ﻧﻔﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ در ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻳﺎ ﺧﻮد ﻣﺒﺎدرت ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﺁن ﮐﺎرهﺎ‬
‫ﻧﻤﯽ ﮐﺮدﻧﺪ؟ ﺁﻳﺎ ﺷﺎﻧﺲ و ﺗﺼﺎدف و اﻗﺒﺎل و ﻳﺎ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﺗﻘﺪﻳﺮ‪ ،‬در اﻳﻦ ﻣﻮارد ﻣﺆﺛﺮ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؟‬

‫‪٢۴‬‬
‫ﻳﮑﯽ از ﻧﮑﺎت ﺑﻪ ﻳﺎد ﻣﺎﻧﺪﻧﯽ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻣﺎ‪ ،‬اﻋﻼم‬
‫روزهﺎﯼ ﻣﻼﻗﺎت زﻧﺪاﻧﻴﺎن اوﻳﻦ و ﻗﺰل ﺣﺼﺎر از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺮﺧﯽ روزﻧﺎﻣﻪ هﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻴﻬﺎن‪،‬‬
‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ و ﺁزاد ﮔﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن و هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﻮد‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن اﻳﻦ ﻣﻬﻢ را ﺑﺎﻳﺪ از ﻃﺮﻳﻖ اﻃﻼﻋﻴﻪ دادﺳﺘﺎﻧﯽ اﻧﻘﻼب ﮐﻪ در ﻧﺸﺮﻳﺎت ﻋﻤﻮﻣﯽ‬
‫ﮐﺸﻮر ﭼﺎپ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬دﻧﺒﺎل ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﺪﻳﺪﻩ ﯼ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد ﻓﻮق ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ اﺑﻌﺎد‬
‫هﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ ﯼ ﺳﺮﮐﻮﺑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻗﺸﺎر ﺟﺎﻣﻌﻪ را در ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻤﺎﻣﯽ اﻓﺮاد ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫از ﻣﻴﺰان ﺳﺒﻌﻴﺖ و وﺣﺸﯽ ﮔﺮﯼ رژﻳﻢ ﻣﻄﻠﻊ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺬر وﺣﺸﺖ و اﺿﻄﺮاب در‬
‫هﻤﻪ ﯼ اﺟﺘﻤﺎع و در روان اﻓﺮاد ﮐﺎﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر در ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ اوﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻼﻗﺎت‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﻩ ام رﻓﺘﻢ‪ .‬هﺮ ﻣﺎﻩ ﺑﺎ اﺷﺘﻴﺎق روزﻧﺎﻣﻪ هﺎ را ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ ﺗﺎ ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻼﻗﺎت ﺑﻌﺪﯼ‬
‫را ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﻮﻳﻢ‪.‬‬

‫‪٢۵‬‬
‫ﭼﻬﺎرم اردﻳﺒﻬﺸﺖ ﻣﺎﻩ ‪ ،١٣۶١‬وﺣﻴﺪ ﺳﻌﻴﺪﯼ ﻧﮋاد ﺳﻪ روز و دو ﺷﺐ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ‬
‫رﻓﺘﻪ ﺑﻮد و هﻨﻮز ﺑﺎزﻧﮕﺸﺘﻪ ﺑﻮد و هﻤﻪ ﯼ ﺑﭽﻪ هﺎ و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﻣﻦ در ﺑﻴﻢ و هﺮاس ﺑﻪ ﺳﺮ‬
‫ﻣﯽ ﺑﺮدﻳﻢ ﮐﻪ ﭼﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ او ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ؟ وﯼ را از ﺑﻴﺮون ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻢ و ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻢ ﮐﻪ ﻟﻮ‬
‫ﻧﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬وﺣﻴﺪ در اول ﻣﺮدادﻣﺎﻩ ﺳﺎل ‪ ،۶٠‬ﻳﮏ روز ﻗﺒﻞ از اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت رﻳﺎﺳﺖ‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻣﺸﮑﻮﮎ ﺑﻪ داﺷﺘﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﯽ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ در‬
‫ﺑﻬﻤﻦ ﻣﺎﻩ ﺳﺎل ‪ ۶٠‬ﭘﺎرﻩ اﯼ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﻳﺶ ﻟﻮ رﻓﺖ‪ .‬در هﻤﺎن ﺣﺪﯼ ﮐﻪ ﻟﻮ رﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﭘﺲ دادﻩ و ﺳﭙﺲ در اﺳﻔﻨﺪﻣﺎﻩ ﺑﻪ دادﮔﺎﻩ رﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﭘﻨﺞ ﺳﺎل زﻧﺪان ﻣﺤﮑﻮم ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬اواﻳﻞ ﮐﻪ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻓﻴﻠﻢ "ﻓﺮار ﺑﺰرگ"‪ ،‬هﺮ ﺷﺐ ﺧﻮاب‬
‫ﻓﺮار از زﻧﺪان را ﻣﯽ دﻳﺪم‪ .‬در روزهﺎﯼ ﺁﺧﺮ ﻓﺮوردﻳﻦ‪ ،‬روزﯼ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ‬
‫"ﮐﻮﮐﻠﻮس ﮐﻼن"‪ ١١٨‬ﺑﻪ اﺗﺎق ﻣﺎن رﺟﻮع ﮐﺮدﻩ و وﺣﻴﺪ را ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺴﺘﻌﺎرش ﺻﺪا ﮐﺮد‪ .‬ﭼﻨﺪ‬
‫ﺳﺆال ﮐﻮﺗﺎﻩ از او ﭘﺮﺳﻴﺪ و ﺑﻌﺪ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺳﺮش را ﺗﮑﺎن ﻣﯽ داد‪ ،‬دور ﺷﺪ‪ .‬وﺣﻴﺪ ﺁهﺴﺘﻪ‬

‫‪ 118‬ﮐﻮﮐﻠﻮسﮐﻼنهﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﺮوهﯽ از ﻧﮋادپﺮﺱ ﺘﺎن و ﺿ ﺪ رﻧﮕ ﻴﻦپﻮﺱ ﺘﺎن ﺁﻣﺮﻳﮑ ﺎﻳﯽ ﻣ ﯽﮔﻔﺘﻨ ﺪ‪ .‬ﺁنه ﺎ هﻨﮕ ﺎم ﺣﻤﻠ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫اﻓﺮاد و ﻳﺎ ﺁﺕﺶزدن ﺥﺎﻧﻪهﺎﯼ رﻧﮕﻴﻦپﻮﺱﺘﺎن‪ ،‬ﺑ ﺎ ﻣﻠﺤﻔ ﻪاﯼ ﺱ ﻔﻴﺪ‪ ،‬ﺱ ﺮ و ﺹ ﻮرت و ﺑﺎﻻﺕﻨ ﻪﯼ ﺥ ﻮد را ﻣ ﯽپﻮﺷ ﺎﻧﺪﻧﺪ ﮐ ﻪ‬
‫ﺷﻨﺎﺥﺘﻪ ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ .‬ﺕﻮابهﺎ در زﻧﺪان ﻧﻴﺰ ﺑﺮاﯼ ﻋﺪم ﺷﻨﺎﺱﺎﻳﯽ از ﭼﻨﻴﻦ ﺷﻴﻮﻩاﯼ اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪١٤١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫درﮔﻮﺷﻢ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﺑﺎزﺟﻮﻳﻢ ﺑﻮد‪ ،‬اﺳﻢ ﻣﺴﺘﻌﺎر ﻣﻦ و ﺣﺴﻴﻦ اﺑﺮﻳﺸﻤﭽﯽ‪ ١١٩‬را ﺑﺮ‬
‫زﺑﺎن ﺁورد‪ .‬روز دوم اردﻳﺒﻬﺸﺖ وﺣﻴﺪ را ﺑﺮاﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﺻﺪا زدﻧﺪ و ﻣﻦ از هﻤﺎن ﻣﻮﻗﻊ‬
‫دل ﺗﻮﯼ دﻟﻢ ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﺎر ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻊ او در ﺗﺸﮑﻴﻼت ﭘﯽ ﺑﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و وﯼ را ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ اﻧﺘﻘﺎﻣﯽ‬
‫ﻣﯽ زدﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ روزهﺎﯼ اول وﯼ را ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ذﯼ ﻗﻴﻤﺘﯽ داﺷﺖ وﻟﯽ ﺣﺎﻻ ﺑﻌﺪ‬
‫از ﺳﭙﺮﯼ ﺷﺪن ﻧُﻪ ﻣﺎﻩ‪ ،‬هﻤﻪ ﯼ ﺁن هﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺳﻮﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اواﺧﺮ ﺷﺐ او را در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺷﺪت ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ اﺗﺎق ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪﻧﺪ ﺗﺎ روز ﺑﻌﺪ ﺑﻪ اﻧﻔﺮادﯼ هﺎﯼ ‪ ٣٢۵‬اﻧﺘﻘﺎل دهﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻇﺎهﺮاً ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻣﺸﮑﻼت ادارﯼ و ﻳﺎ ﻧﺒﻮدن ﺟﺎ‪ ،‬وﺣﻴﺪ را در ‪ ٣٢۵‬ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻪ و دوﺑﺎرﻩ او‬
‫را ﺑﻪ ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﺑﺎز ﭘﺲ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺁﺳﺎﻳﺸﮕﺎﻩ هﻨﻮز ﺑﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺮدارﯼ ﻧﺮﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮد و‬
‫ﺳﻠﻮل هﺎﯼ اﻧﻔﺮادﯼ ‪ ٢٠٩‬ﻧﻴﺰ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺳﭙﺎﻩ ﭘﺎﺳﺪاران ﺑﻮد و ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﯽ ﺟﺪاﯼ از دادﺳﺘﺎﻧﯽ‬
‫داﺷﺖ‪ .‬ﺻﻮرت و ﭘﺎهﺎﯼ وﺣﻴﺪ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﺘﻮرم ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و هﻤﻪ ﯼ ﭘﺸﺘﺶ‬
‫ﻳﮏ ﺗﮑﻪ ﺳﻴﺎﻩ و ﮐﺒﻮد ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﻴﻠﯽ ﺗﻼش ﮐﺮدم ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻢ در زﻳﺮ هﺸﺖ درﺳﺖ‬
‫راﻩ ﺑﺮوم ﺗﺎ دوﺑﺎرﻩ ﻣﺮا ﺑﻪ ﻧﺰد ﺷﻤﺎ ﺑﻔﺮﺳﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺒﻴﻨﻢ ﻓﺮدا ﭼﻪ ﭘﻴﺶ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬ﻏﺮوب ﻧﺎم وﯼ‬
‫را ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ دﻳﮕﺮ زﻧﺪاﻧﻴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ دادﮔﺎﻩ رﻓﺘﻪ و ﺣﮑﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬از ﺑﻠﻨﺪﮔﻮﯼ اﺗﺎق هﺎﯼ‬
‫ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﺧﻮاﻧﺪﻩ و اﻋﻼم ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ روز ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺳﺎﻋﺖ هﻔﺖ ﺻﺒﺢ ﺟﻬﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ‬
‫ﻗﺰل ﺣﺼﺎر‪ ،‬ﺑﺎ ﮐﻠﻴﻪ وﺳﺎﻳﻞ ﺷﺎن ﺁﻣﺎدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﭘﺸﺖ او را روﻏﻦ ﻣﯽ ﻣﺎﻟﻴﺪم‪،‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮم ﺑﻬﺘﺮاﺳﺖ ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﮐﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﺑﺮوﯼ‪ .‬ﺗﺎ ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ و‬
‫ﺑﺨﻮاهﻨﺪ ﺗﻮ را ﺑﺎزﮔﺮداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺪ روزﯼ ﻃﻮل ﻣﯽ ﮐﺸﺪ و زﺧﻢ هﺎﻳﺖ ﮐﻤﯽ ﺑﻬﺘﺮ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﺑﻪ هﻴﭻ ﭼﻴﺰﯼ در ﺁن ﻟﺤﻈﻪ هﺎ ﻓﮑﺮ ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﻮدم و ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ زﺧﻢ هﺎ و ﺟﺮاﺟﺎﺗﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺳﺮاﺳﺮ ﺑﺪﻧﺶ را ﭘﻮﺷﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدم و اﻳﻦ ﮐﻪ ﻓﺮﺻﺘﯽ ﭘﻴﺶ ﺁﻳﺪ ﺗﺎ اﻧﺪﮐﯽ‬
‫اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺁرزوﻳﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﻟﺨﺘﯽ ﻓﮑﺮ ﮐﺮد و ﺑﻌﺪ از ﻣﺪﺗﯽ ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﮐﺮدن‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻤﺶ را ﺑﺮاﯼ رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬روز ﺑﻌﺪ‪ ،‬اول وﻗﺖ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺑﻘﻴﻪ‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺣﮑﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ﻗﺰل ﺣﺼﺎر اﺗﺎق را ﺗﺮﮎ ﮐﺮد‪ .‬ﺗﻼش‬
‫اﺑﺘﺪاﻳﯽ او اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺗﻮرم ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد ﺻﻮرﺗﺶ ﻧﺸﺪﻩ و ﺑﻪ ﻟﻨﮕﻴﺪن او ﺑﻪ‬
‫هﻨﮕﺎم راﻩ رﻓﺘﻦ‪ ،‬ﭘﯽ ﻧﺒﺮد‪ .‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻌﺪ از ﻋﺰﻳﻤﺘﺶ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻨﺪ ﺑﻪ اﺗﺎق ﻣﺎن رﺟﻮع ﮐﺮدﻩ‬
‫و ﻧﺎﻣﺶ را ﺑﺮاﯼ رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎزﺟﻮﻳﺶ ﭘﻴﮕﻴﺮ ﮐﺎر ﺑﻮد ﮐﻪ هﺮ ﭼﻪ زودﺗﺮ‬
‫دوﺑﺎرﻩ او را ﺑﻪ زﻳﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺴﺌﻮل اﺗﺎق‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺪار ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬هﻤﻴﻦ اﻻن ﺁﻣﺪﻧﺪ دﻧﺒﺎﻟﺶ و او را ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬او‬
‫ﻓﮑﺮ ﮐﺮد ﭘﺎﺳﺪار دﻳﮕﺮﯼ‪ ،‬زودﺗﺮ از او ﺁﻣﺪﻩ و وﺣﻴﺪ را ﺑﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﺑﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﮕﻔﺘﻢ‬
‫ﺑﻪ ﻗﺰل ﺣﺼﺎر رﻓﺖ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪ اﻳﻦ اﮐﺘﻔﺎ ﮐﺮدم ﮐﻪ ﺑﺮدﻧﺪش‪ .‬ﻣﻄﻤﺌﻦ ﻧﺒﻮدم ﺁن هﺎ زﻧﺪان را‬
‫ﺗﺮﮎ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻧﻴﻢ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻌﺪ ﭘﺎﺳﺪار دﻳﮕﺮﯼ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﺮدﻩ و او را ﺟﻬﺖ رﻓﺘﻦ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﺻﺪا زد‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺘﯽ ﻃﻠﺒﮑﺎراﻧﻪ از اﻳﻦ ﮐﻪ ﻳﮏ ﺑﺎر ﺗﻮﺿﻴﺢ دادﻩ ام‪ ،‬دوﺑﺎرﻩ‬

‫‪ 119‬ﻳﮑﯽ از ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‪.‬‬

 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٤٢‬‬
‫هﻤﺎن ﭘﺎﺳﺦ را دادم‪ .‬ﺗﺎ ﺣﻮاﻟﯽ ﻇﻬﺮ دو ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ هﻤﻴﻦ ﺳﻨﺎرﻳﻮ را ﺗﮑﺮار ﮐﺮدم ﺗﺎ ﺁﺧﺮ‬
‫ﺳﺮ‪ ،‬ﻗﺎﺳﻢ ﮐﺒﻴﺮﯼ‪ ،‬از ﻣﺴﺌﻮﻻن ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﺧﻮد ﺑﻪ دﻧﺒﺎل او ﺁﻣﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻋﺼﺒﺎﻧﻴﺖ و ﻓﺤﺶ و ﺑﺪ‬
‫و ﺑﯽ راﻩ‪ ،‬ﻣﺮا از اﺗﺎق ﺑﻴﺮون ﮐﺸﻴﺪﻩ و ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻓﻖ ﮐﺠﺎﺳﺖ؟ ﻣﻦ ﺑﺎ ﺧﻮﻧﺴﺮدﯼ ﮔﻔﺘﻢ‪:‬‬
‫ﺑﺎﺑﺎ ﭼﻪ ﻣﯽ داﻧﻢ‪ ،‬ﺧﻮدﺗﺎن اﺳﻤﺶ را ﺑﺮاﯼ ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﺧﻮاﻧﺪﻳﺪ و ﺑﺎ ﺑﻘﻴﻪ رﻓﺖ‪ .‬ﺣﺘﻤﺎً در‬
‫ﻣﻴﺎن ﺁن هﺎ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا اﻳﻦ ﺟﺎ دﻧﺒﺎﻟﺶ ﻣﯽ ﮔﺮدﻳﺪ؟ ﺑﺎ ﻧﺎراﺣﺘﯽ ﻓﺮﻳﺎد زد‪ :‬ﭼﺮا از ﺻﺒﺢ ﺗﺎ‬
‫ﺣﺎﻻ اﻳﻦ را ﻧﻤﯽ ﮔﻮﻳﯽ؟ ﺧﻮدم را ﺑﻪ ﻧﻔﻬﻤﯽ زدﻩ و ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﭼﯽ را ﻧﻤﯽ ﮔﻮﻳﻢ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺪار ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‬
‫وﺣﻴﺪ ﺳﻌﻴﺪﯼ ﻧﮋاد‪ .‬ﻣﻦ هﻢ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻢ ﺁﻣﺪﻧﺪ دﻧﺒﺎﻟﺶ و رﻓﺖ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻳﻦ ﭼﻪ ﺑﮕﻮﻳﻢ؟ ﻓﮑﺮ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدم اﺗﻮﺑﻮس ﻣﻨﺘﻈﺮ اوﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮب ﻣﯽ روﻧﺪ ﺗﻮﯼ اﺗﻮﺑﻮس و ﺁن ﺟﺎ ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻪ‬
‫ﻣﯽ داﻧﻢ ﺗﻮ او را ﺑﺮاﯼ ﺟﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﻣﯽ ﺧﻮاهﯽ؟ ﺟﻮاﺑﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﻓﻬﻤﻴﺪم وﺣﻴﺪ ﺑﻪ ﺳﻼﻣﺖ‬
‫از اوﻳﻦ ﺧﺎرج ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﻣﺎﻩ هﺎ ﻣﻮﺿﻮع را ﭘﻴﮕﻴﺮﯼ ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ ،‬وﻟﯽ ﮔﻮﻳﺎ از ﺁوردن او‬
‫ﻣﻨﺼﺮف ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﺎ ﺧﻮد وﺣﻴﺪ هﻢ ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺖ ﮐﻪ در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﯽ اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﻮد‬
‫ﮐﻪ او را دﻳﮕﺮ از ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﺑﺮﻧﮕﺮداﻧﺪﻧﺪ‪ .‬در ﻋﻮض ﻳﮏ ﺳﺎل و ﻧﻴﻢ ﺑﻌﺪ در ﺁﺑﺎن ‪١٣۶٢‬‬
‫او را ﺑﻪ اوﻳﻦ ﺁوردﻩ و در ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺷﻌﺒﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﺷﮑﻨﺠﻪ اش ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٢۶‬‬
‫در ‪ ١٢‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ ،١٣۶١‬از ﺻﺒﺢ ﺟﻨﺐ وﺟﻮش ﺧﺎﺻﯽ در اوﻳﻦ ﺣﮑﻢ ﻓﺮﻣﺎ ﺑﻮد و‬
‫ﭘﺎﺳﺪاران اﺑﺎﻳﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ درﮔﻴﺮﯼ هﺎﯼ ﮔﺴﺘﺮدﻩ اﯼ در ﺳﻄﺢ ﺷﻬﺮ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ‬
‫ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺷﺮوع ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬داﻣﻨﻪ ﯼ درﮔﻴﺮﯼ هﺎ ﺑﻪ ﻗﺪرﯼ ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺨﺸﯽ از ﺷﻤﺎل‬
‫ﺷﻬﺮ را ﻧﻴﺰ در ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﺧﺒﺮ ﺁن در ﺳﻄﺢ ﺷﻬﺮ ﻧﻴﺰ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ ﻣﻮﺳﻮﯼ ﻳﮑﯽ از ﭘﺎﺳﺪاران ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺴﺮﻋﻤﻮﻳﺶ در درﮔﻴﺮﯼ ﺻﺒﺢ‬
‫هﻤﺎن روز ﺑﺎ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‪ ،‬ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬رادﻳﻮ و ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن رژﻳﻢ ﻧﻴﺰ ﭘﻮﺷﺶ ﺧﺒﺮﯼ‬
‫وﺳﻴﻌﯽ ﺑﻪ درﮔﻴﺮﯼ هﺎﯼ ﻓﻮق دادﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻏﺮوب هﻤﺎن روز ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﮐﻪ دﻩ هﺎ ﺗﻦ از‬
‫ارزﻧﺪﻩ ﺗﺮﻳﻦ ﮐﺎدرهﺎﯼ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺿﺎﺑﻄﯽ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮل ﺑﺨﺶ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ در ﺧﻼل درﮔﻴﺮﯼ هﺎ ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت رﺳﻴﺪﻩ اﻧﺪ‪.120‬‬
‫ﭼﻨﺪ هﻔﺘﻪ ﺑﻌﺪ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ "ﺁرﺷﻴﻮ هﻔﺘﻪ" ﮐﻪ ﻋﺼﺮ ﺟﻤﻌﻪ از ﺳﻴﻤﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﭘﺨﺶ‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﺻﺤﻨﻪ اﯼ را ﮐﻪ در ﺁن ﭘﺎﺳﺪاران ﺑﺎ ﺷﻠﻴﮏ “ﺁرﭘﯽ ﺟﯽ هﻔﺖ” ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ اﻧﻬﺪام ﻳﮑﯽ از‬
‫ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ هﺎﯼ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎن داد‪ .‬ﻇﺎهﺮاً اﻳﻦ اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ رژﻳﻢ از‬
‫ﺳﻼح هﺎﯼ ﻧﻴﻤﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺑﺮاﯼ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ هﺎﯼ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ در ﺳﻄﺢ ﺷﻬﺮ و ﻣﻨﺎﻃﻖ‬

‫‪ 120‬در روزهﺎﯼ ‪ ١٢‬و ‪ ١٩‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ دﻩهﺎ ﺕﻦ از ارزﻧﺪﻩﺕﺮﻳﻦ ﮐﺎدرهﺎﯼ ﺑﺨﺶ اﺝﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ در درﮔﻴ ﺮﯼ ﺑ ﺎ‬
‫ﻧﻴﺮوهﺎﯼ رژﻳﻢ ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت رﺱﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬از ﺝﻤﻠﻪ‪ :‬ﻣﺤﻤﺪﺿﺎﺑﻄﯽ‪ ،‬ﻗﺎﺱ ﻢ ﺑ ﺎﻗﺮزادﻩ‪ ،‬اﺣﻤ ﺪ ﮐﻼه ﺪوز‪ ،‬ﻓ ﻀﻞاﷲ ﺕ ﺪﻳﻦ‪ ،‬ﺱﻮﺱ ﻦ‬
‫ﻣﻴﺮزاﻳﯽ‪ ،‬ﺣﻤﻴﺪ ﺥﺎدﻣﯽ‪ ،‬پﺮﯼ ﻳﻮﺱﻔﯽ‪ ،‬ﺣﻤﻴﺪ ﺝﻼلزادﻩ‪ ،‬ﺣﺴﻦ ﺹﺎدق‪ ،‬ﻧﺼﺮت ﻣﻴﺮزاﻳﯽ‪ ،‬ﻓﺎﺋﺰﻩ ﺑﻬ ﺎرﯼ ﺝ ﻮان‪ ،‬ﻓﺎﺿ ﻞ‬
‫ﻣ ﺼﻠﺤﺘﯽ‪ ،‬ﻓﺮﺷ ﺘﻪ ازه ﺪﯼ‪ ،‬ﻧﺎﺋﻤ ﻪ ﻋﻤﺮاﻧﻴ ﺎن‪ ،‬زﮐﻴ ﻪ ﻣﺤ ﺪث‪ ،‬ﻣﻬ ﺮﯼ ﺥﺎﻧﺒ ﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﻬ ﻴﻦ ﺥﻴﺎﺑ ﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺱ ﻌﻴﺪ ﻣﻨﺒ ﺮﯼ‪ ،‬ﻣﺤﻤ ﺪ‬
‫ﺕﻮاﻧﺎﺋﻴﺎن ﻓﺮد‪ ،‬ﺣﺴﻴﻦ ﺝﻨﺘﯽ‪ ،‬ﻧﺴﺮﻳﻦ ﻣﺴﻴﺢ‪ ،‬ﻣﺮﻳﻢ ﺷﻔﺎﻳﯽ‪ ،‬ﺣﺴﻦ رﺣﻴﻤﯽ‪ ،‬ﻋﻠﯽ اﻧﮕﺒﻴﻨﯽ‪ ،‬ﻋﺎﻟﻴﻪ ﺑﺎزرﮔﺎن‪ ،‬ﺕﺎﺝﯽ ﻣﻬﺪوﯼ‪،‬‬
‫ﺕﻘﯽ اوﺱﻄﯽ‪ ،‬ﻏﻼﻣﻌﻠﯽ ﺹﺎدﻗﯽ ﻧﻴﺴﺘﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤ ﺪ ﺕﻘ ﯽ ﺁﺱ ﻴﻢ‪ ،‬ﺣ ﺴﻴﻦ ﺝﻠﻴﻠ ﯽ پﺮواﻧ ﻪ‪ ،‬ﻋﺒ ﺎس هﻤ ﺎﻳﻮنﻧ ﮋاد‪ ،‬اﻣﻴﺮهﻮﺷ ﻨﮓ‬
‫ﺁقﺑﺎﺑﺎ‪.‬‬
‫‪١٤٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ داﻧﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺰ ﺣﺴﻴﻦ اﻣﻴﺮﭘﻨﺎهﯽ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﮐﺴﯽ‬
‫در اﻳﻦ ﺣﺎدﺛﻪ زﻧﺪﻩ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬وﯼ ﻣﺤﺎﻓﻆ و ﻳﺎ هﻤﺮاﻩ ﻓﻀﻞ اﷲ ﺗﺪﻳﻦ‪ ،١٢١‬ﻳﮑﯽ از‬
‫ﮐﺎدرهﺎﯼ ارزﻧﺪﻩ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﻓﻀﻞ اﷲ زﺧﻤﯽ ﺷﺪﻩ و ﺣﺴﻴﻦ در ﺗﻼش ﺑﺮاﯼ ﻧﺠﺎت ﺟﺎن‬
‫وﯼ ﺑﻮد‪ .‬او ﺑﺎ ﻣﺸﻘﺘﯽ ﺗﻤﺎم ﻓﻀﻞ اﷲ را ﺑﻪ ﺧﻴﺎﺑﺎن رﺳﺎﻧﺪﻩ و ﺑﺮاﯼ ﮔﺮﻳﺨﺘﻦ از ﻣﻬﻠﮑﻪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫دﻧﺒﺎل راﻩ ﭼﺎرﻩ اﯼ ﺑﻮد‪ .‬ﻓﻀﻞ اﷲ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر ﺑﻪ او ﻓﺮﻣﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ وﯼ را رهﺎ ﮐﺮدﻩ و‬
‫ﺟﺎن ﺧﻮد را ﻧﺠﺎت دهﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺣﺴﻴﻦ روﺑﻪ رو ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬وﯼ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺣﺴﻴﻦ او را ﺑﺮ دوش ﺧﻮد ﺣﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﺮدﻩ‪،‬‬
‫ﺗﻴﺮ ﺧﻼص ﺧﻮد را ﻣﯽ زﻧﺪ و ﺣﺴﻴﻦ را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻋﻤﻞ اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻩ ﻗﺮار ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﺣﺴﻴﻦ‪،‬‬
‫ﮔﺮﻳﺰان ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ اﯼ در هﻤﺎن ﺣﻮاﻟﯽ رﺳﺎﻧﺪﻩ و در ﻳﮏ ﻣﻨﺒﻊ ﮔﺎزوﺋﻴﻞ ﭘﻨﻬﺎن‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻴﺮوهﺎﯼ رژﻳﻢ هﻤﻪ ﯼ ﻣﻨﻄﻘﻪ را ﻣﺤﺎﺻﺮﻩ ﮐﺮدﻩ و ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﻨﺪ‬
‫و اﺛﺮ ﺧﻮن را روﯼ ﻣﻨﺒﻊ دﻳﺪﻩ و ﺑﺎ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﮔﺎز ﺑﯽ هﻮش ﮐﻨﻨﺪﻩ‪ ،‬وﯼ را در ﮐﻪ ﺣﺎﻟﯽ‬
‫ﺳﻴﺎﻧﻮرش را هﻢ ﺧﻮردﻩ ﺑﻮد‪ ،‬زﻧﺪﻩ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ‪ ،‬ﺣﺴﻴﻦ را ﺑﻪ زﻳﺮ‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎﯼ ﻃﺎﻗﺖ ﻓﺮﺳﺎﻳﯽ ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ و او ﻳﮑﯽ از ﺣﻤﺎﺳﯽ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ هﺎﯼ ﺗﺎرﻳﺦ اوﻳﻦ را‬
‫از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﺣﺴﻴﻦ در هﻤﺎن ﺳﺎل در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﯼ اوﻳﻦ ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﺷﺪﻩ و ﺑﻪ اﻋﺪام‬
‫ﻣﺤﮑﻮم ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در ﺧﻼل ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ‪ ،‬ﺷﺠﺎﻋﺎﻧﻪ از ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ دﻓﺎع ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و در اﺳﻔﻨﺪ ‪١٣۶١‬‬
‫ﺟﺎوداﻧﻪ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬رژﻳﻢ اﻳﻦ ﺑﺎر اﺷﺘﺒﺎﻩ ‪ ١٩‬ﺑﻬﻤﻦ را ﺗﮑﺮار ﻧﮑﺮد‪ .‬ﻋﻠﯽ رﻏﻢ اﻳﻦ ﮐﻪ‬
‫ﺿﺮﺑﻪ ﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﯽ را ﺑﻪ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ وارد ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ در ﺗﮑﻤﻴﻞ ﺿﺮﺑﻪ ﯼ‬
‫‪ ١٩‬ﺑﻬﻤﻦ‪ ،‬ﺑﻪ رﺟﺰﺧﻮاﻧﯽ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ از ﺑﺮدن زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺟﻬﺖ ﺗﻤﺎﺷﺎﯼ ﭘﻴﮑﺮهﺎﯼ‬
‫ﺷﻬﻴﺪان ‪ ١٢‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ﺧﻮددارﯼ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺑﻪ وﺿﻮح ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮدن‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻪ ﺑﺎﻻﯼ ﺳﺮ ﭘﻴﮑﺮهﺎﯼ ﺷﻬﺪاﯼ ‪ ١٩‬ﺑﻬﻤﻦ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف اﻧﺘﻈﺎر اوﻟﻴﻪ ﯼ ﺁﻧﺎن‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮات‬
‫ﻋﻤﻴﻘﯽ روﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﻋﺰم ﺁﻧﺎن را در ﺟﻬﺖ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ رژﻳﻢ ﺟﺰم ﺗﺮ ﮐﺮدﻩ و‬
‫اﻧﮕﻴﺰﻩ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ در زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﭘﺪﻳﺪ ﺁوردﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺣﻤﻴﺪ ﺧﻠﻴﻠﯽ ﻳﮑﯽ از ﺗﻮاب هﺎﯼ اوﻳﻦ ﮐﻪ در ﻗﺴﻤﺖ ﺟﻬﺎد ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﻌﺪهﺎ ﻓﺎش ﮐﺮد ﮐﻪ‬
‫وﯼ را ﺑﺮدﻩ و ﭘﻴﮑﺮ ﺷﻬﺪاﯼ ‪ ١٢‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ را ﺑﻪ وﯼ ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﻤﻴﺪ ﺧﻠﻴﻠﯽ‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﯽ ﮐﺮد اﮐﺜﺮاً دﺳﺖ و ﺻﻮرت ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﻧﺎرﻧﺠﮏ هﺎ ﺷﺎن را در ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫ﺻﻮرت هﺎﺷﺎن ﻣﻨﻔﺠﺮ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ ﭘﺎﺳﺪاران ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺁﻧﺎن را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ‬
‫دﺳﺘﻮر دادﻩ ﺑﻮد ﺗﺎ ﻟﺒﺎس هﺎﯼ ﻋﺪﻩ اﯼ از زﻧﺎن را در ﺁورﻧﺪ و ﻣﺪﻋﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺁﻧﺎن را در‬
‫هﻤﻴﻦ ﺣﺎﻟﺖ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺣﻤﻴﺪ ﺧﻠﻴﻠﯽ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻓﺤﺶ ﻣﯽ داد‪ ،‬ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺠﺎﻟﺖ‬
‫ﻧﻤﯽ ﮐﺸﻨﺪ‪ ،‬ﮐﺴﯽ را ﮐﻪ ﺳﺎﻋﺖ هﺎ ﺟﻨﮕﻴﺪﻩ و اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺮاﯼ ﻋﺪم ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﯽ اش ﻧﺎرﻧﺠﮏ روﯼ‬
‫ﺻﻮرﺗﺶ ﮐﺸﻴﺪﻩ‪ ،‬ﻣﺪﻋﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻟﺒﺎس زﻳﺮ ﭘﺸﺖ ﺗﻴﺮﺑﺎر ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ! در هﺮ‬

‫‪ 121‬رواﻳﺖهﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ در ارﺕﺒﺎط ﺑﺎ ﻓﺮد زﺥﻤﯽ در دﺱﺖ اﺱﺖ‪ .‬ﻣﺴﻌﻮد اﻣﻴﺮپﻨﺎهﯽ ﺑﺮادر ﺣﺴﻴﻦ‪ ،‬در اﻳﻦ راﺑﻄ ﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﺷﻨﻴﺪﻩهﺎﻳﺶ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻓﺮد ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻗﺎﺱﻢ ﺑﺎﻗﺮزادﻩ ﺑﻮدﻩ اﺱ ﺖ‪ .‬ﻣ ﻦ ﻧ ﺎم اﻓ ﺮاد دﻳﮕ ﺮﯼ از ﺝﻤﻠ ﻪ ﺥ ﻮد ﻣﺤﻤ ﺪ‬
‫ﺿﺎﺑﻄﯽ را ﻧﻴﺰ ﺷﻨﻴﺪﻩ ﺑﻮدم‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٤٤‬‬
‫ﺻﻮرت وﻗﺎﺣﺖ و ﺑﯽ ﺷﺮﻣﯽ و ﮐﻴﻨﻪ ﺟﻮﻳﯽ ﺣﻴﻮاﻧﯽ ﻻﺟﻮردﯼ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪهﺎ اﮐﺒﺮ‬
‫ﭘﺮﻳﺰاﻧﯽ ﻳﮑﯽ از زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺠﺎهﺪ ﺑﺮاﻳﻢ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮐﺮد وﯼ از ﻻﯼ در ﻳﮑﯽ از اﺗﺎق هﺎﯼ‬
‫ﺑﻬﺪارﯼ اوﻳﻦ ﺷﺎهﺪ ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺪاران ﺑﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻮﯼ ﺳﺮ ﺷﻬﺪاﯼ ‪ ١٢‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ‪،‬‬
‫ﭘﻴﮑﺮهﺎﯼ ﺁﻧﺎن را در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺧﻮن از ﺁن هﺎ ﻣﯽ رﻓﺖ‪ ،‬روﯼ زﻣﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪﻧﺪ و دﻳﻮاﻧﻪ وار‬
‫دﮐﺘﺮ ﺷﻴﺦ اﻻﺳﻼم زادﻩ را ﺻﺪا ﻣﯽ زدﻧﺪ ﺗﺎ در ﺻﻮرت اﻣﮑﺎن ﮐﺎرﯼ ﺻﻮرت دهﺪ‪.‬‬

‫‪٢٧‬‬
‫ﺑﻌﺪ از ﭘﻴﺮوزﯼ هﺎﯼ ﻣﺘﻮاﻟﯽ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺳﭙﺎﻩ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺞ و ارﺗﺶ در ﺟﺒﻬﻪ هﺎﯼ ﺟﻨﮓ و ﻋﻘﺐ‬
‫ﻧﺸﻴﻨﯽ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻋﺮاق از ﻣﻨﺎﻃﻖ اﺷﻐﺎﻟﯽ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻣﺎت زﻧﺪان و ﻻﺟﻮردﯼ ﻧﻴﺰ دﺳﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻌﺮﺿﯽ ﺟﺪﻳﺪ زدﻩ‪ ،‬اﻋﻼم ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﻮاﻧﺪن ﺳﺮود "ﺧﻤﻴﻨﯽ اﯼ اﻣﺎم" از ﺳﻮﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن‪،‬‬
‫ﺑﻪ هﻨﮕﺎم رﻓﺘﻦ ﺑﻪ هﻮاﺧﻮارﯼ‪ ،‬اﺟﺒﺎرﯼ اﺳﺖ‪ .‬روزهﺎﯼ اول‪ ،‬ﺑﭽﻪ هﺎ ﺑﺎ ﻣﺴﺨﺮﻩ ﮐﺮدن‬
‫ﭘﺎﺳﺪاران‪ ،‬ﻣﺪﻋﯽ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﺮود را از ﺣﻔﻆ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ و ﺑﺎﻳﺪ ﺁن را از روﯼ ﻣﺘﻦ ﺑﺨﻮاﻧﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻗﺮ ﻋﺴﮕﺮﯼ و ﺑﺮادرش دو ﺗﻦ از ﺗﻮاب هﺎﯼ اوﻳﻦ ﮐﻪ ﭘﺪرﺷﺎن از رؤﺳﺎﯼ ﮐﻤﻴﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬در‬
‫اﻳﻦ راﺑﻄﻪ از هﻤﻪ ﻓﻌﺎ ل ﺗﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﻣﺴﺌﻮﻻن زﻧﺪان ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﺮود را روﯼ‬
‫ﺗﺎﺑﻠﻮهﺎﯼ ﺑﺰرگ ﻧﻮﺷﺘﻪ و هﺮ ﺑﺎر ﭘﺎﺳﺪارﯼ ﺁن را هﻤﺮاﻩ ﺧﻮد ﺁوردﻩ و در اﺧﺘﻴﺎر زﻧﺪاﻧﻴﺎن‬
‫ﻗﺮار دهﺪ ﺗﺎ ﺁن را از رو ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﺑﺎر ﻳﮑﯽ از ﭘﺎﺳﺪاران ﮐﻪ ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ﺗﺎﺑﻠﻮ‬
‫را ﺑﻴﺎورد‪ ،‬از ﻣﺎ ﺧﻮاﺳﺖ ﺳﺮود را از ﺣﻔﻆ ﺑﺨﻮاﻧﻴﻢ‪ .‬ﺑﭽﻪ هﺎ ﻣﺪﻋﯽ ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺘﻦ ﺳﺮود را‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﻤﯽ ﺁورﻧﺪ‪ .‬ﭘﺎﺳﺪار ﻣﺰﺑﻮر ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ راﺿﯽ ﺷﺪ هﺮ ﻣﻘﺪارﯼ از ﺁن را ﮐﻪ ﺑﻪ ﻳﺎد‬
‫دارﻳﻢ ﺑﺨﻮاﻧﻴﻢ‪ .‬ﺑﺎز ﺑﭽﻪ هﺎ ﻣﺪﻋﯽ ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ هﻴﭻ ﺑﺨﺸﯽ از ﺁن را ﺑﻪ ﻳﺎد ﻧﺪارﻧﺪ و او‬
‫ﻣﺘﻌﺠﺒﺎﻧﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻄﻮر ﺳﺮودهﺎﯼ ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺎن ﻳﺎدﺗﺎن اﺳﺖ وﻟﯽ اﻳﻦ ﺳﺮود را ﮐﻪ اﻳﻦ هﻤﻪ‬
‫ﺧﻮاﻧﺪﻩ اﻳﺪ‪ ،‬ﻳﺎدﺗﺎن ﻧﻴﺴﺖ؟ ﺑﭽﻪ هﺎ در ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﻐﺰﻳﺮ دﭼﺎر ﻓﺮاﻣﻮﺷﯽ ﺷﺪﻩ اﻳﻢ و‬
‫دﺳﺖ ﺧﻮدﻣﺎن ﻧﻴﺴﺖ! ﭘﺲ از اﻳﻦ اﺗﻔﺎق ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎﺑﻠﻮهﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮر را ﭘﻼﺳﺘﻴﮏ ﮐﺸﻴﺪﻩ‬
‫و در ﺣﻴﺎط هﺎﯼ ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﻧﺼﺐ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬هﻤﻪ ﯼ اﺗﺎق هﺎ ﻣﺮاﺳﻢ ﺳﺮودﺧﻮاﻧﯽ اﺟﺒﺎرﯼ را اﺟﺮا‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬هﻤﻴﺸﻪ ﺗﻌﺪادﯼ در اﺗﺎق هﺎ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﻪ هﺮ دﻟﻴﻞ ﮐﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺮس وﺟﺒﻦ و‪ ...‬ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺳﺮود را ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺻﻒ ﺳﺮودﺧﻮاﻧﯽ هﻤﻴﺸﻪ‬
‫ﺷﮑﻞ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬هﺮ ﭼﻨﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻌﺪادﯼ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ و ﺑﻘﻴﻪ ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﻧﮑﺎت ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻦ ﺳﺮودﺧﻮاﻧﯽ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺳﺮود ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﺴﺘﻪ ﮐﻨﻨﺪﻩ و ﺑﺎ ﻟﺤﻨﯽ‬
‫ﺣﺎﮐﯽ از ﻋﺪم ﺗﻤﺎﻳﻞ و ﺑﺮﻳﺪﻩ ‪ -‬ﺑﺮﻳﺪﻩ و ﺑﺎ ﺻﺪاﻳﯽ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻳﮑﺒﺎرﻩ‪ ،‬وﻗﺘﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﻤﻠﻪ ﯼ "اﯼ ﻣﺠﺎهﺪ اﯼ ﻣﻈﻬﺮ ﺷﺮف‪ ،‬اﯼ ﮔﺬﺷﺘﻪ ز ﺟﺎن در رﻩ هﺪف" ﻣﯽ رﺳﻴﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺣﺎﻟﺖ دادﻩ و ﺑﺎ ﺻﺪاﻳﯽ رﺳﺎ و ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﮐﻮﺑﻨﺪﻩ اﯼ ﺁن را اﺟﺮا ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﺎﺳﺪاران‬
‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺧﺸﻢ ﺷﺎن را از اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﭘﻨﻬﺎن ﮐﻨﻨﺪ وﻟﯽ از ﻃﺮﻓﯽ ﮐﺎرﯼ از دﺳﺖ ﺷﺎن‬
‫ﻧﻴﺰ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺑﭽﻪ هﺎ در ﺣﺎل ﺳﺮودﺧﻮاﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ و اﻳﻦ ﺑﺨﺸﯽ از ﺳﺮود ﻣﺰﺑﻮر‬
‫ﺑﻮد! ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻌﻀﯽ هﺎ ﺳﺮود را ﺑﻪ ﻋﺸﻖ هﻤﻴﻦ ﻳﮏ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﻣﺴﺌﻮﻻن‬
‫‪١٤٥‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫زﻧﺪان اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺗﺤﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ و اﻋﻼم ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ از ﺳﺮود "ﺧﻤﻴﻨﯽ‬
‫اﯼ اﻣﺎم" ﺣﺬف ﺷﺪﻩ و ﮐﺴﯽ ﺣﻖ ﺧﻮاﻧﺪن ﺁن را ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﺗﻌﻮﻳﺾ‬
‫ﺗﺎﺑﻠﻮهﺎ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻳﮑﯽ دﻳﮕﺮ از اﻗﺪاﻣﺎت ﻻﺟﻮردﯼ‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮر ﮐﺮدن زﻧﺪاﻧﻴﺎنِ ﺳﺎﻟﻦ‪ ۶‬ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ )ﺑﻨﺪ‬
‫ﻣﺨﺼﻮص زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﮐﻢ ﺳﻦ وﺳﺎل( ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ورزش ﺻﺒﺤﮕﺎهﯽ ﺑﻮد‪ .‬روزهﺎ‪ ،‬ﺳﺎﻋﺖ ﺷﺶ‬
‫و ﺳﯽ دﻗﻴﻘﻪ ﺁن هﺎ را ﺑﻪ زور از ﺧﻮاب ﺑﻴﺪار ﮐﺮدﻩ و ﺑﻪ ﺣﻴﺎط زﻧﺪان ﺁوردﻩ و ﺑﻪ‬
‫ﻣﻴﺎﻧﻪ دارﯼ ﻳﮏ ﭘﺎﺳﺪار‪ ،‬ﺁﻧﺎن را ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﻧﺮﻣﺶ ﮐﺮدن ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬هﺪف اﺻﻠﯽ ﻻﺟﻮردﯼ‬
‫از اﻳﻦ ﮐﺎر‪ ،‬ﻧﺮﻣﺶ ﮐﺮدن زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﮐﻢ ﺳﻦ وﺳﺎل ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺧﺮد ﮐﺮدن و ﺷﺴﺘﺸﻮﯼ ﻣﻐﺰﯼ‬
‫ﺁن هﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﺣﺮﮐﺎت ورزﺷﯽ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﻧﺎم ﺑﺮدن از ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﮔﺎن رژﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﮑﻞ زﻳﺮ اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪:‬‬
‫ﻳﮏ‪ ،‬دو‪ ،‬ﺳﻪ‪ ،‬ﺑﻬﺸﺘﯽ‪ /‬ﻳﮏ‪ ،‬دو‪ ،‬ﺳﻪ‪ ،‬رﺟﺎﻳﯽ‪ /‬ﻳﮏ‪ ،‬دو‪ ،‬ﺳﻪ‪ ،‬ﺑﺎهﻨﺮ‪... /‬‬
‫ﺗﻮاب هﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﻮاﻇﺐ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ اﻓﺮاد ﻧﺎمِ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﮔﺎن را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ و ﺗﻤﺎم و ﮐﻤﺎل ادا ﮐﻨﻨﺪ!‬

‫‪٢٨‬‬
‫در ﺗﻴﺮﻣﺎﻩ ‪ ١٣۶١‬و ﻣﻘﺎرن ﺑﺎ ﺳﺎﻟﮕﺮد ﻣﺠﺎزات ﮐﭽﻮﻳﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺎﻇﻢ اﻓﺠﻪ اﯼ‪ ،‬ﻳﮑﯽ از‬
‫ﭘﺎﺳﺪاران هﻮادار ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻧﻔﻮذﯼ در زﻧﺪان اوﻳﻦ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻪ ﮐﺎر ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ در "ﺳﻴﻤﺎﯼ اوﻳﻦ" ﻇﺎهﺮ ﺷﺪﻩ و در ﻣﺤﻠﯽ ﮐﻪ ﮐﺎﻇﻢ ﻣﺒﺎدرت ﺑﻪ ﻣﺠﺎزات ﮐﭽﻮﻳﯽ‬
‫ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮح ﻣﺎوﻗﻊ ﭘﺮداﺧﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﮔﺮﻣﺎ‪ ،‬دادﮔﺎﻩ را در ﻓﻀﺎﯼ ﺑﺎز‪ ،‬در ﮐﻨﺎر‬
‫اﺳﺘﺨﺮ اوﻳﻦ‪ ١٢٢‬ﺑﺮﮔﺰار ﮐﺮدﻩ و در ﺣﺎل ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﮐﺮدن ﺗﻌﺪادﯼ از زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻮدﻳﻢ ﮐﻪ‬
‫ﻧﺎﮔﻬﺎن ﮐﺎﻇﻢ اﻓﺠﻪ اﯼ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺷﻌﺎر ﻣﯽ داد‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﻣﺎ ﻧﺰدﻳﮏ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎ هﺮ ﻳﮏ ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮﻳﯽ دوﻳﺪﻳﻢ‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ درﺧﺘﯽ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ داد‪ ،‬اداﻣﻪ داد‪ :‬ﻣﻦ در ﭘﺸﺖ اﻳﻦ‬
‫درﺧﺖ ﺳﻨﮕﺮ ﮔﺮﻓﺘﻢ و ﻣﺤﻤﺪ ﮐﭽﻮﻳﯽ هﻢ ﺑﻪ ﺳﻮﯼ اﻓﺠﻪ اﯼ ﻳﻮرش ﺑﺮد ﺗﺎ ﺟﻠﻮﯼ اﻗﺪام او را‬
‫ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮم از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﮐﭽﻮﻳﯽ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻻﺟﻮردﯼ ﺑﺎ ﺑﻘﻴﻪ ﯼ هﻤﮑﺎراﻧﺶ‬
‫ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﭼﻬﺮﻩ اﯼ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﯽ از وﯼ ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪ .‬ﮐﻤﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ از ﭘﺎﺳﺪار اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ‬
‫دهﻨﻮﯼ ﻧﻴﺰ ﮐﻪ در ﺟﺮﻳﺎن ‪ ١٩‬ﺑﻬﻤﻦ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺮدﻩ و ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ دهﻨﻮﯼ‬
‫رﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﺗﺎ ﻣﺼﻄﻔﯽ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪ اﺷﺮف و ﻣﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ را ﮐﻪ در ﻣﻴﺎن ﺁﺗﺶ ﻃﺮﻓﻴﻦ ﺑﯽ دﻓﺎع‬
‫و ﺳﺮﮔﺮدان ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺠﺎت دهﺪ اﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻴﺮاﻧﺪازﯼ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﮐﺸﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد! اﻳﻦ ادﻋﺎ در‬
‫ﺣﺎﻟﯽ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﺪاﻓﻌﺎن ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن درﮔﻴﺮﯼ‪ ،‬ﻣﺼﻄﻔﯽ و دﻳﮕﺮ ﮐﻮدﮐﺎن را در‬
‫وان ﺣﻤﺎم ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ ﻣﺰﺑﻮر ﻗﺮار دادﻩ و در ﺣﻤﺎم را ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮐﭽﻮﻳﯽ‪ ،‬ﻳﮑﯽ از ﻣﻨﻔﻮرﺗﺮﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ رژﻳﻢ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺣﺘﺎ در ﻓﺎز ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻧﻴﺰ از ﺷﮑﻨﺠﻪ و‬
‫ﺁزار و اذﻳﺖ زﻧﺪاﻧﻴﺎن دﺳﺖ ﺑﺮ ﻧﻤﯽ داﺷﺖ‪ .‬وﯼ ﮔﺎهﯽ وﻗﺖ هﺎ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﭼﮑﻤﻪ ﺑﻪ ﭘﺎ‬

‫‪ 122‬اﺱﺘﺨﺮ ﻗﺪﻳﻢ زﻧﺪان در ﻣﻨﻄﻘﻪﯼ ﺥﻮش ﺁب و هﻮاﯼ اوﻳﻦ و در ﻣﻴﺎن درﺥﺘﺎن ﺱﺮﺑﻪ ﻓﻠﮏ ﮐﺸﻴﺪﻩﯼ ﭼﻨﺎر واﻗﻊ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٤٦‬‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﻪ هﻤﺮاهﯽ ﭘﺎﺳﺪاراﻧﺶ ﺑﻪ ﺑﻨﺪهﺎ هﺠﻮم ﺁوردﻩ و زﻧﺪاﻧﻴﺎن را ﻣﻮرد ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ‬
‫ﻗﺮار ﻣﯽ داد‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺳﻼح ﮐﻼﺷﻴﻨﮑﻮف ﮐﺎﻇﻢ اﻓﺠﻪ اﯼ را از او ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و وﯼ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻳﮏ ﺳﻼح ﮐﻤﺮﯼ ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ در اﺧﺘﻴﺎرش ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﮕﯽِ ﻗﺒﻞ از اﻧﺠﺎم ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ‪ ،‬ﺷﺮوع ﺑﻪ دادن ﺷﻌﺎر و ﺧﻮاﻧﺪن ﺣﮑﻢ اﻋﺪام‬
‫ﺟﺎﻧﻴﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ هﺸﻴﺎرﯼ و واﮐﻨﺶ ﺁﻧﺎن ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬وﮔﺮﻧﻪ ﺑﻌﻴﺪ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ در هﻤﺎن‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت‪ ،‬ﻻﺟﻮردﯼ و ﮔﻴﻼﻧﯽ ﻧﻴﺰ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ ﺑﻘﻴﻪ ﯼ ﻣﺎﺟﺮا را ﺗﻌﺮﻳﻒ‬
‫ﻧﮑﺮد‪ ١٢٣.‬ﮐﺎﻇﻢ اﻓﺠﻪ اﯼ ﭘﺲ از اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻠﻴﺎت دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ و ﺟﻬﺖ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﺑﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﯼ‬
‫دوم دادﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﺮدﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻗﺒﻞ از ﻋﻤﻠﻴﺎت‪ ،‬ﭘﺎﯼ ﮐﺎﻇﻢ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﺮاﯼ ﻣﺪت زﻳﺎدﯼ‬
‫در ﮔﭻ ﺑﻮد و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻋﻠﺖ در هﻨﮕﺎم ﻋﻤﻠﻴﺎت‪ ،‬از ﺗﺤﺮﮎ و ورزﻳﺪﮔﯽ ﺑﺪﻧﯽِ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ‬
‫ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ وﯼ از ﻳﮏ ﻓﺮﺻﺖ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﺮدﻩ و از ﻃﺒﻘﻪ ﯼ دوم دادﺳﺘﺎﻧﯽ‬
‫ﺑﻪ ﭘﺸﺖ ﺑﺎم رﻓﺘﻪ و از ﺁن ﺟﺎ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﭘﺮﺗﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﭘﺎﺳﺪاران ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﭘﻴﮑﺮ‬
‫ﺑﯽ هﻮش او را ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺳﻌﺎدت ﺁﺑﺎد ﮐﻪ در ﻧﺰدﻳﮑﯽ اوﻳﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﺎﻟﺠﺎت در ﻣﻮرد وﯼ ﻣﺆﺛﺮ ﻧﺒﻮدﻩ و ﭘﺲ از ﻣﺪﺗﯽ در ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت ﻣﯽ رﺳﺪ‪.‬‬

‫‪٢٩‬‬
‫ﺧﻮاهﺎن ﺗﻮ‪ ،‬دل ﺑﻪ ﻣﻬﺮ ﮔﺮدون ﻧﻨﻬﺪ‬
‫ﻟﺐ ﺑﺮﻟﺐ اﻳﻦ ﮐﺎﺳﻪ ﭘﺮﺧﻮن ﻧﻨﻬﺪ‬
‫در داﻳﺮﻩ اهﻞ وﻓﺎ‪ -‬ﭼﻮن ﭘﺮﮔﺎر‪-‬‬
‫‪124‬‬
‫ﮔﺮ ﺳﺮ ﺑﻨﻬﺪ‪ ،‬ﭘﺎﯼ ﺑﻴﺮون ﻧﻨﻬﺪ‬
‫از زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ درِ اﺗﺎق هﺎﯼ ﺳﺎﻟﻦ‪ ١‬را ﺑﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط ﻣﺎ ﺑﺎ اﺗﺎق ‪ ،٢٣‬اﺗﺎق ﻣﺠﺎورﻣﺎن‪ ،‬از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻮراخ هﺎﯼ ﭘﺮﻳﺰ ﺑﺮق ﮐﻪ دو اﺗﺎق را ﺑﻪ هﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬وﺟﻮد‬
‫ﭘﺮﻳﺰهﺎﯼ ﺑﺮق در ﺳﺎﻟﻦ هﺎﯼ ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻳﻦ ﺳﺎﻟﻦ هﺎ در اﺻﻞ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫زﻧﺪان ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ وﻗﺖ هﺎ ﻣﻦ ﺑﺎ ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﻳﻮﺳﻔﯽ از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﺻﺤﺒﺖ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ اﻳﻤﺎن و اﻋﺘﻘﺎد ﻋﺠﻴﺒﯽ ﺑﻪ راهﺶ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻴﺶ از هﺮ ﮐﺲ‪ ،‬ﺁن روزهﺎ‬
‫ﺑﻪ وﯼ ﺗﮑﻴﻪ داﺷﺘﻢ‪ .‬هﻤﻴﺸﻪ زﻳﺮ ﮔﻮﺷﻢ اﻳﻦ ﺷﻌﺮ ﻧﻴﻤﺎ ﻳﻮﺷﻴﺞ را زﻣﺰﻣﻪ ﻣﯽ ﮐﺮد‪:‬‬

‫‪ 123‬ﺣﺎج اﺣﻤﺪ ﻗﺪﻳﺮﻳﺎن ﻣﻌﺎون ﻻﺝﻮردﯼ در ﺥﺎﻃﺮاﺕﺶ ﻓﺎش ﺱﺎﺥﺖ ﮐﻪ ﺹﺒﺢ روز ه ﺸﺘﻢ ﺕﻴ ﺮ‪ ،‬ﮐ ﺎﻇﻢ اﻓﺠ ﻪاﯼ ﻗ ﺼﺪ‬
‫ﺑﻪ رﮔﺒﺎر ﺑﺴﺘﻦ ‪ ٢۴‬ﺕﻦ از ﺣﮑﺎم ﺷﺮع و ﻣﺴﺌﻮﻻن دادﺱﺘﺎﻧﯽ از ﺝﻤﻠﻪ ﻻﺝﻮردﯼ‪ ،‬ﻗﺪوﺱﯽ‪ ،‬ﮔﻴﻼﻧﯽ‪ ،‬ﻗﺪﻳﺮﻳﺎن و ‪ ...‬را ﮐﻪ‬
‫در دادﺱﺮا ﺕﺸﮑﻴﻞ ﺝﻠﺴﻪ دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ داﺷ ﺖ‪ .‬اﻣ ﺎ از ﺁنﺝ ﺎ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺥ ﺎﻃﺮ ﮔ ﺰارشه ﺎﯼ اﺣﻤﺪرﺿ ﺎ ﮐﺮﻳﻤ ﯽ از ﻗﺒ ﻞ ﺑ ﻪ او‬
‫ﻣﺸﮑﻮﮎ ﺑﻮدﻧﺪ ﺹﺒﺢ هﻤﺎنروز اﺱﻠﺤﻪﯼ ﮐﻼﺷﻴﻨﮑﻮف وﯼ را ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬رﺝﻮع ﮐﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﺥﺎﻃﺮات ﺣﺎج اﺣﻤﺪ ﻗ ﺪﻳﺮﻳﺎن‪،‬‬
‫ﺹﻔﺤﻪهﺎﯼ ‪ ،١٨١-١٨٢‬ﺕﺪوﻳﻦ‪ :‬ﺱﻴﺪﺣﺴﻴﻦ ﻧﺒﻮﯼ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺱﺮاﺑﻨﺪﯼ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻣﺮﮐﺰ اﺱﻨﺎد اﻧﻘﻼب اﺱ ﻼﻣﯽ‪ ،‬ﭼ ﺎپ‬
‫اول‪.‬‬
‫‪ 124‬اﺑﻮﺱﻌﻴﺪ اﺑﻮاﻟﺨﻴﺮ‪.‬ﻣﺘﻮﻟﺪ ﻣﻬﻨﻪ ﺥﺮاﺱﺎن)‪ (٣۵٧-۴۴٠‬ﺑﻌﺪ از ﺕﺤﺼﻴﻼت ﻣﻘﺪﻣﺎﺕﯽ در زادﮔ ﺎﻩ ﺥ ﻮد‪ ،‬ﻣ ﺮو‪ ،‬ﻃﺮﻳﻘ ﺖ‬
‫ﺁﻣﻮﺥ ﺖ‪ .‬او درزﻣ ﺮﻩﯼ ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ ﺱ ﺨﻨﮕﻮﻳﺎن ﻓﺎرﺱ ﯽ زﺑ ﺎن ﺕ ﺼﻮف اﺱ ﺖ‪".‬اﺱ ﺮار اﻟﺘﻮﺣﻴ ﺪ" ﻣﺠﻤﻮﻋ ﻪاﯼ از ﮔﻔﺘﺎره ﺎ‪،‬‬
‫ﻗﻄﻌﻪهﺎ و رﺑﺎﻋﯽهﺎﯼ ﻧﻐﺰ ﺹﻮﻓﻴﺎﻧﻪ اﺑﻮﺱﻌﻴﺪ اﺱﺖ ﮐﻪ از ﺝﻤﻠﻪ ﺷﺎهﮑﺎرهﺎﯼ اﻧﮑﺎرﻧﺎپﺬﻳﺮ ﻧﺜﺮ پﺎرﺱﯽ اﺱﺖ‪.‬‬
‫‪١٤٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫اﯼ ﻓﺴﺎﻧﻪ! ﺧﺴﺎﻧﻨﺪ ﺁﻧﺎن‬
‫ﮐﻪ ﻓﺮو ﺑﺴﺘﻪ رﻩ ﺑﻪ ﮔﻠﺰار‬
‫ﺑﺎ ﺁن ﮐﻪ ﭘﺮوﻧﺪﻩ اش ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺑﻮد و هﻴﭻ اﻣﻴﺪﯼ ﺑﻪ زﻧﺪﻩ ﻣﺎﻧﺪن ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ‬
‫زﻧﺪﮔﯽ و اﻣﻴﺪ را در ﺟﺎن و روان ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﻣﺠﺎورﺗﺶ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺪﻣﺪ‪ .‬ورد زﺑﺎﻧﺶ ﺷﻌﺮ‬
‫زﻳﺒﺎﯼ ﺣﺎﻓﻆ ﺑﻮد‪:‬‬
‫ﮔﺮ ﭼﻮ ﻓﺮهﺎدم ﺑﻪ ﺗﻠﺨﯽ ﺟﺎن ﺑﺮﺁﻳﺪ ﺑﺎﮎ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﺑﺲ ﺣﮑﺎﻳﺖ هﺎﯼ ﺷﻴﺮﻳﻦ ﺑﺎز ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ ز ﻣﻦ‬
‫ﻣﺪﺗﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ اﺗﺎق ‪ ٢٣‬ﺗﻤﺎﺳﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻴﻢ‪ .‬ﭼﻮن ﭼﻬﺎر ﻧﻔﺮ زﻧﺪاﻧﯽ را از ﺳﺎﻟﻦ‪ ۶‬ﺑﻪ اﺗﺎق ﻣﺎ‬
‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﺎ هﻨﻮز ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﺁن هﺎ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﺟﺎﻧﺐ اﺣﺘﻴﺎط را‬
‫رﻋﺎﻳﺖ ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ‪ .‬در ﻳﮑﯽ از روزهﺎﯼ اواﺧﺮ ﺗﻴﺮﻣﺎﻩ‪ ،‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﮔﻔﺖ وﮔﻮ از ﻃﺮﻳﻖ‬
‫ﭘﺮﻳﺰ را دوﺑﺎرﻩ ﺁﻏﺎز ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺮدﯼ ﮐﻪ ﭘﺸﺖ ﺧﻂ ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻟﻄﻔﺎً ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ را‬
‫ﺻﺪا ﮐﻦ! ﻣﯽ ﺧﻮاهﻢ ﺑﺎ او ﺻﺤﺒﺖ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﭘﺎﺳﺨﯽ ﻧﻴﺎﻣﺪ‪ .‬ﮐﻤﯽ ﺻﺒﺮ ﮐﺮدم‪ .‬ﭘﺲ از ﭼﻨﺪ ﻟﺤﻈﻪ ‪،‬‬
‫ﻓﺮدﯼ ﮐﻪ ﭘﺸﺖ ﺧﻂ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮﻳﺪﻩ‪ -‬ﺑﺮﻳﺪﻩ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﭼﻨﺪ ﺷﺐ ﭘﻴﺶ اﻋﺪام ﺷﺪ! ﻣﺜﻞ‬
‫ﺑﺮق ﮔﺮﻓﺘﻪ هﺎ ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﭘﺮﻳﺪم‪ .‬اﻧﮕﺎر ﺧﻮن در رگ هﺎﻳﻢ ﺧﺸﮏ ﺷﺪ‪ .‬ﮐﺎﺷﮑﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺑﺮاﯼ‬
‫ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺑﺎر او را ﺑﺒﻮﺳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺎدﺛﻪ ﯼ ﺗﻠﺦ ﭼﻨﺎن روﯼ ﻣﻦ اﺛﺮ ﮔﺬاﺷﺖ ﮐﻪ دﻳﮕﺮ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺑﻪ‬
‫ﭘﺮﻳﺰ ﺑﺮق ﻧﺰدﻳﮏ ﺷﻮم‪ .‬در واﻗﻊ اﻳﻦ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺗﻤﺎس ﻣﻦ از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﺮﻳﺰ ﺑﺮق ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪٣٠‬‬
‫هﻨﻮز از ﻏﻢ ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﺑﻪ در ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ ﺑﻮدم ﮐﻪ ﻋﻠﯽ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺤﺠﻮب هﻢ از ﻣﻴﺎن ﻣﺎن رﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺻﻮرت ﮔﻨﺪم ﮔﻮﻧﺶ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﻴﻨﮑﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﺎﻧﺪﯼ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻮد و ﺑﺮاﯼ هﻤﻴﻦ ﻋﻠﯽ‬
‫ﮔﺎﻧﺪﯼ ﺻﺪاﻳﺶ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اهﻞ ﺟﻬﺮم ﺑﻮد و داﻧﺸﺠﻮﯼ ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﯽ وﻧﮏ‪ ،‬واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ‬
‫داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎروارد اﻣﺮﻳﮑﺎ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از "اﻧﻘﻼب ﻓﺮهﻨﮕﯽ" ﺑﺎ ادﻏﺎم ﭼﻨﺪ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﯼ ﺁﻣﻮزﺷﯽ‬
‫دﻳﮕﺮ "داﻧﺸﮕﺎﻩ ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﯽ" را ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁوردﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﻋﻠﯽ ﻗﻨﺎﻋﺖ ﭘﻴﺸﻪ‪ ،‬از‬
‫ﺑﻨﻴﺎن ﮔﺬاران اﻧﺠﻤﻦ هﻮاداران ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ در ﺟﻬﺮم ﺑﻮد و در ﺟﻨﺒﺶ داﻧﺸﺠﻮﻳﯽ ﻧﻴﺰ در‬
‫ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ هﻢ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﯽ ﮔﺎﻧﺪﯼ ارادت و دﻟﺒﺴﺘﮕﯽ وﻳﮋﻩ اﯼ ﺑﻪ ﻋﻠﯽ ﻗﻨﺎﻋﺖ ﭘﻴﺸﻪ‬
‫داﺷﺖ‪ .‬او ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮدم ﺑﺎرهﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ او اﻋﺪام ﺷﻮم‪ .‬ﻋﻠﯽ ﮔﺎﻧﺪﯼ ﭘﺮوﻧﺪﻩ ﯼ ﺳﺒﮑﯽ‬
‫داﺷﺖ‪ .‬روزﯼ او را ﺑﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﻓﺮا ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎزﺟﻮﻳﺶ او را ﺑﻪ ﻓﺮدﯼ ﻧﺸﺎن دادﻩ و‬
‫ﻣﯽ ﭘﺮﺳﺪ‪ :‬هﻤﻴﻦ اﺳﺖ؟ ﻋﻠﯽ ﻧﻪ ﭼﻬﺮﻩ ﯼ ﺁن ﻓﺮد را ﻣﯽ ﺑﻴﻨﺪ و ﻧﻪ ﺻﺪاﻳﺶ را ﻣﯽ ﺷﻨﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺎزﺟﻮ ﺑﻪ ﻋﻠﯽ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬هﻤﻪ ﯼ ﻣﻮارد ﭘﺮوﻧﺪﻩ ات را ﻣﯽ داﻧﻢ و ﺑﻠﻮف ﻧﻴﺰ ﻧﻤﯽ زﻧﻢ‪ ،‬ﭘﺲ هﺮ‬
‫ﭼﻪ را ﮐﻪ ﻣﯽ داﻧﯽ‪ ،‬ﺑﮕﻮ ﺗﺎ ﺑﻔﺮﺳﺘﻤﺖ ﺑﻪ دادﮔﺎﻩ‪ .‬ﻋﻠﯽ هﻢ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽ دهﺪ‪ :‬هﻤﻪ ﯼ ﻣﻮاردﯼ را‬
‫ﮐﻪ ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻢ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ ام و ﭼﻴﺰ ﺗﺎزﻩ اﯼ ﻧﺪارم‪ .‬ﺑﺎزﺟﻮ ﺑﻪ او ‪ ۴٨‬ﺳﺎﻋﺖ ﻓﺮﺻﺖ ﻣﯽ دهﺪ ﺗﺎ‬
‫ﻓﮑﺮهﺎﻳﺶ را ﮐﺮدﻩ و ﺳﭙﺲ هﺮ ﭼﻪ را ﮐﻪ ﻣﯽ داﻧﺪ‪ ،‬اﻋﺘﺮاف ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎزﺟﻮ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ :‬اﮔﺮ‬
‫راﺳﺘﺶ را ﻧﮕﻮﻳﯽ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﺧﻮردن ‪ ٢٠٠‬ﺿﺮﺑﻪ ﮐﺎﺑﻞ‪ ،‬هﺮ ﺁن ﭼﻪ را ﮐﻪ ﮐﺘﻤﺎن ﮐﺮدﻩ اﯼ‪،‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٤٨‬‬
‫ﺧﻮدم ﻳﮏ ﺑﻪ ﻳﮏ ﺑﺮاﻳﺖ ﺧﻮاهﻢ ﮔﻔﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻋﻠﯽ از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ هﻤﭽﻨﺎن ﺗﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺎزﺟﻮﻳﺶ دارد ﺑﻠﻮف ﻣﯽ زﻧﺪ‪ ،‬از ﮔﻔﺘﻦ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﺳﺮﺑﺎز ﻣﯽ زﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺗﺤﻤﻞ ‪ ٢٠٠‬ﺿﺮﺑﻪ‬
‫ﮐﺎﺑﻞ‪ ،‬ﺑﺎزﺟﻮ او را ﺑﺎ ﻋﻠﯽ ﻗﻨﺎﻋﺖ ﭘﻴﺸﻪ روﺑﻪ رو ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻋﻠﯽ ﻗﻨﺎﻋﺖ ﭘﻴﺸﻪ‪ ،‬در واﻗﻊ ﻣﺪت‬
‫زﻣﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ هﻤﮑﺎرﯼ ﮔﺴﺘﺮدﻩ اﯼ را ﺑﺎ رژﻳﻢ ﺷﺮوع ﮐﺮدﻩ و ﺗﺎ ﺟﺎﻳﯽ ﭘﻴﺶ رﻓﺘﻪ ﺑﻮد‬
‫ﮐﻪ ﺣﺘﺎ ﺑﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ از دﻳﮕﺮ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬وﻟﯽ رژﻳﻢ هﻴﭻ ﮔﺎﻩ از او ﺑﻄﻮر‬
‫ﻋﻠﻨﯽ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﻮد و از او ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎﯼ ﻣﻌﻤﻮل و راﻳﺞ ﺁن دوران را ﻧﻴﺰ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻳﮏ ﺑﺎر اﺷﺎرﻩ اﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم او در ﻳﮑﯽ از ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻗﻨﺎﻋﺖ ﭘﻴﺸﻪ در ﻟﻮ‬
‫دادن ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ و ﮐﺎرﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﺗﺸﮑﻴﻼﺗﯽ ﻋﻠﯽ ﮔﺎﻧﺪﯼ‪ ،‬از هﻴﭻ ﭼﻴﺰﯼ‪ ،‬ﺣﺘﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ او‬
‫ﻧﻴﺰ ﻓﺮوﮔﺬار ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻠﯽ ﮔﺎﻧﺪﯼ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ ﺧﻮدم ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻢ در ﻣﻮرد ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ ام‪ ،‬داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ و ﺁزاداﻧﻪ ﺑﻨﻮﻳﺴﻢ‪ ،‬ﺑﺎور ﮐﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﮑﻤﻴﻠﯽ ﮐﻪ او ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺑﻨﻮﻳﺴﻢ‪.‬‬
‫ﻋﻠﯽ ﮔﺎﻧﺪﯼ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﺿﺮﺑﻪ ﯼ روﺣﯽ اﯼ ﻣﯽ ﺧﻮرد ﮐﻪ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ روز از‬
‫زﻳﺮ ﭘﺘﻮ ﺑﻴﺮون ﻧﻤﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﻪ هﻢ رﻳﺨﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺣﮑﻢ ﺳﺮدارﯼ را داﺷﺖ ﮐﻪ از ﭘﺸﺖ‬
‫ﺧﻨﺠﺮ ﺧﻮردﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪاً هﺮﮔﺎﻩ ﺧﺎﻃﺮﻩ ﯼ ﺁن روز را ﺑﺎزﮔﻮ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬اﺷﮏ در ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ‬
‫ﺣﻠﻘﻪ ﻣﯽ زد‪ .‬ﻋﺎﻗﺒﺖ ﻋﻠﯽ ﮔﺎﻧﺪﯼ در ﺗﻴﺮﻣﺎﻩ ‪ ،١٣۶١‬ﺑﻪ دادﮔﺎﻩ رﻓﺖ و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ‬
‫اﻋﺪام ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪٣١‬‬
‫ﻳﮑﯽ دﻳﮕﺮ از ﺑﭽﻪ هﺎﯼ اﺗﺎق ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﻘﺼﻮد ﺑﺎﻳﺮام زادﻩ‪ ،‬ﭘﺎﻧﺰدﻩ ﺳﺎﻟﻪ‪ ،‬هﻮادار “ اﻗﻠﻴﺖ” ﺑﻮد‬
‫ﮐﻪ در ﺗﻈﺎهﺮات ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﯼ ‪ ١۶‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ ۶٠‬ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮدﻩ و ﺑﺎ ﮐﻼﺷﻴﻨﮑﻒ‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬او را ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ دﻳﮕﺮ از ﺳﺎﻟﻦ‪ ۶‬ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﺑﻪ اﺗﺎق ﻣﺎ ﻣﻨﺘﻘﻞ‬
‫ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺳﻨﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬اﻣﺎ از روﺣﻴﻪ ﯼ ﺧﻴﻠﯽ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد و ﮐﮑﺶ‬
‫هﻢ ﻧﻤﯽ ﮔﺰﻳﺪ‪ .‬اﻧﮕﺎر ﻧﻪ اﻧﮕﺎر ﮐﻪ اﺳﻠﺤﻪ‪ ،‬ﺁن هﻢ از ﻧﻮع ﻣﺴﻠﺴﻞ در ﭘﺮوﻧﺪﻩ اش ﺛﺒﺖ ﺷﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮاﭘﺎ ﺷﻮر و ﻧﺸﺎط و اﻧﺮژﯼ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ دادﮔﺎﻩ رﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﻣﻨﺘﻈﺮ درﻳﺎﻓﺖ ﺣﮑﻢ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺳﺎدﻩ ﺑﻮد و ﺑﯽ درﻳﻎ‪ .‬ﭼﻘﺪر ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻗﺒﻞ از دﺳﺘﮕﻴﺮﺷﺪن‪،‬‬
‫ﺳﻴﮕﺎر ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪﻩ اﺳﺖ و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﺎﻳﺪ در ﺳﻠﻮل‪ ،‬ﺟﻴﺮﻩ ﯼ وﻳﮋﻩ اﯼ ﺑﺮاﻳﺶ در ﻧﻈﺮ‬
‫ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ .‬هﻨﻮز ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎ اوﻟﻴﻦ ﭘُﮑﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﻴﮕﺎر زد‪ ،‬ﺳﺨﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻓﻪ‬
‫اﻓﺘﺎد‪ .‬ﺑﻌﺪهﺎ هﻤﻴﻦ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد دﺳﺖ ﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺑﭽﻪ هﺎ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺳﺮﺑﻪ ﺳﺮش ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ .‬هﻤﻪ ﯼ‬
‫ﺑﭽﻪ هﺎ دوﺳﺘﺶ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻨﺪ‪ ،‬اوﻟﻴﻦ ﺳﻴﮕﺎر اﺗﺎق را ﺑﻪ وﯼ داد ﺗﺎ روﺷﻦ ﮐﻨﺪ‪ .‬او ﮐﻪ‬
‫ﺗﺎزﻩ از ﺧﻮاب ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬از ﺷﻮق وهﻴﺠﺎن ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺳﻴﮕﺎر را ﻟﺐ‬
‫دهﺎﻧﺶ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ و روﺷﻦ ﮐﻨﺪ! ﺑﻌﺪ از اﻧﺘﻘﺎﻟﻢ ﺑﻪ زﻧﺪان ﮔﻮهﺮدﺷﺖ‪ ،‬ﺧﺒﺮدار ﺷﺪم ﮐﻪ او‬
‫ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﻋﻠﯽ ﺗﻮﺗﻮﻧﭽﯽ ﺟﺎوداﻧﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪١٤٩‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫‪٣٢‬‬
‫ﻋﻠﯽ ﺗﻮﺗﻮﻧﭽﯽ داﻧﺸﺠﻮﯼ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻣﮑﺎﻧﻴﮏ داﻧﺸﮕﺎﻩ ﻋﻠﻢ و ﺻﻨﻌﺖ و اهﻞ زﻧﺠﺎن ﺑﻮد و ﺑﻌﺪ‬
‫از ﻳﮏ درﮔﻴﺮﯼ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﯽ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ و ﻣﺪﺗﯽ ﺑﺎ ﻧﺎم ﻣﺴﺘﻌﺎر ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮﯼ در زﻧﺪان ﺑﻮد ﺗﺎ‬
‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﯽ ﺷﺪ‪ .‬دو ﺑﺮادر وﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم هﺎﯼ ﺧﻠﻴﻞ و ﺟﻠﻴﻞ ﺗﻮﺗﻮﻧﭽﯽ ﻳﮑﯽ ﻗﺒﻞ از‬
‫ﺧﻮدش و دﻳﮕﺮﯼ در ﺧﻼل ﻗﺘﻞ ﻋﺎم هﺎﯼ ﺳﺎل ‪ ۶٧‬اﻋﺪام ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬او ﺑﺮاﻳﻢ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮادرﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﻠﻴﻞ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬در اواﺧﺮ ﺷﻬﺮﻳﻮر ﺳﺎل ‪،۶١‬‬
‫ﺷﺒﯽ ﺧﻮاب دﻳﺪم ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ رﻓﺘﻪ ام و در ﻃﺒﻘﻪ ﯼ دوم ﻓﺮدﯼ را دﻳﺪم ﮐﻪ ﭘﺎهﺎﻳﺶ در‬
‫اﺛﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯼ ﺷﺪﻳﺪ ﺑﺎﻧﺪﭘﻴﭽﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬در ﻓﺮﺻﺘﯽ ﮐﻪ ﻳﺎﻓﺘﻢ از او ﭘﺮﺳﻴﺪم ﻧﺎﻣﺖ ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺟﻠﻴﻞ ﺗﻮﺗﻮﻧﭽﯽ‪ .‬ﺑﺎ ﺷﻨﻴﺪن ﻧﺎﻣﺶ از ﺷﺪت هﻴﺠﺎن از ﺧﻮاب ﭘﺮﻳﺪم‪ .‬ﺻﺒﺢ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﺧﻮاﺑﻢ را ﺑﺎ ﻋﻠﯽ در ﻣﻴﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻢ‪ .‬ﭼﻴﺰﯼ ﻧﮕﻔﺖ‪ ،‬ﻓﻘﻂ رﻧﮕﺶ ﭘﺮﻳﺪ و ﻳﮑﺒﺎرﻩ‬
‫دﮔﺮﮔﻮن ﺷﺪ‪ .‬هﻤﺎن روز ﻋﺼﺮ ﻧﺎم ﻋﻠﯽ را ﺑﺮاﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﺷﺐ هﻨﮕﺎم وﻗﺘﯽ‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ ،‬ﻣﺮا ﺑﻪ ﮐﻨﺎرﯼ ﮐﺸﻴﺪ و ﮔﻔﺖ ﺑﺮادرش ﺟﻠﻴﻞ را دﻳﺪﻩ‪ ،‬و درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ هﻤﺎن ﺣﺎﻟﺘﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻣﻦ در ﺧﻮاب دﻳﺪﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬ﭘﺎهﺎﻳﺶ ﺑﺎﻧﺪﭘﻴﭽﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺗﻌﺠﺒﺶ را از ﺁن ﭼﻪ‬
‫ﮐﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬ﻣﺨﻔﯽ دارد‪ .‬ﻋﻠﯽ هﻴﭻ ﮔﺎﻩ‪ ،‬ﺑﺎ ﮐﺴﯽ در زﻧﺪان از وﺟﻮد ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺑﺮادرﯼ ﺻﺤﺒﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﻧﻴﺎوردﻩ ﺑﻮد‪ .‬زﻳﺮا ﺟﻠﻴﻞ ﻓﺮارﯼ ﺑﻮد و ﻣﻦ هﻴﭻ ﺁﮔﺎهﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫وﺟﻮد ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺨﺼﯽ ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺎﻣﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪.‬‬

‫‪٣٣‬‬
‫"ﺣﺴﻦ‪ -‬ع" ﻳﮑﯽ از اﻓﺮاد ﺑﺪﺷﺎﻧﺲ ﮐﻪ از ﺑﺪ روزﮔﺎر دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻦ هﻢ اﺗﺎق ﺑﻮد‪.‬‬
‫وﯼ ﮐﺎرﮔﺮ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﺳﻴﻤﺎن ﮐﺎرﯼ ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﺣﺴﻦ از روﺳﺘﺎﻳﺸﺎن‪ ،‬در ﺣﻮاﻟﯽ‬
‫ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن اهﺮ در اﺳﺘﺎن ﺁذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﺷﺮﻗﯽ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﮐﺎر ﻓﺼﻠﯽ ﺑﻪ ﺗﻬﺮان ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬او اﻳﻦ‬
‫ﺑﺎر ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﻓﺮاهﻢ ﮐﺮدن ﻣﻘﺪارﯼ ﭘﻮل ﺑﺮاﯼ ﺑﺮﭘﺎﻳﯽ ﺑﺴﺎط ﻋﺮوﺳﯽ اش رﻧﺞ ﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﺗﻬﺮان‬
‫را ﺑﻪ ﺟﺎن ﺧﺮﻳﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ درهﻤﺎن روزهﺎﯼ اول در ﻣﻴﺪان اﻧﻘﻼب‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻟﺒﺎس ﮐﺎر ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ و روﯼ ﻣﻴﻠﻪ هﺎﯼ اﻳﺴﺘﮕﺎﻩ اﺗﻮﺑﻮس ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﮐﻤﻴﺘﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻓﺮدﯼ ﻣﺸﮑﻮﮎ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﻋﺎدﯼ ﺳﺎزﯼ ﻟﺒﺎس ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺑﻪ ﺗﻦ‬
‫ﮐﺮدﻩ‪ ،‬دﺳﺘﮕﻴﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬وﯼ ﺑﻌﺪ از ﮔﺬﺷﺖ ﻳﮏ ﺳﺎل هﻨﻮز ﺑﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﻧﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﻪ‬
‫ﻟﺤﺎظ روﺣﯽ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎدرﯼ داﺷﺖ ﮐﻪ از ﺑﻴﻨﺎﻳﯽ دو ﭼﺸﻢ ﻣﺤﺮوم ﺑﻮد‬
‫و در روﺳﺘﺎﻳﯽ دوراﻓﺘﺎدﻩ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﯽ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﺮد و ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﻪ ﮐﻤﮏ وﯼ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺸﮑﻞ ﺣﺴﻦ را ﺑﺎ ﻳﮑﯽ از ﭘﺎﺳﺪاران ﺑﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻟﻮﻃﯽ ﻣﻨﺸﺎﻧﻪ ﯼ ﻣﺜﺒﺘﯽ داﺷﺖ‪ ،‬در‬
‫ﻣﻴﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻢ‪ .‬ﺑﺎ ﭘﻴﮕﻴﺮﯼ ﻣﻮﺿﻮع از ﻃﺮف ﺁن ﭘﺎﺳﺪار‪ ،‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم در ﻣﺮدادﻣﺎﻩ ‪ ،۶١‬ﺣﺴﻦ‬
‫را ﺑﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﺑﺮدﻧﺪ و در هﻤﺎن ﺑﺮﺧﻮرد اوﻟﻴﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ وﯼ ﺑﯽ ﺟﻬﺖ دﺳﺘﮕﻴﺮ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و از او ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺁزادﯼ اش ﺳﻨﺪ و وﺛﻴﻘﻪ ﻗﺮار دهﺪ‪.‬‬
‫ﺁن هﺎ ﺣﺘﺎ ﭘﺲ از ﭘﯽ ﺑﺮدن ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎهﺸﺎن‪ ،‬راﺿﯽ ﺑﻪ رهﺎ ﮐﺮدن وﯼ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺸﮑﻞ اﺳﺎﺳﯽ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٥٠‬‬
‫در اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻣﮑﺎن دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﯼ ﺣﺴﻦ ﻣﻴﺴﺮ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﺑﺮاﯼ ﺑﺴﺘﮕﺎﻧﺶ ﺑﻪ‬
‫ﺁدرس روﺳﺘﺎﻳﺸﺎن ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺷﺘﻴﻢ وﻟﯽ ﺑﻌﺪ از ﻣﺪﺗﯽ ﻧﺎﻣﻪ هﺎ ﺑﺮﮔﺸﺖ دادﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ و هﺮ ﺑﺎر‬
‫روﯼ ﺁن ﻣﯽ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ روﺳﺘﺎﯼ ﻓﻮق ادارﻩ ﯼ ﭘﺴﺖ ﻧﺪارد و اﻣﮑﺎن دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻓﻮق‬
‫ﻧﻤﯽ رود‪ .‬ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺪار ﻣﺰﺑﻮر ﻧﺎﻣﻪ را ﻧﺸﺎن دادﻩ و از او ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﮐﻪ ﻧﺎﻣﻪ را ﺑﻪ ﺑﺎزﺟﻮﯼ‬
‫ﺣﺴﻦ ﻧﺸﺎن دهﺪ ﺗﺎ ﭼﺎرﻩ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺮاﯼ ﺁزادﯼ او ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ‪ .‬در ﺗﻼش ﺑﺮاﯼ ﺣﻞ اﻳﻦ ﻣﻌﻀﻞ‬
‫ﺑﻮدﻳﻢ ﮐﻪ روزﯼ ﺣﺴﻦ ﻣﺮا ﺑﻪ ﮐﻨﺎرﯼ ﮐﺸﻴﺪ و ﺑﺎ دﻟﻬﺮﻩ ﯼ زﻳﺎد ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻧﺎﻣﺶ واﻗﻌﯽ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫و ﺑﻪ هﻨﮕﺎم دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ‪ ،‬از ﺗﺮس اﻳﻦ ﮐﻪ ﻣﺒﺎدا ﺑﺮاﻳﺶ ﺳﻮء ﺳﺎﺑﻘﻪ اﯼ درﺳﺖ ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺎم‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ اش را ﺑﻪ ﻏﻠﻂ "ع" ﻋﻨﻮان ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﻻ از ﻣﻦ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻪ راهﯽ ﭘﻴﺶ‬
‫ﭘﺎﻳﺶ ﻗﺮار دهﻢ‪ .‬ﺑﻪ او ﺗﻮﺻﻴﻪ ﮐﺮدم ﮐﻪ ﻣﺪﺗﯽ دﺳﺖ ﻧﮕﺎﻩ دارد و ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﺎ ﮐﺴﯽ در‬
‫ﻣﻴﺎن ﻧﮕﺬارد ﺗﺎ ﭼﺎرﻩ اﯼ ﺑﻴﺎﻧﺪﻳﺸﻴﻢ‪ .‬ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﮐﻪ در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﺑﻪ رهﻨﻤﻮدﯼ ﺑﺮﺳﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻦ‬
‫ﺑﻪ ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪم و دﻳﮕﺮ اﻃﻼﻋﯽ از ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺣﺴﻦ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻴﺎوردم‪.‬‬

‫‪٣۴‬‬
‫در ﻳﮑﯽ از روزهﺎﯼ ﮔﺮم ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﺳﺎل ‪ ،۶١‬ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻨﺪ در ﺳﻠﻮل ﻣﺎ را ﺑﺎز ﮐﺮدﻩ و ﻣﺪﻋﯽ‬
‫ﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ هﻮاﯼ اﺗﺎق ﮐﻤﯽ ﻋﻮض ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﻣﺪﺗﯽ ﻻﺟﻮردﯼ در ﻣﻘﺎﺑﻞ در اﺗﺎق‬
‫ﻇﺎهﺮ ﺷﺪﻩ و ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺗﻬﺪﻳﺪﺁﻣﻴﺰﯼ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺁﻗﺎﻳﺎن ﻻﺑﺪ ﺗﻮﺑﻪ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ! و ﺑﺎ ﺗﮑﺎن دادن ﺳﺮش‬
‫ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﭼﻴﺰﯼ ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﻳﻢ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدﯼ از داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬
‫ﺧﺎرﺟﯽ دﺳﺖ ﭼﻴﻦ ﺷﺪﻩ را ﮐﻪ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺁﺳﻴﺎﻳﯽ و ﻣﺴﻠﻤﺎن و هﻮادار رژﻳﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ‬
‫ﺑﺎزدﻳﺪ از اوﻳﻦ ﺑﻪ ﺳﺎﻟﻦ‪ ١‬ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﺁوردﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ در اوﻟﻴﻦ اﺗﺎﻗﯽ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻳﻢ ﮐﻪ‬
‫ﻣﻮرد ﺑﺎزدﻳﺪ ﺁن هﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺁن هﺎ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﺎ را ﺑﺎ ﺗﻌﺠﺐ ﺗﻤﺎم ﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻻ‬
‫و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﭘﺮﻳﺪﻩ و ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ و ﺑﺎ ﻟﻬﺠﻪ ﯼ ﻏﻠﻴﻆ ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ :‬ﺗﻮﺑﻪ ﮐﺮدﯼ؟ ﺗﻮﺑﻪ ﮐﺮدﯼ؟‬
‫و ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﻟﺐ و ﻗﻠﺐ ﺷﺎن اﺷﺎرﻩ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻋﻠﻴﺰادﻩ‪ ،‬ﻳﮑﯽ از هﻮاداران‬
‫دﮐﺘﺮﺷﺮﻳﻌﺘﯽ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ دﻳﺪن ﺣﺮﮐﺎت ﺁن هﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺟﻠﻮﯼ ﺧﻨﺪﻩ اش را ﺑﮕﻴﺮد‪،‬‬
‫ﻣﺜﻞ ﺁن هﺎ ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﭘﺮﻳﺪﻩ و ﺑﺎ ﻧﺸﺎن دادن ﻟﺒﺶ ﻣﺪﻋﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﻮﺑﻪ زﺑﺎﻧﯽ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ! و‬
‫ﺑﺎ ﻧﺸﺎن دادن ﮐﻒ ﭘﺎﻳﺶ‪ ،‬ﺑﻪ زدن ﮐﺎﺑﻞ ﺑﻪ ﭘﺎهﺎ اﺷﺎرﻩ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻃﯽ ﻣﺮاﺳﻢ ﻧﻬﺎر‬
‫ﺧﻮد را در ﻣﻴﺎن ﺗﻮاب هﺎ دﻳﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫هﻤﻪ ﯼ اﻓﺮادﯼ ﮐﻪ ﺗﺎ دﻳﺮوز ﺧﻮد را ﻣﺨﺎﻟﻒ رژﻳﻢ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺪاﻓﻊ ﺁن ﺷﺪﻩ اﻧﺪ و ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ هﻤﻴﻦ ﺗﻼش داﺷﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺗﻮﺑﻪ هﺎ زﺑﺎﻧﯽ اﺳﺖ و ﻳﺎ ﻗﻠﺒﯽ‪.‬‬
‫ﻳﮑﯽ از ﺁن هﺎ ﺑﻪ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ ﮐﺮد و در ﺑﺎرﻩ ﯼ دﻟﻴﻞ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ‬
‫ﻣﺮﺗﻀﯽ ﺳﺆال ﮐﺮد‪ .‬ﻣﺮﺗﻀﯽ در ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ در ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﺮدﯼ‬
‫ﻣﺸﮑﻮﮎ ﺑﻪ داﺷﺘﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﯽ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و ﻣﻨﺘﻈﺮ اﺳﺖ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺑﻪ ﮐﺎر او‬
‫رﺳﻴﺪﮔﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬زﻳﺮا هﻨﻮز از او ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ و هﻴﭻ اﺗﻬﺎﻣﯽ ﻣﺘﻮﺟﻪ او ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﮔﻔﺘﻪ هﺎﯼ وﯼ را ﺗﺮﺟﻤﻪ ﮐﺮدم‪ .‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﮐﻪ دﺳﺘﮕﺎﻩ ذهﻨﯽ ﺁن هﺎ ﺑﻪ‬
‫‪١٥١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫هﻢ رﻳﺨﺖ‪ .‬او از ﻣﻦ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ را ﮐﺠﺎ ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻪ اﯼ؟ در ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬در اﻳﺎﻟﺖ‬
‫ﮐﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﮐﺮدﻩ ام‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻌﺠﺐِ ﺁن هﺎ را دو ﭼﻨﺪان ﮐﺮد و ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﭼﻪ دﻟﻴﻞ ﺑﻪ‬
‫اﻳﺮان ﺑﺎزﮔﺸﺘﯽ؟ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻧﻘﻼب‪ .‬دوﺑﺎرﻩ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﭘﺲ اﻳﻦ ﺟﺎ ﭼﮑﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﯽ؟‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﻳﻦ را از ﻣﻘﺎﻣﺎت دادﺳﺘﺎﻧﯽ ﺳﺆال ﮐﻨﻴﺪ! ﺁن هﺎ در ﺑﺎرﻩ ﯼ دﻟﻴﻞ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ دﻳﮕﺮ‬
‫ﺑﭽﻪ هﺎﯼ اﺗﺎق ﺳﺆال ﮐﺮدﻧﺪ و ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﮐﻪ ﺗﻌﺠﺐ و ﺑﻬﺖ را در ﭼﻬﺮﻩ ﺷﺎن ﻣﯽ دﻳﺪم‪ ،‬ﮔﻔﺘﻢ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻦ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻳﺎ داﻧﺸﺠﻮ هﺴﺘﻨﺪ ﻳﺎ ﺗﺤﺼﻴﻼت ﻋﺎﻟﯽ دارﻧﺪ و اﺗﻬﺎم هﺎﻳﺸﺎن ﻧﻴﺰ ﺧﻮاﻧﺪن‬
‫ﮐﺘﺎب و ﻧﺸﺮﻳﻪ و ﺷﺮﮐﺖ در ﻣﺘﻴﻨﮓ هﺎﯼ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﯽ داﺳﺘﺎن زﻧﺪﮔﯽ ﺣﺴﻦ را‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮐﺮدم‪ ،‬ﺑﻬﺖ ﺷﺎن زد‪ .‬ﺣﻴﺮت زدﻩ ﻣﯽ ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ‪ :‬ﺁﻳﺎ در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻧﻴﺰ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫داﺷﺘﻪ اﻳﺪ؟ در ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻻن اﻳﻦ ﺟﺎ ﻧﺒﻮدﻳﻢ و ﻣﺪت هﺎ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻋﺪام ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﻮدﻳﻢ و اﻣﮑﺎن ﮔﻔﺖ وﮔﻮﯼ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ را ﻧﻤﯽ ﻳﺎﻓﺘﻴﻢ‪ .‬ﺁن هﺎ ﺗﻤﺎﻳﻞ داﺷﺘﻨﺪ ﺳﺆال هﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ را‬
‫ﻣﻄﺮح ﮐﻨﻨﺪ وﻟﯽ در هﻤﻴﻦ اﺛﻨﺎ ﺳﺮﻟﮏ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺪار وﺣﺸﯽ اوﻳﻦ ﺳﺮ رﺳﻴﺪ و در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺁن هﺎ‬
‫را هﻞ ﻣﯽ داد‪ ،‬در اﺗﺎق را ﺑﺴﺘﻪ و ﺁن هﺎ را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ اﺗﺎق هﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﺑﺮد‪ .‬ﺷﺐ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﻳﻢ‬
‫ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﺑﺎزدﻳﺪ ﺁن هﺎ از اﺗﺎق ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﺘﺮﺟﻤﯽ ﺣﻀﻮر ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ از ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ ﺑﺎ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﺮﺧﻮرد ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺗﻨﺒﻴﻪ ﺑﻪ زﻳﺮهﺸﺖ‬
‫ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﺑﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻣﻮرد ﺗﻌﺮض واﻗﻊ ﻧﺸﺪم‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺑﺮﺧﻮرد‬
‫ﻣﻦ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪاً و از ﻃﺮﻳﻖ ﻧﺸﺮﻳﻪ ﯼ داﺧﻠﯽ اوﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﻳﻢ ﮐﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬
‫ﻣﺰﺑﻮر‪ ،‬ﺁن روز ﭘﻴﺶ از ﺑﺎزدﻳﺪ از اﺗﺎق هﺎﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن‪ ،‬ﻏﺬا را در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﯼ اوﻳﻦ ﺑﺎ‬
‫ﺗﻮاب هﺎ ﺧﻮردﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺗﻮاب هﺎﯼ دﺳﺖ ﭼﻴﻦ ﺷﺪﻩ در ﺣﻀﻮر ﻻﺟﻮردﯼ‪ ،‬داﺳﺘﺎن هﺎﻳﯽ ﺑﺎب‬
‫ﻃﺒﻊ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺳﭙﺲ ﻻﺟﻮردﯼ ﻃﯽ ﺳﺨﻨﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺪﻋﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در‬
‫اوﻳﻦ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ دﺳﺖ ﺷﺎن ﺑﻪ ﺧﻮن ﺑﯽ ﮔﻨﺎهﺎن ﺁﻏﺸﺘﻪ اﺳﺖ و ﻗﺎﺗﻼن و ﺟﺎﻧﻴﺎﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻣﺎ ﻣﺸﻐﻮل درﻣﺎن ﺁن هﺎ هﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ ﻣﻬﻤﻼﺗﯽ ﻧﻴﺰ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ داﻧﺸﮕﺎﻩ اوﻳﻦ‬
‫ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﺷﮑﻞ رذﻳﻼﻧﻪ اﯼ ﻣﺪﻋﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ رواﺑﻂ ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﯽ ﻧﻴﺰ در‬
‫ﻣﻴﺎن زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺣﺎﮐﻢ اﺳﺖ و ﻣﺴﺌﻮﻻن زﻧﺪان از اﻳﻦ ﺑﺎﺑﺖ دﭼﺎر ﻣﺸﮑﻞ هﺴﺘﻨﺪ!‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﺰﺑﻮر را ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ ذهﻨﻴﺖ از ﭘﻴﺶ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﯼ‪ ،‬رواﻧﻪ ﯼ‬
‫اﺗﺎق هﺎﯼ ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺁن هﺎ در اوﻟﻴﻦ ﻗﺪم‪ ،‬ﺑﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻟﺤﺎظ ﻇﺎهﺮﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻌﻘﻮل و ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﻴﺪﻧﺪ و ﺑﺎ ﺗﻮﺻﻴﻔﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﻻﺟﻮردﯼ‬
‫ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬هﻢ ﺧﻮاﻧﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و در ﺛﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﺑﻌﺪﯼ ﻣﻦ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ اﮐﺜﺮ‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮ ﺑﻮدﻩ و ﻳﺎ داراﯼ ﺗﺤﺼﻴﻼت ﻋﺎﻟﻴﻪ هﺴﺘﻨﺪ وﻻاﻗﻞ در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ از‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺮﺗﺮهﺴﺘﻨﺪ و در ﻣﻴﺎن ﺁن هﺎ اﻓﺮادﯼ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ دﻓﺎع از اﻧﻘﻼب‪،‬‬
‫درس و ﺗﺤﺼﻴﻞ و زﻧﺪﮔﯽ ﺁرام و ﺑﯽ دردﺳﺮ در ﮐﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎ را ﻧﻴﺰ رهﺎ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ‬
‫اﻓﺮاد ﻣﺰﺑﻮر ﺁرزوﯼ ﺁن را ﻧﻴﺰ در ﺳﺮ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﭙﺮوراﻧﻨﺪ‪ .‬ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﯽ دﻳﺪﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫اﻓﺮادﯼ ﺑﻴﺶ از ﻳﮏ ﺳﺎل‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻠﺖ ﮐﻪ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ اﻣﻨﻴﺘﯽ ﺑﻪ ﺁن هﺎ ﻣﺸﮑﻮﮎ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ و ﺑﻼﺗﮑﻠﻴﻒ در زﻧﺪان ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﺁن هﺎ در اوﻟﻴﻦ اﺗﺎق ﺑﺎ ﺑﺮﺷﯽ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٥٢‬‬
‫از اوﻳﻦ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ در واﻗﻊ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻧﻤﺎد اوﻳﻦ و هﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺮوهﺎﻳﯽ ﮐﻪ در‬
‫ﺣﺎل ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ رژﻳﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻠﻘﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪٣۵‬‬
‫از دﻳﮕﺮ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎﯼ ﻣﻌﺮوف ﺁن دوران‪ ،‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﯼ ﺻﺎدق ﻗﻄﺐ زادﻩ از اﻋﻀﺎﯼ اوﻟﻴﻪ‬
‫ﺷﻮراﯼ اﻧﻘﻼب و ﻧﺰدﻳﮑﺎن ﺧﻤﻴﻨﯽ و اوﻟﻴﻦ رﺋﻴﺲ رادﻳﻮ و ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب ﺑﻮد‪.‬‬
‫وﯼ در دﻩ ﻓﺮوردﻳﻦ ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺿﺎ ﺣﺠﺎزﯼ‪ ،‬ﻣﻬﺪﯼ ﻣﻬﺪوﯼ‪ ،١٢٥‬ﻣﺤﻤﺪﺟﻮاد ﻣﻨﺎﻗﺒﯽ و‬
‫اﺣﻤﺪ ﻋﺒﺎﺳﯽ ﻓﺮ‪ ،‬داﻣﺎد ﺳﻴﺪﮐﺎﻇﻢ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪارﯼ ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﺷﻴﻌﻴﺎن و ﺗﻨﯽ ﭼﻨﺪ از اﻓﺮاد‬
‫ﻧﻈﺎﻣﯽ‪ ،‬ﺑﻪ اﺗﻬﺎم ﺗﻼش ﺑﺮاﯼ ﮐﻮدﺗﺎ دﺳﺘﮕﻴﺮﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ١٢٦.‬ﻗﻄﺐ زادﻩ ﮐﺴﯽ را ﻣﺤﮑﻮم ﻧﮑﺮد و‬
‫ﻋﻠﻴﻪ ﮐﺴﯽ دﺳﺖ ﺑﻪ اﻓﺸﺎﮔﺮﯼ ﻧﺰد و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ذﮐﺮ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ اﮐﺘﻔﺎ ﮐﺮد ﮐﻪ‪ :‬ﻣﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﻃﺌﻪ ﯼ‬
‫ﺳﻮءﻗﺼﺪ ﺑﻪ ﺟﺎن "اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﯽ"‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﻌﻠﻖ ﺧﺎﻃﺮ ﻓﺮدﯼ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮدم‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺗﻮﻃﺌﻪ ﯼ ﮐﻮدﺗﺎﻳﯽ در ﮐﺎر ﻧﺒﻮدﻩ و ﺗﻨﻬﺎ در ﺣﺪ ﺣﺮف ﺑﻴﻦ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪ ١٢٧.‬ﺑﻌﺪهﺎ‬
‫ﻣﻨﺘﻈﺮﯼ ﻓﺎش ﺳﺎﺧﺖ ﮐﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﺑﺎ وﻋﺪﻩ و وﻋﻴﺪ ﻗﻄﺐ زادﻩ را ﻓﺮﻳﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫اﻋﺘﺮاف هﺎﻳﯽ اﻧﺠﺎم دهﺪ ﺗﺎ در ﭘﻨﺎﻩ ﺁن رژﻳﻢ و ﺷﺨﺺ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ از ﻓﺮﺻﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﺁﻣﺪﻩ ﺑﺮاﯼ ﺿﺮﺑﻪ زدن ﺑﻪ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪارﯼ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻗﻄﺐ زادﻩ در اواﺧﺮ ﺷﻬﺮﻳﻮر ﻣﺎﻩ‬
‫‪ ،۶١‬ﺗﻮﺳﻂ ﻻﺟﻮردﯼ ﺑﻪ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﺁوردﻩ ﺷﺪ‪ .‬ﺣﮑﻢ اﻋﺪام از ﻗﺒﻞ ﺑﻪ ﻗﻄﺐ زادﻩ اﺑﻼغ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ او را ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺘﯽ ﻧﺰار ﮐﻪ هﻴﭻ ﺷﺒﺎهﺘﯽ ﺑﺎ ﻗﻴﺎﻓﻪ ﯼ ﺗﺮﮔﻞ ورﮔﻞ و اﺗﻮﮐﺸﻴﺪﻩ ﯼ‬
‫او در ﺑﻴﺮون از زﻧﺪان ﻧﺪاﺷﺖ و ﺑﺎ رﻳﺸﯽ ﻧﺘﺮاﺷﻴﺪﻩ ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪ ﺁورد‪ .‬ﻗﻄﺐ زادﻩ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ‬
‫ﻋﺒﺮت هﺎﯼ روزﮔﺎر اﻓﺰودﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬او در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ ۵٨‬و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻓﺮﻣﺎن ﺧﻤﻴﻨﯽ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ‬
‫ﺳﺮﮐﻮب ﺁزادﯼ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت و ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪ ﺁﻣﺪﻩ و ﺿﻤﻦ ﺣﻤﺎﻳﺖ از "اﻣﺎم‬
‫ﺧﻤﻴﻨﯽ"‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ اﻧﻘﻼﺑﯽ دوﻟﺖ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ١٢٨.‬ﺣﺎﻻ ﺧﻮدش اﺳﻴﺮ ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ "اﻣﺎم‬
‫ﺧﻤﻴﻨﯽ" ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﻧﺒﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻠﮑﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻠﻨﺪﮔﻮ‪ ،‬ﺁن ﭼﻪ را ﮐﻪ در‬
‫ﺁن ﺟﺎ ﻣﯽ ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬دﻧﺒﺎل ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪهﺎ ﻓﻴﻠﻢ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﯼ او را از ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻴﻤﺎﯼ اوﻳﻦ‬
‫ﺗﻤﺎﺷﺎ ﮐﺮدﻳﻢ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺣﺎﺿﺮان را ﺗﻮاﺑﺎن‪ ،‬زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﮐﻢ ﺳﻦ و ﺳﺎل ﺳﺎﻟﻦ ‪ ۶‬ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ و‬
‫هﻤﭽﻨﻴﻦ زﻧﺪاﻧﻴﺎن واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن هﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺘﯽ ﮐﻪ در ﺳﺎﻟﻦ‪ ۴‬ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﺑﻪ‬

‫‪ 125‬وﯼ پﻴﺸﻨﻤﺎز ﻳﮑﯽ از ﻣﺴﺎﺝﺪ ﻗﻠﻬﮏ ﺑﻮد‪ .‬دو زﻧﺪاﻧﯽ ﻣﺠﺎهﺪ ﮐﻪ ﻳﮑﯽ از ﻣﻮارد اﺕﻬ ﺎﻣﯽ ﺷ ﺎن ﻃ ﺮح ﺷﻨﺎﺱ ﺎﻳﯽ وﯼ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬پﺲ از دﺱﺘﮕﻴﺮﯼ ﻣﻬﺪوﯼ در ﻣﺠﺎزات ﺷﺎن ﺕﺨﻔﻴﻒ دادﻩ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ 126‬ﻣﻘﺎﻣﺎت رژﻳﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮔﺮوﻩ ﺑﻪ ﻇﺎهﺮ ﮐﻮدﺕﺎﭼﯽ‪ ،‬ﻧﺎم "ﻧﺠﺎت اﻧﻘﻼب اﻳﺮان"‪ ،‬دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ 127‬رﺿ ﺎ ﮔﻠﭙ ﻮر ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩ ﮐﺘ ﺎب ﺁﻗ ﺎﯼ ﺥ ﺎﺕﻤﯽ هﻮﺷ ﻴﺎر ﺑ ﺎش‪) .‬ﭼ ﺸﻢه ﺎﯼ اﻃﻼﻋ ﺎﺕﯽات‪ ،‬ﺝﺎﻧﻴ ﺎن ﺑ ﻴﻦاﻟﻤﻠﻠ ﯽاﻧ ﺪ( از‬
‫واﺑﺴﺘﮕﺎن اﻃﻼﻋﺎﺕﯽ رژﻳﻢ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺱﺖ ﮐﻪ ﺱﺮهﻨﮓ ﮐﺒﻴ ﺮﯼ و ﺱ ﺮهﻨﮓ ﻋﻄﺎرﻳ ﺎن از اﻋ ﻀﺎﯼ ﺱ ﺎزﻣﺎن ﻧﻈ ﺎﻣﯽ ﺣ ﺰب‬
‫ﺕﻮدﻩ ﮐﻪ رواﺑﻂ ﻧﺰدﻳﮑﯽ ﺑﺎ رﯼﺷﻬﺮﯼ داﺷﺘﻨﺪ ﺑﺎ ﻧﻔﻮذ در ﺷﺒﮑﻪﯼ ﻗﻄﺐزادﻩ و ﺑﺎ ﻃﺮح پﻴﭽﻴﺪﻩاﯼ او را ﺑﻪ دام اﻧﺪاﺥﺘ ﻪ و‬
‫ﻣﻘﺪﻣﺎت دﺱﺘﮕﻴﺮﯼ و اﻋﺪام وﯼ را ﻓﺮاهﻢ ﺱﺎﺥﺘﻨﺪ‪ .‬هﺮ دوﯼ ﺁنهﺎ ﻧﻴﺰ ﻳﮏ ﺱﺎل ﺑﻌﺪ دﺱﺘﮕﻴﺮ و ﺑﺎ ﺣﮑﻢ رﯼﺷﻬﺮﯼ اﻋﺪام‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬از ﻣﻴﺰان ﺹﺤﺖ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﻃﻼﻋﯽ ﻧﺪارم‪.‬‬
‫‪ 128‬او در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻔﺖ‪" :‬اﮐﻨﻮن ﮐﻪ وﻗﺎﺣﺖ ﺿﺪاﻧﻘﻼب و ﻋﻨﺎﺹﺮ رژﻳﻢ ﻓﺎﺱﺪ ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﺑﻌﻀﯽ ﻗﻠ ﻢ ﺑ ﻪ دﺱ ﺘﺎن‬
‫ﻣﺰدور و ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ ﻣ ﺴﺌﻮﻻن‪ ،‬ﮐﺎﺱ ﻪﯼ پﺮﮔﻨﺠ ﺎﻳﺶ ﺹ ﺒﺮ اﻣ ﺎم ﻟﺒﺮﻳ ﺰ ﮐ ﺮدﻩ اﺱ ﺖ‪ ،‬ﺝ ﺎ دارد ﮐ ﻪ دوﻟ ﺖ‪ ،‬اﮔ ﺮ ﻣ ﯽﺥﻮاه ﺪ‬
‫دوﻟﺖ اﻧﻘﻼب ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ ﻣﯽﺥﻮاهﺪ ﺥﻮن ﺷﻬﻴﺪان اﻧﻘﻼب را پﺎس ﺑﺪارد‪ ،‬ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ اﻧﻘﻼﺑﯽ از ﺥﻮد ﻧﺸﺎن دهﺪ‪".‬‬
‫‪١٥٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ ﺻﺤﻨﻪ را ﺑﺎ زﻳﺮﮐﯽ ﺗﻤﺎم ﺁراﺳﺘﻪ ﺑﻮد و‬
‫ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮان را ﻧﻴﺰ ﺑﺴﻴﺎر ﺁﮔﺎهﺎﻧﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻗﻄﺐ زادﻩ در اواﻳﻞ اﻧﻘﻼب و ﺑﻌﺪ از‬
‫دﺳﺖ ﻳﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻗﺪرت‪ ،‬ﺁﺗﺶ ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﺳﻮزاﻧﺪﻩ ﺑﻮد و ﺑﺴﻴﺎرﯼ از اﻓﺮاد‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ‬
‫ﭼﭗ را از ﺧﻮد رﻧﺠﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬او ﺑﻪ اﺻﻄﻼح "ﻟﻴﺒﺮال" ﺑﻮد و ﺗﻮدﻩ اﯼ هﺎ و اﮐﺜﺮﻳﺘﯽ هﺎ ﺑﺮاﯼ‬
‫ﺗﻘﺮب ﺟﺴﺘﻦ و ﺁوﻳﺰان ﺷﺪن ﺑﻪ داﻣﺎن ﺧﻤﻴﻨﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮﻧﺶ ﺗﺸﻨﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻧﻴﺮوهﺎﯼ دﻳﮕﺮ‬
‫ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺘﯽ ﻧﻴﺰ دل ﺧﻮﺷﯽ از او و دﻳﮕﺮ ﻟﻴﺒﺮال هﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺁن هﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻃﻌﻤﻪ هﺎﯼ‬
‫ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮاﯼ ﻻﺟﻮردﯼ ﻣﺤﺴﻮب ﺷﺪﻩ و ﺳﻨﺎرﻳﻮ را در ﻣﺴﻴﺮ دﻟﺨﻮاﻩ ﻻﺟﻮردﯼ ﺑﻪ ﭘﻴﺶ‬
‫ﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﻗﻄﺐ زادﻩ ﭘﺮﻳﺸﺎن ﺣﺎل و درﻣﺎﻧﺪﻩ و ﺧﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﻴﺪ‪ .‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻟﺐ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺨﻦ ﮔﺸﻮد‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﺎ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻗﺖ ﺣﺮف هﺎﯼ او را ﻣﯽ ﺷﻨﻴﺪﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﮐﻪ اﻧﺪﻳﺸﻪ اش ﻗﻮام و‬
‫اﻧﺴﺠﺎﻣﯽ ﻧﺪارد‪ .‬وﻗﺘﯽ ﻗﻄﺐ زادﻩ ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪ ﺁوردﻩ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﻳﺎد ﺗﻈﺎهﺮات ﻃﻠﺒﻪ هﺎﯼ‬
‫ﺣﻮزﻩ ﯼ ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ در ﻣﻘﺎﺑﻞ داﻧﺸﮕﺎﻩ در ﺳﺎل ‪ ۵٨‬اﻓﺘﺎدم ﮐﻪ ﻟﺒﺎدﻩ ﺑﺮ ﺗﻦ‪ ،‬ﻋﻤﺎﻣﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ‪،‬‬
‫اﺳﻠﺤﻪ ژ‪ -‬ث در دﺳﺖ و ﮐﻔﺶ ﮐﺘﺎﻧﯽ ﺑﺮ ﭘﺎ‪ ،‬رژﻩ ﻣﯽ رﻓﺘﻨﺪ و ﺷﻌﺎرﺷﺎن اﻳﻦ ﺑﻮد‪" :‬درود‬
‫هﺮ اﻳﺮاﻧﯽ ﺑﺮ ﺻﺎدق ﺧﻠﺨﺎﻟﯽ‪ ،‬درود هﺮ ﺁزادﻩ ﺑﺮ ﺻﺎدق ﻗﻄﺐ زادﻩ"‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﮔﺬﺷﺖ ﺳﻪ‬
‫ﺳﺎل‪ ،‬ﺗﻮاب هﺎ در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﯼ اوﻳﻦ ﺷﻌﺎر ﻣﯽ دادﻧﺪ‪" :‬ﺟﻤﺎران ﮔﻠﺒﺎران‪ ،‬ﻗﻄﺐ زادﻩ ﺗﻴﺮﺑﺎران"‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﻧﻴﺰ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ ﻳﮏ ﺻﺪا ﻓﺮﻳﺎد ﻣﯽ زدﻧﺪ‪" :‬ﻣﺮگ ﺑﺮ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ"‪ .‬هﺮ‬
‫ﭼﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﺮدم ﮐﻪ ﺷﻌﺎر ﻓﻮق ﭼﻪ رﺑﻄﯽ ﺑﻪ ﻣﻀﻤﻮن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ دارد‪ ،‬ﭼﻴﺰﯼ دﺳﺘﮕﻴﺮم‬
‫ﻧﻤﯽ ﺷﺪ‪ ،‬اﻻ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺷﻌﺎردهﻨﺪﮔﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻗﻄﺐ زادﻩ ﻋﺎﻣﻞ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺳﺖ و ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﺪ‬
‫ﺁن روز ﻻﺑﺪ "اﻋﺪام ﺑﺎﻳﺪ ﮔﺮدد"‪ .‬هﺮﭼﻨﺪ ﻻﺟﻮردﯼ ﺧﻮد را هﻤﺮاﻩ ﺷﻌﺎردهﻨﺪﮔﺎن ﻧﺸﺎن‬
‫ﻧﻤﯽ داد و ﻳﺎ اﻳﺪﻩ ﺁﻟﺶ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ هﻤﻪ ﻳﮏ ﺻﺪا هﻤﺎن ﺷﻌﺎر ﺗﻮاب هﺎ را ﺳﺮ دهﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ‬
‫ﮔﻮﻳﺎ ﺗﻪ دﻟﺶ از ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬رﺿﺎﻳﺖ داﺷﺖ‪ .‬زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻇﺎهﺮاً "ﻣﺮگ ﺑﺮ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ"‬
‫ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ و دل ﺷﺎن را ﺧﻨﮏ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺁﻧﺎن ﻣﺮگ ﮐﺴﯽ را ﻃﻠﺐ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ اﻣﺮوز‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ رژﻳﻢ ﺑﻮد و در ﮐﻨﺎر ﺁﻧﺎن ﻗﺮار داﺷﺖ‪ .‬ﺗﻮاب هﺎ هﻢ ﻳﮑﯽ در ﻣﻴﺎن دم ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫"ﺟﺎﺳﻮس ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ اﻋﺪام ﺑﺎﻳﺪ ﮔﺮدد"‪ .‬ﻓﺎﺟﻌﻪ در اﻳﻦ ﺟﺎ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺷﻌﺎر ﺗﻮاب هﺎ و زﻧﺪاﻧﻴﺎن‬
‫ﻣﻘﺎوم ﺁرام‪ -‬ﺁرام ﺑﻪ هﻢ ﻧﺰدﻳﮏ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬او ﺑﺎ ﻣﺎ در زﻳﺮ ﻳﮏ ﺳﻘﻒ اﺳﻴﺮ ﺑﻮد و ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫ﻳﮑﺴﺎﻧﯽ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬او ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻮد و اﺳﻴﺮ دﺳﺖ ﻻﺟﻮردﯼ ﺟﻼد‪ .‬ﻣﺮوت و‬
‫ﺟﻮاﻧﻤﺮدﯼ ﺣﮑﻢ ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﺎ او ﻣﻬﺮﺑﺎن ﺗﺮ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ در ﺁن ﺷﺐ‬
‫ﺟﺎﻳﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﻓﮑﺮ ﺑﻮد و ﻣﻨﻄﻖ‪ .‬هﻤﻪ ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻴﻢ ﮐﻪ ﻗﻄﺐ زادﻩ در ﻓﺮداﯼ ﭘﻴﺮوزﯼ اﻧﻘﻼب‬
‫و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ ۵٨‬ﮐﻪ ﺑﺮ ارﻳﮑﻪ ﯼ ﻗﺪرت ﺳﻮار ﺑﻮد‪ ،‬ﺁﺗﺶ ﺑﻴﺎر ﻣﻌﺮﮐﻪ ﺑﻮد‬
‫و از اﻧﺠﺎم هﻴﭻ ﮐﺎرﯼ ﺑﺮاﯼ ﮐﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ روﺷﻨﻔﮑﺮ و ﻣﺘﺮﻗﯽ از رادﻳﻮ و‬
‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﻓﺮوﮔﺬار ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ١٢٩.‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ در ﻣﻴﺎن ﻧﻴﺮوهﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ و ﻣﺘﺮﻗﯽ‬

‫‪ 129‬ﻗﻄ ﺐزادﻩ ﻋ ﻼوﻩ ﺑ ﺮ ﺣ ﻀﻮر در ﺷ ﻮراﯼ اﻧﻘ ﻼب‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺣﮑ ﻢ ﺥﻤﻴﻨ ﯽ ﺱﺮپﺮﺱ ﺖ رادﻳ ﻮ و ﺕﻠﻮﻳﺰﻳ ﻮن ﺷ ﺪ و در‬
‫‪٢٣‬ﺕﻴﺮﻣ ﺎﻩ ‪ ،۵٨‬رادﻳ ﻮ و ﺕﻠﻮﻳﺰﻳ ﻮن داراﯼ ﻳ ﮏ ﺷ ﻮراﯼﻋ ﺎﻟﯽ ﻣﺮﮐ ﺐ از ﻣﺤﻤ ﺪ ﻣﻮﺱ ﻮﯼ ﺥ ﻮﺋﻴﻨﯽه ﺎ‪ ،‬ﻣﺤﻤ ﺪ ﺥ ﺎﺕﻤﯽ‪،‬‬
‫ﺹﺎدق ﻗﻄﺐزادﻩ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻴﻢ ﮔﻮاهﯽ و اﺑﺮاهﻴﻢ پﻴﺮاﻳﻨﺪﻩ ﺷﺪ و ﮐﻤﯽ ﺑﻌﺪ ﺑﻬﺰاد ﻧﺒﻮﯼ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﻻرﻳﺠﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺣﺴﻦ روﺣﺎﻧﯽ و‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٥٤‬‬
‫ﮐﺴﯽ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ دل ﭘﺮﺧﻮﻧﯽ از وﯼ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮدﻩ اﯼ هﺎ و اﮐﺜﺮﻳﺘﯽ هﺎ دﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﮐﺎم ﺷﺎن ﺑﻮد‪ .‬وﻗﺘﯽ در اﺧﺒﺎر ﺷﻨﻴﺪﻩ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻗﻄﺐ زادﻩ و‬
‫ﻧﺰدﻳﮑﺎن ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪارﯼ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺸﻦ و ﺷﺎدﯼ ﺑﺮﭘﺎ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻳﮏ دﺳﺘﻪ دﻳﮕﺮ‬
‫از "دﺷﻤﻨﺎن ﺧﻠﻖ" و "اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﯽ"‪" ،‬ﺳﻤﺒﻞ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ" ﺑﻪ ورﻃﻪ ﯼ ﻧﺎﺑﻮدﯼ و‬
‫هﻼﮐﺖ اﻓﺘﺎدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺁن هﺎ از درﮎ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﻋﺎﺟﺰ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮد‪ ،‬ﮔﻮر ﺧﻮدﺷﺎن‬
‫را هﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪﻧﺪ‪ .‬ﮐﻤﻴﺘﻪ ﻣﺮﮐﺰﯼ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ﻃﯽ اﻃﻼﻋﻴﻪ اﯼ‪ ،‬رﺳﻤﺎً از ﻗﻄﺐ زادﻩ اﯼ ﮐﻪ در‬
‫زﻳﺮ ﻓﺸﺎر ﺑﻮد‪ ،‬ﺷﮑﺎﻳﺖ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬وﻟﯽ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ادﻋﺎﯼ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ رژﻳﻢ و ﺟﻼدان ﺁن را‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺰ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻗﻄﺐ زادﻩ ﭼﻨﺪان ﺑﻬﺘﺮ از ﻃﻴﻒ ﺗﻮدﻩ اﯼ هﺎ ﻋﻤﻞ ﻧﮑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﮔﻮﻳﺎ‬
‫ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻧﺸﺎن دهﻨﺪ ﮐﻪ ﻋﻠﯽ رﻏﻢ ادﻋﺎهﺎﯼ راﻳﺞ‪ ،‬درﺟﻪ ﯼ هﻮش و ﻓﺮاﺳﺖ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺁﻧﺎن‬
‫ﺗﺎ ﭼﻪ ﭘﺎﻳﻪ اﺳﺖ! ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﺟﺎﻟﺐ در اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﻮدﻩ اﯼ هﺎ و "اﮐﺜﺮﻳﺘﯽ "هﺎ ﺗﺎ‬
‫ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﮐﻪ ﭘﺎﻳﺸﺎن ﺑﻪ زﻧﺪان ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﮐﻠﻴﻪ ﯼ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎ را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﮐﺮدﻩ و ﻣﻀﻤﻮن ﺁن هﺎ‬
‫را اﻋﺘﺮاف و ﮔﻮاهﯽ ﺑﺮ ﺣﻘﺎﻧﻴﺖ ﻣﻮاﺿﻊ ﺧﻮد و رژﻳﻢ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬وﻟﯽ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ‬
‫ﭘﺎﯼ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻪ زﻧﺪان ﺑﺎز ﺷﺪ و ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎ و ﻣﻴﺰﮔﺮدهﺎﯼ ﮐﺸﺎف رهﺒﺮان ﺣﺰﺑﯽ‪ ،‬ﻳﮑﯽ‬
‫ﭘﺲ از دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪ‪ ،‬ﺁن هﺎ را ﺣﺎﺻﻞ ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﻓﺸﺎر و ﺗﺄﺛﻴﺮ "داروهﺎﯼ روان‬
‫ﮔﺮدان"‪ ١٣٠‬اﻋﻼم ﮐﺮدﻧﺪ!‬
‫در ﻣﻴﺎن زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﮐﻤﺘﺮ ﮐﺴﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻀﻤﻮن ﺷﺮم ﮔﻴﻨﺎﻧﻪ ﯼ ﺷﻌﺎر"ﻣﺮگ ﺑﺮ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ" در ﺁن‬
‫ﺷﺐ ﻓﮑﺮ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد و ﻳﺎ اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﮑﺮﯼ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺁن ﻗﺪر اﺳﻴﺮ ﺗﻮهﻤﺎت ﺿﺪ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ‬
‫ﻣﻀﺤﮏ ﺧﻮد ﺑﻮد ﮐﻪ واﻗﻌﻴﺖ را درﮎ ﻧﻤﯽ ﮐﺮد‪ .‬در ﺁن ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﻣﺎ ﺳﻮراخ دﻋﺎ‬
‫را ﮔﻢ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬ﻗﻄﺐ زادﻩ ﺑﺎ ﺑﯽ رﺣﻤﯽ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ روﺑﻪ رو ﺷﺪ و اﻳﻦ ﺑﺮﺧﻮردﯼ‬
‫‪١٣١‬‬
‫ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ از ﺳﻮﯼ ﻣﺎ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻣﺎ ﻧﺒﺎﻳﺴﺘﯽ ﺑﺎ او ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﻞ ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﻋﻤﻖ اﻳﻦ ﻓﺎﺟﻌﻪ را در "ﻗﺒﺮ" و "ﻗﻴﺎﻣﺖ" ﺣﺎج داوود و ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻪ ﻏﺎﻳﺖ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر‬
‫ﺁن ﺟﺎ اﺣﺴﺎس ﮐﺮدم‪ .‬زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ارزﻳﺎﺑﯽ ﺧﻮد و اﻋﻤﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ام ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺑﻮدم‪ ،‬ﺑﺪان‬
‫رﺳﻴﺪم‪ .‬هﺮﭼﻨﺪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻓﺮدﯼ هﻤﺎن ﺷﺐ هﻢ هﻴﭻ هﻤﺮاهﯽ در دﻟﻢ ﺑﺎ ﺷﻌﺎر دهﻨﺪﮔﺎن‬
‫اﺣﺴﺎس ﻧﻤﯽ ﮐﺮدم وﻟﯽ در هﺮ ﺻﻮرت هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ از ﺟﻨﺒﻪ ﻓﺮدﯼ ﻧﮕﺎﻩ ﻧﻤﯽ ﮐﺮدم و‬
‫ﺧﻮدم را در ﺧﻮب و ﺑﺪ ﻣﻮاﺿﻊ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺷﺮﻳﮏ و ﺳﻬﻴﻢ ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺣﺎج داوود‬
‫راﺳﺖ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ او ﺗﺪارﮎ دﻳﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻳﮏ "ﻗﺒﺮ" و ﻳﺎ "ﻗﻴﺎﻣﺖ" واﻗﻌﯽ‬
‫ﺗﻠﻘﯽ ﺷﻮد! ﻧﻤﯽ داﻧﻢ اﮔﺮ ﻃﻴﻒ وﺳﻴﻌﯽ از زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺠﺎهﺪ ﻧﻴﺰ ﺁن ﺷﺐ در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﭼﻪ‬

‫ﺱﻴﺪرﺿﺎ زوراﻩاﯼ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺁن اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬هﻤﻴﻦ ﺷﻮراﯼ ﺱﺮپﺮﺱﺘﯽ در ﺱﺎل ‪ ۵٨‬ﻗﻄﺐزادﻩ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اوﻟﻴﻦ رﺋ ﻴﺲ‬
‫ﺹﺪا و ﺱﻴﻤﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪ 130‬ﻣﺴﺌﻮﻻن ﺣﺰب ﺕﻮدﻩ پﺎﺱﺦ ﻧﻤﯽدهﻨﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻣﮑ ﺎن دارد ﺕ ﺄﺛﻴﺮ داروه ﺎﯼ روانﮔ ﺮدان ﺑ ﺮاﯼ ﺱ ﺎله ﺎﯼ ﻃ ﻮﻻﻧﯽ‬
‫روﯼ ﮐﻴﺎﻧﻮرﯼ‪ ،‬ﻃﺒﺮﯼ و‪ ...‬اﺛﺮ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ 131‬ﻣﺤﻤﻮد ﺥﻠﻴﻠﯽ ﻳﮏ زﻧﺪاﻧﯽ ﺱﺎﺑﻖ ه ﻮادار "اﻗﻠﻴ ﺖ " ﺿ ﻤﻦ رد ﮔﻔﺘ ﻪه ﺎﯼ ﻣ ﻦ‪ ،‬در ﮐﻤ ﺎل ﺕﻌﺠ ﺐ واﻗﻌﻴﺘ ﯽ را ﺑﻴ ﺎن‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎر دردﻧﺎﮎﺕﺮ اﺱﺖ و ﺑﻪ ﻣﻘﺼﻮد ﻣﻦ ﻧﺰدﻳ ﮏﺕ ﺮ‪ .‬او ﻣ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪" :‬وﻗﺘ ﯽ]ﻗﻄ ﺐزادﻩ[ از ﮐﻨ ﺎر ]ﺑﭽ ﻪه ﺎﯼ[‬
‫اﺕﺎق ﻣﺎ ﻋﺒﻮر ﻣﯽﮐﺮد ﺕﺎ روﯼ ﺱﻦ ﺑﺮود‪ ،‬ﺑﻌﻀﯽ ﺑﭽﻪهﺎ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻣﺘﻠ ﮏ ﮔﻔ ﺘﻦ ﮐﺮدﻧ ﺪ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ پﺎﺑﺮهﻨ ﻪ ﺱ ﺮ و ﮐﻠ ﻪاش‬
‫پﻴﺪا ﺷﺪ‪ ،‬ﻟﺒﺎسهﺎﯼ ﺑﺮادرت را ﭼﺮا اﻳﻦﻗﺪر ﭼﺮوﮎ ﮐﺮدﯼ و ﻏﻴﺮﻩ‪"...‬ﺱﺎﻳﺖ ﮔﻔﺘﮕﻮهﺎﯼ زﻧﺪان‪.‬‬
‫‪١٥٥‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫واﮐﻨﺸﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ .‬وﻟﯽ روﺷﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﻧﻈﺮﯼ ﺿﺪﻳﺖ ﺁن ﭼﻨﺎﻧﯽ ﺑﺎ‬
‫ﻗﻄﺐ زادﻩ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺑﻴﺶ از دو ﺳﺎل ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻟﻴﺒﺮال هﺎ را ﻋﻤﺪﻩ ﻧﺪاﻧﺴﺘﻪ و‬
‫ﺿﺪﻳﺘﯽ ﺑﺎ ﺁن هﺎ ﻧﺸﺎن ﻧﻤﯽ دادﻧﺪ و ﺑﺎ ﺗﻨﯽ ﭼﻨﺪ از ﺁﻧﺎن ﻣﺘﺤﺪ ﻧﻴﺰ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ‬
‫ﻣﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﻗﻄﺐ زادﻩ و اﻃﺮاﻓﻴﺎن و ﻧﺰدﻳﮑﺎن ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪارﯼ را ﻣﺤﮑﻮم ﮐﺮدﻩ‬
‫ﺑﻮد و ﺑﺮاﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺠﺎهﺪ‪ ،‬ﺷﺎﺧﺺ و ﻣﻌﻴﺎر‪ ،‬ﻣﻮﺿﻊ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ‬
‫ﻣﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ ﺑﻮد‪ .‬واﮐﻨﺶ ﺑﭽﻪ هﺎﯼ اﺗﺎق ﻣﺎ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﭘﺨﺶ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﯼ ﻗﻄﺐ زادﻩ در ﺣﺪ‬
‫اﻇﻬﺎر ﺗﺄﺳﻒ و ﻳﺎدﺁورﯼ ﺑﺮﺧﻮردهﺎﯼ ﻗﻠﺪرﻣﺂﺑﺎﻧﻪ ﯼ او و ﺣﻤﺎﻗﺖ ﻣﺤﺾ ﺳﻴﺎﺳﯽ اش ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺟﺎﻧﺶ را ﻧﻴﺰ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺁن ﮔﺬاﺷﺖ‪.‬‬
‫‪١٣٢‬‬
‫ﺧﻤﻴﻨﯽ ﭘﻴﺶ از ﺁن‪ ،‬ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪارﯼ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ "ﺗﻮﺑﻪ" و "اﻧﺎﺑﻪ" واداﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬او ﭘﻴﺶ از‬
‫اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﺨﺶ ﺧﺒﺮ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ از وﯼ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺴﺌﻮﻻن اﻃﻼﻋﺎت ﺳﭙﺎﻩ ﭘﺎﺳﺪاران‪ ،‬زﻣﻴﻨﻪ را‬
‫ﺑﺮاﯼ ﭘﺨﺶ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ اﯼ ﺁﻣﺎدﻩ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬اﻗﺪام ﺑﻌﺪﯼ ﺧﻤﻴﻨﯽ‪ ،‬ﭘﺨﺶ ﻧﺎﻣﻪ ﯼ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪارﯼ ﺑﻪ وﯼ و درﺧﻮاﺳﺖ ﻋﻔﻮ داﻣﺎدش ﻋﺒﺎﺳﯽ ﻓﺮ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﻗﻄﺐ زادﻩ دﺳﺘﮕﻴﺮ و زﻧﺪاﻧﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﺎ اﻧﺘﺸﺎر ﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪارﯼ‪ ،‬هﻢ ﺗﻼش‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻧﻘﺶ ﺑﺰرﮔﻮاراﻧﻪ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻣﻬﺎرت اﻳﻔﺎ ﮐﻨﺪ و هﻢ دﺳﺖ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺧﻮان ﺧﻮد را‬
‫ﺑﺎ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺑﻌﺪﯼ رو ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﭘﺲ از اﻧﺘﺸﺎر هﻤﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ روزﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ رژﻳﻢ ﺑﺎ‬
‫ﻣﺴﺘﻤﺴﮏ ﻗﺮار دادن ﺁن‪ ،‬ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪارﯼ را ﺁﻣﺎج ﺷﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ ﺣﻤﻼت ﺧﻮد ﻗﺮار دادﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺘﺪﻻل ﺁﻧﺎن اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ او ﺣﺘﺎ در ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﮐﻪ "اﺳﻼم و ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ" ﺑﻪ‬
‫ﺧﻄﺮ اﻓﺘﺎدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻓﮑﺮ ﺧﺎﻧﻪ و ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﯼ ﺧﻮﻳﺶ اﺳﺖ ﺗﺎ "ﻣﻨﺎﻓﻊ و ﻋﺰت و‬
‫ﺳﺮﺑﻠﻨﺪﯼ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن"‪ .‬ﭘﺮﺳﺶ ﺁﻧﺎن اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭼﺮا وﯼ درﺧﻮاﺳﺖ ﺁزادﯼ و ﻳﺎ ﻋﻔﻮ ﮐﻠﻴﻪ ﯼ‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮﺷﺪﮔﺎن را ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ و‪...‬‬
‫ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﺎ ﺷﻢ ﻗﻮﯼ ﻓﺮﺻﺖ ﻃﻠﺒﺎﻧﻪ اش ﺑﻪ درﺳﺘﯽ ﺗﺸﺨﻴﺺ دادﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺁن ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ‬
‫ﺑﻌﺪ از اﻃﻼﻋﻴﻪ ﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزﻩ ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ و اﻧﺘﺸﺎر ﺧﺒﺮ ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ‬
‫ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪارﯼ ﮐﻪ در دﻧﻴﺎﯼ ﺷﻴﻌﻪ ﺗﺎ ﺁن زﻣﺎن ﺑﯽ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﮐﺎر رﻗﻴﺐ‬
‫را ﺑﺴﺎزد ﺗﺎ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ او ﺳﺮﻣﺸﻘﯽ ﺷﻮد ﺑﺮاﯼ ﺗﺮﺳﺎﻧﺪن دﻳﮕﺮ ﻣﺪﻋﻴﺎن ﺗﺎج و ﺗﺨﺘﺶ‪ .‬از‬
‫هﻤﺎن ﻟﺤﻈﻪ هﺎﯼ اول ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭘﺮوژﻩ اﯼ ﮐﺎﻣﻼً ﺳﻴﺎﺳﯽ در ﮐﺎر ﺑﻮدﻩ و ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ‬
‫ﻗﺪرت در ﻣﻴﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﺧﻤﻴﻨﯽ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ ،‬ﺁزﻣﻮﻧﯽ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻼش ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﺮ‬
‫اﻳﻦ ﺑﻮد ﺗﺎ ﺧﻮاﺳﺖ و ارادﻩ اش ﺑﺮاﯼ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﯽ ﺑﻪ اﺳﺘﺒﺪاد ﻣﻄﻠﻖ ﻣﺬهﺒﯽ را ﻧﻴﺰ در ﮐﻨﺎر‬
‫اﺳﺘﺒﺪاد ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻳﮏ ﺟﺎ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺧﻤﻴﻨﯽ از ﻓﺮﺻﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ ﻧﻬﺎﻳﺖ اﺳﺘﻔﺎدﻩ را ﮐﺮد‬
‫و رﻗﻴﺐ دﻳﺮﻳﻨﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺧﻮان ﻧﻈﺮﻳﺎت ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺧﻮد را از ﻣﻴﺎن ﺑﺮداﺷﺖ‪.‬‬

‫‪ 132‬ﻣﺘﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﯼ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪارﯼ در ‪ ١١‬اردﻳﺒﻬ ﺸﺖ ‪ ۶١‬از ﺕﻠﻮﻳﺰﻳ ﻮن پﺨ ﺶ ﺷ ﺪ‪ .‬رﯼﺷ ﻬﺮﯼ ﻣ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪" :‬ﻣﺮﺣ ﻮم‬
‫ﺣﺎج اﺣﻤﺪﺁﻗﺎ ﻧﻘﻞ ﮐﺮدﻧﺪ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ اﻣﺎم)رﺿﻮاناﷲ ﺕﻌﺎﻟﯽ ﻋﻠﻴﻪ( ﻧﻮار وﻳﺪﺋﻮﻳﯽ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ ﺁﻗﺎﯼ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪارﯼ را ﻗﺒ ﻞ‬
‫از پﺨ ﺶ دﻳﺪﻧ ﺪ ﻓﺮﻣﻮﻧ ﺪ‪ :‬اﻳ ﻦ ﻗﻴﺎﻓ ﻪ را ﻧﻤ ﯽﺷ ﻮد در ﺕﻠﻮﻳﺰﻳ ﻮن ﺁورد" ﺥ ﺎﻃﺮﻩه ﺎ‪ ،‬ﺹ ﻔﺤﻪﯼ ‪ ،٢۶٩‬ﻣﺤﻤ ﺪ ﻣﺤﻤ ﺪﯼ‬
‫رﯼﺷﻬﺮﯼ‪،‬ﻣﺮﮐﺰ اﺱﻨﺎد اﻧﻘﻼب اﺱﻼﻣﯽ‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٥٦‬‬
‫‪٣۶‬‬
‫در ﺷﻬﺮﻳﻮر ﻣﺎﻩ ‪ ،۶١‬روزﯼ در ﻣﻴﺎن ﺗﻌﺠﺐ هﻤﻪ ﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن‪ ،‬در اﺗﺎق ﺑﺎز ﺷﺪﻩ و ﻧﺎﮔﻬﺎن‬
‫هﺎدﯼ ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ‪ ،‬ﻣﺤﻤﻮد دﻋﺎﻳﯽ و ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ هﺎدﯼ ﻧﺠﻒ ﺁﺑﺎدﯼ در ﺁﺳﺘﺎﻧﻪ ﯼ در ﻇﺎهﺮ ﺷﺪﻩ‬
‫و ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ داﺧﻞ اﺗﺎق ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬هﺎدﯼ ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ رﻳﺎﺳﺖ هﻴﺌﺖ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ داﺷﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺪان‬
‫دﻟﻴﻞ ﺑﻮد ﮐﻪ وﯼ ﻳﮑﯽ از ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن اوﻳﻦ ﺑﻮد و از ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻧﺪان و‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺁن ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد‪ .‬ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﻮد دﻋﺎﻳﯽ از ﻣﻴﺎﻧﻪ ﯼ راﻩ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و هﻴﺌﺖ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ دو‬
‫ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﮐﺎرش اداﻣﻪ داد‪ .‬دﻋﺎﻳﯽ درﮐﻨﺎرﯼ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد و هﺎدﯼ ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ ادارﻩ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﯼ‬
‫ﮔﻔﺖ وﮔﻮهﺎ ﺑﻮد‪ .‬هﺎدﯼ ﻧﺠﻒ ﺁﺑﺎدﯼ ﻧﻴﺰ دﺧﺎﻟﺖ ﭼﻨﺪاﻧﯽ در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻧﻤﯽ ﮐﺮد‪ .‬در اﺑﺘﺪا هﺎدﯼ‬
‫ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺎ از ﻃﺮف ﻣﻘﺎم هﺎﯼ ﺑﻠﻨﺪﻣﺮﺗﺒﻪ ﺟﻬﺖ رﺳﻴﺪﮔﯽ ﺑﻪ اﻣﻮر زﻧﺪان هﺎ ﺁﻣﺪﻩ اﻳﻢ و‬
‫“ﺑﻠﻨﺪﻣﺮﺗﺒﻪ” را ﻃﻮرﯼ ادا ﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﻨﻈﻮرش ﮐﻪ ﺷﺨﺺ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺸﻮﻳﻢ‪ .‬ﺳﭙﺲ‬
‫ادﻋﺎ ﮐﺮد‪ :‬ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ ﭘﺸﺖ ﻣﺎن ﮔﺮم اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﮔﻔﺖ وﮔﻮ ﺑﺎ ﻣﺎ اﻣﻴﺪوار‬
‫ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﻇﺎهﺮاً ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﺣﺴﻦ ﺑﻬﺮوزﻳﻪ‪ ١٣٣‬ﮐﻪ در اﺛﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ و از ﮐﺎر اﻓﺘﺎدن‬
‫ﮐﻠﻴﻪ هﺎﻳﺶ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﮐﺎر در درون رژﻳﻢ ﺑﺎﻻ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻋﺪﻩ اﯼ ﺑﻪ ﺻﺮاﻓﺖ اﻓﺘﺎدﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﮕﺮ در اوﻳﻦ ﭼﻪ ﻣﯽ ﮔﺬرد ﮐﻪ ﺑﺎ "ﺧﻮدﯼ هﺎ" ﻧﻴﺰ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ رﻓﺘﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ؟‬
‫هﺎدﯼ ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺧﻮد ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﻓﺮﻳﻤﺎن در ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ذﮐﺮ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﯼ ﮐﻮﺗﺎهﯽ‪،‬‬
‫ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﭼﻪ اﻗﺪاﻣﺎت ﺧﻼف ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ در اوﻳﻦ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺷﻤﺎ ﺷﺎهﺪش ﺑﻮدﻩ اﻳﺪ؟ ﻋﻠﯽ‬
‫ﺗﻮﺗﻮﻧﭽﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﻟﺤﻦ ﺗﻤﺴﺨﺮﺁﻣﻴﺰ وﻟﯽ ﻗﺎﻃﻌﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﻤﺎ اول ﻗﺎﻧﻮن را ﺑﺮاﯼ ﻣﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﻴﺪ‬
‫ﺗﺎ ﻣﺎ ﻣﻮارد ﺧﻼف ﺁن را ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﺗﻮﺿﻴﺢ دهﻴﻢ‪ .‬زﻳﺮا در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻇﺎهﺮاً ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد‬
‫و ﺳﺮزﻣﻴﻨﯽ ﺗﺤﺖ ﺣﺎﮐﻤﻴﺖ ﻻﺟﻮردﯼ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬دﻳﮕﺮ ﺑﭽﻪ هﺎ ﻧﻴﺰ هﻤﮕﯽ ﻣﻮارد را در‬
‫هﻤﻴﻦ راﺳﺘﺎ ﺑﻴﺎن داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺻﺤﺒﺖ را ﻋﻠﯽ ﺗﻮﺗﻮﻧﭽﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﻗﺎﻃﻊ و روﺷﻦ‬
‫ﺁﻏﺎز ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻘﻴﻪ ﺑﭽﻪ هﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ هﻤﺎن ﻗﺎﻃﻴﻌﺖ و روﺷﻨﯽ ﺑﻪ ﻃﺮح ﻧﻈﺮات ﺷﺎن‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫هﺎدﯼ ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﻮد را ﺧﻮدﻣﺎﻧﯽ و وارد ﺑﻪ اﻣﻮر زﻧﺪان ﻧﺸﺎن دهﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫“ﺷﻬﺮدار” اﺗﺎق ﮐﻴﺴﺖ؟ در ﭘﺎﺳﺦ‪ ،‬ﻳﮑﯽ از ﺑﭽﻪ هﺎ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ ﺟﺎ ﻣﺎ ﺷﻬﺮدار ﻧﺪارﻳﻢ و ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﺳﺎواﮐﯽ هﺎ از اﻳﻦ اﺻﻄﻼح اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ ﮐﻪ ﻳﮑﻪ ﺧﻮردﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺎ در‬
‫زﻣﺎن ﺷﺎﻩ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻴﻢ ﺷﻬﺮدار! ﻣﻦ ﻧﻴﺰ در اداﻣﻪ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬وﻟﯽ ﻣﺎ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻴﻢ "ﮐﺎرﮔﺮ اﺗﺎق" و‬
‫"ﻣﺴﺌﻮل اﺗﺎق"‪ .‬در ﺛﺎﻧﯽ اﻳﻦ ﺟﺎ هﻢ دﻳﮕﺮ زﻧﺪان زﻣﺎن ﺷﺎﻩ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در هﻤﻴﻦ اﺛﻨﺎ در‬
‫هﻮاﺧﻮرﯼ ﺑﺎز ﺷﺪﻩ و ﺑﭽﻪ هﺎﯼ اﺗﺎق ‪ ٢٨‬ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ وارد هﻮاﺧﻮرﯼ ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺪون درﻧﮓ‬

‫‪ 133‬ﺣﺴﻦ ﺑﻬﺮوزﻳﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩﯼ اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﺣﻮزﻩ ﮐﻠﻴﺒﺮ ﺑﻮد اﻋﻈﻢ ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ در ﻣ ﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑ ﺎ ﻧ ﺸﺮﻳﻪﯼ ﭼ ﺸﻢاﻧ ﺪاز ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ‬
‫‪٢۵‬ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ ﺁنﺝﺎ دادﺱﺘﺎن ﺑﻮدﻩ اﺱﺖ‪ .‬ﻳﻜﯽ از ﺁﻗﺎﻳﺎن روﺣﺎﻧﯽ در ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻠﻨ ﺪ ﺷ ﺪ و ﻋﻠﻴ ﻪ او ﺹ ﺤﺒﺖ آ ﺮد و‬
‫ﮔﻔﺖ آﻪ او ﺝﺰو ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ اﺱﺖ‪ ،‬اﺱﻠﺤﻪ اﻧﺒﺎر آﺮدﻩ و‪ ...‬ﺑﻪهﺮﺣﺎل اﻋﺘﺒﺎرﻧﺎﻣﻪاش ﺕ ﺼﻮﻳﺐ ﻧ ﺸﺪ‪ .‬از هﻤ ﺎن دم در ﻣﺠﻠ ﺲ‬
‫او را ﺑﺎزداﺷﺖ آﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ هﻢ ﺷﻨﻴﺪﻳﻢ آﻪ زﻳﺮ ﺷﻜﻨﺠﻪ آ ﺸﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺱ ﺖ‪ .‬ﺑﻌ ﺪ از ﺁن‪ ،‬ﮔﻮﻳ ﺎ ﻣﺮﺣ ﻮم ﻣﺤﻤ ﺪ ﻧ ﺼﺮاﻟﻠﻬﯽ و‬
‫ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ آﻤﻴﺘﻪ اﺹﻞ ﻧﻮد ﺷﻜﺎﻳﺖ آﺮدﻧﺪ‪ .‬آﻤﻴﺴﻴﻮن رﺱﻴﺪﮔﯽ آ ﺮد و ﻧﺘﻴﺠ ﻪ رﺱ ﻴﺪﮔﯽ اﻳ ﻦ ﺷ ﺪ آ ﻪ "زﻳ ﺮ ﺕﻌﺰﻳ ﺮ‬
‫ﻃﺎﻗﺖ ﻧﻴﺎورد و از ﺑﻴﻦ رﻓﺖ‪".‬‬
‫‪١٥٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﺪن ﺳﺮود "ﺧﻤﻴﻨﯽ اﯼ اﻣﺎم" ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﮔﻮﻳﯽ ﮐﻪ دور ﻓﻴﻠﻢ را ﺗﻨﺪ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ هﺮﭼﻪ ﺗﻤﺎم ﺗﺮ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ و ﻗﺴﻤﺖ هﺎﻳﯽ از ﺁن را ﻧﻴﺰ ﺟﺎ ﻣﯽ اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ .‬در ﭼﺸﻢ‬
‫ﺑﻪ هﻢ زدﻧﯽ ﺧﻮاﻧﺪن ﺳﺮود را ﺑﻪ اﺗﻤﺎم رﺳﺎﻧﺪﻩ‪ ،‬ﺷﺮوع ﺑﻪ دوﻳﺪن و ﺑﺎزﯼ در هﻮاﺧﻮرﯼ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬دﻋﺎﻳﯽ از ﻣﻦ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﺧﻮاﻧﺪن اﻳﻦ ﺳﺮود اﺟﺒﺎرﯼ اﺳﺖ؟ در ﭘﺎﺳﺦ و ﺑﺎ ﻟﺤﻦ‬
‫ﺗﻤﺴﺨﺮﺁﻣﻴﺰﯼ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺟﺰو ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﺳﺖ و ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺁن را ﻧﺨﻮاﻧﻴﻢ از هﻮاﺧﻮرﯼ ﺧﺒﺮﯼ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ! در ﺿﻤﻦ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﻨﻈﻮرﺗﺎن از "اﺟﺒﺎرﯼ ﺑﻮدن" ﻧﻤﯽ ﺷﻮم‪ .‬او در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺧﺸﻢ اش را از ﺁن ﻣﻀﺤﮑﻪ ﻣﺨﻔﯽ ﻧﮕﺎﻩ دارد‪ ،‬در ﺧﻮد ﻓﺮو رﻓﺘﻪ و ﮔﺎهﯽ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﺑﻪ ذﮐﺮ ﺟﻤﻠﻪ ﯼ "ﺗﻬﻮع ﺁور اﺳﺖ" اﮐﺘﻔﺎ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬دﻋﺎﻳﯽ‪ ،‬ﺳﻴﮕﺎرﯼ ﺑﻮد و از ﺷﺪت ﻧﺎراﺣﺘﯽ‬
‫ﺗﻤﺎﻳﻞ زﻳﺎدﯼ ﺑﻪ ﮐﺸﻴﺪن ﺳﻴﮕﺎر داﺷﺖ‪ .‬ﭘﺎﮐﺖ ﺳﻴﮕﺎرش را در ﺁوردﻩ و ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﺗﻌﺎرف‬
‫ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻪ او ﮔﻮﺷﺰد ﮐﺮدﻳﻢ ﮐﻪ ﮐﺸﻴﺪن ﺳﻴﮕﺎر در زﻧﺪان ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ‬
‫ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﺗﻮﻟﻴﺪ دردﺳﺮ ﻧﮑﻨﺪ! هﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ از ﺗﻌﺎرف ﮐﺮدن ﺳﻴﮕﺎر ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻧﻴﺰ‬
‫ﺧﻮددارﯼ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاﯼ ﺷﺎن ﮔﺮان ﺗﻤﺎم ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ در‬
‫اﺗﺎق هﺎﯼ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﮐﺸﻴﺪن ﻳﮏ ﺳﻴﮕﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻧﻔﺮ‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪا ﻣﯽ داﻧﺪ اﻳﻦ‬
‫ﺑﺎر در ﺻﻮرت ﮐﺸﻴﺪن ﺳﻴﮕﺎر‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﻼﻳﯽ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎن ﺧﻮاهﻨﺪ ﺁورد! ﻋﻠﯽ رﻏﻢ ﻣﻴﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﮐﺸﻴﺪن ﺳﻴﮕﺎر داﺷﺖ ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪ ﮐﻪ ﭘﺎﮐﺖ ﺳﻴﮕﺎرش را در ﺟﻴﺒﺶ ﮔﺬاﺷﺘﻪ و از روﺷﻦ‬
‫ﮐﺮدن ﺁن ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫هﺎدﯼ ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻮاردﯼ از "ﺗﻌﺰﻳﺮ" را ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻧﻘﺾ ﻋﻀﻮ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺎن‬
‫ﮐﻨﻴﺪ و اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮد‪ :‬از ذﮐﺮ ﻣﻮارد ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ و ﺟﺰﻳﯽ "ﺗﻌﺰﻳﺮ" ﺧﻮددارﯼ ﮐﻨﻴﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﻦ‬
‫ﺧﻮدم ﮐﺎﺑﻞ زدن‪ ،‬ﻗﭙﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻗﻄﺮﻩ ﭼﮑﺎن‪ ،‬ﺁﭘﻮﻟﻮ و ﺟﻮﺟﻪ ﮐﺒﺎب و ‪ ...‬را دﻳﺪﻩ ام و ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺁن هﺎ ﻧﻴﺴﺖ! راﺳﺖ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪ ،‬او ﺧﻮدش ﺑﺎزﺟﻮ ﺑﻮد و ﺑﻪ رﻣﻮز ﮐﺎر ﺑﻬﺘﺮ از ﻣﺎ‬
‫ﺁﺷﻨﺎ ﺑﻮد و ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻓﺸﺎﮔﺮﯼ ﻣﺎ ﻧﺒﻮد!‬
‫در ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻦ ﻓﮑﺮ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺣﻀﻮر و ﮔﺰارش هﺎﯼ ﺷﻤﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ در ﺷﺮاﻳﻂ اﻳﺠﺎد‬
‫ﮐﻨﺪ و ﭼﻨﻴﻦ اﻧﺘﻈﺎرﯼ ﻧﻴﺰ ﻧﺪارم‪ .‬وﻟﯽ ﺑﻪ ﻳﮏ دﻟﻴﻞ ﻣﻮاردﯼ را ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﺳﺎﺑﻘﺎً در‬
‫ﺟﺎﯼ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻻن "ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎزرﺳﯽ ﮐﻞ ﮐﺸﻮر" ﻧﺸﺴﺘﻪ و ﺿﻤﻦ ﺷﻨﻴﺪن و ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﮐﺮدن‬
‫ﻣﺸﮑﻼت زﻧﺪاﻧﻴﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺄﺳﻒ ﻓﺮاوان اﻋﻼم داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ هﺎ ﺷﮑﻨﺠﻪ اﺳﺖ و رﺑﻄﯽ ﺑﻪ‬
‫اﺳﻼم ﻧﺪارد و اﻣﺎم و ﺁﻳﺖ اﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﯼ از ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ در زﻧﺪان هﺎ ﻣﯽ ﮔﺬرد‪ ،‬ﮐﺎﻣﻼً ﺑﯽ اﻃﻼع‬
‫هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺗﻼش ﮐﺮدﻳﻢ ﺗﺎ ﮔﻔﺘﻪ هﺎﯼ اﻳﺸﺎن را ﺑﺎور ﮐﻨﻴﻢ و ﺣﺎﻻ ﻓﺮﺻﺖ را ﻣﻐﺘﻨﻢ ﺷﻤﺮدﻩ‪،‬‬
‫ﻣﻮارد را ﻳﮏ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ در ﻣﻴﺎن ﻣﯽ ﮔﺬارﻳﻢ‪ .‬ﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﻴﺖ ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت‪،‬‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺖ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ دﻳﮕﺮ ﻣﺴﺌﻮﻟﯽ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺎ ﻇﺎهﺮ ﻧﺸﻮد ﮐﻪ ﻣﺪﻋﯽ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﺁن هﺎ از ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ در زﻧﺪان هﺎ ﻣﯽ ﮔﺬرد‪ ،‬ﺑﯽ اﻃﻼع هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻻاﻗﻞ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮدﻣﺎن در اﻳﻦ‬
‫زﻣﻴﻨﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﮑﻠﻴﻒ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﮐﻪ هﺮ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻣﯽ ﮔﺬرد ﻋﻴﻦ اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﻣﻮرد ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺑﺎﻻﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ‪ .‬هﺎدﯼ ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ ﮔﻔﺖ ﻣﺎ ﮐﺎﺑﻞ هﺎﯼ ﻣﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ در ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ را ﺑﻪ ﻧﺰد "اﻣﺎم" ﺑﺮدﻩ و اﻳﺸﺎن ﺁن هﺎﻳﯽ را ﮐﻪ ﺷﺮﻋﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺄﻳﻴﺪ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٥٨‬‬
‫ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻗﭙﺎﻧﯽ را هﻢ ﻣﻮرد ﺗﺸﮑﻴﮏ ﻗﺮار داد! ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦ اوﻟﻴﻦ‬
‫و ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺑﺎرﯼ در ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ رهﺒﺮ رژﻳﻤﯽ در ﻣﻮرد ﻧﺤﻮﻩ ﯼ ﮐﺎرﺑﺮد و اﺑﺰار ﺷﮑﻨﺠﻪ‬
‫ﺑﻪ اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﭘﺮدازد‪.‬‬
‫هﺎدﯼ ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ دوﺑﺎرﻩ روﺿﻪ ﯼ اﻳﻦ را ﮐﻪ ﻣﺎ ﻧﻤﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻴﻢ زﻧﺪان داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ و ﺑﺮﺧﻮرد‬
‫ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻣﺎ را ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﺎ ﮐﺸﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬او ﻣﺎﻧﻨﺪ دﻳﮕﺮ ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻗﻀﺎﻳﯽ و ﺳﻴﺎﺳﯽ‬
‫رژﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺪﻋﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺗﻌﺰﻳﺮﯼ در ﮐﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﻳﺪ زﻧﺪاﻧﯽ‬
‫اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در ﺻﻮرت ﻋﺪم دﺳﺘﺮﺳﯽ ﻣﺴﺌﻮﻻن ﺑﻪ ﺁن‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ هﺪر رﻓﺘﻦ‬
‫"دﻣﺎء ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ" ﺷﻮد‪ .‬و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ‪ ،‬ﺑﺮادران ﻣﺠﺒﻮر هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺗﻌﺰﻳﺮ‪،‬‬
‫ﺧﻄﺮاﺗﯽ ﮐﻪ "ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ" را ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻨﺜﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً ﺑﻪ اﻧﺒﺎر اﺳﻠﺤﻪ اﯼ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ‬
‫اﺳﺖ ﺟﺎن اﻓﺮاد ﺑﯽ ﮔﻨﺎهﯽ را ﺑﻪ ﺧﻄﺮ اﻧﺪازد‪ ،‬دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ هﻤﻪ ﯼ ﮐﺴﺎﻧﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﻣﯽ ﭘﺮدازﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ هﻤﺎن اﺳﺘﺪﻻل ﻗﺪﻳﻤﯽ ﮐﻪ ﺧﻮد ﺑﺎرهﺎ در زﻣﺎن ﺷﺎﻩ از‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮان ﺷﺎﻩ ﺷﻨﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻴﺪان ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺗﻌﺰﻳﺮ را‬
‫ﻣﺼﻠﺤﺖ اﻗﺘﻀﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﺮاﯼ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺗﺮورﻳﺴﻢ و ﺧﻄﺮﯼ ﮐﻪ ﻧﻈﺎم را ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫راهﯽ ﺑﻪ ﺟﺰ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از اﻳﻦ هﺎ ﻧﻤﯽ ﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪ .‬او ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﺒﺢ ﺷﮑﻨﺠﻪ واﻗﻒ‬
‫ﺑﻮد و ﻣﻌﻨﺎﯼ دﻟﻴﻞ ﺗﺮاﺷﯽ او ﭼﻴﺰﯼ ﻧﺒﻮد ﺟﺰ ﺑﻴﺎن اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﺻﺮﻳﺢ ﮐﻪ ﺷﮑﻨﺠﻪ اﻣﺮﯼ‬
‫اﺳﺖ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب‪ ،‬وﻟﯽ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻧﻈﺎم و ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺁن‪ ،‬ﺁﻧﺎن را ﺑﺮ ﺁن ﻣﯽ دارد ﮐﻪ ﺷﮑﻨﺠﻪ و‬
‫درد و رﻧﺞ را ﺑﻪ اﻓﺮاد ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬او و ﻣﺴﺌﻮﻻﻧﺶ در اﻳﻦ راﻩ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫روﺷﻨﻔﮑﺮان ﺧﻮدﻓﺮوﺧﺘﻪ اﯼ ﭼﻮن اﺣﺴﺎن ﻧﺮاﻗﯽ ﮐﻪ ﻧﺰدﻳﮑﯽ ﺑﻪ ﻗﺪرت را ﺑﺮ ﺷﺮاﻓﺖ و‬
‫رﻋﺎﻳﺖ اﺻﻮل اﺧﻼﻗﯽ و اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ازهﻤﻴﻦ زاوﻳﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺷﮑﻨﺠﻪ‬
‫ﻣﯽ ﭘﺮدازﻧﺪ‪:‬‬
‫اﻣﺎ ﻳﮏ ﺑﺎزﺟﻮ ﺑﺮاﯼ اﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ از ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻣﺤﻞ اﺧﺘﻔﺎﯼ ﺳﻼح هﺎ را‬
‫ﻣﯽ داﻧﺪ و ﭼﻨﺎن ﭼﻪ ﺣﺮﻓﯽ ﻧﺰﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻇﺮف ﭼﻨﺪ روز ﻳﺎ ﺣﺘﺎ ﭼﻨﺪ‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﻋﺪﻩ اﯼ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ اﻓﺮاد ﺑﯽ ﮔﻨﺎﻩ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮑﻨﺪ؟ ﭘﺲ‬
‫‪١٣٤‬‬
‫رﻓﺘﺎر او ﭼﻨﺪان هﻢ ﺗﻌﺠﺐ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻤﺴﺨﺮ ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ در هﻤﻴﻦ ﺗﻬﺮان ﭼﻨﺪ ﺗﺎ اﻧﺒﺎر اﺳﻠﺤﻪ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮش هﺰاران ﻧﻔﺮ "ﺗﻌﺰﻳﺮ" ﺷﺪﻩ اﻧﺪ؟ ﺁﻳﺎ ﮐﺴﯽ را ﺳﺮاغ دارﻳﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ اوﻳﻦ ﺁﻣﺪﻩ و ﻣﻮرد‬
‫"ﺗﻌﺰﻳﺮ" ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟ ﻣﻀﺤﮏ ﺁن ﺑﻮد ﮐﻪ هﺮ دوﯼ ﻣﺎ از ﮐﻠﻤﻪ ﯼ "ﺗﻌﺰﻳﺮ" ﺑﻪ ﺟﺎﯼ‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ و هﺮ دو ﻧﻴﺰ ﻣﻨﻈﻮر واﺣﺪﯼ را ﮐﻪ هﻤﺎن ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺑﻮد‪ ،‬در ﻧﻈﺮ‬
‫داﺷﺘﻴﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﭼﻮن ﻣﺴﺌﻮل اﺗﺎق ﺑﻮدم‪ ،‬ﺷﺮوع ﮐﺮدم ﺑﻪ ﻳﺎدﺁورﯼ ﻣﻮارد اﺗﻬﺎﻣﯽ اﻓﺮاد اﺗﺎق و‬
‫ﺑﺎ ﻧﺸﺎن دادن ﺣﺴﻦ‪ -‬ع‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮع او را ﮐﻪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ روح ﻗﻀﺎﻳﯽ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﺁن دوران ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻣﻴﺎن ﮐﺸﻴﺪم‪ .‬ﭘﺎﺳﺨﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ذﮐﺮ "ﺣﺘﻤﺎً رﺳﻴﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ" ﺑﺴﻨﺪﻩ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬در‬
‫ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ ﺳﻴﮕﺎر زﻧﺪاﻧﻴﺎن را ﺣﻞ ﮐﻨﻴﻢ!‬

‫‪ 134‬از ﮐﺎخ ﺷﺎﻩ ﺕﺎ زﻧﺪان اوﻳﻦ‪ ،‬اﺣﺴﺎن ﻧﺮاﻗﯽ‪ ،‬ﭼﺎپ دوم‪ ،‬ﺕﻬﺮان‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪۴٣٣‬‬
‫‪١٥٩‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻃﻮﻟﯽ ﻧﮕﺬﺷﺖ ﮐﻪ اﻋﻼم ﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻧﺪن "ﺳﺮود ﺧﻤﻴﻨﯽ اﯼ اﻣﺎم" اﺟﺒﺎرﯼ ﻧﻴﺴﺖ و اﻓﺮاد ﺑﻪ‬
‫ﻣﻴﻞ ﺧﻮد ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﺪن ﺁن ﻣﺒﺎدرت ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﺐ هﻨﮕﺎم ﮐﻠﻴﻪ ﯼ ﺗﻮاب هﺎﯼ ﮐﺎرﮔﺎﻩ و ﺑﻨﺪ‬
‫ﺟﻬﺎد را ﺑﻪ ﺣﻴﺎط هﺎﯼ هﻮاﺧﻮرﯼ ﺁوردﻩ و ﺁن هﺎ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ رژﻩ ﻣﯽ رﻓﺘﻨﺪ و ﭘﺎﯼ ﺑﺮ زﻣﻴﻦ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻮﺑﻴﺪﻧﺪ و ﺑﻪ ﻣﻴﻠﻪ هﺎﯼ ﭘﻨﺠﺮﻩ هﺎ ﺑﺎ ﻟﮕﺪ ﺿﺮﺑﻪ ﻣﯽ زدﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻌﺎر ﻣﯽ دادﻧﺪ‪" :‬ﻣﻨﺎﻓﻖ ﺣﻴﺎ ﮐﻦ‬
‫ﺗﻮﻃﺌﻪ را رهﺎ ﮐﻦ"‪ .‬و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﭘﻴﺎم ﻻﺟﻮردﯼ را ﺑﻪ ﮔﻮش زﻧﺪاﻧﻴﺎن رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﻧﺸﻴﻨﯽ ﻧﻴﺴﺖ و از درﯼ دﻳﮕﺮ وارد ﺷﺪﻩ اﺳﺖ!‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻓﻮق را ﺗﺮﺗﻴﺐ دادﻩ ﺑﻮد ﺗﺎ ﻣﺒﺎدا ﺻﺒﺢ روز ﺑﻌﺪ ﮐﺴﯽ ﺟﺮأت ﮐﻨﺪ و ﺳﺮود‬
‫ﻣﺰﺑﻮر را ﻧﺨﻮاﻧﺪ‪ .‬ﺗﻬﺪﻳﺪ هﺎﯼ ﺷﺐ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﺎ ﺣﺪودﯼ ﮐﺎرﺳﺎز ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و اﻓﺮاد هﺮ اﺗﺎق‬
‫دوﺑﺎرﻩ ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﺪن ﺳﺮود "ﺧﻤﻴﻨﯽ اﯼ اﻣﺎم" ﻣﺒﺎدرت ورزﻳﺪﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﺎ ﺗﻌﺪادﯼ ﮐﻤﺘﺮ و ﻧﻴﺰ‬
‫ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﺑﻪ هﻢ رﻳﺨﺘﻪ ﺗﺮ ﺁن را اﺟﺮا ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫هﻴﺌﺖ ﻣﺰﺑﻮر ﮐﻪ هﻨﻮز در اوﻳﻦ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻻﺟﻮردﯼ دﺳﺖ ﺑﺮدار ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺁن هﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﯽ ﺑﻪ اﺟﺒﺎرﯼ ﺑﻮدن ﺧﻮاﻧﺪن ﺳﺮود واﻗﻒ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ ﺟﺪال و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺟﻨﺒﻪ ﺷﺨﺼﯽ ﭘﻴﺪا ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻳﮑﯽ دو روز ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺳﺎﻋﺖ هﻔﺖ ﺻﺒﺢ‬
‫ﺑﻠﻨﺪ ﮔﻮﯼ ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﮐﺎر اﻓﺘﺎد و ﻻﺟﻮردﯼ ﺑﺎ ﺻﺪاﯼ ﮔﺮﻓﺘﻪ و اﻧﺪوهﺒﺎر ﻧﺎﺷﯽ از ﺷﮑﺴﺘﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬اﻋﻼم داﺷﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﻓﺘﻮاﯼ اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﯽ‪ ،‬ﺧﻮاﻧﺪن ﺳﺮود "ﺧﻤﻴﻨﯽ اﯼ اﻣﺎم"‬
‫در زﻧﺪان هﺎ ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﮐﺴﯽ ﺣﻖ ﺧﻮاﻧﺪن ﺳﺮود ﻣﺰﺑﻮر را ﻧﺪارد‪ .‬هﻴﺌﺖ‬
‫ﻣﺰﺑﻮر ﭼﺎرﻩ ﯼ ﮐﺎر را در رﺟﻮع ﮐﺮدن ﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﺧﻤﻴﻨﯽ و ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻓﺘﻮا از او‪ ،‬دﻳﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪٣٧‬‬
‫ﭼﻨﺪ روز ﺑﻌﺪ ﺑﺮاﯼ اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﻟﻴﺴﺖ ﺳﻴﮕﺎرﯼ هﺎﯼ اﺗﺎق ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ و ﻣﺎ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﺳﻴﮕﺎرﯼ هﺎ را ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻋﻼم ﮐﺮدﻳﻢ ﺗﺎ ﺑﻠﮑﻪ ﺟﻴﺮﻩ ﯼ ﺳﻴﮕﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ‬
‫ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﺑﻪ هﺮ ﻧﻔﺮ ﺳﻪ ﻧﺦ ﺳﻴﮕﺎر در روز ﺗﻌﻠﻖ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺳﻴﮕﺎرهﺎﯼ ﺗﻮزﻳﻊ ﺷﺪﻩ ﺑﺮاﯼ‬
‫اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر‪ ،‬ﺳﻴﮕﺎر "ﺁزادﯼ" ﺑﻮد ﮐﻪ از ﮐﻴﻔﻴﺖ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺪت هﺎ ﺑﻮد ﺳﻴﮕﺎر‬
‫ﻧﮑﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻳﻢ و ﺑﺎ ﮐﺸﻴﺪن اوﻟﻴﻦ ﺳﻴﮕﺎرهﺎ‪ ،‬هﻤﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ دﭼﺎر ﺳﺮﮔﻴﺠﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻋﺪﻩ اﯼ از‬
‫اﻓﺮاد ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺗﻔﻨﻨﯽ ﺳﻴﮕﺎر ﺑﮑﺸﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﻓﮑﺮﯼ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺣﺎل ﺁن هﺎ ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﮐﻤﮏ ﻗﻮﻃﯽ ﻣﺎﻳﻊ ﻇﺮﻓﺸﻮﻳﯽ و ﻟﻮﻟﻪ و ﺳﺮﻟﻮﻟﻪ ﯼ ﺧﻤﻴﺮدﻧﺪان‪ ،‬ﻗﻠﻴﺎﻧﯽ درﺳﺖ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻳﻢ‬
‫ﮐﻪ اﻓﺮاد ﺑﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺳﻴﮕﺎر در ﺳﺮ ﺁن‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﺸﻴﺪن ﻗﻠﻴﺎن اﺑﺪاﻋﯽ ﻣﺒﺎدرت ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬دود‬
‫ﺳﻴﮕﺎر از درون ﺁب رد ﺷﺪﻩ و ﺁن را ﺗﻠﻄﻴﻒ ﻣﯽ ﮐﺮد و در ﺿﻤﻦ از هﻤﻪ ﻣﻬﻢ ﺗﺮ‪ ،‬ﮐﻴﻔﻴﺖ‬
‫ﮐﺸﻴﺪن ﺳﻴﮕﺎر و ﺻﺪاﯼ ﻗﻞ ﻗﻞ ﺁب در ﻗﻠﻴﺎن ﺑﻮد‪.‬‬
‫روزهﺎﯼ اول‪ ،‬هﺮ از ﭼﻨﺪﯼ ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻨﺪ در اﺗﺎق را ﺑﺎز ﮐﺮدﻩ و ﺳﻴﮕﺎرﻣﺎن را روﺷﻦ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮد و ﻣﺤﺪودﻳﺘﯽ از ﺑﺎﺑﺖ روﺷﻦ ﮐﺮدن ﺳﻴﮕﺎر ﻧﺪاﺷﺘﻴﻢ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﮔﻴﺮﯼ‬
‫ﭘﺎﺳﺪاران ﺷﺮوع ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻧﻴﺎزﻣﺎن ﺳﻴﮕﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ و ﺳﻴﮕﺎر ﺟﺰو ﮐﺎﻻهﺎﯼ‬
‫ﺳﻬﻤﻴﻪ ﺑﻨﺪﯼ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و ﺗﻬﻴﻪ ﯼ ﺁن در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎ ﺳﺨﺘﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﻣﻮﺳﻮﯼ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺪار‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٦٠‬‬
‫ﺑﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺳﻴﮕﺎرﯼ ﺑﻮد‪ ،‬از ﮐﻤﺒﻮد ﺳﻴﮕﺎر در ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻣﺸﮑﻼﺗﺶ در زﻣﻴﻨﻪ ﯼ ﺗﻬﻴﻪ ﯼ‬
‫ﺳﻴﮕﺎر ﮔﻔﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻓﺮﺻﺖ را ﻣﻐﺘﻨﻢ ﺷﻤﺮدﻩ‪ ،‬ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ ﭼﻨﺪ ﺗﺎ ﺳﻴﮕﺎر اﺿﺎﻓﻪ دارم‬
‫ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻢ ﺁن را ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﺪهﻢ‪ .‬وﯼ ﮐﻪ ﻋﻠﯽ رﻏﻢ ﺳﻦ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺑﺎﻻﻳﺶ ﭘﺎﺳﺪار ﺗﻴﺰﯼ ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﻧﮕﺎهﯽ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮐﺮدﻩ و ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﯼ ﻣﻨﻈﻮرم ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬در ازاﯼ ﺁن ﭼﻪ‬
‫ﻣﯽ ﺧﻮاهﯽ؟ ﺷﺎﻧﻪ هﺎﻳﻢ را ﺑﺎﻻ اﻧﺪاﺧﺘﻪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﭼﻴﺰ ﺧﺎﺻﯽ ﻧﻤﯽ ﺧﻮاهﻢ‪ ،‬ﻧﺘﺮس! ﻓﻘﻂ در ﻣﻮﻗﻊ‬
‫ﺷﻴﻔﺖ ات‪ ،‬هﺮ ﻣﻮﻗﻊ ﮐﻪ در زدﻳﻢ‪ ،‬ﺳﻴﮕﺎرﻣﺎن را روﺷﻦ ﮐﻦ‪ .‬و ﺁهﺴﺘﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮدم ﮐﻪ ﮐﺴﯽ‬
‫هﻢ ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﺨﻮاهﺪ ﺷﺪ! ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ را ﺑﯽ ﺧﻄﺮ ﻳﺎﻓﺖ و ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﻴﺰ در‬
‫ازاﯼ دادن ﻳﮏ ﺑﺎﮐﺲ ﺳﻴﮕﺎر ﺑﻪ او و ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭘﻮﻟﺶ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﺎ او را ﺁﻏﺎز ﮐﺮدم ﮐﻪ اﮔﺮ‬
‫اداﻣﻪ ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﺟﺎهﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺰ ﺧﺘﻢ ﺷﻮد‪ .‬زﻳﺮا ﻣﻬﻢ اﻳﺠﺎد راﺑﻄﻪ اﺳﺖ‬
‫و ﻓﺮد ﺁهﺴﺘﻪ‪ -‬ﺁهﺴﺘﻪ داﻳﺮﻩ ﯼ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ را ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﺗﺮ ﺧﻮاهﺪ ﮐﺮد‪ .‬از ﺁن ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪ ،‬هﻨﮕﺎم ﺷﻴﻔﺖ‬
‫ﻣﻮﺳﻮﯼ ﺧﻮدش هﺮ از ﭼﻨﺪ ﮔﺎهﯽ در ﺳﻠﻮل را ﺑﺎز ﮐﺮدﻩ و ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻴﺎ‪ ،‬ﻧﮕﺬار ﺳﻴﻨﻪ ات‬
‫ﻧﻔﺲ راﺣﺖ ﺑﮑﺸﺪ! و ﺳﻴﮕﺎرﻣﺎن را روﺷﻦ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﭘﺎﺳﺪار دﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺰ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﻳﮏ‬
‫ﻓﺎﻧﻮس ﺑﻪ در اﺗﺎق هﺎ رﺟﻮع ﮐﺮدﻩ و ﺳﻴﮕﺎرهﺎ را روﺷﻦ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪ او ﻟﻘﺐ ﻓﻠﻮراﻧﺲ‬
‫ﻧﺎﻳﺘﻴﻨﮕﻞ )ﺑﺎﻧﻮﯼ ﭼﺮاغ ﺑﻪ دﺳﺖ( دادﻩ ﺑﻮدﻳﻢ‪.‬‬

‫‪٣٨‬‬
‫ﻳﮑﯽ از ﺷﺎﻧﺲ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ در ﺁن دوران ﻧﺼﻴﺒﻢ ﺷﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﮐﻪ رﺳﻴﺪﮔﯽ ﺑﻪ ﭘﺮوﻧﺪﻩ ام‪،‬‬
‫ﻣﺪﺗﯽ ﺑﻪ ﺗﻌﻮﻳﻖ اﻓﺘﺪ و در ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﺘﺮﯼ ﺑﻪ دادﮔﺎﻩ ﺑﺮوم‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮع ﺗﺮور دو ﺗﻦ از‬
‫ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن ﮐﺎرﮐﺸﺘﻪ ﯼ ﺷﻌﺒﻪ ﻳﮏ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ دو ﻧﻔﺮ‪ ،‬ﮐﺎردان و ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﯽ ﻧﺎم داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬دو ﻧﻔﺮ‬
‫ﻣﺰﺑﻮر ﻗﺮار ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻓﺮاد ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﮐﺎر در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‪ ،‬در ﺗﺸﮑﻴﻼت اﻳﻦ‬
‫ﮔﺮوﻩ ﻧﻔﻮذ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮدﯼ ﮐﻪ ﻗﺮار ﺑﻮد اﻳﻦ دو را ﺑﻪ ﺗﺸﮑﻴﻼت وﺻﻞ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻳﮑﯽ از ﻣﺘﻬﻤﺎن‬
‫هﻤﻴﻦ ﺷﻌﺒﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺷﺎﻳﻊ ﺑﻮد ﻧﺎم وﯼ ﻗﺪرت و از ﻓﻌﺎﻻن ﺑﺨﺶ ﻣﺤﻼت ﺷﺮق ﺗﻬﺮان‬
‫ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﻇﺎهﺮاً وﯼ در زﻳﺮ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﮐﻢ ﺁوردﻩ و ﺑﻪ هﻤﮑﺎرﯼ ﺑﺎ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن ﭘﺮداﺧﺘﻪ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺣﺘﺎ ﺷﺎﻳﻌﺎﺗﯽ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ زدن ﺗﻴﺮﺧﻼص ﺗﻮﺳﻂ او‪ ،‬در زﻧﺪان ﭘﺨﺶ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬وﻟﯽ ﮐﺴﯽ‬
‫از اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬اﻃﻼع درﺳﺘﯽ ﻧﺪاﺷﺖ و هﻤﻪ ﭼﻴﺰ دﺳﺖ ﺧﻮش ﺷﺎﻳﻌﺎت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﭘﺮاﮐﻨﺪﻩ‬
‫در زﻧﺪان ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺗﺮﻓﻨﺪ ﻻﺟﻮردﯼ ﭘﺲ از ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪن دو ﺗﻦ از ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎﻧﺶ‬
‫ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻇﺎهﺮاً او در اﺛﺮ ﻓﺸﺎرهﺎﯼ ﻧﺎﺷﯽ از ﻋﺬاب وﺟﺪان‪ ،‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺟﺒﺮان ﻣﺎﻓﺎت‬
‫رﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن ﺷﻌﺒﻪ ﮐﻪ اﻋﺘﻤﺎد ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻪ او داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬هﻤﺮاهﺶ ﺑﻪ ﻗﺘﻠﮕﺎﻩ رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫وﯼ ﺁن دو را ﺑﻪ ﺟﺎﯼ وﺻﻞ ﺑﻪ ﺗﺸﮑﻴﻼت ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ دﻳﺎر ﻋﺪم ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺧﺒﺮ‬
‫ﻣﺰﺑﻮر ﻣﺜﻞ ﺗﻮپ در زﻧﺪان ﭘﻴﭽﻴﺪ‪ .‬ﺣﺘﺎ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﻧﻴﺰ راﻩ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﻣﻮﺳﻮﯼ اردﺑﻴﻠﯽ در‬
‫ﺧﻄﺒﻪ هﺎﯼ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ‪ ،‬از ﺁن ﺣﺎدﺛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮑﯽ از ﻣﻌﻀﻼت دﺳﺘﮕﺎﻩ ﻗﻀﺎﻳﯽ رژﻳﻢ ﻳﺎد‬
‫ﮐﺮد‪ .‬هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﮐﺴﯽ از ﻧﺤﻮﻩ ﯼ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪن ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن ﺷﻌﺒﻪ ﻳﮏ و ﺟﺰﻳﻴﺎت ﺁن‪ ،‬ﻣﻄﻠﻊ ﻧﺸﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ در زﻧﺪان ﺷﺎﻳﻊ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻓﺮد ﻣﺰﺑﻮر ﮐﻪ ﮔﻮﻳﺎ "ﻗﺪرت" ﻧﺎم داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻌﺒﻪ ﯼ ﻳﮏ ﺗﻤﺎس‬
‫‪١٦١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﺁن هﺎ اﻃﻼع ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺑﺮدن ﺟﻨﺎزﻩ ﯼ دوﺳﺘﺎﻧﺸﺎن ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﻌﺒﻪ‬
‫ﻳﮏ ﻣﺪﺗﯽ ﺑﻪ هﻢ رﻳﺨﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ رﺳﻴﺪ ﮔﯽ ﺑﻪ ﭘﺮوﻧﺪﻩ ﯼ ﻣﻦ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ دﻳﮕﺮ‬
‫ﭘﺮوﻧﺪﻩ هﺎ ﻣﺪﺗﯽ ﺑﻪ ﺗﻌﻮﻳﻖ اﻓﺘﺎد‪ .‬ﺑﻌﺪهﺎ و ﺣﺘﺎ در ﺳﺎل هﺎﯼ ‪ ۶٢‬ﺗﺎ ‪ ،۶۴‬هﺮﮔﺎﻩ ﺑﺮاﯼ‬
‫ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﺑﻪ ﺷﻌﺒﻪ ﻳﮏ ﺑﺮدﻩ ﻣﯽ ﺷﺪم از زﻳﺮ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ ﻋﮑﺲ ﺑﺰرگ و ﻧﻘﺎﺷﯽ ﺷﺪﻩ ﯼ اﻳﻦ دو‬
‫را ﻣﯽ دﻳﺪم ﮐﻪ از دﻳﻮار اﺗﺎق ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﺁوﻳﺰان ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و زﻧﺪاﻧﻴﺎن را در زﻳﺮ ﺁن دو‬
‫ﻋﮑﺲ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻇﺎهﺮاً ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮان ﺑﺎ دﻳﺪن ﻋﮑﺲ ﺁن هﺎ‪ ،‬اﻧﮕﻴﺰﻩ اﯼ ﻣﻀﺎﻋﻒ‬
‫ﺑﺮاﯼ اﻋﻤﺎل ﺷﮑﻨﺠﻪ روﯼ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ ﺁوردﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٣٩‬‬
‫ﺑﺎ ﻣﺎﻧﺪن در اوﻳﻦ ﺑﺎ ﺣﻘﺎﻳﻘﯽ ﺑﺲ ﻧﺎﮔﻮار ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪم‪ .‬روزﮔﺎر ﻏﺮﻳﺒﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺻﺪاﻗﺖ‬
‫هﻤﻪ ﯼ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺧﻮد را در ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﺳﻨﺠﻴﺪ‪ .‬ﺣﺘﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺮاﯼ ﺗﻘﺮب و اﺛﺒﺎت‬
‫وﻓﺎدارﯼ ﺑﻪ ﺧﻤﻴﻨﯽ و راهﺶ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ زدن ﺗﻴﺮﺧﻼص در زﻧﺪان ﺣﺎﺿﺮ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﮔﺎﻩ اﻓﺮاد‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﻩ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺗﻘﺮب ﺟﻮﻳﯽ ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎﻩ و ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺟﺎﻳﮕﺎهﯽ ﺑﺮﺗﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺑﺴﺘﮕﺎن و‬
‫ﺁﺷﻨﺎﻳﺎن ﺧﻮد دﺳﺖ ﻣﯽ زدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻣﺜﺎل ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ اﻓﺘﺨﺎر ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﺧﻮاهﺮ و ﻳﺎ‬
‫ﺑﺮادر ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺟﻮﺧﻪ ﯼ اﻋﺪام ﺳﭙﺮدﻩ اﻧﺪ و ﻳﺎ ﺑﻪ زﻳﺮ ﮐﺎﺑﻞ ﺑﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ ﻣﺤﺴﻦ‬
‫ﺁرﻣﻴﻦ‪ ،‬از رهﺒﺮان "اﺻﻼح ﻃﻠﺐ"‪ ،‬ﺑﺮادر ﺧﻮﻳﺶ را ﺷﺨﺼﺎً ﮐﺎﺑﻞ زدﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺟﻌﻔﺮ )اﮐﺒﺮ( ذاﮐﺮﯼ‪ ١٣٥‬ﮐﻪ ﺑﻌﺪهﺎ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬در ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ هﺎﯼ ﻣﺎدرش‪ ،‬ﺳﮑﻴﻨﻪ ﻣﺤﻤﺪﯼ‬
‫اردهﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ رژﻳﻢ ﺑﻪ ﺟﻮﺧﻪ ﯼ اﻋﺪام ﺳﭙﺮدﻩ ﺷﺪ و ﭼﻬﺎر ﺗﻦ از ﺑﺮادراﻧﺶ ﻣﺤﻤﻮد‪،‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ‪ ،‬ﺟﻮاد و ﺟﻼل و ﺧﻮاهﺮش ﺣﻮرﻳﻪ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﺮد و ﻳﺎ ﻣﻄﻠﻊ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮادر‬
‫دﻳﮕﺮ وﯼ ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ذاﮐﺮﯼ‪ ،‬ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﻪ ﻳﮏ دهﻪ ﭘﺴﺖ ﻣﻌﺎوﻧﺖ وزارت ﺻﻨﺎﻳﻊ را ﺑﻪ‬
‫ﻋﻬﺪﻩ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻬﺮام )ﻋﻠﯽ( ﻣﻨﺎﻓﯽ ﮐﻪ در ﺳﻨﻴﻦ ﻧﻮﺟﻮاﻧﯽ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮد ﻧﻴﺰ ﻳﮑﯽ از هﺰاران ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ‬
‫رژﻳﻢ ﺑﻮد ﮐﻪ از ﭘﺸﺖ ﻣﻴﺰ ﻣﺪرﺳﻪ ﺑﻪ زﻧﺪان ﺁوردﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬او ﺗﻨﻬﺎ ﭘﺴﺮ دﮐﺘﺮ هﺎدﯼ‬
‫ﻣﻨﺎﻓﯽ وزﻳﺮ ﺑﻬﺪارﯼ وﻗﺖ رژﻳﻢ و دﮐﺘﺮ وﻳﮋﻩ ﯼ ﺧﻤﻴﻨﯽ و ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ اﺗﻬﺎم‬
‫هﻮادارﯼ از اﻗﻠﻴﺖ در زﻧﺪان ﺑﻮد‪ .‬دﮐﺘﺮ هﺎدﯼ ﻣﻨﺎﻓﯽ اوﻟﻴﻦ ﮐﺴﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭘﺲ از ﺗﻼش‬
‫ﻓﺮﻗﺎن ﺑﺮاﯼ ﮐﺸﺘﻦ ﺳﻴﺪﻋﻠﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ در ﻣﺴﺠﺪ اﺑﻮذر در ﺟﻨﻮب ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺑﺮ ﺑﺎﻟﻴﻦ وﯼ در‬
‫ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪﻩ و ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ دﮐﺘﺮ اﻳﺮج ﻓﺎﺿﻞ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺟﺮاﺣﯽ و ﻧﺠﺎت ﺟﺎن او‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺪر‪ ،‬ﭘﺲ از ﺗﻘﺮب ﺟﺴﺘﻦ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﻪ درﮔﺎﻩ و ﺁﺳﺘﺎن ﺧﻤﻴﻨﯽ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺒﺎت ﺁزادﯼ او‬
‫را ﮐﻪ ﻧﻮﺟﻮاﻧﯽ ﺑﻴﺶ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻓﺮاهﻢ ﮐﺮدﻩ و ﺑﺮاﯼ ﺑﺨﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪن ﮔﻨﺎهﺎﻧﺶ‪ ،‬او را ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪ هﺎﯼ‬
‫ﺟﻨﮓ ﮔﺴﻴﻞ داﺷﺖ‪ .‬در ﺑﻬﻤﻦ ﻣﺎﻩ ‪ ،۶٢‬ﺷﻬﺮام )ﻋﻠﯽ( ﺑﻪ ﺟﺮﮔﻪ ﯼ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﺟﻨﮓ اﻳﺮان و‬

‫‪ 135‬ﺝﻌﻔﺮ پﺲ از پﻴﺮوزﯼ اﻧﻘﻼب ﻣﺪﺕﯽ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ در ﻣﺮﮐﺰ اﺱﻨﺎد اﻧﻘ ﻼب اﺱ ﻼﻣﯽ در ﺱ ﺎﺥﺘﻤﺎن ﺱ ﺎواﮎ ﺱ ﺎﺑﻖ در‬
‫ﺱ ﻠﻄﻨﺖﺁﺑ ﺎد پﺮداﺥ ﺖ‪ .‬در ﺝﺮﻳ ﺎن ﮔﺮوﮔ ﺎنﮔﻴ ﺮﯼ ﮐﺎرﮐﻨ ﺎن ﺱ ﻔﺎرت ﺁﻣﺮﻳﮑ ﺎ ﻓﻌﺎﻻﻧ ﻪ ﺷ ﺮﮐﺖ ﮐ ﺮد‪ .‬وﯼ از ﻧﺰدﻳﮑ ﺎن‬
‫ﻣﻮﺱﻮﯼﺕﺒﺮﻳﺰﯼ دادﺱﺘﺎن ﮐ ﻞ اﻧﻘ ﻼب ) ‪ (۶٠-۶۴‬و ﺝﺎﻧ ﺸﻴﻦ ﻓﺮﻣﺎﻧ ﺪﻩ ﺱ ﭙﺎﻩ ﻣﻨﻄﻘ ﻪ ﻳ ﮏ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ در ﺱ ﺎل ‪ ۶٣‬در ﺝﺒﻬ ﻪ‬
‫ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٦٢‬‬
‫ﻋﺮاق ﭘﻴﻮﺳﺖ و ﺳﺮان رژﻳﻢ ﭼﭗ و راﺳﺖ ﺷﻬﺎدﺗﺶ را ﺑﻪ ﭘﺪرش ﺗﺒﺮﻳﮏ و ﺗﺴﻠﻴﺖ‬
‫ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪون ﺁن ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻏﻢ اﻧﮕﻴﺰﯼ ﮐﻪ ﻧﺼﻴﺐ او ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬اﺷﺎرﻩ اﯼ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻮﺟﻮاﻧﯽ ﮐﻪ از ﭘﺸﺖ ﻣﻴﺰ ﻣﺪرﺳﻪ ﺑﻪ زﻧﺪان ﺁوردﻩ ﺷﺪ و از ﺁن ﺟﺎ ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪ هﺎﯼ ﺟﻨﮓ‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ ﺷﺪ و ﻗﺒﻞ از ﺁن ﮐﻪ ﺑﻪ هﻴﺠﺪﻩ ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬هﻢ زﻧﺪان را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮد و هﻢ ﺟﻨﮓ‬
‫و "ﺷﻬﺎدت" را‪ .‬از اﻳﻦ ﺑﺎﺑﺖ ﭘﺪرش ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ درﻳﺎﻓﺖ ﺟﺎﻳﺰﻩ اﯼ ﻧﺎﺋﻞ ﺁﻳﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫هﻤﺖ او‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪش هﻤﻪ ﯼ ﺳﻨﮕﺮ هﺎ را درﻧﻮردﻳﺪﻩ اﺳﺖ!‬
‫در ﺳﺎﻟﻦ‪ ١‬ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﻧﻴﺰ ﻳﮏ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻮد ﺑﻪ ﻧﺎم ﻓﺎﺋﺰ ﮐﻪ از ﺑﻴﻤﺎرﯼ روﺣﯽ ﺷﺪﻳﺪﯼ رﻧﺞ‬
‫ﻣﯽ ﺑﺮد‪ .‬ﭘﺪرش ﺁﺧﻮﻧﺪ ﺑﻮد و ﺑﺮاﯼ ﺗﻘﺮب ﺑﻪ رژﻳﻢ‪ ،‬ﻓﺎﺋﺰ را ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ ﺟﻬﺖ ﺻﻌﻮد ﺧﻮد‬
‫ﻗﺮار دادﻩ و اﻣﮑﺎن دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ او را ﻓﺮاهﻢ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺮزﻧﺪان و ﺑﺴﺘﮕﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺰدﻳﮏ ﺣﺎﮐﻤﺎن و ﺳﺮان رژﻳﻢ‪ ،‬ﻧﻴﺰ از ﺟﻤﻠﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن اﻳﻦ رژﻳﻢ‬
‫ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ رﻓﺘﻨﺪ‪ .‬از وﺣﻴﺪ ﻻهﻮﺗﯽ ﺑﺮادر دو ﺗﻦ از داﻣﺎد هﺎﯼ رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ )هﻤﺴﺮان ﻓﺎﻃﻤﻪ‬
‫و ﻓﺎﺋﺰﻩ( و ﻓﺮزﻧﺪ ﺁﻳﺖ اﷲ ﺣﺴﻦ ﻻهﻮﺗﯽ‪ ١٣٦‬و ﻳﺎ ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﺤﻤﺪﯼ ﮔﻴﻼﻧﯽ و اﺣﻤﺪ ﺟﻨﺘﯽ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﻧﻮﻩ ﯼ ﺧﺎدﻣﯽ و ﺑﺮادر ﻣﻔﺘﺢ و‪ ...‬از ﺟﻤﻠﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ در درﮔﻴﺮﯼ ﺑﺎ‬
‫ﻧﻴﺮوهﺎﯼ رژﻳﻢ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ و ﻳﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﻮﺧﻪ ﯼ اﻋﺪام ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬اﻓﺮاد ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﮐﻪ‬
‫از ﻧﺰدﻳﮑﺎن ﺳﺮان رژﻳﻢ ﺑﻮدﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﺳﺎﻟﻴﺎن زﻳﺎدﯼ را در زﻧﺪان ﺳﭙﺮﯼ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪۴٠‬‬
‫دادﮔﺎﻩ‪ ،‬ﻣﺤﻞ ﺧﺎﺻﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬در ﺧﻼل روزهﺎﯼ ﭘﺲ از ﭘﻨﺞ ﻣﻬﺮ‪ ،۶٠‬در ﺷﻌﺒﻪ ﯼ هﻔﺖ و‬
‫در ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺎﻩ ﺁن ﻳﮏ ﻣﻴﺰ و ﺻﻨﺪﻟﯽ ﻗﺮار دادﻩ و ﺁﺧﻮﻧﺪ ﮐﻢ ﺳﻦ و ﺳﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﺎﮐﻢ‬
‫ﺷﺮع‪ ،‬ﺑﺮ ﺁن ﺗﮑﻴﻪ ﻣﯽ زد و اﺣﮑﺎم اﻋﺪام را ﻓﯽ اﻟﻤﺠﻠﺲ در هﻤﺎن ﺟﺎ ﺻﺎدر ﻣﯽ ﮐﺮد و‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ از هﻤﺎن ﻣﺤﻞ ﺑﻪ ﻣﻴﺪان ﺗﻴﺮ اﻋﺰام ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﺁدم ﮐﺸﯽ ﺟﻬﺖ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪،‬‬
‫ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻣﺮاﺣﻞ را در ﻳﮏ ﺳﻴﮑﻞ ﻗﺮار دادﻩ و ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﺳِﺮﯼ ﮐﺎرﯼ‪ ،‬ﺳﻌﯽ در ﺗﺴﺮﻳﻊ اﻣﻮر‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬از دﻳﮕﺮ ﻣﺤﻞ هﺎﯼ ﺑﺮﭘﺎﻳﯽ "دادﮔﺎﻩ هﺎﯼ ﻋﺪل اﺳﻼﻣﯽ"‪ ،‬ﺑﻬﺪارﯼ اوﻳﻦ ﺑﻮد‪ .‬در‬
‫ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن روﯼ ﺗﺨﺖ هﺎﯼ ﺑﻬﺪارﯼ‪ ،‬ﻧﻴﻤﻪ ﺟﺎن‪ ،‬روزهﺎﯼ ﻣﺸﻘﺖ ﺑﺎرﯼ را‬
‫ﻣﯽ ﮔﺬراﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺟﻼدان در هﻴﺌﺖ ﺣﮑﺎم ﺷﺮع ﺑﻪ ﻣﺤﻞ رﺟﻮع ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و در ﮐﻨﺎر ﺗﺨﺖ‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن‪ ،‬دادﮔﺎﻩ ﺷﺮع ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬دادﮔﺎهﯽ ﮐﻪ در ﺁن ﻗﺴﺎوت ﺣﺮف اول را‬
‫ﻣﯽ زد‪ ١٣٧.‬ﻗﺒﻞ از ﺣﻀﻮر ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺮع و ﮔﺎﻩ ﺑﺎزﺟﻮ و ﺟﻼد ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن ﭘﺎﺳﺪاران‬
‫هﻤﻪ ﯼ ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﺮهﺎﻳﺸﺎن را زﻳﺮ ﭘﺘﻮ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﭘﺎﺳﺪاران‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻮاﻧﺪن‬

‫‪ 136‬وﯼ در زﻣﺮﻩﯼ روﺣﺎﻧﻴﻮن ﻣﺒﺎرز و ﺷﺮﻳﻔﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺕﻮﺱ ﻂ ﺱ ﺎواﮎ ﺑ ﻪ ﺷ ﺪت ﺷ ﮑﻨﺠﻪ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬پ ﺲ از اﻧﻘ ﻼب‬
‫اوﻟﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩﯼ ﺥﻤﻴﻨﯽ در ﺱﭙﺎﻩ پﺎﺱﺪاران و اﺱﺘﺎن ﮔﻴﻼن ﺑﻮد‪ .‬وﯼ ﺑﺎ ﻣﺸﺎهﺪﻩ اﻋﻤﺎل ﺿﺪاﻧﻘﻼﺑﯽ و ﺿﺪﻣﺮدﻣﯽ رژﻳﻢ ﺑﻪ‬
‫ﺱﺮﻋﺖ ﺥﻮد را ﮐﻨﺎر ﮐ ﺸﻴﺪ‪ .‬در پ ﺎﻳﻴﺰ ﺱ ﺎل ‪ ۶٠‬ﺑﻌ ﺪ از دﺱ ﺘﮕﻴﺮﯼ ﻓﺮزﻧ ﺪش وﺣﻴ ﺪ‪ ،‬وﯼ ﻧﻴ ﺰ دﺱ ﺘﮕﻴﺮ و هﻤ ﺎنﺷ ﺐ در‬
‫اوﻳﻦ ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺱﻴﺪ و ﺑﻼﻓﺎﺹﻠﻪ ﺝﻨﺎزﻩاش را ﺑﻪ ﺥﺎﮎ ﺱﭙﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ 137‬ﻗﺎﺿﯽ ﻣﯽﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﻳﮏ ﻣﻘﺪار ﻗﺴﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ...‬ﻋﻮاﻃﻒ ﺑﯽﺝ ﺎ ﻣ ﺸﮑﻼت ﺑ ﺮاﯼ ﻣﻠ ﺖ اﻳﺠ ﺎد ﻣ ﯽﮐﻨ ﺪ‪ ،‬از رهﻨﻤﻮده ﺎﯼ‬
‫ﮔﻴﻼﻧﯽ ﺑﻪ ﺣﮑﺎم ﺷﺮع‪ .‬ﮐﻴﻬﺎن ‪ ٢٩‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪.۶٠‬‬
‫‪١٦٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻧﺎم ﻓﺮد ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ از او ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺳﺮش را از زﻳﺮ ﭘﺘﻮ ﺑﻴﺮون ﺁورد و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﮑﻞ‬
‫"دادﮔﺎﻩ ﻋﺪل اﺳﻼﻣﯽ" ﺷﺮوع ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﮐﺎر از ﻗﺒﻞ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻮد‪ .‬از ﻧﻈﺮ‬
‫ﺁﻧﺎن ﺣﺘﺎ ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ ﺑﺮﭘﺎﻳﯽ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻀﺤﮑﻪ اﯼ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دادﮔﺎﻩ ﻧﻴﺰ ﻧﺒﻮد و ﺑﻪ ﻗﻮل ﺧﻮدﺷﺎن‬
‫از ﺳﺮ زﻧﺪاﻧﯽ هﻢ زﻳﺎد ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻤﺎﻳﺶ دادﮔﺎﻩ ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮐﺎرﺑﺮد ﮐﻼﻩ ﺷﺮﻋﯽ را داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ‬
‫ﭘﺮوﻧﺪﻩ ﺳﺎزﯼ اﺟﺮا ﻣﯽ ﺷﺪ و ﻧﺸﺎﻧﻪ اﯼ از رأﻓﺖ و رﺣﻤﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ‪،‬‬
‫ﺑﯽ ﮔﻤﺎن ﻓﺮد ﺑﻪ اﻋﺪام ﻣﺤﮑﻮم ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬اوﻟﻴﻦ و ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺟﺮم زﻧﺪاﻧﯽ‪ ،‬ﻋﺪم هﻤﮑﺎرﯼ اش‬
‫ﺑﺎ "ﺳﺮﺑﺎزان اﻣﺎم زﻣﺎن" ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺁن ﺑﻪ ﭼﻨﺎن وﺿﻊ رﻗﺖ ﺑﺎرﯼ دﭼﺎر ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺘﻬﻤﺎن دادﮔﺎﻩ هﺎﻳﯽ از اﻳﻦ دﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺘﺎ اﮔﺮ از ﻣﺮگ رهﺎﻳﯽ ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ و ﺁزاد ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮏ اﻧﺴﺎن ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ و ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻪ اﺟﺘﻤﺎع ﺑﺎزﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮐﻴﻔﺮﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺮ ﺑﺎﻻﯼ ﺳﺮ زﻧﺪاﻧﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ و از او ﮐﻪ ﮔﺎﻩ زﻳﺮ ﺳﺮم ﻳﺎ‬
‫دﺳﺘﮕﺎﻩ دﻳﺎﻟﻴﺰ ﻗﺮار داﺷﺖ و ﻳﺎ ﻗﺪرت ﺗﮑﺎن ﺧﻮردن ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺳﺆال ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ‬
‫ﮐﻴﻔﺮﺧﻮاﺳﺖ را ﻗﺒﻮل دارد ﻳﺎ ﺧﻴﺮ‪ .‬زﻧﺪاﻧﻴﺎن از ﺧﺪا ﺧﻮاﺳﺘﻪ‪ ،‬هﻤﻪ ﯼ ﺁن ﭼﻪ را ﮐﻪ در‬
‫ﮐﻴﻔﺮﺧﻮاﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻠﮑﻪ زودﺗﺮ اﻋﺪام ﺷﺪﻩ و از رﻧﺠﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‬
‫ﺧﻼص ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺻﻮرت ﻋﺪم ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﺘﻦ ﮐﻴﻔﺮﺧﻮاﺳﺖ از ﺳﻮﯼ ﻓﺮد زﻧﺪاﻧﯽ‪ ،‬ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺮع‬
‫دﺳﺘﻮر اداﻣﻪ ﯼ ﺷﮑﻨﺠﻪ را ﻣﯽ داد ﺗﺎ ﻓﺮد‪ ،‬ﺻﺪاﻗﺖ ورزﻳﺪﻩ و ﮐﻴﻔﺮﺧﻮاﺳﺖ ﺗﻨﻈﻴﻤﯽ را‬
‫ﺑﭙﺬﻳﺮد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺷﮑﻞ زﻧﺪاﻧﻴﺎن زﻳﺎدﯼ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﭘﺎﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﺑﻨﺪهﺎ و ﺳﻠﻮل هﺎﯼ اوﻳﻦ‬
‫ﻧﺮﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ از هﻤﺎن ﺑﻬﺪارﯼ ﺑﻪ ﻗﺘﻠﮕﺎﻩ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ دادﮔﺎﻩ هﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ ،۶١‬اداﻣﻪ داﺷﺖ و ﭘﺲ از ﺁن ﻧﻴﺰ ﺑﯽ ﮔﻤﺎن در ﻣﻮاردﯼ ﮐﻪ ﻻزم و‬
‫ﺿﺮورﯼ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﭘﺎ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﮐﻠﻴﻪ ﯼ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﺳﺎل ‪ ۶٠‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ در‬
‫ﺑﻬﺪارﯼ اوﻳﻦ دادﮔﺎهﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻋﺪام ﻣﺤﮑﻮم ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﺻﻮﻻً ﺗﺸﮑﻴﻞ دادﮔﺎﻩ در ﺑﻬﺪارﯼ‪،‬‬
‫ﻧﺸﺎن دهﻨﺪﻩ ﯼ ﻋﺰم ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻗﻀﺎﻳﯽ ﺑﺮاﯼ ﺧﻼص ﺷﺪن از ﺷﺮ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻮد وﮔﺮﻧﻪ ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﭼﻨﻴﻦ دادﮔﺎهﯽ در ﭼﻨﺎن ﻣﮑﺎﻧﯽ ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫در ﺳﺎل ‪ ،۶٠‬در ﻳﮑﯽ از اﺗﺎق هﺎﯼ ﺑﺨﺶ ‪ ٢٠٩‬ﻧﻴﺰ ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺮعِ ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺣﻀﻮر ﻳﺎﻓﺘﻪ و‬
‫زﺣﻤﺖ زﻧﺪاﻧﻴﺎن را ﺟﻬﺖ ﺣﻀﻮر در "ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن دادﮔﺎﻩ" ﮐﻢ ﮐﺮدﻩ و هﻤﺎن ﺟﺎ و در ﻣﺤﻞ‪،‬‬
‫ﺁن هﺎ را ﺑﻪ اﻋﺪام و ﻳﺎ ﺣﺒﺲ هﺎﯼ درازﻣﺪت ﻣﺤﮑﻮم ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬اﻳﻦ روش‪ ،‬ﺑﻌﺪهﺎ در ﮐﻤﻴﺘﻪ‬
‫ﻣﺸﺘﺮﮎ و ﺣﺘﺎ ﺧﺎﻧﻪ هﺎﯼ اﻣﻦ رژﻳﻢ ﻧﻴﺰ اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬اﮔﺮ زﻧﺪاﻧﯽ از ﺑﺨﺖ و اﻗﺒﺎل ﺑﻠﻨﺪﯼ‬
‫ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﺑﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﺳﻮم ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن دادﺳﺘﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺤﻞ دادﮔﺎﻩ هﺎﯼ‬
‫اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﻣﺮﮐﺰ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮدﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺟﺎ هﻢ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮد ﺑﻪ ﺗﻴﺮﻩ روزﯼ دﭼﺎر‬
‫ﺷﻮد‪ .‬در اﮐﺜﺮ ﻣﻮاﻗﻊ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن ﻧﻴﺰ در دادﮔﺎﻩ ﺣﻀﻮر ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺗﺎ اﮔﺮ ﻣﺘﻬﻢ ﻣﻮردﯼ را ﻧﺰد‬
‫ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺮع ﻧﭙﺬﻳﺮد‪ ،‬وﯼ را ﺑﻪ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ هﻤﭽﻨﺎن ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ از ﭘﺬﻳﺮش‬
‫ﻣﻮارد ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪﻩ در ﮐﻴﻔﺮﺧﻮاﺳﺖ ﺳﺮ ﺑﺎز ﻣﯽ زد‪ ،‬او را دوﺑﺎرﻩ ﺑﻪ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺎﻩ ﺑﺎز‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮداﻧﺪﻧﺪ‪ .‬از دوﺳﺘﺎﻧﻢ‪ ،‬دارﻳﻮش ﺻﻔﺎﻳﯽ و ﻣﺠﺘﺒﯽ اﺧﮕﺮ از ﺟﻤﻠﻪ اﻓﺮادﯼ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺑﻼ دﭼﺎر ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻓﺮاد ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﻓﺸﺎر ﺑﻴﺶ از ﺣﺪﯼ ﮐﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن ﺑﺮاﯼ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٦٤‬‬
‫ﭘﺬﻳﺮش ﮐﻴﻔﺮﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺮ ﺁﻧﺎن وارد ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬دﭼﺎر ﻧﻘﺾ ﻋﻀﻮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻪ ﺑﺴﺎ‬
‫ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺮﻋﯽ‪ ،‬هﻤﺎن ﺟﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ دروغ ﮔﻮﻳﯽ‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ را ﺑﻪ ﺗﺤﻤﻞ "ﺣﺪ ﺷﺮﻋﯽ" ﻣﺤﮑﻮم‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮد و در هﻤﺎن دادﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﺗﻨﺒﻴﻪ زﻧﺪاﻧﯽ ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﮔﻴﻼﻧﯽ ﺧﻮد در‬
‫دادﮔﺎﻩ ﺑﺎ ﻧﻌﻠﻴﻦ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﻬﺪﯼ ﺑﺨﺎراﻳﯽ زدﻩ ﺑﻮد و ﻳﺎ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺟﻤﺸﻴﺪﯼ ﺗﻮﺳﻂ ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺮع‬
‫در دادﮔﺎﻩ ﮐﺘﮏ ﺧﻮردﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺣﻀﻮر در "دادﮔﺎﻩ ﻋﺪل اﺳﻼﻣﯽ" ﺑﺎ ﭼﺸﻤﺎن ﺑﺴﺘﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در ﺁن ﺳﺎل هﺎ‪ ،‬زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮش ﺷﺎﻧﺲ ﻣﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻳﻦ اﻣﮑﺎن را‬
‫ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﭼﺸﻤﺎن ﺑﺎز در دادﮔﺎﻩ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﻮد و ﻣﻦ ﻳﮑﯽ از ﺁن هﺎ ﺑﻮدم‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ‬
‫اﻳﻦ اﻣﮑﺎن را ﻳﺎﻓﺘﻢ ﻗﻴﺎﻓﻪ ﯼ ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺮع را ﮐﻪ ﺟﺎﻧﻢ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ او ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺒﻴﻨﻢ!‬
‫ﺑﻌﺪ از اﻧﻔﺠﺎر ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮﯼ در هﺸﺖ ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ ،۶٠‬ﻻﺟﻮردﯼ و‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻨﺼﺒﺎن ﻗﻀﺎﻳﯽ در ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﺣﺘﺎ ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ ﺑﺮﭘﺎﻳﯽ ﭼﻨﻴﻦ ﺻﺤﻨﻪ هﺎﯼ‬
‫ﺧﻴﻤﻪ ﺷﺐ ﺑﺎزﯼ ﻧﺪﻳﺪﻩ و ﻻﺟﻮردﯼ ﺧﻮد ﺑﺎ رﺟﻮع ﺑﻪ ﺑﻨﺪهﺎﯼ اوﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﮑﺎر زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺟﻬﺖ‬
‫ﺑﺮدن ﺑﻪ ﻗﺘﻠﮕﺎﻩ اﻗﺪام ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬اﺻﻮﻻً هﻴﭻ ﻣﻌﻴﺎر ﻗﻀﺎﻳﯽ اﯼ در ﮐﺎر دادﮔﺎﻩ هﺎ دﺧﺎﻟﺖ‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﻋﺘﺮاف ﺧﻮد ﺳﺮدﻣﺪاران رژﻳﻢ اﻳﻦ دادﮔﺎﻩ هﺎ ﺗﺎﺑﻊ ﺷﺮاﻳﻂ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﻴﺰان‬
‫‪١٣٨‬‬
‫اﺣﮑﺎم ﺁن هﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺤﻮﻻت ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫در ‪ ١١‬ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ ‪ ۶١‬و ﭘﺲ از ﺑﺎزدﻳﺪ هﻴﺌﺖ ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺧﻤﻴﻨﯽ از زﻧﺪان هﺎ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً در ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬ﺑﻪ دادﮔﺎﻩ ﺑﺮدﻩ ﺷﺪم‪ .‬روزﯼ ﮐﻪ ﻧﺎﻣﻢ ﺑﺮاﯼ دادﮔﺎﻩ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺷﺪ از ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯽ در‬
‫ﭘﻮﺳﺖ ﺧﻮد ﻧﻤﯽ ﮔﻨﺠﻴﺪم‪ .‬ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﺮدم هﺮ ﭼﻪ ﺑﻮد ﺗﻤﺎم ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﺣﺴﺎﺳﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫ﻏﺎﻟﺐ زﻧﺪاﻧﻴﺎن در ﺁن روزهﺎ‪ ،‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻧﺎم ﺷﺎن ﺑﺮاﯼ رﻓﺘﻦ ﺑﻪ دادﮔﺎﻩ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪،‬‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع در ﻧﮕﺎﻩ اول ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ﯼ ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻦ هﻤﻪ ﯼ رﻧﺞ هﺎ ﺗﻠﻘﯽ‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﻌﺪهﺎ ﻓﻬﻤﻴﺪم ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻴﺎﻟﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﺎم و ﻧﺴﻨﺠﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺳﺎﻋﺖ هﺸﺖ ﺻﺒﺢ ﺑﻪ‬
‫دادﮔﺎﻩ ﺑﺮدﻩ ﺷﺪم و ﺗﺎ ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ از ﺑﺮﮔﺰارﯼ دادﮔﺎﻩ ﺧﺒﺮﯼ ﻧﺸﺪ‪ .‬اﻟﺘﻬﺎﺑﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ ،‬ﻓﻘﻂ‬
‫ﮐﻤﯽ ﺧﺴﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﺳﻨﺎرﻳﻮﯼ ﺑﺮﺧﻮرد در دادﮔﺎﻩ را ﭼﻨﺪ ﺑﺎر در ذهﻨﻢ ﻣﺮور ﮐﺮدم‪ .‬از‬
‫زﻳﺮ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﯼ ﺣﻀﻮر ﻣﺤﻤﺪﯼ ﮔﻴﻼﻧﯽ در ﻳﮑﯽ از اﺗﺎق هﺎ ﺷﺪم‪ .‬ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻢ ﺁﻳﺎ او‬
‫ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺮع دادﮔﺎﻩ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد و ﻳﺎ در ﺷﻌﺒﻪ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﺧﻮاهﻢ ﺷﺪ‪ .‬در ذهﻨﻢ روزﯼ‬
‫را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﯽ ﺁوردم ﮐﻪ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ اﻋﺘﺮاض ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﭼﺮا ﭘﺮوﻧﺪﻩ ﯼ ﺳﻌﺎدﺗﯽ را ﺑﺮاﯼ‬
‫رﺳﻴﺪﮔﯽ و ﺻﺪور ﺣﮑﻢ ﺑﻪ ﻣﺤﻤﺪﯼ ﮔﻴﻼﻧﯽ ﻧﺪادﻩ اﻧﺪ و ﭘﺮوﻧﺪﻩ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻮﯼ ﺗﺒﺮﻳﺰﯼ ﺳﭙﺮدﻩ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﯽ در دادﮔﺎﻩ اﻧﻘﻼب ﺗﻬﺮان ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬اﻣﺎﻋﺎﻗﺒﺖ اﻳﻦ ﻣﺤﻤﺪﯼ ﮔﻴﻼﻧﯽ ﺑﻮد‬

‫‪ 138‬رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻋﺘﺮاف ﺥﻮد از ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﺮ ﮐﺎر دادﮔﺎﻩهﺎ و دادﺱﺘﺎﻧﯽ ﻧﻈﺎرت داﺷﺘﻪ در ﺥﺎﻃﺮات دوﺷ ﻨﺒﻪ ‪٢٧‬‬
‫ﻓﺮوردﻳﻦ ﺥﻮد ﻣﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪" :‬ﻋﺼﺮ ﺝﻠﺴﻪاﯼ ﺑﺎ ﺣﻀﻮر ﺁﻗﺎﻳ ﺎن ﻣﺤﻤ ﺪ ﻳ ﺰدﯼ‪ ،‬رﺑ ﺎﻧﯽ اﻣﻠ ﺸﯽ و ﺱ ﭙﺲ ﺝﻠ ﺴﻪ ﻣ ﺸﻮرﺕﯽ ﺑ ﺎ‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﺱﭙﺎﻩ‪ ،‬دوﻟﺖ و ﺷﻮراﯼ ﻗﻀﺎﻳﯽ داﺷﺘﻴﻢ ﮐﻪ درﺑﺎرﻩ ﺑﺮﺥﻮرد ﺑﺎ ﺿﺪاﻧﻘﻼب و زﻧﺪاﻧﯽهﺎ و اﻋﺪامهﺎ ﺑﺤ ﺚ ﺷ ﺪ‪... .‬‬
‫ﺕ ﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﻓﺘ ﻪ ﺷ ﺪ ﮐ ﻪ اﻋ ﺪامه ﺎ ﮐ ﻢ ﺑﺎﺷ ﺪ و ﺕ ﺎﺑﻊ ﺣﺮﮐ ﺖ ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ".‬ﻋﺒ ﻮر از ﺑﺤ ﺮان‪ ،‬ﺥ ﺎﻃﺮات هﺎﺷ ﻤﯽ‬
‫رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪ ،٣٣٣‬ﻧﺸﺮ ﻣﻌﺎرف اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﭼﺎپ ﺱﻮم ‪.١٣٧٨‬‬
‫‪١٦٥‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﮐﻪ ﺣﮑﻢ اﻋﺪام ﺳﻌﺎدﺗﯽ‪ ١٣٩‬را در ﻣﺮداد ‪ ۶٠‬و ﺳﻌﻴﺪ ﻣﺘﺤﺪﻳﻦ‪ ١٤٠‬را در ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ ۶٠‬ﺻﺎدر‬
‫ﮐﺮد‪ .‬ﺁﻳﺎ ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺎهﻴﺖ دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻳﺎ ﻣﺎ در ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺎهﻴﺖ ﺁن هﺎ ﻗﺼﻮر‬
‫ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻳﻢ؟ ﺣﻮاﻟﯽ ﺳﺎﻋﺖ ﭼﻬﺎر ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺪارﯼ ﻧﺎﻣﻢ را ﭘﺮﺳﻴﺪ و ﺑﯽ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺑﺮو ﭘﺎﻳﻴﻦ! داﺷﺘﻢ از ﺗﺮس ﺳﮑﺘﻪ ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ ،‬ﻓﮑﺮ ﮐﺮدم دوﺑﺎرﻩ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎرﯼ از‬
‫اﻓﺮاد‪ ،‬ﭘﺲ از دادﮔﺎﻩ و ﻳﺎ ﺑﻌﺪ از ارﺳﺎل ﮐﻴﻔﺮﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ دادﮔﺎﻩ‪ ،‬دوﺑﺎرﻩ ﺑﺮاﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ و‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ اﺣﻀﺎر ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬دل ﺗﻮﯼ دﻟﻢ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺁن ﭼﻪ را ﮐﻪ در ذهﻨﻢ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮدم‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻳﮑﺒﺎرﻩ ﻓﺮو رﻳﺨﺖ‪ .‬ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺒﻢ ﺷﺪت ﮔﺮﻓﺖ و اﺣﻴﺎﻧﺎً اﮔﺮ ﮐﺴﯽ رﻧﮓ ﭼﻬﺮﻩ ام را ﻣﯽ دﻳﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﭘﯽ ﺑﻪ ﺣﺎل دروﻧﻢ ﻣﯽ ﺑﺮد‪ .‬در ﺷﻮﮎ واردﻩ ﺑﻮدم ﮐﻪ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺮع ﺑﺎ‬
‫ﻟﺒﺎدﻩ اﯼ ﺑﻠﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺎن در اﺗﺎﻗﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪ و ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺘﯽ ﺧﺴﺘﻪ و ﮐﻮﻓﺘﻪ و از ﺳﺮ ﺳﻴﺮﯼ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻳﻦ را هﻢ ﺑﻴﺎورﻳﺪ ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ اش ﮐﻨﻢ‪ .‬ﻇﺎهﺮاً ﻗﺒﻼً از ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﯼ ﻣﻦ ﻣﻨﺼﺮف ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ﭘﺎﺳﺪار از ﮔﻔﺘﻦ ﺟﻤﻠﻪ "ﺑﺮو ﭘﺎﻳﻴﻦ"‪ ،‬رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ اﺗﺎق‬
‫ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ در ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻗﺮار داﺷﺖ‪ ،‬ﺧﻴﺎل ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدم ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ دوﺑﺎرﻩ ﻣﺮا ﺑﻪ‬
‫ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﺎر دﻳﮕﺮ اﻧﮕﺎر ﺟﺎن ﺑﻪ ﺑﺪﻧﻢ ﺗﺰرﻳﻖ ﺷﺪ و ﭘﺎهﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ‬
‫ﻟﺤﻈﻪ ﭘﻴﺶ ﻗﺪرت ﺗﺤﻤﻞ وزﻧﻢ را ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬دوﺑﺎرﻩ ﻗﺪرت ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻣﺤﮑﻢ و ﻣﺼﻤﻢ ﺑﻪ‬
‫دادﮔﺎﻩ رﻓﺘﻢ‪ .‬در ﺑﺪو ورود ﺑﻪ دادﮔﺎﻩ‪ ،‬ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺮع دﺳﺘﻮر داد ﮐﻪ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪم را ﺑﺮدارم و‬
‫ﭘﺎﺳﺪار ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﮐﺎرش ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﻣﻦ ﺑﺎ او ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺪم‪.‬‬
‫او از روﯼ ﺑﯽ ﻣﻴﻠﯽ ﮐﻪ ﻧﺎﺷﯽ از ﺧﺴﺘﮕﯽ ﺑﻮد‪ ،‬ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﺪن ﮐﻴﻔﺮﺧﻮاﺳﺖ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻌﺪ از‬
‫ﺧﻮاﻧﺪن اوﻟﻴﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬ﺑﺎ دﺳﺘﭙﺎﭼﮕﯽ وارد ﺻﺤﺒﺘﺶ ﺷﺪم و ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺣﺎج ﺁﻗﺎ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﺒﻮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬او ﮔﻔﺖ‪ :‬اﺷﮑﺎﻟﯽ ﻧﺪارد‪ ،‬ﺻﺒﺮ ﮐﻦ ﺑﻌﺪ از ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﻮارد ﮐﻴﻔﺮﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮ‬
‫ﻓﺮﺻﺖ دﻓﺎع ﺧﻮاهﻢ داد! ﻣﻮرد دوم را ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎز ﺁﮔﺎهﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺻﺤﺒﺘﺶ را ﻗﻄﻊ ﮐﺮدم و‬
‫هﻤﺎن ﮔﻔﺘﻪ هﺎﯼ ﺳﺎﺑﻖ را ﺗﮑﺮار ﮐﺮدم‪ ،‬او دوﺑﺎرﻩ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻋﺠﻠﻪ ﻧﮑﻦ‪ ،‬در ﭘﺎﻳﺎن اﻣﮑﺎن‬
‫ﺻﺤﺒﺖ ﺧﻮاهﯽ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺁرام ﮔﺮﻓﺘﻢ‪ .‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ هﺮ ﻣﻮردﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮم ﻣﺴﺌﻠﻪ‬
‫ﺁﻓﺮﻳﻦ ﻣﯽ ﺁﻣﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﺻﺤﺒﺘﺶ ﭘﺮﻳﺪﻩ و ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ دادن ﻣﯽ ﮐﺮدم و در ﺧﻼل‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﺗﻢ‪ ،‬ﺳﻌﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدم ﮐﻪ ﻣﻮارد اﺗﻬﺎﻣﯽ را ﺑﺴﻴﺎر ﮐﻢ اهﻤﻴﺖ و ﺳﺎدﻩ ﺟﻠﻮﻩ دهﻢ‪ .‬او هﺮ‬
‫ﺑﺎر از روﯼ ﻧﺎﭼﺎرﯼ‪ ،‬هﻤﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﯼ ﺳﺎﺑﻖ را ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﻣﻦ ﺁﮔﺎهﺎﻧﻪ دﺳﺖ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻣﺎﻧﻮرﯼ ﻣﯽ زدم‪ .‬ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺮع ﺑﺎ دﻳﺪن واﮐﻨﺶ هﺎﯼ ﻋﺼﺒﯽ ﻣﻦ‪ ،‬ﺗﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﺎزﺟﻮ ﻳﻢ‬
‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﻳﻢ ﻏﻠﻮ ﮐﺮدﻩ و ﺑﺎ ﺑﺰرگ ﻧﻤﻮدن ﻣﻮارد اﺗﻬﺎﻣﯽ‪ ،‬ﮐﻴﻔﺮﺧﻮاﺳﺖ‬

‫‪ 139‬ﺱﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺱﻌﺎدﺕﯽ از رهﺒﺮان ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ اﺕﻬﺎم ﺝﺎﺱﻮﺱﯽ ﺑﺮاﯼ ﺷﻮروﯼ دﺱﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪ و ﻋﻠ ﯽرﻏ ﻢ‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖهﺎﯼ ﮔﺴﺘﺮدﻩ در ﺱﻄﺢ داﺥﻠ ﯽ و ﺥ ﺎرﺝﯽ‪ ،‬ﺑ ﻪ دﻩ ﺱ ﺎل زﻧ ﺪان ﻣﺤﮑ ﻮم ﺷ ﺪ و در ﻣﺮدادﻣ ﺎﻩ ‪ ۶٠‬ﺑ ﺎ ﺣﮑ ﻢ ﮔﻴﻼﻧ ﯽ‬
‫اﻋﺪام ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ 140‬ﺱﻌﻴﺪ ﻣﺘﺤﺪﻳﻦ از هﻮاداران ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ اﺕﻬ ﺎم ﺕ ﻼش ﺑ ﺮاﯼ ﺱ ﺮﻗﺖ ﻣ ﺴﻠﺤﺎﻧﻪ در ﺱ ﺎل ‪ ۵٨‬دﺱ ﺘﮕﻴﺮ و ﺑ ﻪ‬
‫زﻧﺪان ﻣﺤﮑﻮم ﻣﯽﺷ ﻮد و ﺱ ﭙﺲ در ﺷ ﻬﺮﻳﻮر ‪ ۶٠‬ﺑ ﺎ ﺣﮑ ﻢ ﻣﺤﻤ ﺪﯼﮔﻴﻼﻧ ﯽ ﺑ ﻪ اﺕﻬ ﺎم ﺕ ﺸﮑﻴﻼت در زﻧ ﺪان و زدن ﻳ ﮏ‬
‫ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺑﻪ ﮔﻮش ﻳﮏ پﺎﺱﺒﺎن ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ در ﻗﺰﻟﺤﺼﺎر‪ ،‬اﻋﺪام ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬زهﺮا رهﻨﻮرد‪ ،‬هﻤﺴﺮ ﻣﻴﺮﺣ ﺴﻴﻦ ﻣﻮﺱ ﻮﯼ ﮐ ﻪ از‬
‫ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﺎ پﺮوﺱﻪﯼ زﻧﺪﮔﯽ ﺱﻌﻴﺪ ﺁﺷﻨﺎ ﺑﻮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺹﺪور ﺣﮑﻢ زﻧﺪان ﺑﺮاﯼ او ﺷﺪﻳﺪًا اﻋﺘﺮاض ﮐﺮد وﻟﯽ وﻗﺘﯽ او را‬
‫ﺑﻪ ﺝﻮﺥﻪﯼ اﻋﺪام ﺱﭙﺮدﻧﺪ دﻳﮕﺮ هﻴﭻ اﻋﺘﺮاﺿﯽ ﻧﮑﺮد!‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٦٦‬‬
‫ﺳﻨﮕﻴﻨﯽ را ﺑﺮاﻳﻢ ﺗﻬﻴﻪ دﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﺒﻮد و ﮐﻴﻔﺮﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﺮ‬
‫ﭘﺎﻳﻪ ﯼ اﻋﺘﺮاﻓﺎﺗﻢ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬وﻗﺘﯽ ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ ﻃﺮح اﺗﻬﺎم هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﻳﻢ‬
‫در ﭘﻴﺶ از ‪ ٣٠‬ﺧﺮداد ﺑﻮد رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺣﺎج ﺁﻗﺎ ﻧﺨﻮان‪ ،‬هﻤﻪ را درﺑﺴﺖ ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮم! ﺣﺎﻻ‬
‫دﻳﮕﺮ او از ﺧﺮ ﺷﻴﻄﺎن ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﻤﯽ ﺁﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ هﻤﻪ را ﺑﺨﻮاﻧﻢ‪ .‬ﺑﺪون اﻳﻦ ﮐﻪ‬
‫ﺗﻮﺟﻬﯽ ﺑﻪ ﻣﻮارد اﺗﻬﺎﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪ ،‬در ذهﻨﻢ ﺑﻘﻴﻪ ﯼ ﺳﻨﺎرﻳﻮ را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻧﻌﮑﺎس واﮐﻨﺶ هﺎﻳﻢ‬
‫ﻣﺮور ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﻪ ﭼﺮا ﺑﺎ ﻣﺄﻣﻮران دادﺳﺘﺎﻧﯽ هﻤﮑﺎرﯼ ﻧﮑﺮدﯼ و ﺳﻌﯽ‬
‫در ﮐﺘﻤﺎن ﺣﻘﺎﻳﻖ داﺷﺘﯽ و اﻳﻦ ﺧﻮد از ﻧﺸﺎﻧﻪ هﺎﯼ ﻧﻔﺎق ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬دﻟﻴﻠﺶ ﺣُﺐ ﻧَﻔﺲ‬
‫اﺳﺖ و ﻧﻪ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﺑﺎزﺟﻮ ﻋﻨﻮان ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺁﺧﺮ ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﻣﻮاردﯼ را ﺑﺎزﮔﻮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻋﺪام و ﻧﺎﺑﻮدﯼ اش ﺷﻮد؟ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺨﺶ زﻳﺎدﯼ از اﺗﻬﺎﻣﺎت ﻣﻦ ﮐﻪ در‬
‫ﮐﻴﻔﺮﺧﻮاﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ‪ ،‬اﻋﺘﺮاﻓﺎت ﺷﺨﺼﯽ ﻣﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ هﻢ اﮔﺮ ﺟﺎﯼ ﻣﻦ ﺑﻮدﻳﺪ‪ ،‬هﻤﻴﻦ ﮐﺎر را‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﺪ‪ .‬زﻳﺮ ﭼﺸﻤﯽ ﻧﮕﺎهﻢ ﮐﺮد‪ .‬ﻣﺜﻞ اﻳﻦ ﮐﻪ اﺳﺘﺪﻻﻟﻢ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪ .‬ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﺁﻳﺎ در‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ اول ﮐﻪ ﺁزاد ﺷﺪﯼ‪ ،‬ﭘﺮوﻧﺪﻩ ات ﺣﺎوﯼ اﻳﻦ ﻣﻮارد ﺑﻮد؟ ﺳﺆال اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ اﯼ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫اﻳﻦ ﺣﺎل در ﭘﺎﺳﺦ ﺧﻨﺪﻩ اﯼ ﮐﺮدﻩ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﺧﺘﻴﺎر دارﻳﺪ‪ ،‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻣﻮارد در ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ در‬
‫ﭘﺮوﻧﺪﻩ ام ﺑﻮد ﮐﻪ هﻢ اﮐﻨﻮن ﺧﺪﻣﺖ ﺷﻤﺎ ﻧﺒﻮدم‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﻧﺸﺎن دادن ﺗﭙﻪ ﯼ ﺟﻠﻮﯼ اﺗﺎﻗﺶ‪،‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬در ﺳﻴﻨﻪ ﺗﭙﻪ ﺧﻮاﺑﻴﺪﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﺁن زﻣﺎن اﻋﺪام هﺎ را ﭘﺸﺖ ﺑﻨﺪ ‪ ۴‬ﮐﻪ ﺗﭙﻪ ﺑﻮد‪ ،‬اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ .‬ﺧﻨﺪﻩ اش ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻧﻤﯽ داﻧﻢ ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻦ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﺣﻤﺎﻗﺖ ﺧﻮدش ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﺆاﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﯽ؟ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺧﻴﺮ! ﻣﯽ ﺗﺮﺳﻢ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ام را ﺗﺮور ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫در دوران ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﯼ ﮐﻪ ﺣﺎﺿﺮﯼ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﮐﻨﯽ‪ ،‬ﭼﺮا ﺣﺎﻻ اﻣﺘﻨﺎع‬
‫ﻣﯽ ورزﯼ؟ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺁن ﻣﻮﻗﻊ ﻓﮑﺮ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ام را ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬ﺑﻴﭽﺎرﻩ هﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻦ اﻣﮑﺎن‬
‫دارد ﮐﻪ ﺟﺎﻧﺸﺎن را از دﺳﺖ ﺑﺪهﻨﺪ‪ .‬او در ﻣﺨﻤﺼﻪ ﮔﻴﺮ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﮕﻮﻳﺪ‬
‫ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﭼﻪ ﮐﺎر ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﯼ ﺗﻮ دارﻧﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺧﻮدﺷﺎن هﺮ ﭼﻪ دروغ ﮐﻪ در ﻋﺎﻟﻢ ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﺁن هﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﯽ دادﻧﺪ و ﺣﺎﻻ ﻣﻦ ﻳﮑﯽ از هﻤﺎن هﺎ را ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺮ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮداﻧﺪم‪ .‬ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﺧﻮدش زرﻧﮕﯽ ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺎ اﻣﻨﻴﺖ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ات را ﺗﻀﻤﻴﻦ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ و ﻣﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺮع دﺳﺘﻮر اﻳﻦ ﮐﺎر را ﻣﯽ دهﻢ‪ .‬ﺧﻮدم را ﺑﻪ ﺑﻼهﺖ زدﻩ‪،‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺣﺎج ﺁﻗﺎ‪ ،‬ﮐﺎر از اﻳﻦ ﺣﺮف هﺎ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در ﻧﻴﺖ ﺷﻤﺎ ﺷﮑﯽ ﻧﺪارم‪ ،‬وﻟﯽ‬
‫ﺑﺮادران ﭘﺎﺳﺪار اﻣﻨﻴﺖ رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر و ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮ و دادﺳﺘﺎن ﮐﻞ اﻧﻘﻼب را ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﯼ ﻣﻦ ﮐﻪ ﺟﺎﯼ ﺧﻮد دارﻧﺪ! در ﺛﺎﻧﯽ‪ ،‬ﭼﺮا ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻦ اﻳﻦ هﻤﻪ‬
‫ﺑﻮدﺟﻪ ﯼ ﺑﻴﺖ اﻟﻤﺎل ﺧﺮج ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﺧﺎﻧﻮادﻩ ام ﺷﻮد‪ .‬دﻳﮕﺮ ﮐﻢ ﺁوردﻩ ﺑﻮد و ﺣﻮﺻﻠﻪ ﯼ ﺟﺮ‬
‫و ﺑﺤﺚ هﻢ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﭘﻴﮕﻴﺮ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻧﺸﺪ‪ .‬از ﺳﺮ ﺳﻴﺮﯼ ﺑﻪ ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﯼ ﻣﻦ‬
‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ ﺑﻮد و ﭘﺎﭘﻴﭽﻢ ﻧﻤﯽ ﺷﺪ‪ .‬در ﺧﺎﺗﻤﻪ‪ ،‬ﺑﻪ دﻋﻮاﻳﻢ ﺑﺎ ﻣﺠﻴﺪ ﺑﺴﻂ ﭼﯽ و ﺷﺎهﺮﺿﺎ ﺑﺎﺑﺎدﯼ‬
‫و ﮔﺰارﺷﯽ ﮐﻪ ﺁن هﺎ ﻣﺘﻌﺎﻗﺒﺎً دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ روزهﺎﯼ اول دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ام ﻣﯽ ﺷﺪ‪،‬‬
‫اﺷﺎرﻩ ﮐﺮد‪ .‬ﺁن هﺎ در ﻃﺒﻘﻪ ﯼ دوم دادﺳﺘﺎﻧﯽ در هﻴﺌﺖ زﻧﺪاﻧﯽ ﺳﺮﻣﻮﺿﻌﯽ در ﮐﻨﺎر‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺗﺎزﻩ وارد ﻧﺸﺴﺘﻪ و ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﺁن هﺎ را ﺗﺨﻠﻴﻪ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﻩ‬
‫‪١٦٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫و ﻣﺎهﻴﺖ ﺁن هﺎ را ﺑﺮاﯼ دﻳﮕﺮان ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﮐﺮدم و هﻤﻴﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺟﺮ و ﺑﺤﺚ‬
‫و ﺑﺪ و ﺑﻴﺮاﻩ ﮔﻔﺘﻦ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺁن هﺎ ﺷﺪ‪ .‬در دادﮔﺎﻩ ﻣﻨﮑﺮ هﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺷﺪم و ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻓﺮد ﻣﺰﺑﻮر ﺑﻪ‬
‫"ﻣﺠﻴﺪ ﺧﺎﻟﯽ ﺑﻨﺪ" ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ و اﺻﻼً ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﺧﻮردﯼ ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬اﺗﻔﺎﻗﺎً ﺧﻴﻠﯽ ﻣﺸﺘﺎﻗﻢ‬
‫هﺮ دو ﻣﺎ را ﺑﺪهﻴﺪ ﺗﻌﺰﻳﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﺁن ﮐﺲ ﮐﻪ دروغ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد‪ .‬در‬
‫ﺁن ﻣﻮﻗﻊ ﺁﻧﻘﺪر از او ﺑﺪم ﻣﯽ ﺁﻣﺪ ﮐﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮدم ﺣﺘﺎ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﮐﺘﮏ ﺧﻮردن ﺧﻮدم‪ ،‬او را‬
‫هﻢ ﺑﻪ ﮐﺘﮏ ﺑﺪهﻢ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت دادﮔﺎﻩ ﻣﻦ‪ ،‬در ﻋﺮض ﮐﻤﺘﺮ از ﺑﻴﺴﺖ دﻗﻴﻘﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﻏﺎﻳﺖ ﺧﻮش ﺷﺎﻧﺲ ﺑﻮدم ﮐﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ از ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮهﺒﺘﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﻮم! ﻳﻌﻨﯽ در ﻳﮏ‬
‫دادﮔﺎﻩ ﺑﻴﺴﺖ دﻗﻴﻘﻪ اﯼ‪ ،‬ﺑﺪون ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪﻩ و ﺑﺪون ﮐﺘﮏ ﺧﻮردن‪ ،‬ﻣﻮاردﯼ از‬
‫‪١٤١‬‬
‫ﮐﻴﻔﺮﺧﻮاﺳﺖ را رد ﮐﻨﻢ و ﻳﺎ ﺁن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﭘﺴﻨﺪﻳﺪم‪ ،‬ﺗﺨﻔﻴﻒ دهﻢ!‬

‫‪۴١‬‬
‫در روز ‪ ٢٠‬ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ ‪ ،۶١‬ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ در ﺣﺎل ﺑﺎزﯼ درهﻮاﺧﻮرﯼ ﺑﻮدم ﮐﻪ ﻣﺮا ﺻﺪا‬
‫زدﻧﺪ‪ .‬اﺑﺘﺪا هﻤﻪ ﯼ ﺑﭽﻪ هﺎ ﻓﮑﺮ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ اﻋﺪام ﺻﺪاﻳﻢ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ و ﺳﮑﻮت هﻮاﺧﻮرﯼ‬
‫را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﭘﺎﺳﺪارﯼ ﻣﺮا ﺑﻪ اﺗﺎق ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻻﯼ ﺳﺮم اﻳﺴﺘﺎدﻩ ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺳﺮﻳﻊ ﺁﻣﺎدﻩ ﺷﻮ ﺑﺮاﯼ رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺷﻌﺒﻪ ﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ‪ .‬ﺑﺎ ﺷﻨﻴﺪن ﮐﻠﻤﻪ ﺷﻌﺒﻪ‪ ،‬ﮔﻮﻳﯽ ﺑﺎ‬
‫ﭘﺘﮏ ﺑﺮ ﺳﺮم ﮐﻮﺑﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از دادﮔﺎﻩ رﻓﺘﻦ‪ ،‬دوﺑﺎرﻩ ﺑﻪ ﺷﻌﺒﻪ ﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﺑﺮدﻩ ﺷﺪن‪،‬‬
‫ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺧﺒﺮﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﺷﻨﻴﺪ‪ .‬دﺳﺖ و دﻟﻢ ﻧﻤﯽ رﻓﺖ ﮐﻪ ﻟﺒﺎس هﺎﻳﻢ را ﺑﭙﻮﺷﻢ‪ .‬ﺑﺎ هﺮ‬
‫ﺟﺎن ﮐﻨﺪﻧﯽ ﺑﻮد‪ ،‬ﺁﻣﺎدﻩ ﺷﺪم و هﻤﺮاﻩ او ﮐﻪ ﻣﻨﺘﻈﺮ اﻳﺴﺘﺎدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻤﺖ زﻳﺮ هﺸﺖ رﻓﺘﻢ‪.‬‬
‫در اﻧﺘﻬﺎﯼ ﺻﻔﯽ ﮐﻪ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬اﻳﺴﺘﺎدم و هﻤﭽﻨﺎن در هﻮل و اﺿﻄﺮاب ﺑﻪ ﺳﺮ‬
‫ﻣﯽ ﺑﺮدم ﮐﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ اول ﺻﻒ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪" :‬اﺟﺮاﯼ اﺣﮑﺎم"‪ .‬ﺑﺮاﯼ اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﺑﻮد‬
‫ﮐﻪ اﻳﻦ اﺻﻄﻼح را ﻣﯽ ﺷﻨﻴﺪم‪ .‬ﮐﻤﯽ اﻣﻴﺪوار ﺷﺪم‪ .‬ﺧﺪا‪ -‬ﺧﺪا ﻣﯽ ﮐﺮدم ﮐﻪ ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ‬
‫هﻤﺎن ﺟﺎ ﺑﺮوم‪ .‬هﺮ ﭼﻨﺪ ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻢ ﮐﺠﺎﺳﺖ! وﻟﯽ هﺮ ﺟﺎ ﮐﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺷﻌﺒﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﺎ‬
‫ﭘﺮﺳﻴﺪن ﻧﺎﻣﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ "اﺟﺮاﯼ اﺣﮑﺎم" ﻣﯽ روم‪ .‬ﭘﻴﺶ ﺧﻮدم ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻻﺑﺪ‬
‫ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺮع ﻣﺮا ﺑﻪ ﺗﺤﻤﻞ ﺷﻼق ﻧﻴﺰ ﻣﺤﮑﻮم ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ و ﺣﺎﻻ ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ ﺗﺎ ﺣﮑﻢ را اﺟﺮا‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎز ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺑﻮدم‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺗﻌﺪاد ﺿﺮﺑﻪ هﺎ ﯼ ﺷﻼق را از ﻗﺒﻞ ﺧﻮاهﻢ داﻧﺴﺖ و در‬
‫ﺿﻤﻦ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﻮدم ﮐﻪ از ﻣﻦ ﭼﻴﺰﯼ ﻧﺨﻮاهﻨﺪ ﺧﻮاﺳﺖ‪ .‬در هﻤﻴﻦ اﻓﮑﺎر ﺑﻮدم ﮐﻪ ﺧﻮدم را‬
‫در ﻃﺒﻘﻪ ﯼ دوم دادﺳﺘﺎﻧﯽ ﻳﺎﻓﺘﻢ و در ﮔﻮﺷﻪ اﯼ ﻧﺸﺴﺘﻢ‪ .‬ﺻﺪاﯼ ﻣﺮد ﻣﻴﺎن ﺳﺎﻟﯽ در ﺁن ﺣﻮاﻟﯽ‬
‫ﺑﻪ ﮔﻮش ﻣﯽ رﺳﻴﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻟﺤﻦ ﺁراﻣﯽ ﺑﻪ اﻓﺮاد ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻋﺰﻳﺰم‪ ،‬ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪت را ﺑﺰن ﭘﺎﻳﻴﻦ!‬
‫ﭘﺴﺮم ﺗﮑﺎن ﻧﺨﻮر! اﻵن ﮐﺎرت را اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دهﻢ ﻣﯽ روﯼ ﺑﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴﺶ ﺧﻮدم ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﭼﻪ ﺷﻼق‬
‫ﺧﻮردﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ هﻤﻪ ﺑﺎ ﻣﻼﻃﻔﺖ هﻤﺮاﻩ اﺳﺖ؟ دﻳﺮﯼ ﻧﭙﺎﻳﻴﺪ ﮐﻪ ﻣﻦ را ﻧﻴﺰ ﺻﺪا ﮐﺮد‬
‫و ﺑﺎ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﻪ اﺗﺎﻗﯽ ﺑﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺴﺮم ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪت را ﮐﻤﯽ ﺑﺰن ﺑﺎﻻ و اﻳﻦ ﺟﺎ را اﻣﻀﺎ‬

‫‪ 141‬در ﺑﻌﻀﯽ از دادﮔﺎﻩهﺎ‪ ،‬اﺣﻤﺪ ﻣﻴﺮﻓﻨﺪرﺱﮑﯽ و ﺿ ﻴﺎﻳﯽ هﻤ ﺮاﻩ و ﻳ ﺎ ﺑ ﺪون ﺑﺎزﺝﻮﻳ ﺎن ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﻩ دادﺱ ﺘﺎن‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﺕﺎ ﺣﺘﯽاﻟﻤﮑﺎن ﺣﮑﻢ ﺱﻨﮕﻴﻦﺕﺮﯼ ﺑﻪ ﻣﺘﻬﻢ دادﻩ ﺷﻮد‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٦٨‬‬
‫ﮐﻦ! ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪم را ﺑﺎﻻ زدم‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﺣﮑﻢ دادﮔﺎﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ دﻩ ﺳﺎل زﻧﺪان ﻗﻄﻌﯽ ﻣﺤﮑﻮم‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﻮدم‪ .‬از ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯽ ﻳﮑﻪ ﺧﻮردم‪ .‬داﺷﺘﻢ ﭘﺮ در ﻣﯽ ﺁوردم‪ .‬او ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﻓﮑﺮ‬
‫ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑُﻬﺘﻢ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ زﻳﺎد ﺑﻮدن ﺣﮑﻢ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺁراﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﺎراﺣﺖ ﻧﺒﺎش! ﺗﻮ ﮐﻪ دﻩ‬
‫ﺳﺎل زﻧﺪان ﻧﻤﯽ ﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺳﺎل هﺎ "ﻋﻔﻮ ﺣﻀﺮت اﻣﺎم" ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻮ ﻧﻴﺰ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎ‬
‫ﻣﯽ ﺧﻮاهﻴﻢ ﺷﻤﺎ ﺁزاد ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﮐﺒﻮﺗﺮ در هﻮا ﭘﺮواز ﮐﻨﻴﺪ و دﺳﺖ هﺎﻳﺶ را ﺑﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﯼ‬
‫ﺑﺎل هﺎﯼ ﮐﺒﻮﺗﺮ از هﻢ ﺑﺎز ﮐﺮد و ﺑﻌﺪ رو ﮐﺮد ﺑﻪ ﻣﻦ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺣﻴﻒ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺷﻤﺎ از‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎﯼ ﺧﻮب و ﻣﺘﺸﺨﺺ و ﻣﺘﺪﻳﻦ‪ ،‬اﻋﻼﻣﻴﻪ ﯼ ﻣﺮﺗﻴﮑﻪ ﺑﻨﯽ ﺻﺪر را ﭘﺨﺶ ﮐﻨﻴﺪ؟ ﺑﺎ‬
‫ﺧﻮدم ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﻳﻦ دﻳﮕﺮ ﭼﻪ دژﺧﻴﻤﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﭘﺨﺶ ﮐﺮدن اﻋﻼﻣﻴﻪ ﯼ‬
‫ﺑﻨﯽ ﺻﺪر دﻩ ﺳﺎل زﻧﺪان ﮔﺮﻓﺘﻪ ام‪ .‬اﮔﺮ ﮐﻴﻔﺮﺧﻮاﺳﺘﻢ را ﻣﯽ داﻧﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﻤﺘﺮ از ﭼﻨﺪﺑﺎر‬
‫اﻋﺪام هﻢ راﺿﯽ ﻧﻤﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از اﻣﻀﺎﯼ ﺣﮑﻢ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ دﺳﺘﺶ ﺑﺮ ﭘﺸﺘﻢ ﻗﺮار داﺷﺖ‪،‬‬
‫ﺑﺎ ﻟﺤﻦ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﺎﻧﻪ و ﭘﺪراﻧﻪ اﯼ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺴﺮم ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﯽ؟ در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻧﻴﺎزﯼ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ‬
‫ﺧﻮدم را ﺑﻪ ﻣﻮش ﻣﺮدﮔﯽ ﺑﺰﻧﻢ‪ ،‬ﻗﺎﻃﻊ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺧﻴﺮ! ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻟﺤﻨﺶ ﻋﻮض ﺷﺪ و ﺑﺎ ﻋﺼﺒﺎﻧﻴﺖ‪،‬‬
‫ﮐﭙﯽ ﺣﮑﻢ را داد دﺳﺘﻢ و ﺑﺎ دﺳﺖ زد ﭘﺸﺘﻢ و ﮔﻔﺖ ﺑﺮو ﺑﻴﺮون! ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﮐﻪ هﻤﻪ ﯼ اﻳﻦ‬
‫ﻋﺰﻳﺰم و ﭘﺴﺮم هﺎ ﺑﺮاﯼ ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﮐﺮدن ﻣﺎ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ در ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﯼ “اﺟﺮاﯼ اﺣﮑﺎم” ﺗﺎ ﺑﻨﺪ را ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻢ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻃﯽ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﻳﮑﯽ از ﺷﺎدﺗﺮﻳﻦ و در‬
‫ﻋﻴﻦ ﺣﺎل زﻳﺒﺎﺗﺮﻳﻦ روزهﺎﯼ ﻋﻤﺮم ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ از ﻣﺮگ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻪ ﺑﻮدم!‬
‫وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﺳﻠﻮل ﺑﺎزﮔﺸﺘﻢ‪ ،‬ﺑﭽﻪ هﺎ هﺮ ﻳﮏ ﮔﻮﺷﻪ اﯼ ﮐﺰ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻓﻀﺎﯼ ﻏﻤﮕﻴﻨﯽ ﺑﺮ‬
‫اﺗﺎق ﺣﺎﮐﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ دﻳﺪن ﻣﻦ ﭼﻬﺮﻩ ﯼ اﺗﺎق ﺗﻐﻴﻴﺮ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﭽﻪ هﺎ از اﻳﻦ ﮐﻪ دوﺑﺎرﻩ ﺑﻪ ﻣﻴﺎﻧﺸﺎن‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ ام ﺷﺎدﻣﺎن ﺷﺪﻧﺪ وﻟﯽ اﻳﻦ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯽ ﺑﺎ دﻳﺪن ﻗﻴﺎﻓﻪ ﯼ ﻧﺎراﺣﺖ و درهﻢ ﻣﻦ‪ ،‬دﻳﺮﯼ‬
‫ﻧﭙﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﻳﮑﯽ دو ﺗﺎ از ﺑﭽﻪ هﺎ ﮐﻪ راﺑﻄﻪ ﯼ ﻧﺰدﻳﮏ ﺗﺮﯼ ﺑﺎ ﻣﻦ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺁﮔﺎهﯽ ﻳﺎﻓﺘﻦ از‬
‫ﻣﺎﺟﺮا ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺰدﻳﮏ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻃﺎﻗﺖ ﻧﻴﺎوردم ﺁن هﺎ را ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ در ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﻗﺮار دهﻢ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫هﻮا ﭘﺮﻳﺪم و ﺑﺎ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯽ هﺮ ﭼﻪ ﺗﻤﺎم ﺗﺮ ﮔﻔﺘﻢ ﮐﻪ ﺣﮑﻢ ﮔﺮﻓﺘﻢ و در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﭽﻪ هﺎ ﺑﺎور‬
‫ﻧﻤﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﮐﭙﯽ ﺁن را از ﺟﻴﺒﻢ در ﺁوردﻩ و ﺑﺎ ﺻﺪاﯼ ﺑﻠﻨﺪ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬دﻩ ﺳﺎل ﻗﻄﻌﯽ‪ .‬ﺑﭽﻪ هﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮ و ﮐﻮﻟﻢ رﻳﺨﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺸﻨﯽ در اﺗﺎق ﺑﺮﭘﺎ ﺷﺪ‪ .‬دو ﻧﻔﺮ از ﺑﭽﻪ هﺎ‪ ،‬اﺻﻐﺮ ﺑﺎﻏﺎﻧﯽ‬
‫و ﻳﻮﺳﻒ ﻣﻮﺳﻮﯼ ﭼﻨﺪ ﻣﺎهﯽ ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ اﺗﺎق ﻣﺎ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬هﺮ دوﯼ ﺁن هﺎ در ﺣﺎل‬
‫ﺁزادﯼ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﺮاﺣﻞ ادارﯼ ﺁن را ﻃﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ در اﻳﻦ اواﺧﺮ‪ ،‬هﺮ ﺑﺎرﯼ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ‬
‫ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ و ﺗﮑﻤﻴﻞ ﭘﺮوﻧﺪﻩ ﺑﻪ ﺷﻌﺒﻪ ﻣﯽ رﻓﺘﻢ‪ ،‬ﻧﺰد ﺁن هﺎ ﻣﺪﻋﯽ ﺑﻮدم ﮐﻪ درﺣﺎل ﺁزاد ﺷﺪن‬
‫هﺴﺘﻢ و در ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺑﺎر ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻗﺮار ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ام ﺑﺮاﯼ ﺁزادﯼ ام از زﻧﺪان ﺳﻨﺪ‬
‫ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ هﻢ ﻗﺮار و ﻣﺪار ﻣﯽ ﮔﺬاﺷﺘﻴﻢ ﮐﻪ ﺑﻴﺮون هﻢ دﻳﮕﺮ را ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ! ﺣﺎﻻ ﺑُﻬﺖ زدﻩ‬
‫ﻣﯽ دﻳﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ﮔﺮﻓﺘﻦ دﻩ ﺳﺎل زﻧﺪان‪ ،‬در اﺗﺎق هﻤﻪ ﺑﺮاﻳﻢ ﺟﺸﻦ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ و ﺑﺰن و‬
‫ﺑﮑﻮﺑﯽ ﺑﻪ راﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﮕﻮ و ﻧﭙﺮس و ﺧﻮد ﻣﻦ ﻧﻴﺰ از ﺷﺎدﯼ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺗﺎزﻩ داﻣﺎد هﺎ در ﺁن‬
‫ﻣﻴﺎن ﻣﯽ ﮔﺮدم و اﻇﻬﺎر ﺷﺎدﻣﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺰدﻳﮏ ﺷﺪﻩ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﺑﺎر اﮔﺮ‬
‫ﺑﮕﻮﻳﯽ ﻣﺎﺳﺖ ﺳﻔﻴﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎور ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻴﻢ و در ﺁﻏﻮﺷﻢ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
 ‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﮔﻮهﺮدﺷﺖ‬
‫ادارﻩ ﺑﻨﺪ ﺗﻮﺳﻂ زﻧﺪاﻧﻴﺎن؛ ﺑﺎﻳﮑﻮت ﺗﻮابهﺎ؛ ﻣﺴﺎﺑﻘﺎت ﺳﺮاﺳﺮﯼ ورزﺷﯽ؛‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﮐﻼس هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ؛ ﺑﺎزدﻳﺪهﺎﯼ ﻻﺟﻮردﯼ و ﻣﻘﺎﻣﺎت رژﻳﻢ؛ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ‬
‫ﺳﺮان ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ؛ ﻋﻴﺪ ﻧﻮروز و‪...‬‬

‫ﺳﭙﻴﺪﻩ دم ﺻﺒﺢ را ﭘﻴﺶ ﻣﯽ راﻧﺪ و ﺻﺒﺢ از ﻣﻘﺎﺑﻞ او‬

‫ﻣﯽ ﮔﺮﻳﺨﺖ‪ ،‬و از دور ﻣﻦ ﻟﺮزش ﺗﻦ درﻳﺎ را دﻳﺪم‬

‫داﻧﺘﻪ‪ -‬ﺑﺮزخ‪ -‬ﺳﺮود ﻳﮑﻢ‬

 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٧٠‬‬
‫‪١‬‬
‫در ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ ﺷﻨﺒﻪ ‪ ٢۴‬ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ ‪ ،۶١‬ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﻋﺪﻩ اﯼ دﻳﮕﺮ از زﻧﺪاﻧﻴﺎن‪ ،‬ﺑﺮاﯼ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ‬
‫زﻧﺪان ﺟﺪﻳﺪ ﻓﺮا ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺷﺪم‪ .‬وﺟﻪ ﻣﺸﺘﺮﮎ هﻤﻪ ﯼ ﻣﺎ رﻓﺘﻦ ﺑﻪ دادﮔﺎﻩ و درﻳﺎﻓﺖ ﺣﮑﻢ‬
‫ﻣﺤﮑﻮﻣﻴﺖ از ﺳﻮﯼ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻗﻀﺎﻳﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﻋﺠﻠﻪ ﯼ هﺮ ﭼﻪ ﺗﻤﺎم ﺗﺮ وﺳﺎﻳﻠﻢ را ﺟﻤﻊ و ﺟﻮر‬
‫ﮐﺮدم‪ .‬ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻢ هﺮ ﭼﻪ زودﺗﺮ از ﺷﺮ اوﻳﻦ ﺧﻼص ﺷﻮم‪ .‬اوﻳﻦ ﻳﺎدﺁور ﻣﺮگ و ﺷﮑﻨﺠﻪ‬
‫و اﻋﺪام ﺑﻮد‪ .‬دور ﺷﺪن از اوﻳﻦ‪ ،‬در ﻧﮕﺎﻩ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ﯼ دور ﺷﺪن از هﻤﻪ ﯼ اﻳﻦ‬
‫ﺑﻼﻳﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﺮدم ﮐﻪ ﺷﺎﻳﺪ در ﺟﺎﻳﯽ دﻳﮕﺮ زﻧﺪﮔﯽ ﺟﺪﻳﺪﯼ را ﺁﻏﺎز ﮐﻨﻢ‪ .‬هﻨﻮز ﺑﻪ‬
‫اﻧﺪازﻩ ﯼ ﮐﺎﻓﯽ دﻧﻴﺎ و زﻧﺪان را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﻮدم‪ .‬اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﺮدم ﮐﻪ ﺑﺎ رﻓﺘﻦ از اوﻳﻦ‪،‬‬
‫از داﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﻳﻢ ﻧﻬﺎدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬رهﺎ ﻣﯽ ﺷﻮم‪ .‬ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ ﻧﻤﯽ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪم‪ ،‬ﻣﻴﺰان‬
‫ﻣﺤﮑﻮﻣﻴﺘﻢ ﺑﻮد‪ .‬از ﻟﺤﻈﻪ اﯼ ﮐﻪ اﺗﺎق ﻣﺎن را ﺗﺮﮎ ﮐﺮدم ﺗﺎ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮔﻮهﺮدﺷﺖ‬
‫رﺳﻴﺪﻳﻢ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﺳﺮﺧﻮﺷﯽ ﺷﺎﻳﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﻦ دﺳﺖ دادﻩ ﺑﻮد‪ .‬اوﻳﻦ را ﺑﺎ هﻤﻪ ﯼ‬
‫ﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎﻧﯽ هﺎﻳﺶ ﺗﺮﮎ ﻣﯽ ﮐﺮدم و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﻢ رواﻧﻪ ﻣﯽ ﺷﺪم‪ .‬هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ‬
‫ﺣﺪس ﺑﺰﻧﻢ ﮐﻪ ﭼﻪ ﺳﻔﺮ ﭘﺮ رﻣﺰ و راز و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل درد ﺁورﯼ را ﺁﻏﺎز ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪ .‬هﻨﮕﺎم‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ و در روزهﺎﯼ اول‪ ،‬هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﺗﺼﻮر ﻧﻤﯽ ﮐﺮدم ﮐﻪ زﻧﺪﻩ از اوﻳﻦ ﺧﺎرج ﺷﻮم‪ .‬در‬
‫ﮐﻤﺘﺮ از ﻳﮏ ﺳﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ﻏﻠﻂ ﺑﻮدن ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ام رﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮدم‪ .‬زﻧﺪان ﻣﺮا ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ رﺳﺎﻧﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ هﻴﭻ ﭼﻴﺰ را از ﭘﻴﺶ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان و ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺗﻤﺎم ﺷﺪﻩ ﭘﻨﺪاﺷﺖ‪ .‬زﻧﺪﮔﯽ ﻣﻴﺪاﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫اﻧﺘﻬﺎﯼ ﺁن ﻗﺎﺑﻞ روﻳﺖ ﻧﻴﺴﺖ و در هﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ درﺳﺖ در ﺧﻼف ﻋﮑﺲ‬
‫ﻣﺴﻴﺮش‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫دﻳﺪن دوﺑﺎرﻩ ﯼ ﺧﻴﺎﺑﺎن هﺎ و ﻣﺮدﻣﯽ ﮐﻪ دوﺳﺖ ﺷﺎن داﺷﺘﻢ‪ ،‬ﻣﺮا ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ اﻣﻴﺪوار ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاﯼ اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر در ﻋﻤﺮم دﻟﻢ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺮاﻓﻴﮏ ﺁن ﻗﺪر ﺷﺪﻳﺪ ﻣﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻘﺼﺪ ﻧﻤﯽ رﺳﻴﺪم‪ .‬ﺁرزو ﻣﯽ ﮐﺮدم ﮐﻪ اوﻳﻦ در ﻣﺤﻞ دﻳﮕﺮﯼ ﻗﺮار ﻣﯽ داﺷﺖ و ﺑﺮاﯼ ﻃﯽ‬
‫ﮐﺮدن ﻓﺎﺻﻠﻪ ﯼ ﺁن ﺗﺎ ﮔﻮهﺮدﺷﺖ‪ ،‬راهﯽ ﺟﺰ ﻋﺒﻮر ﮐﺮدن از هﻤﻪ ﯼ ﺧﻴﺎﺑﺎن هﺎﯼ ﺗﻬﺮان‬
‫ﻧﻤﯽ ﺑﻮد و راﻧﻨﺪﻩ ﻣﺠﺒﻮر ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ را در هﻤﻪ ﯼ ﺗﻬﺮان ﺑﺰرگ ﺑﮕﺮداﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺎﻋﺖ هﺎ‬
‫ﺑﮕﺮداﻧﺪ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ دﻧﻴﺎ ﺑﺮ ﻣﺪار ﺗﻤﺎﻳﻼت ﻣﺎ ﻧﻤﯽ ﭼﺮﺧﺪ و واﻗﻌﻴﺖ هﻤﻴﺸﻪ ﻣﺠﺒﻮرﻣﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ دﺳﺖ از ﺧﻴﺎل ﭘﺮدازﯼ ﺑﺮدارﻳﻢ‪.‬‬
‫در راﻩ ﺑﺎ ﮐﺴﯽ ﺣﺮف ﻧﻤﯽ زدم‪ .‬ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻢ هﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ در ﺑﻴﺮون ﺟﺮﻳﺎن‬
‫داﺷﺖ‪ ،‬ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺑﺨﻮرم و ﺑﺮاﯼ ﻟﺤﻈﻪ اﯼ هﻢ ﮐﻪ ﺷﺪﻩ ﺟﺰﻳﯽ از ﺁن ﺷﻮم‪ .‬ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻢ ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ﯼ‬
‫ﮐﺎﻓﯽ ﻓﺮﺻﺖ ﺧﻮاهﻢ داﺷﺖ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺳﺮﻧﺸﻴﻨﺎن اﺗﻮﺑﻮس ﺻﺤﺒﺖ ﮐﻨﻢ‪ ،‬ﻣﺎﻩ هﺎ و ﺳﺎ ل هﺎ وﻗﺖ و‬
‫ﻓﺮﺻﺖ در اﻧﺘﻈﺎرﻣﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮد دﻳﮕﺮ ﺑﺪان دﺳﺖ ﻧﻴﺎﺑﻢ‪ ،‬دﻳﺪن ﺧﻴﺎﺑﺎن هﺎ‪،‬‬
‫ﮐﻮﭼﻪ هﺎ و ﻣﺮدﻣﺎن ﺷﻬﺮﻣﺎن‪ ،‬ﺗﻬﺮان ﺑﻮد‪ .‬در ﻧﺰدﻳﮑﯽ ﮐﺮج‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﭽﻪ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎً‬
‫در ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﺑﻪ ﺳﺮﺑﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﻳﻢ ﮐﻪ ﻣﻘﺼﺪﻣﺎن ﺟﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﭻ ﭘﭻ و‬
‫وﻟﻮﻟﻪ در ﻣﻴﺎن ﻣﺎن ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‪ .‬ﻃﻮﻟﯽ ﻧﮑﺸﻴﺪ ﮐﻪ ﺣﺪس و ﮔﻤﺎﻧﻪ هﺎ ﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺖ‪ .‬هﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ‪ ،‬اﺗﻮﺑﻮس راهﯽ ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﺷﺪ‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ از‬
‫‪١٧١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻣﺪت هﺎ ﭘﻴﺶ ﺑﺸﺎرت ﮔﻮهﺮدﺷﺖ را دادﻩ ﺑﻮد‪ .‬از اﻳﻦ ﮐﻪ اوﻟﻴﻦ دﺳﺘﻪ ﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎﻧﯽ ﺧﻮاهﻴﻢ‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ زﻧﺪاﻧﯽ را اﻓﺘﺘﺎح ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﺒﺎﻟﻴﻢ! ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﺑﺎ ﻣﺎ ﺁﻏﺎز ﻣﯽ ﺷﺪ‬
‫و ﻣﺎ ﺗﺎرﻳﺨﯽ را رﻗﻢ ﻣﯽ زدﻳﻢ! ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﻳﺎد زﻧﺪان "اﻟﮑﺎﺗﺮاز" ﺳﺎﻧﻔﺮاﻧﺴﻴﺴﮑﻮ اﻓﺘﺎدم‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﺑﻮدم‪ ،‬ﻋﮑﺴﯽ ﻣﻘﺎﺑﻞ در ورودﯼ اﻳﻦ زﻧﺪان زﻳﺮ ﭘﻼﮐﯽ ﮐﻪ ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮد "اﻟﮑﺎﺗﺮاز" در ﭼﻪ ﺳﺎﻟﯽ اﻓﺘﺘﺎح ﺷﺪﻩ و در ﭼﻪ ﺳﺎﻟﯽ ﺗﺨﻠﻴﻪ و ﺑﻪ ﻣﻮزﻩ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﺎد ﮔﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدم‪ .‬ﭘﻼﮎ ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‪ ،‬هﻤﭽﻮن ﺳﻨﮓ ﻗﺒﺮﯼ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺴﺖ ﮐﻪ زﻣﺎن ﺗﻮﻟﺪ‬
‫و ﻣﺮگ ﻣﺘﻮﻓﯽ ﺑﺮ ﺁن ﺣﮏ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺧﻮد ﺷﺎهﺪ ﻣﻴﻼد ﻣﻮﻟﻮد ﺟﺪﻳﺪﯼ ﺑﻮدم ﺑﻪ ﻧﺎم‬
‫زﻧﺪان ﮔﻮهﺮدﺷﺖ‪ .‬ﻣﻮﻟﻮدﯼ وﻳﺮان ﮔﺮ و ﻣﺨﺮب ﮐﻪ ﻗﺮار ﺑﻮد ﺟﺎن هﺎ ﺑﺴﺘﺎﻧﺪ و ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ از‬
‫ﻧﻈﺎرﻩ ﮔﺮان رﺷﺪ و ﺑﻠﻮغ او ﻣﯽ ﺷﺪم‪ .‬ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﻣﺨﻠﻮﻗﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺎﻟﮑﺶ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺎ ﺁن‬
‫و ﺳﻠﻮل هﺎﯼ اﻧﻔﺮادﯼ اش‪ ،‬ارادﻩ اش را ﺑﺮ ﻣﻴﻬﻦ ﺣﺎﮐﻢ ﮐﻨﺪ‪ .‬هﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ وﻋﺪﻩ اش را از‬
‫ﭘﻴﺶ دادﻩ ﺑﻮد‪ .‬از هﻤﺎن ﺁﻏﺎز ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﮑﺮ ﻓﺮو رﻓﺘﻢ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻢ ﻣﺮگ اﻳﻦ ﻣﻮﻟﻮد را‬
‫ﻧﻴﺰ ﺷﺎهﺪ ﺑﺎﺷﻢ؟ ﺁﻳﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻢ ﮐﻨﺎر ﺳﻨﮓ ﻗﺒﺮ زﻧﺪان ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﻧﻴﺰ روزﯼ ﻋﮑﺴﯽ ﺑﻪ‬
‫ﻳﺎدﮔﺎر ﺑﮕﻴﺮم؟‬
‫زﻧﺪان ﮔﻮهﺮدﺷﺖ را ﺑﺮ اﺳﺎس ﻳﮏ ﺗﺤﻠﻴﻞ روان ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ از اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺟﺮم‪ ،‬زﻧﺪان و راﻩ هﺎﯼ‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺁن‪ ،‬در رژﻳﻢ ﺷﺎﻩ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ راﻩ اﻧﺪازﯼ ﺁن در ﺳﺎل ‪ ۶١‬ﻣﻤﮑﻦ ﺷﺪ‪ ١٤٢.‬در‬
‫ﻃﺮاﺣﯽ و ﻣﻌﻤﺎرﯼ ﺁن ﮐﻮﺷﺶ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﺎ ﺳﺮ ﺣﺪ اﻣﮑﺎن‪ ،‬اﺻﻞ ﺟﺪا ﺳﺎزﯼ‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن رﻋﺎﻳﺖ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ در ﻣﺪل اوﻟﻴﻪ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺑﻨﺪهﺎ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺳﻠﻮل هﺎﯼ‬
‫اﻧﻔﺮادﯼ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺗﻼش ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﺗﺎ ﺑﺎ ﺟﺪا ﮐﺮدن و اﻧﺰواﯼ ﻣﺤﮑﻮﻣﺎن از ﺟﻬﺎن‬
‫ﺑﻴﺮون‪ ،‬ﺁﻧﺎن را از هﺮ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ از دﻳﺪ زﻧﺪاﻧﺒﺎﻧﺎن‪ ،‬ﻣﺤﺮﮎ و اﻧﮕﻴﺰﻩ ﯼ "اﻧﺠﺎم ﺟﺮم" ﺑﻪ‬
‫ﺷﻤﺎر ﻣﯽ رود‪ ،‬دور ﻧﮕﻪ دارﻧﺪ‪ .‬از ﻃﺮﻓﯽ ﺑﺎ ﻧﮕﻬﺪارﯼ زﻧﺪاﻧﯽ در ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ از‬
‫ﺗﺸﮑﻞ ﻳﺎﺑﯽ ﺁن هﺎ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﮐﺮدﻩ و از هﻤﺪﺳﺘﯽ و هﻤﮑﺎرﯼ اﯼ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ وﻗﻮع‬
‫"ﺟﺮم" در زﻧﺪان و ﻳﺎ ﺑﻴﺮون از ﺁن را ﺗﺴﻬﻴﻞ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺁورﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ اﻗﺪام‬
‫ﺗﻼش ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﮐﻴﻔﺮ و ﻣﺠﺎزات زﻧﺪاﻧﯽ‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺪ ﻣﻤﮑﻦ او را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ درون ﮔﺮاﻳﯽ و‬
‫ﻓﺮدﮔﺮاﻳﯽ ﻣﺤﺾ ﺳﻮق دهﺪ‪ .‬ﻃﺮاﺣﯽ زﻧﺪان ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭘﯽ ﺁﻣﺪهﺎﯼ زﻳﺎن ﺑﺎر ﻧﺎﺷﯽ‬
‫از ﮔﺮدﺁورﯼ ﻓﻌﺎﻻن ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﻳﯽ ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﺘﻔﺎوت در ﻳﮏ ﻣﮑﺎن واﺣﺪ و‬
‫ﻣﺸﺘﺮﮎ را از ﺧﻮد دور ﺳﺎزد و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ اﻋﺘﺼﺎب ‪ ،‬اﻋﺘﺮاض و‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ هﺎﯼ راﻳﺞ در زﻧﺪان ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ ﻣﻤﮑﻦ ﺷﻮد‪ .‬ﺧﻼﺻﻪ ﺁن ﮐﻪ زﻧﺪان ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﮐﺴﺎﻧﯽ‬
‫ﮐﻪ در ﺧﻮد ﺟﺎﯼ ﻣﯽ دهﺪ ﺟﻤﻌﻴﺘﯽ ﻳﮑﺪل و هﻤﺮاﻩ ﺑﺴﺎزد‪ .‬در واﻗﻊ زﻧﺪان ﮔﻮهﺮ دﺷﺖ و‬
‫هﻤﻪ ﯼ ﺑﺤﺚ هﺎﯼ روان ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ اﯼ ﮐﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و‬
‫ﻓﻀﺎ ﺳﺎزﯼ ﺁن ﺑﺮاﯼ ﭘﻴﺶ ﮔﻴﺮﯼ از هﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﮐﺎر و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺟﻤﻌﯽ و ﮔﺮوهﯽ اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻩ‬

‫‪ 142‬در ﺱﺎل ‪ ۵٩‬هﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰﯼ رژﻳﻢ ﺑﺮاﯼ ﺕﺪارﮎ ﺱﺮﮐﻮب ﺑﺰرگ‪ ،‬اﺕﻤﺎم پﺮوژﻩﯼ زﻧﺪان ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﮐﻪ‬
‫از دوران ﺷﺎﻩ ﻧﻴﻤﻪ ﺕﻤﺎم ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد ﺁﻏﺎز ﺷﺪ‪ .‬رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ در ﮐﺘﺎب ﺥ ﺎﻃﺮاﺕﺶ از ﺑﺎزدﻳ ﺪ اﻳ ﻦ زﻧ ﺪان در اول ﺥ ﺮداد ‪۶٠‬‬
‫ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪ .‬رﺝﻮع ﮐﻨﻴﺪ ﺑﻪ‪ :‬ﻋﺒﻮر از ﺑﺤﺮان‪ ،‬ﮐﺎرﻧﺎﻣﻪ و ﺥﺎﻃﺮات هﺎﺷ ﻤﯽ رﻓ ﺴﻨﺠﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺹ ﻔﺤﻪﯼ ‪ ،١٢٣‬اﻧﺘ ﺸﺎرات دﻓﺘ ﺮ‬
‫ﻧﺸﺮ ﻣﻌﺎرف اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﭼﺎپ ﺱﻮم ‪.١٣٧٨‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٧٢‬‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺳﻴﺎﺳﯽ رژﻳﻢ را ﺑﻪ ﺁن ﺟﺎ ﮐﺸﺎﻧﺪ ﺗﺎ در دهﻪ ﯼ ‪ ،٧٠‬ﻃﺮﺣﯽ را ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ هﻤﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ را در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﺪارس و ﻓﻀﺎهﺎﯼ‬
‫ﺁﻣﻮزﺷﯽ زﻧﺎن‪ ،‬اﺟﺮا ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻃﺮح ﻣﺰﺑﻮر ﺗﻼش ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺟﻮاﻧﺐ را در ﻧﻈﺮ‬
‫ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﺗﺎ ﻧﺤﻮﻩ ﯼ ﺳﺎﺧﺖ ﻓﻀﺎهﺎﯼ ﺁﻣﻮزﺷﯽ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺣﺘﯽ اﻻﻣﮑﺎن از اﺧﺘﻼط زن و ﻣﺮد‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﮐﺮدﻩ و از در ﻏﻠﺘﻴﺪن زﻧﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ "ﮔﻨﺎﻩ و ﻓﺴﺎد" ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺁورد! در‬
‫واﻗﻊ ﺗﻼش ﻓﻮق‪ ،‬ﺗﻌﻤﻴﻢ ﻧﮕﺎﻩ رواﻧﺸﻨﺎﺳﺎﻧﻪ ﯼ زﻧﺪان ﺳﺎزان ﺑﻪ ﮐﻞ اﺟﺘﻤﺎع ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪٢‬‬
‫زﻧﺪان‪ ،‬ﺗﺎزﻩ ﺳﺎز ﺑﻮد و دﻳﻮارهﺎﯼ ﺁن ﺗﺎزﻩ رﻧﮓ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻮﯼ رﻧﮓ در هﻤﻪ ﺟﺎ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬هﻨﻮز در ﺑﺨﺶ هﺎﻳﯽ از زﻧﺪان ﻣﺸﻐﻮل ﮐﺎر ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬هﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻧﻮ ﺑﻮد وﻟﯽ ﺑﻮﯼ ﺗﺎزﮔﯽ‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ! ﭘﺎﺳﺪاران ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﻟﻘﺎ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﻣﺨﻮﻓﯽ ﻣﻨﺘﻘﻞ‬
‫ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬در راﻩ ﭼﻨﺎن واﻧﻤﻮد ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ در دهﻠﻴﺰهﺎﻳﯽ ﺑﺎ ﺳﻘﻒ هﺎﻳﯽ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﻗﺪم‬
‫ﺑﺮﻣﯽ دارﻳﻢ‪ .‬هﻤﻪ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ ﺑﺮ ﭼﺸﻢ داﺷﺘﻴﻢ‪ .‬از ﻣﺎ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺳﺮﻣﺎن را ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﮕﺎﻩ دارﻳﻢ ﺗﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺳﻘﻒ ﺑﺮﺧﻮرد ﻧﮑﻨﺪ‪ .‬ﺗﻼش ﺁن هﺎ در ﺣﺎﻟﯽ ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ از زﻳﺮ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ ﻣﯽ ﺷﺪ‬
‫دﻳﻮارهﺎﯼ ﺗﺎزﻩ رﻧﮓ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻣﻬﺘﺎﺑﯽ هﺎﯼ روﺷﻦ و ﮐﻒ ﭘﻮش ﻣﮑﺎﻟﺌﻮم زﻳﺮ ﭘﺎ را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ‬
‫دﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻟﻦ ‪ ١٩‬ﺑﺮدﻩ ﺷﺪﻳﻢ و ﺑﻌﺪ از ﮔﺮﻓﺘﻦ ﮐﻠﻴﻪ وﺳﺎﻳﻠﻤﺎن‪ ،‬ﻣﺎ را ﻟﺨﺖ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﻳﮏ ﺷﻮرت ﺑﻪ داﺧﻞ ﺳﻠﻮل هﺎ اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ .‬هﺎج و واج هﻤﺪﻳﮕﺮ را ﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ‪ .‬ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ‬
‫اﺳﮑﻨﺪرﯼ ﮐﻪ ﻧﻮﺟﻮاﻧﯽ ﺑﻴﺶ ﻧﺒﻮد‪ ،‬از هﻤﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﺠﺎﻟﺖ ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪ و ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺻﺎدﻗﯽ از‬
‫هﻤﺎن اﺑﺘﺪا ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺳﺮ ﺷﻮﺧﯽ را ﺑﺎ او ﺑﺎز ﮐﻨﺪ‪ .‬دﻳﺮﯼ ﻧﭙﺎﻳﻴﺪ ﮐﻪ ﻟﺒﺎس هﺎﻳﻤﺎن را‬
‫ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﻧﻴﻤﯽ از در اﺗﺎق‪ ،‬ﺷﻴﺸﻪ اﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺁن را ﺑﺎ روزﻧﺎﻣﻪ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و‬
‫اﻳﻦ ﺧﻮد ﺣﺎﮐﯽ از ﻣﻮﻗﺖ ﺑﻮدن ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻴﻤﻨﺖ ورودﻣﺎن ﻧﻮراﻓﮑﻦ هﺎﯼ زﻧﺪان را‬
‫روﺷﻦ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ! ﭘﺲ از ﻣﺪت هﺎ اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﺑﻮد ﮐﻪ ﺟﺎﻳﯽ را اﻳﻦ ﻗﺪر روﺷﻦ ﻣﯽ دﻳﺪم‪.‬‬
‫ﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺻﺒﺤﺎﻧﻪ در اﺧﺘﻴﺎرﻣﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎن ﺗﺎﻓﺘﻮﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ از ﻳﮏ ﻧﺎﻧﻮاﻳﯽ ﺣﻮاﻟﯽ‬
‫زﻧﺪان ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و اﻳﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ داد ﮐﻪ هﻤﻪ ﯼ ﺑﺨﺶ هﺎﯼ زﻧﺪان ﺁﻏﺎز ﺑﻪ ﮐﺎر ﻧﮑﺮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬هﻨﻮز ﭘﺮﺳﻨﻠﯽ ﺑﺮاﯼ زﻧﺪان اﺳﺘﺨﺪام ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮد و ﺑﺨﺸﯽ از ﮐﺎدر اوﻳﻦ ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﻣﺎ ﺑﻪ‬
‫ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬هﻨﮕﺎم درﻳﺎﻓﺖ اوﻟﻴﻦ ﺻﺒﺤﺎﻧﻪ از دﺳﺖ ﻣﺤﻤﺪﯼ ﻣﻌﺎون‬
‫زﻧﺪان‪ ،‬ﻳﮑﯽ از ﺑﭽﻪ هﺎ از او ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﻣﺎ را ﺑﻪ ﮐﺪام زﻧﺪان ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﺮدﻩ اﻳﺪ؟ او ﮔﻮﻳﯽ اﺳﺮار‬
‫ﺑﻤﺐ اﺗﻢ را از ﻣﺎ ﭘﻨﻬﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬در روزهﺎﯼ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺧﻮاهﻴﺪ ﺷﺪ! ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﺧﻮد‬
‫را در ﺑﻼهﺖ ﺁن هﺎ ﺷﺮﻳﮏ ﺳﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻴﻢ ﮐﻪ ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺧﻮدﻣﺎن‬
‫ﻣﯽ داﻧﻴﻢ اﻳﻦ ﺟﺎ ﺑﻨﺪ ﺟﺪﻳﺪﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﺳﺎﺧﺘﻪ اﻳﺪ! ﺑﺎ ﺑﻼهﺘﯽ هﺮﭼﻪ ﺗﻤﺎم ﺗﺮ‬
‫ﻟﺒﺨﻨﺪﯼ ﺑﺮ ﻟﺒﺎﻧﺶ ﻧﺸﺴﺖ ﺣﺎﮐﯽ از ﺗﺄﺳﻒ اش ﺑﺮ ﺳﺎدﮔﯽ و ﺣﻤﺎﻗﺖ ﻣﺎ!‬
‫در روزهﺎ و ﻣﺎﻩ هﺎﯼ اول اﻓﺘﺘﺎح ﮔﻮهﺮدﺷﺖ‪ ،‬ﻏﺬا ﻋﺎﻟﯽ ﺑﻮد‪ .‬هﻢ ﻧﻬﺎر و هﻢ ﺷﺎم ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ‬
‫ﮐﻴﻔﻴﺖ و ﮐﻤﻴﺖ ﺣﺮف ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺻﺒﺤﺎﻧﻪ ﻧﻴﺰ ﺧﻮب و ﺑﻪ ﻗﺪر ﮐﺎﻓﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﻳﮏ روز در ﻣﻴﺎن‬
‫‪١٧٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﭘﻨﻴﺮ و ﮐﺮﻩ و ﻣﺮﺑﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺮﺑﺎﻳﺶ از ﮐﻴﻔﻴﺖ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ در‬
‫زﻧﺪان ﺗﺎ ﺁن ﻣﻮﻗﻊ و ﺑﻌﺪهﺎ ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻮد‪ .‬در ﻃﻮل ﺗﻤﺎم ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در زﻧﺪان ﺑﻮدم‪ ،‬دﻳﮕﺮ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻓﻮق ﺗﮑﺮار ﻧﺸﺪ‪ .‬ﺣﺪود ‪ ١٢٠‬ﻧﻔﺮ ﺑﻮدﻳﻢ ﮐﻪ در ‪ ١۶‬اﺗﺎق ﺑﻨﺪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﺎن ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ‬
‫از ﻣﺪﺗﯽ ﺗﺮﮐﻴﺐ اﻓﺮاد اﺗﺎق هﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻴﺰان ﻣﺤﮑﻮﻣﻴﺖ ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺖ و ﻣﻦ در اﺗﺎق‬
‫ﭼﻬﺎر‪ ،‬ﻣﺎﺑﻴﻦ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ‪ ١٠‬ﺳﺎل زﻧﺪان ﻣﺤﮑﻮم ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﺪم‪.‬‬

‫‪٣‬‬
‫ﺟﻤﻌﻪ ‪ ١٣‬ﺁذرﻣﺎﻩ ﺑﺎ ﺣﻀﻮر ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻻﺟﻮردﯼ و هﻴﺌﺖ هﻤﺮاهﺶ در ﺑﻨﺪ‪ ،‬درهﺎﯼ اﺗﺎق هﺎ ﺑﺎز‬
‫ﺷﺪﻩ‪ ،‬از ﻣﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﻪ راهﺮوﯼ ﺑﻨﺪ ﺁﻣﺪﻩ و ﺧﻮاﺳﺘﻪ هﺎﻳﻤﺎن را ﺑﺎ ﻻﺟﻮردﯼ در ﻣﻴﺎن‬
‫ﺑﮕﺬارﻳﻢ‪" .‬ﺻﺒﺤﯽ"‪ ١٤٣‬از هﻤﺎن اﺑﺘﺪا ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﻧﺸﺎن دهﺪ ﮐﻪ ﻏﻼم ﺣﻠﻘﻪ ﺑﮕﻮش‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ اﺳﺖ و ﺑﺪون اﺟﺎزﻩ ﯼ او ﺁب ﻧﻤﯽ ﺧﻮرد‪ .‬ﺑﻨﺪ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺷﺪﻩ و ﭼﻬﺎر ﺗﻦ از ﺗﻮاﺑﺎن‬
‫ﺑﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﺎم هﺎﯼ زﻳﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ ﻓﺮاهﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺤﺴﻦ ﺟﺎوﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺠﻴﺪ ﺑﺴﻄﭽﯽ و اﻣﻴﺮ ﻣﺤﻤﺪﯼ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻣﺴﺌﻮﻻن ادارﻩ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﯼ ﺑﻨﺪ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺣﻤﻴﺪ ﺧﻠﻴﻠﯽ ﻧﻴﺰ ﮐﻤﮏ ﮐﺎرﺷﺎن ﺑﻮد‪.‬‬
‫هﻤﻪ ﯼ اﻓﺮاد ﻓﻮق در زدن ﺗﻴﺮﺧﻼص ﺑﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎهﺮﺿﺎ ﺑﺎﺑﺎدﯼ‬
‫از دﻳﮕﺮ ﺗﻮاب هﺎﯼ ﺑﻨﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺳﺨﺖ ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪ ﯼ ﻻﺟﻮردﯼ ﺑﻮد‪ .‬او از ﻻﺟﻮردﯼ‬
‫ﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻪ هﻤﺮاهﺸﺎن ﺑﻪ اوﻳﻦ ﻳﺎ ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺧﻮاﺳﺘﻪ اش اﺟﺎﺑﺖ‬
‫ﺷﺪ و هﻤﺮاﻩ ﻻﺟﻮردﯼ ﺑﻨﺪ را ﺗﺮﮎ ﮐﺮد و هﻤﺎن روز ﺑﻪ ﻗﺰل ﺣﺼﺎر اﻧﺘﻘﺎل ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬وﻗﺘﯽ‬
‫ﺑﻨﺪ را ﺗﺮﮎ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﺮق ﺷﺎدﯼ در ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ ﻣﻮج ﻣﯽ زد‪ .‬ﺷﺎهﺮﺿﺎ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺳﺎل ‪ ۴۴‬در‬
‫ﺑﺨﺶ ﻻﻟﯽ ﻣﺴﺠﺪﺳﻠﻴﻤﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﮐﻢ ﺳﻦ و ﺳﺎل ﺑﻮد‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ۶٠‬در ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﺑﺎ ﻓﺸﺎرهﺎﯼ‬
‫ﻣﺠﺘﺒﯽ ﻣﻴﺮﺣﻴﺪرﯼ و ﺗﻴﻢ هﻤﺮاﻩ وﯼ ﮐﻪ ﻣﺘﺸﮑﻞ از ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻓﺮاﻣﺮز ﻧﺮﻳﻤﻴﺴﺎ و‬
‫ﻣﺤﺴﻦ درزﯼ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ هﻤﮑﺎرﯼ ﺑﺎ رژﻳﻢ ﺗﻦ دادﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﺎهﺮﺿﺎ ﺑﺎﺑﺎدﯼ ﺑﺮاﯼ ﺷﻬﺎدت ﻋﻠﻴﻪ‬
‫‪ ٢٠‬ﺗﻦ از زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ‪ ،‬از ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﺑﻪ اوﻳﻦ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬او ﻓﻀﺎﯼ‬
‫ﮔﻮهﺮدﺷﺖ را ﺑﺮاﯼ ﺧﻮد ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻤﯽ دﻳﺪ و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺗﻼش داﺷﺖ هﺮﭼﻪ زودﺗﺮ از‬
‫روزﯼ از ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺷﺪن ﺑﻨﺪ ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ اوﻟﻴﻦ دورﻩ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻣﺠﻠﺲ‬ ‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮد‪.‬‬
‫هﻨﻮز ﭼﻨﺪ‬
‫ﺁن ﺟﺎ‬
‫ﺧﺒﺮﮔﺎن رهﺒﺮﯼ ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪ و ﺻﻨﺪوق هﺎﯼ رأﯼ ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﺁوردﻩ ﺷﺪ و ﺑﺎ ﻟﺤﻦ‬
‫ﮐﺸﺪارﯼ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﮐﻠﻴﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺎﻳﻞ هﺴﺘﻨﺪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺑﻪ ﺻﻮرت داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪ و ﺳﭙﺲ اﺗﺎق ﺑﻪ اﺗﺎق اﻓﺮاد را ﺧﻮاﺳﺘﻪ و در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻣﻮرد ﭘﺮﺳﺶ ﻗﺮار‬
‫ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ و ﺑﺮاﯼ ﭘﺮهﻴﺰ از ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁوردن ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ هﺎﯼ ﻏﻴﺮﻻزم‬
‫هﻤﻪ ﯼ اﻓﺮاد ﺑﻨﺪ در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﺄﮐﻴﺪ زﻧﺪاﻧﺒﺎﻧﺎن ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺣﺘﯽ اﻻﻣﮑﺎن‬
‫ﺑﻪ هﺮ ‪ ١۴‬ﻧﻔﺮ رأﯼ دادﻩ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻦ روﯼ ﺑﺮﮔﻪ رأﯼ ﻧﺎم ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ‪ -١‬ﻋﺒﺪاﻟﮑﺮﻳﻢ ﻣﻮﺳﻮﯼ‬
‫اردﺑﻴﻠﯽ ‪ -٢‬ﻣﺤﻤﺪﯼ ﮔﻴﻼﻧﯽ ‪ -٣‬ﺻﺎدق ﺧﻠﺨﺎﻟﯽ را در ﺣﻀﻮر ﻣﺤﻤﺪﯼ ﻣﻌﺎون زﻧﺪان ﻧﻮﺷﺘﻪ‬

‫‪ 143‬ﺑﺮادر ﺑﺰرگ وﯼ اﮐﺒﺮ ﺹﺎﻟﺤﯽ ﻣﺴﺌﻮل اﻧﺘﻈﺎﻣﺎت اوﻳﻦ در ﺱﺎلهﺎﯼ اوﻟﻴ ﻪ ده ﻪ ‪ ۶٠‬ﺑ ﻮد‪ .‬ﺁنه ﺎ پ ﻴﺶ از اﻧﻘ ﻼب‬
‫ﻟﺒﻨﻴﺎﺕﯽ داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٧٤‬‬
‫و ﺑﻪ دﺳﺘﺶ دادم‪ .‬ﻧﮕﺎهﯽ ﺑﻪ اﺳﺎﻣﯽ ﮐﺮد ﻧﺎم ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ‪ ،‬رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺸﮑﻴﻨﯽ و‪...‬در ﻣﻴﺎن‬
‫اﺳﺎﻣﯽ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺲ ﭼﺮا ﺑﻘﻴﻪ را ﻧﻨﻮﺷﺘﯽ؟ ﺑﻪ ﻣﺴﺨﺮﻩ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺁﺧﺮ رأﯼ دادن ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ‬
‫ﺷﺮﻋﯽ دارد‪ ،‬اﺳﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻧﻮﺷﺘﻢ از ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻗﻮﻩ ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ ﺑﻮدﻩ و هﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻦ اﻋﻤﺎل و‬
‫رﻓﺘﺎر اﺳﻼﻣﯽ ﺁن هﺎ را از ﻧﺰدﻳﮏ دﻳﺪﻩ ام و ﺑﻪ اﻧﺼﺎف و ﻋﺪاﻟﺖ ﺷﺎن ﺑﺎور دارم‪ .‬ﺑﻘﻴﻪ را‬
‫از ﻧﺰدﻳﮏ ﻧﻤﯽ ﺷﻨﺎﺳﻢ‪ .‬ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻣﻌﻨﯽ دارﯼ زد و ﭼﻴﺰﯼ ﻧﮕﻔﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ از اﺗﻤﺎم رأﯼ ﮔﻴﺮﯼ‪،‬‬
‫ﺿﻤﻦ ﭼﺴﺒﺎﻧﺪن دو ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺮﮔﻪ ﯼ رأﯼ ﮔﻴﺮﯼ ﭘﯽ ﺑﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ هﺮ ﮐﺲ روﯼ ﺑﺮﮔﻪ رأﯼ‬
‫ﭼﻪ ﭼﻴﺰﯼ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮﯼ در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﺑﺮﺧﻮرد ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪۴‬‬
‫دﻳﺮﯼ ﻧﭙﺎﻳﻴﺪ ﮐﻪ ﻣﺠﺘﺒﯽ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎ را در راهﺮوﯼ ﺑﻨﺪ ﺟﻤﻊ ﮐﺮد‪ .‬ﺗﻮاب هﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺑﻬﺎﻧﻪ هﺎﻳﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﮔﺰارش ﻣﯽ دادﻧﺪ ﮐﻪ ﻋﺪﻩ اﯼ از زﻧﺪاﻧﻴﺎن در ﺣﺎل ﭘﻴﺶ ﺑﺮد ﺗﻮﻃﺌﻪ اﯼ در‬
‫ﺑﻨﺪ هﺴﺘﻨﺪ و ﻣﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ وﺟﻬﻪ ﯼ هﻤﻪ را ﺧﺮاب ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬هﻤﭽﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ در ﻣﻨﺒﻊ ﺁبِ‬
‫ﺑﻨﺪ ﻧﻴﺰ ﻣﺪﻓﻮع ﭘﻴﺪا ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﮐﺎر ﻓﻘﻂ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ از ﺧﻮد ﺗﻮاﺑﺎن ﺳﺮ زدﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬هﺪف ﺷﺎن اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺗﺮاﺷﯽ هﺎ و ﺗﻬﻤﺖ زﻧﯽ هﺎ‪ ،‬ﻣﻴﺦ‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن را در زﻧﺪان ﻣﺤﮑﻢ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎر دوﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﺠﺘﺒﯽ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎ را در راهﺮوﯼ‬
‫ﺑﻨﺪ ﺟﻤﻊ ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﺎ ﻧﺨﻮاهﻴﻢ ﺗﻮاﺑﺎن هﻮاﯼ ﻣﺎ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﮐﺴﯽ را‬
‫ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ و ﺑﻪ ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ رﺟﻮع ﮐﻨﻴﻢ؟ ﻣﻦ ﺷﺨﺼﺎً هﻴﭻ ﺗﻤﺎﻳﻠﯽ ﺑﻪ اداﻣﻪ ﯼ اﻳﻦ‬
‫ﺑﺎزﯼ از ﺳﻮﯼ ﺁﻧﺎن ﻧﺪارم و ﺑﻪ ﻧﻈﺮم ﻣﺸﮑﻞ اﺳﺎﺳﯽ ﺧﻮد اﻳﻦ هﺎ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺁراﻣﺶ را از ﻣﺎ‬
‫ﺳﻠﺐ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬در هﻤﻴﻦ ﺣﺎل ﻳﮑﯽ از ﺑﭽﻪ هﺎ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺟﻮاد رﺣﻴﻢ ﻣﺸﺎﻋﯽ‪ ،‬ﮐﺎرﻣﻨﺪ هﻮاﭘﻴﻤﺎﻳﯽ‬
‫ﻣﻠﯽ و اهﻞ راﻣﺴﺮ ﮐﻪ از دﺳﺘﺸﻮﻳﯽ ﺑﺎز ﻣﯽ ﮔﺸﺖ‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺻﺤﺒﺖ هﺎﯼ ﻣﻦ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫و در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺻﻮرﺗﺶ را ﺑﺎ ﺣﻮﻟﻪ ﭘﺎﮎ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺻﺪاﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﻏﺮا و ﺑﻪ ﺷﮑﻞ‬
‫ﺗﺤﮑﻢ ﺁﻣﻴﺰﯼ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺎ اﻳﻦ هﺎ را ﻧﻤﯽ ﺧﻮاهﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﭼﻬﺎر ﺧﺎﺋﻦ را ﺑﺮﮐﻨﺎر ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺧﻮدم‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺑﻨﺪ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﻣﯽ ﮔﻴﺮم! هﻤﻬﻤﻪ اﯼ در ﺑﻨﺪ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺖ و ﺟﻨﮓ ﻣﻐﻠﻮﺑﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻨﺪ اﻋﻼم ﺷﺪﻩ و راﻩ ﮐﺎر ﺑﺤﺮان ﻧﻴﺰ اراﺋﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻴﺰﯼ ﻧﮕﺬﺷﺖ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺠﺘﺒﯽ ﺑﻨﺪ را ﺗﺮﮎ ﮐﺮد و ﻣﻮﻗﺘﺎً هﻤﻪ ﺑﻪ اﺗﺎق هﺎﯼ ﺧﻮد ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ‪ .‬ﺁب هﺎ از ﺁﺳﻴﺎب اﻓﺘﺎدﻩ‬
‫ﺑﻮد و ﺟﻮاد ﺗﺎزﻩ ﻓﻬﻤﻴﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭼﻪ ﮐﺎرﯼ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺮس ﺑﺮش داﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ‬
‫او را ﺑﺎ ﮐﻠﻴﻪ ﯼ وﺳﺎﻳﻞ ﺻﺪا ﮐﺮدﻩ و ﺑﻪ ﻣﮑﺎن ﻧﺎﻣﻌﻠﻮﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺻﺒﺢ روز ﺑﻌﺪ ﺟﻮاد ﺑﻪ ﺑﻨﺪ‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ .‬در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻣﺤﻤﺪﯼ ﻣﻌﺎون زﻧﺪان ﻣﺪﻋﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬اﻳﻦ ﭼﻬﺎر‬
‫ﺧﺎﺋﻦ ﺑﻪ دادﺳﺘﺎﻧﯽ را ﺑﺮﮐﻨﺎر ﮐﻨﻴﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﮐﺎرهﺎﻳﺸﺎن زﻧﺪاﻧﻴﺎن را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫دادﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﺪﺑﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ! دﻳﺮﯼ ﻧﭙﺎﻳﻴﺪ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻨﺪ اﻋﻼم ﮐﺮد ﮐﻪ از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺗﻮاب هﺎ‬
‫در ﺑﻨﺪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ و زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺧﻮد ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺴﺌﻮل ﺑﻨﺪ اﻗﺪام ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺴﯽ ﺗﺤﻮل ﻓﻮق را ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﻧﻤﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ ادارﻩ ﯼ ﺑﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺗﻦ‪ ،‬از‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻦ از ﺳﻮﯼ ﺑﭽﻪ هﺎ ﻧﺎﻣﺰد ﭘﺬﻳﺮش ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺑﻨﺪ ﺷﺪﻳﻢ‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺸﺎر و ﺗﻮﺻﻴﻪ ﯼ ﻣﺠﺘﺒﯽ‪،‬‬
‫‪١٧٥‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫زﻳﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ ﻓﺮاهﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺗﻮاﺑﯽ ﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎً ﻣﺴﺌﻮل ﺑﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﻧﺎﻣﺰد ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺎﺳﺪاران‬
‫ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻧﺎﻣﺰد ﺷﺪن وﯼ ﺑﻪ ارزﻳﺎﺑﯽ از ﺑﻨﺪ ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ .‬ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺟﻪ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ او ﺗﻨﻬﺎ ‪ ۵‬رأﯼ ﺁوردﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺧﻮدش و دﻳﮕﺮ ﺗﻮاﺑﺎن ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻦ و رﺿﺎ‬
‫ﺑﻬﻤﻦ ﺁﺑﺎدﯼ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺴﺌﻮﻻن ﺑﻨﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ از ﺳﻮﯼ‬
‫ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻨﺪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ رﺿﺎ ﺑﻬﻤﻦ ﺁﺑﺎدﯼ‪ ،‬از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ از ﭘﻴﺶ ﻣﺴﺌﻮل ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻏﺬا‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﺒﺎﻧﺎن‪ ،‬ﻋﻠﯽ رﻏﻢ ﻣﻴﻞ ﻗﻠﺒﯽ ﺷﺎن ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﮐﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺗﻮاب هﺎ از‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺁن هﺎ از ﺳﻮﯼ اﻓﺮاد ﺑﻨﺪ ﻣﻮرد ﺑﺎﻳﮑﻮت ﮐﺎﻣﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺁن هﺎ در هﻴﭻ‬
‫ﮐﺎر ﺟﻤﻌﯽ در ﺳﻄﺢ ﺑﻨﺪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺳﻄﺢ ﺑﻨﺪ ﻧﻴﺰ هﻴﭻ ﮐﺴﯽ ﺑﺎ ﺁن هﺎ‬
‫ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻧﻤﯽ ﮐﺮد و ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ اﻧﺰواﯼ ﻣﻄﻠﻖ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪۵‬‬
‫زﻳﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ ﻓﺮاهﺎﻧﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺮادرش ﻧﻴﺰ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ اﻋﺪام ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻮرد ﻧﻔﺮت‬
‫ﮐﻠﻴﻪ ﯼ اﻓﺮاد ﺑﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬وﯼ اﭘﺘﻮﻣﺘﺮﻳﺴﺖ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﺷﮑﻞ داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ ﺗﻴﺮﺧﻼص ﻳﮑﯽ از‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺠﺎهﺪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻓﺮﻳﺪ ﮐﺎوﻩ را زدﻩ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺎﻋﺚ درﮔﻴﺮﯼ ﺣﻤﻴﺪ ﮐﺎوﻩ ﺑﺎ‬
‫او در اﺗﺎق ‪ ۵‬ﺑﺎﻻ ﺑﻨﺪ ‪ ١‬اوﻳﻦ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺣﻤﻴﺪ از هﻮاداران ﺳﺎزﻣﺎن "اﮐﺜﺮﻳﺖ" و ﺑﺮادر‬
‫ﻓﺮﻳﺪ ﺑﻮد و ﻣﻮﺿﻮع زدن ﺗﻴﺮﺧﻼص را از ﻃﺮﻳﻖ ﭼﻨﺪ ﺗﻦ از هﻢ اﺗﺎﻗﯽ هﺎﻳﺸﺎن ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ‬
‫ﺗﻤﺎﺷﺎﯼ ﺻﺤﻨﻪ اﻋﺪام ﺑﺮدﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻬﻤﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬زﻳﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ ﻣﺘﺄهﻞ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻏﺎﻳﺖ‬
‫ﺿﻌﻴﻒ اﻟﻨﻔﺲ و ﭼﺎﭘﻠﻮس ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﻴﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺳﺠﺎدﻩ ﯼ ﺑﺰرﮔﯽ ﭘﻬﻦ ﮐﺮدﻩ و روﯼ‬
‫ﻣﻬﺮ ﮐﻠﻪ‪ -‬ﻣﻌﻠﻖ ﻣﯽ زد‪ ،‬ﻧﺎم هﻤﺴﺮش را ﺑﺮ زﺑﺎن ﻣﯽ ﺁورد و زﺑﻮﻧﺎﻧﻪ اﺷﮏ ﻣﯽ رﻳﺨﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮔﺮﻳﻪ‪ -‬زارﯼ هﺎ و ﻋﺠﺰ و ﻻﺑﻪ ﯼ او ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻋﺸﻖ ﺑﻪ هﻤﺴﺮش و‬
‫از روﯼ ﻋﻮاﻃﻒ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ او ﭘﻴﺶ ﺗﺮ ﺑﺎ ﺷﻠﻴﮏ ﺗﻴﺮﺧﻼص‪ ،‬رﺷﺘﻪ ﯼ ﺣﻴﺎتِ‬
‫اﻧﺴﺎن هﺎﻳﯽ را ﮐﻪ ﻗﻠﺐ ﺷﺎن ﺑﺮاﯼ ﺑﻬﺮوزﯼ ﻣﺮدم ﻣﯽ ﺗﭙﻴﺪ‪ ،‬ﭘﺎرﻩ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻴﺰﯼ ﻧﮕﺬﺷﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم دﻳﺪار دوﺑﺎرﻩ ﯼ ﻻﺟﻮردﯼ از ﺑﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺎﺟﺰاﻧﻪ درﺧﻮاﺳﺖ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﮐﺎر در‬
‫ﺑﻬﺪارﯼ زﻧﺪان او را ﺑﻪ ﺁن ﺟﺎ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﻨﻨﺪ و ﺗﺄﮐﻴﺪ ﮐﺮد‪ :‬ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺮع در ﺣﮑﻢ ﻣﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ دوران زﻧﺪان را هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﮐﺎر در زﻧﺪان ﺳﭙﺮﯼ ﮐﻨﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ از ﻗﺮار ﻣﻌﻠﻮم‬
‫ﺧﻮدش ﺑﺮاﯼ ﭼﺎﭘﻠﻮﺳﯽ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮردﯼ را از ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺮع درﺧﻮاﺳﺖ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺁن‬
‫روزهﺎ ﺻﺪور ﭼﻨﻴﻦ ﺣﮑﻢ هﺎﻳﯽ ﻣﻌﻤﻮل ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻓﺸﺎر رواﻧﯽ روﯼ اﻣﺜﺎل او در ﺑﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺗﻌﺪادﺷﺎن از اﻧﮕﺸﺘﺎن ﻳﮏ دﺳﺖ ﺗﺠﺎوز ﻧﻤﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد ﺑﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺁن هﺎ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﯼ‬
‫ﺗﺤﻤﻞ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺠﺎزاﺗﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻣﺜﺎل‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﺑﻪ اﺗﺎﻗﯽ وارد ﻣﯽ ﺷﺪم ﮐﻪ زﻳﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ هﻢ‬
‫در ﺁن ﺣﻀﻮر داﺷﺖ‪ ،‬ﮐﻠﻴﻪ ﯼ اﻓﺮاد اﺗﺎق ﮐﺎرهﺎﯼ ﻣﻌﻤﻮل ﺷﺎن را ﻗﻄﻊ ﮐﺮدﻩ و ﻳﮏ ﺻﺪا‬
‫ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪" :‬ﭼﻮ اﻳﺮج ﺑﺎش ﺧﻨﺪان و ﺷﮑﻔﺘﻪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺧﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺮش روﯼ و ﮔﺮﻓﺘﻪ" و در هﻤﻴﻦ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ او را ﺑﺎ دﺳﺖ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮐﺎر در روز ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﺷﺪ و هﺮ ﺑﺎر‬
‫ﺗﻨﻬﺎ اﺳﻢ ﻓﺮدﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ اﺗﺎق رﺟﻮع ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺁن ﻗﺪر ﺟﻮ ﺑﻨﺪ ﻋﻠﻴﻪ ﺗﻮاب هﺎ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٧٦‬‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻨﺪ ﻧﻴﺰ ﺳﺮاﻳﺖ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ اوﻗﺎت وﻗﺘﯽ ﺟﻮاد ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻪ داﺧﻞ ﺑﻨﺪ‬
‫ﻣﯽ ﺁﻣﺪ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﮐﻒ ﻣﯽ زد‪ ،‬ﺑﺎ ﺻﺪاﯼ ﺑﻠﻨﺪ و ﺑﻪ ﺷﮑﻞ رﻳﺘﻤﻴﮏ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ "ﺗﻮاب هﺎ‬
‫ﮐﻮﺷﻦ‪ ،‬ﺗﻮ ﺳﻮراخ ﻣﻮﺷﻦ؛ ﺗﻮاب هﺎ ﮐﻮﺷﻦ‪ ،‬ﺗﻮ ﺳﻮراخ ﻣﻮﺷﻦ"‪ .‬ﻳﺎ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺁﻧﺘﻦ‬
‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺑﻨﺪ ﺧﺮاب ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻌﻤﻴﺮ داﺷﺖ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪" :‬هﻤﻴﻦ ﻣﺤﺴﻦ ﺟﺎوﻳﺪ را‬
‫ﺑﮕﺬارﻳﺪ روﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺧﻮب ﻣﯽ ﮔﻴﺮد" و ﺑﻌﺪ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮد‪" :‬ﻧﻪ ﺁﻧﺘﻦ اش ﺧﻴﻠﯽ ﻗﻮﯼ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن را ﻣﯽ ﺳﻮزاﻧﺪ"!‬

‫‪۶‬‬
‫در اوﻟﻴﻦ ﻗﺪم‪ ،‬ﺑﭽﻪ هﺎ ﻣﺸﻐﻮل درﺳﺖ ﮐﺮدن ﻗﻘﺴﻪ ﯼ ﻟﺒﺎس در اﺗﺎق هﺎ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮐﺎر از‬
‫ﺗﮑﻨﻴﮑﯽ ﺑﺪﻳﻊ و ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎدﻩ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد‪ .‬هﻤﻪ ﯼ اﻓﺮاد ﺑﻨﺪ در اﻳﻦ ﮐﺎر ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮدﻩ و‬
‫هﺮ ﻳﮏ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﯽ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﮐﺎﻏﺬ روزﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻣﻴﻠﻪ هﺎﯼ ﭼﻮﺑﯽ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺤﮑﻤﯽ درﺳﺖ ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ‪ .‬ﻳﮏ ﺗﮑﻪ روزﻧﺎﻣﻪ را ﺑﺴﻴﺎر ﻓﺸﺮدﻩ ﻟﻮﻟﻪ ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ و‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻤﺪﻣﺎﻻن ﺁن را ﻣﺎﻟﺶ ﻣﯽ دادﻳﻢ‪ ،‬ﺗﺎ ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ هﻴﭻ ﻓﻀﺎﻳﯽ ﺑﻴﻦ ﻻﻳﻪ هﺎﯼ روﯼ هﻢ ﺗﺎ‬
‫ﺷﺪﻩ ﮐﺎﻏﺬ ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﺳﭙﺲ ﻟﺒﻪ ﯼ ﮐﺎﻏﺬ ﺑﻌﺪﯼ را روﯼ ﺁن ﻗﺮار دادﻩ و ﺑﻪ هﻤﺎن روش ﻋﻤﻞ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ‪ .‬ﺁن ﻗﺪر اﻳﻦ ﮐﺎر را اداﻣﻪ ﻣﯽ دادﻳﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻗﻄﺮ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻴﻢ‪ .‬اﺳﺘﺤﮑﺎم‬
‫ﺁن هﺎ ﮐﻤﺘﺮ از ﭼﻮب دﺳﺘﯽ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻳﮏ ﺑﺎر ﻳﮑﯽ از ﺁن هﺎ را ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻨﺪ ﺑﻪ ﻻﺟﻮردﯼ ﻧﺸﺎن‬
‫دادﻩ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺎ اﻳﻦ را در داﺧﻞ ﺑﻨﺪ ﭘﻴﺪا ﮐﺮدﻳﻢ‪ ،‬اﮔﺮ ﺗﻮ ﺳﺮ ﺳﮓ ﺑﺰﻧﯽ ﺟﺎدرﺟﺎ ﻣﯽ ﻣﻴﺮد‪،‬‬
‫ﻣﺎ ﮐﻪ ﺟﺎﯼ ﺧﻮد دارﻳﻢ! ﻻﺟﻮردﯼ ﺑﻪ ﻗﺪرﯼ از ﺣﻤﺎﻗﺖ ﭘﺎﺳﺪار ﻣﺰﺑﻮر و ﺗﺸﺒﻴﻪ اش ﺑﻪ ﺳﮓ‪،‬‬
‫ﻋﺼﺒﺎﻧﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮد ﺑﻨﺪ را ﻣﻮرد ﺗﻨﺒﻴﻪ ﻗﺮار دهﺪ و در ﻋﻮض ﺑﻪ ﺻﺒﺤﯽ‪ ،‬رﻳﻴﺲ‬
‫زﻧﺪان ﭼﻨﺎن ﭼﺸﻢ ﻏﺮﻩ اﯼ رﻓﺖ ﮐﻪ ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﻮد ﻗﺎﻟﺐ ﺗﻬﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺻﺒﺤﯽ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺪار‬
‫ﻣﺰﺑﻮر دﺳﺘﻮر داد ﮐﻪ ﺑﻨﺪ را ﺗﺮﮎ ﮐﻨﺪ و ﺗﺎ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ از ﺑﻨﺪ ﺑﻴﺮون رﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺻﺒﺤﯽ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﻋﺎدﯼ ﺧﻮد را ﺑﺎز ﻧﻴﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫اﺗﺎق هﺎﯼ ﺑﻨﺪ ﻋﻤﻮﻣﯽ در واﻗﻊ هﺮ ﻳﮏ از دو ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ دﻳﻮار‬
‫ﻣﻴﺎن ﺁن هﺎ را ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺟﺎﯼ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﭼﻬﺎرﭼﻮب در ﻳﮑﯽ از اﻳﻦ دو ﺳﻠﻮل را ﮐﻪ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻳﻮار اﺻﻠﯽ اﺗﺎق ﮐﻤﯽ ﻋﻘﺐ رﻓﺘﮕﯽ داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﻔﺴﻪ ﯼ اﺗﺎق ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻳﻢ‪.‬‬
‫ﭼﻮب هﺎﻳﯽ را ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ در دو ﻃﺮف ﻗﺮار دادﻩ و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺗﻮرهﺎﻳﯽ ﮐﻪ‬
‫دﺳﺖ ﺑﺎف ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﻗﻔﺴﻪ هﺎﯼ زﻳﺒﺎ و درﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻣﺴﺘﺤﮑﻤﯽ ﺳﺎﺧﺘﻴﻢ ﮐﻪ ﻧﻴﺎزﻣﺎن را‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽ داد‪ .‬ﺑﺎ ﺁوﻳﺨﺘﻦ ﭘﺮدﻩ اﯼ در ﺟﻠﻮﯼ ﺁن‪ ،‬ﺑﻪ اﺗﺎق ﻧﻴﺰ ﺟﻠﻮﻩ و ﻧﻤﺎﻳﯽ زﻳﺒﺎ دادﻩ ﺑﻮدﻳﻢ‪.‬‬
‫درﺳﺖ ﮐﺮدن ﭼﻮب از ﮐﺎﻏﺬ روزﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺣﻮﺻﻠﻪ ﯼ زﻳﺎدﯼ ﻧﻴﺎز داﺷﺖ‪ ،‬وﻟﯽ ﮐﻢ‪ -‬ﮐﻢ ﺑﭽﻪ هﺎ‬
‫در ﺁن اﺳﺘﺎد ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫از دﻳﮕﺮ اﻗﺪام هﺎﯼ اوﻟﻴﻪ ﯼ ﺑﭽﻪ هﺎ‪ ،‬ﺻﺤﺎﻓﯽ ﮐﺮدن ﮐﺘﺎب هﺎﯼ ﻗﺮﺁن و ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ اﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫در ﺑﻨﺪ داﺷﺘﻴﻢ‪ .‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ هﺎﯼ ﻣﻮﺟﻮد در ﺑﻨﺪ را ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺪ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮐﺮدﻩ و ﺑﻪ‬
‫ﺷﮑﻠﯽ زﻳﺒﺎ ﺻﺤﺎﻓﯽ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ از ﻧﺰدﻳﮏ ﺷﺎهﺪ ﺗﻼش ﺑﭽﻪ هﺎ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ‬
‫‪١٧٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎور ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ اﺑﺰارﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎدﻩ و اﺑﺘﺪاﻳﯽ ﭼﻨﻴﻦ ﺻﺤﺎﻓﯽ هﺎﻳﯽ اﻧﺠﺎم‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬از ﺟﻌﺒﻪ ﯼ ﺷﻴﺮﻳﻨﯽ ﺑﺮاﯼ زﻳﺮﺳﺎزﯼ ﺟﻠﺪ و از ﭘﺎرﭼﻪ هﺎﯼ ﻣﻮﺟﻮد در ﺑﻨﺪ ﺑﺮاﯼ‬
‫روﮐﺶ و از ﭼﺴﺐ ﻧﺸﺎﺳﺘﻪ ﺑﺮاﯼ ﭼﺴﺒﺎﻧﺪن ﺁن هﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ‪ .‬ﭼﺴﺐ ﻧﺸﺎﺳﺘﻪ را از‬
‫ﺑﺮﻧﺞ‪ ،‬ﻗﻨﺪ و ﻣﻘﺪارﯼ ﭘﻮدر ﻟﺒﺎﺳﺸﻮﻳﯽ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ‪ .‬ﻳﮏ ﺑﺎر در هﻤﺎن ﻣﺎﻩ اول‪ ،‬ﭘﺎﺳﺪاران‬
‫ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﯼ درﺳﺖ ﮐﺮدن ﭼﺴﺐ از ﺟﻴﺮﻩ ﯼ ﻗﻨﺪ زﻧﺪان‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ﺣﻤﻠﻪ ﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﺮاﯼ‬
‫ﺗﻨﺒﻴﻪ ﮐﺮدن ﻣﺎن‪ ،‬ﻣﺪﺗﯽ ﺟﻴﺮﻩ ﯼ ﻗﻨﺪ را ﮐﻢ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٧‬‬
‫‪١٤٤‬‬
‫ﻧﻴﺰ ﻣﺤﺮوم‬ ‫اﺟﺎزﻩ ﯼ هﻮاﺧﻮرﯼ ﻧﺪاﺷﺘﻴﻢ و از ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن‪ ،‬ﮐﺘﺎب و درﻳﺎﻓﺖ روزﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬رواﺑﻂ ﺑﻴﻦ ﺑﭽﻪ هﺎ هﻨﻮز ﺷﮑﻞ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻋﺪﻩ اﯼ روزﺷﺎن را ﺑﺎ ﮔﻠﺪوزﯼ ﮐﻪ ﺗﺒﺤﺮ‬
‫ﺧﻴﺮﻩ ﮐﻨﻨﺪﻩ اﯼ در ﺁن ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻧﻴﺰ اﻧﺠﺎم ﮐﺎرهﺎﯼ دﺳﺘﯽ از ﻗﺒﻴﻞ دوﺧﺘﻦ ﺳﺎﮎ و‬
‫ﺳﻨﮓ ﺳﺎﺑﯽ و‪ ...‬ﺑﻪ ﺷﺐ ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺷﻮﺧﯽ از ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان "ﺧﺎﻧﻢ رزا"‪" ،‬ﺧﺎﻧﻢ‬
‫ﺻﺒﺎ" و‪ ...‬ﻳﺎد ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ‪ .‬ﻳﮏ دورﻩ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﯼ ﺳﺮاﺳﺮﯼ "ﻓﻴﻨﮕﺮﺑﺎل" در ﺳﻄﺢ ﺑﻨﺪ ﺷﮑﻞ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬از ﺗﻤﺎم اﺗﺎق هﺎ ﺗﻴﻢ هﺎﻳﯽ ﭼﻬﺎر ﻧﻔﺮﻩ در ﺁن ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﮐﻤﻴﺘﻪ اﯼ در‬
‫ﺳﻄﺢ ﺑﻨﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﺴﺎﺑﻘﺎت را ﭘﻴﮕﻴﺮﯼ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺳﻄﺢ ﻣﻮﮐﺖ اﺗﺎق را ﺑﻪ ﺷﮑﻞ زﻣﻴﻦ ﻓﻮﺗﺒﺎل‪،‬‬
‫ﺑﺎ ﺻﺎﺑﻮن ﺧﻂ ﮐﺸﯽ ﮐﺮدﻩ و دو دروازﻩ در دو ﻃﺮف ﺁن ﻗﺮار دادﻩ ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬ﺗﻮپ هﺎ را ﻧﻴﺰ‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﮐﺎﻏﺬ ﺁﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻢ ﮐَﺮﻩ‪ ،‬درﺳﺖ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻳﻢ ﮐﻪ اﻧﺪازﻩ ﯼ هﺮﻳﮏ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻧﺼﻒ‬
‫ﺗﻮپ ﺗﺨﻢ ﻣﺮﻏﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎزﯼ ﺑﺎ ﺳﻪ ﺗﻮپ ﺁﻏﺎز ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬اﻓﺮاد هﺮ دو ﺗﻴﻢ‪ ،‬ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﻧﻔﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺼﺎف ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻣﯽ رﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎزﯼ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎزﻳﮑﻦ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖ هﺮ ﺳﻪ ﺗﻮپ را‬
‫روﯼ زﻣﻴﻦ رهﺎ ﮐﺮدﻩ و ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﺿﺮﺑﻪ ﯼ اﻧﮕﺸﺖ )ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺗﻠﻨﮕﺮ( ﺗﻮﭘﯽ را‬
‫ﮐﻪ ﻋﻘﺐ ﺗﺮ از دو ﺗﻮپ دﻳﮕﺮ ﺑﻮد‪ ،‬از ﻣﻴﺎن ﺁن هﺎ ﺑﻪ داﺧﻞ دروازﻩ ﺣﺮﻳﻒ هﺪاﻳﺖ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﮐﺎر را ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﻮپ از ﮐﺎدر زﻣﻴﻦ ﺧﺎرج ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ اداﻣﻪ دهﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﺿﺮﺑﻪ ﯼ او از ﺑﻴﻦ دو ﺗﻮپ ﻋﺒﻮر ﻧﻤﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ ﺣﺮﻳﻒ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﯽ رﺳﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﺎزﯼ را‬
‫ﺁﻏﺎز ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺴﺎﺑﻘﺎت ﻓﻮق از هﻴﺠﺎن زﻳﺎدﯼ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎزﯼ هﺎﯼ ﻧﻴﻤﻪ ﻧﻬﺎﻳﯽ و ﻧﻬﺎﻳﯽ‬
‫در اﺗﺎق ﭘﻨﺞ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﻣﻮﮐﺖ ﺁن ﺳﺒﺰ ﺑﻮد و ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﻓﻮﺗﺒﺎل ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺒﻴﻪ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬اﺗﺎق ﻣﺎ در ﺑﺎزﯼ هﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮر ﻣﻘﺎم ﻧﺨﺴﺖ را ﮐﺴﺐ ﮐﺮد‪ .‬اﻓﺮاد ﺗﻴﻢ ﻣﺎن ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ‬
‫ﺑﻮد از ﭘﺮوﻳﺰ ﺳﻠﻴﻤﯽ‪ ،‬ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﻃﺎهﺮﻟﻮ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﺳﺮاﺑﯽ و ﻣﻦ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺑﺮﻗﺮارﯼ هﻮاﺧﻮرﯼ‬
‫و اﻣﮑﺎن رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺣﻴﺎط‪ ،‬ﻣﺴﺎﺑﻘﺎت ﻓﻮﺗﺒﺎل و واﻟﻴﺒﺎل ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﻧﻴﺰ در ﺳﻄﺢ ﺑﻨﺪ دﻧﺒﺎل ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ 144‬از ﻃﺮﻳﻖ اوﻟﻴﻦ روزﻧﺎﻣﻪهﺎﻳﯽ ﮐﻪ درﻳﺎﻓﺖ ﮐﺮدﻳﻢ ﻣﺘﻮﺝ ﻪﯼ ازدواج ﻣ ﺴﻌﻮد رﺝ ﻮﯼ و ﻓﻴ ﺮوزﻩ ﺑﻨ ﯽﺹ ﺪر ﺷ ﺪﻳﻢ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع در ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ ‪ ۶١‬و ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ٨‬ﻣﺎﻩ پﺲ از ‪ ١٩‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ ۶٠‬و ﺷﻬﺎدت اﺷﺮف رﺑﻴﻌﯽ ﺹﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬هﺮ‬
‫ﭼﻨﺪ پﺬﻳﺮش اﻳﻦ ازدواج ﺑﺮاﯼ ﺑﭽﻪهﺎ ﺱﻨﮕﻴﻦ ﺑﻮد و رژﻳ ﻢ ﺕ ﻼش ﻣ ﯽﮐ ﺮد روﯼ ﺁن ﻣ ﺎﻧﻮر ده ﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎ در ﻣﻴ ﺎن زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن‬
‫ﻣﺠﺎه ﺪ ﮐ ﺴﯽ ﻣﻮﺿ ﻮع را ﻓﺮﺹ ﺖﻃﻠﺒﺎﻧ ﻪ و از ﻣﻮﺿ ﻊ ﺣ ﻞ و ﻓ ﺼﻞ ﻣ ﺴﺎﺋﻞ ﺷﺨ ﺼﯽ ﻧﻤ ﯽدﻳ ﺪ و در ﻣﻴ ﺰان ﻋﻼﻗ ﻪ‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺠﺎهﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﻌﻮد رﺝﻮﯼ ﺥﺪﺷﻪاﯼ وارد ﻧﻤﯽﺷﺪ‪ .‬در ﮔﻔﺘﮕﻮهﺎ ﻣﻄﺮح ﻣﯽﺷﺪ ﮐﻪ ﻣ ﺎ در زﻧ ﺪان اﺹ ﻞ را‬
‫ﺑﺮ اﻋﺘﻤﺎد ﻣﯽﮔﺬارﻳﻢ وﻟﯽ پﺲ از ﺁزادﯼ ﻣﻮﺿﻮع را دﻧﺒﺎل ﺥﻮاهﻴﻢ ﮐﺮد‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٧٨‬‬
‫ﺗﻴﻢ هﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺳﻦ اﻓﺮاد دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪﯼ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬زﻳﺮ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل‪ ،‬ﺑﻴﺴﺖ ﺗﺎ ‪ ٢۵‬ﺳﺎل‪ ،‬ﺑﻴﺶ‬
‫از ‪ ٢۵‬ﺳﺎل‪ .‬ﺗﻴﻢ هﺎﯼ ردﻩ ﯼ ﺳﻨﯽ ‪ ٢٠‬ﺗﺎ ‪ ٢۵‬ﺳﺎل ﺑﻴﺶ از ردﻩ هﺎﯼ ﺳﻨﯽ دﻳﮕﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٨‬‬
‫ﺑﻪ درﺧﻮاﺳﺖ ﺗﻌﺪادﯼ از ﺑﭽﻪ هﺎ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻳﮏ ﮐﻼس ﻣﮑﺎﻟﻤﻪ ﯼ اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﮔﺬاﺷﺘﻢ‪.‬‬
‫ﮐﻼس هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺳﻨﮓ ﺑﻨﺎﯼ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮاﯼ اﻳﺠﺎد ﺷﻨﺎﺧﺖ و رواﺑﻂ ﺑﻴﻦ ﺑﭽﻪ هﺎ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ از داﻳﺮ ﺷﺪن ﮐﻼس هﺎﯼ ﻣﮑﺎﻟﻤﻪ‪ ،‬ﮐﻢ‪ -‬ﮐﻢ ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪم ﮐﻪ ﮐﻼس ﮔﺮاﻣﺮ اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‬
‫را ﻧﻴﺰ داﻳﺮ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﺗﺪرﻳﺲ‪ ،‬هﻴﭻ ﮐﺘﺎب و ﻣﻨﺒﻌﯽ در دﺳﺘﺮس ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدم ﮐﻪ‬
‫ﺧﻮدم ﻟﻮازم ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را ﺗﻬﻴﻪ ﮐﻨﻢ‪ .‬از ﻧﻈﺮ دﻓﺘﺮ و ﺧﻮدﮐﺎر ﻧﻴﺰ ﺑﺴﻴﺎر در ﻣﻀﻴﻘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺑﻪ ﻧﮕﺎرش ﻳﮏ ﮐﺘﺎب ﮔﺮاﻣﺮ دﺳﺖ زدم‪ .‬در اﺑﺘﺪا ﺑﺎور ﻧﻤﯽ ﮐﺮدم ﮐﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ‬
‫اﻧﺠﺎم ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺎرﯼ ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬ﺗﺎ ﺁن ﻣﻮﻗﻊ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﮐﻼﺳﻴﮏ ﮔﺮاﻣﺮ ﺗﺪرﻳﺲ ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﻮدم و ﺧﻮدم‬
‫ﻧﻴﺰ ﺁن را ﺳﺮﺳﺮﯼ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺑﻮدم وﻟﯽ از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ از اﻧﮕﻴﺰﻩ ﯼ ﺑﺎﻻﻳﯽ ﺑﺮاﯼ اﻧﺠﺎم اﻳﻦ‬
‫ﮐﺎر ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدم‪ ،‬هﻤﻴﻦ راهﻨﻤﺎﯼ ﮐﺎرم ﺷﺪﻩ و اﻧﺠﺎم ﺁن را ﺑﺮ ﻣﻦ ﺳﺎدﻩ ﺗﺮ ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﭼﻴﺰﯼ ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁن ﭼﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻢ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻢ‪ .‬ﺣﺘﺎ ﻃﯽ ﺳﺎﻟﻴﺎن ﺑﻌﺪ ﮐﻪ ﮐﺘﺎب هﺎﯼ‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﮔﺮاﻣﺮ ﺑﻪ زﻧﺪان راﻩ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎزهﻢ ﻋﺪﻩ اﯼ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﯽ دادﻧﺪ ﮐﻪ از ﻧﻮﺷﺘﻪ هﺎ و‬
‫ﺟﺰوﻩ هﺎﯼ ﻣﻦ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﮐﺎرﺑﺮدﯼ ﺗﺮ ﺑﻮد و ﻧﻴﺎزهﺎﻳﺸﺎن را ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺮﻃﺮف‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮد و در ﺿﻤﻦ ﺑﻪ زﺑﺎﻧﯽ ﺳﺎدﻩ ﻧﻴﺰ ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬در ﻗﺪم ﺑﻌﺪﯼ‪ ،‬ﮐﺘﺎﺑﭽﻪ ﯼ ﮐﻮﭼﮑﯽ‬
‫ﺗﻬﻴﻪ ﮐﺮدم ﮐﻪ در ﺁن داﺳﺘﺎن هﺎﻳﯽ ﺑﻪ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪ و ﮔﺮدﺁورﯼ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدم‪.‬‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺑﺨﺶ هﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﮐﺘﺎب ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮﺿﻮع‬
‫داﺳﺘﺎن هﺎﯼ اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻓﺮدﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺗﻬﺮان زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﺮد و ﻃﯽ‬
‫ﻓﺮﺁﻳﻨﺪﯼ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﺳﻔﺮ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮد در راﻩ ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻼﺗﯽ ﻣﻮاﺟﻪ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺳﭙﺲ اﻗﺪاﻣﺎﺗﺶ ﺑﺮاﯼ ﺗﻬﻴﻪ ﯼ ﮔﺬرﻧﺎﻣﻪ و درﺧﻮاﺳﺖ ﭘﺬﻳﺮش و وﻳﺰا و‪ ...‬ﻣﻮرد‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﯼ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻔﺎرت ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﻣﯽ رود و در ﺁن ﺟﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺆال هﺎﯼ ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻣﺮاﺣﻞ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﻠﻴﺖ‪ ،‬ﺳﻮار ﺷﺪن ﺑﻪ‬
‫هﻮاﭘﻴﻤﺎ و ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ در اﻳﻦ راﻩ اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺪ‪ ،‬ﺷﺮح دادﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬در ﺧﻼل اﻳﻦ داﺳﺘﺎن هﺎ‪،‬‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ از ﻗﺒﻴﻞ ورود ﺑﻪ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ‪ ،‬اﺟﺎرﻩ ﯼ ﺁﭘﺎرﺗﻤﺎن در ﺁن ﺟﺎ‪ ،‬ﺛﺒﺖ ﻧﺎم در داﻧﺸﮕﺎﻩ و رﻓﺘﻦ‬
‫ﺑﻪ ﻓﺮوﺷﮕﺎﻩ و ادارﻩ ﯼ ﭘﺴﺖ و‪ ...‬ﮔﻨﺠﺎﻧﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ در هﺮ درس ﺑﺎ ﻟﻐﺖ هﺎﯼ‬
‫ﺟﺪﻳﺪﯼ ﺁﺷﻨﺎ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬روﯼ هﻢ رﻓﺘﻪ ﺑﺮاﯼ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﺁﻣﻮزش زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ را‬
‫ﺁﻏﺎز ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮐﺎرﺑﺮد زﻳﺎدﯼ داﺷﺖ‪ .‬در ﮐﻼس هﺎﯼ ﮐﻤﯽ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺗﺮ روﯼ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﯽ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﻣﯽ ﺷﺪم و ﺑﺤﺚ ﺣﻮل ﻣﺤﻮرهﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ اداﻣﻪ ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﺣﻞ و‬
‫ﻓﺼﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭘﻨﺎهﻨﺪﮔﯽ ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﻟﻐﺖ هﺎ‪ ،‬اﺻﻄﻼح هﺎ و ﺗﺮم هﺎﯼ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺁن و ﻧﻴﺰ‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ زﻧﺪان‪ ،‬دادﮔﺎﻩ‪ ،‬ﺷﮑﻨﺠﻪ و‪ ...‬ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻢ‪ .‬هﻤﭽﻨﻴﻦ ﻳﮏ ﻓﺮهﻨﮓ ﻟﻐﺖ ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺗﻬﻴﻪ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدم ﮐﻪ ﺑﺮﺧﻼف ﻓﺮهﻨﮓ ﻟﻐﺖ هﺎﯼ ﻣﻮﺟﻮد در ﺑﺎزار‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت‬
‫‪١٧٩‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪﯼ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻓﻌﻞ هﺎ‪ ،‬اﺳﻢ هﺎ‪ ،‬ﻣﺸﺎﻏﻞ‪ ،‬ﻣﮑﺎن هﺎ‪،‬‬
‫ﺧﻮردﻧﯽ هﺎ‪ ،‬ﭘﻮﺷﻴﺪﻧﯽ هﺎ‪ ...‬و هﺮ ﺑﺨﺶ ﻧﻴﺰ زﻳﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ هﺎﻳﯽ داﺷﺖ‪ .‬از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ دﻓﺘﺮ‬
‫و ورق ﮐﺎﻏﺬ ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ﯼ ﮐﺎﻓﯽ در ﺑﻨﺪ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﭽﻪ هﺎ دﻓﺘﺮﭼﻪ هﺎﻳﯽ از ﻣﺸﻤﻊ ﺗﻬﻴﻪ دﻳﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫و ﺗﻤﺮﻳﻦ هﺎﻳﺸﺎن را روﯼ ﺁن ﻣﯽ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻮﺷﺘﻦ روﯼ اﻳﻦ دﻓﺘﺮﭼﻪ هﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺼﺮف ﺑﻴﺶ‬
‫از ﺣﺪ ﺧﻮدﮐﺎر ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬از هﻤﻴﻦ رو‪ ،‬ﻃﻮﻟﯽ ﻧﮑﺸﻴﺪ ﮐﻪ اﺧﺘﺮاع ﺟﺪﻳﺪﯼ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺁﻣﺪﻩ و‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎﯼ ﻗﺒﻠﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺷﺐ هﺎ ﺑﻪ ﺗﻌﺪادﯼ از ﺑﭽﻪ هﺎ ﮐﻪ ﺑﻴﻤﺎرﯼ ﺷﺪﻳﺪ ﻣﻌﺪﻩ داﺷﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻣﺪﺗﯽ ﺷﻴﺮ ﭘﺎﮐﺘﯽ ﺳﻪ ﮔﻮش دادﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺁن را ﺑﺎ اﺣﺘﻴﺎط ﺑﺎز ﮐﺮدﻩ و ﺑﺼﻮرت ورق‬
‫ﮐﺎﻏﺬ در ﻣﯽ ﺁوردﻳﻢ‪ .‬داﺧﻞ ﺁن از ﻳﮏ ورﻗﻪ ﺁﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮﻣﯽ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﮏ ﻟﻮح‬
‫ﮐﺎﻏﺬﯼ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺎرهﺎ ﻣﯽ ﺷﺪ روﯼ ﺁن ﻧﻮﺷﺖ و ﭘﺎﮎ ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﺪون اﻳﻦ ﮐﻪ اﺛﺮﯼ از ﺁن‬
‫ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﺸﺘﺮﯼ ﮐﻼس هﺎﻳﻢ زﻳﺎد ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﺪرﻳﺲ در ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬روزاﻧﻪ ﺑﻴﺶ از‬
‫‪ ١۴‬ﺳﺎﻋﺖ از وﻗﺖ ﻣﺮا ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص ﻣﯽ داد‪ .‬از ﺳﺎﻋﺖ ﭘﻨﺞ ﺻﺒﺢ ﮐﻼس هﺎﻳﻢ ﺷﺮوع‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪ و ﺗﺎ زﻣﺎن ﺻﺒﺤﺎﻧﻪ در ﺳﺎﻋﺖ هﻔﺖ ﺻﺒﺢ‪ ،‬دو ﺳﺮﯼ ﮐﻼس داﺷﺘﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺗﺸﮑﻴﻞ‬
‫ﮐﻼس هﺎﯼ ﻣﻦ ﮐﻪ در واﻗﻊ اوﻟﻴﻦ ﮐﻼس هﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻼس هﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ از ﺷﻴﺮ ﻣﺮغ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ‬
‫ﺟﺎن ﺁدﻣﻴﺰاد ﻧﻴﺰ در ﺑﻨﺪ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬از ﻓﻴﺰﻳﮏ و ﺷﻴﻤﯽ و رﻳﺎﺿﻴﺎت ﺗﺎ ﮐﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ و‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ‪ ،‬ﺁﻧﺎﺗﻮﻣﯽ ﺑﺪن‪ ،‬ﻧﻘﺎﺷﯽ و ﻃﺮاﺣﯽ‪ ،‬ﺧﻴﺎﻃﯽ و‪ ...‬ﮐﻼس هﺎﯼ ﻓﻴﺰﻳﮏ را ﻳﻮﺳﻒ‬
‫ﻣﺤﻤﺪﯼ‪ ،‬اﻟﮑﺘﺮوﻧﻴﮏ را ﻣﺤﻤﺪﺑﺎﻗﺮ ذاﮐﺮﯼ‪ ،‬رﻳﺎﺿﯽ و ﺣﺴﺎب را ﻳﺰدان ﺗﻴﻤﻮرﻳﺎن و‬
‫ﺳﻴﺪﺟﻠﻴﻞ ﻣﻮﺳﻮﯼ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰﯼ و ﮐﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ را ﻣﻬﺪاد رزاﻗﯽ و ﺳﻴﺪﺟﻠﻴﻞ ﻣﻮﺳﻮﯼ‪ ،‬ﺁﻧﺎﺗﻮﻣﯽ‬
‫ﺑﺪن را ﻧﺼﺮاﷲ ﺳﻮراﻧﯽ‪ ،‬ﺷﻴﻤﯽ را ﭘﺮوﻳﺰ ﺳﻠﻴﻤﯽ‪ ،‬ادﺑﻴﺎت ﻓﺎرﺳﯽ را ﻳﺤﻴﯽ ﻣﺪرﺳﯽ‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪ‬
‫ﮐﺸﯽ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن را رﺿﺎ ﺑﻬﻤﻦ ﺁﺑﺎدﯼ‪ ،‬ﻧﻘﺎﺷﯽ و ﻃﺮاﺣﯽ و ﻣﺠﺴﻤﻪ ﺳﺎزﯼ را ﺟﻼل‬
‫ﻣﺎهﺮاﻟﻨﻘﺶ و ﮐﻼس هﺎﯼ ﻋﺮﺑﯽ را دارﻳﻮش ﺻﻔﺎﻳﯽ‪ ،‬ﭘﺮوﻳﺰ ﺳﻠﻴﻤﯽ و اﺻﻐﺮ ﺑﺼﻴﺮﯼ ادارﻩ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﺳﻔﻨﺪﻳﺎر زﺟﺎﺟﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﺎﺷﻴﻦ و ﺗﻌﻤﻴﺮات ﺁن و ﻣﺤﻤﻮد‪ ...‬ﻧﻴﺰ در راﺑﻄﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺧﻴﺎﻃﯽ ﮐﻪ زﻣﻴﻨﻪ ﯼ ﮐﺎرﺷﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﮐﻼس هﺎﯼ ﭘﺮاﮐﻨﺪﻩ اﯼ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٩‬‬
‫ﺧﻠﻴﻞ ﮐﻤﺎﻟﯽ ﮐﻤﺎزاﻧﯽ )ﻋﻤﻮ ﺧﻠﻴﻞ( ﻳﮏ اﻓﺴﺮ ﺁﮔﺎهﯽ هﻮادار ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﮐﻪ در اﺛﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ‬
‫ﻧﺎﺧﻦ ﭘﺎﻳﺶ در ﮔﻮﺷﺖ ﻓﺮو رﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬هﻢ اﺗﺎق ﻣﺎن ﺑﻮد‪ .‬اﻧﮕﺸﺘﺶ ﻋﻔﻮﻧﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و ﻣﺎﻩ هﺎ‬
‫از ﻋﻮارض ﺁن رﻧﺞ ﻣﯽ ﺑﺮد‪ .‬در ﺑﻬﺪارﯼ زﻧﺪان‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺰ ﭘﺎﻧﺴﻤﺎن و ﺗﺠﻮﻳﺰ ﺁﻧﺘﯽ ﺑﻴﻮﺗﻴﮏ‬
‫ﮐﺎرﯼ ﺑﺮاﻳﺶ ﻧﻤﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺼﻴﺒﺖ زﻳﺎدﯼ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻧﮕﺸﺖ ﭼﺮﮐﯽ اش ﺗﺤﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻢ ﻣﻨﺒﻊ ﭼﺮﮎ را ﺑﺎﻳﺪ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮد‪ .‬ﮐﺎرﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ اﻣﮑﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﺑﻮد وﻟﯽ از‬
‫اﻧﺠﺎم ﺁن ﺳﺮ ﺑﺎز ﻣﯽ زدﻧﺪ‪ .‬روزﯼ ﻣﻘﺪارﯼ ﺧﺮدﻩ ﺷﻴﺸﻪ ﭘﺸﺖ ﭘﻨﺠﺮﻩ ﯼ ﺳﻠﻮل ﭘﻴﺪا ﮐﺮدم‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﺧﺮدﻩ ﺷﻴﺸﻪ هﺎ از زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﭘﻨﺠﺮﻩ را ﺷﻴﺸﻪ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺁن ﺟﺎ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻤﻮ‬
‫ﺧﻠﻴﻞ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﮔﺮ ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻘﺪارﯼ درد را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯽ‪ ،‬ﻣﻦ ﭼﺎرﻩ ﮐﺎر را ﻣﯽ داﻧﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ‬
‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ و دﺳﺖ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺷﺪم‪ .‬ﺑﺎ ﺧﺮدﻩ ﺷﻴﺸﻪ هﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮر اﺑﺘﺪا ﻧﺼﻒ ﻧﺎﺧﻦ اش را ﺑﺮﻳﺪم و‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٨٠‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺑﺮﻳﺪن ﻗﺴﻤﺖ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ در اﺛﺮ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﺁﺳﻴﺐ دﻳﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺘﻢ‪ .‬وﺟﻮد ﺑﺎﻓﺖ‬
‫ﻋﻔﻮﻧﯽ ﮐﺎر را ﺁﺳﺎن ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺧﻮن زﻳﺎدﯼ ﻧﻴﺎﻣﺪ و اﻳﻦ ﮐﺎر را ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬اﻧﮕﺸﺘﺶ‬
‫را ﺑﺎ ﻣﻮاد ﺿﺪﻋﻔﻮﻧﯽ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺷﺴﺘﻪ و ﻣﺤﮑﻢ ﺑﺴﺘﻢ‪ .‬ﻳﮏ هﻔﺘﻪ ﻃﻮل ﻧﮑﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭘﺎﻳﺶ‬
‫ﺧﻮب ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ اوﻟﻴﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﻇﺎهﺮ ﺟﺮاﺣﯽ ام در زﻧﺪان ﺑﻮد‪ .‬ﺿﺮورت ﻣﺮا ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﺁن‬
‫وا داﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺪون اﻳﻦ ﮐﻪ ﺗﺨﺼﺼﯽ در ﺁن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺪﺗﯽ در ﻳﮏ ﮐﻠﻴﻨﻴﮏ‪ ،‬در‬
‫ﺷﺮق ﺗﻬﺮان ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﺮدم و اﻳﻦ ﻋﻤﻞ را ﺑﺎرهﺎ از ﻧﺰدﻳﮏ دﻳﺪﻩ ﺑﻮدم و ﮐﻢ و ﺑﻴﺶ‬
‫ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻢ ﮐﻪ ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻌﺪهﺎ ﻳﮏ ﺑﺎر ﻧﻴﺰ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ زدن ﺑﺨﻴﻪ ﺷﺪم‪ .‬ﮐﺎرﯼ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺁن‬
‫ﻣﻮﻗﻊ اﻧﺠﺎم ﻧﺪادﻩ ﺑﻮدم‪.‬‬

‫‪١٠‬‬
‫هﺮ هﻔﺘﻪ ﻣﺴﺌﻮﻻن اﺗﺎق هﺎ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﭽﻪ هﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﻀﻮر ﻣﺴﺌﻮل ﺑﻨﺪ دور‬
‫هﻢ ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻩ و در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﺑﻨﺪ ﮔﻔﺖ وﮔﻮ ﮐﺮدﻩ و در ﻣﻮرد ﻧﺤﻮﻩ ﯼ‬
‫ادارﻩ ﯼ ﺑﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﮐﺎﻣﻼً دﻣﮑﺮاﺗﻴﮏ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﯼ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ در‬
‫ﺣﻴﻄﻪ ﯼ وﻇﺎﻳﻒ ﺧﻮد‪ ،‬از دﺳﺘﯽ ﺑﺎز ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻧﺪ وﻟﯽ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺴﺌﻮﻻن اﺗﺎق هﺎ و‬
‫ﻧﺸﺴﺖ هﻔﺘﮕﯽ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺧﻮد دﻓﺎع ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬هﻤﻪ ﯼ اﻳﻦ اﻣﻮر ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﻠﻨﯽ‬
‫ﺑﺮﮔﺰار ﻣﯽ ﺷﺪ و ﭘﺎﺳﺪاران و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺪان ﻣﺤﺪودﻳﺘﯽ در اﺟﺮاﯼ ﺁن ﻗﺎﺋﻞ ﻧﻤﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺎﺳﺪاران در اﮐﺜﺮ ﻣﻮاﻗﻊ ﺑﺎ ﺣﻀﻮر در ﺑﻨﺪ از ﻧﺰدﻳﮏ هﻤﻪ ﭼﻴﺰ را زﻳﺮ ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻨﺪ و ﻣﺎ‬
‫ﻧﻴﺰ ﭼﻴﺰﯼ ﺑﺮاﯼ ﻣﺨﻔﯽ ﮐﺮدن ﻧﺪاﺷﺘﻴﻢ‪ .‬رواﺑﻂ و ﺗﺸﮑﻴﻼت ﺻﻨﻔﯽ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در‬
‫اوﻟﻴﻦ ﺣﻀﻮر ﺻﺒﺤﯽ در ﺑﻨﺪ‪ ،‬از ﺳﻮﯼ رﺿﺎ ﺑﻬﻤﻦ ﺁﺑﺎدﯼ ﻣﻄﺮح ﺷﺪ ﮐﻪ ﺟﻤﻌﻪ هﺎ ﻇﻬﺮ و‬
‫روزهﺎﯼ ﺗﻌﻄﻴﻞ رﺳﻤﯽ‪ ،‬ﺑﭽﻪ هﺎ ﻏﺬا را ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺟﻤﻌﯽ در ﺑﻨﺪ ﺻﺮف ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻮاﻓﻘﺖ‬
‫ﺻﺒﺤﯽ‪ ،‬رﺋﻴﺲ زﻧﺪان روﺑﻪ رو ﺷﺪ و ﻣﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣﮑﺎن دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫دوﻣﻴﻦ اﻣﮑﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ‪ ،‬اﺟﺎزﻩ ﯼ ﺷﺴﺘﻦ ﻇﺮف هﺎﯼ ﺑﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺟﻤﻌﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻴﻪ‬
‫اﻳﻦ ﮐﻪ اﺳﺮاف ﺣﺮام اﺳﺖ و وﻗﺘﯽ اﻓﺮاد اﺗﺎق هﺎ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﯽ ﻇﺮف هﺎﻳﺸﺎن را ﻣﯽ ﺷﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬هﻢ‬
‫ﺁب و هﻢ ﻣﺎﻳﻊ ﻇﺮﻓﺸﻮﻳﯽ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدﯼ اﺳﺮاف ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺻﺒﺤﯽ ﻇﺮف ﺷﺴﺘﻦ‬
‫ﺟﻤﻌﯽ در ﺑﻨﺪ را ﻧﻴﺰ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ! ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺑﻨﺪ ﻣﻮﻇﻒ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮐﻠﻴﻪ ﯼ ﻇﺮف هﺎﯼ اﺗﺎق هﺎ را در‬
‫ﺳﻪ وﻋﺪﻩ ﯼ اﺻﻠﯽ و دو وﻋﺪﻩ ﯼ ﻓﺮﻋﯽ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻌﺪ از ﺳﺎﻋﺖ دَهﯽ )ﺻﺒﺢ( و ﺳﺎﻋﺖ ﭘﻨﺠﯽ‬
‫)ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ( ﺷﺴﺘﻪ و ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻮﻻن اﺗﺎق هﺎ ﺗﺤﻮﻳﻞ دهﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ از ﮔﺮد و ﺧﺎﮎ‬
‫در ﺑﻨﺪ‪ ،‬اﻓﺮاد ﺗﻨﻬﺎ در ﺳﺎﻋﺖ ﺧﺎﺻﯽ ﮐﻪ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﭘﻨﺠﺮﻩ هﺎﯼ ﺑﻨﺪ ﺑﺎز ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ‬
‫ﺟﺎرو ﮐﺮدن اﺗﺎق ﺷﺎن ﻣﺒﺎدرت ﮐﻨﻨﺪ و در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺎﻳﺪ از اﻧﺠﺎم ﺁن ﺧﻮددارﯼ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﮐﻠﻴﻪ ﯼ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺑﻨﺪ در ﻧﺸﺴﺖ هﻔﺘﮕﯽ ﻣﺴﺌﻮﻻن اﺗﺎق هﺎ وﺿﻊ ﻣﯽ ﺷﺪ و ﻣﺴﺌﻮﻻن‬
‫ﻗﺒﻞ از ﺁﻣﺪن ﺑﻪ ﻧﺸﺴﺖ ﺟﻤﻌﯽ‪ ،‬ﻧﻈﺮ هﻢ اﺗﺎﻗﯽ هﺎ ﻳﺸﺎن را ﺟﻮﻳﺎ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ و ﻳﺎ ﺑﻌﺪ از ﻧﺸﺴﺖ‪،‬‬
‫ﺁﻧﺎن را در ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺼﻤﻴﻢ هﺎﯼ ﻧﺸﺴﺖ هﻔﺘﮕﯽ ﻗﺮار ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ .‬هﻤﻪ ﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻨﺪ ﻣﻠﺰم ﺑﻪ‬
‫رﻋﺎﻳﺖ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺑﻨﺪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪١٨١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺧﺮﻳﺪهﺎﯼ ﺑﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺟﻤﻌﯽ و از ﻃﺮﻳﻖ ﺻﻨﺪوق ﻣﺸﺘﺮﮎ ﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺴﺌﻮل ﺻﻨﻔﯽ‪،‬‬
‫ﺣﺴﻴﻦ ﻗﻄﺒﯽ ﻳﻌﻘﻮﺑﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در اﻧﺘﻬﺎﯼ ﺑﻨﺪ ﻣﺤﻠﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻴﻮﻩ هﺎ ﻧﮕﻬﺪارﯼ‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ و هﺮ ﺑﺎر ﻣﺴﺌﻮل ﻣﻴﻮﻩ ﯼ ﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺑﻨﺪ ﭼﺮﺧﺶ را در ﺑﻨﺪ ﺑﻪ راﻩ‬
‫ﻣﯽ اﻧﺪاﺧﺖ و ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ هﺮ اﺗﺎق‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻌﺪاد اﻓﺮاد ﺁن‪ ،‬ﻣﻴﻮﻩ و دﻳﮕﺮ ﻣﺎﻳﺤﺘﺎج ﺷﺎن‬
‫را ﻣﯽ داد‪ .‬اﻓﺮاد اﺗﺎق هﺎ در ﻧﺤﻮﻩ ﯼ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺟﻴﺮﻩ اﯼ ﮐﻪ از ﺳﻮﯼ ﺑﻨﺪ ﺑﻪ ﺁن هﺎ دادﻩ‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺨﺘﺎر ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ هﻤﻴﺸﻪ ﻣﻘﺪارﯼ از ﻣﻴﻮﻩ را ذﺧﻴﺮﻩ ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ‬
‫در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻴﻬﻤﺎن ﺑﻪ اﺗﺎق ﺷﺎن ﺁﻣﺪ‪ ،‬از او ﭘﺬﻳﺮاﻳﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫از دﻳﮕﺮ اﻣﮑﺎﻧﺎﺗﯽ ﮐﻪ از ﺁن ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬ورزش دﺳﺖ ﺟﻤﻌﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن دارﯼ‬
‫ﻣﻬﺸﻴﺪ)ﺣﺴﻴﻦ( رزاﻗﯽ‪ ،‬ﺑﺎزﻳﮑﻦ ﺗﻴﻢ ﻣﻠﯽ ﻓﻮﺗﺒﺎل اﻣﻴﺪ اﻳﺮان ﺑﺮﮔﺰار ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺣﺴﻴﻦ‪،‬‬
‫رزﻣﯽ ﮐﺎر ﺑﻮد و در اواﻳﻞ اﻧﻘﻼب ﻣﺴﺌﻮل ﺁﻣﻮزش ﮐﻤﻴﺘﻪ ﯼ ﺳﻌﺪﺁﺑﺎد ﺷﻤﻴﺮان ﺑﻮد‪ .‬ورزش‬
‫ﺟﻤﻌﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻳﮏ رزم ﺟﻤﻌﯽ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻮد و از ﺗﺤﺮﮎ و ﭘﻮﻳﺎﻳﯽ ﺑﺎﻻﻳﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد و‬
‫ﺟﺪا از ﻧﺮﻣﺶ ﺟﻤﻌﯽ‪ ،‬ﺣﺮﮐﺖ هﺎﯼ ﮔﺮوهﯽ و ﺁﻣﺎدﻩ ﺳﺎزﯼ ﺑﺪﻧﯽ ﻧﻴﺰ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ورزش ﺟﻤﻌﯽ هﻤﻪ را ﺑﻪ ﺳﺮ ﺷﻮق ﻣﯽ ﺁورد و ﺗﻤﺎم ﺑﭽﻪ هﺎ ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ‬
‫در ﺁن ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮاﻳﻂ ﺁن دوران ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﺑﺎ هﻴﭻ زﻧﺪاﻧﯽ در ﺳﻄﺢ ﮐﺸﻮر ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﻗﻴﺎس ﻧﺒﻮد و ﻣﺎ از اﻳﻦ ﺑﺎﺑﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮش ﺷﺎﻧﺲ ﺑﻮدﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻳﮑﯽ از ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ هﺎﯼ ﺑﻨﺪ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﯼ ﻣﺴﺌﻮل ﺳﻴﮕﺎر ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺳﻴﮕﺎر ﺑﻴﻦ‬
‫اﺗﺎق هﺎ از ﺟﻤﻠﻪ وﻇﺎﻳﻒ او ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺳﻴﮕﺎرهﺎ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻌﺪاد اﻓﺮاد ﺳﻴﮕﺎرﯼ هﺮ اﺗﺎق و‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺁن هﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻮع ﺳﻴﮕﺎر ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﻳﺮاﻧﯽِ ﺁن در زﻧﺪان ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮد‪،‬‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻳﮑﯽ از ﻣﺸﮑﻼت ﺑﻨﺪ‪ ،‬روﺷﻦ ﮐﺮدن ﺳﻴﮕﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺎﺳﺪاران در ﺳﻪ‬
‫وﻋﺪﻩ ﯼ ﺻﺒﺢ و ﻇﻬﺮ و ﺷﺐ ﺑﻮد‪ .‬ﮐﺸﻴﺪن ﺳﻴﮕﺎر در ﻟﺤﻈﻪ اﯼ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن اﺣﺴﺎس ﻧﻴﺎز‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬دل ﭼﺴﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ راهﯽ ﭘﻴﺪا ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ ﮐﻪ در ﺗﻤﺎم ﻃﻮل روز‪ ،‬هﺮ ﻣﻮﻗﻌﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻧﻴﺎز داﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺳﻴﮕﺎرﻣﺎن را روﺷﻦ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﺪﻩ ﯼ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ذرﻩ ﺑﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﺗﺎ‬
‫زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻣﯽ ﺗﺎﺑﻴﺪ‪ ،‬ﺣﻞ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺁن ﺳﻴﮕﺎر را‬
‫روﺷﻦ ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ‪ .‬ذرﻩ ﺑﻴﻦ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﭼﻴﺰﯼ ﻧﺒﻮد ﺟﺰ ﻋﻴﻨﮏ ذرﻩ ﺑﻴﻨﯽ ﻳﮑﯽ از ﺑﭽﻪ هﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻧﺎم ﻗﺎﺳﻢ‪ .‬دو ﺷﻴﺸﻪ ﯼ ﻋﻴﻨﮏ را روﯼ هﻢ ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﻣﻘﺪارﯼ ﺁب ﻧﻴﺰ در ﻣﻴﺎن ﺁن رﻳﺨﺘﻪ و‬
‫دورش را ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﭼﺴﺐ ﻋﺎﻳﻖ ﺑﻨﺪﯼ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬ﺳﺮ ﺳﻴﮕﺎر را ﺑﺎ ﺧﻮدﮐﺎر ﺳﻴﺎﻩ ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ‬
‫و ذرﻩ ﺑﻴﻦ را ﻃﻮرﯼ روﯼ ﺳﻴﮕﺎر ﻧﮕﻪ ﻣﯽ داﺷﺘﻴﻢ ﮐﻪ ﻧﻮر ﺁﻓﺘﺎب‪ ،‬درﺳﺖ روﯼ ﺁن ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﺳﻴﺎﻩ ﮐﺮدﻩ ﯼ ﺳﻴﮕﺎر ﺑﺘﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﺪت زﻣﺎن ﻻزم ﺑﺮاﯼ روﺷﻦ ﺷﺪن ﺳﻴﮕﺎر‪ ،‬ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮد ﺑﺎﻋﺪم‬
‫ﻟﺮزش دﺳﺖ و ذرﻩ ﺑﻴﻦ و ﺳﻴﮕﺎر‪ .‬ﻋﻠﯽ ﺑﻘﺎل ﺷﻮﺷﺘﺮﯼ در اﻳﻦ ﮐﺎر اﺳﺘﺎد ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﭼﺎرﻩ اﯼ‬
‫هﻢ ﺑﺮاﯼ روﺷﻦ ﻧﮕﺎﻩ داﺷﺘﻦ ﺁﺗﺶ در ﺷﺐ هﺎ و زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ هﻮا اﺑﺮﯼ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﯽ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪﻳﻢ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫هﻢ ﻳﺎرﯼ و هﻢ ﻓﮑﺮﯼ ﺑﭽﻪ هﺎ ﻣﺸﮑﻞ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺣﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﮐﺎر اﺻﻠﯽ ﻣﺴﺌﻮل ﺳﻴﮕﺎر ﺑﻌﺪ از‬
‫ﻏﺮوب ﺁﻓﺘﺎب ﺷﺮوع ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬او وﻇﻴﻔﻪ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺁﺗﺶ را از ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻨﺪ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ و‬
‫ﻃﺒﻖ ﺟﺪوﻟﯽ ﮐﻪ داﺷﺖ ﺑﻪ اوﻟﻴﻦ اﺗﺎق ﺗﺤﻮﻳﻞ دهﺪ‪ .‬اﺗﺎق ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ وﻇﻴﻔﻪ داﺷﺖ ﺁﺗﺶ را ﺑﻪ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٨٢‬‬
‫ﻣﺪت ﻳﮏ رﺑﻊ روﺷﻦ ﻧﮕﺎﻩ داﺷﺘﻪ و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ اﺗﺎق ﺑﻌﺪﯼ ﺗﺤﻮﻳﻞ دهﺪ‪ .‬اﻓﺮاد ﺁن اﺗﺎق ﺟﻴﺮﻩ‬
‫ﺳﻴﮕﺎرﺷﺎن را در زﻣﺎن ﻣﻘﺮر ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺁﺗﺶ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻠﻮﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻣﻮﻇﻒ ﺑﻪ ﺣﻔﻆ ﺁﺗﺶ ﺑﻮد ﻣﺮاﺟﻌﻪ و ﺳﻴﮕﺎرﺷﺎن را روﺷﻦ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬از ﺳﻮﯼ ﻣﺴﺌﻮل‬
‫ﺳﻴﮕﺎر ﻳﮏ "ﻋﻼﻣﺖ ﻣﺮگ" ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺮﭼﻢ دزدان درﻳﺎﻳﯽ‪ ،‬ﭘﺸﺖ در اﺗﺎﻗﯽ ﮐﻪ ﺁﺗﺶ در ﺁن‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺼﺐ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ هﻢ ﺗﻼﺷﯽ ﺑﻮد از ﺳﻮﯼ ﻧﻬﻀﺖ ﺿﺪ ﺳﻴﮕﺎر در ﺑﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‬
‫ﭼﻨﺪاﻧﯽ در ﺟﻠﺐ ﻧﻈﺮ ﺳﻴﮕﺎرﯼ هﺎ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬واﯼ ﺑﻪ ﺣﺎل اﻓﺮاد اﺗﺎﻗﯽ ﮐﻪ ﭘﻴﺶ از ﺗﻤﺎم ﺷﺪن‬
‫وﻗﺖ ﻣﻘﺮر‪ ،‬ﺳﻴﮕﺎر را از روﯼ ﺳﻬﻮ و ﻓﺮاﻣﻮﺷﯽ‪ ،‬ﺧﺎﻣﻮش ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺁن وﻗﺖ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺟﻮاب ﮔﻮﯼ ﺑﻨﺪ و ﺳﻴﮕﺎرﯼ هﺎﯼ ﺁن ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ و ﻗﺒﻞ از هﺮ ﭼﻴﺰ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻟﻘﺐ "ﺁﺗﺶ ﻧﺸﺎﻧﯽ" را‬
‫ﻳﺪﮎ ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎرﯼ ﻣﻨﻔﯽ داﺷﺖ‪.‬‬

‫‪١١‬‬
‫ﭼﻨﺪﯼ ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻻﺟﻮردﯼ ﺑﺮاﯼ ارزﻳﺎﺑﯽ دوﺑﺎرﻩ ﯼ ﺑﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ در واﻗﻊ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺑﺎزدﻳﺪ‬
‫او از ﺑﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ هﻤﻴﺸﻪ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﻋﺪﻩ اﯼ از ﭘﺎﺳﺪاران وارد ﺑﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬هﻮاﺧﻮرﯼ داﻳﺮ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﻮد وﻟﯽ زﻣﺎن ﻣﺸﺨﺼﯽ ﻧﺪاﺷﺖ و اﮔﺮ ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻨﺪ ﺣﺎل ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺁن روز ﻣﺎ را ﺑﻪ‬
‫هﻮاﺧﻮرﯼ ﻧﻤﯽ ﺑﺮد‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﺟﺰﻳﯽ از ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺷﺎن ﺑﻮد‪ .‬در هﺮ ﺻﻮرت ﻣﺸﮑﻞ‬
‫هﻮاﺧﻮرﯼ ﺑﺎ ﻻﺟﻮردﯼ در ﻣﻴﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ و وﯼ ﺑﺎ ﺧﻮن ﺳﺮدﯼ ﮔﻔﺖ‪ :‬زﻣﺎن هﻮاﺧﻮرﯼ‬
‫زﻳﺎد اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﺁن را ﮐﻢ ﮐﺮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﻣﻬﻤﻮم ﻣﻌﺘﺮض ﺷﺪ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ هﻴﭻ اﻣﮑﺎﻧﯽ‬
‫در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺎ ﻧﻤﯽ ﮔﺬارﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺟﻴﺮﻩ ﯼ ﻣﺤﺪود ﻗﻨﺪﻣﺎن ﭼﺴﺐ ﺗﻬﻴﻪ ﮐﺮدﻩ و ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﭘﺎرﭼﻪ ﯼ ﺷﻮرت ﻣﺎن‪ ،‬ﮐﺘﺎب هﺎﯼ ﻣﻮﺟﻮد در ﺑﻨﺪ را ﺻﺤﺎﻓﯽ ﮐﺮدﻩ اﻳﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎﯼ‬
‫ﺣﻞ ﻣﺸﮑﻼت و رﻓﻊ ﻧﻴﺎزهﺎﯼ اوﻟﻴﻪ ﻣﺎن‪ ،‬ﺑﻪ اﺗﻬﺎم ﺿﺮﺑﻪ زدن ﺑﻪ ﺑﻴﺖ اﻟﻤﺎل ﺟﻴﺮﻩ ﯼ ﻗﻨﺪ ﺑﻨﺪ‬
‫را ﻗﻄﻊ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ! ﻻﺟﻮردﯼ ﺧﻮاﺳﺘﺎر دﻳﺪن ﮐﺘﺎب هﺎ ﺷﺪ و در ﻣﻮرد ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺻﺤﺎﻓﯽ ﺁن هﺎ‬
‫ﺳﺆال ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺷﻨﻴﺪن ﭘﺎﺳﺦ ﺑﭽﻪ هﺎ‪ ،‬رو ﺑﻪ ﺻﺒﺤﯽ ﮐﺮدﻩ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﮕﻔﺘﻢ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ‪ ،‬اﮔﺮ‬
‫اﻳﻦ هﺎ را ول ﮐﻨﻴﺪ ﺑﺎ ﮔﭻ‪ ،‬ﻣﻮﺷﮏ هﻮا ﺧﻮاهﻨﺪ ﮐﺮد! و ﮐﺘﺎب هﺎ را ﻳﮑﯽ‪ -‬ﻳﮑﯽ ﺑﻪ‬
‫ﭘﺎﺳﺪاراﻧﺶ داد ﮐﻪ ﻧﮕﺎﻩ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﮐﺎر ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﺁن هﺎ را ﺗﺤﻘﻴﺮ ﮐﻨﺪ و ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﺗﻔﻬﻴﻢ‬
‫ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ از دﺷﻤﻦ ﻋﻘﺐ هﺴﺘﻨﺪ! ﭘﺎﺳﺪاران ﺑﺎ ﺗﻌﺠﺐ ﮐﺘﺎب هﺎﯼ ﺻﺤﺎﻓﯽ ﺷﺪﻩ را‬
‫ﻧﮕﺎﻩ ﮐﺮدﻩ‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ رد ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ ﺑﻪ ﺻﺒﺤﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﺷﮑﺎﻟﯽ ﻧﺪارد‪،‬‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﺎر اداﻣﻪ دهﻨﺪ‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ ﮐﻤﺘﺮ ﭘﻴﺶ ﻣﯽ ﺁﻣﺪ ﮐﻪ ﺗﺎ اﻳﻦ ﺣﺪ ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺮج دهﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ را ﻣﻐﺘﻨﻢ ﺷﻤﺮدﻩ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬از ﺑﺲ ﻣﺨﻔﻴﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﻋﻴﻨﮏ‬
‫ﺳﻴﮕﺎرﻣﺎن را روﺷﻦ ﮐﺮدﻩ اﻳﻢ‪ ،‬ﺧﺴﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﻳﻢ! دﺳﺘﻮر دهﻴﺪ ﺗﻌﺪاد دﻓﻌﻪ هﺎﯼ روﺷﻦ ﮐﺮدن‬
‫ﺳﻴﮕﺎر را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮐﻨﻨﺪ و ﻳﺎ ﻓﻨﺪﮎ در اﺧﺘﻴﺎرﻣﺎن ﻗﺮار دهﻨﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪادﯼ از ﺑﭽﻪ هﺎ ﺑﺎ ﺗﻌﺠﺐ ﻣﺮا‬
‫ﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و ﻋﺪم رﺿﺎﻳﺖ ﺷﺎن را ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ .‬ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ هﺎﯼ‬
‫ﻗﺒﻠﯽ ﮐﻪ از ﻻﺟﻮردﯼ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻤﺎن ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺷﺎﻳﺪ هﻤﻴﻦ اﻣﮑﺎن ﻣﺤﺪود را ﻧﻴﺰ از‬
‫دﺳﺖ ﺑﺪهﻴﻢ‪ .‬ﺑﺮﺧﻼف ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﺁن هﺎ‪ ،‬ﻻﺟﻮردﯼ ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺗﻮﺿﻴﺢ در ﻣﻮرد روش روﺷﻦ‬
‫‪١٨٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﮐﺮدن ﺳﻴﮕﺎر ﺑﺎ ﻋﻴﻨﮏ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺑﭽﻪ هﺎ ﮔﻔﺖ‪ :‬از هﻤﺎن روش ﺧﻮدﺗﺎن اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬
‫ﮐﻨﻴﺪ! اﻣﮑﺎن دادن ﻓﻨﺪﮎ را ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ذرﻩ ﺑﻴﻦ ﻋﻠﻨﯽ ﺷﺪ!‬
‫ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﺣﻀﻮر ﻻﺟﻮردﯼ در ﺑﻨﺪ ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ وﯼ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﯼ ﺣﻀﻮر ﻋﻠﯽ ﺳﺮاﺑﯽ در‬
‫ﺑﻨﺪ ﻧﺸﻮد‪ .‬ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮد ﻋﻠﯽ دﭼﺎر ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺟﺪﻳﺪﯼ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﺸﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺮﺧﻮرد اﻳﻦ دو در ﺳﺎل ‪ .۶٠‬ﻋﻠﯽ ﺳﺮاﺑﯽ ﺑﻌﺪ از دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ و زﻳﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ‪ ،‬ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮد ﮐﻪ‬
‫ﭘﺎﺳﺪاران را ﺑﻪ ﺳﺮ ﻗﺮارش ﺑﺒﺮد‪ .‬او ﺁن هﺎ را ﺑﻪ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺣﺎﻓﻆ ﺑﺮدﻩ و از ﺑﺎﻻﯼ ﭘﻞ ﺣﺎﻓﻆ‬
‫ﺧﻮدش را ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﺧﻮدﮐﺸﯽ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﺧﻴﺎﺑﺎن ﭘﺮت ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬او از ﺷﺎﻧﺲ ﺑﺪ روﯼ ﻣﺎﺷﻴﻦ در‬
‫ﺣﺎل ﻋﺒﻮرﯼ اﻓﺘﺎدﻩ و ﺑﻴﻬﻮش ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬وﯼ را ﺑﺎ هﻤﺎن ﺣﺎل ﻧﺰار ﺑﻪ اوﻳﻦ ﺑﺎز ﻣﯽ ﮔﺮداﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﮐﻤﯽ ﺑﻪ هﻮش ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ ،‬ﻻﺟﻮردﯼ از او ﻣﯽ ﭘﺮﺳﺪ‪ :‬اﮔﺮ اﺳﻠﺤﻪ داﺷﺘﯽ ﺑﺎ ﻣﻦ ﭼﻪ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدﯼ؟ ﻋﻠﯽ ﺑﻪ ﺗﺼﻮر اﻳﻦ ﮐﻪ در ﺣﺎل ﻓﻴﻠﻢ ﺑﺮدارﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ از او هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻣﯽ ﮐﺸﺘﻢ ات‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ دوﺑﺎرﻩ ﻣﯽ ﭘﺮﺳﺪ‪ :‬ﺑﺎ ﮔﻴﻼﻧﯽ ﭼﻪ ﻣﯽ ﮐﺮدﯼ؟ ﻋﻠﯽ ﭘﺎﺳﺦ اش را ﺗﮑﺮار‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺠﺘﺒﯽ ﻣﻬﺮاب ﺑﻴﮕﯽ ﻳﮑﯽ از ﻣﺤﺎﻓﻈﺎن و ﻧﺰدﻳﮑﺎن ﻻﺟﻮردﯼ و ﻣﺄﻣﻮر زدن‬
‫ﺗﻴﺮﺧﻼص ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن‪ ،‬ﻗﺼﺪ ﮐﺸﺘﻦ وﯼ را ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ ﺑﺎ ﮐﻴﻨﻪ اﯼ وﺻﻒ ﻧﺎﺷﺪﻧﯽ ﺑﻪ‬
‫او ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻧﻪ وﻟﺶ ﮐﻦ وﻟﯽ ﺗﻴﺮﺧﻼص اش را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اﯼ ﺑﺰن ﮐﻪ ﺑﺴﻮزد‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﺷﻠﻮﻏﯽ و ﺑﯽ ﻧﻈﻤﯽ اوﻳﻦ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﯽ ﺷﻮد و در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺧﻮﺑﯽ ﭘﺲ از ‪١٩‬‬
‫ﺑﻬﻤﻦ ‪ ۶٠‬ﺑﻪ دادﮔﺎﻩ رﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ‪ ١٠‬ﺳﺎل زﻧﺪان ﻣﺤﮑﻮم ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﻣﺎﻩ هﺎﯼ اوﻟﻴﻪ ﯼ اﻓﺘﺘﺎح زﻧﺪان ﮔﻮهﺮدﺷﺖ‪ ،‬دﮐﺘﺮ ﻋﺒﺎس ﺷﻴﺒﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﺷﻮراﯼ اﺳﻼﻣﯽ و ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﻧﺎﻃﻖ ﻧﻮرﯼ‪ ،‬وزﻳﺮ ﮐﺸﻮر وﻗﺖ ﻧﻴﺰ از زﻧﺪان و ﺑﻨﺪ ﻣﺎ ﺑﺎزدﻳﺪ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺁوردﻧﺪ‪ .‬ﺷﻴﺒﺎﻧﯽ در واﻗﻊ اوﻟﻴﻦ ﻧﻔﺮﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ از ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﺑﺎزدﻳﺪ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺁورد‪.‬‬
‫او ﻃﯽ ﺳﺨﻨﺎن ﮐﻮﺗﺎهﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﻮﻋﯽ هﻢ دردﯼ هﻤﺮاﻩ ﺑﻮد‪ ،‬از ﻣﺎ ﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻪ اﺟﺎزﻩ ﻧﺪهﻴﻢ‬
‫وﻗﺖ ﻣﺎن ﺑﻪ ﺑﻄﺎﻟﺖ ﺑﮕﺬرد و ﺗﻼش ﮐﻨﻴﻢ ﺑﺎ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﮐﻼس هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬از داﻧﺶ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ‬
‫ﺑﻬﺮﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ و زﻧﺪان را ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻄﯽ ﺁﻣﻮزﺷﯽ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮد ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬او ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﯼ‬
‫ﺧﻮد در زﻧﺪان زﻣﺎن ﺷﺎﻩ اﺷﺎرﻩ ﮐﺮدﻩ و ﺗﺄﮐﻴﺪ ﮐﺮد ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ از زﻧﺪان ﺁزاد ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‬
‫ﮔﺎهﯽ ﺁرزو ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ دوﺑﺎرﻩ ﺑﻪ زﻧﺪان و ﺟﻤﻊ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﺎزﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬او ﮐﻪ ﺧﻮد در زﻣﺎن‬
‫ﺷﺎﻩ ﺳﺎل هﺎ رﻧﺞ زﻧﺪان را ﺗﺤﻤﻞ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺣﺘﺎ ﻟﺤﻈﻪ اﯼ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻧﻴﺎﻧﺪﻳﺸﻴﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ ﭼﻨﺪ ﺻﺒﺎح ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺧﻮد او در ﻧﻘﺶ زﻧﺪاﻧﺒﺎن و ﻳﺎ هﻤﺮاﻩ و هﻤﮑﺎر ﺑﺎ ﺁن هﺎ ﻇﺎهﺮ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬او ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﯼ اوﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و ﺑﺮاﯼ ﺟﻤﻊ زﻧﺪاﻧﻴﺎن‬
‫ﺳﺨﻨﺎﻧﯽ را اﻳﺮاد ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻧﺎﻃﻖ ﻧﻮرﯼ در ﺳﻤﺖ وزﻳﺮ ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﻼل و ﺟﺒﺮوﺗﯽ ﭼﻨﺪ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﻋﺪﻩ اﯼ درﺟﻪ دار‬
‫ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ و ﭘﺎﺳﺪار وارد ﺑﻨﺪ ﺷﺪ و ﻃﻮل ﺳﺎﻟﻦ را ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻃﯽ ﮐﺮدﻩ و ﻧﮕﺎهﯽ ﺑﻪ داﺧﻞ‬
‫اﺗﺎق هﺎ اﻧﺪاﺧﺖ‪ .‬هﻴﭻ ﮐﺲ واﮐﻨﺸﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﻀﻮر او در ﺑﻨﺪ ﻧﺸﺎن ﻧﺪاد‪ .‬ﻣﻦ در ﮔﻮﺷﻪ اﯼ‬
‫از راهﺮوﯼ ﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪون اﻳﻦ ﮐﻪ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﺑﻪ او و هﻴﺌﺖ هﻤﺮاهﺶ ﻧﺸﺎن دهﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﺎر ﺗﺪرﻳﺴﻢ‬
‫اداﻣﻪ دادم‪ .‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در داﺧﻞ اﺗﺎق هﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﺎ زﺣﻤﺖ اﻳﻦ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻧﺪادﻧﺪ ﮐﻪ از‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٨٤‬‬
‫اﺗﺎق ﺧﺎرج ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﺳﺘﻘﺒﺎل ﺳﺮد اﻓﺮاد از وﯼ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻨﺪ را ﺗﺮﮎ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪١٢‬‬
‫ﺑﻪ ﻏﻴﺮ از ﻣﺎ ﮐﻪ در واﻗﻊ اوﻟﻴﻦ ﺳﺮﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻳﻢ ﮐﻪ از اوﻳﻦ ﺑﻪ ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﻣﻨﺘﻘﻞ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬زﻧﺪان ﺟﺪﻳﺪ ﭘﺬﻳﺮاﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺗﻨﺒﻴﻬﯽ دﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺰ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ از ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﺑﻪ‬
‫ﺁن ﺟﺎ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و در ﺳﻠﻮل هﺎﯼ ﻳﮏ ﻧﻔﺮﻩ و دو ﻧﻔﺮﻩ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬اﮐﺜﺮ اﻳﻦ‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻴﻦ ﻣﺎﻩ هﺎﯼ ﻣﻬﺮ ﺗﺎ دﯼ ﻣﺎﻩ ‪ ۶١‬ﺑﻪ ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﭘﺲ از ﺁن‪،‬‬
‫ﺁهﻨﮓ اﻋﺰام زﻧﺪاﻧﯽ از ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﺑﻪ ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﮐﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻋﺪﻩ اﯼ از زﻧﺪاﻧﻴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ‬
‫ﺑﻴﺶ از ﻳﮏ ﺳﺎل از دﺳﺘﮕﻴﺮﻳﺸﺎن ﻣﯽ ﮔﺬﺷﺖ و هﻨﻮز در اوﻳﻦ ﺑﻪ ﮐﺎرﺷﺎن رﺳﻴﺪﮔﯽ ﻧﺸﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﺟﻬﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪن وﺿﻌﻴﺖ ﺷﺎن ﺑﻪ ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﺮدﻩ و ﺑﺨﺸﯽ از زﻧﺪان‬
‫را ﺑﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ از ﺁن هﺎ اﺧﺘﺼﺎص دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪادﯼ از ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن زﺑﺪﻩ ﯼ اوﻳﻦ را ﻧﻴﺰ‬
‫ﻣﺴﺌﻮل رﺳﻴﺪﮔﯽ ﺑﻪ ﭘﺮوﻧﺪﻩ هﺎﯼ ﺁن هﺎ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺤﻞ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ هﺎ در ﻃﺒﻘﻪ ﯼ اول زﻧﺪان‬
‫و در ﺑﻨﺪهﺎﯼ ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﻪ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﯼ ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﺑﻮد ﮐﻪ هﻨﻮز ﮐﺎر اﺣﺪاث ﺁن ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن‬
‫ﻧﺮﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻳﺎ در ﺳﻠﻮل هﺎﯼ اﻧﻔﺮادﯼ ﻃﺒﻘﻪ ﯼ اول اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ و ﻳﺎ‬
‫در ﻣﺤﻞ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﮐﻪ ﺑﻌﺪهﺎ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ ۶٧‬ﻗﺘﻠﮕﺎﻩ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮدﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم "ﺳﻴﺪ" ﮐﻪ ﺣﮑﻢ‬
‫ﺟﻼد ﮔﻮهﺮدﺷﺖ را داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﭘﺎﺳﺪاران ﺑﻨﺪهﺎ وﻇﻴﻔﻪ ﯼ زدن ﮐﺎﺑﻞ و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯼ‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن را ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ داﺷﺖ‪ .‬هﺮﻳﮏ از ﭘﺎﺳﺪاران ﮐﻪ در اﻳﻦ راﻩ ﻓﻌﺎل ﺗﺮ و ﺷﻘﯽ ﺗﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮ رﺷﺪ ﮐﺮدﻩ و در ﺳﻴﺴﺘﻢ زﻧﺪان ارﺗﻘﺎ ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ارﺗﻘﺎﯼ داوود ﻟﺸﮑﺮﯼ ﺗﺎ ﻣﻌﺎوﻧﺖ‬
‫اﻣﻨﻴﺘﯽ و اﻧﺘﻈﺎﻣﯽ زﻧﺪان و ﻣﺠﻴﺪ ﺗﺒﺮﻳﺰﯼ ﺗﺎ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﺧﻠﯽ زﻧﺪان در هﻤﻴﻦ راﺳﺘﺎ اﻧﺠﺎم‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺮاﯼ رﺳﻴﺪﮔﯽ ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮ ﺑﻪ ﮐﺎر زﻧﺪاﻧﻴﺎن زﻳﺮ ﺣﮑﻢ و ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ‪ ،‬ﺷﻌﺒﻪ اﯼ از دادﮔﺎﻩ‬
‫اﻧﻘﻼب در ﻣﺤﻞ زﻧﺪان ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ و ﺑﻪ ﺻﺪور ﺣﮑﻢ ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﭘﺲ از ﭘﺎﻳﺎن دوران‬
‫ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ‪ ،‬اﻓﺮاد اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﺳﺎﻟﻦ ‪ ١٧‬ﮐﻪ ﻣﺠﺮد ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮدﻩ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ و از ﺁن ﺟﺎ ﺑﻪ دو ﻓﺮﻋﯽ‬
‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در هﻤﺎن ﻣﺎﻩ هﺎﯼ اوﻟﻴﻪ‪ ،‬ﺗﻌﺪادﯼ از ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ ﺣﮑﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻨﺪ‬
‫ﻣﺎ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﻣﺎﻩ هﺎﯼ ﺑﻌﺪ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻋﺪﻩ اﯼ را ﮐﻪ در ﻓﺮﻋﯽ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ﻣﺎ‬
‫ﺁوردﻧﺪ‪ .‬ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺻﺪرﻋﺎﻣﻠﯽ از ﺟﻤﻠﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﺑﻪ دادﮔﺎﻩ رﻓﺘﻪ و‬
‫ﺑﻪ اﻋﺪام ﻣﺤﮑﻮم ﺷﺪ‪ .‬او ﻓﺮزﻧﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﺧﻤﻴﻨﯽ در ادارﻩ راهﻨﻤﺎﻳﯽ راﻧﻨﺪﮔﯽ و ﺑﺮادر‬
‫رﺳﻮل ﺻﺪرﻋﺎﻣﻠﯽ‪ ،‬ﮐﺎرﮔﺮدان ﺳﻴﻨﻤﺎﯼ اﻳﺮان ﺑﻮد‪.‬‬
‫در اواﺳﻂ دﯼ ﻣﺎﻩ‪ ،‬ﺳﻪ زﻧﺪاﻧﯽ را از ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ﻣﺎ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻳﮑﯽ از ﺁﻧﺎن ﻋﻠﯽ‬
‫ﺑﺎدﯼ‪ ،‬زﻧﺪاﻧﯽ ﻣﺠﺎهﺪﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻩ ﺑﻪ اوﻳﻦ اﻧﺘﻘﺎل ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﻧﻔﺮ دوم ﻓﺮاﻣﺮز‬
‫ﻧﺮﻳﻤﻴﺴﺎ از هﻮاداران اﻗﻠﻴﺖ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﺎم و اﺗﻬﺎم ﻧﻔﺮ ﺳﻮم را ﮐﻪ وﯼ ﻧﻴﺰ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ‬
‫ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺘﯽ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺪارم‪ .‬دو زﻧﺪاﻧﯽ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ از ﺗﻮاب هﺎﯼ ﺷﺎﺧﺺ‬
‫ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺨﺼﻮص ﻧﺮﻳﻤﻴﺴﺎ ﮐﻪ از ﻧﺰدﻳﮑﺎن و ﻣﺸﺎورﻳﻦ ﻣﺠﺘﺒﯽ ﻣﻴﺮﺣﻴﺪرﯼ‪،‬‬
‫ﻳﮑﯽ از ﺑﺪﻧﺎم ﺗﺮﻳﻦ ﺗﻮاب هﺎﯼ ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ رﻓﺖ و در اﻋﺰام زﻧﺪاﻧﻴﺎن‬
‫‪١٨٥‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ و ﻣﺠﺎهﺪ ﺑﻪ اوﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺮم داﺷﺘﻦ ﺗﺸﮑﻴﻼت در زﻧﺪان‪ ،‬دﺳﺖ داﺷﺖ‪ .‬اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺤﺚ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ را در ﻣﻴﺎن ﺑﭽﻪ هﺎ داﻣﻦ زدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺼﻮر اوﻟﻴﻪ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﻮد‬
‫ﮐﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﻣﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ادارﻩ ﯼ ﺑﻨﺪ را ﺑﻪ ﺁن هﺎ ﺑﺴﭙﺎرﻧﺪ‪ .‬ﻋﺪﻩ اﯼ ﺗﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ از‬
‫ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ دو زﻧﺪاﻧﯽ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ‪ ،‬داراﯼ اﺗﻬﺎم ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺘﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺑﺨﻮاهﻨﺪ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺑﭽﻪ هﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ ﺑﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﻌﺪادﺷﺎن از اﻧﮕﺸﺘﺎن دودﺳﺖ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺎﭘﻮﺷﯽ‬
‫درﺳﺖ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺑﺴﻴﺎر ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﯽ ﻣﯽ ﻧﻤﻮد‪ .‬در ﻣﻴﺎن ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ هﺎﯼ ﺑﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻦ‬
‫هﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﻧﮕﺮان ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ رﺿﺎ ﻋﺼﻤﺘﯽ ﺑﻮدم ﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﯼ زﻧﺪان دوران ﺷﺎﻩ را‬
‫ﻧﻴﺰ داﺷﺖ‪ .‬در زﻧﺪان هﺎﯼ دوران ﺷﺎﻩ‪ ،‬ﺑﻴﻦ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺠﺎهﺪ و ﭼﭗ ﺑﺎ زﻧﺪاﻧﻴﺎن راﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺣﺎﻻ ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن زﻧﺪان و ﻗﻮﻩ ﯼ ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺸﮑﻼت و ﺗﻀﺎدهﺎﯼ ﻋﻤﻴﻘﯽ وﺟﻮد‬
‫داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﺮدم ﮐﻪ ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن زﻧﺪان‪ ،‬و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﻻﺟﻮردﯼ‬
‫ﮐﻴﻨﻪ ﯼ ﻋﻤﻴﻘﯽ از اﻣﺜﺎل او ﺑﻪ دل دارﻧﺪ و دﺳﺖ از ﺳﺮ ﺁن هﺎ ﺑﺮ ﻧﺨﻮاهﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬رواﺑﻂ در‬
‫ﺳﻄﺢ ﺑﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﺣﺴﻨﻪ ﺑﻮد و هﻤﻪ ﯼ ﺑﭽﻪ هﺎ در ﮐﻠﻴﻪ ﯼ اﻣﻮر ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻓﻌﺎﻟﯽ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬هﻤﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ زﻧﺪاﻧﯽ و هﻢ زﻧﺠﻴﺮ ﺑﻪ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و از اﻳﻦ ﻟﺤﺎظ‬
‫ﺳﺎﻟﻢ ﺗﺮﻳﻦ رواﺑﻂ در زﻧﺪان ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﮐﺴﯽ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﯼ ﻧﻤﺎز ﻧﺨﻮاﻧﺪﻧﺸﺎن ﻧﻤﯽ ﺷﺪ‪،‬‬
‫ﭘﯽ ﺑﻪ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ ﺑﻮدن ﺁن هﺎ ﻧﻤﯽ ﺑﺮد‪ .‬هﺮ ﭼﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﻌﺪادﯼ از ﺁن هﺎ ﻧﻤﺎز هﻢ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫در هﺮ ﺻﻮرت ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﺸﺪﻳﻢ ﮐﻪ دﻟﻴﻞ اﻋﺰام ﺁﻧﺎن ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ﻣﺎ ﭼﻪ ﺑﻮد و ﭼﻪ ﻣﺄﻣﻮرﻳﺘﯽ را‬
‫دﻧﺒﺎل ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺁن هﺎ ﺑﻪ زودﯼ ﻣﻨﻔﻌﻞ ﺷﺪﻩ و در ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻨﺪ ﺣﻞ ﺷﺪﻧﺪ و ﻣﺸﮑﻠﯽ ﺑﺮاﯼ ﺑﻨﺪ‬
‫ﺑﻪ وﺟﻮد ﻧﻴﺎوردﻧﺪ‪ .‬ﺁن هﺎ در هﻴﭻ ﺣﺮﮐﺘﯽ ﺑﺎ ﺗﻮاب هﺎﯼ ﺑﻨﺪ هﻤﺮاﻩ ﻧﺸﺪﻩ و ﺳﺮﺷﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ در‬
‫ﻻﮎ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻮد‪ .‬هﻤﻴﻦ اﻧﺪازﻩ ﮐﻪ ﺻﻒ ﺧﻮدﺷﺎن را از ﺗﻮاب هﺎﯼ ﺑﻨﺪ ﺟﺪا ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬‬
‫از ﻃﺮف ﺑﭽﻪ هﺎ ﻣﻮرد ﭘﺬﻳﺮش ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬هﻤﻴﺸﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﯼ ﻻزم را ﺑﺎ‬
‫ﺁن هﺎ ﺣﻔﻆ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ وﻟﯽ ﺗﺎ ﺁن ﺟﺎ ﮐﻪ ﻣﻘﺪور ﺑﻮد‪ ،‬ﺁن هﺎ را در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ ﺟﻤﻌﯽ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫دادﻩ و از ﺑﺎﻳﮑﻮت ﮐﺮدن ﺷﺎن ﭘﺮهﻴﺰ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺤﻮل ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ داد ﮐﻪ ﻣﺤﻴﻂ‪،‬‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﻪ ﺳﺰاﻳﯽ در ﺳﻤﺖ ﮔﻴﺮﯼ اﻓﺮاد ﺿﻌﻴﻒ و ﺳﺴﺖ ارادﻩ دارد‪.‬‬

‫‪١٣‬‬
‫در دﯼ ﻣﺎﻩ ‪ ،۶١‬دادﮔﺎﻩ ‪ ٢٨‬ﺗﻦ از رهﺒﺮان و اﻋﻀﺎﯼ اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ هﺎ را ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫“ﻋﻠﻨﯽ” )اﻟﺒﺘﻪ “ﻋﻠﻨﯽ” از ﻧﻈﺮ رژﻳﻢ( ﺑﺮﮔﺰار ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن ﻧﻤﺎﻳﺶ دادﮔﺎﻩ ﻋﻠﻨﯽ‪،‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪﯼ ﮔﻴﻼﻧﯽ و اﺳﺪاﷲ ﻻﺟﻮردﯼ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ در ﻧﻘﺶ ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺮع و دادﺳﺘﺎن‬
‫ﻇﺎهﺮ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻗﺒﻞ از ﺷﺮوع دادﮔﺎﻩ‪ ،‬ﻳﮑﯽ از ﭘﺎﺳﺪاران ﻣﺤﺎﻓﻆ ﻻﺟﻮردﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم‬
‫ﺳﻴﺪ ﻋﺒﺎس اﺑﻄﺤﯽ ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ"ﺳﻴﺪ"‪) ،‬از اﻳﻦ ﺳﻴﺪهﺎ در زﻧﺪان زﻳﺎد ﺑﻮدﻧﺪ( ﮐﻪ هﻤﻴﺸﻪ ﺷﺎﻟﯽ‬
‫ﺳﺒﺰ ﺑﻪ ﮐﻤﺮ ﻣﯽ ﺑﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺻﺪاﻳﯽ ﮔﻮش ﺧﺮاش و ﺑﺎ ﻟﺤﻨﯽ ﻟﻮﻣﭙﻨﯽ ﺑﻪ ﺗﻘﻠﻴﺪ از ﻋﺒﺪاﻟﺒﺎﺳﻂ‪،‬‬
‫ﻗﺎرﯼ ﻣﻌﺮوف ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﺳﻮرﻩ ﯼ "اذا ﺷﻤﺲ ﮐﻮرت" را ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﻮد ﻳﮑﯽ از ﺻﺤﻨﻪ هﺎﯼ‬
‫ﺑﺪﻳﻊ دادﮔﺎﻩ ﻧﻮﻇﻬﻮر ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻘﺎم هﺎﯼ دادﺳﺘﺎﻧﯽ از ﻧﺘﺎﻳﺞ دادﮔﺎﻩ ﻓﻮق ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺁﮔﺎﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٨٦‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ دادﮔﺎﻩ ﻋﻠﻨﯽ اﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ رژﻳﻢ ﺗﺎ ﺁن ﻣﻮﻗﻊ ﺑﺮﮔﺰار ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺨﺶ ﺁن ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻧﺒﻮد و ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً ﺑﺎ ﺟﺮح و ﺗﻌﺪﻳﻞ هﺎﻳﯽ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬رژﻳﻢ و دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﯽ اش‬
‫ﺗﺎ ﺁن ﻣﻮﻗﻊ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ هﺎﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ از ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﯼ اﻓﺮادِ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر‪ ،‬اﮐﺘﻔﺎ ﮐﺮدﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬هﺮ ﭼﻨﺪ دادﮔﺎﻩ ﻓﻮق ﻧﻴﺰ دﺳﺖ ﮐﻤﯽ از ﻧﻤﺎﻳﺶ هﺎﯼ ﻣﺬﮐﻮر ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﮏ ﺷﺪن ﺳﺎﻟﮕﺮد ﻗﻴﺎم ﺁﻣﻞ‪ ،‬رژﻳﻢ ﺑﻪ ﺷﺪت ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻗﺪرت ﻧﻤﺎﻳﯽ داﺷﺖ‪.‬‬
‫اﺧﺒﺎر ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دادﮔﺎﻩ رهﺒﺮان اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ هﺎ‪ ،‬در رأس اﺧﺒﺎر ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﻗﺮار‬
‫داﺷﺖ و روزﻧﺎﻣﻪ هﺎ و ﻧﺸﺮﻳﻪ هﺎ ﯼ ﺁن ﻣﻮﻗﻊ ﻧﻴﺰﺑﻪ ﻃﻮر ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﺑﻪ اﻧﺘﺸﺎر ﺁن ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎم هﺎﯼ ﻗﻀﺎﻳﯽ هﻴﭻ ﺗﻼﺷﯽ ﺑﺮاﯼ رﻋﺎﻳﺖ ﻣﻮازﻳﻦ ﺣﻘﻮﻗﯽ و ﻗﻀﺎﻳﯽ در دادﮔﺎهﯽ ﮐﻪ از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻴﻤﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﭘﺨﺶ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺮج ﻧﻤﯽ دادﻧﺪ‪ .‬ﮔﻴﻼﻧﯽ در اﺑﺘﺪاﯼ ﮐﺎر‪،‬‬
‫ﻣﺘﻬﻤﺎﻧﯽ را ﮐﻪ در دادﮔﺎﻩ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻃﺐ ﺧﻮد ﻗﺮار دادﻩ و ﮔﻔﺖ‪" :‬ﺳﺮﺑﺪاران"‬
‫ﭼﻪ اﺳﻢ ﺑﺎ ﻣﺴﻤﺎﻳﯽ! ﺷﻤﺎ ﺑﻪ راﺳﺘﯽ ﺳﺮ ﺑﻪ دار هﺴﺘﻴﺪ! ﮔﻴﻼﻧﯽ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺮف ﺧﻮد‪ ،‬در واﻗﻊ‬
‫ﭘﻴﺸﺎﭘﻴﺶ ﺣﮑﻢ دادﮔﺎﻩ را در هﻤﺎن ﺟﻠﺴﻪ ﯼ اول و در ﺑﺪو اﻣﺮ اﻋﻼم ﮐﺮد‪ .‬از دﻳﮕﺮ ﺑﺪاﻳﻊ‬
‫دادﮔﺎﻩ ﻓﻮق‪ ،‬ﺳﺆال هﺎﯼ ﺑﯽ رﺑﻂ ﮔﻴﻼﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺎهﻴﺖ ﺧﻴﻤﻪ ﺷﺐ ﺑﺎزﯼ رژﻳﻢ را ﺑﺮ‬
‫ﻣﻼ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬وﯼ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻧﺴﺮﻳﻦ ﺟﺰاﻳﺮﯼ را ﻣﻮرد ﺧﻄﺎب ﻗﺮار دادﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﺧﺎﻧﻢ ﺟﺰاﻳﺮﯼ ﺁﻳﺎ ﻣﺎدر ﺷﻤﺎ در ﺣﻴﺎت اﺳﺖ؟ ﺳﺆال ﻓﻮق ﭼﻪ رﺑﻄﯽ ﺑﻪ ﺳﻴﺮ‬
‫ﭘﺮوﻧﺪﻩ و ﮐﻴﻔﺮﺧﻮاﺳﺖ ﺗﻨﻈﻴﻤﯽ از ﺳﻮﯼ دادﺳﺘﺎﻧﯽ اﻧﻘﻼب داﺷﺖ‪ ،‬ﺧﺪا ﻣﯽ داﻧﺪ‪.‬‬
‫در دادﮔﺎﻩ ﮐﺴﯽ از ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ و ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺳﺎﺑﻖ ﺧﻮد دﻓﺎﻋﯽ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻧﻴﺎورد و ﺁن هﺎ از‬
‫ﺗﺮﻳﺒﻮن دادﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ دﻓﺎع از ﺧﻮد در ﺑﺮاﺑﺮ اﺗﻬﺎم هﺎﻳﯽ ﮐﻪ در ﮐﻴﻔﺮﺧﻮاﺳﺖ ﺗﻨﻈﻴﻤﯽ‬
‫ﻣﺘﻮﺟﻪ ﯼ ﺁن هﺎ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺷﮑﺴﺖ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﻢ و ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ را اﻋﻼم ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬هﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺮﺧﯽ از‬
‫ﺁﻧﺎن ﺳﮑﻮت اﺧﺘﻴﺎر ﮐﺮدﻧﺪ و ﭼﻴﺰﯼ در ﺗﺄﻳﻴﺪ رژﻳﻢ و اﻗﺪاﻣﺎت ﺁن ﻧﮕﻔﺘﻨﺪ وﻟﯽ ﮐﺴﯽ ﺑﻪ‬
‫اﻓﺸﺎﯼ ﺟﻨﺎﻳﺎت رژﻳﻢ در ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ در زﻧﺪان هﺎ و در ﺧﻼل ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ هﺎ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺨﺎﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ اﻟﺒﺘﻪ در ﺁن ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺑﯽ ﻓﺎﻳﺪﻩ ﻧﻴﺰ ﺑﻮد‪ .‬هﻴﭻ ﻳﮏ از ﺁﻧﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎﯼ ﻣﻌﻤﻮل در زﻧﺪان ﮐﻪ ﺑﺪون ﺷﮏ ﺁﻧﺎن ﻧﻴﺰ از ﺁن ﺑﯽ ﻧﺼﻴﺐ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬‬
‫اﻋﺘﺮاﺿﯽ ﻧﮑﺮد ) اﻟﺒﺘﻪ ﭼﻨﻴﻦ اﻧﺘﻈﺎرﯼ از ﺁن هﺎ ﺑﻴﻬﻮدﻩ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﻴﺪ ﭼﺮا ﮐﻪ اﺳﺎﺳﺎً‬
‫اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻮارد در زﻧﺪان هﺎﯼ رژﻳﻢ ﺑﻪ ﻧﺪرت ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﯽ ﺧﻮرد(‪ .‬وﺣﻴﺪ ﺳﺮﻳﻊ اﻟﻘﻠﻢ و‬
‫ﺳﭙﺮﻏﻤﯽ‪ ١٤٥‬ﻣﻌﺮﮐﻪ ﮔﺮداﻧﺎن ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻓﻮق ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺁن هﺎ ﭼﭗ و راﺳﺖ و ﺑﺪون وﻗﻔﻪ ﺣﺴﻴﻦ‬
‫ﺗﺎج ﻣﻴﺮ رﻳﺎﺣﯽ‪ ١٤٦‬را ﮐﻪ ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ "ﻧﺎﺻﺮ ﺑﺰرگ" ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪﻧﺪ‪ .‬او ﮐﻪ در‬
‫زﻳﺮ ﻓﺸﺎر ﺟﺎن ﻓﺮﺳﺎﻳﯽ ﺑﻮد‪ ،‬ﺳﺮ ﺑﻪ زﻳﺮ اﻧﺪاﺧﺘﻪ و ﺳﮑﻮت اﺧﺘﻴﺎر ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ از اﻳﻦ‬
‫هﻤﻪ ﻧﺎﻣﺮدﻣﯽ ﮐﻪ از دوﺳﺘﺎن و رﻓﻘﺎﯼ دﻳﺮوزش ﻣﯽ دﻳﺪ‪ ،‬دﻟﺶ ﺑﻪ درد ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ در‬
‫اﻳﻦ ﺗﻔﮑﺮ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺧﻮد ﮐﺮدﻩ را ﺗﺪﺑﻴﺮ ﻧﻴﺴﺖ و ﺷﺎﻳﺪ‪ ...‬ﺑﻪ هﺮ ﺻﻮرت ﺣﺴﻴﻦ رﻳﺎﺣﯽ ﺑﻪ‬

‫‪ 145‬ﺑﺮادر او ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﺱﭙﺮﻏﻤﯽ‪ ،‬ﻓﺮد ﺷﺮﻳﻔﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻌﺪهﺎ دﺱﺘﮕﻴﺮ و ﺑﻪ ﺝﻮﺥﻪﯼ اﻋﺪام ﺱﭙﺮدﻩ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ 146‬ﻋﻀﻮ ﮔﺮوﻩ ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ ﺑﻮد و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رادﻳﻮ ﻣﻴﻬﻦپﺮﺱﺘﺎن را ﮐﻪ از ﺑﻐﺪاد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ پﺨﺶ ﻣ ﯽﮐ ﺮد ﺑ ﻪ ﻋﻬ ﺪﻩ داﺷ ﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ رادﻳﻮ از ﻣﺒﺎرزات داﺥﻞ ﮐﺸﻮر ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و ﻓﺪاﻳﯽهﺎ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫‪١٨٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻋﻨﻮان رهﺒﺮ اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ هﺎ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد از‬
‫ﻋﻤﻠﮑﺮد اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺎ ﻣﻘﻄﻊ ‪٣٠‬ﺧﺮداد دﻓﺎع ﮐﺮد و ﻣﺒﺎرزﻩ ﯼ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ در ﺟﻨﮕﻞ هﺎﯼ‬
‫ﻣﺎزﻧﺪران و ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﺁﻣﻞ و ﻗﻴﺎم ﺳﺮﺑﺪاران را ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻏﻠﻂ ﺳﺎزﻣﺎن از ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻌﺪ از‬
‫‪ ٣٠‬ﺧﺮداد ﻗﻠﻤﺪاد ﮐﺮد و از ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬اﻇﻬﺎر ﺗﺄﺳﻒ ﮐﺮد‪ .‬او در ﺧﻼل‬
‫ﺻﺤﺒﺖ هﺎﻳﺶ ﻣﺠﻴﺰ رژﻳﻢ را ﻧﮕﻔﺖ و ﭘﺎﺳﺨﯽ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اراﺟﻴﻔﯽ ﮐﻪ دﻳﮕﺮان ﻣﯽ ﺑﺎﻓﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻧﮕﻔﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دارم‪ ،‬هﻤﮕﯽ ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﺟﺰ دو ﺗﻦ ﺑﻪ ﻧﺎم هﺎﯼ ﻧﺴﺮﻳﻦ‬
‫ﺟﺰاﻳﺮﯼ و اﺳﺪﯼ ﺑﻪ اﻋﺪام ﻣﺤﮑﻮم ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬هﺴﺘﻪ ﯼ اﺻﻠﯽ ﺗﺸﮑﻴﻞ دهﻨﺪﻩ ﯼ اﺗﺤﺎدﻳﻪ‬
‫ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ هﺎ را ﺑﺨﺸﯽ از اﻋﻀﺎﯼ ﮐﻨﻔﺪراﺳﻴﻮن داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﻣﺤﺼﻠﻴﻦ اﻳﺮاﻧﯽ ﺑﺮاﯼ اﺣﻴﺎﯼ‬
‫ﺟﻨﺒﺶ واﺣﺪ داﻧﺸﺠﻮﻳﯽ در ﺧﺎرج از ﮐﺸﻮر ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دادﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ "اﺣﻴﺎء" ﻣﻌﺮوف ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺁن هﺎ در ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪﯼ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺘﯽ ﺟﺰو "ﺧﻂ ﺳﻪ" ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﺒﻨﺎﯼ اﻳﻦ‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪﯼ ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻧﮕﺎﻩ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﯼ اﺗﺤﺎد ﺟﻤﺎهﻴﺮ ﺷﻮروﯼ‬
‫و اردوﮔﺎﻩ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ‪ .‬ﮔﺮوﻩ هﺎﻳﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ و ﺳﺎزﻣﺎن ﻓﺪاﻳﻴﺎن ﺧﻠﻖ اﮐﺜﺮﻳﺖ‪ ،‬ﺧﻂ‬
‫ﻳﮏ را ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺪاﻓﻌﺎن اردوﮔﺎﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﮔﺮوﻩ هﺎﻳﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻗﻠﻴﺖ و راﻩ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮ ﮐﻪ اﺗﺤﺎد ﺟﻤﺎهﻴﺮ ﺷﻮروﯼ را روﻳﺰﻳﻮﻧﻴﺴﺖ ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻂ دو و ﮔﺮوﻩ هﺎﻳﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﭘﻴﮑﺎر‪ ،‬رزﻣﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺳﻬﻨﺪ‪ ،‬اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ هﺎ‪ ،‬وﺣﺪت ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺘﯽ و‪" ...‬ﺧﻂ ﺳﻪ" را‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ .‬ﮔﺮوﻩ هﺎﻳﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺎرﮔﺮان ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﺎﺑﮏ زهﺮاﻳﯽ ﮐﻪ از‬
‫ﺗﺮوﺗﺴﮑﯽ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﺁوردﻧﺪ و واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻞ ﭼﻬﺎرم ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻂ ﭼﻬﺎر‬
‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪهﺎ ﺧﻂ ﭘﻨﺞ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﮐﺎرﮔﺮان ﺳﺮخ ﮐﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺗﺸﮑﻴﻼﺗﯽ را ﻧﻔﯽ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪهﯽ و ﺁﻣﻮزش ﮐﺎرﮔﺮان اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻃﻼق ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻤﺎﺷﺎﯼ ﺻﺤﻨﻪ هﺎﯼ دادﮔﺎﻩ ﻓﺮﻣﺎﻳﺸﯽ ﻓﻮق ﺑﯽ اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺮا ﻣﯽ ﺑﺮد ﺑﻪ دوران ﻧﻮﺟﻮاﻧﯽ و‬
‫دادﮔﺎﻩ ﺧﺴﺮو ﮔﻠﺴﺮﺧﯽ و ﮐﺮاﻣﺖ اﷲ داﻧﺸﻴﺎن در دﯼ ﻣﺎﻩ ‪ ۵٢‬و ﺻﺤﻨﻪ هﺎﻳﯽ از ﺁن ﮐﻪ در‬
‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن دﻳﺪﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﺻﺤﻨﻪ هﺎﯼ دادﮔﺎﻩ ﺁﻧﺎن هﻤﭽﻨﺎن در ذهﻦ و روﺣﻢ ﺣﮏ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و ﺑﻌﺪ‬
‫از ﮔﺬﺷﺖ ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﻪ ﻳﮏ دهﻪ از ﺁن هﻤﭽﻨﺎن ﻣﺮا ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﯽ داد‪ .‬ﻧﻤﯽ داﻧﻢ ﭼﻪ‬
‫رﻣﺰﯼ در ﺁن دادﮔﺎﻩ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ﮔﺬﺷﺖ ﺳﺎﻟﻴﺎن ﻃﻮﻻﻧﯽ و ﻋﻠﯽ رﻏﻢ داﺷﺘﻦ‬
‫ﮐﻤﺘﺮﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﺳﻴﺎﺳﯽ در ﺁن زﻣﺎن‪ ،‬هﻤﭽﻨﺎن ﺗﻤﺎﻣﯽ زواﻳﺎﯼ ﺁن در ذهﻨﻢ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺘﻪ و‬
‫ﺗﮏ‪ -‬ﺗﮏ اﻓﺮاد و ﻧﻮع ﺑﺮﺧﻮردﺷﺎن در دادﮔﺎﻩ اول و دوم را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دارم‪ .‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﯼ‬
‫ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ در ﺁن روز اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎدﻩ و ﺻﺤﻨﻪ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺧﻮد ﺷﺎهﺪش ﺑﻮدم‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺪت روﺣﻢ را‬
‫ﻣﯽ ﺁزرد‪ .‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﭼﺎﭘﻠﻮﺳﯽ هﺎﯼ ﺳﺮﻳﻊ اﻟﻘﻠﻢ و ﺳﭙﺮﻏﻤﯽ ﮐﻪ ﻳﺎدﺁور ﺧﻮﺷﺮﻗﺼﯽ هﺎﯼ اﺑﺮاهﻴﻢ‬
‫ﻓﺮهﻨﮓ رازﯼ و اﺷﮏ هﺎﯼ ﺷﮑﻮﻩ ﻣﻴﺮزادﮔﯽ‪ ،‬ﻣﺮﻳﻢ اﺗﺤﺎدﻳﻪ و ﻧﺪاﻣﺖِ ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﺳﻠﻴﻤﯽ ﻣﻘﺪم‬
‫و رﺣﻤﺖ اﷲ )اﻳﺮج( ﺟﻤﺸﻴﺪﯼ در دادﮔﺎﻩ ﮔﻠﺴﺮﺧﯽ و داﻧﺸﻴﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻠﯽ رﻏﻢ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﻘﻴﻪ‬
‫اﻓﺮادﯼ ﮐﻪ در ﺁن دادﮔﺎﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اﻧﺤﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﻋﻔﻮ و ﺑﺨﺸﺶ از‬
‫اﻋﻠﻴﺤﻀﺮت را ﻣﻄﺮح ﮐﺮدﻧﺪ وﻟﯽ هﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺗﺤﺖ اﻟﺸﻌﺎع دﻓﺎع ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎﻧﻪ ﯼ ﮔﻠﺴﺮﺧﯽ و‬
‫داﻧﺸﻴﺎن ﺑﻮد و ﮔﻮﻳﯽ ﺁن دو وﻇﻴﻔﻪ ﯼ ﺗﻤﺎﻣﯽ اﻓﺮاد را ﺑﻪ دوش ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ اﻳﻦ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٨٨‬‬
‫ﺑﺎر ﺻﺤﻨﻪ از وﺟﻮد ﮔُﺮداﻧﯽ ﭼﻮن ﮔﻠﺴﺮﺧﯽ و داﻧﺸﻴﺎن ﺧﺎﻟﯽ ﺑﻮد‪ .‬دوران ﻧﻴﺰ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﮐﺮدﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ اﮔﺮ دادﮔﺎﻩ در اﻧﻈﺎر ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﻧﻤﯽ ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﻠﺴﺮﺧﯽ و داﻧﺸﻴﺎن ﻧﻴﺰ‬
‫ﻟﺰوﻣﯽ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﭼﻨﺎن دﻓﺎﻋﻴﺎﺗﯽ ﻧﻤﯽ دﻳﺪﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎواﮎ و ﻣﺴﺌﻮﻻن اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ رژﻳﻢ ﺷﺎﻩ ﺑﺎ دﻳﺪن‬
‫ﺻﻔﺤﺎت ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﻋﺪﻩ اﯼ از ﻣﺘﻬﻤﺎن و ﺿﻌﻒ و زﺑﻮﻧﯽ ﻣﻄﻠﻖ ﺁﻧﺎن در زﻳﺮ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ‪،‬‬
‫ﻓﺮﺻﺖ را ﻣﻐﺘﻨﻢ ﺷﻤﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻳﮏ ﺑﯽ دادﮔﺎﻩ ﻓﺮﻣﺎﻳﺸﯽ و ﺑﺎ ﻧﺸﺎن دادن ﺁﻩ و‬
‫اﻓﻐﺎن ﻣﺘﻬﻤﺎن ﻣﻔﻠﻮﮎ‪ ،‬ﻧﻬﺎﻳﺖ اﺳﺘﻔﺎدﻩ را در ﺗﺤﻘﻴﺮ اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن ﺑﺮدﻩ و ﭼﻬﺮﻩ ﯼ ﺷﺎﻩ را در‬
‫اذهﺎن ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺰﮎ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺁن هﺎ ﺣﺴﺎب هﻤﻪ ﭼﻴﺰ را ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﮕﺮ ارادﻩ ﯼ ﭘﻮﻻدﻳﻦ‬
‫ﮔﻠﺴﺮﺧﯽ و داﻧﺸﻴﺎن را ﮐﻪ ﺻﺤﻨﻪ ﯼ دادﮔﺎﻩ را ﺑﻪ ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﯼ رژﻳﻢ ﺷﺎﻩ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺳﺎﻟﮕﺮد ﻗﻴﺎم ﺁﻣﻞ اﮐﺜﺮ اﻓﺮادﯼ ﮐﻪ در دادﮔﺎﻩ ﺷﺮع ﮔﻴﻼﻧﯽ ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺟﻮﺧﻪ ﯼ اﻋﺪام ﺳﭙﺮدﻩ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮﻳﻊ اﻟﻘﻠﻢ ﻧﻴﺰ ﭘﺲ از اﻧﺠﺎم ﮐﻠﻴﻪ ﯼ هﻤﮑﺎرﯼ هﺎﯼ ﻣﻤﮑﻦ و راﻩ‬
‫اﻧﺪازﯼ ﺳﻴﺴﺘﻢ و ﺷﺒﮑﻪ ﯼ ﮐﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﯼ اﻃﻼﻋﺎت رژﻳﻢ‪ ،‬اﻋﺪام ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪهﺎ ﺷﻨﻴﺪم ﺣﺴﻴﻦ‬
‫رﻳﺎﺣﯽ ﮐﻪ در دادﮔﺎﻩ ﻻاﻗﻞ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺿﻤﻨﯽ ﺑﺎ دﻓﺎع از ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺳﺎزﻣﺎن در ﻗﺒﻞ از‬
‫‪٣٠‬ﺧﺮداد ‪ ۶٠‬از ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺘﯽ ﺧﻮد دﻓﺎع ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬در ﺷﺐ اﻋﺪام و ﻟﺤﻈﺎﺗﯽ ﭘﻴﺶ‬
‫از اﺟﺮاﯼ ﺣﮑﻢ اﻋﺪام در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﯼ اوﻳﻦ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ زﻧﺪاﻧﻴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﺎﻇﺮ ﺻﺤﻨﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬‬
‫اﻋﻼم ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ اﺳﻼم ﺁوردﻩ و ﻣﺴﻠﻤﺎن از دﻧﻴﺎ ﻣﯽ رود! اﻳﻦ ﮐﻪ او ﺗﺤﺖ ﭼﻪ ﻓﺸﺎرﯼ‬
‫ﻣﺒﺎدرت ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﭼﻨﻴﻦ اﻋﺘﺮاﻓﯽ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﻦ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﺸﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﻌﻴﺪ اﺳﺖ ﮐﺴﯽ ﺑﻪ‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﯼ اﻧﺪﮐﯽ ﭘﺲ از دادﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ اﻋﺘﻘﺎدﯼ دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ او در ﭘﯽ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫هﺮ ﭼﻪ زودﺗﺮ اﻋﺪام ﺷﻮد و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﺷﺮ ﻻﺟﻮردﯼ را از ﺳﺮ ﺧﻮد ﮐﻢ‬
‫ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪١۴‬‬
‫ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ روز ﻣﻮﻋﻮد ﻓﺮا رﺳﻴﺪ و ﺧﻴﺎط در ﮐﻮزﻩ اﻓﺘﺎد‪ .‬ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ اﻳﺮان و ﺑﺨﺸﯽ از‬
‫رهﺒﺮﯼ ﺁن ﻧﻴﺰ ﻣﺸﻤﻮل اﻟﻄﺎف ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ! و در اوﻟﻴﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ از ﻳﻮرش‬
‫وﺳﻴﻊ ﺳﭙﺎﻩ ﭘﺎﺳﺪاران ﺑﻪ اﻳﻦ ﺣﺰب‪ ،‬دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ﮐﻪ در هﻴﺠﺪهﻤﻴﻦ ﺳﺎﻟﮕﺮد‬
‫‪ ١۵‬ﺧﺮداد در ﺧﺮدادﻣﺎﻩ ‪ ۶٠‬ﺑﺎ ﭼﺎپ ﺟﺰوﻩ اﯼ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺒﺎل اﻳﻦ روز رﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﺎ ذﮐﺮ‬
‫ﺳﻮاﺑﻖ ‪ ١٩‬ﺳﺎﻟﻪ اش در دﻓﺎع از" اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﯽ" و ﺧﻂ اﺻﻮﻟﯽ اﻳﺸﺎن ﺳﺨﻦ هﺎ راﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﻳﮑﺒﺎرﻩ ﺧﻮد را در ﭼﻨﮕﺎل ﺧﻤﻴﻨﯽ و ﻧﻴﺮوهﺎﯼ اﻣﻨﻴﺘﯽ او اﺳﻴﺮ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﺪ‪ .١٤٧‬ﺁن هﺎ ﮐﻪ ﺗﺎ‬
‫ﭼﻨﺪﯼ ﭘﻴﺶ اﻋﻼم ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪:‬‬
‫ﺑﺮﺧﻼف دﻋﺎوﯼ ﭘﺮ ﻣﮑﺮ و ﻓﺮﻳﺐ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﻣﺎ‪ ،‬دﻓﺎع ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ اﻳﺮان از‬
‫ﻣﺒﺎرزﻩ ﯼ روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻣﺘﺮﻗﯽ ﺑﺮ ﺿﺪ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ و ارﺗﺠﺎع از ﻣﺸﯽ "ﻓﺮﺻﺖ‬

‫‪ 147‬ﺑﻼهﺖ ﺱﻴﺎﺱﯽ ﺕﺎ ﺁنﺝﺎ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻋﻠﯽ ﺥ ﺎورﯼ و ﺑﺨ ﺶ ﺥ ﺎرج از ﮐ ﺸﻮر ﺣ ﺰب ﺕ ﻮدﻩ در ﺕ ﺎرﻳﺦ ‪ ٢٧‬ﺑﻬﻤ ﻦ ‪ ۶١‬ﺑ ﺎ‬
‫ﺹﺪور اﻃﻼﻋﻴﻪاﯼ روﯼ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺕﮑﻴﻪ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ‪" :‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ اﺹﺮار و ﺕﺄﮐﻴ ﺪ ﻣﻘﺎﻣ ﺎت رﺱ ﻤﯽ وزارت ﮐ ﺸﻮر‪ ،‬ﻓﻬﺮﺱ ﺖ‬
‫ﮐﺎﻣﻞ اﻋﻀﺎﯼ رهﺒﺮﯼ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼﺎت و ﺁدرس ﮐﺎﻣﻞ ﺁﻧﺎن را ﺑﻪ وزارﺕﺨﺎﻧﻪ دادﻳﻢ و ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﺄﺱﻔﻴﻢ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻣﺸﺨ ﺼﺎت در‬
‫ﺑﺎزداﺷﺖ رهﺒﺮان ﻣﺎ ﻣﻮرد اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‪".‬‬
‫‪١٨٩‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻃﻠﺒﺎﻧﻪ" و "ﺳﺎزﺷﮑﺎراﻧﻪ" ﻧﺎﺷﯽ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ اﻳﻦ دﻓﺎع ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﺑﺮﺧﻮرد‬
‫اﺻﻮﻟﯽ ﺣﺰب ﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﯼ اﻧﻘﻼب و ارزﻳﺎﺑﯽ درﺳﺖ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ در‬
‫اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺳﺖ‪...‬‬
‫در ﺷﺮاﻳﻂ ﺟﺪﻳﺪ ﻧﺘﺎﻳﺞ روﺷﻦ و ﻣﻠﻤﻮس "ﺑﺮﺧﻮرد اﺻﻮﻟﯽ ﺣﺰب" ﺷﺎن ﺑﻪ "ﻣﺮﺣﻠﻪ ﯼ اﻧﻘﻼب‬
‫و ارزﻳﺎﺑﯽ درﺳﺖ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ" را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ در ﺿﺮﺑﺎت ﮐﺎﺑﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ‬
‫ﺳﺮ و روﻳﺸﺎن ﻣﯽ ﺑﺎرﻳﺪ‪ ،‬ﻣﯽ دﻳﺪﻧﺪ و ﻣﻴﺰان ﺻﺤﺖ ﺗﺤﻠﻴﻞ هﺎﻳﺸﺎن را در ﻋﻤﻞ ﻣﺤﮏ‬
‫ﻣﯽ زدﻧﺪ! ﺗﻮدﻩ اﯼ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ روزﯼ ﺑﺮاﯼ ﻋﺰل ﺑﻨﯽ ﺻﺪر از ﻣﻘﺎم رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرﯼ‪ ،‬ﮐﻤﻴﺘﻪ‬
‫ﻣﺮﮐﺰﯼ ﺷﺎن اﻃﻼﻋﻴﻪ ﺻﺎدر ﮐﺮدﻩ و از ﺁن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان "ﺑﺮﻃﺮف ﺷﺪن ﺧﻄﺮ ﺑﺰرﮔﯽ از‬
‫اﻧﻘﻼب ﺷﮑﻮهﻤﻨﺪ ﻣﺮدم اﻳﺮان" ﻧﺎم ﺑﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و در ﻓﺮﺻﺘﯽ دﻳﮕﺮ ﺑﺎ "اﻋﻼم ﺟﺮم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺻﺎدق ﻗﻄﺐ زادﻩ" و ﻣﺤﮑﻮم ﮐﺮدن ﺷﺪﻳﺪ "ﺗﻮﻃﺌﻪ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪارﯼ‪ -‬ﻗﻄﺐ زادﻩ" و‬
‫اﻓﺸﺎﯼ "ﺧﻴﺎﻧﺖ رهﺒﺮان ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ" ﺁﺳﺘﺎن ﺑﻮﺳﯽ ﺧﻮد را ﺑﻪ رخ ﺧﻤﻴﻨﯽ و ﺳﺮدﻣﺪاران‬
‫رژﻳﻢ ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺎل دﭼﺎر هﻤﺎن ﺑﻠﻴﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎً ﺑﺮ دﺷﻤﻨﺎﻧﺸﺎن ﻧﺎزل ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫و راﻩ ﮔﺮﻳﺰﯼ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺟﺰ ﺳﺮﺷﮑﺴﺘﮕﯽ هﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫دﺳﺘﮕﺎﻩ هﺎﯼ اﻣﻨﻴﺘﯽ و ﻗﻀﺎﻳﯽ رژﻳﻢ در ﺳﺮﮐﻮب ﻧﻴﺮوهﺎﯼ داﺧﻠﯽ ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ هﺎﯼ ﻣﻬﻤﯽ‬
‫ﻧﺎﺋﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺁن هﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﮐﻠﻴﻪ ﯼ ﺗﺸﮑﻴﻼت هﺎﯼ داﺧﻞ ﮐﺸﻮر را ﻣﺘﻼﺷﯽ ﮐﺮدﻩ و‬
‫ﻧﻴﺮوهﺎﻳﯽ را ﮐﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﯽ رژﻳﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻼً ﺑﻪ ﺷﮑﺴﺖ و ﻋﻘﺐ ﻧﺸﻴﻨﯽ واداﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬رژﻳﻢ‪ ،‬ﺧﻮد را ﭘﻴﺮوز اﻳﻦ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﯽ داﻧﺴﺖ و از ﺣﺎﺷﻴﻪ ﯼ اﻣﻨﻴﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﺮﺧﻮردار‬
‫ﺑﻮد‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﻃﺒﻴﻌﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ دﻳﮕﺮ ﻧﻘﺸﯽ درﺧﻮر ﺑﺮاﯼ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ‬
‫ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ و ﻟﺤﻈﻪ ﯼ ﻣﻮﻋﻮد ﻧﺰدﻳﮏ ﺷﺪﻩ و ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ﭘﺎﺳﺦ ﻗﺮﻳﺐ ﺑﻪ ﭼﻬﺎر ﺳﺎل‬
‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت و دروغ ﭘﺮدازﯼ هﺎﯼ ﺗﻬﻮع ﺁور ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﭼﻬﺮﻩ ﯼ "ﺿﺪ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﯽ"‬
‫و ﺧﻂ "ﺿﺪاﺳﺘﺜﻤﺎرﯼ اﻣﺎم و ﻓﺮزﻧﺪان راﺳﺘﻴﻦ ﺁن" و ﺟﺎﺳﻮﺳﯽ ﻋﻠﻴﻪ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ و‬
‫ﻣﺘﺮﻗﯽ را ﻳﮏ ﺟﺎ ﺑﺎ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪن ﮐﻠﻴﻪ ﯼ اﻋﻀﺎ و ﮐﺎدرهﺎﻳﺶ درﻳﺎﻓﺖ ﮐﺮد‪ .‬از ﻃﺮف‬
‫دﻳﮕﺮ در دوران ﺟﻨﮓ ﺳﺮد‪ ،‬ﺳﺮﮐﻮب ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮑﯽ از اﺣﺰاب ﺑﺮادر و از‬
‫ﻣﺘﺤﺪان ﻧﺰدﻳﮏ اﺗﺤﺎد ﺟﻤﺎهﻴﺮ ﺷﻮروﯼ در اﻳﺮان‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﭼﺮاغ ﺳﺒﺰﯼ ﺑﻪ دوﻟﺖ هﺎﯼ‬
‫ﻏﺮﺑﯽ ﺗﻠﻘﯽ ﺷﻮد ﺗﺎ راﻩ را ﺑﺮاﯼ اﻧﻌﻘﺎد ﻗﺮاردادهﺎﯼ ﺗﺠﺎرﯼ و ﺗﺴﻠﻴﺤﺎﺗﯽ ﺑﺎز ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﭘﯽ ﺷﮑﺴﺖ هﺎﯼ ﭘﯽ در ﭘﯽ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻋﺮاﻗﯽ در ﺟﺒﻬﻪ هﺎﯼ ﺟﻨﮓ و ﻋﻘﺐ ﻧﺸﻴﻨﯽ ﺁﻧﺎن ﺑﻪ‬
‫ﭘﺸﺖ ﻣﺮزهﺎﯼ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ‪ ،‬رژﻳﻢ ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ هﺎﯼ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮﯼ ﻧﺎﺋﻞ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻋﺮاق ﺑﺎ ﭘﺬﻳﺮش‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﯼ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ از ﻳﮏ ﻃﺮف و از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ اﻋﻼم ﺁﻣﺎدﮔﯽ ﺑﺮاﯼ‬
‫اﻣﻀﺎﯼ ﻗﺮارداد ﺁﺗﺶ ﺑﺲ‪ ،‬ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮاﯼ درﻳﺎﻓﺖ ﮐﻤﮏ هﺎﯼ ﺗﺴﻠﻴﺤﺎﺗﯽ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ را‬
‫ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁوردﻩ ﺑﻮد‪ .‬اﺗﺤﺎد ﺟﻤﺎهﻴﺮ ﺷﻮروﯼ ﮐﻪ از ﻣﺘﺤﺪﻳﻦ اﺻﻠﯽ ﻋﺮاق ﺑﻪ ﺷﻤﺎر‬
‫ﻣﯽ رﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺴﻠﻴﺢ ارﺗﺶ ﻋﺮاق ﻣﺒﺎدرت ﮐﺮد و هﻤﻴﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺧﺸﻢ رهﺒﺮان ﺟﻤﻬﻮرﯼ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ را ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺖ‪ .‬ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ﻧﻴﺰ ﮐﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ را دﻧﺒﺎل ﻧﻤﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮد‬
‫ﺑﻪ دﻧﺒﺎﻟﻪ روﯼ از اﺗﺤﺎد ﺷﻮروﯼ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎد هﺎﻳﯽ را در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اداﻣﻪ ﯼ ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ هﺎﯼ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٩٠‬‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﻄﺮح ﮐﻨﺪ‪ .‬رژﻳﻢ ﻧﻴﺰ در ﺻﺪد ﺑﺮ ﺁﻣﺪ ﮐﻪ هﺮ ﻃﻮر ﺷﺪﻩ ﺧﺸﻢ و ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﺧﻮد را‬
‫از وﺿﻊ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺸﺎن دهﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﻪ اﻗﺪاﻣﯽ ﺗﻼﻓﯽ ﺟﻮﻳﺎﻧﻪ زدﻩ و در‬
‫ﻣﻮﺿﻌﯽ اﻧﺘﻘﺎم ﺟﻮﻳﺎﻧﻪ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ را ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻳﮑﯽ از دﻻﻳﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬
‫ﻣﺤﺴﻦ رﺿﺎﻳﯽ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﺳﭙﺎﻩ ﭘﺎﺳﺪاران و ﻳﮑﯽ از ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن اﺻﻠﯽ ﺟﺒﻬﻪ هﺎﯼ ﺟﻨﮓ در‬
‫اﻳﻦ ﭘﺮوﻧﺪﻩ و ﻋﻠﯽ ﺷﻤﺨﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ او در ﺳﭙﺎﻩ ﭘﺎﺳﺪاران و ﻣﺴﺌﻮل اﺻﻠﯽ ﭘﺮوﻧﺪﻩ ﯼ‬
‫ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ‪ ،‬ﺗﺄﮐﻴﺪ روﯼ هﻤﻴﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺳﭙﺎﻩ ﭘﺎﺳﺪاران ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺎزوﯼ اﺻﻠﯽ‬
‫رژﻳﻢ در ﺟﻨﮓ‪ ،‬از ﻣﻮاﺿﻊ اﺗﺤﺎد ﺟﻤﺎهﻴﺮ ﺷﻮروﯼ ﭘﺲ از ﻋﻘﺐ ﻧﺸﻴﻨﯽ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻋﺮاﻗﯽ ﺑﻪ‬
‫ﭘﺸﺖ ﻣﺮزهﺎﯼ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﺑﻪ ﺷﺪت ﮔﺰﻳﺪﻩ ﺷﺪﻩ و در ﭘﯽ اﻧﺘﻘﺎم ﮔﻴﺮﯼ ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ از‬
‫ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ دﺳﺖ ﺷﺎن ﺑﻪ ارﺑﺎب ﻧﻤﯽ رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻳﻘﻪ ﯼ ﻣﺒﺎﺷﺮﻳﻦ اش را ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻣﻮﺿﻮع و درﮔﻴﺮ ﺑﻮدن رژﻳﻢ در ﺟﻨﮕﯽ ﺧﻮﻧﻴﻦ و ﺑﯽ ﺳﺎﺑﻘﻪ و ﻧﻘﺶ ﻣﻮﺛﺮ اﺗﺤﺎد‬
‫ﺟﻤﺎهﻴﺮ ﺷﻮروﯼ در ﺷﻮراﯼ اﻣﻨﻴﺖ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ‪ ،‬رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ و ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و‬
‫ﻣﺪاوم درﺟﺮﻳﺎن ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ هﺎﯼ رهﺒﺮان ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ و اﻋﺘﺮاف هﺎﻳﺸﺎن ﺑﻮدﻩ و‬
‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ هﺎﯼ ﻻزم را در ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﺁن هﺎ ﺻﺎدر ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ اﻋﺘﺮاف‬
‫رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ در ﮐﺘﺎب ﺧﺎﻃﺮاﺗﺶ‪ ،‬ﺟﻠﺴﻪ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺑﺎ ﺣﻀﻮر ﺳﺮان ﻗﻮا و اﺣﻤﺪ ﺧﻤﻴﻨﯽ‬
‫ﺑﺮﮔﺰار ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ در ﻃﯽ ﺁن در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﭘﯽ رﻳﺰﯼ ﺳﻴﺎﺳﺘﯽ واﺣﺪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ‬
‫ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﯼ اﻋﻀﺎﯼ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ و ﺗﺒﺎدل ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و از ﻃﺮﻓﯽ دﻳﮕﺮ‪،‬‬
‫وزارت ﺧﺎرﺟﻪ رژﻳﻢ را ﻣﺄﻣﻮر ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﻴﺰان ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ و ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻣﻘﺎم هﺎﯼ اﺗﺤﺎد‬
‫ﺟﻤﺎهﻴﺮ ﺷﻮروﯼ را ﺳﻨﺠﻴﺪﻩ و در ﺟﻬﺖ ﮐﺎﺳﺘﻦ از ﺗﻨﺶ در رواﺑﻂ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻴﻦ دوﮐﺸﻮر‬
‫ﮐﻮﺷﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺗﺤﺎد ﺟﻤﺎهﻴﺮ ﺷﻮروﯼ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ اﻋﻀﺎﯼ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ و ﻓﺮوﭘﺎﺷﯽ و اﻋﻼم‬
‫اﻧﺤﻼل اﻳﻦ ﺣﺰب ﺗﻮﺳﻂ رهﺒﺮان ﺁن در ﺧﻼل ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎ و ﺷﻮهﺎﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ‪ ،‬ﺣﺴﺎﺳﻴﺘﯽ‬
‫از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻧﺪاد و ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻼﻳﻢ ﺗﺮ از ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎت رژﻳﻢ ﻓﮑﺮش را ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺮﺧﻮرد ﮐﺮد‪ ١٤٨.‬ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ دارﯼ و ﻣﺪاراﯼ ﺷﻮروﯼ ﺑﺎﻋﺚ ﻧﺸﺪ ﮐﻪ رژﻳﻢ در ﺁن‬
‫ﻣﻘﻄﻊ ﻣﺮزﺷﮑﻨﯽ ﮐﻨﺪ و ﭘﺎﯼ روﯼ هﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﮕﺬارد‪ .‬ﻣﻘﺎم هﺎﯼ رژﻳﻢ ﺳﮑﻮت اﺗﺤﺎد ﺷﻮروﯼ‬
‫را ﺑﺎ ﻋﺪم اﻋﺪام رهﺒﺮان ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ در ﺁن ﻣﻘﻄﻊ ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺘﻨﺪ و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﻋﺪام ﭘﺎرﻩ اﯼ‬
‫ازاﻋﻀﺎﯼ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺨﻔﯽ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ﺑﺴﻨﺪﻩ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫در واﻗﻊ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺨﻔﯽ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ﮐﻪ ارج و ﻗﺮﺑﯽ در ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺣﺰﺑﯽ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ از اﻋﻀﺎﯼ درﺟﻪ ﭼﻨﺪم ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬هﻤﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎل‬
‫‪ ٣٢‬ﺑﻼﮔﺮدان رهﺒﺮﯼ و ﮐﺎدرهﺎﯼ درﺟﻪ اول ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ﺷﺪﻩ و ﻣﻮرد ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﯼ ﻋﻠﻨﯽ و‬
‫اﻋﺪام ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬رژﻳﻢ از ﺁﻏﺎز دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ‪ ،‬وﻋﺪﻩ ﯼ ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﯼ ﻋﺎدﻻﻧﻪ ﯼ ﺳﺮان ﺣﺰب‬

‫‪ 148‬اﺣﺴﺎن ﻃﺒ ﺮﯼ در ﮐﺘ ﺎب ﮐﮋراه ﻪ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ واﻗﻌﻴ ﺖ اذﻋ ﺎن ﻣ ﯽﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ در دوران پﻬﻠ ﻮﯼ و ﺑ ﻪ هﻨﮕ ﺎم دﺱ ﺘﮕﻴﺮﯼ‬

‫ﺥﺴﺮو روزﺑﻪ و ﺣﺘﺎ در ﺝﺮﻳﺎن دادﮔﺎﻩ وﯼ ﻧﻴﺰ اﺑﺪًا ﺹﺤﺒﺘﯽ در ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﺷﻮروﯼ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪١٩١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺗﻮدﻩ در دادﮔﺎﻩ هﺎﯼ ﻋﻠﻨﯽ‪ ١٤٩‬را دادﻩ ﺑﻮد وﻟﯽ ﺑﻌﺪهﺎ ﺻﻼح ﮐﺎر را در ﺁن داﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﯽ‬
‫ﺳﺮ و ﺻﺪا ﻗﻀﻴﻪ را ﻓﻴﺼﻠﻪ دادﻩ و از ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻦ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ هﺎﯼ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﺧﻮددارﯼ ورزد‪.‬‬
‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺨﻔﯽ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ و ﺳﺎزﻣﺎن اﻓﺴﺮان ﺁن در واﻗﻊ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺧﻼﻓﯽ ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻮﺟﺐ‬
‫اﻋﺪام ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺟﺮم ﺁن هﺎ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭼﺮا از دﺳﺘﻮر ﻣﻤﻨﻮع ﺷﺪن‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ ﺣﺰﺑﯽ‪ ،‬ﺳﺮﭘﻴﭽﯽ ﮐﺮدﻩ و ﺑﻪ ﺁن وﻗﻌﯽ ﻧﻨﻬﺎدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﻣﻮﺿﻮع ﺁن ﻗﺪر ﺳﺎدﻩ و ﭘﻴﺶ‬
‫ﭘﺎ اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ ﭼﻨﺪ ﺟﺎ در ﺧﺎﻃﺮاﺗﺶ ﺗﺄﮐﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ :‬ﻧﺎﺧﺪا ﺑﻬﺮام اﻓﻀﻠﯽ ﻗﺮار‬
‫ﺑﻮد ﺑﻌﺪ از ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ هﺎﯼ اوﻟﻴﻪ ﺁزاد ﺷﻮد‪ .‬و ﻳﺎ در ﺟﺎﻳﯽ ﻋﻨﻮان ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻋﻠﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ‬
‫دﺳﺘﻮر ﺁزادﯼ وﯼ را ﺻﺎدر ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ "ﺳﺮﮔﻮن ﺑﻴﺖ اوﺷﺎﻧﺎ"‪،‬‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﺁﺷﻮرﯼ و ﮐﻠﺪاﻧﯽ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﯼ اراﻣﻨﻪ ﮐﻪ از واﺑﺴﺘﮕﺎن ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻋﻤﻞ ﮐﺮدﻧﺪ و ﭘﺲ از اﺧﺬ اﻋﺘﺮاﻓﺎت ﺿﺒﻂ ﺷﺪﻩ در ﻣﻘﺎﺑﻞ دورﺑﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺒﺎدرت ﺑﻪ ﺁزادﯼ ﺑﯽ‬
‫ﺳﺮ و ﺻﺪاﯼ ﺁن هﺎ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮهﻨﮓ هﺪاﻳﺖاﷲ ﺣﺎﺗﻤﯽ دﺑﻴﺮ ﺷﻮراﯼ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرﯼ )دوران‬
‫ﺑﻨﯽﺻﺪر( و رﺋﻴﺲ داﻧﺸﮑﺪﻩ اﻓﺴﺮﯼ ﻧﻴﺰ ﻳﮑﯽ از ﻧﻔﻮذﯼهﺎﯼ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ در‪ ٧‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ‬
‫‪ ۶٢‬دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد وﻟﯽ ﺑﻪ ﭘﺎس ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ ﮐﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺟﺎﺳﻮﺳﯽ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻨﯽﺻﺪر اﻧﺠﺎم دادﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺲ از ﻣﺪﺗﯽ ﺑﺎزداﺷﺖ ﺁزاد ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ اﻟﻬﯽ‪ ،‬رﻳﺎﺳﺖ وﻗﺖ ﺑﺨﺶ ﻋﻘﻴﺪﺗﯽ‪ -‬ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻧﻴﺮوﯼ درﻳﺎﻳﯽ از ﻋﺪم اﻃﻼع و‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ اﻓﻀﻠﯽ ﻧﺰد رﻓﻨﺴﺠﺎﻧﯽ ﮔﻠﻪ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﻓﻀﻠﯽ و دﻳﮕﺮ‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮﺷﺪﮔﺎن ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ ﭼﺮا ﺑﻪ ﻳﮑﺒﺎرﻩ هﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻋﻮض ﺷﺪ و ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻗﺮار ﺑﻮد‬
‫ﻋﻨﻘﺮﻳﺐ ﺁزاد ﺷﻮد‪ ،‬ﻃﯽ ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ اﯼ ﻓﺮﻣﺎﻳﺸﯽ ﺑﻪ ﺟﻮﺧﻪ ﯼ اﻋﺪام ﺳﭙﺮدﻩ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻴﺶ از‬
‫هﺮ ﭼﻴﺰ ﻋﺪم اﺳﺘﻘﻼل ﻗﻮﻩ ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ رژﻳﻢ و ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﻮدن ﺁن را ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﺑﻴﺶ از هﺮﭼﻴﺰ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺳﺮﮐﻮب ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ﺁﻣﻮزﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮﻣﻼ ﺷﺪن‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﻪ ﻏﺎﻳﺖ ارﺗﺠﺎﻋﯽ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ﻃﯽ ﺳﺎﻟﻴﺎن ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب ﺑﻮد‪ .‬ﺁﻧﺎن ﮐﻪ ﺧﻮد را‬
‫ﺳﺮﺑﺎزان "اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﯽ" و رهﺮوان راﻩ "ﺿﺪاﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ" او ﺧﻄﺎب ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﮑﺒﺎرﻩ‬
‫ﺑﺎ ﺣﻘﻴﻘﺘﯽ ﺗﻠﺦ روﺑﻪ رو ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻼف ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻋﻮام ﻓﺮﻳﺒﺎﻧﻪ ﯼ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ‪ ،‬اﻳﻦ "اﻣﺎم‬
‫ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺿﺪاﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺖ" ﺑﻮد ﮐﻪ وارد ﻣﻴﺪان ﺷﺪﻩ و ﺷﺨﺼﺎً ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺳﭙﺎﻩ ﭘﺎﺳﺪاران را ﮐﻪ‬
‫ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ رﻳﺸﻪ ﮐﻨﯽ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﻔﻘﺪ ﻗﺮار دادﻩ و از ﺁﻧﺎن ﺑﻪ ﻧﻴﮑﯽ ﻳﺎد‬
‫ﮐﺮد‪ ١٥٠‬و ﭘﺲ از او ﺳﺮان ﺳﻪ ﻗﻮﻩ و ﻣﻴﺮﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳﻮﯼ‪ ،‬هﺮ ﻳﮏ ﺑﻪ ﻓﺮاﺧﻮر ﺣﺎل ﺑﺎ دادن‬
‫ﭘﻴﺎﻣﯽ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺧﻮد را از ﺳﺮﮐﻮب ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ اﻋﻼم داﺷﺘﻨﺪ و ﺗﻼش ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺑﺰرگ‬
‫ﮐﺮدن اﺑﻌﺎد ﻗﻀﻴﻪ‪ ،‬ﻧﺮخ ﺧﻮد را در ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺑﺎ ﻏﺮب ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺮﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﻣﺘﺤﺪان‬

‫‪ 149‬ﺑﺮاﯼ ﺑﺮﮔ ﺰارﯼ دادﮔ ﺎﻩ در ﺣ ﺴﻴﻨﻴﻪ اوﻳ ﻦ ﺕﻤﻬﻴ ﺪاﺕﯽ را ﻧﻴ ﺰ اﻧﺪﻳ ﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ و ﻳﮑ ﯽ از ﺥﻄﺎﻃ ﺎن زﻧ ﺪاﻧﯽ را ﻧﻴ ﺰ‬
‫واداﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺕﺎ پﻼﮎهﺎﻳﯽ را ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺕﻬﻴﻪ ﮐﻨﺪ وﻟﯽ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺕﻐﻴﻴﺮ ﻋﻘﻴﺪﻩ دادﻩ و از ﺑﺮﮔﺰارﯼ دادﮔﺎﻩ ﺣﺘﺎ در ﺣﺪ‬
‫ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ اوﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﺹﺮفﻧﻈﺮ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ 150‬ﮐﻴﺎﻧﻮرﯼ ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻩ ﻗﺒﻞ از دﺱﺘﮕﻴﺮﯼ در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ ﻧﺸﺮﻳﻪ ﮐﺎر ﺷ ﻬﺮﻳﻮر ‪ ۶١‬اﻇﻬ ﺎر ﻋﻘﻴ ﺪﻩ ﮐ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد "اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ‬
‫ﺑﺮﺥﯽ از ﻧﻴﺮوهﺎﯼ راﺱﺘﻴﻦ ﺥﻂ اﻣﺎم ﺱﻴﺎﺱﺖ ﺕﻮدﻩ ﺱﺘﻴﺰﯼ را در پﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ﺑ ﺮاﯼ ﻣ ﺎ ﺕﻌﺠ ﺐ ﺑﺮاﻧﮕﻴ ﺰ اﺱ ﺖ‪ ...‬ﺱ ﻪ‬
‫ﺱﺎل اﺱﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻣﺪام ﺹﺪاﻗﺖ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدهﻴﻢ وﻟﯽ ﺁنهﺎ ﻣﯽزﻧﻨﺪ ﺕﻮ ﮔﻮش ﻣﺎ؛ ﺑﺎﻻﺥﺮﻩ روزﯼ اﺕﺤﺎد ﺹﻤﻴﻤﺎﻧﻪ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ‬
‫راﺱﺘﻴﻦ ﺱﻮﺱﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﻋﻠﻤﯽ و ﻧﻴﺮوهﺎﯼ راﺱﺘﻴﻦ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﺒﺎرز و ﻣﺘﻌﻬﺪ ﻓﺮا ﻣﯽرﺱﺪ‪" .‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٩٢‬‬
‫اﮐﺜﺮﻳﺘﯽ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ﮐﻪ ﻣﺪت هﺎ ﺷﻌﺎر اﺻﻠﯽ ﺷﺎن "ﺳﭙﺎﻩ را ﺑﻪ ﺳﻼح ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻣﺠﻬﺰ ﮐﻨﻴﺪ"‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬در ﺗﻼش ﺑﺮاﯼ ﻓﺮار از ﻣﻬﻠﮑﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺑﺮادران ﭘﺎﺳﺪارﺷﺎن ﻓﺮاهﻢ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺗﮑﺎﭘﻮ اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اوﻟﻴﻦ ﻣﻮج دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ در ﺑﻬﻤﻦ ‪ ۶١‬ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﮐﻴﺎﻧﻮرﯼ و ﺑﺨﺸﯽ از رهﺒﺮﯼ ﺣﺰب‬
‫در اﻳﻦ دورﻩ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﻮج دوم دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ هﺎ در اردﻳﺒﻬﺸﺖ ﻣﺎﻩ ‪ ۶٢‬ﺑﻪ وﻗﻮع ﭘﻴﻮﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺣﺴﺎن ﻃﺒﺮﯼ و ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﻈﺎﻣﯽ و ﻣﺨﻔﯽ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ در هﻔﺘﻢ اردﻳﺒﻬﺸﺖ ﻣﺎﻩ ﺳﺎل ‪۶٢‬‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻧﺪ و ﮐﻴﺎﻧﻮرﯼ و ﺑﻪ ﺁذﻳﻦ‪ ١٥١‬ﺳﻪ روز ﺑﻌﺪ ﻳﻌﻨﯽ دهﻢ اردﻳﺒﻬﺸﺖ هﻤﺎن ﺳﺎل در‬
‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن رژﻳﻢ ﻇﺎهﺮ ﺷﺪﻧﺪ و روز اول ﻣﺎﻩ ﻣﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ‪ ١١‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ ۶٢‬ﺑﻪ ﺗﻈﺎهﺮات‬
‫ﺳﺮاﺳﺮﯼ ﮐﺎرﮔﺮان ﻋﻠﻴﻪ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪ! ﺗﻮدﻩ اﯼ هﺎ و اﮐﺜﺮﻳﺘﯽ هﺎ ﮐﻪ ﺗﺎ دﻳﺮوز‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ را ﻧﺸﺎﻧﻪ اﯼ از ﺣﻘﺎﻧﻴﺖ رژﻳﻢ و اﻧﺤﺮاﻓﯽ ﺑﻮدن ﺳﻴﺎﺳﺖ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﮐﺮدﻩ و هﻤﺮاﻩ و هﻢ ﺻﺪا ﺑﺎ دژﺧﻴﻤﺎن و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮان ﺑﺮ زﺧﻢ هﺎﯼ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن‬
‫ﻧﻤﮏ ﭘﺎﺷﻴﺪﻩ و ﻣﯽ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺿﺪاﻧﻘﻼب ﻣﺬﺑﻮﺣﺎﻧﻪ ﻣﯽ ﮐﻮﺷﺪ اﻳﻦ ﻃﻮر واﻧﻤﻮد ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﺸﺎر در زﻧﺪان هﺎ ﭼﻨﺎن‬
‫ﺑﺎﻻ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً هﻴﭻ ﮐﺲ را ﻳﺎراﯼ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺮف ﻳﮏ ﻳﺎوﻩ ﯼ‬
‫اﺑﻠﻬﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ ... .‬ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﻓﺸﺎر ﻓﻘﻂ ﺑﺮاﯼ ﻓﺮار از ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻮﻳﯽ ﺟﺪﯼ و‬
‫‪١٥٢‬‬
‫ﻋﻠﻤﯽ ﺑﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﻮد در ﺑﺮاﺑﺮ واﻗﻌﻴﺘﯽ ﺳﺮﺳﺨﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﺑﺎر ﻧﻴﺰ دﺳﺖ از ﻓﺮﻳﺐ و ﻧﻴﺮﻧﮓ‬
‫ﺑﺮﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﺑﻪ ﺟﺎﯼ اﻧﺘﻘﺎد از ﺧﻮد ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫"ﺑﺮﺧﻼف ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﺑﯽ ﺗﺠﺮﺑﻪ‪ ،‬ﻣﺮدان ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﻪ هﻔﺘﺎد ﺳﺎﻟﻪ اﯼ ﮐﻪ ﻋﻤﺮﯼ را‬
‫ﺑﺎ اﻋﺘﻘﺎدات ﻣﻌﻴﻦ ﮔﺬراﻧﺪﻩ اﻧﺪ و ﭼﻪ ﺑﺴﺎ در ﻣﻌﺮض ﺁزﻣﺎﻳﺶ هﺎﯼ ﺳﺨﺖ هﻢ‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و از ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺧﻮد دﺳﺖ ﻧﮑﺸﻴﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﭘﺲ از‬
‫ﺑﺮﺧﻮرد "ﻣﺤﺘﺮﻣﺎﻧﻪ" ﺑﺎ ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺎﻩ هﺎﯼ اوﻳﻦ ﺑﻪ "ﺣﻘﺎﻳﻖ" ﭘﯽ ﺑﺒﺮﻧﺪ‬
‫و ﺑﺮ زﻧﺪﮔﯽ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺧﻮد ﺧﻂ ﺑﻄﻼن ﺑﮑﺸﻨﺪ"‪١٥٣.‬‬
‫در ﻣﺠﻤﻮع ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﻪ ‪ ٢‬هﺰار ﻧﻔﺮ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ در ﺳﺮاﺳﺮ ﮐﺸﻮر ﺑﺎزداﺷﺖ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻋﺪﻩ اﯼ از ﺁﻧﺎن ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﯼ ﮐﻴﺎﻧﻮرﯼ و ﻋﻠﯽ ﻋﻤﻮﻳﯽ و دﻳﮕﺮ رهﺒﺮان ﺣﺰب‬
‫ﺗﻮدﻩ‪ ،‬داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻘﺮهﺎﯼ ﺳﭙﺎﻩ ﭘﺎﺳﺪاران ﺑﺮاﯼ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺧﻮد ﺻﻒ ﮐﺸﻴﺪﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻌﻀﯽ هﺎﺷﺎن ﺑﻌﺪ از ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ هﺎﯼ اوﻟﻴﻪ ﺁزاد ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﻤﻼت و دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ هﺎ در ﺣﺎﻟﯽ‬
‫ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ رهﺒﺮﯼ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ﺑﻌﺪ از ﭘﻴﺎم هﺸﺖ ﻣﺎدﻩ اﯼ ﺧﻤﻴﻨﯽ در ﺁذرﻣﺎﻩ ‪۶١‬‬

‫‪ 151‬ﺑﻪاذﻳﻦ وﺝﻬﻪ ﻣﻨﺎﺱﺒﯽ در ﻣﻴﺎن روﺷ ﻨﻔﮑﺮان و اه ﻞ ﻗﻠ ﻢ داﺷ ﺖ اﻣ ﺎ ﺑ ﺎ پﻴﻮﺱ ﺘﻦ ﺑ ﻪ ﺣ ﺰب ﺕ ﻮدﻩ و ﺑ ﺎ ادارﻩ ﻧ ﺸﺮﻳﻪ‬
‫اﺕﺤﺎد ﻣﺮدم در ﺱﺮاﺷﻴﺐ ﺱﻘﻮط ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬او ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در ﺱﺎلهﺎﯼ ‪ ۶٠-۶١‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ دﺷﻤﻨﯽ را ﺑﺎ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ‬
‫و ه ﻮاداران دﺱ ﺘﮕﻴﺮ ﺷ ﺪﻩﯼ ﺁنه ﺎ ﺑ ﻪ ﺥ ﺮج دادﻩ و ﺑﺎره ﺎ ﺥﻮاﺱ ﺘﺎر ﺱ ﺮﮐﻮب ﮔ ﺮوﻩه ﺎﯼ ﻣﺘﺮﻗ ﯽ ﮐ ﻪ ﺣ ﺰب ﺕ ﻮدﻩ‬
‫"ﺿﺪاﻧﻘﻼب"ﺷﺎن ﻣﯽﻧﺎﻣﻴﺪ‪ ،‬ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ 152‬ﻧﺸﺮﻳﻪﮐﺎر ارﮔﺎن ﺱﺎزﻣﺎن ﻓﺪاﻳﻴﺎن ﺥﻠﻖ اﻳﺮان‪ -‬اﮐﺜﺮﻳﺖ‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ١۴٩‬ﺑﻴﺴﺖ و هﺸﺘﻢ ﺑﻬﻤﻦ‪.١٣۶٠‬‬
‫‪ 153‬ﻧﺸﺮﻳﻪ راﻩ ﺕﻮدﻩ ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ١۶ ،۴٠‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪.۶٢‬‬
‫‪١٩٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺳﺮاز ﭘﺎ ﻧﻤﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ و ﺁن را ﭼﻮﻧﺎن اﻧﻘﻼﺑﯽ در رژﻳﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ زودﯼ ﺑﻪ ﺑﺎزﺷﺪن ﻓﻀﺎﯼ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺧﻮاهﺪ اﻧﺠﺎﻣﻴﺪ‪ ،‬ارزﻳﺎﺑﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﺮاﯼ ﺁن ﺳﺮ و دﺳﺖ ﻣﯽ ﺷﮑﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﺳﺎل‬
‫از ﺗﺤﻠﻴﻞ هﺎﯼ ﺿﺪ اﻧﻘﻼﺑﯽ و ﺑﻪ ﻏﺎﻳﺖ ﺑﯽ ﺷﺮﻣﺎﻧﻪ ﯼ ﺳﺎزﻣﺎن "اﮐﺜﺮﻳﺖ" در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ‬
‫اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺗﻼش ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﺮاﯼ ﻗﺒﻀﻪ ﮐﺮدن ﻗﺪرت ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﻴﻎ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﺮ ﺳﺮ‬
‫ﺁﻧﺎن ﻧﻴﺰ ﻓﺮود ﻣﯽ ﺁﻣﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﺎل ﻗﺒﻞ در ﺁﺳﺘﺎﻧﻪ ﯼ ‪ ٢٢‬ﺑﻬﻤﻦ ﻣﺪﻋﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪:‬‬
‫ﺟﺒﻬﻪ ﻣﺘﺤﺪ ﺿﺪاﻧﻘﻼب ﻣﺘﺸﮑﻞ از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داران ﺑﺰرگ‪ ،‬ﮐﻼن زﻣﻴﻨﺪاران‪،‬‬
‫ﺳﺎواﮐﯽ هﺎ‪ ،‬ﻣﺄﻣﻮران ﻣﺨﻔﯽ ﺳﻴﺎ‪ ،‬ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻃﻠﺒﺎن‪ ،‬ﻟﻴﺒﺮال هﺎ‪ ،‬رهﺒﺮﯼ ﺧﺎﺋﻦ‬
‫ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ‪ ،‬اﻗﻠﻴﺖ‪ ،‬ﭘﻴﮑﺎر‪ ،‬رﻧﺠﺒﺮ‪ ،‬ﺗﻮﻓﺎن و ﻧﻈﺎﻳﺮ اﻳﺸﺎن‪ ،‬ﺑﺮاﯼ اﺟﺮاﯼ‬
‫اﻳﻦ ﻧﻘﺸﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮐﺎر ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﺟﺮاﯼ ﻧﻘﺸﻪ ﯼ هﻴﮓ )اﻟﮑﺴﺎﻧﺪرهﻴﮓ وزﻳﺮ ﺧﺎرﺟﻪ‬
‫دوﻟﺖ رﻳﮕﺎن( ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﺪﻩ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﯼ ﮔﺮوهﮏ هﺎﯼ ﺿﺪ اﻧﻘﻼب و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ‬
‫رهﺒﺮﯼ ﺧﺎﺋﻦ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ اﻓﺘﺎد‪ .‬زﻣﻴﻨﻪ ﺳﺎزﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ و اﻟﻘﺎﯼ ﺑﺤﺮان را ﻋﻤﺪﺗﺎ‬
‫ﺑﻨﯽ ﺻﺪر و ﻟﻴﺒﺮال هﺎ ﻋﻬﺪﻩ دار ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻗﺮار ﺑﻮد ﻧﻘﺸﻪ ﯼ رﻳﮕﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت‬
‫ﺑﻪ وﺟﻮد ﺑﻴﺎﻳﺪ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از اﻳﺠﺎد ﺑﺤﺮان در ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺁﻣﺎدﻩ ﺷﺪن ﺟﻮ ﻻزم‪،‬‬
‫ﺑﻨﯽ ﺻﺪر رﻓﺮاﻧﺪوم ﮐﻨﺪ و ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﺑﺎ رأﯼ ﻣﺮدم هﻤﻪ ﯼ ﻗﺪرت را ﻗﺒﻀﻪ‬
‫ﮐﻨﺪ‪.١٥٤‬‬
‫ﻣﻘﺎﻣﺎت رژﻳﻢ هﻤﭽﻨﺎن اﺟﺮاﯼ ﻃﺮﺣﯽ را ﮐﻪ در ﺟﻠﺴﻪ ﯼ هﻤﺎهﻨﮕﯽ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ اﺣﺰاب و‬
‫ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ "ﺿﺪاﻧﻘﻼب" در ﺑﻬﻤﻦ ﻣﺎﻩ ‪ ۵٩‬ﺑﻪ رﻳﺎﺳﺖ ﺑﻬﺰاد ﻧﺒﻮﯼ و ﺑﺎ ﮐﺎرﮔﺰارﯼ ﻣﻌﺎوﻧﺶ‪،‬‬
‫ﻣﺤﺴﻦ ﺳﺎزﮔﺎرا‪ ،‬ﺗﺼﻮﻳﺐ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬دﻧﺒﺎل ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﻃﺮح ﻣﺰﺑﻮر‪ ،‬ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ و‬
‫‪١٥٥‬‬
‫"اﮐﺜﺮﻳﺖ" در ردﻳﻒ ﺑﻌﺪﯼ ﺳﺮﮐﻮب ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺣﺎﻻ ﻧﻮﺑﺖ ﺷﺎن رﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪١۵‬‬
‫اوﺿﺎع در ﺣﺎل دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺑﻮد و ﺷﺮاﻳﻂ روز ﺑﻪ روز ﺳﺨﺖ ﺗﺮ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺻﺎدﻗﯽ‬
‫و ﺣﺴﻦ ﻣﻮﻻﻳﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﮔﺰارش هﺎﯼ ﻣﺤﺴﻦ ﺟﺎوﻳﺪ و ﺣﻤﻴﺪ ﺧﻠﻴﻠﯽ‪ ،‬ﺳﻴﺮوس ﻣﻨﺸﯽ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﮔﺰارش هﺎﯼ زﻳﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ ﻓﺮاهﺎﻧﯽ و ﻓﺮﻳﺒﺮز ﮐﺸﺎورز ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﮔﺰارش هﺎﯼ ﻣﺠﻴﺪ‬
‫ﺑﺴﻄﭽﯽ و ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺤﺪث ﺑﻨﺪررﻳﮕﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﮔﺰارش هﺎﯼ اﻣﻴﺮ ﻣﺤﻤﺪﯼ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺁن هﺎ‬
‫هﻢ اﺗﺎق ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﻔﺮادﯼ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﭘﯽ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺟﻮﻳﯽ هﺎﯼ ﻣﺘﻌﺪد‪ ،‬رﺿﺎ‬
‫ﺑﻬﻤﻦ ﺁﺑﺎدﯼ را ﮐﻪ ﻣﺴﺌﻮل ﺑﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮﮐﻨﺎر ﮐﺮدﻩ و اﻋﻼم ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﭽﻪ هﺎ ﻣﺴﺌﻮل ﺟﺪﻳﺪﯼ‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﻣﻘﺪارﯼ ﮐﺶ و ﻗﻮس ﻗﺮار ﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﻦ دوﺑﺎرﻩ از ﺳﻮﯼ ﺑﭽﻪ هﺎ ﮐﺎﻧﺪﻳﺪا‬
‫ﺷﻮم و ﺑﭽﻪ هﺎ اﻋﻼم ﮐﻨﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﻏﻴﺮ از اﻳﺮج ﮐﺎﻧﺪﻳﺪاﻳﯽ ﻧﺪارﻳﻢ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ اﮔﺮ هﺮ ﻓﺮدﯼ را‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎ اﻧﮕﯽ ﺑﻪ او زدﻩ و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ اﻧﻔﺮادﯼ ﻣﻨﺘﻘﻞ اش ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ 154‬ﻧﺸﺮﻳﻪﮐﺎر ارﮔﺎن ﺱﺎزﻣﺎن ﻓﺪاﻳﻴﺎن ﺥﻠﻖ اﻳﺮان )اﮐﺜﺮﻳﺖ(‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ١۴٨‬ﺑﻴﺴﺖ و ﻳﮑﻢ ﺑﻬﻤﻦ ‪.١٣۶٠‬‬
‫‪ 155‬ﮐﻴﺎﻧﻮرﯼ در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺕﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ ﺥﻮد "ﺕﺨﻠﻔﺎت" ﺣﺰب ﺕﻮدﻩ را در "‪۶‬ﻣﺤﻮر ﻋﻤﺪﻩ ﺥﻼﺹﻪ ﮐ ﺮد"‪ .‬ﺱ ﻮﻣﻴﻦ ﺑﻨ ﺪ‬
‫از ﺁن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﺮار ﺑﻮد‪ " :‬ﺱﻮﻣﻴﻦ و ﻳﮑﯽ از ﻋﻤ ﺪهﺘﺮﻳﻦ ﻣ ﻮارد ﺕﺨﻠ ﻒ ﻣ ﺎ‪ ،‬ﺕﺨﻠ ﻒ از اﻋﻼﻣﻴ ﻪ دﻩ ﻣ ﺎدﻩاﯼ دادﺱ ﺘﺎن ﮐ ﻞ‬
‫اﻧﻘﻼب ﺑﻮد" روزﻧﺎﻣﻪ ﺝﻤﻬﻮرﯼ اﺱﻼﻣﯽ ‪ ١١‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪.۶٢‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٩٤‬‬
‫ﺑﻪ هﻨﮕﺎم اﻧﺘﺨﺎب دوﺑﺎرﻩ ﯼ ﻣﺴﺌﻮل ﺑﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﺠﺘﺒﯽ ﭘﺎﺳﺪار در ﺑﻨﺪ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﻣﻦ ﮐﺎﻧﺪﻳﺪا ﺷﺪم و ﺑﭽﻪ هﺎ ﻧﻴﺰ هﻤﺎن ﺳﻨﺎرﻳﻮﯼ از ﭘﻴﺶ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪﻩ را ﻣﻄﺮح ﮐﺮدﻩ و اﻋﻼم‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ :‬ﮐﺲ دﻳﮕﺮﯼ ﺟﺮأت ﮐﺎﻧﺪﻳﺪا ﺷﺪن ﻧﺪارد و از ﻧﻈﺮ ﻣﺎ ﻓﺮﻗﯽ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ ﭼﻪ ﮐﺴﯽ‬
‫ﻣﺴﺌﻮل ﺑﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻣﺎ از ﮐﺎﻧﺪﻳﺪاﺗﻮرﯼ او ﮐﻪ در واﻗﻊ ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺎﻧﺪﻳﺪاﯼ ﺑﻨﺪ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬در هﻤﻴﻦ ﻣﻮﻗﻊ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﻤﺴﻪ از ﺟﺎﯼ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﻣﻘﺪارﯼ ﺣﺮف هﺎﯼ‬
‫ﺑﯽ رﺑﻂ زد و ﺑﺤﺚ را از ﻣﺴﻴﺮ اﺻﻠﯽ ﻣﻨﺤﺮف ﮐﺮد‪ .‬ﭘﺎﺳﺪار ﻣﺰﺑﻮر ﻧﻴﺰ از ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﺮدﻩ و ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺎ ﺗﻮ را ﻗﺒﻮل دارﻳﻢ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯽ ﮐﺎﻧﺪﻳﺪاﯼ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺑﻨﺪ ﺷﻮﯼ!‬
‫وﯼ ﻧﻴﺰ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﮐﺎﻧﺪﻳﺪاﺗﻮرﯼ اش را اﻋﻼم ﮐﺮد‪ .‬ﺑﭽﻪ هﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﻤﻞ اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻩ‬
‫ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﮐﻠﻴﻪ ﯼ رﺷﺘﻪ هﺎ ﻳﺸﺎن ﭘﻨﺒﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻨﺪ ﺑﻪ ﻃﻌﻨﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﻤﺎ ﮐﻪ‬
‫ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻴﺪ ﮐﺴﯽ ﮐﺎﻧﺪﻳﺪاﯼ اﻳﻦ ﭘﺴﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻳﻦ هﻢ ﻳﮏ ﮐﺎﻧﺪﻳﺪاﯼ دﻳﮕﺮ‪ .‬ﻋﺪﻩ اﯼ ﺑﻪ اﻋﺘﺮاض‬
‫ﺑﻪ داﺧﻞ اﺗﺎق هﺎ رﻓﺘﻨﺪ و ﺑﺎ اﻗﺪام ﻧﺎﺑﺨﺮداﻧﻪ ﯼ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﻤﺴﻪ ﺑﻨﺪ در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺧﻄﻴﺮﯼ ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺧﺸﻢ را در ﭼﻬﺮﻩ ﯼ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدﯼ از ﺑﭽﻪ هﺎ ﻣﯽ ﺷﺪ ﺑﻪ وﺿﻮح دﻳﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ از‬
‫ﺑﭽﻪ هﺎ ﺑﻪ ﻣﻦ اﺷﺎرﻩ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ اﻧﺼﺮاف ﺑﺪهﻢ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻘﺼﻮد ﺑﭽﻪ هﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻳﮏ‬
‫ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺴﺌﻮل ﺑﻨﺪ اﺳﺖ و ﻓﺮﻗﯽ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ ﭼﻪ ﮐﺴﯽ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ را ﺑﭙﺬﻳﺮد‪ .‬اﮐﻨﻮن‬
‫ﮐﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﻤﺴﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﺎ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯽ ﮐﻨﺎرﻩ ﮔﻴﺮﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﺗﺎ او اﻳﻦ‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﮔﻴﺮد‪ .‬هﻴﺎهﻮﻳﯽ در ﺑﻨﺪ درﮔﺮﻓﺖ وﻟﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺣﻀﻮر ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻨﺪ‬
‫در ﺁن ﻣﻴﺎن‪ ،‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺳﮑﻮت ﺑﺮﻗﺮار ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ و ﻧﺎراﺿﯽ ﺑﻮدن ﺑﭽﻪ هﺎ از ﻧﮕﺎﻩ هﺎﯼ‬
‫ﺧﺸﻢ ﺁﮔﻴﻦ ﺷﺎن ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪ از اﺗﻤﺎم ﺟﻠﺴﻪ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدﯼ از ﺑﭽﻪ هﺎ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﺮاﺟﻌﻪ‬
‫ﮐﺮدﻩ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻮل ﺑﻨﺪ ﺷﺪن ﻣﺤﻤﺪ ﺧﻤﺴﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎم ﺗﻼش ﻣﻦ و‬
‫ﻋﺪﻩ اﯼ دﻳﮕﺮ ﺗﻮﺿﻴﺢ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻋﻤﻞ اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻩ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ و‬
‫ﺻﺤﻴﺢ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺪار ﻣﺰﺑﻮر از ﺗﻀﺎد ﺑﻴﻦ ﻣﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﺪ‪ .‬در ﺛﺎﻧﯽ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺑﻨﺪ ﭼﻴﺰ‬
‫ﻣﻬﻤﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮش درﮔﻴﺮﯼ ﺑﻴﻦ ﺑﭽﻪ هﺎ داﻣﻦ زدﻩ ﺷﻮد و ﮐﺎر را ﺑﻪ رأﯼ و‬
‫رأﯼ ﮔﻴﺮﯼ ﺑﮑﺸﺎﻧﻴﻢ‪ .‬اﺳﺘﺪﻻل ﺑﭽﻪ هﺎ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ درﮔﻴﺮﯼ در ﺑﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ ﺑﺎ‬
‫ﻧﺪاﻧﻢ ﮐﺎرﯼ و ﺣﻤﺎﻗﺖ اش هﻤﻪ ﭼﻴﺰ را ﺑﻬﻢ زدﻩ اﺳﺖ و از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ اﻳﻦ ﭘﺎﺳﺪاران هﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ ارادﻩ ﯼ ﺧﻮد را ﺗﺤﻤﻴﻞ ﮐﺮدﻩ و دوﺑﺎرﻩ ﺑﺮاﯼ ﻣﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﮑﻠﻴﻒ ﺧﻮاهﻨﺪ ﮐﺮد‪ .‬در هﺮ‬
‫ﺻﻮرت ﺑﭽﻪ هﺎ ﺑﺎ اﮐﺮاﻩ و از ﺳﺮ ﻧﺎﭼﺎرﯼ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﻤﺴﻪ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺬﻳﺮش ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺑﻨﺪ‬
‫از ﺳﻮﯼ او ﺑﺰرگ ﺗﺮﻳﻦ اﺷﺘﺒﺎهﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺷﺪ و ﺑﻌﺪهﺎ ﺑﻪ ﺑﺮﻳﺪن و ﺗﻮاب ﺷﺪن اش‬
‫ﻣﻨﺘﻬﯽ ﺷﺪ‪ .‬از ﺁﺧﺮ و ﻋﺎﻗﺒﺖ ﮐﺎرش ﻣﯽ ﺗﺮﺳﻴﺪم؛ ﺧﻄﺮﯼ ﮐﻪ از هﻤﺎن اﺑﺘﺪا ﺑﻪ او ﮔﻮﺷﺰد‬
‫ﮐﺮدم و ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﮐﻪ ﻣﻮاﻇﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪١۶‬‬
‫از اواﺧﺮ دﯼ ﻣﺎﻩ‪ ،‬در ﺟﻠﺴﻪ ﯼ هﻔﺘﮕﯽ ﺑﻨﺪ ﻣﻘﺮر ﺷﺪﻩ ﺑﻮد هﺮ اﺗﺎﻗﯽ ﻳﮏ ﻣﺴﺌﻮل ﻓﺮهﻨﮕﯽ‬
‫ﺟﻬﺖ ﺗﻬﻴﻪ ﯼ ﻣﻘﺪﻣﺎت ﺑﺮﮔﺰارﯼ ﺟﺸﻦ ﻋﻴﺪ و ﺳﺎل ﻧﻮ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ زﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﺟﻼل‬
‫‪١٩٥‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻣﺎهﺮ اﻟﻨﻘﺶ ﮐﻪ در ﺧﺎﻧﻮادﻩ اﯼ هﻨﺮﻣﻨﺪ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد و داراﯼ ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ ﻧﻘﺎﺷﯽ و ﻓﻮق‬
‫ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ ﻣﻌﻤﺎرﯼ داﺧﻞ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﻮد و در داﻧﺸﮑﺪﻩ هﻨﺮهﺎﯼ زﻳﺒﺎ ﻧﻴﺰ ﺗﺪرﻳﺲ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬در اوﻟﻴﻦ ﻗﺪم‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮل ﺻﻨﻔﯽ ﺑﻨﺪ ﻣﻮﻇﻒ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮐﺎﻏﺬهﺎﯼ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻨﺪﯼ‬
‫ﭘﺮﺗﻘﺎل و ﺳﻴﺐ هﺎﯼ ﺧﺮﻳﺪارﯼ ﺷﺪﻩ از ﻓﺮوﺷﮕﺎﻩ را ﮐﻪ رﻧﮕﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﻼل ﺗﺤﻮﻳﻞ دهﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﮐﺎﻏﺬهﺎ ﺑﻪ رﻧﮓ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﻔﻴﺪ‪ ،‬زرد‪ ،‬ﻗﺮﻣﺰ و ﻧﺎرﻧﺠﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﭽﻪ هﺎ ﺑﺎ ﺑﺮﻳﺪن اﻳﻦ‬
‫ﮐﺎﻏﺬهﺎ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻧﻮارهﺎﯼ ﮐﻮﭼﮏ و ﭼﺴﺒﺎﻧﺪن ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬ﮐﺎﻏﺬ رﻧﮕﯽ هﺎﻳﯽ ﺗﻬﻴﻪ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺗﺰﺋﻴﻦ ﺳﺎﻟﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﺮﭘﺎﻳﯽ ﻧﻮروز ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﻮد‪ .‬در ﺿﻤﻦ درﺧﺘﯽ از‬
‫ﮐﺎﻏﺬ ﻧﻴﺰ درﺳﺖ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ در اﻧﺘﻬﺎﯼ ﺑﻨﺪ ﺧﻮدﻧﻤﺎﻳﯽ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻓﺮهﻨﮕﯽ روزهﺎ‬
‫در ﺗﻬﻴﻪ ﯼ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﺟﻼل ﻓﺮﻣﺎن ﻣﯽ داد‪ ،‬ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮدﻧﺪ‪ :‬ﻓﺎﻧﻮس هﺎﯼ رﻧﮕﯽ ﺑﺮاﯼ ﺁوﻳﺰان‬
‫ﮐﺮدن از ﭼﺮاغ هﺎﯼ راهﺮو‪ ،‬ﺗﻮپ هﺎﯼ ﻣﻘﻮاﻳﯽ ﺑﺎ رﻧﮓ هﺎﯼ ﺷﺎد و ﻣﺘﻨﻮع‪ ،‬ﻣﺎهﯽ هﺎﯼ‬
‫ﺗﺰﺋﻴﻨﯽ زﻳﺒﺎ ﺑﺮاﯼ ﺁوﻳﺰان ﮐﺮدن از ﺳﻘﻒ‪ ،‬ﻟﻮﺳﺘﺮ هﺎﻳﯽ از ﻣﻘﻮا و ﮐﺎﻏﺬهﺎﯼ رﻧﮕﯽ ﻣﻴﻮﻩ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﭼﺮخ ﮔﺎرﯼ هﺎﯼ ﻓﻴﻠﻢ هﺎﯼ وﺳﺘﺮن ﺑﻮد و‪ ...‬هﻤﻪ ﯼ اﻳﻦ هﺎ زﻳﺒﺎﻳﯽ ﺧﺎﺻﯽ ﺑﻪ اﺗﺎق هﺎ‬
‫و ﺑﻨﺪ ﻣﯽ ﺑﺨﺸﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻮاﻟﯽ ﺳﺎﻋﺖ هﺸﺖ ﺑﺎﻣﺪاد هﻨﮕﺎم ﺳﺎل ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺑﻮد و ﻣﺎ ﺷﺐ ﻗﺒﻞ اﺟﺎزﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ ﮐﻪ‬
‫ﻣﻘﺮرات ﺧﺎﻣﻮﺷﯽ رﻋﺎﻳﺖ ﻧﺸﻮد و ﺑﭽﻪ هﺎ ﺗﺎ ﺻﺒﺢ ﺑﻴﺪار ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻨﺪ ﺳﺎﻋﺖ ‪ ١١‬ﺷﺐ‬
‫ﺑﻨﺪ را ﺗﺮﮎ ﮐﺮد و از هﻤﺎن ﻣﻮﻗﻊ ﺑﭽﻪ هﺎ هﺮ ﺁن ﭼﻪ را ﮐﻪ ﻃﯽ ﻣﺎﻩ هﺎ ﺗﻬﻴﻪ ﮐﺮدﻩ و ﭘﻨﻬﺎن‬
‫ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺮون ﺁوردﻩ‪ ،‬ﻣﺸﻐﻮل ﻧﺼﺐ ﺁن هﺎ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬از در و دﻳﻮار ﺑﻨﺪ ﮐﺎﻏﺬهﺎﯼ رﻧﮕﯽ‬
‫ﺑﻪ ﺷﮑﻞ هﺎ و ﻃﺮح هﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻪ هﺎﯼ زﻳﺒﺎﻳﯽ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺑﻬﺎران ﺧﺠﺴﺘﻪ ﺑﺎد و‬
‫ﻧﻮروزﺗﺎن ﭘﻴﺮوز و‪ ...‬از ﺳﻘﻒ ﺁوﻳﺰان ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎهﯽ هﺎ و ﺗﻮپ هﺎ و ﻓﺎﻧﻮس هﺎ ﺑﻪ‬
‫ﭼﺮاغ هﺎ ﺁوﻳﺰان ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺟﺎﯼ ﺧﺎﻟﯽ روﯼ دﻳﻮارهﺎﯼ ﺑﻨﺪ دﻳﺪﻩ ﻧﻤﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﭼﺮخ هﺎﯼ ﺗﺰﻳﻴﻨﯽ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺟﻠﻮﻩ اﯼ ﺧﺎص ﺑﻪ اﺗﺎق هﺎ ﺑﺨﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﮔﻮﻳﯽ ﮐﻪ ﮐﺎرﻧﺎواﻟﯽ ﻋﻈﻴﻢ در ﺑﻨﺪ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫دارد‪ .‬دو ﻃﺮف ﺑﻨﺪ دو ﭘﺘﻮﯼ رﻧﮕﯽ ﺳﻔﻴﺪ و ﺳﺒﺰ ﮐﻢ رﻧﮓ ﺑﻪ دﻳﻮار زدﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و روﯼ‬
‫ﺁن هﺎ ﻋﮑﺲ هﺎﯼ زﻳﺒﺎﯼ ﮐﻮدﮐﺎن ﭼﺴﺒﺎﻧﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺳﻔﺮﻩ ﯼ هﻔﺖ ﺳﻴﻦ ﺑﺰرﮔﯽ در ﺑﻨﺪ ﭼﻴﺪﻩ‬
‫ﺷﺪﻩ و ﺑﺮاﯼ ﺗﺰﻳﻴﻦ ﺁن ﻣﺮﻏﺎﺑﯽ هﺎﯼ ﻧﻘﺮﻩ اﯼ ﮐﻪ ﺑﺎ زرورق ﺳﻴﮕﺎر درﺳﺖ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬روﯼ‬
‫ﺁن ﻗﺮار دادﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﺑﺘﮑﺎر ﺑﭽﻪ هﺎ ﺷﻤﻊ هﺎﯼ زﻳﺒﺎ و دل اﻧﮕﻴﺰﯼ در ﺑﻨﺪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﻴﺸﻪ هﺎﯼ ﻗﻬﻮﻩ اﯼ ﻣﺎت دارو را از وﺳﻂ ﺑﺮﻳﺪﻩ و در ﻗﺴﻤﺖ ﺗﺤﺘﺎﻧﯽ ﺁن روﻏﻦ ﻏﺬا‬
‫رﻳﺨﺘﻪ و ﻳﮏ ﻓﺘﻴﻠﻪ ﻣﻴﺎن ﺁن ﻗﺮار دادﻩ و روﺷﻦ ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ‪ .‬از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ رﻧﮓ ﺷﻴﺸﻪ‬
‫ﻗﻬﻮﻩ اﯼ ﻣﺎت ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻏﺎﻳﺖ زﻳﺒﺎ ﺟﻠﻮﻩ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﮐﺎر ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ اﻣﮑﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻻ‬
‫و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﺤﻠﯽ را ﮐﻪ ﻗﺼﺪ ﺑﺮﻳﺪﻧﺶ را دارﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﮐﺶ ﻣﺤﮑﻢ ﺑﺴﺘﻪ و ﺳﭙﺲ ﻳﮏ رﺷﺘﻪ‬
‫ﭘﻼﺳﺘﻴﮑﯽ را ﺑﺮ ﺳﻄﺢ ﻣﺤﻞ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﺤﮑﻢ ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪ‪ .‬از اﺻﻄﮑﺎﮎ ﺣﺎﺻﻠﻪ‪ ،‬ﺁن ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﺷﻴﺸﻪ داغ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﺷﻴﺸﻪ را در ﺁب ﻗﺮار دهﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ از ﻣﺤﻞ ﻣﻮرد‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﺸﮑﻨﺪ‪ .‬ﻟﻴﻮان هﺎﯼ ﭼﺎﯼ ﻣﺎن را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺗﻬﻴﻪ ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ‪ .‬در زﻧﺪان ﻟﻴﻮان‬
‫ﺷﻴﺸﻪ اﯼ ﻧﺒﻮد و هﺮ ﭼﻪ ﺑﻮد ﻟﻴﻮان ﭘﻼﺳﺘﻴﮑﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮐﺴﯽ در ﺁن ﭼﺎﯼ ﻧﻤﯽ ﺧﻮرد‪ .‬ﻣﺠﺒﻮر‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٩٦‬‬
‫ﺑﻮدﻳﻢ ﻧﻴﺎزﻣﺎن را ﺑﺎ ﺷﻴﺸﻪ ﯼ ﺁﺑﻠﻴﻤﻮ و دﻳﮕﺮ اﻧﻮاع ﺷﻴﺸﻪ هﺎ ﺑﺮﻃﺮف ﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺻﺒﺢ هﻨﮕﺎم ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻨﺪ ﺑﺮاﯼ دادن ﭼﺎﯼ در ﺑﻨﺪ را ﺑﺎز ﮐﺮد‪ ،‬ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﻮد از ﺗﻌﺠﺐ ﺷﺎخ‬
‫در ﺑﻴﺎورد‪ .‬ﻓﮑﺮﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ از ﺳﺮ ﺷﺐ ﺗﺎ ﺻﺒﺢ هﻤﻪ ﯼ اﻳﻦ هﺎ را ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﭘﺮداﺧﺘﻪ‬
‫ﮐﺮدﻩ اﻳﻢ‪ .‬ﺑﻪ ذهﻦ اش ﺧﻄﻮر ﻧﻤﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ اﻳﻦ هﻤﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻩ ﮐﺎر و اﻧﺮژﯼ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺮاﺳﻢ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺟﻤﻌﯽ در ﺑﻨﺪ ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪ و ﻣﺴﺌﻮﻻن اﺗﺎق هﺎ و ﺑﻨﺪ‪ ،‬ﮐﺎرﮔﺮﯼِ روز را‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ .‬ﻣﺤﻤﻮد ﻳﮑﯽ از ﺑﭽﻪ هﺎ ﮐﻪ از ﺳﻦ ﺑﺎﻻﺗﺮﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻘﻴﻪ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد‪،‬‬
‫از ﻗﺒﻞ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد اﻓﺮاد ﺑﻨﺪ‪ ،‬از ﻣﺴﺌﻮل ﺻﻨﻔﯽ ﺑﻨﺪ اﺳﮑﻨﺎس‪ ٢٠‬ﺗﻮﻣﺎﻧﯽ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و‬
‫هﻤﻪ ﯼ ﺑﭽﻪ هﺎ ﺑﻌﺪ از ﺳﺎل ﺗﺤﻮﻳﻞ‪ ،‬ﺿﻤﻦ روﺑﻮﺳﯽ و ﺗﺒﺮﻳﮏ ﺳﺎل ﻧﻮ ﺑﻪ او‪ ،‬ﻳﮏ اﺳﮑﻨﺎس‬
‫‪ ٢٠‬ﺗﻮﻣﺎﻧﯽ از دﺳﺖ وﯼ ﻋﻴﺪﯼ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﺮاﺳﻢ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺳﻨﺘﯽ ﺁن اﺟﺮا ﺷﻮد‪ .‬ﺳﺮود‬
‫"ﺑﻬﺎران ﺧﺠﺴﺘﻪ ﺑﺎد" ﺑﻌﺪ از ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺳﺎل ﻧﻮ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﮔﺮوهﯽ اﺟﺮا ﺷﺪ و ﺳﭙﺲ اﻓﺮاد‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ هﻨﺮﻧﻤﺎﻳﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﮐﻴﮏ ﺑﺰرﮔﯽ ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﭽﻪ هﺎ ﺗﺪارﮎ دﻳﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫هﻤﺮاﻩ ﺷﺮﺑﺖ و ﭼﺎﯼ از ﺳﻮﯼ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺑﻨﺪ ﺳﺮو ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﻤﺎﻳﺶ هﺎﯼ ﭘﺎﻧﺘﻮﻣﻴﻢ و ﺗﺌﺎﺗﺮهﺎﯼ‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺗﺎ ﭼﻨﺪ روز ﭘﺲ از ﻋﻴﺪ ﻧﻴﺰ ﺷﺐ هﺎ در ﺑﻨﺪ اﺟﺮا ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در ﺧﻼل ﺑﺮﮔﺰارﯼ‬
‫ﻣﺮاﺳﻢ‪ ،‬ﻣﺠﺘﺒﯽ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻨﺪ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ دﻳﮕﺮ ﭘﺎﺳﺪاران ﺷﻴﻔﺖ‪ ،‬ﺿﻤﻦ ﺁوردن ﻳﮏ ﮔﻠﺪان ﮔﻞ‬
‫ﺷﻤﻌﺪاﻧﯽ و ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺁن ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻮل ﺑﻨﺪ‪ ،‬از ﻃﺮف ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺪان ﺳﺎل ﻧﻮ را ﺗﺒﺮﻳﮏ ﮔﻔﺘﻪ و‬
‫ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻨﺪ را ﺗﺮﮎ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪١٧‬‬
‫ﭼﻨﺪ روزﯼ از ﺑﺮﮔﺰارﯼ ﻣﺮاﺳﻢ ﻋﻴﺪ ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺪاران ﺑﻪ اﺗﺎق هﺎ ﻳﻮرش ﺁوردﻩ و‬
‫ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺧﻮدﺷﺎن "اﺟﻨﺎس ﻣﻤﻨﻮﻋﻪ" را از ﺑﻨﺪ ﺟﻤﻊ ﺁورﯼ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﺟﻨﺎس ﻣﮑﺸﻮﻓﻪ را‬
‫هﻤﭽﻮن ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎهﯽ در ﻓﺮﻋﯽ ﺑﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﺴﺆﻻن اﺗﺎق هﺎ را ﺟﻬﺖ‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺢ در ﻣﻮرد اﺟﻨﺎس ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻪ زﻳﺮ هﺸﺖ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﯼ ﺑﭽﻪ هﺎﯼ‬
‫اﺗﺎق‪ ،‬ﻣﻦ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺁن ﭼﻪ را ﮐﻪ در اﺗﺎق ﻣﺎ ﭘﻴﺪا ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻢ‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ در هﺮ‬
‫ﺻﻮرت ﻃﺒﻖ ارزﻳﺎﺑﯽ ﻣﺎ در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﻦ ﻣﺴﺌﻮل ﻧﻬﺎﻳﯽ ﺁن ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪم و ﺑﻪ اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ‬
‫ﭘﺎﯼ دﻳﮕﺮان ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﻧﻤﯽ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻧﺰد داوود ﻟﺸﮑﺮﯼ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻢ ﮐﻪ اﺟﻨﺎس ﻓﻮق ﺑﻪ‬
‫ﻣﻦ ﺗﻌﻠﻖ دارﻧﺪ و ﺑﺎ ﺁن هﺎ ﺧﻮدم را ﺳﺮﮔﺮم ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬ﻣﯽ داﻧﺴﺖ دروغ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻢ وﻟﯽ‬
‫ﭼﺎرﻩ اﯼ ﺟﺰ ﭘﺬﻳﺮش ﺁن ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﺆال ﺁﻧﺎن ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﻤﺴﻪ‬
‫ﻣﺴﺌﻮل ﺑﻨﺪ از وﺟﻮد اﻳﻦ اﺟﻨﺎس ﻣﻄﻠﻊ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ؟ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺧﻴﺮ‪ ،‬او ﺑﺎرهﺎ ﺗﺄﮐﻴﺪ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‬
‫اﺟﻨﺎﺳﯽ را ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ از ﻧﻈﺮ ﺑﻴﺮون ﺗﺨﻠﻒ ﺗﻠﻘﯽ ﺷﻮد‪ ،‬در اﺗﺎق هﺎ ﻧﮕﺎهﺪارﯼ ﻧﮑﻨﻴﻢ!‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺧﻤﺴﻪ راﺑﻄﻪ ﯼ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺎ ﭘﺎﺳﺪاران و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﻣﺴﺌﻮل ﺷﻴﻔﺖ‪ ،‬ﺣﺎﻣﺪ‪ ،‬داﺷﺖ‪ .‬ﺣﺎﻣﺪ‬
‫ﻋﻠﯽ رﻏﻢ اﻳﻦ ﮐﻪ ﻓﺮدﯼ ﺑﻪ ﻏﺎﻳﺖ ﻓﺎﺷﻴﺴﺖ و ﺑﯽ رﺣﻢ ﺑﻮد و از ﺳﻮﯼ ﺑﭽﻪ هﺎ ﻟﻘﺐ "دﺳﺖ‬
‫ﻗﺸﻨﮕﻪ" ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ او ﻣﻴﺎﻧﻪ ﯼ ﺧﻮﺑﯽ داﺷﺖ‪ .‬ﻟﻘﺐ "دﺳﺖ ﻗﺸﻨﮕﻪ" را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﻴﻠﯽ هﺎﯼ‬
‫ﻣﺤﮑﻤﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮔﻮش ﺑﭽﻪ هﺎ ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در دوراﻧﯽ ﮐﻪ در ﻣﺠﺮد ﺑﻮدﻳﻢ ﻣﯽ زد‪ ،‬درﻳﺎﻓﺖ ﮐﺮدﻩ‬
‫‪١٩٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺣﺎﻣﺪ ﺑﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﻤﺴﻪ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ ﻓﺮد ﺻﺎدﻗﯽ هﺴﺘﯽ و ارزﻳﺎﺑﯽ ﻣﺎ از ﺗﻮ ﺟﺪاﯼ‬
‫ارزﻳﺎﺑﯽ ﻣﺎن از ﺑﻨﺪ اﺳﺖ و ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻣﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺎ رو راﺳﺖ ﺑﺎﺷﯽ و هﻤﻪ ﭼﻴﺰ را‬
‫ﺁن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ هﺴﺖ ﺟﻠﻮﻩ دهﯽ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻴﺰﯼ ﻣﯽ ﺧﻮاهﯽ‪ ،‬ﺑﺪون ﭘﺮدﻩ ﭘﻮﺷﯽ ﺑﺎ ﻣﺎ در ﻣﻴﺎن‬
‫ﺑﮕﺬار و ‪...‬‬
‫ﭘﺎﺳﺪاران ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﺪم ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﭽﻪ هﺎﯼ ﺑﻨﺪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻮل ﺑﻨﺪ ﺑﻮدن ﻣﺤﻤﺪ ﺧﻤﺴﻪ‬
‫واﻗﻒ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﻤﺴﻪ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺗﻼﺷﺸﺎن اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺎﯼ ﺗﻮ‬
‫را ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﺑﮑﺸﻨﺪ و در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﺑﺮﺧﻮردم ﺑﺎ ﻟﺸﮑﺮﯼ و ﭘﺎﺳﺪاران را ﺑﺎ او در ﻣﻴﺎن‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻢ و ﺗﻮﺻﻴﻪ ﮐﺮدم ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺁﮔﺎهﯽ داﺷﺘﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ وﺟﻮد اﺟﻨﺎس ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ در اﺗﺎق هﺎ را ﺑﻪ ﮔﺮدن ﻧﮕﻴﺮد‪ .‬در ﺧﺎﺗﻤﻪ ﺑﻪ او ﮔﻮﺷﺰد ﮐﺮدم اﻳﻦ ارزﻳﺎﺑﯽ‬
‫ﺑﭽﻪ هﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ وﻗﺎﻳﻊ ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬او ﻇﺎهﺮاً ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﺷﺪ وﻟﯽ در هﻤﺎن ﺑﺮﺧﻮرد اوﻟﻴﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺣﺎﻣﺪ و ﺗﮑﺮار اراﺟﻴﻒ ﺷﺎن راﺟﻊ ﺑﻪ ﺻﺪاﻗﺖ و رو راﺳﺘﯽ و ‪ ...‬ﻣﺤﻤﺪ ﺧﻤﺴﻪ ﺑﻨﺪ را‬
‫ﺁب دادﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻧﺸﺎن دادن ﺣﺴﻦ ﻧﻴﺘﺶ ﺑﻪ ﺁن هﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ از ﻗﺒﻞ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ وﺟﻮد‬
‫ﺁن هﺎ ﺁﮔﺎهﯽ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ و از ﻧﻈﺮ وﯼ اﺟﻨﺎس ﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ در ﺣﺪ ﺗﻴﺰﯼ ﺑﺮاﯼ ﭘﻮﺳﺖ‬
‫ﮐﻨﺪن ﺧﻴﺎر و ﮔﻮﺟﻪ و ﻳﺎ ﻣﻮﻏﺎر)ﻣﻴﺨﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻟﻮﻟﻪ ﯼ ﺧﻮدﮐﺎر ﺳﻮار ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ( و ﻳﺎ‬
‫رﻧﺪﻩ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ و‪ ...‬ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻬﻤﯽ ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬او ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﺧﻮدش ﻧﻴﺎز هﺎﯼ‬
‫اوﻟﻴﻪ ﯼ ﺑﭽﻪ هﺎ را ﻣﻄﺮح ﮐﺮدﻩ و ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ هﺎ ﺑﺮاﯼ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻴﺎزهﺎﯼ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎﻣﺪ ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺘﻪ هﺎﯼ وﯼ را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد و از ﺻﺪاﻗﺘﯽ ﮐﻪ‬
‫او ﺑﻪ ﺧﺮج دادﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺸﮑﺮ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد!‬
‫ﭼﻴﺰﯼ ﻧﮕﺬﺷﺖ ﮐﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﻤﺴﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺎﺗﺤﺎن وارد ﺑﻨﺪ ﺷﺪ و ﻳﮏ راﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﺰد ﻣﻦ ﺁﻣﺪ و‬
‫ﺑﯽ ﻣﻘﺪﻣﻪ و از ﻣﻮﺿﻌﯽ ﻃﻠﺐ ﮐﺎراﻧﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﺑﻴﻬﻮدﻩ اﯼ داﺷﺘﯽ و ذهﻨﻴﺖ هﺎﯼ ﺷﻤﺎ‬
‫ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﻮد ﻣﺮا ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺑﯽ راهﻪ ﺑﺒﺮد‪ .‬ﻣﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ را ﺑﺎ ﺣﺎﻣﺪ در ﻣﻴﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻢ‬
‫ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ وﺟﻮد اﺟﻨﺎس در داﺧﻞ ﺑﻨﺪ ﺁﮔﺎهﯽ داﺷﺘﻪ ام و از ﺣﻖ داﺷﺘﻦ ﺁن هﺎ ﻧﻴﺰ دﻓﺎع‬
‫ﮐﺮدم و از او ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﮐﻪ در ﺻﻮرت اﻣﮑﺎن ﺁن هﺎ را ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮم را ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﺗﺄﺳﻒ ﺗﮑﺎن دادم و ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﮕﺮ ﻗﺮار ﻧﺸﺪ ﮐﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺁﮔﺎهﯽ داﺷﺘﻦ از وﺟﻮد اﺟﻨﺎس ﻓﻮق‬
‫را ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﻧﮕﻴﺮﯼ؟ دﻓﺎع از ﻧﻴﺎز ﻣﺎ ﺑﻪ ﺁن وﺳﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺧﻮدش‪ .‬ﻣﻦ ﻧﻴﺰ اﻳﻦ ﮐﺎر را‬
‫ﮐﺮدم وﻟﯽ ﻗﺮار ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺎ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﮐﻪ ﺗﻮ زﻳﺮ ﺿﺮب ﻧﺮوﯼ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﻣﯽ ﺑﻴﻨﯽ ﮐﻪ ﭼﻴﺰ ﻣﻬﻤﯽ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﮔﻔﺖ وﮔﻮ را ﻧﺎﺗﻤﺎم ﮔﺬاﺷﺘﻢ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ اداﻣﻪ ﺑﺤﺚ ﻣﺸﮑﻠﯽ را‬
‫ﺣﻞ ﻧﻤﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺳﺮﻣﺴﺖ از ﺑﺮﺧﻮردﯼ ﮐﻪ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد و ﺑﺎ ﺧﻴﺎﻟﯽ ﺧﺎم ﺑﻪ اﺗﺎق ﺷﺎن رﻓﺖ‪ .‬از‬
‫ﺷﺪت ﻋﺼﺒﺎﻧﻴﺖ ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﻮد ﻣﻨﻔﺠﺮ ﺷﻮم‪ .‬دﻟﻢ ﺑﺮاﯼ ﺳﺎدﮔﯽ و ﺣﻤﺎﻗﺘﺶ ﻣﯽ ﺳﻮﺧﺖ‪ ،‬وﻟﯽ‬
‫ﮐﺎرﯼ از دﺳﺖ ﻣﺎن ﺑﺮ ﻧﻤﯽ ﺁﻣﺪ ﺗﺎ ﺑﺮاﻳﺶ اﻧﺠﺎم دهﻴﻢ‪ .‬ﺻﺒﺢ اول وﻗﺖ ﻧﺎم او را ﺑﺎ ﮐﻠﻴﻪ ﯼ‬
‫وﺳﺎﻳﻞ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ و در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﮔﻴﺞ و ﻣﺘﺤﻴﺮ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ وﺳﺎﻳﻠﺶ را ﺟﻤﻊ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﭘﺎﺳﺪار ﺷﻴﻔﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺪ را ﺗﺮﮎ ﮐﺮد‪ .‬او ﭼﻮب ﺳﺎدﻩ اﻧﮕﺎرﯼ هﺎﯼ ﺧﻮد را‬
‫ﺧﻮرد و ﺑﻬﺎﯼ ﺳﻨﮕﻴﻨﯽ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮش ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﺑﻬﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﻌﺪ از ﺗﺤﻤﻞ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪١٩٨‬‬
‫ﻣﺎﻩ هﺎ اﻧﻔﺮادﯼ‪ ،‬هﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮاب ﺷﺪن اش ﻣﻨﺘﻬﯽ ﺷﺪ!‬

‫‪١٨‬‬
‫در هﻤﺎن دوران " ا‪ -‬م‪ -‬ب " ﮐﻪ هﻢ اﺗﺎﻗﯽ ﻣﺎ ﺑﻮد‪ ،‬اﻓﺘﻀﺎح اﺧﻼﻗﯽ ﺑﻪ ﺑﺎر ﺁوردﻩ و در‬
‫ﺗﻼش ﺑﺮاﯼ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺁن ﺑﻮد و ﻣﺮﺗﺐ ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ واژﮔﻮﻧﻪ و ﻏﻴﺮواﻗﻌﯽ ﻗﻀﻴﻪ را در ﺳﻄﺢ ﺑﻨﺪ‬
‫ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬هﺮ ﭼﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺳﺎدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺻﻼح دﻳﺪ ﺑﭽﻪ هﺎ‪ ،‬ﺑﺎ او ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮدم و‬
‫ﮔﻮﺷﺰد ﮐﺮدم ﮐﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ دﻳﮕﺮ در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ‪ ،‬ﺁن هﻢ در‬
‫ﺳﻄﺢ ﺑﻨﺪ ﺻﺤﺒﺘﯽ ﻧﮑﻨﺪ‪ .‬ﺗﻼش ﻣﺎ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺒﺎدا ﻗﻀﻴﻪ ﺑﻪ ﮔﻮش ﭘﺎﺳﺪاران ﺑﺮﺳﺪ و ﺗﻼش‬
‫ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ از ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪﻩ ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﻨﺪ و ﻣﺴﺘﻤﺴﮑﯽ ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻨﺪ ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪ .‬ﭼﻴﺰﯼ‬
‫ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﻳﻢ وﯼ ﻗﻀﻴﻪ را ﺑﺎ ﭘﺎﺳﺪاران و زﻳﺮ هﺸﺖ ﻣﻄﺮح ﮐﺮدﻩ و در‬
‫واﻗﻊ ﺑﻪ ﺁﻧﺘﻦ و ﺗﻮاب ﺟﺪﻳﺪﯼ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﭘﯽ ﺑﺮدن ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬او را ﺧﻮاﺳﺘﻪ و ﺑﺎ‬
‫ﭘﺮﺗﺎب ﮐﺮدن وﺳﺎﻳﻠﺶ ﺑﻪ داﺧﻞ راهﺮو‪ ،‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬از اﻳﻦ ﻟﺤﻈﻪ ﺣﻖ ﻣﺎﻧﺪن در اﺗﺎق و زﻧﺪﮔﯽ‬
‫در ﻣﻴﺎن ﺟﻤﻊ را ﻧﺪارﯼ و هﺮ ﻏﻠﻄﯽ ﮐﻪ ﺧﻮاﺳﺘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯽ اﻧﺠﺎم دهﯽ‪ .‬ﺗﺎ اﻣﺮوز اﮔﺮ‬
‫ﺗﺤﻤﻠﺖ ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺻﺮﻓﺎً ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻮد ﮐﻪ از درﻏﻠﺘﻴﺪن ات ﺑﻪ داﻣﺎن رژﻳﻢ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ‬
‫ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﮐﻪ راهﺖ ﺑﻪ ﺑﻴﺮون و ﻣﻴﺎن ﺁ ن هﺎ ﺑﺎز ﺷﺪﻩ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﯽ در اﺗﺎق زﻧﺪﮔﯽ‬
‫ﮐﻨﯽ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺁﮔﺎﻩ ﺑﻮدم ﮐﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﮐﺎر دارم ﺧﻮد را ﮐﺎﻧﺪﻳﺪاﯼ رﻓﺘﻦ ﺑﻪ اﻧﻔﺮادﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ و‬
‫از اﻳﻦ ﺑﺎﺑﺖ ﺷﮑﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ .‬ﺑﭽﻪ هﺎ ﻧﻴﺰ از اﻳﻦ ﮐﻪ هﻨﻮز در ﺑﻨﺪ ﺑﻮدم و ﺑﻪ اﻧﻔﺮادﯼ ﻣﻨﺘﻘﻞ‬
‫ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬در ﺗﻌﺠﺐ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ داوود ﻟﺸﮑﺮﯼ و هﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺎﻣﺪ ﮐﻪ هﺮ دو‬
‫از ﺳﺮﺷﻴﻔﺖ هﺎﯼ ﺑﻨﺪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬داﺷﺘﻢ‪ .‬رﻋﺎﻳﺖ هﺎﯼ ﻣﻌﻤﻮل را ﻧﻴﺰ ﻧﻤﯽ ﮐﺮدم‪ .‬ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﮐﻪ‬
‫ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد ﺣﺪس و ﮔﻤﺎﻧﻢ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ زودﯼ ﻣﺮا ﺑﻪ اﻧﻔﺮادﯼ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﺮد‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﻪ‬
‫دﻟﻴﻠﯽ دارد ﮐﻪ در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻤﺎﺷﺎت ﮐﻨﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﺑﺮﺧﻮردهﺎ در ﭼﻨﺪ روز ﺁﺧﺮ ﺷﺪت‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪" .‬ا ‪ -‬م‪ -‬ب" ﭼﻨﺪ روزﯼ در راهﺮوﯼ ﺑﻨﺪ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﺮد و ﺑﻪ ﺷﺪت اﻳﺰوﻟﻪ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد ﺗﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ ﻣﺮا ﺑﻪ اﻧﻔﺮادﯼ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬وﯼ ﺑﻌﺪاً ﺑﻪ اوﻳﻦ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪ و ﻣﺪﺗﯽ در‬
‫اﺗﺎق هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻔﻮذﯼ ﮔﺮداﻧﻴﺪﻩ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﻟﻮ رﻓﺘﻦ ﻣﺎهﻴﺘﺶ‪ ،‬از‬
‫وﯼ ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﻋﻠﻨﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻮاب اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬او در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﯼ اوﻳﻦ و ﺑﻪ هﻨﮕﺎم‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ از ﺳﻮﯼ اﻓﺮاد ﺑﺮاﯼ ﺁزادﯼ از زﻧﺪان‪ ،‬در ﻣﻴﺎن ﺟﻤﻊ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ و ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ‬
‫زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﯽ دﻓﺎع اﻓﺸﺎﮔﺮﯼ ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
 ‫ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻪاﯼ ﺟﺪﻳﺪ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﺨﺖ را ﺗﺤﻤﻞ ﮐﻨﻴﻢ؟ روﻳﺎﻧﺪن ﺳﺒﺰﻩ در اﻧﻔﺮادﯼ ؛ ﻣﻴﻬﻤﺎﻧﯽ‬
‫رﻗﺺ ﻣﺮﻏﺎن وﺣﺸﯽ ؛ ﺧﻄﺮات اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن ﺑﻪ زﻳﺒﺎﻳﯽ در زﻳﺮ ﻓﺸﺎر و ﺳﺨﺘﯽ؛‬
‫ﺷﻌﺎر ﻧﻮﻳﺴﯽ در اﻧﻔﺮادﯼ؛ ﺗﻘﻮﻳﻢ ﺗﺎرﻳﺦ؛ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ؛ ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ‬
‫ﻣﺮاﺳﻢ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن؛ ﻣﺠﺎزات هﺎﯼ ﺟﻤﻌﯽ؛ ﻗﻮاﻧﻴﻦ اﻧﻔﺮادﯼ و‪...‬‬

‫در ﻣﺼﻄﺒﻪ ﻋﺸﻖ ﺗﻨﻌﻢ ﻧﺘﻮان ﮐﺮد‬

‫ﭼﻮن ﺑﺎﻟﺶ زر ﻧﻴﺴﺖ ﺑﺴﺎزﻳﻢ ﺑﻪ ﺧﺸﺘﯽ‬

‫ﺣﺎﻓﻆ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٠٠‬‬
‫‪١‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ‪١١‬و ﭘﺎﻧﺰدﻩ دﻗﻴﻘﻪ ﺷﺐ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از اﻋﻼم ﺧﺎﻣﻮﺷﯽ‪ ،‬ﺑﭽﻪ هﺎ در ﺗﺪارﮎ ﺧﻮاﺑﻴﺪن ﺑﻮدﻧﺪ و‬
‫ﻣﻦ در ﺟﺎﻳﻢ دراز ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮدم‪ .‬داوود ﻟﺸﮑﺮﯼ ﺑﻪ ﺳﻠﻮل ﭼﻬﺎر ﺁﻣﺪﻩ و از هﻤﻪ ﺧﻮاﺳﺖ از‬
‫ﺟﺎﯼ ﺑﺮﺧﻴﺰﻧﺪ و ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺁهﺴﺘﻪ و ﺑﺪون ﺳﺮو ﺻﺪا وﺳﺎﻳﻠﻢ را ﺟﻤﻊ ﮐﺮدﻩ و ﺑﺮاﯼ‬
‫رﻓﺘﻦ ﺑﻪ اﻧﻔﺮادﯼ ﺁﻣﺎدﻩ ﺷﻮم‪ .‬ﻟﺤﻨﺶ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ دﻳﮕﺮ هﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺗﻤﺎم ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﺳﺎﻳﻠﻢ را در ﺑﺎﻻﯼ ﻗﻔﺴﻪ ﺑﻪ او ﻧﺸﺎن دادم و ﺑﺎ ﻟﺤﻦ ﺁﻣﺮاﻧﻪ اﯼ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻗﻼب ﺑﮕﻴﺮ ﺑﺮوم ﺑﺎﻻ‬
‫وﺳﺎﻳﻠﻢ را ﺑﻴﺎورم! ﭼﺎرﻩ اﯼ ﺟﺰ ﭘﺬﻳﺮش ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺧﻮدش ﻓﺮﻣﺎن دادﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﭽﻪ هﺎ در ﻳﮏ‬
‫ﻃﺮف اﺗﺎق ﺟﻤﻊ ﺷﻮﻧﺪ و ﻣﻦ وﺳﺎﻳﻠﻢ را ﺟﻤﻊ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ از هﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻤﺎس و ﻳﺎ‬
‫روﺑﻮﺳﯽ در ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺻﺤﻨﻪ ﯼ ﺧﻨﺪﻩ دارﯼ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬داوود‬
‫ﻟﺸﮑﺮﯼ ﻗﻼب ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﻣﻦ روﯼ دوش او ﺳﻮار ﺑﻮدم و ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮدم وﺳﺎﻳﻠﻢ را از‬
‫ﺑﺎﻻﯼ ﻗﻔﺴﻪ ﯼ دﺳﺖ ﺳﺎز ﺧﻮدﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺮدارم‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎﻻ ﺑﻮدم و او در زﻳﺮ ﺳﻨﮕﻴﻨﯽ ﺑﺪن ﻣﻦ ﺗﻘﻼ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﺮﯼ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ ﻧﻴﺎﻧﺪﻳﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬از ﻧﮕﺎﻩ هﺎﯼ ﺳﺮزﻧﺶ ﺁﻣﻴﺰ ﺑﭽﻪ هﺎﯼ اﺗﺎق و‬
‫هﻤﭽﻨﻴﻦ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ از ﺑﻴﺮون اﺗﺎق و از ﭘﺴﺖ ﺷﻴﺸﻪ ﯼ در ﺷﺎهﺪ ﻣﺎﺟﺮا ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ‬
‫ﭘﯽ ﺑﺮد‪ .‬ﺗﻼﻓﯽ اش را هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ از ﺑﻨﺪ ﺑﻴﺮون رﻓﺘﻢ و در ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ در ﺁورد‪ .‬از‬
‫هﻤﺎن ﺑﻴﺮون ﺑﻨﺪ ﺗﺎ اﻧﻔﺮادﯼ ﻳﮏ ﺿﺮب ﮐﺘﮏ ﺧﻮردم‪ .‬ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮﯼ ﺳﺮم رﻳﺨﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و هﺮ‬
‫ﭼﻪ دق دﻟﯽ داﺷﺘﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺧﺎﻟﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﺮد و ﺧﻤﻴﺮ در ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ رهﺎﻳﻢ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ و وﻋﺪﻩ دادﻧﺪ اﻳﻦ ﭘﻴﺶ ﻗﺴﻂ ش ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻌﺪاً ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ ات ﻣﯽ رﺳﻴﻢ‪ .‬روزهﺎﯼ ﺑﻌﺪ‬
‫ﺑﺎزهﻢ ﺑﻪ ﺳﺮاﻏﻢ ﺁﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﻋﺼﺒﺎﻧﻴﺖ ﺑﯽ ﺣﺪ ﺁﻧﺎن ﻧﺎﺷﯽ از اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ﺑﺮدن ﻣﻦ‪،‬‬
‫ﻋﻠﯽ رﻏﻢ ﺗﻬﺪﻳﺪات ﭼﻨﺪﺑﺎرﻩ ﯼ ﭘﺎﺳﺪاران‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﺪت هﺎ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺧﺎﻣﻮﺷﯽ را ﺑﺮﻗﺮارﮐﻨﻨﺪ‬
‫و ﺑﻨﺪ در اﻟﺘﻬﺎب ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬روزهﺎ و ﻣﺎﻩ هﺎﯼ ﺑﻌﺪ ﻧﻴﺰ ﺗﻴﻢ واﻟﻴﺒﺎﻟﯽ ﮐﻪ در ﺑﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﺎم‬
‫ﻣﻦ ﺑﻮد‪ ،‬هﻤﭽﻨﺎن ﺑﻪ هﻤﺎن ﻧﺎم ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ و ﺑﺎرهﺎ درﺣﻀﻮر ﻟﺸﮑﺮﯼ و دﻳﮕﺮ‬
‫ﭘﺎﺳﺪاران‪ ،‬ﺑﭽﻪ هﺎ ﻧﺎم ﺗﻴﻢ را ﺑﺎ ﺻﺪاﻳﯽ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺗﺎ اﻋﺘﺮاض ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن دهﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﺎرهﺎ در اﻧﻔﺮادﯼ ﮐﺘﮏ ﺧﻮردم ﮐﻪ ﭼﺮا ﻧﺎم ﻣﻦ روﯼ ﺗﻴﻢ واﻟﻴﺒﺎل ﺑﻨﺪ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ! در واﻗﻊ ﻳﮏ ﻧﻮع ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻨﻔﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ از ﺳﻮﯼ ﺑﭽﻪ هﺎﯼ ﺑﻨﺪ در ﻗﺒﺎل ﺁن هﺎ اﻋﻤﺎل‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﻳﮑﭙﺎرﭼﮕﯽ و هﻤﺪﻟﯽ ﺑﭽﻪ هﺎ در ﺁن ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺴﺘﺮدﻩ و ﺳﺘﻮدﻧﯽ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪٢‬‬
‫ﻓﻀﺎﯼ اﻧﻔﺮادﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺮد ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در ﺷﺐ هﺎ‪ .‬ﺗﺎ ﻣﺎﻩ هﺎ روﯼ زﻣﻴﻦ ﭼﻴﺰﯼ ﻧﺒﻮد و‬
‫ﻣﻦ ﺗﻨﻬﺎ دو ﭘﺘﻮ داﺷﺘﻢ ﻳﮑﯽ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان زﻳﺮاﻧﺪاز و ﻣﻮﮐﺖ روﯼ زﻣﻴﻦ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺑﻮدم و‬
‫دﻳﮕﺮﯼ‪ ،‬هﻢ ﺗﺸﮑﻢ ﺑﻮد و هﻢ ﭘﺘﻮ‪ .‬ﭼﻴﺰﯼ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ زﻳﺮ ﺳﺮم ﺑﮕﺬارم‪ ،‬ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪.‬‬
‫دﻣﭙﺎﻳﯽ هﺎﻳﻢ را ﮐﻪ ﺧﻴﻠﯽ ﺧﺸﮏ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬زﻳﺮ ﺳﺮم ﻣﯽ ﮔﺬاﺷﺘﻢ‪ .‬از ﺷﺪت ﺳﺮﻣﺎ و ﺑﺪن درد‬
‫ﺧﻮاﺑﻢ ﻧﻤﯽ ﺑﺮد‪ .‬ﮔﺎهﯽ از ﺧﺴﺘﮕﯽ ﻏﺶ ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎ ﻏﻠﺒﻪ ﮐﻨﻢ‪ ،‬ﻣﯽ رﻓﺘﻢ‬
‫ﻻﯼ ﭘﺘﻮﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان زﻳﺮاﻧﺪاز اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﺮدم و ﺁن را دور ﺧﻮدم ﻣﯽ ﭘﻴﭽﻴﺪم و ﭘﺘﻮﯼ‬
‫‪٢٠١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫دﻳﮕﺮ را روﯼ ﺁن ﻣﯽ اﻧﺪاﺧﺘﻢ‪ .‬ﮔﺎﻩ از زور ﮔﺮدن درد‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮر ﻣﯽ ﺷﺪم دﻣﭙﺎﻳﯽ هﺎ را از‬
‫زﻳﺮ ﺳﺮم ﺑﺮدارم‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺳﺮم روﯼ زﻣﻴﻦ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ و ﺳﺮﻣﺎ را ﺑﻪ ﺷﺪت‬
‫اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬در هﺮ ﺻﻮرت ﺧﻮش ﺗﺮ ﺑﻮدم ﮐﻪ ﺑﺮ ﺁرام و ﺧﻮاب ﺷﺒﺎﻧﻪ ﭼﺸﻢ ﺑﺮ ﺑﻨﺪم‬
‫ﺗﺎ ﺑﺮ وﺟﺪان ﺑﻴﺪار ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ‪ .‬ﮔﻮهﺮدﺷﺖ در ﭘﺎﻳﻪ ﯼ ﮐﻮﻩ ﻗﺮار دارد و از ﻃﺮﻓﯽ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ‬
‫دﺷﺖ راﻩ دارد‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﯼ ﺁن از ﺗﻬﺮان ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬زﻧﺪان ﻧﻴﺰ ﺗﺎزﻩ ﺳﺎز ﺑﻮد و هﻤﻴﻦ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﺳﺮﻣﺎﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﻟﻮﻟﻪ ﯼ ﺁب ﮔﺮم ﺑﺰرگ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻧﻌﻞ در اﺗﺎق ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫از ﺁن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﻮﻓﺎژ و ﻳﺎ ﻣﻨﺒﻊ ﮔﺮم ﮐﺮدن ﺳﻠﻮل اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻂ ﺟﺪﻳﺪ‬
‫اُﺧﺖ ﺷﻮم‪ ،‬ﭼﻨﺪ روزﯼ ﻃﻮل ﮐﺸﻴﺪ‪ .‬در ﺑﺎﻻﯼ ﺳﺮم ﺗﻮاﻟﺖ ﺑﻨﺪ ﺑﺎﻻ ﮐﻪ ﺁن هﻢ ﻣﺠﺮد ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﻗﺮار داﺷﺖ و ﻳﮏ هﻮاﮐﺶ ﺑﺰرگ ﺳﻪ ﻓﺎز در ﺁن روﺷﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺻﺪاﯼ ﺁن درﺳﺖ در‬
‫ﮔﻮش ﻣﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﻟﺤﻈﻪ ﯼ اول ﻓﮑﺮ ﮐﺮدم ﺑﺎ اﻳﻦ ﺻﺪا ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻢ ﺳﺮ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﮔﻮﺷﻪ اﯼ از زﻳﺮ‬
‫ﭘﻴﺮاهﻨﻢ را ﭘﺎرﻩ ﮐﺮدم و در ﮔﻮﺷﻢ ﻓﺮو ﮐﺮدم‪ ،‬وﻟﯽ ﻓﺎﻳﺪﻩ اﯼ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﻣﺪﺗﯽ ﺑﻪ ﺁن‬
‫ﻋﺎدت ﮐﺮدم و هﻴﭻ ﻓﺸﺎرﯼ را ﻇﺎهﺮاً ازﺳﻮﯼ ﺁن اﺣﺴﺎس ﻧﻤﯽ ﮐﺮدم‪ .‬ﺑﻌﺪهﺎ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﻳﮏ‬
‫روز ﺑﺮق ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﺑﺮاﯼ اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر رﻓﺖ و اﻳﻦ هﻮاﮐﺶ ﺧﺎﻣﻮش ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ‬
‫ﺁﺧﺮﻳﻦ ﭼﺮﺧﺶ هﺎﯼ ﭘﺮواﻧﻪ ﯼ هﻮاﮐﺶ اﺣﺴﺎس ﮐﺮدم ﺑﺎر ﺑﺰرﮔﯽ از روﯼ ﺷﺎﻧﻪ هﺎﻳﻢ‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺗﺎ ﺁن روز ﻣﺘﻮﺟﻪ ﯼ ﻓﺸﺎر ﻋﻈﻴﻤﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ رواﻧﻢ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺒﻮدم‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻣﺠﺮد اﻳﻦ ﮐﻪ هﻮاﮐﺶ ﺧﺎﻣﻮش ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻨﮕﻴﻨﯽ ﺁن ﺑﺎر ﭘﯽ ﺑﺮدم‪.‬‬
‫ﻣﺪت هﺎ ﻳﮑﯽ از ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﯽ ﮐﻪ در اﻧﻔﺮادﯼ ﺑﻪ ﺁن ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ ،‬هﻤﻴﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺸﺎرهﺎﻳﯽ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن را در ﺧﻮد ﻣﯽ ﺷﮑﻨﺪ وﻟﯽ او ﻣﺘﻮﺟﻪ ﯼ ﺁن ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻓﺸﺎرهﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﮔﺎﻩ‬
‫اﻧﺴﺎن هﺎ را از درون ﭘﻮﮎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﻓﺮوﮐﺶ ﮐﺮدن ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ ﺷﻤﻊ وﺟﻮدﺷﺎن ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫و ﮐﺴﯽ ﺑﻪ ﭼﺮاﻳﯽ اش ﻧﻤﯽ ﭘﺮدازد‪ ،‬ﭼﻮن ﺁن را ﻧﻤﯽ ﺑﻴﻨﺪ و ﺣﻀﻮرﺷﺎن را اﺣﺴﺎس ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ؛‬
‫ﻓﺸﺎرهﺎﯼ ﻣﺮﺋﯽ و ﻧﺎﻣﺮﺋﯽ اﯼ ﮐﻪ روﯼ ﻳﮏ اﺟﺘﻤﺎع اﺳﺖ و هﻤﻪ را ﺑﻪ ﻧﺎﺑﻮدﯼ و اﺿﻤﺤﻼل‬
‫ﻣﯽ ﮐﺸﺎﻧﺪ و ‪ ...‬ﺳﺎﻋﺖ هﺎ و روزهﺎﯼ ﻣﺘﻮاﻟﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﯽ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪم‪.‬‬
‫در اﻧﻔﺮادﯼ در ﻃﻮل ﺷﺐ و ﺗﺎرﻳﮑﯽ‪ ،‬ﭼﺮاغ ﺳﻠﻮل ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم روﺷﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺎدت‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدم ﮐﻪ در روﺷﻨﺎﻳﯽ ﺑﺨﻮاﺑﻢ و اﻳﻦ ﮐﺎر ﭼﻨﺪان ﺁﺳﺎﻧﯽ ﻧﺒﻮد وﻟﯽ ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻧﻴﺰﻋﺎدت ﮐﺮدم‪ .‬ﻳﮏ ﻣﺸﮑﻞ اﺳﺎﺳﯽ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎزدﻳﺪ ﭼﻨﺪﺑﺎرﻩ ﯼ ﺳﻠﻮل‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ‬
‫درﻳﭽﻪ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻧﮕﻬﺒﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎرهﺎ در ﻃﻮل ﺷﺒﺎﻧﻪ روز ﺳﻠﻮل را ﭼﮏ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻧﺪﻩ ﺑﻮدن و ﻋﺪم ﺧﻮدﮐﺸﯽ زﻧﺪاﻧﯽ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎز و ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺮدن درﻳﭽﻪ ﯼ‬
‫ﺳﻠﻮل ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر در ﻃﻮل ﺷﺐ از ﺧﻮاب ﺑﻴﺪار ﺷﻮم‪.‬‬

‫‪٣‬‬
‫ﺧﻴﺎم زﻣﺎﻧﻪ زان ﮐﺴﯽ دارد ﻧﻨﮓ‬
‫ﮐﻮ در ﻏﻢ اﻳﺎم ﻧﺸﻴﻨﺪ دﻟﺘﻨﮓ!‬
‫در اﻧﻔﺮادﯼ ﻇﺎهﺮاً ﮐﺎرﯼ ﺑﺮاﯼ اﻧﺠﺎم دادن ﻧﻴﺴﺖ و هﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻳﮑﻨﻮاﺧﺖ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﯽ در‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٠٢‬‬
‫هﻤﻴﻦ ﻳﮑﻨﻮاﺧﺘﯽ ﻣﺤﺾ ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻓﻀﺎﯼ ﺟﻤﻌﻪ را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ اﺣﺴﺎس ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻬﺘﺮ از‬
‫ﺑﻴﺮون و ﻓﻀﺎﯼ ﺁزاد ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﻪ ﺁن ﭘﯽ ﺑﺮد و ﺣﺎﻟﺖ هﺎﯼ ﺁن را ﺣﺲ ﮐﺮد‪ .‬ﺣﺘﺎ ﺗﺮاﻧﻪ ﯼ‬
‫"ﺟﻤﻌﻪ" ﯼ ﻓﺮهﺎد را ﻧﻴﺰ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد درﮎ ﮐﺮد و ﺷﻌﺮ ﻓﺮوغ را ﻧﻴﺰ ﺑﺨﺼﻮص وﻗﺘﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ "ﺟﻤﻌﻪ ﺳﺎﮐﺖ‪ ،‬ﺟﻤﻌﻪ ﻣﺘﺮوﮎ‪ ،‬ﺟﻤﻌﻪ ﭼﻮن ﮐﻮﭼﻪ هﺎﯼ ﮐﻬﻨﻪ‪ ،‬ﻏﻢ اﻧﮕﻴﺰ"‪.‬‬
‫ﺗﻔﺎوت ﺟﻤﻌﻪ ﺑﺎ روزهﺎﯼ ﻗﺒﻞ در اﻧﻔﺮادﯼ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﻌﺪاد دﻓﻌﻪ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻪ‬
‫ﺳﻠﻮل ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﮐﺴﯽ ﺑﻪ ﻣﻼﻗﺎت و ﻳﺎ اﺣﻴﺎﻧﺎً ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﻧﻤﯽ رﻓﺖ و‬
‫ﭘﺎﺳﺪار ﺷﺎم ﺷﺐ را ﮐﻪ ﺗﺨﻢ ﻣﺮغ ﺑﻮد‪ ،‬هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﻧﺎهﺎر ﻇﻬﺮ و ﺟﻴﺮﻩ ﯼ ﭘﻨﻴﺮ ﻓﺮدا ﺻﺒﺢ‬
‫ﻳﮑﺠﺎ ﻣﯽ داد‪ .‬هﻤﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ اﻧﺪﮎ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﮐﻤﺘﺮ ﺷﺪن ﺗﺤﺮﮐﺎت در ﺳﻄﺢ ﺑﻨﺪ و زﻧﺪﮔﯽ‬
‫ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻣﺎ ﻣﯽ ﺷﺪ و ﻓﻀﺎﯼ ﺳﻨﮕﻴﻦ و دﻟﮕﻴﺮ و دﻟﺘﻨﮓ ﺟﻤﻌﻪ را ﺑﺎ ﺧﻮد ﻣﯽ ﺁورد‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ‬
‫دﻳﮕﺮ ﺑﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﺷﻨﻴﺪن ﺻﺪاﯼ ﭼﺮخ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻏﺬا ﮐﻪ ﺧﻮد ﺗﻨﻮﻋﯽ در زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺎ ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﻧﻤﯽ ﻧﺸﺴﺘﻴﻢ‪.‬‬

‫‪۴‬‬
‫روزهﺎﯼ ﺟﻤﻌﻪ‪ ،‬ﺳﺎﻋﺖ ﻳﮏ ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻨﺪ ﻋﻤﻮﻣﯽ روﺑﻪ رو‪ ،‬ﺻﺪاﯼ رﺿﺎ‬
‫ﺑﻬﻤﻦ ﺁﺑﺎدﯼ ﺑﻪ ﮔﻮش ﻣﯽ رﺳﻴﺪ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از اﺗﻤﺎم ﻏﺬاﺧﻮرﯼ ﺟﻤﻌﯽ ﺑﭽﻪ هﺎ در ﺳﺎﻟﻦ‪ ،‬ﻓﺮﻳﺎد‬
‫ﻣﯽ زد‪ :‬ﺁﻳﺎ از ﻣﺴﺌﻮل ﺻﻨﻔﯽ ﺑﻨﺪ راﺿﯽ هﺴﺘﻴﺪ؟ و ﺑﭽﻪ هﺎ ﻳﮑﭙﺎرﭼﻪ ﻓﺮﻳﺎد ﻣﯽ زدﻧﺪ‪ :‬ﺑﻠﻪ‪ .‬ﻣﻦ‬
‫از ﺳﺎﻋﺖ ‪ ١٢‬ﻇﻬﺮ ﻣﻨﺘﻈﺮ اﻳﻦ ﺻﺪا ﺑﻮدم‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺻﺪاﯼ ﻳﮏ ﭘﺎرﭼﻪ ﺑﭽﻪ هﺎ را ﻣﯽ ﺷﻨﻴﺪم‪،‬‬
‫ﮔﻮﻳﯽ روﺣﻢ ﺗﺎزﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻣﻦ ﺻﺪاﻳﯽ از ﻣﻠﮑﻮت ﺑﻮد‪ .‬ﮔﻮﻳﯽ ﺗﻤﺎم روح و ﺟﺴﻤﻢ ﺑﺎ‬
‫ﺁن اﺣﺴﺎس هﻤﺎهﻨﮕﯽ و ﻳﮕﺎﻧﮕﯽ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺗﻤﺎم هﻮش و ﺣﻮاﺳﻢ ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻳﻦ‬
‫ﺻﺪا را ﺑﺸﻨﻮم‪ .‬ﺻﺪاﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﻳﻢ زﻳﺒﺎﺗﺮﻳﻦ و دﻟﻨﺸﻴﻦ ﺗﺮﻳﻦ و اﻧﮕﻴﺰاﻧﻨﺪﻩ ﺗﺮﻳﻦ ﺻﺪا در ﺁن‬
‫دوران ﺑﻮد‪ .‬ﺻﺪاﻳﯽ ﮐﻪ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺧﺎﻃﺮاﺗﻢ از ﺑﭽﻪ هﺎ را زﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺻﺪاﻳﯽ ﮐﻪ روح و‬
‫ﺟﺎﻧﻢ را ﺑﺎ ﺧﻮد ﻣﯽ ﺑﺮد و ﻣﺮا ﺳﺮﻣﺴﺖ از ﺷﺎدﯼ و ﺷﻌﻒ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬اواﻳﻞ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﺮدم‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻦ هﺴﺘﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ راز اﻳﻦ ﺻﺪا ﭘﯽ ﺑﺮدﻩ ام و اﻳﻦ ﺻﺪا ﺗﻨﻬﺎ روﯼ ﻣﻦ اﻳﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ را داﺷﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﻌﺪهﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺻﺎدﻗﯽ ﻧﻴﺰ در هﻤﺎن ﺑﻨﺪ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﮐﻪ‬
‫از ﻣﻮﺿﻮع ﺻﺪا دارد‪ ،‬هﻤﺎن اﺣﺴﺎس ﻣﻦ را دارد‪ .‬ﭘﺸﺖ ﭘﻨﺠﺮﻩ ﯼ ﺳﻠﻮﻟﻢ ﻣﯽ اﻳﺴﺘﺎدم و ﺗﺎ‬
‫اﻳﻦ ﺻﺪا را ﻧﻤﯽ ﺷﻨﻴﺪم‪ ،‬دور ﻧﻤﯽ ﺷﺪم‪ .‬ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺰﻧﻢ و ﺑﻪ هﻤﻪ ﯼ ﺑﭽﻪ هﺎﯼ ﺑﻨﺪ‬
‫ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ :‬ﺑﭽﻪ هﺎ ﻧﻤﯽ داﻧﻴﺪ هﺮ ﺟﻤﻌﻪ ﭼﻪ ﻣﻮهﺒﺘﯽ را از دﺳﺖ ﻣﯽ دهﻴﺪ! ﻣﻦ ﭼﻘﺪر ﺧﻮش‬
‫ﺷﺎﻧﺴﻢ ﮐﻪ از اﻳﻦ اﻗﺒﺎل ﺑﺰرگ ﺑﺮﺧﻮردارم‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﻣﺎﻩ هﺎﯼ ﻣﺘﻮاﻟﯽ‪ ،‬ﻳﮏ ﺟﻤﻌﻪ هﺮ ﭼﻪ‬
‫ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺷﺪم ﺻﺪاﻳﯽ ﻧﻴﺎﻣﺪ‪ .‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ از ﮐﻨﺎر ﭘﻨﺠﺮﻩ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﮕﻴﺮم‪ .‬ﻣﮕﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد رﺿﺎ‬
‫از ﺑﭽﻪ هﺎ ﻧﭙﺮﺳﺪ؟ ﻣﮕﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺁﻧﺎن ﻳﮑﭙﺎرﭼﻪ او را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻧﮑﻨﻨﺪ؟ ﺗﺎ ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ ﺁن ﺟﺎ‬
‫اﻳﺴﺘﺎدم و ﺗﮑﺎن ﻧﺨﻮردم‪ .‬ﺑﻪ ﺧﻮدم ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺣﺘﻤﺎً ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ و ﺣﻮاﺳﻢ ﻧﺒﻮدﻩ‪ ،‬ﺁن را از دﺳﺖ‬
‫دادﻩ ام‪ .‬در ﺗﻤﺎم ﻃﻮل هﻔﺘﻪ ﮔﻮﻳﯽ ﭼﻴﺰﯼ را ﮔﻢ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدم‪ .‬در ﺟﻤﻌﻪ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺳﺮ از ﭘﺎ‬
‫ﻧﻤﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻢ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﻮدم هﺮ ﭼﻪ زودﺗﺮ ﻇﻬﺮ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﺎاﻣﻴﺪاﻧﻪ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺘﯽ ﺁن ﺟﺎ اﻳﺴﺘﺎدم‬
‫‪٢٠٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫وﻟﯽ ﺧﺒﺮﯼ ﻧﺸﺪ و ﺻﺪاﻳﯽ ﺑﻪ ﮔﻮش ﻧﺮﺳﻴﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎم ﺧﻮﺑﯽ ﻧﺒﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ﯼ ﺁن ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫ﺑﭽﻪ هﺎ ﺑﻪ ﺟﺰ ﻏﺬاﺧﻮرﯼ ﺟﻤﻌﯽ ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﭼﻴﺰهﺎﯼ دﻳﮕﺮ را ﻧﻴﺰ از دﺳﺖ دادﻩ اﻧﺪ‪.‬‬

‫‪۵‬‬
‫هﺮ زﻧﺪاﻧﯽ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از هﺮ ﭼﻴﺰ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺗﻼش ﮐﻨﺪ هﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ وارد زﻧﺪان ﺷﺪﻩ‪،‬‬
‫ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﺑﺪون ﺁن ﮐﻪ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺷﻮد از زﻧﺪان ﺑﻴﺮون رود‪ .‬در اﻳﻦ راﻩ ﺿﻤﻦ ﺣﻔﻆ‬
‫اﻋﺘﻘﺎداﺗﺶ‪ ،‬ﺿﺮورت دارد ﺑﻪ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺁن هﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﭙﺮدازد‪ .‬در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻗﺪم ﻻزم اﺳﺖ‬
‫راﻩ هﺎﯼ ﭼﮕﻮﻧﻪ زﻧﺪﻩ ﻣﺎﻧﺪن را ﻓﺮا ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬اهﻤﻴﺖ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع در ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ دو‬
‫ﭼﻨﺪان ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫از اوﻟﻴﻦ ﻟﺤﻈﻪ اﯼ ﮐﻪ در اﻧﻔﺮادﯼ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺁﻣﺪم‪ ،‬در ﻓﮑﺮ روﻳﺎﻧﺪن ﻳﮏ ﺳﺒﺰﻩ در ﺳﻠﻮﻟﻢ‬
‫ﺑﻮدم‪ .‬اﻳﺪﻩ ﯼ ﺁن را از ﮐﺘﺎب "ﺁن هﺎ ﮐﻪ زﻧﺪﻩ اﻧﺪ"‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﯼ ژان ﻻﻓﻴﺖ ﮐﻪ ﺳﺎل هﺎ ﻗﺒﻞ ﺧﻮاﻧﺪﻩ‬
‫ﺑﻮدم‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدم‪ .‬ژان ﻻﻓﻴﺖ از ﻣﺒﺎرزان و ﭼﻬﺮﻩ هﺎﯼ درﺧﺸﺎن ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻓﺮاﻧﺴﻪ‬
‫در ﺧﻼل ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ دوم و اﺷﻐﺎل ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﻮد‪ .‬وﯼ ﭘﺲ از دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ و ﺗﺤﻤﻞ ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺨﺘﯽ‪ ،‬ﺑﻪ اردوﮔﺎﻩ هﺎﯼ ﻣﺮگ هﻴﺘﻠﺮﯼ اﻋﺰام ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ژان ﻻﻓﻴﺖ در اردوﮔﺎﻩ ﻣﺮگ‬
‫ﻣﻮﺗﻬﺎزن‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﻳﮏ زﻧﺪاﻧﯽ را ﮐﻪ ﮐﺎﻣﻼً ﺗﻨﻬﺎ در زﻧﺪاﻧﺶ ﻣﯽ زﻳﺴﺖ و در ﮐﻮدﮐﯽ ﺁن را‬
‫در ﮐﺘﺎﺑﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﺎد ﻣﯽ ﺁورد‪ .‬ﻣﺮد زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ ﺟﺰ ﭼﻬﺮﻩ ﯼ زﻧﺪاﻧﺒﺎن ﺧﻮد‪ ،‬ﮐﺴﯽ را‬
‫ﻧﻤﯽ دﻳﺪ و ﺑﺎ ﮐﺴﯽ ﻧﻴﺰ ﺣﻖ ﮔﻔﺖ وﮔﻮ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬او را ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت از ﺟﻬﺎن ﻣﻨﺰوﯼ ﮐﺮدﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬روزﯼ ﮔﻴﺎﻩ ﮐﻮﭼﮑﯽ از درز ﻣﻴﺎن ﺳﻨﮓ هﺎ ﺟﻮاﻧﻪ ﻣﯽ زﻧﺪ‪ .‬زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻴﭽﺎرﻩ ﺑﺎ ﺷﻮر و‬
‫ﺷﻮق وﺻﻒ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮﯼ ﺑﻪ ﺁن ﮔﻴﺎﻩ ﺧﻴﺮﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺁن ﺳﺒﺰﻩ ﯼ ﻧﻮرﺳﺘﻪ‪ ،‬راﺑﻄﻪ ﯼ او را ﺑﺎ‬
‫ﻃﺒﻴﻌﺖ و ﮐﺎر و ﮐﻮﺷﺶ ﻣﺮدم در ﺑﻴﺮون از زﻧﺪان ﺣﻔﻆ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺗﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ روزﯼ ﻧﮕﻬﺒﺎن‬
‫ﺳﻠﻮﻟﺶ ﮔﻴﺎﻩ ﻧﻮرﺳﺘﻪ را دﻳﺪﻩ و ﻣﺘﻮﺟﻪ ﯼ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﻴﺎن ﺁن دو ﺷﺪﻩ و ﺁن را از رﻳﺸﻪ در‬
‫ﻣﯽ ﺁورد‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣﻴﺪ ﮐﻪ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﭘﻴﻮﻧﺪهﺎﯼ او را ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺟﻬﺎن ﺧﺎرج ﻗﻄﻊ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻗﻮل ژان ﻻﻓﻴﺖ ﮔﻮﻳﯽ ﮐﻪ ﻗﻠﺐ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻴﭽﺎرﻩ را در ﺁوردﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ژان ﻻﻓﻴﺖ ﺑﻪ ﺗﺄﺳﯽ از‬
‫ﻣﺮد زﻧﺪاﻧﯽ هﺮ وﻗﺖ ﺑﺎﻏﭽﻪ ﯼ ﮔﻠﮑﺎرﯼ ﺷﺪﻩ ﯼ ﺟﻠﻮﯼ ﺑﻠﻮﮎ اردوﮔﺎهﺸﺎن را ﻣﯽ دﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﺎد‬
‫داﺳﺘﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﮐﻮدﮐﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﯽ اﻓﺘﺎد‪ .‬ژان ﻻﻓﻴﺖ از ﺗﺠﺮﺑﻪ اﯼ زﻳﺒﺎ در اردوﮔﺎﻩ‬
‫ﻣﺮگ ﻣﻮﺗﻬﺎزن ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬از ﺑﺎز ﺷﺪن ﻏﻨﭽﻪ هﺎﯼ ﻧﺸﮑﻔﺘﻪ در ﺻﺒﺤﮕﺎﻩ اردوﮔﺎﻩ ﻣﻮﺗﻬﺎزن‬
‫ﮐﻪ ﺁن ﻣﺤﻴﻂ هﻮل اﻧﮕﻴﺰ و دهﺸﺖ زا را ﺑﻪ ﺧﻨﺪﻩ اﯼ ﻓﺮﺣﺰا و دﻟﮕﺸﺎ ﻣﺒﺪل ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﻳﮑﯽ از‬
‫روﺷﻦ ﺗﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ هﺎﯼ ﮐﺘﺎب ﮐﻪ در ذهﻨﻢ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬اﺗﻔﺎﻗﺎً ﻳﺎدﺁورﯼ هﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮﻩ ﺑﺎﻏﭽﻪ ﯼ‬
‫ﺟﻠﻮﯼ ﺧﻮاﺑﮕﺎﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫در اﺑﺘﺪا‪ ،‬ﺣﺘﺎ ﻓﮑﺮ ﮐﺮدن در ﻣﻮرد ﺁن ﺑﯽ ﻓﺎﻳﺪﻩ ﻣﯽ ﻧﻤﻮد‪ .‬در ﻃﺒﻘﻪ ﯼ دوم زﻧﺪان ﺗﺎزﻩ ﺳﺎز‬
‫ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﮐﻪ ﮐﻒ ﭘﻮش ﺁن ﻧﻴﺰ از ﻣﮑﺎﻟﺌﻮم اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﮑﺎن روﻳﻴﺪن ﺳﺒﺰﻩ ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‪ .‬هﻴﭻ‬
‫ﺧﺎﮎ و داﻧﻪ اﯼ ﻧﻴﺰ ﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ اﻣﻴﺪم را از دﺳﺖ ﻧﺪادﻩ ﺑﻮدم‪.‬‬
‫ﻳﮑﯽ از ﺷﺐ هﺎ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﻋﺠﻴﺐ رخ داد‪ .‬ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎﻟﺶ ﺑﻮدم‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﺎم ﺑﻪ ﺳﻠﻮﻟﻢ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٠٤‬‬
‫راﻩ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺷﺎم ﺧﺮﻣﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﺧﺮﻣﺎ هﺎﻳﯽ ﻧﻪ ﭼﻨﺪان ﻣﺮﻏﻮب ﮐﻪ روﯼ دﺳﺖ ﺷﺎن ﺑﺎد ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‬
‫و ﻣﻘﺪار ﻧﺴﺒﺘﺎً زﻳﺎدﯼ از ﺁن را ﻧﻴﺰ ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻪ ﻣﻦ دادﻩ ﺑﻮد‪ ٣٢ .‬ﻋﺪد ﺧﺮﻣﺎ‪ .‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ‬
‫ﻣﺸﻐﻮل ﺟﺪا ﮐﺮدن هﺴﺘﻪ هﺎ ﺷﺪم‪ .‬هﺴﺘﻪ ﯼ ﺧﺮﻣﺎهﺎ را در ﺁﻓﺘﺎﺑﻪ ام رﻳﺨﺘﻢ‪ .‬روزهﺎ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺁﻓﺘﺎﺑﻪ ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻣﯽ ﮐﺮدم ﮐﻪ ﻣﺒﺎدا ﮔﻨﺠﻴﻨﻪ ام ﺑﻪ داﺧﻞ ﺗﻮاﻟﺖ ﺳﺮازﻳﺮ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺳﭙﺮﯼ ﺷﺪن دﻩ روز‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﮐﻪ هﺴﺘﻪ هﺎﯼ ﺧﺮﻣﺎ ﺑﺎد ﮐﺮدﻩ و ﺑﻪ زودﯼ‬
‫ﺟﻮاﻧﻪ ﺧﻮاهﻨﺪ زد‪ .‬ﺑﻪ ﺣﻤﺎم ﮐﻪ رﻓﺘﻢ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ داروﯼ ﻧﻈﺎﻓﺖ ﮐﺮدم و ﮐﻴﺴﻪ هﺎﯼ ﭘﻼﺳﺘﻴﮑﯽ‬
‫ﺁن را ﭘﻨﻬﺎﻧﯽ در ﻣﻴﺎن ﺷﻮرﺗﻢ ﺟﺎﺳﺎزﯼ ﮐﺮدﻩ و ﺑﻪ داﺧﻞ ﺳﻠﻮل ﺁوردم‪ .‬هﺴﺘﻪ ﯼ ﺧﺮﻣﺎهﺎ را‬
‫داﺧﻞ دو ﮐﻴﺴﻪ ﭘﻼﺳﺘﻴﮏ ﻗﺮار دادﻩ و در ﻣﻴﺎن ﮐﻴﺴﻪ ﯼ ﻧﺎﻧﻢ ﭘﻨﻬﺎن ﮐﺮدم‪ .‬از ﺗﺠﺮﺑﻪ اﯼ ﮐﻪ‬
‫ژان ﻻﻓﻴﺖ از ﺁن ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدم‪ .‬ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﻳﻦ ﻏﻔﻠﺘﯽ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮد ﺑﻪ از‬
‫دﺳﺖ دادن ﮔﻨﺠﻴﻨﻪ ام ﻣﻨﺘﻬﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻴﻤﻪ هﺎﯼ ﺷﺐ ﺣﻮاﻟﯽ ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٢‬ﺑﺎﻣﺪاد ﮐﻪ ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻢ ﮐﻤﺘﺮ‬
‫ﺑﻪ ﺑﺎزدﻳﺪ ﮐﺮدن ﺳﻠﻮل هﺎ ﻣﯽ ﺁﻳﻨﺪ‪ ،‬از ﺧﻮاب ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ و ﺟﻮاﻧﻪ هﺎ را از ﺟﺎﺳﺎزﯼ در ﺁوردﻩ‬
‫و ﻣﺪﺗﯽ زﻳﺮ ﺷﻴﺮ ﺁب ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻢ و ﺳﭙﺲ ﺁن هﺎ را روﯼ زﻣﻴﻦ ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﺑﺎ اﺣﺘﺮام ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫ﺁن هﺎ ﻣﯽ ﻧﺸﺴﺘﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎ هﻤﻪ ﯼ وﺟﻮدم در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﻤﺎدﯼ از زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﻧﺸﺴﺘﻢ‪.‬‬
‫ﺣﻖ ﺑﺎ ژان ﻻﻓﻴﺖ ﺑﻮد‪ .‬ارﺗﺒﺎط ﻋﺠﻴﺒﯽ ﺑﺎ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﺮﻗﺮار ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﻣﻦ هﻤﻪ ﯼ درﺧﺘﺎن و‬
‫ﺟﻨﮕﻞ هﺎ و ﺑﻴﺸﻪ زاران ﺟﻬﺎن را در ﺟﻮاﻧﻪ هﺎﻳﻢ ﻣﯽ دﻳﺪم‪ .‬ﻣﻦ رﺳﺘﻦ و روﻳﺶ را در ﺁن هﺎ‬
‫ﻣﯽ دﻳﺪم‪ .‬ﺷﻮر و اﺷﺘﻴﺎق را در ﻣﻦ داﻣﻦ ﻣﯽ زدﻧﺪ و اﻣﻴﺪ را در دﻟﻢ رﺷﺪ ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ .‬ﺁن ﮔﺎﻩ‬
‫در دل ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪم‪" :‬ﺟﻮاﻧﻪ هﺎﯼ اﻧﻘﻼب ﺟﺎن ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺷﺮارﻩ هﺎ ﺑﻪ ﺧﺮﻣﻦ وﺟﻮد دﺷﻤﻨﺎن‬
‫ﮔﺮﻓﺖ"‪ .‬ﺟﻮاﻧﻪ هﺎﻳﻢ ﺑﺸﺎرت اﻧﻘﻼب و ﭘﻴﺮوزﯼ را ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎﻗﻪ هﺎﻳﺸﺎن ﮐﻪ ﺑﺎﻻ ﻣﯽ ﺁﻣﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫دل ﻣﻦ را ﺑﺎ ﺧﻮد ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬رﻋﻨﺎﻳﯽ و ﺷﺎداﺑﯽ ﻳﮏ اﻧﻘﻼب را ﮔﻮاﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬دﻳﮕﺮ‬
‫رﻳﺸﻪ هﺎﻳﺸﺎن در هﻢ ﺗﻨﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻧﻤﯽ ﺷﺪ ﺁن هﺎ را از هﻢ ﺗﻔﮑﻴﮏ ﮐﺮد‪ .‬ﻣﯽ ﺗﺮﺳﻴﺪم‬
‫رﻳﺸﻪ هﺎﻳﺸﺎن ﺑﺸﮑﻨﻨﺪ و ﻳﺎ از ﻧﻘﻄﻪ اﯼ ﻗﻄﻊ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬از ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬رﻳﺸﻪ هﺎ رﺷﺪ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و از‬
‫ﺑﺎﻻ ﺟﻮاﻧﻪ هﺎ ﺑﺎﻻ ﻣﯽ ﺁﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ اﻳﻦ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ را داﺷﺘﻢ ﮐﻪ در ﺁن واﺣﺪ رﻳﺸﻪ هﺎ و ﺟﻮاﻧﻪ هﺎ‬
‫را ﺑﺎهﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬هﻢ ﺑﺎﻃﻦ را ﻣﯽ دﻳﺪم و هﻢ ﻇﺎهﺮ را‪ .‬از اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﺎ در هﻢ ﺗﻨﻴﺪن اﻳﻦ‬
‫رﻳﺸﻪ هﺎ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺟﻮاﻧﻪ هﺎ اوج ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﯽ ﺑﺎﻟﻴﺪم‪ .‬ﺗﺎ ﺁن ﻣﻮﻗﻊ ﺗﻨﻬﺎ روﻳﺶ ﺳﺒﺰﻩ هﺎ‬
‫را دﻳﺪﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎ و ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﯽ را ﮐﻪ در ﺳﻄﺢ ﺑﻴﺮوﻧﯽ ﺧﺎﮎ ﺟﺮﻳﺎن داﺷﺖ‪،‬‬
‫ﻣﯽ دﻳﺪم‪ .‬ﻣﻦ از ﭼﻨﺎن اﻗﺒﺎل ﺑﻠﻨﺪﯼ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدم ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺁن ﭼﻪ را ﮐﻪ در ﻋﻤﻖ‬
‫ﺧﺎﮎ ﺟﺮﻳﺎن دارد‪ ،‬ﻧﻴﺰ از ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﺒﻴﻨﻢ و در ﺁن ﺑﻪ ﺗﻔﮑﺮ ﺑﻨﺸﻴﻨﻢ‪ .‬در ﺁن ﺷﺮاﻳﻂ ﺁﻳﺎ‬
‫ﻣﻮهﺒﺘﯽ از اﻳﻦ ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﻣﮑﺎن داﺷﺖ ﻧﺼﻴﺐ ﮐﺴﯽ ﺷﻮد؟ ﺳﺎﻋﺖ هﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع‬
‫ﻣﯽ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪم ﮐﻪ ﻗﻀﻴﻪ ﯼ ﻧﻮر و ﻧﻴﺎز ﮔﻴﺎﻩ ﺑﻪ ﻧﻮر را ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺣﻞ ﮐﻨﻢ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺟﻮاﻧﻪ هﺎﻳﻢ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺨﻔﻴﮕﺎﻩ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮﻧﺪ ﺗﺎ دﺷﻤﻦ از وﺟﻮدﺷﺎن ﻣﻄﻠﻊ ﻧﺸﻮد‪ .‬زﻧﺪﮔﯽ‬
‫درﺳﺖ در ﻳﮏ ﮐﻴﺴﻪ ﯼ ﭘﻼﺳﺘﻴﮑﯽ ﮐﻮﭼﮏ ﮐﻪ روزﯼ داروﯼ ﻧﻈﺎﻓﺖ در ﺁن ﺑﻮد‪ ،‬در ﻣﻴﺎن‬
‫ﮐﻴﺴﻪ ﯼ ﻧﺎﻧﻢ ﺟﺮﻳﺎن داﺷﺖ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﺟﻮاﻧﻪ هﺎﻳﻢ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺟﻮاﻧﻪ هﺎﯼ ﻳﮏ اﻧﻘﻼب ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬از‬
‫ﻧﻮر ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮﺧﻮردار هﺴﺘﻨﺪ؟ ﭼﮕﻮﻧﻪ در ﻣﻴﺎن ﮐﻴﺴﻪ ﯼ ﻧﺎن در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺨﻔﯽ‬
‫‪٢٠٥‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺧﻮد اداﻣﻪ ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻧﻮرﮐﺎﻓﯽ ﮐﻪ ﺣﻴﺎت ﺷﺎن ﺑﻪ ﺁن واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﺮﺧﻮردار‬
‫ﺷﻮﻧﺪ؟ ﮔﺎﻩ از ﺧﻮدم ﻣﯽ ﭘﺮﺳﻴﺪم‪ :‬ﭼﺮا هﺮ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﺑﺮاﯼ “زﻧﺪﮔﯽ” ﺗﻼش‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺨﻔﻴﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮد؟ ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ دور از ﭼﺸﻢ اﻏﻴﺎر ﺑﻪ ﺗﻼش ﺧﻮد اداﻣﻪ‬
‫دهﺪ؟ ﻣﮕﺮ "زﻧﺪﮔﯽ" ﭼﻪ اﻳﺮادﯼ دارد؟ ﻣﮕﺮ روﻳﺶ و ﺑﺎﻟﻨﺪﮔﯽ و ﻃﺮاوت و ﺷﺎداﺑﯽ ﭼﻪ‬
‫ﻣﺸﮑﻠﯽ ﻣﯽ ﺁﻓﺮﻳﻨﺪ؟ ﺳﻌﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدم از هﻤﻪ ﯼ اﻃﻼﻋﺎت ﻋﻠﻤﯽ ام در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺑﻪ هﺮ ﺗﺠﺮﺑﻪ اﯼ ﺗﻦ دهﻢ و ﺑﯽ ﮔﺪار ﺑﻪ ﺁب زﻧﻢ‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮد ﺑﻪ زوال ﺁن هﺎ‬
‫ﺑﻴﺎﻧﺠﺎﻣﺪ‪ .‬اﻣﮑﺎن ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ و از ﺳﺮﮔﻴﺮﯼ و اداﻣﻪ ﯼ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫اﺣﺘﻤﺎل ﻟﻮ رﻓﺘﻦ ﻣﺨﻔﯽ ﮔﺎﻩ ﺁن هﺎ ﺑﻮد و ‪...‬‬
‫هﺮ ﭼﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺟﻮاﻧﻪ هﺎ ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﻪ ‪ ١٠٠‬روز هﻤﺮاﻩ ﻣﻦ ﺑﻮدﻧﺪ و دوش ﺑﻪ دوش هﻢ در ﻧﺒﺮد‬
‫ﺑﺮاﯼ زﻧﺪﮔﯽ ﺷﺮﮐﺖ داﺷﺘﻴﻢ‪ .‬ﻣﺪﺗﯽ ﺑﻮد ﺟﻮاﻧﻪ هﺎ دﻳﮕﺮ ﻃﺮاوت ﮔﺬﺷﺘﻪ را ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﺑﻪ‬
‫ﺧﺸﮑﯽ ﮔﺮاﻳﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﯽ داﺧﻞ هﺴﺘﻪ ﺧﺮﻣﺎ ﺗﻤﺎم ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻨﺒﻌﯽ ﺑﺮاﯼ ﺗﻐﺬﻳﻪ‬
‫ﺟﻮاﻧﻪ هﺎ در اﺧﺘﻴﺎر ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ .‬ﻋﺎﻗﺒﺖ روزﯼ ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪم دل از ﺁن هﺎ ﺑﮑﻨﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻃﻮرﯼ ﺑﺮاﯼ‬
‫ﻣﻦ هﻢ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺪﺗﯽ ﺑﻮد اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﺮدم ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻦ و ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﺁن هﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﺮا ﺑﻪ‬
‫ﻧﻮﻋﯽ دﭼﺎر ﻳﮑﻨﻮاﺧﺘﯽ ﮐﺮدﻩ و دﻳﮕﺮ اﺛﺮ ﺳﺎﺑﻖ ﺧﻮد را ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪۶‬‬
‫ﮔﺎﻩ ﺑﺮاﯼ ﮔﺸﺘﻦ ﺳﻠﻮل هﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻠﻮل هﺎﯼ اﻧﻔﺮادﯼ ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﻳﻮرش ﻣﯽ ﺁوردﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ درﺳﺖ‬
‫ﻣﺼﺎدف ﺑﻮد ﺑﺎ دوراﻧﯽ ﮐﻪ از ﺟﻮاﻧﻪ هﺎﻳﻢ ﻧﮕﻬﺪارﯼ ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻢ دﻧﺒﺎل ﭼﻪ ﭼﻴﺰﯼ‬
‫هﺴﺘﻨﺪ؟ هﻤﻪ ﯼ هﺮاﺳﻢ ﻟﻮ رﻓﺘﻦ ﮔﻨﺠﻴﻨﻪ ﯼ ﮔﺮان ﺑﻬﺎﻳﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﻳﮏ ﺑﺎر ﻣﺠﻴﺪ ﻟﺮﻩ ﺑﻪ ﺁن ﻧﺰدﻳﮏ‬
‫ﺷﺪ و ﺑﺎ ﻟﮕﺪ ﺑﻪ ﮐﻴﺴﻪ ﯼ ﻧﺎﻧﻢ زد‪ .‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ واﮐﻨﺶ ﻧﺸﺎن دادﻩ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﮐﻴﺴﻪ ﯼ ﻧﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا‬
‫ﺑﺎ ﻟﮕﺪ ﻣﯽ زﻧﯽ؟ ﻣﻌﺼﻴﺖ دارد! ﺑﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﯼ ﻣﻦ‪ ،‬از ﮐﻨﮑﺎش ﺑﻴﺸﺘﺮ دﺳﺖ ﺑﺮداﺷﺖ و ﺑﻌﺪ از‬
‫ﮐﻤﯽ ﻟﻮد ﮔﯽ ﺳﻠﻮﻟﻢ را ﺗﺮﮎ ﮐﺮد و ﻣﻦ ﻧﻔﺲ راﺣﺘﯽ ﮐﺸﻴﺪم‪ .‬ﺑﻌﺪاً ﻋﻠﺖ ﻳﻮرش ﺑﻪ ﺳﻠﻮل هﺎ‬
‫را ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم‪ .‬ﮔﻮﻳﺎ ﭘﻴﺶ ﺗﺮ ﺗﻌﺪادﯼ از زﻧﺪاﻧﻴﺎن در ﺳﻠﻮل هﺎ ﻗﺮﺁن داﺷﺘﻨﺪ و ﮐﻤﯽ ﻗﺒﻞ از‬
‫ﺁﻣﺪن ﻣﻦ ﺑﻪ اﻧﻔﺮادﯼ‪ ،‬داﺷﺘﻦ هﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﮐﺘﺎب ﺣﺘﺎ ﻗﺮﺁن و ﮐﺘﺎب هﺎﯼ دﻋﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﻤﻨﻮع ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد و رژﻳﻢ در ﺻﺪد ﺟﻤﻊ ﺁورﯼ ﺁن هﺎ ﺑﺮ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺣﺪﺳﺸﺎن اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻌﻀﯽ از‬
‫ﺑﭽﻪ هﺎ‪ ،‬ﺁن هﺎ را هﻨﻮز ﻧﺰد ﺧﻮد ﻧﮕﺎﻩ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ و اﻳﻦ درﺳﺖ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺻﺎدﻗﯽ‬
‫ﻗﺮﺁن ﮐﻮﭼﮑﺶ را ﻧﮕﺎﻩ داﺷﺘﻪ ﺑﻮد و ﺁن هﺎ ﻋﻠﯽ رﻏﻢ اﻳﻦ ﮐﻪ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﺳﻠﻮل او را ﮔﺸﺘﻪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺁن را ﭘﻴﺪا ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻣﻌﺠﺰﻩ ﺁﺳﺎﻳﯽ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ و ﻗﺮﺁﻧﺶ ﺟﺎن‬
‫ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻪ در ﺑﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺁن را ﭘﻴﺪا ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻨﺒﻴﻬﯽ اﺳﺎﺳﯽ در اﻧﺘﻈﺎرش ﺑﻮد وﻟﯽ‬
‫ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﭘﯽ هﻤﻪ ﭼﻴﺰ را ﺑﻪ ﺗﻨﺶ ﻣﺎﻟﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪٧‬‬
‫ﻳﮑﯽ از زﻳﺒﺎﺗﺮﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮات دوران اﻧﻔﺮادﻳﻢ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﺐ هﺎﯼ ﺑﻬﺎر ﺳﺎل ‪ ۶٢‬ﺑﻮد‪ .‬دﺳﺘﻪ ﯼ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٠٦‬‬
‫ﻣﺮﻏﺎن وﺣﺸﯽ ﻣﻬﺎﺟﺮ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﮐﻮچ ﺷﺒﺎﻧﻪ ﺷﺎن‪ ،‬راﻩ ﺧﻮد را ﮔﻢ ﮐﺮدﻩ و ﻳﺎ در اﺛﺮ‬
‫روﺷﻨﺎﻳﯽ ﻧﻮراﻓﮑﻦ هﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﻗﻮﯼ زﻧﺪان ﮔﻮهﺮدﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺁن ﺟﺎ ﻣﯽ ﺁﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ از ﻻﯼ‬
‫ﭘﻨﺠﺮﻩ ﺑﺎل هﺎﯼ ﺳﭙﻴﺪﺷﺎن ﮐﻪ ﺁﺳﻤﺎن ﭘﻴﺶ روﻳﻢ را ﻳﮑﺴﺮﻩ ﻣﯽ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽ دﻳﺪم‪ .‬ﺻﺪاﯼ ﺑﺮ هﻢ‬
‫ﺧﻮردن ﺑﺎل هﺎ ﻳﺸﺎن در ﺑﺎﻻﯼ ﺣﻴﺎط ﺑﻨﺪ و ﺁوازﯼ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ هﻢ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮا ﺑﻪ ﻳﺎد‬
‫زﻳﺒﺎﺗﺮﻳﻦ ﺳﻤﻔﻮﻧﯽ هﺎﯼ دﻧﻴﺎ ﻣﯽ اﻧﺪاﺧﺖ‪ .‬ﮔﻮﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻟﻪ ﯼ درﻳﺎﭼﻪ ﻗﻮ را ﺑﺮاﻳﻢ زﻧﺪﻩ اﺟﺮا‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻞ ﻳﮏ دﺳﺘﻪ ﺑﺎﻟﺮﻳﻦ و ﻣﻮزﻳﺴﻴﻦ‪ ،‬ﺳﻪ ﺷﺐ ﺑﻪ اﺟﺮاﯼ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺑﻪ‬
‫اﻓﺘﺨﺎر زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻮراﻓﮑﻦ هﺎﯼ زﻧﺪان ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ وﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻮرﭘﺮدازﯼ‬
‫ﺻﺤﻨﻪ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ! ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺳﺮم را از ﭘﻨﭽﺮﻩ ﺑﻴﺮون ﺑﺒﺮم و ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺰﻧﻢ‪ :‬ﺁهﺎﯼ‬
‫ﺻﺪاﻳﻢ را ﻣﯽ ﺷﻨﻮﻳﺪ؟ ﻣﻦ اﻳﻦ ﺟﺎم! اﻳﻦ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﻮﯼ اﻳﻦ ﺳﻮراخ! ﭘﺮ ﭘﺮواز ﻧﺪارم‪ ،‬اﻣﺎ دﻟﯽ‬
‫دارم در ﺣﺴﺮت ﭘﺮواز‪ .‬ﻣﻴﺸﻪ ﺧﻮاهﺶ ﮐﻨﻢ ﭼﻨﺪﺗﺎ ﺑﺎل هﻢ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﻣﻦ ﺑﺰﻧﻴﺪ‪ .‬ﻣﻦ هﻤﭽﻨﺎن و‬
‫هﻤﻮارﻩ ﺧﺎﻃﺮﻩ و ﻳﺎد ﺁن ﺷﺐ هﺎﯼ دﻟﭙﺬﻳﺮ را ﺑﺎ ﺧﻮد دارم‪ .‬اﯼ ﮐﺎش ﺑﺎز ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺁن‬
‫ﺻﺤﻨﻪ هﺎﯼ زﻳﺒﺎ را ﺑﺒﻴﻨﻢ!‬

‫‪٨‬‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن ﺑﻪ زﻳﺒﺎﻳﯽ هﺎ و ﻟﺤﻈﻪ هﺎﯼ ﻓﺮح ﺑﺨﺶ در ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﺨﺖ زﻧﺪان و ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ‪،‬‬
‫اﻳﻦ ﺧﻄﺮ را ﺑﺎ ﺧﻮد دارد ﮐﻪ ﺟﺎذﺑﻪ ﯼ اﻳﻦ ﺟﻠﻮﻩ هﺎ ﺷﻤﺎ را از اﻧﺠﺎم ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﺪان‬
‫هﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎز دارد‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ زﻳﺒﺎﻳﯽ هﺎ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را از ﺧﻮد ﺑﯽ ﺧﻮد ﮐﺮدﻩ و‬
‫ﭘﺎﻳﺘﺎن را ﺳﺴﺖ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺧﻴﻠﯽ هﺎ در زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺮاﯼ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﯽ ﺑﻪ زﻳﺒﺎﻳﯽ هﺎ‪ ،‬ﺑﻪ هﺮ ﭘﻠﺸﺘﯽ و‬
‫زﺷﺘﯽ ﺗﻦ ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ راز ﺑﺰرگ را روزﯼ ﻣﺤﻤﻮد ﺳﻤﻨﺪر ﺑﺮاﻳﻢ ﮔﺸﻮد‪ .‬در ﺣﻴﺎط ﺑﺎ هﻢ‬
‫ﻗﺪم ﻣﯽ زدﻳﻢ‪ .‬در ﺑﺎﻏﭽﻪ ﮔﻞ هﺎﯼ زﻳﺒﺎﻳﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ در اواﻳﻞ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن در ﺣﻴﺎط ﻗﺰل ﺣﺼﺎر‬
‫روﺋﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﮔﻠﺒﺮگ هﺎﯼ ﮐﻮﭼﮑﯽ داﺷﺘﻨﺪ و رﻧﮓ هﺎﯼ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﮐﻪ هﻮش از ﺳﺮ اﻧﺴﺎن‬
‫ﻣﯽ ﭘﺮاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺤﻤﻮد ﺑﺮاﻳﻢ از ﻋﻤﻮ ﻋﺒﺎس ﺑﺎزﻳﺎب ﭘﻮر ﮔﻔﺖ‪ .‬ﻳﮏ روﺳﺘﺎﻳﯽ درﻳﺎ دل و دل زﻧﺪﻩ‪،‬‬
‫اهﻞ روﺳﺘﺎﯼ ﺷﺒﺎﻧﮑﺎرﻩ‪ ،‬زﻧﺪاﻧﯽ ﻣﺠﺎهﺪﯼ ﮐﻪ از ﻗﻀﺎ ﺳﻮاد ﻧﺪاﺷﺖ و در ﮔﺮوﻩ زﻧﺪاﻧﻴﺎن‬
‫ﺑﺮازﺟﺎﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و ﺑﻌﺪ از ﺁزادﯼ دوﺑﺎرﻩ ﺑﻪ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺖ و در هﻴﺌﺖ ﭘﻴﮏ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﻪ داﺧﻞ ﮐﺸﻮر ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﻋﺎﻗﺒﺖ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪ و در‬
‫دوران ﻗﺘﻞ ﻋﺎم ﺟﺎوداﻧﻪ ﮔﺸﺖ‪ .‬از او ‪ ۴‬ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﻣﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﻤﻮد ﺑﺮاﻳﻢ ﺗﻌﺮﻳﻒ‬
‫ﮐﺮد ﮐﻪ ﻋﻤﻮ ﻋﺒﺎس روزﯼ ﺑﺎ دﻳﺪن هﻤﻴﻦ ﮔﻞ هﺎﯼ زﻳﺒﺎ‪ ،‬ﺁن هﺎ را ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻗﺮار ﻣﯽ دهﺪ و‬
‫ﺑﻪ ﻧﺠﻮا در ﮔﻮﺷﺸﺎن ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪ :‬ﺁهﺎﯼ ﮔﻞ هﺎﯼ ﻧﺎزﻧﻴﻦ! ﻣﯽ داﻧﻴﺪ ﭼﻘﺪر ﺑﯽ رﺣﻢ اﻳﺪ؟ ﺑﺮاﯼ ﭼﯽ‬
‫اﻳﻦ هﻤﻪ زﻳﺒﺎﻳﻴﺪ و دل ﻓﺮﻳﺐ؟ ﻣﯽ داﻧﻴﺪ ﭼﻘﺪر ﺁدم هﺎ اﻳﻦ ﺟﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﯽ ﺑﻪ زﻳﺒﺎﻳﯽ‬
‫ﺷﻤﺎ ﺑﻪ زﺷﺘﯽ ﺗﻦ دادﻩ اﻧﺪ؟ ﺁهﺎﯼ ﻣﯽ ﺷﻨﻮﻳﺪ ﻳﺎ ﮐﻪ ﮔﻮﺷﺘﺎن را ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻳﺪ؟ ﻣﯽ داﻧﻴﺪ ﭼﻘﺪر ﺁدم هﺎ‬
‫ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﮐﺮدن ﺷﻤﺎ دل ﺧﻮش و دل ﺷﺎد ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﭼﺸﻢ هﺎﻳﯽ را ﮐﻪ اﺷﮑﺒﺎر‬
‫ﻧﮑﺮدﻧﺪ و ﭼﻪ دل هﺎﻳﯽ را ﮐﻪ ﻧﺸﮑﺴﺘﻨﺪ؟ ﺁﯼ ﺑﯽ رﺣﻢ هﺎ ﭼﺮا اﻳﻦ ﻗﺪر زﻳﺒﺎﻳﻴﺪ؟ ﻣﺤﻤﻮد‬
‫ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻋﻤﻮ ﻋﺒﺎس وﻗﺘﯽ ﺑﺎ ﮔﻞ هﺎ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﺁرام‪ -‬ﺁرام ﻣﯽ ﮔﺮﻳﺴﺖ‪ .‬ﻣﺤﻤﻮد وﻗﺘﯽ‬
‫‪٢٠٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺑﺮاﻳﻢ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﺧﻮدش ﻧﻴﺰ دﭼﺎر ﻟﺮزش ﺻﺪا ﻣﯽ ﺷﺪ و ﭼﺸﻤﺎن روﺷﻨﺶ ﻣﯽ درﺧﺸﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺶ از او‪ ،‬ﻳﺎﻧﻴﺲ رﻳﺘﺴﻮس در ‪ ١۶‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪ ١٩۶٨‬در دوران هﺸﺖ ﺳﺎﻟﻪ ﯼ ﺣﮑﻮﻣﺖ‬
‫ﺳﻴﺎﻩ ﺳﺮهﻨﮕﺎن ﺑﺮ ﻳﻮﻧﺎن )‪ (١٩۶٧-١٩٧۴‬در اردوﮔﺎﻩ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ "ﭘﺎرﺗﻪ ﻧﯽ"‪،‬‬
‫ﮔﻔﺖ وﮔﻮ ﺑﺎ ﮔﻠﯽ را ﺳﺮودﻩ ﺑﻮد ﺑﺪان اﻣﻴﺪ ﮐﻪ ﻣﻴﮑﻴﺲ ﺗﺌﻮدوراﮐﻴﺲ ﺁهﻨﮕﺴﺎز ﺑﺰرگ‬
‫ﻳﻮﻧﺎﻧﯽ‪ ،‬روزﯼ ﺑﺮاﯼ ﺁن ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺑﺴﺎزد‪:‬‬
‫ﭘﻨﺠﻪ ﻣﺮﻳﻢ ) ﺳﻴﮑﻠﻤﻪ(‪ :‬رﺳﺘﻪ در ﺷﮑﺎف ﺻﺨﺮﻩ ﺋﯽ‬
‫اﻳﻦ هﻤﻪ رﻧﮓ از ﮐﺠﺎ ﺁوردﻩ اﯼ ﺗﺎ ﺑﺸﮑﻮﻓﯽ؟‬
‫ﺳﺎﻗﻪ ﺋﯽ ﭼﻨﻴﻦ از ﮐﺠﺎ ﺁوردﻩ اﯼ ﺗﺎ ﺑﺮ ﺁن ﺗﺎب ﺧﻮرﯼ؟‬
‫ﻗﻄﺮﻩ‪ -‬ﻗﻄﺮﻩ ﺧﻮن از ﺳﺮ ﺻﺨﺮﻩ هﺎ ﮔﺮد ﺁوردﻩ ام؛‬
‫از ﮔﻠﺒﺮگ هﺎﯼ ﺳﺮخ دﺳﺘﻤﺎﻟﯽ ﺑﺎﻓﺘﻪ ام‬
‫‪١٥٦‬‬
‫و اﮐﻨﻮن ﺁﻓﺘﺎب ﺧﺮﻣﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‬
‫ﺣﻖ ﺑﺎ ﻋﻤﻮﻋﺒﺎس ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﺟﻨﮓ هﺎﯼ دﻧﻴﺎ و ﺟﻨﺎﻳﺖ هﺎ ﺑﺮاﯼ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﯽ ﺑﻪ زﻳﺒﺎﻳﯽ هﺎ‬
‫و ﻟﺬت هﺎﯼ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬هﻴﭻ ﮐﺲ ﻻﺷﺨﻮر را در ﻗﻔﺲ ﻧﮕﻬﺪارﯼ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ و اﺗﺎق‬
‫ﭘﺬﻳﺮاﻳﯽ اش را ﺑﺎ ﭘﺮهﺎﯼ ﺁن ﺗﺰﻳﻴﻦ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺗﺎ دﻟﺘﺎن ﺑﺨﻮاهﺪ ﭘﺮﻧﺪﻩ هﺎﯼ زﻳﺒﺎ اﺳﻴﺮ ﻗﻔﺲ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬هﺮ ﭼﻴﺰﯼ از ﺟﻤﻠﻪ زﻳﺒﺎﻳﯽ ﻧﻴﺰ دو وﺟﻪ دارد‪ .‬ﻣﻬﻢ ﻧﺤﻮﻩ ﯼ ﻧﮕﺎهﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁن‬
‫دارﻳﻢ‪ .‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺁن ﺑﺮ ﺁدﻣﯽ‪ ،‬هﻤﺰﻣﺎن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ هﻢ ﺳﺎزﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ و هﻢ ﻣﺨﺮب و وﻳﺮاﻧﮕﺮ‪.‬‬

‫‪٩‬‬
‫ﻳﮑﯽ از ﺳﺮﮔﺮﻣﯽ هﺎﻳﻢ در ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ‪ ،‬ﺷﻌﺎرﻧﻮﻳﺴﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﻓﺮوﺷﮕﺎﻩ زﻧﺪان ﻣﻘﺪارﯼ‬
‫ﮔﻮﺟﻪ ﺳﺒﺰ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ هﺴﺘﻪ هﺎﯼ ﺁن هﺎ را ﻧﮕﺎﻩ داﺷﺘﻪ ﺑﻮدم و ﺑﺎ ﻗﺮار دادن‬
‫ﺁن هﺎ روﯼ زﻣﻴﻦ و در ﮐﻨﺎر هﻢ‪ ،‬ﺷﻌﺎرﻧﻮﻳﺴﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ ﻏﺎﻓﻠﮕﻴﺮ ﻧﺸﻮم‪ ،‬هﺮ‬
‫ﺑﺨﺶ ﺷﻌﺎر ﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﻣﯽ ﺷﺪ ﺁن را ﭘﺎﮎ ﻣﯽ ﮐﺮدم و ﺑﺨﺶ ﺑﻌﺪﯼ را ﻣﯽ ﻧﻮﺷﺘﻢ‪ .‬در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ‬
‫ﺻﻮرت هﻢ هﺴﺘﻪ هﺎﻳﻢ ﮐﻔﺎف ﺷﻌﺎرﻧﻮﻳﺴﯽ را ﻧﻤﯽ دادﻧﺪ و هﻢ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮد ﻧﮕﻬﺒﺎن ﺑﻨﺪ ﺑﺎ ﺑﺎز‬
‫ﮐﺮدن درﻳﭽﻪ ﯼ ﺳﻠﻮل‪ ،‬ﻣﺮا ﻏﺎﻓﻠﮕﻴﺮ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﻌﺎرهﺎ ﻃﺒﻖ روال ﻣﻌﻤﻮل ﺣﺎوﯼ زﻧﺪﻩ ﺑﺎد و‬
‫ﻣﺮدﻩ ﺑﺎد هﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﻮد‪ .‬روزﯼ ﻳﮏ ﺑﺎر ﻧﻴﺰ رو ﺑﻪ ﭘﻨﺠﺮﻩ ﺳﻠﻮل ﻣﯽ اﻳﺴﺘﺎدم و ﺑﻪ ﺷﮑﻞ‬
‫ﺑﯽ ﺻﺪا ﻓﺮﻳﺎد ﻣﯽ زدم‪ :‬ﻻﺟﻮردﯼ ﭘﻔﻴﻮز! و‪ ...‬ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﻳﮏ روز ﻣﺠﺒﻮر ﻣﯽ ﺷﻮﯼ ﻣﺮا از‬
‫اﻳﻦ ﺟﺎ در ﺑﻴﺎورﯼ! اﮔﺮ ﻓﺤﺶ ﻧﻤﯽ دادم دﻟﻢ ﺧﻨﮏ ﻧﻤﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﮔﺎهﯽ ﻧﻴﺰ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ رو ﺑﻪ در‬
‫ﺳﻠﻮل ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﻟﻦ ﺑﺎز ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﯽ اﻳﺴﺘﺎدم‪ ،‬ﺑﻴﻼخ ﺑﺰرﮔﯽ را ﺣﻮاﻟﻪ ﺷﺎن ﻣﯽ ﮐﺮدم! روزﯼ‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻢ ﺗﻤﺎم ﻓﺤﺶ هﺎﻳﯽ را ﮐﻪ در ﻃﻮل ﻋﻤﺮم ﺷﻨﻴﺪﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺁوردﻩ و ﻧﺜﺎر‬
‫ﺧﻤﻴﻨﯽ و ﺳﺮدﻣﺪاران رژﻳﻢ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﺳﺎل هﺎ ﺑﻮد ﮐﻪ واژﻩ هﺎ و اﺻﻄﻼح هﺎﻳﯽ از ﺁن دﺳﺖ را‬

‫‪ 156‬ﻳﺎﻧﻴﺲ رﻳﺘﺴﻮس)‪ (١٩٠٩-١٩٩٠‬در دوران ﺝﻨﮓهﺎﯼ داﺥﻠﯽ ﻳﻮﻧﺎن ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻓﺎﺷﻴﺴﺖ ﺑﻪ ﻣﻴﺪان ﺁﻣ ﺪ و‬
‫‪ ۴‬ﺱﺎل از ﻋﻤﺮ ﺥﻮد را در ﺑﺎزداﺷﺘﮕﺎﻩهﺎﯼ ﺁﻧﺎن ﮔﺬراﻧﺪ‪ .‬ﺑﻴﻦﺱﺎلهﺎﯼ ‪ ١٩۶٧‬ﺕﺎ ‪ ١٩٧١‬ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺱﺮهﻨﮓهﺎ وﯼ را ﺑﻪ‬
‫ﺕﺒﻌﻴﺪﮔﺎﻩ ﻓﺮﺱﺘﺎد‪ .‬ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﺁﺛ ﺎر او ﺕﻮﺱ ﻂ ﻣﻴﮑ ﻴﺲ ﺕﺌ ﻮدراﮐﻴﺲ ﺁهﻨﮕ ﺴﺎز ﺑ ﺰرگ ﻳﻮﻧ ﺎﻧﯽ ﻣ ﻮرد اﺱ ﺘﻔﺎدﻩ ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓﺘ ﻪ‬
‫اﺱﺖ‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٠٨‬‬
‫ﻧﺸﻨﻴﺪﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﺑﺎ ﻳﺎدﺁورﯼ هﺮ ﮐﺪام و ﺗﺼﻮر ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻢ‪ ،‬از ﺧﻨﺪﻩ رﻳﺴﻪ ﻣﯽ رﻓﺘﻢ‪.‬‬
‫ﻧﺎﮔﻬﺎن ﭘﺎﺳﺪار درﻳﭽﻪ ﯼ ﺳﻠﻮل را ﺑﺎز ﮐﺮد و دﻳﺪ وﺳﻂ ﺳﻠﻮل از ﺷﺪت ﺧﻨﺪﻩ وﻟﻮ ﺷﺪﻩ ام‪.‬‬
‫ﻓﮑﺮ ﮐﺮد ﻗﺎﻃﯽ ﮐﺮدﻩ ام‪ .‬ﺳﺮش را ﺑﻪ ﻋﻼﻣﺖ ﺗﺄﺳﻒ ﺗﮑﺎن داد‪ .‬از ﺧﺮﻳﺖ او ﺧﻨﺪﻩ ام ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ اﮔﺮ ﺑﺪاﻧﺪ اﻻن ﺑﻪ ﭼﯽ ﻣﯽ ﺧﻨﺪم‪ ،‬ﺗﮑﻪ ﺑﺰرﮔﻪ ام‪ ،‬ﮔﻮﺷﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻧﻔﺮادﯼ ﺁﻣﺪم‪ ،‬از ﺑﺪﺷﺎﻧﺴﯽ‪ ،‬ﺳﻠﻮل هﺎﯼ ﮐﻨﺎرﯼ در هﺮ دو ﻃﺮف ﺧﺎﻟﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫و ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺑﺎ ﮐﺴﯽ ارﺗﺒﺎط ﺑﮕﻴﺮم و از اﻳﻦ ﺑﺎﺑﺖ ﺳﺨﺖ در ﻣﻀﻴﻘﻪ ﺑﻮدم‪ .‬اﻣﺎ ﭘﺲ از‬
‫ﻣﺪت ﮐﻮﺗﺎهﯽ در ﺳﻠﻮل ﺑﻐﻠﯽ ام ﻳﮏ زﻧﺪاﻧﯽ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﺑﺎر ﻗﻴﺎﻓﻪ وﯼ را هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ از ﺣﻤﺎم‬
‫ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﺸﺖ از ﻻﯼ درز درﻳﭽﻪ ﯼ ﺳﻠﻮل دﻳﺪم‪ .‬ﺣﻮﻟﻪ اﯼ ﻧﺎرﻧﺠﯽ رﻧﮕﯽ را ﺟﻠﻮﯼ ﺻﻮرﺗﺶ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺳﺎل هﺎ ﺑﻌﺪ وﻗﺘﯽ در ﻗﺰل ﺣﺼﺎر او را دﻳﺪم‪ ،‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻢ‪ .‬ﻧﻌﻤﺖ ﺗﺎﺑﺎن‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬از هﻮاداران ﺳﺎزﻣﺎن اﮐﺜﺮﻳﺖ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻢ ﮐﻪ ﮐﺠﺎ و در ﭼﻪ ﺣﺎﻟﺘﯽ او را‬
‫دﻳﺪﻩ ام‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺗﻌﺠﺒﺶ را ﻣﺨﻔﯽ دارد‪ ،‬ﺧﻨﺪﻩ اش ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺗﺼﺪﻳﻖ ﮐﺮد‬
‫ﮐﻪ در ﺳﻠﻮل ﺑﻐﻠﯽ ﻣﻦ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﻴﺎﻓﻪ اﯼ دﻟﻨﺸﻴﻦ داﺷﺖ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺤﺠﻮب و‬
‫دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﯽ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪١٠‬‬
‫ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ ﻳﻌﻨﯽ ﺗﻼش ﺑﺮاﯼ اﻳﺰوﻟﻪ ﮐﺮدن زﻧﺪاﻧﯽ‪ .‬اﮔﺮ ﮐﺘﺎب و ﻳﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﯼ و‪ ...‬ﺑﺎ‬
‫ﺧﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯽ‪ ،‬دﻳﮕﺮ اﻧﻔﺮادﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺘﻮاﻧﯽ ﺑﺎ دﻳﮕﺮان "ﻣﻮرس" ﺑﺰﻧﯽ و ﺗﻤﺎس‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯽ‪ ،‬دﻳﮕﺮ اﻧﻔﺮادﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ هﺮ ﭼﻴﺰﯼ ارﺗﺒﺎط ﺗﻮ را ﺑﺎ دﻧﻴﺎﯼ ﺧﺎرج و ﺑﻴﺮون‬
‫از ﺧﻮدت وﺻﻞ ﮐﻨﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ اﻧﻔﺮادﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺳﻠﻮﻟﺖ ﺁﻓﺘﺎب ﮔﻴﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ اﻧﻔﺮادﯼ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻼش ﮐﻨﯽ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اﯼ ﭘﻴﻮﻧﺪت را ﺑﺎ ﺑﻴﺮون از ﺧﻮدت ﺑﺮﻗﺮار ﮐﻨﯽ‪ .‬اﻧﻔﺮادﯼ‬
‫ﻳﮑﻨﻮاﺧﺖ اﺳﺖ و هﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺳﮑﻮن و ﺳﮑﻮت ﻋﺠﻴﺒﯽ دارد‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﯼ روزاﻧﻪ ات ﻧﻴﺰ‬
‫ﻳﮑﻨﻮاﺧﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ زودﯼ ﺗﻮ را ﺑﻪ ﺑﻦ ﺑﺴﺖ ﺧﻮاهﺪ رﺳﺎﻧﺪ و اﮔﺮ اﻣﮑﺎن و ﻓﺮﺻﺘﯽ ﺑﻴﺎﺑﯽ‪،‬‬
‫دﺳﺖ ﺑﻪ اﻧﺘﺤﺎر ﺧﻮاهﯽ زد‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﻳﮑﻨﻮاﺧﺘﯽ زﻧﺪﮔﯽ روزﻣﺮﻩ در ﺳﻠﻮل‪ ،‬ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ و‬
‫ﻓﺰاﻳﻨﺪﻩ‪ ،‬ذهﻦ ﺁدﻣﯽ را اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ از ﻣﻼﻟﺖ‪ ،‬ﮐﺴﺎﻟﺖ و ﺑﯽ ﻣﻴﻠﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و اﻳﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻋﺎﻣﻠﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮاﯼ ﻓﺮوﭘﺎﺷﯽ روﺣﯽ و رواﻧﯽ‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ در ﺳﻠﻮل ﺗﻮﺟﻪ ام را ﺟﻠﺐ ﮐﺮد‪،‬‬
‫ﺷﻌﺮﯼ ﺑﺮ دﻳﻮار ﺑﻮد‪" :‬دﻻ ﺧﻮ ﮐﻦ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﯽ ﮐﻪ از ﺗﻦ هﺎ ﺑﻼ ﺧﻴﺰد"‪ .‬ﻣﻦ داﺋﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﯼ‬
‫روزاﻧﻪ ﯼ زﻧﺪﮔﯽ ام را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽ دادم‪ .‬ﺳﺎﻋﺖ ورزش‪ ،‬ﺳﺎﻋﺖ ﻗﺪم زدن‪ ،‬ﺳﺎﻋﺖ ﺗﻔﮑﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺳﺎﻋﺖ ﻋﺒﺎدت‪ ،‬ﺳﺎﻋﺖ ﻧﻈﺎﻓﺖ ﺳﻠﻮل و ﻧﻈﺎﻓﺖ ﺷﺨﺼﯽ‪ ،‬ﺳﺎﻋﺖ‬
‫اﻧﺠﺎم ﮐﺎرهﺎﯼ دﺳﺘﯽ ﺑﺮاﯼ اﺗﺎق‪ ،‬ﺳﺎﻋﺖ ﺗﻼش ﺑﺮاﯼ ﺗﻤﺎس ﺑﺎ دﻳﮕﺮ ﺳﻠﻮل هﺎ‪ ،‬ﺳﺎﻋﺖ ﺗﻤﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﻮرس زدن‪ ،‬ﺳﺎﻋﺖ ﺗﻔﮑﺮ و ﺗﻌﻤﻖ در اﺷﻌﺎر و ﺁﻳﺎت و دﻋﺎهﺎﻳﯽ ﮐﻪ از ﺣﻔﻆ داﺷﺘﻢ و ﮐﻢ‬
‫ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬زﻧﮓ ﺗﻔﺮﻳﺢ و ﮔﺸﺖ و ﮔﺬار و ﻣﻴﻬﻤﺎﻧﯽ رﻓﺘﻦ و‪ ...‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اوﻗﺎت اﻧﺴﺎن در‬
‫اﻧﻔﺮادﯼ ﺑﻪ ﺗﻔﮑﺮ واﻧﺪﻳﺸﻴﺪن ﻣﯽ ﮔﺬرد‪ ،‬وﻟﯽ هﻤﻴﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺗﺮﺗﻴﺐ و ﻧﻈﻤﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫وﮔﺮﻧﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻓﺮد را ﺑﻪ اﺳﺘﻴﺼﺎل و ﻣﺮز ﺟﻨﻮن ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ هﺮﮔﺰ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺒﻮدم‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫‪٢٠٩‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫اﻳﻦ هﻤﻪ ﮔﺎﻩ ﺑﺮاﯼ ﻟﺤﻈﻪ هﺎﻳﯽ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﻣﺄﻳﻮس ﻣﯽ ﺷﺪم‪ .‬وﻟﯽ دوﺑﺎرﻩ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﯽ ﺁﻣﺪم و‬
‫اﺣﺴﺎس ﺷﺮم ﻣﯽ ﮐﺮدم!‬

‫‪١١‬‬
‫ﻣﻬﻢ‪ ،‬ﻧﮕﺎﻩ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ و ﻣﺸﮑﻼت ﺁن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ را ﺑﺮاﯼ ﺧﻮدم‬
‫اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ :‬اﮔﺮ ﻧﻴﮏ ﺑﻨﮕﺮﻳﻢ‪ ،‬هﻤﻪ ﯼ اﻧﺴﺎن هﺎ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ در زﻧﺪان ﺑﻪ ﺳﺮ‬
‫ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ اﺑﻌﺎد اﻳﻦ زﻧﺪان هﺎ ﻣﺘﻔﺎوت هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺎ هﻢ زﻧﺪاﻧﯽ اﺳﺖ ﻣﺜﻞ هﻤﻪ ﯼ‬
‫زﻧﺪان هﺎﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺑﻪ ﺁن ﺧﻮ ﮐﺮد‪ .‬اﻳﻦ هﻤﻪ ﺁدم در اﻳﺮان‪ ،‬اﻣﮑﺎن ﺧﺮوج از ﮐﺸﻮر‬
‫را ﻧﺪارﻧﺪ و در زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﺎ ﻣﺮزهﺎﯼ اﻳﺮان ﻣﺤﺒﻮس ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺗﻔﺎوت ﺷﺎن ﺑﺎ ﻣﻦ در اﻳﻦ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺗﻌﺪادﺷﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ و ﺟﺎﯼ ﺷﺎن ﮔﺸﺎدﺗﺮ و هﻢ ﺻﺤﺒﺖ هﺎﻳﯽ دارﻧﺪ؛ ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻢ ﺑﻪ‬
‫اﺷﮑﺎل دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮدم هﻢ ﺻﺤﺒﺖ هﺎﻳﯽ دﺳﺖ و ﭘﺎ ﮐﻨﻢ‪ .‬اﻓﺮاد زﻳﺎدﯼ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﺷﻬﺮ و ﻳﺎ روﺳﺘﺎﻳﺸﺎن ﺧﺎرج ﺷﻮﻧﺪ؛ ﺁن هﺎ هﻢ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ در زﻧﺪان هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎزﻩ‬
‫اﻧﺴﺎن هﺎﯼ زﻳﺎدﯼ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در ﻋﻤﺮﺷﺎن از ﻗﺎرﻩ اﯼ ﮐﻪ در ﺁن زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ‬
‫ﺧﺎرج ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮزهﺎﯼ زﻧﺪان ﺁﻧﺎن را ﻗﺎرﻩ ﺷﺎن ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دهﺪ و ﻳﺎ هﻤﻪ ﯼ اﻓﺮاد ﮐﺮﻩ‬
‫زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺟﺰ ﺗﻌﺪادﯼ اﻧﮕﺸﺖ ﺷﻤﺎر از ﺁن ﺧﺎرج ﻧﺸﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ در زﻧﺪان ﮐﺮﻩ زﻣﻴﻦ‬
‫ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﻴﺰ روزﯼ در زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻮدم ﺑﻪ ﻧﺎم اوﻳﻦ‪ .‬و ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪم‬
‫و ﺣﺎﻻ هﻢ ﺑﻴﻦ ﻣﻦ ﮐﻪ در ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺁﻣﺪﻩ ام و ﺁن ﮐﺴﯽ ﮐﻪ از ﮐﺮﻩ زﻣﻴﻦ‬
‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺧﺎرج ﺷﻮد‪ ،‬ﻓﺮﻗﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬هﺮ دو زﻧﺪاﻧﯽ هﺴﺘﻴﻢ‪ .‬او ﺷﺎﻳﺪ ﻧﺪاﻧﺪ ﮐﻪ زﻧﺪاﻧﯽ اﺳﺖ‬
‫و ﻳﺎ ﺑﺮاﯼ ﭼﻪ زﻧﺪاﻧﯽ اﺳﺖ؟ وﻟﯽ ﻣﻦ ﻣﯽ داﻧﻢ‪ .‬او ﻧﻤﯽ داﻧﺪ ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ رﻧﺞ ﺑﮑﺸﺪ؟ وﻟﯽ‬
‫ﻣﻦ ﻣﯽ داﻧﻢ ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ رﻧﺞ ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ را ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﻮم‪ .‬ﭘﺲ ﺗﺤﻤﻞ ﺷﺮاﻳﻂ اﻳﻦ‬
‫ﭼﻬﺎردﻳﻮارﯼ و زﻧﺪان‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ راﺣﺖ ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻮن ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ رﻧﺞ ﺑﺮدن ﺧﻮد‬
‫ﺁﮔﺎﻩ هﺴﺘﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻮدﺁﮔﺎهﯽ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺣﺘﺎ ﺁن را رﻧﺞ ﺁور اﺣﺴﺎس ﻧﮑﻨﻢ و از‬
‫اﻳﻦ ﺑﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺧﺸﻨﻮد ﻧﻴﺰ ﺑﺎﺷﻢ! ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻩ ﮐﺮدن از اﻳﻦ زاوﻳﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻮدم ﻗﻮت ﻗﻠﺐ ﻣﯽ دادم‬
‫و ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺆﺛﺮ ﺑﻮد‪ .‬اﺣﺴﺎس ﺗﻨﻬﺎﻳﯽ و اﻧﻔﺮادﯼ ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ .‬ﻧﮕﺎهﻢ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬ﮐﻤﮑﻢ ﻣﯽ ﮐﺮد ﺑﻪ‬
‫ﮐﺎر ﺟﻬﺎن دﻳﮕﺮﮔﻮﻧﻪ ﺑﻨﮕﺮم‪ .‬ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮدم از هﺮ ﭼﻴﺰ دﺳﺘﻤﺎﻳﻪ اﯼ ﺑﺴﺎزم ﺑﺮاﯼ ﻓﺮار از‬
‫ﺗﻨﻬﺎﻳﯽ و اﻧﺰوا‪ .‬ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻢ ﮐﻪ "ﺑﺎ ﺁهﻦ ﺧﻴﺎل و ﺳﻮهﺎن ﺣﺲ هﻤﻴﺸﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻠﻴﺪﯼ‬
‫ﺳﺎﺧﺖ‪".‬‬

‫‪١٢‬‬
‫روزﯼ ﺑﻪ ﻳﮏ هﻢ ﺻﺤﺒﺖ ﮔﺮان ﻣﺎﻳﻪ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ ﻳﮏ روز ﮔﺮم‪ ،‬دراز ﮐﺸﻴﺪﻩ‬
‫و ﭼﺮت ﻣﯽ زدم‪ .‬ﺑﺎ ﺻﺪاﯼ ﺑﺎل‪ -‬ﺑﺎل زدﻧﯽ از ﺧﻮاب ﭘﺮﻳﺪم‪ .‬ﭘﺮواﻧﻪ اﯼ ﺑﻪ داﺧﻞ ﺳﻠﻮﻟﻢ ﺁﻣﺪﻩ‬
‫و ﭘﺸﺖ ﭘﻨﺠﺮﻩ‪ ،‬ﺑﯽ ﻗﺮار ﺑﻪ ﺷﻴﺸﻪ ﺑﺎل ﻣﯽ ﮐﻮﺑﻴﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﻣﺪت ﮐﻮﺗﺎهﯽ ﺁرام ﺷﺪ‪ .‬ﻓﮑﺮ ﮐﺮدم‬
‫ﺟﺎن دادﻩ اﺳﺖ‪ .‬دﺳﺘﻢ را ﺑﻪ ﺁهﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ او ﻧﺰدﻳﮏ ﮐﺮدم‪ ،‬دوﺑﺎرﻩ ﺑﺎل‪ -‬ﺑﺎل زد‪ .‬ﺗﺎ روز ﺑﻌﺪ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢١٠‬‬
‫ﭼﻨﺪ ﺑﺎر اﻳﻦ ﻋﻤﻞ را ﺗﮑﺮار ﮐﺮدم‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﻮدم ﮐﻪ ﺁراﻣﺸﺶ را ﺑﻪ هﻢ ﻧﻤﯽ زﻧﻢ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ‬
‫دﻩ هﺎ ﺑﺎر اﻳﻦ ﮐﺎر را اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دادم‪ .‬ﮐﻨﺠﮑﺎو ﺑﻮدم ﭼﺮا ﭘﺮ ﻧﻤﯽ زﻧﺪ و ﺑﻪ دﻧﻴﺎﯼ ﺁزاد‬
‫ﻧﻤﯽ ﭘﺮد؟ ﺁﻳﺎ هﻨﻮز زﻧﺪﻩ اﺳﺖ؟ ﭼﺮا اﻳﻦ ﺟﺎ را ﺑﺮاﯼ ﺁرﻣﻴﺪن اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ؟ ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ‬
‫ﺑﺮاﯼ هﻤﻴﺸﻪ ﺧﺎﻣﻮش ﺷﺪ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎﻻً از ﻗﺒﻞ ﺑﻪ ﻣﺮگ ﺧﻮد واﻗﻒ ﺑﻮدﻩ و ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻪ در‬
‫ﮔﻮﺷﻪ اﯼ‪ ،‬در ﺁراﻣﺶ ﺟﺎن دهﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﻴﺪ ﺟﺎﻳﯽ را ﺁرام ﺗﺮ از ﺁن ﺟﺎ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫روزهﺎ‪ ،‬ﺑﺎل هﺎﯼ ﻇﺮﻳﻒ اش را ﺑﻪ ﺁهﺴﺘﮕﯽ ﺑﺎز ﻣﯽ ﮐﺮدم و اﻳﻦ ﮐﺎر را ﺑﺎ ﭼﻨﺎن اﺣﺘﻴﺎﻃﯽ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دادم ﮐﻪ ﻣﺒﺎدا در هﻢ ﺷﮑﻨﻨﺪ‪ .‬رﻧﮓ هﺎﯼ ﺑﺪﻳﻊ ﺑﺎل هﺎﻳﺶ‪ ،‬ﻣﺮا ﺑﻪ ﺑﻮﺳﺘﺎن هﺎ و‬
‫ﮔﻠﺴﺘﺎن هﺎ ﻣﯽ ﺑﺮد‪ .‬ﺑﻪ دﺷﺖ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ا ز ﺁن هﺎ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬رهﻨﻤﻮﻧﻢ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﻣﻦ ﮔﻞ هﺎﻳﯽ را‬
‫ﮐﻪ او ﺑﺮ ﺁن هﺎ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد و ﺷﻬﺪﺷﺎن را ﻧﻮﺷﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﯽ دﻳﺪم‪ .‬ﻣﺰﻩ ﯼ ﺷﻬﺪﺷﺎن را در‬
‫دهﺎﻧﻢ ﺣﺲ ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬ﺗﻤﺎم زﻳﺒﺎﻳﯽ هﺎﯼ ﻣﻮﺟﻮد در ﻃﺒﻴﻌﺖ را در ﺑﺎل هﺎﯼ ﺑﻪ ﻏﺎﻳﺖ‬
‫اﻓﺴﻮن ﮔﺮش ﻣﯽ دﻳﺪم‪ .‬از ﻧﮕﺎﻩ ﮐﺮدن ﺑﻪ اﻳﻦ هﻤﻪ زﻳﺒﺎﻳﯽ ﺧﺴﺘﻪ ﻧﻤﯽ ﺷﺪم‪" :‬هﺮﮐﺲ ﮐﻪ دﻳﺪ‬
‫روﯼ ﺗﻮ ﺑﻮﺳﻴﺪ ﭼﺸﻢ ﻣﻦ"! ﭼﻪ رﻧﮓ هﺎﻳﯽ! ﮔﻮﻳﯽ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل اﻳﻦ هﻤﻪ رﻧﮓ و زﻳﻴﺎﺑﯽ را‬
‫ﻳﮑﺠﺎ ﻧﺪﻳﺪﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً در هﻤﻪ ﺟﺎ ﺑﻮدﻩ وﻟﯽ ﻣﻦ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﺑﻪ ﺁن ﻧﺪاﺷﺘﻪ ام‪ .‬اﻓﺴﻮس‬
‫ﻣﯽ ﺧﻮردم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻣﮑﺎﻧﺎت زﻳﺎدﯼ ﮐﻪ از ﮐﻒ دادﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﺑﺎ او ﺑﻪ ﮔﻔﺖ وﮔﻮ ﻣﯽ ﻧﺸﺴﺘﻢ‪.‬‬
‫روزهﺎ ﺑﺮاﻳﻢ از دﺷﺖ هﺎ ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ و هﺮ ﺁن ﺟﺎ ﮐﻪ ﺑﺎل ﮔﺸﻮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬او از ﺁﺳﻤﺎن‬
‫ﻣﯽ ﮔﻔﺖ و ﺟﺎهﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﭘﺮﮐﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﻴﺮﻳﻨﯽ ﭘﺮواز را ﺑﺮاﻳﻢ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﮔﺎﻩ از ﺧﺎر‬
‫ﮔﻞ هﺎﻳﯽ ﻣﯽ ﻧﺎﻟﻴﺪ ﮐﻪ ﺑﺎل هﺎﻳﺶ را ﺁزردﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬او ﻣﺮا ﺑﻪ دﻧﻴﺎﻳﯽ ﻣﯽ ﺑﺮد ﮐﻪ ﺑﺮاﻳﻢ ﺗﺎزﮔﯽ‬
‫داﺷﺖ و ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﺑﺎ ﺁن ﺁﺷﻨﺎﻳﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ .‬دﻧﻴﺎﯼ ﺗﻌﻤﻖ در ﭘﺪﻳﺪﻩ هﺎﯼ ﭘﻴﺮاﻣﻮﻧﻤﺎن‪ .‬در‬
‫واﻗﻊ‪ ،‬او ﺻﺤﺒﺘﯽ ﻧﻤﯽ ﮐﺮد‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻦ ﺑﻮدم ﮐﻪ ذهﻦ و ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ زﻧﺪﮔﯽ اش را ﮐﻪ روﯼ‬
‫ﺑﺎل هﺎﻳﺶ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪم‪ .‬ﮔﺎهﯽ ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ او ﺷﻨﻮﻧﺪﻩ ﺑﻮد و ﻣﻦ ﺑﺮاﻳﺶ درد دل‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬او ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮد ﺳﺎﻋﺖ هﺎ ﺑﻪ ﻧﻐﻤﻪ هﺎﯼ دﻟﻢ ﮔﻮش ﺳﭙﺎرد‪ .‬از هﺮ درﯼ ﺻﺤﺒﺖ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬ﮔﺎﻩ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮد ﭘﻴﺎم هﺎﻳﻢ را ﺑﻪ ﺁن هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻢ و او هﻢ ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺷﺎن‪،‬‬
‫ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﮔﺎﻩ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻤﺶ‪ :‬ﺑﺒﻴﻦ ﻣﺎ ﭼﻪ ﻣﯽ ﮐﺸﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺮو ﺑﻪ ﮔﻴﺎهﺎن دوردﺳﺖ‪ ،‬هﻤﺎن هﺎﻳﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﮕﻮ‪ ،‬دﻳﮕﺮ رﺷﺘﻪ ﯼ ﺟﺎﻧﺘﺎن را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺟﻼدان ﻧﺪهﻴﺪ ﺗﺎ ﻃﻨﺎب دار ﺑﺘﺎﺑﻨﺪ ﺑﺮاﯼ‬
‫ﮔﺮدن هﺎﻳﻤﺎن‪ .‬ﺑﻪ ﺳﭙﻴﺪار ﺑﻠﻨﺪ ﺑﮕﻮ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﺗﻨﻪ ﯼ ﺗﻨﻮﻣﻨﺪش را در اﺧﺘﻴﺎر دژﺧﻴﻤﺎن ﻗﺮار ﻧﺪهﺪ‬
‫ﺗﺎ ﭼﻮﺑﻪ دار ﺑﻪ ﭘﺎ ﮐﻨﻨﺪ از ﺑﺮاﻳﻤﺎن‪ .‬ﺑﻪ ﺻﺨﺮﻩ هﺎﯼ دور ﮐﻪ ﺑﺮ ﺁﻧﺎن ﻣﯽ ﺁﺳﺎﻳﯽ‪ ،‬ﻧﺠﻮا ﮐﻨﺎن‬
‫ﺑﮕﻮ‪ ،‬ﭘﺎرﻩ هﺎﯼ ﺗﻨﺸﺎن را ﭘﻴﺸﮑﺶ ﺟﺎﻧﻴﺎن ﻧﮑﻨﻨﺪ ﺗﺎ زﻧﺪان هﺎ ﺑﻨﺎ ﮐﻨﻨﺪ ﺑﺮاﯼ ﻣﺤﺒﻮس‬
‫ﮐﺮدن ﻣﺎن‪.‬‬
‫درﮐﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ هﻤﻪ ﯼ اﺷﻴﺎ و ﻣﻮﺟﻮدات ﺗﻐﻴﻴﺮﮐﺮدﻩ ﺑﻮد و اﺣﺴﺎس ﺗﺎزﻩ اﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ هﻤﻪ‬
‫ﭼﻴﺰ داﺷﺘﻢ‪ .‬دﻧﻴﺎ را زﻳﺒﺎﺗﺮ از ﻗﺒﻞ ﻣﯽ دﻳﺪم‪ .‬ﮔﺎﻩ در ﺿﻤﻴﺮم ﺑﻪ ﻧﺠﻮاﯼ او و ﺷﻤﻊ ﮔﻮش ﻓﺮا‬
‫ﻣﯽ دادم‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺠﻮاهﺎ روزهﺎ و هﻔﺘﻪ هﺎ اداﻣﻪ داﺷﺖ‪ .‬هﺮﭼﻪ ﺷﻌﺮ ﺣﺎﻓﻆ درﺑﺎرﻩ ﺷﻤﻊ و‬
‫ﭘﺮواﻧﻪ را ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻢ‪ ،‬ﻣﺮور ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬اﻣﺎ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ اﺣﺴﺎس ﮐﺮدم اﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﻳﮑﻨﻮاﺧﺖ و‬
‫ﺗﮑﺮارﯼ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬از ﺁن ﺑﺎز اﻳﺴﺘﺎدم‪.‬‬
‫‪٢١١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫روزﯼ ﻧﻴﺰ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﯼ ﻣﮕﺴﯽ ﺷﺪم ﮐﻪ ﮐﺸﺎن‪ -‬ﮐﺸﺎن از زﻳﺮ در و در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﮏ ﺑﺎل‬
‫داﺷﺖ‪ ،‬وارد ﺳﻠﻮﻟﻢ ﺷﺪ‪ .‬ﮔﻮﻳﯽ از ﺟﺪاﻟﯽ ﺳﺨﺖ و ﺟﺎن ﻓﺮﺳﺎ ﺟﺎن ﺑﻪ در ﺑﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻄﻤﺌﻦ‬
‫ﺑﻮدم از ﭼﻨﮓ ﻳﮑﯽ از ﺑﭽﻪ هﺎ ﮔﺮﻳﺨﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺎل و روز ﺧﻮﺷﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪهﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ‬
‫ﺷﺪم‪ ،‬ﻳﮑﯽ از ﺳﺮﮔﺮﻣﯽ هﺎﯼ ﺑﻌﻀﯽ از ﺑﭽﻪ هﺎ اﻳﻦ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﮕﺴﯽ را ﺷﮑﺎر ﮐﺮدﻩ و‬
‫در ﻇﺮﻓﯽ ﻧﮕﺎهﺪارﯼ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬هﺮ از ﮔﺎهﯽ ﻣﺪﺗﯽ ﺑﻪ ﻣﮕﺲ ﺑﻴﭽﺎرﻩ هﻮاﺧﻮرﯼ ﻣﯽ دادﻧﺪ و‬
‫دوﺑﺎرﻩ او را ﺑﻪ ﺟﺎﯼ اوﻟﺶ ﺑﺎز ﻣﯽ ﮔﺮداﻧﺪﻧﺪ و در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﯽ ﻧﻴﺰ روﻳﺶ اﻧﺠﺎم‬
‫دادﻩ و ﺳﻌﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺸﻔﻴﺎﺗﯽ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻧﺎﺋﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﮕﺲ ﺑﻴﭽﺎرﻩ ﻳﮑﯽ از‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﺗﻼش هﺎﯼ داﻧﺶ ﭘﮋوهﺎﻧﻪ ﯼ ﻳﮑﯽ از ﺑﭽﻪ هﺎ ﺑﻮد ﮐﻪ از ﺁزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻩ ﻓﺮار ﮐﺮدﻩ و ﺑﻪ‬
‫ﺳﻠﻮل ﻣﻦ ﭘﻨﺎﻩ ﺁوردﻩ ﺑﻮد!‬
‫روزﯼ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻳﺎد ﮔﻔﺘﻪ ﯼ "هﻠﻦ ﮐﻠﺮ" ﮐﻪ هﻢ ﻧﺎﺑﻴﻨﺎ ﺑﻮد و هﻢ ﻧﺎﺷﻨﻮا اﻓﺘﺎدم‪ .‬از ﻳﮑﯽ از‬
‫دوﺳﺘﺎﻧﺶ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮔﺬر از ﻣﻴﺎن ﺟﻨﮕﻞ ﺑﻪ ﻧﺰد وﯼ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺮﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪ :‬در ﺟﻨﮕﻞ ﭼﻪ ﺧﺒﺮ‬
‫ﺑﻮد؟ دوﺳﺘﺶ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ اﮐﺘﻔﺎ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺧﺒﺮ ﺧﺎﺻﯽ ﻧﺒﻮد‪ .‬و هﻠﻦ ﮐﻠﺮ ﺑﺎ ﺗﻌﺠﺐ از اﻳﻦ‬
‫ﮐﻪ دوﺳﺘﺶ اﻳﻦ هﻤﻪ زﻳﺒﺎﻳﯽ در ﺟﻨﮕﻞ را ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻧﺪﻳﺪﻩ‪ ،‬ﺗﻼش ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد هﻤﻪ ﯼ ﺁن‬
‫زﻳﺒﺎﻳﯽ هﺎﻳﯽ را ﮐﻪ دوﺳﺖ ﺑﻴﻨﺎﻳﺶ از دﻳﺪن ﺁن ﻣﺤﺮوم ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺶ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﮐﻨﺪ و‬
‫ﺻﺪاهﺎﻳﯽ را ﮐﻪ او ﻧﺸﻴﻨﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺶ ﺗﻮﺿﻴﺢ دهﺪ‪ .‬ﺣﻖ ﺑﺎ هﻠﻦ ﮐﻠﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﻇﺎهﺮ‬
‫ﺑﻴﻨﺎﻳﺎن و ﻳﺎ ﺷﻨﻮاﻳﺎن‪ ،‬در واﻗﻊ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از زﻳﺒﺎﻳﯽ هﺎ را ﻧﺪﻳﺪﻩ و ﻳﺎ ﻧﻤﯽ ﺷﻨﻮﻳﻢ‪ .‬و ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ‬
‫از ﮐﻨﺎرﺷﺎن رد ﻣﯽ ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬در اﻧﻔﺮادﯼ ﻣﻦ ﺑﻴﺶ از هﺮ وﻗﺖ ﺑﻪ ﺻﺤﺖ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ هﻠﻦ ﮐﻠﺮ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﯽ ﺑﺮدم‪.‬‬
‫ﻳﮏ روز در اﻳﻦ ﮔﺸﺖ و ﮔﺬار ﺑﻪ ﻳﺎد دق اﻟﺒﺎب ﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﻣﺎدرﺑﺰرﮔﻢ در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻧﻄﻨﺰ‬
‫اﻓﺘﺎدم‪ .‬اﻳﺎم ﮐﻮدﮐﯽ ﺑﻪ ﺁن ﺟﺎ ﻣﯽ رﻓﺘﻢ‪ .‬ﺁن زﻣﺎن هﺎ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ در ﺧﺎﻧﻪ هﺎ هﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎز ﺑﻮد‪،‬‬
‫وﻟﯽ روﯼ در‪ ،‬دو دق اﻟﺒﺎب وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬ﻳﺎدم ﻣﯽ ﺁﻣﺪ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻳﮑﯽ از ﺁن هﺎ ﺑﺮاﯼ زﻧﺎن‬
‫اﺳﺖ و دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺮاﯼ ﻣﺮدان‪ .‬ﺑﺎرهﺎ اﻳﻦ دق اﻟﺒﺎب هﺎ را وﻗﺘﯽ ﺑﺰرگ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬اﻳﻦ ﺟﺎ و‬
‫ﺁن ﺟﺎ و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در ﻣﻨﻄﻘﻪ هﺎﯼ ﻗﺪﻳﻤﯽ ﺗﻬﺮان دﻳﺪﻩ ﺑﻮدم وﻟﯽ ﺑﻪ ﺁن هﺎ ﻋﻤﻴﻘﺎً ﻓﮑﺮ ﻧﮑﺮدﻩ‬
‫ﺑﻮدم‪ .‬در اﻧﻔﺮادﯼ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم اﻳﻦ دق اﻟﺒﺎب هﺎ دﻗﻴﻘﺎً از ﺁﻟﺖ ﺗﻨﺎﺳﻠﯽ زن و ﻣﺮد ﮐﭙﯽ ﺑﺮدارﯼ‬
‫ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬دق اﻟﺒﺎﺑﯽ ﮐﻪ ﻣﺨﺘﺺ ﻣﺮدان اﺳﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻮاﻧﻪ اﯼ ﺷﮑﻞ و ﺗﻮ ﭘﺮ و دق اﻟﺒﺎﺑﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺨﺘﺺ زﻧﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﻠﻘﻪ اﯼ ﺷﮑﻞ و ﺗﻮﺧﺎﻟﯽ‪ .‬ﻣﺎدران و ﭘﺪران ﻣﺎ ﮔﻮﻳﯽ از ﻣﻨﻈﺮ ﻓﺮوﻳﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﯽ ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻪ اﻧﺪ و از ﺑﻴﺎن ﺻﺮﻳﺢ ﺁن ﻧﻴﺰ اﺑﺎﻳﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬هﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻪ اﻧﺪ ﺑﺎ‬
‫ﮐﻤﮏ اﻳﻦ دق اﻟﺒﺎب هﺎ زن و ﻣﺮد را در اﻧﺰواﯼ ﮐﺎﻣﻞ از هﻢ ﻗﺮار دهﻨﺪ!‬
‫ﺗﻌﻤﻖ ﺑﻪ دق اﻟﺒﺎب ﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﻣﺎدرﺑﺰرﮔﻢ در ﻧﻈﻨﺰ و ﻳﺎدﺁورﯼ ﺷﮑﻞ ﺁﻟﺖ ﺗﻨﺎﺳﻠﯽ ﻣﺮداﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺮا‬
‫ﺑﻪ هﻔﺪﻩ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ و واﻗﻌﻪ اﯼ ﮐﻪ در هﻤﻴﻦ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮاﻳﻢ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮد‪ .‬ﺻﺒﺢ زود ﻳﮏ‬
‫روز ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن در ﺳﺎل ‪ ،۴۵‬ﻣﺎدرم در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﻮﺳﻪ اﯼ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ام ﻣﯽ زد از ﺧﻮاب ﺑﻴﺪارم‬
‫ﮐﺮد و ﺳﮑﻪ اﯼ ﻳﮏ ﺗﻮﻣﺎﻧﯽ ﺑﻪ دﺳﺘﻢ داد و ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﺎﻧﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻘﻴﻪ ﺧﻮاب را در اﺗﺎق دﻳﮕﺮ‬
‫اداﻣﻪ دهﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﯽ ﺧﺒﺮ از هﻤﻪ ﺟﺎ هﻨﻮز ﺑﻪ درﺳﺘﯽ وارد اﺗﺎق ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮدم ﮐﻪ اهﺎﻟﯽ ﺧﺎﻧﻪ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢١٢‬‬
‫دﺳﺖ و ﭘﺎﻳﻢ را ﮔﺮﻓﺘﻪ و اﺳﺘﺎد ﺳﻠﻤﺎﻧﯽ ﻣﺤﻞ ﺑﺎ ﺗﻴﻎ ﻣﺨﺼﻮص اش‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ دﺳﺖ و ﭘﺎ‬
‫ﻣﯽ زدم‪ ،‬ﺧﺘﻨﻪ ام ﮐﺮد‪ .‬ﭼﻨﺪ روزﯼ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدم ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ رﻋﺎﻳﺖ اﺻﻮل ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ ﻣﺤﻞ را‬
‫ﺑﺎ ﻣﺤﻠﻮل ﭘﺮﻣﻨﮕﻨﺎت ﺷﺴﺘﻪ و ﭼﻨﺪ دﻗﻴﻘﻪ هﻢ روﯼ دود ﭘﺸﮑﻞ ﻣﺎﭼﻪ اﻻغ ﺑﺎﻳﺴﺘﻢ ﺗﺎ‬
‫ﺿﺪﻋﻔﻮﻧﯽ ﺷﻮد! اﻟﺒﺘﻪ ﭘﺪرم ﺑﻪ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻋﻤﻮﯼ ﺑﺰرﮔﻢ ﻗﺼﺪ داﺷﺖ ﺑﺮاﯼ ﺧﺘﻨﻪ ﺳﻮرا ن ﻣﻦ ﮐﻪ‬
‫ﭘﺴﺮ ﺑﺰرﮔﺶ ﺑﻮدم ﺟﺸﻨﯽ ﺗﺮﺗﻴﺐ دادﻩ و ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ ﺑﺮﮔﺰار ﻧﮑﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﻓﺮﺻﺘﯽ‬
‫دﺳﺖ ﻧﺪادﻩ و ﻣﻮﺿﻮع ﺗﺎ ﺷﺶ ﺳﺎﻟﮕﯽ ام ﺑﻪ ﺗﻌﻮﻳﻖ اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎدرﺑﺰرگ ﻣﺎدرم‪،‬‬
‫ﻣﺎدرﺑﺰرگ و ﻣﺎدرم ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮع "ﺳﻨﺖ" و "واﺟﺐ دﻳﻦ" ﺑﻴﺶ از هﺮﭼﻴﺰ ﺑﺮاﻳﺸﺎن اهﻤﻴﺖ‬
‫داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ و روزﯼ در ﻏﻴﺎب ﭘﺪرم‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖ را ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺷﻤﺮدﻩ و‬
‫ﻣﻮﺿﻮع را ﻓﻴﺼﻠﻪ دادﻧﺪ ﺗﺎ ﭘﻴﺶ از ﺛﺒﺖ ﻧﺎم در ﻣﺪرﺳﻪ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯽ ام ﮐﺎﻣﻞ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻳﺎدﺁورﯼ ﻣﻮﺿﻮع ﻓﻮق و ﻏﺮق ﺷﺪن در اﻓﮑﺎرم ﻣﺮا ﺑﻪ ﻳﺎد راﺑﻄﻪ ﯼ ﺑﻴﻦ زن و ﻣﺮد‬
‫اﻧﺪاﺧﺖ‪ .‬ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ در ﺁن ﺷﺮاﻳﻂ و ﺑﺮداﺷﺘﯽ ﮐﻪ از ﻳﮏ ﻣﺒﺎرز داﺷﺘﻢ‪ ،‬وارد ﺷﺪن ﺑﻪ ﻳﮏ‬
‫ﺣﺮﻳﻢ ﻣﻤﻨﻮﻋﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻼش ﮐﺮدم ﺧﻮدم را از دﺳﺖ ﺁن ﺧﻼص ﮐﻨﻢ‪ .‬ﭼﻮﻧﺎن‬
‫ﻗﺪﻳﺴﯽ ﺗﻨﺰﻩ ﻃﻠﺐ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﺮدم ﺣﺘﺎ ﺗﻔﮑﺮ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﺿﻮع هﺎﻳﯽ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﺧﻠﻞ در‬
‫ﻋﺰم و ارادﻩ ام ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﺮس از ﺗﻀﻌﻴﻒ روﺣﻴﻪ ﻣﺮا وا ﻣﯽ داﺷﺖ ﮐﻪ از ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ ﺟﺪاً ﭘﺮهﻴﺰ ﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫هﻴﭻ ﻣﻮﻗﻊ ﺑﺮاﻳﻢ ﭘﻴﺶ ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻋﺎﺷﻖ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﻢ و ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ اﺣﺴﺎﺳﯽ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺑﻮدم‪ .‬ﻓﮑﺮ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدم وﻇﻴﻔﻪ دارم ﺧﻮدم را ﺑﺮاﯼ روزهﺎﯼ ﺳﺨﺖ ﺗﺮﯼ ﺁﻣﺎدﻩ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﺣﺘﺎ ﺟﺮأت ﻧﻤﯽ ﮐﺮدم‬
‫در ﺑﺎرﻩ دﺧﺘﺮان ﺟﻮان ﻓﺎﻣﻴﻞ و ﻳﺎ هﻢ ﻣﺤﻠﯽ هﺎ و ﺁﺷﻨﺎﻳﺎﻧﻢ ﻓﮑﺮ ﮐﺮدﻩ و ﻳﺎ ﭼﻬﺮﻩ ﺷﺎن را ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻴﺎورم‪ .‬دﻧﻴﺎﻳﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺮداﻧﻪ ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ هﺮ ﭼﻴﺰ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺗﻮﺟﻴﻬﯽ‬
‫ﭘﻴﺪا ﮐﺮد‪ ،‬ﭘﺲ از ﻣﺪﺗﯽ ﮐﻠﻨﺠﺎر رﻓﺘﻦ راﻩ ﺣﻞ ﻣﻮﺿﻮع را ﻳﺎﻓﺘﻢ‪ .‬ﺑﺮاﯼ وارد ﺷﺪن ﺑﻪ ﺣﺮﻳﻢ‬
‫ﻣﻤﻨﻮﻋﻪ‪ ،‬در ذهﻨﻢ ﻳﮏ ﮐﺎر ﺗﺤﻘﻴﻘﯽ را ﭘﯽ رﻳﺰﯼ ﮐﺮدم‪ .‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ رﻓﺘﺎرهﺎﯼ زﻧﺎن در ﭘﻴﺶ و‬
‫ﭘﺲ از ازدواج؛ ﺁﻳﺎ ازدواج ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺎداﺑﯽ و ﻃﺮاوت زﻧﺎن ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ؛ ﺁﻳﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﻣﺜﺒﺘﯽ در زﻧﺎن ازدواج ﮐﺮدﻩ دﻳﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد؟ ﺑﺮاﯼ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺑﺪون‬
‫دﻏﺪﻏﻪ ﯼ ﺧﺎﻃﺮ هﻤﻪ ﯼ دﺧﺘﺮان و زﻧﺎن ﻓﺎﻣﻴﻞ‪ ،‬در و هﻤﺴﺎﻳﻪ‪ ،‬دوﺳﺖ و ﺁﺷﻨﺎ را در ﻧﻈﺮ‬
‫ﺑﮕﻴﺮم و ﺑﺎ ﮐﻨﺠﮑﺎوﯼ رﻓﺘﺎر و ﮐﺮدار ﺁن هﺎ را ﭘﻴﺶ و ﭘﺲ از ازدواج ﺳﻨﺠﻴﺪﻩ و ﻣﻮرد‬
‫ارزﻳﺎﺑﯽ ﻗﺮار دهﻢ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺑﺮاﯼ ﺧﻮدم هﻢ ﺟﺎﻟﺐ ﺑﻮد و هﻢ ﻏﻢ اﻧﮕﻴﺰ‪ .‬ﺑﺪون‬
‫اﺳﺘﺜﻨﺎ زﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻢ از ﺷﺮ و ﺷﻮرﯼ اﻓﺘﺎدﻩ و دﭼﺎر ﻧﻮﻋﯽ ﺧﻤﻮدﯼ ﺷﺪﻩ و ﻃﺮاوت‬
‫ﻗﺒﻞ را ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﺣﺴﺎس رﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺣﺴﺎدت‪ ،‬ﭼﺸﻢ و هﻢ ﭼﺸﻤﯽ در ﺗﻌﺪادﯼ از ﺁن هﺎ رﺷﺪ ﮐﺮدﻩ‬
‫و در ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻮارد ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺑﺪﺟﻨﺴﯽ و ﺑﺪﺧﻮاهﯽ ﺑﺮاﯼ دﻳﮕﺮان ﻧﻴﺰ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ‬
‫ﮐﻪ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﻣﺮدان دﻳﺪﻩ ﻧﻤﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﻄﺢ ﺗﺤﺼﻴﻞ‪ ،‬درﺁﻣﺪ‪ ،‬ﺷﻐﻞ و ﺳﻨﺘﯽ ﻳﺎ ﻏﻴﺮﺳﻨﺘﯽ‬
‫ﺑﻮدن هﻤﺴﺮان ﻧﻴﺰ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ "ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻢ" ﺗﺄﺛﻴﺮﯼ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ١٥٧.‬زﻧﺎن ﭘﺲ از ازدواج ﺑﺎ‬
‫ﻣﺸﮑﻼت ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻇﺎهﺮاً دﻟﻢ ﺑﺮاﯼ ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﯽ ﮐﻪ در اﻧﺘﻈﺎر دﺧﺘﺮان‬

‫‪ 157‬اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ و ﺑﺮداﺷﺘﯽ اﺱﺖ ﮐﻪ در اﻧﻔﺮادﯼ ﺑﻪ ﺁن رﺱﻴﺪﻩ ﺑﻮدم و ﻣﯽﺕﻮاﻧﺪ درﺱﺖ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪٢١٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ازدواج ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﻮد ﻣﯽ ﺳﻮﺧﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺮﺑﻪ ﺑﺮ ﮐﻤﺒﻮدﯼ ﮐﻪ داﺷﺘﻢ ﻓﺎﺋﻖ ﻣﯽ ﺁﻣﺪم و از‬
‫ﻃﺮﻓﯽ رﻧﺪاﻧﻪ اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﺮدم ﮐﻪ ﻋﺰﻣﻢ ﺑﺮاﯼ ﻣﺒﺎرزﻩ و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﺮاﻳﻂ زﻧﺎن ﻣﻴﻬﻨﻢ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺟﺰم ﺗﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﮏ ﺑﺎر ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰﯼ ﺑﺮاﯼ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﯼ زﻧﺪﮔﯽ ام و ﻳﺎ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﺑﺮاﯼ‬
‫ﺁن ﮐﻪ ﻣﺤﻤﻠﯽ ﺑﺮاﯼ ﺗﻔﮑﺮ در ﻣﻮرد ازدواج و ﻣﺸﺨﺼﺎت هﻤﺴﺮم ﺑﺘﺮاﺷﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﺎد ﮐﺘﺎب‬
‫"ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ ﭘﺪاﮔﻮژﻳﮑﯽ" ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺁ‪ .‬ﻣﺎﮐﺎرﻧﮑﻮ و ﻓﻴﻠﻤﯽ ﮐﻪ از روﯼ ﺁن ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﻦ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻳﮏ دﺳﺘﻮر ﺗﺸﮑﻴﻼﺗﯽ ﺁن را در ﺳﻴﻨﻤﺎ ﺑﻠﻮار و روﻳﺎل دو ﺑﺎر دﻳﺪﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬اﻓﺘﺎدم‪ .‬در‬
‫ذهﻨﻢ ﭘﺎﻧﺴﻴﻮﻧﯽ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﺁن ﺑﺎزﺳﺎزﯼ ﮐﺮدم و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﭘﻮل ﺑﺎدﺁوردﻩ اﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﺁوردﻩ ﺑﻮدم ﺑﺎ هﻤﺴﺮم ﺑﻪ ادارﻩ ﯼ ﺁن و ﺗﺮﺑﻴﺖ ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﺰﻩ ﮐﺎر ﭘﺮداﺧﺘﻢ‪ .‬هﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﻬﺎﻧﻪ‬
‫ﺑﻮد ﺗﺎ ﻣﻦ ﺑﺘﻮاﻧﻢ ﺑﺎ ﺧﻴﺎل ﺁﺳﻮدﻩ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع هﻤﺴﺮم در ﺁﻳﻨﺪﻩ و ردﻳﻒ ﮐﺮدن ﮐﻮدﮐﺎن‬
‫ﻣﺘﻌﺪد ﺑﭙﺮدازم‪ .‬از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺁزادﯼ ﺧﻮد را ﻣﻮﮐﻮل ﺑﻪ ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﯽ رژﻳﻢ ﻣﯽ دﻳﺪم و ﻓﮑﺮ‬
‫ﻧﻤﯽ ﮐﺮدم ﺗﺎ اﻳﻦ رژﻳﻢ هﺴﺖ ﺁزاد ﺷﻮم‪ ،‬در ذهﻨﻢ ﺑﻪ اداﻣﻪ ﯼ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺮاﯼ ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﯽ رژﻳﻢ‬
‫در ﺧﺎرج از زﻧﺪان ﻧﻤﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻢ‪ .‬ﺁن ﭼﻪ در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻢ ﺑﺎزﺳﺎزﯼ ﮐﺸﻮر و ﻣﺮهﻢ ﻧﻬﺎدن ﺑﺮ‬
‫زﺧﻢ هﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﭘﺲ از ﭘﻴﺮوزﯼ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪١٣‬‬
‫ﻳﮑﯽ دﻳﮕﺮ از ﮐﺎرهﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﺪان ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻢ‪ ،‬ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﭘﺸﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻗﻮاﻋﺪ ﺧﺎﺻﯽ داﺷﺖ‪.‬‬
‫از هﺮ وﺳﻴﻠﻪ اﯼ ﺑﺮاﯼ ﻧﺎﺑﻮدﯼ ﺁن هﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻧﻤﯽ ﮐﺮدم‪ .‬ﮔﻮﻳﯽ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻧﺎﻧﻮﺷﺘﻪ اﯼ در اﻳﻦ‬
‫زﻣﻴﻨﻪ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮد و ﻣﻦ را از ﮐﺎرﺑﺮد ﺳﻼح هﺎﯼ ﮐﺸﺘﺎر ﺟﻤﻌﯽ ﻣﻨﻊ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ‬
‫ﭘﺸﻪ اﯼ روﯼ دﻳﻮار ﻣﯽ ﻧﺸﺴﺖ‪ ،‬ﺁهﺴﺘﻪ ﺑﺎ ﻗﺮار دادن دﺳﺘﻢ روﯼ دﻳﻮار‪ ،‬اﻧﮕﺸﺖ اﺷﺎرﻩ ام را‬
‫ﺑﻪ ﺁن ﻧﺰدﻳﮏ ﻣﯽ ﮐﺮدم و از ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻳﮑﺒﺎرﻩ ﺑﺮ ﺳﺮش ﻣﯽ ﮐﻮﻓﺘﻢ و ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻢ‪" :‬ﺟﻨﮓ ﭘﺸﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺣﺒﺸﻪ"! اﮔﺮ ﭘﺸﻪ ﯼ ﻣﺰﺑﻮر ﺟﺎن ﺑﻪ در ﻣﯽ ﺑﺮد‪ ،‬دﺳﺖ از ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪم و ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻓﺮﺻﺖ‬
‫دﻳﮕﺮﯼ ﻣﯽ ﺷﺪم ﺗﺎ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻓﻮق از ﺷﺮ ﻣﺰاﺣﻤﺘﺶ راﺣﺖ ﺷﻮم‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺘﻴﺎزﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺁن‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ از ﺳﻮﯼ ﻣﻦ ﺑﻪ ﭘﺸﻪ هﺎ دادﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﻣﺪﺗﯽ از ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺑﺎﻻﻳﯽ در ﺷﮑﺎر ﺑﻪ‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﻓﻮق ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﺪﻩ ﺑﻮدم و ﮐﻤﺘﺮ اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺎد ﮐﻪ ﺗﻴﺮم ﺑﻪ ﺧﻄﺎ رود!‬

‫‪١۴‬‬
‫ﻳﮑﯽ از ﺳﺮﮔﺮﻣﯽ هﺎﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﺗﻘﻮﻳﻢ ﺗﺎرﻳﺦ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮدم ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ از‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻪ ام ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻢ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎﻳﯽ و اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻣﻼزم ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮدم ﺑﻪ ﺁن ﭼﻪ‬
‫ﮐﻪ در ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ اﻧﺠﺎم دادﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺪاﯼ از اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن در ﺑﺎرﻩ ﯼ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ام ﺑﻮد و ﮐﻮﺷﺸﯽ ﺑﺮاﯼ ﺗﺪﺑﺮ درﮔﺬﺷﺘﻪ در ﺁن ﻧﻬﻔﺘﻪ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ ﺗﻼﺷﯽ ﺑﻮد ﺑﺮاﯼ ﺑﻪ‬
‫ﮐﺎر اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻣﻐﺰ و ﺣﺎﻓﻈﻪ و اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ از رﮐﻮد و ﺧﻤﻮدﯼ ﺁن‪ .‬هﻤﭽﻨﻴﻦ ﻳﮏ‬
‫ﻓﺎﻧﺘﺰﯼ ﻗﻮﯼ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ داﺷﺖ‪ .‬ﻧﺒﺎﻳﺪ اﺟﺎزﻩ ﻣﯽ دادم اﻓﮑﺎرم ﻣﻐﺸﻮش ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻧﻴﻞ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢١٤‬‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﺼﻮد‪ ،‬ﺷﻴﻮﻩ اﯼ را ﮐﺸﻒ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدم ﮐﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدﯼ دارد وﻟﯽ‬
‫اﮔﺮ داراﯼ ﻗﺪرت ﺣﺎﻓﻈﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺎﺷﯽ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺁن ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺑﺎزﻳﺎﺑﯽ ﺧﺎﻃﺮات و‬
‫هﻤﭽﻨﻴﻦ زﻣﺎن و ﻣﮑﺎن دﻗﻴﻖ ﺁن هﺎ رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺎر ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت ﺑﻮد ﮐﻪ هﺮ روز ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮدم ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻴﺎورم در ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ در‬
‫ﭼﻨﻴﻦ روزﯼ‪ ،‬ﻣﺸﻐﻮل اﻧﺠﺎم ﭼﻪ ﮐﺎرﯼ ﺑﻮدﻩ ام‪ .‬هﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﺑﻴﻦ ﭼﻬﺎر ﺗﺎ ﭘﻨﺞ ﺳﺎل‪ ،‬هﺮ روز‬
‫ﻋﻘﺐ ﻣﯽ رﻓﺘﻢ و وﻗﺎﻳﻊ ﺁن روز را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﯽ ﺁوردم‪ .‬ﮐﺴﺐ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﻓﻘﻴﺘﯽ روﺣﻴﻪ ام را دو‬
‫ﭼﻨﺪان ﺗﻘﻮﻳﺖ ﮐﺮدﻩ و اﺷﺘﻴﺎﻗﻢ را ﺑﻪ ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﮔﺬﺷﺘﻪ ام ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺟﺰ روزهﺎﯼ ﺧﺎص‪ ،‬اﮔﺮ ﻧﻪ ﻣﺤﺎل‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﺴﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺜﻼً در ﭼﻨﻴﻦ روزﯼ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﭼﻪ ﮐﺎرﯼ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ ﻣﻦ‬
‫هﺮ روز ﺑﻴﺶ از روز ﭘﻴﺶ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﻓﻘﻴﺘﯽ دﺳﺖ ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺘﻢ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮدم ﭘﻴﺪاﮐﻨﻢ‬
‫ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﺳﺎل هﺎﯼ ﻗﺒﻞ ﺗﺮ‪ ،‬روز ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﭼﻨﺪ ﺷﻨﺒﻪ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﻣﺴﺎل ﻣﺜﻼً‬
‫دوﺷﻨﺒﻪ ‪ ١٩‬ﺑﻬﻤﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺎل دﻳﮕﺮ ﺣﺘﻤﺎً ﺳﻪ ﺷﻨﺒﻪ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد و اﮔﺮ ﺳﺎل ﮐﺒﻴﺴﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬هﻤﻴﻦ ﻃﻮر وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺸﺘﻢ‪ ،‬اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻋﮑﺲ ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺳﺎﺧﺘﻦ روز‪ ،‬اوﻟﻴﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﺑﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺷﺎﺧﺺ هﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ را در ذهﻨﻢ‬
‫ﻋﻼﻣﺖ ﮔﺬارﯼ ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬ﻣﺜﻼً ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﻪ ﺁن روز‪ ،‬روزهﺎﯼ ﻣﻬﻢ را ﭼﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺳﻴﺎﺳﯽ و‬
‫ﭼﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻓﺮدﯼ و ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ ﻧﺸﺎﻧﻪﮔﺬارﯼ ﻣﯽ ﮐﺮدم؛ روزهﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻏﺎﻟﺐ اﻓﺮاد ﺁن هﺎ را‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ روز ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﺮگ‪ ،‬ﻋﺮوﺳﯽ‪ ،‬ﻣﻴﻼد و ﻳﺎ‬
‫واﻗﻌﻪ ﯼ ﺧﺎﺻﯽ در زﻧﺪﮔﯽ هﺮ ﻓﺮد ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﺁن را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دارد‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﻣﺜﻼً روزهﺎﯼ ﻣﻨﺘﻬﯽ ﺑﻪ ‪ ١٩‬ﺑﻬﻤﻦ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ‬
‫ﮐﺠﺎ ﺑﻮدﻳﺪ‪ .‬ﭘﯽ ﺑﺮدن ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺁن روزهﺎ‪ ،‬ﭼﻪ روزهﺎﻳﯽ از هﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻤﮏ ﺧﻮاهﺪ‬
‫ﮐﺮد ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ ﻳﺎد ﺑﻴﺎورﻳﻢ ﮐﻪ دﻗﻴﻘﺎً در ﺁن روز ﭼﻪ ﮐﺮدﻩ اﻳﻢ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ وﻗﺖ هﺎ ﺷﻤﺎ دو‬
‫ﺷﺎﺧﺺ ﻣﻬﻢ در روزهﺎﯼ ﭘﻴﺶ و ﭘﺲ روز ﻣﻮرد ﻧﻈﺮﺗﺎن در ذهﻦ دارﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ هﺎ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻳﺎ ﻓﺮدﯼ و ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ روز را ﭘﻴﺪا ﮐﺮدﻳﺪ و ﻳﺎ‬
‫اﻧﺠﺎم واﻗﻌﻪ اﯼ در ﺁن روز ﺑﻪ ﺧﺼﻮص را ﺑﻪ ﻳﺎد ﺁوردﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻘﻴﻪ ﯼ وﻗﺎﻳﻊ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻳﺎد ﺁورﻳﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً ﺑﻪ زودﯼ ﺑﺮا ﻳﺘﺎن ﻣﺸﺨﺺ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺁن ﮐﺎر را‬
‫ﺻﺒﺢ ﻳﺎ ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ و ﻳﺎ ﺷﺐ اﻧﺠﺎم دادﻩ اﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺁن را ﺷﺎﺧﺺ ﮐﻨﻴﺪ و ﺑﻘﻴﻪ ﯼ‬
‫روزﺗﺎن را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﻴﺎورﻳﺪ‪ .‬ﮐﺎر ﭼﻨﺪان ﺳﺎدﻩ اﯼ ﻧﺨﻮاهﺪ ﺑﻮد و داﺋﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ‬
‫ﻧﻮﺁورﯼ هﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬ﺗﻼش ﮐﻨﻴﺪ ﻣﺴﻴﺮﺗﺎن را ﺑﺮاﯼ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ هﺪف ﻃﯽ ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از‬
‫ﻃﯽ ﻣﺪﺗﯽ در اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﮐﺎر ﺗﺒﺤﺮ ﺧﺎﺻﯽ ﭘﻴﺪا ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﻳﮑﯽ از ﻣﻮاردﯼ ﮐﻪ هﻴﭻ ﮔﺎﻩ‬
‫دﭼﺎر ﺳﮑﻮن و ﻳﮑﻨﻮاﺧﺘﯽ ﻧﻤﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﺗﻘﻮﻳﻢ ﺗﺎرﻳﺨﻢ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻧﻮﺷﺘﻦ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﻧﻴﺰ در ﻗﺴﻤﺖ هﺎﻳﯽ از اﻳﻦ ﺗﮑﻨﻴﮏ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﺮدﻩ ام وﻟﯽ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫اﻋﺘﺮاف ﮐﻨﻢ ﮐﻪ اﻧﺠﺎم ﺁن در ﺷﺮاﻳﻂ ﺧﺎرج از اﻧﻔﺮادﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺨﺖ و ﻃﺎﻓﺖ ﻓﺮﺳﺎ اﺳﺖ و‬
‫ﺁن ﺑﺎزدهﯽ در ﺳﻠﻮل را ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪٢١٥‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫‪١۵‬‬
‫ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮدم ﺗﻤﺎﻣﯽ وﻗﺎﻳﻌﯽ را ﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ در ﻃﯽ دو ﺳﺎل و اﻧﺪﯼ‪ ،‬در ﻓﺎز ﺳﻴﺎﺳﯽ ﭘﺸﺖ‬
‫ﺳﺮ ﮔﺬاردﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺮور ﮐﻨﻢ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﻏﻴﺮواﻗﻌﯽ‪ ،‬ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‬
‫و ‪ ٣٠‬ﺧﺮداد را ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﻓﻀﺎﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺳﺮﮐﻮب و اﻋﺪام هﺎﯼ ﺑﻌﺪﯼ ﻣﻌﺮﻓﯽ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و هﻤﻴﻦ ﺧﻮد ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﻠﯽ ﻣﺎهﻴﺖ ﺿﺪﺑﺸﺮﯼ ﺧﻤﻴﻨﯽ و ﺣﺎﻣﻴﺎﻧﺶ و ﻧﻴﺰ‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺘﯽ را ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺳﺮﮐﻮب و ﮐﺸﺘﺎر دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎدﻳﺪﻩ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ١٥٨.‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ‬
‫واﻗﻌﻴﺖ ﻏﻴﺮ از اﻳﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﮔﻤﺎردﻩ ﺷﺪن ﻋﻠﯽ ﻗﺪوﺳﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دادﺳﺘﺎن ﮐﻞ اﻧﻘﻼب در‬
‫‪١٥٩‬‬
‫ﻣﺮداد ‪ ۵٨‬ﺣﺎﮐﯽ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰﯼ ﮔﺴﺘﺮدﻩ رژﻳﻢ ﺑﺮاﯼ ﺳﺮﮐﻮب ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻣﺘﺮﻗﯽ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ اﻧﺘﺨﺎب ﻻﺟﻮردﯼ ﮐﻪ ﺿﺪﻳﺖ هﻴﺴﺘﺮﻳﮏ ﺑﺎ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ داﺷﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ دادﺳﺘﺎن‬
‫اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﺗﻬﺮان در ﺳﺎل ‪ ۵٩‬و ﺻﺪور ﺣﮑﻢ او از ﺳﻮﯼ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﺮﺧﻼف روال‬
‫ﻣﻌﻤﻮل و هﻤﭽﻨﻴﻦ ﮔﻤﺎردن ﮐﭽﻮﻳﯽ ﺑﻪ رﻳﺎﺳﺖ زﻧﺪان اوﻳﻦ ﮐﻪ او ﻧﻴﺰ از ﺿﺪﻳﺖ هﻴﺴﺘﺮﻳﮏ‬
‫ﺑﺎ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺸﺎن دهﻨﺪﻩ ﯼ ﺳﻤﺖ و ﺳﻮ و ﻋﺰم ﺟﺰم رژﻳﻢ ﺑﺮاﯼ‬
‫ﺳﺮﮐﻮب اﻓﺮاد و ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﻣﺘﺮﻗﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در اﻓﺸﺎﮔﺮﯼ ﺧﺮدادﻣﺎﻩ ﺳﺎل ‪ ۶٠‬ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫ﭼﺮﻳﮏ هﺎﯼ ﻓﺪاﻳﯽ ﺧﻠﻖ )اﻗﻠﻴﺖ( ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻘﺎم هﺎﯼ رژﻳﻢ در ﺑﻬﻤﻦ ﻣﺎﻩ ‪ ۵٩‬ﻧﻘﺸﻪ ﯼ‬
‫ﺳﺮﮐﻮب‪ ،‬دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ‪ ،‬ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ و اﺷﺪ ﻣﺠﺎزات ﺑﺮاﯼ واﺑﺴﺘﮕﺎن هﻤﻪ ﯼ ﮔﺮوﻩ هﺎ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن هﺎ‬
‫و اﻓﺮاد "ﻏﻴﺮﺧﻮدﯼ" را ﭘﻴﺶ ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ زﻣﺎﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ هﻨﻮز ﻳﮏ ﮔﻠﻮﻟﻪ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺷﻠﻴﮏ ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺣﺘﺎ ﺑﺎ ﺻﺪور دﺳﺘﻮرهﺎﯼ ﻣﺘﻌﺪد ﺗﺸﮑﻴﻼﺗﯽ‪ ،‬هﻮاداران ﺧﻮد را‬
‫از ﭘﺎﺳﺦ دادن ﺑﻪ ﺣﻤﻠﻪ هﺎﯼ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺣﺰب اﻟﻠﻬﯽ و ﭼﻤﺎق دار رژﻳﻢ ﺑﺮﺣﺬر ﻣﯽ داﺷﺘﻨﺪ و از‬
‫اﻳﻦ ﺑﺎﺑﺖ از ﻃﺮف ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺧﻮد ﮐﻪ ﻣﻦ هﻢ ﻳﮑﯽ از ﺁن هﺎ ﺑﻮدم‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻗﺮار‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ ١٦٠.‬اﻓﺸﺎﮔﺮﯼ ﻓﻮق را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ از ﺣﻔﻆ داﺷﺘﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪ هﺎ وﻗﺘﯽ دوﺑﺎرﻩ ﺁن را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫ﮐﺮدم‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﺤﺖ ارزﻳﺎﺑﯽ ام در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭘﯽ ﺑﺮدم‪ .‬در "ﺟﻠﺴﻪ ﯼ هﻤﺎهﻨﮕﯽ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ‬
‫ﺑﺎ اﺣﺰاب و ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺿﺪ اﻧﻘﻼب‪ ٩-١١ ،‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ "۵٩‬ﻣﻘﺮر داﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ :‬ﺑﻪ‬

‫‪" 158‬ﺁﻳﺖاﷲ ﻗﺪوﺱﯽ ﺑﺎ ﺕﻮﺝ ﻪ ﺑ ﻪ ﺷ ﻨﺎﺥﺘﯽ ﮐ ﻪ از ﻣ ﺮدم و رهﺒ ﺮان ﺱ ﺎزﻣﺎن ﻣﻨ ﺎﻓﻘﻴﻦ داﺷ ﺖ و ﺷﻨﺎﺱ ﺎﻳﯽه ﺎﻳﯽ ﮐ ﻪ در‬
‫ﺑﺎرﻩﯼ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖهﺎﯼ ﺱﺎزﻣﺎن اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬هﻤﻮارﻩ ﺑ ﻪ ﻣﻘﺎﻣ ﺎت ﻋ ﺎﻟﯽرﺕﺒ ﻪ پﻴ ﺸﻨﻬﺎد ﻣ ﯽﮐ ﺮد ﮐ ﻪ در ﻳ ﮏ اﻗ ﺪام ﻗ ﺎﻃﻊ و‬
‫هﻤﻪﺝﺎﻧﺒﻪ رهﺒﺮان و اﻋﻀﺎﯼ ﺱﺎزﻣﺎن را دﺱﺘﮕﻴﺮ ﮐﻨﻨﺪ و ﺱﺎزﻣﺎن را ﻣﺘﻼﺷﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ".‬زﻧﺪﮔﯽﻧﺎﻣ ﻪﯼ ﺷ ﻬﻴﺪ ﺁﻳ ﺖاﷲ ﻋﻠ ﯽ‬
‫ﻗﺪوﺱﯽ‪ ،‬ﻣﺮﮐﺰ ﻧﺸﺮ اﺱﻨﺎد اﻧﻘﻼب اﺱﻼﻣﯽ‪ ،‬ﭼﺎپ اول‪ ،١٣٨۴ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.١٢٢‬‬
‫‪ 159‬ﻗﺪوﺱﯽ در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪاﯼ پﺲ از اﻧﺘﺼﺎب ﺑﻪ ﺱﻤﺖ دادﺱﺘﺎﻧﯽ در ارﺕﺒﺎط ﺑﺎ دﺷﻤﻨﺎن اﻧﻘ ﻼب ﮔﻔ ﺖ‪":‬ﻋﻤﻠﮑ ﺮد دادﮔ ﺎﻩ‬
‫اﻧﻘﻼب و دادﺱﺘﺎﻧﯽﮐﻞ پﻴﺶ از اﻳﻦ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺕﺸﺨﻴﺺ دﺷ ﻤﻨﺎن اﺹ ﻠﯽ اﻧﻘ ﻼب دﭼ ﺎر ﺥﻄ ﺎ ﺷ ﺪﻩ اﺱ ﺖ و ﺑ ﺎ‬
‫اﻳﻦ ﻓﺮض ﮐﻪ اﻓﺮاد ﻃ ﺎﻏﻮﺕﯽ و واﺑ ﺴﺘﮕﺎن دﺱ ﺘﮕﺎﻩ پﻬﻠ ﻮﯼ اﺹ ﻠﯽﺕ ﺮﻳﻦ دﺷ ﻤﻦ اﻧﻘ ﻼب ه ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺠ ﺎزات و ﻣ ﺼﺎدرﻩﯼ‬
‫اﻣﻮال اﻳﻦ اﻓﺮاد را ﺕﻨﻬﺎ وﻇﻴﻔﻪﯼ دادﺱﺘﺎﻧﯽ و دادﮔﺎﻩهﺎﯼ اﻧﻘﻼب ﻗﻠﻤﺪاد ﮐﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬در ﺹﻮرﺕﯽ ﮐﻪ دﺷﻤﻨﺎن اﺹﻠﯽ اﻧﻘﻼب‬
‫ﺑﺎ ﻏﻔﻠﺘﯽ ﮐﻪ از ﺁنهﺎ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ‪ ،‬ﺕﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﺥ ﻮد را ﺱ ﺎزﻣﺎﻧﺪهﯽ و ﺑ ﺮاﯼ ﺿ ﺮﺑﻪ وارد ﮐ ﺮدن ﺑ ﻪ اﻧﻘ ﻼب ﺁﻣ ﺎدﻩ ﮐﻨﻨ ﺪ و‬
‫ﺷﻨﺎﺱﺎﻳﯽ و ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ دﺷ ﻤﻨﺎن ﻣ ﺴﻠﻤًﺎ وﻗ ﺖ زﻳ ﺎدﯼ را ﺥﻮاه ﺪ ﮔﺮﻓ ﺖ‪ " .‬زﻧ ﺪﮔﯽﻧﺎﻣ ﻪﯼ ﺷ ﻬﻴﺪ ﺁﻳ ﺖاﷲ ﻋﻠ ﯽ ﻗﺪوﺱ ﯽ‪،‬‬
‫ﻣﺮﮐﺰ ﻧﺸﺮ اﺱﻨﺎد اﻧﻘﻼب اﺱﻼﻣﯽ‪ ،‬ﭼﺎپ اول‪ ،١٣٨۴ ،‬ﺹﻔﺤﻪهﺎﯼ ‪١٢٢‬و ‪.١٢٣‬‬
‫‪ 160‬ﻋ ﺰتاﷲ ﺷ ﺎهﯽ ﻳﮑ ﯽ از ﻣﻘﺎﻣ ﺎت و ﺑﺎزﺟﻮﻳ ﺎن ﮐﻤﻴﺘ ﻪ ﻣﺮﮐ ﺰ در اﻳ ﻦ راﺑﻄ ﻪ ﻣ ﯽﮔﻮﻳ ﺪ‪ :‬ﺁﻗ ﺎﯼ ﻣﻬ ﺪوﯼ ﮐﻨ ﯽ ﺑ ﺎ‬
‫دﺳ ﺘﮕﻴﺮﯼ اﻋ ﻀﺎﯼ ﺳ ﺎزﻣﺎن ]ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ[ ﻣﺨ ﺎﻟﻒ ﺑ ﻮد‪ .‬اﻳ ﺸﺎن ﻣﻌﺘﻘ ﺪ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﺷ ﻤﺎ ﺑﺎﻋ ﺚ ﺷ ﺪﻳﺪ ﮐ ﻪ اﻋ ﻀﺎﯼ ﺳ ﺎزﻣﺎن‬
‫ﮐﺎرﺷﺎن ﺑﻪ اﻳﻦﺟﺎ ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷﻮد‪ ،‬ﺁنﻗﺪر ﺑﻪ اﻳﻦهﺎ ﻓﺸﺎر ﺁوردﻳﺪ اﻳ ﻦه ﺎ در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﻣﺠﺒ ﻮر ﺷ ﺪﻧﺪ دﺳ ﺖ ﺑ ﻪ اﺳ ﻠﺤﻪ ﺑﺒﺮﻧ ﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻃﺮات ﻋﺰت ﺷﺎهﯽ‪ ،‬ﻣﺮﮐﺰ اﺳﻨﺎد اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪﯼ ‪.٢٠٠‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢١٦‬‬
‫روزﻧﺎﻣﻪ ﻓﺮوش و اﻋﻼﻣﻴﻪ ﭘﺨﺶ ﮐﻦ هﺎ ﻧﻴﺰ رﺣﻢ ﻧﮑﻨﻨﺪ! ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ ﻣﻘﺎم هﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺑﻼﺷﺮط هﻤﻪ ﯼ ﮔﺮوﻩ هﺎ و اﻓﺮاد ﺑﻪ ﺁﻧﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﮐﻤﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻌﺪهﺎ ﻧﻴﺰ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺷﺪ ‪ .‬ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ و اﮐﺜﺮﻳﺖ و ﻧﺰدﻳﮑﺎن ﻣﻨﺘﻈﺮﯼ و ﺣﺘﺎ ﺧﻮد‬
‫ﻣﻨﺘﻈﺮﯼ ﻧﻴﺰ رﺣﻢ ﻧﮑﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ اﺷﺘﺒﺎهﯽ از ﺳﻮﯼ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺳﺮ زدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﺸﺖ ﺑﻪ روزهﺎﯼ ﻗﺒﻞ از‬
‫اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ در ﺁﺧﺮﻳﻦ روزهﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﺬﻳﺮش رهﺒﺮﯼ و زﻋﺎﻣﺖ ﺑﯽ ﭼﻮن و‬
‫ﭼﺮاﯼ ﺧﻤﻴﻨﯽ دﺳﺖ رد ﺑﻪ ﺳﻴﻨﻪ ﯼ ﺷﺎﭘﻮر ﺑﺨﺘﻴﺎر زدﻧﺪ‪ .‬در واﻗﻊ در ﺁن روز‪ ،‬ﻧﻴﺮوهﺎﯼ‬
‫اﻧﻘﻼﺑﯽ و ﻣﺘﺮﻗﯽ ﻣﺮﺗﮑﺐ اﺷﺘﺒﺎهﯽ ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﺷﺪﻩ و ﮐﺸﻮر را در ورﻃﻪ ﯼ ﻧﺎﺑﻮدﯼ اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺗﺮﻗﯽ ﺧﻮاﻩ و ﭘﻴﺸﺮو ﺑﺪون در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻦ ﻣﺨﺘﺼﺎت ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ اﻳﺮان و ﺑﺪون‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺖ و درﮎ اﺻﻮﻟﯽ از ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻗﻮاﯼ ﺧﻮد و ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ارﺗﺠﺎﻋﯽ‪ ،‬ﮐﺸﻮر را در‬
‫ﻣﻬﻠﮑﻪ اﯼ اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻌﺪهﺎ راﻩ ﮔﺮﻳﺰﯼ از ﺁن ﻧﺒﻮد‪ .‬رهﺒﺮان ﺳﻴﺎﺳﯽ ﮐﺸﻮرﻣﺎن در ﻳﮏ‬
‫ﺑﺰﻧﮕﺎﻩ ﺗﺎرﻳﺨﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﮏ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﺎدرﺳﺖ‪ ،‬زﻣﻴﻨﻪ را ﺑﺮاﯼ ﻓﺎﺟﻌﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺑﻌﺪهﺎ ﺑﻪ وﻗﻮع‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺖ‪ ،‬ﺁﻣﺎدﻩ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و ﻣﺎ هﻤﭽﻨﺎن ﺷﺎهﺪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺁن اﻧﺘﺨﺎب ﻧﺎدرﺳﺖ ﺑﻮدﻩ و هﺴﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺪون ﺁن ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮐﺎرﯼ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺁﮔﺎﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﻦ ﺳﻨﺖ و‬
‫ﻣﺪرﻧﻴﺴﻢ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺳﻨﺖ دﺳﺖ زدﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﺎ ﭘﺲ از ﭘﻴﺮوزﯼ اﻧﻘﻼب ﻧﻴﺰ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺎزرﮔﺎن و ﻧﻬﻀﺖ ﺁزادﯼ در ﻗﺪرت ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬هﻴﭻ ﻧﻴﺮوﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ اﯼ ﺑﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ از‬
‫ﺁن هﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻳﻮرش هﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ ﯼ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ارﺗﺠﺎع ﺑﺮﻧﻴﺎﻣﺪ و در ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺴﺨﻴﺮ ﺳﻔﺎرت‬
‫ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺑﯽ ﻣﻌﻨﯽ و هﻴﺠﺎﻧﯽ از ﺣﺮﮐﺖ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ارﺗﺠﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺗﻴﺮﺧﻼص را در‬
‫ﻣﻐﺰ دوﻟﺖ ﺑﺎزرﮔﺎن و ﺟﻨﺎح ﻣﺘﺮﻗﯽ رژﻳﻢ ﺷﻠﻴﮏ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ﻗﺪم ﺑﻪ ﻗﺪم و هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ‬
‫ارﺗﺠﺎع ﻣﺬهﺒﯽ و ﺑﺎ دادن ﺷﻌﺎرهﺎﯼ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﺳﺘﻴﺰاﻧﻪ‪ ،‬در ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﻓﻀﺎﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ‬
‫ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ارﺗﺠﺎﻋﯽ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﮐﺮدﻳﻢ‪ .‬ﭘﺬﻳﺮش ﺑﺨﺘﻴﺎر در ﺁن ﻣﻘﻄﻊ ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ‬
‫ﺗﺄﻳﻴﺪ و ﻳﺎ ﺣﻤﺎﻳﺖ از وﯼ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ ﻧﺸﺎن از ﭘﺨﺘﮕﯽ و دوراﻧﺪﻳﺸﯽ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ و‬
‫واﻗﻊ ﺑﻴﻨﯽ ﻣﺤﺾ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺗﻠﺦ را ﮐﻪ در ﺁن ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺴﻴﺎر دردﻧﺎﮎ ﻣﯽ ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻢ ﮐﻪ ﻣﻘﺎرن‬
‫اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﺪران و ﻣﺎدران ﻣﺎن در دوران ﻣﺸﺮوﻃﻴﺖ و زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ هﻨﻮز‬
‫رﺳﺎﻧﻪ هﺎﯼ ارﺗﺒﺎط ﺟﻤﻌﯽ و ﺁﮔﺎهﯽ ﺑﺨﺶ ﻣﺪرن وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﮔﺎم هﺎﯼ اﺳﺎﺳﯽ رو ﺑﻪ ﻋﻘﺐ‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ‪ ١٦١.‬ﻣﺎ ﻣﺮﻳﺪ ﺷﻴﺦ ﻓﻀﻞ اﷲ ﻧﻮرﯼ را ﮐﻪ ﭘﺪران و ﻣﺎدران ﻣﺎ ﺑﺎ هﻤﻪ ﯼ‬
‫ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﮔﯽ هﺎﻳﺸﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﮑﻢ دادﮔﺎﻩ اﻧﻘﻼب و ﺑﻪ اﻣﻀﺎﯼ ﺁﻳﺖ اﷲ زﻧﺠﺎﻧﯽ و ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﺳﺮدار ﻳﭙﺮم ﺧﺎن "ارﻣﻨﯽ"‪ ١٦٢‬ﺑﺮ دار ﻣﺠﺎزات ﺁوﻳﺨﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺗﺨﺖ ﺳﻠﻄﻨﺖ و ﻓﻘﺎهﺖ‬

‫‪ 161‬ﻣﺎﻧﺲ اﺷﭙﺮﺑﺮ در ﻧﻘﺪ و ﺕﺤﻠﻴﻞ ﺝﺒﺎرﻳﺖ ﺑﻪ درﺱﺘﯽ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪" :‬هﺮﭼﻪ ﺥﻮدﺁﮔﺎهﯽ و ﺑ ﺼﻴﺮت ﺱﻴﺎﺱ ﯽ ﻣﻠ ﺖ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ‬
‫و پﺨﺘﻪﺕﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﮑﺎن روﯼ ﺁوردﻧﺶ ﺑﻪ ﻳﮏ ﺝﺒﺎر و ﮔﺮو ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺁزادﯼاش در ﭼﻨﮓ وﯼ‪ ،‬ﺑﻌﻴﺪﺕﺮ ﺥﻮاهﺪ ﺑﻮد"‬
‫‪ 162‬ﻳﭙﺮم داوﻳﺪﻳﺎن ﮔﺎﻧﺘﺴﺎﺱﻜﻰ ﻣﺘﻮﻟ ﺪ ‪ ١٢۴٧‬ﮔﻨﺠ ﻪ‪ ،‬اوﻟ ﻴﻦ رﺋ ﻴﺲ ﻧﻈﻤﻴ ﻪ ﺕﻬ ﺮان پ ﺲ از ﺱ ﻘﻮط ﻣﺤﻤ ﺪﻋﻠﯽ ﻣﻴ ﺮزا و‬
‫پﻴﺮوزﯼ ﻣﺸﺮوﻃﻴﺖ؛ وﯼ در ﺱﺎل ‪ ١٢٨٧‬رهﺒﺮﯼ ﻣﻬﺎﺝﺮان ﻗﻔﻘﺎزﯼ و اراﻣﻨﻪ را در ﻓﺘﺢ ﺕﻬﺮان ﺑﻪ ﻋﻬ ﺪﻩ داﺷ ﺖ و در‬
‫ﺱﺎل ‪ ١٢٩١‬در ﺝﻨﮓ ﺑﺎ ﺱﺎﻻراﻟﺪوﻟﻪ در ﻧﺰدﻳﮑﯽ هﻤﺪان ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬از ﻧﻘﺎط ﺕﺎرﻳﮏ زﻧﺪﮔﯽ وﯼ‪ ،‬ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ پﺎرﮎ اﺕﺎﺑﮏ‬
‫‪٢١٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺗﻮأﻣﺎن ﻧﺸﺎﻧﺪﻩ و هﺴﺖ وﻧﻴﺴﺖ ﻣﺎن را ﺑﻪ دﺳﺖ او ﺳﭙﺮدﻳﻢ! ﻓﺮدﯼ را ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻳﻢ ﮐﻪ‬
‫ﮐﺎرﻧﺎﻣﻪ اش در ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ رژﻳﻢ ﺷﺎهﻨﺸﺎهﯽ‪ ،‬ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد در ﺿﺪﻳﺖ هﻴﺴﺘﺮﻳﮏ ﺑﺎ‬
‫اﻗﺪام هﺎﯼ اﺻﻼح ﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ و ﻣﺘﺮﻗﯽ رژﻳﻢ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﭘﻬﻠﻮﯼ و از ﺟﻤﻠﻪ دادن ﺣﻖ رأﯼ ﺑﻪ‬
‫زﻧﺎن و‪ ...‬اﻗﺪام هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻧﻪ ﺻﺮﻓﺎً ﺧﻮاﺳﺖ رژﻳﻢ ﺷﺎﻩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ هﺎﻳﯽ در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧﯽ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﻗﺎﻳﻊ ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪﻩ ﺷﺎﻳﺪ ﺗﺤﻮﻻت دوران اﻧﻘﻼب اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺑﻮد و ﺧﻮاﻩ‬
‫ﻧﺎﺧﻮاﻩ ﺧﻤﻴﻨﯽ رهﺒﺮﯼ اﻧﻘﻼب را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ و اﻣﮑﺎن ﻋﻤﻠﯽ ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﺷﺎﭘﻮر‬
‫ﺑﺨﺘﻴﺎر وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ ﮐﻪ ﭘﺬﻳﺮش رهﺒﺮﯼ ﺧﻤﻴﻨﯽ در ﺁن ﻣﻘﻄﻊ ﺗﺤﻤﻴﻠﯽ ﺑﻮد‪،‬‬
‫اﻣﺎ ﺗﺤﻤﻞ او ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﺗﺤﻤﻴﻠﯽ ﻧﺒﻮد و ﻧﺎﺷﯽ از ذهﻨﻴﺖ و ﻋﺪم‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ از ﻣﺎهﻴﺖ ﭘﻠﻴﺪ و ﻣﺨﺮب او ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﭘﻴﺮوزﯼ اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻔﮑﺮ ﻏﻠﻂ و ﻋﺪم ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻻزم از ﺧﻤﻴﻨﯽ‪ ،‬ﮐﺴﯽ ﺣﺬف‬
‫ﻓﻴﺰﻳﮑﯽ او را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺎﻧﺲ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﺮاﯼ ﮐﻨﺎر زدن ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ارﺗﺠﺎﻋﯽ از ﻗﺪرت و‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ از ﺗﺴﻠﻂ ﺷﺎن ﺑﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﻤﯽ دﻳﺪ‪ .‬ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ هﻤﭽﻨﺎن ﺳﺎدﻩ ﻟﻮﺣﺎﻧﻪ ﺧﻮد را‬
‫“ﺳﺮﺑﺎزان اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﯽ در ﻧﺒﺮد ﺿﺪ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ" ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ ١٦٣.‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ در ﺻﻮرت‬
‫ﺣﺬف ﻓﻴﺰﻳﮑﯽ ﺧﻤﻴﻨﯽ و ﻧﺒﻮد او در ﻣﺎﻩ هﺎﯼ اوﻟﻴﻪ ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬اردوﯼ ارﺗﺠﺎع ﺑﺎ‬
‫ﮔﺴﻴﺨﺘﮕﯽ و ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ ﻋﻤﺪﻩ اﯼ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ و ﺑﻌﻴﺪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ر ﺳﻴﺪ ﮐﺴﯽ ﺗﻮان ادارﻩ ﯼ‬
‫ﺳﺮﮐﻮب ﺑﻌﺪﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ را در ﻣﻴﺎن ﺁن هﺎ ﻣﯽ داﺷﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ در دوران ﻣﺸﺮوﻃﻴﺖ‪ ،‬ﺻﻒ ﺑﻨﺪﯼ ﻧﻴﺮوهﺎ ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺮاﺟﻊ ﺑﺰرﮔﯽ ﭼﻮن ﻣﻴﺮزاﯼ‬
‫ﺷﻴﺮازﯼ‪ ،‬ﺁﺧﻮﻧﺪ ﺧﺮاﺳﺎﻧﯽ و ﺳﻴﺪﺣﺴﻴﻦ ﻧﺎﺋﻴﻨﯽ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻣﻠﯽ‪ ،‬ﻣﺘﺮﻗﯽ و ﺁزادﯼ ﺧﻮاﻩ‬
‫هﻤﺎهﻨﮕﯽ ﮐﺮدﻩ و از در ﻣﺸﺮوﻃﻪ ﺧﻮاهﯽ درﺁﻣﺪﻩ و ﺑﻪ ﺗﺄﻳﻴﺪ و ﺗﮑﺮﻳﻢ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ‬
‫ﺳﮑﻮﻻر‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁﻣﺪن ﻋﺪﻟﻴﻪ و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﻧﻮﻳﻦ از اوﻟﻴﻦ دﺳﺘﺎوردهﺎﯼ ﺁن ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در دوران ﺟﺪﻳﺪ اﻳﻦ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻣﻠﯽ‪ ،‬ﻣﺘﺮﻗﯽ و ﻋﺮﻓﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻊ و‬
‫رهﺒﺮان ﻣﺬهﺒﯽ ﻣﺮﺗﺠﻌﯽ ﭼﻮن ﺷﻴﺦ ﻓﻀﻞ اﷲ ﻧﻮرﯼ‪ ،‬ﺁﻗﺎ ﻧﺠﻔﯽ اﺻﻔﻬﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﻼﯼ زﻧﺠﺎﻧﯽ‬
‫و‪ ...‬هﻤﺎهﻨﮕﯽ ﮐﺮدﻩ و ﻣﺎﺣﺼﻞ اﺗﺤﺎدﺷﺎن ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ و از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن ﺣﻖ‬
‫ﺣﺎﮐﻤﻴﺖ ﻣﺮدم‪ ،‬دادﮔﺴﺘﺮﯼ و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﻘﻮﻗﯽ و ﻗﻀﺎﻳﯽ ﻧﻮﻳﻦ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻋﺎرف ﻗﺰوﻳﻨﯽ در ﺑﺤﺒﻮﺣﻪ ﯼ ﻣﺸﺮوﻃﻴﺖ و ذهﻨﻴﺖ ﺑﺮﺧﯽ اﻓﺮاد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻼﻳﺎن‪ ،‬رﻳﺸﻪ‬
‫درد را ﺁﮔﺎهﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد و دردﻣﻨﺪاﻧﻪ ﺳﺮودﻩ ﺑﻮد‪:‬‬
‫ﮐﺎش ﻣﻠﺖ زﻧﺪ اردﻧﮓ ﺑﻪ ﻧﻌﻠﻴﻦ ﭼﻨﺎن‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﻳﮏ ذﻟﺘﯽ اﻓﺘﺪ ﮐﻪ دﮔﺮ ﭘﺎ ﻧﺸﻮد‬

‫و ﺁﺕﺶ ﮔﺸﻮدن ﺑ ﻪ روﯼ ﻣﺠﺎه ﺪان ﻣ ﺸﺮوﻃﻴﺖ ﺑ ﻮد‪ .‬در اﻳ ﻦ ﺣﺎدﺛ ﻪ ﻧ ﺎﮔﻮار ﺕﻌ ﺪاد زﻳ ﺎدﯼ از ﻣﺠﺎه ﺪان ﮐ ﺸﺘﻪ و زﺥﻤ ﯽ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺱﺘﺎرﺥﺎن در ﻣﻴﺎن زﺥﻤﯽﺷﺪﮔﺎن ﺑﻮد و ﻋﺎﻗﺒﺖ ﭼﻨﺪ ﺱﺎل ﺑﻌﺪ در اﺛﺮ ﺷﺪت ﺝﺮاﺣﺎت واردﻩ ﻓﻮت ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪ 163‬ﻣﺎ ﺑ ﺮﺥﻼف ﺕﺒﻠﻴﻐ ﺎت اﻧﺠ ﺎم ﮔﺮﻓﺘ ﻪ از ﺱ ﻮﯼ ﮔ ﺮوﻩه ﺎﯼ ﺱﻴﺎﺱ ﯽ ﻣﺮﺣﻠ ﻪﯼ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺿ ﺪدﻳﻜﺘﺎﺕﻮرﯼ را پ ﺸﺖ ﺱ ﺮ‬
‫ﻧﮕﺬراﻧ ﺪﻩ ﺑ ﻮدﻳﻢ و ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از ﺷ ﺎﺥﺺه ﺎﯼ ﺱﻴﺎﺱ ﯽ‪ ،‬اﺝﺘﻤ ﺎﻋﯽ دﻣﻮﮐﺮاﺕﻴ ﮏ در ﻣﻨﺎﺱ ﺒﺎت ﺝﺎﻣﻌ ﻪ و ‪ ...‬ﻣﺤﻘ ﻖ ﻧ ﺸﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد‪.‬ﻋﻠﻢ ﮐﺮدن ﻣﺒﺎرزﻩ ﺿﺪاﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ در ﺁن ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪﯼ ﺑﺴﺘﻦ ﻓﻀﺎ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ رژﻳﻢ ارﺕﺠﺎﻋﯽاﯼ ﮐﻪ ﺹﺒﺢ ﺕﺎ ﺷﺐ‬
‫ﺷﻌﺎرهﺎﯼ ﺿﺪاﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﻣﯽداد ﺑﻮد‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢١٨‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﺎر روﺷﻨﻔﮑﺮان و رهﺒﺮان ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻣﺎ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ اردﻧﮕﯽ ﺑﻪ ﻧﻌﻠﻴﻦ ﻧﺰدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺳﻼم و ﺻﻠﻮات ﺁن هﺎ را ﺑﻪ ﻋﺮﺻﻪ هﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺎن ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪﻩ و ﺧﻮد ﻧﻈﺎرﻩ ﮔﺮ‬
‫ﻓﺎﺟﻌﻪ اﯼ ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮدﺷﺎن ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻋﺎرف ﺑﺎ ﺳﻮز دل ﺳﺮودﻩ ﺑﻮد ‪:‬‬
‫ﮐﺎر ﺑﺎ ﺷﻴﺦ‪ ،‬ﺣﺮﻳﻔﺎن! ﺑﻪ ﻣﺪارا ﻧﺸﻮد‬
‫ﻧﺸﻮد ﻳﮑﺴﺮﻩ‪ ،‬ﺗﺎ ﻳﮑﺴﺮﻩ رﺳﻮا ﻧﺸﻮد‬
‫هﻤﻪ از در ﻣﺪارا ﺑﺎ ﺷﻴﺦ ﺑﺮﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮدﻳﻢ و ﮐﻤﺘﺮ ﮐﺴﯽ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل رﺳﻮاﻳﯽ ﺷﻴﺦ‪ ،‬ﻻاﻗﻞ ﺗﺎ ﻣﻘﻄﻊ‬
‫ﭘﻴﺮوزﯼ اﻧﻘﻼب ﺑﻮد! ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻧﻘﺶ روﺣﺎﻧﻴﻮن ﻣﺮﺗﺠﻌﯽ ﭼﻮن ﺷﻴﺦ ﻓﻀﻞ اﷲ‬
‫ﻧﻮرﯼ‪ ،‬ﻣﻼ ﻗﺮﺑﺎﻧﻌﻠﯽ زﻧﺠﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺳﻴﺪهﺎﺷﻢ دوﭼﯽ و ﺁﻗﺎ ﻧﺠﻔﯽ اﺻﻔﻬﺎﻧﯽ و ﺟﻤﻊ ﺷﺪن اﻳﺸﺎن ﺑﻪ‬
‫ﮔﺮد ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﯽ ﺷﺎﻩ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ ﺳﻴﺪﮐﺎﻇﻢ ﻳﺰدﯼ‪ ،‬ﻳﮑﯽ از ﻣﺮاﺟﻊ ﻣﻬﻢ ﺳﺎﮐﻦ ﻧﺠﻒ در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﻣﺸﺮوﻃﻪ ﺧﻮاهﺎن را در ﺗﺎرﻳﺦ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺣﺘﺎ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ دﻳﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫ﺁن زﻣﺎﻧﯽ را ﮐﻪ روﺣﺎﻧﻴﺖ ارﺗﺠﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺳﻬﻤﯽ در ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ‬
‫زﻧﺪﻩ ﻳﺎد اﺣﻤﺪ ﮐﺴﺮوﯼ ﺁورد‪ ١٦٤‬و ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ روﺷﻨﻔﮑﺮان ﺳﮑﻮﻻر و ﺣﺰب‬
‫ﺗﻮدﻩ‪ ،‬ﻏﻴﺮﻣﺘﻤﺪﻧﺎﻧﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺘﯽ ﺑﺎ ﺁزادﯼ ﻗﺎﺗﻞ زﻧﺪﻩ ﻳﺎد اﺣﻤﺪ ﮐﺴﺮوﯼ ﻧﮑﺮدﻧﺪ و در هﻤﺎن‬
‫دوران اﻓﺮادﯼ ﭼﻮن اﺣﺴﺎن ﻃﺒﺮﯼ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ از ﺗﺮور ﮐﺴﺮوﯼ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ‬
‫ﺁوردﻧﺪ‪ .‬ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ از ﺗﺎرﻳﺦ درس ﻋﺒﺮت ﻧﮕﺮﻓﺘﻨﺪ! ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﺑﺎورﻧﮑﺮدﻧﯽ از‬
‫اﻳﻦ ﮐﻪ روﺣﺎﻧﻴﻮن ارﺗﺠﺎﻋﯽ هﻤﻪ ﯼ ﻗﺪرت ﻗﻀﺎﻳﯽ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﻧﻈﺎﻣﯽ ﮐﺸﻮر را ﻳﮑﺠﺎ در‬
‫دﺳﺖ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﮐﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺧﺎم ﺧﻴﺎﻻﻧﻪ ﺗﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺣﻮادث ﺳﺎل هﺎﯼ اﺑﺘﺪاﻳﯽ ﻗﺮن‬
‫ﺑﻴﺴﺘﻢ در روﺳﻴﻪ ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﺷﻮد و ﮔﻮﻳﺎ دوﻟﺖ روﺣﺎﻧﻴﻮن ﻣﺮﺗﺠﻊ ﻧﻴﺰ ﭼﻮن ﮐﺮﻧﺴﮑﯽ‪،١٦٥‬‬
‫دوﻟﺖ ﻣﺴﺘﻌﺠﻠﯽ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد و ﭼﻨﺪ ﺻﺒﺎﺣﯽ ﺑﻌﺪ ﻗﺪرت و ادارﻩ ﯼ ﮐﺸﻮر ﺑﻪ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻣﺘﺮﻗﯽ‬
‫ﭘﻴﺶ ﮐﺶ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺎهﯽ در ﺗﻨﻬﺎﻳﯽ ﺳﻠﻮل ﺑﺎ ﺧﻮدم ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ ،‬اﯼ ﮐﺎش رﺿﺎ رﺿﺎﻳﯽ زﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺑﻮد و‬
‫ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﻪ ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﺸﻴﺪﻩ ﻧﻤﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻋﺪﻩ اﯼ در ﻧﺒﻮد او ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺴﻠﻂ ﺑﺮ‬
‫اﻣﮑﺎﻧﺎت‪ ،‬ﻧﺎم و ﮔﺬﺷﺘﻪ ﯼ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﻪ اﻗﺪاﻣﺎﺗﯽ ﺑﺰﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ از هﻢ ﭘﺎﺷﻴﺪﮔﯽ ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺧﻮد ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﺮدم اﮔﺮ ﺗﻘﻮﻳﺖ راﺳﺖ ارﺗﺠﺎﻋﯽ در ﺳﺎل ‪ ۵۴‬رخ ﻧﺪادﻩ ﺑﻮد‬
‫و اﮔﺮ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻘﺎرن ﺑﺎ اﻧﻘﻼب هﻤﭽﻨﺎن دﻳﻮ ارﺗﺠﺎع را در ﺷﻴﺸﻪ ﻧﮕﺎﻩ داﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺻﻒ ﺑﻨﺪﯼ ﻧﻴﺮوهﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ؟ اﮔﺮ اﻳﻦ ﺗﺤﻮﻻت ﭘﻴﺶ ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺁﻳﺎ از ﮐﻴﻨﻪ و ﻋﺪاوﺗﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻧﻄﻔﻪ ﯼ ﺁن ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺤﻮﻻت درون ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ در ﺳﺎل ‪ ۵۴‬در درون زﻧﺪان هﺎ ﺑﺴﺘﻪ و‬
‫ﺑﻌﺪهﺎ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ اﺟﺘﻤﺎع ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪ‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﻧﻤﯽ ﺷﺪ؟ ﭼﻪ ﮐﺴﯽ را ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻼﻣﺖ ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ؟‬

‫‪ 164‬اﺣﻤﺪ ﮐﺴﺮوﯼ )‪ (١٢۶٩-١٣٢۴‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ‪ ،‬ﺕﺎرﻳﺦﻧﮕﺎر‪ ،‬ﻗﺎﺿﯽ‪ ،‬ﺣﻘﻮقدان‪ ،‬ﻣﺤﻘﻖ‪ ،‬در اردﻳﺒﻬ ﺸﺖ ‪ ١٣٢۴‬ﺕﻮﺱ ﻂ‬
‫ﻓﺪاﺋﻴﺎن اﺱﻼم ﺕﺮور ﺷﺪ وﻟﯽ ﺝ ﺎن ﺑ ﻪ در ﺑ ﺮد‪ .‬در اﺱ ﻔﻨﺪ هﻤ ﺎن ﺱ ﺎل در ﺣ ﺎﻟﯽ ﮐ ﻪ دادﮔ ﺎﻩ ﺑ ﻪ اﺕﻬﺎﻣ ﺎت او در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ اﺱﻼم و ﻗﺮﺁنﺱﻮزﯼ رﺱﻴﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺿﺮب ﮔﻠﻮﻟﻪ و ﺥﻨﺠﺮ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﻣﺴﻠﮑﯽاش ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺱﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 165‬اﻟﮑ ﺴﺎﻧﺪر ﮐﺮﻧ ﺴﮑﯽ )‪ (١٨٨١-١٩٧٠‬ﻃ ﯽ دﮔﺮﮔ ﻮﻧﯽه ﺎﯼ اﺝﺘﻤ ﺎﻋﯽ و ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ روﺱ ﻴﻪ پﺮﻧﻔ ﻮذﺕﺮﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﻩ‬
‫ﻣﺠﻠ ﺲ ﺷ ﺪ‪ .‬در ﻓﺎﺹ ﻠﻪ ﻓﻮرﻳ ﻪ ﺕ ﺎ اﮐﺘﺒ ﺮ ‪ ١٩١٧‬ﺑ ﻪ رﻳﺎﺱ ﺖ دوﻟ ﺖ ﻣﻮﻗ ﺖ رﺱ ﻴﺪ‪ .‬ﺑﻌ ﺪ از ﺱ ﻘﻮط دوﻟ ﺘﺶ ﺑ ﻪ دﺱ ﺖ‬
‫ﺑﻮﻟﺸﻮﻳﮏهﺎ ﺑﻪ ﻓﻨﻼﻧﺪ ﮔﺮﻳﺨﺖ و از ﺁنﺝﺎ ﺑﻪ ﻓﺮاﻧﺴﻪ‪ ،‬اﻧﮕﻠﻴﺲ و ﺱﭙﺲ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ رﻓﺖ‪.‬‬
‫‪٢١٩‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺁن ﺟﺮﻳﺎن اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺴﺘﯽ را ﮐﻪ ﺗﻴﺸﻪ ﺑﻪ رﻳﺸﻪ ﯼ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ زد؟ ﻧﺪاﻧﻢ ﮐﺎرﯼ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ‬
‫در ﻣﻘﻄﻊ اﻧﻘﻼب و اﻧﺘﺨﺎب ﻏﻠﻂ ﺷﺎن؟ ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻦ ﺧﻤﻴﻨﯽ و ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ وﻳﺮان ﮐﻨﻨﺪﻩ اش؟ ﺗﺴﻠﻂ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻦ اﻓﺮاد ﺑﯽ ﺻﻼﺣﻴﺘﯽ ﭼﻮن ﻓﺮخ ﻧﮕﻬﺪار‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﮐﺸﺘﮕﺮ و‪ ...‬ﺑﺮ ﻣﻘﺪرات ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ ﭼﭗ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ؟ ﻣﺎﻧﻮرهﺎﯼ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ و ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻋﻮام ﻓﺮﻳﺒﺎﻧﻪ ﯼ ﺁن هﺎ؟‬
‫در ﻧﻈﺮ ﻧﮕﺮﻓﺘﻦ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺣﻴﺎﺗﯽ ﮐﺸﻮر و ﻏﺮق ﺷﺪن در ﺷﻌﺎرهﺎﯼ " اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ" ﺳﺘﻴﺰاﻧﻪ ﯼ‬
‫‪١٦٦‬‬
‫اﺗﺤﺎد ﺟﻤﺎهﻴﺮ ﺷﻮروﯼ و‪...‬؟‬

‫‪١۶‬‬
‫‪١٦٧‬‬
‫ﻳﮑﯽ از ﭘﺎﺳﺪاران‪ ،‬ﻋﻼﻗﻪ ﯼ وﻳﮋﻩ اﯼ ﺑﻪ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ هﺎﯼ ﺷﻴﺦ اﺣﻤﺪ ﮐﺎﻓﯽ داﺷﺖ و ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻠﻨﺪ ﺑﻮدن ﺻﺪاﯼ ﺿﺒﻂ ﺻﻮﺗﺶ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻴﺰ از ﻧﻌﻤﺖ ﺁن ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﯽ ﺷﺪم! ﺷﻴﺦ‬
‫اﺣﻤﺪ ﮐﺎﻓﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﮏ هﻨﺮﭘﻴﺸﻪ و ﺷﻮﻣﻨﯽ ﮐﺎرﮐﺸﺘﻪ‪ ،‬از ﻓﺮاز ﻣﻨﺒﺮ ﮐﻪ ﮐﺎرﮐﺮدﯼ هﻢ ﭼﻮن‬
‫"ﺳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺶ" ﺑﺮاﯼ او داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ "ارﺷﺎد" ﺧﻼﻳﻖ ﭘﺮداﺧﺘﻪ و داﺳﺘﺎن هﺎﯼ ﻋﺠﻴﺐ و ﻏﺮﻳﺒﯽ‬
‫ﺳﺮهﻢ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬او اﺳﺘﻌﺪاد ﻋﺠﻴﺒﯽ در ﺑﺎﻓﺘﻦ و ﭘﺮورش دادن داﺳﺘﺎن هﺎﯼ ﻣﺬهﺒﯽ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻠﯽ رﻏﻢ اﻳﻦ ﮐﻪ ﭘﺎﯼ ﻣﻨﺒﺮش ﮔﺎﻩ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﺬهﺒﯽ ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ وﻟﯽ هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﮐﺴﯽ ﺑﺮ‬
‫او ﺧﺮدﻩ ﻧﻤﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺳﻄﺢ ﺷﻌﻮر داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﺰﺑﻮر ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻣﺴﺘﻤﻌﺎن ﻋﺎدﯼ ﮐﻪ از‬
‫ﻣﻴﺎن ﻧﺎﺁﮔﺎﻩ ﺗﺮﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺘﻌﺼﺐ ﺗﺮﻳﻦ و ﻗﺸﺮﯼ ﺗﺮﻳﻦ ﻻﻳﻪ هﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎع ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺒﻮد‪ .‬ﮔﺎﻩ ﺁرزو‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدم ﻧﻮارهﺎﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ از او را ﮔﻮش ﻣﯽ دادم‪ .‬از ﻳﮏ ﻃﺮف زﻧﮓ ﺗﻔﺮﻳﺢ ﺑﻮد و‬
‫ﺑﺎﻋﺚ اﻧﺒﺴﺎط ﺧﺎﻃﺮ و از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﮐﻨﺪوﮐﺎوﯼ ﺑﻮد در ﻓﺮهﻨﮓ و اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ‬
‫ﻣﻴﻬﻦ ﻣﺎن و درﮎ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﮐﻪ ﻋﺪﻩ ﯼ زﻳﺎدﯼ از هﻢ ﻣﻴﻬﻨﺎن ﻣﺎن هﻨﻮز ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺰﻋﺒﻼت‬
‫ﺑﺎور دارﻧﺪ و ﮔﺎﻩ ﺑﺮاﯼ دﻓﺎع از ﺁن ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ رﻳﺨﺘﻦ ﺧﻮن ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻳﮑﯽ از داﺳﺘﺎن هﺎﻳﯽ ﮐﻪ وﯼ ﺑﺮ ﺑﺎﻻﯼ ﻣﻨﺒﺮ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪ ،‬داﺳﺘﺎن "ﻋﻼﻣﻪ ﺳﻴﺪ ﺑﺤﺮاﻟﻌﻠﻮم" و‬
‫ﺳﻔﺮش ﺑﻪ ﻣﮑﻪ و ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﻣﺮاﺳﻢ ﺣﺞ ﺑﻮد‪ .‬داﺳﺘﺎن در ﭼﻨﺪ ﺻﺪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎدﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺳﻔﺮ و اﻗﺎﻣﺖ "ﺳﻴﺪ ﺑﺤﺮاﻟﻌﻠﻮم" در ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺣﺠﺎز ﺑﻪ درازا ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬روزﯼ‬
‫ﭘﻴﺸﮑﺎرش ﺑﻪ وﯼ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﺮدﻩ و هﺸﺪار ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ هﺮﭼﻪ زودﺗﺮ ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﻴﻦ‬
‫ﺷﻴﻌﻪ ﻧﺸﻴﻦ و ﻣﺮﮐﺰ اﻗﺘﺪارﺷﺎن ﻧﺠﻒ ﺑﺮﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ در ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺣﺠﺎز‪ ،‬ﺷﻴﻌﻴﺎن‬
‫ﺣﻀﻮر ﻧﺪارﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺨﺎرج ﺷﺎن را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﻴﺦ اﺣﻤﺪ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و‬
‫هﻨﺮﻣﻨﺪاﻧﻪ در ذهﻦ ﻣﺴﺘﻤﻌﺎن ﺟﺎ ﻣﯽ اﻧﺪاﺧﺖ ﮐﻪ وﻇﻴﻔﻪ ﯼ ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﯽ ﻋﻠﻤﺎﯼ اﺳﻼم‬
‫و ﺷﻴﻌﻪ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ "ﺳﻴﺪ ﺑﺤﺮاﻟﻌﻠﻮم" ﺑﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد او ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﯽ ورزد‪ .‬از ﻗﻀﺎ ﭼﻨﺪ روز‬
‫ﺑﻌﺪ ﺟﻮاﻧﯽ رﻋﻨﺎ ﺑﺎ ﭼﻬﺮﻩ اﯼ ﻧﻮراﻧﯽ ﺑﻪ در ﺧﺎﻧﻪ ﺁﻣﺪﻩ و ﺳﺮاغ "ﺳﻴﺪ ﺑﺤﺮاﻟﻌﻠﻮم" را‬
‫ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﭘﻴﺸﮑﺎر ﺑﻪ دﻧﺒﺎل او رﻓﺘﻪ و "ﺳﻴﺪ" ﺧﻮد ﺳﺮاﺳﻴﻤﻪ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﺟﻮان ﻣﯽ ﺷﺘﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫‪ 166‬اﻳﻦ ﻧﻈﺮﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ در اﻧﻔﺮادﯼ‪ ،‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ روﻳﺪادهﺎﯼ ﺁن زﻣﺎن داﺷﺘﻢ‪.‬‬

‫‪ 167‬ﺷﻴﺦ اﺣﻤﺪ )ﺿﻴﺎﻓﺘﯽ( آﺎﻓﯽ)‪ (١٣١۵-١٣۵٧‬از ﻣﺮﻳﺪان ﺁﻳﺖاﷲ ﻣﻴﻼﻧﯽ در ﻣﺸﻬﺪ و‪ .‬ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺱﺮﺱ ﺨﺖ ﺝﺮﻳﺎﻧ ﺎت‬
‫روﺷﻨﻔﻜﺮﯼ هﻤﭽﻮن دآﺘﺮ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ و ‪ ...‬ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻬﺪﻳﻪ ﺕﻬﺮان را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ارﺷﺎد ﺑﻨﺎ ﮐﺮد‪ .‬از ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن اﻧﺠﻤ ﻦ‬
‫ﺣﺠﻴﺘﻪ و ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺿﺪﺑﻬﺎﺋﻴﺖ ﺑﻮد و از ﺱﻮﯼ ﺱﺎواﮎ ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٢٠‬‬
‫"ﺳﻴﺪ ﺑﺤﺮاﻟﻌﻠﻮم" ﺑﺎ دﻳﺪن ﺟﻮان رﺷﻴﺪ و ﺑﻠﻨﺪ ﺑﺎﻻ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺷﺘﺮﯼ ﺳﻮار ﺑﻮد‪ ،‬ﺧﻢ ﺷﺪﻩ و ﺁن‬
‫ﺟﻮان ﺑﺎ ﮔﺬاردن ﭘﺎﻳﺶ ﺑﺮ روﯼ ﮐﻤﺮ "ﺳﻴﺪ ﺑﺤﺮ اﻟﻌﻠﻮم"‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ و ﺑﺎ هﻢ ﺑﻪ داﺧﻞ‬
‫اﺗﺎﻗﯽ ﻣﯽ روﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﻣﺪﺗﯽ ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ‪ ،‬ﺟﻮان از اﺗﺎق ﺧﺎرج ﺷﺪﻩ و دوﺑﺎرﻩ "ﺳﻴﺪ ﺑﺤﺮاﻟﻌﻠﻮم"‬
‫ﺧﻢ ﺷﺪﻩ و ﺟﻮان ﻣﺬﮐﻮر ﭘﺎﻳﺶ را روﯼ ﮐﻤﺮ او ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﺳﻮار ﺷﺘﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﮐﺎﻓﯽ در اﻳﻦ‬
‫ﺟﺎ ﺿﺮورت اﺣﺘﺮام و ﭘﺎﺑﻮﺳﯽ و دﺳﺖ ﺑﻮﺳﯽ از ﻣﻘﺎﻣﺎت و ﺑﻠﻨﺪﭘﺎﻳﮕﺎن ﻣﺬهﺒﯽ را ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ‬
‫ﻓﺮﻳﺐ ﮐﺎراﻧﻪ ﮔﻮش زد ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺎ رﻓﺘﻦ ﺁن ﺟﻮان رﻋﻨﺎ‪ ،‬ﻋﻼﻣﻪ ﭘﻴﺸﮑﺎر را ﺧﻮاﺳﺘﻪ و ﭼﮑﯽ‬
‫را ﺑﻪ او دادﻩ و از او ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ ﺗﺎ ﺁن را در ﺑﺎزار ﺻﻔﺎ ﻧﻘﺪ ﮐﻨﺪ! ﭘﻴﺸﮑﺎر ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺁدرﺳﯽ‬
‫ﮐﻪ "ﺳﻴﺪ ﺑﺤﺮاﻟﻌﻠﻮم" دادﻩ‪ ،‬راهﯽ ﺑﺎزار ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺻﺮاﻓﯽ ﻣﺰﺑﻮر را ﭘﻴﺪا ﮐﺮدﻩ و ﭼﮏ را‬
‫در ﺁن ﺟﺎ ﻧﻘﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ! ﺻﺎﺣﺐ ﺻﺮاﻓﯽ از او ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺑﺮدن ﭘﻮل هﺎ ﭼﻨﺪ ﺣﻤﺎل‬
‫ﺑﻴﺂورد‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﻣﻘﺪار ﺁن ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎﻓﯽ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﮐﻪ ﭘﻮل هﺎ هﻤﻪ "رﻳﺎل‬
‫ﻓﺮاﻧﺴﻮﯼ" ﺑﻮدﻧﺪ! ﺳﭙﺲ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ ﻣﻴﺰان اﻃﻼﻋﺎت وﺳﻴﻊ اش را ﺑﻪ ﺳﻤﻊ ﺷﻨﻮﻧﺪﮔﺎن‬
‫ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻮل راﻳﺞ ﺁن دوران "رﻳﺎل ﻓﺮاﻧﺴﻮﯼ" ﺑﻮد! ﭘﻴﺸﮑﺎر دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻣﺮد‬
‫ﺻﺮاف را اﻧﺠﺎم دادﻩ و ﺧﻮد هﻤﺮاﻩ ﺣﻤﺎﻻن ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎز ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺗﺤﻮﻳﻞ ﭘﻮل هﺎ‪،‬‬
‫راز داﺳﺘﺎن ﭼﮏ را از "ﺳﻴﺪ ﺑﺤﺮاﻟﻌﻠﻮم" ﻣﯽ ﭘﺮﺳﺪ‪ .‬ﮐﺎﻓﯽ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﺮﻳﺴﺖ و ﺑﺮ‬
‫ﺳﺮ و ﮐﻮﻟﺶ ﻣﯽ زد‪ ،‬اداﻣﻪ ﻣﯽ داد ﮐﻪ "ﺳﻴﺪ" ﺑﻪ ﭘﻴﺸﮑﺎرش ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ ﻓﮑﺮ ﮐﺮدﯼ ﻣﺎ ﺁﻗﺎ‬
‫ﻧﺪارﻳﻢ؟ ﺗﻮ ﻓﮑﺮ ﮐﺮدﯼ ﻣﺎ ﺑﯽ ﺻﺎﺣﺒﻴﻢ؟ اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ‪ ،‬اوج داﺳﺘﺎن ﺑﻮد و ﺟﻤﻌﻴﺖ هﻤﺮاﻩ او ﺑﻪ‬
‫ﺷﻴﻮن و زارﯼ ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬اﺷﺎرﻩ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺁن ﺟﻮان رﻋﻨﺎ‪ ،‬اﻣﺎم زﻣﺎن ﺑﻮدﻩ و‬
‫ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺻﺮاﻓﯽ ﻧﻴﺰ اﻣﺎم ﺣﺴﻦ و اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ و ﭼﮏ ﻣﺰﺑﻮر را اﻣﺎم زﻣﺎن در‬
‫وﺟﻪ ﺁن هﺎ ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﻴﺸﮑﺎر ﺳﺮاﺳﻴﻤﻪ ﺑﻪ ﺑﺎزار ﺻﻔﺎ ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺻﺮاﻓﯽ ﮐﺬاﻳﯽ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮدد وﻟﯽ ﻧﻪ از ﺗﺎﮎ ﻧﺸﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ و ﻧﻪ از ﺗﺎﮎ ﻧﺸﺎن‪ ،‬اﺛﺮﯼ از ﺁﺛﺎر ﺻﺮاﻓﯽ ﺑﺮﺟﺎﯼ‬
‫ﻧﻤﯽ ﺑﻴﻨﺪ!‬
‫ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺎ ﺷﻴﺎدﯼ ﺑﺮاﯼ ﺷﻨﻮﻧﺪﮔﺎﻧﺶ ﺟﺎ ﻣﯽ اﻧﺪاﺧﺖ ﮐﻪ ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ ﭘﻮل هﺎﯼ ﻣﺮدم ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ‬
‫ﺁﻗﺎﻳﺎن ﺧﻮد ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﺑﻪ ﻓﺮﻳﺎدﺷﺎن ﺧﻮاهﻨﺪ رﺳﻴﺪ و ﺑﺴﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺁﻧﯽ ﮐﻪ ﻓﮑﺮش را ﮐﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫در اﺧﺘﻴﺎرﺷﺎن ﺧﻮاهﻨﺪ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ :‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ‪ ،‬در واﻗﻊ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺳﻼﻣﺘﯽ ﺧﻮدﺗﺎن اﺳﺖ و اداﯼ وﻇﻴﻔﻪ اﯼ ﮐﻪ دارﻳﺪ وﮔﺮﻧﻪ ﻣﺎ از ﺟﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ رﻓﻊ‬
‫ﻧﻴﺎز ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ! ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﻴﺪ ﮐﻪ ﮐﺎﻓﯽ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺗﺮﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ هﺎﯼ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ را ﺑﺮاﯼ‬
‫ﻣﺮدم ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ و راﺑﻄﻪ اﯼ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﺎ ﺁﻧﺎن ﺑﺮﻗﺮار ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺷﻨﻴﺪن داﺳﺘﺎن هﺎﯼ‬
‫ﮐﺎﻓﯽ ﺧﺎﻃﺮﻩ هﺎﯼ ﺟﺎﻟﺒﯽ را ﺑﻪ ﻳﺎدم ﻣﯽ ﺁورد‪ .‬روزهﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ داﺳﺘﺎن هﺎ ﻣﯽ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪم و از‬
‫زواﻳﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺁن هﺎ را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﻣﯽ دادم‪.‬‬
‫داﺳﺘﺎن هﺎ و رواﻳﺖ هﺎﯼ ﻣﺬهﺒﯽ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ را ﮐﻪ از ﮐﻮدﮐﯽ در داﻣﺎن ﻣﺎدرﺑﺰرﮔﻢ‬
‫و‪...‬ﺷﻨﻴﺪﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﯽ ﺁوردم و ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺧﺸﻤﻢ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺰﻋﺒﻼﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم‬
‫دﻳﻦ و ﻣﺬهﺐ ﺑﻪ ﺧﻮرد ﺧﻼﻳﻖ ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻨﻬﺎن ﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫ﻳﮑﯽ از اﻳﻦ داﺳﺘﺎن هﺎ‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﺗﺮاژﻳﮏ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻮ‪ ،‬دﺧﺘﺮ ﻳﺰدﮔﺮد‪ ،‬هﻤﺴﺮ اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻮد‬
‫‪٢٢١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﮐﻪ ذهﻦ ﺧﻼق اﻳﺮاﻧﯽ هﺎﯼ ﺷﻴﻌﻪ‪ ،‬ﻣﺎدرﯼِ اﻣﺎم زﻳﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ را ﺑﻪ او ﻣﯽ ﺳﭙﺎرد ﺗﺎ وﺣﺪت و‬
‫ﺳﺎزﺷﯽ ﻋﻤﻴﻖ ﺑﻴﻦ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﯼ ﺟﻠﻴﻠﻪ ﯼ ﺳﺎدات و ﺳﻠﺴﻠﻪ ﯼ ﺳﺎﺳﺎﻧﻴﺎن ﭘﺪﻳﺪ ﺁورﻧﺪ و در واﻗﻊ‬
‫رﻳﺸﻪ و ﻧﺴﺐ ﺳﺎدات و اوﻻد ﭘﻴﻐﻤﻴﺮ را ﺑﺎزﮔﺮداﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﺪان ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ اﻳﺮان! ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻮ ﮐﻪ‬
‫از ﻣﻬﻠﮑﻪ ﯼ ﻋﺎﺷﻮرا ﺟﺎن ﺑﻪ در ﺑﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﭘﺪرﯼ ﻓﺮار ﮐﺮدﻩ و در ﺣﻮاﻟﯽ‬
‫ﺷﻬﺮ رﯼ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺳﺮﺑﺎزان ﺧﻠﻴﻔﻪ او را دﻧﺒﺎل ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺼﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺑﻪ‬
‫ﻳﺎرﯼ ﻃﻠﺐ ﮐﻨﺪ‪ .‬از ﻓﺮط اﺿﻄﺮاب ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺁن ﮐﻪ ﺑﮕﻮﻳﺪ "ﻳﺎهﻮ ﻣﺮا ﮐﻤﮏ ﮐﻦ!"‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﻪ‬
‫زﺑﺎن ﻋﺮﺑﯽ ﻣﺴﻠﻂ ﻧﺒﻮد)ﻋﻠﯽ رﻏﻢ ﺳﺎل هﺎ زﻳﺴﺘﻦ در ﮐﺸﻮرهﺎﯼ ﻋﺮﺑﯽ و زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺎ‬
‫هﻤﺴﺮش اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ!( ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ "ﻳﺎ ﮐﻮﻩ ﻣﺮا درﻳﺎب!" و ﮐﻮﻩ دهﺎن ﮔﺸﺎدﻩ و او را ﻗﺒﻞ از‬
‫ﺁن ﮐﻪ دﺳﺖ ﻧﺎﻣﺤﺮم ﺳﭙﺎﻩ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﺑﻪ او رﺳﺪ و ﻳﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺳﻨﮓ ﻟﺤﺪ او را در ﺁﻏﻮش ﮔﻴﺮد‪،‬‬
‫ﻓﺮو ﻣﯽ ﺑﻠﻌﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﮔﻮﺷﻪ ﯼ روﺳﺮﯼ اش از ﮐﻮﻩ ﺑﻴﺮون ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ! ﺳﺎل هﺎ زاﺋﺮان ﺗﻬﺮاﻧﯽ و‬
‫اﻳﺮاﻧﯽ ﺷﺐ هﺎﯼ ﺟﻤﻌﻪ ﺑﻪ زﻳﺎرت ﮐﻮﻩ "ﺑﯽ ﺑﯽ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻮ" ﺷﺘﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻣﯽ ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﻣﺎم‬
‫ﺣﺴﻴﻦ در هﻴﺌﺖ ﻧﻮرﯼ ﻧﻴﻤﻪ هﺎﯼ ﺷﺐ ﺑﺮاﯼ دﻳﺪار هﻤﺴﺮش و هﻢ ﺧﻮاﺑﯽ ﺑﺎ او ﺑﻪ داﺧﻞ ﮐﻮﻩ‬
‫رود! اﻣﺎ روزهﺎﯼ ﺟﻤﻌﻪ‪ ،‬ﮔﻮﻳﺎ اﻳﻦ ﻣﺮدان زاﺋﺮ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ در ﭼﺸﻤﻪ ﯼ‬
‫ﻧﺰدﻳﮏ ﺁن ﺟﺎ ﻏﺴﻞ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ!‬
‫ﻣﻮاﻗﻊ زﻳﺎدﯼ ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻧﻮﺣﻪ هﺎﯼ ﺁهﻨﮕﺮان و ﻳﺎ ﺗﺮاﻧﻪ و ﺳﺮودهﺎﯼ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن رژﻳﻢ از ﺟﻤﻠﻪ " ﺷﻬﺪاﯼ ‪ ٧‬ﺗﻴﺮ" و رﺟﺎﻳﯽ و ﺑﺎهﻨﺮ و ‪ ...‬را از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻠﻨﺪﮔﻮﯼ‬
‫ﺳﺎﻟﻦ ﭘﺨﺶ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺗﺼﻮر ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ "ﻣﻈﻠﻮﻣﻴﺖ ﺑﻬﺸﺘﯽ و ‪ ٧٢‬ﺗﻦ" )هﺮﭼﻨﺪ‬
‫ﺗﻌﺪاد ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﮔﺎن ﺑﻴﺶ از ﺗﻌﺪاد اﻋﻼم ﺷﺪﻩ ﺑﻮد( در ﻣﺎ اﺛﺮ ﮐﻨﺪ! و ﻳﺎ ﻣﻬﺮ ﺁن هﺎ در دل ﻣﺎن‬
‫اﻓﺘﺪ! ﺑﺎ ﭘﺨﺶ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺳﺮودهﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ از ﻳﮏ ﺳﻮ اﻧﮕﻴﺰﻩ ﯼ ﻻزم در‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮان و ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺷﮑﻨﺠﻪ و اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁورﻧﺪ‬
‫و از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ ﻓﺸﺎر رواﻧﯽ هﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ روﯼ زﻧﺪاﻧﯽ و درهﻢ ﺷﮑﺴﺘﻦ ﺁراﻣﺶ‬
‫دروﻧﯽ اش اﻋﻤﺎل ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮد ﺳﺎﻋﺖ هﺎﯼ ﻣﺘﻤﺎدﯼ ﺑﻪ ﻧﻮﺣﻪ هﺎ و‬
‫ﺁهﻨﮓ هﺎﻳﯽ ﮔﻮش ﺳﭙﺎرد ﮐﻪ از ﺁن هﺎ ﻧﻔﺮت داﺷﺖ و ﺗﺒﻠﻴﻎ و ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﺷﺎهﺪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﮔﺎﻩ ﺗﺎ ﺳﺮﺣﺪ ﻧﻔﺮت و اﻧﺰﺟﺎر از ﺁن هﺎ روﻳﮕﺮدان ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪١٧‬‬
‫روزﯼ ﺗﻮﺟﻪ ام ﺑﻪ هﻮاﮐﺶ ﺳﻠﻮل ﮐﻪ در ﺑﺎﻻﯼ ﺗﻮاﻟﺖ ﻗﺮار داﺷﺖ‪ ،‬ﻣﺮا از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻮﻧﻞ‬
‫زﻣﺎن ﭘﺮﺗﺎب ﮐﺮد ﺑﻪ ﺑﻬﺎر ‪ ۵٨‬و ﺑﻪ ﻳﺎد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ اﻓﺘﺎدم ﮐﻪ هﺎﻟﻪ اﯼ از ﺁن را در‬
‫ذهﻦ داﺷﺘﻢ و ﺗﺎ ﺁن زﻣﺎن هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﺑﺎ دﻗﺖ ﺑﻪ ﺁن ﻧﮕﺎﻩ ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻣﻈﺎﻟﻢ‬
‫رژﻳﻢ ﺷﺎﻩ و ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﺗﯽ در ﻣﻮرد زﻧﺪان هﺎﯼ ﺁن ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺠﺮﯼ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﮐﻪ ﻧﺎﻣﺶ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﻧﻤﯽ ﺁورم‪ ،‬ﺑﺎ ﺁب و ﺗﺎﺑﯽ ﺗﻤﺎم راﺟﻊ ﺑﻪ زﻧﺪان ﻧﻴﻤﻪ ﺗﻤﺎم ﮔﻮهﺮدﺷﺖ در ﺣﺎل ﺗﻮﺿﻴﺢ دادن‬
‫ﺑﻮد‪ .‬وﯼ ﺑﺎ ﻧﺸﺎن دادن هﻤﻴﻦ هﻮاﮐﺶ هﺎ‪ ،‬ﻣﺪﻋﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺁن هﺎ را ﺑﻪ ﻗﺼﺪ اﻳﻦ ﺗﻌﺒﻴﻪ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﺮد و ﮔﺮم ﮐﺮدن ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ ﺳﻠﻮل از ﻃﺮﻳﻖ هﻮاﮐﺶ ‪ ،‬زﻧﺪاﻧﯽ را در ﻣﺨﺼﻤﻪ ﻗﺮار‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٢٢‬‬
‫دهﻨﺪ و هﻤﭽﻨﻴﻦ ﮔﺎزهﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ را از ﻃﺮﻳﻖ ﺁن ﺑﻪ داﺧﻞ ﺳﻠﻮل ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻳﺎد ﺁورﯼ‬
‫اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ ،‬ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻢ ﺗﻌﺠﺐ ﺧﻮد را از ﺑﻼهﺖ و ﺣﻤﺎﻗﺖ ﻣﺠﺮﯼ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺑﺮاز‬
‫دارم‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻳﮏ هﻮاﮐﺶ ﺳﺎدﻩ ﮐﻪ ﺟﻬﺖ ﺗﻬﻮﻳﻪ ﯼ هﻮا در ﻓﺼﻞ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﭼﻪ داﺳﺘﺎن هﺎ و اﻓﺴﺎﻧﻪ هﺎ ﮐﻪ ﻧﭙﺮداﺧﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻌﺠﺐ ﻣﻦ از اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ هﻴﭻ ﻋﻘﻞ‬
‫ﺳﻠﻴﻤﯽ ﻧﻴﺰ ﭘﻴﺪا ﻧﻤﯽ ﺷﺪ ﺗﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اراﺟﻴﻔﯽ ﮐﻪ ﻣﺠﺮﯼ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ هﻢ ﻣﯽ ﺑﺎﻓﺖ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺨﯽ‬
‫درﺧﻮر دهﺪ‪ .‬ﮔﻮﻳﯽ هﻤﻪ ﺑﺎ او در ﮐﺎرﮐﺮد اﻳﻦ هﻮاﮐﺶ هﺎ هﻢ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ!‬

‫‪١٨‬‬
‫ﺑﺮﮔﺰارﯼ ﻣﺮاﺳﻢ ﻣﻠﯽ و ﻣﺬهﺒﯽ و روزهﺎﯼ ﺷﺎﺧﺺ در ﺗﻘﻮﻳﻢ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ -‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻴﻬﻦ‪،‬‬
‫ﻳﮑﯽ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ وﻳﮋﻩ و ﻣﻬﻢ در ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﺟﺪﻳﺖ از ﺳﻮﯼ ﻣﻦ و‬
‫ﺧﻴﻠﯽ هﺎﯼ دﻳﮕﺮ دﻧﺒﺎل ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﺮﮔﺰارﯼ ﻣﺮاﺳﻢ‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﺗﻌﻬﺪ ﺧﻮد را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺁرﻣﺎن هﺎﻳﻢ‬
‫ﺑﻴﺎن ﻣﯽ ﮐﺮدم و ﺁن هﺎ را ﮔﺮاﻣﯽ ﻣﯽ داﺷﺘﻢ و در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﯼ ﺑﻌﺪ ﺑﺎﻋﺚ ارﺗﻘﺎﯼ روﺣﻴﻪ ام‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً هﻴﭻ روزﯼ را از ﻗﻠﻢ ﻧﻤﯽ اﻧﺪاﺧﺘﻢ‪ .‬روزهﺎﯼ ﻣﻬﻢ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺗﺠﻠﻴﻞ از ﺷﻬﺪا‪،‬‬
‫روزﯼ هﺎﯼ ﻣﻠﯽ و ﻣﺬهﺒﯽ را ﮔﺮاﻣﯽ ﻣﯽ داﺷﺘﻢ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ هﺮ ﮐﺪام‪ ،‬ﻣﺘﻨﯽ را در‬
‫ذهﻨﻢ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﯽ ﮐﺮدم و ﺑﺎ اﺣﺘﺮام ﺗﻤﺎم ﻣﺮاﺳﻢ را اﺟﺮا ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﺳﺮودﺧﻮاﻧﯽ و‬
‫ﺷﻌﺮﺧﻮاﻧﯽ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ اﺟﺮا ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬ﻳﮑﯽ از ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ هﺎﯼ ﻣﺮاﺳﻢ‪ ،‬ﭘﺬﻳﺮاﻳﯽ‬
‫از ﻣﻴﻬﻤﺎﻧﺎن ﺑﻮد ﮐﻪ در واﻗﻊ ﺗﻨﻬﺎ ﺧﻮدم ﺑﻮدم ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ از ﻃﺮف ﺧﻠﻖ ﻗﻬﺮﻣﺎن اﻳﺮان‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ را هﻤﻴﺸﻪ و در هﻤﻪ ﺣﺎل داﺷﺘﻢ و ﺑﻌﺪهﺎ ﻧﻴﺰ اداﻣﻪ ﻣﯽ دادم‪ .‬در ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ‬
‫ﺷﻬﺪاﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻓﺮاز ﺗﭙﻪ هﺎﯼ اوﻳﻦ ﺟﺎوداﻧﻪ ﺷﺪﻧﺪ از ﺻﻤﻴﻢ ﻗﻠﺐ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪم "ﺑﮕﻮ ﺑﻪ ﻣﻴﻬﻦ‬
‫ﮐﻪ ﺧﻮن ﺑﻴﮋن ﺳﺘﺎرﻩ ﮔﺸﺖ و زان ﭼﻪ ﺳﺎن ﺷﺮارﻩ دﻣﻴﺪ" ﺁن وﻗﺖ ﺑﯽ اﺧﺘﻴﺎر اﺷﮏ هﺎﻳﻢ‬
‫ﺳﺮازﻳﺮ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺮ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ درﻏﻴﺎب او و ﻳﺎراﻧﺶ ﺑﺮ ﺳﺎزﻣﺎن ﭼﺮﻳﮏ هﺎﯼ ﻓﺪاﻳﯽ ﺧﻠﻖ‬
‫اﻳﺮان رﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﯽ ﮔﺮﻳﺴﺘﻢ‪ .‬دﻋﺎﯼ "اﻟﻠﻬﻢ اﻧﺼﺮ اﻟﻤﺠﺎهﺪﻳﻦ" ﮐﺎﻇﻢ ذواﻻﻧﻮار را ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪم‬
‫و هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ او ﺑﺮاﯼ هﻤﻪ ﯼ ﻣﺠﺎهﺪان و ﻣﺒﺎرزان راﻩ ﺁزادﯼ ﻣﻴﻬﻦ ﻣﺎن از ﺻﻤﻴﻢ ﻗﻠﺐ دﻋﺎ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدم‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻳﺎد ﺷﻬﺪاﯼ ‪ ١٢‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ﺷﻌﺮﯼ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪم ﺑﻪ ﻧﺎم "ﺑﺮ ﺑﻠﻨﺪاﯼ ﻗﻠﻌﻪ ﯼ اردﻳﺒﻬﺸﺖ"‪.‬‬
‫ﺳﺮود "ﭼﻬﺎر ﺧﺮداد" را ﺑﻪ اﺣﺘﺮام ﺷﻬﺪاﯼ ﺑﻨﻴﺎن ﮔﺬار ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﻣﺤﻤﺪ‬
‫ﺣﻨﻴﻒ ﻧﮋاد ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺧﺒﺮدار ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪم‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ ‪٣٠‬ﺧﺮداد‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ از‬
‫ﺳﻮﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻠﻮل هﺎﯼ اﻧﻔﺮادﯼ ﺳﺎﻟﻦ ‪ ٩‬ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﭘﻴﺎم ﻣﯽ دادم و ﺳﺮود ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪم‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻳﺎد ﺁن هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﮔﻤﻨﺎم در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺁﺗﺶ اﻳﺴﺘﺎدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺮود "ﺷﻬﺎدت" و "اﻳﺮان ﻣﻴﻬﻦ‬
‫ﺷﻬﻴﺪان" را ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪم‪ .‬ﺑﺎ ﻳﺎد ﺳﻌﻴﺪ ﺳﻠﻄﺎن ﭘﻮر ﺷﻌﺮ "ﺟﻨﮕﻞ" را ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن‬
‫ﺳﻴﺎهﮑﻞ‪ ١٦٨‬ﺳﺮودﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪم‪ .‬در ﺳﺎﻟﺮوز ﺷﻬﺎدت ﺣﻤﻴﺪ اﺷﺮف‪ ١٦٩‬و ﻳﺎراﻧﺶ‪ ،‬ﺳﺮود‬

‫‪ 168‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺱﻴﺎهﮑﻞ ﺑﺎ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ پﺎﺱﮕﺎﻩ ژاﻧﺪارﻣﺮﯼ ﺱﻴﺎهﮑﻞ در ‪ ١٩‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ ١٣۴٩‬ﺁﻏﺎز ﺷﺪ‪ .‬در درﮔﻴﺮﯼ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ‬
‫ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺷﺎﻩ ﺑﺎ ﭼﺮﻳﮏهﺎ ﻃﯽ روزهﺎﯼ ‪ ٢٠‬ﺑﻬﻤﻦ ﺕﺎ ‪ ١٩‬اﺱﻔﻨﺪ ‪ ١۵ ،١٣۴٩‬ﻧﻔﺮ از ﺁنهﺎ دﺱ ﺘﮕﻴﺮ ﺷ ﺪﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎﻧ ﺪﻩ ﮔ ﺮوﻩ‬
‫‪٢٢٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫"ﻣﻦ ﻓﺪاﻳﯽ ﺧﻠﻘﻢ" را از ﻋﻤﻖ ﺟﺎﻧﻢ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪم و ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﻳﺎد ﺣﻤﻴﺪ اﺷﺮف ﺳﺮود "ﻣﺮدﯼ از‬
‫ﻣﺎ‪ ،‬در ﮐﻮهﺴﺘﺎن‪ ،‬اﻧﺒﺎﻧﺶ ﭘﺮ ز ﻓﺸﻨﮓ" را ﮐﻪ زﻣﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﺻﺪاﯼ ﺧﻮدش از ﻃﺮﻳﻖ‬
‫ﻧﻮارﮐﺎﺳﺖ ﺷﻨﻴﺪﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪم‪ .‬ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ ﻧﻔﺮت ﺧﻮدم را از ﺧﺎﺋﻨﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﮑﻴﻪ ﺑﺮ‬
‫ﺟﺎﯼ ﺑﺰرﮔﺎﻧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ او زدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻴﺎن ﮐﻨﻢ‪ ،‬ﭼﺎرﻩ اﯼ ﻧﻤﯽ دﻳﺪم ﺟﺰ ﺁن ﮐﻪ او را هﺮ ﭼﻪ‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ دارم و ﻋﺸﻖ و ﻋﻼﻗﻪ ام را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺜﺎرش ﮐﻨﻢ و اﺑﺮاز ﺗﺄﺳﻔﻢ را از ﺟﺎﯼ ﺧﺎﻟﯽ اش‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺸﺎن دهﻢ‪١۴ .‬ﻣﺮداد ﺟﺸﻦ ﻣﺸﺮوﻃﻴﺖ را هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺑﺰر ﮔﺪاﺷﺖ ﺳﺘﺎرﺧﺎن و ﺑﺎﻗﺮﺧﺎن‬
‫و ﺻﻮراﺳﺮاﻓﻴﻞ و ﻣﻠﮏ اﻟﻤﺘﮑﻠﻤﻴﻦ و‪ ...‬ﮔﺮاﻣﯽ ﻣﯽ داﺷﺘﻢ‪ .‬از هﻤﻪ ﻳﺎد ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬ﻣﺮاﺳﻢ‬
‫ﺳﺎﻟﮕﺮد ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و ﺷﻬﺎدت ﻣﻬﺪﯼ رﺿﺎﻳﯽ و ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ ﺷﻬﺪاﯼ‬
‫ﺷﻬﺮﻳﻮرﻣﺎﻩ و ﺗﻈﺎهﺮات هﺎﯼ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ را هﻤﻪ ﺑﺎ هﻢ ﺑﺮﮔﺰار ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬ﮔﺎﻩ در ﺑﺮﮔﺰارﯼ‬
‫ﻣﺮاﺳﻢ ﺑﻪ ذﮐﺮ ﺧﺎﻃﺮﻩ ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻢ‪ .‬اﻣﮑﺎن ﻧﺪاﺷﺖ روزهﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ را ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﻟﺮوز اﻋﺪام‬
‫ﻋﺰﻳﺰاﻧﻢ در زﻧﺪان ﻣﺼﺎدف ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬از ﻗﻠﻢ ﺑﻴﺎﻧﺪازم‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ از ﺁن هﺎ اﺳﺘﻤﺪاد ﻣﯽ ﻃﻠﺒﻴﺪم‪.‬‬
‫اﻋﺪام هﺎ هﻤﭽﻨﺎن اداﻣﻪ داﺷﺘﻨﺪ و روزهﺎﯼ ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ ﻏﻤﯽ ﻋﻈﻴﻢ ﺑﺮ دﻟﻢ ﻣﯽ ﻧﺸﺴﺖ‪.‬‬
‫‪١٧٠‬‬
‫اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﺮدم "ﺧﻮرﺷﻴﺪ در ﭘﺸﺖ ﭘﻠﮏ هﺎﯼ ﻣﻦ اﻋﺪام ﻣﯽ ﺷﻮد"‪.‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺑﺮﮔﺰارﯼ ﻣﺮاﺳﻢ‪ ،‬از ﭼﻨﺪ روز ﻗﺒﻞ ﻓﮑﺮ و ذهﻨﻢ را اﺷﻐﺎل ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺁﻣﺎدﻩ ﺳﺎزﯼ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺷﮑﻞ ﺑﺮﮔﺰارﯼ ﺁن ﺑﺮاﻳﻢ از اهﻤﻴﺖ وﻳﮋﻩ اﯼ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻬﻴﻪ ﯼ ﻣﺘﻦ هﺎﯼ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻴﺰ وﻗﺖ ﮔﻴﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﮐﻪ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدم ﻣﺘﻦ را از ﺣﻔﻆ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎرهﺎ در‬
‫ﻓﮑﺮم ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﮐﺮدم ﺗﺎ ﺣﻔﻆ ﺷﻮم! ﺗﻬﻴﻪ ﯼ ﺷﺮﺑﺖ و ﺷﻴﺮﻳﻨﯽ و ﻣﻴﻮﻩ ﭼﻨﺪان وﻗﺖ ﮔﻴﺮ ﻧﺒﻮد‬
‫و در ﭼﺸﻢ ﺑﻪ هﻢ زدﻧﯽ ﺁﻣﺎدﻩ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺷﺮﺑﺖ‪ ،‬ﻣﺤﻠﻮل ﺁب ﻗﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ‬
‫ﺗﺒﻌﻴﺪ ﺷﺪم‪ ،‬از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎ ﺧﻮردﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﻗﺮص وﻳﺘﺎﻣﻴﻦ ث در ﺟﻴﺐ ﭘﻴﺮاهﻨﻢ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺁن هﺎ را ﻧﮕﺎﻩ داﺷﺘﻪ ﺑﻮدم و در ﻣﺮاﺳﻢ هﺎﯼ وﻳﮋﻩ‪ ،‬هﺮ ﺑﺎر ﻳﮑﯽ از ﺁن هﺎ را در ﻣﺤﻠﻮل‬
‫ﺷﺮﺑﺖِ ﺁب ﻗﻨﺪ ﺣﻞ ﻣﯽ ﮐﺮدم و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺷﺮﺑﺖ ﺁﺑﻠﻴﻤﻮ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ! ﺷﻴﺮﻳﻨﯽ‬
‫ﭼﻴﺰﯼ ﻧﺒﻮد ﺟﺰ ﻣﻘﺪارﯼ ﺁب ﻗﻨﺪ ﮐﻪ روﯼ ﻧﺎن ﺧﺸﮏ ﻣﯽ ﻣﺎﻟﻴﺪم‪ .‬وﻗﺘﯽ اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺮﻣﺎ و اﻧﺠﻴﺮ داﺷﺘﻢ‪ ،‬ﻣﻘﺪارﯼ از ﺁن هﺎ را هﻢ در ﺁب اﻧﺪاﺧﺘﻪ و ﺑﺎ ﭘﺸﺖ ﻗﺎﺷﻖ ﻟﻪ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدم و روﯼ ﻧﺎن ﺧﺸﮏ ﻣﯽ ﻣﺎﻟﻴﺪم‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻴﻮﻩ اﯼ داﺷﺘﻢ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺁن روﻳﺶ را ﺗﺰﻳﻴﻦ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬اﻳﻦ دﻳﮕﺮ ﮐﻴﮏ ﺑﻮد و "ﺷﻴﺮﻳﻨﯽ داﻧﻤﺎرﮐﯽ"! وﻟﯽ ﺷﻴﺮﻳﻨﯽ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ هﻤﺎن ﺁب ﻗﻨﺪ‬
‫روﯼ ﻧﺎن ﺧﺸﮏ ﺑﻮد‪ .‬ﻳﮏ ﺑﺎر ﻧﻴﺰ ﺑﺮاﯼ ﺗﺰﻳﻴﻦ ﮐﻴﮏ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﮐﻤﯽ ﺧﺎﻣﻪ درﺳﺖ ﮐﺮدم‪.‬‬

‫ﻋﻠﯽاﮐﺒﺮ ﺹﻔﺎﻳﯽ ﻓﺮاهﺎﻧﯽ در زﻳﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت رﺱﻴﺪ و ﺑﻘﻴﻪ اﻓﺮاد ﮔﺮوﻩ ﺷ ﺎﻣﻞ ﺝﻠﻴ ﻞ اﻧﻔ ﺮادﯼ‪ ،‬ﻣﻬ ﺪﯼ اﺱ ﺤﺎﻗﯽ‪،‬‬
‫هﺎدﯼ ﺑﻨﺪﻩﺥﺪا ﻟﻨﮕﺮودﯼ‪ ،‬ﻏﻔﻮر ﺣﺴﻦپﻮر‪ ،‬ﻋﺒ ﺎس داﻧ ﺶﺑﻬ ﺰادﯼ‪ ،‬اﺱ ﮑﻨﺪر رﺣﻴﻤ ﯽ‪ ،‬ﻧﺎﺹ ﺮ ﺱ ﻴﻒدﻟﻴ ﻞ ﺹ ﻔﺎﻳﯽ‪ ،‬رﺣ ﻴﻢ‬
‫ﺱﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪهﺎدﯼ ﻓﺎﺿﻠﯽ‪ ،‬اﺣﻤﺪ ﻓﺮهﻮدﯼ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﻣﺤﺪثﻗﻨﺪﭼﯽ‪ ،‬اﺱﻤﺎﻋﻴﻞ ﻣﻌﻴﻨﯽﻋﺮاﻗ ﯽ‪ ،‬ﺷ ﻌﺎعاﻟ ﺪﻳﻦ ﻣ ﺸﻴﺪﯼ‪ ،‬اﻳ ﺮج‬
‫ﻧﻴﺮﯼ در ‪ ٢۶‬اﺱﻔﻨﺪ ‪ ۴٩‬ﺕﻴﺮﺑﺎران ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ 169‬ﺣﻤﻴﺪ اﺷﺮف ﻳﮑﯽ از ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﮔﺎن ﮔﺮوﻩ ﺝﺰﻧﯽ ﺑﻮد‪ .‬وﯼ پﺲ از ﺷﮑ ﺴﺖ ﻋﻤﻠﻴ ﺎت ﺣﻤﻠ ﻪ ﺑ ﻪ پﺎﺱ ﮕﺎﻩ ﺱ ﻴﺎهﮑﻞ‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﺒﺎرزﻩ ﭼﺮﻳﮑﯽ در ﺷﻬﺮ روﯼ ﺁورد و ﺑﺎرهﺎ از ﺣﻠﻘﻪﯼ ﻣﺤﺎﺹﺮﻩﯼ ﺱﺎواﮎ ﮔﺮﻳﺨﺖ و ﺑﻪ ﭼﻬﺮﻩاﯼ ﮐﺎرﻳﺰﻣﺎﺕﻴﮏ ﺕﺒﺪﻳﻞ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﺱ ﺮاﻧﺠﺎم ﻣﺤ ﻞ ﺱ ﮑﻮﻧﺖ وﯼ در ﻣﻬﺮﺁﺑ ﺎد ﺝﻨ ﻮﺑﯽ در ه ﺸﺘﻢ ﺕﻴﺮﻣ ﺎﻩ ‪ ۵۵‬ﺑ ﻪ ﻣﺤﺎﺹ ﺮﻩ ﺱ ﺎواﮎ در ﺁﻣ ﺪ و ﺑ ﻪ هﻤ ﺮاﻩ‬
‫ﻣﺤﻤﺪرﺿ ﺎ ﻳﺜﺮﺑ ﻰ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﺣ ﺴﻴﻦ ﺣﻘﻨ ﻮاز‪ ،‬ﻃ ﺎهﺮﻩ ﺥ ﺮم‪ ،‬ﻏﻼﻣﻌﻠ ﯽ ﺥﺮاﻃﭙ ﻮر ﻣﺤﻤ ﺪ ﻣﻬ ﺪﯼ ﻓﻮﻗ ﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤ ﻪ ﺣ ﺴﻴﻨﯽ‪،‬‬
‫ﻳﻮﺱﻒ ﻗﺎﻧﻊ ﺥﺸﮑﻪ ﺑﻴﺠﺎرﯼ‪ ،‬ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﻻﻳﻖ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻋﺴﮕﺮ ﺣﺴﻴﻨﯽ اﺑﺮدﻩ‪ ،‬ﻋﻠﻰ اآﺒﺮ وزﻳﺮى ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت رﺱﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 170‬ﺥﺴﺮو ﮔﻠﺴﺮﺥﯽ‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٢٤‬‬
‫درﺳﺖ ﮐﺮدن ﺁن راﺣﺖ اﺳﺖ وﻟﯽ ﺣﻮﺻﻠﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ ﮐﻪ در ﺁن ﺟﺎ ﺑﻪ وﻓﻮر ﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎﻩ هﺎﯼ اول ﻟﺒﺎس ﮐﺎﻓﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ .‬ﻟﺒﺎﺳﻢ در اﻧﻔﺮادﯼ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ ﺷﺪ از ﻳﮏ زﻳﺮﺷﻠﻮارﯼ‪،‬‬
‫زﻳﺮﭘﻴﺮاهﻨﯽ و ﻳﮏ ﭘﻴﺮاهﻦ ﮐﻪ در اﺛﺮ ﮐﺘﮏ ﺧﻮردن ﻣﻨﺪرس ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و ﭘﺎرﻩ‪ -‬ﭘﺎرﻩ‪ .‬ﺑﺮاﯼ‬
‫ﺷﺮﮐﺖ در ﻣﺮاﺳﻢ ﺣﺘﻤﺎً دﺳﺖ و ﺻﻮرﺗﻢ را ﺷﺴﺘﻪ و ﭘﻴﺮاهﻨﻢ را ﻧﻴﺰ ﺗﻨﻢ ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬ﺑﻌﺪهﺎ ﮐﻪ‬
‫ﻣﻘﺪار ﮐﻤﯽ از ﻟﺒﺎس هﺎﻳﻢ را ﮔﺮﻓﺘﻢ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎً ﻟﺒﺎس ﺗﻤﻴﺰ ﻣﯽ ﭘﻮﺷﻴﺪم‪ .‬اﻋﻴﺎد ﻣﺬهﺒﯽ ﺟﻠﻮﻩ ﯼ‬
‫ﺧﺎﺻﯽ ﺑﺮاﻳﻢ داﺷﺘﻨﺪ وﻟﯽ ﭘﻨﻬﺎن ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺑﺮداﺷﺘﻢ از هﻤﻪ ﯼ ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﺎ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ‬
‫راﻳﺞ ﺑﻮد و هﺴﺖ ﺗﻔﺎوت ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﻣﻦ ﺁﮔﺎهﺎﻧﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﺎر دﺳﺖ ﻣﯽ زدم و ﺑﺎ ﺗﻤﺎم وﺟﻮدم ﺑﺎ‬
‫ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﻣﺮﺳﻮم ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺮزﺑﻨﺪﯼ ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬اﻋﺘﺮاف ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﺗﺎﺳﻮﻋﺎ و ﻋﺎﺷﻮرا ﻟﺤﻈﻪ اﯼ‬
‫ﺁرام و ﻗﺮار ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ .‬ﻣﻮﺳﯽ و ﺑﻘﻴﻪ ﯼ ﺑﭽﻪ هﺎ ﻟﺤﻈﻪ اﯼ از ﻧﻈﺮم دور ﻧﻤﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬از‬
‫ﻋﺎﺷﻮراﯼ ﺣﺴﻴﻦ ﺗﺎ ﻋﺎﺷﻮراﯼ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ در رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺑﻮدم‪ .‬از ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﯽ و‬
‫از ﻣﻮﺳﯽ ﺑﻪ ﺣﺴﻴﻦ ﻣﯽ رﻓﺘﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎر زﻳﻨﺐ و ﺑﻘﻴﻪ ﺟﺰو اﺳﺮا ﻧﺒﻮدﻧﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺟﺰو ﺷﻬﺪا ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫و در ﺻﻒ ﻣﻘﺪم‪ .‬ﺳﺮود "ﺑﻨﺎم ﺧﺪا" را ﺑﺎرهﺎ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪم و ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﮐﺮدم‪:‬‬
‫ﺧﻮن ﺗﻮ هﺪﻳﻪ اﯼ ﺑﻪ ﻣﻠﺖ اﺳﺖ‬
‫راﻩ ﺗﻮ راﻩ ﻣﺮگ و ﻋﺰت اﺳﺖ‬
‫اﻳﻦ رهﻨﻤﻮد ﻧﻬﻀﺖ ﺣﺴﻴﻦ اﺳﺖ‬
‫ﺣﺴﻴﻦ در ﻗﻠﺐ ﻣﻠﺖ اﺳﺖ‬
‫ﻣﺎ از ﺁن ﻣﻠﺘﻴﻢ ﻣﺎ ﻓﺪاﯼ ﻣﻠﺘﻴﻢ‬
‫ﺣﻴﺎت ﻣﻠﺖ ﺟﺎوداﻧﯽ اﺳﺖ‬
‫ﺻﺪاﯼ ﻣﻮﺳﯽ در ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ "ﻋﺎﺷﻮرا ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺁزادﯼ"‪ ،‬ﻟﺤﻈﻪ اﯼ ﻣﺮا ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻤﯽ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﻣﮕﺮ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ از ﺁن ﮔﺮﻳﺰﯼ ﺑﻴﺎﺑﻢ‪ .‬در ﻣﺮاﺳﻢ ﻋﺎﺷﻮرا ﭘﻴﺎم ﺧﺴﺮو ﮔﻠﺴﺮﺧﯽ از ﺑﻬﺸﺖ را‬
‫ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪم‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺁن ﺟﺎ ﮐﻪ در ﺑﻴﺪادﮔﺎﻩ ﺷﺎﻩ ﻣﯽ ﺧﺮوﺷﻴﺪ‪" :‬ﻣﻮﻻﻳﻢ ﺣﺴﻴﻦ ﺷﻬﻴﺪ ﺧﻠﻖ هﺎﯼ‬
‫ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ"! از زﺑﺎن او ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪم "ان اﻟﺤﻴﺎﻩ ﻋﻘﻴﺪة و اﻟﺠﻬﺎد"‪ .‬ﻣﺮاﺳﻢ را ﺑﺎ ﻗﻄﻌﻪ ﺷﻌﺮﯼ‬
‫از اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ﺗﻤﺎم ﻣﯽ ﮐﺮدم‪:‬‬
‫ﻳﺎ دهﺮ اف ﻟﮏ ﻣﻦ ﺧﻠﻴﻠﯽ‬
‫ﮐﻢ ﻟﮏ ﺑﺎﻻﺷﺮاق و اﻻﺻﻴﻠﯽ‬
‫ﻣﻦ ﺻﺎﺣﺐ و ﻃﺎﻟﺐ ﻗﺘﻴﻠﯽ‬
‫و اﻟﺪهﺮو ﻻ ﻳﻘﻨﻊ ﺑﺎﻟﺒﺪﻳﻠﯽ‬
‫و اﻧﻤﺎ اﻻﻣﺮ و اﻟﯽ اﻟﺠﻠﻴﻠﯽ‬
‫و ﮐﻞ ﺣﯽ ﺳﺎﻟﮏ ﺳﺒﻴﻠﯽ‬
‫ﺗﻒ ﺑﺮ ﺗﻮ اﯼ روزﮔﺎر دوﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻪ روزهﺎ و ﺷﺐ هﺎﻳﯽ را ﺑﺮاﯼ ﺗﻮ ﮔﺬراﻧﺪم‪ ،‬ﭼﻘﺪر از‬
‫ﺻﺎﺣﺒﺎن‪ ،‬ﺧﻮاهﻨﺪﮔﺎن و ﺧﻮاﺳﺘﮕﺎراﻧﺖ را ﺑﻪ ﮐﺸﺘﻦ دادﯼ‪ ،‬روزﮔﺎر ﺑﻪ ﺑﺪﻟﯽ هﺎ ﻗﺎﻧﻊ‬
‫ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ ،‬هﻤﻪ ﯼ اﻣﻮر ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﺧﺪا ﻣﯽ روﻧﺪ و هﺮ زﻧﺪﻩ اﯼ رهﺮو راﻩ ﻣﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻦ ﺧﻮد را زﻧﺪﻩ اﯼ ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺘﻢ ﮐﻪ رهﺮو راﻩ او ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪٢٢٥‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫‪١٩‬‬
‫ﺳﺨﺘﯽ و ﻋﺬاب ﻣﺤﺮم در اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻦ هﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻀﺎﯼ رواﻧﯽ ﺧﻮدم را ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﺪت از‬
‫ﺁن ﻟﺬت ﻣﯽ ﺑﺮدم‪ ،‬ﺣﻔﻆ ﻣﯽ ﮐﺮدم و هﻢ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ رژﻳﻢ و ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﺗﺒﻠﻴﻎ و ﺑﺪان ﻋﻤﻞ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﻣﯽ رﻓﺘﻢ‪ .‬روزهﺎﯼ ﻣﺘﻮاﻟﯽ ﭘﺎﺳﺪاران ﺑﻨﺪهﺎ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮهﺎ دﺳﺘﻪ ﯼ ﺳﻴﻨﻪ زﻧﯽ راﻩ‬
‫اﻧﺪاﺧﺘﻪ و ﺑﻪ ﺟﻠﻮدارﯼ ﭘﺎﺳﺪار ﺑﺪ ﺻﺪاﻳﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺎدﻗﯽ راهﯽ ﺑﻨﺪهﺎﯼ اﻧﻔﺮادﯼ‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺻﺪاﯼ ﻧﮑﺮﻩ و ﻧﺨﺮاﺷﻴﺪﻩ ﯼ ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺎدﻗﯽ ﮐﻪ ﻧﻮﺣﻪ ﯼ" اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ﺑﺎ وﻓﺎ ﻋﻠﻤﺪار‬
‫ﻟﺸﮑﺮم" را ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻮﻳﯽ دﻋﻮﺗﯽ ﺑﻮد ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻢ و ﻧﺪاﻳﯽ ﺑﻮد از اﻋﻤﺎق دوزخ ﮐﻪ روح و‬
‫ﺟﺎﻧﻢ را ﻣﯽ ﺁزرد‪ .‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﮔﺮم ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ و در ﺧﻠﺴﻪ ﻓﺮو ﻣﯽ رﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺁن وﻗﺖ ﺗﺎزﻩ ﺑﻪ ﺳﻠﻮل‬
‫ﻣﻦ ﺁﻣﺪﻩ و در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ دور ﻣﯽ ﭼﺮﺧﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺛﻮاب هﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻦ را ﺑﻪ ﻗﺼﺪ‬
‫"ﻗﺮﺑﺖ اﻟﯽ اﷲ" زﻳﺮ ﺑﺎر ﮐﺘﮏ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬هﻴﭻ ﻳﮏ از ﺁن هﺎ از زدن ﻣﻀﺎﻳﻘﻪ ﻧﻤﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً اﻳﻦ ﮐﺎر هﺮ روز ﺁن هﺎ‪ ،‬در ﺧﻼل ﻣﺮاﺳﻢ ﺳﻴﻨﻪ زﻧﯽ دهﻪ ﯼ ﻣﺤﺮم و اﻳﺎم ﻋﺎﺷﻮرا ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺻﺪاﯼ ﺳﻴﻨﻪ زﻧﯽ و ﻧﻮﺣﻪ ﮐﻪ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺧﻮد را ﺑﺮاﯼ ﺿﻴﺎﻓﺖ ﺁﻧﺎن ﺁﻣﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﺮدم و‬
‫در ﮔﻮﺷﻪ اﯼ از اﺗﺎق ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻳﻮرش ﺷﺎن ﻣﯽ ﻧﺸﺴﺘﻢ و ﮔﺎم هﺎﯼ ﺁﻧﺎن را ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﻠﻮل ﻧﺰدﻳﮏ‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺷﻤﺮدم‪.‬‬
‫ﺁن هﺎ از ﮐﻮدﮐﯽ و ﺳﺎل هﺎ ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﮐﻪ ﺷﻐﻞ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺷﺎن را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﭘﺮدﻩ هﺎﯼ‬
‫ﻋﺎﺷﻮرا ﮐﻪ اﻳﺎم ﻣﺤﺮم در و دﻳﻮار ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ هﺎ را ﻣﯽ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬در ﻳﮏ ﺳﻮ اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ و‬
‫اﺻﺤﺎب او را دﻳﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺎ ﺻﻮرت هﺎﻳﯽ ﻧﻮراﻧﯽ و درﺧﺸﺎن و در ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ اﺷﻘﻴﺎﻳﯽ‬
‫ﭼﻮن ﺷﻤﺮ و ﺧﻮﻟﯽ و ﻳﺰﻳﺪ و ﻋﻤﺮ ﺳﻌﺪ و ﺣﺮﻣﻠﻪ و‪ ...‬را ﮐﻪ در دﻳﮓ هﺎﯼ ﭘﺮ از ﺁب‬
‫ﺟﻮش ﻏﻮﻃﻪ ﻣﯽ ﺧﻮردﻧﺪ و ﺁﺗﺶ از هﺮ ﺳﻮ دﻳﮓ هﺎ را در ﻣﻴﺎن ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﺁﻧﺎن هﻴﭻ راﻩ‬
‫ﮔﺮﻳﺰﯼ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬در ﮐﻮدﮐﯽ‪ ،‬ﻋﻘﻮﺑﺖ ﺧﺪاوﻧﺪﯼ ﮐﻪ ﻧﺼﻴﺐ اﺷﻘﻴﺎ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬در ﺟﺎن و دل‬
‫ﺁﻧﺎن ﺣﮏ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و ﺣﺎﻻ در ﺑﺰرگ ﺳﺎﻟﯽ در ﺻﺪد اﺟﺮاﯼ ﺁن ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ دﺳﺖ ﺧﺪا درﻋﻘﻮﺑﺖ اﺷﻘﻴﺎ از ﺁﺳﺘﻴﻦ ﺁﻧﺎن ﺑﻪ در ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﮕﺎهﺸﺎن ﮐﻪ از دوران‬
‫ﻃﻔﻮﻟﻴﺖ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺻﻒ ﺑﻨﺪﯼ ﻧﻴﺮوهﺎ ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﺗﺮاژﻳﮏ و ﻓﺎﺟﻌﻪ ﺑﺎر اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﻧﻘﺶ ﻣﯽ ﺑﺴﺖ‪ .‬ﺧﻤﻴﻨﯽ ﻧﻘﺶ اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ را داﺷﺖ و ﺁن هﺎ اﺻﺤﺎب و ﻳﺎران او ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﺎ‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن‪ ،‬ﻧﻘﺶ اﺷﻘﻴﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮر را ﺑﺎزﯼ ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ و ﻣﺴﺘﻮﺟﺐ هﺮ ﻧﻮع ﻋﻘﻮﺑﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺪﺗﺮ از‬
‫ﺁن در ذهﻦ هﻴﭻ ﺑﻨﯽ ﺑﺸﺮﯼ ﻧﻤﯽ ﮔﻨﺠﺪ‪ ،‬ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬ﮐﺎرﯼ ﺑﻪ ﺗﻨﺎﻗﺾ ﻗﻀﻴﻪ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ‬
‫اﺻﺤﺎب اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ اﺳﻴﺮﯼ رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ!‬

‫‪٢٠‬‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺗﺠﻠﻴﻞ از ﺑﻬﺎر و رﺳﻴﺪن ﻧﻮروز‪ ،‬ﺳﻠﻮل هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺮاﺳﻢ وﻳﮋﻩ ﺗﺪارﮎ ﻣﯽ دﻳﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﮐﻴﻔﻴﺖ ﺁن ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد ﺑﻪ ﺣﺎل و روز زﻧﺪاﻧﯽ و ﻧﮕﺎهﺶ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﻬﺎر دوﺑﺎرﻩ‬
‫زﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﺪﯼ و ﺑﻪ ﻗﻠﺐ زﻣﺴﺘﺎن ﺷﻠﻴﮏ ﻣﯽ ﮐﺮدﯼ‪ .‬هﺮ ﻳﮏ ﺑﻪ ﻓﺮاﺧﻮر ﺣﺎل‪ ،‬ﺳﻔﺮﻩ ﯼ‬
‫هﻔﺖ ﺳﻴﻨﯽ ﻓﺮاهﻢ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و ﻳﮑﯽ ﮐﻪ ﻳﮏ ﺳﻴﻦ ﮐﻢ ﺁوردﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻮن ﻧﺎﻣﺶ ﺑﺎ ﺣﺮف ﺳﻴﻦ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٢٦‬‬
‫ﺷﺮوع ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮدش در ﻣﻴﺎن ﺳﻔﺮﻩ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد! ﻳﮑﯽ از ﺑﭽﻪ هﺎ ﻗﻄﻌﻪ ﺷﻌﺮﯼ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ‬
‫هﻔﺖ ﺳﻴﻦ ﺳﺮودﻩ ﺑﻮد‪:‬‬
‫ﺳﻴﻦ اول ﺳﻼم؛ ﺳﻼم ﺑﻪ ﺑﻬﺎر و ﺑﺎران و ﻳﺎران‪ ،‬ﺳﻼم ﺑﻪ ﭘﺎﮐﯽ ﭼﺸﻤﻪ ﺳﺎران‬
‫ﺳﻴﻦ دوم ﺳﺤﺮ؛ ﺳﺤﺮ ﮐﻪ ﻣﺮغ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺤﺮ ﮐﻪ ﺁوازش را ﺳﭙﻴﺪار ﺑﻴﺪار‬
‫ﻣﯽ داﻧﺪ‬
‫ﺳﻴﻦ ﺳﻮم‪ ،‬ﺳﺎدﮔﯽ؛ ﺳﺎدﻩ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻣﺜﻞ ﺑﻨﻔﺸﻪ ﮐﻨﺎر ﺟﻮﯼ ﺑﺎ ﭘﺎﮐﯽ هﻢ ﮐﺎﺳﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‬
‫ﺳﻴﻦ ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﺳﺮود؛ ﺳﺮود ﺷﻘﺎﻳﻖ و ﺷﻌﺮ و ﺷﻮر‪ ،‬ﺳﺮود ﭘﺮواز ﺑﻪ دور‬
‫ﺳﻴﻦ ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺳﭙﻴﺪ؛ دﺳﺖ ﻣﺎن ﺳﭙﻴﺪ‪ ،‬ﻗﻠﺐ ﻣﺎن ﺳﭙﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﭘﺮﻧﺪﻩ اﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁﺳﻤﺎن‬
‫ﭘﺮﻳﺪ‬
‫ﺳﻴﻦ ﺷﺸﻢ‪ ،‬ﺳﻔﺮ؛ ﺳﻔﺮ ﮐﻨﻴﻢ ﺑﺎ ﺳﻴﻤﺮغ و ﺻﺒﺢ و ﺷﮑﻮﻓﻪ ﯼ ﺳﻴﺐ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﻴﻦ‬
‫ﺁب و ﻧﺴﺘﺮن و ﻧﯽ‬
‫ﺳﻴﻦ هﻔﺘﻢ‪ ،‬ﺳﻼم؛ دوﺑﺎرﻩ ﺳﻼم‪ ،‬ﺳﻼم ﺑﻪ ﺻﺒﺢ و ﺳﭙﻴﺪﻩ و ﺳﺤﺮ‪ ،‬ﺳﻼم ﺑﻪ‬
‫ﭘﺮواز و ﭘﺮ‬
‫هﻔﺖ ﺳﻴﻦ اﻧﻔﺮادﯼ اﮔﺮﭼﻪ ﻏﻴﺮﻣﺘﻌﺎرف ﺑﻮد وﻟﯽ ﺗﻼش ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺣﺘﻤﺎً از هﻔﺖ “ ﺳﻴﻦ”‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻼً ﺳﻄﻞ ﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﻼﺳﺘﻴﮏ و ﮐﻴﺴﻪ ﯼ ﻧﺎن درﺳﺖ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﯼ؛ ﺳﻔﺮﻩ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺎ ﭘﻼﺳﺘﻴﮏ دوﺧﺘﻪ ﺑﻮدﯼ؛ ﺳﻨﮕﺮﻳﺰﻩ ﮐﻪ در ﮐﻒ ﺳﻠﻮل و ﻳﺎ راهﺮو و ﺣﻤﺎم ﭘﻴﺪا ﮐﺮدﻩ‬
‫ﺑﻮدﯼ؛ ﺳﺒﺪ ﮐﻪ از ﭘﻼﺳﺘﻴﮏ و ﻣﺸﻤﻊ درﺳﺖ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد؛ ﺳﺎﮎ اﮔﺮ داﺷﺘﯽ ﻳﺎ ﺧﻮدت درﺳﺖ‬
‫ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﯼ و ﺳﻮزن و ﺳﺎﻋﺖ اﮔﺮ ﺑﺎ ﺧﻮد داﺷﺘﯽ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ ﺳﻔﺮﻩ هﺎ ﺳﺒﺰﻩ و ﻣﺎهﯽ هﻢ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ! ﻣﺎهﯽ را ﻣﯽ ﺷﺪ ﺑﺎ ﺣﻔﺎظ ﺁﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮﻣﯽ ﻗﺎﻟﺐ ﮐﺮﻩ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﻗﺴﻤﺖ ﺁﻟﻮﻣﻴﻨﻮﻣﯽ و‬
‫ﻧﻘﺮﻩ اﯼ رﻧﮓ ﺁن را از ﭘﻮﺳﺘﻪ اش ﺟﺪا ﮐﺮدﻩ و ﺑﻌﺪ ﺁن را روﯼ ﻳﮏ ﺗﮑﻪ ﻣﻘﻮا ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ‬
‫ﻣﺜﻼً ﻣﺎهﯽ در ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪﯼ‪ .‬ﻣﻬﻢ ﻧﻔﺲ ﻋﻤﻞ ﺑﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻬﺎرت در اﻣﻮر هﻨﺮﯼ و‬
‫داﺷﺘﻦ ﺳﻠﻴﻘﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﻣﺎهﯽ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺷﮑﻞ زﻳﺒﺎﻳﯽ ﺑﺪهﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ هﻔﺖ ﺳﻴﻦ‬
‫ﺳﻔﺮﻩ ﻋﻴﺪ ﺑﻠﮑﻪ هﻔﺖ ﺳﻼح ﺁﺗﺸﻴﻦ ﺑﻮد در رزم ﺑﺎ دﺷﻤﻨﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻏﺎرت هﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﮐﻤﺮ ﺑﺴﺘﻪ‬
‫ﺑﻮد؛ هﻔﺖ ﮐﻔﺶ ﺁهﻨﻴﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﭘﺎ ﻣﯽ ﮐﺮدﯼ و ﺑﺎ ﺁن از هﻔﺖ درﻳﺎﯼ ﺧﻮن و ﺷﮑﻨﺠﻪ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺬﺷﺘﯽ؛ هﻔﺖ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺁﺧﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﺁن هﻔﺖ دﻳﻮ ﺧﻄﺮﻧﺎﮎ ﺗﺮ از اﮐﻮان دﻳﻮ را در‬
‫هﻔﺖ ﺧﻮاﻧﯽ ﻣﻬﻠﮏ ﺗﺮ از هﻔﺖ ﺧﻮان رﺳﺘﻢ ﺑﻪ ﺧﺎﮎ ﻣﯽ اﻓﮑﻨﺪﯼ و ﺗﺮﻧﻢ هﻔﺖ ﺳﺮود ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ‬
‫ﺑﻮد در هﻔﺖ ﮔﻨﺒﺪ ﻣﻴﻨﺎ ﺑﻪ ﻳﺎد هﻔﺖ ﭘﻴﮑﺮ زﻳﺒﺎ!‬

‫‪٢١‬‬
‫در ﺗﻨﻬﺎﻳﯽ و در ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻌﻀﯽ وﻗﺖ هﺎ ﺑﻪ ﭘﺎرﮎ ﻣﯽ رﻓﺘﻢ‪ .‬ﭘﺎرﮎ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻬﺮان‬
‫را زﻳﺮ ﭘﺎ ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻢ ﺑﻪ ﭘﺎرﮎ ﺑﺮوم‪ ،‬ﺧﻮدم را واﻗﻌﺎً ﺁن ﺟﺎ ﺣﺲ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬ﮐﻨﺎر ﺁب ﻣﯽ ﻧﺸﺴﺘﻢ و رﻳﺰش ﻗﻄﺮ ﻩ هﺎﯼ ﻓﻮارﻩ هﺎﯼ ﺁب را روﯼ ﺻﻮرﺗﻢ اﺣﺴﺎس‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬در ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎزﯼ ﮐﻮدﮐﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﭽﻪ هﺎ ﺑﺎزﯼ ﻣﯽ ﮐﺮدم و ﺑﺎ ﺁن هﺎ ﻣﯽ ﺧﻨﺪﻳﺪم و ﺗﺎب‬
‫‪٢٢٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻣﯽ ﺧﻮردم و ﮐﻮدﮐﯽ ام را ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬ﻓﻮﺗﺒﺎل ﺑﺎزﯼ ﻣﯽ ﮐﺮدم و "واﻟﻴﺒﺎل ﺗﻴﻐﯽ"‪ ١٧١‬و‬
‫ﺑﻌﺪ ﺧﺪا و ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ را روﯼ هﻢ ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪم ﮐﻪ ﺣﺮﻳﻒ را ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﮐﻨﻢ ﺗﻮﭘﯽ ﮐﻪ زدﻩ ام‪ ،‬داﺧﻞ‬
‫زﻣﻴﻦ ﺧﻮردﻩ و ﻧﻪ ﺑﻴﺮون ﺧﻂ و ﺑﻌﺪ دﻋﻮا و ﻣﺮاﻓﻌﻪ ﺷﺮوع ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﺳﻴﻨﻤﺎ ﻣﯽ رﻓﺘﻢ‪.‬‬
‫از دو ﻓﻴﻠﻤﻪ هﺎﯼ ﻻﻟﻪ زار‪ ١٧٢‬و ﺗﺌﺎﺗﺮهﺎﯼ ﺁن ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺳﻴﻨﻤﺎ ﺷﻬﺮﻓﺮﻧﮓ و ﺷﻬﺮﺗﻤﺎﺷﺎ‪ ،‬از‬
‫ﺳﻴﻨﻤﺎ ﻣﺮاد و رﻧﮕﻴﻦ ﮐﻤﺎن ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ رﻳﻮﻟﯽ و دﻳﺎﻣﻮﻧﺪ‪ ،‬و از ﺁﭘﺎداﻧﺎ و ﻓﻴﺮوزﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ‬
‫ﺁﺗﻼﻧﺘﻴﮏ و اﻣﭙﺎﻳﺮ‪ ،‬هﻤﻪ ﺟﺎ را زﻳﺮ ﭘﺎ ﻣﯽ ﮔﺬاﺷﺘﻢ‪ .‬ﺳﺮ ﺑﻪ ﺳﺮ اﻳﻦ و ﺁن ﻣﯽ ﮔﺬاﺷﺘﻢ و‬
‫ﻣﯽ ﺧﻨﺪﻳﺪم‪ .‬ﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﮐﻮهﻨﻮردﯼ ﻣﯽ رﻓﺘﻢ‪ .‬در ﻗﺴﻤﺖ هﺎﯼ ﺑﺎز ﺁن ﻧﺮﻣﺶ ﻣﯽ ﮐﺮدم و ﺳﺮود‬
‫ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪم و ﺟﺎﯼ ﺑﭽﻪ هﺎﻳﯽ را ﮐﻪ دﻳﮕﺮ در ﻣﻴﺎ ن ﻣﺎن ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺎﻟﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬از ﺷﻴﺮﭘﻼ و‬
‫اﺳﻮن‪ ،‬از اﻣﺎﻣﺰادﻩ داوود و ﭘﻠﻨﮓ ﭼﺎل‪ ،‬از ﺗﻮﭼﺎل و دﺷﺖ هﻮﻳﺞ ﺑﺎﻻ ﻣﯽ رﻓﺘﻢ و ﭘﺎﻳﻴﻦ‬
‫ﻣﯽ ﺁﻣﺪم‪ .‬واﻗﻌﺎً ﺧﻮدم را در ﺁن ﺟﺎهﺎ اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬در ﮐﻮﭼﻪ هﺎﯼ درﺑﻨﺪ‪ ،‬اوﻳﻦ‪ ،‬درﮐﻪ‪،‬‬
‫ﻓﺮح زاد و اﻓﺠﻪ ﻗﺪم ﻣﯽ زدم‪ .‬روزهﺎﯼ ﺟﻤﻌﻪ ﺣﺘﻤﺎً ﺑﻪ ﻣﻴﻬﻤﺎﻧﯽ ﻣﯽ رﻓﺘﻢ و ﺑﺮاﻳﻢ ﻓﺮﻗﯽ‬
‫ﻧﻤﯽ ﮐﺮد ﮐﺠﺎ‪ .‬هﺮ روز ﺑﻪ ﻳﮏ ﺟﺎ ﻣﯽ رﻓﺘﻢ‪ .‬هﻴﭻ ﻳﮏ از دوﺳﺘﺎن و ﺁﺷﻨﺎﻳﺎن و در هﻤﺴﺎﻳﻪ‬
‫را ﺑﯽ ﻧﺼﻴﺐ ﻧﻤﯽ ﮔﺬاﺷﺘﻢ‪ .‬در ﺧﻴﺎﺑﺎن هﺎﯼ ﺗﻬﺮان ﻗﺪم ﻣﯽ زدم‪ .‬ﺗﺼﺎوﻳﺮ هﻤﻪ ﯼ ﺁن هﺎ را در‬
‫ذهﻨﻢ داﺷﺘﻢ‪ .‬ﮔﺎهﯽ اوﻗﺎت ﻗﺪم ﺑﻪ ﻗﺪم ﻣﻐﺎزﻩ هﺎ را دﻧﺒﺎل ﻣﯽ ﮐﺮدم و ﭘﺸﺖ وﻳﺘﺮﻳﻦ هﺎ‬
‫ﻣﯽ اﻳﺴﺘﺎدم‪ .‬و ﮔﺎﻩ ﺑﺮاﯼ ﺗﻤﺪد اﻋﺼﺎب‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻔﺮ ﺧﺎرج از ﮐﺸﻮر ﻣﯽ رﻓﺘﻢ‪ .‬از ﻧﻴﻮﻳﻮرﮎ ﺑﻪ‬
‫ﻟﺲ ﺁﻧﺠﻠﺲ‪ ،‬ﺳﺎن دﻳﻪ ﮔﻮ و ﺳﺎن ﻓﺮاﻧﺴﻴﺴﮑﻮ ﻣﯽ رﻓﺘﻢ و ﺑﻌﺪ راهﻢ را ﺗﺎ ﺁرﻳﺰوﻧﺎ‪ ،‬ﻧﻴﻮﻣﮑﺰﻳﮑﻮ‬
‫و ﺗﮕﺰاس اداﻣﻪ ﻣﯽ دادم‪ .‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ در ﻏﺮﺑﺖ دﻟﻢ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﭘﻴﺶ ﺗﺮهﺎ ﮐﻪ در ﺁن ﺟﺎ‬
‫ﺑﻮدم‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﺗﻴﻮاﻧﺎ در ﻣﮑﺰﻳﮏ ﻣﯽ رﻓﺘﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﻬﺮهﺎﯼ اﻳﺮان ﺷﺒﺎهﺖ داﺷﺖ‪ .‬هﻤﻪ ﯼ‬
‫ﺷﻬﺮهﺎ را زﻳﺮ ﭘﺎ در ﻣﯽ ﻧﻮردﻳﺪم‪ .‬ﺣﺎﻓﻈﻪ ﯼ ﺧﻮﺑﯽ داﺷﺘﻢ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ در ﺑﺎزﺳﺎزﯼ ﻣﮑﺎن هﺎ‬
‫ﺑﻪ هﻴﭻ ﻣﺸﮑﻠﯽ ﺑﺮ ﻧﻤﯽ ﺧﻮردم! ﺑﻌﻀﯽ روزهﺎ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺑﻨﺪ ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ ،‬ﺧﻮدم را در‬
‫هﻮاﺧﻮرﯼ اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﺮدم و هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺑﭽﻪ هﺎ ورزش ﮔﺮوهﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدم و ﻳﺎ در ﻓﻮﺗﺒﺎل و‬
‫واﻟﻴﺒﺎل ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﺟﺴﺘﻢ!‬

‫‪٢٢‬‬
‫ﺣﻤﺎم رﻓﺘﻦ ﻣﺼﻴﺒﺘﯽ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺑﺮاﯼ ﻣﻦ ﮐﻪ ﻣﺎﻩ هﺎ ﻓﻘﻂ ﻳﮏ دﺳﺖ ﻟﺒﺎس داﺷﺘﻢ‪.‬‬
‫ﻟﺒﺎس هﺎﻳﻢ را ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻧﻤﯽ دادﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﺎ ﺣﻮﻟﻪ ﺑﺮاﯼ ﺧﺸﮏ ﮐﺮدن ﺧﻮدم ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ .‬ﺣﻤﺎم ﺗﻪ ﺳﺎﻟﻦ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬وﻗﺖ ﺣﻤﺎم ﮐﺮدن ﺑﺎﻳﺪ در ﺳﻠﻮل ﻟﺨﺖ ﻣﯽ ﺷﺪم و ﺑﺎ ﻳﮏ ﺷﻮرت ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﭘﺎﺳﺪار و ﺑﺎ‬
‫ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ ﺗﻤﺎم ﻃﻮل ﺳﺎﻟﻦ را ﻃﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ روزاﻧﻪ ﺷﺶ‪ -‬هﻔﺖ ﻧﻔﺮ را ﺑﻪ‬
‫ﺣﻤﺎم ﻣﯽ ﺑﺮد ﺗﺎ ﺁب ﮔﺮم ﺑﻪ هﻤﻪ ﻣﯽ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﺎن ﺑﺎ زﻳﺮﮐﯽ از زﻳﺮ ﺑﺎر اﻧﺠﺎم ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ‬
‫ﻓﺮار ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﻳﮏ هﻔﺘﻪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ هﻤﻪ ﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن اﻧﻔﺮادﯼ را در ﻳﮏ‬

‫‪ 171‬واﻟﻴﺒﺎل ﺷﺮﻃﯽ‪ .‬ﺱﺮﻣﻘﺪار ﻣﻌﻴﻨﯽ پﻮل ﺑﺎزﯼ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ 172‬ﺱﻴﻨﻤﺎهﺎﯼ ﻻﻟﻪزار ﺑﺮاﯼ ﺝﻠﺐ ﻣﺸﺘﺮﯼ دو ﻓﻴﻠﻤﯽ را ﮐﻪ ﻣﺪتهﺎ از اﮐﺮاﻧﺸﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﺎ هﻢ و در ﻳﮏ ﺱﺎﻧﺲ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﯽدادﻧﺪ‪ .‬اﻗﺸﺎر پﺎﻳﻴﻦ ﺝﺎﻣﻌﻪ ﻣﺸﺘﺮﯼهﺎﯼ داﺋﻤﯽ اﻳﻦ ﺱﻴﻨﻤﺎهﺎ ﮐﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﻣﻨﺎﺱﺒﯽ ﻧﻴﺰ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٢٨‬‬
‫روز ﺣﻤﺎم ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬ﻧﮕﻬﺒﺎن ﻳﮏ روز ﻣﻌﻴﻦ از ﺻﺒﺢ ﺷﺮوع ﻣﯽ ﮐﺮد ﺑﻪ ﺣﻤﺎم ﺑﺮدن زﻧﺪاﻧﻴﺎن‪.‬‬
‫ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ از ﻧﻔﺮ هﻔﺘﻢ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺁب ﺳﺮد ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﮕﻬﺒﺎن ﺑﻪ ﺳﻠﻮل ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻣﯽ ﮐﺮد و‬
‫ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻮﺑﺖ ﺣﻤﺎم ﻓﺮارﺳﻴﺪﻩ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﺠﺮد اﻳﻦ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﯽ ﺁﻣﺎدﻩ ﺷﻮﯼ‪ ،‬اﻃﻼع‬
‫ﻣﯽ داد‪ :‬ﻣﯽ داﻧﯽ ﮐﻪ‪ ،‬ﺁب ﺳﺮد اﺳﺖ! ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدﯼ از رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺣﻤﺎم اﻣﺘﻨﺎع ﮐﻨﯽ و ﺑﺪﻳﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻧﻮﺑﺖ ﺁن هﻔﺘﻪ ات را از دﺳﺖ ﻣﯽ دادﯼ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺷﮕﺮد‪ ،‬اﮐﺜﺮ اﻓﺮاد از رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺣﻤﺎم‬
‫ﻣﺤﺮوم ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺻﺒﺢ هﺎ ﻗﺒﻞ از ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻳﮏ دﻗﻴﻘﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺮاﯼ ﺣﻤﺎم "واﺟﺐ" ﻣﯽ دادﻧﺪ‬
‫وﻟﯽ در ﻋﻤﻞ ﮔﺎﻩ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ دﻗﻴﻘﻪ ﻧﻴﺰ ﻃﻮل ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﺑﺎﻳﺪ ﺁﺛﺎر و ﺑﻘﺎﻳﺎﯼ "ﺟُﻨﺐ ﺷﺪن" را‬
‫روﯼ ﺷﻮرﺗﺖ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دادﯼ ﺗﺎ ﭘﺎﺳﺪار ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ اﺟﺎزﻩ ﯼ رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺣﻤﺎم را ﻣﯽ داد!‬
‫اوﻟﻴﻦ ﺑﺎﻣﺪاد اﻧﻔﺮادﯼ را در ﺣﺎﻟﯽ ﺁﻏﺎز ﮐﺮدم ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻨﺪ داد ﻣﯽ زد ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺣﻤﺎم‬
‫واﺟﺐ هﺴﺘﻨﺪ ﻓﻠﺶ هﺎ ﻳﺸﺎن را‪ ،‬ﮐﻪ ﻳﮏ ﺗﮑﻪ ﻣﻘﻮا ﺑﻴﺶ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﮕﺬارﻧﺪ زﻳﺮ در‪ .‬از ﺳﺮﻣﺎ و‬
‫ﺑﺪن درد ﻧﺎﺷﯽ از ﮐﺘﮏ ﺷﺐ ﻗﺒﻞ ﺗﺎ ﺻﺒﺢ ﻧﺨﻮاﺑﻴﺪﻩ ﺑﻮدم و ﺑﺎ وﺿﻌﻴﺘﯽ ﮐﻪ داﺷﺘﻢ‪ ،‬ﺣﻤﺎم‬
‫رﻓﺘﻦ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ هﺪﻳﻪ اﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ درﻳﺎﻓﺖ دارم‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺁﻣﺎدﻩ ﺷﺪم و ﭘﺸﺖ در‬
‫اﻳﺴﺘﺎدم‪ .‬در را ﺑﺎز ﮐﺮد و ﺑﺎ وﻗﺎﺣﺖ هﺮ ﭼﻪ ﺗﻤﺎم ﺗﺮ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﮐﻮ؟ ﻣﺘﻌﺠﺐ او را ﻧﮕﺎﻩ ﮐﺮدم‪.‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮرش را ﻧﻤﯽ ﻓﻬﻤﻴﺪم‪ .‬دوﺑﺎرﻩ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﮐﻮ؟ ﻣﻦ ﻣﺘﻌﺠﺐ ﺗﺮ از ﻗﺒﻞ او را ﺑﺮ و ﺑﺮ ﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﮐﺮدم‪ .‬ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻢ دﻧﺒﺎل ﭼﻪ ﭼﻴﺰﯼ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬هﺎج و واج دور و ﺑﺮم را ﻧﮕﺎﻩ ﮐﺮدم‪ .‬وﯼ ﮐﻪ‬
‫ﭘﯽ ﺑﺮد ﺗﺎزﻩ وارد هﺴﺘﻢ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ ﮐﻮﻓﺘﯽ را ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻢ‪ ،‬ﮐﻮ؟ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﻨﻈﻮرش ﺷﺪم‪ ،‬ﺧﻮدم‬
‫را زدم ﺑﻪ ﻧﻔﻬﻤﯽ و ﺑﺪﺟﻨﺴﯽ‪ .‬اﺣﺴﺎس ﮐﺮدم ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﭽﺰاﻧﻢ اش‪،‬‬
‫ﺁن هﻢ ﺑﻪ ﺗﻼﻓﯽ ﮐﺘﮑﯽ ﮐﻪ ﺷﺐ ﻗﺒﻞ ﺧﻮردﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﺳﺮم را ﺑﻪ ﻋﻼﻣﺖ ﮔﻴﺠﯽ و ﻧﻔﻬﻤﻴﺪن‬
‫ﻣﻨﻈﻮرش‪ ،‬ﺗﮑﺎن دادم‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﮕﻪ ﺣﻤﺎم واﺟﺐ ﻧﺸﺪﯼ؟ ﺳﺮم را ﺑﻪ ﻋﻼﻣﺖ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺁدم هﺎﯼ ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﻩ ﺗﮑﺎن دادم‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﮐﻮ ﺟﺎش؟ ﻗﺎﻧﻮن و ﻗﺎﻋﺪﻩ ﯼ ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ ﺑﺮاﯼ ﺣﻤﺎم‬
‫واﺟﺐ رﻓﺘﻦ را ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻢ و در واﻗﻊ ﮔﺰ ﻧﮑﺮدﻩ‪ ،‬ﺑﺮﻳﺪﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ از رو ﻧﺮﻓﺘﻢ و‬
‫ﺧﻮدم را از ﺗﮏ و ﺗﺎب ﻧﻴﺎﻧﺪاﺧﺘﻢ‪ .‬ﻧﻘﻄﻪ اﯼ را روﯼ ﺷﻮرﺗﻢ ﻧﺸﺎن دادم و ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﻳﻨﺎهﺎش!‬
‫ﺳﺮش را ﺁورد ﺟﻠﻮ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﮐﻮ؟ ﻣﻦ هﻢ ﺑﺎ ﭘﺮ روﻳﯽ هﺮ ﭼﻪ ﺗﻤﺎم ﺗﺮ دوﺑﺎرﻩ هﻤﺎن ﻧﻘﻄﻪ را‬
‫ﻧﺸﺎن دادم و ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﻳﻨﻪ هﺎش! او ﮐﻪ ﺳﻤﺎﺟﺖ ﻣﻦ را دﻳﺪ از رو رﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮو! ﺑﻌﺪهﺎ‬
‫راهﺶ را ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدم و ﺳﻌﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدم ﮐﻪ اﮐﺜﺮ ﻣﻮاﻗﻊ ﺻﺒﺢ ﺑﻪ ﺣﻤﺎم ﺑﺮوم‪ ،‬ﺁب ﮔﺮم‬
‫ﺑﻮد و ﻣﯽ ﭼﺴﺒﻴﺪ‪ .‬ﻣﺪﺗﯽ ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﺨﻮاهﻢ ﻓﻠﺸﻢ را ﺑﺮاﯼ "ﺣﻤﺎم واﺟﺐ" از زﻳﺮ در‬
‫ﺑﮕﺬارم ﺑﻴﺮون‪ ،‬ﻳﮏ ﻗﻨﺪ در ﺁب ﺣﻞ ﻣﯽ ﮐﺮدم و ﻣﯽ رﻳﺨﺘﻢ روﯼ ﺷﻮرﺗﻢ‪ .‬ﭘﺎﺳﺪار ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‬
‫ﺑﻌﺪ از اﻧﺠﺎم ﺁزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻓﻨﯽ‪ ،‬اﺟﺎزﻩ ﯼ رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺣﻤﺎم را ﺻﺎدر ﻣﯽ ﮐﺮد!‬
‫ﻳﮏ ﺑﺎر ﻳﮑﯽ از ﺑﭽﻪ هﺎ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻨﺪ ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪ :‬ﺁب ﻗﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﺮﻳﺨﺘﯽ؟‬
‫او ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪ :‬ﻧﻪ! ﭘﺎﺳﺪار ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﺎ ﺑﻼهﺘﯽ هﺮ ﭼﻪ ﺗﻤﺎم ﺗﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪ :‬زﺑﺎن ﻣﯽ زﻧﻢ هﺎ‪ ،‬اﮔﺮ‬
‫ﺁب ﻗﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺪرت را در ﻣﯽ ﺁورم! ﻇﺎهﺮاً ﺗﺠﺮﺑﻪ اش را داﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ از ﺣﻤﺎم ﺑﺮ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺸﺘﻢ ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻮن ﺑﺪﻧﻢ ﮔﺮم ﺑﻮد و ﺧﻴﺲ و ﻓﻀﺎﯼ راهﺮو ﺳﺮد‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺎﻟﻦ هﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﺑﺮاﯼ ﺣﻤﺎم ﮐﺮدن ﺑﺮدﻩ ﻣﯽ ﺷﺪم‪ ،‬ﻣﺼﻴﺒﺖ دو ﭼﻨﺪان ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬از ﻣﻴﺎن‬
‫‪٢٢٩‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫راهﺮوﻳﯽ ﻋﺒﻮر ﻣﯽ ﮐﺮدم ﮐﻪ دو ﻃﺮف ﭘﻨﺠﺮﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﮔﺎﻩ ﺑﺎز و ﮐﻮران هﻮا ﺟﺮﻳﺎن‬
‫داﺷﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﺑﻪ ﺳﻠﻮل ﻣﯽ رﺳﻴﺪم‪ ،‬ﻳﺦ ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدم ﺑﺎ ﭘﻴﮋاﻣﻪ ام ﺧﻮدم را ﺧﺸﮏ ﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫ﭘﻴﮋاﻣﻪ ام در دو ﻧﻘﺶ ﻇﺎهﺮ ﻣﯽ ﺷﺪ و دﻳﮕﺮ ﭼﻴﺰﯼ از ﺁن ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺗﻮاﻟﺖ رﻓﺘﻦ هﻢ ﺑﺮاﻳﻢ ﻣﺸﮑﻞ ﺑﻮد و هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﺷﺎﻗﻪ‪ .‬هﻴﭻ اﻣﻨﻴﺘﯽ اﺣﺴﺎس ﻧﻤﯽ ﮐﺮدم‪.‬‬
‫داﺋﻢ ﺳﻠﻮﻟﻢ ﺑﺎزدﻳﺪ ﻣﯽ ﺷﺪ و اﺣﺘﻤﺎل داﺷﺖ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ روﯼ ﺗﻮاﻟﺖ ﻧﺸﺴﺘﻪ ام‪ ،‬درﻳﭽﻪ ﯼ‬
‫ﺳﻠﻮل را ﺑﺎز ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ هﻤﻴﻦ ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮدم ﺟﻮرﯼ ﺑﻨﺸﻴﻨﻢ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﯽ از ﻣﻦ ﭘﻴﺪا ﻧﺒﺎﺷﺪ!‬
‫ﺑﭽﻪ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ در ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ دو ﻧﻔﺮﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ هﻨﮕﺎم اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺗﻮاﻟﺖ در ﺣﻀﻮر هﻢ‪،‬‬
‫در روزهﺎﯼ اول ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻞ روﺑﻪ رو ﺑﻮدﻧﺪ وﻟﯽ ﺑﻌﺪ از ﭼﻨﺪ روز اﻳﻦ ﻣﺸﮑﻞ ﺗﺎ ﺣﺪودﯼ رﻓﻊ‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ۶٠‬در ﺳﻠﻮل هﺎﯼ اﻧﻔﺮادﯼ ‪ ،٢٠٩‬ﮔﺎﻩ ﭘﻨﺞ ‪ -‬ﺷﺶ ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ و‬
‫ﺗﻮاﻟﺖ رﻓﺘﻦ در ﺣﻀﻮر ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ ﺧﻮد ﻧﻮﻋﯽ از ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪٢٣‬‬
‫رﻧﺞ ﺁورﺗﺮﻳﻦ ﻟﺤﻈﻪ هﺎ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻦ از ﺧﻮاب ﺻﺒﺢ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺎدﻗﯽ ﺑﺎ ﺻﺪاﯼ‬
‫اﻧﮑﺮاﻻﺻﻮاﺗﺶ در ﺑﻨﺪ ﻓﺮﻳﺎد ﻣﯽ زد‪" :‬ﻋﺠﻠﻮ ﺑﻪ اﻟﺼﻠﻮاﻩ ﻗﺒﻞ اﻟﻤﻮت ﻋﺠﻠﻮ ﺑﻪ اﻟﺘﻮﺑﻪ ﻗﺒﻞ‬
‫اﻟﻔﻮت"‪ .‬ﮐﺎش اﻳﻦ را هﻤﻴﻦ ﻃﻮرﯼ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺳﺎدﻩ ادا ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﮐﺶ و ﻗﻮﺳﯽ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم‬
‫اداﯼ ﻋﺒﺎرت ﻓﻮق ﺑﻪ ﺻﺪاﻳﺶ ﻣﯽ داد ﮐﻪ ﻧﮕﻮ و ﻧﭙﺮس‪ .‬ﮔﻮﻳﯽ اﺣﺴﺎس ﻋﺒﺪاﻟﺒﺎﺳﻂ ﺷﺪن ﺑﻪ‬
‫او دﺳﺖ ﻣﯽ داد و ﺑﻴﭽﺎرﻩ ﻣﺴﺘﻤﻌﺎن ﮐﻪ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﻧﺪاﯼ او از ﺧﻮاب ﺑﺮﻣﯽ ﺧﺎﺳﺘﻨﺪ! ﮔﺬﺷﺘﻪ از‬
‫ﻣﺎهﻴﺖ ﻣﺸﻤﺌﺰ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ و ﺑﻪ ﺁن ﻓﺮاﺧﻮان ﻣﯽ داد‪ ،‬ﺗﺤﻤﻞ ﺻﺪاﯼ وﺣﺸﺘﻨﺎﮐﺶ‬
‫ﺑﺎ روان ﺁزارﯼ ﺗﻤﺎم هﻤﺮاﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﮔﻮش ﺳﭙﺮدن ﺑﻪ ﺻﺪاﯼ ﮐﺮﻳﻪ او ﺗﺪاﻋﯽ ﺟﻬﻨﻢ را ﻣﯽ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺻﺪاﻳﺶ ﺣﺴﺎس ﺷﺪﻩ ﺑﻮدم و در ﺁن ﺣﺎﻟﺖ ﭼﻴﺰﯼ ﮔﺰﻧﺪﻩ ﺗﺮ از ﺁن درﻧﻈﺮم ﻧﺒﻮد‪ .‬ﮔﻮﻳﯽ‬
‫ﺟﺎرﭼﯽ و درﺑﺎن ﺟﻬﻨﻢ ﻣﺮا ﺑﻪ ﺧﻮد ﻓﺮا ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﻓﮑﺮش را ﺑﮑﻨﻴﺪ ﭼﻪ ﻣﺼﻴﺒﺘﯽ اﺳﺖ اﻳﻦ‬
‫ﮔﻮﻧﻪ از ﺧﻮاب ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪن و روز را ﺷﺮوع ﮐﺮدن‪.‬‬

‫‪٢۴‬‬
‫ﮔﺎهﯽ اوﻗﺎت اﻓﺮاد ﻳﮏ ﺳﺎﻟﻦ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﻤﻌﯽ ﻣﻮرد ﻣﺠﺎزات ﻗﺮار ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع‬
‫ﻣﺠﺎزات هﺎ در ﻣﺎﻩ هﺎﯼ اول راﻩ اﻧﺪازﯼ ﺳﺎﻟﻦ هﺎﯼ اﻧﻔﺮادﯼ ﮔﻮهﺮدﺷﺖ راﻳﺞ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﺠﺎزات هﺎ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﯼ ﺗﻤﺎس ﭼﻨﺪ ﺳﻠﻮل ﺑﺎ هﻢ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻮرس زدن ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺎﺳﺪاران ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﻪ ﺑﻨﺪ هﺠﻮم ﻣﯽ ﺁوردﻧﺪ‪ .‬اﺑﺘﺪا اﻋﻼم ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﻮرس زدﻩ اﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻓﻠﺶ هﺎ ﻳﺸﺎن را زﻳﺮ در ﺑﮕﺬارﻧﺪ در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬هﻤﻪ را ﺗﻨﺒﻴﻪ ﺧﻮاهﻴﻢ ﮐﺮد‪ .‬ﺳﭙﺲ‬
‫هﺸﺪار ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ :‬هﺮ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﻮرس زدن در ﺳﻠﻮل ﺑﻐﻠﯽ اش ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﻠﺶ اش‬
‫را ﺑﮕﺬارد زﻳﺮ در ﺗﺎ از ﺗﻨﺒﻴﻪ ﻣﻌﺎف ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﺑﻪ ﺗﻬﺪﻳﺪهﺎﯼ ﺁن هﺎ اﻋﺘﻨﺎ‬
‫ﻧﺨﻮاهﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﭘﺲ از ﺁﺧﺮﻳﻦ هﺸﺪار‪ ،‬در اوﻟﻴﻦ ﺳﻠﻮل ﺑﺎز ﺷﺪﻩ و زﻧﺪاﻧﯽ را ﺑﻪ ﺷﮑﻞ‬
‫وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ اﯼ زﻳﺮ ﺑﺎر ﻣﺸﺖ و ﻟﮕﺪ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ هﺎﻳﯽ‪ ،‬ﺑﻌﻀﯽ هﺎ ﺗﺮﺟﻴﺢ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٣٠‬‬
‫ﻣﯽ دادﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﺑﺎﻳﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ واﻧﻤﻮد ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ در ﺣﺎل ﻋﺒﺎدت ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ و از ﻣﺎوﻗﻊ ﺧﺒﺮﯼ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﺗﺼﻮرﺷﺎن اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺴﺘﻦ اﻳﻦ ﺗﺮﻓﻨﺪ از ﺗﻨﺒﻴﻪ ﻣﻌﺎف ﺧﻮاهﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻳﮏ ﺷﺐ‪ ،‬در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﺸﺎﺑﻪ اﯼ‪ ،‬اﺗﻔﺎق ﺟﺎﻟﺒﯽ رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﻳﮑﯽ از ﺑﭽﻪ هﺎ ﺑﺎ ﻧﺰدﻳﮏ ﺷﺪن‬
‫ﻧﻮﺑﺖ ﮐﺘﮏ ﺧﻮرﯼ اش‪ ،‬ﺗﺮﻓﻨﺪ ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﯽ را ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮔﻴﺮد و ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﯽ اﻳﺴﺘﺪ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ‬
‫ﻧﻮﺑﺖ اش ﻓﺮا ﻣﯽ رﺳﺪ‪ .‬ﭘﺎﺳﺪاران ﮐﻪ او را در ﺣﺎل ﻧﻤﺎز ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﻴﺪن‬
‫ﻧﻤﺎزش ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر درﻳﭽﻪ ﯼ ﺳﻠﻮﻟﺶ را ﺑﺎز ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ او ﮐﻮﺗﺎﻩ ﻧﻤﯽ ﺁﻳﺪ وهﻢ‬
‫ﭼﻨﺎن ﺑﻪ رﮐﻮع و ﺳﺠﻮد رﻓﺘﻦ هﺎﯼ ﻃﻮﻻﻧﯽ اش اداﻣﻪ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﭘﺎﺳﺪاران ﻋﺎﻗﺒﺖ ﻋﻨﺎن از‬
‫ﮐﻒ دادﻩ‪ ،‬در ﺳﻠﻮل را ﺑﺎز ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و او را در هﻤﺎن ﺣﺎل ﻧﻤﺎزﺧﻮاﻧﯽ‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﯽ ﺧﻮرد‪ ،‬ﮐﺘﮏ‬
‫ﻣﯽ زﻧﻨﺪ‪ .‬ﻳﺎدم ﻣﯽ ﺁﻳﺪ ﺣﺮف هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﻴﻦ او و ﭘﺎﺳﺪاران رد و ﺑﺪل ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬دل و رودﻩ اﯼ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻣﻦ ﮐﻪ در ﻧﺰدﻳﮏ ﺳﻠﻮﻟﺶ ﺑﻮدم و ﺁن را ﻣﯽ ﺷﻨﻴﺪم‪ ،‬ﺑﺎﻗﯽ ﻧﮕﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺎﺳﺪاران ﺑﻌﺪهﺎ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﮑﻞ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﺑﺘﺪا دﻣﭙﺎﻳﯽ هﺎﻳﯽ‬
‫ﻣﯽ ﭘﻮﺷﻴﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻮﻗﻊ راﻩ رﻓﺘﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺻﺪا ﻧﮑﻨﺪ و ﻳﺎ ﮔﺎهﯽ ﭘﺎﺑﺮهﻨﻪ در راهﺮو رﻓﺖ و ﺁﻣﺪ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﮐﺴﯽ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﯼ ﺣﻀﻮرﺷﺎن در ﺑﻨﺪ ﻧﺸﻮد و ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ در ﺣﺎل‬
‫ﻣﻮرس زدن هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دام ﺑﻴﺎﻧﺪازﻧﺪ‪ .‬ﮔﺎهﯽ اوﻗﺎت ﺳﺎﻋﺖ هﺎ ﺑﺪون ﺻﺪا در راهﺮو‬
‫ﻣﯽ ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ و ﺣﻀﻮرﺷﺎن در ﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻋﻄﺴﻪ و ﻳﺎ ﺳﺮﻓﻪ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﮐﻤﺘﺮ ﭘﻴﺶ ﻣﯽ ﺁﻣﺪ ﮐﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﻪ دام ﺷﺎن اﻓﺘﻨﺪ‪ .‬هﻤﻴﺸﻪ ﺗﻌﺪادﯼ از اﻓﺮاد‬
‫زﻳﺮ در را ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﮐﺴﯽ از ﻣﻘﺎﺑﻞ درﯼ رد ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺎﻳﻪ اش ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﯽ‬
‫ﮐﻢ رﻧﮓ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﯽ ﺧﻮرد‪ .‬ﺁن وﻗﺖ ﺑﺎ دوﺑﺎر ﺳﻴﻔﻮن ﺗﻮاﻟﺖ ﮐﺸﻴﺪن‪ ،‬دﻳﮕﺮان را ﻣﺘﻮﺟﻪ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﮕﻬﺒﺎن در ﺑﻨﺪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٢۵‬‬
‫ﺷﺒﯽ در ﺗﻴﺮﻣﺎﻩ ‪ ،۶٢‬در ﺣﺎل ﺧﻮردن ﺷﺎم ﺑﻮدم ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻨﺪ درﻳﭽﻪ ﯼ ﺳﻠﻮﻟﻢ را ﺑﺎز ﮐﺮدﻩ‬
‫و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻟﺨﺖ ﺷﻮ و ﺁﻣﺎدﻩ ﺑﺎش‪ ،‬ﻣﯽ ﺁﻳﻢ دﻧﺒﺎﻟﺖ! ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﻣﺮوز ﺻﺒﺢ ﺑﻪ ﺣﻤﺎم رﻓﺘﻢ و ﻧﻴﺎزﯼ‬
‫ﺑﻪ ﺣﻤﺎم رﻓﺘﻦ ﻧﺪارم‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬زر زر زﻳﺎدﯼ ﻧﮑﻦ‪ ،‬ﺁﻣﺎدﻩ ﺑﺎش ﻣﯽ ﺁﻳﻢ ﺳﺮاﻏﺖ! ﺑﺎ ﺧﻮدم ﻓﮑﺮ‬
‫ﮐﺮدم اﻳﻦ دﻳﮕﺮ ﭼﻪ ﺻﻴﻐﻪ اﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻟﺨﺖ ﺑﺮوم‪ .‬ﺑﺎ ﺗﺮس و ﻟﺮز ﻟﺨﺖ ﺷﺪم‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ‬
‫ﭘﺎﺳﺪار ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺁﻣﺪ و ﻣﺮا ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺳﺎﻟﻦ ‪ ١٠‬ﮐﻪ روﺑﻪ روﯼ ﺳﺎﻟﻦ ﻣﺎ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮد و از ﺁن ﺟﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺣﻤﺎم رﻓﺖ‪ .‬ﮐﻤﯽ ﺁرام ﮔﺮﻓﺘﻢ‪ .‬در ﺣﻤﺎمِ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ را ﺑﺎز ﮐﺮد‪ .‬ﺻﺪاﯼ دوش ﺁب‬
‫را ﮐﻪ ﺑﺎز ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﯽ ﺷﻨﻴﺪم‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪت را ﺑﺰن ﺑﺎﻻ‪ .‬ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪم را ﮐﻪ ﺑﺮداﺷﺘﻢ از ﺗﺮس‬
‫ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﻮد ﺳﮑﺘﻪ ﮐﻨﻢ‪ .‬در ﺟﻮﯼ ﺣﻤﺎم‪ ،‬ﺧﻮن ﺟﺎرﯼ ﺑﻮد‪ .‬ﻓﮑﺮ ﮐﺮدم ﺟﻨﺎزﻩ اﯼ زﻳﺮ دوش‬
‫ﻗﺮار دارد‪ .‬ﻗﺒﻼً ﺟﻨﺎزﻩ در ﺳﻄﻞ ﺁﺷﻐﺎل ﻧﺸﺎﻧﻢ دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬هﻴﭻ ﭼﻴﺰﯼ را از ﺁﻧﺎن ﺑﻌﻴﺪ‬
‫ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻢ‪ .‬ﺑﺎ هﺮاس و ﺗﺮدﻳﺪ‪ ،‬اﻧﺪﮐﯽ ﺟﻠﻮ رﻓﺘﻢ و داﺧﻞ ﮐﺎﺑﻴﻦ ﺣﻤﺎم ﺳﺮﮎ ﮐﺸﻴﺪم‪.‬‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﺟﻨﺎزﻩ اﯼ در ﮐﺎر ﻧﺒﻮد و ﻓﻘﻂ ﻣﻘﺪارﯼ ﻟﺒﺎس و ﭘﺘﻮﯼ ﺁﻏﺸﺘﻪ ﺑﻪ ﺧﻮن ﺑﻮد!‬
‫ﻧﮕﻬﺒﺎن ﺑﻨﺪ ﻓﺮﻣﺎن داد ﺁن هﺎ را ﺑﺸﻮﻳﻢ‪ .‬ﺷﺮوع ﮐﺮدم ﺑﻪ ﺷﺴﺘﻦ‪ .‬هﻴﭻ ﮔﺎﻩ اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺧﻮن در‬
‫‪٢٣١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻳﮏ ﺟﺎ ﻧﺪﻳﺪﻩ ﺑﻮدم‪ .‬هﺮ ﭼﻪ ﻣﯽ ﺷﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﻧﻤﯽ ﺷﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ از ﺷﻮﮎ اوﻟﻴﻪ در ﺁﻣﺪم‪ ،‬اﺣﺴﺎس‬
‫ﮐﺮدم ﻣﻦ اﻳﻦ ﮐﻼﻩ را ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪ دﻗﺖ ﮐﺮدم‪ ،‬ﭘﺘﻮهﺎ ﺁﺷﻨﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﻴﺪﻧﺪ و ﻟﻨﮓ را‬
‫ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻢ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﮐﻴﺴﺖ‪ .‬ﻟﺤﻈﻪ اﯼ ﺑﻪ دﻳﻮار ﺗﮑﻴﻪ دادم‪ .‬ﮐﻼﻩ و ﭘﺘﻮهﺎ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻣﺤﻤﺪ‬
‫ﻣﺤﺪث ﺑﻨﺪررﻳﮕﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻳﮏ روﺣﺎﻧﯽ هﻮادار ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ و ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻌﺮوف ﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﮐﺘﺎب ﻓﺮهﻨﮓ ﻟﻐﺖ ﻋﺮﺑﯽ ﺑﻪ ﻓﺎرﺳﯽ "اﻟﻤﻨﺠﺪ اﻟﻄﻼب"‪ .‬ﺑﺎ او هﻢ ﺑﻨﺪ ﺑﻮدم و رﻓﻴﻖ‪ .‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ‬
‫اﻳﻦ ﮐﻪ ﺗﻼش ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ را در زﻧﺪان ﺗﺮﺟﻤﻪ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﻔﺮادﯼ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻩ و‬
‫ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬از ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ او ﺧﺒﺮﯼ ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ هﻤﻴﻦ ﺑﺎ دﻳﺪن ﻟﺒﺎس هﺎﯼ‬
‫ﻏﺮق ﺑﻪ ﺧﻮﻧﺶ ﻓﮑﺮ ﮐﺮدم ﮐﻪ او را ﮐﺸﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ﻗﺼﺪ ﺁﻧﺎن از اﻳﻦ ﮐﺎر اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫ﻣﻦ را در ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﻗﺮار دهﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻢ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺤﺪث را ﮐﺸﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬روﯼ ﻟﺒﺎس هﺎ و‬
‫ﭘﺘﻮهﺎ اﻓﺘﺎدم‪ .‬ﻗﺪرت ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪن ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ .‬ﺁب ﺑﺮ ﺳﺮ و روﻳﻢ ﻣﯽ رﻳﺨﺖ و ﻣﻦ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﺒﻮدم‪.‬‬
‫ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﺑﻪ ﺧﻮدم ﺁﻣﺪم‪ .‬ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدم ﺑﺎ واﻗﻌﻴﺖ زﻧﺪان و درﻧﺪﻩ ﺧﻮﻳﯽ رژﻳﻢ ﮐﻨﺎر ﺑﻴﺎﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻓﺎﺗﺤﻪ اﯼ ﺧﻮاﻧﺪم و دوش ﺁب ﺳﺮدﯼ ﮔﺮﻓﺘﻢ و ﻣﻨﺘﻈﺮ اﻳﺴﺘﺎدم ﺗﺎ ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻪ دﻧﺒﺎﻟﻢ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺎﺳﺪارﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎﻟﻢ ﺁﻣﺪ‪ ،‬رﺣﻴﻢ ﻧﺎم داﺷﺖ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺪاران دﻳﮕﺮ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻮد‪ .‬در راﻩ‬
‫ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺪﻧﻢ ﺧﻴﺲ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﯽ ﻟﺮزم‪ .‬ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﺑﺮاﯼ ﭼﯽ ﺧﻮدت را ﺧﺸﮏ‬
‫ﻧﮑﺮدﯼ؟ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺣﻮﻟﻪ ﻧﺪارم‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ دارم وﻟﯽ ﺑﺎ وﺟﻮدﯼ ﮐﻪ ﻻﺟﻮردﯼ ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‬
‫ﻟﺒﺎس هﺎﻳﻢ را ﺑﺪهﻨﺪ‪ ،‬هﻨﻮز ﺁن هﺎ را ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺎزﻧﮕﺮداﻧﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﻟﺒﺎس هﺎﻳﺖ ﮐﺠﺎﺳﺖ؟‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬در اﻧﺒﺎر‪ .‬ﻣﺮا ﺑﻪ ﺳﻠﻮﻟﻢ ﺑﺮد و رﻓﺖ‪ .‬ﻳﮏ رﺑﻊ ﺑﻌﺪ ﺑﺎ دو ﺗﺎ زﻳﺮ ﭘﻴﺮاهﻦ‪ ،‬ﻳﮏ ﺷﻠﻮار‬
‫رو و ﺣﻮﻟﻪ و دو ﻋﺪد ﺷﻮرت و ﻳﮏ ﭘﻴﺮاهﻦ ﺑﺮﮔﺸﺖ‪ .‬ﮔﻮﻳﯽ دﻧﻴﺎ را ﺑﻪ ﻣﻦ دادﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺟﺪا از‬
‫ﻟﺒﺎس هﺎﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺘﮑﺎﯼ ﺧﻮاﺑﻢ ﻧﻴﺰ ﻓﺮاهﻢ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫از ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯽ در ﭘﻮﺳﺘﻢ ﻧﻤﯽ ﮔﻨﺠﻴﺪم ﮐﻪ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﻪ ﻳﺎد ﺁوردم ﻣﺤﺪث در ﻣﻴﺎن ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺜﻞ‬
‫ﻳﮏ ﺗﮑﻪ ﮔﻮﺷﺖ اﻓﺘﺎدم ﮐﻨﺎر ﺳﻠﻮل‪ ١٧٣.‬ﻣﺪت هﺎ در ﺳﻠﻮل هﺮ وﻗﺖ ﻳﺎد ﺷﻮﺧﯽ ﻣﺤﺪث ﺑﺎ‬
‫ﻳﮑﯽ از ﭘﺎﺳﺪاران ﻣﯽ اﻓﺘﺎدم از ﺧﻨﺪﻩ رودﻩ ﺑُﺮ ﻣﯽ ﺷﺪم‪ .‬او هﺮ ﮔﺎﻩ ﭘﺎﺳﺪار ﻣﺰﺑﻮر را ﻣﯽ دﻳﺪ‪،‬‬
‫ﻣﯽ رﻓﺖ ﺟﻠﻮ و ﺑﻪ او ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﯽ ﺧﻮاهﻢ ﺟﺎﯼ ﺷﻤﺸﻴﺮ اﻣﺎم زﻣﺎن را ﺑﺒﻮﺳﻢ و ﺳﭙﺲ ﮔﺮدن‬
‫ﭘﺎﺳﺪار ﻣﺎدرﻣﺮدﻩ را ﻣﯽ ﺑﻮﺳﻴﺪ‪ .‬ﻃﺮف ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﺮد ﻧﺰد ﺧﺪا داراﯼ درﺟﻪ واﻻﻳﯽ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ‬
‫ﻳﮏ روﺣﺎﻧﯽ ﮔﻠﻮﻳﺶ را ﻣﯽ ﺑﻮﺳﺪ‪ .‬ﻇﺎهﺮاً ﺷﻨﻴﺪﻩ ﺑﻮد ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺑﺮ ﮔﻠﻮﯼ اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ در‬
‫ﮐﻮدﮐﯽ ﺑﻮﺳﻪ ﻣﯽ زدﻩ‪ .‬ﻣﻮﺿﻮع را ﺟﺎﻳﯽ ﻃﺮح ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد و زرﻧﮓ ﺗﺮهﺎﻳﺸﺎن او را ﻣﺘﻮﺟﻪ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺤﺪث ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻃﺮف ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﺷﻤﺸﻴﺮ اﻣﺎم زﻣﺎن ﺑﺮ ﮔﺮدﻧﺖ ﻓﺮود‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﻪ او ﺑﺮ ﺧﻮردﻩ ﺑﻮد و هﺮ ﻣﻮﻗﻊ ﻣﺤﺪث را ﻣﯽ دﻳﺪ‪ ،‬ﭼﭗ‪ -‬ﭼﭗ او را‬
‫ﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬

‫‪ 173‬ﻣﺤﺪث ﺥﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ زﻧﺪﻩ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬او ﺑ ﻪ وﺱ ﻴﻠﻪﯼ ﺷﻴ ﺸﻪ دارو ﺥﻮدﮐ ﺸﯽ ﮐ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد و در ﻟﺤﻈ ﺎت ﺁﺥ ﺮ ﻣﺘﻮﺝ ﻪ‬
‫ﺷﺪﻩ و ﻧﺠﺎتاش دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬او هﻤﺪرس ﻧﺎﻃﻖ ﻧﻮرﯼ ﺑﻮد و ﻣﺤﺴﻦ رﻓﻴﻖدوﺱﺖ ﺷﺎﮔﺮدش ﺑ ﻮد‪ .‬ﺑ ﻪ ﻋﺮﺑ ﯽ ﺕ ﺴﻠﻂ ﮐﺎﻣ ﻞ‬
‫داﺷﺖ و در ﻧﺠﻒ ﻣﺪﺕﯽ ﻣﺘﺮﺝﻢ ﺥﻤﻴﻨﯽ ﺑﻮد‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٣٢‬‬
‫‪٢۶‬‬
‫ﺳﺨﺖ ﺗﺮﻳﻦ روزهﺎ را در ﻣﺎﻩ رﻣﻀﺎن ﮐﻪ ﻣﺼﺎدف ﺑﻮد ﺑﺎ ﺧﺮداد و ﺗﻴﺮﻣﺎﻩ ‪ ،۶٢‬ﺳﭙﺮﯼ‬
‫ﮐﺮدم‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ ﺗﺎزﻩ از ﺳﻠﻮل هﺎﯼ ﻣﺎ ﺑﺎزدﻳﺪ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد و ﺑﺮاﯼ ﻣﻦ هﻢ ﻇﺎهﺮاً ﺟﻴﺮﻩ ﯼ‬
‫ﮐﺘﮏ ﻗﺮار دادﻩ ﺑﻮد‪ .‬در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻻﺟﻮردﯼ‪ ،‬در ﻣﻮرد ﺑﻨﺪ ﺳﺎﺑﻘﻢ ﺳﺆال هﺎﻳﯽ ﮐﺮد‪ .‬در‬
‫اﻳﻦ راﻩ‪ ،‬ﺻﺒﺤﯽ ﺑﻪ ﻳﺎرﯼ اش ﻣﯽ ﺷﺘﺎﻓﺖ و ﺁﺗﺶ ﺑﻴﺎر ﻣﻌﺮﮐﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﭘﺎﺳﺦ دادن‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ‬
‫ﻓﮑﺮ ﮐﺮدن داﺷﺘﻢ و ﻧﻤﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺟﻮاﺑﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ دهﻢ ﺳﺆال ﺑﻌﺪﯼ را ﺳﺒﺐ ﺷﻮد و در ﺿﻤﻦ‬
‫ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﯽ دادم ﮐﻪ ﺷﻔﺎهﯽ ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺪهﻢ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻣﻨﻈﻮر از اﺑﺘﺪا ﺷﺮوع ﮐﺮدم ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺦ دادن‬
‫ﺑﺎ ﻟﮑﻨﺖ زﺑﺎن و در ﺁوردن ادا و اﺻﻮل ﺗﻮأم ﺑﺎ ﻟﺮزش ﮐﻞ ﺑﺪﻧﻢ‪ .‬ﺟﺎﻧﺸﺎن را ﺑﻪ ﻟﺐ ﺷﺎن‬
‫رﺳﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮدم ﺗﺎ ﻳﮏ ﺟﻤﻠﻪ ﯼ ﺳﺎدﻩ را ﺑﺮ زﺑﺎن ﺑﺮاﻧﻢ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺪت هﻢ زﻣﺎن ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﺮدم‬
‫ﮐﻪ ﭼﻪ ﭘﺎﺳﺨﯽ ﺑﺪهﻢ‪ .‬ﭘﺎﺳﺪاران و ﻻﺟﻮردﯼ اﺣﻤﻖ ﺗﺮ از ﺁن ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﻓﻨﺪم ﭘﯽ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺁن هﺎ ﺳﺮﻣﺴﺖ از اﻳﻦ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ هﻴﺒﺖ ﻻﺟﻮردﯼ ﻣﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﻟﮑﻨﺖ زﺑﺎن و ﻟﺮزش‬
‫اﻓﺘﺎدﻩ ام‪ .‬ﺧﻮد ﻻﺟﻮردﯼ هﻢ اﺣﺴﺎس ﻗﺪرت ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺑﺎرﯼ ﺑﻪ ﻣﺴﺨﺮﻩ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﭼﻴﻪ‪،‬‬
‫زﺑﺎﻧﺖ ﺑﻨﺪ ﺁﻣﺪﻩ؟ ﺗﻮ ﮐﻪ ﺑﻠﺒﻞ ﺑﻨﺪ ﺑﻮدﯼ؟ ﺑﺮاﻳﻢ ﻣﻬﻢ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ در ﺁن ﻟﺤﻈﻪ ﻗﻀﺎوت ﺷﺎن در‬
‫ﻣﻮردم ﭼﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﮐﺎر ﺧﻮدم را ﭘﻴﺶ ﺑﺒﺮم‪ .‬ﺁﺧﺮ ﺳﺮ ﻻﺟﻮردﯼ ﺳﺮش را ﺗﮑﺎن داد‬
‫و ﺿﻤﻦ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬در ﺧﻮاهﻴﻢ ﺁورد‪.‬‬
‫ﻳﮑﯽ از ﭘﺎﺳﺪاران ﮐﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻣﺴﻦ ﺑﻮد‪ ،‬زﻳﺮ ﮔﻮش ﻻﺟﻮردﯼ ﻇﺎهﺮاً ﮔﻔﺖ ﻣﻦ ﺣﺎﻟﻢ ﺧﻮب‬
‫ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻣﺪﺗﯽ ﺳﻠﻮﻟﻢ را دو ﻧﻔﺮﯼ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﻻﺟﻮردﯼ در ﭼﺸﻤﺎﻧﻢ ﺧﻴﺮﻩ ﺷﺪﻩ و‬
‫ﻧﻴﺸﺨﻨﺪﯼ زد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻪ‪ ،‬اﻧﻔﺮادﯼ او را درﺳﺖ ﮐﺮدﻩ و ﺣﺎﻟﺶ را ﺟﺎ ﻣﯽ ﺁورد‪ ،‬ﺣﮑﻢ دوا و‬
‫دﮐﺘﺮ ﺑﺮاﻳﺶ دارد‪ .‬اﻳﻦ ﺟﻤﻼت را در ﺣﺎﻟﯽ ادا ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ دﻧﺪان هﺎﻳﺶ را روﯼ هﻢ‬
‫ﻣﯽ ﻓﺸﺮد‪.‬‬
‫ﺻﺒﺤﯽ و دﻳﮕﺮ اﻓﺮاد ﺗﺤﺖ اﻣﺮ ﻻﺟﻮردﯼ ﺑﻪ او "ﺁﻗﺎ" ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪" .‬ﺁﻗﺎ" در ﻓﺮهﻨﮓ ﺁﻧﺎن از‬
‫ﻳﮏ ﺑﺎر اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮑﯽ ﻣﻬﻢ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ و ﻣﻘﻠﺪان‪ ،‬ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﺧﻮد را "ﺁﻗﺎ" ﺧﻄﺎب‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ در واﻗﻊ ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ و ﺳﺮور ﺁﻧﺎن ﺑﻮد و ﺣﮑﻤﺶ ﺑﺮ هﻤﻪ ﮐﺲ و هﻤﻪ‬
‫ﭼﻴﺰ ﻧﺎﻓﺬ ﺑﻮد و ﺑﺮ ﺟﺎن و ﻣﺎل زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺎﻟﮏ ﺑﻮد‪ .‬ﺻﺒﺤﯽ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬هﺮ ﭼﻪ "ﺁﻗﺎ" ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﺁن واﻗﻌﻪ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺪاران وﻗﺖ و ﺑﯽ وﻗﺖ ﺑﻪ ﺳﺮاﻏﻢ ﻣﯽ ﺁﻣﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺷﺪت ﺿﻌﻴﻒ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدم و در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ درﺧﻮاﺳﺘﻢ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ زدﻧﻢ ﺑﻌﺪ از اﻓﻄﺎر ﻣﺮاﺟﻌﻪ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺧﻴﺮ‪ ،‬ﻣﯽ ﺧﻮاهﻴﻢ ﺛﻮاب ﮐﺘﮏ زدن و ﺗﻌﺰﻳﺮ "ﺳﮓ ﻣﻨﺎﻓﻖ" را هﻤﻴﻦ ﺣﺎﻻ‬
‫ﺑﺒﺮﻳﻢ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮﯼ ﺷﺮوع ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬هﻢ ﮐﺘﮏ ﺑﻮد و هﻢ ﻟﻮدﮔﯽ‪ ،‬هﻢ ﺷﮑﻨﺠﻪ و هﻢ ﻣﺴﺨﺮﻩ‬
‫ﺑﺎزﯼ از ﺟﺎﻧﺐ ﺁﻧﺎن‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻣﺎﻩ رﻣﻀﺎن ﺑﻪ ﻣﺎ هﻨﺪواﻧﻪ ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﻦ ﺁن را ﻧﺼﻒ‬
‫ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدم ﮐﻪ اﻓﻄﺎر ﺑﺨﻮرم‪ .‬در ﻳﮑﯽ از دﻓﻌﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺁزار و اذﻳﺖ ﺑﻪ ﺳﺮاﻏﻢ ﺁﻣﺪﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﺁن را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻼهﯽ ﺑﺮ ﺳﺮم ﮔﺬاﺷﺘﻪ و روﯼ ﺁن ﺑﺎ ﻣﺸﺖ زدﻧﺪ‪ .‬ﺁب هﻨﺪواﻧﻪ وﺧﻮن‬
‫دهﺎن و ﺑﻴﻨﯽ ام در هﻢ ﺁﻣﻴﺨﺘﻪ و ﻗﻴﺎﻓﻪ ﯼ ﻣﻀﺤﮑﯽ ﭘﻴﺪا ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﺁﻧﺎن از دﻳﺪن ﻣﻦ در ﺁن‬
‫وﺿﻌﻴﺖ ﺑﻪ وﺟﺪ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮم را ﺑﻪ دﻳﻮار ﻣﯽ زدﻧﺪ‪ .‬دﻧﻴﺎ دور ﺳﺮم ﻣﯽ ﭼﺮﺧﻴﺪ‪ .‬ﮔﺎﻩ‬
‫‪٢٣٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻧﻤﯽ ﻓﻬﻤﻴﺪم و ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﻣﯽ ﺧﻮردم‪ .‬دﺳﺖ ﺧﻮدم ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻳﺎدم ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬هﻔﺖ ﻳﺎ هﺸﺖ ﺑﺎر در ﻣﺎﻩ‬
‫رﻣﻀﺎن ﭼﻨﻴﻦ رﻓﺘﺎرﯼ از ﺳﻮﯼ ﺁﻧﺎن ﺗﮑﺮار ﺷﺪ‪ .‬دﻳﮕﺮ رﻣﻘﯽ ﺑﺮاﻳﻢ ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﺷﺪت ﻻﻏﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدم و ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺟﺴﻤﯽ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﻮدم‪.‬‬

‫‪٢٧‬‬
‫ﺑﻌﺪ از ﻣﺎﻩ رﻣﻀﺎن ﻣﺪﺗﯽ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ ﺑﻴﻤﺎر ﺑﻮدم‪ .‬ﺣﺘﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﻏﺬا ﺑﺨﻮرم‪ .‬ﻣﻘﺪارﯼ ﻧﺒﺎت‬
‫داﺷﺘﻢ‪ .‬ﻣﺎدرم وﻗﺘﯽ ﮐﻪ در ﺑﻨﺪ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻮدم‪ ،‬ﺑﺮاﻳﻢ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺳﻠﻮل ﺁب ﮔﺮم داﺷﺖ و‬
‫ﻣﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﻮردن ﺁب ﮔﺮم و ﻧﺒﺎت اﮐﺘﻔﺎ ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬ﺣﺘﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻬﺪارﯼ ﺑﺮدن‬
‫اﻓﺮاد ﺑﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺮا ﺑﻪ ﺑﻬﺪارﯼ ﻧﻤﯽ ﺑﺮدﻧﺪ و ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺗﻮ "ﺳﮓ ﻣﻨﺎﻓﻖ" را ﺑﻪ دﮐﺘﺮ‬
‫ﻧﻤﯽ ﺑﺮﻳﻢ‪ .‬ﻳﮏ ﺑﺎر‪ ،‬دو هﻔﺘﻪ ﻣﺘﻮاﻟﯽ و ﺑﺎر دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻳﮏ هﻔﺘﻪ اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ را داﺷﺘﻢ وﻟﯽ از‬
‫دﮐﺘﺮ و دوا ﺧﺒﺮﯼ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدم ﺳﺮ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﻧﻴﺮوﯼِ ﺟﻮاﻧﯽ ﺑﺮ ﻣﺮﻳﻀﯽ و‬
‫ﺿﻌﻒ ﻓﺎﻳﻖ ﺁﻣﺪ و ﺳﻼﻣﺘﯽ ﻧﺴﺒﯽ ام را ﺑﺎز ﻳﺎﻓﺘﻢ‪ .‬از ﺳﺮدردهﺎﯼ ﺷﺪﻳﺪ رﻧﺞ ﻣﯽ ﺑﺮدم‪،‬‬
‫ﭼﺎرﻩ اﯼ ﺑﺮاﯼ ﮔﺮﻳﺰ از ﺁن هﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪.‬‬
‫هﻴﭻ ﮐﺎرﯼ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ اﻧﺠﺎم دهﻢ‪ .‬ﺗﻤﺎم ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎﻳﻢ ﺑﻬﻢ رﻳﺨﺘﻪ ﺑﻮد و ﻣﺜﻞ ﻳﮏ ﺗﮑﻪ ﮔﻮﺷﺖ‬
‫در ﮐﻨﺎر ﺳﻠﻮل اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﻮدم‪ .‬هﻤﺮاﻩ ﺟﺴﻤﻢ روﺣﻴﻪ ام ﻧﻴﺰ ﺿﻌﻴﻒ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬دﻋﺎﯼ "ﺟﻮﺷﻦ‬
‫ﺻﻐﻴﺮ" ﺑﻪ دادم رﺳﻴﺪ‪ .‬ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ اﻳﻦ دﻋﺎ ﺳﺮودﻩ اﯼ اﺳﺖ از اﻣﺎم ﻣﻮﺳﯽ ﮐﺎﻇﻢ در زﻧﺪان‬
‫هﺎرون اﻟﺮﺷﻴﺪ و ﺁن را در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ در ﺳﺨﺘﯽ و ﻓﺸﺎر ﺑﻮدﻩ و ﻣﯽ داﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﺧﻠﻴﻔﻪ و درﺑﺎر‬
‫ﻗﺼﺪ ﮐﺸﺘﻨﺶ را دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬دﻋﺎﯼ “ﺟﻮﺷﻦ ﺻﻐﻴﺮ” در واﻗﻊ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ روح ﺑﻠﻨﺪ‬
‫و ﻣﺘﻌﺎﻟﯽ ﻳﮏ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ ﻓﺎرغ از اﻋﺘﻘﺎداﺗﺶ و ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ وﺻﻴﺖ او ﭘﻴﺶ از‬
‫ﻣﺮگ ﻧﻴﺰ ﺗﻠﻘﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﯼ ﮐﺎش هﻤﻪ ﯼ اﻧﺴﺎن هﺎ و از ﺟﻤﻠﻪ ﺧﻮدم ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺁن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ‬
‫هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﮕﺎﻩ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﺎم دﻋﺎ ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ﯼ ﮐﺎﻓﯽ ﮔﻮﻳﺎﯼ ﻣﺤﺘﻮاﯼ ﺁن اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻮﺷﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ‬
‫زرﻩ و ﻣﺤﺎﻓﻆ اﻧﺴﺎن در ﻣﻴﺪان ﺟﻨﮓ اﺳﺖ و ﺑﺎ درﮎ اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﻗﺴﻤﺖ هﺎﻳﯽ از ﺁن را از‬
‫ﺣﻔﻆ داﺷﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺨﺼﻮص وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺳﺮاﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻣﻌﺒﻮدم و ﺳﺮورم! ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺑﻨﺪﻩ اﯼ ﮐﻪ ﺷﺐ و روز را در ﻏﻞ و زﻧﺠﻴﺮ ﺁهﻨﻴﻦ‬
‫ﺑﮕﺬراﻧﺪ و ﺑﻪ دﺳﺖ دﺷﻤﻨﺎﻧﯽ ﺑﯽ رﺣﻢ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دور از زن و ﻓﺮزﻧﺪ و ﺟﺪا‬
‫از ﺑﺮادران و دﻳﺎر ﺧﻮﻳﺶ‪ ،‬هﺮ ﺳﺎﻋﺖ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽ ﮐﺸﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻧﺤﻮﯼ ﮐﺸﺘﻪ‬
‫ﺷﻮد و ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻋﻀﺎﯼ ﺑﺪﻧﺶ را ﻣﺜﻠﻪ ﮐﻨﻨﺪ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ در ﺗﻨﺪرﺳﺘﯽ ﮐﺎﻣﻞ‬
‫هﺴﺘﻢ و ﻓﺎرغ از هﻤﻪ ﯼ اﻳﻦ ﻣﺼﺎﺋﺐ‪.‬‬
‫ﻣﻌﺒﻮدم و ﺳﺮورم! ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺑﻨﺪﻩ اﯼ ﮐﻪ ﺷﺐ را ﺑﻪ روز ﺁورد در ﺗﻨﮕﻨﺎﯼ زﻧﺪان‬
‫و ﺣﺒﺲ ﺧﺎﻧﻪ و ﮔﺮﻓﺘﺎرﯼ هﺎ و ﺧﻮارﯼ هﺎﯼ ﺁن هﺎ‪ ،‬در ﺑﻨﺪ زﻧﺠﻴﺮ ﺁهﻨﻴﻦ و دﺳﺖ‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ زﻧﺪان ﺑﺎﻧﺎن و دژﺧﻴﻤﺎن ﺑﮕﺮدد و ﻧﺪاﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﻪ ﮐﻨﻨﺪ ﺑﺎ او و ﭼﻪ‬
‫ﻋﻀﻮﯼ را از او ﺟﺪا ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﯼ ﺳﺮور و ﻣﻮﻻﻳﻢ! ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻨﺪﻩ اﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻧﺎﮔﻮارﯼ دﭼﺎر ﺷﺪﻩ‪،‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٣٤‬‬
‫ﺷﺐ را ﺑﻪ روز ﺁوردﻩ و ﺑﻼ و ﻣﺼﻴﺐ او را ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﻪ و دور ﻣﺎﻧﺪﻩ از‬
‫دوﺳﺘﺎن و ﻳﺎران و رﻓﻘﺎﯼ ﺻﻤﻴﻤﯽ ﺧﻮد و ﺷﺐ را ﺑﻪ اﺳﻴﺮﯼ و ﺣﻘﺎرت و‬
‫ﺧﻮارﯼ در دﺳﺖ ﮐﺎﻓﺮان و دﺷﻤﻨﺎن ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮد در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ او را دﺳﺖ ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ و راﺳﺖ و ﭼﭗ ﺑﮕﺮداﻧﻨﺪ‪ ،‬در ﺳﻴﺎﻩ ﭼﺎل و ﺳﻠﻮل هﺎ زﻧﺪاﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬در ﺁن‬
‫دﻧﻴﺎﯼ ﺑﺴﺘﻪ ﭼﻴﺰﯼ از روﺷﻨﺎﻳﯽ دﻧﻴﺎ و ﺧﺮﻣﯽ ﺟﻬﺎن ﻧﻤﯽ ﺑﻴﻨﺪ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ‬
‫ﺁﺳﻮدﻩ و ﻓﺎرﻏﻢ از ﺁن‪.‬‬
‫ﺧﺪاﯼ ﻣﻦ! ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺑﻨﺪﻩ اﯼ ﮐﻪ ﺷﺐ و روز ﺧﻮد را در ﺗﺮس و هﺮاس و‬
‫اﺿﻄﺮاب ﺳﭙﺮﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و از ﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﺧﻮد ﮔﺮﻳﺰان و ﺁوارﻩ اﺳﺖ‪ ،‬در‬
‫ﺳﻮراﺧﯽ ﺧﺰﻳﺪﻩ و ﭘﻨﻬﺎن ﺷﺪﻩ در ﺑﻴﻐﻮﻟﻪ هﺎ و ﺗﻨﮓ ﺷﺪﻩ ﺑﺮ او زﻣﻴﻦ ﺑﺎ هﻤﻪ ﯼ‬
‫ﭘﻬﻨﺎورﻳﺶ‪ ،‬ﻧﻪ راﻩ ﭼﺎرﻩ اﯼ دارد و ﻧﻪ ﻧﺠﺎﺗﯽ و ﻧﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎهﯽ و ﻣﻦ در ﮐﻤﺎل‬
‫ﺁﺳﺎﻳﺶ و ﺁراﻣﺶ هﺴﺘﻢ از هﻤﻪ ﯼ اﻳﻦ هﺎ‪.‬‬
‫اﯼ ﺧﺪاﯼ ﻣﻦ! ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺑﻨﺪﻩ اﯼ ﮐﻪ ﺷﺐ و روز در ﺟﺒﻬﻪ ﯼ ﻧﺒﺮد ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮد‬
‫و ﺧﻮد را ﺁﻣﺎدﻩ ﯼ ﭘﻴﮑﺎر ﺳﺎﺧﺘﻪ و دﺷﻤﻨﺎﻧﺶ از هﺮ ﺳﻮﯼ ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ و ﻧﻴﺰﻩ و‬
‫دﻳﮕﺮ ﺁﻻت ﺟﻨﮕﯽ‪ ،‬در ﻣﻴﺎن ﭘﻮﺷﺶ ﺁهﻦ ﺗﻖ‪ -‬ﺗﻖ ﮐﻨﺪ و ﺗﻮاﻧﺶ از دﺳﺖ رﻓﺘﻪ‬
‫وﻟﯽ راﻩ ﭼﺎرﻩ و ﮔﺮﻳﺰﯼ ﻧﺪارد در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ زﺧﻢ هﺎﯼ ﮔﺮاﻧﺶ او را از ﮐﺎر‬
‫اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺧﻮﻧﺶ درﻏﻠﺘﻴﺪﻩ زﻳﺮ ﺳﻢ اﺳﺐ هﺎ و ﭘﺎهﺎﯼ رزﻣﻨﺪﮔﺎن ﮐﻪ ﺁرزوﯼ‬
‫ﺟﺮﻋﻪ اﯼ ﺁب دارد و ﻧﮕﺎهﯽ ﺑﻪ ﺳﻮﯼ هﻤﺴﺮ و ﻓﺮزﻧﺪاش دارد و ﻣﻦ از هﻤﻪ ﯼ‬
‫اﻳﻦ هﺎ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ در ﻋﺎﻓﻴﺘﻢ‪.‬‬
‫اﻳﻦ دﻋﺎ را ﺑﺎرهﺎ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪم و ﺷﺮاﻳﻂ ﺧﻮدم را داﺋﻤﺎً ﺑﺎ ﺑﭽﻪ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ در زﻳﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ و‬
‫ﮐﺎﺑﻞ ﻣﺜﻠﻪ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺁﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ اﺟﺮا ﺷﺪن ﺣﮑﻢ اﻋﺪام در ﻣﻮردﺷﺎن ﺑﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺗﻦ‬
‫ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ ،‬دﺧﺘﺮان ﻧﻮﺟﻮان و ﮔﺎﻩ ﺗﺎزﻩ ﺑﺎﻟﻐﯽ ﮐﻪ ﻧﺎﺟﻮاﻧﻤﺮداﻧﻪ و ﺑﯽ ﺷﺮﻣﺎﻧﻪ در ﺷﺐِ اﻋﺪام‪،‬‬
‫ﻣﻮرد ﺗﺠﺎوز ﮔﻠﻪ ﯼ ﭘﺎﺳﺪاران ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬ﺣﻖ ﺑﺎ اﻣﺎم ﻣﻮﺳﯽ ﮐﺎﻇﻢ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻦ درﻋﺎﻓﻴﺖ و ﺁﺳﺎﻳﺶ و اﻣﻦ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدم‪ .‬ﻳﺎد ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻣﯽ اﻓﺘﺎدم ﮐﻪ ﺷﺐ ﺟﺎﻳﯽ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻣﺎﻧﺪن ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬دﺧﺘﺮان ﺟﻮاﻧﯽ ﮐﻪ ﺷﺐ زﻳﺮ ﮐﺎﻣﻴﻮن و ﻳﺎ در ﺧﺮاﺑﻪ هﺎ ﺧﻮاﺑﻴﺪﻩ و ﺗﺎ‬
‫ﺻﺒﺢ از ﺗﺮس ﺑﺮ ﺧﻮد ﻟﺮزﻳﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ در ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ ﮔﻮهﺮدﺷﺖ در‬
‫ﺁﺳﺎﻳﺶ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮدﻩ ﺑﻮدم‪ .‬اﻳﻦ هﺎ هﻤﻪ ﺑﻴﺎن واﻗﻌﻴﺖ هﺎﻳﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ روز و ﺷﺐ ﺑﺎ ﺁن هﺎ‬
‫دﺳﺖ ﺑﻪ ﮔﺮﻳﺒﺎن ﺑﻮدم‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻣﻦ‪" ،‬ﺟﻮﺷﻦ ﺻﻐﻴﺮ" ﻳﮏ دﻋﺎ و ﺳﺮود ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﺮاﻳﻢ در ﺣﮑﻢ‬
‫ﺷﻌﺮﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ زﻳﺒﺎﺗﺮﻳﻦ وﺟﻪ‪ ،‬اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﺮا ﺑﻴﺎن ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﻣﺎ هﺮ دو زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻮدﻳﻢ و‬
‫زﻳﺮ ﻓﺸﺎر وﻟﯽ در ﻣﻘﺎم ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ‪ ،‬وﺿﻌﻴﺖ ﻣﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻬﺘﺮ از دوﺳﺘﺎن و هﻢ ﻗﻄﺎران و‬
‫هﻢ زﻧﺠﻴﺮان ﻣﺎن ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ وﺿﻌﻴﺘﻢ ﺑﺎ ﺁن هﺎﻳﯽ ﮐﻪ وﺿﻌﻴﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﺪﺗﺮ از ﻣﻦ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﮐﻤﮏ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ دﭼﺎر ﻳﺄس و ﻧﺎاﻣﻴﺪﯼ ﻧﺸﻮم‪ .‬وﻗﺘﯽ در زﻳﺮ ﻓﺸﺎر هﺴﺘﻴﺪ اﮔﺮ وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻮد را ﺑﺎ‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در وﺿﻌﻴﺖ ﺑﻬﺘﺮﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﮐﻨﻴﺪ‪ ،‬ﮐﺎرﺗﺎن ﺳﺨﺖ ﺗﺮ‬
‫‪٢٣٥‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪون ﺷﮏ در زﻳﺮ ﻓﺸﺎر ﺧﻮاهﻴﺪ ﺷﮑﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﭼﻴﺰهﺎﻳﯽ ﮐﻪ از‬
‫دﺳﺖ دادﻩ اﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﺪﻳﺸﻴﺪ وﮔﺮﻧﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﯽ روﻳﺪ‪ .‬در هﻤﻪ ﺣﺎل ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺑﻪ ﻓﮑﺮ‬
‫ﭼﻴﺰهﺎﻳﯽ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﮐﻪ دارﻳﺪ و ﻳﺎ اﻣﻴﺪ ﺁن را دارﻳﺪ ﮐﻪ در ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺑﺪان هﺎ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ هﺎ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ زرﻩ اﯼ ﺷﻤﺎ را در ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﻮادث ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﻧﺸﺪﻩ‪ ،‬ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎم ﻣﻮﺳﯽ ﮐﺎﻇﻢ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺒﺎرزان را ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﮔﺎﻩ ﻣﺮدم ﻋﺎدﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ در زﻳﺮ‬
‫ﻓﺸﺎرهﺎﯼ ﻣﺮﺋﯽ و ﻧﺎﻣﺮﺋﯽ اﺟﺘﻤﺎع ﭼﻨﺎن درهﻢ ﻣﯽ ﺷﮑﻨﻨﺪ ﮐﻪ زﺟﺮﯼ ﮐﻪ ﻧﺼﻴﺐ ﺷﺎن‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺴﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ از زﺟﺮ ﮐﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در زﻳﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺷﺮاﻳﻂ ﻃﺎﻗﺖ ﻓﺮﺳﺎﯼ‬
‫زﻧﺪان هﺎ ﻣﺘﺤﻤﻞ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎم ﻣﻮﺳﯽ ﮐﺎﻇﻢ ﺁن هﺎ را ﻧﻴﺰ از ﻧﻈﺮ دور ﻧﻤﯽ داﺷﺖ‪ .‬او‬
‫ﺷﺮاﻳﻄﺶ را ﺑﺎ ﮔﺮﺳﻨﮕﺎن و ﻓﻘﻴﺮان ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﯽ ﮐﺮد‪:‬‬
‫ﺧﺪاﯼ ﻣﻦ و ﺳﺮورم! ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺑﻨﺪﻩ اﯼ ﺷﺐ را ﺑﻪ روز ﺁورد در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺑﯽ ﭼﻴﺰ‪ ،‬ﻋﻴﺎ ﻟﻮار‪ ،‬ﺑﺮهﻨﻪ و ﺑﻴﻨﻮا‪ ،‬ﺳﺮﺑﺰﻳﺮ و ﺳﺮﺷﮑﺴﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻨﺰوﯼ‪ ،‬ﮔﺮﺳﻨﻪ و‬
‫ﺗﺸﻨﻪ‪ ،‬ﭼﺸﻢ اﻧﺘﻈﺎر ﻳﺎرﯼ و ﮐﻤﮏ دﻳﮕﺮان اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺨﺸﺸﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫او ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺧﻄﻴﺮ ﺑﺮدﮔﺎن را ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﻣﯽ ﮐﺮد‪:‬‬
‫ﺑﻨﺪﻩ اﯼ ﮐﻪ از ﻣﻦ ﺁﺑﺮوﻣﻨﺪ ﺗﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﺰدت و ﺑﺪرﮔﺎهﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻋﺒﺎدت ﮐﻨﺪ‪ ،‬در‬
‫ﻏﻞ و زﻧﺠﻴﺮ و ﻣﻘﻬﻮر‪ ،‬ﺑﺎر ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺑﺮدﮔﯽ را ﺑﺮدوش ﻣﯽ ﮐﺸﺪ‪ ،‬رﻧﺞ و‬
‫رﻳﺎﺿﺖ و ﺳﺨﺘﯽ ﺑﻨﺪﮔﯽ و زﺣﻤﺖ ﮐﺎرهﺎﯼ ﺑﺮدﮔﯽ و ﻣﺸﻘﺖ هﺎﯼ ﻏﻼﻣﯽ و‬
‫ﺳﻨﮕﻴﻨﯽ ﭘﺮداﺧﺖ‪...‬‬
‫ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺗﺄﺳﯽ از او‪ ،‬وﺿﻌﻴﺖ زﺣﻤﺖ ﮐﺸﺎن ﻣﻴﻬﻦ ﻣﺎن را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﯽ ﺁوردم‪ .‬ﺷﻌﺮ‬
‫"ﻣﺎدر" رﺿﺎ رﺿﺎﻳﯽ را زﻳﺮ ﻟﺐ زﻣﺰﻣﻪ ﻣﯽ ﮐﺮدم‪:‬‬
‫دﻳﺪم ﭼﮕﻮﻧﻪ ﮐﻮدﮎ ﺑﻴﻤﺎر ﻳﮏ ﻓﻘﻴﺮ‬
‫ﺑﻪ روﯼ دﺳﺘﺎن ﻣﺎدرش ﺟﺎن ﺳﭙﺮد و ﻣﺮد‬
‫ﻟﻐﺰﻳﺪ اﺷﮏ ﻣﺎدر و دﻧﺪان ﺧﻮﻳﺶ را‬
‫از ﻓﺮط اﺿﻄﺮاب ﺑﺮ ﻟﺐ هﺎﯼ ﺧﻮد ﻓﺸﺮد‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ از زﺑﺎن ﮔﻠﺴﺮﺧﯽ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪم‪:‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﮐﻮدﮎ رﺣﻤﺎن از ﻳﮏ ﺗﺐ ﻳﮏ ﺳﺎﻋﺘﻪ ﺟﺎن ﻣﯽ ﺳﭙﺎرد‪.‬‬
‫ﻳﺎدﺁورﯼ اﻳﻦ اﺷﻌﺎر اﻧﮕﻴﺰﻩ هﺎﻳﻢ را ﺻﻴﻘﻞ ﻣﯽ داد و ﻣﺮا ﺁﻣﺎدﻩ ﯼ ﺗﺤﻤﻞ ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﺨﺖ ﺗﺮ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺧﻮدم را ﻣﯽ ﮔﺬاﺷﺘﻢ در وﺿﻌﻴﺖ ﻣﺎدرﯼ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺧﺮﻳﺪ ﺷﻴﺮﺧﺸﮏ ﻓﺮزﻧﺪش ﺑﻪ‬
‫ﺗﻦ ﻓﺮوﺷﯽ ﺗﻦ ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ از او ﺧﻴﻠﯽ ﺧﻮش ﺷﺎﻧﺲ ﺗﺮ ﺑﻮدم‪ .‬وﺿﻌﻴﺖ ﭘﺪرﯼ را ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪم ﮐﻪ دﺳﺖ‬
‫ﺧﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎز ﻣﯽ ﮔﺮدد در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ﺑﻪ اﻣﻴﺪ ﺗﮑﻪ ﻧﺎﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻓﺎرغ از‬
‫هﻤﻪ ﯼ اﻳﻦ هﺎ ﺑﻮدم‪ .‬وﻟﯽ اﻧﺴﺎن ﺑﻮدم و ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﭼﺸﻤﻢ را ﺑﺮ ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ ﻣﯽ دﻳﺪم و ﺣﺲ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدم و اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺒﻨﺪم‪ .‬ﻣﻦ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺧﻮدم را ﻗﺎﻧﻊ ﻣﯽ ﮐﺮدم‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪهﺎ وﻗﺘﯽ دوﺳﺘﺎﻧﻢ و هﻢ ﺳﻦ و ﺳﺎﻻﻧﻢ را ﺑﻌﺪ از ﺁزادﯼ دﻳﺪم‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﻣﻦ از ﺁن هﺎ ﺑﻪ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٣٦‬‬
‫ﻣﺮاﺗﺐ ﺟﻮان ﺗﺮ و ﺑﺎ ﻧﺸﺎط ﺗﺮ ﺟﻠﻮﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﻣﯽ دﻳﺪم رﻧﺠﯽ را ﮐﻪ ﻣﺮدم ﻣﺎن‬
‫ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ در ﺁﺳﺎﻳﺶ و ﺳﺎﺣﻞ اﻣﻦ زﻧﺪان هﺎﯼ رژﻳﻢ ﺑﻮدم! ﺁﻧﺎن زﻳﺮ‬
‫ﺑﺎر اﻳﻦ رﻧﺞ ﺧﻢ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺁﻧﺎن در واﻗﻊ زﻧﺪاﻧﻴﺎن واﻗﻌﯽ رژﻳﻢ ﻣﻼﻳﺎن ﺑﻮدﻧﺪ و ﻧﻪ ﻣﻦ!‬

‫‪٢٨‬‬
‫ﺣﺎﻟﻢ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺧﻮب ﺑﻮد و ﺑﺮﺧﻼف روزهﺎ و ﻣﺎﻩ هﺎﯼ ﻗﺒﻞ ﮐﻪ از ﺑﻴﻤﺎرﯼ ﺷﺪﻳﺪ رﻧﺞ ﻣﯽ ﺑﺮدم‪،‬‬
‫ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﻴﺪم‪ .‬از ﺻﺪاﯼ ﻣﺠﻴﺪ ﺗﺒﺮﻳﺰﯼ در ﺑﻨﺪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﮐﻪ ﺑﭽﻪ هﺎﯼ ﺑﻨﺪ را ﺑﻪ‬
‫ﺑﻬﺪارﯼ ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ‪ .‬از ﻻﯼ درﻳﭽﻪ ﯼ ﺳﻠﻮل دﻳﺪم ﮐﻪ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺻﺎدﻗﯽ‪ ،‬ﻳﮑﯽ از دوﺳﺘﺎن‬
‫ﻧﺰدﻳﮑﻢ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺑﻬﺪارﯼ ﻣﯽ رود‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻴﺮﯼ در ﺗﺎرﻳﮑﯽ و در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ هﻴﭻ ﺷﺎﻧﺴﯽ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺧﻮد ﻧﻤﯽ دﻳﺪم‪ ،‬ﻓﻠﺸﻢ را ﮔﺬاﺷﺘﻢ زﻳﺮ در‪ .‬ﻣﺠﻴﺪ ﺗﺒﺮﻳﺰﯼ درﻳﭽﻪ را ﺑﺎز ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﭼﻴﻪ؟ ﺑﺎ ﺁﻩ و ﻧﺎﻟﻪ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﮐﻠﻴﻪ ام درد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و دﻳﺸﺐ ﺗﺎ ﺻﺒﺢ ﻧﺨﻮاﺑﻴﺪﻩ ام‪ .‬ﻧﮕﺎهﯽ ﺑﻪ ﻗﻴﺎﻓﻪ ام‬
‫ﮐﺮد‪ ،‬ﻟﺤﻈﻪ اﯼ ﺗﺄﻣﻞ ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ ﺑﺰن و ﺁﻣﺎدﻩ ﺷﻮ! از ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯽ داﺷﺘﻢ ﭘﺮ در‬
‫ﻣﯽ ﺁوردم‪ .‬از ﻻﯼ درﻳﭽﻪ دﻳﺪﻩ ﺑﻮدم ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﮐﺠﺎ اﻳﺴﺘﺎدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﻣﺠﻴﺪ ﺗﺒﺮﻳﺰﯼ در‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻢ را ﺑﺎز ﮐﺮد‪ ،‬ﻳﮏ راﺳﺖ رﻓﺘﻢ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ اﻳﺴﺘﺎدم‪ .‬دﺳﺘﻢ را ﮔﺬاﺷﺘﻢ روﯼ‬
‫ﺷﺎﻧﻪ اش‪ .‬او ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺖ ﮐﯽ هﺴﺘﻢ‪ .‬ﺁهﺴﺘﻪ ﺑﺎ ﻣﻮرس روﯼ ﺷﺎﻧﻪ اش زدم‪ :‬اﻳﺮج هﺴﺘﻢ‪.‬‬
‫ﮔﻮﺷﺶ را ﺑﻪ دﺳﺘﻢ ﭼﺴﺒﺎﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺮﻣﺎﯼ ﺑﺪﻧﺶ را اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬از ﺷﺎدﯼ در ﭘﻮﺳﺖ‬
‫ﻧﻤﯽ ﮔﻨﺠﻴﺪم‪ .‬ﻣﻮاردﯼ را ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮم ﻻزم ﻣﯽ رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎ زدن ﻣﻮرس روﯼ ﺷﺎﻧﻪ اش ﺑﻪ او‬
‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﺮدم و او هﺮﺑﺎر ﮔﻮﺷﺶ را ﺑﻪ دﺳﺘﻢ ﮐﻪ روﯼ ﺷﺎﻧﻪ اش ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﯽ ﭼﺴﺒﺎﻧﺪ‪ .‬در ﻳﮏ‬
‫ﻟﺤﻈﻪ زﻳﺮ ﻟﺐ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﮐﺮدم و ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺁزاد ﺷﻮم‪ .‬ﺳﭙﺲ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﺁدرس‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﺗﺎن ﮐﺠﺎﺳﺖ؟ دوﺑﺎرﻩ ﻣﻮرس زدم‪ :‬ﻣﻴﺪان ﮔﺮﮔﺎن‪ -‬ﺣﺎج ﻣﺼﺪاﻗﯽ‪ .‬ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻢ اﮔﺮ ﺑﻪ‬
‫ﺁدرس ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﺪ‪ ،‬هﻤﻪ او را راهﻨﻤﺎﻳﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺠﻴﺪ ﺗﺒﺮﻳﺰﯼ از راﺑﻄﻪ ﯼ ﺑﻴﻦ ﻣﻦ و او ﺁﮔﺎﻩ ﺑﻮد وﻟﯽ ﺣﺪس ﻧﻤﯽ زد ﮐﻪ ﻣﻦ ﻣﯽ داﻧﻢ ﻧﻔﺮ‬
‫ﺟﻠﻮﻳﯽ ام ﮐﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ در راﻩ ﻟﻐﺰ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﮐﺴﯽ ﺑﺎ ﺟﻠﻮﻳﯽ ﻳﺎ ﺑﻐﻞ‬
‫دﺳﺘﯽ اش ﺗﻤﺎس ﺑﮕﻴﺮد واﯼ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺶ! ﺑﻌﺪاً هﻴﭻ ﻋﺬرﯼ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ‬
‫ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺻﺤﺒﺖ هﺎ ﻳﻤﺎن را ﮐﺮدﻩ اﻳﻢ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﻗﻮاﻧﻴﻦ اﻧﻔﺮادﯼ هﺎﯼ ﮔﻮهﺮدﺷﺖ‪ ،‬هﺮ ﻧﻮع ﺻﺤﺒﺖ‬
‫ﮐﺮدن ﺑﺎ ﭘﺎﺳﺪار در ﻃﻮل ﻣﺴﻴﺮ رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﻼﻗﺎت و ﻳﺎ ﺑﻬﺪارﯼ‪ ،‬ﻣﻤﻨﻮع ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺪﻳﻦ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻓﺮاد از روﯼ ﺻﺪا‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﻀﻮر ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﭘﯽ ﻧﺒﺮﻧﺪ و از ﺗﻤﺎس ﺑﻴﻦ ﺁﺷﻨﺎﻳﺎن‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺑﻬﺪارﯼ ﮐﻪ رﺳﻴﺪﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻦ را در ﮐﻨﺎر ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﻗﺮار دادﻧﺪ‪ .‬هﺪف ﺷﺎن اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺎ‬
‫ﺗﻼش ﮐﻨﻴﻢ ﺑﺎهﻢ ﺗﻤﺎس ﺑﮕﻴﺮم و ﺁن هﺎ ﻣﭻ ﻣﺎن را ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬دﺳﺖ ﺷﺎن را ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺑﻮدم‪ .‬اﻧﮕﺎر‬
‫ﻧﻪ اﻧﮕﺎر! ﭘﺸﺘﻢ را ﮐﺮدم ﺑﻪ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ و ﻧﺸﺴﺘﻢ‪ .‬ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﺧﻴﺎل اﻳﻦ ﮐﻪ ﻣﻦ او را ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻪ ام‬
‫و ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻢ ﺻﻮرﺗﺶ را ﺑﺒﻴﻨﻢ‪ ،‬ﻣﺮا ﺑﻠﻨﺪ ﮐﺮدﻩ و روﺑﻪ روﯼ او ﻧﺸﺎﻧﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ‬
‫ﺻﻮرت او را ﮐﻪ از ﻣﻦ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺒﻴﻨﻢ‪ .‬ﻣﻦ هﻴﭻ ﻋﻼﻗﻪ اﯼ ﺑﻪ ﺗﻤﺎس ﺑﺎ او‬
‫‪٢٣٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻧﺸﺎن ﻧﺪادم‪ .‬ﮔﻮﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮﯼ ﻣﺸﺎورﻩ اﯼ ﮐﺮدﻩ وﻋﻘﻞ ﻧﺎﻗﺺ ﺷﺎن را روﯼ هﻢ ﮔﺬاﺷﺘﻪ و‬
‫ﻧﻘﺸﻪ اﯼ ﺑﺮاﯼ ﺑﺪام اﻧﺪاﺧﺘﻨﻢ ﻃﺮح ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎر ﭘﺎﺳﺪارﯼ را ﮐﻪ ﻧﺎﻣﺶ ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺎدﻗﯽ‬
‫ﺑﻮد و ﮐﺮاهﺖ ﻣﻨﻈﺮش دﺳﺖ ﮐﻤﯽ از ﺻﺪاﻳﺶ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮاﻏﻢ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ‪.‬‬
‫وﯼ در هﻴﺌﺖ ﻳﮏ زﻧﺪاﻧﯽ ﮐﻨﺎرم ﻧﺸﺴﺖ و ﺗﻼش ﮐﺮد ﺑﺎ ﻣﻦ ﺗﻤﺎس ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﺑﺎ ﻟﺤﻦ ﺣﺰﻳﻦ و‬
‫درد ﺁﻟﻮدﯼ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ هﻢ اﻧﻔﺮادﯼ هﺴﺘﯽ؟! ﻗﻴﺎﻓﻪ اش را ﻧﻤﯽ دﻳﺪم‪ .‬از زﻳﺮ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ ﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﮐﺮدم‪ ،‬دﻳﺪم ﻣﺜﻞ ﭘﺎﺳﺪاران دﻣﭙﺎﻳﯽ ﺑﻪ ﭘﺎ دارد و ﻣﺜﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺣﺰب اﻟﻠﻬﯽ هﺎ‪ ،‬در اﻧﮕﺸﺖ‬
‫ﮐﻮﭼﮑﺶ ﻳﮏ اﻧﮕﺸﺘﺮ‪ .‬ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﺪم ﭘﺎﺳﺪار اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻢ ﮐﻴﺴﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺣﺮف‬
‫ﻧﺰن‪ ،‬ﺳﺎﮐﺖ ﺑﺎش! او ﺑﺎ ﻟﺤﻦ ﻣﺜﻼً ﻣﻠﺘﻤﺴﺎﻧﻪ اﯼ اداﻣﻪ داد‪ :‬ﺗﻮ رو ﺧﺪا ﺣﺮف ﺑﺰن! ﺗﻮ ﺳﻠﻮل‬
‫از ﺗﻨﻬﺎﻳﯽ دارم دﻳﻮاﻧﻪ ﻣﯽ ﺷﻢ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺧﻔﻪ ﺷﻮ! ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﭼﻪ‪ .‬ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﯽ ﺧﻼف‬
‫ﻧﮑﻨﯽ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ رو ﺧﺪا ﻳﮏ ﭼﻴﺰﯼ ﺑﮕﻮ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬زر زر ﻧﮑﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺪار ﻣﯽ ﮔﻢ هﺎ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﭼﻪ ﺧﺒﺮ‪ ،‬ﺗﻮ را ﺧﺪا ﻳﮏ ﭼﻴﺰﯼ ﺑﮕﻮ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬هﻪ ﺗﻮﻟﻪ ﺳﮓ ﺑﺮو ﮐﻨﺎر! ول ﮐﻦ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻣﻦ‬
‫هﺮﭼﻪ ﺧﻮدم را ﺑﻪ ﻃﺮف ﺳﺮ ﻧﻴﻤﮑﺖ ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪم‪ ،‬او دﻧﺒﺎﻟﻢ ﻣﯽ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﺁﺧﺮ ﺳﺮ ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻢ‪:‬‬
‫ﺑﺒﻴﻦ‪ ،‬اﮔﻪ ﺳﺎﮐﺖ ﻧﺸﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺪار ﻣﯽ ﮔﻢ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاﯼ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺗﻤﺎس ﺑﮕﻴﺮﯼ ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺳﺎﮐﺖ‬
‫ﺷﺪ و ﭼﻴﺰﯼ ﻧﮕﻔﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺪ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻌﺪ ﺣﺎﻣﺪ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺪار ﻣﺴﺌﻮل ﺑﻬﺪارﯼ ﮐﻪ ﻣﺪﺗﯽ ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻨﺪ ﻣﺎ ﺑﻮد و از ﻣﻦ ﮐﻴﻨﻪ ﺑﻪ‬
‫دل داﺷﺖ‪ ،‬از ﺗﻪ ﺑﻬﺪارﯼ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺎ ﺁﻣﺪﻩ و ﻳﮏ ﺿﺮﺑﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ زد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﺮا وول‬
‫ﻣﯽ ﺧﻮرﯼ؟ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﮐﺎرﯼ ﻧﮑﺮدم‪ ،‬اﻳﻦ ﺟﺎ ﻧﺸﺴﺘﻪ ام‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮم ﺁﻣﺪ ﮐﻪ ﺷﺎﻳﺪ دوﺑﺎرﻩ ﻣﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ‬
‫ﺳﻨﺎرﻳﻮ ﺟﻮر ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﻐﻞ دﺳﺘﯽ ات ﺗﻤﺎس ﮔﺮﻓﺘﻪ اﯼ‪ .‬ﭘﻴﺶ دﺳﺘﯽ ﮐﺮدم و ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻳﮏ ﻧﻔﺮ‬
‫ﺑﻐﻞ دﺳﺘﻢ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد و ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺗﻤﺎس ﺑﮕﻴﺮد ﮐﻪ ﻣﻦ رﺿﺎﻳﺖ ﻧﺪادم‪ .‬ﺣﺎﻣﺪ از اﻳﻦ‬
‫ﮐﻪ ﻧﻘﺸﻪ ﺷﺎن را ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺁب ﻣﯽ دﻳﺪ‪ ،‬ﻋﺼﺒﺎﻧﯽ ﺑﻮد و ﺑﺎ ﺑﯽ ﻣﻴﻠﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬هﻤﻴﻦ ﮐﻪ ﺑﻐﻞ‬
‫دﺳﺖ ات ﻧﺸﺴﺘﻪ؟ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻦ ﮐﻪ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ دارم ﻧﻤﯽ ﺑﻴﻨﻢ‪ ،‬وﻟﯽ ﺗﺎ ﻳﮏ دﻗﻴﻘﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﻐﻞ دﺳﺘﻢ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬او ﻳﮏ ﺿﺮﺑﻪ ﯼ ﺁرام ﺑﻪ او زدﻩ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻓﮑﺮ ﮐﺮدم ﺗﻮ ﺑﭽﻪ ﯼ ﺧﻮﺑﯽ هﺴﺘﯽ و او را ﺑﺎ‬
‫ﺧﻮد ﺑﺮد‪ .‬ﻳﮏ دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻌﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺎدﻗﯽ ﺑﺎ ﭼﻬﺮﻩ ﯼ اﺻﻠﯽ اش ﺁﻣﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪم ﺗﺎ‬
‫ﺣﺪ اﻣﮑﺎن ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺤﮑﻢ ﭼﻨﺪ ﺗﺎ ﭼﮏ و ﻟﮕﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ زد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪت را ﺑﺰن‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ .‬ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﺗﻼﻓﯽ ﻓﺤﺶ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﭼﻨﺪ دﻗﻴﻘﻪ ﭘﻴﺶ ﻧﺜﺎرش ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬ﻣﯽ زﻧﺪ‪ .‬او‬
‫ﻣﯽ زد و ﻣﻦ ﻟﺬت ﻣﯽ ﺑﺮدم‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪهﺎ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺑﺮاﻳﻢ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮐﺮد‪ :‬اﺑﺘﺪا از ﺗﺮس اﻳﻦ ﮐﻪ ﻣﺒﺎدا از ﺁن هﺎ رو دﺳﺖ‬
‫ﺑﺨﻮرﯼ‪ ،‬دل ﺗﻮ دﻟﻢ ﻧﺒﻮد )ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ روﺑﻪ روﯼ ﻣﻦ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد و ﭘﺎﺳﺪاران را ﺑﻬﺘﺮ‬
‫ﻣﯽ دﻳﺪ‪ (.‬وﻟﯽ وﻗﺘﯽ واﮐﻨﺶ هﺎﯼ ﺗﻮ و اﺳﺘﻐﺎﺛﻪ هﺎﯼ ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺎدﻗﯽ را دﻳﺪم‪ ،‬از ﺧﻨﺪﻩ داﺷﺘﻢ‬
‫رودﻩ ﺑﺮ ﻣﯽ ﺷﺪم‪ .‬ﻣﺠﻴﺪ ﺗﺒﺮﻳﺰﯼ وﻗﺘﯽ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺳﻠﻮل ﺑﺎز ﻣﯽ ﮔﺮداﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬هﺮ ﮐﺲ ﺑﺪاﻧﺪ‬
‫ﺟﻠﻮﻳﯽ اش ﮐﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺟﺎﻳﺰﻩ دارد! ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﺮد ﻣﻦ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ را ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻪ ام‪ ،‬وﮔﺮﻧﻪ ﺣﺘﻤﺎً در‬
‫ﺑﻬﺪارﯼ ﺑﺮاﯼ ﺗﻤﺎس ﺑﺎ او ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬ﻣﻦ هﻴﭻ واﮐﻨﺸﯽ ﻧﺸﺎن ﻧﺪادم‪ .‬او ﻣﺮا از ﺻﻒ‬
‫ﺟﺪا ﮐﺮدﻩ و در ﺳﻠﻮﻟﻢ اﻧﺪاﺧﺖ‪ .‬ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﺮد ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻪ ﭘﺸﺖ درﻳﭽﻪ ﻣﯽ روم ﺗﺎ ﺗﻼش ﮐﻨﻢ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٣٨‬‬
‫ﺑﺒﻴﻨﻢ ﺟﻠﻮﻳﯽ ا م ﮐﯽ ﺑﻮدﻩ؟ دﺳﺘﺶ را ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ از در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻢ و ﺗﻪ‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻢ ﺷﺮوع ﮐﺮدم ﺑﻪ ﻗﺪم زدن‪ .‬ﺑﺎ ﻓﻮاﺻﻠﯽ اﻧﺪﮎ‪ ،‬ﺳﻪ ﺑﺎر درﻳﭽﻪ را ﺑﺎز ﮐﺮد ﺗﺎ ﻣﺮا ﭘﺸﺖ‬
‫درﻳﭽﻪ ﮔﻴﺮ ﺑﻴﺎﻧﺪازد‪ ،‬وﻟﯽ ﺣﺎﺻﻠﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﻣﻦ زرﻧﮓ ﺗﺮ از ﺁن ﺑﻮدم ﮐﻪ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ دم ﻻﯼ‬
‫ﺗﻠﻪ ﺷﺎن دهﻢ! ﻇﺎهﺮاً هﻢ ﺑﺮاﯼ ﻣﻦ و هﻢ ﺑﺮاﯼ ﺁن هﺎ رو دﺳﺖ زدن ﺑﻪ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺣﻴﺜﻴﺘﯽ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ ﻣﺠﻴﺪ ﺗﺒﺮﻳﺰﯼ ﺑﻪ داﺧﻞ ﺳﻠﻮﻟﻢ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺗﺴﺒﻴﺢ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ را ﮐﻪ از هﺴﺘﻪ ﯼ‬
‫ﺧﺮﻣﺎ ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ زﻳﺒﺎ و اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬از ﺟﻴﺐ در ﺁوردﻩ‪ ،‬ﺗﮑﺎﻧﯽ داد و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻳﻦ را ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﯽ؟ ﺑﯽ درﻧﮓ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬هﻤﻪ ﯼ ﺑﭽﻪ هﺎﯼ ﺑﻨﺪ اﻳﻦ ﺗﺴﺒﻴﺢ را ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﻨﺪ و‬
‫ﻣﯽ داﻧﻨﺪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺻﺎدﻗﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺣﺮﺻﺶ را در ﺑﻴﺎورم‪ ،‬ﮔﻔﺘﻢ‪:‬‬
‫اﺗﻔﺎﻗﺎً ﺻﺒﺢ در ﺑﻬﺪارﯼ هﻤﻴﻦ ﺗﺴﺒﻴﺢ دﺳﺘﺶ ﺑﻮد‪ .‬ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ او ﺣﺎﻟﯽ ﮐﺮدم ﮐﻪ از اﺑﺘﺪا‬
‫ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻢ ﻧﻔﺮ ﺟﻠﻮﻳﯽ ام ﮐﯽ ﺑﻮدﻩ و ﭘﻬﻠﻮﯼ ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدم‪ .‬ﻣﺜﻞ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﺘﮏ‬
‫زدم ﺑﺮ ﺳﺮش‪ .‬اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﺮد او را ﺑﻪ ﺑﺎزﯼ ﮔﺮﻓﺘﻪ ام‪ .‬در واﻗﻊ ﭼﻨﻴﻦ هﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﺳﺮﮔﺮﻣﯽ‬
‫دﻳﮕﺮﯼ ﮐﻪ ﻧﺪاﺷﺘﻢ! از روﯼ ﻏﻴﻆ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﺴﺒﻴﺢ را ﺑﻪ او ﻧﻤﯽ دهﻢ‪ .‬ﺑﺎ ﺧﻮﻧﺴﺮدﯼ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺑﺪهﯽ‬
‫ﻳﺎ ﻧﺪهﯽ ﭼﻪ رﺑﻄﯽ ﺑﻪ ﻣﻦ دارد؟ ﺑﻪ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪ :‬داﺷﺘﻦ ﺗﺴﺒﻴﺢ در ﺳﻠﻮل ﻣﻤﻨﻮع‬
‫اﺳﺖ‪ .‬او در ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪ :‬ﺑﮕﺬار در ﺳﺎﮐﻢ‪ ،‬هﺮ وﻗﺖ از ﺳﻠﻮل ﺑﻴﺮون رﻓﺘﻢ ﺗﺤﻮﻳﻞ‬
‫ﻣﯽ ﮔﻴﺮم‪ .‬ﻋﻠﯽ رﻏﻢ اﻳﻦ ﮐﻪ درﺳﺖ ﮐﺮدن هﺮﻧﻮع ﺗﺴﺒﻴﺢ در ﺳﻠﻮل از هﺴﺘﻪ ﯼ ﺧﺮﻣﺎ و ﺁﻟﻮ و‬
‫زﻳﺘﻮن و‪ ...‬ﻣﻤﻨﻮع ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ او ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺗﻮ هﺮ اﺑﺰارﮐﺎرﯼ ﮐﻪ ﺑﺨﻮاهﯽ‬
‫ﻣﯽ دهﻴﻢ ﺑﻪ ﺷﺮﻃﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﻣﺎ ﻧﻴﺰ از اﻳﻦ ﺗﺴﺒﻴﺢ هﺎ درﺳﺖ ﮐﻨﯽ‪ .‬ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ زﻳﺮﺑﺎر ﻧﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺑﻮد و در ﻋﻮض ﺑﺪون داﺷﺘﻦ هﻴﭻ وﺳﻴﻠﻪ اﯼ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻣﺨﻔﻴﺎﻧﻪ ﻳﮏ ﺗﺴﺒﻴﺢ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺒﺎ و‬
‫ﻣﻮزون از هﺴﺘﻪ ﯼ ﺧﺮﻣﺎ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮدش درﺳﺖ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﺻﻴﻘﻞ دادن هﺴﺘﻪ هﺎ از‬
‫ﺳﻄﺢ ﺻﺎف دﻳﻮار ﺳﻠﻮل اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪٢٩‬‬
‫ﺑﻌﻀﯽ وﻗﺖ هﺎ ﻣﺠﻴﺪ ﺗﺒﺮﻳﺰﯼ درﻳﭽﻪ ﯼ ﺳﻠﻮﻟﻢ را ﺑﺎز ﻣﯽ ﮐﺮد و ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪” :‬ﺁﯼ اَم زِ ﻏﻤﺖ‬
‫ورﯼ ورﯼ ﺳﺎرﯼ”! و ﺑﺎ ﮔﻔﺘﻦ اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ در واﻗﻊ اﺷﺎرﻩ ﻣﯽ ﮐﺮد ﺑﻪ اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ درس دادﻧﻢ‬
‫در ﺑﻨﺪ ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ .‬ﻳﮑﯽ از ﺟﺮم هﺎﯼ ﻣﻦ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺁن ﺑﺴﻴﺎر ﮐﺘﮏ ﺧﻮردم و زﻳﺮ ﻓﺸﺎر‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻢ‪ ،‬ﺗﺪرﻳﺲ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ در ﺑﻨﺪ و داﺷﺘﻦ ﮐﻼس هﺎﯼ ﻣﺘﻌﺪد زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ در‬
‫ﺳﻄﺢ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻮد ﮐﻪ از ﺁن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان "ﺗﺸﮑﻴﻼت ﺑﻨﺪ" ﻳﺎد ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﺑﺎر ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ‬
‫ﻣﻦ هﻢ اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ درس ﻣﯽ دهﯽ؟ ﺑﻪ ﻃﻌﻨﻪ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻦ در ﺑﻨﺪ هﻢ ﺑﻪ هﻤﻪ ﯼ اﻓﺮاد اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‬
‫درس ﻧﻤﯽ دادم‪ .‬اول اﻳﻦ ﮐﻪ ﻃﺮف ﺑﺎﻳﺪ اﺳﺘﻌﺪادش را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و در ﺛﺎﻧﯽ ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫اﺳﺘﻌﺪادﯼ را در او ﺑﺒﻴﻨﻢ‪ .‬ﻓﮑﺮ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻢ ﺗﻮ از اﻳﻦ اﺳﺘﻌﺪادهﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯽ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﺮا؟‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﺻﻼً زﺑﺎن ﮐﻔﺎر ﺑﻪ ﭼﻪ دردت ﻣﯽ ﺧﻮرد؟ ﺁن دﻧﻴﺎﻳﺖ را هﻢ ﺧﺮاب ﻣﯽ ﮐﻨﯽ‪.‬‬
‫ﺻﺤﺒﺖ را ﻋﻮض ﮐﺮد و ﺑﻪ ﻃﻌﻨﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬راﺳﺘﯽ ﮐﺎﺷﯽ هﺎﯼ اﺗﺎق ﭼﻨﺪﺗﺎﺳﺖ؟ ﻣﻨﻈﻮرش‬
‫‪٢٣٩‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﮐﺎﺷﯽ هﺎﻳﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭘﺸﺖ ﺗﻮاﻟﺖ و ﺳﻴﻔﻮن و دﺳﺘﺸﻮﻳﯽ ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﺮد ﺧﻴﻠﯽ‬
‫ﺑﻴﮑﺎرم و ﺗﺎ ﮐﻨﻮن ﺻﺪهﺎ ﺑﺎر ﺁن هﺎ را ﺷﻤﺮدﻩ ام‪ .‬ﺑﯽ درﻧﮓ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﮕﺮ ﺗﻮ ﻣﯽ داﻧﯽ ﺗﻌﺪاد‬
‫ﺁن هﺎ ﭼﻨﺪ ﺗﺎﺳﺖ؟ هﻨﻮز ﺟﻮاب ﻧﺪادﻩ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﮕﺮ ﺑﻴﮑﺎرم ﺗﻌﺪاد ﮐﺎﺷﯽ هﺎ را ﺑﺸﻤﺎرم‪ .‬ﺁدم‬
‫ﺑﻴﮑﺎر از اﻳﻦ ﮐﺎرهﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺧﻨﺪﻩ اش ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﻴﻠﯽ ﭘﺮروﻳﯽ‪ .‬از دﺳﺖ او ﺧﻴﻠﯽ ﮐﺘﮏ‬
‫ﺧﻮردﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬وﻟﯽ ﻳﻮاش‪ -‬ﻳﻮاش ﺑﻪ ﻣﻦ اﺣﺴﺎس ﻧﺰدﻳﮑﯽ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬در اﺛﺮ راﺑﻄﻪ و ﺑﺮﺧﻮرد‬
‫زﻳﺎد‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﺗﻨﻔﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ دوﺳﺘﯽ و اﺣﺘﺮام ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻳﮏ ﺑﺎر ﮐﻪ‬
‫ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد در ﻏﻴﺮ از ﻣﺎﻩ رﻣﻀﺎن‪ ،‬روزﻩ هﺴﺘﻢ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬هﺮ روز ﮐﻪ روزﻩ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﯼ‪،‬‬
‫ﺑﮕﻮ ﺟﻴﺮﻩ ﯼ ﭘﻨﻴﺮت را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺪهﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻨﺪ ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﺳﭙﺎرم‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻧﻴﺎزﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪،‬‬
‫هﻤﻴﻦ ﻗﺪر ﮐﺎﻓﻴﺴﺖ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﺮا ﻟﺠﺒﺎزﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﯽ؟ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻟﺠﺒﺎزﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭼﻴﺰﯼ ﺑﻴﺶ از‬
‫ﺟﻴﺮﻩ و ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﻘﻴﻪ ﺗﻌﻠﻖ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻧﻤﯽ ﺧﻮاهﻢ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ اوﻗﺎت ﮐﻪ ﺧﻮدش ﭘﻨﻴﺮ ﺗﻘﻴﺴﻢ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽ ﺷﺪم ﮐﻪ ﺟﻴﺮﻩ ﯼ ﭘﻨﻴﺮ ﻣﻦ را زﻳﺎد ﺗﺮ از ﺣﺪ ﻣﻌﻤﻮل ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬او هﺮ ﭼﻨﺪ‬
‫ﻻﻗﻴﺪ و ﺑﯽ رﺣﻢ ﺑﻮد وﻟﯽ ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ‪ ،‬ﺳﺎﻟﻴﺎن ﺑﻌﺪ وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻢ‪ ،‬ﺳﻌﯽ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮد ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ هﻮاﯼ ﻣﻦ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬روزﻩ را ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﻴﺖ اﻳﻦ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﮐﻪ در ﺁن ﺑﻮدم‪ ،‬اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ روﺣﯽ ام را ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮم‪ .‬ﮔﺎﻩ ﭘﺲ از ورزش‪ ،‬ﺷﻴﺮ ﺁب‬
‫را ﺑﺎز ﻣﯽ ﮐﺮدم و در ﮔﺮﻣﺎﯼ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﺁن ﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬هﻴﭻ ﺿﺮورﺗﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻢ ﮐﻪ ﺁن‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ را ﺗﺤﻤﻞ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ ﺁب ﺧﻮردﻩ و ﻋﻄﺸﻢ را ﻓﺮوﻧﺸﺎﻧﻢ وﻟﯽ ﺁﮔﺎهﺎﻧﻪ‬
‫از ﺧﻮردن ﺁن ﭘﺮهﻴﺰ ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ دادن اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﻮرد ﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫راﺣﺘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻢ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻢ و ﻣﻦ از ﺁن اﻣﺘﻨﺎع ﻣﯽ ﮐﺮدم‪.‬‬

‫‪٣٠‬‬
‫هﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﺑﺪﺗﺮ ﺷﺪن ﺷﺮاﻳﻂ در ﺑﻨﺪهﺎﯼ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﮔﻮهﺮدﺷﺖ و ﻗﺰل ﺣﺼﺎر‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫ﺳﻠﻮل هﺎﯼ اﻧﻔﺮادﯼ ﻧﻴﺰ دﮔﺮﮔﻮن ﺷﺪ و ﻓﺸﺎر از ﺳﻮﯼ زﻧﺪاﻧﺒﺎﻧﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺪﻩ و ﻗﻮاﻧﻴﻦ‬
‫ﻋﺠﻴﺐ و ﻏﺮﻳﺒﯽ را ﺑﺮاﯼ ﻣﺤﺪود ﮐﺮدن هﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ زﻧﺪاﻧﻴﺎن وﺿﻊ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻦ‬
‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺑﺮاﯼ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ از ﺗﻤﺎس زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫از هﻨﮕﺎم ﺗﺎرﻳﮏ ﺷﺪن هﻮا‪ ،‬رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﻨﺠﺮﻩ ﯼ ﺳﻠﻮل ﻣﻤﻨﻮع ﺑﻮد‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﺎرﻳﮏ‬
‫ﺷﺪن هﻮا و روﺷﻦ ﺑﻮدن داﺧﻞ ﺳﻠﻮل ﻣﯽ ﺷﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﻮرس ﻧﻮرﯼ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﻠﻮل هﺎﯼ ﺑﻨﺪ‬
‫رو ﺑﻪ رو ﺗﻤﺎس ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﺁن هﻢ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﮑﺎن دادن دﺳﺖ هﻤﺎن‬
‫اﺻﻮل ﻣﻮرس زدن رﻋﺎﻳﺖ ﻣﯽ ﺷﺪ و ﻧﻔﺮ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ دﻳﺪن ﺣﺮﮐﺖ هﺎﯼ دﺳﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺎم ﺗﻮ را‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﮐﺸﻴﺪن ﺳﻴﻔﻮن ﺗﻮاﻟﺖ از ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٩‬ﺷﺐ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ هﻢ ﻣﻤﻨﻮع ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ در هﻨﮕﺎﻣﯽ‬
‫ﮐﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺸﻐﻮل ﻣﻮرس زدن ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﺘﻮﺟﻪ ورود ﭘﺎﺳﺪارﯼ ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﮐﺸﻴﺪن ﺳﻴﻔﻮن ﺗﻮاﻟﺖ ﺣﻀﻮر ﭘﺎﺳﺪار در ﺑﻨﺪ را اﻋﻼم ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و ﺳﮑﻮت ﺣﮑﻢ ﻓﺮﻣﺎ‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺧﻮاﺑﻴﺪن در ﺳﺎﻋﺖ ‪ ١٠‬ﺷﺐ اﺟﺒﺎرﯼ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﻠﻮل هﺎﻳﯽ ﮐﻪ دو ﻧﻔﺮﯼ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻧﺤﻮﯼ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺻﺪاﯼ ﺁﻧﺎن از ﺳﻠﻮل ﺑﻴﺮون ﻧﺮود و ﮐﺴﯽ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﯼ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٤٠‬‬
‫ﮔﻔﺖ وﮔﻮﯼ ﺁﻧﺎن ﻧﺸﻮد‪ .‬داﺷﺘﻦ ﻧﺎﺧﻦ ﮔﻴﺮ و اﺑﺰار ﻧﻮﺷﺘﻦ و دوﺧﺖ و دوز ﻧﻴﺰ ﻣﻤﻨﻮع ﺷﺪ‪.‬‬
‫هﺮﭼﻨﺪ وﻗﺖ ﻳﮏ ﺑﺎر ﻧﺎﺧﻦ ﮔﻴﺮ ﻣﯽ دادﻧﺪ ﺗﺎ ﻧﺎﺧﻦ هﺎ ﻣﺎن را ﮐﻮﺗﺎﻩ ﮐﻨﻴﻢ و اﮔﺮ ﮐﺴﯽ ﺳﻮزن‬
‫ﻧﺦ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ او ﻣﯽ دادﻧﺪ و ﺑﻌﺪ از ﻣﺪت ﮐﻮﺗﺎهﯽ ﺑﺎزﭘﺲ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﺳﻠﻮل‬
‫رﻓﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﻣﻘﺪارﯼ ﺗﺠﺴﺲ ﻳﮏ ﺳﻮزن ﭘﻴﺪا ﮐﺮدم ﮐﻪ در ﮔﻮﺷﻪ اﯼ از اﺗﺎق ﺟﺎﺳﺎزﯼ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬از ﻧﺦ هﺎﯼ ﭘﺘﻮ ﺑﺮاﯼ دوﺧﺖ و دوز و درﺳﺖ ﮐﺮدن ﺳﻔﺮﻩ و ﺳﺒﺪ و ﺳﻄﻞ و ﺳﺎﮎ و‪...‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬ﭘﺘﻮهﺎﯼ ﺳﺮﺑﺎزﯼ ﻧﺦ هﺎﯼ ﺧﻮﺑﯽ دارد ﮐﻪ ﺑﺎ ﺣﻮﺻﻠﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺁن هﺎ را‬
‫ﮐﺸﻴﺪ و ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار داد‪ .‬هﻤﻪ ﯼ اﻳﻦ ﮐﺎرهﺎ را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺨﻔﻴﺎﻧﻪ اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﯽ دادم و ﺳﭙﺲ ﺁن هﺎ را در ﺟﺎﻳﯽ ﻣﺨﻔﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدم وﮔﺮﻧﻪ اﺑﺰار ﮔﺮان ﺑﻬﺎﻳﻢ را از دﺳﺖ‬
‫ﻣﯽ دادم!‬
‫هﺮ ﻧﻮع ورزش و ﻳﺎ ﺗﺤﺮﮎ در ﺳﻠﻮل ﻣﻤﻨﻮع ﺑﻮدﻩ و ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﺎ ﺁن ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺎﺳﺪاران داﺋﻢ ﻣﺘﺮﺻﺪ اﻳﻦ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ اﻓﺮاد را درﺣﺎل ورزش ﮐﺮدن ﮔﻴﺮ ﺑﻴﺎﻧﺪازﻧﺪ و ﺑﻪ‬
‫ﺳﻠﻮل ﺗﺎرﻳﮏ ﺑﺮدﻩ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ ﺷﺎن ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﻓﮑﺮ ﮔﻴﺮ اﻧﺪاﺧﺘﻦ‬
‫ﻣﻦ ﻧﺒﻮدﻧﺪ و ﻣﻦ از اﻳﻦ ﺑﺎﺑﺖ ﺧﻮش ﺷﺎﻧﺲ ﺑﻮدم‪ ،‬هﺮ ﭼﻨﺪ هﻮﺷﻴﺎرﯼ ﺧﻮد را از دﺳﺖ‬
‫ﻧﻤﯽ دادم‪ .‬زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ورزش ﮐﺮدن ﺁزاد ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻢ ﮐﻪ ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ روزﯼ ﺑﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮش ﭘﯽ‬
‫ﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﺮد و ﺁن را ﻣﻤﻨﻮع ﺧﻮاهﻨﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ اﺟﺎزﻩ ﻧﻤﯽ دادم ورزش ﮐﺮدﻧﻢ‬
‫را ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪ .‬ﮔﺎﻩ ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﺎن درﻳﭽﻪ را ﺑﺎز ﮐﺮدﻩ‪ ،‬ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﭼﺮا ﻧﺸﺴﺘﯽ؟ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﻮ ورزش ﮐﻦ!‬
‫ﺑﺎ ﺑﯽ ﻣﻴﻠﯽ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺣﻮﺻﻠﻪ ورزش ﮐﺮدن ﻧﺪارم‪ .‬ﺁن هﺎ ﻣﯽ ﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ اهﻞ ﻧﺮﻣﺶ ﮐﺮدن‬
‫ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ورزش ﻣﻤﻨﻮع ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺗﻠﻪ ﮔﺬارﯼ ﺑﺮاﯼ ﮐﺴﺎﻧﯽ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎً از ﻧﻈﺮﺷﺎن ورزﺷﮑﺎر ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ و ﺁن هﺎ را در ﺣﺎل ﻧﺮﻣﺶ ﮐﺮدن‬
‫دﻳﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٣١‬‬
‫ﺳﺎﻋﺘﯽ ﮐﻪ ورزش ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ ،‬ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮد وﻟﯽ ﺑﺎ دوﻳﺪن ﺷﺮوع ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﻧﻴﻢ ﺳﺎﻋﺖ ﺗﺎ‬
‫ﭼﻬﻞ و ﭘﻨﺞ دﻗﻴﻘﻪ ﻣﯽ دوﻳﺪم! دوﻳﺪن در ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ اﻣﮑﺎن ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺑﺮﺳﺪ وﻟﯽ‬
‫اﮔﺮ ﻗﻄﺮ ﺳﻠﻮل را ﺑﺪوﻳﺪ و ﺑﻪ هﻨﮕﺎم رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺗﻪ ﺳﻠﻮل روﯼ ﻳﮏ ﭘﺎ‪ ،‬ﻧﻴﻢ دورﭼﺮﺧﻴﺪﻩ و‬
‫ﻣﺴﻴﺮ ﻋﮑﺲ را ﺑﭙﻴﻤﺎﻳﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﮐﺎر اﻣﮑﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺳﺮﺗﺎن ﮔﻴﺞ ﻧﻤﯽ رود‪ .‬ﻧﻴﻢ ﺳﺎﻋﺖ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻧﺮﻣﺶ هﺎﯼ اﻳﺴﺘﺎدﻩ را اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دادم و ﻳﮏ رﺑﻊ ﺑﻪ ﻧﺮﻣﺶ هﺎﯼ ﻧﺸﺴﺘﻪ و درازﮐﺶ‬
‫ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ورزش‪ ،‬در ﺳﻠﻮل دوش ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻢ‪ .‬ﻣﺮاﺳﻢ دوش ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﺳﻠﻮل اﻳﻦ‬
‫ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ اﺑﺘﺪا ﺳﺮم را زﻳﺮ ﺷﻴﺮ دﺳﺘﺸﻮﻳﯽ ﻣﯽ ﺷﺴﺘﻢ و ﺳﭙﺲ دﺳﺖ و ﺻﻮرت و ﭘﺎهﺎﻳﻢ‬
‫را ﺗﺎ ران ﺁب ﻣﯽ زدم و ﺑﻌﺪ ﺳﻴﻨﻪ ام را ﻣﯽ ﺷﺴﺘﻢ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﭼﻨﺪ دﺳﺘﻤﺎل ﻋﺮق هﺎﻳﻢ را ﭘﺎﮎ‬
‫ﮐﺮدﻩ و دوﺑﺎرﻩ ﺁب ﺑﻪ ﺑﺪﻧﻢ ﻣﯽ زدم ﺗﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﺪﻧﻢ ﺗﻤﻴﺰ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﮔﺮﻓﺘﻦ دوش‬
‫ورزﺷﯽ! ﮐﻒ زﻣﻴﻦ را ﮐﻪ ﭘﺮ از ﺁب ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﺗﻤﻴﺰ ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬وﺟﻮد دﺳﺘﺸﻮﻳﯽ در ﺳﻠﻮل‬
‫ﻧﻌﻤﺘﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎﻩ هﺎﯼ اول ﮐﻪ ﻟﺒﺎس ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدم ﻟﺒﺎس هﺎﻳﻢ را در ﺟﺎ ﺷﺴﺘﻪ و ﺗﻦ‬
‫‪٢٤١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﮐﻨﻢ‪ .‬ﺧﺸﮏ ﮐﺮدن ﻟﺒﺎس را در ﻧﻴﻢ ﺳﺎﻋﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دادم‪ .‬ﭘﻴﮋاﻣﻪ و ﺷﻮرت و زﻳﺮﭘﻴﺮاهﻨﯽ‬
‫و ﻳﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﭘﻴﺮاهﻨﻢ را ﺑﻌﺪ از ﺷﺴﺘﻦ‪ ،‬ﺧﻮب ﻣﯽ ﭼﻼﻧﺪم و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻣﺪت ﻧﻴﻢ ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬ﺗﻨﺪ و ﺑﻼ‬
‫اﻧﻘﻄﺎع ﺗﮑﺎن ﻣﯽ دادم‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺧﺸﮏ ﻣﯽ ﺷﺪ و ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺁن را ﺗﻦ ﮐﻨﻢ‪.‬‬

‫‪٣٢‬‬
‫ﻳﮑﯽ از ﭘﺎﺳﺪاران ﺑﻪ ﻧﺎم ﻗﺪرت اﷲ ﺑﺨﺸﯽ از اهﺎﻟﯽ اﺳﺘﺎن ﻟﺮﺳﺘﺎن ﮐﻪ ﺑﻌﺪهﺎ در ﺟﺒﻬﻪ ﯼ‬
‫ﺟﻨﮓ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻦ راﺑﻄﻪ ﯼ ﺑﺪﯼ داﺷﺖ‪ .‬ﻧﻤﯽ داﻧﻢ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﻦ ﭼﻪ ﺷﻨﻴﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻦ‬
‫ﮐﻴﻨﻪ ﺗﻮزاﻧﻪ رﻓﺘﺎر ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻨﺪ ﺳﺎﺑﻖ ﻣﺎ ﻧﺒﻮد و ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﯽ‬
‫از ﻣﻦ ﻧﺪاﺷﺖ و در اﻧﻔﺮادﯼ ﻧﻴﺰ ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻨﺪ ﻣﺎ ﻧﺒﻮد‪ ،‬وﻟﯽ هﺮﮔﺎﻩ ﺑﺮاﯼ ﮐﻤﮏ در دادن ﻏﺬا‬
‫و ﻳﺎ ﺣﻤﺎم ﺑﺮدن اﻓﺮاد و‪ ...‬ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ﻣﺎ ﻣﯽ ﺁﻣﺪ‪ ،‬ﺁن روز ﻳﮏ ﮐﺘﮏ ﺳﻴﺮ از او ﻣﯽ ﺧﻮردم‪ .‬هﺮ‬
‫ﺑﺎر ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﻣﺜﻞ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺧﺮﯼ ﺑﻪ ﻧﻌﻠﺒﻨﺪش ﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً دو ﺑﺎر‬
‫هﻨﮕﺎم دادن ﻏﺬا وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﺳﻠﻮﻟﻢ رﺳﻴﺪ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ دادن ﻏﺬا‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﻣﻦ ﮐﺘﮏ ﻣﻔﺼﻠﯽ زد و‬
‫ﺑﻌﺪ ﻏﺬا را ﮐﺸﻴﺪ و ﮔﺬاﺷﺖ داﺧﻞ ﺳﻠﻮل و ﻏﺮﻏﺮﮐﻨﺎن رﻓﺖ‪ .‬دﺳﺖ هﺎﯼ ﺑﺰرﮔﯽ داﺷﺖ و‬
‫زورش هﻢ ﺧﻴﻠﯽ زﻳﺎد ﺑﻮد‪ .‬ﺳﺮم را ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ زﻳﺮ ﺑﻐﻠﺶ و ﻣﯽ دوﻳﺪ و ﺑﻪ دﻳﻮار ﺳﻠﻮل‬
‫ﻣﯽ ﮐﻮﺑﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﺸﺖ و ﻟﮕﺪ ﺑﻪ ﺟﺎﻧﻢ ﻣﯽ اﻓﺘﺎد‪ .‬او ﻧﻴﺰ از ﺟﻤﻠﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ هﺎ‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮدﻩ و در ﺷﮑﻨﺠﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن ﻳﺎرﯼ ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬هﺮ وﻗﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﺻﺘﯽ‬
‫ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﺸﻖ ”ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﮐﺮدن” هﻢ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﻣﻦ ﻳﮑﯽ از ﺳﻮژﻩ هﺎﻳﺶ ﺑﻮدم‪ .‬ﻳﮏ ﺑﺎر در‬
‫ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺳﺆال او ﺳﮑﻮت ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬ﺑﺎ ﻟﺤﻦ ﺗﺤﮑﻢ ﺁﻣﻴﺰ و ﻣﺴﺨﺮﻩ اﯼ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫هﻤﺎﻧﻄﻮرﯼ ﮐﻪ ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ردﻩ زﻳﺮ دﺳﺖ ﺧﻮدت در ﺑﻨﺪ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﯽ ﮐﺮدﯼ ﺑﺮﺧﻮرد ﮐﻦ! ﮔﺎﻩ‬
‫وﻗﺘﯽ ﺧﺒﺮﯼ ﻣﯽ ﺷﻨﻴﺪ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺳﺮاﻏﻢ ﻣﯽ ﺁﻣﺪ‪.‬‬
‫ﻳﮏ ﺑﺎر ﻓﻬﻤﻴﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻳﮏ هﻮاﭘﻴﻤﺎ رﺑﻮدﻩ ﺷﺪﻩ و ﺑﻪ ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﺮدﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و ﻣﺴﻌﻮد‬
‫رﺟﻮﯼ ﺑﺎ ﻳﮏ هﻠﯽ ﮐﻮﭘﺘﺮ ﺑﻪ ﻓﺮودﮔﺎﻩ ﺁﻣﺪﻩ و هﻮاﭘﻴﻤﺎرﺑﺎﻳﺎن را ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﮐﺮدﻩ ﮐﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ‬
‫ﻣﺄﻣﻮران ﻓﺮاﻧﺴﻮﯼ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬او هﻤﻴﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ را دﺳﺖ ﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻳﮏ ﺧﻔﺖ ﮔﻴﺮﯼ اﺳﺎﺳﯽ از‬
‫ﻣﻦ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﻦ را ﮐﺘﮏ ﻣﯽ زد‪ ،‬هﺮﺑﺎر ﻗﺴﻤﺘﯽ از داﺳﺘﺎن را‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﯽ ﮐﺮد و ﺑﻪ ﮐﺘﮏ زدن اداﻣﻪ ﻣﯽ داد‪ .‬اﺑﺘﺪا ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺣﺎﻻ ﮐﺎرﺗﺎن ﺑﻪ ﺟﺎﻳﯽ رﺳﻴﺪﻩ ﮐﻪ‬
‫هﻮاﭘﻴﻤﺎ ﻣﯽ رﺑﺎﻳﻴﺪ؟ و ﺷﺮوع ﮐﺮد ﺑﻪ زدن‪ .‬ﺑﻌﺪ اداﻣﻪ داد‪ :‬ﺧﺠﺎﻟﺖ هﻢ ﺧﻮب ﭼﻴﺰﯼ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺎﻻ رﺟﻮﯼ ﺳﻮار هﻠﯽ ﮐﻮﭘﺘﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺑﻪ ﻓﺮودﮔﺎﻩ ﻣﯽ رود‪ ...‬و ﺑﻘﻴﻪ ﯼ داﺳﺘﺎن را ﻧﻴﺰ ﺑﻌﺪ‬
‫از ﻣﻘﺪارﯼ ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ دﻳﮕﺮ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮐﺮد‪ .‬هﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮐﺘﮏ ﻣﯽ ﺧﻮردم‪ ،‬داﺳﺘﺎن‬
‫ﻣﻬﻴﺞ ﺗﺮ ﻣﯽ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﺟﺎهﺎﯼ ﺣﺴﺎس ﺗﺮش ﻣﯽ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﻣﻦ در ﻣﻴﺎن ﻳﮏ ﺗﻨﺎﻗﺾ ﻋﺠﻴﺒﯽ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬از ﻳﮏ ﺳﻮﯼ ﺗﻤﺎﻳﻞ داﺷﺘﻢ ﺑﻘﻴﻪ ﯼ داﺳﺘﺎن را ﺑﺸﻨﻮم و از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ‬
‫ﺿﺮﺑﻪ هﺎﯼ او ﺑﺎ اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﮐﺮدن داﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺪﯼ ﺗﺮ و ﮐﺎرﯼ ﺗﺮ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ!‬
‫ﺑﺎر دﻳﮕﺮ در ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ ﺳﺎل ‪ ۶٢‬ﺑﻪ ﺳﺮاﻏﻢ ﺁﻣﺪ و ﻣﺜﻞ ﺑﺎر ﻗﺒﻞ ﻣﺮا ﻣﻮرد ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ ﻗﺮار‬
‫داد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎر ﺑﻬﺎﻧﻪ اش ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ و ﻣﻴﺰﮔﺮد رهﺒﺮان ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺮداﻧﯽ و ﻣﻴﺎﻧﻪ دارﯼ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٤٢‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﻋﻤﻮﻳﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺨﺸﯽ‪ ،‬داﺳﺘﺎن را ذرﻩ‪ -‬ذرﻩ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﯽ ﮐﺮد و ﺑﻌﺪ از ﺗﻌﺮﻳﻒ هﺮ‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺮا زﻳﺮ ﺿﺮﺑﺎت ﻣﺸﺖ و ﻟﮕﺪ اﻧﺪاﺧﺘﻪ و ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺪﺑﺨﺖ‪ ،‬ﺗﻮدﻩ اﯼ هﺎ ﺑﺮﻳﺪﻩ اﻧﺪ و‬
‫ﺁﻣﺪﻩ اﻧﺪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ‪ ،‬ﺗﻮ "ﺳﮓ ﻣﻨﺎﻓﻖ" دﺳﺖ ﺑﺮدار ﻧﻴﺴﺘﯽ‪ .‬ﭘﻴﺶ ﺧﻮدم ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺗﺎ ﺑﻴﺮون‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﺟﺰ ﺧﺪﻣﺖ‪ ،‬ﺣﺎﺻﻞ دﻳﮕﺮﯼ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﺣﺎﻻ هﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ زﻧﺪان ﺁﻣﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺰ ﻧﮑﺒﺖ و‬
‫ﻓﻼﮐﺖ ﻣﺎ را ﻧﺼﻴﺒﯽ از ﺁﻧﺎن ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎوان ﮔﻨﺪﮐﺎرﯼ ﺷﺎن را ﻧﻴﺰ ﺑﭙﺮدازﻳﻢ‪ .‬ﺗﺼﺪﻳﻖ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ هﻴﭻ ﮔﺎﻩ از ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺁﻧﺎن ﻣﯽ رﻓﺖ ﺧﻮﺷﺤﺎل ﻧﺒﻮدم‪ .‬هﺮ ﭼﻨﺪ ﺁﻧﺎن ﺑﺎرهﺎ ﺁن ﭼﻪ‬
‫را ﮐﻪ ﺑﺮﻣﺎ رﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻄﻮرﻋﻠﻨﯽ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﮐﺮدﻩ و ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺗﺪاوم ﺁن ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺁﻧﺎن ﺣﺘﺎ در‬
‫ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺑﺎرﺗﺮﻳﻦ ﻟﺤﻈﻪ هﺎ ﻧﻴﺰ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯽ و ﺷﺎدﻣﺎﻧﯽ ﺧﻮد را ﭘﻨﻬﺎن ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬از اﻳﻦ‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﺮدم ﺑﺰرﮔﻮارﯼ و ﻣﻨﺎﻋﺖ ﻃﺒﻊ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﯽ ﮔﺬارم‪ .‬در واﻗﻊ ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺷﮑﻞ ﺑﻪ ﺧﻮدم ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﺮدم‪.‬‬
‫ﭘﺎﺳﺪار ﺑﺨﺸﯽ‪ ،‬ﺧﻴﻠﯽ از ﻣﻮاﻗﻊ در ﻧﻴﻤﻪ هﺎﯼ ﺷﺐ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ در ﺧﻮاب ﺑﻮدم‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﻔﺖ ﭘﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺷﮑﻞ ﮐﺎراﺗﻪ ﮐﺎران ﺑﻪ در ﺳﻠﻮﻟﻢ ﺿﺮﺑﻪ ﻣﯽ زد‪ .‬ﻣﺜﻞ ﺑﺮق ﮔﺮﻓﺘﻪ هﺎ از ﺧﻮاب ﻣﯽ ﭘﺮﻳﺪم و ﺗﺎ‬
‫ﭼﻨﺪ ﻟﺤﻈﻪ ﻣﯽ ﻟﺮزﻳﺪم و ﺗﺎ ﻣﺪت هﺎ ﺧﻮاب از ﮐﻠﻪ ام ﻣﯽ ﭘﺮﻳﺪ‪.‬‬

‫‪٣٣‬‬
‫هﻤﻴﻦ ﭘﺎﺳﺪار‪ ،‬ﻳﮏ ﺑﺎر ﻧﻴﺰ وﻗﺘﯽ داﺷﺘﻢ ﮐﻒ ﺳﻠﻮﻟﻢ را ﺗﻤﻴﺰ ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﯽ از‬
‫زﻳﺮ در ﺑﺒﻴﻨﯽ ﺑﻴﺮون ﭼﻪ ﺧﺒﺮ اﺳﺖ؟ و ﺑﺎ ﺿﺮب وﺷﺘﻢ ﻣﺮا ﺑﻪ ﺳﻠﻮل ﺗﺎرﻳﮏ ﺑﺮد ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫"ﺳﮓ داﻧﯽ" و "ﺗﺎرﻳﮏ ﺧﺎﻧﻪ" ﻣﻌﺮوف ﺑﻮد‪ .‬ﻗﺒﻼً ﺁن ﺟﺎ را دﻳﺪﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺗﺎزﻩ‬
‫ﺑﻪ ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻳﻢ و در ﺳﻠﻮل درﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻳﻢ‪ ،‬روزﯼ ﭘﺎﺳﺪارﻋﺒﺎس‬
‫ﮐﻮﻟﯽ وﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ "ﻋﺒﺎس ﺧﺎﻟﯽ ﺑﻨﺪ" ﻣﻌﺮوف ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺮا ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺘﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻨﺒﻴﻬﯽ ﺑﻪ ﺁن ﺟﺎ‬
‫ﺑﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬در هﺮ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻓﺮﻋﯽ ﻣﺠﺎور ﺑﻨﺪهﺎ‪ ،‬ﻳﮏ اﻧﺒﺎرﯼ ﮐﻮﭼﮏ وﺟﻮد داﺷﺖ ﮐﻪ از‬
‫ﺁن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻠﻮل ﺗﺎرﻳﮏ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮق ﺁن را روﺷﻦ ﻧﻤﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و در ﻋﻴﻦ‬
‫ﺣﺎل هﻮاﮐﺶ و ﻳﺎ ﭘﻨﺠﺮﻩ اﯼ ﺑﻪ ﺑﻴﺮون ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺟﻴﺮﻩ ﯼ ﻏﺬاﻳﯽ ﻧﺼﻒ ﻣﯽ ﺷﺪ و زﻧﺪاﻧﯽ ﻓﻘﻂ‬
‫ﻳﮏ ﺑﺎر در روز ﺑﻪ ﺗﻮاﻟﺖ ﺑﺮدﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻨﮕﺎم رﻓﺘﻦ ﺑﻪ دﺳﺘﺸﻮﻳﯽ‪ ،‬ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ‬
‫ﺁب و ﻣﺎﻳﻌﺎت ﻧﻮﺷﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ و ﻳﺎ از ﭘﺎﺳﺪار ﻃﻠﺐ ﺁب ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ‪ ،‬زﻳﺮا اﻣﮑﺎن رﻓﺘﻦ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻮاﻟﺖ ﺑﺮاﯼ ادرار ﮐﺮدن ﻧﺒﻮد و در ﺻﻮرت ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ادرار ﮐﺮدن در ﮔﻮﺷﻪ ﯼ‬
‫ﺳﻠﻮل ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬ﺑﻮﯼ ﺗﻌﻔﻦ و ادرار ﺗﻨﻔﺲ را در ﺁن ﺟﺎ ﻣﺸﮑﻞ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ۴٨ .‬ﺳﺎﻋﺖ در ﺳﻠﻮل‬
‫ﺗﺎرﻳﮏ ﺑﻮدم وﻟﯽ ﺑﻪ ﺧﻴﺮ ﮔﺬﺷﺖ و درﺁﻣﺪم‪.‬‬
‫روزﯼ ﻧﻴﺰ ﺑﺨﺸﯽ در ﺣﺎل ﮐﺘﮏ زدﻧﻢ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻳﮏ دﻓﻌﻪ ﺻﺪاﻳﯽ از ﺗﻮﯼ راهﺮو ﺷﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺳﻠﻮل را ﺗﺮﮎ ﮐﺮد‪ .‬اﻧﮕﺎر ﺑﯽ اﺟﺎزﻩ ﺑﻪ ﺳﻠﻮﻟﻢ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد و ﻣﺮا ﻣﻮرد ﺿﺮب و‬
‫ﺷﺘﻢ ﻗﺮار دادﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺻﺒﺤﯽ ﻓﺮد ﺑﺎ دﻳﺴﻴﭙﻠﻴﻨﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻤﯽ داﻧﻢ ﺑﺨﺸﯽ ﭼﻪ ﺧﻼﻓﯽ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ وﯼ را ﭼﻨﺪ روزﯼ ﺑﻪ ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻴﭽﺎرﻩ داﺷﺖ دق ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬از ﺁن ﺑﻪ‬
‫ﺑﻌﺪ ﺳﺮاغ ﻣﻦ ﻧﻴﺎﻣﺪ‪.‬‬
‫‪٢٤٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫‪٣۴‬‬
‫ﻗﻴﺎﻓﻪ ام وﺣﺸﺘﻨﺎﮎ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺳﻪ ﻣﺎﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻮﯼ ﺳﺮ و رﻳﺸﻢ را ﮐﻮﺗﺎﻩ ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﻮدم‪ .‬هﺮ‬
‫روز ﺧﻮدم را در ﺁﻳﻨﻪ ﻣﯽ دﻳﺪم‪ .‬ﻣﻨﻈﻮرم از ﺁﻳﻨﻪ‪ ،‬ﺗﻮاﻟﺖ ﺳﻠﻮل ﺑﻮد ﮐﻪ از اﺳﺘﻴﻞ ﺳﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و ﺑﺎ ﺗﻤﻴﺰ ﮐﺮدن ﺳﻄﺢ ﺑﻴﺮوﻧﯽ ﺁن ﻣﯽ ﺷﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺁﻳﻨﻪ از ﺁن اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﺮد‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﮐﺴﯽ ﭘﻴﺮاهﻦ ﻣﺸﮑﯽ و ﻳﺎ ﺗﻴﺮﻩ رﻧﮕﯽ داﺷﺖ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺁن را ﭘﺸﺖ ﺷﻴﺸﻪ ﯼ ﭘﻨﺠﺮﻩ ﯼ‬
‫ﺳﻠﻮل ﻗﺮار دادﻩ و از ﺁن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺁﻳﻨﻪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮدﯼ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎن را اﺻﻼح ﻣﯽ ﮐﺮد‪،‬‬
‫ﻳﮏ ﺁراﻳﺸﮕﺮ ﺣﺰب اﻟﻠﻬﯽ ﺳﺎﮐﻦ ﻣﻴﺪان ﺧﺮاﺳﺎن ﺑﻮد‪ .‬در ازاﯼ درﻳﺎﻓﺖ دﻩ ﺗﻮﻣﺎن‪ ،‬ﻣﻮﯼ‬
‫ﺳﺮو رﻳﺶ را ﺑﺎ ﻣﺎﺷﻴﻦ از ﺗﻪ ﻣﯽ زد‪ .‬ﮐﻞ ﻣﺮاﺳﻢ ﺳﻪ دﻗﻴﻘﻪ ﻃﻮل ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪ‪ .‬وﯼ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ‬
‫ﮐﺎروان هﺎﯼ ﺣﺞ ﺑﻪ ﻣﮑﻪ ﻧﻴﺰ ﻣﯽ رﻓﺖ‪ .‬هﻢ از ﺗﻮﺑﺮﻩ ﻣﯽ ﺧﻮرد هﻢ از ﺁﺧﻮر‪ .‬هﻢ ﻣﻐﺎزﻩ اش‬
‫را در ﻣﻴﺪان ﺧﺮاﺳﺎن داﺷﺖ و هﻢ در زﻧﺪان ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﻮد و هﻢ دﺳﺖ از "ﺳﺮ"‬
‫ﺣﺠﺎج ﺑﺮ ﻧﻤﯽ داﺷﺖ‪ .‬ﻇﺎهﺮاً ﮐﺎﺳﺒﯽ اش ﺳﮑﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﯽ داﻧﺴﺖ ﻣﺸﺘﺮﯼ هﺎﯼ زﻧﺪاﻧﺶ را از‬
‫دﺳﺖ ﻧﻤﯽ دهﺪ‪ .‬ﻋﺠﻠﻪ اﯼ ﺑﻪ ﺧﺮج ﻧﺪادﻩ ﺑﻮد‪ .‬از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻣﺎﻩ هﺎﯼ ﻣﺘﻮاﻟﯽ ﺑﻮد ﺁﻓﺘﺎب ﻧﺪﻳﺪﻩ‬
‫ﺑﻮدم‪ ،‬رﻧﮕﻢ ﻣﺜﻞ ﮔﭻ دﻳﻮار ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺎرهﺎﯼ ﺻﻮﺗﯽ ام ﮐﺎر ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻦ‬
‫ﺻﺪاﻳﻢ ﻋﻮض ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺻﺪاﻳﻢ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮدم ﻧﺎﺁﺷﻨﺎ ﺑﻮد و ﻣﺘﻮﺟﻪ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدم‪.‬‬

‫‪٣۵‬‬
‫روزﯼ در ﺳﻠﻮل ﺑﺎز ﺷﺪ و ﺻﺒﺤﯽ ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﻣﺤﺴﻦ رﻓﻴﻖ دوﺳﺖ‪ ،‬وزﻳﺮ ﺳﭙﺎﻩ و ﮔﻠﻪ اﯼ از‬
‫ﭘﺎﺳﺪاران ﺑﻪ داﺧﻞ ﺳﻠﻮﻟﻢ ﺁﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﺻﺤﺒﺖ از ﺁن ﺑﻮد ﮐﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ ﺳﭙﺎﻩ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺑﺨﺸﯽ از‬
‫زﻧﺪان را در دﺳﺖ ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﻇﺎهﺮاً ﺑﺎزدﻳﺪ رﻓﻴﻖ دوﺳﺖ در هﻤﻴﻦ ﭼﻬﺎرﭼﻮب ﺑﻮد‪.‬‬
‫رﻓﻴﻖ دوﺳﺖ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬اﺗﻬﺎﻣﺖ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺣﻮﺻﻠﻪ ﯼ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻢ ﺑﺎ ﺑﯽ ﻣﻴﻠﯽ ﮔﻔﺘﻢ‪:‬‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن‪ .‬او ﭘﻮزﺧﻨﺪﯼ زدﻩ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﮐﺪام ﺳﺎزﻣﺎن؟ ﻣﻦ از ﮔﻔﺘﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻨﻈﻮر ﺧﺎﺻﯽ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻢ ﺑﻠﮑﻪ دل و دﻣﺎغ ﭘﺎﺳﺦ دادن ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﺎ دﻳﺪن ﭘﻮزﺧﻨﺪش اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﻢ ﺟﺮﻳﺤﻪ دار‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺳﺎزﻣﺎن دﻳﮕﺮ‪ .‬او ﻧﻴﺰ اداﻣﻪ داد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﯽ داﻧﻢ‪ ،‬ﺁﺧﺮ ﮐﺪام ﺳﺎزﻣﺎن؟ دوﺑﺎرﻩ‬
‫ﺗﮑﺮار ﮐﺮدم هﻤﺎن ﮐﻪ ﺧﻮدﺗﺎن ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﻴﺪ‪ .‬ﺻﺒﺤﯽ ﻓﻮراً دﺧﺎﻟﺖ ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﮕﻮ‪" ،‬ﺳﮓ‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻖ"‪ ،‬ﺑﮕﻮ "ﺳﮓ ﻣﻨﺎﻓﻖ" هﺴﺘﻢ‪ .‬ﭘﺎﺳﺨﯽ ﻧﺪادم‪ .‬رﻓﻴﻖ دوﺳﺖ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻤﯽ ﺧﻮاهﯽ ﺑﺮوﯼ ﺑﻨﺪ‬
‫ﺑﺎﻻ؟ ﻣﻨﻈﻮرش ﺑﻨﺪ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﻧﻪ‪ ،‬وﻟﯽ هﺮ ﭼﻪ ﮐﻪ ﺧﺪا ﺑﺨﻮاهﺪ‪ ،‬هﻤﺎن‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬وﻟﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻨﺪﻩ ﺧﺪا هﻢ ﺑﺨﻮاهﺪ‪ .‬ﻣﻦ هﻢ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺻﺒﺤﯽ را ﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ ،‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻧﻪ ﺑﺎﺑﺎ از دﺳﺖ ﺑﻨﺪﻩ ﺧﺪا هﻴﭻ ﮐﺎرﯼ ﺑﺮ ﻧﻤﯽ ﺁﻳﺪ‪ ،‬هﻤﻪ ﯼ ﮐﺎرهﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﺧﺪاﺳﺖ‪ ،‬هﺮﭼﻪ او ﺑﺨﻮاهﺪ هﻤﺎن ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬او دوﺑﺎرﻩ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺲ ﺑﻨﺪﻩ ﺧﺪا ﭼﯽ ؟ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬هﻤﺎن‬
‫ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻢ از ﺑﻨﺪﻩ ﺧﺪا ﮐﺎرﯼ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭘﺎﺳﺪاراﻧﺶ اﻧﮕﺎر ﺁدﻣﻴﺰاد ﻧﺪﻳﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻳﺎ ﻣﻦ‬
‫ﻗﻴﺎﻓﻪ ام ﺑﻪ ﺁدﻣﻴﺰاد هﺎ ﻧﻤﯽ رﻓﺖ‪ ،‬ﭼﻬﺎرﭼﺸﻤﯽ ﺑﻪ ﻣﻦ زل زدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻇﻬﺮ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم درﻳﺎﻓﺖ‬
‫ﻏﺬا ﻳﮑﯽ از ﭘﺎﺳﺪاران ﻣﻴﺎن ﺳﺎل ﺑﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﺮد ﺑﯽ ﺗﻮﺟﻬﯽ ام ﺑﻪ رﻓﻴﻖ دوﺳﺖ ﻧﺎﺷﯽ‬
‫از ﺁن ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ او را ﻧﺸﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮدم‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻃﺮف را ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ؟ ﮔﻔﺘﻢ ﻣﻨﻈﻮرت رﻓﻴﻖ دوﺳﺖ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٤٤‬‬
‫اﺳﺖ؟ ﺳﺮش را ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺄﺳﻒ ﺗﮑﺎن داد و ﺑﺪون ﺁن ﮐﻪ ﭼﻴﺰﯼ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻇﺮف ﻏﺬا را ﺑﻪ‬
‫دﺳﺘﻢ داد و رﻓﺖ‪.‬‬

‫‪٣۶‬‬
‫دو روز ﺑﻌﺪ ﻧﻮﺑﺖ ﻣﻼﻗﺎﺗﻢ ﺑﻮد‪ .‬از اول ﺻﺒﺢ در اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻼﻗﺎت ﺑﻮدم‪ .‬رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﻼﻗﺎت‬
‫ﺗﺤﻮﻟﯽ در زﻧﺪﮔﻴﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎﻩ هﺎﯼ اول ﻣﻤﻨﻮع اﻟﻤﻼﻗﺎت ﺑﻮدم‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ام ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻠﺖ ﺷﻮرش در زﻧﺪان ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺠﺎزاﺗﯽ ﻣﺤﮑﻮم ﺷﺪﻩ ام! اوﻟﻴﻦ ﺑﺎرﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻼﻗﺎت رﻓﺘﻢ‪،‬‬
‫ﻣﺎدرم ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﺮا ﺷﻮرش ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﯼ و ﺑﻪ ﻓﮑﺮ ﺧﻮدت و ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺘﯽ؟ ﭘﺎﺳﺪاران ﭼﻬﺎر‬
‫ﭼﺸﻤﯽ هﺮ دو ﻃﺮف را ﻣﯽ ﭘﺎﻳﻴﺪﻧﺪ و ﺗﻠﻔﻦ ﮐﺎﺑﻴﻦ ﻧﻴﺰ ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ‬
‫و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ دﻟﺪارﯼ اش دهﻢ‪ .‬ﺑﺎ هﺰار ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻼﻗﺎت ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدم‬
‫ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﻣﺪارا ﮐﻨﻢ‪ ١٧٤.‬در هﻤﺎن اوﻟﻴﻦ ﻣﻼﻗﺎت ﻣﺎدرم ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﺟﺎ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻳﺎ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ؟‬
‫اﺷﺎرﻩ اش ﺑﻪ ﺣﻀﻮر ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼﺑﻢ در ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﯽ درﻧﮓ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﻳﻦ ﺟﺎ‪ .‬ﺁن هﺎ ﺗﺼﻮر‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻗُﺪ ﺑﻮدﻧﻢ و اﻳﻦ ﮐﻪ ﻧﻤﯽ ﺧﻮاهﻢ ﺧﻮدم را از ﺗﮏ و ﺗﺎب ﺑﻴﺎﻧﺪازم‪،‬‬
‫اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺟﻮاب ﻣﯽ دهﻢ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﺒﻮد‪ .‬در ﺁن ﻟﺤﻈﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﮐﻪ‬
‫ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺘﻢ‪ .‬در ﺿﻤﻦ از ﺷﺮاﻳﻄﻢ ﮔﻠﻪ اﯼ ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ ،‬زﻳﺮا در ازاﯼ ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ‬
‫درﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ ،‬ﻣﯽ ارزﻳﺪ‪ .‬از هﻤﻪ ﻣﻬﻢ ﺗﺮ ﻣﻦ ﺑﻪ رژﻳﻤﯽ ﻧﻪ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻢ ﮐﻪ هﺴﺖ وﻧﻴﺴﺖ ﻳﮏ‬
‫ﻣﻠﺖ را ﺑﻪ ﻧﺎﺑﻮدﯼ ﮐﺸﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد و هﻤﻴﻦ ﺗﺤﻤﻞ ﺷﺮاﻳﻂ را ﺑﺮاﻳﻢ ﺁﺳﺎن ﺗﺮ ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ از ﺳﺎﻟﻦ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻪ اﻧﻔﺮادﯼ رﻓﺘﻪ ﺑﻮدم‪ ،‬هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺑﭽﻪ هﺎﯼ ﺳﺎﻟﻦ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻼﻗﺎت ﻣﯽ رﻓﺘﻢ‪ .‬هﺮ ﺑﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪود ‪ ۴۵‬دﻗﻴﻘﻪ ﭘﺸﺖ ﺳﺎﻟﻦ ﻣﻼﻗﺎت ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻣﯽ ﻧﺸﺴﺘﻢ ﺗﺎ‬
‫ﮐﺎﺑﻴﻦ وﻳﮋﻩ اﯼ را ﺑﺮاﯼ ﻣﻦ ﺧﺎﻟﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ در اﺑﺘﺪاﯼ ﺳﺎﻟﻦ ﻣﻼﻗﺎت ﻗﺮار داﺷﺖ‪ .‬هﻢ‬
‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺑﻘﻴﻪ را ﺑﺒﻴﻨﻢ و هﻢ اﻳﻦ ﮐﻪ ﮐﻨﺘﺮل ﮐﺎﺑﻴﻦ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﻣﺄﻣﻮر در ﻃﺮﻓﻴﻦ‬
‫ﻣﺎ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ و داﺋﻢ ﻣﻦ و ﺧﺎﻧﻮادﻩ ام را زﻳﺮ ﻧﻈﺮ داﺷﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺎ ﺑﭽﻪ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ در‬
‫اﻧﻔﺮادﯼ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻼﻗﺎت ﻣﯽ رﻓﺘﻢ‪ ،‬هﻴﭻ ﻳﮏ از اﻳﻦ ﻣﺸﮑﻼت را ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ .‬در اﻳﻦ‬
‫ﻣﺪت هﺮ ﭘﺎﺳﺪارﯼ ﮐﻪ از راﻩ ﻣﯽ رﺳﻴﺪ و ﻣﺮا ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬ﻳﮏ ﻣﺸﺖ و ﻳﺎ ﻟﮕﺪﯼ ﻧﺜﺎر ﻣﻦ‬
‫ﮐﻪ ﮐﻨﺎر دﻳﻮار ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدم‪ ،‬ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺮا ﻧﻤﯽ ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺪار ﺁن ﺟﺎ ﺑﺮاﯼ ﺟﻮﺳﺎزﯼ‬
‫ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ ﻓﻼﻧﯽ اﺳﺖ و او ﺑﺮاﯼ ﺧﺎﻟﯽ ﻧﺒﻮدن ﻋﺮﻳﻀﻪ ﭼﻨﺪ ﻣﺸﺖ و ﻟﮕﺪ ﻧﺜﺎرم ﮐﺮدﻩ و‬
‫ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ ﻓﻼﻧﯽ هﺴﺘﯽ؟ هﻨﻮز زﻧﺪﻩ اﯼ؟ دﻟﻢ ﺧﻮن ﻣﯽ ﺷﺪ ﺗﺎ ﻣﻼﻗﺎت ﻣﯽ رﻓﺘﻢ‪.‬‬
‫ﭘﺎﺳﺪاران اوﻗﺎت ﺑﻴﮑﺎرﯼ ﺧﻮدﺷﺎن را اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﭘﺮ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺁن هﺎ هﻢ ﮔﻮﻳﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎ‬
‫ﺗﻨﻮﻋﯽ در زﻧﺪﮔﯽ ﺷﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻓﺮاهﻢ ﮐﺮدن ﺳﺮﮔﺮﻣﯽ و ﺗﻔﻨﻦ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮدﺷﺎن‬

‫‪ 174‬ﺥﺎﻧﻮادﻩهﺎ از ﺹﺒﺢ زود ﺑﺮاﯼ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ زﻧﺪان ﻣﺮاﺝﻌﻪ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺱﭙﺲ در ﺱﺎﺥﺘﻤﺎﻧﯽ ﻧﺰدﻳﮏ زﻧﺪان ﮐﻪ‬
‫ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻧﻌﻤﺖاﷲ ﺁﻏﺎﺱﯽ ﺥﻮاﻧﻨﺪﻩ ﻣﻌﺮوف ﺑﻮد و ﺕﻮﺱﻂ دادﺱﺘﺎﻧﯽ ﻣﺼﺎدرﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪﻧ ﺪ‪ .‬از ﺁنﺝ ﺎ ﺁنه ﺎ‬
‫را ﺱﻮار ﻣﻴﻨﯽﺑﻮسهﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺷﻴﺸﻪهﺎﯼ ﺁن ﺑﺎ پ ﺮدﻩه ﺎﯼ ﺱ ﻴﺎﻩ پﻮﺷ ﺎﻧﺪﻩ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد ﻣ ﯽﮐﺮدﻧ ﺪ ﮐ ﻪ ﻣﺒ ﺎدا ﻣﺤﻮﻃ ﻪ زﻧ ﺪان را‬
‫ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﮑﻞ ﺁنهﺎ را ﺑﻪ ﺱﺎﻟﻦ ﻣﻼﻗﺎت ﻣﯽﺁوردﻧﺪ‪ .‬در ﻣﻼﻗ ﺎته ﺎﯼ اول ﺣﺘ ﺎ ﺑ ﻴﻦ ﻗ ﺴﻤﺖ راﻧﻨ ﺪﻩ و ﻣ ﺴﺎﻓﺮان را‬
‫ﻧﻴﺰ پﺮدﻩ ﺱﻴﺎﻩ ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ از ﺷﻴﺸﻪﯼ ﺝﻠﻮ ﻧﻴﺰ ﺝﺎﻳﯽ را ﻧﺒﻴﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪٢٤٥‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺳﺮﮔﺮﻣﯽ و ﺗﻔﻨﻦ ﺁن هﺎ ﻣﯽ ﺷﺪﻳﻢ‪ .‬ﺁﻧﺎن ﻧﻴﺰ ﭘﺎ ﺑﻪ ﭘﺎﯼ ﻣﺎ ﺣﺒﺲ ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎرهﺎ ﺑﺎ ﺧﻮدم ﻣﯽ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪم اﮔﺮ ﺁزاد ﺑﻮدم‪ ،‬در ازاﯼ هﻴﭻ ﻣﺒﻠﻐﯽ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺒﻮدم زﻧﺪﮔﯽ ﺁﻧﺎن‬
‫را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﻢ‪ .‬ﺁﻧﺎن ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب و ﻣﻴﻞ ﺧﻮد ﺑﻪ زﻧﺪان اﻧﻔﺮادﯼ ﺗﺒﻌﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻄﻤﺌﻨﻢ‬
‫رﻧﺠﯽ ﮐﻪ ﺁن هﺎ ﻣﺘﺤﻤﻞ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ از ﻣﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎ ﺑﻮدﻧﻢ در اﻧﻔﺮادﯼ اﺣﺴﺎس زﻧﺪﮔﯽ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدم و ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﮕﻬﺒﺎن ﺳﻠﻮل هﺎﯼ اﻧﻔﺮادﯼ اﺣﺴﺎس ﻣﺮگ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺘﺎ در‬
‫ﭼﻬﺮﻩ ﺷﺎن ﻧﻴﺰ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸﺨﻴﺺ و ردﻳﺎﺑﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﮔﺎﻩ ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ وﺿﻊ ﺧﻮدم ﺑﺎ ﺁﻧﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﺎد‬
‫ﭘﺎﺳﺨﯽ ﮐﻪ ﭘﺮوﻣﺘﻪ ﺑﻪ هﺮﻣﺲ ﺧﺪﻣﺘﮕﺬار ﺧﺪاﻳﺎن دادﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﯽ اﻓﺘﺎدم‪:‬‬
‫ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎش ﮐﻪ وﺿﻊ ﺧﻮﻳﺶ را‪ ،‬ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺷﻮم ﺧﻮد را‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﻨﺪﮔﯽ ﺗﻮ ﻋﻮض‬
‫ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻢ‪ ،‬ﺻﺪﺑﺎر ﺑﻬﺘﺮ ﺁن ﮐﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﮐﺎر اﻳﻦ ﺻﺨﺮﻩ ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬ﺗﺎ ﻏﻼم ﺣﻠﻘﻪ ﺑﮕﻮش‬
‫ﭘﺪر زﺋﻮس‪.‬‬
‫در ﻣﻼﻗﺎت هﺎﯼ اوﻟﻴﻪ ﺑﺎ ﺧﻮد اﻧﺪﻳﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮدم ﮐﻪ ﺑﮕﻮﻳﻢ اﺻﻼً ﺑﻪ ﻣﻼﻗﺎﺗﻢ ﻧﻴﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺸﮑﻞ‬
‫ﻗﻀﻴﻪ اﻳﻦ ﺟﺎ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻼﻗﺎت ﮐﺮدن را ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﻘﯽ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮدم ﻗﺎﺋﻞ ﻧﺒﻮدم‪،‬‬
‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﭘﺪر وﻣﺎدرم را از اﻳﻦ ﺣﻖ ﻣﺤﺮوم ﮐﻨﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ دﻟﺨﻮﺷﯽ ﺁن هﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺪر و‬
‫ﻣﺎدرم ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻗﺒﻞ از ﻣﻼﻗﺎت‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﻼهﺎﻳﯽ ﺑﻪ ﺳﺮم درﻣﯽ ﺁورﻧﺪ و ﭼﻘﺪر دﻳﺪار ﺁﻧﺎن‬
‫ﺑﺮاﻳﻢ ﮔﺮان ﺗﻤﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﮐﻢ‪ -‬ﮐﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ ﻣﻼﻗﺎت رﻓﺘﻦ ﻋﺎدت ﮐﺮدم ﻳﺎ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‬
‫ﺑﮕﻮﻳﻢ ﺑﺎ ﺁن ﮐﻨﺎر ﺁﻣﺪم‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ راﻩ ﺣﻠﯽ ﺑﺮاﯼ ﺁن ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺘﻢ ﺗﺎ اﺛﺮات ﻣﺨﺮب رواﻧﯽ ﺁن‬
‫را ﮐﻤﺘﺮ ﮐﻨﻢ و در ﻣﻼﻗﺎت هﺎ ﺷﺎداب ﺗﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﻮم‪.‬‬
‫از ﻗﺒﻞ ﺧﻮدم را ﺑﺮاﯼ ﭼﻨﺪ ﭼﮏ و ﻟﮕﺪ و ﺗﻮ ﺳﺮﯼ ﺁﻣﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﺮدم ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﮑﻞ ﮐﻪ از ﻗﺒﻞ‬
‫ﺳﻨﺎرﻳﻮﯼ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ را ﭼﻨﺪﺑﺎرﯼ در ﺳﻠﻮل ﺑﺎزﯼ ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬ﺧﻮدم را در ﮔﻮﺷﻪ اﯼ ﺗﺼﻮر‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدم ﮐﻪ ﮐﺰ ﮐﺮدﻩ ﻧﺸﺴﺘﻪ ام و ﭘﺎﺳﺪارﯼ از دور ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺰدﻳﮏ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺑﺎ اﻳﻤﺎ و‬
‫اﺷﺎرﻩ ﯼ ﭘﺎﺳﺪار هﻤﺮاهﻢ او ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺰدﻳﮏ ﺷﺪﻩ و ﭼﻨﺪ ﺗﺎ ﭼﮏ و ﻟﮕﺪ ﻧﺜﺎرم ﮐﺮدﻩ و ﺗﻬﺪﻳﺪم‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ارﺗﺒﺎط دو ﭘﺎﺳﺪار و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰﯼ اﻳﻦ دو‪ ،‬ﺑﺮاﻳﻢ ﻧﻮﻋﯽ ﺳﺮﮔﺮﻣﯽ و ﺗﻨﻮع‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ در راهﺮو ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدم دﻳﮕﺮ اﺿﻄﺮاﺑﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ‬
‫ﺗﻤﺎﺷﺎﯼ ﻓﻴﻠﻤﯽ ﭘﻮﻟﯽ دادﻩ و ﺑﻠﻴﺘﯽ ﺗﻬﻴﻪ ﮐﺮدﻩ ﻣﻨﺘﻈﺮ اﺟﺮاﯼ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﯽ ﺷﺪم‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﯼ ﺟﺎﻟﺒﯽ‬
‫ﺑﻮد ﭼﺮا ﮐﻪ هﻢ ﺑﺎزﻳﮕﺮ ﻧﻘﺶ اول ﻓﻴﻠﻢ ﺑﻮدم و هﻢ ﻳﮑﯽ از ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮان ﺁن!‬
‫ﺁن روز وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﻼﻗﺎت رﻓﺘﻢ‪ ،‬ﺻﺒﺤﯽ را ﭘﺸﺖ ﺳﺮم دﻳﺪم‪ .‬ﺑﺎ ﺧﻮدم ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﻣﺮوز از ﺁن‬
‫روزهﺎﻳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ دﻧﺒﺎل ﺑﻬﺎﻧﻪ ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ و ﻧﺒﺎﻳﺪ دﺳﺖ از ﭘﺎ ﺧﻄﺎ ﮐﻨﻢ‪ .‬از ﮔﻮﺷﻪ ﯼ ﭼﺸﻢ‪،‬‬
‫ﺻﺒﺤﯽ را هﻨﻮز در ﭘﺸﺖ ﺳﺮم ﻣﯽ دﻳﺪم‪ .‬ﺑﺴﻴﺎر ﻋﺎدﯼ ﺑﺎ ﻣﺎدر و ﭘﺪرم در ﺣﺎل ﺻﺤﺒﺖ‬
‫ﺑﻮدم ﮐﻪ ﻳﮑﺒﺎرﻩ ﺻﺒﺤﯽ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭘﺸﺘﻢ ﻣﯽ زد‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻤﺎ و اﺷﺎرﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﯽ؟ ﭘﺪرت‬
‫را در ﻣﯽ ﺁورم‪ .‬ﻣﺎدرم ﮐﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺮاق و ﻋﺼﺒﺎﻧﯽ او را ﻣﯽ دﻳﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﮐﻢ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد‬
‫ﺳﮑﺘﻪ ﮐﻨﺪ‪ ،‬هﺮاﺳﺎن ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﯽ اﻓﺘﺎدﻩ؟ ﻣﻦ ﮐﻪ دﻳﺪم او ﻋﻨﻘﺮﻳﺐ از دﺳﺖ ﻣﯽ رود‪ ،‬در‬
‫ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻨﺪﻳﺪم ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﭼﻴﺰﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اهﻤﻴﺖ ﻧﺪﻩ‪ ،‬وﻟﺶ ﮐﻦ‪ ،‬ﺣﺮف ﺧﻮدت را‬
‫ﺑﺰن! ﺑﯽ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺻﺒﺤﯽ‪ ،‬او را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻋﺼﺒﯽ ﮐﺮد و در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ دﺳﺘﺶ را ﺗﮑﺎن‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٤٦‬‬
‫ﻣﯽ داد‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬دهﻨﺖ را ﻣﯽ ‪ ...‬ﺳﺮت را ﻣﯽ ﺑَﺮم ﺑﺎﻻﯼ دار و‪ ...‬اوﻟﻴﻦ و ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺑﺎرﯼ ﺑﻮد‬
‫ﮐﻪ در زﻧﺪان ﻓﺤﺶ رﮐﻴﮏ ﻣﯽ ﺷﻨﻴﺪم! ﻣﺎدرم داﺷﺖ ﻗﺒﺾ روح ﻣﯽ ﺷﺪ و ﭘﺪرم از ﭘﺎ‬
‫ﻣﯽ اﻓﺘﺎد و ﻣﻦ هﻤﭽﻨﺎن ﺳﻌﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدم ﮐﻪ ﺁن هﺎ را دﻟﺪارﯼ ﺑﺪهﻢ‪ :‬ﭼﻴﺰﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻧﮕﺮان‬
‫ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ هﺎ اهﻤﻴﺖ ﻧﺪهﻴﺪ! ﺧﻮدم هﻢ هﻮل ﺷﺪﻩ ﺑﻮدم ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺁن هﺎ را ﺁرام ﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫ﺁرزو ﻣﯽ ﮐﺮدم ﮐﻪ ﻣﻼﻗﺎت هﺮ ﭼﻪ زودﺗﺮ ﺗﻤﺎم ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از ﻣﻼﻗﺎت ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﻮدم ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺘﻢ ﺑﺮﺳﻨﺪ و ﻳﺎ ﻻاﻗﻞ ﮐﺘﮏ ﻣﻔﺼﻠﯽ ﺑﺨﻮرم‪ ،‬اﻣﺎ ﺧﺒﺮﯼ‬
‫ﻧﺸﺪ‪ .‬در راﻩ از زﻳﺮ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ دﻳﺪم ﻳﮑﯽ از ﺑﭽﻪ هﺎ ﭘﺸﺖ ﺑﻠﻮزش ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﻧﺎﻳﺘﻴﻨﮕﻞ‪.‬‬
‫ﻓﻬﻤﻴﺪم "ﺣﺒﻴﺐ ﺑﻠﺒﻞ" اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن زﺑﺎﻧﺶ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻪ "ﺑﻠﺒﻞ" ﻣﻌﺮوف ﺑﻮد و ﺑﺮاﻳﺶ ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﺑﻮدم ﮐﻪ ﺑﻠﺒﻞ ﺑﻪ اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ﻧﺎﻳﺘﻴﻨﮕﻞ و ﮔﺎهﯽ وﻗﺖ هﺎ هﻢ او را "ﻧﺎﻳﺘﻴﻨﮕﻞ" ﺻﺪا‬
‫ﻣﯽ زدم‪ .‬ﺣﺪس زدم ﺑﻪ ﻣﺎدرش ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺸﺖ ﻳﮏ ﺑﻠﻮز زﻣﺴﺘﺎﻧﯽ ﺑﺮاﻳﺶ ﺑﺒﺎﻓﻨﺪ‪:‬‬
‫"ﻧﺎﻳﺘﻴﻨﮕﻞ"‪ .‬از اﻳﻦ ﮐﻪ هﻨﻮز ﺑﻪ ﻳﺎدم ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﺷﮏ در ﭼﺸﻤﺎﻧﻢ ﺣﻠﻘﻪ زد‪ .‬ﺑﺎ دﻳﺪن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﯼ‬
‫روﯼ ﺑﻠﻮز ﺣﺒﻴﺐ ﺑﯽ اﺧﺘﻴﺎر ﺑﻪ ﻳﺎد ﺑﻨﺪ و ﺑﭽﻪ هﺎ اﻓﺘﺎدم‪ .‬دﻟﻢ ﺑﺪﺟﻮرﯼ هﻮاﯼ ﺁن هﺎ را ﮐﺮدﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﻳﮏ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺁن هﺎ را ﺑﺒﻴﻨﻢ‪ ،‬ﻳﮏ ﻧﻈﺮ هﻢ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﻮد‪ .‬از ﻃﺮﻓﯽ ﭘﻴﺶ‬
‫ﺧﻮدم ﻓﮑﺮ ﮐﺮدم ﮐﻪ ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل اﻣﺮوز ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ در ﺳﺎﻟﻦ ﻣﻼﻗﺎت ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪ‪،‬‬
‫ﮐﺘﮑﯽ اﺳﺎﺳﯽ ﺧﻮاهﻢ ﺧﻮرد‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻻاﻗﻞ ﮐﺎرﯼ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﭼﻨﺪ ﻟﺤﻈﻪ هﻢ ﮐﻪ‬
‫ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺑﭽﻪ هﺎ را ﺑﺒﻴﻨﻢ‪ .‬ﺑﺮاﯼ هﻤﻴﻦ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺪار ﮔﻔﺖ‪ :‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ از ﺑﻨﺪ ﻋﻤﻮﻣﯽ‬
‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬دﺳﺖ ﺷﺎن را ﺑﻠﻨﺪ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬دﺳﺘﻢ را ﺑﻠﻨﺪ ﻧﮑﺮدم‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣﻴﺪ ﮐﻪ هﻤﺮاﻩ ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﺑﻨﺪ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺮوم و ﺑﭽﻪ هﺎ را ﺑﺒﻴﻨﻢ‪ .‬او دو ﻧﻔﺮ را از ﺻﻒ ﺟﺪا ﮐﺮد و ﺻﻒ ﺑﻪ راﻩ اﻓﺘﺎد‪.‬‬
‫از ﭘﻠﻪ هﺎ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ و داﺷﺘﻴﻢ ﭘﺎﮔﺮد ﺁﺧﺮﯼ را ﻃﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ ﮐﻪ ﻳﮑﯽ از ﭘﺎﺳﺪاران‬
‫ﺑﻨﺪﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﺮا ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ اﻳﻦ ﺟﺎ ﭼﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﯽ؟ ﮔﻔﺘﻢ ﻧﻤﯽ داﻧﻢ‪ ،‬ﻣﻦ ﮐﻪ ﭼﺸﻤﻢ‬
‫ﺟﺎﻳﯽ را ﻧﻤﯽ ﺑﻴﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ دارﻳﺪ ﻣﺮا ﻣﯽ ﺑﺮﻳﺪ‪ .‬ﺣﺮف هﻢ ﺑﺰﻧﻢ‪ ،‬ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻴﺪ ﭼﺮا ﻓﻀﻮﻟﯽ ﮐﺮدﯼ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﺮا دﺳﺘﺖ را ﺑﻠﻨﺪ ﻧﮑﺮدﯼ؟ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺑﻠﻨﺪ ﮐﺮدم‪ ،‬ﺧﻮدﺗﺎن ﮔﻔﺘﻴﺪ‪ :‬دﺳﺖ ﺗﺎن را ﭘﺎﻳﻴﻦ‬
‫ﺑﻴﺎﻧﺪازﻳﺪ و راﻩ ﺑﻴﺎﻓﺘﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﭼﮏ و ﻟﮕﺪ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪم ﭘﺎﻳﻴﻦ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺳﻠﻮﻟﻢ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪﻩ ﺷﺪم‪ ،‬ﺗﺎ ﺷﺐ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﮐﺘﮏ ﺧﻮردن ﺑﻮدم وﻟﯽ اﻧﺘﻈﺎر ﺑﯽ ﺟﺎﻳﯽ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻧﮕﺎر ﻧﻪ اﻧﮕﺎر ﮐﻪ اﺗﻔﺎﻗﯽ اﻓﺘﺎدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪهﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﮐﻪ ﺻﺒﺤﯽ ﺑﻪ ﺗﻼﻓﯽ ﺑﺮﺧﻮردﯼ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎ رﻓﻴﻖ دوﺳﺖ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﺣﺎل ﻣﻦ را ﺟﻠﻮﯼ ﻣﺎدر و ﭘﺪرم ﺑﮕﻴﺮد! در واﻗﻊ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺁن هﺎ را ﻣﺠﺎزات ﻣﯽ ﮐﺮد ﺗﺎ ﻣﺮا‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺧﻮ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدم هﺮﭼﻨﺪ ﺁن هﺎ ﻧﻴﺰ‬
‫داﺋﻤﺎً ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٣٧‬‬
‫ﻳﮑﯽ از ﺟﺎﻟﺐ ﺗﺮﻳﻦ اﺗﻔﺎق هﺎ روزﯼ ﺑﻪ وﻗﻮع ﭘﻴﻮﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻨﺪ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻩ اﺳﺖ‬
‫اﻳﻦ ﺟﺎ هﺴﺘﯽ؟ ﮔﻔﺘﻢ ﺷﺶ ﻣﺎﻩ‪ .‬او ﺑﺎ ﺗﻌﺠﺐ ﮔﻔﺖ‪ :‬دروغ ﻧﮕﻮﻳﯽ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺧﻮب ﺑﺮو ﺧﻮدت ﺗﻮ‬
‫دﻓﺘﺮ رﺳﻴﺪﮔﯽ ﮐﻦ‪ .‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬وﺳﺎﻳﻠﺖ را ﺟﻤﻊ ﮐﻦ‪ .‬ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺷﺪم‪ ،‬ﻓﮑﺮ ﮐﺮدم روز‬
‫‪٢٤٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻣﻮﻋﻮد رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ و از اﻧﻔﺮادﯼ ﺧﺎرج ﻣﯽ ﺷﻮم‪ .‬ﺑﺎ ﻋﺠﻠﻪ ﺁﻣﺎدﻩ ﺷﺪم و ﭘﺸﺖ در ﻣﻨﺘﻈﺮ‬
‫اﻳﺴﺘﺎدم‪ .‬ﻣﺪﺗﯽ ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺳﻠﻮﻟﻢ را ﺑﺎز ﮐﺮد و اﺷﺎرﻩ ﮐﺮد ﺑﻪ ﺳﻠﻮل روﺑﻪ روﻳﯽ و‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺳﺮﻳﻊ ﺑﺮو داﺧﻞ! داﺧﻞ ﺳﻠﻮل ﮐﻪ ﺷﺪم از ﺧﻨﺪﻩ‪ ،‬ﮐﻒ ﺳﻠﻮل وﻟﻮ ﺷﺪم‪ .‬هﻴﭻ ﺟﻮر‬
‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺟﻠﻮﯼ ﺧﻨﺪﻩ ام را ﺑﮕﻴﺮم‪ .‬از ﺳﻠﻮل ﺳﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻠﻮل ﺁﻓﺘﺎب ﮔﻴﺮ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدم‪.‬‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن ﺣﺪس زدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﺒﻮد ﺁﻓﺘﺎب در ﺳﻠﻮل ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻴﻤﺎرﯼ هﺎﯼ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻋﻠﺖ‪ ،‬ﮔﺎهﯽ وﻗﺖ هﺎ ﺳﻠﻮل زﻧﺪاﻧﯽ را ﻋﻮض ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬از اﻳﻦ‬
‫ﺣﺎﺗﻢ ﺑﺨﺸﯽ هﺎ‪ ،‬ﻣﻦ را هﻢ ﺑﯽ ﻧﺼﻴﺐ ﻧﮕﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ!‬
‫در ﺳﻠﻮل ﺁﻓﺘﺎب ﮔﻴﺮ‪ ،‬روز زودﺗﺮ ﻣﯽ ﮔﺬﺷﺖ‪ .‬دﻟﺸﺎد ﺗﺮ ﺑﻮدم و دﻟﺨﻮش ﺗﺮ‪ .‬ﺁﻓﺘﺎب ﺟﺎن ﺑﺨﺶ‬
‫ﺑﻮد و ﻧﺸﺎط ﺁﻓﺮﻳﻦ و ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺷﮕﻔﺘﯽ در روﺣﻴﻪ ام داﺷﺖ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ اﺷﻌﻪ ﯼ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺑﺪﻧﻢ‬
‫را ﻧﻮازش ﮐﺮد‪ ،‬ﭼﻨﺎن اﺣﺴﺎس ﺧﻮش و دل اﻧﮕﻴﺰﯼ ﺑﻪ ﻣﻦ دﺳﺖ داد ﮐﻪ ﮔﻮﻳﯽ ﻋﺼﺎرﻩ ﯼ‬
‫ﺟﺎن ﺑﺨﺶ زﻧﺪﮔﯽ را در ﺟﺎﻧﻢ ﺗﺰرﻳﻖ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬روﯼ زﻣﻴﻦ وﻟﻮ ﺷﺪﻩ و ﺣﺮﮐﺖ ﺁﻓﺘﺎب را‬
‫دﻧﺒﺎل ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬ﺁﻓﺘﺎب ﻣﻴﻬﻤﺎن ﮔﺮان ﻗﺪرﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻘﺪم اش را ﺑﺎ هﻤﻪ ﯼ وﺟﻮدم ﮔﺮاﻣﯽ‬
‫ﻣﯽ داﺷﺘﻢ‪ .‬ﻣﺪت هﺎ ﺑﻮد ﮐﻪ هﻢ ﻧﺸﻴﻨﯽ اش را ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﺣﺎﻻ او ﺑﯽ درﻳﻎ‪ ،‬روح و‬
‫ﺟﺴﻤﻢ را ﻣﯽ ﻧﻮاﺧﺖ‪ .‬ﻧﻮر و روﺷﻨﺎﻳﯽ و ﺁﻓﺘﺎب‪ ،‬ﺳﻤﺒﻞ هﺎﻳﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺮا در ﺟﻨﮓ ﺑﺎ‬
‫ﺗﺎرﻳﮑﯽ و ﺳﻴﺎهﯽ ﻳﺎرﯼ ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﻃﻠﻮع ﺧﻮرﺷﻴﺪ و دﻳﺪن ﻧﻴﺰﻩ هﺎﯼ زرﻳﻦ اش ﻣﺮا ﺑﻪ‬
‫ﻃﻠﻮع ﺁزادﯼ و ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺷﺐ اﺧﺘﻨﺎق اﻣﻴﺪوار ﻣﯽ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫ﺁن هﺎ ﺷﺎﻳﺪ در اﺑﺘﺪا از ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺷﮕﺮف ﺁن ﺑﺮ روﺣﻴﻪ ﯼ زﻧﺪاﻧﯽ‪ ،‬ﺁﮔﺎﻩ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬وﮔﺮﻧﻪ هﺮﮔﺰ از‬
‫اﻳﻦ "ﻟﻄﻒ هﺎ" ﻧﻤﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ در اوﻟﻴﻦ ﺑﺎزدﻳﺪﯼ ﮐﻪ از زﻧﺪان داﺷﺖ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ‬
‫از ﻻﯼ ﮐﺮﮐﺮﻩ هﺎﯼ ﺟﻠﻮﯼ ﭘﻨﺠﺮﻩ هﺎ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺣﺪود ﮐﻤﯽ ﺑﻴﺮون و ﺁﺳﻤﺎن را دﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ‬
‫هﻤﻴﻦ دﺳﺘﻮر داد ﮐﻪ هﺰاران ﻧﺒﺸﯽ ﺑﻪ ﻋﺮض ﻳﮏ ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﻟﺒﻪ ﯼ ﮐﺮﮐﺮﻩ هﺎ ﺟﻮش دهﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ درﺳﺖ ﮐﺮدن ﻳﮏ دارﺑﺴﺖ ﻓﻠﺰﯼ ﻣﺘﺤﺮﮎ دو ﻧﻔﺮ ﺟﻮﺷﮑﺎر ﺑﻪ ﻣﺪت ﻳﮏ ﺳﺎل ﮐﺎرﺷﺎن‬
‫اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻳﻦ زهﻮارهﺎ را داﻧﻪ‪ -‬داﻧﻪ ﺟﻮش دهﻨﺪ‪ .‬دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ ﻣﯽ ﺷﺪ ﺁﺳﻤﺎن را دﻳﺪ!‬
‫ﺣﺎﻻ ﻳﮏ ﺳﺮﮔﺮﻣﯽ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺳﺮﮔﺮﻣﯽ هﺎﻳﻢ اﻓﺰودﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎزﯼ ﺑﺎ ﺁﻓﺘﺎب و دﻧﺒﺎل‬
‫ﮐﺮدن اﺷﻌﻪ هﺎﯼ ﺁن و ﻓﺮورﻓﺘﻦ در روﻳﺎهﺎﯼ ﺷﺎدﯼ ﺑﺨﺶ و روح اﻓﺰا‪ .‬ﮐﻤﺎل ﺧﻮش ﺷﺎﻧﺴﯽ‬
‫را داﺷﺘﻢ‪ .‬اﮐﻨﻮن ﮐﻪ از داﺷﺘﻦ ﮔﻴﺎﻩ و ﺳﺒﺰﻩ ﻣﺤﺮوم ﺑﻮدم‪ ،‬ﺁﻓﺘﺎب ﺟﺎﯼ ﺁن را ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﺎر ﺑﺎ ﺁﻓﺘﺎب ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺳﻴﺎهﯽ و ﺗﺎرﻳﮑﯽ ﻣﯽ رﻓﺘﻢ و ﺑﺎ ﮔﺮﻣﺎﯼ ﺁن‪ ،‬هﺠﻮم ﺳﺮﻣﺎ را‬
‫درهﻢ ﻣﯽ ﺷﮑﺴﺘﻢ و در ﭘﺮﺗﻮاش روح و ﺟﺎﻧﻢ را ﺻﻴﻘﻞ ﻣﯽ دادم‪.‬‬

‫‪٣٨‬‬
‫در ﻳﮑﯽ از ﺟﻤﻌﻪ ﺷﺐ هﺎ ﮐﻪ در ﺣﺎل ﻗﺪم زدن در ﺳﻠﻮﻟﻢ ﺑﻮدم‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن در ﺑﺎز ﺷﺪ و ﺻﺒﺤﯽ‬
‫و ﭘﺎﺳﺪاراﻧﺶ در ﺁﺳﺘﺎﻧﻪ ﯼ در ﻇﺎهﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺪ در ﺳﮑﻮﺗﯽ ﻋﻤﻴﻖ ﻓﺮو رﻓﺘﻪ ﺑﻮد و اﺻﻮﻻً‬
‫در ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮاﻗﻌﯽ زﻧﺪاﻧﯽ در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻮﻻن زﻧﺪان و ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن دﭼﺎر هﻮل و هﺮاس‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺻﺒﺤﯽ‪ ،‬ﻧﮕﺎﻩ ﺧﺸﻢ ﺁﻟﻮدﯼ ﺑﺮ ﭼﻬﺮﻩ ام اﻓﮑﻨﺪ و ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﺁدم ﺷﺪﯼ؟ ﭘﺎﺳﺨﯽ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٤٨‬‬
‫ﻧﺪادﻩ و ﺳﺮم را ﺑﻪ زﻳﺮ اﻓﮑﻨﺪم‪ .‬ﺑﻪ داﺧﻞ ﺳﻠﻮل وارد ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻘﺪارﯼ ﮐﺎﻏﺬ دﺳﺘﺶ ﺑﻮد‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﮔﺰارش هﺎﯼ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻦ از ﻃﺮف ﺗﻮاب هﺎ و ﻧﻴﺰ ﺑﺮﮔﻪ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ام در‬
‫اﻧﻔﺮادﯼ و‪ ...‬ﻳﮑﯽ از ﺑﺮﮔﻪ هﺎ را ﺑﺎ ﺻﺪاﯼ ﺑﻠﻨﺪ ﺧﻮاﻧﺪ‪" :‬ﺳﮓ ﻣﻨﺎﻓﻖ" اﻳﺮج ﻣﺼﺪاﻗﯽ‪ ،‬در‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ و ﺗﮏ ﻧﻮﻳﺴﯽ ﺑﺮاﯼ ﺳﻪ ﺗﻦ از "ﺳﮓ ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن" "ﺗﻴﺮ" ﺑﻨﺪ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ‬
‫ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺻﺎدﻗﯽ‪ ،‬ﻓﺮﻳﺒﺮز ﮐﺸﺎورز و ﺳﻴﺮوس ﻣﻨﺸﯽ‪ ،‬ﺗﻼش ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻬﺮﻩ ﯼ ﺁﻧﺎن‬
‫را ﻣﻮﺟﻪ ﺟﻠﻮﻩ دهﺪ!‬
‫ﭘﺎﺳﺨﯽ ﻧﺪادم‪ .‬ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻢ ﮐﻪ هﺮﭼﻪ ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ ،‬وﺿﻊ را ﺑﺪﺗﺮ ﺧﻮاهﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﺗﺮﺟﻴﺢ دادم ﺳﮑﻮت‬
‫ﮐﻨﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﺗﺼﻮر ﺁن ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ دوﺑﺎرﻩ ﺳﻴﮑﻞ ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ را ﺁﻏﺎز ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮدم را‬
‫ﮐﻤﯽ ﺟﻤﻊ و ﺟﻮر ﮐﺮدم ﺗﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺿﺮﺑﺎﺗﺸﺎن ﺁﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮﯼ ام ﮐﻤﺘﺮ ﺷﻮد‪ .‬ﺻﺒﺤﯽ ﻣﺘﻮﺟﻪ‬
‫ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﺘﺮس‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺗﻨﺒﻴﻪ ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ اﻳﻢ‪ ،‬ﻣﯽ ﺧﻮاهﻴﻢ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﻨﻴﻢ! از‬
‫ﺗﻌﺠﺐ داﺷﺘﻢ ﺷﺎخ در ﻣﯽ ﺁوردم‪ ،‬اﺻﻼً در ذهﻨﻢ ﻧﻤﯽ ﮔﻨﺠﻴﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺳﻠﻮﻟﻢ را ﺗﺮﮎ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﺑﻨﺪﺗﺎن رﻓﺘﻴﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺧﻮاهﻴﻢ درﻳﺎﻓﺖ هﺎﻳﺘﺎن را ﺑﻪ دوﺳﺘﺎﻧﺘﺎن ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺘﻮﺟﻪ ﯼ ﻣﻨﻈﻮرش ﻧﺸﺪم و ﭘﺎﺳﺪاران ﻧﻴﺰ ﭼﻴﺰﯼ ﻧﮕﻔﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮﯼ ﺗﮑﺎن دادم و او رﻓﺖ‪ .‬ﭼﻨﺪ‬
‫ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻣﺠﻴﺪ ﺗﺒﺮﻳﺰﯼ درﻳﭽﻪ ﯼ ﺳﻠﻮﻟﻢ را ﺑﺎز ﮐﺮدﻩ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﺎ ﺻﺒﺤﯽ ﻧﻈﺮش ﻋﻮض‬
‫ﻧﺸﺪﻩ‪ ،‬وﺳﺎﻳﻠﺖ را ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺟﻤﻊ ﮐﻦ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺮوﯼ‪ .‬ﭼﻴﺰﯼ ﺑﺮاﯼ ﺟﻤﻊ ﮐﺮدن‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺁﻣﺎدﻩ ﺷﺪم و ﻣﻨﺘﻈﺮ اﻳﺴﺘﺎدم‪ .‬ﭼﻴﺰﯼ ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ هﻤﺮاﻩ ﺗﻌﺪادﯼ دﻳﮕﺮ‬
‫از زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﺳﺎﻟﻦ ‪ ١٩‬رهﺴﭙﺎر ﺷﺪﻳﻢ‪ .‬ﻳﮏ رﺑﻊ ﭘﺸﺖ در ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻣﺎﻧﺪﻳﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻈﺮم ﻏﻴﺮﻋﺎدﯼ ﻣﯽ ﺁﻣﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﭼﻴﺰﯼ دﺳﺘﮕﻴﺮم ﻧﺸﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﺻﺒﺤﯽ هﻤﺮاﻩ ﭼﻨﺪ ﭘﺎﺳﺪار وارد ﺑﻨﺪ ﺷﺪ و دﺳﺘﻮر داد ﮐﻪ ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ‬
‫ﺁن هﺎ داﺧﻞ ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﺗﺎزﻩ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﮐﻪ ‪ ۶‬ﻧﻔﺮ دﻳﮕﺮ از ﺑﭽﻪ هﺎ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ‬
‫ﺻﺎدﻗﯽ‪ ،‬ﺳﻴﺮوس ﻣﻨﺸﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻦ ﻣﻮﻻﻳﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺤﺪث ﺑﻨﺪر رﻳﮕﯽ‪ ،‬دارﻳﻮش ﺻﻔﺎﻳﯽ‬
‫و ﻋﻠﯽ ﻣﺴﻌﻮد اﻧﻮارﯼ ﻧﻴﺰ هﻤﺮاهﻢ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬هﺮ ﻳﮏ از ﻣﺎ ﺑﻪ دﻻﻳﻞ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﺑﻪ اﻧﻔﺮادﯼ‬
‫ﺑﺮدﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬ﻣﻦ از هﻤﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ زﻳﺮ ﻓﺸﺎر ﺑﻮدم‪ .‬از ﻣﻦ ﺗﺸﮑﻴﻼت ﺑﻨﺪ را ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫در اوﻟﻴﻦ دور ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ رﺳﻤﯽ‪ ،‬ﻻﺟﻮردﯼ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻮرد هﻤﻪ ﺑﻨﻮﻳﺴﯽ! و وﻗﺘﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺎ اﻣﺘﻨﺎع و اﻧﮑﺎر ﻣﻦ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻟﺤﻦ ﺗﻬﺪﻳﺪﺁﻣﻴﺰﯼ ﮔﻔﺖ‪ :‬در ﻣﯽ ﺁورﻳﻢ! در روزهﺎﯼ‬
‫ﺁﺧﺮ راﺿﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﻣﻮرد ﭼﻨﺪ ﺗﻦ ﺑﻨﻮﻳﺴﻢ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم داوود ﻟﺸﮑﺮﯼ در‬
‫ﺑﺎرﻩ ﯼ ﭘﺮوﻳﺰ ﺳﻠﻴﻤﯽ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮدﯼ را ﻧﻤﯽ ﺷﻨﺎﺳﻢ‪ .‬از ﮐﻮرﻩ در رﻓﺖ و ﭼﻨﺪ ﺗﺎ‬
‫ﻣﺸﺖ و ﻟﮕﺪ ﻧﺜﺎرم ﮐﺮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﮔﻔﺖ‪ :‬هﻢ اﺗﺎﻗﯽ ﺗﺎن را ﻧﻤﯽ ﺷﻨﺎﺳﯽ؟ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻧﻪ! ﻳﺎدم رﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎ او را ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺤﺴﻦ ﺻﺪا ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﻮدت را ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺖ ﻣﯽ زﻧﯽ؟ ﺗﻮﻳﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺴﺌﻮل اﺗﺎق ﺑﻮدﯼ و ﺑﺎرهﺎ اﺳﻤﺶ را ﻧﻮﺷﺘﻪ اﯼ‪ ،‬ﻧﻤﯽ داﻧﯽ اﺳﻤﺶ ﭘﺮوﻳﺰ اﺳﺖ؟ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬از‬
‫ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ راﺑﻄﻪ ﯼ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺎ وﯼ ﻧﺪاﺷﺘﻢ و ﮐﻤﺘﺮ ﺑﺎ او ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ ،‬ﻧﺎﻣﺶ را‬
‫ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻋﻴﺒﯽ ﻧﺪارد‪ ،‬ﻣﯽ ﻣﺎﻧﯽ ﺗﺎ ﺑﭙﻮﺳﯽ!‬
‫‪٢٤٩‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫‪٣٩‬‬
‫اﻓﺮاد ﺑﻨﺪ را ﺑﻪ داﺧﻞ ﺳﺎﻟﻦ ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻧﮕﺎهﯽ اﺟﻤﺎﻟﯽ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﯼ وﺟﻮد ﭼﻬﺮﻩ هﺎﯼ‬
‫ﺟﺪﻳﺪﯼ در ﺑﻨﺪ ﺷﺪم‪ .‬ﺻﺒﺤﯽ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺟﻤﻊ را ﻣﻮرد ﺧﻄﺎب ﻗﺮار دادﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻳﻦ هﺎ دوﺳﺘﺎن ﺷﻤﺎ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺪت هﺎﯼ ﻣﺪﻳﺪﯼ در اﻧﻔﺮادﯼ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ و ﻗﺼﺪ دارﻧﺪ ﻣﻮاردﯼ‬
‫را ﺑﺎ ﺷﻤﺎ در ﻣﻴﺎن ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎزﻩ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮع از ﭼﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ اﻳﻦ ﻟﺤﻈﻪ‬
‫هﻴﭻ اﻃﻼﻋﯽ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺷﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ .‬در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺧﻄﻴﺮﯼ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدم‪ .‬اﻳﻦ ﮐﺎرﺷﺎن‬
‫در واﻗﻊ ﺷﮑﻠﯽ از "ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ" داﺷﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺣﻴﻠﻪ اﯼ در ﮐﺎرﺷﺎن ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﺎ ﻣﻦ‬
‫در ﻣﻴﺎن ﻧﮕﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﺑﺮاﻳﻢ ﻣﻄﺮح ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮد و‪ ...‬در هﺮ‬
‫ﺻﻮرت هﻴﭻ ﻳﮏ از اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ در ﺁن ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻓﺮﻗﯽ در ﻣﺎهﻴﺖ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ وﺟﻮد‬
‫ﻧﻤﯽ ﺁورد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻢ ﮐﻪ ﺣﺮف زدن ﺑﺮاﯼ ﺟﻤﻊ را ﺑﭙﺬﻳﺮم ﻳﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ دوﺑﺎرﻩ ﺑﻪ‬
‫اﻧﻔﺮادﯼ ﺑﺮﮔﺮدم‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﻮﺿﻮع در ﺳﻠﻮل ﺑﺎ ﻣﻦ ﻣﻄﺮح ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﺁن ﺳﺎدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻬﺎﻧﻪ اﯼ ﺟﻮر‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدم و از اﻧﺠﺎم ﺁن ﺳﺮﺑﺎز ﻣﯽ زدم و ﺣﺴﺎﺳﻴﺘﯽ را هﻢ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻧﻤﯽ ﺁورد‪ ،‬ﺟﺰ ﺁن ﮐﻪ‬
‫در اﻧﻔﺮادﯼ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪم‪ .‬وﻟﯽ ﺣﺎﻻ ﻣﻮﺿﻮع ﮐﺎﻣﻼً ﻓﺮق ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎر رﻧﮓ و ﺑﻮﯼ‬
‫دﻳﮕﺮﯼ ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺗﻼش ﺑﺮاﯼ ﺑﺮهﻢ زدن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﺗﻨﻈﻴﻤﯽ ﺁﻧﺎن ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺗﺤﺮﻳﮏ ﮐﺮدن‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻨﺪ ﺑﻮد و ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻣﺮا ﺑﻪ ﺗﻼش ﺑﺮاﯼ اﻳﺠﺎد ﺣﺮﮐﺖ اﻋﺘﺮاﺿﯽ و ﺷﻮرش ﻣﺘﻬﻢ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻤﺎﻣﯽ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ را در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ و در ﻣﺪت ﮐﻮﺗﺎهﯽ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻢ‪.‬‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻤﻢ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁوردن ﻓﺸﺎر ﻣﻀﺎﻋﻔﯽ روﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن و ﺧﻮدم ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺗﺮدﻳﺪ و دودﻟﯽ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدم ﮐﻪ ﭼﻪ ﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫دوران ﺳﺨﺖ ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ در اﻧﻔﺮادﯼ را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮدم و ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﺁن ﻧﻴﺰ‬
‫ﻋﺎدت ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﮐﻪ ﻣﺸﮑﻞ ﭼﻨﺪاﻧﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺗﺤﻤﻞ ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫اﻧﻔﺮادﯼ ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ .‬ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ هﻤﺎن ﺟﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻢ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ اﻟﻢ ﺷﻨﮕﻪ اﯼ ﺑﻪ ﭘﺎ ﮐﺮدﻩ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫اﻧﻔﺮادﯼ ﺑﺎز ﮔﺮدم و ﻳﺎ ﺑﻪ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ در ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻦ ﻣﯽ دادم‪.‬‬
‫ﻓﺮﺻﺖ زﻳﺎدﯼ ﺑﺮاﯼ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن ﻧﺒﻮد‪ .‬اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﺮدم ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﯼ ﮔﺰارش هﺎﯼ" اﻟﻒ‪ -‬م‪-‬‬
‫ب" و ﻗﺎﺳﻢ ﻣﻼﻳﯽ ﮐﻪ ﻓﺮدﯼ ﻧﻔﻮذﯼ در ﺑﻨﺪ ﺑﻮد و ﻧﻴﺰ اﻓﺮاد ﺿﻌﻴﻒ اﻟﻨﻔﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ‬
‫ﻧﻤﯽ ﺁﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬در ﺗﻼش ﺑﺮاﯼ ﺗﻬﻴﻪ ﯼ ﺳﻨﺎرﻳﻮﯼ "ﺗﺸﮑﻴﻼت" و ﺑﻪ زﻳﺮ ﺿﺮب ﺑﺮدن ﻋﺪﻩ اﯼ از‬
‫اﻓﺮاد‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ رﺿﺎ ﻋﺼﻤﺘﯽ‪ ،‬ﭘﺮوﻳﺰ ﺳﻠﻴﻤﯽ‪ ،‬رﺿﺎ ﺑﻬﻤﻦ ﺁﺑﺎدﯼ‪ ،‬ﻣﻬﺸﻴﺪ رزاﻗﯽ‪ ،‬ﺣﺴﻴﻦ‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ ﮔﻮ‪ ،‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻼﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻨﯽ‪ ،‬ﺳﻌﻴﺪ ﺟﺒﺮﺋﻴﻠﯽ و‪ ...‬در ﺑﻨﺪ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫رﺿﺎ ﻋﺼﻤﺘﯽ از زﻧﺪاﻧﻴﺎن دوران ﺷﺎﻩ ﺑﻮد و در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﮐﻮﻣﻠﻪ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮاﯼ‬
‫رﺿﺎ ﻋﺼﻤﺘﯽ ﺑﺎ وﺿﻌﻴﺘﯽ ﮐﻪ داﺷﺖ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﺮﺳﻴﺪم‪ .‬ﭼﻮن زﻧﺪاﻧﯽ دو ﻧﻈﺎم ﺑﻮد و ﻣﺤﮑﻮﻣﻴﺘﯽ‬
‫ﺳﻨﮕﻴﻦ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬روﯼ ﻟﺒﻪ ﯼ ﺗﻴﻎ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﺮد و ﺑﻪ ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺮﻳﻦ ﺑﻬﺎﻧﻪ اﯼ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ‬
‫وﯼ را اﻋﺪام ﮐﻨﻨﺪ‪" .‬اﻟﻒ‪ -‬م‪ -‬ب" داﺳﺘﺎن هﺎﯼ زﻳﺎدﯼ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺗﺸﮑﻴﻼت ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ هﺎ‬
‫و هﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٥٠‬‬
‫در ﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺘﯽ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫زﺣﻤﺖ ﺑﻪ ‪ ١٠‬ﻧﻔﺮ ﻣﯽ رﺳﻴﺪ و رﺿﺎ ﻋﺼﻤﺘﯽ ﻧﺸﺎن ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬در ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ‪ ،‬وﻗﺘﯽ راﺟﻊ ﺑﻪ‬
‫او از ﻣﻦ ﺳﺆال ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدم ﮐﻪ وﯼ را ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﺳﻢ ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﻢ و ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ از او‬
‫ﻧﺪارم‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﺪت ﮔﻮﺷﻪ ﮔﻴﺮ و ﻣﻨﺰوﯼ اﺳﺖ و اﺣﺘﻤﺎﻻً از ﻧﺎراﺣﺘﯽ روﺣﯽ رﻧﺞ‬
‫ﻣﯽ ﺑﺮد! و وﻗﺘﯽ اﻳﻦ را در ﻣﻮرد او ﮔﻔﺘﻢ‪ ،‬ﮐﺘﮏ ﻣﻔﺼﻠﯽ ﺧﻮردم‪ .‬رﺿﺎ ﺑﺴﻴﺎر اﻓﺘﺎدﻩ و‬
‫ﻣﺘﻴﻦ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﯽ ﺑﻮد‪ ،‬در ﺿﻤﻦ هﺮ ﭼﻴﺰﯼ را ﻣﯽ ﺷﺪ ﺑﻪ او ﻧﺴﺒﺖ داد‬
‫اﻻ ﻧﺎراﺣﺘﯽ رواﻧﯽ‪ .‬ﻓﺮزﻧﺪﯼ داﺷﺖ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺳﻌﻴﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﺎن دوﺳﺘﺶ داﺷﺖ و از هﻤﻴﻦ رو‬
‫ﺑﻪ ﺳﻌﻴﺪ ﺟﺒﺮﺋﻴﻠﯽ ﺧﻴﻠﯽ ارادت داﺷﺖ و ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ هﻢ اﺳﻢ ﭘﺴﺮم هﺴﺘﯽ!‬
‫ﻳﺎد ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ ﮐﻪ در ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﯼ ﺁن هﺎ ﻻﺟﻮردﯼ ‪ ٨‬ﺗﻦ را ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ‬
‫ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬اﻓﺘﺎدم‪ .‬ﻓﺸﺎر زﻳﺎدﯼ را در اﻧﻔﺮادﯼ ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدم وﻟﯽ ﻣﻮﻓﻘﻴﺘﯽ ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﭼﻴﺰﯼ ﻧﺼﻴﺐ ﺷﺎن ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺼﻮرم اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﺁوردن ﻣﺎ ﺑﻪ ﺑﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺼﺪ‬
‫دارﻧﺪ ﻗﻀﻴﻪ را ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﺟﻤﻊ و ﺟﻮر ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﮐﺴﯽ از ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻄﻠﻊ‬
‫ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺑﭽﻪ هﺎﯼ ﺑﻨﺪ را ﻧﻴﺰ در ﺟﺮﻳﺎن ﺗﻼش هﺎﯼ رژﻳﻢ ﻗﺮار ﻣﯽ دادم‪ .‬در‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻋﻤﻞ اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻩ اﯼ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدم‪ .‬ﺗﺼﻤﻴﻢ را ﮔﺮﻓﺘﻢ‪ .‬ﻓﮑﺮ ﮐﺮدم اﮔﺮ ﻗﻀﻴﻪ را‬
‫هﻤﻴﻦ ﺟﺎ ﻓﻴﺼﻠﻪ دهﻢ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ هﺎ ﮐﻤﺘﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬هﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﺷﻮد ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻓﺮدﯼ ﺿﺮﺑﻪ ﺑﺒﻴﻨﻢ‪ ،‬وﻟﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺟﺒﺮان ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد و ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً ﺑﺎﻋﺚ ﻧﺨﻮاهﺪ ﺷﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺑﭽﻪ هﺎ ﻣﺴﺌﻠﻪ دار ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺛﺎﻧﯽ ﺑﻌﺪهﺎ‪ ،‬در ﺑﻨﺪ هﻤﻪ ﯼ ﺑﭽﻪ هﺎ ﺑﺮﺧﻮردهﺎﯼ ﻣﻦ را‬
‫ﺧﻮاهﻨﺪ دﻳﺪ‪ .‬ﻣﻮﺿﻮع اﻧﻌﮑﺎس ﺑﻴﺮوﻧﯽ ﻧﺨﻮاهﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﺮدم ﺑﻬﺎﻳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺷﺨﺼﺎً ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺑﭙﺮدازم‪ .‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻢ ﮐﻪ در ﭼﻨﺪ ﺟﻤﻠﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﻮدم ﺑﭙﺮدازم و ﺑﻪ هﻴﭻ‬
‫وﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﯽ و اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮏ ﻧﺰدﻳﮏ ﻧﺸﻮم‪.‬‬
‫ﻧﻮﺑﺘﻢ ﮐﻪ ﺷﺪ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﺮدم هﻤﻪ ﭼﺸﻢ هﺎ ﺑﻪ ﻣﻦ دوﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬هﺮﭼﻨﺪ ﻧﮕﺎﻩ هﺎ ﮔﺮم و‬
‫ﻣﻬﺮﺑﺎن ﺑﻮدﻧﺪ و از هﺮ ﺳﻮﯼ ﻟﺒﺨﻨﺪ هﺎﯼ ﻣﺤﺒﺖ ﺁﻣﻴﺰ ﻧﺜﺎرم ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬وﻟﻴﮑﻦ ﭘﻴﺶ از ﺁن ﮐﻪ‬
‫ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺣﺮف زدن ﮐﻨﻢ‪ ،‬ﻧﻮﻋﯽ از ﻋﺪم رﺿﺎﻳﺖ ﻣﻨﺪﯼ را در ﺗﻪ ﭼﻬﺮﻩ ﯼ ﺑﻌﻀﯽ از‬
‫ﺑﭽﻪ هﺎ ﻣﯽ دﻳﺪم‪ .‬ﺁن هﺎ اﻃﻼﻋﯽ از ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﮕﺮان اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻧﺒﻮدم‪ .‬ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻢ‬
‫ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﺑﺎ ﻋﻤﻠﮑﺮدم ﻧﺸﺎن ﺧﻮاهﻢ داد ﮐﻪ ﭼﻴﺰﯼ در ﻣﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﮑﺮدﻩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ راﺳﺦ ﺗﺮ از ﻗﺒﻞ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺷﺪﻩ ام و دوران اﻧﻔﺮادﯼ ﺑﺮاﻳﻢ ﺳﺎزﻧﺪﻩ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮﺿﻮع ﺻﺤﺒﺖ در ﺑﻨﺪ از ﻗﺒﻞ ﺑﺎ‬
‫ﺷﺶ ﻧﻔﺮ دﻳﮕﺮ ﻣﻄﺮح ﺷﺪﻩ و ﺁن هﺎ هﺮﻳﮏ از ﻣﻮﺿﻊ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺻﺎدﻗﯽ ﺷﺶ ﻣﺎﻩ از ﭘﺎﻳﺎن ﻣﺤﮑﻮﻣﻴﺘﺶ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد و هﻨﻮز ﺁزاد ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬از‬
‫اﻧﻔﺮادﯼ ﺟﻬﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺮاﯼ ﺁزادﯼ‪ ،‬وﯼ را ﺑﻪ ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﺑﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ را در راﺳﺘﺎﯼ ﺁزادﯼ اش ﻣﯽ دﻳﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺁن ﻟﺤﻈﻪ ﺷﻤﺎرﯼ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﻓﺮدﯼ ﺑﻮد‬
‫ﺑﻪ ﻏﺎﻳﺖ ﻣﻌﺘﻘﺪ و اﺳﺘﻮار‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺁزادﯼ اش در ﺳﺎل ‪ ،۶۴‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﭘﻴﻮﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﻴﻦ ﺑﺎزﮔﺸﺖ از ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻳﮑﯽ از ﻣﻘﺮهﺎﯼ رژﻳﻢ‪ ،‬هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﻳﮏ “ﺑﯽ ﮐﯽ ﺳﯽ”‪ ١٧٥‬دﺳﺘﮕﻴﺮ‬

‫‪ 175‬ﺱﻼﺣﯽ ﮐﻪ از ﺁن ﺑﺮاﯼ ﺕﮏ ﺕﻴﺮاﻧﺪازﯼ اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪٢٥١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺷﺪ و در زﻳﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎﯼ ﺳﺒﻌﺎﻧﻪ هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﻧﻠﺮزﻳﺪ و ﺑﺎ اﺳﺘﻮارﯼ ﺗﻤﺎم ﺑﻪ ﭘﻴﺸﻮاز ﻣﺮگ‬
‫رﻓﺖ‪ .‬ﺳﻴﺮوس ﻣﻨﺸﯽ وﺿﻌﻴﺘﯽ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ او داﺷﺖ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﮐﻪ ﭼﻨﺪ ﻣﺎهﯽ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن‬
‫ﻣﺤﮑﻮﻣﻴﺘﺶ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد و اﻧﺠﺎم ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺮاﯼ ﺁزادﯼ را ﺿﺮورﯼ ﻣﯽ دﻳﺪ‪ .‬ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻦ‬
‫ﻣﻮﻻﻳﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ درﮔﻴﺮﯼ ﺷﺨﺼﯽ اش ﺑﺎ ﺣﻤﻴﺪ ﺧﻠﻴﻠﯽ‪ ،‬ﻳﮑﯽ از ﺗﻮاﺑﺎن اﺗﺎق ﺷﺎن ﺑﻪ اﻧﻔﺮادﯼ‬
‫رﻓﺘﻪ ﺑﻮد و در هﻤﺎن ﺟﺎ ﮐﻢ ﺁوردﻩ و ﺗﻮاب ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻦ ﻣﺬهﺒﯽ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﺧﻂ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﻨﯽ ﺻﺪر ﮔﺮاﻳﺶ داﺷﺖ‪ .‬دﻟﻴﻞ اﻧﻔﺮادﯼ رﻓﺘﻦ ﻣﺴﻌﻮد اﻧﻮارﯼ را ﻧﻔﻬﻤﻴﺪم‪ .‬ﻓﺮدﯼ ﺑﻮد‬
‫ﻣﻴﺎن ﺳﺎل‪ ،‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﮔﻮﺷﻪ ﮔﻴﺮ و ﺳﺎﮐﺖ و در هﻴﭻ ﻳﮏ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﻨﺪ دﺧﻴﻞ ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺤﺪث ﺑﻨﺪر رﻳﮕﯽ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﺪان ﻣﺸﮑﻠﯽ از ﭘﻴﺶ در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻧﺪاﺷﺖ و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻼش‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﯼ ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ ﺑﻪ اﻧﻔﺮادﯼ رﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ ﻣﻦ رﺳﻴﺪ و ﻟﺐ ﺑﻪ ﺳﺨﻦ ﮔﺸﻮدم و ﺷﺮوع ﮐﺮدم ﺑﻪ ﺗﻮﺻﻴﻒ اﻧﻔﺮادﯼ و‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺜﺒﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﻓﺮد در ﺑﺮ دارد! ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺁن ﮐﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﺧﻮدش ﺗﻨﻬﺎ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺑﻪ‬
‫ﻣﻴﺰان ﺻﺪاﻗﺖ و راﺳﺘﯽ در ﮔﻔﺘﺎر و ﮐﺮدارش ﭘﯽ ﻣﯽ ﺑﺮد‪ .‬در ﺿﺮورت ﻳﮑﺮﻧﮕﯽ و‬
‫هﻤﺎهﻨﮕﯽ ﮔﻔﺘﺎر و ﮐﺮدار ﺳﺨﻦ راﻧﺪم! ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺖ‪ ،‬ﺗﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﮐﻼس‬
‫اﺧﻼق ﺑﺮاﯼ اﻓﺮاد ﮔﺬاﺷﺘﻪ ام‪ .‬ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮدم ﺑﺎ ﮐﻤﯽ وﻗﺖ ﮔﺬراﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع اﺻﻠﯽ‬
‫ﻧﭙﺮداﺧﺘﻪ و ﺁن را ﻣﺪام ﺑﻪ ﺗﻌﻮﻳﻖ ﺑﻴﺎﻧﺪازم‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺧﻮاﻧﺪن ﺑﺨﺸﯽ از دﻋﺎﯼ ﮐﻤﻴﻞ ﺑﻪ‬
‫ﻋﺮﺑﯽ و ﺑﺪون ﺗﺮﺟﻤﻪ ﯼ ﻓﺎرﺳﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺧﺪاﻳﺎ ﺑﻴﺎﻣﺮز ﮔﻨﺎهﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺪرﻧﺪ ﭘﺮدﻩ هﺎ را‪ ،‬ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ ﺑﻴﺎﻣﺮز ﺑﺮاﻳﻢ ﮔﻨﺎهﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻓﺮو ﺑﺎرﻧﺪ ﺑﺪﺑﺨﺘﯽ و ﺗﻴﺮﻩ روزﯼ را‪ ،‬ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ ﺑﻴﺎﻣﺮز ﺑﺎر ﮔﻨﺎهﺎﻧﯽ را ﮐﻪ‬
‫دﮔﺮﮔﻮن ﮐﻨﺪ ﻧﻌﻤﺖ هﺎ را‪ ،‬ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ ﺑﻴﺎﻣﺮز ﺑﺎرﮔﻨﺎهﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‬
‫از دﻋﺎهﺎ‪ ،‬ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ ﺑﻴﺎﻣﺮز ﺑﺎر ﮔﻨﺎهﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻓﺮو ﺁرﻧﺪ ﺑﻼﻳﺎ را‪ ،‬ﺑﺎر ﺧﺪاﻳﺎ‬
‫ﺑﻴﺎﻣﺮز ﺑﺮاﻳﻢ هﺮ ﮔﻨﺎهﯽ ﮐﻪ ﮐﺮدم و هﺮ ﺧﻄﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﮐﺮدم و ‪...‬‬
‫ﺗﻼش ﮐﺮدم ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﺟﻨﺒﻪ ﯼ ﻓﺮدﯼ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ هﺎﻳﻢ دهﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﺣﺮف هﺎﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از هﻤﻪ ﺻﺒﺤﯽ‬
‫ﮔﻮش ﻓﺮا دادﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﺮدم ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﭼﻨﺪﺗﺎ "ﺧﺪاﻳﺎ ﺑﻴﺎﻣﺮز ﺑﺎر ﮔﻨﺎهﺎﻧﻤﺎن" را‬
‫راﺿﯽ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ وﻟﯽ ﮔﻮﻳﺎ هﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮔﻮش ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ ﭼﻴﺰﯼ دﺳﺘﮕﻴﺮش ﻣﯽ ﺷﺪ و‬
‫ﺁن را در راﺳﺘﺎﯼ هﺪﻓﺶ ﻧﻤﯽ دﻳﺪ ﭼﺮا ﮐﻪ ﺣﺮف هﺎﯼ ﻣﻦ هﻴﭻ رﺑﻄﯽ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻧﮕﺎﻩ هﺎﻳﺶ ﺗﻬﺪﻳﺪﺁﻣﻴﺰ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺷﺮﻳﺮاﻧﻪ‪ .‬در اﺑﺘﺪا ﺗﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﺮدم ﻧﻔﺲ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ‬
‫ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮدن در ﺟﻤﻊ‪ ،‬ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ و ﻣﺤﺘﻮاﻳﺶ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﻧﻴﺴﺖ! وﻟﯽ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺒﻮدم از ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﺑﺪان اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺘﻢ‪ ،‬ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻴﺎﻳﻢ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﺁن ﮐﻪ ﮐﻤﯽ ﺗﻢ ﺳﻴﺎﺳﯽ هﻢ‬
‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ هﺎﻳﻢ دادﻩ ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬در ﺧﺎﺗﻤﻪ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬در هﺮ ﺻﻮرت ﺗﺤﻠﻴﻞ هﺎﯼ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬از‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﻘﻮﻻت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﮐﺮدﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻟﻴﺒﺮال هﺎ‪ ،‬ﺑﻨﯽ ﺻﺪر‬
‫و‪ ...‬را ﻻﺑﺪ هﻤﻪ ﺑﻪ ﻳﺎد دارﻳﺪ و هﺮ ﮐﺲ ﺑﺎ رﺟﻮع ﺑﻪ ﺁن هﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﭘﯽ ﺑﺒﺮد ﮐﻪ ﭼﻪ ﻣﻴﺰان‬
‫از ﺁن ﺗﺤﻠﻴﻞ هﺎ درﺳﺖ از ﺁب در ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﺠﻤﻮع از ﺣﺮف هﺎﻳﯽ ﮐﻪ زدم‪ ،‬راﺿﯽ‬
‫ﺑﻮدم‪ .‬راﺿﯽ از اﻳﻦ ﮐﻪ ﮐﺴﯽ را ﻣﺤﮑﻮم ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬وارد ﻣﻘﻮﻻت ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺗﺸﮑﻴﻼﺗﯽ و‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٥٢‬‬
‫اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮏ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮدم و ﺣﺘﺎ اﻋﻼم اﻧﺰﺟﺎر هﻢ ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﻮدم و در ﭼﻨﺪ دﻗﻴﻘﻪ ﺳﺮ و ﺗﻪ‬
‫ﻗﻀﻴﻪ را هﻢ ﺁوردﻩ ﺑﻮدم!‬
‫وﻗﺘﯽ ﺟﻠﺴﻪ ﺗﻤﺎم ﺷﺪ‪ ،‬ﺻﺒﺤﯽ ﭼﻴﺰﯼ درﮔﻮش داوود ﻟﺸﮑﺮﯼ ﮔﻔﺖ‪ .‬وﯼ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺰدﻳﮏ‬
‫ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺑﺎ ﻟﺤﻨﯽ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺁﻣﻴﺰ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ ﻣﺰﺧﺮﻓﺎت ﭼﯽ ﺑﻮد ﮔﻔﺘﯽ؟ ﺧﻮدم را ﺑﻪ ﺁن راﻩ زدﻩ و‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺻﺒﺤﯽ ﺧﻮدش ﮔﻔﺖ از اﻧﻔﺮادﯼ ﺑﮕﻮ‪ ،‬ﻣﻦ هﻢ ﮔﻔﺘﻢ‪ .‬ﺻﺤﺒﺖ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﻴﻦ ﻣﺎ ﻧﺸﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺜﻞ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﮔﺮدﯼ ﺳﺮﺟﺎﻳﺖ!‬
‫ﺗﺮﺳﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻢ از اﻳﻦ ﮐﻪ دوﺑﺎرﻩ ﺑﻪ اﻧﻔﺮادﯼ ﺑﺎزﮔﺮدم‪ .‬ﺑﭽﻪ هﺎ را دﻳﺪﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﺷﺎرژ روﺣﯽ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ﯼ ﮐﺎﻓﯽ ﺗﻮﺟﻴﻪ هﺎﻳﯽ داﺷﺘﻢ ﮐﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن واﻧﻤﻮد ﮐﻨﻢ ﮐﻪ‬
‫ﻣﻦ ﺑﺎ ﺣﺮف زدن ﺑﺮاﯼ ﺟﻤﻊ‪ ،‬ﺻﺪاﻗﺘﻢ را ﻧﺸﺎن دادﻩ ام در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﻣﻦ ﻋﺎدﻻﻧﻪ‬
‫رﻓﺘﺎر ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
 ‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن دوﺳﺘﺎن‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات اﺳﺎﺳﯽ در ﺑﻨﺪ؛ دوﺳﺘﯽ ﺧﺎﻟﻪ ﺧﺮﺳﻪ؛ اﻧﺘﻘﺎل اﻓﺮاد ﺑﻪ "ﻓﺮﻋﯽ"؛ ﺁﻏﺎز‬
‫ﺗﻬﺪﻳﺪات؛ ﮐﻼس هﺎﯼ ﻓﺮهﻨﮕﯽ و‪...‬‬

‫از ﻓﺮاﻣﻮﺷﯽ ﻧﭙﺮهﻴﺰ‬

‫ﺟﻮهﺮ ﻓﺮاﻣﻮش ﮔﺸﺘﻪ اﯼ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮ ﺧﺎﮎ ﻗﺮون ﺧﻔﺘﻪ ﺑﻮد‬
‫ﺑﺎ ﺗﺮﻧﻢ ﺑﻬﺎرﯼ‪،‬‬
‫ﺁﺷﻨﺎﯼ هﺴﺘﯽ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫از ﺧﺎﻣﻮﺷﯽ ﻧﻴﺰ ﻣﮕﺮﻳﺰ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٥٤‬‬
‫‪١‬‬
‫ﺣﺪﺳﯽ ﮐﻪ در اﻧﻔﺮادﯼ زدﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬درﺳﺖ ﺑﻮد‪ .‬ﺟﻮ ﺑﻨﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺎﺳﺪاران ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ‬
‫ﺑﻨﺪ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و داﺋﻤﺎً در ﺑﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺪ ﻣﺴﺌﻮﻟﯽ از ﻃﺮف‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻧﺪاﺷﺖ و ﭘﺎﺳﺪاران وﻇﺎﻳﻒ او را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬رﻓﺘﻦ ﺑﻪ اﺗﺎق هﺎﯼ‬
‫ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻣﻤﻨﻮع ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻤﺎﻣﯽ رواﺑﻂ ﺟﻤﻌﯽ ﻣﻮﺟﻮد در ﺑﻨﺪ ﻣﻠﻐﯽ ﺷﺪﻩ و ﻓﺸﺎرهﺎﯼ‬
‫زﻳﺎدﯼ را ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ‪ ،‬هﻨﻮز در اﺗﺎق هﺎﻳﻤﺎن از ﺁزادﯼ ﻋﻤﻞ‬
‫ﻧﺴﺒﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬ﮐﻼس هﺎﯼ ﺁﻣﻮزﺷﯽ اﺟﺒﺎرﯼ ﺣﻀﻮرﯼ و وﻳﺪﺋﻮﻳﯽ در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﺑﻨﺪ‬
‫ﺑﺮﻗﺮار ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺪ ﺁﺑﺴﺘﻦ ﺗﺤﻮﻻت ﺟﺪﻳﺪﯼ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﭽﻪ هﺎ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‬
‫ﻋﺪﻩ زﻳﺎدﯼ را ﺑﻪ اﻧﻔﺮادﯼ ﺑﺒﺮﻧﺪ وﻟﯽ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪن ﻣﺎ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻃﺮح ﺷﺎن ﻣﺘﻮﻗﻒ‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮداﺷﺘﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺁن هﺎ ﺑﻮد‪ .‬اﺣﺴﺎس رﺿﺎﻳﺘﻤﻨﺪﯼ ام ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻻن زﻧﺪان را ﺑﻪ واﮐﻨﺶ ﻧﻴﺎﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺑﻮدم‪ .‬ﻳﮏ اﺣﺴﺎس ﻏﺮﻳﺰﯼ‪ ،‬ﻳﮏ ﻧﻈﺮ ﮐﻠﯽ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ ﺗﺤﻮﻻت ﺑﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻳﮏ ﻧﮕﺎﻩ ﺳﺮﻳﻊ ﺑﺪان رﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮدم و هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺟﻤﻊ ﺑﻨﺪﯼ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺮا ﺑﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﯼ وا داﺷﺘﻪ ﺑﻮد و ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ از ﻧﺘﺎﻳﺞ و ﺑﺎزﺗﺎب ﺁن راﺿﯽ‬
‫و ﺧﺸﻨﻮد ﺑﻮدم‪ .‬ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﭽﻪ هﺎ ﮔﺮم ﺑﻮد و ﺻﻤﻴﻤﯽ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﮐﻨﺠﮑﺎواﻧﻪ‪.‬‬
‫ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﺁﻳﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﮐﺮدﻩ ام ﻳﺎ ﻧﻪ؟ ﻋﻄﺎ‪ ،‬ﻳﮑﯽ از ﺑﭽﻪ هﺎ ﮐﻪ ﻳﮏ ﻣﺎهﯽ در ﻧﺰدﻳﮑﯽ‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻢ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬در ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺑﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺮدﻩ از ﮔﻮﺷﻪ اﯼ از ﻓﺸﺎرهﺎﻳﯽ را ﮐﻪ روﯼ‬
‫ﻣﻦ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﭽﻪ هﺎ از ﻃﺮﻳﻖ او درﺟﺮﻳﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻋﻄﺎ‪ ،‬هﻨﮕﺎﻣﯽ‬
‫ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺪاران ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮﯼ ﺑﺮاﯼ ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ و ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﺑﻪ ﺳﻠﻮﻟﻢ ﺣﻤﻠﻪ ﻣﯽ ﺁوردﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻧﻌﺮﻩ هﺎﯼ ﺁﻧﺎن و ﻓﺮﻳﺎدهﺎﯼ ﻣﺮا زﻳﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﻨﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬هﻤﻪ ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫دﺷﻮارﯼ را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ام‪ .‬ﮐﻨﺠﮑﺎوﯼ ﺷﺎن ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺁن ﻓﺸﺎرهﺎ روﯼ ﻣﻦ و‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻻً اﻳﻦ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ در ﭼﻨﺎن ﺷﺮاﻳﻄﯽ‪ ،‬ﺧﻮدﺷﺎن ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﺤﻤﻞ ﺁن هﺴﺘﻨﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ؟ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت‬
‫ﻣﻦ ﺑﻴﺶ از هﺮ ﮐﺲ و هﺮ ﭼﻴﺰ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺁن هﺎ را ﺑﻪ ﻣﻘﺼﻮدﺷﺎن رهﻨﻤﻮن ﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺑﻨﺪ دﺳﺘﺨﻮش ﺗﺤﻮﻻت زﻳﺎدﯼ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﭽﻪ هﺎﯼ ﺷﻤﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﺟﻤﻊ اﻓﺮاد ﺑﻨﺪ اﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻓﺮاد‪ ،‬ﭘﺲ از ﺳﺮﮐﻮب ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﯼ ﺳﺎل ‪ ۶٠‬و ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻧﺸﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫هﻮادار ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‪ ،‬اﻣﮑﺎن ﺣﻀﻮر در ﺷﻬﺮهﺎﯼ ﺷﻤﺎﻟﯽ ﮐﺸﻮر را از دﺳﺖ دادﻩ و ﺑﻪ ﺗﻬﺮان‬
‫ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﺗﻬﺮان دوﺑﺎرﻩ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن وﺻﻞ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ اﺗﻬﺎم ﺗﻼش ﺑﺮاﯼ‬
‫ﻋﺰﻳﻤﺖ ﺑﻪ ﺟﻨﮕﻞ هﺎﯼ ﺷﻤﺎل و ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‪ ،‬دﺳﺘﮕﻴﺮ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻓﺮاد ﻣﺰﺑﻮر‬
‫دوران ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﺷﺎن را در ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﮔﺬراﻧﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و در هﻤﺎن ﺟﺎ ﺑﻪ دادﮔﺎﻩ‬
‫رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬از اﻳﻦ ﮔﺮوﻩ‪ ،‬اﻓﺮادﯼ ﭘﻴﺶ ﺗﺮ اﻋﺪام ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻓﺮاد ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﻧﻴﺰ ﻏﺎﻟﺒﺎً‬
‫ﻣﺤﮑﻮﻣﻴﺖ هﺎﯼ ﺳﻨﮕﻴﻨﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﭽﻪ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎً در ﻓﺮﻋﯽ ﻣﺠﺎور ﺑﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﺮ‬
‫ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ و از ﻗﻀﺎ ﺁن هﺎ ﻧﻴﺰ در ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ و ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺗﺮﮐﻴﺐ‬
‫ﺑﻨﺪ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪٢٥٥‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫‪٢‬‬
‫در اوﻟﻴﻦ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﺑﭽﻪ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ از اﻧﻔﺮادﯼ ﺑﺎ هﻢ ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم‬
‫ﮐﻪ ﺣﺴﻦ ﻣﻮﻻﻳﯽ‪ ،‬روزاﻧﻪ ﻧﻤﺎز ﻗﻀﺎﯼ ‪ ١٧‬روز را در ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺻﺎدﻗﯽ را ﺑﻪ ﮔﻮﺷﻪ اﯼ ﺑﺮدﻩ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻧﮕﺮان ﺣﺴﻦ ﻣﻮﻻﻳﯽ هﺴﺘﻢ‪ .‬ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‬
‫ﺑﺮﻳﺪﻩ اﺳﺖ ﻳﺎ در ﺣﺎل ﺑﺮﻳﺪن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺑﺎ ﺑﻬﺖ و ﺗﻌﺠﺐ ﮔﻔﺖ‪ :‬از ﮐﺠﺎ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫درﻳﺎﻓﺘﯽ رﺳﻴﺪﯼ؟ ﺗﻮ ﮐﻪ ﺑﺎ او ﻧﺒﻮدﻩ اﯼ‪ ،‬ﺁﻳﺎ ﭼﻴﺰﯼ از او دﻳﺪﻩ اﯼ؟ در ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﮔﺮ ﻧﺒﺮﻳﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد هﻢ‪ ،‬هﻤﻴﻦ ﺧﻮاﻧﺪن ‪ ١٧‬روز ﻧﻤﺎز ﻗﻀﺎ ﻣﯽ ﺑﺮاﻧﺪش‪ .‬ﺁﺧﺮ ﭼﻪ ﻣﻌﻨﯽ دارد ﺧﻮاﻧﺪن اﻳﻦ‬
‫هﻤﻪ ﻧﻤﺎز در روز‪ ،‬ﺟﺰ اﻋﻼن ﺻﺮﻳﺢ ﺑﺮﻳﺪن؟ ﺁدم ﺻﺒﺢ ﺗﺎ ﺷﺐ ﺑﺎﻳﺴﺘﺪ و ﺁﻩ و ﻧﺎﻟﻪ ﺳﺮ دهﺪ‬
‫و ﻳﮏ ﻣﺸﺖ اﻟﻔﺎظ را ﭘﺸﺖ هﻢ ردﻳﻒ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﻪ ﺷﻮد؟ ﻓﺮﺟﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد ﮐﻪ از ﺁن ﺟﺎ‬
‫ﺑﻴﺮون ﺑﻴﺎﻳﺪ؟ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎش اﻳﻦ ﻓﺮد در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺧﻄﺮﻧﺎﮐﯽ ﻗﺮار دارد و ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ رواﻧﯽ در‬
‫ﺗﻌﺎدل ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻧﻤﯽ داﻧﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﺮاﻳﺶ ﮐﺎرﯼ ﮐﺮد ﻳﺎ ﻧﻪ؟ در ﺛﺎﻧﯽ ﺗﺮدﻳﺪﯼ ﻧﺪارم ﺁن ﭼﻪ را‬
‫ﮐﻪ هﻨﮕﺎم ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺮ زﺑﺎن راﻧﺪ از روﯼ اﻋﺘﻘﺎد و ﺑﺎورش ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺪون ذرﻩ اﯼ ﺗﺮدﻳﺪ‪ .‬و‬
‫ﺑﻌﺪ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮدم‪ :‬ﻣﻦ از ﺗﻮﻗﻒ او روﯼ ﮐﻠﻤﻪ هﺎ و ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺪان ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻳﻘﻴﻦ رﺳﻴﺪﻩ ام! ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺳﺘﺪﻻﻟﻢ ﭼﻴﺰﯼ ﻧﮕﻔﺖ‪ ،‬وﻟﯽ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﻮدم ﮐﻪ در ﺗﻪ‬
‫دﻟﺶ ﺑﺎ ﻧﻈﺮم ﻣﻮاﻓﻖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل ﻣﺴﺌﻠﻪ ﭘﻴﺶ ﺧﻮدﻣﺎن دو ﻧﻔﺮ ﻣﺎﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ‬
‫ﺣﻮادﺛﯽ ﮐﻪ ﭼﻨﺪﻣﺎﻩ ﺑﻌﺪ ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪ‪ ،‬ﺻﺤﺖ ﮔﻔﺘﻪ هﺎﯼ ﻣﺮا ﻧﺸﺎن داد‪ .‬ﺣﺴﻦ ﺑﻪ واﻗﻊ درهﻢ‬
‫ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺑﻮد و دﻳﮕﺮ ﭼﻴﺰﯼ از او ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪٣‬‬
‫در ﺻﺤﺒﺖ ﺑﺎ ﺑﭽﻪ هﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﮐﻪ ﺧﻴﺮﺧﻮاهﯽ ﻣﻦ در اﻧﻔﺮادﯼ و در ﺧﻼل ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ هﺎ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁﻣﺪن ﻣﺸﮑﻼت و ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ هﺎﯼ زﻳﺎدﯼ روﯼ ﺑﻨﺪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺁن هﺎ در‬
‫ﺑﺎرﻩ ﯼ ﻋﻠﯽ ﺑﻘﺎل ﺷﻮﺷﺘﺮﯼ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮل ﺑﻨﺪ وﻗﺖ ﺳﺆال ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻓﮑﺮ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدم او ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺑﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮارد ﻗﺒﻠﯽ زﻳﺮ ﻓﺸﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮدم ﮐﻪ‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ هﻤﻪ ﯼ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪﻩ در ﺑﻨﺪ را ﺧﻮدم ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﺑﮕﻴﺮم وﻋﻠﯽ ﺑﻘﺎل را ﻓﺮدﯼ‬
‫ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ ﻣﻘﺮرات زﻧﺪان ﻧﺸﺎن دهﻢ ﺗﺎ ﻣﺒﺎدا ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭘﺬﻳﺮش ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺟﻤﻊ‬
‫ﺑﻪ زﻳﺮ ﺿﺮب رود‪ .‬در ﻧﻮﺷﺘﻪ ام ﺗﺄﮐﻴﺪ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدم ﮐﻪ وﯼ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر ﺑﻪ هﻤﻪ ﯼ اﻓﺮاد‬
‫اﺗﺎق هﺎ و از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻦ ﮔﻮﺷﺰد ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺒﺎدا ﻋﻤﻠﯽ ﺧﻼف ﻣﻘﺮرات ﺑﻨﺪ اﻧﺠﺎم دهﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻋﻠﯽ ﺑﻘﺎل ﺷﻮﺷﺘﺮﯼ ﻓﺮد ﺧﻮب و ﻣﻮﺟﻬﯽ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻨﺘﻬﯽ ﮐﻤﯽ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪ ﮐﺎر ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﻴﺪ و‬
‫اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﭽﻪ هﺎ ﺗﻤﺎﻳﻠﯽ ﺑﻪ او ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر ﺗﻼش ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ﺗﺎ ﭘﺎﺳﺪاران را‬
‫ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻌﻔﺎﻳﺶ ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﮐﻨﻨﺪ وﻟﯽ ﺁن هﺎ از اﻧﺠﺎم ﺁن ﺳﺮﺑﺎز زدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎزﺟﻮهﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ هﺎﯼ ﻣﻦ‪ ،‬ﺗﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻋﻠﯽ ﺑﻘﺎل ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ رﻓﺘﺎر‬
‫ﻣﺘﻌﺎدﻟﺶ‪ ،‬از ﺳﻮﯼ ﺑﻨﺪ و ﺑﭽﻪ هﺎ ﺑﺮاﯼ اﺳﺘﻌﻔﺎ دادن ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر اﺳﺖ‪ .‬و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻋﻠﺖ ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻌﻔﺎﻳﺶ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺑﯽ ﺧﺒﺮ از هﻤﻪ ﺟﺎ‪ ،‬ﺳﻌﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدم ﮐﻪ ﺑﺎر ﻓﺸﺎر‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٥٦‬‬
‫را از روﯼ او ﺑﺮدارم‪ .‬ﻣﻘﺎم هﺎﯼ اﻣﻨﻴﺘﯽ زﻧﺪان‪ ،‬ﺑﺮ اﻳﻦ ﺗﺼﻮر ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﭽﻪ هﺎ در ﺗﺪارﮎ‬
‫ﻳﮏ ﺣﺮﮐﺖ اﻋﺘﺮاﺿﯽ هﺴﺘﻨﺪ و ﻋﻠﯽ ﺑﻘﺎل ﻣﺎﻧﻊ از اﻧﺠﺎم ﺁن اﺳﺖ! ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﯼ ﮔﺮان ﺑﻬﺎﻳﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﮔﺎﻩ دوﺳﺘﯽ ﺧﺎﻟﻪ ﺧﺮﺳﻪ ﮐﺎر دﺳﺘﻤﺎن ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ دﻗﺖ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﺑﺮدم‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﻣﻘﺼﻮد ﻣﺴﺌﻮﻻن زﻧﺪان ﮐﻪ هﻤﺎﻧﺎ زﻳﺮ ﺿﺮب ﺑﺮدن‬
‫هﻤﻪ ﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﯽ ﻣﯽ ﺑﺮدم و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ هﺪف ﺁن هﺎ‪ ،‬در ﻣﻮرد ﻋﻠﯽ ﺑﻘﺎل‬
‫ﺷﻮﺷﺘﺮﯼ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﯽ دادم و ﻳﺎ اﺻﻼً هﻴﭻ ﺣﺮﻓﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ او ﻣﻄﺮح ﻧﻤﯽ ﮐﺮدم‪.‬‬

‫‪۴‬‬
‫دو روز ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻧﺎم ﺑﻴﺶ از ‪ ٣٠‬ﻧﻔﺮ از اﻓﺮاد ﺑﻨﺪ ﺟﻬﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ﻓﺮﻋﯽ ﺳﺎﻟﻦ ‪ ١٩‬ﺗﻮﺳﻂ‬
‫داوود ﻟﺸﮑﺮﯼ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻓﺮاد را در واﻗﻊ ﺑﺮاﯼ ﻓﺮﺳﺘﺎدن ﺑﻪ ﺳﻠﻮل هﺎﯼ اﻧﻔﺮادﯼ‪،‬‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻧﻤﯽ داﻧﻢ ﭼﻪ ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪ ﮐﻪ هﻤﻪ ﯼ ﺁن هﺎ را ﺑﻪ ﺟﺎﯼ‬
‫ﺳﻠﻮل هﺎﯼ اﻧﻔﺮادﯼ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ﻓﺮﻋﯽ ﺳﺎﻟﻦ ‪١٩‬ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﺁن هﺎ ﻧﺎم هﺎﯼ ﭘﺮوﻳﺰ ﺳﻠﻴﻤﯽ‪،‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﮔﻮ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﺳﺮاﺑﯽ‪ ،‬ﺻﺎﺑﺮ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ زادﻩ‪ ،‬ﻳﺰدان ﺗﻴﻤﻮرﻳﺎن‪ ،‬ﻋﺒﺎس‬
‫رﻳﺤﺎﻧﯽ‪ ،‬رﺿﺎ ﻋﺼﻤﺘﯽ‪ ،‬ﻓﺮﺷﻴﺪ ﻓﺎرﻳﺎﺑﯽ‪ ،‬ﮐﺎﻣﺒﻴﺰﻋﻄﺎﻳﯽ ﺗﻬﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﻳﺤﻴﯽ ﻣﺪرﺳﯽ‪ ،‬ﺟﻮاد‬
‫ﻓﺮﺧﯽ‪ ،‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻼﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻨﯽ‪ ،‬ﺳﻌﻴﺪ ﺟﺒﺮﺋﻴﻠﯽ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﻣﻼﻳﺮﯼ‪ ،‬اﺣﻤﺪ ﺧﺎﻧﺒﺎن هﺎ‪،‬‬
‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ هﻤﺘﯽ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﺗﺎﻳﮑﻨﺪﯼ‪ ،‬ﺟﻼل ﻣﺎهﺮاﻟﻨﻘﺶ‪ ،‬ﺳﻴﺪﺟﻠﻴﻞ ﻣﻮﺳﻮﻳﺎن‪ ،‬ﺑﻬﺰاد دوﺳﺘﯽ‪،‬‬
‫ﺑﻬﺮوز‪ ،‬ﮐﺮاﻣﺖ و‪ ...‬دﻳﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺼﻤﻴﻤﯽ ﮐﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدم ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻣﻴﺪوار‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪم‪ .‬ﻓﺮداﯼ ﺁن روز رﺿﺎ ﺑﻬﻤﻦ ﺁﺑﺎدﯼ و ﺣﺴﻴﻦ رزاﻗﯽ را ﺑﻪ اﻧﻔﺮادﯼ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪۵‬‬
‫ﻣﺠﻴﺪ ﺗﺒﺮﻳﺰﯼ ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﻪ هﺮ ﺷﮑﻞ ﻣﻤﮑﻨﯽ ﺧﻮد را ﻣﻄﺮح ﮐﻨﺪ‪ .‬هﺮ ﮔﺎﻩ از ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫اﺗﺎق ﻣﺎ رد ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﻟﺤﻈﻪ اﯼ درﻧﮓ ﮐﺮدﻩ و در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﭼﺸﻢ در ﭼﺸﻢ ﻣﻦ ﻣﯽ دوﺧﺖ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﭘﻮزﺧﻨﺪﯼ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﻮب ﻗﺴﺮ در رﻓﺘﯽ! ﺳﭙﺲ رو ﺑﻪ ﺑﭽﻪ هﺎ ﮐﺮدﻩ و ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﺗﻬﺪﻳﺪﺁﻣﻴﺰ‬
‫اداﻣﻪ ﻣﯽ داد‪ :‬اﻳﻦ اﻳﺮج‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺪر ﻣﻮﯼ ﺳﺮش از ﻣﻦ ﮐﺘﮏ ﺧﻮردﻩ اﺳﺖ و از رو ﻧﻤﯽ رود‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻣﻮرد اﻟﺒﺘﻪ اﻏﺮاق ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﻣﺠﻴﺪ ﺗﺒﺮﻳﺰﯼ در ﻣﻮرد ﻣﻦ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ دروغ ﮐﻢ‬
‫ﻣﯽ ﺁورم‪ ،‬راﺳﺖ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻢ‪ .‬هﺮ ﺑﺎر ﻧﻴﺰ از ﻣﻦ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻪ در ﺣﻀﻮرش ﺷﻤﻪ اﯼ از‬
‫ﮐﺘﮏ هﺎﻳﯽ را ﮐﻪ از دﺳﺖ او ﺧﻮردﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺟﻤﻊ ﺑﺎزﮔﻮ ﮐﻨﻢ‪ .‬هﺮ ﺑﺎر ﭘﺲ از اﻣﺘﻨﺎع‬
‫ﻣﻦ‪ ،‬ﺧﻮدش ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﮐﺎر ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺗﻮ دل ﺑﭽﻪ هﺎ را ﺧﺎﻟﯽ‬
‫ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺗﺮﻓﻨﺪش ﭘﯽ ﺑﺮدﻩ ﺑﻮدم و هﺮ ﺑﺎر ﮐﻪ ﻟﺐ ﺑﻪ ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﺸﻮد‪ ،‬ﻟﺤﻦ ﻣﺴﺨﺮﻩ اﯼ ﺑﻪ‬
‫ﺻﺪاﻳﻢ ﻣﯽ دادم و ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺧﺎﻟﯽ ﻣﯽ ﺑﻨﺪد‪ ،‬اﻳﻦ ﻃﻮر ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺻﻴﻒ هﺎﯼ‬
‫او از ﻓﺸﺎرهﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﺁن ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﺗﺮس و واهﻤﻪ در‬
‫ﺑﭽﻪ هﺎ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺁن هﺎ اﻧﺲ و اﻟﻔﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺑﺎ ﻣﻦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬رﻓﺘﺎر‬
‫ﺑﭽﻪ هﺎ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرﮔﻮاراﻧﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﮔﺎﻩ ﭼﻨﺎن ﻏﺮق در ﻣﺤﺒﺘﻢ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﺬﻳﺮش ﺁن‬
‫‪٢٥٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫دﺷﻮار ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻨﮕﻴﺰ هﺎدﯼ ﺧﺎﻧﻠﻮ‪ ،‬ﺣﺴﺎم اﻟﺪﻳﻦ ﺛﻮاﺑﯽ و‪ ...‬روزﯼ ﻧﻤﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ هﺎﯼ‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﻐﻠﻢ ﻧﮑﺮدﻩ و ﻏﺮق در ﺑﻮﺳﻪ ام ﻧﮑﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎر ﺧﺠﺎﻟﺘﯽ را ﺑﻪ‬
‫دوش ﻣﯽ ﮐﺸﻢ و ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ از دﻟﻢ ﺑﻪ در ﺁورﻧﺪ!‬
‫هﺮ روز ﭘﺎﺳﺪاران وﻋﺪﻩ ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ ،‬ﺁﻣﺎدﻩ ﺑﺎش ﮐﻪ ﺑﻪ زودﯼ ﺑﻪ اﻧﻔﺮادﯼ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺧﻮاهﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪ هﺎﻳﺸﺎن را ﺟﺪﯼ ﻧﻤﯽ ﮔﺮﻓﺘﻢ‪ ،‬وﻟﯽ ﺣﻖ ﺑﺎ ﺁن هﺎ ﺑﻮد‪ .‬از ﻃﺮﻳﻖ ﻗﺎﺳﻢ ﻣﻼﻳﯽ ﮐﻪ ﻓﺮد‬
‫ﻧﻔﻮذﯼ در ﺑﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺪون ﺁن ﮐﻪ ﻣﻄﻠﻊ ﺑﺎﺷﻢ در ﺟﺮﻳﺎن رﻓﺘﺎر و ﮐﺎرهﺎﻳﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﺮ ﮐﺴﯽ‬
‫ﺷﮏ و ﺗﺮدﻳﺪ داﺷﺘﻢ اﻻ ﺑﻪ او‪ .‬ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﻴﻤﺎر ﺑﻮدم و در ﺗﺐ و ﻟﺮز ﻣﯽ ﺳﻮﺧﺘﻢ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‬
‫ﻣﺠﺒﻮرم ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ در ﺳﺎﻋﺎت هﻮاﺧﻮرﯼ ﺑﻪ ﺣﻴﺎط ﺑﻨﺪ روم و ﺗﻤﺎم ﻣﺪت را ﺁن ﺟﺎ ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬
‫ﺑﭽﻪ هﺎ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﭘﺘﻮ دورم ﻣﯽ ﭘﻴﭽﻴﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺟﻬﻨﻢ هﻮاﺧﻮرﯼ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﭼﻬﺎر ﺳﺎﻋﺖ‬
‫ﺣﻀﻮر در ﺳﺮﻣﺎﯼ ﺁذرﻣﺎﻩ ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﮐﻪ در ﮐﻮهﭙﺎﻳﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ‬
‫از ﺁﻧﻔﻮﻻﻧﺰاﯼ ﺷﺪﻳﺪ رﻧﺞ ﻣﯽ ﺑﺮد و روﯼ ﭘﺎ ﺑﻨﺪ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ اﻣﮑﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪۶‬‬
‫درب ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﯼ ﺑﻨﺪ را ﺻﺒﺢ هﺎ ﺑﺮاﯼ ﺗﻤﺎﺷﺎﯼ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ ﺁﻣﻮزﺷﯽ ﮐﻪ از ﻃﺮﻳﻖ وﻳﺪﺋﻮ‬
‫ﭘﺨﺶ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻼف ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدﻳﻢ ﮐﻪ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺘﯽ را ﺑﻪ‬
‫ﺧﺰﻋﺒﻼت ﺁﺧﻮﻧﺪ ﻣﻮﺳﻮﯼ ﮔﻮش دهﻴﻢ‪ .‬روزﯼ او ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ داوود ﻟﺸﮑﺮﯼ و ﭼﻨﺪ ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻪ‬
‫هﻨﮕﺎم ﺗﺸﮑﻴﻞ ﮐﻼس ﺁﻣﻮزﺷﯽ ﺑﻪ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﯼ ﺑﻨﺪ وارد ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺁﺧﻮﻧﺪ ﻣﻮﺳﻮﯼ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﭼﻪ‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﯼ ﺑﺮاﯼ ﭘﺮﺑﺎر ﺷﺪن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ ﺁﻣﻮزﺷﯽ دارﻳﺪ؟ هﻤﻪ ﺳﮑﻮت ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﮐﺴﯽ‬
‫ﭼﻴﺰﯼ ﻧﻤﯽ ﮔﻔﺖ‪ .‬ﻳﺰدان ﺗﻴﻤﻮرﻳﺎن‪ ،‬ﻓﺮدﯼ ﭼﺎق و ﻗﺪ ﺑﻠﻨﺪ ﺑﺎ ﺻﻮرﺗﯽ ﮔﻮﺷﺖ ﺁﻟﻮد از ﺟﺎﯼ‬
‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ اﻧﮕﺸﺘﺶ را ﺑﻠﻨﺪ ﮐﺮدﻩ و ﻟﺐ هﺎﻳﺶ را ﻏﻨﭽﻪ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻟﺤﻨﯽ‬
‫ﮐﻮدﮐﺎﻧﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺁﻗﺎ اﺟﺎزﻩ! ﺳﭙﺲ رو ﺑﻪ ﺁﺧﻮﻧﺪ ﻣﻮﺳﻮﯼ ﮐﺮدﻩ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ ﺑﺤﺚ هﺎﯼ ﺷﻤﺎ ﺧﻴﻠﯽ‬
‫ﺳﻨﮕﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮع هﺎ ﺑﻬﺘﺮ در ذهﻦ ﻣﺎ ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﺑﻴﻦ ﺁن ﮐﻤﯽ ﮐﺎرﺗﻮن‬
‫ﭘﻠﻨﮓ ﺻﻮرﺗﯽ ﭘﺨﺶ ﮐﻨﻴﺪ ﺗﺎ ﺁﻣﺎدﮔﯽ ﺷﻨﻴﺪن ﺑﺨﺶ ﺑﻌﺪﯼ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ! ﺷﻠﻴﮏ ﺧﻨﺪﻩ از‬
‫هﺮ ﺳﻮﯼ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‪ .‬هﻴﮑﻞ ﻳﺰدان‪ ،‬ﻟﺤﻨﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﺪا و ﺣﺮﮐﺎﺗﺶ دادﻩ ﺑﻮد و از هﻤﻪ ﻣﻬﻢ ﺗﺮ‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻪ اش دل و رودﻩ ﺑﺮاﯼ ﮐﺴﯽ ﺑﺎﻗﯽ ﻧﮕﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬هﻤﺎن روز ﺁﺧﻮﻧﺪ ﻣﻮﺳﻮﯼ در ﻣﻴﺎن‬
‫ﺑﻨﺪ و ﺑﻌﺪ از ﺟﻠﺴﻪ ﯼ ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﻤﺎ هﻴﭻ ﺷﺎﻧﺴﯽ ﺑﺮاﯼ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ در ﮐﺸﻮر‬
‫ﻧﺪارﻳﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً ﺷﻤﺎ ﺑﺮوﻳﺪ هﯽ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻃﺮﻓﺪار ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار هﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺣﻖ ﮐﺎرﮔﺮ و‬
‫ﮐﺸﺎورز را ﺗﻀﻴﻊ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬اﻧﺴﺎن هﺎﯼ ﺧﻮب را از ﺑﻴﻦ ﻣﯽ ﺑﺮﻳﻢ و‪ ...‬اﻣﺎ ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻦ‬
‫ﻋﻤﺎﻣﻪ ام را ﺳﺮم ﺑﮕﺬارم و ﺑﺮوم ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم و ﺑﮕﻮﻳﻢ اﻳﻦ هﺎ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ هﺴﺘﻨﺪ و ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﺧﺪا ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ دﺳﺖ هﺎﻳﺶ را ﺑﻪ هﻢ ﻣﯽ ﺳﺎﺋﻴﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺳﺎدﮔﯽ‬
‫زﻳﺮﺁب هﻤﻪ ﯼ ﺣﺮف هﺎﯼ ﺷﻤﺎ را ﻣﯽ زﻧﻢ‪ .‬از اﻳﻦ رو راﺳﺖ ﺗﺮ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﻋﻤﻖ‬
‫ﻋﻮام ﻓﺮﻳﺒﯽ ﺷﺎن اﻋﺘﺮاف ﮐﻨﺪ! از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ هﺎﯼ او واﻗﻌﻴﺖ هﺎﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﻣﺎ را ﻧﻴﺰ‬
‫ﺑﻴﺎن ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﭼﺸﻢ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﺁن ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ در ﺳﻠﻮل‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٥٨‬‬
‫اﻧﻔﺮادﯼ ﺑﻮدم ﺑﺎرهﺎ ﺑﻪ ﻳﺎد ﺷﻌﺎر "ﺑﺎ ﭘﺘﮏ ﮐﺎرﮔﺮ‪ ،‬ﺑﺎ داس ﺑﺮزﮔﺮ‪ ،‬ﺷﺎﻩ ﺗﻮ را ﻣﯽﮐﺸﻴﻢ" اﻓﺘﺎدﻩ‬
‫و ﺧﻨﺪﻳﺪﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﺧﻨﺪﻩاﯼ ﮐﻪ ﺣﺎﮐﯽ از درد و ﺳﻮزش ﻧﻴﺰ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻌﺎرﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬
‫ﻋﻀﻮ و هﻮادار ﮐﻨﻔﺪراﺳﻴﻮن در ﺑﺤﺒﻮﺣﻪ ﯼ اﻧﻘﻼب ‪ ۵٧‬در ﺗﻈﺎهﺮات هﺎﻳﺸﺎن در ﺷﻬﺮهﺎﯼ‬
‫ﺳﺎن ﻓﺮاﻧﺴﻴﺴﮑﻮ‪ ،‬ﻟﺲ ﺁﻧﺠﻠﺲ‪ ،‬ﺳﻨﺪﻳﺎﮔﻮ و‪...‬ﺑﺎ ﺧﺮوﺷﯽ هﺮﭼﻪ ﺗﻤﺎم ﺗﺮ ﺳﺮﻣﯽ دادﻧﺪ‪.‬‬
‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﺘﻮهﻢ ﻋﻀﻮ ﮐﻨﻔﺪراﺳﻴﻮن ﻗﺎدر ﺑﻪ درﮎ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﺳﺎدﻩ ﻧﺒﻮدﻧﺪ ﮐﻪ "داس‬
‫ﺑﺰرﮔﺮ" اﻳﺮاﻧﯽ ﺑﻴﺶ از ﺁن ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺎر "ﺷﺎﻩ ﮐﺸﯽ" ﺑﻴﺎﻳﺪ ﺑﺮ ﮔﺮدن "دﺷﻤﻨﺎن ﺧﺪا" ﻓﺮود‬
‫ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ .‬و دﻳﻮﯼ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﻧﺎم ﻣﺬهﺐ ﺗﻨﻮرﻩ ﻣﯽﮐﺸﺪ ﺑﻬﺘﺮ از هﺮ ﮐﺲ ﺷﻴﻮﻩ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺁن‬
‫را ﻣﯽداﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﺰﺑﻮر ﺑﻠﮑﻪ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ اﻳﺮان ﻧﻴﺰ ﺷﻨﺎﺧﺖ درﺳﺘﯽ از ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫ﺧﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﻧﻤﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ زﺣﻤﺘﮑﺸﺎن و ﺗﻮدﻩهﺎﯼ ﻋﻘﺐ ﻧﮕﺎﻩ داﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺗﺎ ﮐﺠﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ در‬
‫ﺧﺪﻣﺖ اهﺪاف ﺿﺪ ﺑﺸﺮﯼ ﻳﮏ ﻧﻈﺎم ﻗﺮون وﺳﻄﺎﻳﯽ ﻣﺬهﺒﯽ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ﭘﻴﻮﺳﺖهﺎ‬
‫ﮔﻔﺘﺎرهﺎﻳﯽ ﭘﻴﺮاﻣﻮن زﻧﺪان و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺁن‬
‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٦٠‬‬
‫دهﺎﻧﺖ را ﻣﯽ ﺑﻮﻳﻨﺪ‬
‫ﻣﺒﺎدا ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﯽ دوﺳﺘﺖ ﻣﯽ دارم‪.‬‬
‫دﻟﺖ را ﻣﯽ ﺑﻮﻳﻨﺪ‬
‫روزﮔﺎر ِ ﻏﺮﻳﺒﯽ ﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺎزﻧﻴﻦ‬
‫و ﻋﺸﻖ را‬
‫ﮐﻨﺎر ِ ﺗﻴﺮﮎ ِ راﻩ ﺑﻨﺪ‬
‫ﺗﺎزﻳﺎﻧﻪ ﻣﯽ زﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻋﺸﻖ را در ﭘﺴﺘﻮ ﯼ ِ ﺧﺎﻧﻪ ﻧﻬﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﮐﺮد‬

‫در اﻳﻦ ﺑُﻦ ﺑﺴﺖ ِ ﮐﺞ وﭘﻴﭻ ِ ﺳﺮﻣﺎ‬
‫ﺁﺗﺶ را‬
‫ﺑﻪ ﺳﻮﺧﺖ ﺑﺎر ِ ﺳﺮود و ﺷﻌﺮ‬
‫ﻓﺮوزان ﻣﯽ دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻪ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن ﺧﻄﺮ ﻣﮑﻦ ‪.‬‬

‫روزﮔﺎر ِ ﻏﺮﻳﺒﯽ ﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺎزﻧﻴﻦ‬
‫ﺁن ﮐﻪ ﺑﺮ در ﻣﯽ ﮐﻮﺑﺪ ﺷﺒﺎهﻨﮕﺎم‬
‫ﺑﻪ ﮐُﺸﺘﻦ ِ ﭼﺮاغ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻮر را در ﭘﺴﺘﻮﯼ ِ ﺧﺎﻧﻪ ﻧﻬﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﮐﺮد‬

‫ﺁﻧﮏ ﻗﺼﺎﺑﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺑﺮ ﮔﺬرﮔﺎﻩ هﺎ ﻣﺴﺘﻘﺮ‬
‫ﺑﺎ ﮐُﻨﺪﻩ و ﺳﺎﺗﻮرﯼ ﺧﻮن ﺁﻟﻮد‬
‫روزﮔﺎر ِ ﻏﺮﻳﺒﯽ ﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺎزﻧﻴﻦ‬
‫و ﺗﺒﺴﻢ را ﺑﺮ ﻟﺐ هﺎ ﺟﺮاﺣﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‬
‫و ﺗﺮاﻧﻪ را ﺑﺮ دهﺎن‪.‬‬

‫ﺷﻮق را در ﭘﺴﺘﻮﯼ ِ ﺧﺎﻧﻪ ﻧﻬﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﮐﺮد‬

‫ﮐﺒﺎب ِ ﻗﻨﺎرﯼ‬
‫ﺑﺮ ﺁﺗﺶ ِ ﺳﻮﺳﻦ و ﻳﺎس‬
‫روزﮔﺎر ِ ﻏﺮﻳﺒﯽ ﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺎزﻧﻴﻦ‬
‫اﺑﻠﻴﺲ ِ ﭘﻴﺮوزْﻣﺴﺖ‬
‫ﺳﻮر ِ ﻋﺰاﯼ ِ ﻣﺎ را ﺑﺮ ﺳﻔﺮﻩ ﻧﺸﺴﺘﻪ اﺳﺖ‬
‫ﺧﺪا را در ﭘﺴﺘﻮﯼ ِ ﺧﺎﻧﻪ ﻧﻬﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﮐﺮد‬

‫اﺣﻤﺪﺷﺎﻣﻠﻮ‬
 ‫دﺳﺘﮕﻴﺮﯼهﺎﯼ ﮔﺴﺘﺮدﻩ‬
‫راﻩ ﺑﻨﺪهﺎ؛ ﮔﻠﻮﮔﺎﻩ هﺎ؛ ﮔﺸﺖ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﯽ؛ ﻃﺮح ﻣﺎﻟﮏ و ﻣﺴﺘﺎﺟﺮ؛ ﺗﺸﮑﻴﻼت‬
‫دادﺳﺘﺎﻧﯽ؛ "دﻓﺘﺮ ﺗﺤﮑﻴﻢ وﺣﺪت"؛ اﻧﺠﻤﻦ هﺎﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﻣﺪارس؛ داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎ؛‬
‫ادارﻩ هﺎ؛ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪهﺎ؛ ﺧﺎﻧﻪ ﮐﺎرﮔﺮ و‪...‬‬

‫هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻋﻘﻴﺪﻩ اﯼ ﻣﻮﻓﻖ ﻣﯽ ﺷﻮد دﺳﺘﮕﺎﻩ‬

‫ﺣﮑﻮﻣﺖ را ﺑﺎ هﻤﻪ ﯼ اﺑﺰار دﻗﻴﻖ ﺁن ﺑﻪ‬
‫ﭼﻨﮓ ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮﻳﻦ اﻳﺮاد ﺑﻪ ﻗﺪرت ﻣﻄﻠﻖ‬
‫ﺧﻮد را ﺗﺎب ﻧﻤﯽ ﺁورد و ﺑﻪ وﺣﺸﺖ ﺁﻓﺮﻳﻨﯽ‬
‫)ﺗﺮور( دﺳﺖ ﻣﯽ ﻳﺎزد و ﺻﺪاﯼ هﺮ ﻣﺨﺎﻟﻔﯽ‬
‫را در ﮔﻠﻮ ﺧﻔﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺧﻮد او را‬
‫ﻧﻴﺰ‪.‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎن ﺗﺴﻮاﻳﮏ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٦٢‬‬
‫‪١‬‬
‫ﺧﻤﻴﻨﯽ و ﺑﺎﻧﺪهﺎﯼ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ او ﺑﻌﺪ از ‪ ٣٠‬ﺧﺮداد ‪ ۶٠‬و ﻗﺒﻀﻪ ﮐﺮدن ﺣﮑﻮﻣﺖ و ﮐﻨﺎر‬
‫زدن ﺑﻨﯽ ﺻﺪر از رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرﯼ‪ ،‬در ﺻﺪد اﻋﻤﺎل ﺣﺎﮐﻤﻴﺖ ﻓﺎﺋﻘﻪ ﺧﻮد ﺑﺮﺁﻣﺪﻧﺪ و‬
‫ﺳﺮﮐﻮب ﺗﻤﺎم ﻋﻴﺎرﯼ را در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﺎﻣﺎن دادﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻳﮑﯽ از ﻣﻌﻀﻼت ﺟﺎﻣﻌﻪ در ﺳﺎل هﺎﯼ ‪ ،۶١ -۶٠‬دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ هﺎﯼ ﮔﺴﺘﺮدﻩ در ﺷﻬﺮهﺎﯼ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﺸﻮر و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در ﺗﻬﺮان ﺑﻮد‪ .‬رژﻳﻢ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺤﻮﻻت در ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬هﻨﻮز‬
‫ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮد ﺗﻮرهﺎﯼ ﭘﻠﻴﺴﯽ ﺧﻮد را ﭘﻬﻦ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺳﻌﯽ ﻣﯽ ﮐﺮد ﺗﺎ ﺑﺎ ﺣﻀﻮر‬
‫ﻧﻈﺎﻣﯽ در ﮐﻮﭼﻪ و ﺧﻴﺎﺑﺎن و دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ هﺎﯼ ﮔﺴﺘﺮدﻩ‪ ،‬ﺿﻌﻒ هﺎﯼ ﭘﻠﻴﺴﯽ ﺧﻮد را ﺟﺒﺮان‬
‫‪١٧٦‬‬
‫ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﻴﺮوهﺎﯼ رژﻳﻢ ﺑﻌﺪهﺎ ﺑﺎ راﻩ اﻧﺪازﯼ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﻠﻴﺴﯽ ﻧﻮﻳﻦ و ﺷﺒﮑﻪ هﺎﯼ "ﻋﺒﺪاﷲ ﭘﻴﺎم"‬
‫در ﺻﺪد ﺑﺮ ﻃﺮف ﺳﺎﺧﺘﻦ اﻳﻦ ﻧﻘﻴﺼﻪ ﺑﺮﺁﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﺷﺒﮑﻪ هﺎﯼ "ﻋﺒﺪاﷲ ﭘﻴﺎم" ﻧﻴﺮوهﺎﯼ زﺑﺪﻩ ﯼ‬
‫اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻘﺎﻳﺎﯼ ﺳﺎواﮎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻧﻬﺪام ﺗﺸﮑﻴﻼت و ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪهﯽ‬
‫"ﭼﺮﻳﮏ ﺷﻬﺮﯼ" ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪهﯽ و ادارﻩ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻴﺮوهﺎ در ﮐﺸﻒ و اﻧﻬﺪام‬
‫ﺧﺎﻧﻪ هﺎﯼ ﺗﻴﻤﯽ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ و ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت رﺳﺎﻧﺪن اﻋﻀﺎﯼ واﺣﺪهﺎﯼ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﯽ اﻳﻦ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﮐﻪ در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ ۶٠-۶١‬ﺿﺮﺑﺎت ﻣﻬﻠﮑﯽ ﺑﻪ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ رژﻳﻢ وارد ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺑﺎﻻﻳﯽ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ‪ .‬ﻧﻴﺮوهﺎﯼ دادﺳﺘﺎﻧﯽ و ﺳﭙﺎﻩ و ﮐﻤﻴﺘﻪ هﺎﯼ اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ و ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﻴﺮﯼ ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺳﺎواﮎ ﺷﺎﻩ‪ ،‬در ﺻﺪد ﺿﺮﺑﻪ زدن ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻼﺗﯽ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪهﺎ اﻳﻦ ﻧﻴﺮوهﺎ ﺗﻮاﻧﺎﻳﯽ و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺧﻮد را در‬
‫‪١٧٧‬‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ اﻋﻀﺎﯼ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ و دﻳﮕﺮ ﺟﺮﻳﺎن هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اﺛﺒﺎت رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻓﺮاد زﻳﺎدﯼ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻧﻮع ﭘﻮﺷﺶ ﺧﺎﺻﯽ ﮐﻪ ﭼﻪ ﺑﺴﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ از ﺁن‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺳﻮءﻇﻦ ﻣﺄﻣﻮران ﮐﻤﻴﺘﻪ هﺎ و ﺳﭙﺎﻩ ﭘﺎﺳﺪاران در ﺳﻄﺢ ﺷﻬﺮهﺎ‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻌﺪ از دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﺗﺤﻮﻳﻞ اوﻳﻦ دادﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪادﯼ در ﺗﻴﺮﻣﺎﻩ و ﺷﻬﺮﻳﻮر‬
‫‪١٧٨‬‬
‫ﻣﺎﻩ ‪ ۶٠‬ﺑﻌﻠﺖ ﺧﻨﺪﻳﺪن و ﻳﺎ ﺧﺮﻳﺪ ﺷﻴﺮﻳﻨﯽ ﺑﻌﺪ از وﻗﺎﻳﻊ هﻔﺖ ﺗﻴﺮ و هﺸﺖ ﺷﻬﺮﻳﻮر‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ رژﻳﻢ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﯽ و دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﮔﺴﺘﺮدﻩ اﯼ ﮐﻪ ﻓﻌﺎﻻن ﺳﻴﺎﺳﯽ از ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ در ﺟﺮﻳﺎن ﮐﺎر ﺳﻴﺎﺳﯽ و‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻼﺗﯽ ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب ﮐﺴﺐ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺠﺮد اﻳﻦ ﮐﻪ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ در ردﻩ هﺎﯼ ﺑﺎﻻﯼ‬

‫‪ 176‬ﻧﺎﻃﻖ ﻧﻮرﯼ ﮐﻪ در ﺱﺎلهﺎﯼ ‪ ۶٠-۶۴‬وزﻳﺮ ﮐﺸﻮر ﺑﻮد ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﺑﺮاﯼ اﻣﻨﻴ ﺖ ﺕﻬ ﺮان‪ ،‬در ﺁن روزه ﺎﯼ ﺱ ﺨﺖ‬
‫ﮐﻪ هﺮ روز ﺣﺎدﺛﻪاﯼ اﺕﻔ ﺎق ﻣ ﯽاﻓﺘ ﺎد‪ ،‬ﺱ ﺘﺎد ﻣ ﺸﺘﺮﮐﯽ از ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﺷ ﻬﺮﺑﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺱ ﭙﺎﻩ و ﮐﻤﻴﺘ ﻪ ﺑ ﻪ وﺝ ﻮد ﺁوردﻳ ﻢ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم‬
‫"ﺱﻤﻨﺎت" و ﺁﻗﺎﯼ "ﺥﻮشﻃﻴﻨﺖ" از ﺱﭙﺎﻩ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ اﻳﻦ ﺱﺘﺎد ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ هﻤﺎهﻨﮕﯽ ﻣﻴ ﺎن ﮐﻤﻴﺘ ﻪ و ﺱ ﭙﺎﻩ و ﺷ ﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎر‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺱﺨﺘﯽ ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﺸﺖهﺎﯼ وﻳﮋﻩاﯼ را راﻩاﻧ ﺪازﯼ ﻧﻤ ﻮدﻳﻢ‪ ".‬ﺥ ﺎﻃﺮات ﺣﺠ ﺖاﻻﺱ ﻼم واﻟﻤ ﺴﻠﻤﻴﻦ ﻧ ﺎﻃﻖ ﻧ ﻮرﯼ‪ ،‬ﺝﻠ ﺪ‬
‫دوم‪ ،‬ﻣﺮﮐﺰ اﺱﻨﺎد اﻧﻘﻼب اﺱﻼﻣﯽ‪ ،‬ﭼﺎپ دوم ‪١٣٨۴‬ﺹﻔﺤﻪﯼ‪.٢٨‬‬
‫‪ 177‬ﺑﺮاﯼ ﺷﻨﺎﺱﺎﻳﯽ ﺱﺎزﻣﺎن ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ ﮐﻤﻴﺘﻪ ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ از ﺱﭙﺎﻩ‪ ،‬دادﺱﺘﺎن اﻧﻘﻼب و ﺱﺎﻳﺮ ﻧﻴﺮوهﺎ ﺕﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪ و ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ‬
‫و هﺪف ﺑﺰرگ اﻳﻦ ﮐﻤﻴﺘﻪ ﺿﺮﺑﻪ زدن ﺑﻪ ﺕﻤﺎم ﮔﺮوﻩهﺎﯼ ﻣﻠﺤﺪ‪ -‬ﻣﺨﺼﻮﺹًﺎ ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ‪ -‬ﺑﻮد‪ .‬در هﻔﺘﻪ ﺱ ﻪ روز اﻳ ﻦ ﮐﻤﻴﺘ ﻪ‬
‫ﺕ ﺸﮑﻴﻞ ﻣ ﯽﺷ ﺪ ﺕ ﺎ ﺑﺘ ﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪرﻳ ﺰﯼ ﺥ ﻮﺑﯽ ﺑ ﺮاﯼ پﺎﮐ ﺴﺎزﯼ اﻳ ﻦ ﮔﺮوه ﮏه ﺎ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻴﻢ‪ .‬ﺥ ﺎﻃﺮات ﺣ ﺎج اﺣﻤ ﺪ‬
‫ﻗﺪﻳﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪ ،١٧٧‬ﺕﺪوﻳﻦ‪ :‬ﺱﻴﺪﺣﺴﻴﻦ ﻧﺒﻮﯼ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺱﺮاﺑﻨﺪﯼ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻣﺮﮐﺰ اﺱﻨﺎد اﻧﻘﻼب اﺱﻼﻣﯽ‪.‬‬
‫‪ 178‬اﻧﻔﺠﺎر دﻓﺘﺮ ﺣﺰب ﺝﻤﻬﻮرﯼ اﺱﻼﻣﯽ و ﺱﺎﺥﺘﻤﺎن ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮﯼ‪.‬‬
‫‪٢٦٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻼﺗﯽ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺑﺨﺶ هﺎﯼ داﻧﺶ ﺁﻣﻮزﯼ‪ ،‬ﻣﺤﻼت و داﻧﺸﺠﻮﻳﯽ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﻣﯽ ﺑﺮﻳﺪ‪،‬‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺿﺮﺑﺎت ﮐﺎرﯼ و ﺟﺪﯼ ﺑﻪ ﺗﺸﮑﻴﻼت و ﻧﻴﺮوهﺎ وارد ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ داﻣﻨﻪ ﯼ‬
‫ﺁﺳﻴﺒﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺸﮑﻴﻼت وارد ﻣﯽ ﺁﻣﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﺑﻮد و رژﻳﻢ ﻣﻮﻓﻖ ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ اﻓﺮاد‬
‫ﺑﺴﻴﺎرﯼ را دﺳﺘﮕﻴﺮ ﮐﺮدﻩ و رواﻧﻪ ﯼ زﻧﺪان هﺎ ﮐﻨﺪ‪ .‬هﻴﭻ راهﯽ ﺑﺮاﯼ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ از ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺿﺮﺑﺎﺗﯽ ﻣﺘﺼﻮر ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻳﮏ ﻧﻔﺮ ﺑﺎ ﻧﺸﺴﺘﻦ در ﮔﺸﺖ دادﺳﺘﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ در ﺳﻄﺢ ﺷﻬﺮ‬
‫اﻓﺮاد زﻳﺎدﯼ را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻓﺮاد زﻳﺎدﯼ در ﺧﻴﺎﺑﺎن هﺎ و ﮔﻠﻮﮔﺎﻩ هﺎ و راﻩ ﺑﻨﺪهﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻓﺮاد ﻣﺸﮑﻮﮎ‪ ،‬دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ و در اوﻳﻦ ﻣﻨﺘﻈﺮ روﺷﻦ ﺷﺪن وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻮد‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺄﻣﻮران ﮐﻤﻴﺘﻪ هﺎ و ﭘﺎﺳﺪاران اﻧﻘﻼب و ﺣﺰب اﻟﻠﻬﯽ هﺎ‪ ،‬هﻤﻪ ﺟﺎ در ﺣﺎل اﻋﻤﺎل‬
‫ﻓﺸﺎر ﺑﺮ ﻣﺮدم ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻳﮑﯽ از ﺑﯽ رﺣﻤﺎﻧﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖ هﺎﯼ راﻳﺞ در ﺁن دوران ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺻﻮرت دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽ ﮐﺮد ﺑﯽ ﮔﻨﺎﻩ اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﮐﻪ اﺻﻞ ﺑﺮ ﮔﻨﺎهﮑﺎر ﺑﻮدن هﻤﻪ ﯼ‬
‫اﻓﺮاد ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ اﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖ را در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﯼ اوﻳﻦ ﺑﺎرهﺎ اﻋﻼم‬
‫ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﮔﺎﻩ اﻓﺮاد ﻣﺸﮑﻮﮎ و ﻏﻴﺮ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ را ﻣﺘﺤﻤﻞ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭼﺮا‬
‫ﮐﻪ ﺁﻧﺎن ﭼﻴﺰﯼ ﺑﺮاﯼ ﻋﺮﺿﻪ ﮐﺮدن ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و اﻳﻦ ﺑﻪ ﭘﺎﯼ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺁﻧﺎن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺷﮑﻨﺠﻪ‪،‬‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ و ﺟﻼدان رژﻳﻢ ﺑﺮ ﻣﻴﺰان ﺷﮑﻨﺠﻪ ﻣﯽ اﻓﺰودﻧﺪ‪.‬‬
‫در روز اول ﻣﺮداد ‪ ،۶٠‬ﻳﮏ روز ﻗﺒﻞ از دوﻣﻴﻦ دورﻩ ﯼ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرﯼ‪ ،‬ﺑﻴﺶ‬
‫از ‪ ۵٠‬ﻧﻔﺮ در ﮔﻮﺷﻪ و ﮐﻨﺎر ﺗﻬﺮان دﺳﺘﮕﻴﺮ و ﺑﻪ اوﻳﻦ و ﺳﭙﺲ ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ ‪ ۶٠‬و ﺑﻌﺪ از اﻧﺠﺎم ﻳﮏ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﮔﺰارش‬
‫وﺿﻌﻴﺖ و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻮد‪ ،‬هﻤﻪ ﯼ ﺁﻧﺎن را ﺑﻪ اوﻳﻦ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﺮدﻩ و در هﻤﺎن‬
‫ﺳﺎل ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدﯼ از ﺁﻧﺎن را ﺑﻌﺪ از ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻪ ﺟﻮﺧﻪ ﯼ اﻋﺪام ﺳﭙﺮدﻧﺪ و‬
‫ﺗﻌﺪادﯼ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ در ﺳﺎل ‪ ۶٧‬ﻗﺘﻞ ﻋﺎم ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺗﻮرهﺎ‪ ،‬ﮔﺎﻩ ﻣﻬﺮﻩ هﺎﯼ ﻣﻬﻢ دﺳﺘﮕﻴﺮ‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ و ﺗﺮاژدﯼ هﺎﻳﯽ ﻧﻴﺰ ﺷﮑﻞ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫‪٢‬‬
‫در اﻳﻦ ﺳﺎل هﺎ ﺳﻴﺮ ﺗﺤﻮﻻت ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺮﻳﻊ و ﮔﻴﺞ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬در ﻋﺮض دو ﺳﺎل‪ ،‬از‬
‫"ﺑﻬﺎر ﺁزادﯼ" ﺑﻪ ﻳﮑﯽ از ﺳﺮﮐﻮﺑﮕﺮ ﺗﺮﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ هﺎﯼ ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻌﺎﺻﺮ رﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ اﯼ ﺟﻮان و ﻣﻠﺘﻬﺐ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﺳﺎل هﺎ ﺗﺤﻤﻞ ﺣﮑﻮﻣﺖ دﻳﮑﺘﺎﺗﻮرﯼ‪ ،‬ﺑﻪ ﺁزادﯼ رﺳﻴﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً هﻤﻪ ﯼ اﻗﺸﺎر ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ درﮔﻴﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻓﺮاد‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮔﺮاﻳﺶ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽِ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺁﮔﺎﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﮔﺎﻩ از ﻣﻴﺰان ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ هﻢ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﺧﺒﺮ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻓﻌﺎﻻن ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﺎرهﺎ در زﻣﻴﻨﻪ ﯼ ﺻﺤﺖ و درﺳﺘﯽ‬
‫اﻋﺘﻘﺎدات ﺷﺎن ﺑﻪ ﺑﺤﺚ و ﺟﺪل ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﻧﻈﺮﯼ و ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺷﺎن ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و از ﻋﻘﺎﻳﺪ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ و اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮏ ﺷﺎن دﻓﺎع ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﻳﮏ ﭼﺸﻢ ﺑﻬﻢ زدﻧﯽ هﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻣﻤﻨﻮع ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد و ﺳﺎدﻩ ﺗﺮﻳﻦ اﻣﻮر ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ و زﻧﺪاﻧﯽ ﺷﺪن ﻓﺮد و ﮔﺎﻩ ﺑﻪ اﻋﺪام او‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٦٤‬‬
‫ﻣﻨﺘﻬﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻧﺠﻤﻦ هﺎﯼ اﺳﻼﻣﯽ در ﺳﻄﺢ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ هﺎ و ﮐﺎرﮔﺎﻩ هﺎﯼ ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻣﺪرﺳﻪ هﺎ و‬
‫داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎ‪ ،‬ﻣﺤﻠﻪ هﺎ‪ ،‬ﺷﻬﺮهﺎ و روﺳﺘﺎهﺎ ﻳﮑﯽ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺟﺎﺳﻮﺳﯽ و ﮔﺰارش دهﯽ‬
‫ﺟﻬﺖ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ اﻓﺮاد ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ رﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدﯼ از زﻧﺪاﻧﻴﺎن در ﻣﺤﻴﻂ ﮐﺎر و ادارﻩ‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮ و ﺑﻪ زﻧﺪان ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﮐﻮدﮐﺎن و ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن زﻳﺎدﯼ از روﯼ ﻧﻴﻤﮑﺖ ﻣﺪرﺳﻪ‬
‫و ﻳﺎ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺳﺮﮔﺮم اﻣﺘﺤﺎن دادن ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬دﺳﺘﮕﻴﺮ و ﺑﻪ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺎﻩ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و‬
‫در اﻧﺘﻈﺎر ﺁﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﻧﺎﻣﻌﻠﻮم ﺧﻮد‪ ،‬روزهﺎ را ﺳﭙﺮﯼ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺠﻤﻦ هﺎﯼ اﺳﻼﻣﯽ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪" ،‬دﻓﺘﺮ ﺗﺤﮑﻴﻢ وﺣﺪت ﺑﻴﻦ ﺣﻮزﻩ و داﻧﺸﮕﺎﻩ" را ﺑﺮاﯼ‬
‫وﺣﺪت ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ ﭘﺮاﮐﻨﺪﻩ ﯼ ﺧﻮد و ﺑﺴﻴﺞ ﮐﻠﻴﻪ ﯼ اﻣﮑﺎﻧﺎت اﻳﻦ اﻧﺠﻤﻦ هﺎ ﺑﺮاﯼ‬
‫ﭘﻴﺸﺒﺮد اﻣﺮ ﺳﺮﮐﻮب در اﺟﺘﻤﺎع و داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎ‪ ،‬ﺗﺸﮑﻴﻞ دادﻧﺪ و ﻧﻘﺸﯽ ﻓﻌﺎل در هﻤﮑﺎرﯼ ﺑﺎ‬
‫ﻧﻬﺎدهﺎﯼ ﺳﺮﮐﻮﺑﮕﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﺑﻘﻪ ﯼ ﺗﺸﮑﻴﻞ "دﻓﺘﺮ ﺗﺤﮑﻴﻢ وﺣﺪت" ﺑﻪ ﺳﺎل‬
‫‪ ۵٨‬و ﺷﮑﺴﺖ رژﻳﻢ در ﺗﺴﺨﻴﺮ داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎ و ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﻪ ﯼ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻴﺮوهﺎﯼ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ رژﻳﻢ ﮐﻪ اﺣﺴﺎس ﺧﻄﺮ ﮐﺮدﻩ و هﻤﻪ ﭼﻴﺰ را از دﺳﺖ رﻓﺘﻪ ﻣﯽ دﻳﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺑﺤﺮان در ﺻﺪد ﻧﺰدﻳﮑﯽ ﺑﻪ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺑﺮ ﺁﻣﺪﻧﺪ و ﺗﻼش ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ارﺗﺒﺎط‬
‫ﺧﻮد ﺑﺎ ﺧﻤﻴﻨﯽ را هﺮ ﭼﻪ ﻧﺰدﻳﮏ ﺗﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻋﻠﺖ درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ اﯼ از‬
‫ﺟﺎﻧﺐ وﯼ را ﻣﻄﺮح ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﯽ ﮔﻴﺮﯼ هﺎ در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﻮراﻳﯽ ﻣﺮآﺐ از‬
‫هﻔﺖ ﻧﻔﺮ از ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن داﻧﺸﺠﻮﻳﯽ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ رژﻳﻢ از ﺳﺮاﺳﺮ آﺸﻮر و ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ از‬
‫واﺑﺴﺘﮕﺎن ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ ﺷﺎﻣﻞ ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ‪ ،‬ﻣﻮﺳﻮﯼ ﺧﻮﺋﻴﻨﯽ هﺎ‪ ،‬ﺣﺴﻦ ﺣﺒﻴﺒﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺠﺘﻬﺪ‬
‫ﺷﺒﺴﺘﺮﯼ و اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﺑﻨﯽ ﺻﺪر ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﺪﻩ ﻃﯽ ﺟﻠﺴﻪ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﯼ داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎ‬
‫را ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ و ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار دادﻧﺪ و در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﮔﺰارش هﺎﻳﯽ ﭼﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﻤﻴﻨﯽ اراﻳﻪ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪهﺎ ﻧﺎم "دﻓﺘﺮ ﺗﺤﻜﻴﻢ وﺣﺪت" ﺑﺮ اﻳﻦ ﺷﻮرا اﻃﻼق ﺷﺪ آﻪ در اﺑﺘﺪا ﮔﺮﭼﻪ ﻋﻨﻮاﻧﯽ‬
‫ﻣﻮﻗﺖ ﻣﯽ ﻧﻤﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز اﻳﻦ ﻧﺎم ﺑﺮ اﻳﻦ ﺗﺸﻜﻞ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﻴﺎن ﮔﺬاران و‬
‫اﻋﻀﺎﯼ ﻣﺆﺛﺮ "دﻓﺘﺮ ﺗﺤﻜﻴﻢ وﺣﺪت" در اﺑﺘﺪا ﻋﺒﺎس ﻋﺒﺪى‪ ،‬اﺑﺮاهﻴﻢ اﺻﻐﺮزادﻩ‪ ،‬ﺣﺒﻴﺐ اﷲ‬
‫ﺑﻴﻄﺮف‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺷﻜﻮرىﺮاد‪ ،‬ﺳﻌﻴﺪ ﺣﺠﺎرﻳﺎن‪ ،‬ﺻﺎدق زﻳﺒﺎآﻼم‪ ،‬ﻣﺤﺴﻦ ﻣﻴﺮداﻣﺎدﯼ‪،‬‬
‫ﻣﺤﺴﻦ ﮐﺪﻳﻮر‪ ،‬هﺎﺷﻢ ﺁﻏﺎﺟﺮﯼ‪ ،‬ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﺟﻼﻳﯽ ﭘﻮر‪ ،‬ﻣﺤﻤﻮد اﺣﻤﺪﯼ ﻧﮋاد‪ ،‬ﺣﺸﻤﺖ اﷲ‬
‫ﻃﺒﺮزدﯼ و‪ ...‬ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ در دوران ﺧﺎﺗﻤﯽ اﮐﺜﺮ ﺁﻧﺎن در ﺷﮑﻞ ﮔﻴﺮﯼ "ﺟﺒﻬﻪ ﻣﺸﺎرﮐ ﺖ"‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ١٧٩‬و اﻳﻦ ﺑﺎر از در "اﺻﻼح ﻃﻠﺒﯽ" در ﺁﻣﺪﻧﺪ! اﻓﺮاد ﻓﻮق ﻧﻘﺶ ﺑﺰرﮔﯽ در‬
‫ﺑﻪ راﻩ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻓﺎﺟﻌﻪ ﯼ "اﻧﻘﻼب ﻓﺮهﻨﮕﯽ" و ﺳﺮﮐﻮب‪ ،‬ﮐﺸﺘﺎر‪ ،‬ﺗﺒﻌﻴﺪ و ﺁوارﮔﯽ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬
‫و اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻣﻴﻬﻦ ﻣﺎن داﺷﺘﻨﺪ‪" .‬اﻧﻘﻼﺑﯽ" ﮐﻪ اﻳﻨﺎن در داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎ ﺑﺮ ﭘﺎ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﺗﺄﺛﻴﺮ‬
‫ﻋﻤﻴﻖ و ﻣﺎﻧﺪﮔﺎرﯼ ﺑﺮ ﻧﻈﺎم ﺁﻣﻮزش ﻋﺎﻟﯽ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ اﻳﺮاﻧﯽ ﮔﺬاﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﯽ ﺷﮏ‬
‫دﻩ هﺎ ﺳﺎل ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮐﻨﮑﺎش در زواﻳﺎﯼ ﻧﺎروﺷﻦ و ﻣﺒﻬﻢ اﻳﻦ ﻓﺎﺟﻌﻪ ﯼ ﻣﻠﯽ ﻧﺸﺴﺖ‪.‬‬

‫‪ 179‬ﺑﻌﺪهﺎ ﺣ ﺸﻤﺖاﷲ ﻃﺒ ﺮزدﯼ ﻓ ﺎش ﺱ ﺎﺥﺖ ﮐ ﻪ ﺣ ﺴﻴﻦ رﺣﻴﻤ ﯽ رﺋ ﻴﺲ ﺱ ﺎزﻣﺎن ﺱ ﻨﺠﺶ ﺁﻣ ﻮزش ﮐ ﺸﻮر‪ ،‬ﻣﻮﺱ ﻮﯼ‬
‫ازﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺕﺮﺑﻴﺖ ﻣﺪرس‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﻣﻘﺎرﯼ ﻣﻌﺎوﻧ ﺖ ﻃ ﺮح و ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ داﻧ ﺸﮕﺎﻩ ﺕﻬ ﺮان‪ ،‬ﻣﺤﻤ ﺪ رﺣﻤﺘ ﯽ وزﻳ ﺮ راﻩ‬
‫وﺕﺮاﺑﺮﯼ دوﻟﺖ ﺥﺎﺕﻤﯽ ﻧﻴﺰ در زﻣﺮﻩﯼ ﻃﺮاﺣﺎن اﻧﻘﻼب ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﺑﻮدﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪٢٦٥‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫‪٣‬‬
‫ﻧﻴﺮوهﺎﯼ رژﻳﻢ در داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎ در اﻧﺰواﯼ ﻣﻄﻠﻖ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ و هﻴﭻ ﺷﺎﻧﺴﯽ ﺑﺮاﯼ‬
‫ادارﻩ ﯼ داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎ و ﻣﺮاﮐﺰ ﺁﻣﻮزﺷﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﻧﺪرت ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ در ﺷﻮراهﺎﯼ‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ از ﺳﻮﯼ داﻧﺸﮕﺎهﻴﺎن ﺣﻀﻮر ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﺗﺤﺮﮎ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در ﺳﻄﺢ ﺟﺎﻣﻌﻪ و‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﯼ ﺟﻨﺒﺶ داﻧﺸﺠﻮﻳﯽ و ﻧﻘﺶ ﺑﻪ ﺳﺰاﯼ ﺁن در ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﺳﻄﺢ ﺁﮔﺎهﯽ ﻣﺮدم‪،‬‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻻن رژﻳﻢ را ﺑﺎ ﭼﺎﻟﺸﯽ ﺑﺰرگ روﺑﻪ رو ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﮐﺎدرهﺎﯼ‬
‫ارزﻧﺪﻩ ﯼ ﺧﻮد را از ﻣﻴﺎن داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺰﻳﺪﻧﺪ و از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮش‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻼت هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺧﻮد ﮐﻪ ﺗﻬﺪﻳﺪﯼ اﺳﺎﺳﯽ ﺑﺮاﯼ رژﻳﻢ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ رﻓﺖ‪ ،‬هﻤﺖ‬
‫ﻣﯽ ﮔﻤﺎردﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ هﺠﻮم ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻣﯽ دﺳﺖ ﺁوردهﺎﯼ اﻧﻘﻼب و ﺳﺮﮐﻮب ﻟﺠﺎم ﮔﺴﻴﺨﺘﻪ ﯼ‬
‫ﻣﺮدم‪ ،‬ﻻزم ﺑﻮد ﮐﻪ ﻳﻮرش هﻤﮕﺎﻧﯽ از اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﺁﻏﺎز ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺳﺮﮐﻮﺑﮕﺮ رژﻳﻢ ﺑﻪ‬
‫هﻤﺮاﻩ ﺣﺰب اﻟﻠﻬﯽ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ در اﻋﻤﺎل ﺧﺸﻮﻧﺖ دﺳﺖ اﻧﺼﺎر ﺣﺰب اﷲ ﮐﻨﻮﻧﯽ را از ﭘﺸﺖ‬
‫ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ هﺪاﻳﺖ و ﺟﻠﻮدارﯼ اﻧﺠﻤﻦ هﺎﯼ اﺳﻼﻣﯽ "دﻓﺘﺮ ﺗﺤﮑﻴﻢ وﺣﺪت"‪ ،‬ﺑﺎ هﺠﻮم‬
‫ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان اﻧﻘﻼب ﻓﺮهﻨﮕﯽ و ﺑﺎ ﮐﺸﺘﺎر وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ ﯼ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬
‫ﻣﺒﺎرز و اﻧﻘﻼﺑﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮﮐﻮب ﺗﻤﺎم ﻋﻴﺎر ﺟﻨﺒﺶ داﻧﺸﺠﻮﻳﯽ و ﺗﻌﻄﻴﻠﯽ ﻣﻄﻠﻖ داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎ‬
‫دﺳﺖ زدﻧﺪ‪ .‬ﻧﻄﻔﻪ ﯼ ﺗﺰ "ﭘﺎﮎ ﮐﺮدن ﺻﻮرت ﻣﺴﺌﻠﻪ" ﺑﺮاﯼ ﺣﻞ ﻳﮏ ﺑﺤﺮان ﻋﻈﻴﻢ ﮐﻪ ﺑﻌﺪهﺎ‬
‫در ﺳﺎل ‪ ۶٧‬ﺑﺎ ﻗﺘﻞ ﻋﺎم زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺗﮑﺮار ﺷﺪ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ ۵٩‬ﺑﺎ ﭘﺎﮎ ﮐﺮدن ﺻﻮرت‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎ و “اﻧﻘﻼب ﻓﺮهﻨﮕﯽ” ادﻋﺎﻳﯽ رژﻳﻢ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮐﻠﻴﺪ ﺁﻏﺎز اﻳﻦ ﺗﻮﻃﺌﻪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻳﮑﯽ از ﻓﺠﺎﻳﻊ ﺑﺰرگ ﻣﻴﻬﻦ ﻣﺎن ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪ‪ ،‬در ‪ ٢۶‬ﻓﺮوردﻳﻦ‬
‫‪ ۵٩‬ﺗﻮﺳﻂ رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻰ در داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﺒﺮﻳﺰ و در ﺧﻼل ﻳﮏ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ و ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻌﺪﯼ‬
‫ﺁن زدﻩ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ درﮔﻴﺮﯼ ﺑﻴﻦ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﻧﺠﺎﻣﻴﺪ‪ .‬ﺗﻮﻃﺌﻪ ﯼ “اﻧﻘﻼب ﻓﺮهﻨﮕﯽ” در ﺷﻮراﯼ‬
‫اﻧﻘﻼب و ﺑﺎ ﮐﺎرﭘﺮدازﯼ ﺑﻬﺸﺘﯽ‪ ،‬ﺑﺎهﻨﺮ‪ ،‬ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ و رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ ﭘﯽ رﻳﺰﯼ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و‬
‫اﻧﺠﻤﻦ هﺎﯼ اﺳﻼﻣﯽ داﻧﺸﺠﻮﻳﯽ و ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺣﺰب اﻟﻠﻬﯽ در وهﻠﻪ ﯼ اول و ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻣﺴﻠﺢ‬
‫ﺳﭙﺎﻩ ﭘﺎﺳﺪاران و ﮐﻤﻴﺘﻪ هﺎﯼ اﻧﻘﻼب در ﻣﺮﺣﻠﻪ هﺎﯼ ﺑﻌﺪﯼ‪ ،‬ﻣﺠﺮﻳﺎن ﺁن ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬روزهﺎﯼ ﺑﻌﺪ‬
‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺣﺰب اﻟﻠﻬﯽ ﮐﻪ دو درﺻﺪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن را ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ ﺁﺷﮑﺎر‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻻن ﺑﻠﻨﺪﭘﺎﻳﻪ ﯼ رژﻳﻢ‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﺤﺼﻦ و اﺷﻐﺎل ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﺮﮐﺰﯼ داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﺒﺮﻳﺰ‬
‫زدﻧﺪ‪ .‬در ‪ ٢٨‬ﻓﺮوردﻳﻦ ﻧﻴﺰ داﻧﺸﮕﺎﻩ ﻋﻠﻢ و ﺻﻨﻌﺖ‪ ١٨٠‬ﺑﻪ ﺗﺴﺨﻴﺮ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺣﺰب اﻟﻠﻬﯽ در‬
‫ﺁﻣﺪ‪ .‬ﭘﻴﺶ از ﺁن‪ ،‬ﺧﻤﻴﻨﯽ در ﭘﻴﺎم ﻧﻮروزﯼ ﺧﻮد در ﻓﺮوردﻳﻦ ‪ ،۵٩‬ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺗﺼﻔﻴﻪ ﯼ‬
‫داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎ از "اﺳﺎﺗﻴﺪﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﺮق و ﻏﺮب واﺑﺴﺘﻪ اﻧﺪ" ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ "داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎﯼ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ" را ﺑﺮﭘﺎ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در واﻗﻊ از ﺁﻏﺎز ﺳﺎل و اﻧﺘﺸﺎر ﭘﻴﺎم ﻧﻮروزﯼ ﺧﻤﻴﻨﯽ‪ ،‬هﻤﻪ ﯼ‬
‫ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﭼﺸﻢ اﻧﺘﻈﺎر ﻳﻮرش هﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ ﯼ رژﻳﻢ ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﭘﯽ اﻳﻦ ﺗﺤﻮﻻت در ‪ ٣٠‬ﻓﺮوردﻳﻦ هﻤﺎن ﺳﺎل‪ ،‬ﺷﻮراﯼ اﻧﻘﻼب ﺑﺎ ﺻﺪور اﻃﻼﻋﻴﻪ اﯼ ﺑﻪ‬
‫ﺻﺤﻨﻪ وارد ﺷﺪ و ﺣﮑﻢ ﺣﻤﻠﻪ و هﺠﻮم ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎ و ﻣﺮاﮐﺰ ﻋﻠﻤﯽ را ﺻﺎدر ﮐﺮد‪ .‬در‬

‫‪ 180‬ﻣﺤﻤﻮد اﺣﻤﺪﯼ ﻧﮋاد رﻳﺎﺱﺖ ﺝﻤﻬﻮرﯼ رژﻳﻢ ﻳﮑﯽ از ﺱﺮدﻣﺪاران اﻳﻦ ﺝﺮﻳﺎن در داﻧﺸﮕﺎﻩ ﻋﻠﻢ و ﺹﻨﻌﺖ ﺑﻮد‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٦٦‬‬
‫اﻃﻼﻋﻴﻪ ﯼ ﻣﺰﺑﻮر از ﺟﻤﻠﻪ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ دﻓﺎﺗﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ در‬
‫داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎ و ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺁﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻰ ﻇﺮف ﺳﻪ روز ﺑﺮﭼﻴﺪﻩ ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﺷﻮراﯼ اﻧﻘﻼب‬
‫و ﻣﺮدم ﺑﺮﭼﻴﺪﻩ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺷﻮراﯼ اﻧﻘﻼب از دﻓﺎﺗﺮ هﻮاداران ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ در‬
‫داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان "ﺳﺘﺎدهﺎﯼ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﯽ" ﻧﺎم ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺟﺮﻳﺎن درﮔﻴﺮﯼ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ روزهﺎﯼ ﺑﻌﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﮐﺸﺘﻪ وزﺧﻤﯽ ﺷﺪن ﺗﻌﺪادﯼ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از‬
‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺷﺪ‪ ،‬در ﻳﻚ ﺳﻮ "اﻣﺖ ﺣﺰب اﷲ"‪ ،‬اﻧﺠﻤﻦ هﺎى اﺳﻼﻣﻰ ﻳﺎ "دﻓﺘﺮﺗﺤﻜﻴﻢ وﺣﺪت" و‬
‫ﮐﻤﻴﺘﻪ هﺎﯼ اﻧﻘﻼب و ﭘﺎﺳﺪاران اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﻼح هﺎﯼ ﺳﺮد و ﮔﺮم ﻣﺠﻬﺰ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ و در ﺳﻮى دﻳﮕﺮ "اﻧﺠﻤﻦ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن" ﻣﺘﺸﮑﻞ از هﻮاداران ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ اﻳﺮان‪" ،‬اﻧﺠﻤﻦ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﭘﻴﺸﮕﺎم" ﻣﺘﺸﮑﻞ ازهﻮاداران ﺳﺎزﻣﺎن ﭼﺮﻳﻚ هﺎى‬
‫ﻓﺪاﻳﯽ ﺧﻠﻖ اﻳﺮان‪" ،‬اﻧﺠﻤﻦ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﺒﺎرز" هﻮادار ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﻴﻜﺎر و ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺧﻂ ﺳﻪ‪،‬‬
‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن هﻮادار راﻩ آﺎرﮔﺮ و دﻳﮕﺮ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﭼﭗ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ‬
‫ﻣﻬﺎﺟﻤﺎن ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻧﺠﻤﻦ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن در روزهﺎﯼ اوﻟﻴﻪ ﺷﺮوع ﭘﺮوژﻩ ﯼ‬
‫“اﻧﻘﻼب ﻓﺮهﻨﮕﯽ”‪ ،‬ﺑﺎ اﻃﻼع از ﺗﻮﻃﺌﻪ ﯼ ﻣﻘﺎم هﺎﯼ رژﻳﻢ ﺑﺮاﯼ ﻗﺘﻞ ﻋﺎم داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫دوراﻧﺪﻳﺸﯽ و اﺣﺴﺎس ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ‪ ،‬اﻋﻼم ﮐﺮد ﮐﻪ دﻓﺎﺗﺮ ﺧﻮد را ﺗﺨﻠﻴﻪ ﮐﺮدﻩ و ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻮﻻن‬
‫دوﻟﺘﯽ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺧﻮاهﺪ داد‪ .‬ﻋﻠﯽ رﻏﻢ ﺗﻼش هﺎﯼ ﻣﺠﺪاﻧﻪ و ﻣﺴﺌﻮﻻﻧﻪ ﯼ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬
‫هﻮادار ﺳﺎزﻣﺎن ﭼﺮﻳﮏ هﺎﯼ ﻓﺪاﻳﯽ ﺧﻠﻖ و ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﻴﮑﺎر از ﭘﺬﻳﺮش اﻳﺪﻩ ﯼ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﯼ دﻓﺎﺗﺮ‬
‫ﺧﻮد در داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎ ﺳﺮ ﺑﺎز زدﻩ و ﺷﻌﺎر ﻣﻘﺎوﻣﺖ و اﻳﺴﺘﺎدﮔﯽ ﺳﺮ ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ .‬ﺷﻌﺎرﯼ ﮐﻪ در‬
‫ﺁن روزهﺎ ﺑﻪ ﻏﺎﻳﺖ ﭼﭗ رواﻧﻪ و ﻏﻴﺮ ﻋﻤﻠﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺟﺪﯼ ﺷﺪن ﺧﻄﺮ ﺣﻤﻠﻪ ﯼ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ‬
‫ﺳﭙﺎﻩ‪ ،‬ﮐﻤﻴﺘﻪ و ﺣﺰب اﷲ ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎﻩ‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن "ﭘﻴﺸﮕﺎم" و "ﻣﺒﺎرز" در ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻟﺤﻈﻪ هﺎ‬
‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ ﺑﺎ وﺳﺎﻃﺖ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و ﺑﻨﯽ ﺻﺪر از داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺧﺎرج ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﺨﻠﻴﻪ ﯼ دﻓﺎﺗﺮ ﮐﻪ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﭼﻨﺪ روز ﻗﺒﻞ و از ﻣﻮﺿﻌﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﺑﺎﻻ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻌﻠﻞ و ﻋﺪم وﺟﻮد‬
‫ﻗﺪرت ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﯼ در رهﺒﺮﯼ ﻓﺪاﺋﻴﺎن و ﮐﻮﺗﻪ ﺑﻴﻨﯽ ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﻃﺮح ﺷﻌﺎر هﺎﯼ ﭼﭗ رواﻧﻪ‬
‫از ﺳﻮﯼ رهﺒﺮﯼ ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﻴﮑﺎر‪ ،‬از ﻣﻮﺿﻌﯽ ﭘﺎﻳﻴﻦ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن "ﭘﻴﺸﮕﺎم" و‬
‫"ﻣﺒﺎرز" در ﺗﻬﺮان ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻧﻴﺮوهﺎﻳﯽ "ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮردﻩ" و "ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪﻩ" در ﻣﺤﺎﺻﺮﻩ ﯼ‬
‫ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﭘﺎﺳﺪار ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﺗﺮﮎ داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬درﮔﻴﺮﯼ در ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺷﻬﺮهﺎ و داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎ‬
‫اداﻣﻪ داﺷﺖ‪ .‬هﺎدﯼ ﻏﻔﺎرﯼ را هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﻋﺪﻩ اﯼ از ﭘﺎﺳﺪاران و ﺣﺰب اﻟﻠﻬﯽ هﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎل‬
‫ﮐﺸﻮر ﮔﺴﻴﻞ داﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ درﮔﻴﺮﯼ هﺎ ﺗﻌﺪادﯼ از داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ‬
‫ﻣﻬﺎﺟﻢ ﭘﺎﺳﺪار و ﺣﺰب اﻟﻠﻬﯽ ﮐﺸﺘﻪ و ﻣﺠﺮوح ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫در درﮔﻴﺮﯼ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻓﺎﻻﻧﮋ و اﻧﺼﺎر ﺣﺰب اﷲ وﻗﺖ ﺑﺎ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﺮاﯼ ﺗﺴﺨﻴﺮ داﻧﺸﮕﺎﻩ‬
‫ﺷﻴﺮاز‪ ۴٩١ ،‬ﻧﻔﺮ زﺧﻤﻰ ﺷﺪﻧﺪ‪ ١٨١.‬ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﯼ ﮐﺪﻳﻮر‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺤﺴﻦ ﮐﺪﻳﻮر و داﻣﺎدﺷﺎن‬
‫ﻋﻄﺎاﷲ ﻣﻬﺎﺟﺮاﻧﯽ از ﻓﻌﺎﻻن ﻓﺎﺟﻌﻪ اﯼ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ در ﺷﻴﺮاز ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان "اﻧﻘﻼب ﻓﺮهﻨﮕﯽ"‬
‫اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد‪ .‬ﻣﺤﺴﻦ ﮐﺪﻳﻮر ﺁن زﻣﺎن هﻨﻮز داﻧﺸﺠﻮﯼ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ اﻟﮑﺘﺮوﻧﻴﮏ ﺑﻮد وﻟﯽ ﺑﻌﺪهﺎ‬

‫‪ 181‬روزﻧﺎﻣﻪﯼ آﻴﻬﺎن‪ ٢ ،‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪.١٣۵٩‬‬

‫‪٢٦٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺣﻮزﻩ ﻋﻠﻤﻴﻪ و ﺗﻠﻤﺬ ﻧﺰد "داﻳﻨﺎﺳﻮرهﺎﯼ ﻗﻢ" را ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺷﻴﺮاز ﮐﻪ از اﺳﺘﺎﻧﺪاردﯼ‬
‫ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺮﺟﻴﺢ داد‪ .‬ﻃﻨﺰﻧﻮﻳﺲ ﺑﻌﺪﯼ و ﻳﮑﯽ از ﻣﻨﺘﻘﺪان اﻧﺼﺎر ﺣﺰب اﷲ‬
‫ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺪ اﺑﺮاهﻴﻢ ﻧﺒﻮﯼ از دﻳﮕﺮ اﻓﺮاد ﻓﻌﺎل در اﻳﻦ ﻓﺎﺟﻌﻪ ﺧﻮﻧﻴﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﻋﻠﻮﯼ‬
‫ﺗﺒﺎر اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎﻩ ﻓﻌﻠﯽ و ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘﺮداز “اﺻﻼح ﻃﻠﺒﺎن دوم ﺧﺮدادﯼ” و ﻣﺴﺌﻮل‬
‫اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﻗﺒﻠﯽ رژﻳﻢ و دﮐﺘﺮ ﻣﺼﻄﻔﯽ ﻣﻌﻴﻦ‪ ،‬وزﻳﺮ ﻋﻠﻮم و ﺁﻣﻮزش ﻋﺎﻟﯽ ﮐﺎﺑﻴﻨﻪ ﯼ‬
‫ﻣﻴﺮﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳﻮﯼ و ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﺗﻤﯽ از اﻋﻀﺎﯼ ﻓﻌﺎل اﻧﺠﻤﻦ اﺳﻼﻣﯽ داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺷﻴﺮاز ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻧﻘﺸﯽ اﺻﻠﯽ و اﺳﺎﺳﯽ در راﻩ اﻧﺪازﯼ ﻏﺎﺋﻠﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻓﺎﺟﻌﻪ ﯼ ﻓﺮهﻨﮕﯽ و ﮐﺸﺘﺎر‬
‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪ‪ ،‬داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺣﺰب اﻟﻠﻬﯽ اهﻮاز اﺟﺴﺎد آﺸﺘﻪ ﺷﺪﮔﺎن درﮔﻴﺮﯼ هﺎﯼ داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺟﻨﺪﯼ ﺷﺎﭘﻮر را در‬
‫رودﺧﺎﻧﻪ ﯼ آﺎرون اﻧﺪاﺧﺘﻪ و ﻋﺪﻩ اى از داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن زﻧﺪاﻧﻰ از ﺟﻤﻠﻪ دآﺘﺮ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ‬
‫ﻧﺮﻳﻤﻴﺴﺎ از هﻮاداران ﺳﺎزﻣﺎن ﭼﺮﻳﮏ هﺎﯼ ﻓﺪاﻳﯽ ﺧﻠﻖ اﻳﺮان را ﺑﻪ ﺟﻮﺧﻪ ﯼ اﻋﺪام ﺳﭙﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﯽ ﺻﺪر رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر وﻗﺖ رژﻳﻢ ﮐﻪ هﻨﻮز ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎﻧﻮرهﺎﯼ ﻣﺎهﺮاﻧﻪ ﯼ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ از‬
‫ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺟﺪا ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻘﺸﯽ دوﮔﺎﻧﻪ در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن داﺷﺖ و ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮد ﺗﺎ ﺁن ﺟﺎ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺧﻮد را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﮐﺮدﻩ و ﮔﻠﻴﻢ اش را از ﺁب ﺑﻴﺮون ﺑﮑﺸﺪ‪ .‬او ﺑﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ ﭘﺎﯼ‬
‫اﻃﻼﻋﻴﻪ ﯼ ﺷﻮراﯼ اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺗﻬﺪﻳﺪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن را اﻣﻀﺎ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻣﻴﺎﻧﺠﯽ‬
‫ﺑﻴﻦ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ از ﻳﮏ ﻃﺮف و ﻣﻘﺎﻣﺎت دوﻟﺘﯽ و ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺳﺮﮐﻮﺑﮕﺮ‬
‫از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻧﻘﺸﯽ ﻣﺆﺛﺮ در ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ از‬
‫ﺧﻮﻧﺮﻳﺰﯼ اﻳﻔﺎ ﮐﺮد‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﺠﺮد ﺗﺨﻠﻴﻪ ﯼ داﻧﺸﮕﺎﻩ و ﭘﻴﺮوزﯼ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻣﻬﺎﺟﻢ‪ ،‬ﻓﺎﺗﺤﺎﻧﻪ در‬
‫ﮐﻨﺎر ﺑﻬﺸﺘﯽ وارد داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮان ﺷﺪ و در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﻬﺸﺘﯽ در ﮐﻨﺎرﯼ اﻳﺴﺘﺎدﻩ و ﻧﻈﺎرﻩ ﮔﺮ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬در ﺻﺤﻦ ﺧﻮﻧﻴﻦ داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺑﺮاﯼ ﻓﺎﺗﺤﺎن ﺣﺰب اﻟﻠﻬﯽ ﺑﻪ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬وﯼ‬
‫ﭘﻴﺮوزﯼ ﺁﻧﺎن در ﺗﺴﺨﻴﺮ داﻧﺸﮕﺎﻩ را ﺗﺒﺮﻳﮏ ﮔﻔﺘﻪ و ﺑﻪ رﺟﺰﺧﻮاﻧﯽ ﺑﺮاﯼ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ‬
‫و ﻣﺘﺮﻗﯽ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬او در ﺧﻼل ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ اش ﻓﺮﻳﺐ ﮐﺎراﻧﻪ ﻣﺪﻋﯽ ﺷﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎ را ﺗﻌﻄﻴﻞ ﮐﺮدﻧﺪ ﭼﺮا ﮐﻪ در داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎ درس و ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ‬
‫ﺟﺎﻳﯽ ﻧﺪاﺷﺖ و ﺑﻪ ﻣﺮﮐﺰ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ ﺗﺨﺮﻳﺒﯽ ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﻧﻈﺎم ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ!‬
‫در ﭘﯽ اﻳﻦ ﻳﻮرش وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ‪" ،‬ﺳﺘﺎد اﻧﻘﻼب ﻓﺮهﻨﮕﯽ" ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪ و ﺧﻴﻞ‬
‫ﻋﻈﻴﻤﯽ از اﺳﺎﺗﻴﺪ و ﻣﺤﻘﻘﺎن و ﭘﮋوهﺶ ﮔﺮان اﻳﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ اﺣﮑﺎم ارﺗﺠﺎﻋﯽ ﺻﺎدرﻩ از‬
‫ﺳﻮﯼ ﮔﻤﺎﺷﺘﮕﺎن ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﻪ رﻳﺎﺳﺖ ﻋﺒﺪاﻟﮑﺮﻳﻢ ﺳﺮوش‪ ١٨٢‬و ﮐﺎرﮔﺰارﯼ ﻋﻮاﻣﻞ‬

‫‪ 182‬ﺱﺮوش پﺲ از ﮐﻮدﺕﺎﯼ ارﺕﺠﺎﻋﯽ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻨﯽ ﺹﺪر و ﺱﺮﮐﻮب ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻣﺘﺮﻗﯽ در ﻳﮏ ﻣﻮﺿﻊ ﮔﻴﺮﯼ ﺱ ﺨﻴﻒ و‬
‫ﺿﺪﻣﺮدﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪" :‬ﺣﺎدﺛﻪ ﻧﺎدرﯼ ﮐﻪ در اﻳﺎم اﺥﻴﺮ در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ اﺕﻔﺎق اﻓﺘﺎد و رﺋﻴﺲ ﺝﻤﻬﻮر ﺑ ﺎ ﺥﻮاﺱ ﺖ ﻋﻤ ﻮﻣﯽ ﻣ ﺮدم‬
‫و ﺑﺎ ﻳﮏ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﺪﺑﺮاﻧﻪ اﻣﺎم از ﺹ ﺤﻨﻪ ﺱﻴﺎﺱ ﺖ ﺣ ﺬف ﺷ ﺪ‪ ،‬از ﺁﻣﻮزﻧ ﺪﻩ ﺕ ﺮﻳﻦ و ﻋﺒ ﺮت اﻧﮕﻴﺰﺕ ﺮﻳﻦ ﺣ ﻮادث ﺱﻴﺎﺱ ﯽ‬
‫ﮐﺸﻮر ﻣﺎ در دوران ﺝﻤﻬﻮرﯼ ﻧﻮپﺎﯼ اﺱﻼﻣﯽ اﻳﺮان ﺑﻮد‪ ".‬او هﻤﭽﻨﻴﻦ اﻇﻬﺎر داﺷﺖ‪" :‬هﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﻳﮏ ﺑﺪن ﺱﺎﻟﻢ ﻳﮏ‬
‫ﻋﻀﻮ ﻓﺎﺱﺪ را دﻓﻊ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬او]ﺑﻨﯽ ﺹﺪر[ را دﻓﻊ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ".‬ﻣﺠﻠﻪ ﺱﺮوش ﺷﻤﺎرﻩ هﺎﯼ ‪.١١۴ ،١١٣ ،١١٢‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٦٨‬‬
‫ﻓﺮﺻﺖ ﻃﻠﺒﯽ ﭼﻮن ﺷﻤﺲ ﺁل اﺣﻤﺪ و دﮐﺘﺮ ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪارﯼ‪ ١٨٣‬از ﮐﺎر ﺑﺮﮐﻨﺎر ﺷﺪﻧﺪ و‬
‫ﺑﻌﺪهﺎ رواﻧﻪ ﯼ زﻧﺪان هﺎ و ﺟﻮﺧﻪ هﺎﯼ اﻋﺪام و ﻳﺎ ﺗﺒﻌﻴﺪ هﺎﯼ ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﻪ ﻣﺪارﮎ و اﺳﻨﺎد ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ از ﺁن روزهﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﭘﺎﯼ‬
‫ﺣﮑﻢ اﺧﺮاج ﺻﺪهﺎ و هﺰاران داﻧﺸﺠﻮ و اﺳﺘﺎد ﻣﺘﺮﻗﯽ و اﻧﻘﻼﺑﯽ را ﻋﺒﺪاﻟﮑﺮﻳﻢ ﺳﺮوش‬
‫اﻣﻀﺎ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ١٨٤‬ﮐﻪ اﻣﺮوز ﺑﺪون ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﻳﻦ اﺷﺎرﻩ اﯼ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮد و ﮔﺬﺷﺘﻪ ﯼ‬
‫ﻓﺎﺟﻌﻪ ﺁﻓﺮﻳﻦ ﺧﻮد‪ ،‬داﻋﻴﻪ ﯼ "اﺻﻼح ﻃﻠﺒﯽ" و "ﻧﻮﮔﺮاﻳﯽ" دارد‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ او ﺑﺪون ﭘﺮداﺧﺖ‬
‫هﻴﭻ هﺰﻳﻨﻪ اﯼ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﻘﺶ ﺑﺪون ﮔﻔﺖ وﮔﻮﻳﺶ در ﻳﮑﯽ از ﺟﻨﺎﻳﺖ ﺑﺎرﺗﺮﻳﻦ ﻓﺠﺎﻳﻊ ﻓﺮهﻨﮕﯽ‬
‫ﻣﻌﺎﺻﺮ‪ ،‬در داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎﯼ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﮐﺮﺳﯽ اﺳﺘﺎدﯼ داﺷﺘﻪ و در ﺿﻤﻦ ﮐﺒﺎدﻩ ﯼ‬
‫روﺷﻨﻔﮑﺮﯼ و روﺷﻨﮕﺮﯼ و ﺗﺤﻤﻞ و ﻣﺪارا و دورﯼ از ﺧﺸﻮﻧﺖ و‪ ...‬را ﻧﻴﺰ ﻳﺪﮎ ﻣﯽ ﮐﺸﺪ!‬
‫در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن وﯼ ﺳﺎﻟﻴﺎن ﺳﺎل اﺳﺖ ﮐﻪ روﯼ در ﻧﻘﺎب ﺧﺎﮎ ﮐﺸﻴﺪﻩ اﻧﺪ و ﻳﺎ ﺟﻼﯼ‬
‫ﻣﻴﻬﻦ ﮐﺮدﻩ و در ﻏﺮﺑﺖ و دور از ﻋﺰﻳﺰان ﺧﻮد ﭘﻴﺮ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ او اﻣﺮوز از "ﮐﻮرﻩ‬
‫اﻧﻘﻼب" ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻮرﻩ ﯼ ﮔﺪازاﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺼﻴﺐ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﮔﺸﺖ وﮔﺮﻧﻪ او و‬
‫هﻢ ﻣﺴﻠﮏ هﺎﻳﺶ "ﺑﻬﺸﺖ اﻧﻘﻼب" ﻧﺼﻴﺐ ﺷﺎن ﺷﺪ‪ .‬در ﻧﻈﺮ او و دوﺳﺘﺎﻧﺶ "ﺧﺸﻮﻧﺖ" و‬
‫ﻣﺬﻣﻮم ﺑﻮدن ﺁن ﻧﻪ ﺳﺮﮐﻮب وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ و اﻋﺪام هﺎﯼ هﻮﻟﻨﺎﮎ دهﻪ ﯼ ‪ ۶٠‬ﺑﻠﮑﻪ ﮐﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻦ‬
‫ﺁن هﺎ از ﻗﺪرت و ﻧﺪاﺷﺘﻦ اﺟﺎزﻩ ﯼ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ در ﻣﺤﻴﻄﯽ ﺁرام و ﺑﺪون ﻣﺰاﺣﻤﺖ اﻧﺼﺎر‬
‫ﺣﺰب اﷲ اﺳﺖ‪ .‬او ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﯼ ﺳﺎل هﺎﯼ دهﻪ ‪ ٧٠‬و ﭘﻴﺶ از ﺁن ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل ﻳﻜﯽ از ﭼﻴﺰهﺎﻳﯽ آﻪ ﺑﺮاﯼ ﻣﻦ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎراﺣﺖ آﻨﻨﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬هﻤﻴﻦ‬
‫ﻋﻨﺼﺮ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺑﻮد آﻪ ﺟﻮاﻧﻪ هﺎﻳﺶ از هﻤﺎن روزهﺎ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﯽ ﺧﻮرد و‬
‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ آﺎهﺶ ﻧﻴﺎﻓﺖ آﻪ روزﺑﻪ روز ﺷﺪت ﮔﺮﻓﺖ و از ﺳﺎل ‪ ١٣٧٠‬ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﻋﺮﻳﺎن در دﺳﺘﻮر ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪهﯽ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﻳﻚ ﻋﻨﺼﺮ رﺳﻤﯽ در ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﺎ در ﺁﻣﺪ‪١٨٥.‬‬

‫‪۴‬‬
‫در اداﻣﻪ ﯼ ﺳﺮﮐﻮب ﺧﻮﻧﺒﺎر ﺟﻨﺒﺶ اﻧﻘﻼﺑﯽ و ﻣﺘﺮﻗﯽ در ﺧﻼل ﺳﺎل هﺎﯼ ‪،۶٠-۶١‬‬
‫اﻧﺠﻤﻦ هﺎﯼ اﺳﻼﻣﯽ داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎ و "دﻓﺘﺮ ﺗﺤﮑﻴﻢ وﺣﺪت" ﺑﻌﺪﯼ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻧﻘﺶ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ‬
‫داﺷﺘﻪ و از ﺳﻴﺎهﺘﺮﻳﻦ ﮐﺎرﻧﺎﻣﻪ هﺎ در زﻣﻴﻨﻪ ﯼ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻓﻌﺎل در ﺳﺮﮐﻮب ﺧﻮﻧﻴﻦ ﺟﻨﺒﺶ‬
‫داﻧﺸﺠﻮﻳﯽ در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎن ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ و از اﻳﻦ ﺑﺎﺑﺖ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﺒﺎﻟﻨﺪ!‬
‫اﻧﺠﻤﻦ هﺎﯼ اﺳﻼﻣﯽ داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎ و اﻋﻀﺎﯼ ﻓﻌﺎل ﺁن هﺎ ﮐﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن دادﺳﺘﺎﻧﯽ و اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪ 183‬ﺁل اﺣﻤ ﺪ و ﺷ ﺮﻳﻌﺘﻤﺪارﯼ ه ﺮ دو از اﻋ ﻀﺎﯼ ﮐﻤﻴﺘ ﻪ اﻳﺮاﻧ ﯽ دﻓ ﺎع از ﺁزادﯼ و ﺣﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ در پ ﻴﺶ از اﻧﻘ ﻼب‬

‫ﺑﻮدﻧﺪ!‬
‫‪ 184‬ﺁﻣ ﺎر ﺕﺤ ﺼﻴﻠﯽ ‪١٣۵٨-۵٩‬ﺷ ﻤﺎر داﻧ ﺸﺠﻮﻳﺎن را ‪ ١٧۴،۴١٧‬ﻧﻔ ﺮ ﻧ ﺸﺎن ﻣ ﯽده ﺪ‪ ،‬هﻤ ﻴﻦ رﻗ ﻢ در ﺱ ﺎل ﺕﺤ ﺼﻴﻠﯽ‬
‫‪ ١٣۶١-۶٢‬پ ﺲ از ﺑﺎزﮔ ﺸﺎﻳﯽ داﻧ ﺸﮕﺎﻩ ‪ ١١٧،١۴٨‬ﻧﻔ ﺮ اﻋ ﻼم ﺷ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ ﻋﺒ ﺎرت دﻳﮕ ﺮ‪ ۵٧٠،۶٩ ،‬داﻧ ﺸﺠﻮ از اداﻣ ﻪﯼ‬
‫ﺕﺤﺼﻴﻞ ﺑﺎز ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ و ﺷﻤﺎر ﻓﺎرغاﻟﺘﺤﺼﻴﻼن از ‪ ۴٣،٢٢١‬ﻧﻔﺮ در ﺱﺎل ‪ ١٣۵٨-۵٩‬ﺑﻪ ‪ ۵٧٩٣‬ﻧﻔﺮ در ﺱﺎل ‪١٣۶١-۶٢‬‬
‫ﮐﺎهﺶ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ ﺕﺤﻠﻴﻠﯽ ﺁﻣﻮزﺷﯽ ﻟﻮح ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٧‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.۵۶‬‬
‫‪ 185‬ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺎ دﮐﺘﺮ ﺱﺮوش ﺕﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻓﻘﻪ و روﺷﻨﻔﮑﺮﯼ دﻳﻨﯽ‪ ،‬ﻧﺸﺮﻳﻪ ﻧﺎﻣﻪ‪.‬‬
‫‪٢٦٩‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺳﭙﺎﻩ ﭘﺎﺳﺪاران را ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻘﺸﯽ ﺑﻪ ﺳﺰا در ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ﮐﺸﻴﺪن و ﮐﺸﺘﺎر اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن و‬
‫ﺑﻪ وﻳﮋﻩ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﺘﺮﻗﯽ و ﻣﺒﺎرز داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﺎن در واﻗﻊ هﺪاﻳﺖ ﮔﺮ و ﺳﺎزﻣﺎن دهﻨﺪﻩ ﯼ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ ﺳﺮﮐﻮﺑﮕﺮاﻧﻪ ﯼ رژﻳﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﮕﺎهﯽ ﮔﺬرا ﺑﻪ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺷﻮراﯼ ﻣﺮﮐﺰﯼ ﺟﻬﺎد‬
‫ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎهﯽ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﺳﭙﺎﻩ ﭘﺎﺳﺪاران‪ ،‬ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن دادﺳﺘﺎﻧﯽ و وزارت‬
‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺻﺤﺖ ادﻋﺎﯼ ﻓﻮق را ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻧﺠﻤﻦ هﺎﯼ اﺳﻼﻣﯽ داﻧﺸﺠﻮﻳﯽ‪ ،‬ﻳﮑﯽ از‬
‫ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺮاﯼ ﭘﺮوﻧﺪﻩ ﺳﺎزﯼ ﻋﻠﻴﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪن‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺗﺤﺼﻴﻠﯽ ﻓﺮد‪ ،‬اﻧﺠﻤﻦ اﺳﻼﻣﯽ داﻧﺸﮕﺎﻩ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﮔﺰارش ﺑﻠﻨﺪ ﺑﺎﻻﻳﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫وﺿﻌﻴﺖ ﻓﺮد ﺗﻬﻴﻪ و ﺑﻪ ﺷﻌﺒﻪ ﯼ رﺳﻴﺪﮔﯽ ﮐﻨﻨﺪﻩ ارﺳﺎل ﻣﯽ داﺷﺖ‪ .‬اﻧﺠﻤﻦ هﺎﯼ اﺳﻼﻣﯽ‬
‫ﻣﺪارس ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻓﻌﺎل ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﺗﺸﮑﻞ هﺎﯼ “اﻣﻮر ﺗﺮﺑﻴﺘﯽ‬
‫ﻣﺪارس”‪ ،‬داﻧﺶ ﺁﻣﻮزاﻧﯽ را ﮐﻪ در دوران ﻓﻀﺎﯼ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺑﺎز ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻓﻌﺎل ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﯽ‬
‫و ﺑﻪ دﺳﺖ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮان دادﺳﺘﺎﻧﯽ و ﺳﭙﺎﻩ ﻣﯽ ﺳﭙﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎرﯼ از داﻧﺶ ﺁﻣﻮزاﻧﯽ ﮐﻪ از‬
‫ﭘﺸﺖ ﻣﻴﺰهﺎﯼ ﺗﺤﺼﻴﻞ و از ﺳﺮ ﺟﻠﺴﻪ اﻣﺘﺤﺎن دﺳﺘﮕﻴﺮ و ﺑﻪ اوﻳﻦ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬در ﻣﺪت‬
‫زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﺳﺮ از ﻣﻴﺪان هﺎﯼ اﻋﺪام در ﺁوردﻧﺪ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﻮﺧﻪ ﯼ ﺁﺗﺶ اﻳﺴﺘﺎدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪۵‬‬
‫در ﺑﻬﺎر ‪ ۶١‬و ﺑﻌﺪ از ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻧﺴﺒﯽ رژﻳﻢ در ﺳﺮﮐﻮب و ﮐﺸﺘﺎر اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ‬
‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و اﺳﺘﺎدان ﻣﺘﺮﻗﯽ و از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ زﻣﻴﻨﻪ هﺎﯼ ﻻزم ﺑﺮاﯼ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﯽ‬
‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪ ،‬زﻣﺰﻣﻪ ﯼ ﺑﺎزﮔﺸﺎﻳﯽ ﺑﻌﻀﯽ از رﺷﺘﻪ هﺎ در داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎ ﺁﻏﺎز ﺷﺪ‪ .‬اﻧﺠﻤﻦ هﺎﯼ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ داﻧﺸﮕﺎﻩ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻣﻮازات ﺁن ﻓﻌﺎل ﺷﺪﻩ و از ﻃﺮﻳﻖ “دﻓﺘﺮﺗﺤﮑﻴﻢ وﺣﺪت” ﻓﺮم هﺎﻳﯽ‬
‫را در ﺳﻄﺢ زﻧﺪان و ﺑﻴﻦ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن زﻧﺪاﻧﯽ ﭘﺨﺶ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬از ﺗﺮﮐﻴﺐ ﭘﺮﺳﺶ هﺎ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮐﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﻳﮏ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ و اﻣﻨﻴﺘﯽ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ و‬
‫ﺗﺸﮑﻞ هﺎﯼ "دﻓﺘﺮ ﺗﺤﮑﻴﻢ وﺣﺪت" و اﻧﺠﻤﻦ هﺎﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﻣﺄﻣﻮر ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﺮد اﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖ‬
‫ﻧﻨﮕﻴﻦ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اراﺋﻪ ﯼ ﻓﺮم هﺎ و اﻟﺰام داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﻪ ﭘﺮ ﮐﺮدن ﺁن هﺎ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ‬
‫ﮐﺸﻮر و اﻧﺠﻤﻦ هﺎﯼ اﺳﻼﻣﯽ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺁن ﺑﺎ در دﺳﺖ داﺷﺘﻦ اﺳﺎﻣﯽ ﮐﻠﻴﻪ ﯼ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬
‫ﺳﺮاﺳﺮ ﮐﺸﻮر ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﭘﯽ ﺑﺒﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﻪ ﺗﻌﺪاد از داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در‬
‫درﮔﻴﺮﯼ هﺎﯼ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﯽ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﺟﻮﺧﻪ ﯼ اﻋﺪام ﺳﭙﺮدﻩ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ و ﭼﻪ ﺗﻌﺪاد از ﺁن هﺎ‬
‫در زﻧﺪان هﺎ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ و ﭼﻪ ﺗﻌﺪادﯼ از ﺁن هﺎ ﻓﺮارﯼ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰﯼ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ در ﭘﯽ ﺗﻌﻘﻴﺐ و دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﭼﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬و اﻳﻦ داﻳﺮﻩ ﯼ‬
‫ﮐﺎر را ﻣﺤﺪود ﺗﺮ و ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺁﻧﺎن را در ﺷﮑﺎر اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن‪ ،‬ﺗﻀﻤﻴﻦ ﺷﺪﻩ ﺗﺮ ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫اﻧﺠﻤﻦ هﺎﯼ اﺳﻼﻣﯽ در دهﻪ ﯼ ‪ ،۶٠‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺑﺰار ﺳﺮﮐﻮب و ﮐﺸﺘﺎر و ﻣﺎﺷﻴﻦ اﻋﺰام‬
‫ﮔﻮﺷﺖِ دمِ ﺗﻮپ ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪ هﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ رﻓﺘﻨﺪ و ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻢ دﻳﮕﺮﯼ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻧﺠﻤﻦ هﺎ هﻤﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎزوهﺎﯼ اﺟﺮاﻳﯽ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﮔﺸﺘﺎﭘﻮ و اس اس ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﻌﺎل "دﻓﺘﺮ ﺗﺤﮑﻴﻢ وﺣﺪت" و اﻧﺠﻤﻦ هﺎﯼ اﺳﻼﻣﯽ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﭘﺴﺖ هﺎﯼ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٧٠‬‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و اﻗﺘﺼﺎدﯼ و ﮔﺎﻩ اهﺮم هﺎﯼ ﻗﻀﺎﻳﯽ‪ ،‬اﻣﻨﻴﺘﯽ و اﻧﺘﻈﺎﻣﯽ را ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ و هﺮ روز ﺑﻪ ﻓﺮاﺧﻮر دوران‪ ،‬ﺳﺎزﯼ را ﮐﻮﮎ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻳﮏ روز دم از "ﻣﺒﺎرزﻩ‬
‫ﺑﺎ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ ﺟﻬﺎن ﺧﻮار و ﺑﺎزوﯼ اﺟﺮاﻳﯽ ﺁن ﻟﻴﺒﺮاﻟﻴﺴﻢ" و دﻓﺎع از "ﺧﻂ اﻣﺎم" ﻣﯽ زدﻧﺪ و‬
‫روز دﻳﮕﺮ دم از "اﺻﻼح ﻃﻠﺒﯽ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﻣﺪﻧﯽ" ﺑﻪ ﺳﺒﮏ و ﺳﻴﺎق ﺧﻮدﺷﺎن‪ .‬در هﺮ دو‬
‫ﺻﻮرت‪ ،‬در ﮐﺎر ﻓﺮﻳﺐ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺷﻌﺒﺪﻩ ﺑﺎزﯼ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻃﺮﻓﻪ ﺁن ﮐﻪ ﺁﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ ادﻋﺎﯼ‬
‫"اﺻﻼح ﻃﻠﺒﯽ" و ﺣﺘﺎ "ﺳﺎﺧﺘﺎرﺷﮑﻨﯽ" دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭼﻪ دﻟﻴﻞ ﺑﺮ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از‬
‫ﻧﺎم "دﻓﺘﺮ ﺗﺤﮑﻴﻢ وﺣﺪت" ﭘﺎﻓﺸﺎرﯼ دارﻧﺪ؟ ﺁﻧﺎن ﺧﻮد را اداﻣﻪ دهﻨﺪﻩ ﯼ ﮐﺪام ﻳﮏ از‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ هﺎﯼ “دﻓﺘﺮ ﺗﺤﮑﻴﻢ وﺣﺪت” ﻣﯽ داﻧﻨﺪ؟ ﻣﮕﺮ ﻧﻪ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺗﻼش اﻳﻦ ﻧﻴﺮوهﺎ ﺑﺮاﯼ اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬
‫از ﻧﺎم "دﻓﺘﺮ ﺗﺤﮑﻴﻢ وﺣﺪت"‪ ،‬دﻟﻴﻠﯽ ﺑﺮ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺁن هﺎ از اﻗﺪام هﺎﯼ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﯼ اﻳﻦ ﻧﻬﺎد اﺳﺖ؟‬
‫ﻣﮕﺮ ﻧﻪ اﻳﻦ ﮐﻪ اﻳﺸﺎن ﺧﻮد را ﻣﻴﺮاث ﺧﻮار هﻤﺎن اﻧﺠﻤﻦ هﺎ ﻣﯽ داﻧﻨﺪ؛ ﺁﻳﺎ دﻟﻴﻞ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺮ اﻳﻦ‬
‫ﭘﺎﻓﺸﺎرﯼ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ؟‬

‫‪۶‬‬
‫اﻧﺠﻤﻦ هﺎﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ هﺎ و ﺷﻮراهﺎﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر و ﻧﻬﺎد ﻣﺘﺸﮑﻞ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﯼ ﺁن هﺎ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ‬
‫"ﺧﺎﻧﻪ ﮐﺎرﮔﺮ" ﻧﻴﺰ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ اهﺮم ﺳﺮﮐﻮب در ﺳﻄﺢ ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در ﻣﻴﺎن ﮐﺎرﮔﺮان‬
‫و ﻓﻌﺎﻻن ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺧﺎﻧﻪ ﮐﺎرﮔﺮ‪ ،‬ﺷﻮراهﺎﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر و اﻧﺠﻤﻦ هﺎﯼ اﺳﻼﻣﯽ‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ هﺎ در واﻗﻊ ﻧﻘﺸﯽ را ﮐﻪ "دﻓﺘﺮ ﺗﺤﮑﻴﻢ وﺣﺪت" و اﻧﺠﻤﻦ هﺎﯼ اﺳﻼﻣﯽ در داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﻣﻴﺎن ﮐﺎرﮔﺮان و ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ هﺎﯼ ﺳﺮاﺳﺮ ﮐﺸﻮر ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮﮐﻮب و ﮐﻨﺘﺮل ﮐﺎرﮔﺮان و ﭘﻴﺶ ﺑﺮد ﺳﻴﺎﺳﺖ هﺎﯼ ﺿﺪ ﮐﺎرﮔﺮﯼ‪ ،‬از ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ هﺎﯼ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﻳﻦ ﻧﻬﺎدهﺎﯼ ﺳﺮﮐﻮﺑﮕﺮ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ رﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻧﺠﻤﻦ هﺎ و ﺷﻮراهﺎﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺎ‬
‫اﺷﺮاف ﮐﺎﻣﻞ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﺒﺎرز و ﻣﺘﺮﻗﯽ و ﺗﻼش هﺎﯼ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﮔﺎﻧﺸﺎن‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺑﻬﺒﻮد ﺷﺮاﻳﻂ ﮐﺎر و اﻓﺸﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﺖ هﺎﯼ ﺑﻪ ﻏﺎﻳﺖ ارﺗﺠﺎﻋﯽ رژﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﯽ و‬
‫ﺷﮑﺎر ﺁﻧﺎن ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﻧﻬﺎدهﺎﯼ ذﯼ رﺑﻂ را در ﭘﻴﺶ ﺑﺮد اﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖ هﺎ ﻳﺎرﯼ‬
‫ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻳﮑﯽ از ﺳﺮدﻣﺪاران اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﻋﻠﯽ رﺑﻴﻌﯽ )ﻋﺒﺎد(‪ ،‬از‬
‫ﻣﻌﺎوﻧﺎن وزارت اﻃﻼﻋﺎت و ﻳﮑﯽ از ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻬﺮﻩ هﺎﯼ اﻣﻨﻴﺘﯽ رژﻳﻢ اﺳﺖ‪ .‬وﯼ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ‬
‫ﺑﻴﺶ از دو دهﻪ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﯼ ﺳﺮﮐﻮب و ﮐﺸﺘﺎر‪ ،‬هﻢ اﮐﻨﻮن ﻧﻴﺰ در ﺳﻤﺖ "دﺑﻴﺮ ﺷﻮراﯼ اﻣﻨﻴﺖ‬
‫ﻣﻠﯽ" در ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻧﻬﺎد ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﯼ رژﻳﻢ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻪ ﮐﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﻣﺤﺠﻮب‪،١٨٦‬‬
‫ﺣﺴﻴﻦ ﮐﻤﺎﻟﯽ‪ ،‬اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ ﺳﺮﺣﺪﯼ زادﻩ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﻣﺤﻤﺪ ﻋﺮب‪ ،‬ﺣﺴﻦ ﺻﺎدﻗﯽ و‪ ...‬از دﻳﮕﺮ‬

‫‪ 186‬رﺑﻴﻌﯽ و ﻣﺤﺠﻮب‪ ،‬ﮐﺎرﮔﺮان ﺷﻬﺮك اآﺒﺎﺕﺎن و ﺝﻨﺮال ﻣﻮﺕﻮرز‪ ،‬پﺲ از پﻴﻮﺱﺘﻦ ﺑﻪ ﺣﺰب ﺝﻤﻬﻮرى اﺱﻼﻣﯽ‪ ،‬از‬
‫ﺱﻮى ﺑﻬﺸﺘﯽ رﺋﻴﺲ و ﮔﺮداﻧﻨﺪﻩ اﻳﻦ ﺣﺰب‪ ،‬ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ راﻩاﻧﺪازﯼ و ﮔ ﺴﺘﺮش ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ﺷ ﺎﺥﻪ آ ﺎرﮔﺮى ﺣ ﺰب ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ‬
‫اﺱﻼﻣﯽ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬پﺲ از اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ در ﺑﻬﺎر ‪ ۵٨‬اﻳﻦ دو ﻧﻔﺮ ﺑﺎ هﺪاﻳﺖ ﺹ ﺪهﺎ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﺣ ﺰباﻟﻠﻬ ﯽ‬
‫و ﺷﺒﻪ ﻧﻈﺎﻣﯽ‪ ،‬ﺑﻪ "ﺥﺎﻧ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ" ﮐ ﻪ در ﺕ ﺴﻠﻂ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﭼ ﭗ و ﻣﺒ ﺎرز ﺑ ﻮد ﺣﻤﻠ ﻪ ﮐ ﺮدﻩ و ﺁن را ﺑ ﻪ اﺷ ﻐﺎل ﺥ ﻮد در‬
‫ﺁوردﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻳﻮرش ﻣﻘﺪﻣﻪاﯼ ﺷﺪ ﺑﺮاﯼ ﻳﻮرش و اﺷﻐﺎل دﻓﺎﺕﺮ ﺱﺎزﻣﺎنه ﺎﯼ ﻣﺘﺮﻗ ﯽ و پﻴ ﺸﺮو در ﻣ ﺮداد ‪ ۵٨‬و داﻧ ﺸﮕﺎﻩ‬
‫هﺎ در اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪.۵٩‬‬
‫‪٢٧١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺳﺮدﻣﺪاران اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ رﻓﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻨﺎوب ﺑﻪ ﭘﺴﺖ وزارت ﮐﺎر‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ‬
‫ﻣﺠﻠﺲ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ هﺪاﻳﺖ ﺧﺎﻧﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و ﻳﺎ در ﺁرزوﯼ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﮐﺎﻣﻞ ﺁن ﺑﻪ ﺳﺮ‬
‫ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮﺣﺪﯼ زادﻩ در ﺳﻴﺎهﺘﺮﻳﻦ دوران رژﻳﻢ‪ ،‬ﻋﻀﻮ ﺷﻮراﯼ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ زﻧﺪان هﺎﯼ‬
‫رژﻳﻢ ﺑﻮد‪ .‬وﯼ در ﺳﺎل ‪ ۵٩‬ﺑﻌﺪ از ﻗﻮت ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺷﺎﻳﻌﻪ ﯼ ﺷﮑﻨﺠﻪ در زﻧﺪان هﺎﯼ رژﻳﻢ و‬
‫اﻓﺸﺎﮔﺮﯼ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرﯼ وﻗﺖ اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﺑﻨﯽ ﺻﺪر ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ وﺟﻮد ﺷﺶ ﻧﻮع ﺷﮑﻨﺠﻪ در‬
‫زﻧﺪان هﺎﯼ رژﻳﻢ‪ ،‬اﻇﻬﺎر داﺷﺖ‪ :‬ﺑﺮاﯼ ﺿﺪ اﻧﻘﻼب ﺷﺶ ﺟﻮر ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮐﻪ ﺟﺎﯼ ﺧﻮد دارد‪،‬‬
‫ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺷﺶ ﻧﻮع ﮔﻮرﺳﺘﺎن ﺗﻬﻴﻪ دﻳﺪ!‬
‫ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ و ﻳﺎ ﺁرزوﯼ ﺳﺮﺣﺪﯼ زادﻩ دﻳﺮﯼ ﻧﭙﺎﻳﻴﺪ ﮐﻪ ﺟﺎﻣﻪ ﯼ ﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﺧﻮد ﭘﻮﺷﻴﺪ و در‬
‫ﺧﻼل دهﻪ ﯼ ‪ ،۶٠‬ﺑﻪ ﺑﺮﮐﺖ وﺟﻮد رژﻳﻢ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﮔﻮرﺳﺘﺎن هﺎﯼ ﮐﺸﻮر ﺁﺑﺎد و ﺑﻪ‬
‫ﻳﮑﯽ از ﭘﺮﻣﺸﺘﺮﯼ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﮑﺎن هﺎﯼ ﮐﺸﻮر ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﯼ ﮔﺰارش اﻧﺠﻤﻦ هﺎﯼ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬دﺳﺘﻪ‪ -‬دﺳﺘﻪ ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﺒﺎرز و ﭘﻴﺸﺮو و ﻓﻌﺎﻻن ﻋﺮﺻﻪ هﺎﯼ ﮐﺎر‪ ،‬دﺳﺘﮕﻴﺮ و ﺑﻪ‬
‫زﻳﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺑﺮدﻩ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در ﺳﺎل هﺎﯼ اوﻟﻴﻪ دهﻪ ﯼ ‪ ،۶٠‬اوﻳﻦ و ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﺷﺎهﺪ ﺑﻪ‬
‫زﻧﺠﻴﺮ ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪن ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدﯼ از ﮐﺎرﮔﺮان ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ هﺎﯼ ﺑﺰرﮔﯽ ﭼﻮن اﻳﺮان ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل‪،‬‬
‫زاﻣﻴﺎد و‪ ...‬ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻧﺠﻤﻦ هﺎﯼ اﺳﻼﻣﯽ ادارات دوﻟﺘﯽ ﻧﻴﺰ ﻳﮑﯽ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻬﻢ ﮔﺮدﺁورﯼ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻬﺖ‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ و ﺑﻪ زﻳﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺑﺮدن اﻓﺮاد ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻧﺠﻤﻦ هﺎ ﻧﻘﺶ ﺣﺮاﺳﺖ اﻃﻼﻋﺎت و‬
‫ﺳﺎواﮎ را در ادارات و ﻣﺮاﮐﺰ دوﻟﺘﯽ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ داﺷﺘﻨﺪ و ﺿﻤﻦ اﺷﺎﻋﻪ و ﺑﺴﻂ ﺳﺮﮐﻮب در‬
‫ﻣﺤﻴﻂ ﮐﺎر‪ ،‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ هﻤﮑﺎراﻧﺸﺎن‪ ،‬ﭘﺮوﻧﺪﻩ ﺳﺎزﯼ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬از‬
‫اواﺧﺮ ﺳﺎل ‪ ،۶٠‬در اﺛﺮ ﮐﺎر ﻣﺪاوم ﭘﻠﻴﺴﯽ و اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ‪ ،‬ﺗﺸﮑﻴﻼت هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺻﻨﻔﯽ‪،‬‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﻓﺮهﻨﮕﯽ را ﺗﺎ ﻣﺮز ﺗﻼﺷﯽ ﭘﻴﺶ ﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٧‬‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ رژﻳﻢ در ﺻﺤﻨﻪ ﯼ ﮐﺎر اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ و ﭘﻠﻴﺴﯽ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪ ﺁﻣﺪن ﻋﻨﺼﺮ ﺟﺪﻳﺪﯼ‬
‫ﺷﺪ ﮐﻪ در ﺳﺎل هﺎ ﯼ ﺑﻌﺪ ﺑﺮ اﺑﻌﺎد و ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﺁن اﻓﺰودﻩ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﺸﮑﻴﻼت ﻣﻮازﯼ و ﺗﻮرهﺎﯼ‬
‫ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﯼ دادﺳﺘﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻳﮑﯽ از اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ هﺎ در زﻣﻴﻨﻪ ﯼ ﮐﺎر اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ و ﭘﻠﻴﺴﯽ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر‬
‫ﻣﯽ رﻓﺖ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ۶١‬ﺗﺸﮑﻴﻼت ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ در داﺧﻞ ﮐﺸﻮر ﺗﻤﺎﻣﺎً ﺿﺮﺑﻪ ﺧﻮردﻩ و ﺑﻪ ﻣﺮز‬
‫ﺗﻼﺷﯽ رﺳﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ‪ ،‬ﻣﺤﻴﻂ و ﻓﻀﺎ را ﺑﺮاﯼ ﺗﺸﮑﻴﻞ و راﻩ اﻧﺪازﯼ ﺗﻮرهﺎﯼ دادﺳﺘﺎﻧﯽ‬
‫اﻧﻘﻼب ﺑﺮاﯼ ﺟﻤﻊ ﺁورﯼ هﻮاداران ﻓﺎﻗﺪ ارﺗﺒﺎط‪ ،‬ﺁﻣﺎدﻩ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺧﻂ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ در اﻳﻦ‬
‫دوران‪ ،‬ﺗﺸﮑﻴﻞ هﺴﺘﻪ هﺎﯼ ﺧﻮدﺟﻮش و ﺗﻼش ﺑﺮاﯼ وﺻﻞ ﮐﺮدن ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮐﺎﻓﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻋﻮاﻣﻞ رژﻳﻢ ﺑﻪ ﻳﮑﯽ از اﻋﻀﺎﯼ اﻳﻦ هﺴﺘﻪ هﺎ وﺻﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺁن وﻗﺖ ﺑﻪ ﭼﻨﮓ‬
‫ﺁوردن ﮐﻠﻴﻪ ﯼ اﻓﺮاد هﺴﺘﻪ و ﺑﻌﺪ ﮐﺎﻧﺎل زدن ﺑﻪ ﻧﻘﺎط دﻳﮕﺮ و دﺳﺖ ﻳﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﮐﻠﻴﻪ ﯼ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ذرﻩ اﯼ اﺣﺘﻤﺎل ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ از ﺳﻮﯼ ﺁﻧﺎن ﻣﯽ رﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ اﻣﮑﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬اﻓﺮاد هﺴﺘﻪ هﺎ‬
‫ﺑﯽ ﺧﺒﺮ از اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺗﻮش و ﺗﻮاﻧﺸﺎن ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺟﺪﻳﺪ در‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٧٢‬‬
‫ﻣﯽ ﺁﻣﺪﻧﺪ و از اﻧﺠﺎم هﻴﭻ ﺗﻼﺷﯽ ﻓﺮوﮔﺬار ﻧﻤﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪون ﺻﺮف اﻧﺮژﯼ‬
‫ﺧﺎﺻﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺮﻩ ورﯼ رژﻳﻢ را ﭼﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫“ﭘﻴﺸﻮا“‪ ،‬ﺳﺮﺑﺎزﺟﻮﯼ ﺷﻌﺒﻪ ﯼ ﻳﮏ اوﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮل ﭘﻴﺸﺒﺮد اﻳﻦ ﺧﻂ در ﺗﻬﺮان ﺑﻮد‪ .‬او در‬
‫ﺳﺎل هﺎﯼ ‪ ۶١-۶٣‬ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﺗﻌﺪادﯼ از اﻓﺮاد ﺑﺮﻳﺪﻩ‪ ،‬ﺗﺸﮑﻴﻼﺗﯽ را ﭘﯽ رﻳﺰﯼ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺸﮑﻴﻼت داﺧﻞ ﮐﺸﻮر ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻀﻮﮔﻴﺮﯼ و ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ اﻓﺮاد‪ ،‬هﻮاداران‬
‫و ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻓﺎﻗﺪ ارﺗﺒﺎط ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺖ و ﮔﺎﻩ ﺁن هﺎ را ﺗﺎ اﺟﺮاﯼ ﻋﻤﻠﻴﺎت هﺎﯼ ﻧﻈﺎﻣﯽ‬
‫ﻧﻴﺰ ﭘﻴﺶ ﺑﺮدﻩ و ﺳﭙﺲ ﺁن هﺎ را دﺳﺘﮕﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺁﻧﺎن ﺑﻪ ﺳﺒﮏ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‪ ،‬داراﯼ ﺧﺎﻧﻪ هﺎﯼ‬
‫ﺗﻴﻤﯽ در ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺑﺎﻻﯼ ﺷﻬﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﮔﺎﻩ اﻓﺮاد را ﺑﺮاﯼ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻧﻪ هﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮر اﻧﺘﻘﺎل ﻣﯽ دادﻧﺪ و ﺳﻌﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ رواﺑﻂ و ﺿﻮاﺑﻂ ﺗﺸﮑﻴﻼﺗﯽ را رﻋﺎﻳﺖ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﻓﺮد از هﺸﻴﺎرﯼ ﻻزم ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﻣﺸﮑﻮﮎ‬
‫ﺑﻮدن رواﺑﻂ ﭘﯽ ﺑﺮد‪ .‬اﻓﺮاد‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ در اﺛﺮ ﺳﺎدﻩ اﻧﮕﺎرﯼ در ﺗﻮر رژﻳﻢ ﻣﯽ اﻓﺘﺎدﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮﻳﺐ‬
‫ﺧﻮردن اﻓﺮاد‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ اﻳﻦ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ ﻋﻮاﻣﻞ رژﻳﻢ هﻤﻴﺸﻪ و در هﻤﻪ ﯼ ﻣﻮارد از ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ‬
‫ﻻزم ﺑﺮﺧﻮردار و ﻳﺎ ﮐﺎرﺷﺎن ﻓﻮق اﻟﻌﺎدﻩ و ﺑﯽ ﻧﻘﺺ ﺑﻮد‪ .‬ﻳﮑﯽ از ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ دام اﻳﻦ‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻼت ﮐﺬاﻳﯽ اﻓﺘﺎد‪ ،‬ﺣﺒﻴﺐ ﺧﺒﻴﺮﯼ‪ ،‬ﺑﺎزﻳﮑﻦ ﺗﻴﻢ ﻣﻠﯽ ﻓﻮﺗﺒﺎل اﻳﺮان و ﻋﻀﻮ ﺑﺎﺷﮕﺎﻩ‬
‫ورزﺷﯽ هﻤﺎ ﺑﻮد‪ .‬وﯼ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺮﮐﺖ در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ از ﺳﻮﯼ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ رژﻳﻢ ﮐﻪ‬
‫در ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﺎ او ارﺗﺒﺎط داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬اﺗﻬﺎم اﺻﻠﯽ او اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫در دوراﻧﯽ ﮐﻪ وﺻﻞ ﺑﻪ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ دادﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﺧﻴﺎل ﺧﻮد در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﺣﺘﺎ ﻳﮏ اﻧﺘﻘﺎد ﺳﺎدﻩ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻮﻻن ﺧﻮد ﮐﻪ ﺗﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﺮد از ﻧﻴﺮوهﺎﯼ‬
‫ﻣﺠﺎهﺪ هﺴﺘﻨﺪ ﻧﮑﺮدﻩ و ﺑﺮاﯼ اﻧﺠﺎم هﺮ ﻣﺄﻣﻮرﻳﺘﯽ ﮐﻪ از ﺳﻮﯼ ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽ ﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺁﻣﺎدﮔﯽ داﺷﺖ‪ .‬وﯼ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻪ ﺟﻮﺧﻪ ﯼ اﻋﺪام ﺳﭙﺮدﻩ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ رژﻳﻢ‬
‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ زﻳﺎدﯼ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ و ﺳﺮﮐﻮب ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ از ﺗﺸﮑﻴﻼت ﻗﻄﻊ ﺷﺪﻩ و‬
‫ﺁﻣﺎدﮔﯽ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ رژﻳﻢ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮐﺴﺐ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻧﻔﻮذ و ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﺿﺮﺑﻪ زدن ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻻن ﺳﻴﺎﺳﯽ از زﻣﺎن ﺷﺎﻩ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎواﮎ دﻧﺒﺎل ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺿﺮﺑﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ از ﻋﺒﺎس ﻋﻠﯽ ﺷﻬﺮﻳﺎرﯼ ﻧﮋاد‬
‫ﻣﺴﺌﻮل ﺗﺸﮑﻴﻼت ﺗﻬﺮان ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﺳﺎواﮎ در ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺎﻩ‬
‫ﺟﺒﺮان ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺑﻮد‪ ١٨٧.‬ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﻴﺮﯼ روش هﺪاﻳﺖ ﺗﺸﮑﻴﻼت از راﻩ دور)ﺧﺎرج از ﮐﺸﻮر(‪،‬‬
‫از ﺳﻮﯼ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ‪ ،‬در واﻗﻊ زﻣﻴﻨﻪ هﺎﯼ ﻻزم را ﺑﺮاﯼ ﻧﻔﻮذ ﺳﺎواﮎ و وارد ﺁوردن‬
‫ﺿﺮﺑﺎت ﻧﻈﺎﻣﯽ و ﺗﺸﮑﻴﻼﺗﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺣﺰب ﻓﺮاهﻢ ﮐﺮد‪ .‬در دوران ﭘﺲ از ‪ ٣٠‬ﺧﺮداد و ﺑﻪ‬
‫وﻳﮋﻩ ﭘﺲ از ﺧﺎرج ﺷﺪن ﻧﻴﺮوهﺎﯼ اﺻﻠﯽ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ از ﮐﺸﻮر و اﻧﺘﻘﺎل ﺗﺸﮑﻴﻼت ﺑﻪ ﺧﺎرج‪،‬‬
‫زﻣﻴﻨﻪ ﻻزم ﺑﺮاﯼ رﺷﺪ ﺟﺮﻳﺎن هﺎﯼ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ از ﺳﻮﯼ رژﻳﻢ اﻳﺠﺎد ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺁن هﺎ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ از ﺧﻼء ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﺮدﻩ و ﺷﺒﮑﻪ هﺎﯼ ﺧﻮد را ﮔﺴﺘﺮش دهﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ 187‬ﮔﺮوﻩ ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ) ﺷﮑﺮاﷲ پﺎﮐﻨﮋاد‪ ،‬ﻧﺎﺹﺮ ﮐﺎخﺱﺎز( و ﻳﮑﯽ از ﮔ ﺮوﻩه ﺎﻳﯽ ﮐ ﻪ ﺑﻌ ﺪهﺎ ﺱ ﺎزﻣﺎن ﭼﺮﻳ ﮏه ﺎﯼ ﻓ ﺪاﻳﯽ‬
‫ﺥﻠﻖ اﻳﺮان را ﺕﺸﮑﻴﻞ داد )ﮔﺮوﻩ ﺑﻴﮋن ﺝﺰﻧﯽ‪ ،‬ﺣﺴﻦ ﺿﻴﺎﻇﺮﻳﻔﯽ( و‪ ....‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﻬﺮﻳﺎرﯼ ﻧﮋاد ﻟﻮ رﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪٢٧٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫‪٨‬‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﯼ اﻋﻀﺎﯼ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ‪ ،‬ﺗﻠﻔﻴﻘﯽ از ﮐﺎر اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ و ﭘﻠﻴﺴﯽ و هﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫وادادﮔﯽ و هﻤﮑﺎرﯼ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﻮدﻩ اﯼ ﭘﺲ از دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﯼ اﻋﻀﺎﯼ رهﺒﺮﯼ و دﻓﺘﺮ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ و ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎﯼ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺁن هﺎ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ وادادﮔﯽ ﭘﺲ از درﺧﻮاﺳﺖ‬
‫ﮐﻴﺎﻧﻮرﯼ و ﻋﻤﻮﻳﯽ و دﻳﮕﺮ رهﺒﺮان ﺣﺰﺑﯽ از ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻓﻌﺎل اﻳﻦ ﺣﺰب ﺑﺮاﯼ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺧﻮد‬
‫ﺑﻪ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ و ﺳﭙﺎﻩ ﭘﺎﺳﺪاران‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺻﻒ ﮐﺸﻴﺪن ﺗﻮدﻩ اﯼ هﺎ در‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺮاﮐﺰ اﻳﻦ ارﮔﺎن هﺎ ﻧﺸﺎن داد‪ .‬ﭘﻴﭽﻴﺪ ﮔﯽ دﺳﺘﮕﺎﻩ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ رژﻳﻢ زﻣﺎﻧﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ‬
‫ﮐﻪ ﮐﻠﻴﻪ ﯼ اﻋﻀﺎ و واﺑﺴﺘﮕﺎن ﻓﺪاﺋﻴﺎن اﮐﺜﺮﻳﺖ ﮐﻪ در ﮐﻨﮕﺮﻩ ﯼ اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن در ازﺑﮑﺴﺘﺎن‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﻣﺮاﺟﻌﺖ ﺑﻪ ﮐﺸﻮر دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﮐﺎر‬
‫اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ و ﭘﻠﻴﺴﯽ رژﻳﻢ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ واﺑﺴﺘﮕﺎن ﺑﻪ ﺟﻨﺎح ﮐﺸﺘﮕﺮ )ﻓﻌﺎﻟﻴﻦ ﮐﻨﮕﺮﻩ‬
‫‪ ١۶‬ﺁذر(‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﭘﻴﺶ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﮐﻤﺘﺮ ﮐﺴﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ از ﺗﻮر ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﯼ رژﻳﻢ‬
‫ﺧﻼﺻﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺤﻮﻻت در ﺧﻼل ﺳﺎل هﺎﯼ ‪ ۶٢‬ﺗﺎ ‪ ۶۴‬ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻧﺸﺎن دهﻨﺪﻩ ﯼ ﭘﻴﺶ‬
‫اﻓﺘﺎدن رژﻳﻢ از ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬در زﻣﻴﻨﻪ هﺎﯼ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ و اﻣﻨﻴﺘﯽ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪٩‬‬
‫ﻃﺮح "ﻣﺎﻟﮏ و ﻣﺴﺘﺎﺟﺮ" ﮐﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺧﺎﻧﻪ هﺎ را ﻣﻠﺰم ﻣﯽ ﮐﺮد ﻳﮏ ﮐﭙﯽ از اﺻﻞ اﺟﺎرﻩ ﻧﺎﻣﻪ‬
‫را ﺑﻪ ﮐﻤﻴﺘﻪ هﺎﯼ ﻣﺤﻞ اراﺋﻪ دهﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺁوارﮔﯽ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدﯼ از ﻣﺒﺎرزان و ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ در‬
‫ﺳﻄﺢ ﺷﻬﺮهﺎ ﺷﺪ‪ .‬ﺁﻧﺎن ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺎ رﻓﺖ و ﺁﻣﺪ در ﺳﻄﺢ ﺷﻬﺮ و ﻳﺎ ﻧﻘﻞ ﻣﮑﺎن از ﺷﻬﺮﯼ‬
‫ﺑﻪ ﺷﻬﺮﯼ دﻳﮕﺮ ﺧﻮد را ﭘﻨﻬﺎن ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬رژﻳﻢ ﺑﺎ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﺗﺤﻮﻻت ﻧﺎﺷﯽ از اﺟﺮاﯼ اﻳﻦ ﻃﺮح‪،‬‬
‫ﺑﺎ ﻗﺮار دادن ﭘﺴﺖ هﺎﯼ اﻳﺴﺖ و ﺑﺎزرﺳﯽ در ﮔﻠﻮﮔﺎﻩ هﺎﯼ ورودﯼ و ﺧﺮوﺟﯽ ﺷﻬﺮهﺎ‪،‬‬
‫ﻣﺤﻞ هﺎﯼ ﻓﻮق را ﺑﻪ ﮐﻤﻴﻦ ﮔﺎهﯽ ﺑﺮاﯼ ﺻﻴﺪ ﻣﺎهﯽ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺷﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺪل ﺳﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬اﻓﺮاد زﻳﺎدﯼ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﮑﻞ دﺳﺘﮕﻴﺮ و رواﻧﻪ ﯼ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺎﻩ هﺎﯼ رژﻳﻢ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺣﺴﻴﻦ روﺣﺎﻧﯽ و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺑﺮﻳﺪﻩ ﯼ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ رژﻳﻢ در‬
‫ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﺑﻪ ﺳﺰاﻳﯽ در ﻃﺮاﺣﯽ و اﺟﺮاﯼ اﻳﻦ ﻃﺮح ﮐﻪ ﺿﺮﺑﺎت ﮐﺸﻨﺪﻩ و‬
‫وﻳﺮاﻧﮕﺮﯼ ﺑﻪ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺁن هﺎ وارد ﮐﺮد‪ ،‬داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪١٠‬‬
‫اﻓﺮاد ﺧﺎﻧﻮادﻩ‪ ،‬ﺑﺴﺘﮕﺎن و ﺁﺷﻨﺎﻳﺎن ﻧﻴﺰ از دﻳﮕﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ هﺎﯼ ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ در‬
‫ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ ‪ ،۶٠‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ از ﻳﮏ ﻗﺮار ﺗﺸﮑﻴﻼﺗﯽ ﺑﺎز ﻣﯽ ﮔﺸﺘﻢ و ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻗﺮار دﻳﮕﺮ را ﻧﻴﺰ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪم‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ دﺧﺘﺮﻋﻤﻪ ام ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﯽ و ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺄﻣﻮران ﮐﻤﻴﺘﻪ ﯼ‬
‫هﻔﺖ ﺣﻮض ﻧﺎرﻣﮏ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪم‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ از اﻳﻦ ﺷﺎﻧﺲ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدم ﮐﻪ از‬
‫ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺪﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ ﯼ ﻗﺒﻞ از دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﺮدﻩ و ﻣﺪارﮎ هﻤﺮاهﻢ را ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ در‬
‫ﻣﺤﻞ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﺟﺎﺳﺎزﯼ ﮐﻨﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ ﺧﻮش ﺷﺎﻧﺴﯽ ﺑﺴﻴﺎر و ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﻏﻴﺮﻣﻨﺘﻈﺮﻩ ﭼﻨﺪ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٧٤‬‬
‫‪١٨٨‬‬
‫هﻔﺘﻪ ﺑﻌﺪ ﺁزاد ﺷﺪم‪ .‬ﻣﻬﺪﯼ ﻣﻬﺮﻣﺤﻤﺪﯼ ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺳﻂ زن ﺑﺮادرش ﻟﻮ رﻓﺘﻪ و دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪهﺎ ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﺣﺴﻨﯽ)ﻣﻼﺣﺴﻨﯽ(‪ ١٨٩‬اﻣﺎم ﺟﻤﻌﻪ اروﻣﻴﻪ در ﮐﺘﺎب ﺧﺎﻃﺮاﺗﺶ اﻋﺘﺮاف‬
‫ﮐﺮد ﮐﻪ وﯼ ﻣﺤﻞ اﺧﺘﻔﺎﯼ ﻓﺮزﻧﺪش‪ ،‬رﺷﻴﺪ ﺣﺴﻨﯽ را ﺑﻪ ﻣﻬﺪوﯼ ﮐﻨﯽ اﻃﻼع دادﻩ و ﻣﺤﺎﻓﻆ‬
‫ﺧﻮد را ﺑﺮاﯼ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ او هﻤﺮاﻩ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬رﺷﻴﺪ ﮐﻪ از ﮐﺎدرهﺎﯼ ﺳﺎزﻣﺎن "اﻗﻠﻴﺖ" و از‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ دورﻩ ﺷﺎﻩ ﺑﻮد ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻪ ﺗﺒﺮﻳﺰ ﻣﻨﺘﻘﻞ و اﻋﺪام ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻋﻈﻢ ﺣﺎج ﺣﻴﺪرﯼ را ﺑﺮادرش ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺎج ﺣﻴﺪرﯼ‪ ،‬ﻳﮑﯽ از ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن دادﺳﺘﺎﻧﯽ ﻟﻮ دادﻩ ﺑﻮد‬
‫و ﺧﻮد ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯼ ﺧﻮاهﺮش ﺣﺎﺿﺮ ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪١٩٠‬‬
‫ﻋﻄﻴﻪ ﻣﺤﺮر ﺧﻮاﻧﺴﺎرﯼ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺪرش ﻟﻮ دادﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ اﻋﺪام ﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﻳﮑﯽ از ﺑﺴﺘﮕﺎن ﻳﮏ زﻧﺪاﻧﯽ ﻣﺠﺎهﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﺎم ﻣﺴﺘﻌﺎر در زﻧﺪان‬
‫ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮد‪ ،‬ﺿﻤﻦ ﺗﻤﺎس ﺗﻠﻔﻨﯽ ﺑﺎ ﺷﻌﺒﻪ ﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ و ﺑﺎ دادن ﻧﺎم واﻗﻌﯽ او‪ ،‬از ﺁﺛﺎر‬
‫ﭼﺎﻗﻮﻳﯽ ﮐﻪ در ﺧﻼل ﺗﻈﺎهﺮات ‪ ٣٠‬ﺧﺮداد ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺣﺰب اﻟﻠﻬﯽ ﺑﺮ ﺑﺪن دﺧﺘﺮ‬
‫ﻧﮕﻮن ﺑﺨﺖ ﻓﺮو رﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﺎد ﮐﺮد‪ .‬ﭼﻴﺰﯼ ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ دﺧﺘﺮ زﻧﺪاﻧﯽ را ﺑﻪ ﺷﻌﺒﻪ‬
‫ﺁوردﻧﺪ و در اوﻟﻴﻦ اﻗﺪام ﺑﻪ ﺑﺎزرﺳﯽ ﻣﺤﻞ ﭼﺎﻗﻮﺧﻮردﻩ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﺣﺎﺋﺰ اهﻤﻴﺖ‪،‬‬
‫دردﺁور و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻣﻀﺤﮏ ﻗﻀﻴﻪ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن‪ ،‬ﭼﺎﻗﻮﺧﻮردن ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺣﺰب اﻟﻠﻬﯽ در ‪ ٣٠‬ﺧﺮداد را ﻳﮑﯽ از ﺟﺮم هﺎﯼ اﻳﻦ زن ﻣﺠﺎهﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﺁوردﻩ و‬
‫او را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ هﻤﻴﻦ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻗﺮار ﻣﯽ دادﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ دﻳﺪن اﻳﻦ ﺻﺤﻨﻪ‪ ،‬ﺑﯽ اﺧﺘﻴﺎر ﺑﻪ ﻳﺎد اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺟﻤﺸﻴﺪﯼ اﻓﺘﺎدم ﮐﻪ در ﺟﺮﻳﺎن ﺣﻤﻠﻪ ﯼ‬
‫ﭘﺎﺳﺪاران و ﺣﺰب اﻟﻠﻬﯽ هﺎ ﺑﻪ ﺧﻮاﺑﮕﺎﻩ ﭘﻠﯽ ﺗﮑﻨﻴﮏ‪ ،‬از ﻧﺎﺣﻴﻪ ﯼ ﻓﮏ ﻣﻮرد اﺻﺎﺑﺖ ﮔﻠﻮﻟﻪ‬
‫ﭘﺎﺳﺪاران ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺠﺮد اﻳﻦ ﮐﻪ وﯼ را در ﺑﻨﺪ دﻳﺪم‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﺎ ﺧﻨﺪﻩ ﺑﺎ او‬
‫در ﻣﻴﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻢ و ﺑﻪ ﺷﻮﺧﯽ ﺑﻪ او ﻣﺘﺬﮐﺮ ﺷﺪم ﮐﻪ‪ :‬ﻣﻮاﻇﺐ ﺑﺎش ﻧﻔﻬﻤﻨﺪ ﮐﻪ ﮔﻠﻮﻟﻪ‬
‫ﺧﻮردﻩ اﯼ! ﺷﺎﻳﺪ ﺻﻮرت ﺣﺴﺎب ﮔﻠﻮﻟﻪ اﯼ را ﮐﻪ ﺧﻮردﻩ اﯼ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺖ ﺑﻔﺮﺳﺘﻨﺪ و ﻣﺠﺒﻮر ﺑﺎﺷﯽ‬
‫ﺑﻬﺎﯼ رﻧﺠﺶ و ﺗﻼﺷﯽ را ﮐﻪ ﺑﺮادر ﭘﺎﺳﺪار از ﺷﻠﻴﮏ ﮐﺮدن ﮔﻠﻮﻟﻪ و زﺧﻤﯽ ﮐﺮدن ﺗﻮ‬
‫ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺑﭙﺮدازﯼ!‬

‫‪ 188‬دﻳﺪار ﻣﺤﻤﻮد ﻃﺮﻳﻖاﻻﺱﻼم ﺑﺎ ﻣﺎدرش ﻟﺤﻈﺎﺕﯽ ﻗﺒﻞ از اﺝ ﺮاﯼ ﺣﮑ ﻢ اﻋ ﺪام‪ ،‬ﻳﮑ ﯽ از ﺹ ﺤﻨﻪه ﺎﯼ ﺕﮑ ﺎندهﻨ ﺪﻩ و‬
‫ﻣﺸﻤﺌﺰﮐﻨﻨﺪﻩاﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ از ﺕﻠﻮﻳﺰﻳﻮن پﺨﺶ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎدر ﻣﺤﻤﻮد ﮐﻪ ﺝﺰو ﻧﻴﺮوهﺎﯼ رژﻳﻢ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽرﻓﺖ در ﺣ ﺎﻟﯽ ﻧ ﺸﺎن‬
‫دادﻩ ﺷ ﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺥ ﺎﻃﺮ ﻣﺤﮑ ﻮمﺷ ﺪن ﻓﺮزﻧ ﺪش ﺑ ﻪ اﻋ ﺪام ﮐ ﻪ در دوران ﺷ ﺎﻩ ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﻪ ﺷ ﺪت ﺷ ﮑﻨﺠﻪ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺷ ﺎدﯼ و‬
‫پﺎﻳﮑﻮﺑﯽ ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬ﻣﺤﻤﻮد از اﻋﻀﺎﯼ ﻗﺪﻳﻤﯽ ﮔﺮوﻩ ﺣﺰباﷲ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻌﺪهﺎ ﺑﻪ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ پﻴﻮﺱﺖ و ﺱﭙﺲ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ ﺷﺪ‬
‫و پﺲ از پﻴﺮوزﯼ اﻧﻘﻼب ﺑﻪ ﺱﺎزﻣﺎن راﻩﮐﺎرﮔﺮ پﻴﻮﺱﺖ‪.‬‬
‫‪ 189‬ﻣﻼﺣﺴﻨﯽ اﻣﺎم ﺝﻤﻌﻪ اروﻣﻴﻪ و ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﻩ ﺥﻤﻴﻨ ﯽ در ﺁذرﺑﺎﻳﺠ ﺎنﻏﺮﺑ ﯽ‪ ،‬ﺱﺮپﺮﺱ ﺖ ﮐﻤﻴﺘ ﻪه ﺎﯼ ﺁذرﺑﺎﻳﺠ ﺎنﻏﺮﺑ ﯽ و‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﻣﺠﻠﺲ ﻧﻴﺰ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺕﺤﺖ اﻣﺮ وﯼ ﺑﺎ ﺁﺕﺶ ﮔﺸﻮدن روﯼ ﻣﺮدم ﺑﯽدﻓﺎع ﺝﻨﺎﻳﺎت ﺑﺴﻴﺎرﯼ را در روﺱ ﺘﺎهﺎﯼ‬
‫ﮐﺮدﺱﺘﺎن و ﻣﻨ ﺎﻃﻖ ﮐﺮدﻧ ﺸﻴﻦ از ﺝﻤﻠ ﻪ ﻗﺎرﻧ ﺎ در ﺷ ﻬﺮﻳﻮر ‪ ،۵٨‬اﻳﻨ ﺪرﻗﺎش‪ ،‬ﻳﻮﺱ ﻒ ﮐﻨ ﺪ و ﺹ ﻮﻓﻴﺎن در ﺁﺑ ﺎن ‪. ۵٩‬و‪...‬‬
‫ﻣﺮﺕﮑﺐ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﮐﺸﺘﺎرهﺎ ﺹﺪهﺎ ﻧﻔﺮ از ﻣﺮدم روﺱﺘﺎهﺎﯼ ﻓﻮق ﺑﻪ ﻃﺮز ﻓﺠﻴﻌﯽ ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺱﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ 190‬ﺑﺮاﯼ اﻃﻼع ﺑﻴﺸﺘﺮ رﺝﻮع ﮐﻨﻴﺪ ﺑ ﻪ ﮐﺘ ﺎب ﺑﻬ ﺎﯼ اﻧ ﺴﺎن ﺑ ﻮدن‪ ،‬ﺥ ﺎﻃﺮات اﻋﻈ ﻢ ﺣ ﺎجﺣﻴ ﺪرﯼ‪ ،‬اﻧﺘ ﺸﺎرات اﻧﺠﻤ ﻦ‬
‫هﻤﺎ‪ ،‬ﭼﺎپ اول‪ ،‬زﻣﺴﺘﺎن ‪.٨٣‬‬
 ‫ﺷﮑﻨﺠﻪ‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎﯼ ﺟﺴﻤﯽ و رواﻧﯽ در دوران ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ‪ ،‬زﻧﺪان‪ ،‬ﺑﻬﺪارﯼ‪ ،‬دادﮔﺎﻩ‪،‬‬
‫ﭘﻴﺶ و ﺑﻪ هﻨﮕﺎم اﻋﺪام و ﺗﺪاوم ﺁن ﭘﺲ از ﺁزادﯼ از زﻧﺪان؛ ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎﻳﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن اﻋﻤﺎل ﻣﯽﺷﺪ؛ ﮔﻮﻧﻪ هﺎﯼ ﺷﮑﻨﺠﻪ و‪...‬‬

‫در ﻣﻴﺎن ﻣﻈﺎﻟﻢ ﺑﺸﺮﯼ هﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﺑﻪ ﻗﺪر اﻳﺮاد ﺗﻌﻤﺪﯼ‬

‫درد و رﻧﺞ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻮﺟﻪ و ﻧﺎﺑﺨﺸﻮدﻧﯽ ﻧﻴﺴﺖ و هﻴﭻ ﭼﻴﺰ‬
‫ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ﯼ ﺧﻮار و ﺧﻔﻴﻒ ﮐﺮدن اﻧﺴﺎﻧﯽ در ﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮهﻴﻦ‬
‫ﺑﻪ ﺳﺎﺣﺖ ﻣﺸﺘﺮﮎ ﺑﺸﺮﯼ ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻋﻔﻮ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻞ‪١٩٨۴ ،‬‬

 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٧٦‬‬
‫ﺗﻤﺎﻣﯽ رژﻳﻢ هﺎﯼ ﺳﺮﮐﻮﺑﮕﺮ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ ﮔﺴﺘﺮدﻩ از ﺷﮑﻨﺠﻪ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺻﻠﯽ ﺗﺮﻳﻦ و‬
‫ﮐﺎرﺳﺎزﺗﺮﻳﻦ اﺑﺰار ﺑﺮاﯼ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﯽ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ‪ ،‬ﺳﺮﮐﻮب‪ ،‬ﻓﺮوﭘﺎﺷﯽ‬
‫و ﻧﺎﺑﻮدﯼ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺳﺎزﻣﺎن هﺎﯼ ﻣﺘﺮﻗﯽ و ﻣﺒﺎرز و ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺧﻮد ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪ .‬ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ‬
‫رژﻳﻢ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ را از دﻳﮕﺮ رژﻳﻢ هﺎﯼ ﺳﺮﮐﻮﺑﮕﺮ دﻧﻴﺎ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺪاوم‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ‪ ،‬ﺁزار و اذﻳﺖ و اﻗﺪام هﺎﯼ ﺧﻮدﺳﺮاﻧﻪ و ﻏﻴﺮاﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﻌﺪ از دوران ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ و در‬
‫دوران ﺗﺤﻤﻞ ﮐﻴﻔﺮ و ﺣﺘﺎ ﺑﻌﺪ از ﺁزادﯼ از زﻧﺪان اﺳﺖ‪ .‬داﻣﻨﻪ ﯼ اﻗﺪام هﺎﯼ ﺳﺮﮐﻮﺑﮕﺮاﻧﻪ ﺗﺎ‬
‫ﺁن ﺟﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﺎﻧﻮادﻩ و ﮐﻮدﮐﺎن زﻧﺪاﻧﻴﺎن را ﻧﻴﺰ در ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬در ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرﯼ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ ﺷﮑﻨﺠﻪ در ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ و ﺑﻪ ﺳﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺑﺮاﯼ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﯽ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت و ﺗﺸﮑﻴﻞ ﭘﺮوﻧﺪﻩ )اﻋﺘﺮاف ﻧﺰد ﺑﺎزﺟﻮ و ﻣﺤﺎﻓﻞ ﻗﻀﺎﻳﯽ‬
‫رژﻳﻢ(؛‬
‫‪ -٢‬ﺑﺮاﯼ اﻋﺘﺮاف ﺑﻪ ﮔﻨﺎﻩ و ﺟﺮم در ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﻤﻊ ) زﻧﺪاﻧﻴﺎن‪ ،‬رادﻳﻮ و ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن‪،‬‬
‫ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت و دﻳﮕﺮ رﺳﺎﻧﻪ هﺎﯼ ﺟﻤﻌﯽ(؛‬
‫‪ -٣‬ﺗﻮﺑﻪ و ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ داﻣﺎن "اﺳﻼم" و ﻧﺸﺎن دادن و اﺛﺒﺎت ﺁن ﭼﻪ ﺑﺮ زﺑﺎن ﺁوردﻩ ﺷﺪﻩ از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺸﺎرﮐﺖ در ﺷﮑﻨﺠﻪ‪ ،‬ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ‪ ،‬ﺟﺎﺳﻮﺳﯽ‪ ،‬زدن ﺗﻴﺮﺧﻼص و ﻳﺎ هﻤﮑﺎرﯼ در ﺣﻠﻖ‬
‫ﺁوﻳﺰ ﮐﺮدن ﻳﺎران و دوﺳﺘﺎن ﭘﻴﺸﻴﻦ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻧﻴﻞ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ اهﺪاﻓﯽ‪ ،‬اﻧﻮاع ﺷﮑﻨﺠﻪ‪ ،‬ﺁزار و‬
‫اذﻳﺖ و اﻗﺪام هﺎﯼ ﺧﻮدﺳﺮاﻧﻪ ﯼ دﻳﮕﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﻋﻮاﻣﻞ رژﻳﻢ اﻋﻤﺎل ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﭘﺎرﻩ اﯼ از‬
‫ﺁن هﺎ در اﻳﻦ ﺟﺎ ﺁوردﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ راﻩ ﺗﻼش ﮐﺮدﻩ ام ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ذﮐﺮ ﻣﻮاردﯼ ﺑﭙﺮدازم ﮐﻪ‬
‫ﺧﻮد ﺑﻪ ﭼﺸﻢ دﻳﺪﻩ ام‪ .‬در ﭘﺎرﻩ اﯼ ﻣﻮارد ﻣﺤﺪود ﻧﻴﺰ ‪ ،‬ﺑﺎ رﻋﺎﻳﺖ دﻗﺖ و وﺳﻮاس زﻳﺎد‪ ،‬ﻓﻘﻂ‬
‫ﻣﻮردهﺎﻳﯽ را ﺛﺒﺖ ﮐﺮدﻩ ام ﮐﻪ از ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﻨﺒﻊ ﻣﻮﺛﻖ ﺷﻨﻴﺪﻩ ام‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ ﻣﯽ داﻧﻢ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﺑﺨﺸﯽ از واﻗﻌﻴﺖ ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺁزار و اذﻳﺖ و اﻗﺪام هﺎﯼ وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ ﯼ روزﻣﺮﻩ در زﻧﺪان هﺎﯼ‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ را ﻋﻨﻮان ﮐﺮدﻩ ام‪ .‬ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﻧﻈﺮ دور داﺷﺖ ﮐﻪ هﺮ ﻳﮏ از ﻣﻮارد‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺁزار و اذﻳﺘﯽ ﮐﻪ در زﻳﺮ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬اﺛﺮات و ﻋﻮارض زﻳﺎن ﺑﺎر ﺟﺴﻤﯽ و‬
‫روﺣﯽ ﺷﺪﻳﺪﯼ روﯼ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ داﺷﺘﻪ ﮐﻪ ﮔﺎﻩ ﺗﺎ ﺁﺧﺮ ﻋﻤﺮ از ﺑﻴﻦ ﻧﻤﯽ رود‪.‬‬

‫‪ ١‬ﺷﮑﻨﺠﻪ در دوران ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ‬

‫ﺷﺎﻳﻊ ﺗﺮﻳﻦ اﻧﻮاع ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎﻳﯽ را ﮐﻪ در دوران ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ در زﻧﺪان هﺎﯼ رژﻳﻢ اﻋﻤﺎل‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﯼ ﺟﺴﻤﯽ و روﺣﯽ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮐﺮد‪.‬‬

‫‪ ١-١‬ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎﯼ ﺟﺴﻤﯽ‬

‫‪ ١-١-١‬ﮐﺎﺑﻞ زدن و ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎﯼ ﺗﻮأم ﺑﺎ ﺁن‬

‫‪ -‬زدن ﮐﺎﺑﻞ در ﻗﻄﺮهﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن در ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺑﻪ ﮐﻒ ﭘﺎهﺎ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫ﮐﻬﻨﻪ اﯼ ﮐﺜﻴﻒ ﻳﺎ ﺟﻮراب در دهﺎن زﻧﺪاﻧﯽ ﻓﺮو ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ؛‬
‫‪٢٧٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫‪ -‬زدن ﮐﺎﺑﻞ ﺑﻪ ﭘﺸﺖ ﮐﻤﺮ و ﺑﺎﺳﻦ؛‬
‫‪ -‬زدن ﮐﺎﺑﻞ ﺑﻪ ﺳﺮ)ﺣﺪ ﺳﺮ در ﮔﻮهﺮدﺷﺖ(‪ ،‬ﺁﻟﺖ ﺗﻨﺎﺳﻠﯽ؛‬
‫‪ -‬ﮐﺎﺑﻞ زدن روﯼ ﭘﺎهﺎﯼ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪﻩ و ﺑﺎﻧﺪاژ ﺷﺪﻩ؛‬
‫‪ -‬ﮐﺸﻴﺪن ﺟﺴﻢ ﺳﺨﺖ‪ ،‬ﻧﻮﮎ ﺗﻴﺰ ﻳﺎ ﺑﺮس ﺳﻴﻤﯽ ﺑﻪ ﭘﺎهﺎﯼ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪﻩ و ﺑﯽ ﺣﺲ ﺷﺪﻩ؛‬
‫‪ -‬اﺟﺒﺎر زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﭘﺮﻳﺪن روﯼ ﭘﺎهﺎﯼ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪﻩ؛‬
‫‪ -‬ﻟﮕﺪ ﮐﺮدن ﭘﺎهﺎﯼ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎ ﭘﻮﺗﻴﻦ؛‬
‫‪ -‬ﻗﻄﻊ ﻋﻀﻮ زﻳﺮ ﮐﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻗﻄﻊ اﻧﮕﺸﺖ و ﻧﺎﺧﻦ؛‬
‫هﻴﭻ ﺷﮑﻨﺠﻪ اﯼ دردﻧﺎﮎ ﺗﺮ از زدن ﮐﺎﺑﻞ ﺑﻪ ﮐﻒ ﭘﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در واﻗﻊ اﻳﻦ ﻧﻮع ﺷﮑﻨﺠﻪ‪،‬‬
‫ﮐﺎرﺳﺎزﺗﺮﻳﻦ‪ ،‬وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ ﺗﺮﻳﻦ و ﺷﺎﻳﻊ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮع ﺷﮑﻨﺠﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -١-١-٢‬ﺁوﻳﺰان ﮐﺮدن‬
‫‪ -‬ﺑﺴﺘﻦ دﺳﺖ هﺎ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻗﭙﺎﻧﯽ و رهﺎ ﮐﺮدن زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﺮاﯼ ﺳﺎﻋﺖ هﺎ و روزهﺎﯼ ﻣﺘﻮاﻟﯽ؛‬
‫‪ -‬ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺑﺴﺘﻦ دﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﻗﭙﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺧﻮاﺑﺎﻧﺪن زﻧﺪاﻧﯽ روﯼ ﺗﺨﺖ‪ ،‬ﻧﺸﺴﺘﻦ ﻳﮏ ﺑﺎزﺟﻮ‬
‫روﯼ دﺳﺖ هﺎ و ﻓﺸﺎر ﺁوردن روﯼ ﺁن هﺎ ﺑﺎ ﺿﺮﺑﺎت ﮐﺎﺑﻠﯽ ﮐﻪ هﻢ زﻣﺎن از دو ﺳﻮﯼ ﺑﻪ ﮐﻒ‬
‫ﭘﺎﯼ زﻧﺪاﻧﯽ زدﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد؛‬
‫‪ -‬ﺁوﻳﺰان ﮐﺮدن از ﺳﻘﻒ ﺗﻮام ﺑﺎ دﺳﺘﺒﻨﺪ ﻗﭙﺎﻧﯽ؛‬
‫‪ -‬ﺻﻠﻴﺒﯽ ﺑﺴﺘﻦ زﻧﺪاﻧﯽ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻳﮏ ﺳﺮ ﻃﻨﺎب را ﺑﻪ درﯼ ﮐﻪ ﺑﺎز و ﺑﺴﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫وﺻﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و هﺮ ﺑﺎر ﺑﺎ ﺑﺎز و ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺮدن در ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺎﻩ‪ ،‬زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺴﻴﺎر‬
‫دردﻧﺎﮐﯽ ﮐﺸﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اﯼ ﮐﻪ اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﻨﺪهﺎﻳﺶ از هﻢ ﺟﺪا ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ؛‬
‫‪ -‬ﺁوﻳﺰان ﮐﺮد ﻓﺮد از ﺳﻘﻒ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ دﺳﺖ هﺎ؛‬
‫‪ -‬ﺁوﻳﺰان ﮐﺮدن زﻧﺪاﻧﯽ از ﺳﻘﻒ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﭘﺎهﺎ و ﺑﻪ ﺻﻮرت واروﻧﻪ؛‬
‫‪ -‬ﺟﻮﺟﻪ ﮐﺒﺎب‪ ،‬ﻧﻮﻋﯽ از ﺑﺴﺘﻦ زﻧﺪاﻧﯽ و ﺗﻮأم ﮐﺮدن ﺁن ﺑﺎ ﺿﺮﺑﺎت ﮐﺎﺑﻞ)هﺎدﯼ ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ‬
‫در اﺗﺎق ﻣﺎ‪ ،‬ﺧﻮد ﺑﻪ دﻳﺪن ﺁن اﻋﺘﺮاف ﮐﺮد(؛‬
‫‪ -‬ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺁوﻳﺰان ﮐﺮدن ﺑﺎ ﮐﺎﺑﻞ زدن‪.‬‬

‫‪ -١-١-٣‬ﺳﻮزاﻧﺪن‬
‫‪ -‬داغ ﮐﺮدن؛‬
‫‪ -‬ﺳﻮزاﻧﺪن ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺪن ﺑﺎ ﺳﻴﮕﺎر؛‬
‫‪ -‬ﺳﻮزاﻧﺪن ﺑﺎ ﻓﻨﺪﮎ‪ ،‬ﺳﻮزاﻧﺪن ﺑﺎ ﻧﻔﺖ و ﮔﺎزوﻳﻴﻞ و ﺳﻮزاﻧﺪن ﻋﻮرت ﺑﺎ ﭼﻮب ﮔﺎزوﻳﻴﻠﯽ‬
‫)ﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﻣﺤﻤﻮد ﻣﺤﻤﺪﯼ ﻳﺰدﯼ ﻳﮑﯽ از ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﻨﺘﻈﺮﯼ در زﻧﺪان هﺎ ﺑﻪ ﺧﻤﻴﻨﯽ در ﺁﺑﺎن‬
‫‪ ۶۶‬ﮐﻪ در ﮐﺘﺎب ﺧﺎﻃﺮات ﻣﻨﺘﻈﺮﯼ ﻧﻘﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ(؛‬
‫‪ -‬روﺷﻦ ﮐﺮدن ﺷﻤﻊ زﻳﺮ ﺑﻴﻀﻪ هﺎ ﮐﻪ از ﺁن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺮاﺳﻢ ﺟﺸﻦ ﺗﻮﻟﺪ ﻳﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد )در‬
‫راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﺘﻬﻤﺎن دادﮔﺎﻩ وﻳﮋﻩ روﺣﺎﻧﻴﺖ در ﺗﻬﺮان ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮدﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬از ﻳﮏ ﻣﻨﺒﻊ ﮐﺎﻣﻼً‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٧٨‬‬
‫ﻣﻮﺛﻖ ﺷﻨﻴﺪﻩ ام(؛‬
‫‪ -‬ﺳﻮزاﻧﺪن ﺑﺎ اﺗﻮ و اﺟﺎق ﺑﺮﻗﯽ‪.‬‬

‫‪ -١-١-۴‬ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ‬
‫‪ -‬ﺗﻮپ ﻓﻮﺗﺒﺎل‪ .‬ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﺑﺎزﺟﻮ زﻧﺪاﻧﯽ را در ﻣﻴﺎن ﺧﻮد ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺗﻮپ ﻓﻮﺗﺒﺎل ﺑﺎ ﺿﺮﺑﺎت‬
‫ﻣﺸﺖ و ﻟﮕﺪ ﺑﻪ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﭘﺎس ﻣﯽ دهﻨﺪ؛‬
‫‪ -‬زدن ﺑﺎ ﭼﻮب ﺑﻴﺲ ﺑﺎل و ﻳﺎ ﭼﻤﺎق‪ ،‬ﻗﻨﺪاق ﺗﻔﻨﮓ‪ ،‬ﺳﻨﮓ‪ ،‬وزﻧﻪ ﯼ ﺳﻨﮕﻴﻦ و زﻧﺠﻴﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺪن؛‬
‫‪ -‬ﺷﮑﺴﺘﻦ دﺳﺖ و ﭘﺎﯼ زﻧﺪاﻧﯽ‪ ،‬دﻧﺪﻩ‪ ،‬از ﺟﺎ در ﺁوردن ﮐﺘﻒ و‪...‬؛‬
‫‪ -‬ﺿﺮﺑﻪ زدن ﺑﺎ ﭘﻮﺗﻴﻦ هﺎﯼ ﻧﻮﮎ ﻓﻠﺰﯼ ﺑﻪ ﺳﺎق ﭘﺎ ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺷﮑﺴﺘﻦ ﺳﺎق ﭘﺎ ﻣﯽ ﺷﻮد؛‬
‫‪ -‬وارد ﮐﺮدن ﺿﺮﺑﺎت ﻣﺤﮑﻢ از دو ﻃﺮف ﺑﻪ ﮔﻮش ﮐﻪ ارﺗﻌﺎﺷﺎت زﻳﺎدﯼ در ﻣﻐﺰ را‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽ ﺷﻮد؛‬
‫‪ -‬ﭘﺮﺗﺎب ﮐﺮدن از ﺑﻠﻨﺪﯼ و ﭘﻠﻪ هﺎ )هﻨﮕﺎم ﺑﺮدن ﻓﺮد ﺑﻪ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺎﻩ ‪ ٢٠٩‬ﮐﻪ در زﻳﺮزﻣﻴﻦ‬
‫ﺁن واﻗﻊ ﺑﻮد‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﺎ ﺿﺮﺑﺎت ﻣﺸﺖ و ﻟﮕﺪ زﻧﺪاﻧﯽ را از ﭘﻠﻪ هﺎ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﭘﺮﺗﺎب‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ(؛‬
‫‪ -‬ﺗﻤﺮﻳﻦ ﺿﺮﺑﺎت و ﻓﻨﻮن ﮐﺎراﺗﻪ و ﺟﻮدو روﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن؛‬
‫‪ -‬ﻧﮕﺎﻩ داﺷﺘﻦ ﺳﺮ در زﻳﺮ ﺁب؛‬
‫‪ -‬ﮔﺮﻓﺘﻦ از ﮔﻴﺲ و ﻣﻮ و ﮐﺸﻴﺪن زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ روﯼ زﻣﻴﻦ؛‬
‫‪ -‬زدن ﺿﺮﺑﺎت ﺳﻴﻠﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ دﻣﭙﺎﻳﯽ ﭘﻼﺳﺘﻴﮑﯽ‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺢ‪ :‬هﻴﭻ ﻳﮏ از ﻣﻮارد ﻓﻮق از ﻧﻈﺮ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺗﻌﺰﻳﺮ ﻣﺤﺴﻮب ﻧﺸﺪﻩ و از‬
‫ﺁن ﺑﻪ "ﻣﻠﯽ ﺧﻮرﯼ" ﻳﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد!‬

‫‪ -١-١-۵‬اﻧﻮاع دﻳﮕﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ‬

‫‪ -‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ از دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺁﭘﻮﻟﻮ)ﺑﻄﻮر ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﻧﻤﯽ ﮔﺮﻓﺖ(؛ ﮐﻼﻩ ﺧﻮدﯼ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺮ ﺳﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺗﺎ ﻓﺮﻳﺎدهﺎﯼ زﻧﺪاﻧﯽ در زﻳﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ در ﮔﻮش او ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺷﻮد؛‬
‫‪ -‬ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺳﺮ در ﮐﻴﺴﻪ ﯼ ﻣﺨﺼﻮص و دادن ﺣﺎﻟﺖ ﺧﻔﮕﯽ ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﯽ ﺗﻮأم ﺑﺎ ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ‬
‫او؛‬
‫‪ -‬ﺷﻮﮎ اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﯽ؛‬
‫‪ -‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺑﺎﺗﻮم ﺑﺮﻗﯽ ﺑﺮاﯼ ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ اﻓﺮاد؛‬
‫‪ -‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ از دﺳﺘﮑﺶ هﺎﯼ ﺑﺮﻗﯽ ﮐﻪ ﺿﺮﺑﺎﺗﺶ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﺷﻮﮎ در زﻧﺪاﻧﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد؛‬
‫‪ -‬ﺑﺴﺘﻦ وزﻧﻪ ﯼ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺑﻪ ﺑﻴﻀﻪ؛‬
‫‪ -‬ﻗﺮار دادن ﺑﻴﻀﻪ هﺎ در ﻳﮏ ﮔﻮﯼ وﻳﮋﻩ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﻴﻀﻪ هﺎ ﻓﺸﺎر ﺁوردﻩ و ﺗﻮﻟﻴﺪ درد‬
‫وﺣﺸﺘﻨﺎﮐﯽ ﮐﺮدﻩ و ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻴﻬﻮش ﺷﺪن زﻧﺪاﻧﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد؛‬
‫‪٢٧٩‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫‪ -‬ﻗﻄﺮﻩ ﭼﮑﺎن‪ .‬ﺑﺴﺘﻦ ﻓﺮد و ﭼﮑﺎﻧﺪن ﻗﻄﺮﻩ هﺎﯼ ﺁب روﯼ ﺳﺮ او ﮐﻪ در دراز ﻣﺪت ﮐﺎرﺳﺎز‬
‫اﺳﺖ)هﺎدﯼ ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ در اﺗﺎق ﻣﺎ اﻋﺘﺮاف ﺑﻪ دﻳﺪن ﺁن ﮐﺮد(؛‬
‫‪ -‬ﮐﺸﻴﺪن ﻧﺎﺧﻦ و‪) ...‬در ﺗﻬﺮان ﭼﻨﺪان ﻣﻌﻤﻮل ﻧﺒﻮد(؛‬
‫‪ -‬ﻓﺮو ﮐﺮدن ﻣﻴﺦ در ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺪن زﻧﺪاﻧﯽ)در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن هﺎ ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻮد‪(.‬‬

‫‪ -١-١-۶‬ﺗﺠﺎوز‪ ،‬ﺗﻬﺪﻳﺪ و ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ ﺟﻨﺴﯽ‬

‫‪ -‬ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ زﻧﺎن زﻧﺪاﻧﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن‪ ،‬ﺣﮑﺎم ﺷﺮع‪ ،‬ﭘﺎﺳﺪاران و‪...‬؛‬
‫‪ -‬ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ ﺟﻨﺴﯽ از زﻧﺎن و دﺧﺘﺮان زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ؛‬
‫‪ -‬اﺟﺒﺎر زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ ﻟﺨﺖ ﺷﺪن ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در ﻣﻮرد زﻧﺎن؛‬
‫‪ -‬زدن ﺗﻬﻤﺖ هﺎﯼ ﺟﻨﺴﯽ ﺑﻪ اﻓﺮاد‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ زﻧﺎن؛‬
‫‪ -‬ﺑﻪ ﮐﺎرﺑﺮدن اﻟﻔﺎظ رﮐﻴﮏ و دادن ﻧﺴﺒﺖ هﺎﯼ زﺷﺖ ﺑﻪ زﻧﺎن هﻨﮕﺎم ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ؛‬
‫‪ -‬ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﺠﺎوز ﺟﻨﺴﯽ ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ زﻧﺎن؛‬
‫‪ -‬ﺗﺠﺎوز ﺟﻨﺴﯽ ﻣﮑﺮر ﺑﻪ ﻣﺮدان‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮐﺮدﻧﺸﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺤﻘﻴﺮ‪ ،‬ﺷﮑﺴﺘﻦ‬
‫و ﮔﺎﻩ ﺑﺮاﯼ ﺑﻪ هﻤﮑﺎرﯼ ﮐﺸﺎﻧﺪن ﺁن هﺎ؛‬
‫‪ -‬اﺳﺘﻌﻤﺎل اﺷﻴﺎء ﺳﺨﺖ در ﻣﻘﻌﺪ ﻣﺮدان ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺤﻘﻴﺮ ﺁﻧﺎن؛‬
‫‪ -‬اﺟﺒﺎر زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ اﻗﺮار ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ داﺷﺘﻦ ﮔﻨﺎهﺎن و اﻧﺤﺮاﻓﺎت ﺟﻨﺴﯽ) زﻧﺎن و ﻣﺮدان(؛‬
‫‪ -‬ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻓﺮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻧﺘﺸﺎر اﻗﺎرﻳﺮ او در روزﻧﺎﻣﻪ هﺎ و ﺟﺮاﻳﺪ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﮐﺸﻮر‪.‬‬

‫‪ -١-١-٧‬ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺁزار و اذﻳﺖ در ﺑﻬﺪارﯼ‬

‫اﻣﺮوزﻩ ﭘﺰﺷﮏ ﻣﻮﻇﻒ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻟﺤﻈﻪ از ﻣﺤﮑﻮﻣﺎن ﺑﻪ ﻣﺮگ ﭘﺮﺳﺘﺎرﯼ‬
‫و ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﮐﻨﺪ و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ در ﻣﻘﺎم ﻣﺄﻣﻮر ﺁﺳﺎﻳﺶ و ﺗﺴﮑﻴﻦ دهﻨﺪﻩ ﯼ درد؛‬
‫در ردﻳﻒ ﮐﺎرﮔﺰاراﻧﯽ ﺟﺎ ﮔﻴﺮد ﮐﻪ وﻇﻴﻔﻪ ﺷﺎن ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻟﺤﻈﻪ ﯼ اﻋﺪام ﻧﺰدﻳﮏ اﺳﺖ؛ ﺑﻪ ﻣﺤﮑﻮﻣﺎن داروهﺎﯼ ﺁرام ﺑﺨﺶ‬
‫ﺗﺰرﻳﻖ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اوﺗﻮﭘﻴﺎﯼ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﮐﺎرﯼ ﻗﻀﺎﻳﯽ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪ :‬در ﻋﻴﻦ ﺁن ﮐﻪ‬
‫زﻧﺪﮔﯽ را از ﻣﺤﮑﻮم ﻣﯽ ﮔﻴﺮد ﻣﺎﻧﻊ از ﺁن ﺷﻮد ﮐﻪ ﺁن را ﺣﺲ ﮐﻨﺪ؛ او را از‬
‫ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺣﻘﻮق اش ﻣﺤﺮوم ﮐﻨﺪ ﺑﺪون ﺁن ﮐﻪ درد و رﻧﺠﯽ ﺑﻪ او ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ؛ و‬
‫‪١٩١.‬‬
‫ﮐﻴﻔﺮهﺎﻳﯽ ﻋﺎرﯼ از هﺮﮔﻮﻧﻪ درد ﺑﺮ او ﺗﺤﻤﻴﻞ ﮐﻨﺪ‬
‫ﮐﺎرﮐﺮدهﺎﯼ اﻳﻦ رژﻳﻢ در ﺗﻤﺎﻣﯽ زﻣﻴﻨﻪ هﺎ ﻗﺮون وﺳﻄﺎﻳﯽ اﺳﺖ و ﺑﺎ دﺳﺖ ﺁوردهﺎﯼ ﺑﺸﺮ‬
‫ﺳﺮ ﺟﻨﮓ و ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎرﯼ دارد‪ .‬در زﻧﺪان هﺎﯼ رژﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻬﺪارﯼ‪ ،‬ﭘﺰﺷﮏ و ﮐﺎدر ﭘﺰﺷﮑﯽ‬
‫ﺟﺰﻳﯽ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺑﻮدﻩ و ﮐﺎرﺷﺎن ﺗﺤﻤﻴﻞ درد ﺑﻪ ﺟﺴﻢ و روح زﻧﺪاﻧﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﮐﻨﺪن ﺑﺎﻧﺪاژ روﯼ زﺧﻢ ﺑﺎ ﺷﺪت هﺮ ﭼﻪ ﺗﻤﺎم ﺗﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎزﺟﻮ و ﻳﺎ ﭘﺮﺳﻨﻞ ﺑﻬﺪارﯼ ﮐﻪ‬
‫ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﮐﻨﺪﻩ ﺷﺪن ﭘﻮﺳﺖ و ﺑﺎﻓﺖ ﺁﺳﻴﺐ دﻳﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد؛‬

‫‪ 191‬ﻣﺮاﻗﺒﺖ و ﺕﻨﺒﻴﻪ – ﺕﻮﻟﺪ زﻧﺪان‪ ،‬ﻣﻴﺸﻞ ﻓﻮﮐﻮ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٢١‬‬

 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٨٠‬‬
‫‪ -‬ﻋﻤﻞ ﺟﺮاﺣﯽ ﺑﺪون ﺑﯽ هﻮﺷﯽ و ﻳﺎ ﺑﯽ ﺣﺴﯽ ﻣﻮﺿﻌﯽ؛‬
‫‪ -‬در اﺧﺘﻴﺎر ﻧﮕﺬاﺷﺘﻦ داروهﺎﯼ ﻣﺴﮑﻦ؛‬
‫‪ -‬ﻗﻄﻊ ﺗﺰرﻳﻖ داروﯼ ﻣﺴﮑﻦ در ﺳﺮم زﻧﺪاﻧﯽِ ﺗﺤﺖ دﻳﺎﻟﻴﺰ و ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ از درد ﺑﻪ ﺧﻮد‬
‫ﻣﯽ ﭘﻴﭽﻴﺪﻧﺪ ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﺑﺎزﺟﻮ؛‬
‫‪ -‬ﻓﺮو ﮐﺮدن ﭘﻨﺲ و ﺟﺴﻢ ﺗﻴﺰ در زﺧﻢ هﺎﯼ ﻧﺎﺷﯽ از ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎزﺟﻮ در ﺑﻬﺪارﯼ؛‬
‫‪ -‬ﺣﻀﻮر ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن ﺑﺎ اﻧﻮاع و اﻗﺴﺎم وﺳﺎﻳﻞ ﺷﮑﻨﺠﻪ در ﺑﺎﻻﯼ ﺗﺨﺖ ﺑﻴﻤﺎران و‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ وﺿﻌﻴﺖ ﺁﻧﺎن ﺟﻬﺖ ﺑﺮدن ﺑﻪ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺎﻩ و اﻧﺠﺎم ﺗﻬﺪﻳﺪ هﺎﯼ ﻣﮑﺮر؛‬
‫‪ -‬اﺟﺒﺎر ﺑﻴﻤﺎران ﺑﻪ ﮐﺸﻴﺪن ﭘﺘﻮ روﯼ ﺳﺮﺷﺎن‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن ﺷﻌﺒﻪ هﻔﺖ و ‪ ٢٠٩‬ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ‬
‫زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻴﻤﺎر ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را در هﻤﺎن اﺗﺎق روﯼ ﺗﺨﺖ ﺑﻬﺪارﯼ ﻣﻮرد ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ و ﺷﮑﻨﺠﻪ‬
‫ﻗﺮار دهﻨﺪ؛‬
‫‪ -‬ﺑﺮاﯼ ﺣﻀﻮر ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺮع در ﺑﻬﺪارﯼ و ﺑﺮﮔﺰارﯼ دادﮔﺎﻩ در ﮐﻨﺎر ﺗﺨﺖ زﻧﺪاﻧﯽ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ‬
‫هﻤﻴﻦ ﺷﮑﻞ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﺷﺪ؛‬
‫‪ -‬ﮐﺸﻴﺪن دﻧﺪان ﺑﺪون اﺳﺘﻔﺎدﻩ از داروﯼ ﺑﯽ ﺣﺴﯽ؛‬
‫‪ -‬ﻋﺪم رﻋﺎﻳﺖ ﻣﻮازﻳﻦ و اﺻﻮل ﭘﺰﺷﮑﯽ در درﻣﺎن زﻧﺪاﻧﻴﺎن؛‬
‫‪ -‬ﺗﻼش ﺑﺮاﯼ درﻣﺎن ﻣﻘﻄﻌﯽ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺁﻣﺎدﻩ ﮐﺮدن وﯼ ﺑﺮاﯼ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪.‬‬

‫‪ -١-٢‬ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎﯼ روﺣﯽ‪:‬‬

‫‪ -١-٢-١‬ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯼ روﺣﯽ زﻧﺪاﻧﯽ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻮادﻩ‬

‫‪ -‬اﺟﺒﺎر زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ زدن ﮐﺎﺑﻞ ﺑﻪ هﻤﺴﺮ‪ ،‬ﺑﺴﺘﮕﺎن‪ ،‬دوﺳﺘﺎن ﻧﺰدﻳﮏ و‪...‬؛‬
‫‪ -‬ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮐﺮدن اﻋﻀﺎﯼ ﺧﺎﻧﻮادﻩ در ﻣﻘﺎﺑﻞ دﻳﺪﮔﺎن زﻧﺪاﻧﯽ‪ ،‬ﺷﻨﻴﺪن ﻓﺮﻳﺎد هﺎﯼ اﺳﺘﻐﺎﺛﻪ ﺁﻣﻴﺰ‬
‫و ﻣﻠﺘﻤﺴﺎﻧﻪ ﯼ هﻤﺴﺮ‪ ،‬ﭘﺪر و ﻣﺎدر‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪ و‪ ...‬در زﻳﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ؛‬
‫‪ -‬ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﻪ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ اﻋﻀﺎﯼ ﺧﺎﻧﻮادﻩ )اﻋﻢ از ﭘﺪر و ﻣﺎدر‪ ،‬هﻤﺴﺮ و ﻓﺮزﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮاهﺮ و‬
‫ﺑﺮادر(؛‬
‫‪ -‬ﮔﺮوﮔﺎن ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻋﻀﺎﯼ ﺧﺎﻧﻮادﻩ؛‬
‫‪ -‬ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ دادن ﺑﻪ ﻃﻔﻞ ﺷﻴﺮﺧﻮار ﺑﺮاﯼ ﻓﺸﺎر ﺁوردن روﯼ ﻣﺎدر؛‬
‫‪ -‬ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮐﺮدن ﻣﺎدر و ﭘﺪر در ﻣﻘﺎﺑﻞ دﻳﺪﮔﺎن ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﺮدﺳﺎل؛‬
‫‪ -‬دادن اﻃﻼﻋﺎت ﻧﺎدرﺳﺖ در ﻣﻮرد ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اﻋﻀﺎﯼ ﺧﺎﻧﻮادﻩ )ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪن ﻓﺮزﻧﺪ و ﻳﺎ‬
‫اﻋﻀﺎﯼ ﺧﺎﻧﻮادﻩ و‪(...‬؛‬
‫‪ -‬ﻣﺼﺎدرﻩ ﯼ اﻣﻮال و در ﺑﻪ در ﮐﺮدن ﺧﺎﻧﻮادﻩ و ﻳﺎ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﺁن‪.‬‬

‫‪ -١-٢-٢‬ﺧﺮد ﮐﺮدن ﺷﺨﺼﻴﺖ زﻧﺪاﻧﯽ‬

‫‪ -‬اﺟﺒﺎر زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ در ﺁوردن ﺻﺪاﯼ ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﺮﻋﺮ ﮐﺮدن‪ ،‬ﭘﺎرس ﮐﺮدن‪ ،‬ﻗﺎرﻗﺎر‬
‫‪٢٨١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﮐﺮدن و ﻳﺎ ﺻﺪاهﺎﯼ ﻧﺎﻣﻔﻬﻮم؛‬
‫‪ -‬ﻧﺸﺴﺘﻦ روﯼ ﭘﺸﺖ زﻧﺪاﻧﯽ و اﺟﺒﺎر او ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﭼﻬﺎرﭘﺎﻳﺎن؛‬
‫‪ -‬ﻣﺴﺨﺮﻩ ﮐﺮدن زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﺎ ﺷﻴﻮﻩ هﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن؛‬
‫‪ -‬اﺟﺒﺎر زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ ﺑﺮ زﺑﺎن راﻧﺪن ﻋﺒﺎرت هﺎﯼ ﺗﺤﻘﻴﺮﺁﻣﻴﺰﯼ ﭼﻮن "ﮔﻪ ﺧﻮردم"‪" ،‬ﻏﻠﻂ‬
‫ﮐﺮدم" و‪...‬؛‬
‫‪ -‬اﺟﺒﺎر زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻮع ﺷﮑﻨﺠﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻮع و اﻧﺪازﻩ ﯼ ﮐﺎﺑﻞ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬
‫در ﺷﮑﻨﺠﻪ‪.‬‬

‫‪ -١-٢-٣‬اﻋﺪام ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ و‪...‬‬

‫‪ -‬ﻗﺮار دادن زﻧﺪاﻧﯽ در ﺟﻮﺧﻪ ﯼ اﻋﺪام و ﺗﻴﺮﺑﺎران اﻓﺮادﯼ ﮐﻪ در ﮐﻨﺎر او ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬اﺟﺮاﯼ ﻧﻤﺎﻳﺸﯽ ﻣﺮاﺳﻢ دار زدن زﻧﺪاﻧﯽ‪) ،‬ﻃﻨﺎب ﺑﻪ دور ﮔﺮدن زﻧﺪاﻧﯽ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ و ﺑﻪ‬
‫ﺁهﺴﺘﮕﯽ و ﺑﺎ اﺣﺘﻴﺎط وﯼ را ﺑﺎﻻ ﻣﯽ ﮐﺸﻨﺪ‪ .‬ﭘﺎهﺎ از روﯼ زﻣﻴﻦ ﺟﺪا ﺷﺪﻩ و ﺣﺎﻟﺖ ﺧﻔﮕﯽ ﺑﻪ‬
‫زﻧﺪاﻧﯽ دﺳﺖ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﺷﻮد(؛‬
‫‪ -‬ﺑﺮدن زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ اﺗﺎق وﺻﻴﺖ و اﺟﺒﺎر او ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻦ وﺻﻴﺖ ﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻦ اﺳﻢ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﺎ‬
‫ﻣﺎژﻳﮏ روﯼ ﭘﺎﻳﺶ ﮐﻪ ﻳﮑﯽ از ﻣﺮاﺣﻞ ﻗﺒﻞ از اﻋﺪام اﺳﺖ؛‬
‫‪ -‬ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪن هﺎﯼ ﻣﺘﻮاﻟﯽ زﻧﺪاﻧﯽ در ﺷﺐ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺁﻣﺎدﻩ ﺷﺪن ﺑﺮاﯼ اﺟﺮاﯼ ﺣﮑﻢ اﻋﺪام و‬
‫ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻧﮕﺎﻩ داﺷﺘﻦ وﯼ؛‬
‫‪ -‬ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﮐﺸﺘﻦ و دﻓﻦ ﺟﻨﺎزﻩ در ﻣﺤﻠﯽ ﻧﺎﻣﺸﺨﺺ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اﯼ ﮐﻪ ﮐﺴﯽ از ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ‬
‫زﻧﺪاﻧﯽ ﺁﮔﺎﻩ ﻧﺸﻮد؛‬
‫‪ -‬ﺧﻮاﺑﺎﻧﺪن ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﺎﻋﺘﻪ ﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن در ﮔﻮدال اﻓﺮاد و ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺁﻧﺎن ﺑﻪ اﻋﺪام )ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪۶٠‬‬
‫اوﻳﻦ(؛‬
‫‪ -‬ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﻪ اﻋﻤﺎل ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎﯼ وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ و ﮐﺸﺘﻦ زﻳﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ )ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﻮاﺑﻖ اﻣﺮ و‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت زﻧﺪاﻧﯽ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺷﮑﻞ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ(‪.‬‬

‫‪ -١-٢-۴‬اﺟﺒﺎر زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ دﻳﺪن ﺻﺤﻨﻪ هﺎﯼ دﻟﺨﺮاش‬

‫‪ -‬ﺑﺮدن زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺟﻨﺎزﻩ ﯼ اﻓﺮاد ﺧﺎﻧﻮادﻩ‪ ،‬دوﺳﺘﺎن و رهﺒﺮان ﺟﺮﻳﺎن هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ؛‬
‫‪ -‬ﺑﺮدن زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﺮاﯼ دﻳﺪن ﺟﻨﺎزﻩ در ﺑﺎﻻﯼ دار‪ ،‬ﺳﻄﻞ ﺁﺷﻐﺎل و‪...‬؛‬
‫‪ -‬دار زدن زﻧﺪاﻧﯽ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭼﺸﻤﺎن ﺣﻴﺮت زدﻩ ﯼ دﻳﮕﺮ زﻧﺪاﻧﻴﺎن؛‬
‫‪ -‬ﺑﺮدن زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪ هﺎﯼ اﻋﺪام و اﺟﺒﺎر ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ درﺟﻮﺧﻪ ﯼ اﻋﺪام‪ ،‬زدن‬
‫ﺗﻴﺮﺧﻼص‪ ،‬ﺣﻤﻞ ﺟﻨﺎزﻩ‪ ،‬دادن ﺷﻌﺎر ﻋﻠﻴﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن و‪...‬؛‬
‫‪ -‬ﻧﺸﺎن دادن ﭘﻴﮑﺮ درهﻢ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﯼ ﻓﺮزﻧﺪ‪ ،‬هﻤﺴﺮ و ﺑﺴﺘﮕﺎن ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن؛‬
‫‪ -‬اﺟﺒﺎر زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ دﻳﺪن ﺻﺤﻨﻪ ﯼ دﻟﺨﺮاش اﻋﺪام هﻤﺴﺮ‪ ،‬ﺑﺮادر و ‪...‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٨٢‬‬
‫‪ -١-٢-۵‬ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ و‪...‬‬
‫‪ -‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ در ﻣﺮاﺣﻞ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ‪ ،‬ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮐﻪ ﮔﺎﻩ ﺗﺎ ﻣﺎﻩ هﺎﯼ ﻣﺘﻮاﻟﯽ‬
‫اداﻣﻪ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ؛‬
‫‪ -‬ﻧﺸﺎﻧﺪن زﻧﺪاﻧﯽ ﭘﺸﺖ در ﺷﻌﺒﻪ ﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ‪ ،‬ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺎﻩ و راهﺮوهﺎ ﺑﺮاﯼ ﺳﺎﻋﺖ هﺎ و‬
‫روزهﺎﯼ ﻣﺘﻮاﻟﯽ‪ .‬ﮔﺎﻩ اﻳﻦ ﻣﺪت در ﮐﻤﻴﺘﻪ ﻣﺸﺘﺮﮎ ﺗﺎ ﻣﺎﻩ هﺎ اداﻣﻪ ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺖ؛‬
‫‪ -‬ﺑﻴﺪار ﻧﮕﺎﻩ داﺷﺘﻦ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﺮاﯼ ﺳﺎﻋﺖ هﺎ و روزهﺎﯼ ﻣﺘﻮاﻟﯽ؛‬
‫‪ -‬ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪن هﺎﯼ ﻣﺘﻮاﻟﯽ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﺮاﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ در ﺷﺐ؛‬
‫‪ -‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ ﺑﺮاﯼ ﻣﺪت هﺎﯼ ﻣﺘﻮاﻟﯽ؛‬
‫‪ -‬اﺟﺒﺎر زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ ﮔﻮش ﮐﺮدن ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎﯼ اﻓﺮاد درهﻢ ﺷﮑﺴﺘﻪ و ﮔﺎﻩ ﺑﺤﺚ ﺑﺎ ﺁن هﺎ؛‬
‫‪ -‬ﺑﻼﺗﮑﻠﻴﻔﯽ ﻃﻮﻻﻧﯽ زﻳﺮ ﺣﮑﻢ و ﻳﺎ زﻳﺮ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ؛‬
‫‪ -‬ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ ﺑﺴﺘﮕﺎن درﺟﻪ ﻳﮏ‪.‬‬

‫‪ -١-٢-۶‬ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺁزار و اذﻳﺖ در دادﮔﺎﻩ‬

‫‪ -‬ﺣﻀﻮر در دادﮔﺎﻩ ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ وﻋﺪم روﻳﺖ ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺮع در ﻏﺎﻟﺐ دادﮔﺎﻩ هﺎﯼ ﺳﺎل هﺎﯼ ‪۶٠-‬‬
‫‪۶١‬؛‬
‫‪ -‬ﺗﻬﺪﻳﺪ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮش ﮐﻴﻔﺮﺧﻮاﺳﺖ و ﻳﺎ ارﺟﺎع دوﺑﺎرﻩ ﯼ ﭘﺮوﻧﺪﻩ ﺑﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ و‬
‫اﻋﻤﺎل دوﺑﺎرﻩ ﯼ ﺷﮑﻨﺠﻪ روﯼ او؛‬
‫‪ -‬ﺻﺪور ﺣﮑﻢ ﺗﻌﺰﻳﺮ و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ "دروغ ﮔﻮﻳﯽ" در دادﮔﺎﻩ و ﻳﺎ ﻋﺪم ﭘﺬﻳﺮش‬
‫ﮐﻴﻔﺮﺧﻮاﺳﺖ؛‬
‫‪ -‬ﺣﻀﻮر ﺑﺎزﺟﻮ در دادﮔﺎﻩ و ﺗﻬﺪﻳﺪ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮش ﮐﻴﻔﺮﺧﻮاﺳﺖ؛‬
‫‪ -‬ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ زﻧﺪاﻧﯽ در دادﮔﺎﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺮع؛‬
‫‪ -‬ﺑﺮﻗﺮارﯼ دادﮔﺎﻩ در ﺷﻌﺒﻪ ﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ و در ﮐﻨﺎر ﺗﺨﺖ ﺷﮑﻨﺠﻪ )ﺑﻌﺪ از ‪ ۵‬ﻣﻬﺮ در‬
‫ﺷﻌﺒﻪ ﯼ هﻔﺖ(‪ ،‬ﺑﺮﻗﺮارﯼ دادﮔﺎﻩ در ﺑﻬﺪارﯼ و در ﮐﻨﺎر ﺑﺪن هﺎﯼ زﺧﻤﯽ و ﻣﺠﺮوح دﻳﮕﺮ‬
‫ﺑﻴﻤﺎران زﻧﺪاﻧﯽ؛‬
‫‪ -‬اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر روﺣﯽ روﯼ زﻧﺎن زﻧﺪاﻧﯽ از ﻃﺮﻳﻖ ﻃﺮح ﺳﺆال در ﻣﻮرد ﺁﻣﺎد ﮔﯽ ﺷﺎن‬
‫ﺑﺮاﯼ ازدواج ﺑﺎ ﭘﺎﺳﺪاران و اﻓﺮاد ﺣﺰب اﻟﻠﻬﯽ‪ .‬ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ هﺎﯼ زﻳﺎدﯼ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫وﻳﮋﻩ از زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺗﻮاب زن در ﮐﻠﻴﻪ ﯼ ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ‪ ،‬دادﮔﺎﻩ و دوران زﻧﺪان ﺑﻪ ﻋﻤﻞ‬
‫ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ؛‬
‫‪ -‬اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر ﺑﺮ روﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺘﻤﻮل ﺑﺮاﯼ هﺒﻪ ﮐﺮدن)ﺑﺨﺸﺶ( ﺑﺨﺸﯽ از اﻣﻮال ﺷﺎن ﺑﻪ‬
‫دادﺳﺘﺎﻧﯽ اﻧﻘﻼب و دوﻟﺖ؛‬
‫‪ -‬ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮش ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ و ﻣﺤﮑﻮم ﮐﺮدن ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ؛‬
‫‪ -‬ﺻﺪور ﺣﮑﻢ ﺷﻼق در ﮐﻨﺎر ﻣﺤﮑﻮﻣﻴﺖ ﺑﻪ زﻧﺪان‪.‬‬
‫‪٢٨٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫‪ -٢‬ﺷﮑﻨﺠﻪ و رﻓﺘﺎر وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ ﭘﻴﺶ از اﻋﺪام‪ ،‬ﺑﻪ هﻨﮕﺎم اﻋﺪام و ﺗﺪاوم ﺁن ﺑﻌﺪ از‬
‫اﻋﺪام‬
‫در ﺁﻳﻴﻦ هﺎﯼ ﻣﺪرن اﻋﺪام ﺗﻼش ﻣﯽ ﺷﻮد ﻋﻨﺼﺮﻧﻤﺎﻳﺶ و درد از اﻋﺪام ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد و ﻣﺮگ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻼﺷﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮاﯼ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺣﻴﺎت و زﻧﺪﮔﯽ از ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ‪.‬‬
‫ﻣﺮﮔﯽ ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻳﮏ ﻟﺤﻈﻪ ﻃﻮل ﻧﮑﺸﺪ‪ ،‬از ﭘﻴﺶ ﺑﺎ هﻴﭻ ﺷﮑﻨﺠﻪ اﯼ هﻤﺮاﻩ‬
‫ﻧﺸﻮد ﻳﺎ ﺁﺳﻴﺒﯽ ﺑﺮ ﺟﺴﺪ وارد ﻧﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬اﻋﺪاﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ اﺻﺎﺑﺖ ﮐﻨﺪ ﻧﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺑﺪن‪ .‬دﻳﮕﺮ از ﺁن ﻣﺮﺣﻠﻪ هﺎﯼ ﻃﻮﻻﻧﯽ اﯼ ﮐﻪ در ﺁن هﺎ ﻣﺮگ ﺑﺎ وﻗﻔﻪ هﺎﻳﯽ‬
‫ﺣﺴﺎب ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﺗﻌﻮﻳﻖ ﻣﯽ اﻓﺘﺎد و ﺑﺎ ﺿﺮﺑﻪ هﺎﻳﯽ ﻣﺘﻮاﻟﯽ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺒﺮﯼ‬
‫‪١٩٢‬‬
‫ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫در ﻧﻈﺎم ﻗﻀﺎﻳﯽ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ از ﺑﺪو ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺗﺎ ﮐﻨﻮن‪ ،‬هﻴﭻ ﭼﻴﺰﯼ ﻣﺎﻧﻊ از اﺟﺮاﯼ‬
‫ﺣﮑﻢ اﻋﺪام ﻧﮕﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺘﺎ ﺑﺎردارﯼ و ﺑﻴﻤﺎرﯼ و‪ ...‬ﺑﺮﻋﮑﺲ ﺗﻼش ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﺗﺎ هﺮ‬
‫ﭼﻪ زودﺗﺮ ﺣﮑﻢ اﻋﺪام را در ﻣﻮرد ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ اﺟﺮا ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ اﻋﺪام ﺣﮑﻢ ﺧﺪاﺳﺖ و ﺣﮑﻢ‬
‫ﺧﺪا ﻧﺒﺎﻳﺪ روﯼ زﻣﻴﻦ ﻣﻌﻄﻞ ﺑﻤﺎﻧﺪ و در اﺳﺮع وﻗﺖ ﺑﺎﻳﺪ اﺟﺮا ﺷﻮد‪ .‬هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻤﺎﻣﯽ‬
‫ﺗﻼش هﺎ ﺑﻪ ﺧﺮج دادﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺣﻴﺎت و زﻧﺪﮔﯽ را ﺑﻪ ﺟﺎﻧﮑﺎﻩ ﺗﺮﻳﻦ ﺷﮑﻞ از زﻧﺪاﻧﯽ‬
‫ﺑﺴﺘﺎﻧﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ ﭼﺮا ﺑﻌﺪ از ﻣﺮﮔﯽ ﺟﺎﻧﮑﺎﻩ ﻧﻴﺰ دﺳﺖ از ﺳﺮ ﺟﻨﺎزﻩ ﯼ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﺮ‬
‫ﻧﻤﯽ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻳﮏ اﻋﺘﻘﺎد ﻗﺪﻳﻤﯽ ﮐﻪ رﻳﺸﻪ در دوران ﺑﺮﺑﺮﻳﺖ و ﻗﺮون وﺳﻄﺎ‬
‫داﺷﺖ ﮐﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ "ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﻧﻴﺰ ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻣُﺸﺮك‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﺮ داﺷﺖ"‪.‬‬
‫‪ -‬زﺟﺮﮐﺶ ﮐﺮدن زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ؛‬
‫‪ -‬ﺷﻠﻴﮏ در رﺣﻢ و ﺑﻴﻀﻪ ﯼ زﻧﺪاﻧﯽ؛‬
‫‪ -‬ﺗﺄﺧﻴﺮ در زدن ﺗﻴﺮ ﺧﻼص ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﺎن ﮐﺎﻩ ﺗﺮ ﮐﺮدن ﻣﺮگ؛‬
‫‪ -‬ﺷﻠﻴﮏ از ﮐﻤﺮ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ و رهﺎ ﮐﺮدن زﻧﺪاﻧﯽ؛‬
‫‪ -‬ﻣﺮگ در زﻳﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺿﺮﺑﺎت ﮐﺎﺑﻞ؛‬
‫‪ -‬زﻧﺪﻩ ﺑﻪ ﮔﻮر ﮐﺮدن اﻓﺮاد)در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن هﺎ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎدﻩ اﺳﺖ(؛‬
‫‪ -‬ﮐﺸﻴﺪن ﺧﻮن ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﻗﺒﻞ از اﻋﺪام ﮐﻪ در ﺳﺎل هﺎﯼ اوﻟﻴﻪ دهﻪ ﯼ‪ ۶٠‬ﻣﺮﺳﻮم ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ؛‬
‫‪ -‬ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ زﻧﺎن ﺑﺎﮐﺮﻩ ﻗﺒﻞ از اﻋﺪام؛‬
‫‪ -‬ﻣﺤﮑﻮم ﮐﺮدن زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ ﺗﺤﻤﻞ ﺿﺮﺑﺎت ﺷﻼق ﭘﻴﺶ از اﺟﺮاﯼ ﺣﮑﻢ اﻋﺪام؛‬
‫‪ -‬زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺤﮑﻮم ﺑﻪ اﻋﺪام در ﻣﻮاردﯼ از ﻣﻴﺎن ﺗﻮﻧﻠﯽ از ﭘﺎﺳﺪاران ﻣﺴﻠﺢ ﺑﻪ ﮐﺎﺑﻞ و‬
‫زﻧﺠﻴﺮ و‪) ...‬دﻳﻮار ﻣﺮگ( ﻋﺒﻮر دادﻩ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﺎﺳﺪاران ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﺪم ﺑﺎزﮔﺸﺖ زﻧﺪاﻧﻴﺎن‬
‫ﻣﺤﮑﻮم ﺑﻪ اﻋﺪام ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺿﺮﺑﺎت ﻣﺮﮔﺒﺎر را ﺑﺮ ﺳﺮ و روﯼ ﺁﻧﺎن وارد ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺎهﯽ ﺟﻮﺧﻪ هﺎﯼ اﻋﺪام ﺗﻨﻬﺎ ﭘﻴﮑﺮ ﺑﯽ ﺟﺎن زﻧﺪاﻧﻴﺎن را ﺑﻪ رﮔﺒﺎر ﻣﯽ ﺑﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺑﺮدن زﻧﺪاﻧﻴﺎن زﻳﺮ اﻋﺪام و ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻧﻈﺎﻣﯽ داﺷﺘﻨﺪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻗﺒﺮهﺎﯼ‬
‫ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﮔﺎن ﺟﻨﮓ و ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﻋﻤﻠﻴﺎت هﺎﯼ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﯼ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ 192‬ﻣﺮاﻗﺒﺖ و ﺕﻨﺒﻴﻪ – ﺕﻮﻟﺪ زﻧﺪان‪ ،‬ﻣﻴﺸﻞ ﻓﻮﮐﻮ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٢٢‬‬

 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٨٤‬‬
‫اﻳﻦ ﻋﻤﻞ در ﺷﺐ هﺎﯼ ﺟﻤﻌﻪ ﺑﺎ ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ ﺷﺪﻳﺪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺗﻮﺳﻂ ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎﯼ ﺗﺤﺮﻳﮏ‬
‫ﺷﺪﻩ ﯼ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﮔﺎن و اوﺑﺎش ﺣﺰب اﻟﻠﻬﯽ در ﻣﺤﻞ هﻤﺮاﻩ ﺑﻮد؛‬
‫‪ -‬ﺧﻔﻪ ﮐﺮدن ﺑﻪ ﺟﺎﯼ دار زدن؛‬
‫‪ -‬ﺑﻪ رﮔﺒﺎر ﺑﺴﺘﻦ زﻧﺪاﻧﯽ روﯼ ﺑﺮاﻧﮑﺎرد و ﭘﺘﻮ) هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺷﺪت‬
‫ﺟﺮاﺣﺎت واردﻩ ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻳﺴﺘﺎدن ﻧﺒﺎﺷﺪ(؛‬
‫‪ -‬ﻧﮕﺎﻩ داﺷﺘﻦ زﻧﺪاﻧﯽ و اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻃﻨﺎب ﺑﻪ دور ﮔﺮدﻧﺶ در ﻣﻮاردﯼ ﮐﻪ وﯼ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺷﺪت‬
‫ﺟﺮاﺣﺎت واردﻩ و ﻳﺎ ﻓﻠﺞ ﺷﺪن ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻳﺴﺘﺎدن ﻧﺒﺎﺷﺪ؛‬
‫‪ -‬ﺁوﻳﺰان ﺷﺪن از ﭘﺎﯼ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ دار ﺁوﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ؛‬
‫‪ -‬اﻋﺪام زﻧﺎن ﺑﺎردار؛‬
‫‪ -‬دار زدن ﺑﺎ ﺟﺮاﺛﻘﺎل و ﮔﺮداﻧﺪن ﺟﻨﺎزﻩ در ﺷﻬﺮ؛‬
‫‪ -‬ﻗﺮار دادن ﺟﻨﺎزﻩ در ﻣﺤﻞ هﺎﯼ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺷﻬﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻴﺪان هﺎ‪ ،‬ﭘﻞ هﺎﯼ ﻣﻌﺮوف و دﻳﮕﺮ‬
‫ﻣﮑﺎن هﺎﯼ ﭘﺮ رﻓﺖ و ﺁﻣﺪ‪.‬‬

‫‪ -٣‬ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎﯼ ﻣﻌﻤﻮل و راﻳﺞ در ﻃﻮل دوران ﺳﭙﺮﯼ ﮐﺮدن ﻣﺤﮑﻮﻣﻴﺖ‬

‫ﺷﮑﻨﺠﻪ در ﻃﻮل دوران زﻧﺪان‪ ،‬ﻧﻪ ﻟﺰوﻣﺎً ﺑﺮاﯼ ﺑﺪﺳﺖ ﺁوردن اﻃﻼﻋﺎت )ﮔﺎﻩ ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ﻧﻴﺰ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ( ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎ هﺪف ﺷﮑﺴﺘﻦ هﺮ ﺷﮑﻠﯽ از ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫و اﻳﺠﺎد وﺣﺸﺖ و اﺿﻄﺮاب داﺋﻤﯽ در ﻣﻴﺎن زﻧﺪاﻧﻴﺎن‪ ،‬اﻋﻤﺎل ﻣﯽ ﺷﺪ ﺗﺎ از ﺁن هﺎ اﻓﺮاد‬
‫دﺳﺖ ﺁﻣﻮزﯼ ﺑﺴﺎزﻧﺪ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﺎن هﺎﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮان را اﻧﺠﺎم دادﻩ و ﺑﻮﺳﻪ ﺑﺮ‬
‫ﺁﺳﺘﺎن ﺁﻧﺎن زدﻩ و ﭘﺲ از ﺁزادﯼ از زﻧﺪان ﻧﻴﺰ از ﻣﺒﻠﻐﺎن "ﺣﻘﺎﻧﻴﺖ و اﺻﺎﻟﺖ" رژﻳﻢ در‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -٣-١‬ﻧﮕﺎﻩ داﺷﺘﻦ زﻧﺪاﻧﻴﺎن در ﻓﻀﺎهﺎﯼ ﮐﻮﭼﮏ‬

‫‪ -‬ﺟﺎﯼ دادن دﻩ هﺎ زﻧﺪاﻧﯽ در ﺳﻠﻮل هﺎﯼ ﻣﺠﺮد ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﮐﻤﯽ ﺑﻴﺶ از ‪ ۴‬ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ در‬
‫ﻗﺰل ﺣﺼﺎر و ﻋﺪم ﺑﺮﺧﻮردارﯼ از ﺣﺪاﻗﻞ ﻧﻮر و هﻮا؛‬
‫‪ -‬ﺣﺒﺲ ﭼﻨﺪﻳﻦ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪﻩ در ﺳﻠﻮل هﺎﯼ اﻧﻔﺮادﯼ ‪٢٠٩‬؛‬
‫‪ -‬ﺣﺒﺲ ﺑﻴﻦ ‪ ٧٠‬ﺗﺎ ‪ ١٠٠‬ﻧﻔﺮ در اﺗﺎق هﺎﻳﯽ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺣﺪودن ‪ ٣۶‬ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ در اوﻳﻦ؛‬
‫‪ -‬ﺣﺒﺲ ﮐﺮدن زﻧﺪاﻧﻴﺎن در ﻣﺤﻞ هﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﮐﺜﻴﻒ و ﻧﻤﻮر و ﺗﺎرﻳﮏ ﺑﺪون ﮐﻤﺘﺮﻳﻦ اﻣﮑﺎﻧﺎت‬
‫اوﻟﻴﻪ)ﮔﺎوداﻧﯽ ﻗﺰل ﺣﺼﺎر(؛‬
‫‪ -‬ﺣﺒﺲ در ﺳﻠﻮل هﺎﯼ ﺗﺎرﻳﮏ و ﺑﺪون ﻣﻨﻔﺬ ﮔﻮهﺮدﺷﺖ)ﺗﺎرﻳﮏ ﺧﺎﻧﻪ( ﺑﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﺟﻴﺮﻩ ﯼ‬
‫ﻏﺬاﻳﯽ و ﻣﺤﺮوﻣﻴﺖ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺗﻮاﻟﺖ‪ .‬زﻧﺪاﻧﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﮏ ﺑﺎر در ﺷﺒﺎﻧﻪ روز ﺑﻪ ﺗﻮاﻟﺖ ﺑﺮدﻩ‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪ؛‬
‫‪ -‬ﺣﺒﺲ ﮐﺮدن زﻧﺪاﻧﯽ در ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ ﺑﺪون اﻣﮑﺎن ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬هﻮاﺧﻮرﯼ و‪ ...‬ﺑﺮاﯼ ﻣﺎﻩ هﺎ‬
‫و ﺳﺎل هﺎ ﮐﻪ ﮔﺎﻩ ﺳﻠﻮل ﻓﺎﻗﺪ زﻳﺮاﻧﺪاز‪ ،‬ﻣﻮﮐﺖ و ﭘﺘﻮﯼ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﻮد؛‬
‫‪٢٨٥‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫‪ -‬ﺣﺒﺲ ﮐﺮدن زﻧﺪاﻧﯽ در ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺟﻴﺮﻩ ﯼ ﮐﺘﮏ و اﻧﻮاع ﺁزار و اذﻳﺖ‪.‬‬

‫‪ -٣-٢‬ﺑﯽ ﺧﻮاﺑﯽ و ﺳﺮﭘﺎ ﻧﮕﺎﻩ داﺷﺘﻦ‬

‫‪ -‬ﺳﺮﭘﺎ ﻧﮕﺎﻩ داﺷﺘﻦ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺪت روزهﺎﯼ ﻣﺘﻮاﻟﯽ)ﮔﺎﻩ ﺗﺎ دﻩ روز( و ﺗﺮﮐﻴﺐ‬
‫ﺁن ﺑﺎ ﻧﺸﺴﺘﻦ هﺎﯼ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﻣﺪت و اداﻣﻪ ﯼ اﻳﻦ ﺳﻴﮑﻞ ﺗﺎ ﺷﮑﺴﺘﻦ ارادﻩ ﯼ زﻧﺪاﻧﯽ؛‬
‫‪ -‬ﺳﺮﭘﺎ ﻧﮕﺎﻩ داﺷﺘﻦ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ از ﺷﺐ ﺗﺎ ﺻﺒﺢ )زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺎهﺎﻳﺶ را ﺑﻪ ﻗﺪر‬
‫ﺷﺎﻧﻪ ﺑﺎز ﻣﯽ ﮐﺮد( و اﺟﺒﺎر او ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﮐﺎرهﺎﯼ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ و‪ ...‬از ﺻﺒﺢ ﺗﺎ ﻏﺮوب‬
‫و اداﻣﻪ ﯼ اﻳﻦ ﺳﻴﮑﻞ ﺑﺮاﯼ روزهﺎﯼ ﻣﺘﻮاﻟﯽ؛‬
‫‪ -‬ﺳﺮﭘﺎ ﻧﮕﺎﻩ داﺷﺘﻦ زﻧﺪاﻧﯽ از ﺷﺐ ﺗﺎ ﺻﺒﺢ در ﺳﺮﻣﺎﯼ زﻣﺴﺘﺎن‪ ،‬در هﻮاﯼ ﺁزاد و ﺑﺪون‬
‫ﻟﺒﺎس ﮔﺮم؛‬
‫‪ -‬اﺟﺒﺎر زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ ﺳﺮﭘﺎ اﻳﺴﺘﺎدن و ﻧﺨﻮاﺑﻴﺪن در زﻳﺮهﺸﺖ ﺑﻨﺪ ﺑﺮاﯼ روزهﺎﯼ ﻣﺘﻮاﻟﯽ در‬
‫ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ دﻳﮕﺮان ﺷﺐ هﺎ در ﻃﻮل راهﺮوﯼ ﺑﻨﺪ و ﺳﻠﻮل هﺎ ﮔﻮش ﺗﺎ ﮔﻮش در ﮐﻨﺎر هﻢ‬
‫ﺧﻮاﺑﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﺎ دﻳﺪن ﺁن هﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﺗﺤﻤﻞ ﺷﺮاﻳﻂ ﻓﻮق اﻟﻌﺎدﻩ وﺣﺸﺘﻨﺎﮐﯽ‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪ؛‬
‫‪ -‬ﻟﮕﺪ زدن ﺑﻪ در ﺳﻠﻮل هﺎﯼ اﻧﻔﺮادﯼ در ﻧﻴﻤﻪ هﺎﯼ ﺷﺐ؛‬
‫‪ -‬ﺑﯽ ﺧﻮاﺑﯽ ﻣﺰﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺒﻮد ﺟﺎﯼ ﺧﻮاب‪ ،‬روﺷﻦ ﺑﻮدن ﭼﺮاغ اﺗﺎق در ﺷﺐ و ‪...‬‬

‫‪ -٣-٣‬ﻗﻔﺲ‪ ،‬واﺣﺪ ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ‬

‫‪ -‬ﻧﺸﺎﻧﺪن زﻧﺪاﻧﯽ در ﺟﻌﺒﻪ ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ ﺑﺮاﯼ ﻣﺎﻩ هﺎﯼ ﻣﺘﻮاﻟﯽ؛‬
‫‪ -‬ﺧﻮاﺑﺎﻧﺪن زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﺮ روﯼ ﺗﺨﺖ و ﺑﺴﺘﻦ دﺳﺖ و ﭘﺎﯼ وﯼ ﺑﻪ ﺗﺨﺖ‪ ،‬هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ‬
‫ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ ﺑﺮاﯼ ﻣﺎﻩ هﺎﯼ ﻣﺘﻮاﻟﯽ؛‬
‫‪ -‬واﺣﺪ ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ‪ :‬ﻣﺤﻞ ﺧﺎﺻﯽ در زﻧﺪان ﻗﺰل ﺣﺼﺎر وﻳﮋﻩ ﯼ زﻧﺎن ﻣﺠﺎهﺪ‪ ،‬در ﺁن ﺟﺎ‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺗﺮﮐﻴﺐ وﺣﺸﺘﻨﺎﮐﯽ از ﺳﺮﭘﺎ اﻳﺴﺘﺎدن ﻣﺪاوم هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ و ﺗﺤﻘﻴﺮ‪،‬‬
‫اﺟﺒﺎر ﺑﻪ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯼ دوﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺑﯽ ﺧﻮاﺑﯽ‪ ،‬زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺣﻀﻮر داﺋﻢ ﺑﺎزﺟﻮ در ﻣﺤﻞ‪،‬‬
‫ﻓﺸﺎرهﺎﯼ روﺣﯽ ﻣﺪاوم‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﺮ و‪ ...‬را ﺗﺤﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ؛‬
‫‪ -‬ﺣﺒﺲ زﻧﺪاﻧﯽ در ﻣﺤﻞ هﺎﯼ ﻧﺎﻣﺘﻌﺎرف ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺮار دادن وﯼ در ﮐﻤﺪ‪ ،‬ﺗﻮاﻟﺖ و ‪...‬‬

‫‪ -٣-۴‬اﻧﻮاع دﻳﮕﺮﯼ از ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺁزار و اذﻳﺖ ﻣﻌﻤﻮل در زﻧﺪان‬

‫‪ -‬ﺣﻤﻠﻪ و ﻳﻮرش ﭘﺎﺳﺪاران و ﻣﺴﺌﻮﻻن زﻧﺪان ﺑﻪ ﺑﻨﺪهﺎ و ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ ﺷﺪﻳﺪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﺎ‬
‫ﮐﺎﺑﻞ‪ ،‬زﻧﺠﻴﺮ‪ ،‬ﭼﻮب‪ ،‬ﻣﺸﺖ و ﻟﮕﺪ و‪...‬؛‬
‫‪ -‬اﺗﺎق ﮔﺎز‪ :‬اﺗﺎﻗﯽ ﺑﺪون ﻣﻨﻔﺬ ﮐﻪ در ﮔﺮﻣﺎﯼ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن دﻩ هﺎ ﻧﻔﺮ را ﺑﻪ ﺟﺮم ورزش‬
‫دﺳﺖ ﺟﻤﻌﯽ ﮐﺮدن‪ ،‬در ﺁن اﻧﺪاﺧﺘﻪ و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻌﺮق ﺑﺎﻻ و ﻧﺒﻮد اﮐﺴﻴﮋن‪ ،‬اﻓﺮاد دﭼﺎر‬
‫ﺗﻨﮕﯽ ﻧﻔﺲ و ﻏﺶ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ؛‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٨٦‬‬
‫‪ -‬ﺗﻮﻧﻞ‪ :‬ﭘﺎﺳﺪاران در دو ﻃﺮف ﺑﻪ ﺻﻒ اﻳﺴﺘﺎدﻩ و زﻧﺪاﻧﯽ را ﮐﻪ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮد از ﻣﻴﺎن ﺁن هﺎ‬
‫ﺑﮕﺬرد‪ ،‬ﺑﺎ ﮐﺎﺑﻞ و ﻣﺸﺖ و ﻟﮕﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ ﻗﺮار ﻣﯽ دادﻧﺪ؛‬
‫‪ -‬ﺑﻴﮕﺎرﯼ ﮐﺸﻴﺪن از زﻧﺪاﻧﻴﺎن‪ :‬ﻣﺠﺒﻮر ﮐﺮدن زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻪ ﮐﺎرهﺎﯼ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪،‬‬
‫ﺗﻌﻤﻴﺮات‪ ،‬ﻧﻈﺎﻓﺖ و‪ ...‬در زﻧﺪان‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻨﺪن ﮐﺎﻧﺎل‪ ،‬ﺗﻔﮑﻴﮏ زﺑﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺗﺨﻠﻴﻪ ﯼ ﺑﺎر و‬
‫ﺑﺎرﮔﻴﺮﯼ‪ ،‬ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب‪ ،‬ﺁﺳﻔﺎﻟﺖ ﮐﺮدن ﻣﺤﻮﻃﻪ و ﺑﻨﺪهﺎﯼ زﻧﺪان‪ ،‬ﺷﺴﺘﻦ راهﺮو هﺎﯼ‬
‫زﻧﺪان‪...‬؛‬
‫‪ -‬ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ ﺷﺪﻳﺪ زﻧﺪاﻧﻴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در اﻋﺘﺼﺎب ﻏﺬا ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ و اﺟﺒﺎر ﺁن هﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺷﮑﺴﺘﻦ اﻋﺘﺼﺎب ﻏﺬا؛‬
‫‪ -‬ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ ﺷﺪﻳﺪ زﻧﺪاﻧﯽ ﻗﺒﻞ از ﭘﺨﺶ ﻏﺬا در ﺳﻠﻮل هﺎﯼ اﻧﻔﺮادﯼ ﮔﻮهﺮدﺷﺖ؛‬
‫‪ -‬ﺗﻨﺒﻴﻪ دﺳﺖ ﺟﻤﻌﯽ ﮐﻠﻴﻪ ﯼ اﻓﺮادﯼ ﮐﻪ در ﺳﻠﻮل هﺎﯼ ﻳﮏ ﺑﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻋﺪم‬
‫ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ در ﺣﺎل ﻣﻮرس زدن ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ؛‬
‫‪ -‬ﺗﺰرﻳﻖ دارو در زﻳﺮ ﭘﻮﺳﺖ زﻧﺪاﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ زﺧﻢ ﻋﻤﻴﻖ ﻣﯽ ﺷﺪ؛‬
‫‪ -‬اﺟﺮاﯼ ﺣﮑﻢ ﺷﻼق در هﺮ وﻋﺪﻩ ﺑﺮاﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺘﯽ ﮐﻪ ﻧﻤﺎز ﻧﻤﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ )ﺑﻌﺪ‬
‫از ﻗﺘﻞ ﻋﺎم ‪(۶٧‬؛‬
‫‪ -‬ﺑﻪ ﺑﻬﺪارﯼ ﻧﺒﺮدن ﺑﻴﻤﺎران و در اﺧﺘﻴﺎر ﻗﺮار ﻧﺪادن داروهﺎﯼ ﺣﻴﺎﺗﯽ ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﯽ؛‬
‫‪ -‬ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ ﻣﻔﺮط دادن ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن؛‬
‫‪ -‬ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ ﺟﻨﺴﯽ ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﺎن و ﭘﺎﺳﺪاران ﻣﺮد از زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﮐﻢ ﺳﻦ و ﺳﺎل‪.‬‬

‫‪ -۴‬ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎﯼ راﻳﺞ در دوران ﺗﺴﻠﻂ ﺑﻬﺰاد ﻧﻈﺎﻣﯽ در ﻗﺰل ﺣﺼﺎر)هﺪف ﮐﺴﺐ‬
‫اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﮐﻪ زﻧﺪاﻧﯽ در دوران ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ اراﺋﻪ ﻧﺪادﻩ اﺳﺖ(‬
‫‪ -‬ﺷﻼق زدن ﺑﺎ ﮐﺎﺑﻞ در ﺣﻤﺎم ﺑﻨﺪ و در زﻳﺮ دوش ﺁب ﺳﺮد در هﻮاﯼ ﺳﺮد زﻣﺴﺘﺎن در‬
‫ﺷﺐ هﺎ؛‬
‫‪ -‬ﺑﻴﺪار ﻧﮕﺎﻩ داﺷﺘﻦ اﻓﺮاد ﺑﻨﺪ و اﺟﺒﺎر ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﺷﻨﻴﺪن و دﻳﺪن ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯼ دوﺳﺘﺎﻧﺸﺎن؛‬
‫‪ -‬ﺳﻮراخ ﮐﺮدن ﮔﻮش؛‬
‫‪ -‬زدن ﺁﻣﭙﻮل هﻮا؛‬
‫‪ -‬زدن دﺳﺘﺒﻨﺪ ﻗﭙﺎﻧﯽ و ﺁوﻳﺰان ﮐﺮدن زﻧﺪاﻧﻴﺎن‪...‬؛‬
‫‪ -‬ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ ﺷﺪﻳﺪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن؛‬
‫‪ -‬ﺧﻮاﺑﺎﻧﺪن زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﮐﻒ راهﺮو ﺑﻨﺪ و دوﻳﺪن از روﯼ ﺁن هﺎ؛‬
‫‪ -‬زدن ﻣﻮﯼ ﺳﺮزﻧﺪاﻧﯽ و رﻳﺨﺘﻦ ﺁن در ﺗﻮاﻟﺖ و اﺟﺒﺎر او ﺑﻪ ﺧﻮردن ﺁن؛‬
‫‪ -‬اﺟﺒﺎر زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻪ زدن ﮐﺎﺑﻞ ﺑﻪ دوﺳﺘﺎﻧﺸﺎن؛‬
‫‪ -‬اﺟﺒﺎر زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻪ اﻧﺠﺎم اﻋﻤﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺁن هﺎ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﯽ دادﻧﺪ و ﺳﭙﺲ ﺗﻨﺒﻴﻪ اﻓﺮاد ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫درﺳﺖ اﻧﺠﺎم ﻧﺪادن ﻓﺮﻣﺎن هﺎ و ﻳﺎ دﻗﻴﻖ و ﺻﺤﻴﺢ اﻧﺠﺎم دادن ﺁن هﺎ!‬
‫‪٢٨٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫‪ -۵‬ﺷﮑﻨﺠﻪ ‪ ،‬ﺁزار و اذﻳﺖ و ﻓﺸﺎرهﺎﯼ روﺣﯽ‬

‫‪ -۵-١‬اﻋﻤﺎل روش هﺎﯼ ﺗﺤﻘﻴﺮﺁﻣﻴﺰ و اﻳﺠﺎد ﺷﺮاﻳﻂ ﺁزاردهﻨﺪﻩ ﺑﺮاﯼ ﺁزادﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن‬
‫‪ -‬ﻋﺪم ﺁزادﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﭘﺲ از اﺗﻤﺎم ﻣﺤﮑﻮﻣﻴﺖ و اﺑﻼغ ﺣﮑﻢ ﺟﺪﻳﺪ و ﻳﺎ اﺑﻼغ ﺣﮑﻢ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‬
‫ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺗﺎ اﻃﻼع ﺛﺎﻧﻮﯼ)اﺣﺮاز ﺗﻮﺑﻪ( در زﻧﺪان ﻣﯽ ﻣﺎﻧﻴﺪ؛‬
‫‪ -‬اﻟﺰام ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻦ اﻧﺰﺟﺎرﻧﺎﻣﻪ و ﺷﺮﮐﺖ در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎﯼ اﺟﺒﺎرﯼ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺁزادﯼ از‬
‫زﻧﺪان؛‬
‫‪ -‬اﻟﺰام اﻓﺮاد ﺑﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻦ وﺛﻴﻘﻪ‪ ،‬ﺿﺎﻣﻦ و ﺳﻨﺪ ﻣﻠﮑﯽ ﺑﻌﺪ از اﺗﻤﺎم ﻣﺤﮑﻮﻣﻴﺖ ﺑﺮاﯼ ﺁزادﯼ‬
‫از زﻧﺪان‪.‬‬

‫‪ -۵-٢‬ﻓﺸﺎر هﺎﯼ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮏ‬

‫‪ -‬اﺟﺒﺎر ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ در ﮐﻼس هﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ ﻓﺮهﻨﮕﯽ‪ ،‬ﻣﺬهﺒﯽ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﯽ و‪...‬؛‬
‫‪ -‬اﺟﺒﺎر ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ و ﺗﻤﺎﺷﺎﯼ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎﯼ اﺟﺒﺎرﯼ ﮐﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﺁن هﺎ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ؛‬
‫‪ -‬اﺟﺒﺎر ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ‪ ،‬اﻋﻼم اﻧﺰﺟﺎر در ﺟﻤﻊ‪ ،‬هﻤﮑﺎرﯼ ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻮﻻن زﻧﺪان و‪ ...‬در‬
‫ﻃﻮل دوران زﻧﺪان)در ﻣﻘﺎﻃﻊ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن(؛‬
‫‪ -‬اﺟﺒﺎر زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﺪن ﺳﺮود "ﺧﻤﻴﻨﯽ اﯼ اﻣﺎم" ﺑﻪ هﻨﮕﺎم رﻓﺘﻦ ﺑﻪ هﻮاﺧﻮرﯼ؛‬
‫‪ -‬ﭘﺨﺶ ﻧﻮارهﺎﯼ ﻧﻮﺣﻪ و زارﯼ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺪاوم از ﺑﻠﻨﺪﮔﻮهﺎﯼ ﺑﻨﺪ؛‬
‫‪ -‬اﺟﺒﺎر زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺮاﯼ ﺳﺎﻟﺮوز ورود ﺧﻤﻴﻨﯽ و ﻳﺎ ﻣﺮاﺳﻢ ﻣﺸﺎﺑﻪ )در‬
‫ﺻﻮرت اﻣﺘﻨﺎع زﻧﺪاﻧﯽ‪ ،‬وﯼ را ﺗﻨﺒﻴﻪ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ( ﻗﺰل ﺣﺼﺎر‪ -‬ﺑﻨﺪ‪۶‬؛‬
‫‪ -‬ﻣﺠﺎزات زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺠﺎهﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻧﺠﺎم ﻓﺮاﻳﺾ دﻳﻨﯽ ﺟﻤﻌﯽ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻤﺎز و دﻋﺎ( و‬
‫ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ اﻋﻴﺎد ﻣﺬهﺒﯽ و اﺟﺒﺎر زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻏﻴﺮﻣﺬهﺒﯽ ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻤﺎز و اﻧﺠﺎم ﻓﺮاﻳﺾ‬
‫دﻳﻨﯽ؛‬
‫‪ -‬ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ ﺑﺮﮔﺰارﯼ ﺟﺸﻦ هﺎﯼ ﻣﻠﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻮروز‪ ،‬ﺷﺐ ﻳﻠﺪا و ‪...‬؛‬
‫‪ -‬ﻧﮕﺎرش اﻧﻮاع و اﻗﺴﺎم ﺷﻌﺎرهﺎ‪ ،‬ﺳﺨﻨﺎن ﺧﻤﻴﻨﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺸﺘﯽ و دﻳﮕﺮ رهﺒﺮان رژﻳﻢ ﺑﻪ‬
‫دﻳﻮارهﺎﯼ ﺑﻨﺪ و ﻣﺤﻞ هﺎﯼ ﺁﻣﺪ و ﺷﺪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن؛‬
‫‪ -‬ﺗﻌﺎرف ﮐﺮدن ﺷﻴﺮﻳﻨﯽ و ﻧﺎن ﺧﺎﻣﻪ اﯼ ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻌﺪ از ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ در اﻧﺠﺎم ﺟﻨﺎﻳﺘﯽ از‬
‫ﺳﻮﯼ ﻋﻮاﻣﻞ رژﻳﻢ و اﺟﺒﺎر زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ در ﺟﺸﻦ هﺎ و ﺳﻮﮔﻮارﯼ هﺎﯼ رژﻳﻢ‪.‬‬

‫‪ -۵-٣‬اﻳﺠﺎد ﻓﺸﺎر از ﺳﻮﯼ ﺗﻮاب هﺎ‬

‫‪ -‬اﺟﺒﺎر زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺮدارﯼ از ﺗﻮاب هﺎ و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺧﻮد ﻓﺮوﺧﺘﻪ؛‬
‫‪ -‬اﺟﺒﺎر زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ در ﮐﻨﺎر ﺗﻮاب هﺎ و ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﺟﻨﺎﻳﺖ هﺎﯼ رژﻳﻢ دﺳﺖ دارﻧﺪ؛‬
‫‪ -‬ﮐﻨﺘﺮل داﺋﻢ زﻧﺪاﻧﻴﺎن از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻮاب هﺎ و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺑﺮﻳﺪﻩ و اراﺋﻪ ﮔﺰارش ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﻈﻪ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٨٨‬‬
‫از اﻗﺪاﻣﺎت زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن و ﻣﻘﺎﻣﺎت زﻧﺪان‪.‬‬

‫‪ -۵-۴‬اﻳﺠﺎد ﻣﺤﺪودﻳﺖ در اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺗﻮاﻟﺖ و ﺣﻤﺎم‬

‫‪ -‬اﺟﺒﺎر زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺗﻮاﻟﺖ در ﻧﺰد دﻳﮕﺮان در ﺳﻠﻮل هﺎﯼ اﻧﻔﺮادﯼ)ﺑﻪ ﻋﻠﺖ‬
‫ﻗﺮار داﺷﺘﻦ ﺗﻮاﻟﺖ در ﺳﻠﻮل(؛‬
‫‪ -‬ﻋﺪم ﻓﺮﺻﺖ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮاﯼ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺗﻮاﻟﺖ و ﺣﻤﺎم)‪ ٢٠‬دﻗﻴﻘﻪ ﺑﺮاﯼ اﺗﺎﻗﯽ ‪ ٨٠‬ﺗﺎ ‪١٠٠‬‬
‫ﻧﻔﺮﻩ(؛‬
‫‪ -‬اﺟﺎزﻩ ﻧﺪادن ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﺮاﯼ رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺗﻮاﻟﺖ هﻨﮕﺎم ﻟﺰوم و ﻧﻴﺎز ﻓﻮرﯼ‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪن‬
‫زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ رﻓﻊ ﺟﺎﺣﺖ در ﺣﻀﻮر دﻩ هﺎ ﻧﻔﺮ؛‬
‫‪ -‬ﺑﺴﺘﻦ ﺷﻴﺮ ﺁب ﮔﺮم و ﺳﺮد و ﻳﺎ ﻗﻄﻊ ﺁب هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدﯼ از زﻧﺪاﻧﻴﺎن داروﯼ‬
‫ﻧﻈﺎﻓﺖ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ؛‬
‫‪ -‬اﺟﺒﺎر زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺁب ﺳﺮد ﺑﺮاﯼ اﺳﺘﺤﻤﺎم‪.‬‬

‫‪ -۵-۵‬ﻓﺸﺎر روﺣﯽ ﺷﺪﻳﺪ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﯼ اﻋﻤﺎل ﻣﻘﺮرات ﺿﺪ ﮐﻤﻮﻧﯽ )اﺷﺘﺮاﮐﯽ(‬

‫‪ -‬ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ ﮐﻤﮏ ﺑﻪ هﻢ ﺳﻠﻮل و هﻢ ﺑﻨﺪ)ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ زﻧﺪﮔﯽ ﮐﻤﻮﻧﯽ و‬
‫اﺷﺘﺮاﮐﯽ(؛‬
‫‪ -‬ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ ﮔﻔﺖ و ﮔﻮ و ﺗﻤﺎس ﺑﺎ اﻓﺮاد ﺳﻠﻮل؛‬
‫‪ -‬ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ رﻓﺖ و ﺁﻣﺪ ﺑﻪ اﺗﺎق هﺎ و ﺳﻠﻮل هﺎﯼ دﻳﮕﺮ؛‬
‫‪ -‬اﺟﺒﺎر زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻪ ﻋﺪم اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ اﺷﺘﺮاﮐﯽ از ﭘﻮﺷﺎﮎ‪ ،‬ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ‪ ،‬و هﺮ‬
‫ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ در ﺗﺼﻮر ﺑﻴﺎﻳﺪ؛‬
‫‪ -‬ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ ﺗﻌﺎرف ﮐﺮدن ﭼﻴﺰﯼ ﺑﻪ دوﺳﺘﯽ‬
‫‪ -‬اﺟﺒﺎر زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﺟﺎزﻩ ﻧﺎﻣﻪ از هﻤﺴﺮ و ﻳﺎ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﺑﺮاﯼ ﮐﺸﻴﺪن‬
‫ﺳﻴﮕﺎر)ﻗﺰل ﺣﺼﺎر‪ -‬ﺑﻨﺪ ‪(۶‬؛‬
‫‪ -‬ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ ﺁﻣﻮزش ﺑﻪ دﻳﮕﺮان؛‬
‫‪ -‬ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ ﺁﻣﻮﺧﺘﻦ زﺑﺎن ﺧﺎرﺟﯽ و ‪...‬؛‬
‫‪ -‬ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ اﻧﺠﺎم ﮐﺎرهﺎﯼ دﺳﺘﯽ و هﻨﺮﯼ و ‪...‬؛‬
‫‪ -‬اﺟﺒﺎر اﻓﺮاد ﺑﻪ ﺑﺎﻳﮑﻮت ﮐﺮدن هﻢ اﺗﺎﻗﯽ ﺷﺎن‪ .‬زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺣﻖ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﺑﺎ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﺎﻳﮑﻮت ﺷﺪﻩ‬
‫ﺻﺤﺒﺖ ﮐﻨﻨﺪ؛‬
‫‪ -‬ﺣﺒﺲ زﻧﺪاﻧﯽ در روﯼ ﺗﺨﺖ‪ .‬زﻧﺪاﻧﯽ اﺟﺎزﻩ ﯼ ﺧﺎرج ﺷﺪن از ﺗﺨﺖ در ﻃﻮل روز و ﺷﺐ‬
‫و ﻧﻴﺰ اﺟﺎزﻩ ﯼ ﮔﻔﺖ وﮔﻮ ﺑﺎ ﮐﺴﯽ را ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ هﻨﮕﺎم رﻓﺘﻦ ﺑﻪ دﺳﺘﺸﻮﻳﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ از‬
‫ﺗﺨﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻴﺎﻳﺪ؛‬
‫‪ -‬ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ﺻﺤﻴﻔﻪ ﺳﺠﺎدﻳﻪ ﺑﺮاﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺠﺎهﺪ ﺑﻪ وﻳﮋﻩ‬
‫در ﺑﻨﺪ زﻧﺎن در ﺳﺎل ‪.۶٢-۶٣‬‬
‫‪٢٨٩‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫‪ -۵-۶‬ﺁزار و اذﻳﺖ روﺣﯽ از ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻴﺎﺳﺖ ادﻏﺎم زﻧﺪاﻧﻴﺎن و‪...‬‬
‫‪ -‬ادﻏﺎم زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﻋﺎدﯼ و ﺑﻌﻀﺎً ﺧﻄﺮﻧﺎﮎ؛‬
‫‪ -‬هﻢ ﺳﻠﻮل ﮐﺮدن زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺴﻠﻮل )ﺳﻞ رﻳﻮﯼ‪ ،‬ﻏﺪد ﻟﻨﻔﺎوﯼ‪ ،‬ﻣﻐﺰ اﺳﺘﺨﻮان( ﺑﺎ زﻧﺪاﻧﻴﺎن‬
‫ﺳﺎﻟﻢ در اﻧﻔﺮادﯼ ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺷﻴﻮع ﺑﻴﻤﺎرﯼ ﺳﻞ در زﻧﺪان ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬اﺟﺒﺎر ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺑﻴﻤﺎراﻧﯽ ﮐﻪ از روان ﭘﺮﻳﺸﯽ ﺷﺪﻳﺪ و ﻣﺰﻣﻦ رﻧﺞ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ؛‬
‫‪ -‬اﺟﺒﺎر ﻣﺎدران ﺑﻪ ﻧﮕﻬﺪارﯼ ﮐﻮدﮐﺎن ﺧﺮدﺳﺎل ﺷﺎن در زﻧﺪان ﺑﺪون داﺷﺘﻦ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﻳﻦ‬
‫اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ‪ ،‬درﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬رﻓﺎهﯽ و‪...‬؛‬
‫‪ -‬ﻧﮕﺎهﺪارﯼ زﻧﺪاﻧﯽ در ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ زﻧﺪاﻧﯽ روان ﭘﺮﻳﺶ؛‬
‫‪ -‬اﺟﺒﺎر زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر در ﮐﺎرﮔﺎﻩ زﻧﺪان‪.‬‬

‫‪ -۵-٧‬اﻗﺪاﻣﺎت ﺁزار دهﻨﺪﻩ‬

‫‪ -‬زدن ﻣﻮﯼ ﺳﺮ زﻧﺪاﻧﻴﺎن از ﺗﻪ و اﺟﺒﺎر ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﭘﻮﺷﻴﺪن ﻟﺒﺎس زﻧﺪان؛‬
‫‪-‬اﺟﺒﺎر زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﮐﺎرهﺎﯼ ﺑﺮﺧﻼف ﻣﻴﻞ ﺷﺎن ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺤﻘﻴﺮ ﮐﺮدن ﺁﻧﺎن‬
‫ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺮاﺷﻴﺪن ﺳﺒﻴﻞ؛‬
‫‪ -‬اﺟﺒﺎر زﻧﺎن ﺑﻪ ﺳﺮ ﮐﺮدن ﭼﺎدر ﺳﻴﺎﻩ؛‬
‫‪ -‬اﺟﺒﺎر زﻧﺎن ﺑﻪ رﻋﺎﻳﺖ ﺣﺠﺎب در ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ‪.‬‬

‫‪ -۵-٨‬ﻣﺤﺮوﻣﻴﺖ از اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻣﺤﺪود زﻧﺪان‬

‫‪ -‬ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺮاﯼ ﻣﺪت هﺎﯼ ﻃﻮﻻﻧﯽ؛‬
‫‪ -‬ﻋﺪم اﻣﮑﺎن ﻣﻼﻗﺎت اﻋﻀﺎﯼ درﺟﻪ ﻳﮏ ﺧﺎﻧﻮادﻩ )ﺑﺮادر و ﺧﻮاهﺮ(‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﺎل‬
‫اﺟﺎزﻩ دادﻩ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺧﻮاهﺮ و ﺑﺮادر ﺑﺎﻻﯼ ‪ ٣۵‬ﺳﺎل‪ ،‬ﺳﺎﻟﯽ ﻳﮏ ﺑﺎر ﺑﻪ ﻣﻼﻗﺎت ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ؛‬
‫‪ -‬ﻋﺪم اﻣﮑﺎن ﻧﺎﻣﻪ ﻧﮕﺎرﯼ ﻣﺮﺗﺐ ﺑﺎ اﻋﻀﺎﯼ ﺧﺎﻧﻮادﻩ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ اﻣﮑﺎن ﻓﺮاهﻢ‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﭘﻨﺞ ﺧﻂ ﺁن هﻢ روﯼ ﺑﺮﮔﻪ هﺎﯼ وﻳﮋﻩ ﯼ زﻧﺪان ﻣﺠﺎز ﺷﻤﺮدﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ؛‬
‫‪ -‬ﻗﻄﻊ هﻮاﺧﻮرﯼ ﺑﺮاﯼ ﻣﺎﻩ هﺎﯼ ﻣﺘﻮاﻟﯽ؛‬
‫‪ -‬ﻗﻄﻊ ﺳﻴﮕﺎر‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪ ‪ ،‬ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن و‪...‬؛‬
‫‪ -‬ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﺑﻨﺪهﺎ و ﺗﺨﺮﻳﺐ وﺳﺎﻳﻞ دﺳﺖ ﺳﺎز زﻧﺪاﻧﻴﺎن‪ ،‬اﻣﻮال ﺁﻧﺎن و ﮔﺎﻩ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﻤﻪ ﯼ‬
‫ﻧﻘﺪﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن‪.‬‬

‫‪ -۵-٩‬ﺗﺤﻘﻴﺮ و ﺗﻮهﻴﻦ ﻣﺪاوم‬

‫‪ -‬اﺟﺒﺎر زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ و ﻏﻴﺮﻣﺬهﺒﯽ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻓﺮاﻳﺾ دﻳﻨﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻤﺎز‪ ،‬روزﻩ و‪...‬؛‬
‫‪ -‬ﺗﺤﻘﻴﺮ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻏﻴﺮﻣﺬهﺒﯽ و ﻏﻴﺮﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎ ﻧﺠﺲ ﺧﻮاﻧﺪن ﺁن هﺎ و اﻋﻤﺎل ﻣﺤﺪودﻳﺖ هﺎﻳﯽ‬
‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺁن هﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ ﺷﺴﺘﻦ دﻳﮓ ﻏﺬا و ﻇﺮوﻓﯽ ﮐﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻋﻤﻮﻣﯽ‬
‫ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ رﻓﺖ و ﺁﻣﺪ ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﺑﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺗﻮاﻟﺖ هﺎﯼ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٩٠‬‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻨﺪ و‪...‬؛‬
‫‪ -‬ﺗﺤﻘﻴﺮ و ﺗﻮهﻴﻦ ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ و ﺑﻬﺎﻳﯽ ﻣﺘﺄهﻞ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ اﻳﻦ ﮐﻪ ازدواﺟﺸﺎن‬
‫رﺳﻤﯽ ﻧﺒﻮدﻩ و داراﯼ رواﺑﻂ ﻧﺎﻣﺸﺮوع ﺑﺎ هﻤﺴﺮاﻧﺸﺎن ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬اﺟﺒﺎر ﺁﻧﺎن ﺑﻪ ﺟﺎرﯼ ﮐﺮدن‬
‫ﺻﻴﻐﻪ ﻋﻘﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﮏ ﺁﺧﻮﻧﺪ؛‬
‫‪١٩٣‬‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎﯼ‬ ‫‪ -‬ﺗﺤﻘﻴﺮ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺠﺎهﺪ و اﺟﺒﺎر ﺁن هﺎ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﮐﻠﻤﻪ ﯼ "ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ"‬
‫"ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ" ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ در ﺑﺎرﻩ ﯼ اﺗﻬﺎم‪.‬‬

‫‪ -۵-١٠‬ﻧﮕﺎﻩ داﺷﺘﻦ ﺗﻴﻎ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ و ﺷﮑﻨﺠﻪ و اﻋﺪام ﺑﺮ ﺳﺮ زﻧﺪاﻧﯽ‬

‫‪ -‬ﻣﻔﺘﻮح ﺑﻮدن ﭘﺮوﻧﺪﻩ ﯼ زﻧﺪاﻧﯽ و ﺗﻬﺪﻳﺪ داﺋﻢ او ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ‪ ،‬ﺷﮑﻨﺠﻪ و‬
‫ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ؛‬
‫‪ -‬ﺗﺪاوم ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ در ﻃﻮل دوران زﻧﺪان ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ و اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﺣﮑﻢ؛‬
‫‪ -‬اﻧﺘﻘﺎل زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ وزارت اﻃﻼﻋﺎت و ﻧﻬﺎدهﺎﯼ اﻣﻨﻴﺘﯽ و ﻣﺠﺒﻮر ﮐﺮدن وﯼ ﺑﻪ ﭘﺮﮐﺮدن‬
‫ﻓﺮم هﺎ و ﻟﻴﺴﺖ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪.‬‬

‫‪ -۶‬ﻓﺸﺎر روﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن روان ﭘﺮﻳﺶ‬

‫‪ -‬ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ ﺷﺪﻳﺪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن روان ﭘﺮﻳﺶ در ﻳﮏ ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺑﺮاﯼ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻳﺎﻓﺘﻦ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺻﺤﺖ ﺑﻴﻤﺎرﯼ ﺁن هﺎ؛‬
‫‪ -‬ﻧﮕﺎﻩ دارﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن روان ﭘﺮﻳﺶ در ﻳﮏ اﺗﺎق ﺑﺪون ﭘﻨﺠﺮﻩ )ﮔﻮﺷﻪ اﯼ از ﻣﺤﻮﻃﻪ ﯼ‬
‫ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ در اوﻳﻦ(‪ .‬ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻟﻦ هﺎﯼ ‪ ١‬و ‪ ٢‬را دﻳﻮار ﮐﺸﻴﺪﻩ و ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻳﮏ اﺗﺎق ﮐﻮﭼﮏ‬
‫ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ)اﺗﺎق ‪(٣٨‬؛‬
‫‪ -‬ﻧﮕﺎﻩ داﺷﺘﻦ زﻧﺪاﻧﻴﺎن روان ﭘﺮﻳﺶ در وﺿﻌﻴﺘﯽ ﺑﻪ ﻏﺎﻳﺖ اﺳﻔﻨﺎﮎ و وارد ﺁوردن اﻧﻮاع‬
‫ﻓﺸﺎرهﺎﯼ ﻃﺎﻗﺖ ﻓﺮﺳﺎ و هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺗﺠﺎوز و ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ ﺟﻨﺴﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻳﺎﻓﺘﻦ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺻﺤﺖ ﺑﻴﻤﺎرﯼ ﺁن هﺎ؛‬
‫‪ -‬ﻧﮕﺎﻩ داﺷﺘﻦ زﻧﺪاﻧﻴﺎن روان ﭘﺮﻳﺶ در ﮐﻨﺎر هﻢ در ﻳﮏ ﻓﺮﻋﯽ وﻳﮋﻩ در ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﺑﺪون‬
‫ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﻳﻦ اﻣﮑﺎن درﻣﺎﻧﯽ و ﻳﺎ ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر روﯼ ﺁن هﺎ و اﻃﻤﻴﻨﺎن‬
‫ﮐﺴﺐ ﮐﺮدن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺻﺤﺖ ﺑﻴﻤﺎرﯼ ﺁن هﺎ؛‬
‫‪ -‬ﺣﺒﺲ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻣﺪت زﻧﺪاﻧﻴﺎن روان ﭘﺮﻳﺶ در ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ ﺑﺮاﯼ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ ﺻﺤﺖ ﺑﻴﻤﺎرﯼ ﺁن هﺎ؛‬
‫‪ -‬در اﺧﺘﻴﺎر ﻗﺮار ﻧﺪادن داروهﺎﯼ وﻳﮋﻩ ﺑﺮاﯼ ﮐﻨﺘﺮل زﻧﺪاﻧﻴﺎن روان ﭘﺮﻳﺶ‪.‬‬

‫‪ 193‬واژﻩ ﻣﻨﺎﻓﻖ اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر در ﺥﺎرج از آﺸﻮر ﺕﻮﺱﻂ ﺑﻨﯽﺹﺪر اﺑﺪاع ﺷﺪ‪ .‬ﺁنﻣﻮﻗﻊ ﺑﻨﯽﺹﺪر ﺑﺨ ﺶ ﻣﺎرآﺴﻴ ﺴﺖ ﺷ ﺪﻩ‬
‫درون ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ را ﻣﻨﺎﻓﻖ ﻣﯽﻧﺎﻣﻴﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب اﻳﻦ واژﻩ ﺑﻪ ﺱﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺥﻠﻖ اﻃﻼق ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪٢٩١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫‪ -٧‬ﺁزار و اذﻳﺖ ﮐﻮدﮐﺎن زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ واﻟﺪﻳﻨﺸﺎن‬
‫‪ -‬ﺣﻀﻮر ﮐﻮدﮐﺎن در ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺎﻩ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯼ واﻟﺪﻳﻦ و ﺗﺤﻤﻞ ﻓﺸﺎرهﺎﯼ ﺑﻌﺪﯼ ﻧﺎﺷﯽ‬
‫از ﺁن؛‬
‫‪ -‬ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺪن ﮐﻮدﮎ در ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯼ واﻟﺪﻳﻦ و ﺷﻨﻴﺪن ﺻﺪاﯼ ﺁن هﺎ در‬
‫زﻳﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ؛‬
‫‪ -‬ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﯼ وﺿﻌﻴﺖ ﻧﺎﮔﻮار ﭘﺪر و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﻣﺎدر ﺑﻌﺪ از ﺷﮑﻨﺠﻪ؛‬
‫‪ -‬ﺣﺒﺲ در ﺳﻠﻮل هﺎﯼ اﻧﻔﺮادﯼ در ﺷﺮاﻳﻂ ﻓﺎﺟﻌﻪ ﺑﺎر؛‬
‫‪ -‬ﺗﻼش ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن ﺑﺮاﯼ ﮐﺴﺐ اﻃﻼﻋﺎت از ﮐﻮدﮐﺎن در ﻣﻮرد ﭘﺪر و ﻣﺎدر و راﺑﻄﻪ هﺎﻳﺸﺎن‬
‫ﺑﺎ دﻳﮕﺮان ﮐﻪ ﺑﻪ روش هﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﺪ؛‬
‫‪ -‬ﻣﺤﺮوﻣﻴﺖ از داﺷﺘﻦ ﺷﻴﺮﺧﺸﮏ‪ ،‬ﭘﻮﺷﺎﮎ ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﭘﻮﺷﮏ‪ ،‬داروهﺎﯼ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز و ‪...‬؛‬
‫‪ -‬رﻧﺞ ﺑﺮدن از ﺳﻮ ءﺗﻐﺬﻳﻪ و ﻋﺪم رﻋﺎﻳﺖ ﻣﻮازﻳﻦ ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ در زﻧﺪان؛‬
‫‪ -‬ﻣﺤﺮوﻣﻴﺖ از ﺗﻨﻔﺲ ﺁزاد‪ ،‬ﺑﺎزﯼ‪ ،‬دﻳﺪن ﮐﻮدﮐﺎن هﻢ ﺳﻦ و ﺳﺎل‪ ،‬داﺷﺘﻦ اﺳﺒﺎب ﺑﺎزﯼ و‪...‬؛‬
‫‪ -‬ﻣﺤﺮوﻣﻴﺖ از دﻳﺪار ﺑﺎ ﺑﺴﺘﮕﺎن ﻧﺰدﻳﮏ‪.‬‬

‫‪ -٨‬ﻓﺸﺎر روﯼ ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن و اﻋﺪام ﺷﺪﮔﺎن‬

‫‪ -٨-١‬ﺁزار و اذﻳﺖ و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯼ روﺣﯽ در ﮔﻮرﺳﺘﺎن‬

‫‪ -‬ﺗﺤﻘﻴﺮ ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎﯼ داﻏﺪار از ﻃﺮﻳﻖ ﻋﺪم ﺻﺪور اﺟﺎزﻩ ﯼ دﻓﻦ ﻋﺰﻳﺰاﻧﺸﺎن در‬
‫ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن هﺎﯼ ﻋﻤﻮﻣﯽ )در ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻮارد ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ دﻓﻦ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن در ﺑﺎغ و‬
‫ﻳﺎ ﺣﻴﺎط ﻣﻨﺰل ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ ﺷﺎن ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ(؛‬
‫‪ -‬اﺧﺘﺼﺎص ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن هﺎﯼ وﻳﮋﻩ ﺑﺮاﯼ دﻓﻦ زﻧﺪاﻧﻴﺎن اﻋﺪام ﺷﺪﻩ ﯼ ﻏﻴﺮﻣﺴﻠﻤﺎن و ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ‬
‫‪ -‬ﻧﺒﺶ ﻗﺒﺮ و ﺑﻴﺮون ﺁوردن ﺟﻨﺎزﻩ و رهﺎ ﮐﺮدن ﺁن در ﭘﺸﺖ درب ﺧﺎﻧﻪ ﯼ واﻟﺪﻳﻦ ﺁن هﺎ‬
‫)ﻏﺎﻟﺒﺎً در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن هﺎ(؛‬
‫‪ -‬ﻧﺪادن ﻧﺸﺎﻧﯽ ﻗﺒﺮ و ﺗﺎرﻳﺦ اﻋﺪام ﻓﺮد ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮادﻩ )اﮐﺜﺮ ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن در‬
‫ﻗﺘﻞ ﻋﺎم ‪ ۶٧‬در ﺗﻬﺮان ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت رﺳﻴﺪﻧﺪ ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺸﮑﻠﯽ رو ﺑﻪ رو ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ(؛‬
‫‪ -‬ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ‪ ،‬دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ‪ ،‬ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯼ ﻣﺎدران و هﻤﺴﺮاﻧﯽ ﮐﻪ در ﺑﻬﺸﺖ زهﺮا‬
‫و ﮔﻮرﺳﺘﺎن ﺧﺎوران ﺑﺮ ﺳﺮ ﻗﺒﺮهﺎﯼ ﻓﺮﺿﯽ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن ﺗﺠﻤﻊ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ؛‬
‫‪ -‬ﺷﮑﺴﺘﻦ ﺳﻨﮓ ﻗﺒﺮهﺎﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن اﻋﺪام ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﻋﻮاﻣﻞ رژﻳﻢ؛‬
‫‪ -‬دﻓﻦ ﮐﺮدن ﻣﺠﺪد ﺟﻨﺎزﻩ در ﻣﺤﻞ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ در ﺁن ﺟﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﮎ‬
‫ﺳﭙﺮدﻩ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ از ﺗﺠﻤﻊ ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎ؛‬
‫‪ -‬ﺗﺤﻘﻴﺮ و ﺗﻮهﻴﻦ ﮔﻮرﺳﺘﺎن هﺎﻳﯽ ﮐﻪ اﻋﺪام ﺷﺪﮔﺎن در ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﮎ ﺳﭙﺮدﻩ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﻧﺎم ﮔﺬارﯼ هﺎﻳﯽ ﭼﻮن "ﻟﻌﻨﺖ ﺁﺑﺎد" ﺑﺮاﯼ ﻧﺎﻣﻴﺪن ﺁن ﻣﮑﺎن هﺎ‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٩٢‬‬
‫‪ -٨-٢‬ﺁزار و اذﻳﺖ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم اﻋﻼم ﺧﺒﺮ اﻋﺪام ﻓﺮزﻧﺪ ﺷﺎن‬
‫‪ -‬ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﯼ ﭘﻮل ﺗﻴﺮ از ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎ ﺑﺮاﯼ دادن ﻧﺸﺎﻧﯽ ﻗﺒﺮ ﻓﺮزﻧﺪان اﻋﺪام ﺷﺪﻩ ﺷﺎن؛‬
‫‪ -‬ﻗﺮار دادن ﭘﻴﺶ ﺷﺮط ﺑﺎﻃﻞ ﮐﺮدن ﺷﻨﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﯼ اﻋﺪام ﺷﺪﮔﺎن ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان"ﻣﺘﻮﻓﯽ"‪ ،‬ﻣﺮگ‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﺎدﯼ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﻧﺸﺎن دادن ﻣﺤﻞ و ﻧﺸﺎﻧﯽ ﻗﺒﺮ؛‬
‫‪ -‬اﻃﻼع دادن ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﯼ ﺑﻌﻀﯽ از دﺧﺘﺮان اﻋﺪام ﺷﺪﻩ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ اﻳﻦ ﮐﻪ ﻓﺮزﻧﺪﺷﺎن ﭘﻴﺶ‬
‫از اﻋﺪام ﺑﻪ ﻋﻘﺪ ﻳﮑﯽ از ﭘﺎﺳﺪاران درﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﭘﺎﺳﺪار ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ‬
‫ﻳﮏ ﺟﻌﺒﻪ ﺷﻴﺮﻳﻨﯽ و ﻣﻘﺪار اﻧﺪﮐﯽ ﭘﻮل ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﯼ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻣﯽ ﮐﺮد؛‬
‫‪ -‬درﺧﻮاﺳﺖ از ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن اﻋﺪام ﺷﺪﻩ ﺑﺮاﯼ اﺑﺮاز ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻋﺪام‬
‫ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن؛‬
‫‪ -‬ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن اﻋﺪام ﺷﺪﻩ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﻋﺪم ﺑﺮﮔﺰارﯼ ﻣﺮاﺳﻢ ﻳﺎدﺑﻮد و ﻳﺎ‬
‫ﺳﻮﮔﻮارﯼ؛‬
‫‪ -‬اﻳﺠﺎد ﻣﺎﻧﻊ و ﻋﺪم اراﺋﻪ ﯼ ﻣﺪرﮎ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ اﻋﺪام اﻓﺮاد ﻣﺘﺄهﻞ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽ ﺷﺪ هﻤﺴﺮان‬
‫ﺁن هﺎ ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ ازدواج ﻣﺠﺪد ﮐﺮدﻩ و ﻳﺎ ﮐﺎرهﺎﯼ ﺣﻘﻮﻗﯽ )اﻋﻢ از ﻓﺮوش ﻣﺎﻳﻤﻠﮏ و ﻳﺎ‬
‫اﻧﺤﺼﺎر ورﺛﻪ و‪ (...‬هﻤﺴﺮﺷﺎن را دﻧﺒﺎل ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬هﻤﺴﺮ و ﻳﺎ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﻓﺮد اﻋﺪام ﺷﺪﻩ ﺑﻪ وﻳﮋﻩ‬
‫ﻗﺘﻞ ﻋﺎم ﺷﺪﮔﺎن ‪ ۶٧‬ﻣﻮﻇﻒ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ درﻳﺎﻓﺖ ﮔﻮاهﯽ ﻓﻮت‪ ،‬ﺑﺮﮔﻪ اﯼ را اﻣﻀﺎ ﮐﻨﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻓﺮزﻧﺪ و ﻳﺎ هﻤﺴﺮﺷﺎن در اﺛﺮ ﻣﺮگ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻓﻮت ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -٨-٣‬ﻗﺮار دادن ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﯼ اﻋﺪام ﺷﺪﮔﺎن در ﺑﻼﺗﮑﻠﻴﻔﯽ‬

‫‪ -‬اﻋﺪام زﻧﺪاﻧﯽ و ﻋﺪم اﻃﻼع ﺁن ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮادﻩ اش؛‬
‫‪ -‬اﺟﺒﺎر زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ زﻧﺪﮔﯽ در ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ هﺎﯼ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و ارﺗﺶ‬
‫ﺁزادﻳﺒﺨﺶ‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪ ﯼ ﻋﮑﺲ از زﻧﺪاﻧﯽ زﻳﺮ ﻋﮑﺲ رهﺒﺮان ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و ارﺳﺎل ﺁن ﺑﺮاﯼ‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﯼ زﻧﺪاﻧﯽ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ اﻳﻦ ﮐﻪ او در ﺧﺎرج از ﮐﺸﻮر ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮد؛‬
‫‪ -‬ﻋﺪم ﭘﺬﻳﺮش ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ زﻧﺪاﻧﯽ و ﻗﺮار دادن ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎ در ﺑﻼﺗﮑﻠﻴﻔﯽ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع در واﻗﻊ ﻳﮑﯽ از ﻋﻠﺖ هﺎﯼ اﺻﻠﯽ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ﺁﻣﺎر ﻣﻔﻘﻮد ﺷﺪﮔﺎن ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -٨-۴‬ﺁزار و اذﻳﺖ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﻣﻼﻗﺎت‬

‫‪ -‬ﺗﺒﻌﻴﺪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻪ زﻧﺪان هﺎﻳﯽ دور از ﺷﻬﺮ و ﻣﺤﻞ ﺳﮑﻮﻧﺖ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﮐﻪ ﻣﺸﮑﻼت زﻳﺎدﯼ‬
‫را در راﻩ ﻣﻼﻗﺎت ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎ ﺑﺎ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن اﻳﺠﺎد ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬اﻋﺰام زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺴﺘﺎن و‬
‫ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن‪ ،‬ﺑﻨﺪرﻋﺒﺎس‪ ،‬ﺑﻮﺷﻬﺮ‪ ،‬ﻣﺴﺠﺪ ﺳﻠﻴﻤﺎن‪ ،‬ﺑﺮازﺟﺎن‪ ،‬ﺑﻬﺒﻬﺎن‪ ،‬ﮐﺮدﺳﺘﺎن‪ ،‬ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻩ‪،‬‬
‫ﻣﺸﻬﺪ و‪ ...‬ﺑﻪ ﺗﻬﺮان و ﮐﺮج ﻧﻤﻮﻧﻪ اﯼ از ﺁن اﺳﺖ؛‬
‫‪ -‬دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ و ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯼ ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺧﺎرج از ﻣﻘﺮرات و ﺿﻮاﺑﻂ ﻣﻼﻗﺎت‬
‫در زﻧﺪان‪ ،‬ﺑﺎ زﻧﺪاﻧﯽ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺠﺎز ﺑﻪ ﮔﻔﺖ وﮔﻮ در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﻣﺴﺎﺋﻞ‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ ﺑﻮدﻧﺪ؛‬
‫‪٢٩٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫‪ -‬دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ‪ ،‬ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯼ ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ دﺳﺖ ﺟﻤﻌﯽ ﺑﻪ دادﺳﺘﺎﻧﯽ و‬
‫ﻣﺮاﮐﺰ ﻗﻀﺎﻳﯽ رژﻳﻢ ﺑﺮاﯼ دادﺧﻮاهﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﺑﺴﺘﮕﺎﻧﺸﺎن رﺟﻮع ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ؛‬
‫‪ -‬اﺟﺒﺎر ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎ ﺑﻪ ﻓﺎرﺳﯽ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮدن در زﻣﺎن ﻣﻼﻗﺎت ﻋﻠﯽ رﻏﻢ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﻌﻀﯽ از‬
‫اﻓﺮاد ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻓﺎرﺳﯽ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮدن ﻧﺒﻮدﻧﺪ و ﻳﺎ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ اﻣﮑﺎن‬
‫داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﮐُﺮدهﺎ و ﺑﺨﺸﯽ از ﺁذرﺑﺎﻳﺠﺎﻧﯽ هﺎ؛‬
‫‪ -‬ﺗﻮهﻴﻦ‪ ،‬ﻓﺤﺎﺷﯽ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﺮ و ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﻪ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ اﻓﺮاد ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎ ﭘﻴﺶ از ﻣﻼﻗﺎت؛‬
‫‪ -‬ﻧﻘﻞ و اﻧﺘﻘﺎل ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﺳﺎﻟﻦ ﻣﻼﻗﺎت در ﻣﻴﻨﯽ ﺑﻮس هﺎﯼ ﻓﺎﻗﺪ ﺷﻴﺸﻪ و‬
‫ﭘﻨﺠﺮﻩ و اﻳﺠﺎد ﺟﻮ رﻋﺐ و وﺣﺸﺖ در ﻣﻴﺎن ﺁن هﺎ ﭘﻴﺶ از ﻣﻼﻗﺎت)ﮔﻮهﺮدﺷﺖ(؛‬
‫‪ -‬اﻳﺠﺎد ﻓﻀﺎﯼ رﻋﺐ و وﺣﺸﺖ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم دﻳﺪار ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﺑﺎ زﻧﺪاﻧﯽ؛‬
‫‪ -‬اراﺋﻪ ﯼ اﺧﺒﺎر ﻧﺎدرﺳﺖ در ﺑﺎرﻩ ﯼ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ؛‬
‫‪ -‬ﻣﻤﻨﻮع اﻟﻤﻼﻗﺎت ﮐﺮدن زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﺮاﯼ ﻣﺪت هﺎﯼ ﻃﻮﻻﻧﯽ؛‬
‫‪ -‬ﻋﺪم اﺟﺎزﻩ ﯼ ﻣﻼﻗﺎت ﺣﻀﻮرﯼ ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﺎﻻﯼ ﺷﺶ ﺳﺎل ﺑﺎ ﭘﺪر و ﻣﺎدر؛‬
‫‪ -‬ﺗﻬﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎزرﺳﯽ‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﺟﻮ رﻋﺐ و وﺣﺸﺖ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﮐﻮدﮐﺎن ﺧﺮدﺳﺎل زﻳﺮ ‪ ۶‬ﺳﺎﻟﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﺪر و ﻣﺎدرﺷﺎن ﻣﻼﻗﺎت ﺣﻀﻮرﯼ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ؛‬
‫‪ -‬ﻓﺸﺎر روﯼ هﻤﺴﺮان ﺑﻌﻀﯽ از زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﺮاﯼ ﺟﺪاﻳﯽ؛‬
‫‪ -‬وﻋﺪﻩ هﺎﯼ ﺗﻮﺧﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺁزادﯼ ﻗﺮﻳﺐ اﻟﻮﻗﻮع زﻧﺪاﻧﯽ؛‬
‫‪ -‬ﺗﻼش ﺑﯽ وﻗﻔﻪ ﺑﺮاﯼ اﻳﺠﺎد ﺗﻀﺎد ﺑﻴﻦ ﺧﺎﻧﻮادﻩ و زﻧﺪاﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺘﺄهﻞ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -٩‬ﺗﺪاوم ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺁزار ﺑﻌﺪ از ﺁزادﯼ از زﻧﺪان‬

‫‪ -‬اﺟﺒﺎر زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻧﻮﺑﻪ اﯼ ﺧﻮد )هﻔﺘﮕﯽ‪ ،‬ﻣﺎهﺎﻧﻪ و‪ (...‬ﺑﻪ وزارت اﻃﻼﻋﺎت‪،‬‬
‫دادﺳﺘﺎﻧﯽ و دﻳﮕﺮ ﻧﻬﺎدهﺎﯼ ﺳﺮﮐﻮﺑﮕﺮ رژﻳﻢ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ‪ ،‬ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ‪،‬‬
‫ﺗﻬﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻄﻤﻴﻊ و ‪ ...‬ﺑﻮد؛‬
‫‪ -‬اﺣﻀﺎر زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ وزارت اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﻘﺎﻃﻊ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن از ﺟﻤﻠﻪ ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت و ﻳﺎ ﺳﺮﻓﺼﻞ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ و‪ ...‬هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ و ‪...‬؛‬
‫‪ -‬ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﻌﻬﺪ و اﻣﻀﺎ از زﻧﺪاﻧﯽ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﻋﺪم ﺗﻤﺎس ﺑﺎ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺁزاد ﺷﺪﻩ و ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎﯼ‬
‫ﺁﻧﺎن و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎﯼ ﺷﻬﺪا؛‬
‫‪ -‬دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺁزاد ﺷﺪﻩ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﺑﺮوز ﺑﺤﺮان هﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و‬
‫ﺁزار و اذﻳﺖ ﺁن هﺎ؛‬
‫‪ -‬اراﺋﻪ ﯼ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد هﻤﮑﺎرﯼ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﺑﺎ ﻧﻬﺎدﯼ اﻣﻨﻴﺘﯽ واﻃﻼﻋﺎﺗﯽ در ﻣﻘﺎﻃﻊ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و‬
‫زﻣﺎن هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻓﺮد ﻣﻠﺰم ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻧﻬﺎدهﺎﯼ اﻣﻨﻴﺘﯽ اﺳﺖ؛‬
‫‪ -‬اﺟﺒﺎر زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺁزاد ﺷﺪﻩ ﺑﻪ اﻣﻀﺎﯼ ﻣﺘﻦ هﺎﯼ از ﭘﻴﺶ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪﻩ از ﺳﻮﯼ وزارت‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ارﮔﺎن هﺎﯼ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن هﺎﯼ ﻓﻌﺎل ﺳﻴﺎﺳﯽ)ﺑﻪ وﻳﮋﻩ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٩٤‬‬
‫ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ( و ﻣﺤﮑﻮﻣﻴﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ارﮔﺎن هﺎﯼ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮﯼ ﮐﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻧﻘﺾ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ‬
‫در اﻳﺮان ﻣﯽ ﮐﻮﺷﻨﺪ؛‬
‫‪ -‬اﺟﺒﺎر زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺟﻬﺖ ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﯼ وﻳﮋﻩ ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ و ﻳﺎ دﻳﮕﺮ هﻴﺌﺖ هﺎﯼ‬
‫ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﺑﺮاﯼ ﭘﻴﺶ ﺑﺮد ﺳﻨﺎرﻳﻮهﺎﯼ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ وزارت اﻃﻼﻋﺎت؛‬
‫‪ -‬ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ ﻣﺴﺎﻓﺮت ﺑﻪ ﺷﻬﺮهﺎﯼ ﻣﺮزﯼ و ﻳﺎ ﻧﺰدﻳﮏ ﻣﺮز؛‬
‫‪ -‬ﻋﺪم اﻣﮑﺎن اداﻣﻪ ﯼ ﺗﺤﺼﻴﻞ در داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎﯼ دوﻟﺘﯽ؛‬
‫‪ -‬ﻋﺪم اﻣﮑﺎن اﺷﺘﻐﺎل در ﻣﺮاﮐﺰ دوﻟﺘﯽ و ﻧﻴﻤﻪ دوﻟﺘﯽ؛‬
‫‪ -‬ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﮐﺸﺖ در ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻴﻢ هﺎ و اﻓﺮاد وﻳﮋﻩ؛‬
‫‪ -‬رﺑﻮدن‪ ،‬ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺳﺮﺑﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﺮدن زﻧﺪاﻧﯽ ﭘﺲ از ﺁزادﯼ؛‬
‫‪ -‬ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﻪ رﺑﻮدن و ﮐﺸﺘﻦ ﺑﻪ ﺻﻮرت رﺳﻤﯽ از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن و ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻏﻴﺮرﺳﻤﯽ از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻤﺎس هﺎﯼ ﻣﮑﺮر ﺗﻠﻔﻨﯽ؛‬
‫‪ -‬ﺗﻌﻘﻴﺐ و ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻋﻠﻨﯽ و ﻏﻴﺮﻋﻠﻨﯽ ﺑﺮاﯼ اﻳﺠﺎد ﻓﻀﺎﯼ رﻋﺐ و وﺣﺸﺖ داﺋﻤﯽ ﺑﺮاﯼ‬
‫زﻧﺪاﻧﯽ ﺁزاد ﺷﺪﻩ؛‬
‫‪ -‬ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﻌﻬﺪ از زﻧﺪاﻧﯽ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ اﻳﻦ ﮐﻪ در ﺻﻮرت ﺗﻤﺎس ﮔﺮوﻩ هﺎ و ﻳﺎ اﻓﺮاد ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﺎ‬
‫او ﻣﺮاﺗﺐ را ﺑﻪ وزارت اﻃﻼﻋﺎت و دادﺳﺘﺎﻧﯽ اﻧﻘﻼب اﻃﻼع دهﺪ؛‬
‫‪ -‬اﻳﺠﺎد ﺗﺸﮑﻴﻼت ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻣﻮازﯼ ﺑﺎ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ از ﺳﻮﯼ وزارت اﻃﻼﻋﺎت و دادﺳﺘﺎﻧﯽ و‬
‫ﺗﻤﺎس ﺑﺎ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺁزاد ﺷﺪﻩ و ﺗﺮﻏﻴﺐ ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﺳﭙﺲ ﺳﺮﺑﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﺮدن‬
‫ﺁﻧﺎن؛‬
‫‪ -‬ارﺳﺎل ﻓﻴﻠﻢ‪ ،‬ﻧﺸﺮﻳﻪ‪ ،‬ﺟﺰوﻩ‪ ،‬ﮐﺘﺎب‪ ،‬اﻃﻼﻋﻴﻪ ﯼ ﺟﺮﻳﺎن هﺎ و ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻓﻌﺎل )ﺑﻪ‬
‫وﻳﮋﻩ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ( از ﺳﻮﯼ وزارت اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺁزاد ﺷﺪﻩ ﺟﻬﺖ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر‬
‫ﻗﺮار دادن ﺑﻌﺪﯼ ﺑﺮاﯼ ﺟﻠﺐ هﻤﮑﺎرﯼ ﺁن هﺎ؛‬
‫‪ -‬ﮐﻨﺘﺮل ﺗﻠﻔﻦ و ﺿﺒﻂ ﻣﮑﺎﻟﻤﻪ هﺎﯼ ﺗﻠﻔﻨﯽ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺁزاد ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻳﺠﺎد ﻓﺸﺎرهﺎﯼ‬
‫ﺑﻌﺪﯼ؛‬
‫‪ -‬ﻗﺮار دادن زﻧﺎن ﺗﻦ ﻓﺮوش و هﻤﮑﺎر وزارت اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮ ﺳﺮ راﻩ ﺳﻮژﻩ ﯼ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر اﻳﺠﺎد راﺑﻄﻪ ﯼ ﺟﻨﺴﯽ ﺑﺎ او و ﻓﻴﻠﻢ ﺑﺮدارﯼ از ﺁن ﺑﺮاﯼ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻗﺮار دادن‬
‫ﺳﻮژﻩ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ رود ﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﯼ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﯽ داﺷﺘﻪ و‬
‫ﻣﻘﺎﻣﺎت اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﻗﺼﺪ ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺁن هﺎ را دارﻧﺪ؛‬
‫‪ -‬ﮔﺬاردن ﺷﻨﻮد ﺣﺘﺎ در اﺗﺎق ﺧﻮاب زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺁزاد ﺷﺪﻩ و اﻓﺮاد ﻓﻌﺎل ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر‬
‫اﻳﺠﺎد ﻓﺸﺎرهﺎﯼ ﺑﻌﺪﯼ ﻳﺎ ﺟﻠﺐ هﻤﮑﺎرﯼ ﺁن هﺎ‪.‬‬
 ‫اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ ﻧﺎب‬
‫ﺷﮑﻮﻩ هﻤﺒﺴﺘﮕﯽ در رﻧﺞ و ﺣﺮﻣﺎن‬

‫ازاﻳﻦ ﺷﻌﻠﻪ‬
‫ﺑﺮ ﺁﺗﺸﺪان ﺳﻴﻨﻪ ات ﺑﮕﺬار‬
‫اﮔﺮ ﻣﺠﻨﻮﻧﯽ‬
‫و هﻴﻤﻪ ﯼ ﺁﺗﺸﺖ ﮔﻴﺴﻮان ﻟﻴﻠﯽ ﺳﺖ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٩٦‬‬

‫در زﻧﺪان و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در زﻳﺮ ﻓﺸﺎر ﺷﮑﻨﺠﻪ‪ ،‬ﮔﺎﻩ ﺣﻤﺎﺳﻪ هﺎ و ﺻﺤﻨﻪ هﺎﻳﯽ ﺧﻠﻖ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻧﺎﻣﯽ ﺑﺮ ﺁن ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﻧﻬﺎد ﺟﺰ اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ ﻧﺎب و ﺷﮑﻮﻩ هﻤﺒﺴﺘﮕﯽ در رﻧﺞ و ﺣﺮﻣﺎن‪.‬‬
‫ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻼﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻨﯽ ﺑﺎ ﻋﻠﯽ ﺧﻠﻴﻠﯽ در ﻳﮏ راﺑﻄﻪ هﻢ ﭘﺮوﻧﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪،١٣۵٨‬‬
‫اﻧﺪﮎ زﻣﺎﻧﯽ هﺮ دو ﻋﻀﻮ ﺗﻴﻢ هﺎﯼ ﺣﻔﺎﻇﺘﯽ ﻣﻮﺳﯽ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در زﻧﺪان هﻢ ﻣﺪﺗﯽ ﺑﺎ‬
‫ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ در ﺑﻨﺪ ‪ ٢‬ﭘﺎﻳﻴﻦ در ﺳﺎل هﺎﯼ ‪ ۶٠-۶١‬هﻢ ﺳﻠﻮل ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮﺗﻀﯽ را ﻗﺒﻞ از‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻢ و ﺑﻌﺪهﺎ ﻧﻴﺰ در زﻧﺪان‪ ،‬ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ هﻢ اﺗﺎق ﺑﻮدن از ﻧﺰدﻳﮏ ﺗﺮﻳﻦ‬
‫دوﺳﺘﺎن و هﻢ ﻓﮑﺮاﻧﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﺑﺎرهﺎ از ﺻﺤﻨﻪ اﯼ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻋﻠﯽ ﺑﺮاﻳﺶ ﺗﻌﺮﻳﻒ‬
‫ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺻﺤﻨﻪ اﯼ ﮐﻪ ﻧﻪ ﻋﻠﯽ و ﻧﻪ ﻣﺮﺗﻀﯽ و ﻧﻪ ﻣﻦ ﮐﻪ ﺑﻌﺪهﺎ ﺷﻨﻴﺪم هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﻗﺎدر ﺑﻪ‬
‫ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮدن ﺁن ﻧﺒﻮدﻩ و ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ و ﺁن ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎﻧﻪ ﯼ ﻳﮏ ﻋﻀﻮ از ﻧﻬﺎدِ ﺣﻔﺎﻇﺖِ‬
‫ﻣﺮﮐﺰﻳﺖِ ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﻴﮑﺎر ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻠﯽ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪" :‬در ﺁذرﻣﺎﻩ ‪ ۶٠‬زﻳﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺑﻮدم‪.‬‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮان ﻣﺤﻞ هﺎﯼ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ ﻣﻮﺳﯽ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﯽ در ﺳﺎل ‪ ١٣۵٨‬را از ﻣﻦ‬
‫ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ و ﻣﻦ از دادن ﺁن اﻣﺘﻨﺎع ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬ﮐﻤﯽ دورﺗﺮ از ﻣﻦ‪ ،‬ﻳﮏ زﻧﺪاﻧﯽ زن ﻋﻀﻮ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﻴﮑﺎر ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺷﺪت زﻳﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎ هﺮ دو در دو ﻃﺮف اﺗﺎق ﺑﻪ ﺗﺨﺖ ﺑﺴﺘﻪ‬
‫ﺷﺪﻩ و زﻳﺮ ﺿﺮﺑﺎت ﮐﺎﺑﻞ ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬ﮔﻮﻳﺎ در ﺧﻼل ﺷﮑﻨﺠﻪ‪ ،‬ﻋﻠﯽ رﻏﻢ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺧﻮدش زﻳﺮ‬
‫ﻓﺸﺎر زﻳﺎدﯼ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺁﻧﺎن از ﻣﻦ ﺧﻮاهﺎن ﭼﻪ ﭼﻴﺰﯼ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻘﻼﯼ زﻳﺎد‬
‫ﺑﻪ ﺁن هﺎ ﻣﯽ ﻓﻬﻤﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ ﺣﺮف ﺑﺰﻧﺪ و ﺁن هﺎ ﺑﺎ اﮐﺮاﻩ ﺗﻤﺎم وﯼ را ﺑﺎز ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬رو‬
‫ﺑﻪ ﺁن هﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﮔﻮﻳﺎ ﺁدرس ﻣﺤﻠﯽ را ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ زﺑﺎن ﻣﯽ ﺁورد‪ .‬اﺑﺘﺪا ﺑﺎزﺟﻮهﺎ‬
‫ﻧﻤﯽ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﭘﺲ از ﺗﻼش و ﮐﻮﺷﺶ ﺑﺴﻴﺎر‪ ،‬ﺁﻧﺎن را ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺁدرﺳﯽ را ﮐﻪ‬
‫اﻋﺘﺮاف ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬واﻗﻌﯽ اﺳﺖ و ﺑﺮاﯼ رهﺎﻳﯽ از زﻳﺮ ﺑﺎر ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺑﺮ زﺑﺎن ﻧﻴﺎوردﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎزﺟﻮهﺎ ﺑﻪ ﺗﮑﺮار ﺑﺮاﻳﺶ ﺧﻂ و ﻧﺸﺎن ﮐﺸﻴﺪﻧﺪ ﮐﻪ‪ :‬واﯼ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ اﮔﺮ دروغ ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﯽ‪ ،‬زﻳﺮ ﮐﺎﺑﻞ ﺗﮑﻪ‪ -‬ﺗﮑﻪ ات ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ! و او هﻤﭽﻨﺎن ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻳﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺟﺰ ﺣﻘﻴﻘﺖ‬
‫ﭼﻴﺰﯼ ﺑﺮ زﺑﺎن ﻧﺮاﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎزﺟﻮهﺎ ﺧﻮﺷﺤﺎل از ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺧﻮﻳﺶ‪ ،‬وﯼ را در ﮔﻮﺷﻪ اﯼ‬
‫رهﺎ ﮐﺮدﻩ و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺁدرس ﻣﺰﺑﻮر ﻣﯽ روﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ هﻤﭽﻨﺎن در ﮔﻮﺷﻪ ﯼ اﺗﺎق‪ ،‬زﻳﺮ ﺿﺮﺑﺎت ﮐﺎﺑﻞ ﺑﻮدم و ﺑﺎزﺟﻮﻳﻢ ﺑﺮاﻳﻢ ﺧﻂ و ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪ ﮐﻪ‪ :‬ﻋﻨﻘﺮﻳﺐ ﺗﻮ ﻧﻴﺰ ﺧﻮاهﯽ ﺷﮑﺴﺖ! ﺁن زن هﻤﭽﻨﺎن درﮔﻮﺷﻪ ﯼ اﻃﺎق ﮐﺰ ﮐﺮدﻩ‬
‫ﺑﻮد و از درد ﻧﺎﻟﻪ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬در هﻤﻴﻦ ﺣﺎل ﺑﺎ ﺻﺪاﻳﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺣﺰﻳﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮادر‬
‫ﻣﯽ ﮔﺬارﯼ ﺑﺎ او ﺻﺤﺒﺖ ﮐﻨﻢ؟ ﺷﺎﻳﺪ ﻣﺘﻘﺎﻋﺪش ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻓﺎﻳﺪﻩ اﯼ ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺎزﺟﻮ ﮐﻪ از‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮐﺮدن ﺧﺴﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﺮد ﻣﻮﻋﻈﻪ هﺎﯼ او ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫اﻳﻦ ﮐﺎر ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ را از ﺗﺨﺖ ﺑﺎز ﮐﺮد و از او ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺣﺮف ﺑﺰﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ هﻢ ﭘﺮوﻧﺪﻩ و هﻢ اﺗﻬﺎم ﻧﺒﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﺣﺴﺎﺳﻴﺘﯽ روﯼ ﺗﻤﺎس ﻣﺎ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺑﺮاﯼ اﻧﺠﺎم‬
‫ﮐﺎرﯼ اﺗﺎق را ﺗﺮﮎ ﮐﺮد‪ .‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺁن زن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎدﻩ ﺷﻴﺮﯼ از ﮐﻤﻴﻦ ﮔﺎﻩ ﺑﻴﺮون ﺟﻬﻴﺪ و در‬
‫ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺻﺪاﻳﺶ ﻣﯽ ﻟﺮزﻳﺪ و اﺷﮏ در ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ ﺣﻠﻘﻪ زدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬دﺳﺖ هﺎﯼ ﻣﻦ را ﮔﺮﻓﺖ و‬
‫‪٢٩٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺑﺎ هﻖ هﻖ ﮔﺮﻳﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻮاﻇﺐ ﺑﺎش‪ ،‬ﻣﺒﺎدا ﺧﺮاب ﮐﻨﯽ! ﭼﺸﻢ ﺧﻠﻘﯽ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﺖ و اﻣﻴﺪ ﺧﻠﻘﯽ‬
‫در دﺳﺖ هﺎﯼ ﺗﻮ‪ .‬و ﺑﻌﺪ اداﻣﻪ داد‪ :‬دﻋﺎ ﮐﻦ وﻗﺘﯽ ﺑﺮﮔﺸﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺤﻤﻞ دوﺑﺎرﻩ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪن را‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ! او ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮد ﺗﺎ ﻣﺮا ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺆﻟﻴﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ دوﺷﻢ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻮﺟﻴﻪ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﯽ ﮐﻪ ﻣﺎم ﻣﻴﻬﻦ در هﻴﺌﺖ او ﺑﺮ ﻣﻦ ﻇﺎهﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬او در زﻳﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ از‬
‫ﺻﺤﺒﺖ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﻦ و ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن رد وﺑﺪل ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﭘﯽ ﺑﺮدﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺁﻧﺎن ﻣﺤﻞ هﺎﯼ‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ ﻣﻮﺳﯽ را ﻣﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻣﺤﻞ هﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺎل‬
‫‪ ١٣۵٨‬اﺳﺖ‪ .‬او ﺗﺼﻮر ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ اﻋﺘﺮاف ﻣﻦ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎً ﺑﻪ زودﯼ ﺑﻪ ﺳﺮدار ﺧﻠﻖ دﺳﺖ‬
‫ﺧﻮاهﻨﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬او ﻳﮏ ﺁدرس ﻋﻮﺿﯽ‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﻴﮑﺎر را دادﻩ ﺑﻮد ﺗﺎ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ‬
‫ﺑﺎ ﻣﻦ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﮕﺮان ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺳﺮش ﻣﯽ ﺁﻣﺪ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺪاﮐﺎرﯼ اش ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ‪،‬‬
‫از وﻗﻮع واﻗﻌﻪ اﯼ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮔﻤﺎن او ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻓﺎﺟﻌﻪ اﯼ هﻮﻟﻨﺎﮎ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎن ﺷﺮﻣﺴﺎر ﻓﺪاﮐﺎرﯼ او ﺑﻮدم ﮐﻪ دﻟﻢ ﻧﻴﺎﻣﺪ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﺁدرس هﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دو ﺳﺎل ﭘﻴﺶ اﺳﺖ‬
‫و ﺷﺎﻳﺪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ از ﺧﻮدﮔﺬﺷﺘﮕﯽ ﺗﻮ ﻧﺒﻮد‪ .‬در هﻤﻴﻦ ﺣﺎل ﺻﺪاﯼ ﻗﺪم هﺎﯼ ﺧﺸﻤﮕﻴﻨﺎﻧﻪ ﯼ‬
‫ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن ﮐﻪ ﺑﺎزﻣﯽ ﮔﺸﺘﻨﺪ‪ ،‬از ﺗﻮﯼ راهﺮو ﺑﻪ ﮔﻮش ﻣﯽ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﺁﻧﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺮگ هﺎﯼ ﮔﺮﺳﻨﻪ‬
‫ﮐﻪ ﺧﻮن ﺟﻠﻮﯼ ﭼﺸﻤﺎﻧﺸﺎن را ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬وارد اﺗﺎق ﺷﺪﻩ و دﻳﻮاﻧﻪ وار ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﻣﺎ ﺣﻤﻠﻪ ور‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬او هﻨﻮز در ﻧﺰدﻳﮑﯽ ﻣﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﺿﺮﺑﺎت ﮐﺎﺑﻞ ﺑﯽ ﻣﺤﺎﺑﺎ ﻓﺮو ﻣﯽ ﺁﻣﺪﻧﺪ و او ﺧﻮدش را‬
‫روﯼ ﻣﻦ ﻣﯽ اﻧﺪاﺧﺖ و ﺳﻌﯽ ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺧﻮدش را ﺳﭙﺮ ﮐﺎﺑﻞ هﺎ ﻗﺮار دهﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮐﻤﺘﺮ‬
‫اﺻﺎﺑﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬او ﺑﺮاﻳﻢ درﻳﺎﻳﯽ از ﻋﻄﻮﻓﺖ و ﻣﻬﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺎ ﻋﻤﺮ دارم ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻢ‬
‫ﺑﺰرﮔﻮارﯼ اش را ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﻨﻢ‪ .‬ﭼﻮﻧﺎن ﻓﺮﺷﺘﻪ اﯼ ﺑﺮ ﻣﻦ ﻧﺎزل ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﺮدم‬
‫دﻧﻴﺎﻳﯽ از اﻧﺮژﯼ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺗﺰرﻳﻖ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ"‪.‬‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﻋﻠﯽ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ هﻤﻴﻦ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﻪ ﻏﺎﻳﺖ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻳﮏ زن ﻣﺒﺎرز در اﺗﺎق ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺑﻮد‬
‫ﮐﻪ ﺑﻌﺪهﺎ ﺑﺮاﯼ “ﮔﻮهﺮ ادب ﺁواز” ﮐﻪ ﺑﺎ اﻧﻔﺠﺎر ﺧﻮﻳﺶ‪ ،‬دﺳﺘﻐﻴﺐ و ﻣﺤﺎﻓﻈﺎﻧﺶ را هﻼﮎ‬
‫ﮐﺮد‪ ،‬ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ ﺳﺮود‪:‬‬
‫‪ ...‬ﺟﺎﯼ ﺗﻮ روﯼ ﺗﻦ ﻧﺎﻗﻪ ﯼ زرﻳﻨﻪ روز‬
‫در ﺳﺮا ﭘﺮدﻩ ﯼ زﻳﺒﺎﯼ ﮐﺠﺎوﻩ ﺧﺎﻟﻴﺴﺖ‬
‫از ﺷﮕﻮن ﭼﻬﺮﻩ ات‪،‬‬
‫ﺗﺮﺳﯽ ﻣﻮﺣﺶ ﺑﻪ رخ ﺻﻮرﺗﮏ ﺁﺑﻠﻪ روﻳﺎن ﺟﻬﻨﻢ ﺑﺎﻗﻴﺴﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﻟﻌﻼﻧﻪ ﯼ ﭼﺸﻤﺎﻧﺖ‪،‬‬
‫هﺮزﻩ ﺧﺮ ﻣﻬﺮﻩ ﯼ ﺑﺎزار دﻧﺎﺋﺖ را‬
‫دﮐﺎﻧﮑﯽ و ﮐﺴﺒﯽ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﮔﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻴﺮﮎ ﺳﻴﺎﻩ ﺧﻴﻤﻪ ات‬
‫ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻣﺎﻩ ﻧﺸﺎن ﺳﻴﻤﺎﻳﺖ ﭘﯽ ﮐﻨﯽ‬
‫ﮐﻮر ﺳﻮﯼ ﻣﻴﺪان دﻻﻟﺖ ﺷﺎن را ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﯽ‬
‫ﺗﻮ ‪ ،‬ﺁرام ﺑﺨﺶ دل هﺎﯼ دﻻوران ﻗﺒﻴﻠﻪ اﯼ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٢٩٨‬‬
‫ﮐﻪ ﺗﻮ‪ ،‬ﻃﻠﺴﻢ رﻣﻞ و اﺳﻄﺮﻻب ﺷﺎن را ﺷﮑﺴﺘﻪ اﯼ‬
‫ﻋﺼﻴﺎن ﺗﻮ‪ ،‬ﮐﻨﻴﺰﮐﺎن ﺣﻠﻘﻪ ﺑﻪ ﮔﻮش ﺧﺎﻧﻪ زادﺷﺎن را ﺷﻮراﻧﺪ‬
‫از اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺧﻮن ﮐﻤﻨﺪدار ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺮدﻩ ﻓﺮوﺷﺎن را ﺟﻮﺷﺎﻧﺪ‬
‫‪...‬‬
‫هﻴﭻ راهﺒﻪ اﯼ ﺗﻮ را ﻳﺎراﯼ رﻗﺎﺑﺖ ﻋﺼﻤﺖ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﺗﻮ ﺁن ﻣﺮﻳﻢ ﭘﺎﮐﯽ ﮐﻪ ﮐﺸﺘﺰار ﺑﮑﺮ ﻧﺠﺎﺑﺖ از ﺗﻮ ﺳﻴﺮاب ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺁﯼ ﺑﺎﻧﻮﯼ اهﻮراﻳﯽ!‬
‫ﮐﺠﺎوﻩ ﻧﺸﻴﻦ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻋﺸﻖ هﺎﯼ ﭘﺎﮎ‬
‫ﺳﻴﺎووﺷﺎن‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ ﭼﺎووﺷﺎن ﮐﺎروان ﺗﻮاﻧﺪ‬
‫اﻣﺎ ﻋﺸﻖ را‪ ،‬هﺮﮔﺰ ﺑﻪ دﻳﺪﻩ ﻧﮕﺸﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫هﺮ ﭼﻨﺪ اﻳﻦ ﻋﺸﻖ ﺷﻴﺮﻳﻦ ﺗﻮ را‬
‫ﺳﻼح ﺗﻴﺸﻪ ﯼ ﻓﺮهﺎد ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ‬
‫اﻣﺎ ﺑﺪان‪ ،‬ﮐﻪ ﮐﻮهﺴﺎر از ﺗﻮﺣﺶ ﺻﺨﺮﻩ ﺑﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ‬
‫ﻳﮑﯽ دﻳﮕﺮ از دوﺳﺘﺎﻧﻢ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ او و ﻳﮏ ﻧﻔﺮ دﻳﮕﺮ را دﺳﺘﺒﻨﺪ ﻗﭙﺎﻧﯽ‪ ١٩٤‬زدﻩ و‬
‫از ﺳﻘﻒ ﺁوﻳﺰاﻧﺸﺎن ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در هﻤﻴﻦ ﺣﺎل ﻳﮑﯽ از زﻧﺪاﻧﻴﺎن زن ﻣﺠﺎهﺪ ﮐﻪ او ﻧﻴﺰ‬
‫دﺳﺘﺒﻨﺪ ﻗﭙﺎﻧﯽ داﺷﺖ‪ ،‬روﯼ زﻣﻴﻦ اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻴﻤﻪ هﺎﯼ ﺷﺐ زن ﻣﺠﺎهﺪ ﮐﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‬
‫ﺁن دو را از ﺳﻘﻒ ﺁوﻳﺰان ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ و ﻓﺸﺎر ﻓﻮق اﻟﻌﺎدﻩ اﯼ را ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﻪ‬
‫ﺁﻧﺎن رﺳﺎﻧﺪﻩ و ﺑﺪن در هﻢ ﮐﻮﺑﻴﺪﻩ اش را زﻳﺮ ﭘﺎﯼ ﺁﻧﺎن ﻗﺮار ﻣﯽ دهﺪ ﺗﺎ اﺗﮑﺎﻳﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬
‫و ﺑﺮاﯼ ﻟﺤﻈﻪ هﺎﻳﯽ ﭼﻨﺪ‪ ،‬از ﺁن ﻓﺸﺎر ﻃﺎﻗﺖ ﻓﺮﺳﺎ ﺧﻼص ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻓﺪاﮐﺎرﯼ هﺎ در‬
‫اوﻳﻦ‪ ،‬در ﺧﻼل ﺳﺎل هﺎﯼ ﺁﻏﺎزﻳﻦ دهﻪ ﯼ ‪ ،۶٠‬ﻓﺮاوان ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﯽ ﺧﻮرد ﮐﻪ هﺮ ﻳﮏ‬
‫ﺟﻠﻮﻩ هﺎﯼ ﺗﺎﺑﻨﺎﮐﯽ ﺑﻮدﻧﺪ از اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ ﻧﺎب‪.‬‬

‫‪ 194‬ﺑﺴﺘﻦ دﺱﺖ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩﯼ ﻗﭙﺎﻧﯽ ﻓﺸﺎر ﻓﻮقاﻟﻌﺎدﻩ اﯼ را ﺑﻪ ﮐﺘﻒ‪ ،‬ﮐﻤﺮ‪ ،‬ﻗﻔﺴﻪﯼ ﺱﻴﻨﻪ و ﻣﭻ دﺱﺖ وارد ﻣﯽﺁورد‪.‬‬
 ‫ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ زﻧﺎن‬
‫ﺗﺠﺎوز ﺟﻨﺴﯽ ﺣﺮﺑﻪاﯼ دﻳﺮﻳﻨﻪ ﻋﻠﻴﻪ زﻧﺎن؛ ﺗﺠﺎوز هﺎﯼ ﺟﻨﺴﯽ ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن‬
‫زن؛ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺷﺮﻋﯽ ﺗﺠﺎوز؛ ﺗﺠﺎوز در دوران ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ‪ ،‬دوران زﻧﺪان و‬
‫ﭘﻴﺶ از اﻋﺪام؛ زﻧﺎن و ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ ﺗﺠﺎوز ﺟﻨﺴﯽ و‪...‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮ‬
‫ﺑﻪ ﺁﺷﻴﺎن ﺧﻮاهﺮان ﺗﻨﻬﺎﻳﯽ و زﺧﻢ رﻓﺘﻢ‬
‫در ﮐﻪ ﮔﺸﻮدﻩ ﺷﺪ‬
‫ﺁﻓﺘﺎب ﺗﺎﺑﻴﺪ‬
‫ﻣﻦ ﮐﻨﺎر ﺗﺮاﻧﻪ اﯼ ﻧﺸﺴﺘﻢ‬
‫ﮔﻮش هﺎﻳﻢ را ﺑﺴﺘﻢ‬
‫ﺁن ﺟﺎ ﮐﻪ از رﻧﺞ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻨﺪ‬
‫ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺷﻨﻴﺪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺮد‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٠٠‬‬
‫در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ و در ﮔﻴﺮ و دار ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺟﻨﮓ هﺎ و ﺧﺼﻮﻣﺖ هﺎﯼ ﻣﻠﯽ‪ ،‬ﻗﻮﻣﯽ و ﻣﺬهﺒﯽ و‬
‫هﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺟﺮﻳﺎن ﻟﺸﮑﺮﮐﺸﯽ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺧﺎرﺟﯽ ﺑﺮاﯼ ﻓﺘﺢ ﺳﺮزﻣﻴﻦ هﺎﯼ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬هﻤﻴﺸﻪ‬
‫زﻧﺎن و ﮐﻮدﮐﺎن اوﻟﻴﻦ ﺳﺮﯼ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن را ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ .‬زﻧﺎن ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﺗﺤﻤﻞ‬
‫ﻣﺼﻴﺒﺖ هﺎﯼ ﻣﻌﻤﻮل در هﺮ ﺟﻨﮓ و ﺟﺪال‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﭘﺪﻳﺪﻩ اﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺗﺠﺎوز ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎهﻴﺖ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ زﻧﺎن در زﻧﺪان هﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﺟﺪاﯼ از‬
‫ﻣﻘﻮﻟﻪ ﯼ ﻓﻮق ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ در هﻤﻴﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﭘﺪﻳﺪﻩ ﯼ ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ زﻧﺎن زﻧﺪاﻧﯽ در زﻧﺪان هﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﺁن ﻗﺪر ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫ﻣﻨﺘﻈﺮﯼ در ﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﻣﻮرخ ‪ ١٢‬ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ ‪ ۶۵‬ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻤﻴﻨﯽ‪ ،‬ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫ﺁﻳﺎ ﻣﯽ داﻧﻴﺪ در ﺑﻌﻀﯽ زﻧﺪان هﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ دﺧﺘﺮان ﺟﻮان را ﺑﻪ زور‬
‫ﺗﺼﺮف ﮐﺮدﻧﺪ؟ ﺁﻳﺎ ﻣﯽ داﻧﻴﺪ هﻨﮕﺎم ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ دﺧﺘﺮان اﺳﺘﻌﻤﺎل اﻟﻔﺎظ رﮐﻴﮏ‬
‫ﻧﺎﻣﻮﺳﯽ راﻳﺞ اﺳﺖ؟ ‪١٩٥‬‬
‫ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن زن در ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ‪ ٣‬دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮐﺮد‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺗﺠﺎوزهﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن در ﺧﻼل دوران ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ و ﺷﮑﻨﺠﻪ اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪ؛‬
‫‪ -٢‬ﺗﺠﺎوزهﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﭘﺎﺳﺪاران و ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﺎن در ﺳﻠﻮل هﺎﯼ اﻧﻔﺮادﯼ و ﻳﺎ ﺑﻪ‬
‫هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ زﻧﺪاﻧﯽ زن ﺑﻪ هﺮ ﻋﻨﻮاﻧﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ؛‬
‫‪ -٣‬ﺗﺠﺎوزهﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺻﺪور ﺣﮑﻢ ﺷﺮﻋﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﺣﮑﺎم ﺷﺮع‪ ،‬ﭘﻴﺶ از اﺟﺮاﯼ ﺣﮑﻢ اﻋﺪام‬
‫و ﺑﺮاﯼ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ از "ﺑﻬﺸﺖ رﻓﺘﻦ دﺧﺘﺮان ﺑﺎﮐﺮﻩ" اﻋﻤﺎل ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺪﻳﺪﻩ ﯼ ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن زن در زﻧﺪان هﺎ و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در دوران ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ‪ ،‬ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ‬
‫زﻧﺪان هﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﻧﻴﺴﺖ و در ﺳﺮاﺳﺮ دﻧﻴﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ اﯼ ﺑﻪ ﺻﻮرت هﺎﯼ‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ را از دﻳﮕﺮ ﻧﻈﺎم هﺎ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫ﭘﺪﻳﺪﻩ ﯼ ﺗﺠﺎوز رﺳﻤﯽ و ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺗﺤﺖ ﭘﻮﺷﺶ اﺣﮑﺎم ﺷﺮﻋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در هﻴﭻ ﮐﺠﺎﯼ دﻧﻴﺎ‬
‫ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻧﺪارد!‬
‫ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن زن را ﺑﺎﻳﺪ در ردﻳﻒ وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮع ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎﯼ راﻳﺞ در‬
‫زﻧﺪان هﺎﯼ ﺧﻤﻴﻨﯽ و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در اوﻳﻦ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﺁورد‪ .‬زﻣﻴﻨﻪ هﺎﯼ ﺗﺠﺎوز ﺟﻨﺴﯽ ﻗﺒﻞ از ﺁن‬
‫ﮐﻪ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺎﻓﺖ و ﺳﺎﺧﺖ ﻓﮑﺮﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن و دﺳﺖ اﻧﺪرﮐﺎران اﻣﺮﺷﮑﻨﺠﻪ‬
‫و ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ و ﺑﺎزﭘﺮﺳﯽ ﻓﺮاهﻢ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻓﺘﻮاﯼ ﻣﺸﻬﻮر ﺧﻤﻴﻨﯽ و ﺗﺒﻌﻴﺖ دﻳﮕﺮ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻗﻀﺎﻳﯽ از او‪ ،‬ﺑﺎزﺟﻮ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم‬
‫ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ‪ ،‬ﺣﮑﻢ دﮐﺘﺮ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﻣﺪاواﯼ ﺑﻴﻤﺎر ﺟﻨﺲ ﻣﺨﺎﻟﻒ را دارد و در ﺻﻮرت ﻧﻴﺎز‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻟﻤﺲ ﺑﺪن زﻧﺪاﻧﯽ زن ﺑﭙﺮدازد‪ .‬اﻳﻦ اﺣﮑﺎم در ﺳﻠﺴﻠﻪ ﮐﻼس هﺎﯼ ﺁﻣﻮزﺷﯽ‬
‫ﻣﺤﻤﺪﯼ ﮔﻴﻼﻧﯽ ﮐﻪ در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﯼ اوﻳﻦ ﺑﺼﻮرت هﻔﺘﮕﯽ ﺑﺮﮔﺰار ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺒﻴﻴﻦ و ﺗﺸﺮﻳﺢ‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﮔﺎهﯽ اوﻗﺎت از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻠﻨﺪﮔﻮﻳﯽ ﮐﻪ در اﺗﺎق هﺎﯼ ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ اوﻳﻦ ﻧﺼﺐ ﺑﻮد‪،‬‬

‫‪ 195‬ﺥﺎﻃﺮات ﻣﻨﺘﻈﺮﯼ‪ ،‬ﭼﺎپ اﺕﺤﺎد ﻧﺎﺷﺮان اﻳﺮاﻧﯽ در اروپﺎ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.۵١١‬‬

‫‪٣٠١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن را ﻧﻴﺰ در ﺟﺮﻳﺎن ﮐﻼس هﺎﯼ درس ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﯼ اوﻳﻦ ﻣﯽ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻟﻤﺲ ﺑﺪن زﻧﺪاﻧﯽ‬
‫"ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ﯼ ﻧﻴﺎز" ‪ ،‬درﻳﭽﻪ ﯼ ورود ﺑﻪ واﻗﻌﻴﺘﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ درازﯼ و‬
‫ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﯽ زن ﺧﺘﻢ ﺷﻮد‪ .‬وﻗﺘﯽ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از هﺮ ﺷﻴﻮﻩ اﯼ ﺑﺮاﯼ ﮐﺴﺐ اﻃﻼﻋﺎت از‬
‫زﻧﺪاﻧﯽ ﻣﻮرد ﭘﺬﻳﺮش ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺣﺮﺑﻪ ﯼ ﺗﺠﺎوز ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان راهﯽ ﺑﺮاﯼ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﯽ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﺎزﺟﻮ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻗﺎدر ﻣﻄﻠﻖ و ﮐﺴﯽ ﮐﻪ از ﻃﺮف ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻣﺎﻓﻮق ﺧﻮد ﺣﺎﮐﻢ ﺟﺎن و ﻣﺎل زﻧﺪاﻧﯽ‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً زﻣﻴﻨﻪ ﯼ ﻻزم ﺑﺮاﯼ دﺳﺖ زدن ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻤﻠﯽ از ﻗﺒﻞ ﻓﺮاهﻢ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﯽ رﻏﻢ ﺷﻌﺎرهﺎﯼ ﺑﻪ ﻇﺎهﺮ اﺧﻼق ﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ اﯼ ﮐﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎت رژﻳﻢ روز و ﺷﺐ‬
‫ﺳﺮ ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ ،‬ﻳﮑﯽ از ﻓﺎﺳﺪﺗﺮﻳﻦ ﺟﻮاﻣﻊ را ﻧﻴﺰ ادارﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻀﺎد و دوﮔﺎﻧﮕﯽ در‬
‫ﺷﻌﺎر و ﻋﻤﻞ‪ ،‬در زﻧﺪان ﻧﻴﺰ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ داد‪.‬‬
‫در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺎزﺟﻮ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﻧﻘﻞ و اﻧﺘﻘﺎل زﻧﺪاﻧﯽ زن‪ ،‬ﺳﺮ ﭼﻮﺑﯽ را ﺑﻪ دﺳﺖ او ﻣﯽ داد و‬
‫ﻳﮏ ﺳﺮ دﻳﮕﺮ ﺁن را ﺧﻮد در دﺳﺖ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﻣﺒﺎدا ﺗﻤﺎﺳﯽ ﺑﺎ ﺑﺪن زن "ﻧﺎﻣﺤﺮم" ﺑﺮﻗﺮار‬
‫ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ را ﺑﻪ اﺗﺎق ﺷﮑﻨﺠﻪ ﻣﯽ ﺑﺮد‪ .‬در ﺁن ﺟﺎ ورق ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﺸﺖ‪ .‬ﺑﺎزﺟﻮﯼ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‬
‫ﺧﻮد را ﻣﺤﻖ ﺑﻪ هﺮ ﮔﻮﻧﻪ دﺳﺖ درازﯼ ﻣﯽ دﻳﺪ‪ .‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻗﺮار ﺑﻮد ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ را ﻣﻮرد‬
‫ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﻗﺮار دهﻨﺪ‪ ،‬او ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺪن وﯼ را ﻟﻤﺲ ﮐﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺮ ﭘﺸﺖ وﯼ ﻧﺸﺴﺘﻪ‪ ،‬او را ﻣﺤﮑﻢ در ﺑﻐﻞ ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺑﺮ روﯼ زﻣﻴﻦ ﺑﺨﻮاﺑﺎﻧﺪ و ﺑﻪ‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯼ او ﺑﭙﺮدازد‪ .‬اﻳﻦ روﺷﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯼ زﻧﺎن‬
‫زﻧﺪاﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﻴﻦ‪ ،‬ﮔﺎهﯽ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن و ﭘﺎﺳﺪاران وﺳﻮﺳﻪ ﺷﺪﻩ و‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻣﺘﺠﺎوزان از ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺧﻮد ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﺮدﻩ و ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﯽ دﻓﺎع را ﻣﻮرد‬
‫ﺗﺠﺎوز ﻗﺮار ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺎزﺟﻮ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻧﻮﻋﯽ دﺳﺘﺎوﻳﺰ و ﺑﻬﺎﻧﻪ ﻣﯽ ﮔﺸﺖ ﺗﺎ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ ﺁن ﻣﻘﺼﻮد ﺧﻮد را ﻋﻤﻠﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﮐﺎرﺳﺎزﺗﺮﻳﻦ ﺑﻬﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻋﺪم هﻤﮑﺎرﯼ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﺎ‬
‫ﻣﻘﺎﻣﺎت دادﺳﺘﺎﻧﯽ و ﻧﺪادن اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻮد‪ .‬ﮔﺎهﯽ ﺣﺘﺎ ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﺎر‪،‬‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖ زﻧﺪاﻧﯽ را ﺧﺮد ﮐﻨﺪ و از ﻃﺮﻓﯽ ﻧﻴﺰ او را ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ داﺷﺘﻦ رواﺑﻂ ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﯽ در‬
‫دوران ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﯽ اش ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻓﺘﻮاهﺎﯼ ﻣﺸﻬﻮر ﺑﺮﺧﯽ از ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻓﺘﻮا ﮐﻪ رﻳﺸﻪ ﯼ ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﻧﻴﺰ دارد‪ ،‬از‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن زن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان “ﮐﻨﻴﺰان ﺣﺮﺑﯽ” ﻳﺎد ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺁﻧﺎن‪ ،‬ﻃﺒﻖ رواﻳﺎت‬
‫ﺷﺮﻋﯽ از دﺳﺖِ ﺑﺎزﯼ ﺑﺮاﯼ هﺮﮔﻮﻧﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﮐﺸﯽ ﺟﻨﺴﯽ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪ ١٩٦.‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﺑﺎزﺟﻮ و ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻗﻀﺎﻳﯽ‪ ،‬زﻧﺎن ﺑﯽ دﻓﺎع و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ در ﺟﺮﻳﺎن ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ‬
‫ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻳﺎ ﺳﺎزﻣﺎن و ﺗﺸﮑﻴﻼﺗﯽ را ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁن واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ از ﻧﻈﺮ‬
‫رژﻳﻢ ﻣﺤﺎرب ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺼﺪاق "ﮐﻨﻴﺰ ﺣﺮﺑﯽ" داﻧﺴﺘﻪ و ﺧﻮد را ﻣﺎﻟﮏ ﺁﻧﺎن‬

‫‪ 196‬ﺝﺪﻳ ﺪﺕﺮﻳﻦ ﻓﺘ ﻮا در ﻣ ﻮرد ﮐﻨﻴ ﺰان ﺣﺮﺑ ﯽ ﺕﻮﺱ ﻂ ﺷ ﻴﺦ ﻋﺒﺪاﻟ ﺴﺘﺎر اﻟﺒﻬ ﺎدﻟﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﻩﯼ ﻣﻘﺘ ﺪا ﺹ ﺪر و ﺥﻄﻴ ﺐ‬
‫ﻧﻤﺎزﺝﻤﻌﻪﯼ ﺑﺼﺮﻩ در ﻣﺮاﺱﻢ ﻧﻤﺎزﺝﻤﻌﻪﯼ اﻳﻦ ﺷﻬﺮ ﺹ ﺎدر ﺷ ﺪ‪ .‬ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﻪ ﮔ ﺰارش ﺁﺱﻮﺷ ﻴﺘﺪپﺮس و ﺑ ﯽ ﺑ ﯽ ﺱ ﯽ ‪ ٨‬ﻣ ﯽ‬
‫‪ ٢٠٠۴‬وﯼ اﻋﻼم ﮐﺮد هﺮ ﻋﺮاﻗﯽ ﮐﻪ ﻳﮏ ﺱﺮﺑﺎز زن اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ را دﺱﺘﮕﻴﺮ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺕﻮاﻧﺪ ﺁن را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮐﻨﻴﺰ و هﺪﻳﻪ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺥﻮد ﻧﮕﻪ دارد‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٠٢‬‬
‫ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺟﻴﻪ هﺎﯼ ﺷﺮﻋﯽ اﯼ از اﻳﻦ دﺳﺖ‪ ،‬ﺁن هﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ هﺮ زﻧﯽ را‬
‫"ﮐﻨﻴﺰ ﺣﺮﺑﯽ" ﺧﻄﺎب ﮐﺮدﻩ و اﻧﺘﻈﺎر ﺑﺮﺧﻮردارﯼ از ﺗﻤﺘﻌﺎت ﺟﻨﺴﯽ از وﯼ را داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ وﺿﻌﻴﺘﯽ‪ ،‬زﻧﺎن را ﺑﻪ وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﺷﮑﻞ ﻣﻮرد ﺗﺠﺎوز و ﺁزار و اذﻳﺖ‬
‫ﺟﻨﺴﯽ ﻗﺮار ﻣﯽ دادﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﺎن ﻣﺮد ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ زﻧﺎﻧﯽ زﻧﺪاﻧﯽ را در ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﺠﺎوز ﻗﺮار دهﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﯽ ﺁن ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﻓﺮﻳﺎدﺷﺎن را ﺑﺸﻨﻮد‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ۶٢‬ﮐﻪ در ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﺑﻪ ﺳﺮ‬
‫ﻣﯽ ﺑﺮدم‪ ،‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﺮا ﺑﻪ ﺣﻤﺎم ﺑﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬از ﭘﻨﺠﺮﻩ ﯼ ﺣﻤﺎم‪ ،‬ﺻﺪاﯼ زﻧﯽ را ﺷﻨﻴﺪم‬
‫ﮐﻪ زار‪ -‬زار ﻣﯽ ﮔﺮﻳﺴﺖ و ﻓﺮﻳﺎد ﻣﯽ زد ﮐﻪ در ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ ﻣﻮرد ﺗﺠﺎوز ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ ﺗﺠﺎوز ﻗﺒﻞ از اﻋﺪام ﺑﻪ دﺧﺘﺮان ﺑﺎﮐﺮﻩ ﺟﻬﺖ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ از ورود ﺁﻧﺎن ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ‪،‬‬
‫ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺷﺮﻋﯽ "ازدواج"‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ دردﻧﺎﮎ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﺠﺎوزﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺠﺎوزهﺎ‬
‫ﻏﺎﻟﺒﺎً در ﺳﺎل ‪ ،۶٠‬در ﺿﻴﺎﻓﺖ هﺎﯼ ﺟﻤﻌﯽ ﺑﺮﮔﺰار ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﺷﺎﻳﻊ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻌﻀﯽ از‬
‫ارﺑﺎﺑﺎن ﻗﺪرت و ﺣﻠﻘﻪ ﯼ ﻳﺎران ﻧﺰدﻳﮏ ﻻﺟﻮردﯼ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻴﻬﻤﺎﻧﺎن ﻋﺎﻟﯽ ﻗﺪر ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫ﺿﻴﺎﻓﺖ هﺎﯼ ﺟﻤﻌﯽ دﻋﻮت ﺷﺪﻩ و از ﺁن "ﺑﻬﺮﻩ ﻣﻨﺪ" ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﻮاردﯼ دﻳﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫ﭘﺎﺳﺪارﯼ ﺑﺎ ﻳﮏ ﺟﻌﺒﻪ ﺷﻴﺮﻳﻨﯽ و ﻣﻘﺪارﯼ ﭘﻮل ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﺮدﻩ و ﺑﺎ اهﺪاﯼ‬
‫ﺟﻌﺒﻪ ﺷﻴﺮﻳﻨﯽ و ﭘﻮل ﺑﻪ ﺑﺴﺘﮕﺎن ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺪﻋﯽ ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ دﺧﺘﺮ ﺁن هﺎ در زﻧﺪان ازدواج‬
‫ﮐﺮدﻩ و وﺟﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻧﻴﺰ در ﺣﮑﻢ ﻣﻬﺮﻳﻪ ﯼ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ازدواج اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﺗﺠﺎوز در ﮐﺘﺎب هﺎﯼ ﺧﺎﻃﺮات‬

‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺗﻌﺪادﯼ از زﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎﻩ‪ ،‬ﺧﻮد را ﻓﺎرغ از ﺗﻤﺎﻣﯽ ذهﻨﻴﺖ هﺎﯼ راﻳﺞ در‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ داﻧﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎدﻩ اﻧﮕﺎراﻧﻪ اﯼ ﺑﻪ داورﯼ ﻳﮑﯽ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ و ﺷﻨﻴﻊ ﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎﯼ ﺟﺴﻤﯽ و رواﻧﯽ ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺗﺠﺎوز ﺟﻨﺴﯽ ﻧﺸﺴﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ اﻳﻦ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ از ﺗﺠﺎوز ﺟﻨﺴﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮏ "ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯼ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ" و در‬
‫راﺳﺘﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎﯼ راﻳﺞ ﻧﺎم ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ و ﺣﺘﺎ ﮔﺎﻩ ﻋﻨﻮان ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﯽ دادﻧﺪ‬
‫ﻣﻮرد ﺗﺠﺎوز ﺟﻨﺴﯽ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﺗﺎ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯼ ﺟﺴﻤﯽ‪ ،‬هﺮﮔﺰ ﺧﻮد ﺗﺠﺮﺑﻪ ﯼ ﺷﮑﻨﺠﻪ و‬
‫ﺗﺠﺎوز ﺟﻨﺴﯽ را ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﻧﺪ و از اﻳﻦ رو ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﺷﻴﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ وﺣﺸﺘﻨﺎﮎ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻌﻀﻞ‬
‫رواﻧﯽ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن اﻳﻦ ﻓﺎﺟﻌﻪ ﻧﺸﺴﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻓﺮاد از ﻣﻮﺿﻌﯽ ﻃﻠﺒﮑﺎراﻧﻪ‪ ،‬ادﻋﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ‪:‬‬
‫اﻳﻦ زﻧﺎن ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻋﻠﯽ رﻏﻢ داﺷﺘﻦ ادﻋﺎﯼ اﻓﮑﺎر ﭼﭗ و ﺗﺮﻗﯽ ﺧﻮاهﺎﻧﻪ و‪ ...‬هﻨﻮز از‬
‫رﺳﻮﺑﺎت ﺗﻔﮑﺮ ارﺗﺠﺎﻋﯽ ﻣﺬهﺒﯽ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ و ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ ﺗﺠﺎوز ﺟﻨﺴﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺣﺪاﮐﺜﺮ در ردﻳﻒ ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎﯼ ﺟﺴﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻨﺎر ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ! اﻳﻦ دﺳﺘﻪ از ﺧﺎﻃﺮﻩ ﻧﻮﻳﺴﺎن‬
‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﺪون درﮎ و ﺁﮔﺎهﯽ و ﺷﻨﺎﺧﺖ از ﭘﺪﻳﺪﻩ ﯼ ﺗﺠﺎوز‪ ،‬ﺁن را ﺗﻨﻬﺎ "از دﺳﺖ دادن‬
‫ﺑﮑﺎرت" ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻨﺪ و در ﻣﺬﻣﺖ "ﺗﻘﺪس ﺑﺎﮐﺮﻩ ﺑﻮدن" در ﺟﻮاﻣﻊ و ﻣﺤﻴﻂ هﺎﯼ ﻣﺬهﺒﯽ و ﺑﺴﺘﻪ‬
‫‪٣٠٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﯽ ﺁورﻧﺪ‪ ١٩٧.‬ﺣﺎل ﺁن ﮐﻪ در ﻏﺮب و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در ﮐﺸﻮر ﺳﻮﺋﺪ ﮐﻪ ﻳﮑﯽ از‬
‫ﺁزادﺗﺮﻳﻦ ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺸﺮﯼ در زﻣﻴﻨﻪ ﯼ رواﺑﻂ ﺟﻨﺴﯽ)ﮐﻪ ﺣﺘﺎ ﺑﻌﻀﯽ هﺎ ﺁن را در ردﻳﻒ‬
‫اﻋﻤﺎل روزﻣﺮﻩ اﯼ ﭼﻮن ﺧﻮردن و ﺁﺷﺎﻣﻴﺪن ﻣﯽ داﻧﻨﺪ( اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﻣﺒﺎرزات ﻃﻮﻻﻧﯽ‬
‫ﺟﻨﺒﺶ زﻧﺎن‪ ،‬دوﻟﺖ‪ ،‬ﻧﻬﺎدهﺎﯼ ﻣﺪﻧﯽ و‪ ...‬ﺗﻨﻬﺎ ‪ ۴٠‬درﺻﺪ از زﻧﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﮔﺰارش‬
‫ﺗﺠﺎوز ﺟﻨﺴﯽ ﺑﻪ ﭘﻠﻴﺲ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ!‬
‫ﻧﻤﯽ داﻧﻢ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ هﻴﭻ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﯼ ﺷﺨﺼﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﺠﻴﻊ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮع ﺷﮑﻨﺠﻪ‬
‫ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ در ﻣﻮرد ﺁن ﺣﮑﻢ ﻣﯽ راﻧﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯼ ﺟﺴﻤﯽ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ اﺛﺮش از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﻣﺮور زﻣﺎن ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﻮد‪ ،‬وﻟﯽ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯼ‬
‫رواﻧﯽ و ﺁﺛﺎر ﺗﺠﺎوز ﺟﻨﺴﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎ ﺁﺧﺮ ﻋﻤﺮ‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ را ﻣﻮرد اذﻳﺖ و ﺁزار ﻗﺮار‬
‫دهﺪ و ﺣﺘﺎ زﻧﺪﮔﯽ ﺷﺨﺼﯽ و ﺟﻨﺴﯽ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ را در ﺁﻳﻨﺪﻩ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻼت و ﻣﺨﺎﻃﺮات‬
‫ﺟﺪﯼ رو ﺑﻪ رو ﺳﺎزد‪ .‬داورﯼ اﯼ از اﻳﻦ دﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﻣﺪﻋﯽ ﺷﻮد‪ :‬ﺷﮑﻨﺠﻪ‬
‫ﭼﻴﺰ ﭼﻨﺪان ﻣﻬﻤﯽ ﻧﻴﺴﺖ و زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﭽﻪ ﺑﻮدم ﺑﺪون ﺁن ﮐﻪ اﻧﮕﻴﺰﻩ ﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ و ﻳﺎ‬
‫اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮏ ﺧﺎﺻﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬ﮐﺘﮏ هﺎﯼ وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ ﯼ ﭘﺪرم را ﺑﺎ ﺁن ﺟﺴﻢ ﻧﺤﻴﻒ ﺗﺤﻤﻞ‬
‫ﮐﺮدم‪ ،‬ﭘﺲ در دوران ﺟﻮاﻧﯽ ﺑﺎ درﮎ و ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻋﻤﻴﻖ و ﺑﺮﺧﻮردارﯼ از ﺁﮔﺎهﯽ هﺎﯼ‬
‫ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ و ﻣﺒﺎرزاﺗﯽ و‪ ...‬ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻢ از ﭘﺲ ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺁﻳﻢ! و ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﺪﻻل هﺎﻳﯽ از اﻳﻦ دﺳﺖ‪ ،‬دﻳﮕﺮان را ﻣﻮرد ﻋﺘﺎب ﻗﺮار دهﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﺮا ﻣﺜﻼً در ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫ﻓﺸﺎر ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺳﺮﺧﻢ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ!‬
‫"ﮐﺸﻔﻴﺎت رواﻧﯽ ﻧﻮﻳﻦ" اﻳﻦ دﺳﺘﻪ از اﻓﺮاد ﮐﻪ هﻴﭻ ﺁﮔﺎهﯽ از ﻋﻠﻢ و ﭘﮋوهﺶ و ﺁﻣﻮزﻩ هﺎﯼ‬
‫رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﻋﻨﻮان ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ در ﻏﺮب اﮔﺮ ﻣﺮدﯼ ﺗﻼش ﮐﻨﺪ زﻧﯽ را‬
‫ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ هﻢ ﺧﻮاﺑﮕﯽ ﺑﺎ ﺧﻮد ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺘﺎ اﮔﺮ ﺁن زن‪" ،‬ﺗﻦ ﻓﺮوش" ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ از ﻧﻈﺮ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬ﺗﺠﺎوز ﺟﻨﺴﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻓﺮد ﻣﺘﺠﺎوز ﺑﺎ ﻣﺠﺎزات ﺳﻨﮕﻴﻨﯽ رو ﺑﻪ رو ﺧﻮاهﺪ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﺟﺮم ﺷﻨﺎﺳﺎن‪ ،‬روان ﺷﻨﺎﺳﺎن و ﻣﺘﺨﺼﺼﺎﻧﯽ ﮐﻪ در زﻣﻴﻨﻪ ﯼ ﺣﻘﻮﻗﯽ و ﺟﺰاﻳﯽ ﺗﺤﻘﻴﻖ و‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﻣﺎﺣﺼﻞ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺷﺎن در ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ اﺣﮑﺎم ﺟﺰاﻳﯽ ﺁﺷﮑﺎر ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﯽ ﺑﻪ اﺛﺮات ﻣﺨﺮب اﻳﻦ دﺳﺘﻪ از ﺑﺰﻩ هﺎ ﺑﺮ روﯼ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﺁن ﺁﮔﺎﻩ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ‬
‫اﻳﻦ دﺳﺘﻪ از ﮐﺸﻮرهﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﻴﺪ و ﻣﺤﮑﻮﻣﻴﺘﯽ را ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ ﺷﺪﻳﺪ ﻳﮏ زن‬
‫ﻗﺎﺋﻞ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﺤﮑﻮﻣﻴﺘﯽ ﮐﻪ ﺣﺘﺎ ﺑﺮاﯼ اﻗﺪام ﺑﻪ ﺗﺠﺎوز ﺟﻨﺴﯽ ﺑﻪ ﻳﮏ زن در ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬ﺟﺮم دوﻣﯽ ﻳﮑﯽ از ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺤﮑﻮﻣﻴﺖ هﺎ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد‪،‬‬
‫در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺟﺮم اول اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻧﮕﺎرﻧﺪﻩ ﺧﻮد ﭘﻴﺮزن هﺎﯼ هﺸﺘﺎد ﺳﺎﻟﻪ و ﻳﺎ ﺣﺘﺎ ﻣﺴﻦ ﺗﺮ ﮐُﺮﻩ اﯼ را ﮐﻪ در دوران ﺟﻨﮓ‬
‫ﺟﻬﺎﻧﯽ دوم از ﻃﺮف ژاﭘﻨﯽ هﺎ ﻣﻮرد ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ و اﺳﺘﺜﻤﺎر ﺟﻨﺴﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در‬
‫ﻣﺠﺎﻣﻊ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ دﻳﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﻳﺎدﺁورﯼ ﺧﺎﻃﺮاﺗﯽ ﮐﻪ ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﻪ ‪ ۶٠‬ﺳﺎل از‬
‫وﻗﻮع ﺁن هﺎ ﻣﯽ ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﻨﻘﻠﺐ ﺷﺪﻩ و ﻣﯽ ﮔﺮﻳﺴﺘﻨﺪ و ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﺮاﻗﺒﺖ هﺎﯼ ﭘﺰﺷﮑﯽ‬

‫‪ 197‬ﻧﺴﺮﻳﻦ پﺮواز در ﮐﺘﺎب زﻳﺮ ﺑﻮﺕﻪ ﻻﻟﻪ ﻋﺒﺎﺱﯽ در ﺹﻔﺤﺎت ‪ ٩٣‬ﺕﺎ ‪ ٩۵‬ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻓﻮق پﺮداﺥﺘﻪ اﺱﺖ‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٠٤‬‬
‫ﻓﻮرﯼ ﭘﻴﺪا ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻴﺪ ﻣﯽ داﻧﻢ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﻮرد ﺁزارهﺎﯼ ﺷﺪﻳﺪ ﺟﺴﻤﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪،‬‬
‫اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺁﺳﻴﺐ دﻳﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﻣﺪاﻓﻊ و ﻳﺎ ﺗﺄﻳﻴﺪﮔﺮ اﻗﺪام ﺑﻪ ﺧﻮدﮐﺸﯽ زﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﻮرد ﺗﺠﺎوز ﺟﻨﺴﯽ ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﻋﻤﻴﻘﺎً اﻋﺘﻘﺎد دارم ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد ﺑﺎ ﭘﺪﻳﺪﻩ اﯼ ﮐﻪ روح و روان‬
‫اﻓﺮاد را ﻣﯽ ﺁزارد‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮرد ﮐﺮد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در ﺑﺎرﻩ ﯼ دﻳﮕﺮ ﻣﻮارد اﻧﺘﺤﺎر و ﺧﻮدﮐﺸﯽ ﻧﻴﺰ‬
‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﺣﮑﻢ راﻧﺪ و ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن را ﻣﺤﮑﻮم ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺷﻬﻴﺪِ ﻋﺰﻳﺰ ﺳﻬﻴﻼ دروﻳﺶ‬
‫ﮐﻬﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻦ ﻧﺪادن ﺑﻪ ﻧﻤﺎز اﺟﺒﺎرﯼ‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﻪ اﻧﺘﺤﺎر زد‪ .‬ﺁﻳﺎ ﻣﻨﻄﻘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫دﻓﺎع او را از ﺁرﻣﺎن و ﻋﻘﻴﺪﻩ اﯼ ﮐﻪ ﻣﻮرد ﺗﺠﺎوز ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻮرد ﺣﻤﻠﻪ ﻗﺮار داد؟‬
‫ﺁﻳﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﻮرد ﺗﺠﺎوز ﺟﻨﺴﯽ دﺷﻤﻨﺎﻧﺸﺎن ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ از اﻧﮕﻴﺰﻩ و ﻣﻨﻄﻖ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ‬
‫ﺑﺮاﯼ اﻧﺘﺤﺎر ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؟‬
‫ﺁن ﭼﻪ را ﮐﻪ در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻣﻄﺮح ﮐﺮدم‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺷﮑﻞ هﺎﯼ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ و ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷﺪﻩ و ﺷﺮﻋﯽ‬
‫ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن زن ﺑﻮد! وﮔﺮﻧﻪ ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ دﺧﺘﺮان و زﻧﺎن ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺎﺳﺪاران و ﺑﺎﻧﺪهﺎﯼ‬
‫ﺳﻴﺎﻩ رژﻳﻢ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ رﺑﻮدن و ﺑﺎج ﺧﻮاهﯽ و ﻓﺸﺎر‪ ،‬هﻤﻴﺸﻪ ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫داﺳﺘﺎن هﺎﻳﯽ ﮐﻪ در دادﮔﺎﻩ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ اﻓﺘﺨﺎرﯼ‪ ،‬ﻳﮑﯽ از ﻋﻮاﻣﻞ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ رژﻳﻢ در راﺑﻄﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺗﺠﺎوز او ﺑﻪ دﺧﺘﺮان و زﻧﺎن ﺑﯽ دﻓﺎع ﮐﻪ از زﻳﺮ ﺗﻴﻎ ﺳﺎﻧﺴﻮر رژﻳﻢ ﮔﺬﺷﺘﻪ و در‬
‫روزﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ ﺁن ﭼﺎپ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪ اﯼ از اﻳﻦ ﺟﻨﺎﻳﺖ هﺎ اﺳﺖ‬
 ‫اﺳﺪﷲ ﻻﺟﻮردﯼ‬
‫ﺗﺠﺴﻢ ﻋﻴﻨﯽ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ﺧﻤﻴﻨﯽ؛ ﮐﺸﻒ ﺑﻬﺸﺘﯽ؛ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﻓﺎﺷﻴﺴﺘﯽ ﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﺟﻨﺎح هﺎﯼ رژﻳﻢ؛ ﻋﺎرﯼ از رﺣﻢ و ﺷﻔﻘﺖ؛ داراﯼ ﻋﻘﺪﻩ هﺎﯼ دﻳﺮﻳﻨﻪ و‬
‫ﮐﻴﻨﻪ ﺟﻮﻳﯽ ﺑﻴﻤﺎرﮔﻮﻧﻪ؛ ﻳﮏ ﺑﻴﻤﺎر رواﻧﯽ در ﻣﻘﺎم دادﺳﺘﺎﻧﯽ اﻧﻘﻼب و‪...‬‬

‫ﺗﻮ ﺁن ﺟﺎﻣﻪ ﯼ ﮐﻬﻨﻪ اﯼ‬

‫ﮐﻪ ﺑﺮ ﻃﻨﺎب ﭘﻮﺳﻴﺪﻩ ﯼ زﻣﺎن ﻣﯽ رﻗﺼﺪ‬
‫و ﻧﻤﯽ داﻧﯽ‪ ،‬ﻣﻦ دﻟﺪارﯼ دارم‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﺴﻴﻢ ﭘﻠﮑﺶ‪ ،‬ﻃﻨﺎب را ﭘﺎرﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‬
‫و ﺗﻮ را ﭼﻮن اﺧﻤﯽ درهﻢ ﻣﯽ ﭘﻴﭽﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮ ﺁن روزﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﻣﭽﺎﻟﻪ ﮔﺸﺘﻪ اﯼ‬
‫اﻓﺘﺎدﻩ در ﭘﻴﺎدﻩ روهﺎﯼ ﺑﺎران‬
‫ﻣﯽ داﻧﻢ رﻓﺘﮕﺮ ﺑﺎﻣﺪادﯼ ﺗﻮ را ﺑﻪ ﻣﺮدارهﺎ ﺧﻮاهﺪ ﺳﭙﺮد‪.‬‬
‫ﺗﻮ ﺁن ﺷﻤﺎﻳﻞ هﺪﻓﯽ‬
‫ﮐﻪ دﻟﺪار ﻣﻦ‪،‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻩ ﺧﺸﻤﺶ‬
‫دو ﮔﻠﻮﻟﻪ ﯼ زﻳﺒﺎ را‬
‫در ﺗﺎرﻳﮏ ﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﻗﻠﺒﺖ ﺧﻮاهﺪ اﻓﺮوﺧﺖ‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٠٦‬‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ ﺻﺎدق ﺗﺮﻳﻦ و ﭘﻴﮕﻴﺮﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮﻳﺪ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﻮد‪ .‬او ﺗﺠﺴﻢ ﻋﻴﻨﯽ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ اﯼ ﺑﻮد‬
‫ﮐﻪ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﻣﺒﺸﺮ ﺁن ﺑﻮد‪ .‬ﮐﻴﻨﻪ ﺟﻮﻳﯽ ﺣﻴﻮاﻧﯽ و ﭘﻴﮕﻴﺮﯼ ﺿﺪاﻧﻘﻼﺑﯽ را از اﻣﺎﻣﺶ ﺑﻪ ارث‬
‫ﺑﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬رﺣﻢ و ﺷﻔﻘﺖ در او راهﯽ ﻧﺪاﺷﺖ ﺗﺎ ﺁن ﺟﺎ ﮐﻪ ﺳﻴﺪﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳﻮﯼ ﺗﺒﺮﻳﺰﯼ ﻳﮑﯽ‬
‫از ﺷﻘﯽ ﺗﺮﻳﻦ اﻓﺮاد رژﻳﻢ و دادﺳﺘﺎن ﮐﻞ اﻧﻘﻼب در ﺳﺎل هﺎﯼ ﺳﻴﺎﻩ اوﻟﻴﻪ ﯼ دهﻪ ﯼ ‪ ۶٠‬او را‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪:‬‬
‫در زﻣﺎن دادﺳﺘﺎﻧﯽ آﻞ ﺧﻮد ﻣﻦ ﺑﻪ ﺣﻀﺮت اﻣﺎم )رﻩ( ﮔﺰارش دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ آﻪ‬
‫ﻣﺮﺣﻮم ﺁﻗﺎﯼ ﻻﺟﻮردﯼ در زﻧﺪان اﻋﻤﺎل ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻣﯽ آﻨﺪ و رﻓﺘﺎر درﺳﺘﯽ‬
‫ﻧﺪارد‪ ...‬ﺑﺮﺧﻮردهﺎﯼ ﺧﺎرج از ﻗﺎﻧﻮن داﺷﺖ آﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻧﺒﻮد‪ .‬در راﺑﻄﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻮردهﺎﯼ ﺧﺸﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻴﻠﯽ ﻣﻮاﻇﺒﺶ ﻣﯽ ﺷﺪﻳﻢ‪ .‬ازﻃﺮﻳﻖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠﻠﺲ‬
‫هﻢ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪ ﮔﻮش ﺣﻀﺮت اﻣﺎم رﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ ﺁﻗﺎﯼ ﻓﻬﻴﻢ آﺮﻣﺎﻧﯽ]‪[١٩٨‬‬
‫‪١٩٩‬‬
‫را ﺁوردم در اوﻳﻦ ﻣﻌﺎون اﻳﺸﺎن آﺮدم آﻪ ﻣﻮاﻇﺐ هﻤﻴﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻻﺟﻮردﯼ اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ از دﻧﺎﺋﺖ و ﭘﺴﺘﯽ و رذاﻟﺖ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺸﻮد ﺑﺎ اﻧﺪﮐﯽ ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﻓﺮدﯼ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻮد ﮐﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻓﺮاد واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ‬
‫ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮﻳﻦ ﺗﺴﺎهﻞ و ﺗﺴﺎﻣﺤﯽ ﺑﻪ ﺧﺮج ﻧﺪادﻩ و هﻴﭻ ﺗﻮﺻﻴﻪ اﯼ را ﻧﻤﯽ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪ .‬او‬
‫ﻓﺮزﻧﺪ دوﺳﺖ ﻗﺪﻳﻤﯽ اش‪ ،‬ﺣﺎج ﻣﻌﺎﻓﯽ را ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ و ﭘﻴﺶ از ﺁﮔﺎﻩ ﺷﺪن ﭘﺪر از‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ اش‪ ،‬اﻋﺪام ﮐﺮد‪ .‬ﻣﯽ داﻧﺴﺖ در ﺻﻮرت اﻃﻼع ﺣﺎج ﻣﻌﺎﻓﯽ او ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻞ ﻣﻮاﺟﻪ‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪ .‬دو ﺗﻦ از ﻓﺮزﻧﺪان ﻋﺰت ﺧﻠﻴﻠﯽ دوﺳﺖ و هﻤﺮاﻩ ﻗﺪﻳﻤﯽ اش در ﮔﺮوﻩ "ﻣﺆﺗﻠﻔﻪ"‬
‫را ﮐﻪ ﺑﻌﺪهﺎ ﺑﻪ "ﺟﻨﺒﺶ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﺒﺎرز" ﭘﻴﻮﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﻮﺧﻪ ﯼ اﻋﺪام ﺳﭙﺮد‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ ﮐﺴﺎﻧﯽ‬
‫ﮐﻪ در واﻗﻊ در داﻣﺎﻧﺶ ﺑﺰرگ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﭼﻨﺎن راﺑﻄﻪ اﯼ ﺑﺎ ﻋﺰت ﺧﻠﻴﻠﯽ و ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﯼ او ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﻋﻠﯽ ﺧﻠﻴﻠﯽ ﺑﻌﺪ‬
‫از اﻋﺪام ﺧﻮاهﺮش‪ ،‬ﭘﻴﺎم ﭘﺪرش ﺑﻪ ﻻﺟﻮردﯼ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ اﻳﻦ ﮐﻪ "ﺧﻴﻠﯽ ﺑﯽ ﻏﻴﺮﺗﯽ" را داد‪،‬‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ هﻴﭻ واﮐﻨﺸﯽ ﻧﺸﺎن ﻧﺪادﻩ و ﺗﻨﻬﺎ ﻗﺴﻢ ﻣﯽ ﺧﻮرد ﮐﻪ از ﺟﺮﻳﺎن اﻋﺪام ﺧﻮاهﺮش‬
‫اﻃﻼﻋﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ! ﻋﻠﯽ ﺑﻌﺪهﺎ ﺧﻮد ﻧﻴﺰ در زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻻﺟﻮردﯼ در ﻣﺼﺪر ﻗﺪرت ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﺟﻮﺧﻪ ﯼ اﻋﺪام ﺳﭙﺮدﻩ ﺷﺪ‪ .‬از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻻﺟﻮردﯼ ﺧﻮد ﺑﺎزارﯼ ﺑﻮد‪ ،‬ﮐﻴﻨﻪ ﻋﺠﻴﺒﯽ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺎزارﯼ هﺎﯼ هﻮادار ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ داﺷﺖ‪ .‬ﺗﻤﺎم ﺗﻼﺷﺶ را ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﺑﺴﺖ ﺗﺎ ﺁن هﺎ را از دم ﺗﻴﻎ‬
‫ﺑﮕﺬراﻧﺪ و ﻳﺎ اﻣﻮاﻟﺸﺎن را ﻣﺼﺎدرﻩ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻋﺪام اﺣﻤﺪ ﺟﻮاهﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ زهﺘﺎﺑﭽﯽ‪،٢٠٠‬‬

‫‪ 198‬وﯼ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﺕﺼﺪﯼ رﻳﺎﺱﺖ دادﮔﺎﻩ اﻧﻘﻼب اﺱﻼﻣﯽ ﮐﺮﻣﺎن اوﻟﻴﻦ ﺣ ﺎﮐﻢ ﺷ ﺮﻋﯽ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ در ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ اﺱ ﻼﻣﯽ‬
‫ﺣﮑﻢ ﺱﻨﮕﺴﺎر را ﺹﺎدر ﮐﺮد‪ .‬او ﺥﻮد ﺑﻪ ﺹﺪور اﺣﮑﺎم وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ ﻣﻌﺮوف ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪهﺎ ﺑﻪ دﻻﻳﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﻦ پﻮﺷﻴﺪﻩ ﻣﺎﻧﺪ‬
‫ﺑﻪ دﺱﺘﻮر ﺥﻤﻴﻨﯽ دﺱﺘﮕﻴﺮ و ﺑﻌﺪ از ﻣﺪﺕﯽ ﺁزاد ﺷﺪ وﻟﯽ از دﺥﺎﻟﺖ در اﻣﻮر ﺱﻴﺎﺱﯽ و ﻗﻀﺎﻳﯽ ﻣﻨﻊ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ 199‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ ﺱﻴﺪﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺱﻮﯼ ﺕﺒﺮﻳﺰﯼ‪ ،‬ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩﯼ ﻣﻬﺮ و ﺁﺑﺎن ‪.٨٢‬‬
‫‪ 200‬پﺲ از اﻋﺪام ﺣﺎج ﺝﻮاهﺮﻳﺎن و ﺣﺎج زهﺘﺎﺑﭽﯽ‪ ،‬دو اﻧ ﺴﺎن ﺷ ﺮﻳﻒ و دوﺱ ﺖ داﺷ ﺘﻨﯽ‪ ،‬ﺣﺒﻴ ﺐاﷲ پﻴﻤ ﺎن در ﻳ ﮏ‬
‫ﻣﻮﺿﻊﮔﻴﺮﯼ ﺿﺪاﻧﺴﺎﻧﯽ و ﺱﺨﻴﻒ‪ ،‬ﺑﺎ ﺹﺪور اﻃﻼﻋﻴﻪاﯼ ﺿﻤﻦ اﻇﻬﺎر ﺷﺎدﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬اﻋﺪام اﻳﻦ دو را ﺕﺤﺖ ﻋﻨ ﻮان اﻋ ﺪام‬
‫واﺑﺴﺘﮕﺎن ﺑﻪ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﺥﻤﻴﻨﯽ ﺕﺒﺮﻳﮏ ﮔﻔﺖ‪ .‬اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ هﺴﺖ و ﻧﻴﺴﺖ ﻳﮏ ﻣﻠﺖ ﺑﻪ ﻏﺎرت ﺑ ﺎزارﯼه ﺎﯼ‬
‫واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ رژﻳﻢ و ﻧﻮﮐﻴﺴﻪهﺎﯼ ﺝﺪﻳﺪ رﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪٣٠٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻴﻦ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻦ‪ ،‬ﻋﻄﺎءاﷲ ﺣﺎﺝﯽ ﻣﺤﻤﻮدﻳﺎن‪ ،‬ﺣﺴﻨﻌﻠﯽ ﺻﻔﺎﻳﯽ‪ ،‬ﺣﺴﻴﻦ ﺗﻬﺮاﻧﯽ ﮐﻴﺎ‪،‬‬
‫ﺳﻴﻒ اﷲ ﮐﺎﻇﻤﻴﺎن‪ ،‬ﻗﺎﺳﻢ ﻟﺒﺎﺳﭽﯽ و‪ ...‬در هﻤﻴﻦ راﺳﺘﺎ ﺑﻮد‪ .‬او از ‪ ۵‬ﻓﺮزﻧﺪ و ﻋﺮوس ﺣﺎج‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﺒﺎح ﮐﻪ ﺧﻮد و هﻤﺴﺮش رﻗﻴﻪ ﻣﺴﻴﺢ در درﮔﻴﺮﯼ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﻧﻴﺰ‬
‫ﻧﮕﺬﺷﺖ‪ .‬ﺳﺒﻌﻴﺖ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺗﺎ ﺁن ﺟﺎ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺣﺘﺎ ﻓﺎﻃﻤﻪ دﺧﺘﺮ ‪١٣‬ﺳﺎﻟﻪ و ﻋﺰت‬
‫دﺧﺘﺮ ‪١۵‬ﺳﺎﻟﻪ ﺣﺎج ﻣﺼﺒﺎح را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺟﻮﺧﻪ ﯼ اﻋﺪام ﺳﭙﺮد ﺗﺎ اﺛﺮﯼ از اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﺑﺎﻗﯽ‬
‫‪٢٠١‬‬
‫ﻧﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮد رﻋﺎﻳﺖ ﺟﻮاﻧﺐ ﺷﺮع ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﻣﺎم و ﻣﻘﺘﺪاﻳﺶ را ﺑﻪ ﻋﻤﻞ‬
‫ﺑﻴﺎورد‪ .‬او ﺣﺘﻤﺎً در ﺳﻼم ﮐﺮدن ﭘﻴﺶ ﻗﺪم ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬اﻃﺮاﻓﻴﺎن ﺧﻤﻴﻨﯽ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﻣﺎم ﺷﺎن‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺁن ﮐﻪ ﺁزارش ﺑﻪ ﻣﮕﺴﯽ ﻧﺮﺳﺪ‪ ،‬ﭘﻨﺠﺮﻩ را ﺑﺎز ﮐﺮدﻩ و ﺑﺎ ﻋﺒﺎﻳﺶ ﻣﮕﺲ را ﺑﻪ ﺑﻴﺮون‬
‫از اﺗﺎق هﺪاﻳﺖ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬دﻟﺶ ﻧﻤﯽ ﺁﻣﺪ ﺟﺎن ﻣﮕﺴﯽ را ﺑﺴﺘﺎﻧﺪ! اﮔﺮ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﯽ ﮐﺮد‪،‬‬
‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺟﺎﻧﻴﺎﻧﯽ ﭼﻮن ﻻﺟﻮردﯼ را ﺗﺮﺑﻴﺖ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺁب ﺧﻮردن ﺟﺎن ﺑﺴﺘﺎﻧﻨﺪ و ﺑﻪ‬
‫ﻓﺠﻴﻊ ﺗﺮﻳﻦ ﺷﮑﻞ ﺑﻪ ﺗﻘﻄﻴﻊ اﻧﺴﺎن هﺎ ﺑﺮﺧﻴﺰﻧﺪ‪ .‬او ﺑﺎ اﺗﮑﺎ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻮام ﻓﺮﻳﺒﯽ هﺎﻳﯽ‪ ،‬ﺁﻧﺎن را‬
‫وا ﻣﯽ داﺷﺖ ﺗﺎ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺟﻨﺎﻳﺖ هﺎ را ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دﻧﺒﺎﻟﻪ روﯼ‬
‫ﺻﺎدق ﺧﻤﻴﻨﯽ‪ ،‬ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮد ﺧﻤﻴﻨﯽ و ﮐﺎرهﺎﯼ او را ﻧﺼﺐ اﻟﻌﻴﻦ ﺧﻮد ﻗﺮار دهﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از‬
‫ﺑﻪ هﻼﮐﺖ رﺳﻴﺪن اش‪ ،‬هﻤﺴﺮش در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ روزﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮐﺮد‬
‫ﮐﻪ او روزﯼ ﻗﺼﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻣﺮغ ﻋﺸﻘﯽ ﺧﺮﻳﺪﻩ و در ﺧﺎﻧﻪ ﻧﮕﺎﻩ دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﺎ‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ در ﻣﻴﺎن ﻣﯽ ﮔﺬارد‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ در ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﺁن هﺎ را در ﺧﺎﻧﻪ رهﺎ‬
‫ﮐﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺘﯽ ﻧﺪارم‪ ،‬وﻟﯽ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاهﻴﺪ ﺁن هﺎ را در ﻗﻔﺴﯽ ﻗﺮار دهﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻣﻮاﻓﻖ ﻧﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﭼﺮا ﮐﻪ دل دﻳﺪن ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن در ﻗﻔﺲ را ﻧﺪارم!‬
‫اﻳﻦ هﺎ در ﺣﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ او از ﺟﺎن ﮐﻨﺪن اﻓﺮاد ﻟﺬت ﻣﯽ ﺑﺮد‪ .‬او ﺑﻌﺪ از هﺮ ﺳﺮﯼ اﻋﺪام ﺑﻪ‬
‫وﺟﺪ ﻣﯽ ﺁﻣﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﮐﺎرهﺎ در دﺳﺖ او ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﯽ ﺗﺮدﻳﺪ ﺧﻮن هﻤﻪ را در ﺷﻴﺸﻪ ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻃﺮﺣﯽ داﺷﺖ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ اﻧﺘﻘﺎل زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﺟﺰﻳﺮﻩ هﺎﯼ ﺑﺪ ﺁب و هﻮاﯼ ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎرس‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﭘﻴﺶ ﮔﻴﺮﯼ از اﻓﺘﻀﺎﺣﺎت ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﺪ‪ .‬در اوﻟﻴﻦ ﻗﺪم ﺗﻌﺪادﯼ از ﻣﻌﺘﺎدﻳﻦ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر را ﺑﻪ ﺁن ﺟﺎ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﻣﺪت ﮐﻮﺗﺎهﯽ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﯼ ﻧﺒﻮد‬
‫اﻣﮑﺎﻧﺎت و ﺷﻴﻮع ﺑﻴﻤﺎرﯼ هﺎﯼ ﺧﻄﺮﻧﺎﮎ‪ ،‬ﺗﻌﺪادﯼ از ﺁن هﺎ ﺟﺎن ﺳﭙﺮدﻧﺪ و ﺑﻘﻴﻪ ﺑﺎ وﺿﻊ‬
‫رﻗﺖ ﺑﺎرﯼ از ﻣﻬﻠﮑﻪ ﺟﺎن ﺑﻪ در ﺑﺮدﻧﺪ و ﻃﺮح اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺟﺰاﻳﺮ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﺪ‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ از‬
‫رﻧﺞ دادن دﻳﮕﺮان ﺷﺎد ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ زﻧﺪاﻧﯽ درﺳﺖ ﻣﯽ ﮐﺮد در اﺑﻌﺎد ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﯽ و‬
‫ﺑﻪ اﺣﺪﯼ رﺣﻢ ﻧﻤﯽ ﮐﺮد‪ .‬او ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﯼ ﮐﺎش ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ ﺷﺮاﻳﻄﯽ را ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁورﻳﻢ ﮐﻪ‬
‫هﻤﻪ ﯼ اﻓﺮاد ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻳﮏ دورﻩ ﯼ ﺁﻣﻮزش در "داﻧﺸﮕﺎﻩ اوﻳﻦ" را ﻃﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬او ﺳﺮﻣﺴﺖ از‬
‫ﭘﻴﺮوزﯼ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ در ﺑﻬﻤﻦ ‪ ۶٠‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁوردﻩ ﺑﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ ﺣﮑﻢ ﻣﯽ راﻧﺪ‪ .‬او در‬
‫ﺗﻔﮑﺮات ﻣﺎﻟﻴﺨﻮﻟﻴﺎﻳﯽ اش ﻣﯽ ﭘﻨﺪاﺷﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺑﺘﻮاﻧﺪ هﻤﻪ ﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﻪ ﻣﺮور ﺑﻪ زﻧﺪان‬

‫‪ 201‬اﮐﺒﺮ‪ ،‬اﺹﻐﺮ‪ ،‬ﻣﺤﻤﻮد‪ ،‬ﻋﺰت‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤﻪ پﻨﺞ ﻓﺮزﻧﺪ اﻳﻦ ﺥﺎﻧﻮادﻩ ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﻋﺮوسﺷﺎن ﻧﺴﺮﻳﻦ ﻣﺴﻴﺢ‬
‫اﻋﺪام ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٠٨‬‬
‫اوﻳﻦ ﺁوردﻩ و در زﻳﺮ ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﺁن هﺎ را ﺑﻪ ﺗﻤﮑﻴﻦ از رژﻳﻢ وا دارد‪ ،‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻋﻈﻴﻤﯽ را‬
‫ﮐﺴﺐ ﺧﻮاهﺪ ﮐﺮد‪ .‬در ذهﻦ ﺑﻴﻤﺎر او هﻤﻪ ﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ درﻣﺎن داﺷﺖ و او و ﻧﻈﺎﻣﺶ‬
‫ﺣﮑﻢ درﻣﺎن ﮔﺮان ﺟﺎﻣﻌﻪ را داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺮاﯼ اﺟﺮاﯼ ﺗﻔﮑﺮات ﺷﻴﻄﺎﻧﯽ اش‬
‫دﻣﯽ از ﺗﻼش ﺑﺎز ﻧﻤﯽ اﻳﺴﺘﺎد‪.‬‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ ﻣﺎﻧﻨﺪ هﻤﻪ ﯼ ﺟﺒﺎران و ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪان ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﺟﻬﺎن ﺑﺲ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ و ﻏﺎﻣﺾ را ﺑﺮﭘﺎ‬
‫ﺷﺪﻩ از دو ﺷﻖ ﺳﻴﺎهﯽ و ﺳﭙﻴﺪﯼ‪ ،‬ﺧﻴﺮ و ﺷﺮ‪ ،‬ﻧﻴﮑﯽ و زﺷﺘﯽ و ﺧﻮﺑﯽ و ﺑﺪﯼ ﻣﯽ داﻧﺴﺖ‪.‬‬
‫او ﻣﯽ ﭘﻨﺪاﺷﺖ در ﺳﻤﺖ ﺳﭙﻴﺪﯼ‪ ،‬ﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺧﻮﺑﯽ و ﻧﻴﮑﯽ ﻗﺮار دارد و ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫اﻋﺘﻘﺎدﯼ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ هﻤﻪ ﯼ اﻧﺴﺎن هﺎ و ﻧﻈﺎم هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ در ﺳﻤﺖ ﺳﻴﺎهﯽ‪ ،‬ﺷﺮ‪ ،‬زﺷﺘﯽ و‬
‫ﺑﺪﯼ ﺟﺎﯼ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬او در ﺻﺤﺒﺖ هﺎﻳﺶ ﺣﺘﺎ ﺑﺮاﯼ دوﻟﺖ هﺎﯼ ﮐﻮﺑﺎ و وﻳﺘﻨﺎم ﻧﻴﺰ ﺧﻂ و‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪ‪ .‬او هﻴﭻ ﺣﺪ وﺳﻄﯽ ﻗﺎﺋﻞ ﻧﺒﻮد‪ .‬در دﺳﺘﮕﺎﻩ ارزﺷﯽ او هﻤﻪ ﯼ اﻓﺮاد ﻳﺎ ﺑﺎ او‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ و ﻳﺎ ﻋﻠﻴﻪ او‪ .‬ﺑﺮاﯼ هﻤﻴﻦ روﯼ دﻳﻮارهﺎﯼ اوﻳﻦ ﺑﻪ دﺳﺘﻮر او ﺑﺎ ﺧﻄﯽ ﺧﻮش ﻧﻮﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ "ﻣﻨﻔﻌﻞ ﺑﺪﺗﺮ از ﻣﻨﺎﻓﻖ اﺳﺖ"‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﭼﻨﺎن درﻳﺪﮔﯽ و دﻧﺎﺋﺘﯽ ﺑﺎ ﻣﺎدران و ﭘﺪران ﺳﺎﻟﺨﻮردﻩ ﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﮐﻪ از راﻩ دور ﺑﺮاﯼ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺧﺒﺮﯼ از ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن ﺑﻪ او ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﮔﺎﻩ ﺗﺼﻮرش‬
‫ﻧﻴﺰ ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻦ ﮐﻪ ﺧﺒﺮ اﻋﺪام ﻓﺮزﻧﺪﯼ را ﺑﻪ ﻣﺎدرش دهﺪ از ﺻﻤﻴﻢ ﻗﻠﺐ ﺷﺎد‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬او هﻤﻪ ﯼ اﻋﻤﺎل را در ﻗﺎﻟﺐ "اﺷﺪاء ﻋﻠﯽ اﻟﮑﻔﺎر" ﺑﻮدن اﻧﺠﺎم ﻣﯽ داد‪.‬‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ ﺗﻤﺎم ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺑﺎزارﻳﺎن ﻣﺘﻤﻮل را ﮐﻪ از ﮐﻮدﮐﯽ در ﻣﻴﺎن ﺁن هﺎ و هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ‬
‫ﻓﺮهﻨﮓ ﺁن هﺎ ﺑﺰرگ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﻳﺪﮎ ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺁن هﺎ ﮐﻪ ﺻﺒﺢ هﺎ ﺟﻠﻮﯼ ﺣﺠﺮﻩ ﺷﺎن را‬
‫ﺟﺎرو ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺁن ﮐﻪ ﺧﺎﮐﯽ ﺑﻮدن ﺧﻮد را ﺑﻪ رخ ﺗﻮاب هﺎ و ﭘﻴﺮواﻧﺶ ﺑﮑﺸﺪ‪ ،‬ﺟﺎرو‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺣﻴﺎط را ﻧﻈﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬در اوج ﻗﺪرت و ﺑﺮوﺑﻴﺎﻳﯽ ﮐﻪ داﺷﺖ‪ ،‬ﮔﺎهﯽ‬
‫ﭘﺸﺖ ﭼﺮخ ﺧﻴﺎﻃﯽ ﻧﺸﺴﺘﻪ و ﺑﻪ ﮐﺎر "ﺟﻬﺎدﯼ" و ﺑﯽ اﺟﺮ و ﻣﺰد در ﮐﺎرﮔﺎﻩ اوﻳﻦ‬
‫ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ ﺑﺎ ﺁن ﮐﻪ از رهﺒﺮان ﺟﻨﺎح ﻣﺆﺗﻠﻔﻪ رژﻳﻢ ﺑﻮد و ﻏﺎرت هﺴﺖ و ﻧﻴﺴﺖ ﮐﺸﻮر ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ اﻳﻦ ﺟﻨﺎح و واﺑﺴﺘﮕﺎن ﺑﻪ ﺁن اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﺁن ﺟﺎ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ‪ ،‬در هﺰﻳﻨﻪ هﺎﯼ‬
‫ﺟﺎرﯼ دادﺳﺘﺎﻧﯽ و ﺑﻌﺪهﺎ ﺳﺎزﻣﺎن زﻧﺪان هﺎ ﮐﻪ وﯼ رﻳﺎﺳﺖ ﺁن را ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ داﺷﺖ‪ ،‬ﺻﺮﻓﻪ‬
‫ﺟﻮﻳﯽ ﻣﯽ ﮐﺮد و از رﻳﺨﺖ وﭘﺎش هﺎﯼ ﻣﻌﻤﻮل دورﯼ ﻣﯽ ﮔﺰﻳﺪ‪ .‬او ﮐﻪ ﻓﺮزﻧﺪ ﻳﮏ هﻴﺰم‬
‫ﻓﺮوش ﺳﺎدﻩ ﺑﻮد ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﺎ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﺗﺠﻤﻞ ﮔﺮاﻳﯽ ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮد‪ .‬ﻟﺒﺎﺳﯽ ﺳﺎدﻩ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻦ ﻣﯽ ﮐﺮد و زهﺪﯼ رﻳﺎﻳﯽ را ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﯽ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬هﻢ ﺑﻪ ﺧﻮدش ﺳﺨﺖ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ و هﻢ‬
‫ﺑﻪ دﻳﮕﺮان‪ .‬ﭘﺎﺳﺪاران ﺟﺮأت ﻧﻤﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﻧﺰد او ﺳﻴﮕﺎر ﺑﮑﺸﻨﺪ‪ .‬روزﯼ ﺗﻮاﺑﺎن ﺑﺎ زﺣﻤﺖ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر‪ ،‬ﺗﻮرﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرگ و زﻳﺒﺎﻳﯽ را ﺑﺮاﯼ ﻳﮏ ﮔﻠﺪان ﺑﺰرگ ﺟﻬﺖ ﺗﻌﺒﻴﻪ در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﯼ‬
‫اوﻳﻦ ﺑﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﺮﺧﻼف اﻧﺘﻈﺎر ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻻﺟﻮردﯼ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬وﯼ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد‬
‫‪٣٠٩‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫‪٢٠٢‬‬
‫او اﻳﻦ‬ ‫ﮐﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﻣﻮر ﺗﺠﻤﻞ ﮔﺮاﻳﯽ اﺳﺖ و رﻳﺸﻪ در ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻏﺮﺑﯽ دارد!‬
‫ﻣﻄﻠﺐ را در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﯼ اوﻳﻦ و در ﺟﻤﻊ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻧﻴﺰ اﻋﻼم داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ اﮔﺮ در ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ زﻧﺎن ﭘﻴﺶ ﻗﺪم ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از هﺮ ﭼﻴﺰ ﺟﻮاز ﺷﺮﻋﯽ ﺁن را‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻗﺼﺪ "ﻗﺮﺑﺘﺎً اﻟﯽ اﷲ" اﻳﻦ ﮐﺎر را ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬زﻧﺎن درﺑﻨﺪ را ﭼﻮﻧﺎن “ﮐﻨﻴﺰان‬
‫ﺣﺮﺑﯽ” ﻣﯽ دﻳﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ اﺳﺎرت او در ﺁﻣﺪﻩ اﻧﺪ و او ﻓﺎرغ از هﺮ ﻗﻴﺪ و ﺑﻨﺪﯼ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻤﺘﻊ‬
‫ﺟﻨﺴﯽ از ﺁﻧﺎن ﺑﭙﺮدازد! ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ ﺗﺮ از ﺑﻘﻴﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺷﺐ هﺎﯼ زﻳﺎدﯼ را ﺗﺎ ﺻﺒﺢ ﺑﻪ ﮐﺎر در اﺗﺎﻗﺶ‪ ،‬در ﻃﺒﻘﻪ ﯼ دوم ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن دادﺳﺘﺎﻧﯽ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺬراﻧﺪ و ﻳﺎ ﺷﺐ را در هﻤﺎن ﺟﺎ ﻣﯽ ﺧﻮاﺑﻴﺪ‪ .‬او ﺑﺮاﯼ اﻧﮕﻴﺰﻩ ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﻪ دﻳﮕﺮ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن‬
‫و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮان‪ ،‬ﺧﻮد ﺑﺎ وﺿﻮ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮐﺮدن ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬وﯼ اﻳﻦ ﮐﺎر را‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺳﻬﻴﻢ ﺷﺪن در ﺛﻮاب اﺧﺮوﯼ اﺟﺮاﯼ اﺣﮑﺎم و "ﺣﺪود اﻟﻬﯽ" اﻧﺠﺎم ﻣﯽ داد‪ .‬ﺗﻤﺎﻣﯽ‬
‫ﺗﻼش ﺧﻮد را ﺑﺮاﯼ ﻧﺎﺑﻮدﯼ ﺟﺮﻳﺎن هﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﺑﺴﺖ‪ .‬در ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺟﻮﺧﻪ هﺎﯼ‬
‫اﻋﺪام ﺗﺎ ﺁن ﺟﺎ ﮐﻪ ﻣﻘﺪور ﺑﻮد‪ ،‬ﺷﺨﺼﺎً ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬او ﺑﺎ ﺗﻤﺎم وﺟﻮد اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺬاب اﺧﺮوﯼ را در اﻳﻦ دﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﮐﺎﻓﺮان و ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن ﺑﭽﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺴﯽ را ﺳﻨﮕﺪل ﺗﺮ از او ﺳﺮاغ ﻧﺪاﺷﺘﻢ ﭼﺮا ﮐﻪ ﺑﯽ رﺣﻤﯽ و ﺷﻘﺎوت اش را ﻣﯽ ﮔﺬاﺷﺖ ﭘﺎﯼ‬
‫اﻧﺠﺎم ﺗﮑﻠﻴﻒ اﻟﻬﯽ و رﺳﺎﻟﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ دوش او ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫هﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ او را ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ درﺳﺘﯽ ﮐﺸﻒ ﺑﻬﺸﺘﯽ و وﻇﻴﻔﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺑﺮ دوش او‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﯽ ﻣﯽ ﺑﺮدم‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﺳﺮﮐﻮب ﺟﺮﻳﺎن هﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ‪ ،‬ﻻﺟﻮردﯼ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﮔﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﺑﻮد‪ ٢٠٣.‬ﺑﺎ ﺁن ﮐﻪ از ﺳﻮاد ﮐﻼﺳﻴﮏ ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﺒﻮد و ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ‬
‫دوران اﺑﺘﺪاﻳﯽ ﻣﺪرﺳﻪ را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺸﺘﯽ او را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮدﻩ و ﺑﺮاﯼ ﻣﻘﺎم‬
‫‪٢٠٤‬‬
‫دادﺳﺘﺎﻧﯽ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﻣﺮﮐﺰ ﺑﻪ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاﯼ اﺟﺮاﯼ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺑﺰرﮔﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ دوش داﺷﺖ‪ ،‬ﺧﻤﻴﻨﯽ روﯼ او ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬارﯼ وﻳﮋﻩ اﯼ‬
‫ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ او ﺗﻨﻬﺎ دادﺳﺘﺎن ﮐﺸﻮر ﺑﻮد ﮐﻪ ﺣﮑﻤﺶ را ﻧﻪ از دادﺳﺘﺎن ﮐﻞ اﻧﻘﻼب ﮐﻪ‬
‫از ﺷﺨﺺ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬او ﺧﻮد را ﻣﻠﺰم ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻮﻳﯽ ﺑﻪ هﻴﭻ ﮐﺲ ﺟﺰ ﺷﺨﺺ‬
‫ﺧﻤﻴﻨﯽ ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺎواﮎ ﻧﻴﺰ ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺿﺪﻳﺖ ﮐﻮر و هﻴﺴﺘﺮﻳﮏ او ﺑﺎ اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن ﭘﯽ ﺑﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ‬

‫‪ 202‬ﻣﻮﺱﻮﻟﻴﻨﯽ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬار ﻓﺎﺷﻴﺴﻢ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪" :‬زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺮ پﺎﻳﻪﯼ ﺕﺼﻮر ﻓﺮد ﻓﺎﺷﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺝﺪﯼ و ﺑ ﯽپﻴﺮاﻳ ﻪ و ﺕ ﻮأم ﺑ ﺎ‬
‫رﻳﺎﺿﺖ و ﻣﺬهﺒﯽ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺕﻤﺎﻣﯽ ﺝﻠﻮﻩهﺎﯼ ﺁن در ﺝﻬ ﺎﻧﯽ ﺹ ﻮرت ﻣ ﯽپ ﺬﻳﺮد ﮐ ﻪ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ اﺥﻼﻗ ﯽ ﺁن را اﺱ ﺘﻮار ﻧﮕ ﺎﻩ‬
‫ﻣﯽدارﻧﺪ و ﺕﺎﺑﻊ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖهﺎﯼ ﻣﻌﻨ ﻮﯼ و روﺣ ﺎﻧﯽ اﺱ ﺖ‪ .‬ﻓ ﺮد ﻓﺎﺷﻴ ﺴﺖ زﻧ ﺪﮔﯽ ﺁﺱ ﻮدﻩ و ﻣﺮﻓ ﻪ را ﺑ ﻪ ﭼ ﺸﻢ ﺥ ﻮارﯼ و‬
‫ﺑﻴﺰارﯼ ﻣﯽﻧﮕﺮد و دون ﺷﺄن ﺥﻮﻳﺶ ﻣﯽداﻧﺪ‪ ".‬ﺥﺮد در ﺱﻴﺎﺱﺖ‪ ،‬ﻋﺰتاﷲ ﻓﻮﻻدوﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻃﺮح ﻧﻮ‪..‬‬
‫‪ 203‬ﺣﺎج اﺣﻤﺪ ﻗﺪﻳﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻣﻌﺎون اﺝﺮاﻳﯽ ﻻﺝﻮردﯼ در اﻳﻦ ﻣ ﻮرد ﻣ ﯽﮔﻮﻳ ﺪ‪ ":‬ﺁﻗ ﺎﯼ ﺑﻬ ﺸﺘﯽ ﺑ ﺎ ﺁﻗ ﺎﯼ ﻗﺪوﺱ ﯽ ﺹ ﺤﺒﺖ‬
‫ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﻨﺎنﭼﻪ ﺑﺨﻮاهﻴﺪ رﻳﺸﻪﯼ ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ و ﮔﺮوﻩهﺎﯼ ﻣﻌﺎﻧﺪ را ﺥﺸﮏ ﮐﻨﻴﺪ ﺑﺎﻳﺪ از ﮐ ﺴﺎﻧﯽ اﺱ ﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﻴ ﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫ﺁنه ﺎ درﮔﻴ ﺮ ﺑ ﻮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬از اﻳ ﻦ ﻟﺤ ﺎظ ﺁﻗ ﺎﯼ ﻻﺝ ﻮردﯼ در رأس هﻤ ﻪ ﻗ ﺮار داﺷ ﺘﻨﺪ‪ ".‬ﺥ ﺎﻃﺮات ﺣ ﺎج اﺣﻤ ﺪ ﻗ ﺪﻳﺮﻳﺎن‪،‬‬
‫ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪ ،١۴٩-١۵٠‬ﺕﺪوﻳﻦ‪ :‬ﺱﻴﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﻧﺒﻮﯼ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺱﺮاﺑﻨﺪﯼ‪ ،‬ﻣﺮﮐﺰ اﺱﻨﺎد اﻧﻘﻼب اﺱﻼﻣﯽ‪ ،‬ﭼﺎپ اول‬
‫‪ 204‬پﻴﺶ از اﻧﺘﺼﺎب ﻻﺝﻮردﯼ در ‪ ٢٠‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ ،١٣۵٩‬ﻗﺪوﺱﯽ ﺥ ﻮد ﺷﺨ ﺼًﺎ ادارﻩﯼ دادﺱ ﺘﺎﻧﯽ اﻧﻘ ﻼب ﺕﻬ ﺮان را‬
‫ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ داﺷﺖ و ﻏﻔﺎرپﻮر ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﻣﻌﺎوﻧﺖ او‪ ،‬ﺱﺮپﺮﺱﺘﯽ دادﺱﺘﺎﻧﯽ اﻧﻘﻼب ﻣﺴﺘﻘﺮ در اوﻳﻦ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ داﺷ ﺖ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ دوران ﻻﺝﻮردﯼ ﻣﺴﺌﻮل ﺣﻔﺎﻇﺖ دادﺱﺘﺎﻧﯽ اﻧﻘﻼب ﺑﻮد‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣١٠‬‬
‫هﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺎ ﺁن ﮐﻪ ﭘﺲ از دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ در ﻓﺮوردﻳﻦ ‪ ۵٣‬ﺑﻪ ﺗﺤﻤﻞ ‪ ١٨‬ﺳﺎل زﻧﺪان ﻣﺤﮑﻮم‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬در ﻣﺮداد ‪ ۵۶‬ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎداﻣﭽﻴﺎن از زﻧﺪان ﺁزاد ﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‬
‫ﺑﭙﺮدازد‪.‬‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ ﭘﺲ از ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪن ﺑﻬﺸﺘﯽ و ﻗﺪوﺳﯽ ﺟﻮر ﺁن هﺎ را ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪ‪ .‬ﻋﺰت ﺷﺎهﯽ‬
‫ﺱﺮﺑﺎزﺝﻮ و ﻳﮑﯽ از ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن ﮐﻤﻴﺘﻪ در ﺑﺎرﻩﯼ ﻣﺠﺮﻳﺎن ﺱﺮﮐﻮب پﺲ از ‪ ٣٠‬ﺥﺮداد ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫از اﻳﻦ زﻣﺎن ﺑﻪ ﺑﻌﺪ دﻳﮕﺮ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺕﻨﻬﺎﻳﯽ ﻧﺒﻮدم‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان آﻤﻴﺘﻪ و اﻧﺘﻈﺎﻣﺎت‬
‫ﺷﻬﺮ و ﻻﺝﻮردﯼ و ﺑﻬﺸﺘﯽ و ﻗﺪوﺱﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دادﺱﺘﺎن هﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪٢٠٥ .‬‬

‫ﻻﺟﻮردﯼ در ﺑﻴﺎن ﻧﻈﺮﻳﺎت ﻓﺎﺷﻴﺴﺘﯽ اش‪ ،‬ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﻳﻦ اﺑﺎﻳﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺣﺘﺎ در روزﻧﺎﻣﻪ هﺎ و‬
‫رﺳﺎﻧﻪ هﺎﯼ ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ ،‬ﺑﺪون ﭘﺮدﻩ ﭘﻮﺷﯽ ﺁن هﺎ را ﺑﻴﺎن ﻣﯽ ﮐﺮد‪:‬‬
‫ﮔﺮوهﮏ هﺎﯼ ﻓﺎﺳﺪﯼ ﮐﻪ هﻤﻪ ﺷﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻗﻠﻊ و ﻗﻤﻊ ﺑﺸﻮﻧﺪ وﻗﺘﯽ ﺑﺎ ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرﯼ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ ﻣﺒﺎرزﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ دﺳﺘﻮر ﻣﺬهﺒﯽ ﻣﺤﺎرﺑﻨﺪ و ﺑﺎﻳﺪ هﻤﻪ ﺷﺎن اﻋﺪام‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ ...‬ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﯼ ﻣﻦ هﻴﭻ ﻳﮏ از اﻓﺮاد اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﺒﺎﻳﺪ اﺣﺴﺎس ﺁراﻣﺶ‬
‫در اﻳﻦ ﻣﻤﻠﮑﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬هﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻀﻄﺮب و در وﺣﺸﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ...‬و‬
‫ﻳﮏ ﺧﻮاب ﺧﻮش و ﻳﮏ ﻗﻄﺮﻩ ﺁب ﺧﻮش ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﮔﻠﻮﻳﺸﺎن ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺮود‪ .‬اﻣﻨﻴﺖ‬
‫‪٢٠٦‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮاﯼ ﻣﺮدم ﺣﺰب اﷲ‪....‬‬

‫ﺑﺎ ﺁن ﮐﻪ از ﺳﻮﯼ ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﯽ رﺟﺎﻳﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان وزﻳﺮ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺑﻨﯽ ﺻﺪر ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد وﻟﯽ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪهﯽ ﺗﺸﮑﻴﻼت ﺳﺮﮐﻮب را ﮐﻪ ﺗﻜﻠﻴﻔﻰ ﺷﺮﻋﻰ و اﻟﻬﻰ ﺑﺮاى ﺧﻮد ﺗﻠﻘﯽ‬
‫ﻣﯽ آﺮد‪ ،‬ﺑﺮ دﻳﮕﺮ ﭘﺴﺖ هﺎﯼ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﯽ داد‪ ٢٠٧.‬از اﻳﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪ ‪ ،‬اﻳﻦ ﺳِﻤَﺖ ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺖ هﺎ‪،‬‬
‫ﺁرزوهﺎ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﻋﻘﺪﻩ هﺎﺋﯽ را آﻪ در ﺳﺮ ﻣﻰ ﭘﺮوراﻧﻴﺪ و در دل داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ‬
‫ﺑﺮﺁوردﻩ ﻣﻰ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ ﻓﺎﺷﻴﺴﺘﯽ ﺗﺮﻳﻦ ﺟﻨﺎح رژﻳﻢ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ داﺷﺖ‪ .‬درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻤﺎﻣﯽ‬
‫اﺣﺰاب و ﺟﺮﻳﺎن هﺎﯼ ﻓﺎﺷﻴﺴﺘﯽ‪ ،‬ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻣﺨﻠﺺ ﺧﻮد را از ﻣﻴﺎن ﻟﻤﭙﻦ هﺎ و واﻣﺎﻧﺪﻩ ﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﻻﻳﻪ هﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎع اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬اﻃﺮاﻓﻴﺎن ﻧﺰدﻳﮏ ﻻﺟﻮردﯼ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﻳﻦ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﯼ ﻣﺬهﺒﯽ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و در اﮐﺜﺮ ﻣﻮارد‪ ،‬ﺗﺎ ﭘﻴﺶ از ﺁن ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ رژﻳﻢ درﺁﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺘﺎ ﺧﻮد را ﻣﻠﺰم ﺑﻪ‬
‫رﻋﺎﻳﺖ ﺷﻌﺎﺋﺮ اﺳﻼﻣﯽ ﻧﻴﺰ ﻧﻤﯽ دﻳﺪﻧﺪ‪ .‬ﺁن هﺎ از ﻣﻴﺎن ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮﻳﻦ ﻻﻳﻪ هﺎﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ دﺳﺖ ﻣﺎﻳﻪ ﺷﺎن ﺷﺮارت و رذاﻟﺖ ﺑﻮد‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ و دﻳﮕﺮ ﻣﺴﺌﻮﻻن دادﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﺎ‬
‫ﭘﺬﻳﺮش ﺁن هﺎ و ﺳﺎزﻣﺎن دادﻧﺸﺎن‪ ،‬ﻏﺮور و ﺷﺨﺼﻴﺖ ﮐﺎذﺑﯽ را در ﺁن هﺎ اﻳﺠﺎد ﮐﺮدﻩ و‬
‫ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﺟﺎن و ﻣﺎل ﻣﺮدم ﺷﺎن ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=850421040 205‬‬
‫‪ 206‬ﻻﺝﻮردﯼ‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪﯼ اﻃﻼﻋﺎت اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪.۶١‬‬
‫‪ 207‬وﯼ از دوران زﻧﺪان ﺷﺎﻩ‪ ،‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺕﺼﺪﯼ ﻗﺪرت ﺱﻴﺎﺱﯽ را ﺑﻪ ﺥﻮاب هﻢ ﻧﻤﯽدﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪ ﺱ ﺮﮐﻮب ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ‬
‫ﺱﻴﺎﺱﯽ ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖهﺎ را در ﺱﺮ ﻣﯽپﺮوراﻧﺪ‪.‬‬
‫‪٣١١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ و اﻃﺮاﻓﻴﺎﻧﺶ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً در ﺷﮑﻨﺠﻪ ‪ ،‬ﺁدم ﮐﺸﯽ ‪ ،‬ﺗﺠﺎوز و‪ ...‬ﻣﺸﺎرﮐﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫ﺣﻀﻮر در اوﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﭘﯽ ﻣﯽ ﺑﺮدﻳﺪ ﮐﻪ ﻳﮏ ﺳﺮ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪهﯽ ﺣﻤﻼت‬
‫اوﺑﺎش و ﭼﻤﺎﻗﺪاران ﺑﻪ دﻓﺎﺗﺮ اﺣﺰاب و ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺧﻮاﺑﮕﺎﻩ هﺎﯼ داﻧﺸﺠﻮﻳﯽ‪،‬‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎﻩ هﺎ‪ ،‬ﮐﺘﺎب ﻓﺮوﺷﯽ هﺎ و ﻣﻴﺰﮐﺘﺎب هﺎ‪ ،‬در دادﺳﺘﺎﻧﯽ اﻧﻘﻼب ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻓﺮاد ﺳﺮﺷﻨﺎس‬
‫اﻳﻦ ﮔﺮوﻩ ﺟﻨﺎﻳﺖ ﮐﺎر در ﮔﻮﺷﻪ و ﮐﻨﺎر اوﻳﻦ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮن در‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺤﻠﯽ از اﻋﺮاب ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﮐﻤﮏ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪهﯽ ﻻﺟﻮردﯼ و اﻓﺮادﯼ ﻧﻈﻴﺮ او‪،‬‬
‫اﺣﺴﺎس ﻗﺪرت و ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ ﺑﺎ ﭘﺬﻳﺮش اوﺑﺎش و ﻟﻤﭙﻦ هﺎﻳﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻠﻴﻞ ﺑﻨﺪﻩ )داﻳﯽ ﺟﻠﻴﻞ(‪ ،‬ﻣﺠﺘﺒﯽ ﻣﻬﺮاب ﺑﻴﮕﯽ‬
‫)داﻳﯽ ﻣﺠﺘﺒﯽ(‪ ،‬ﻣﺠﺘﺒﯽ ﺣﻠﻮاﻳﯽ ﻋﺴﮕﺮ‪ ،‬ﺳﻴﺪﻋﺒﺎس اﺑﻄﺤﯽ)ﺳﻴﺪ(‪ ،‬ﻣﺠﻴﺪ ﻗﺪوﺳﯽ و‪ ...‬ﮐﺎﺑﻴﻨﻪ ﯼ‬
‫ﺟﻨﺎﻳﺖ و رذاﻟﺖ را در اوﻳﻦ ﺗﺸﮑﻴﻞ دادﻩ ﺑﻮد‪ .‬داﻳﯽ ﺟﻠﻴﻞ و داﻳﯽ ﻣﺠﺘﺒﯽ‪ ،‬ﻣﺤﺎﻓﻈﺎن اﺻﻠﯽ‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ و در واﻗﻊ دﺳﺖ هﺎﯼ ﭼﭗ و راﺳﺖ او ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬هﺮ دو در زدن ﺗﻴﺮﺧﻼص و‬
‫ادارﻩ ﯼ ﻣﻴﺪان هﺎﯼ ﺗﻴﺮ در ﺳﺎل هﺎﯼ ‪ ،۶٠-۶١‬در ﺻﺪر ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬هﺮ دو از ﻋﺎﻣﻼن‬
‫ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن زن ﭘﻴﺶ از اﻋﺪام ﺑﻮدﻧﺪ و در ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻋﺮاﻗﯽ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ در ﺳﻮگ ﺁﻧﺎن ﮔﻔﺖ‪ :‬ﮐﻤﺮم ﺷﮑﺴﺖ‪ .‬هﻤﺴﺮ و ﻣﺎدرزن ﺟﻠﻴﻞ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺷﻐﻞ‬
‫زﻧﺪاﻧﺒﺎﻧﯽ در اوﻳﻦ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬داﻳﯽ ﺟﻠﻴﻞ ﭘﻴﺶ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺷﺘﻴﻠﻪ ﺑﮕﻴﺮ ﻗﻤﺎرﺑﺎزان در‬
‫ﻣﻴﺪان ﺧﺮاﺳﺎن ﺑﻮد و ﺳﻮاد ﺧﻮاﻧﺪن و ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻧﻴﺰ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﻣﺠﺘﺒﯽ ﻣﻬﺮاب ﺑﻴﮕﯽ ﻧﻴﺰ از‬
‫اوﺑﺎش ﻣﻴﺪان اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻣﻨﺸﻌﺐ از ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺁﺳﺘﺎﻧﻪ ﮐﻪ ﮐﻨﺎر ﻣﺴﺠﺪ اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎم وﯼ ﻧﺎم ﮔﺬارﯼ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻴﺪﻋﺒﺎس اﺑﻄﺤﯽ‪ ،‬راﻧﻨﺪﻩ ﯼ ﻣﺎﺷﻴﻦ هﺎﯼ ﮐﺮاﻳﻪ ﯼِ ﺧﻂِ درﮐﻪ‪ -‬ﺗﺠﺮﻳﺶ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﯼ‬
‫ﺧﺪﻣﺖ در دﺳﺘﮕﺎﻩ ﻻﺟﻮردﯼ‪ ،‬ﻗﺪرﺗﯽ ﺑﻪ هﻢ زدﻩ ﺑﻮد‪ .‬وﯼ ﺑﺮاﯼ ﻧﺰدﻳﮑﯽ و ﺗﻘﺮب ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ‪ ،‬ﺧﻮاهﺮش را ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺎز ﮔﯽ هﻤﺴﺮش را در ﺟﺒﻬﻪ هﺎﯼ ﺟﻨﮓ از دﺳﺖ دادﻩ و از‬
‫زﻳﺒﺎﻳﯽ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻘﺪ ﻣﻮﻗﺖ ﻻﺟﻮردﯼ در ﺁوردﻩ ﺑﻮد!‬
‫ﻣﺠﺘﺒﯽ ﺣﻠﻮاﻳﯽ ﻋﺴﮕﺮ‪ ،‬از دﺳﺘﻴﺎران ﻻﺟﻮردﯼ ﮐﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ اﻣﻨﻴﺖ و ﺣﻔﺎﻇﺖ زﻧﺪان را ﺑﻪ‬
‫ﻋﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻓﺮدﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﯼ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ از ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﺎ وﯼ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﺎ‬
‫از اﻳﺠﺎد راﺑﻄﻪ ﯼ ﺟﻨﺴﯽ ﺑﺎ ﭘﺎﺳﺪاران زن ﻧﻴﺰ اﺑﺎﻳﯽ ﻧﻤﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﮔﺮوﻩ ﺿﺮﺑﺖ اوﻳﻦ را ﮐﻪ در ﺧﻴﺎﺑﺎن هﺎ ﺑﻪ ﺷﮑﺎر اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﻟﻤﭙﻦ هﺎﻳﯽ‬
‫ﭼﻮن ﺁن هﺎ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ .‬ﺁن هﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ دﻳﮕﺮ ﻟﻤﭙﻦ هﺎ در ﺳﺮاﺳﺮ دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﻪ ﺧﻄﺮ اﻧﺪاﺧﺘﻦ‬
‫ﺟﺎن ﺧﻮد و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻗﺪرت ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁوردﻩ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻣﺎل و ﺛﺮوت و هﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫ارﺿﺎﯼ ﺳﺮﺧﻮردﮔﯽ هﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽِ ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ ﺑﺎ دادن ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺑﻪ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ اﻓﺮادﯼ‪ ،‬ﺁﻧﺎن را در اﺧﺘﻴﺎر ﺧﻮد ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ و در ﺣﻠﻘﻪ ﯼ ﻳﺎران ﺧﻮد وارد ﻣﯽ ﮐﺮد و‬
‫ﺁﻧﺎن ﻧﻴﺰ از او ﺑﺎ ﻋﻨﻮان "ﺁﻗﺎ" ﻳﺎد ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻓﺎﺷﻴﺴﺖ و ﻓﺎﻻﻧﮋ ﮐﻪ‬
‫رهﺒﺮ و ﻣﻘﺘﺪاﻳﯽ و ﭘﻴﺸﻮاﻳﯽ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻻﺟﻮردﯼ ﻧﻴﺰ"ﺁﻗﺎ"ﯼ ﺁﻧﺎن ﺑﻮد‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣١٢‬‬
‫ﺁن ﭼﻪ در ﻣﻮرد ﻟﻤﭙﻦ هﺎ و ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺁن هﺎ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،٢٠٨‬ﺑﻪ درﺳﺘﯽ در ﻣﻮرد ﮐﺎراﮐﺘﺮ‬
‫اﻃﺮاﻓﻴﺎن ﻻﺟﻮردﯼ ﺻﺪق ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﺷﺐ ﺟﻠﻴﻞ ﺑﻨﺪﻩ در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﯼ اوﻳﻦ‪ ،‬در ﺣﺎل‬
‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﺑﺮاﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﻳﮑﯽ از ﭘﺮﺳﺶ هﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﻟﺤﻨﯽ ﻟﻤﭙﻨﯽ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫دﻳﺮوز رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ ﻗﻢ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺖ ﺁﻳﺖ اﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﯼ‪ ،‬ﺗﻮ اﺗﻮﺑﺎن ﺗﻬﺮان ﻗﻢ ﺑﺎ ﻣﻮﺗﻮر ﭼﻬﺎر ﺳﻴﻠﻨﺪر‬
‫ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ‪ ١٨٠‬ﮐﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﻣﯽ روﻧﺪﻳﻢ‪ ،‬ﻧﻪ اﻳﻦ ﮐﻪ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻴﺪ ﺑَﺮِﻩ ﺧﻮدﻧﻤﺎﻳﯽ اﻳﻦ ﮐﺎر رو‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻧﻪ واﺳﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﺳﻼم ﺑﻮد!‬
‫داﻳﯽ ﻣﺠﺘﺒﯽ هﻤﻴﺸﻪ ﺷﻠﻮار و اورﮐﺖ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ ﺑﻪ ﺗﻦ ﮐﺮدﻩ و ﮐﻼهﯽ از هﻤﺎن ﺟﻨﺲ ﺑﺮ‬
‫ﺳﺮ ﻣﯽ ﮔﺬاﺷﺖ و ﮔﺎهﯽ اوﻗﺎت ﮐﻮدﮎ ﺧﺮدﺳﺎﻟﺶ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ هﻴﺌﺖ ﺧﻮد در ﺁوردﻩ و ﺑﻪ‬
‫زﻧﺪان ﻣﯽ ﺁورد‪ .‬وﯼ هﻤﻴﺸﻪ در ﮐﻴﻒ ﺳﺎﻣﺴﻮﻧﺘﺶ ﻳﮏ ﻣﺴﻠﺴﻞ "ﻳﻮزﯼ" ﺣﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫هﺮ دوﯼ ﺁن هﺎ هﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ دﮐﺘﺮ ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ اﮐﺒﺮﯼ در ﺗﻌﺮﻳﻔﺶ از ﻟﻤﭙﻨﻴﺴﻢ ﺁوردﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺟﺎﻧﺸﺎن را ﺑﻪ ﺧﻄﺮ اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻗﺪرت و ﺣﻔﻆ ﺣﻴﺜﻴﺖ و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺧﻮﻳﺶ‪،‬‬
‫ﺁن را از دﺳﺖ دادﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ 208‬ﻟﻤﭙﻦ ﻣﺮدﻩ و ﻧﻮﮐﺮ ﻗﺪرت اﺱﺖ و ﺣﺎﺿﺮ اﺱﺖ ﺝﺎﻧﺶ را ﺑﻪ ﺥﺎﻃﺮ ﮐﺴﺐ ﻗﺪرت و ﺣﻔﻆ ﺣﻴﺜﻴﺖ و ﻣﻮﻗﻌﻴ ﺖ ﺥ ﻮد‬
‫و دﻳﮕ ﺮان ﺑ ﻪ ﺥﻄ ﺮ اﻧ ﺪازد‪ .‬ﻟﻤ ﭙﻦ ﺑﺰرﮔﺘ ﺮﻳﻦ ﺥﻮﺷ ﺤﺎﻟﯽ و ﺷ ﺎدﻣﺎﻧﯽه ﺎﯼ زﻧ ﺪﮔﻴﺶ را در ﻣﺒ ﺎرزات و ﻧﻤﺎﻳ ﺸﺎﺕﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﺑﻨﺤﻮﯼ ﻗﺪرت‪ ،‬ﺕﺠﻠﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﺪﺱﺖ ﻣﯽﺁورد‪).‬ﻟﻤﭙﻨﻴﺴﻢ‪ ،‬دﮐﺘﺮ ﻋﻠﯽاﮐﺒﺮ اﮐﺒﺮﯼ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪(٣٠‬‬
 ‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ در زﻧﺪان هﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ‬
‫اﻧﻮاع ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ؛ اﻓﺸﺎﮔﺮﯼ و اﻋﺘﺮاف ﺑﻪ ﮔﻨﺎﻩ در ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ؛‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ در دوران زﻧﺪان؛ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺷﺮط اﺟﺮاﯼ ﺣﮑﻢ اﻋﺪام؛ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻗﺒﻞ‬
‫از ﺁزادﯼ از زﻧﺪان و‪...‬‬

‫ﮐﺎش از ﺟﻨﺲ ﺷﻴﺸﻪ ﺑﻮدم‬

‫ﮐﺴﯽ در ﻳﮏ ﺳﻮﻳﻢ ﻣﯽ اﻳﺴﺘﺎد‬
‫و ﮔﺬر زﻧﺪﮔﯽ را در ﮐﻮﭼﻪ ﻣﯽ دﻳﺪ‬
‫و ﮐﺴﯽ دﻳﮕﺮ در دﻳﮕﺮ ﺳﻮﻳﻢ ﺑﻪ ﻋﺮوﺳﯽ ﻣﯽ ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ‬
‫ﮐﻪ ﻣﺮدﻩ اش را ﻃﺒﻖ ﮐﺶ هﺎ‬
‫ﭼﻮن ﺧﻨﭽﻪ هﺎﯼ ﺟﺸﻦ ﺑﻪ دوش ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣١٤‬‬

‫از زﻣﺎن هﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﻗﺪﻳﻢ اﻋﺘﺮاف ﺑﻪ ﮔﻨﺎﻩ از ﺳﻮﯼ ﻣﺘﻬﻤﺎن و ﭘﺬﻳﺮش ﻣﺠﺎزاﺗﯽ ﮐﻪ از ﺳﻮﯼ‬
‫ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻗﻀﺎﻳﯽ ﻣﻘﺮر ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻳﮑﯽ از ﺷﻴﻮﻩ هﺎﯼ ﻣﻌﻤﻮل ﺳﻴﺴﺘﻢ هﺎﯼ ﻗﻀﺎﻳﯽ ﻧﻈﺎم هﺎﯼ‬
‫ﺳﺮﮐﻮﺑﮕﺮ ﺑﺮاﯼ ﺗﻮﺟﻴﻪ اِﻋﻤﺎل رذﻳﻼﻧﻪ ﺗﺮﻳﻦ و ﺑﯽ رﺣﻤﺎﻧﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ هﺎﯼ ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﮐﺸﺘﺎر‬
‫ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺮاﯼ اﺧﺬ ﭼﻨﻴﻦ اﻋﺘﺮاف هﺎﻳﯽ از اﻧﺠﺎم هﻴﭻ ﮐﺎرﯼ ﮐﻮﺗﺎهﯽ‬
‫ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬در دوران ﻗﺮون وﺳﻄﺎ و ﺣﺎﮐﻤﻴﺖ ﮐﻠﻴﺴﺎ در اروﭘﺎ‪ ،‬ﮔﺎﻩ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﻣﺠﺒﻮر ﻣﯽ ﺷﺪ‬
‫ﮐﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ درب اﺻﻠﯽ ﮐﻠﻴﺴﺎ ﺑﻪ ﺟﺮم ﺧﻮد اﻋﺘﺮاف ﮐﺮدﻩ و ﻃﻠﺐ ﻣﻐﻔﺮت ﮐﻨﺪ و ﻳﺎ‬
‫هﻢ ﭼﻮن ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ ﺑﺮاﯼ ﻓﺮار از ﻣﺮگ و ﺳﻮزاﻧﺪﻩ ﺷﺪن ﺗﻦ ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﯼ ارﺑﺎﺑﺎن ﮐﻠﻴﺴﺎ دادﻩ و‬
‫ﺑﻪ ﻧﻔﯽ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﭙﺮدازد‪ .‬ﭘﻴﺶ از ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁﻣﺪن ﺣﻘﻮق و ﺁﻳﻴﻦ دادرﺳﯽ ﺟﺪﻳﺪ در اروﭘﺎ‪:‬‬
‫هﺪف از ﺁﻳﻴﻦ اﻋﺪام ﺁن ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺤﮑﻮم ﺑﺎ اﻋﺘﺮاف ﺑﻪ ﺟﺮم ﺧﻮد در ﻣﻼءﻋﺎم‪،‬‬
‫ﺑﺎ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﯼ ﺑﺮ ﭘﺸﺖ و ﻳﺎ ﺳﻴﻨﻪ ﯼ ﺧﻮد‪ ،‬و ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﮔﻔﺘﻪ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﯽ ﺷﮏ‬
‫وادار ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻦ ﺁن هﺎ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺧﻮد ﺟﺮم ﺧﻮﻳﺶ را ﺟﺎر ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوﻩ‪ ،‬در‬
‫ﻟﺤﻈﻪ ﯼ اﻋﺪام ﺑﻪ ﻣﺤﮑﻮم ﻓﺮﺻﺖ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺮاﯼ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ دادﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﺁن هﻢ‬
‫ﻧﻪ ﺑﺮاﯼ اﻇﻬﺎر ﺑﯽ ﮔﻨﺎهﯽ ﺧﻮد ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮاﯼ ﺗﺼﺪﻳﻖ ﺟﺮم و ﻋﺎدﻻﻧﻪ ﺑﻮدن‬
‫ﻣﺤﮑﻮﻣﻴﺖ ﺧﻮد‪ ...‬ﻋﺪاﻟﺖ ﻧﻴﺎز داﺷﺖ ﮐﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ اش ﺗﻌﺬﻳﺒﯽ را ﮐﻪ ﺑﺮ او وارد‬
‫ﺁﻣﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﺗﺄﻳﻴﺪ و ﺗﺼﺪﻳﻖ ﮐﻨﺪ‪ .‬از ﻣﺠﺮم ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺟﺎر زدن‬
‫‪٢٠٩‬‬
‫رذاﻟﺖ ﺟﺮم هﺎﻳﺶ‪ ،‬ﺧﻮد ﺗﻨﺒﻴﻪ اش را ﺗﻘﺪﻳﺲ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫در دوران ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎ وﺟﻮد رادﻳﻮ و ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن و دﻳﮕﺮ رﺳﺎﻧﻪ هﺎﯼ ﺟﻤﻌﯽ ﺳﻤﻌﯽ و ﺑﺼﺮﯼ‪،‬‬
‫ﺷﮑﻞ ﻧﻮﻳﻨﯽ از اﻋﺘﺮاف ﺑﻪ ﺟﺮم ﭘﺪﻳﺪار ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﮐﻪ ﮐﺎرﮐﺮد اﻳﻦ اﻋﺘﺮاف هﺎ ﺑﻪ‬
‫ﭘﻬﻨﻪ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻧﻴﺰ ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ و ﻧﻘﺶ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ ﺗﺮﯼ ﺑﻪ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ‬
‫ﮐﻪ هﺪفِ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن و ﻣﺤﮑﻮﻣﺎن ﺟﺪﻳﺪِ دﺳﺘﮕﺎﻩِ ﻋﺪاﻟﺖ‪ ،‬ﻧﺎﺑﻮدﯼ و اﺿﻤﺤﻼل ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ‬
‫و ﺑﺎﻟﻄﺒﻊ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﻀﺎﻳﯽ ﺁن ﺑﻮد‪ ،‬ﺣﺎﮐﻤﺎن ﺗﻼش ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺑﻪ ﺧﺮج ﻣﯽ دادﻧﺪ ﺗﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﺧﻮد‬
‫را ﺑﻪ ﭘﺎﯼ ﻣﻴﺰهﺎﯼ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﮐﺸﺎﻧﺪﻩ و ﺣﻘﺎﻧﻴﺖ ﺧﻮد و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺘﺒﻮع ﺷﺎن را از زﺑﺎن‬
‫ﺁن هﺎﻳﯽ ﮐﻪ روزﯼ ﻗﺪرت و ﻋﺪاﻟﺖ ﺷﺎن را ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺸﻨﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻴﻮﻩ ﯼ اﻋﺘﺮاف ﺑﻪ ﺟﺮم در ﻣﻼءﻋﺎم‪ ،‬ﭘﺲ از روﯼ ﮐﺎر ﺁﻣﺪن اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﺑﺎ ﺷﺪت هﺮﭼﻪ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ در روﺳﻴﻪ و ﺳﺮزﻣﻴﻦ هﺎﯼ ﺗﺤﺖ ﻧﻔﻮذ ﺁن دﻧﺒﺎل ﺷﺪ و اﻳﻦ ﺑﺎر ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ و‬
‫اﻋﻀﺎﯼ ﺳﺎﺑﻖ رهﺒﺮﯼ ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ در ﻣﻼءﻋﺎم‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻟﺐ ﺑﻪ اﻋﺘﺮاف ﮔﺸﻮدﻩ‬
‫و ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ارﺑﺎﺑﺎن ﮐﻠﻴﺴﺎ و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬از رهﺒﺮان ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ و ﺻﺪر هﻴﺌﺖ رﺋﻴﺴﻪ‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﺑﺨﺸﺶ و ﻋﻔﻮ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ دوم‪ ،‬اﻧﻘﻼب ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﭼﻴﻦ اﺑﻌﺎد‬
‫ﺟﺪﻳﺪﯼ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع داد‪.‬‬
‫ﻳﮑﯽ از ﻧﺸﺎﻧﻪ هﺎﯼ رﺷﺪ و ﺁﮔﺎهﯽ ﺟﻮاﻣﻊ اﻧﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﻧﮕﺎﻩ ﺁن هﺎ ﺑﻪ اﻋﺘﺮاف هﺎ و‬
‫ﻧﺪاﻣﺖ هﺎﯼ رادﻳﻮ و ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬در ﻏﺮب‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رﺷﺪ و ﺁﮔﺎهﯽ ﻣﺮدم و ﺷﻨﺎﺧﺖ‬

‫‪ 209‬ﻣﻴﺸﻞﻓﻮﮐﻮ‪ ،‬ﻣﺮاﻗﺒﺖ و ﺕﻨﺒﻴﻪ – ﺕﻮﻟﺪ زﻧﺪان‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٨۵‬‬

‫‪٣١٥‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻧﺴﺒﯽ اﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺣﻘﻮق اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺧﻮد دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻋﺘﺮاف هﺎﯼ ﻋﻠﻨﯽ ﮐﻪ ﺑﺪون ﺷﮏ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ‬
‫ﺣﻘﻮﻗﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺤﮑﻮﻣﻴﺖ ﮔﻮﻳﻨﺪﻩ را در ﭘﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ دﻳﺪﻩ ﯼ ﺷﮏ و ﺗﺮدﻳﺪ‬
‫ﻣﯽ ﻧﮕﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻴﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن اﻳﻦ دﺳﺖ اﻋﺘﺮاف هﺎ‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮﻳﻦ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﺑﻪ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ‬
‫"اﻋﺘﺮاف ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن" ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ در ﮐﺸﻮرهﺎﯼ ﮐﻤﺘﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ هﻤﻴﺸﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫در ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﺪﻳﺪ اﻳﺮان ﻳﮑﯽ از ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﺗﻮﺑﻪ ﻧﺎﻣﻪ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺪد ﻓﺸﺎر و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﯽ ﺑﺎب رهﺒﺮ ﺟﻨﺒﺶ ﺑﺎﺑﻴﻪ در دوران ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻗﺎﺟﺎر اﺳﺖ‪ ٢١٠.‬ﺑﺮاﯼ‬
‫ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻗﺎﺟﺎر و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ روﺣﺎﻧﻴﻮن ﻣﺘﻨﻔﺬ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ هﺮ ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻤﮑﻦ ﺟﻠﻮﯼ‬
‫ﮔﺴﺘﺮش ﮐﻴﺶ و ﺁﻳﻴﻦ ﺟﺪﻳﺪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺁﻧﺎن در ﺧﻄﺮ ﻧﻴﺎﻓﺘﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ اﻋﺘﺮاف ﺑﻪ ﮔﻨﺎﻩ و ﺟﺮم از ﺳﻮﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ در دوران ﺷﺎﻩ‪ ،‬ﺷﮑﻞ ﻣﺪرﻧﯽ از‬
‫اﻋﺘﺮاف ﺑﻪ ﮔﻨﺎﻩ در ﻗﺮون وﺳﻄﺎ و ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ در اروﭘﺎﯼ ﺷﺮﻗﯽ اﻋﻤﺎل ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ در ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺎ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻗﺮون وﺳﻄﺎ و دوران‬
‫اﻧﮕﻴﺰاﺳﻴﻮن‪ ،‬در اﺑﻌﺎدﯼ ﺑﺎور ﻧﮑﺮدﯼ و در ﺷﮑﻞ هﺎﻳﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﻏﻴﺮاﻧﺴﺎﻧﯽ ﺗﺮ‪ ،‬دﻧﺒﺎل ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﺑﺎر ﺑﻪ ﺟﺎﯼ اﻋﺘﺮاف در ﻣﻘﺎﺑﻞ در ﮐﻠﻴﺴﺎ‪ ،‬ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ رادﻳﻮ و ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن و دﻳﮕﺮ رﺳﺎﻧﻪ هﺎﯼ‬
‫ﺟﻤﻌﯽ‪ ،‬ﻣﮑﺎن هﺎﯼ ﺑﺮﮔﺰارﯼ ﻧﻤﺎزﺟﻤﻌﻪ و ﻣﺴﺠﺪ هﺎﯼ ﺷﻬﺮهﺎﯼ ﺑﺰرگ و ﮐﻮﭼﮏ ﻧﻴﺰ ﻣﺤﻠﯽ‬
‫ﺑﺮاﯼ اﻋﺘﺮاف ﺑﻪ ﮔﻨﺎﻩ ﻣﺤﮑﻮﻣﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺎﻳﻪ ﮔﺬار ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ در اﻳﺮان‪ ،‬ﭘﺮوﻳﺰ ﺛﺎﺑﺘﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ هﻤﻮارﻩ در ﺷﻮهﺎﯼ‬
‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ دهﻪ ﯼ ‪ ،۵٠‬هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﺧﻮد ﺣﺎﺿﺮ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻮهﺎﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ ﺑﻪ‬
‫وﻳﮋﻩ ﺑﻌﺪ از ﺗﺤﻮﻻت دروﻧﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و ﺿﺮﺑﻪ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺴﺘﯽ ﺳﺎل ‪ ،۵۴‬ﺷﺪت و‬
‫وﺳﻌﺖ ﻋﺠﻴﺒﯽ ﺑﻪ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪ ﺁوردن ﺳﻴﺪ ﻣﺤﺴﻦ ﺳﻴﺪﺧﺎﻣﻮﺷﯽ‪،‬‬
‫ﻃﺎهﺮ رﺣﻴﻤﯽ‪ ،‬وﺣﻴﺪ اﻓﺮاﺧﺘﻪ‪ ،‬ﺧﻠﻴﻞ ﻓﻘﻴﻪ دزﻓﻮﻟﯽ و‪ ...‬ﺑﺮاﯼ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺑﻪ ﻗﺘﻞ‬
‫رﺳﺎﻧﺪن ﻣﺠﻴﺪ ﺷﺮﻳﻒ واﻗﻔﯽ و ﺑﻪ ﺁﺗﺶ ﮐﺸﻴﺪن ﭘﻴﮑﺮ او در ﺣﻀﻮر ﺧﻮاهﺮ ﻣﺠﻴﺪ و هﻤﺮاﻩ‬
‫ﺷﻴﻮن و زارﯼ ﻣﺪاوم او ﺑﻮد‪.‬‬
‫در ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬اﻳﻦ ﻻﺟﻮردﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮد ﺟﺎﯼ ﭘﺮوﻳﺰ ﺛﺎﺑﺘﯽ را در اﻳﻦ‬
‫زﻣﻴﻨﻪ ﭘﺮ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪهﺎ ﻻﺟﻮردﯼ اﻳﻦ ﻧﻘﺶ را ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﺳﭙﺮد و ﺧﻮد ﺑﻪ ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﺁن‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬
‫در رژﻳﻢ ﺷﺎﻩ ﻓﺮد ﺑﺎﻳﺪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﯼ ﺧﻮد را ﻧﻔﯽ ﮐﺮدﻩ و ﺑﻪ ﮔﻨﺎهﺎن ﺧﻮد اﻋﺘﺮاف ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﺣﻘﺎﻧﻴﺖ ﺷﺎﻩ و "اﻧﻘﻼب ﺳﻔﻴﺪش" اذﻋﺎن ﻣﯽ ﮐﺮد و ﺑﺮ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ هﺎﯼ ﮐﺸﻮر در ﺳﺎﻳﻪ ﯼ‬

‫‪ 210‬هﻨﮕﺎﻣﯽ آﻪ ﻗﻴﺎم پﻴﺮوان ﺑﺎب در ﺑﻌﻀﯽ از ﺷﻬﺮهﺎ و ﻧﻘﺎط آﺸﻮر ﺑﺎﻻ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻪ دﺱﺘﻮر ﻧﺎﺹﺮاﻟﺪﻳﻦ ﻣﻴﺮزا‬
‫وﻟﻴﻌﻬﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺷﺎﻩ ﻣﺠﻠﺴﯽ از ﻋﻠﻤﺎﯼ ﺕﺒﺮﻳﺰ ﺕﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪ ﺕﺎ در ﺁن ﺝﺎ ﺑﻪ اﻣﺮ "ﺑﺎب" رﺱﻴﺪﮔﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎب را ﮐﻪ در ﻗﻠﻌﻪ‬
‫ﭼﻬﺮﻳﻖ ﻣﺎﮐﻮ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻮد ﺑﺎ ﻏﻞ و زﻧﺠﻴﺮ در ﻣﺠﻠﺲ ﺣﺎﺿﺮ ﮐﺮدﻧﺪ و پﺲ از پﺮﺱﺶ و پﺎﺱﺦ وﯼ را ﻣﻮرد ﺷﮑﻨﺠﻪ و‬
‫ﺁزار و اذﻳﺖ ﻗﺮار دادﻧﺪ ﺕﺎ ﺝﺎﻳﯽ ﮐﻪ وﯼ ﺕﻮﺑﻪ و اﻧﺎﺑﻪ ﻧﻤﻮد و "اﻟﺘﺰام پﺎ ﺑﻪ ﻣﻬﺮ ﺱﭙﺮد" ﮐﻪ دﺱﺖ از ادﻋﺎهﺎﯼ ﺥﻮد‬
‫ﺑﺮدارد‪ .‬ﻣﺘﻦ ﺕﻮﺑﻪﻧﺎﻣﻪ او در ﺹﻨﺪوق اﺱﻨﺎد ﻣﺠﻠﺲ ﻧﮕﻬﺪارﯼ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ر‪.‬ج ﮐﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻟﻐﺖﻧﺎﻣﻪ دهﺨﺪا‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻪهﺎﯼ‬
‫ﺁدﻣﻴﺖ‪ ،‬ادوارد ﺑﺮاون و ‪ ...‬ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ پﻴﺮوان ﺑﺎب و ﺑﻬﺎﺋﻴﺎن وﺝﻮد و اﺹﺎﻟﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﺕﻮﺑﻪﻧﺎﻣﻪاﯼ را ﺕﮑﺬﻳﺐ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣١٦‬‬
‫رهﺒﺮﯼ او ﺻﺤﻪ ﻣﯽ ﮔﺬارد‪ .‬ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ وﺟﻮد ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺑﺪرﻓﺘﺎرﯼ در زﻧﺪان هﺎﯼ‬
‫ﺁرﻳﺎﻣﻬﺮﯼ را ﻧﻴﺰ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﯼ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ "در‬
‫ﭘﺮﺗﻮ رهﺒﺮﯼ داهﻴﺎﻧﻪ ﯼ اﻋﻠﻴﺤﻀﺮت هﻤﺎﻳﻮﻧﯽ" ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬داﻧﺴﺘﻪ و در ﺁﺧﺮ دﺳﺘﻪ و‬
‫ﮔﺮوﻩ ﺧﻮد را واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﺟﺎﻧﺐ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻧﻤﻮدﻩ و از ﺷﺎﻩ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﻋﻔﻮ و ﺑﺨﺸﺶ ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻳﮏ ﺗﻔﺎوت ﮐﻴﻔﯽ در ﻧﺤﻮﻩ ﯼ اﺧﺬ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﻴﻦ دو ﻧﻈﺎم وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬در دوران ﺷﺎﻩ‪،‬‬
‫ﮐﻤﺘﺮ ﮐﺴﯽ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ زﻳﺮ ﻓﺸﺎر و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎواﮎ در راﺑﻄﻪ‬
‫ﺑﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﺮد زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻮدن ﺷﺎن ﮐﻤﮑﯽ ﺑﻪ رژﻳﻢ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﭼﻬﺮﻩ‬
‫ﺷﺪن ﺁن هﺎ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﻣﻠﺘﻬﺐ اﻳﺮان ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬از ﺣﺮﺑﻪ ﯼ ﻓﺸﺎر ﺑﺮاﯼ اﻧﺠﺎم ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ رژﻳﻢ ﺷﺎﻩ و ﮐﺎرﮔﺰاراﻧﺶ روﯼ ﺑﺎزﺗﺎب ﻣﻨﻔﯽ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻣﺪت روﺷﻨﻔﮑﺮان ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن و ﺷﺎﻋﺮان‪ ،‬ﺣﺴﺎب ﮐﺮدﻩ و از‬
‫ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻦ ﺧﺸﻢ ﻣﺠﺎﻣﻊ روﺷﻨﻔﮑﺮﯼ ﭘﺮهﻴﺰ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎﻳﯽ ﭼﻮن رﺿﺎ‬
‫ﺑﺮاهﻨﯽ)ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ و ﻣﻨﺘﻘﺪ ادﺑﯽ(‪ ،‬ﻏﻼم ﺣﺴﻴﻦ ﺳﺎﻋﺪﯼ)ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ(‪ ٢١١‬و ﭘﺮوﻳﺰ ﻗﻠﻴﭻ ﺧﺎﻧﯽ)ﻣﻠﯽ‬
‫ﭘﻮش ﻓﻮﺗﺒﺎل( از اﻳﻦ دﺳﺘﻪ اﻓﺮاد ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻓﺸﺎر واردﻩ از ﺳﻮﯼ رژﻳﻢ ﺷﺎﻩ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺁن ﭼﻪ در زﻧﺪان هﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ اﻋﻤﺎل ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﻗﻴﺎس ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫در ﻧﻈﺎم ﺷﺎهﻨﺸﺎهﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮏ اﻣﺘﻴﺎز ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺜﺒﺖ در ﭘﺮوﻧﺪﻩ ﯼ زﻧﺪاﻧﯽ‬
‫ﺛﺒﺖ ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺣﺘﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﺁزادﯼ زودرس او ﮐﻤﮏ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﮐﻮرش ﻻﺷﺎﻳﯽ‪ ،‬ﭘﺮوﻳﺰ‬
‫ﻧﻴﮏ ﺧﻮاﻩ‪ ،٢١٢‬ﺳﻴﺎووش ﭘﺎرﺳﺎﻧﮋاد‪ ،‬ﻧﺎﺻﺮ ﺳﻤﺎواﺗﯽ‪ ،‬اﺑﺮاهﻴﻢ ﻓﺮهﻨﮓ رازﯼ‪ ،‬ﺷﮑﻮﻩ‬
‫ﻣﻴﺮزادﮔﯽ‪ ،‬ﻣﺮﻳﻢ اﺗﺤﺎدﻳﻪ و‪ ...‬و ﺑﻌﺪهﺎ‪ ،‬در هﻴﺌﺖ ﻋﻔﻮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ و ﺷﺮﮐﺖ در ﻣﺮاﺳﻢ‬
‫ﺳﭙﺎس ﮔﻮﻳﺎن‪ ،‬ﺣﺒﻴﺐ اﷲ ﻋﺴﮕﺮاوﻻدﯼ‪ ،‬ﺣﺎج ﻣﻬﺪﯼ ﻋﺮاﻗﯽ‪ ،‬ﻣﺤﯽ اﻟﺪﻳﻦ اﻧﻮارﯼ‪ ،‬اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ‬
‫ﺣﺎج ﺣﻴﺪرﯼ‪ ،‬ﻗﺪرت ﻋﻠﻴﺨﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﻬﺪﯼ ﮐﺮوﺑﯽ‪ ،‬رﺣﻤﺖ اﷲ ﺟﻤﺸﻴﺪﯼ‪ ،‬ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﺳﻠﻴﻤﯽ ﻣﻘﺪم‬
‫‪٢١٣‬‬
‫و‪...‬از اﻳﻦ اﻣﺘﻴﺎزهﺎﯼ ﻣﺜﺒﺖ در ﭘﺮوﻧﺪﻩ ﺷﺎن ﺛﺒﺖ ﺷﺪ‪.‬‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﻌﺮوﻓﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻘﯽ اراﻧﯽ‪ ،‬ﺧﺴﺮو روزﺑﻪ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺣﻨﻴﻒ ﻧﮋاد‪ ،‬ﺑﻴﮋن ﺟﺰﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺴﻌﻮد‬
‫اﺣﻤﺪ زادﻩ‪ ،‬ﺳﻌﻴﺪ ﻣﺤﺴﻦ‪ ،‬ﻋﻠﯽ اﺻﻐﺮ ﺑﺪﻳﻊ زادﮔﺎن‪ ،‬ﻣﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ‪ ،‬ﻣﻮﺳﯽ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺷﮑﺮاﷲ‬
‫ﭘﺎﮎ ﻧﮋاد و‪ ...‬را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ و ﻣﺤﮑﻮم ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﻮرد ﻓﺸﺎر و‬

‫‪ 211‬ﺱﺎﻋﺪﯼ)‪ (١٣١۴-١٣۶۴‬ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺑﻴﻤﺎرﯼ اﻋﺼﺎب و روان‪ ،‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﺑﺰرگ اﻳﺮاﻧﯽ‪ ،‬در ﺥﺮداد ﻣﺎﻩ ‪١٣۵٣‬‬
‫دﺱﺘﮕﻴﺮ و پﺲ از اﻧﺠﺎم ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺕﺤﺖ ﻓﺸﺎرهﺎﯼ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ در اﺱﻔﻨﺪ هﻤﺎنﺱﺎل ﺁزاد ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺥﺎﻃﺮ ﺕﺄﺛﻴﺮات ﻣﺨﺮب‬
‫روﺣﯽ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪاﯼ ﮐﻪ اﻧﺠﺎم دادﻩ ﺑﻮد ﺑﻪ اﻓﺮاط در ﻧﻮﺷﻴﺪن اﻟﮑﻞ روﯼ ﺁورد‪ .‬پﺲ از پﻴﺮوزﯼ اﻧﻘﻼب‪ ،‬در ﺑﻨﻴﺎنﮔﺬارﯼ‬
‫ﺝﺒﻬﻪﯼ دﻣﮑﺮاﺕﻴﮏ ﻣﻠﯽ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮد‪ .‬در ﺱﺎل ‪ ۶١‬ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﻓﺮار از ﮐﺸﻮر و اﻗﺎﻣﺖ ﮔﺰﻳﺪن در ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺷﺪ‪ .‬از‬
‫ﮐﺎرهﺎﯼ ﻣﻬﻢ او پﺲ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣﻪ اﺕﻠﻠﻮ در ﺱﺮزﻣﻴﻦ ﻋﺠﺎﻳﺐ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ 208‬پﺮوﻳﺰ ﻧﻴﮑﺨﻮاﻩ اﺑﺘﺪا در ‪ ٢٠‬ﺥﺮداد و ﺱﭙﺲ در ‪ ٢٢‬ﻣﺮداد ‪ ١٣۴٩‬ﻃﯽ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪهﺎﯼ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺕﯽ و رادﻳﻮ –‬
‫ﺕﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ وﻳﮋﻩاﯼ‪ ،‬ﮐﻪ ﺕﻮﺱﻂ ﺱﺎواﮎ ﺕﺮﺕﻴﺐ دادﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺁن ﺑﻌﺪهﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﺑﺮاز ﻧﺪاﻣﺖ از‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺱﻴﺎﺱﯽ ﺥﻮد و ﺕﻤﺠﻴﺪ از رژﻳﻢ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪهﺎﯼ "اﻧﻘﻼب ﺷﺎﻩ و ﻣﺮدم" پﺮداﺥﺖ‪ .‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ پﺮوﻳﺰ ﻧﻴﮑﺨﻮاﻩ اوﻟﻴﻦ‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ از اﻳﻦ ﻧﻮع ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ 213‬اﻓﺮادﯼ ﭼﻮن وﺣﻴﺪ اﻓﺮاﺥﺘﻪ‪ ،‬ﺱﻴﺪﻣﺤﺴﻦ ﺱﻴﺪﺥﺎﻣﻮﺷﯽ ﺑﻪ ﺥﺎﻃﺮ ﺷﺮﮐﺖ در ﺕﺮور ﻧﻈﺎﻣﻴﺎن ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ و اﻋﻼم ﺁن‬
‫از ﺱﻮﯼ ﺱﺎواﮎ در ﺑﺪو دﺱﺘﮕﻴﺮﯼ ﺁنهﺎ‪ ،‬ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ از اﻳﻦ پﻮﺋﻦهﺎﯼ ﻣﺜﺒﺖ اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﺥﺎﻃﺮ هﻤﻴﻦ ﺑﻪ‬
‫ﺱﺮﻋﺖ اﻋﺪام ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫‪٣١٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯼ وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ ﻗﺮار ﻧﺪادﻧﺪ‪ .‬اﺣﻤﺪ ﺧﺮم ﺁﺑﺎدﯼ‪ ٢١٤‬در ﻧﺎﻣﻪ اﯼ ﺑﻪ ﻣﺎدرش ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ‬
‫ﺳﺮودﻩ اﯼ از او ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪﻩ‪ ،‬ﺧﺒﺮ از ﺁن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﻳﮏ ﻣﻘﺎم ﺳﺎواﮎ ﺑﻪ او ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﮐﺮدﻩ‬
‫ﺑﻮد ﺗﺎ در ازاﯼ ﺁزادﯼ و ﻳﺎﻓﺘﻦ ﭘﺴﺖ و ﻣﻘﺎم در رژﻳﻢ ﺷﺎهﻨﺸﺎهﯽ‪ ،‬در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ اﯼ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﮐﺮدﻩ و ﺑﻪ ﺗﺄﻳﻴﺪ اﻗﺪاﻣﺎت ﺷﺎﻩ ﭘﺮداﺧﺘﻪ و اﻧﺰﺟﺎر ﺧﻮد را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ اش اﻋﻼم دارد‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ اﻧﺠﺎم ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺎن ﻓﺮﺳﺎ‬
‫و در ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﻣﻮارد ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ اﻣﮑﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺸﺎر ﺁن اﺳﺎﺳﺎً ﺑﺎ ﺷﮑﻨﺠﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ‬
‫ﮐﺴﺐ اﻃﻼﻋﺎت اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﻓﺮد در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ‬
‫ﺗﺨﻠﻴﻪ ﯼ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﻣﺘﺤﻤﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬راﻩ هﺎﯼ ﮔﺮﻳﺰ ﻓﺮاواﻧﯽ دارد‪ .‬او ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ وﻗﺖ ﮐﺸﯽ‬
‫و ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ‪ ،‬ﻗﺮار ﻣﻼﻗﺎت ﺧﻮد را ﺑﺴﻮزاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﺤﻤﻞ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﻗﺎدر اﺳﺖ‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﺗﻴﻤﯽ ﺧﻮد را ﻧﺠﺎت دهﺪ‪ .‬و ﺑﺎ زﻳﺮﮐﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﭼﺎرت و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺎزﺟﻮﻳﺶ را ﻓﺮﻳﺐ دهﺪ‪ .‬او ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ دراﻳﺖ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ‪ ،‬ﺑﺨﺸﯽ از‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻬﻢ ﺧﻮد را ﻣﺤﻔﻮظ ﻧﮕﺎﻩ دارد‪ .‬ﻟﺰوﻣﯽ ﻧﺪارد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺎزﺟﻮ و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮش‬
‫ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدﯼ در ﺳﻴﻨﻪ دارم و اﮔﺮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯽ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮐﻦ و در ﺑﻴﺎور!‬
‫وﻟﯽ وﻗﺘﯽ ﺑﺮاﯼ ﭘﺬﻳﺮش و اﻧﺠﺎم ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ زﻳﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻳﺪ‪ ،‬از اﻣﮑﺎن ﻓﺮﻳﺐ‬
‫دادن ﺑﺎزﺟﻮ ﻣﺤﺮوﻣﻴﺪ‪ .‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ زﻣﺎن را ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺧﻮد ﺧﺮﻳﺪارﯼ ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬هﺮﮔﻮﻧﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ‪،‬‬
‫درﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ﯼ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ‪ :‬اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺴﻴﺎرﯼ در ﺳﻴﻨﻪ دارم و ﻧﻤﯽ دهﻢ!‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاﯼ روزهﺎ‪ ،‬هﻔﺘﻪ هﺎ و ﻳﺎ ﻣﺎﻩ هﺎﯼ ﻣﺘﻮاﻟﯽ اداﻣﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﮑﻨﺠﻪ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ذرﻩ‪ -‬ذرﻩ ﻓﺮد را ﺁب ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ در زﻳﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﯼ‬
‫ﺻﺮف و ﻧﻪ ‪ -‬هﻤﮑﺎرﯼ‪ -‬ﺗﻦ دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺮزﻧﺶ ﮐﻨﻢ و ﮐﺎﻣﻼً ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻧﻈﺮ ﮐﺴﺎﻧﯽ هﺴﺘﻢ‬
‫ﮐﻪ اﻳﻦ اﻓﺮاد را ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﭼﺮا ﮐﻪ ﺷﺨﺼﺎً هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﺗﻮان ﭼﻨﺎن ﻣﻘﺎوﻣﺘﯽ را در ﺧﻮد‬
‫اﺣﺴﺎس ﻧﻤﯽ ﮐﺮدم‪.‬‬
‫در رژﻳﻢ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﻓﺸﺎر ﻃﺎﻗﺖ ﻓﺮﺳﺎﻳﯽ ﺑﻌﺪ از ﻣﺮاﺣﻞ اوﻟﻴﻪ ﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر وادار‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻓﺮد ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ و اﻋﺘﺮاف ﺑﻪ ﮔﻨﺎﻩ ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در ﻏﺎﻟﺐ ﻣﻮارد‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ اﻣﺘﻴﺎزﯼ ﺑﺮاﯼ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﻧﺪاﺷﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺗﻨﻬﺎ از زﻳﺮ ﺑﺎر ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎﯼ‬
‫ﺑﯽ رﺣﻤﺎﻧﻪ ﺧﻼﺻﯽ ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬در ﭘﺎرﻩ اﯼ ﻣﻮارد رژﻳﻢ اﻳﻦ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﯼ ﻏﻴﺮاﻧﺴﺎﻧﯽ و وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ‬
‫را ﭘﻴﺶ روﯼ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﻗﺮار ﻣﯽ داد ﮐﻪ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﯽ ﺧﻮاهﯽ ﺣﮑﻢ اﻋﺪام را در ﺑﺎرﻩ ات اﺟﺮا ﮐﻨﻴﻢ‬
‫و از اﻳﻦ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﻼﻟﺖ ﺑﺎر و ﺟﺎﻧﮑﺎﻩ ﺧﻼص ﺷﻮﯼ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﮐﻨﯽ! ﺗﻔﺎوت دو ﻧﻈﺎم از‬
‫هﻤﻴﻦ ﺟﺎ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬رژﻳﻢ ﺷﺎﻩ از ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ "ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ" ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ او را ﺑﺎ‬
‫ﺳﺮﺷﮑﺴﺘﮕﯽ‪ ،‬دوﺑﺎرﻩ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ و رژﻳﻢ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺳﺒﻌﺎﻧﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎ را‬
‫ﺑﺮ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ اﻋﻤﺎل ﻣﯽ ﮐﺮد ﺗﺎ وﯼ ﺑﺮاﯼ ﺧﻼﺻﯽ از ﺁن و اﺟﺮا ﺷﺪن هﺮ ﭼﻪ زودﺗﺮ ﺣﮑﻢ‬
‫اﻋﺪام در ﻣﻮردش‪ ،‬ﻣﺒﺎدرت ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻓﮑﺮ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﯼ وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ اﯼ‬

‫‪ 214‬از اﻋﻀﺎﯼ ﺱﺎزﻣﺎن ﭼﺮﻳﮏهﺎﯼ ﻓﺪاﻳﯽ ﺥﻠﻖ اﻳﺮان ﮐﻪ در ﺱﺎل ‪ ۵١‬ﺑﻪ ﺝﻮﺥﻪﯼ اﻋﺪام ﺱﭙﺮدﻩ ﺷﺪ‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣١٨‬‬
‫را در هﻴﭻ ﺟﺎﯼ ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﺣﺘﺎ در اﻋﺼﺎر ﺗﺎرﻳﮏ ﺁن ﺑﺘﻮان ﺳﺮاغ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﺎرهﺎ اﻋﻼم ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻻن ﺳﺎواﮎ ﺑﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﻨﻴﻒ ﻧﮋاد‪ ،‬ﺑﻨﻴﺎن ﮔﺬار‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻳﮑﯽ از ﺳﻪ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﯼ زﻳﺮ و‬
‫اﻋﻼم ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺁن‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ از ﻣﺠﺎزات اﻋﺪام رهﺎﻳﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻋﺮاق ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ و از ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻗﺪرت هﺎﯼ ﺧﺎرﺟﯽ ﺑﻬﺮﻩ ﻣﻨﺪ‬
‫ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ؛‬
‫‪ -٢‬ﻣﺸﯽ ﻣﺒﺎرزﻩ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﺑﺎ رژﻳﻢ ﺷﺎﻩ ﻧﺎدرﺳﺖ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ؛‬
‫‪ -٣‬اﺳﻼم و ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دو ﻣﮑﺘﺐ‪ ،‬در ﺳﺘﻴﺰ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪون ﺷﮏ اﮔﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﻨﻴﻒ ﻧﮋاد ﺗﻮﺳﻂ رژﻳﻢ ﺧﻤﻴﻨﯽ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎﯼ درﻳﺎﻓﺖ‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد "ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ" ﻳﺎ "اﻋﺪام"‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮد را ﺑﺮاﯼ ﺳﺒﻌﺎﻧﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎ ﺁﻣﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﭼﺮا ﮐﻪ رژﻳﻢ ﻋﺰم ﺧﻮد را ﺟﺰم ﻣﯽ ﮐﺮد ﺗﺎ او را وادار ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻳﮑﯽ از ﺳﻪ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﯼ ﻓﻮق‬
‫را در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ اﯼ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺮ زﺑﺎن ﺁورد)هﺮﭼﻨﺪ رژﻳﻢ ﺧﻤﻴﻨﯽ هﻤﻴﺸﻪ ﭘﻴﺮوز ﻣﻴﺪان ﻧﺒﻮد(‪.‬‬
‫ﺑﺪون ﺷﮏ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﯼ "ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ" ﻳﺎ "اﻋﺪام"‪ ،‬ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﯼ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﮐﻦ ﺗﺎ از ﺷﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎﯼ وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ ﺧﻼص ﺷﻮﯼ از ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎر‬
‫راﺣﺖ ﺗﺮﯼ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪.‬‬
‫در هﺮ ﺻﻮرت ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ در رژﻳﻢ هﺎﯼ‬
‫اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮏ از اهﻤﻴﺖ ﺑﺴﺰاﻳﯽ ﺑﺮﺧﻮردار هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻧﺸﺎن دادﻩ اﺳﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ اﯼ ﮐﻪ در ﺁن ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﺑﻪ دﻓﺎع از ﺳﻴﺎﺳﺖ هﺎﯼ راﻳﺞ در ﮐﺸﻮر‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﺧﻮد و ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺷﺎن را ﻧﻔﯽ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬در اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﻈﺎم هﺎ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻠﯽ رﻏﻢ ﺗﻔﺎوت از زﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﺁﺳﻤﺎن اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ﺣﺎﮐﻤﺎن ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺎ زﻣﺎﻣﺪاران‬
‫روﺳﻴﻪ و ﭼﻴﻦ‪ ،‬اﻣﺎ ﮐﺎرﮐﺮد هﺮ دو ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮏ ﺑﻮدن ﺷﺎن ﻳﮑﯽ اﺳﺖ‪ :‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺣﻘﺎﻧﻴﺖ ﺁن هﺎ ﺑﺎور ﺁوردﻩ و ﺁن را ﺑﺎ ﺑﺎﻧﮕﯽ رﺳﺎ ﻓﺮﻳﺎد ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ‪ ،‬اﻓﺸﺎﮔﺮﯼ و اﻋﺘﺮاف ﺑﻪ ﮔﻨﺎﻩ در ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬در ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺑﺎ‬
‫اهﺪاف ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪:‬‬

‫اﻟﻒ‪ -‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺮاﯼ ﭘﺨﺶ ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﯼ رادﻳﻮ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ و اﻧﺘﺸﺎر ﺁن در ﻧﺸﺮﻳﺎت‬

‫در اﻳﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎ هﺪف رژﻳﻢ ﻧﺎ اﻣﻴﺪ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺮدم و ﺑﯽ اﻋﺘﻤﺎد ﮐﺮدن ﺷﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﻧﻴﺰ ﻧﺸﺎن دادن ﻗﺪرت ﺧﻮد در ﻧﺎﺑﻮدﯼ و اﺿﻤﺤﻼل ﺁن هﺎ و ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻋﻀﺎﯼ اﻳﻦ ﮔﺮوﻩ هﺎ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻧﯽ ﮐﻪ در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﺑﺮ ﺻﻔﺤﻪ ﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن رژﻳﻢ ﻇﺎهﺮ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻪ‬
‫دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺁن هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ رژﻳﻢ درﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﺎ ﻃﻴﺐ ﺧﺎﻃﺮ در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺣﺎﺿﺮ‬
‫‪٣١٩‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬هﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺨﺸﯽ از ﺁن هﺎ در زﻳﺮ ﻓﺸﺎر ﺑﺮﻳﺪﻩ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ دﭼﺎر ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ؛‬
‫‪ -٢‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ وﻋﺪﻩ و وﻋﻴﺪ و ﺑﻪ اﻣﻴﺪ ﮐﺎهﺶ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻣﺤﮑﻮﻣﻴﺖ و‪ ...‬ﺗﻦ ﺑﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ‬
‫ﻣﯽ دادﻧﺪ؛‬
‫‪ -٣‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ رهﺎﻳﯽ از ﻓﺸﺎر و ﻋﺬاب ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﭘﺮوﻧﺪﻩ و ﻳﺎ اﺟﺮاﯼ‬
‫ﺣﮑﻢ اﻋﺪام در ﻣﻮردﺷﺎن‪ ،‬ﺗﻦ ﺑﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻣﯽ دادﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﮐﻨﻨﺪ ﮔﺎن را اﻓﺮاد زﻳﺮ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دادﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ -١‬رهﺒﺮان و اﻳﺪﺋﻮﻟﻮگ هﺎﯼ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻓﻌﺎل در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻔﯽ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ و‬
‫ﺧﻂ ﻣﺸﯽ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺧﻮد ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ؛‬
‫‪ -٢‬اﻓﺮاد و ﭼﻬﺮﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻣﻄﺮح و ردﻩ ﺑﺎﻻﯼ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﮐﻪ ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺧﻂ ﻣﺸﯽ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻣﺘﺒﻮع ﺧﻮد را زﻳﺮ ﺳﺆال ﺑﺮﻧﺪ؛‬
‫‪ -٣‬اﻓﺮاد ﺗﻴﻢ هﺎﯼ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﯽ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻔﯽ اﻋﻤﺎل ﺧﻮد و ﻣﺒﺎرزﻩ ﯼ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﭘﺮداﺧﺘﻪ و‬
‫ﺑﯽ ﺣﺎﺻﻠﯽ اﻗﺪاﻣﺎت ﺧﻮد را ﺑﻴﺎن داﺷﺘﻪ و ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﺧﻮد را ﻣﺮدم ﻋﺎدﯼ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ؛‬
‫‪ -۴‬اﻓﺮاد ﺳﺎدﻩ ﯼ ﺗﺸﮑﻴﻼت هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﮐﻪ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ اﻋﺘﺮاف ﺑﻪ اﻧﺤﺮاﻓﺎت ﺟﻨﺴﯽ و‬
‫اﺧﻼﻗﯽ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ؛‬
‫‪ -۵‬ﭼﻬﺮﻩ هﺎ و ﺷﺨﺼﻴﺖ هﺎﯼ ﻣﻄﺮح ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ادﺑﯽ ‪ ،‬ﻣﺬهﺒﯽ و‪...‬‬

‫ﭘﺲ از ‪ ٣٠‬ﺧﺮداد ﺁن ﭼﻪ ﺑﺮاﯼ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻗﻀﺎﻳﯽ و ﺳﻴﺎﺳﯽ اهﻤﻴﺖ داﺷﺖ‪ ،‬اﻋﺘﺮاف زﻧﺪاﻧﻴﺎن‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ و دﺷﻤﻨﺎن ﻗﺴﻢ ﺧﻮردﻩ رژﻳﻢ ﺑﻪ ﺣﻘﺎﻧﻴﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﺪﮔﺎرﯼ‪ ،‬ﺛﺒﺎت و‪ ...‬رژﻳﻢ و‬
‫هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻴﺎن اﻧﺤﺮاف‪ ،‬ﺧﻴﺎﻧﺖ‪ ،‬ﻋﺪم ﺻﺪاﻗﺖ و‪ ...‬ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺗﻼش‬
‫ﮐﺎرﮔﺰاران رژﻳﻢ ﺑﺮ اﻳﻦ ﭘﺎﻳﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻓﺮاد را در ﺑﺮاﺑﺮ دورﺑﻴﻦ ﺑﻨﺸﺎﻧﻨﺪ‪ .‬در‬
‫اﻳﻦ دوران ﻣﺤﺘﻮاﯼ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎ ﭼﻨﺪان ﻣﻬﻢ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﮔﺎﻩ ﺣﺘﺎ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮدﻧﺪ اﻓﺮاد در ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪﻩ و ﺑﻪ ﻣﺤﮑﻮﻣﻴﺖ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺘﺒﻮع ﺧﻮد‪ ،‬در ﺷﮑﻠﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺤﺪود و ﮐﻮﺗﺎﻩ اﮐﺘﻔﺎ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﮐﻢ‪ -‬ﮐﻢ ﺑﻪ اﺛﺮات زﻳﺎن ﺑﺎر ﭘﺎرﻩ اﯼ از اﻳﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎ ﭘﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ ۶١‬ﻳﮑﯽ از ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎﯼ ﻣﻬﻢ ﮐﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺳﺮاﺳﺮﯼ ﭘﺨﺶ ﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻋﻤﺪﻩ اﯼ در ﺳﻴﺎﺳﺖ رژﻳﻢ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﮔﺮ ﮐﻪ ﺷﺨﺺ ﻻﺟﻮردﯼ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫اﻋﻤﺎل ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎر‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺗﻦ از اﻋﻀﺎﯼ ﺗﻴﻢ هﺎﯼ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﯽ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ را ﺑﻪ ﭘﺎﯼ ﻣﻴﺰ‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﮐﺸﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﯼ ﻣﺰﺑﻮر ﮐﻮرش ﺧﺎورﻳﺎن‪ ،‬ﻋﺒﺎس ﺻﺤﺮاﻳﯽ‪ ،‬ﺑﺮادران‬
‫ﻧﺼﻴﺮﯼ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻧﻮزاد ﺣﺎﺗﻤﻴﺎن‪ ،‬ﺣﺴﻴﻦ ﺷﻴﺦ اﻟﺤﮑﻤﺎ‪ ،‬ذات اﷲ و ﺟﺒﺎر ﺷﺮﮐﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﮐﻮرش‬
‫ﺧﺎورﻳﺎن را از روﯼ ﺗﺨﺖ ﺑﻬﺪارﯼ اوﻳﻦ و ﺑﺎ ﻟﺒﺎس ﺑﻬﺪارﯼ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ دﺳﺘﮕﺎﻩ‬
‫هﻤﻮدﻳﺎﻟﻴﺰ را از ﺑﺪﻧﺶ ﺟﺪا ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻬﺪﻳﺪِ "ﻳﺎ ﺗﺨﺖ ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﻳﺎ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ" ﺑﺮاﯼ‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺁوردﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻘﻴﻪ ﺑﻪ ﺟﺰ ﺷﻴﺦ اﻟﺤﮑﻤﺎ‪ ،‬ﺣﺎل و روزﯼ ﺑﻬﺘﺮ از او ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﺴﻴﻦ‬
‫ﺷﻴﺦ اﻟﺤﮑﻤﺎ‪ ،‬ﺑﯽ ﺁن ﮐﻪ ﻣﻮرد ﮐﻤﺘﺮﻳﻦ ﺁزار و اذﻳﺘﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ ﮐﻠﻴﻪ ﯼ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٢٠‬‬
‫اﻃﻼﻋﺎﺗﺶ را دادﻩ و ﺑﻪ هﻤﮑﺎرﯼ ﮔﺴﺘﺮدﻩ اﯼ ﺑﺎ ﻣﺄﻣﻮرﻳﻦ رژﻳﻢ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ از‬
‫ﺁﻧﺎن ﺳﺆال ﻣﯽ ﮐﺮد و ﺁن هﺎ هﻢ ﺑﺎ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻧﺤﻮﻩ ﯼ ﻋﻤﻠﻴﺎت هﺎﻳﺸﺎن و ﺑﺎ ذﮐﺮ ﺟﻤﻠﻪ ﯼ‬
‫"ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺳﻮژﻩ ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪ"‪ ،‬از ﻣﻮردﯼ ﺑﻪ ﻣﻮردﯼ دﻳﮕﺮ ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﯼ‬
‫دﺳﺖ ﺟﻤﻌﯽ در ﺣﺎﻟﯽ ﺿﺒﻂ ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن در ﭘﺸﺖ دورﺑﻴﻦ ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ و از‬
‫هﻤﺎن ﺟﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎﻧﺸﺎن را ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺳﭙﺎﻩ ﭘﺎﺳﺪاران و ﺑﺨﺶ‬
‫‪ ٢٠٩‬اوﻳﻦ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺎرت ﺳﭙﺎﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﻻﺟﻮردﯼ و ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫او ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ و ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ :‬ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎﻳﯽ ﺗﻨﻬﺎ رزﻣﻨﺪﮔﯽ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ را در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺟﺎ‬
‫ﻣﯽ اﻧﺪازد و ﻧﻔﻌﯽ ﺑﺮاﯼ ﻧﻈﺎم ﻧﺪارد‪ .‬اﻃﻼﻋﺎت ﺳﭙﺎﻩ و ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن ‪ ٢٠٩‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر زدودن‬
‫ﺁﺛﺎر ﭼﻨﺎن ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎﻳﯽ‪ ،‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ دﺳﺖ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺷﺪﻧﺪ و ﻳﮏ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﯼ ﺟﻤﻌﯽ)‪ ٢٩‬ﻧﻔﺮﻩ(‬
‫را ﮐﻪ ﺑﻪ ﻳﮏ ﺳﻤﻴﻨﺎر و ﮔﺮدهﻤﺎﻳﯽ از ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺮﺗﻴﺐ دادﻧﺪ‪ ٢١٥.‬اﻓﺮاد‬
‫ﻃﯽ ﺳﺨﻨﺎﻧﯽ ﮐﻪ در اﻳﻦ ﺳﻤﻴﻨﺎر اﻳﺮاد ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬از ﺟﻨﺒﻪ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﻧﻘﺪ ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺧﻮد ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ اﺗﻬﺎم ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ در اﻳﻦ ﺟﻠﺴﻪ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ‬
‫ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دارم‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ ﺑﻮدﻧﺪ از اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ اﺛﻨﯽ ﻋﺸﺮﯼ‪ ،‬هﺎدﯼ ﺟﻤﺎﻟﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ‬
‫ﻣﻘﺪم‪ ،‬ﺳﻴﻒ اﷲ ﮐﺎﻇﻤﻴﺎن‪ ،‬اﺻﻐﺮﻓﻘﻴﻬﯽ‪ ،‬ﺳﻴﺮوس ﻟﻄﻴﻔﯽ ﮐﻪ دو ﻧﻔﺮ ﺁﺧﺮﯼ ﺣﺮف ﭼﻨﺪاﻧﯽ‬
‫ﻧﺰدﻧﺪ‪ .‬از ﻧﺰدﻳﮑﺎن ﺑﻨﯽ ﺻﺪر‪ ،‬ﺳﻮادﺑﻪ ﺳﺪﻳﻔﯽ و اﺣﻤﺪ ﻏﻀﻨﻔﺮﭘﻮر‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺟﻌﻔﺮﯼ‪ ،‬ﻧﺎﺻﺮ‬
‫ﺗﮑﻤﻴﻞ هﻤﺎﻳﻮن‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎرﻳﻮن و اﺣﻤﺪ ﺑﻨﯽ ﺻﺪر‪ ،‬از ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﯽ دﮐﺘﺮ ﭘﺮوﻳﺰ ورﺟﺎوﻧﺪ و ﺳﻌﻴﺪ‬
‫ﺣﺠﺎزﯼ و از ﭘﻴﮑﺎر ﻗﺎﺳﻢ ﻋﺎﺑﺪﻳﻨﯽ و ﻣﻬﺮﯼ ﺣﻴﺪرزادﻩ و ﺣﺴﻴﻦ روﺣﺎﻧﯽ و اﮔﺮ اﺷﺘﺒﺎﻩ ﻧﮑﻨﻢ‬
‫ﻋﻄﺎ ﻧﻮرﻳﺎن و اﺣﻤﺪ ﻋﻄﺎاﻟﻠﻬﯽ از ﺳﺎزﻣﺎن ﭼﺮﻳﮏ هﺎﯼ ﻓﺪاﻳﯽ اﻗﻠﻴﺖ ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ ﺳﻤﻴﻨﺎر‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻓﻴﻠﻢ اﻳﻦ ﮔﺮدهﻤﺎﻳﯽ ﮐﻪ در ﺳﺎﻟﻦ ﺳﻴﻨﻤﺎﯼ ﺳﺘﺎد ﻣﺮﮐﺰﯼ ﺳﭙﺎﻩ ﭘﺎﺳﺪاران‬
‫در ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺁﺑﺎد ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬در ﺷﻬﺮﻳﻮرﻣﺎﻩ ﺑﺮاﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن اوﻳﻦ از ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻴﻤﺎﯼ‬
‫داﺧﻠﯽ اوﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺶ دادﻩ ﺷﺪ و ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺁن در ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن رژﻳﻢ ﺑﺎ ﻳﮏ ﮐﺎر ﺣﺴﺎب‬
‫ﺷﺪﻩ از اواﺧﺮ ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ ﺷﺮوع ﺷﺪﻩ و ﺑﻪ ﺻﻮرت هﻔﺘﮕﯽ ﺗﺎ اواﺧﺮ ﺁﺑﺎن ﻣﺎﻩ ‪ ۶١‬اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻣﺨﺎﻃﺐ اﻳﻦ ﮔﺮدهﻤﺎﻳﯽ ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺎﻳﻴﺰ را ﺑﺮاﯼ ﻧﻤﺎﻳﺶ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮدﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ روزهﺎ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﺗﺮ هﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﻋﻠﺖ درس و ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ در‬
‫ﻣﻨﺰل ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎ را ﺗﻤﺎﺷﺎ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻤﻴﻨﺎر در واﻗﻊ ﺳﻨﮓ ﺑﻨﺎﯼ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﺪﻳﺪﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ از ﺳﻮﯼ رژﻳﻢ ﭘﺎﻳﻪ رﻳﺰﯼ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎم هﺎﯼ رژﻳﻢ ﺑﺎ ﺗﺸﮑﻴﻞ‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎﯼ ﺟﻤﻌﯽ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻮاﺿﻊ و ﺳﻴﺎﺳﺖ هﺎﯼ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻋﻤﻴﻖ ﺗﺮ‬
‫و ﮐﻴﻔﯽ ﺗﺮﯼ ﻋﻠﻴﻪ ﺁﻧﺎن ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺴﺌﻮﻻن رژﻳﻢ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در زﻳﺮ‬
‫ﻓﺸﺎرهﺎﯼ ﺷﺪﻳﺪ ﺗﻦ ﺑﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ دادﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﺁن ﭼﻪ را ﮐﻪ ﺁﻧﺎن ﻣﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎم و ﮐﻤﺎل ﺑﺮ‬
‫زﺑﺎن ﻧﺨﻮاهﻨﺪ ﺁورد‪ .‬ﺑﺮاﯼ هﻤﻴﻦ ﺳﻌﯽ ﺷﺎن ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﮐﺮدن ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﯼ از‬

‫‪ 215‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ ﺣﺴﻴﻦ روﺣﺎﻧﯽ‪ ،‬و دﻳﮕﺮ رهﺒﺮان و اﻓ ﺮاد ﻣ ﺴﺌﻮل ﮔ ﺮوﻩه ﺎﯼ ﺱﻴﺎﺱ ﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺥ ﺪﻣﺖ رژﻳ ﻢ در ﺁﻣ ﺪﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ و از درﮎ و ﺕﺠﺮﺑﻪﯼ ﺑﺎﻻﺕﺮﯼ ﺑﺮﺥﻮردار ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺕﺄﺛﻴﺮ ﻣﻨﻔﯽ ﻣ ﺼﺎﺣﺒﻪه ﺎﯼ اﻧﺠ ﺎم ﮔﺮﻓﺘ ﻪ از ﺱ ﻮﯼ دادﺱ ﺘﺎﻧﯽ‬
‫ﺕﺄﮐﻴﺪ داﺷﺘﻪ و پﻴﺸﻨﻬﺎد ﺑﺮﮔﺰارﯼ ﺱﻤﻴﻨﺎر‪ ،‬ﻣﻴﺰﮔﺮد و ﻣﺼﺎﺣﺒﻪهﺎﯼ دﺱﺖ ﺝﻤﻌﯽ را دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪٣٢١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫اﻓﺮادﯼ ﮐﻪ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﻓﺸﺎرهﺎﯼ ﺷﺪﻳﺪ ﺗﻦ ﺑﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺪﻣﺖ رژﻳﻢ درﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺧﻮد از ﻧﺰدﻳﮏ درﺟﻨﺎﻳﺖ هﺎﯼ رژﻳﻢ ﻣﺸﺎرﮐﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎ "اﻋﺘﺒﺎر" ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺑﺨﺸﻨﺪ‪ .‬در ﺿﻤﻦ ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ هﺎﯼ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻋﻨﻮان ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻮارد ﻣﻄﺮح ﺷﺪﻩ در ﻣﻨﺎﻇﺮﻩ و ﮔﺮدهﻤﺎﻳﯽ هﺎ ﻣﻮرد ﺗﺄﻳﻴﺪ‬
‫هﻤﻪ ﯼ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻳﮑﯽ از اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻇﺮﻩ هﺎ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ اﺧﺘﺼﺎص داﺷﺖ‪،‬‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﻬﺎر ‪ ۶٢‬ﺑﻮد ﮐﻪ در ﻧﻴﻤﻪ ﯼ ﺷﻬﺮﻳﻮر ﻣﺎﻩ ‪ ۶٢‬از ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺳﺮاﺳﺮﯼ ﭘﺨﺶ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻇﺮﻩ را در رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺳﻤﻴﻨﺎر ‪ ٢٩‬ﻧﻔﺮﻩ اﻃﻼﻋﺎت ﺳﭙﺎﻩ و ‪ ٢٠٩‬اوﻳﻦ‬
‫ﺑﺮﮔﺰار ﮐﺮد‪ .‬ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﻄﺮح ﺷﺪﻩ در اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻇﺮﻩ هﺎ ﺑﻌﺪهﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮐﺘﺎب از ﺳﻮﯼ‬
‫دادﺳﺘﺎﻧﯽ اﻧﻘﻼب و ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ ﻓﺎرﺳﯽ و اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪ .‬در ﺧﻼل‬
‫ﺑﺮﮔﺰارﯼِ ‪ ۶‬ﺟﻠﺴﻪ از اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻨﺎﻇﺮﻩ هﺎ‪ ،‬اﻓﺮاد زﻳﺮ ﺷﺮﮐﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ اﺛﻨﯽ ﻋﺸﺮﯼ‪ ،‬رﺿﺎ ﮐﻴﻮان زاد‪ ،‬وﻟﯽ اﷲ ﺻﻔﻮﯼ‪ ،‬ﺣﺴﻴﻦ ﺷﻴﺦ اﻟﺤﮑﻤﺎ‪ ،‬ﻓﺮهﺎد ﻧﻴﺮﯼ‪،‬‬
‫ﺣﻤﻴﺪ ﻣﻬﺪﯼ ﺷﻴﺮازﯼ‪ ،‬ﺷﻌﺒﺎﻧﻌﻠﯽ اردﮐﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺤﺴﻦ ﻣﻨﺸﯽ‪ ،‬ﻣﻬﺮان اﺻﺪﻗﯽ‪ ،‬ﻃﺎهﺮ‬
‫اﺣﻤﺪ زادﻩ‪ ،٢١٦‬ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﻳﺰدﯼ زادﻩ‪ ،‬ﺟﻌﻔﺮ ﺣﺴﻨﯽ‪ ،‬اﻓﺸﻴﻦ ﺑﺮادران ﻗﺎﺳﻤﯽ‪ ،‬اﺻﻐﺮﻧﺎﻇﻢ‪،‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﻧﺎدرﯼ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﮐﻼﻧﺘﺮﯼ‪ ،‬ﻋﺒﺎس ﺻﺤﺮاﻳﯽ‪ ،‬ﺧﺴﺮو زﻧﺪﯼ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻃﻮرﯼ‪،‬‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﮑﺮﻳﻢ ﻣﻌﺰز‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻃﺎهﺮ ﺗﻴﻤﻮرﯼ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺟﻤﺎل ﻟﻮ‪ ،‬ﮐﻮرش ﺧﺎورﻳﺎن‪ ،‬ﺳﻬﺮاب‬
‫ﺳﻬﺮاﺑﯽ‪ ،‬ﻣﺠﻴﺪ ﺷﻮﮐﺘﯽ‪ ،‬هﺎﻟﻪ ﻧﺎﺻﺮ ﺣﺠﺘﯽ‪ ،‬ﻣﻨﻴﺮﻩ رﺟﻮﯼ‪ ،‬ﻣﺮﻳﻢ ﻣﻴﺮزاﻳﯽ‪ ،‬زهﺮا ﺑﻬﺒﻮدﯼ‪،‬‬
‫ﻋﻄﻴﻪ اﺳﺒﻘﯽ‪ ،‬راﺿﻴﻪ ﻃﻠﻮع ﺷﺮﻳﻔﯽ‪ ،‬ﭘﺮوﻳﻦ ﭘﺮﺗﻮﯼ‪ ،‬زهﺮا ﺑﺨﺎراﻳﯽ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن‪ ،‬ﺗﻌﺪادﯼ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ اﺛﻨﯽ ﻋﺸﺮﯼ‪ ،‬رﺿﺎ ﮐﻴﻮان زاد‪ ،‬وﻟﯽ اﷲ ﺻﻔﻮﯼ‪ ،‬ﺣﺴﻴﻦ‬
‫ﺷﻴﺦ اﻟﺤﮑﻤﺎ‪ ،‬ﻓﺮهﺎد ﻧﻴﺮﯼ‪ ،‬ﺣﻤﻴﺪ ﻣﻬﺪﯼ ﺷﻴﺮازﯼ‪ ،‬ﺷﻌﺒﺎﻧﻌﻠﯽ اردﮐﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺤﺴﻦ ﻣﻨﺸﯽ‪،‬‬
‫ﺳﻬﺮاب ﺳﻬﺮاﺑﯽ و زهﺮا ﺑﺨﺎراﻳﯽ در ﺷﻌﺒﻪ هﺎﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر ﭘﺮداﺧﺘﻪ و در ﺷﮑﻨﺠﻪ و‬
‫ﺁزار و اذﻳﺖ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻓﻌﺎل داﺷﺘﻨﺪ و ﺑﺎﻟﻄﺒﻊ ﺁن ﭼﻪ را ﮐﻪ ﻣﺴﺌﻮﻻن دادﺳﺘﺎﻧﯽ از‬
‫ﺁن هﺎ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ زﺑﺎن ﻣﯽ ﺁوردﻧﺪ و دﺳﺘﻪ اﯼ دﻳﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻃﺎهﺮ اﺣﻤﺪزادﻩ‪ ،‬اﺻﻐﺮ‬
‫ﻧﺎﻇﻢ‪ ،‬ﻋﺒﺎس ﺻﺤﺮاﻳﯽ‪ ،‬ﺧﺴﺮو زﻧﺪﯼ‪ ،‬ﻣﻬﺮان اﺻﺪﻗﯽ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﮑﺮﻳﻢ ﻣﻌﺰز‪ ،‬ﮐﻮرش‬
‫ﺧﺎورﻳﺎن‪ ،‬ﻣﻨﻴﺮﻩ رﺟﻮﯼ‪ ،‬راﺿﻴﻪ ﻃﻠﻮع ﺷﺮﻳﻔﯽ‪ ،‬ﭘﺮوﻳﻦ ﭘﺮﺗﻮﯼ ﺑﻪ زور ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﻳﺎ‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺧﺎﺻﯽ ﮐﻪ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ وا داﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ اﻋﻀﺎﯼ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ در ﺳﺎل ‪ ،۶٢‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎ اﺑﻌﺎد ﺟﺪﻳﺪﯼ ﺑﻪ ﺧﻮد‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و از ﺳﻄﺢ و ﮐﻴﻔﻴﺖ ﺑﺎﻻﻳﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﺣﻴﺮت اﻧﮕﻴﺰ‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﯼ اﻧﺪﮎ‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ و اﻧﺠﺎم ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺮﺧﯽ از رهﺒﺮان ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬اﺣﺴﺎن ﻃﺒﺮﯼ ﻣﺴﺆل ﺷﻌﺒﻪ‬
‫اﻳﺪؤوﻟﻮژﻳﮏ ﺣﺰب ﮐﻪ در هﻔﺘﻢ اردﻳﺒﻬﺸﺖ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد در ‪ ١۶‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ﺑﺮ ﺻﻔﺤﻪ‬

‫‪ 216‬وﯼ ﺑﻪ ﺥﺎﻃﺮ ﺥﺼﻮﺹﻴﺎت ﻣﺮدﻣﯽ و اﻧﻘﻼﺑﯽ ﮐﻪ داﺷ ﺖ در ﺱ ﺎل ‪ ۵٨‬ﺑ ﻪ دﺱ ﺘﻮر ﺥﻤﻴﻨ ﯽ از اﺱ ﺘﺎﻧﺪارﯼ ﺥﺮاﺱ ﺎن‬
‫ﺑﺮﮐﻨﺎر ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ر‪.‬ﮎ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﯼ ﻋﺰتاﷲ ﺱﺤﺎﺑﯽ ﺑﺎ ﺱﺎﻳﺖ ﺑﺎزﺕﺎب‪www.baztab.ir/news/38908.php.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٢٢‬‬
‫‪٢١٨‬‬
‫در ﺷﺐ اول‬ ‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﻇﺎهﺮ ﺷﺪ‪ ٢١٧.‬ﻧﻮراﻟﺪﻳﻦ ﮐﻴﺎﻧﻮرﯼ و ﻣﺤﻤﻮد اﻋﺘﻤﺎدزادﻩ)ﺑﻪ ﺁذﻳﻦ(‬
‫ﻣﺎﻩ ﻣﻪ ‪ ۶٢‬ﺑﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ ﺗﻦ دادﻧﺪ‪.‬‬
‫در دوازدهﻢ اردﻳﺒﻬﺸﺖ ﺳﺎل ‪ ،۶٢‬ﺑﺨﺶ دوم ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ ﺳﺮان ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ از‬
‫ﺳﻴﻤﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﭘﺨﺶ ﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ ﻏﻼﻣﺤﺴﻦ ﻗﺎﺋﻢ ﭘﻨﺎﻩ‪،‬‬
‫رﻓﻌﺖ ﻣﺤﻤﺪزادﻩ‪ ،‬اﺣﻤﺪﻋﻠﯽ ﺻﺪرﯼ‪ ،‬ﮔﺎﮔﻴﮓ ﺁواﻧﺴﻴﺎن و ﮐﻴﻮﻣﺮث زرﺷﻨﺎس اﻋﻀﺎﯼ‬
‫ﮐﻤﻴﺘﻪ ﯼ ﻣﺮﮐﺰﯼ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ اﻳﺮان ﺑﻪ اﻓﺸﺎﯼ واﺑﺴﺘﮕﯽ اﻳﻦ ﺣﺰب ﺑﻪ ﺷﻮروﯼ و ﺟﺎﺳﻮﺳﯽ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﮐﺎ‪ .‬گ‪ .‬ب ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫و در ‪ ١١‬ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ هﻤﺎن ﺳﺎل‪ ،‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﯼ دﺳﺖ ﺟﻤﻌﯽ رهﺒﺮان ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺮداﻧﯽ‬
‫ﻋﻠﯽ ﻋﻤﻮﻳﯽ ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪ و او اﻧﺤﻼل ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ را از ﺗﺮﻳﺒﻮن اوﻳﻦ اﻋﻼم ﮐﺮد‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ‪ ،‬ﻧﻮراﻟﺪﻳﻦ ﮐﻴﺎﻧﻮرﯼ دﺑﻴﺮﮐﻞ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ‪ ،‬ﻓﺮج اﷲ ﻣﻴﺰاﻧﯽ)ف‪-‬‬
‫ﺟﻮاﻧﺸﻴﺮ( ﻣﺴﺌﻮل ﮐﻞ ﺗﺸﮑﻴﻼت‪ ،‬ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﺑﻬﺰادﯼ ﻣﺴﺌﻮل روزﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﻣﺮدم و ﻋﻀﻮ هﻴﺌﺖ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ و هﻴﺌﺖ دﺑﻴﺮان ﺣﺰب‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﻋﻤﻮﻳﯽ ﻣﺴﺌﻮل رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺣﺰب‪ ،‬ﻋﺒﺎس ﺣﺠﺮﯼ‬
‫ﻣﺴﺌﻮل ﮐﻤﻴﺘﻪ اﻳﺎﻟﺘﯽ ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﻧﻮﺷﻴﺮوان اﺑﺮاهﻴﻤﯽ ﻣﺴﺌﻮل ﺁذرﺑﺎﻳﺠﺎن‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﮔﻼوﻳﮋ ﻣﺴﺌﻮل‬
‫ﮐﺮدﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻬﺪﯼ ﭘﺮﺗﻮﯼ ﻣﺴﺌﻮل ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺨﻔﯽ‪ ،‬اﺣﻤﺪ ﻋﻠﯽ ﺻﺪرﯼ ﻋﻀﻮ ﮐﻤﻴﺴﻴﻮن‬
‫ﺑﺎزرﺳﯽ‪ ،‬ﻣﻬﺪﯼ ﮐﻴﻬﺎن ﻣﺴﺌﻮل ﺷﻌﺒﻪ ﯼ ﮐﺎرﮔﺮﯼ‪ ،‬ﺣﺴﻴﻦ ﺟﻮدت ﻋﻀﻮ هﻴﺄت ﺳﻴﺎﺳﯽ و‬
‫ﮐﻤﻴﺘﻪ ﻣﺮﮐﺰﯼ‪ ،‬ﺁﺻﻒ رزم دﻳﺪﻩ ﻋﻀﻮ ﮐﻤﻴﺘﻪ ﻣﺮﮐﺰﯼ‪ ،‬ﮔﺎﮔﻴﮓ ﺁواﻧﺴﻴﺎن ﻣﺴﺌﻮل ﺗﺪارﮐﺎت‬
‫ﺣﺰب‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﭘﻮرهﺮﻣﺰان ﻣﺴﺌﻮل اﻧﺘﺸﺎرات‪ ،‬ﻓﺮﻳﺪون ﻓﻢ ﺗﻔﺮﺷﯽ ﻣﺴﺌﻮل ﺗﺸﮑﻴﻼت ﺗﻬﺮان‪،‬‬
‫ﺷﺎهﺮخ ﺟﻬﺎﻧﮕﻴﺮﯼ از ﻣﺴﺌﻮﻻن ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﻈﺎﻣﯽ‪ ،‬ﻏﻼﻣﺤﺴﻦ ﻗﺎﺋﻢ ﭘﻨﺎﻩ ﻋﻀﻮ ﮐﻤﻴﺘﻪ ﻣﺮﮐﺰﯼ‬
‫و رﺿﺎ ﺷﻠﺘﻮﮐﯽ ﻋﻀﻮ هﻴﺄت ﺳﻴﺎﺳﯽ و هﻴﺄت دﺑﻴﺮان ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ﺑﻪ اﻓﺸﺎﮔﺮﯼ در ﻣﻮرد‬
‫ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ اﻳﺮان و ﺳﻮاﺑﻖ ﺁن ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫هﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﯼ ﺟﻤﻌﯽ‪ ،‬ﮐﻴﺎﻧﻮرﯼ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺰ داﺷﺖ ﮐﻪ در ﺁن ﺑﻪ‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﺳﻴﺎﺳﺖ روﺳﻴﻪ‪ ،‬ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ هﺎ و ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ در ﭘﻨﺠﺎﻩ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬در‬
‫دﯼ ﻣﺎﻩ هﻤﺎن ﺳﺎل ﻧﻴﺰ ﻃﺒﺮﯼ ﺑﺮاﯼ رد ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ و ﭘﺬﻳﺮش اﺳﻼم ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪ ﺁﻣﺪ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ اﯼ ﮐﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﻧﻈﺮ دور داﺷﺖ‪ ،‬اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ زور ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﻓﺸﺎر‬
‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻃﺒﺮﯼ را ﺑﻪ ﺟﺎﻳﯽ ﮐﺸﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ را ﻧﻔﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ‬
‫ﮐﺘﺎﺑﯽ ﭼﻮن "ﮐﮋراهﻪ" ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ و ﺑﻪ ارﺷﺎد زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﭙﺮدازد‪ .‬و ﻳﺎ ﻓﺮدﯼ ﭼﻮن‬
‫ﮐﻴﺎﻧﻮرﯼ را وادار ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﺎرهﺎ در ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن و ﻣﺮاﺳﻢ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﺷﻮد و ﺑﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ ﺑﻪ رهﺒﺮان ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ اﻳﺮان در اروﭘﺎ ﺑﭙﺮدازد و ﻳﺎ ﺷﺨﺼﯽ‬

‫‪ 217‬او در ﺣ ﺎﻟﯽ ﮐ ﻪ ‪ ٩‬روز از زﻧ ﺪاﻧﯽ ﺑ ﻮدﻧﺶ ﻣ ﯽﮔﺬﺷ ﺖ ﮔﻔ ﺖ‪" :‬پﻴ ﺪاﻳﺶ اﻧﺪﻳ ﺸﻪه ﺎﯼ اﻧﺘﻘ ﺎدﯼ ﻣ ﻦ ﺑ ﻪ ﻣﺎرﮐﺴﻴ ﺴﻢ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻳﮏ ﺕﺤ ﻮل ﺥﻠ ﻖاﻟ ﺴﺎﻋﻪ ﻧﻴ ﺴﺖ‪.‬ﺑﻠﮑ ﻪ ﺛﻤ ﺮﻩ ﺕﻔﮑ ﺮ دور و دراز و رﻧ ﺞﺑ ﺎرﯼ اﺱ ﺖ ﮐ ﻪ در زﻧ ﺪان ﮐ ﺮدم و ﮐﺘ ﺐ و‬
‫ﻧﺸﺮﻳﺎﺕﯽ ﮐ ﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌ ﻪ ﮐ ﺮدم"‪ .‬و در پﺎﻳ ﺎن ﺿ ﻤﻦ درﺥﻮاﺱ ﺖ ﻋﻔ ﻮ از "رهﺒ ﺮ اﻧﻘ ﻼب اﺱ ﻼﻣﯽ" و "اﻣ ﺖ ﺷ ﻬﻴﺪ پ ﺮور"‬
‫ﮔﻔﺖ‪" :‬اﺱﺘﻐﻔﺮاﷲ رﺑﯽ و اﺕﻮب و اﻟﻴﻪ"‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﻃﺒﺮﯼ ﺕﺎ ﺣﺪود زﻳﺎدﯼ ﺑﻪ ﺁنﭼﻪ ﮐﻪ ﻣ ﯽﮔﻔ ﺖ اﻋﺘﻘ ﺎد داﺷ ﺖ‪ .‬او در‬
‫ﺱﺎﻟﻴﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺕﻀﺎدهﺎﯼ ﻋﻤﻴﻘﯽ را ﺑﺎ ﺥﻮد ﺣﻤﻞ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد و در زﻧﺪان‪ ،‬ﺁنهﺎ ﺱﺮ ﺑﺎز ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ 218‬ﮐﻠﻤﺎت ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ از ﺱﻮﯼ ﺑﻪﺁذﻳﻦ ﺑﺮاﯼ ﺑﻴﺎن ﻧﻔﺮﺕﺶ از ﺣﺰب ﺕﻮدﻩ‪ ،‬ﺑﻪ هﻴﺞ وﺝﻪ ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺴﺖ ﺱ ﺎﺥﺘﮕﯽ‬
‫و در اﺛﺮ زور و اﺝﺒﺎر ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪٣٢٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﭼﻮن ﻋﻤﻮﻳﯽ را ﻣﺠﺒﻮر ﮐﺮد ﮐﻪ ادارﻩ ﯼ ﻳﮏ ﺳﻤﻴﻨﺎر را ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﺑﮕﻴﺮد و ﺑﺎ ﻃﺮح‬
‫ﺳﻮاﻻﺗﯽ دوﺳﺘﺎن و ﻳﺎراﻧﺶ را ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﮕﺬارد‪ .‬هﺮﭼﻨﺪ ﮐﻪ هﻴﭻ ﻳﮏ از ﺁن هﺎ‪ ،‬در‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺁزاد و ﺑﺪون ﻋﺎﻣﻞ ﻓﺸﺎر ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﺑﻴﺎن ﭼﻨﺎن ﻣﻄﺎﻟﺒﯽ ﻧﻤﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻓﺸﺎر و‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ را ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﺗﻨﻬﺎ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻮﺟﻮد داﻧﺴﺖ و از اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن ﺑﻪ دﻳﮕﺮ ﻋﻮاﻣﻞ و دﻻﻳﻞ‬
‫ﺧﻮددارﯼ ﮐﺮد‪ .‬ﻋﻤﻮﻳﯽ در ﺑﺎرﻩ ﯼ اﻳﻦ دﺳﺖ از ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎ در ﮔﻔﺘﮕﻮﻳﯽ ﺑﺎ ﻧﺸﺮﻳﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪ‬
‫ﮐﺎﻧﺎدا‪ ،‬ﻣﻮرخ ‪ ٢٨‬ﻓﺮوردﻳﻦ ‪ ١٣٨٣‬ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫اﻣﺎ ﺑﺨﺸﯽ از ﻣﺎ آﻪ ‪ ١٧‬ﺑﻬﻤﻦ]‪ [۶١‬دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻳﻢ در اﻳﻦ دورﻩ ﺷﺎهﺪ‬
‫ﻓﺸﺎرهﺎﯼ ﺑﯽ ﺣﺪ و ﻣﺮزﯼ ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬هﺪف اﻳﻦ ﻓﺸﺎرهﺎ ﺁن ﺑﻮد آﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ‬
‫ﭘﺬﻳﺮش اﺗﻬﺎﻣﺎت ﺑﯽ ﭘﺎﻳﻪ و اﺳﺎس ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن وادارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺳﻪ ﻣﺎﻩ اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎرهﺎﯼ ﺟﺴﻤﯽ و رواﻧﯽ ﺷﻮهﺎﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ آﻪ‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﺷﺎهﺪان ﺁن هﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ واﻗﻒ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ آﻪ اﻳﻦ ﺷﻮهﺎ ﺗﺤﺖ ﭼﻪ ﺷﺮاﻳﻄﯽ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ هﺎ ﺣﺘﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﻗﺴﻤﺖ هﺎﻳﯽ ﺑﻮدﻧﺪ آﻪ ﺧﻮد ﺁﻗﺎﻳﺎن ﻧﻴﺰ از‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺁن هﺎ ﺧﻮددارﯼ آﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ روزﯼ ﻧﻈﻴﺮ ﺁن ﭼﻪ اﻣﺮوز ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫اﺳﻨﺎد ﻣﻠﯽ ﭼﺎپ و ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ و ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ زﻧﺪان هﺎﯼ رژﻳﻢ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﻮد آﻪ وﺿﻌﻴﺖ دوران زﻧﺪان ﻣﺎ ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب را ﻧﺸﺎن دهﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫اﺳﻨﺎد ﻧﺸﺎن ﺧﻮاهﻨﺪ داد آﻪ ﭼﻪ ﻓﺸﺎرهﺎﻳﯽ ﺑﺮ ﻣﺎ وارد ﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺟﺮم هﺎﻳﯽ آﻪ‬
‫ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮدﻳﻢ اﻋﺘﺮاف آﻨﻴﻢ‪ .‬ﺁن ﭼﻪ ﺑﻪ رﺧﺪادهﺎﯼ درون زﻧﺪان‬
‫ﺑﺎزﻣﯽ ﮔﺮدد ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻪ ﻣﺎﻩ ﺿﺮب و ﺟﺮح و اﻧﻮاع و اﻗﺴﺎم ﻓﺸﺎر ﻓﻴﺰﻳﻜﯽ و‬
‫رواﻧﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد آﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ وارد ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻌﺪ از دوران ﻻﺟﻮردﯼ اﻋﺘﺮاف و ﻧﺪاﻣﺖ در ﻣﻼءﻋﺎم‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﻨﺪ دﻟﻴﻞ از روﻧﻖ اﻓﺘﺎد‪:‬‬
‫‪ -١‬رهﺒﺮان و ﮐﺎدرهﺎﯼ ﻣﺴﺌﻮل ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﺧﺎرج از ﮐﺸﻮر ﮔﺮﻳﺨﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ از اﻳﻦ دﺳﺖ ﮐﻤﺘﺮ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺁوردن ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن‪ ،‬ﻣﺎﻧﻮر ﻗﺪرت‬
‫دهﻨﺪ؛‬
‫‪ -٢‬ﻻﺟﻮردﯼ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﺗﺮﮎ اوﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪﻩ ﺗﻮاﺑﺎﻧﯽ را ﮐﻪ در ﺷﻌﺒﻪ هﺎﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﮐﺎر‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و ﺳﺎﺑﻘﺎً ﺳﻤﻴﻨﺎرهﺎ و ﻣﻴﺰﮔﺮدهﺎ را ﻣﯽ ﭼﺮﺧﺎﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻋﺪام ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد؛‬
‫‪ -٣‬رژﻳﻢ ﺑﻪ ﺛﺒﺎﺗﯽ ﻧﺴﺒﯽ رﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮد و هﻤﭽﻮن ﺳﺎﺑﻖ ﺗﻤﺎﻳﻠﯽ ﻧﺪاﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﺸﺎن دادن‬
‫اﻋﺘﺮاف و ﻧﺪاﻣﺖ ﻋﻨﺎﺻﺮ درهﻢ ﺷﮑﺴﺘﻪ‪ ،‬ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ را در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻄﺮح ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل هﺮ ﮔﺎﻩ ﮐﻪ ﺿﺮورﺗﯽ اﻳﺠﺎب ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬از ﺣﺮﺑﻪ ﯼ "ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ" و "ﻧﺪاﻣﺖ" اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ ۶۶‬ﻳﮑﯽ از زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺠﺎهﺪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺣﺒﻴﺐ ﺑﻴﺎﺑﺎن ﮔﺮد را‬
‫ﺑﻌﺪ از ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ و اﻋﺘﺮاف ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﺒﯽ ﺳﺮاﺳﺮ ﮐﺬب‬
‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ واداﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻌﺪهﺎ ﺗﺎ ﻟﺤﻈﻪ ﯼ اﻋﺪام در ﺳﺎل ‪ ،۶٧‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺁن زﻳﺮ‬
‫ﻓﺸﺎر رواﻧﯽ زﻳﺎدﯼ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ در ﺣﺎﻟﯽ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ "ارﺗﺶ ﺁزادﯼ ﺑﺨﺶ"‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٢٤‬‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و رژﻳﻢ ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮد داﺳﺘﺎن ﺳﺘﻮن ﭘﻨﺠﻢ ﺑﻮدن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ را ﻋﻠﻢ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺒﻴﺐ ﺑﻴﺎﺑﺎن ﮔﺮد ﮐﻪ ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ ۶۵‬در زﻧﺪان ﺑﻮد و ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﯽ از ﮐﺸﻮر ﺧﺎرج و ﺑﻪ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن‬
‫ﻋﺰﻳﻤﺖ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬در راﻩ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ داﺧﻞ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬او ﮐﻪ ﻟﺤﻈﻪ اﯼ را ﻧﻴﺰ در‬
‫ﻋﺮاق ﺑﻪ ﺳﺮ ﻧﺒﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬در ﺑﺎرﻩ ﯼ هﻤﮑﺎرﯼ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و دوﻟﺖ ﻋﺮاق و هﺪاﻳﺖ‬
‫هﻮاﭘﻴﻤﺎهﺎﯼ ﻋﺮاﻗﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﺮاﯼ هﺪف ﻗﺮار دادن ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ‬
‫ﺷﻬﺮهﺎﯼ اﻳﺮان‪ ،‬ﺑﻪ اﻓﺸﺎﮔﺮﯼ ﭘﺮداﺧﺖ!‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﯼ ﺗﻌﺪادﯼ از اﻓﺮادﯼ ﮐﻪ در ﻋﻤﻠﻴﺎت "ﻓﺮوغ ﺟﺎوﻳﺪان" دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ )در‬
‫ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ (۶٧‬و ﻧﻴﺰ ﺳﻌﻴﺪ ﺷﺎهﺴﻮﻧﺪﯼ )در ﺑﻬﻤﻦ ‪ (۶٧‬ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎ از اﻳﻦ دﺳﺖ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ب‪ -‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺻﺮﻓﺎً ﮐﺎرﺑﺮد درون زﻧﺪان داﺷﺖ و ﺟﻨﺒﻪ ﯼ ﺑﻴﺮوﻧﯽ ﭘﻴﺪا ﻧﻤﯽ ﮐﺮد‬
‫ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ اﻳﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎ ﺗﻼش ﻣﯽ ﺷﺪ ﺗﺎ روﺣﻴﻪ ﯼ ﻣﻘﺎوﻣﺖ‪ ،‬اﻳﺴﺘﺎدﮔﯽ و اداﻣﻪ ﯼ ﻣﺒﺎرزﻩ‬
‫در زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ دو ﺷﮑﻞ ﺳﻤﻴﻨﺎر و ﻓﺮدﯼ اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎ ﺑﻪ ﺳﻪ دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ رژﻳﻢ در ﺁﻣﺪﻩ و در هﻤﻪ ﯼ زﻣﻴﻨﻪ هﺎ ﺑﻪ ﻳﺎرﯼ رﺳﺎﻧﯽ دژﺧﻴﻤﺎن‬
‫ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮدﻧﺪ؛‬
‫‪ -٢‬اﻓﺮادﯼ ﮐﻪ در زﻳﺮ ﻓﺸﺎرهﺎﯼ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮر درهﻢ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺗﻌﺎدل رواﻧﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ؛‬
‫‪ -٣‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﻓﺮار از زﻳﺮ ﺑﺎر ﻓﺸﺎر و ﺑﻪ ﻣﺼﻠﺤﺖ‪ ،‬ﺗﻦ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ دادﻩ و ﺑﻪ‬
‫اﻧﺠﺎم "ﮔﻨﺎﻩ" اﻋﺘﺮاف ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﻗﺒﺮ هﺎﯼ ﻗﺰل ﺣﺼﺎر در هﻢ ﻣﯽ ﺷﮑﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً دﺳﺘﻪ ﯼ دوم را ﺗﺸﮑﻴﻞ‬
‫ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ .‬از دﺳﺘﻪ ﯼ اول‪ ،‬ﺑﺨﺸﯽ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭘﺨﺶ رادﻳﻮ‪-‬‬
‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ ‪ ،‬ﭘﻮﺷﺶ ﮔﺴﺘﺮدﻩ اﯼ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﺨﺸﯽ ﻧﻴﺰ اﻓﺮادﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻻﻳﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ راهﯽ ﺑﻪ‬
‫رادﻳﻮ و ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از دوران ﻻﺟﻮردﯼ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎ ﻧﻴﺰ از ﺳﮑﻪ اﻓﺘﺎد و دﻳﮕﺮ ﺧﺮﻳﺪارﯼ ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﺪرت ﮐﺴﯽ را ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﯼ درون زﻧﺪان ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺗﻼش از اﻳﻦ‬
‫دﺳﺖ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ ۶۶‬ﺑﻪ وﻗﻮع ﭘﻴﻮﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺳﺎل‪ ،‬ﺳﻤﻴﻨﺎرﯼ ﺑﺎ ﺷﺮﮐﺖ رهﺒﺮان ﺣﺰب‬
‫ﺗﻮدﻩ و ﺑﺮﺧﯽ دﻳﮕﺮ از ﺟﺮﻳﺎن هﺎﯼ ﭼﭗ در ‪ ٣٣‬ﺟﻠﺴﻪ ﯼ ‪ ٣‬ﺳﺎﻋﺘﻪ ﺗﻮﺳﻂ وزارت اﻃﻼﻋﺎت‬
‫در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ اوﻳﻦ ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪ‪ .‬ﺷﻴﻮﻩ هﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺗﺮﯼ در ﺑﺮﮔﺰارﯼ اﻳﻦ ﻧﻮع ﺟﻠﺴﺎت‬
‫ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و ﺳﻌﯽ ﻣﯽ ﺷﺪ ﺑﺎ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ و ﻇﺮاﻓﺖ و ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ در‬
‫ﺧﻼل ﺻﺤﺒﺖ هﺎﯼ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن و ﮔﺎﻩ ﭘﺮﺳﺶ هﺎ و ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت اﺿﺎﻓﯽ ﮔﺮداﻧﻨﺪﻩ ﯼ‬
‫اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﺟﻠﺴﺎت‪ ،‬ﺑﻄﻮر ﻣﻠﻤﻮﺳﯽ هﻤﮑﺎرﯼ ﺗﻤﺎﻣﯽ رهﺒﺮان ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺘﯽ دﺳﺘﮕﻴﺮ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻣﺎت اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ را در ذهﻦ ﺷﻨﻮﻧﺪﮔﺎن ﺟﺎ اﻧﺪازﻧﺪ‪.‬‬
‫‪٣٢٥‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ج ‪ -‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﺁزادﯼ از زﻧﺪان‬
‫ﺑﺮاﯼ اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر در ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﺷﻴﻮﻩ اﯼ ﺑﺪﻳﻊ و ﻧﻮﻇﻬﻮر در ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﭘﺎ ﺑﻪ ﻋﺮﺻﻪ ﯼ‬
‫وﺟﻮد ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﺧﻼﺻﯽ و ﻳﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻣﺤﮑﻮﻣﻴﺖ و ﺗﻌﺬﻳﺐ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻳﮏ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ اﻋﺘﺮاف ﺑﻪ "ﮔﻨﺎﻩ" ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و "ﻋﺪاﻟﺘﯽ" را ﮐﻪ در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﮐﺎر‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻗﺮار دادﻩ و اﻧﺰﺟﺎر ﺧﻮد از ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ را اﻋﻼم‬
‫ﻣﯽ داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ دﺳﺘﻪ از ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎ ﺻﺮﻓﺎً ﺟﻨﺒﻪ ﭘﺮوﻧﺪﻩ اﯼ داﺷﺖ و ﮔﺎﻩ در ﻣﻘﺎﺑﻞ دورﺑﻴﻦ و ﮔﺎﻩ در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﻤﻊ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺁن دﺳﺘﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ در ﺟﻤﻊ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﯽ‬
‫ﻓﺮد در ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻟﺤﻈﻪ و ﭘﻴﺶ از ﺁزادﯼ را ﻧﻴﺰ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﻣﯽ داد‪ .‬ﺗﻮاب هﺎﯼ زﻧﺪان‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ دﻳﺪن ﻓﺮدﯼ ﮐﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ ﺁزاد ﺷﻮد‪ ،‬در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ او ﻗﺒﻞ از‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﮔﺰارش دهﻨﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪادﯼ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﺁزادﯼ از زﻧﺪان‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﯽ ﺷﺪﻩ و ﺑﻪ‬
‫دام اﻓﺘﺎدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ دورﺑﻴﻦ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ ﺻﺮﻓﺎً ﺟﻨﺒﻪ رواﻧﯽ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﻦ اﻳﻦ دﺳﺘﻪ از ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎ ﻗﺒﻞ از ﺁن ﮐﻪ ﮐﺎرﺑﺮد و ﻳﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺳﻴﺎﺳﯽ و اﻣﻨﻴﺘﯽ ﺑﺮاﯼ‬
‫رژﻳﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮐﺎرﺑﺮدﯼ رواﻧﯽ ﺑﺮاﯼ ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن رژﻳﻢ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺨﺸﯽ از ﺁﻧﺎن و ﺑﻪ‬
‫وﻳﮋﻩ دادﺳﺘﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺳﺎﺑﻘﻪ ﯼ زﻧﺪان دوران ﺷﺎﻩ را داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺿﻌﻒ‪ ،‬زﺑﻮﻧﯽ و ذﻟﺖ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺨﺸﯽ از ﺁن هﺎ ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺗﻮﺑﻪ ﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖ در ﻣﺮاﺳﻢ ﺳﭙﺎس ﮔﻮﻳﺎن "ﺷﺎهﻨﺸﺎﻩ‬
‫ﺁرﻳﺎﻣﻬﺮ" و درﺧﻮاﺳﺖ ﻋﻔﻮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﻨﺎﺻﺮﯼ درهﻢ ﺷﮑﺴﺘﻪ‪ ،‬از زﻧﺪان هﺎﯼ ﺷﺎﻩ ﺁزاد ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ٢١٩.‬وﻗﺘﯽ ﮐﺎر ﺑﻪ دﺳﺖ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﻓﺮاد اﻓﺘﺎد‪ ،‬ﺗﻼش ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻧﺰﺟﺎرﻧﺎﻣﻪ‪،‬‬
‫ﺗﻮﺑﻪ ﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ و‪ ...‬در واﻗﻊ ﺑﻪ ﺗﺮﻣﻴﻢ و ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ رواﻧﯽ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫اﻓﺮاد ﺑﺪﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ اﻋﻤﺎﻟﯽ را ﮐﻪ ﺧﻮد در زﻣﺎن ﺷﺎﻩ اﻧﺠﺎم دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻴﻪ‬
‫ﮐﺮدﻩ و در زﻣﺮﻩ ﯼ ﻣﻠﺰوﻣﺎت ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﺁورﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﻣﺪﺗﯽ اﺧﺬ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﺁزادﯼ‪ ،‬ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﮐﺎر دادﺳﺘﺎﻧﯽ ﺷﺪ و ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در‬
‫ﻣﺼﺪر ﮐﺎر ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺪون ﺁن ﮐﻪ ﺑﻪ رﻳﺸﻪ هﺎﯼ رواﻧﯽ ﻣﻮﺿﻮع ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫هﻤﭽﻨﺎن ﭘﻴﮕﻴﺮ ﺳﻴﺎﺳﺘﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺟﺎ اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﻓﺮدﯼ ﮐﻪ در دوران ﺷﺎﻩ ﺗﻦ ﺑﻪ‬

‫‪ 219‬ﻋﺴﮕﺮاوﻻدﯼ در ﻧﺎﻣﻪﯼ ﻋﺎﺝﺰاﻧﻪ و ﻣﺸﻬﻮر ﺥﻮد ﺑﻪ ﺷﺎﻩ ﺑﺮاﯼ درﺥﻮاﺱﺖ ﻋﻔﻮ ﻣﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪" :‬ﺑﺴﻤﻪﺕﻌﺎﻟﯽ پﻴﺸﮕﺎﻩ‬
‫ت ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻣﻌﺮوض ﻣﯽدارد‪ ،‬اﻳﻨﺠﺎﻧﺐ ﺣﺒﻴﺐاﷲ‬ ‫ﻣﺒﺎرك ﺑﻨﺪﮔﺎن اﻋﻠﻴﺤﻀﺮت هﻤﺎﻳﻮﻧﯽ ﺷﺎهﻨﺸﺎﻩ ﺁرﻳﺎﻣﻬﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﺕﻘﺪﻳﻢ اﺣﺘﺮاﻣﺎ ِ‬
‫ﻋﺴﮕﺮاوﻻدﯼ ﻣﺤﻜﻮم ﺑﻪ ﺣﺒﺲ اﺑﺪ آﻪ دوازدﻩ ﺱﺎل از ﻣﺤﻜﻮﻣﻴﺘﻢ را ﻧﻴﺰ ﺕﺤﻤﻞ آﺮدﻩام و در ﺕﻤﺎ ِم زﻧﺪﮔﻴﻢ ﭼﻴﺰﯼ آﻪ ﺕﺮدﻳﺪ در‬
‫ﻧﻈﺎم ﻣﺸﺮوﻃﻪﯼ ﺱﻠﻄﻨﺘﯽ را ﺑﺮﺱﺎﻧﺪ ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺱﻢ و پﺮوﻧﺪﻩام در زﻧﺪانهﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻧﻴﺰ ﮔﻮا ِﻩ ﺹﺎدق ﺑﺮ ادﻋﺎﻳﻢ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪوﻳﮋﻩ‬
‫ن ﻣﺸﻬﺪ ﺕﻤﺎم آﻮﺷﺸﻢ در را ِﻩ ﺝﻠﻮﮔﻴﺮﯼ از اﻧﺤﺮاف ﺝﻮاﻧﺎن از دﻳﻦ و وﻃﻦﺥﻮاهﯽ ﻣﺼﺮوف‬ ‫در اﻳﻦ ﺱﺎلهﺎﯼ اﺥﻴﺮ در زﻧﺪا ِ‬
‫ن ﻋﺰﻳﺰ و ﻧﻈﺎم ﻣﺸﺮوﻃﻪ ﺱﻠﻄﻨﺘﯽ آﺸﻮرم آﻪ‬ ‫ﻦ اﺱﻼﻣﻴﻢ اﻳﺮا ِ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺱﺖ‪ .‬اآﻨﻮن ﺑﺪﻳﻦ وﺱﻴﻠﻪ ﻧﻴﺰ ﺕﺄآﻴﺪ ﻣﯽآﻨﻢ آﻪ ﺑﻪ دﻳﻨﻢ و وﻃ ِ‬
‫س دﻳﻦ و ﻣﺬهﺒﻢ را ﺕﻀﻤﻴﻦ آﺮدﻩ اﺱﺖ ﻋﺸﻖ ﻣﯽورزم و اﮔﺮ اﺷﺘﺒﺎهﺎت و ﺥﻄﺎهﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﻮدﻩ از پﻴﺸﮕﺎﻩ ﻣﺒﺎرك‬ ‫اﺱﺎ ِ‬
‫ﺖ آﺮﻳﻤﺎﻧﻪ دارم ﺕﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻢ در ﺷﺮاﻳﻂ پﺴﻨﺪﻳﺪﻩاﯼ ﮐﻪ ﺕﺤﺖ رهﺒﺮﯼ و هﺪاﻳﺖ ﺷﺨﺺ اول ﻣﻤﻠﻜﺘﻢ‬ ‫اﺱﺘﺪﻋﺎﯼ ﭼﺸﻢپﻮﺷﯽ و ﮔﺬﺷ ِ‬
‫ﺖ‬
‫پﺪﻳﺪ ﺁﻣﺪﻩ ﺥﺎﻧﻮادﻩﯼ رﻧﺠﺪﻳﺪﻩام را ﺱﺮپﺮﺱﺘﯽ ﻧﻤﻮدﻩ و ﻓﺮدﯼ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺮاﯼ دﻳﻦ و وﻃﻦ و ﺝﺎﻣﻌﻪام ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬در اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻮهﺒ ِ‬
‫ﻋﺎﻟﯽ"‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٢٦‬‬
‫اﻳﻦ ﺧﻮاﺳﺘﻪ هﺎ و ﻳﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺨﺸﯽ از ﺁن هﺎ ﻣﯽ داد‪ ،‬واﻗﻌﺎً درهﻢ ﺷﮑﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺮﻳﺪﻩ و ﺑﯽ ﺧﻄﺮ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬وﻟﯽ در ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﮔﺎﻩ اﻳﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪ درﺳﺖ ﺑﺮﻋﮑﺲ ﺑﻮد و ﻋﻨﺎﺻﺮ رژﻳﻢ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ از ﺁن ﺁﮔﺎﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ‪ ،‬در ﻃﯽ ﺳﺎل هﺎﯼ ‪ ۶٢‬و اواﻳﻞ ‪ ۶٣‬ﺑﻨﺪرت‬
‫ﮐﺴﯽ را ﮐﻪ ﻣﺤﮑﻮﻣﻴﺘﺶ ﺗﻤﺎم ﺷﺪﻩ اﻣﺎ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ هﻤﮑﺎرﯼ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﻧﻤﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﺁزاد‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻬﻴﻪ رﭘﺮﺗﺎژ هﺎﯼ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﯽ‬

‫ﻳﮑﯽ از ﻣﻮارد ﺑﺪﻳﻊ زﻧﺪان هﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ در ﺳﺎل هﺎﯼ اوﻟﻴﻪ دهﻪ ‪ ۶٠‬ﮐﻪ در ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫زﻧﺪان هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﺪارد‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪ رﭘﺮﺗﺎژ هﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن از زﻧﺪان و ﭘﺨﺶ ﺁن از رادﻳﻮ‬
‫و ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺑﻮد‪ .‬در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﮔﺰارﺷﮕﺮان ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ‪ ،‬ﮐﺎرﮔﺎﻩ و ﺟﻬﺎد زﻧﺪان‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪﻩ و زﻧﺪاﻧﻴﺎن دﺳﺖ ﭼﻴﻦ ﺷﺪﻩ ﯼ ﺗﻮاب‪ ،‬ﺑﺎ ردﻳﻒ ﮐﺮدن دروغ هﺎﯼ ﺷﺎﺧﺪار ﺑﻪ‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻒ زﻧﺪان هﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ در اﻳﻦ راﻩ ﮔﺎﻩ‬
‫ﭼﻨﺎن ﻋﻨﺎن از ﮐﻒ ﻣﯽ دادﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻬﺖ و ﺗﻌﺠﺐ دﺳﺖ اﻧﺪرﮐﺎران دادﺳﺘﺎﻧﯽ و زﻧﺪان‬
‫ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮐﺎر ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﺣﻀﻮر هﻴﺌﺖ هﺎﯼ ﺧﺎرﺟﯽ ﻧﻴﺰ ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
 ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪهﺎﯼ ﺁﻣﻮزﺷﯽ و ﻓﺮهﻨﮕﯽ زﻧﺪان‬
‫ﺳﻴﻤﺎﯼ اوﻳﻦ؛ ﮐﻼس هﺎﯼ ﺁﻣﻮزﺷﯽ؛ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ؛ ﺳﻴﻨﻪزﻧﯽ؛ ﻣﺮاﺳﻢ دﻋﺎ و‬
‫ﻧﻴﺎﻳﺶ؛ ﻣﻘﺎوﻣﺖ هﺎﯼ ﻣﻨﻔﯽ از ﺳﻮﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن؛ ﮐﺘﺎب هﺎ؛ ﻧﺸﺮﻳﺎت و‪...‬‬

‫ﻧﺎﺻﺢ ﺑﻪ ﻃﻌﻦ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ رو ﺗﺮﮎ ﻋﺸﻖ ﮐﻦ‬

‫ﻣﺤﺘﺎج ﺟﻨﮓ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﺮادر ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻢ‬

‫ﺣﺎﻓﻆ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٢٨‬‬
‫‪١‬‬
‫در ﺳﺎل هﺎﯼ ‪ ۶٠-۶١‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ "ارﺷﺎدﯼ" و "ﻓﺮهﻨﮕﯽ" زﻧﺪان از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن‬
‫ﺁﻣﻮزﺷﯽ اوﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﺨﺸﯽ از ﻣﻨﻄﻘﻪ ﯼ اﻃﺮاف زﻧﺪان اوﻳﻦ را ﻧﻴﺰ زﻳﺮ ﭘﻮﺷﺶ ﻗﺮار ﻣﯽ داد‪،‬‬
‫ﭘﺨﺶ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن در واﻗﻊ ﻳﮏ ﺷﺒﮑﻪ ﯼ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻻﺟﻮردﯼ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ‬
‫اﺷﺎﻋﻪ ﯼ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ از ﺁن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ اﺳﻼﻣﯽ و اﻓﺸﺎﯼ ﮔﺮوهﮏ هﺎﯼ ﺿﺪ اﻧﻘﻼب ﻧﺎم‬
‫ﻣﯽ ﺑﺮد‪ ،‬ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ اﻳﻦ ﺷﺒﮑﻪ از ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٩‬ﺻﺒﺢ ﺁﻏﺎز ﺷﺪﻩ و ﺗﺎ ﻇﻬﺮ اداﻣﻪ ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫اوﻳﻦ در ﺁن ﺳﺎل هﺎ در واﻗﻊ ﺑﺎزداﺷﺘﮕﺎﻩ رژﻳﻢ ﺑﻮد و دوراﻧﯽ ﮐﻪ اﻓﺮاد در ﺁن ﺟﺎ ﺑﻪ ﺳﺮ‬
‫ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺟﻨﺒﻪ ﯼ ﻣﻮﻗﺖ داﺷﺖ‪ .‬اﻓﺮادﯼ ﮐﻪ در اوﻳﻦ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ در واﻗﻊ ﺗﺤﺖ‬
‫ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﺸﺨﺺ ﻧﺒﻮد ﮐﺪام ﻳﮏ زﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ و ﮐﺪام ﻳﮏ ﺑﻪ زﻧﺪان ﻣﺤﮑﻮم‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺁن ﺳﺎل هﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻌﺪاد ﻣﻌﺪودﯼ از اﻓﺮاد‪ ،‬ﺑﺪون ﺳﭙﺮﯼ ﮐﺮدن دوران‬
‫ﻣﺤﮑﻮﻣﻴﺖ ﺷﺎن از زﻧﺪان ﺁزاد ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻣﺴﺌﻮﻻن زﻧﺪان را ﻏﺎﻟﺒﺎً اﻓﺮادﯼ‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دادﻧﺪ ﮐﻪ در ﺑﺎزار ﻧﻴﺰ ﺷﺎﻏﻞ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﮕﺎهﺸﺎن ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻣﻘﻮﻟﻪ هﺎ از ﺟﻤﻠﻪ‬
‫ادارﻩ ﯼ زﻧﺪان هﻢ "ﺑﺎزارﯼ" ﺑﻮد‪ .‬از دﻳﺪ ﺁن هﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻦ اﻧﺮژﯼ زﻳﺎد ﺑﺮاﯼ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﮐﺮدن‬
‫اﺟﺒﺎرﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺻﺮف ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﻧﻤﯽ ﮐﺮد! از ﻃﺮف‬
‫دﻳﮕﺮ ﺗﻮاﺑﺎن ﻧﻴﺰ ﻧﻮ ﭘﺎ ﺑﻮدﻩ و از ﻳﮏ ﺷﺒﮑﻪ ﯼ ﻣﻨﺴﺠﻢ و ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ در ﺁن ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻻن زﻧﺪان از داﺷﺘﻦ اهﺮﻣﯽ ﻣﻬﻢ و ﮐﺎرﺳﺎز ﺑﺮاﯼ اﻋﻤﺎل‬
‫ﻓﺸﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﻣﺤﺮوم ﺑﻮدﻧﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﻨﺘﺮل ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﯽ روﯼ اﻓﺮاد داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ هﻨﻮز در ﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﺿﺮورت ﺗﺸﺪﻳﺪ اﻳﻦ ﻓﺸﺎرهﺎ ﻧﺮﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﮐﻢ‪ -‬ﮐﻢ ﺑﻪ ﺁن‬
‫ﻧﺰدﻳﮏ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻋﺪم ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ رژﻳﻢ ﺗﺎ ﺁن ﺟﺎ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺣﺘﺎ ﺑﺮﮔﺰارﯼ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺠﺎهﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺁن هﺎ روﺑﻪ رو ﻧﻤﯽ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻮﺿﻴﺢ هﺎ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﺎ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ در‬
‫ﻃﯽ ﺁن دوران ﻓﺸﺎر اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮏ روﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ و ﻳﺎ ﺗﻼﺷﯽ در ﺟﻬﺖ‬
‫"ﻣﺴﻠﻤﺎن ﮐﺮدن" اﻓﺮاد و ﺗﺰرﻳﻖ "اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ اﺳﻼﻣﯽ" ﺑﻪ ﺁن هﺎ ﺻﻮرت ﻧﻤﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬از‬
‫اﺑﺘﺪا ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ "ﻓﺮهﻨﮕﯽ" از واﺟﺒﺎت ﺑﻮد و ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ از اﻳﻦ اﻣﺮ ﺳﺮ ﺑﺎز‬
‫ﻣﯽ زدﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﺠﺎزات هﺎﻳﯽ رو ﺑﻪ رو ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫در اوﻳﻦ‪ ،‬هﺮ اﺗﺎق داراﯼ ﻳﮏ دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺳﻴﺎﻩ و ﺳﻔﻴﺪ ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﯽ زﻧﺪاﻧﻴﺎن‬
‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻴﻞ ﺧﻮد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ ﮐﺎﻧﺎل ﻳﮏ و دو ﺳﻴﻤﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ را ﺗﻤﺎﺷﺎ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن از ﺳﻮﯼ ﻣﺴﺌﻮﻻن زﻧﺪان اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻩ و از ﻃﺮﻳﻖ وﻳﺪﺋﻮﯼ‬
‫ﻣﺮﮐﺰﯼ‪ ،‬در زﻧﺪان ﭘﺨﺶ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺣﺘﺎ در ﻣﺤﺪودﻩ ﯼ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎﻳﯽ‬
‫ﮐﻪ از ﺳﻴﻤﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﭘﺨﺶ ﻣﯽ ﺷﺪ ﻧﻴﺰ ﺁزاد ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ در ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ اوﻳﻦ‪ ،‬هﻴﭻ ﺗﻮاﺑﯽ هﻢ اﺗﺎق ﻣﺎ ﻧﺒﻮد و ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﺎن ﺷﻴﻔﺖ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻄﻮر ﻣﺘﻨﺎوب اﺗﺎق ﻣﺎ را ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﺷﺎﯼ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ ﺁﻣﻮزﺷﯽ‬
‫از ﺳﻮﯼ ﻣﺎ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺁن هﺎ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ در ﻣﻴﺎن ﻣﺎ ﺣﻀﻮر ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم اﻓﺮاد را زﻳﺮ ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ از ﺁزادﯼ ﻋﻤﻞ‬
‫‪٣٢٩‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﮔﺴﺘﺮدﻩ اﯼ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻳﻢ و ﮐﻤﺘﺮ ﮐﺴﯽ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ ﺁﻣﻮزﺷﯽ ﮔﻮش ﻣﯽ ﺳﭙﺮد‪ .‬ﻧﮕﻬﺒﺎن‬
‫ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮد از ﻃﺮﻳﻖ "ﭼﺸﻤﯽ"‪ ٢٢٠‬داﺧﻞ ﺳﻠﻮل را ﮐﻨﺘﺮل ﮐﻨﺪ‪ .‬او ﺑﺎ ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن و‬
‫ﺑﻴﺪار ﺑﻮدن اﻓﺮاد‪ ،‬ﺗﻮﺟﻬﯽ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻮدن ﺻﺪاﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﻧﻤﯽ ﮐﺮد‪ .‬در هﻤﺎن ﺣﺎل ﻣﺎ در‬
‫ﺳﻄﺢ اﺗﺎق ﺑﻪ دو ﺗﻴﻢ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪﻩ و ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺆاﻟﯽ ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻴﻢ‪ .‬ﻣﻮرد ﺳﺆال‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ هﺮ ﭼﻴﺰﯼ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﺷﺨﺼﻴﺖ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ورزﺷﯽ‪ ،‬هﻨﺮﯼ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ اﺷﻴﺎ‬
‫داﺧﻞ اﺗﺎق و‪...‬‬
‫ﺷﺨﺼﺎً هﻴﭻ اﻋﺘﻘﺎدﯼ ﺑﻪ "ﺷﺴﺘﺸﻮﯼ ﻣﻐﺰﯼ" و ﺛﻤﺮﺑﺨﺶ ﺑﻮدن ﺗﻌﺎﻟﻴﻤﯽ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان‬
‫"ارﺷﺎد اﺳﻼﻣﯽ" ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺣﻘﻨﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ .‬هﻴﭻ ﮐﺲ ﺗﺤﺖ اﻳﻦ ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ ﺑﻪ ﺣﻘﺎﻧﻴﺖ‬
‫رژﻳﻢ ﻧﺮﺳﻴﺪ و ﻧﻤﯽ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﺁن ﭼﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﮑﺴﺘﻦ اﻓﺮاد و روﯼ ﺁوردﻧﺸﺎن ﺑﻪ ﺧﺰﻋﺒﻼت‬
‫رژﻳﻢ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻼش ﻓﺮهﻨﮕﯽ و ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﺷﺪن ﻓﺮد ﺑﻪ ﺣﻘﺎﻧﻴﺖ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮑﯽ رژﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﮐﻢ‬
‫ﺁوردن و ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺁن هﺎ زﻳﺮ ﺑﺎر ﻓﺸﺎر ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺷﺮاﻳﻂ ﻃﺎﻗﺖ ﻓﺮﺳﺎﯼ زﻧﺪان و ﻳﺎ ﺗﻼش ﺑﺮاﯼ‬
‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺁزادﯼ زودرس ﺑﻪ هﺮ ﺑﻬﺎﻳﯽ ﺑﻮد‪ .‬ادﻋﺎﯼ اﺛﺮ ﺑﺨﺶ ﺑﻮدن اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎ و‬
‫"ﺷﺴﺘﺸﻮﯼ ﻣﻐﺰﯼ" اﻓﺮاد‪ ،‬هﻤﺎن ﻗﺪر ﺳﺎدﻩ ﻟﻮﺣﺎﻧﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﻣﺪﻋﯽ ﺷﻮد ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﮐﺎﺑﻞ‬
‫و ﺗﺎزﻳﺎﻧﻪ و زﻧﺠﻴﺮ‪ ،‬ﺣﻘﺎﻧﻴﺖ رژﻳﻢ و ﻧﻈﺎﻣﯽ را در ﭼﺸﻢ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﭘﺪﻳﺪار ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ ﻓﺮهﻨﮕﯽ زﻧﺪان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺑﺰارﯼ ﺟﻬﺖ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯼ هﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر‬
‫ﻗﺮار دادن ﻣﻀﺎﻋﻒ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﮐﺴﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ادﻋﺎ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺧﻮاﻧﺪن ﺁﺛﺎر ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻦ دﺳﺘﻐﻴﺐ ﺑﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ و دروغ ﮔﻮﻳﯽ ﺗﻤﺎم ﻋﻴﺎر ﻧﺒﺎﺷﺪ؟‬
‫اﮔﺮ ﮐﺎﺑﻞ و زﻧﺠﻴﺮ و ﻗﭙﺎﻧﯽ و‪ ...‬ﺟﺴﻢ و ﺟﺎن زﻧﺪاﻧﯽ را هﺪف ﻗﺮار دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ ﻓﺮهﻨﮕﯽ و ﺁﻣﻮزﺷﯽ اوﻳﻦ روان او را ﻣﻮرد ﺣﻤﻠﻪ ﻗﺮار ﻣﯽ دادﻧﺪ و ﮐﺎرﮐﺮدﯼ‬
‫ﺗﮑﻤﻴﻠﯽ داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻌﺪادﯼ از ﻣﺴﺌﻮﻻن زﻧﺪان ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎور ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ زﻧﺪان داﻧﺸﮕﺎﻩ اﺳﺖ و اﻓﺮاد ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﺖ‬
‫ﺁﻣﻮزش وﻳﮋﻩ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬هﻤﭽﻮن داﻧﺸﮕﺎﻩ‪ ،‬واﺣﺪ هﺎﯼ درﺳﯽ وﻳﮋﻩ اﯼ ﺑﺮاﯼ هﺮ زﻧﺪاﻧﯽ‬
‫ﻣﻘﺮر داﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻮاد درﺳﯽ ﺁﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬هﻤﻪ ﯼ زﻣﻴﻨﻪ هﺎ را در ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻓﯽ اﻟﻤﺜﻞ ﻳﮏ روز در ﻣﻴﺎن "ﺑﺤﺚ اﺣﮑﺎم" ﻋﺒﺪاﻟﮑﺮﻳﻢ ﺑﯽ ﺁزار ﺷﻴﺮازﯼ را ﭘﺨﺶ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫وﯼ در اﻳﻦ ﮐﻼس هﺎ ﺑﻪ اﺣﮑﺎم روزﻩ و ﻧﻤﺎز و ﮔﻨﺎهﺎن ﮐﺒﻴﺮﻩ و‪ ...‬ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺖ و در واﻗﻊ‬
‫ﮐﺎرﯼ ﻧﺪاﺷﺖ ﺟﺰ ﺁزار رﺳﺎﻧﺪن ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻴﭽﺎرﻩ! ﺑﻌﺪهﺎ درس هﺎﯼ اﺣﮑﺎم اﺳﻼﻣﯽ‬
‫ﻳﻮﺳﻒ ﺻﺎﻧﻌﯽ‪ ،‬دادﺳﺘﺎن ﮐﻞ ﺑﯽ رﺣﻢ ﺁن دوران و ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ "ﭘﻴﺸﺮو" ﻓﻌﻠﯽ دوم‬
‫ﺧﺮدادﯼ هﺎ را ﮐﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻴﻤﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﭘﺨﺶ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﺿﺒﻂ ﮐﺮدﻩ و دوﺑﺎرﻩ‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮرد ﻣﺎ ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ .‬هﺮ ﮔﺎﻩ ﻧﺎم وﯼ را ﻣﯽ ﺷﻨﻴﺪم و ﻗﻴﺎﻓﻪ ﯼ زﺷﺖ و ﮐﺮﻳﻪ اش را ﻣﯽ دﻳﺪم‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﻳﺎد ﺣﻀﺮت ﻳﻮﺳﻒ و ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻗﺮﺁن و دﻳﮕﺮ ﮐﺘﺎب هﺎﯼ دﻳﻨﯽ از زﻳﺒﺎﻳﯽ ﺧﻴﺮﻩ ﮐﻨﻨﺪﻩ اش‬
‫ﻣﯽ اﻓﺘﺎدم! ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ هﻤﻪ ﭼﻴﺰش واروﻧﻪ اﺳﺖ! او در ﺧﻼل اﻳﻦ ﺑﺤﺚ هﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺒﻴﻴﻦ‬

‫‪ 220‬درهﺎﯼ اﺕﺎقهﺎﯼ ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﭼﻮن ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر زﻧﺪان ﺱﺎﺥﺘﻪ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻳﮏ ﺕﮑﻪ و ﻓﺎﻗﺪ درﻳﭽﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ داﺥﻞ ﺱﻠﻮل را ﻧﮕﺎﻩ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬روﯼ درهﺎ ﻳﮏ ﭼﺸﻤﯽ ﻗﺮار دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٣٠‬‬
‫ﻧﻈﺮﻳﻪ هﺎﯼ ﻓﻘﻬﯽ ﺧﻤﻴﻨﯽ در زﻣﻴﻨﻪ ﯼ اﺣﮑﺎم ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﻋﺎﻗﺒﺖ ﻳﺎدﺁورﯼ داﺳﺘﺎن ﺣﻀﺮت‬
‫ﻳﻮﺳﻒ و ﻳﻮﺳﻒ ﺻﺎﻧﻌﯽ ﻣﺮا ﺑﻪ ﻃﺮح ﺳﺆاﻟﯽ رﺳﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎرهﺎ ﺁن را در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ هﺎﯼ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﻪ ﻧﺎم ﺧﻤﻴﻨﯽ و ﻟﻘﺐ ﻋﻴﺴﯽ ﻣﺴﻴﺢ هﺮ دو روح اﷲ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮق اﻳﻦ دو ﭼﻴﺴﺖ؟ ﭘﺎﺳﺦ ﺳﺎدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ ﻋﻴﺴﯽ ﻣﺴﻴﺢ دﺳﺖ ﺑﺮ ﺳﺮ‬
‫ﻣﺮدﮔﺎن ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪ و ﺑﻪ ﺁن هﺎ ﺣﻴﺎت دوﺑﺎرﻩ ﻣﯽ ﺑﺨﺸﻴﺪ! ﺧﻤﻴﻨﯽ دﺳﺖ ﺑﺮ ﺳﺮ زﻧﺪﮔﺎن ﻣﯽ ﮐﺸﺪ‬
‫و ﺟﺎﻧﺸﺎن را ﻣﯽ ﺳﺘﺎﻧﺪ!‬

‫‪٢‬‬
‫در ﺳﺎل ‪ ،۶١‬روزهﺎﯼ دوﺷﻨﺒﻪ ﺻﺒﺢ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺤﻤﺪﯼ ﮔﻴﻼﻧﯽ‪ ،‬رﺋﻴﺲ ﺣﮑﺎم ﺷﺮع وﻗﺖ اوﻳﻦ‬
‫و رﺋﻴﺲ دﻳﻮان ﻋﺎﻟﯽ ﮐﺸﻮر ﮐﻨﻮﻧﯽ‪ ،‬ﮐﻼس درس اﺣﮑﺎم ﺑﺮاﯼ ﭘﺎﺳﺪاران زن و ﻣﺮد در‬
‫ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﯼ زﻧﺪان داﺷﺖ‪ .‬ﮔﺎهﯽ اوﻗﺎت اﻳﻦ ﮐﻼس هﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻠﻨﺪﮔﻮ ﺑﺮاﯼ اﺗﺎق هﺎﯼ‬
‫ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﻧﻴﺰ ﭘﺨﺶ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬وﯼ در اﻳﻦ ﮐﻼس هﺎ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺴﺘﻬﺠﻨﯽ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺲ‬
‫اﺣﮑﺎم ﻣﺴﺎﺣﻘﻪ‪ ،‬ﻟﻮاط‪ ،‬زﻧﺎ و‪ ...‬از دﻳﺪﮔﺎﻩ "ﺗﺤﺮﻳﺮاﻟﻮﺳﻴﻠﻪ" ﺧﻤﻴﻨﯽ ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺖ و ﺑﺎ اﻟﻔﺎظ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر زﺷﺘﯽ‪ ،‬ﻓﺮهﻨﮓ ﺣﻮزﻩ را اﺷﺎﻋﻪ ﻣﯽ داد‪ .‬در ﺧﻼل اﻳﻦ ﻣﺒﺎﺣﺚ‪ ،‬ﮔﺎﻩ ﮔﺮﻳﺰﯼ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﯽ زدﻩ و ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻮهﻦ و ﺑﺎ ذﮐﺮ اﻟﻔﺎظ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﺑﻪ ﺑﻴﺎن‬
‫ﻧﻈﺮهﺎﻳﺶ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻓﺮاد ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺰاد ﻧﺒﻮﯼ‪ ،‬از ﺳﺮدﻣﺪاران ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ و از رهﺒﺮان دوم‬
‫ﺧﺮدادﯼ‪ ،‬درس هﺎﯼ وﻳﮋﻩ اﯼ را ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺑﺤﺚ ﺳﻴﺎﺳﯽ اراﺋﻪ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬وﯼ در هﻤﺎن‬
‫ﺳﺎل ‪ ۶٠‬دﻳﺪارﯼ از اوﻳﻦ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺁوردﻩ و در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﯼ اوﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬
‫ﺁن روزهﺎ از ﭼﻬﺮﻩ هﺎﯼ ﻣﻄﺮح رژﻳﻢ ﺑﻮد و ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﭘﻴﺸﻮا‪ ،‬ﺳﺮﺑﺎزﺟﻮﯼ‬
‫ﺷﻌﺒﻪ ﯼ ﻳﮏ ﺑﺎ ﭼﻪ ﺁب و ﺗﺎﺑﯽ از او ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻳﮏ ﺑﺎر ﻧﻴﺰ ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪﻳﻢ در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ اوﻳﻦ ﮔﻮش ﺑﻪ ﺧﺰﻋﺒﻼت ﻏﻼﻣﻌﻠﯽ ﺣﺪادﻋﺎدل‬
‫ﺑﺴﭙﺎرﻳﻢ ﺗﺎ او در ﺑﺎرﻩ ﯼ اﻧﺴﺎن در ﻣﺒﺪأ‪ ،‬اﻧﺴﺎن در ﻣﺴﻴﺮ و اﻧﺴﺎن در ﻣﻘﺼﺪ ﺗﻮﺿﻴﺢ دهﺪ‪.‬‬
‫ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ او ﻣﯽ ﮔﻔﺖ ﭼﻨﺎن ﺑﯽ ﺳﺮ و ﺗﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺣﺘﺎ اﮔﺮ ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ ﻧﻴﺰ ﭼﻴﺰﯼ‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮﻣﺎن ﻧﻤﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﻳﮑﯽ دﻳﮕﺮ از ﻣﻮاد ﺁﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻗﺮﺁن ﺟﻮادﯼ ﺁﻣﻠﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻴﻤﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﭘﺨﺶ ﻣﯽ ﺷﺪ و ﻣﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ دﻳﺪن دوﺑﺎرﻩ ﯼ ﺁن هﺎ ﺑﻮدﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺻﺪاﯼ ﻳﮑﻨﻮاﺧﺖ و ﺧﺴﺘﻪ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﯼ او و ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اش در ﮐﺸﺖ و ﮐﺸﺘﺎر وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ ﯼ‬
‫رژﻳﻢ از ﻃﺮﻳﻖ ﻋﻀﻮﻳﺘﺶ در ﺷﻮراﯼ ﻋﺎﻟﯽ ﻗﻀﺎﻳﯽ‪ ،‬رﻧﺞ و ﻣﺮارت ﮔﻮش دادن ﺑﻪ‬
‫ﻣﻬﻤﻼﺗﯽ را ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻗﺮﺁن ﺑﻪ ﺧﻮرد ﻣﺎ ﻣﯽ داد‪ ،‬دو ﭼﻨﺪان ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ ﻣﻀﺤﮏ ﺗﺮ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل رﻧﺞ ﺁورﺗﺮ از هﻤﻪ‪ ،‬ﮐﻼس هﺎﯼ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻗﺮﺁن‬
‫ﺣﺒﻴﺐ اﷲ ﻋﺴﮕﺮاوﻻدﯼ‪ ،‬ﻳﺎر ﻏﺎر ﻻﺟﻮردﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺑﺴﻴﺎر اﺑﺘﺪاﻳﯽ و ﻣﺴﺨﺮﻩ ﺁﻣﻴﺰﯼ‬
‫ﺑﻪ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻗﺮﺁن ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬او ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺧﻮد را ﻣﺒﺎدﯼ ﺁداب ﻧﺸﺎن دهﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺳﻌﯽ ﻣﯽ ﮐﺮد ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻣﻠﻴﺤﯽ ﺑﺮ ﻟﺐ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻼل ﺁورﯼ ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﮐﺮد‪:‬‬
‫‪٣٣١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫"ﺣﺎﻻ در ﺧﺪﻣﺖ اﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻳﻢ"!‬
‫ﻳﮑﯽ از ﭘﺎﻳﺪارﺗﺮﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان از ﺁن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان "ﺁﻣﻮزش ﺳﻴﺎﺳﯽ" ﻧﺎم ﺑﺮد‪،‬‬
‫ﭘﺨﺶ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﯼ رادﻳﻮﻳﯽ "ﺗﻔﺴﻴﺮ و ﺗﺤﻠﻴﻞ رادﻳﻮهﺎﯼ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ" ﺻﺒﺢ ﺟﻤﻌﻪ هﺎ ﺑﻮد ﮐﻪ از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻠﻨﺪﮔﻮﯼ زﻧﺪان ﭘﺨﺶ ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪٣‬‬
‫از دﻳﮕﺮ ﻣﻮاد ﺁﻣﻮزﺷﯽ در زﻧﺪان هﺎﯼ رژﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺤﺚ "اﺧﻼق" ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﻋﻠﯽ‬
‫ﻣﺸﮑﻴﻨﯽ ﭘﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ و ﻣﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدﻳﻢ ﺑﻪ ﭼﺮﻧﺪﻳﺎت وﯼ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان “اﺧﻼق‬
‫اﺳﻼﻣﯽ” ﮔﻮش ﻓﺮادهﻴﻢ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ روز و ﺷﺐ در زﻳﺮ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎﯼ ﺟﺴﻤﯽ و‬
‫روﺣﯽ ﻗﺮار داﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺷﻨﻴﺪن ﻣﻮﻋﻈﻪ هﺎﯼ اﺧﻼﻗﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ ﻣﻼﻟﺖ هﺎﯼ روﺣﯽ ﻣﺎن ﻣﯽ اﻓﺰود‪.‬‬
‫ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺒﺎﺣﺜﯽ از "ﻣﺼﺒﺎح ﻳﺰدﯼ" ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان "ﻓﻠﺴﻔﻪ" از دﻳﮕﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ ﺁﻣﻮزﺷﯽ‬
‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ ﻓﺮهﻨﮕﯽ رژﻳﻢ ﺑﻮد‪.‬‬
‫"ﺑﺼﻴﺮت"‪ ،‬ﻃﻠﺒﻪ ﺟﻮاﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺁﻣﻮزش و ﺑﺨﺶ ﻓﺮهﻨﮕﯽ زﻧﺪان اوﻳﻦ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ‬
‫داﺷﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﻧﻮارهﺎﻳﯽ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان "اﻳﺪﻩ ﺁﻟﻴﺴﻢ و رﺋﺎﻟﻴﺴﻢ" ﭘﺮﮐﺮدﻩ ﺑﻮد و ﻣﺎ ﻣﺪﺗﯽ ﻣﺠﺒﻮر‬
‫ﺑﻪ ﮔﻮش دادن ﺑﻪ ﺁن هﺎ ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬در اﻳﻦ ﮐﻼس هﺎ وﯼ ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮد ﺗﺎ ﮐﺘﺎب "اﺻﻮل ﻓﻠﺴﻔﻪ‬
‫رﺋﺎﻟﻴﺴﻢ" ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮﯼ را ﮐﻪ در واﻗﻊ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ ﺑﺮ درس هﺎﯼ ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻴﻦ‬
‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﯽ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺪرﻳﺲ ﮐﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ "ﺑﺼﻴﺮت" ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ روﺧﻮاﻧﯽ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب‬
‫ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬درس هﺎﯼ ﻣﺤﻤﺪاﺑﺮاهﻴﻢ اﻧﺼﺎرﯼ ﻻرﯼ از دﻳﮕﺮ ﻣﻮاد ﺁﻣﻮزﺷﯽ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن اوﻳﻦ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﮔﺎهﯽ اوﻗﺎت ﻧﻴﺰ ﮐﻼس هﺎﯼ درس ﺣﻘﺎﻧﯽ را ﮐﻪ در اﻧﻔﺠﺎر ﺣﺰب ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ‬
‫ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺨﺶ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫از دﻳﮕﺮ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎﻳﺶ‪ ،‬ﺑﻌﻨﻮان درس‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻦ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﭘﺨﺶ ﻣﯽ ﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﮑﺮﻳﻢ هﺎﺷﻤﯽ ﻧﮋاد‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮل ﺣﺰب ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ در ﻣﺸﻬﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭘﻴﺶ ﺗﺮ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﻳﮑﯽ از هﻮاداران ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﮐﻼس هﺎﯼ اﻳﻦ دو را ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﺄﮐﻴﺪ ﮐﻨﻨﺪ ﺁن هﺎ در زﻣﺮﻩ ﯼ "ﻣﺘﻔﮑﺮان اﺳﻼﻣﯽ" ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﻋﺎﺟﺰ ﺑﻮدن از رو در رو ﺷﺪن ﺑﺎ اﻧﺪﻳﺸﻪ هﺎﯼ ﺁﻧﺎن‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﻪ ﺣﺬف ﻓﻴﺰﻳﮑﯽ ﺷﺎن‬
‫زدﻩ اﻧﺪ! درس هﺎﯼ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻨﯽ ﺑﻬﺸﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﮐﺎدرهﺎﯼ ﺣﺰب ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ و در‬
‫دﻓﺘﺮ ﻣﺮﮐﺰﯼ اﻳﻦ ﺣﺰب ﺑﺮﮔﺰار و ﺿﺒﻂ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬از دﻳﮕﺮ ﻣﻮاد درﺳﯽ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺁﻣﻮزﺷﯽ‬
‫اوﻳﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻳﻦ ﮐﻼس هﺎ ﭘﺲ از ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪن ﺑﻬﺸﺘﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺟﻮاد ﺑﺎهﻨﺮ‪ ،‬هﻤﮑﺎر‬
‫ﻗﺪﻳﻤﯽ اش ﺳﭙﺮدﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭘﺲ از ﭼﻨﺪ ﺟﻠﺴﻪ ﺑﺎ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪن او در اﻧﻔﺠﺎر ﻧﺨﺴﺖ‬
‫وزﻳﺮﯼ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ هﺎﺷﻤﯽ رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺣﻀﻮر دﮐﺘﺮ ﻋﺒﺎس ﺷﻴﺒﺎﻧﯽ در اﻳﻦ‬
‫ﮐﻼس هﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮏ ﺷﺎﮔﺮد ﻧﻮﭘﺎ و اﺷﺘﻴﺎق او ﺑﺮاﯼ ﺁﻣﻮﺧﺘﻦ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ اﺳﻼﻣﯽ از‬
‫اﻣﺜﺎل رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ و ﺑﺎهﻨﺮ ﮐﻪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﭼﻴﺰﯼ ﺑﺮاﯼ ﻋﺮﺿﻪ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﺣﺘﺎ در ﻣﻴﺎن‬
‫ﻋﻨﺎﺻﺮ رژﻳﻢ ﻧﻴﺰ ﮐﺴﯽ ﺣﺴﺎﺑﯽ روﯼ ﺁن هﺎ ﺑﺎز ﻧﻤﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﻧﺸﺎن از ﺧﺎﻟﯽ ﺑﻮدن ﭼﻨﺘﻪ ﯼ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٣٢‬‬
‫اﻣﺜﺎل ﺷﻴﺒﺎﻧﯽ ﻣﯽ داد ﮐﻪ از ﭼﻬﺮﻩ هﺎﯼ ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻣﻄﺮح زﻧﺪان هﺎﯼ ﺷﺎﻩ ﺑﻮد!‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ ﺗﺮﻳﻦ ﮐﻼس هﺎ‪ ،‬ﺑﺤﺚ هﺎﯼ ﻣﺤﻤﺪ ﺗﻘﯽ ﺟﻌﻔﺮﯼ ﺑﻮد‪ .‬ﺣﺘﺎ ﮐﺘﺎب هﺎﯼ وﯼ ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺶ از‬
‫ﺑﻘﻴﻪ ﯼ ﮐﺘﺎب هﺎ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﻻاﻗﻞ ﺗﻤﺎﺷﺎ ﻳﺎ ﺧﻮاﻧﺪن ﺁن هﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯼ‬
‫روﺣﯽ ﻓﺮد ﻧﻤﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦ اﺣﺴﺎس ﻋﻤﻮﻣﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﮐﺘﺎب هﺎﯼ وﯼ و ﻳﺎ ﻧﻮار‬
‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ هﺎﯼ او‪ ،‬ﻧﺎﺷﯽ از ﺁن ﺑﻮد ﮐﻪ وﯼ دﺳﺘﯽ در ﺳﺮﮐﻮب و ﻗﺘﻞ و ﮐﺸﺘﺎر ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪهﺎ در ﻗﺰل ﺣﺼﺎر درس هﺎﯼ ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ ﻣﻨﺘﻈﺮﯼ‪ ،‬ﺑﺤﺚ هﺎﯼ اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ ﯼ "ﻋﻘﻞ و ﺟﻬﻞ"‬
‫ﺁﺧﻮﻧﺪﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺳﻴﺪ ﻣﻬﺪﯼ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﯽ‪ ،‬ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺮع ﺳﺎﺑﻖ ﺷﻬﺮدارﯼ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﻣﺠﻠﺲ هﻔﺘﻢ‬
‫از ﺗﻬﺮان‪" ،‬اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‪ -‬ﻋﻘﻞ ﻳﺎ ﺷﻬﻮت" ﺷﻴﺦ ﻣﺠﺘﺒﯽ ﺗﻬﺮاﻧﯽ‪" ،‬اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ"‬
‫ﺣﺎﺋﺮﯼ ﺷﻴﺮازﯼ و "‪ ٢٠٠‬ﺗﻨﺎﻗﺾ از ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ" ﺁﺧﻮﻧﺪ ﺑﯽ ﺳﻮادﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﻮﺳﻮﯼ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ ﻗﺒﻠﯽ اﻓﺰودﻩ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﻮﺳﻮﯼ ﻣﺴﺌﻮل ﺁﻣﻮزش زﻧﺪان هﺎﯼ دادﺳﺘﺎﻧﯽ‪ ،‬در اوﻳﻦ‪،‬‬
‫ﻗﺰل ﺣﺼﺎر و ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﺑﻮد ﮐﻪ از ﺟﻬﺎد ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ زﻧﺠﺎن ﺑﻪ درﺧﻮاﺳﺖ ﺧﻮدش‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺨﺶ‬
‫ﺁﻣﻮزش زﻧﺪان اوﻳﻦ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺁﺧﻮﻧﺪ درﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﺘﻮن ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺘﯽ را ﺣﺘﺎ از‬
‫رو ﻧﻴﺰ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺪﻋﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻃﺒﺮﯼ و رهﺒﺮان ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ و دﻳﮕﺮ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ در ﻣﻘﺎﺑﻞ او ﺳﺮ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻓﺮود ﺁوردﻩ اﻧﺪ! او ﻣﺪﻋﯽ ﺑﻮد ‪ ٢٠٠‬ﺗﻨﺎﻗﺾ از‬
‫ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﻣﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدﻳﻢ ﺑﻪ ﺧﺰﻋﺒﻼت او ﮔﻮش دهﻴﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪهﺎ هﻤﻴﻦ‬
‫ﺗﺮهﺎت را در ﮐﺘﺎﺑﯽ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان "‪ ٢٠٠‬ﺗﻨﺎﻗﺾ از ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ" ﭼﺎپ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ در واﻗﻊ‬
‫روﻧﻮﻳﺴﯽ اﯼ ﺑﻮد از روﯼ دﺳﺖ دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﻧﻮﺷﺘﻪ هﺎﯼ ﺟﻼل اﻟﺪﻳﻦ ﻓﺎرﺳﯽ‪ .‬از هﻤﻪ‬
‫ﺟﺎﻟﺐ ﺗﺮ‪ ،‬ادﻋﺎﻳﺶ در رد ﻧﻈﺮﻳﺎت "ﺁﻗﺎﯼ ﺁﻧﺘﯽ دورﻳﻨﮓ" ﺑﻮد ﮐﻪ از او ﺑﺎ ﻟﻬﺠﻪ ﯼ ﺁذرﯼ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان "ﺁﻧﺘﯽ دورﻧﮓ" ﻧﺎم ﻣﯽ ﺑﺮد‪ .‬وﯼ ﻣﺪﻋﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ "ﺁﻧﺘﯽ دورﻧﮓ" ﺧﻮدش در ﮐﺘﺎﺑﺶ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ‪ ٢٢١ ...‬ﺑﻴﭽﺎرﻩ ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺖ ﺁﻗﺎﯼ "ﺁﻧﺘﯽ دورﻳﻨﮓ" ﯼ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ اﻧﮕﻠﺲ ﮐﺘﺎﺑﯽ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ در ﻧﻘﺪ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﻳﮏ ﻓﻴﻠﺴﻮف ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم دورﻳﻨﮓ‪ .‬اﺳﻴﺮ دﺳﺖ ﭼﻨﻴﻦ اﺑﻠﻬﺎﻧﯽ‬
‫ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬هﺮ از ﮔﺎهﯽ ﻧﻴﺰ رو ﺑﻪ ﻣﺎ ﮐﺮدﻩ و ﻣﯽ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﻣﺮﺗﺠﻌﻢ؟ اﮔﺮ راﺳﺖ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻴﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ ﮐﺸﺘﯽ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﮐﺪام ﻳﮏ دﻳﮕﺮﯼ را زﻣﻴﻦ ﻣﯽ زﻧﻴﻢ‪ ،‬ﻳﺎ از ﮐﻮﻩ ﺑﺎﻻ ﺑﺮوﻳﻢ و ﻳﺎ‬
‫ﺷﻨﺎ ﮐﻨﻴﻢ ﺑﺒﻴﻨﻢ ﮐﺪام ﻳﮏ ﭘﻴﺮوز ﻣﯽ ﺷﻮﻳﻢ! اﻳﻦ ادﻋﺎهﺎ را در ﺣﺎﻟﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ داد ﮐﻪ وزﻧﺶ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺨﺘﯽ از ‪ ۵٠‬ﮐﻴﻠﻮ ﺗﺠﺎوز ﻣﯽ ﮐﺮد و ﺑﻪ ﻗﻮﻟﯽ ﺑﻪ ﻓﻮﺗﯽ ﺑﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻳﮏ ﺑﺎر هﻢ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻠﻨﺪ ﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﮐﻮﻩ دﻧﻴﺎ‪ ،‬هﻴﻤﺎﻻﻳﺎﻳﺎ! اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ هﺰار ﻣﺘﺮ ﺑﻠﻨﺪﯼ دارد! هﺮ ﭼﻪ ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻧﺎم‬
‫ﮐﻨﺴﺘﺎﻧﺘﻴﻦ ﭼﺮﻧﻴﻨﮑﻮ‪ ،‬ﺻﺪر هﻴﺌﺖ رﺋﻴﺴﻪ وﻗﺖ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروﯼ را ﺗﮑﺮار ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ‪.‬‬
‫در ﻳﮏ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﯽ درس هﺎﯼ "ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ ﯼ" ﻣﻨﺘﻈﺮﯼ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮐﺎراﮐﺘﺮ ﮔﻮﻳﻨﺪﻩ و‬
‫اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﮐﻪ در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﺗﺎرﻳﺦ دوران ﺧﻼﻓﺖ ﻋﻠﯽ ﻣﯽ داد‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ ﺗﺮ از ﺑﻘﻴﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫زﻣﺎن درازﯼ ﻃﻮل ﻧﮑﺸﻴﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﺑﻮدن اﻳﻦ درس هﺎ و ﺗﻼش هﺎﯼ ﺑﺨﺶ ﻓﺮهﻨﮕﯽ‬
‫زﻧﺪان‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﮐﺮدن زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﭘﯽ ﺑﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺁن‪ ،‬ﺳﺮﭘﺎ ﻧﮕﺎﻩ داﺷﺘﻦ هﺎﯼ‬

‫‪ 221‬ﻳﺮواﻧﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن در ﮐﺘﺎب اﻋﺘﺮاﻓﺎت ﺷﮑﻨﺠﻪﺷﺪﮔﺎن ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪ ١٧٠‬ﻣﺘﻦ اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎﻩ ﺝﻤﻠ ﻪﯼ ﻓ ﻮق را ﺑ ﻪ‬
‫ﻻﺝﻮردﯼ ﻣﻨﺘﺴﺐ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪٣٣٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻃﻮﻻﻧﯽ و ﺑﯽ ﺧﻮاﺑﯽ دادن هﺎﯼ ﭼﻨﺪ روزﻩ و اﺳﺘﻔﺎدﻩ از "ﻗﺒﺮ" و "ﻗﻴﺎﻣﺖ" و‪ ...‬را ﺑﺮاﯼ ﺑﻪ‬
‫"ﺧﺪا رﺳﻴﺪن" و "اﺳﻼم ﺁوردن" زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﺎب ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪۴‬‬
‫در ﺳﺎل ‪ ،۶١‬ﻳﮏ ﺧﺒﺮ ﮐﻪ ﺑﻴﺶ از هﻤﻪ ﯼ اﺧﺒﺎر ﺁن دوران ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻦ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﻠﺐ‬
‫ﮐﺮد‪ ،‬ﺧﺒﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ زن و ﺷﻮهﺮ ﻣﺴﻨﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﺮم ﺿﺒﻂ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ‬
‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ زﻧﺪان و ارﺳﺎل ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﺧﺎرج از ﮐﺸﻮر دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﺒﺮﯼ ﮐﻪ در‬
‫زﻧﺪان ﭘﺨﺶ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺣﺎﮐﯽ از ﺁن ﺑﻮد ﮐﻪ ﺁن هﺎ در ﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ ﺧﻮد ﮐﻪ در ﻧﺰدﻳﮑﯽ‬
‫زﻧﺪان اوﻳﻦ ﻗﺮار داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﺎر ﻣﺒﺎدرت ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﮐﺴﯽ اﻃﻼﻋﯽ ﺑﻴﺶ از ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ‬
‫ﻳﺎد ﺷﺪ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻴﺎورد‪ .‬در ﻃﻮل زﻧﺪان ﻣﻦ ﮐﺴﯽ را ﻧﺪﻳﺪم ﮐﻪ ﺷﺨﺼﺎً ﺑﺎ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ اﻓﺮادﯼ ﺑﺮﺧﻮرد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺣﺘﻤﺎل ﻣﯽ رود ﮐﻪ اﻳﻦ ﺧﺒﺮ در اﺑﺘﺪا اﻳﺪﻩ ﯼ ﻳﮑﯽ از‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ ﺑﻌﺪهﺎ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺧﺒﺮ در زﻧﺪان ﭘﺨﺶ ﺷﺪ‪ .‬در هﺮ ﺻﻮرت‪ ،‬اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﮐﺎر‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎدﻩ‪ ،‬ﮐﻢ ﺧﺮج و ﻋﻤﻠﯽ ﺑﻮد و ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ ﻳﮏ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﮔﺴﺘﺮدﻩ و ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﯼ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ ﺁﻣﻮزﺷﯽ زﻧﺪان‬
‫ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ از رژﻳﻢ و ﻋﻤﻠﮑﺮدش در زﻧﺪان دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎ‬
‫ﮐﻪ ﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﭘﺨﺶ ﻣﺮاﺳﻢ ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪﻩ در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﯼ زﻧﺪان ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ از‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از واﺑﺴﺘﮕﺎﻧﺸﺎن ﻣﻄﻠﻊ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ دورﺑﻴﻦ روﯼ ﭼﻬﺮﻩ ﯼ اﻓﺮادﯼ ﮐﻪ‬
‫در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﯼ اوﻳﻦ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬رﻓﺘﻪ و ﺁن هﺎ را ﺑﻪ وﺿﻮح ﻧﺸﺎن ﻣﯽ داد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻧﺠﺎم اﻳﻦ‬
‫ﻋﻤﻞ ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﺸﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﮐﻪ اﻃﻼع ﻳﺎﻓﺘﻦ از ﻣﻮﺿﻮع ﻓﻮق ﺗﺎ ﭼﻪ ﻣﻴﺰان ﻣﻮرد‬
‫ﻋﻼﻗﻪ ﯼ ﺟﺮﻳﺎن هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﮐﺸﻮر ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪۵‬‬
‫در ﮐﻨﺎر ﮐﻼس هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﻋﻘﻴﺪﺗﯽ‪ ،‬زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ در ﺁﻳﻴﻦ هﺎﯼ ﮐﺴﺎﻟﺖ ﺑﺎر‬
‫ﻋﺒﺎدﯼ ﻧﻴﺰ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﮔﺎﻩ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﺳﺎﻋﺖ هﺎ در ﻣﺮاﺳﻢ اﺟﺮاﯼ دﻋﺎهﺎﯼ ﮐﻤﻴﻞ‪،‬‬
‫ﺗﻮﺳﻞ و ﻧﺪﺑﻪ و‪ ...‬ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﻨﻴﺪن ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﺑﺪان اﻋﺘﻘﺎدﯼ ﻧﺪارﻳﺪ و ﻳﺎ در ﺿﺪﻳﺖ‬
‫ﺗﻤﺎم ﺑﺎ ﺁن ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮﻳﺪ‪ ،‬هﻤﭽﻮن ﺳﻮهﺎﻧﯽ ﺑﺮ روان ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ .‬ﻧﻮﺣﻪ هﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﺪاﺣﺎن‬
‫رژﻳﻢ‪ ،‬ﮔﺎهﯽ زﻧﺪاﻧﻴﺎن را ﻟﺤﻈﻪ اﯼ ﺑﻪ ﺣﺎل ﺧﻮد ﻧﻤﯽ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﺑﺪون ﺷﮏ زﻧﺪاﻧﻴﺎن اﻋﻢ از‬
‫ﻣﺠﺎهﺪ و ﻏﻴﺮﻣﺠﺎهﺪ ﺣﺘﺎ ﺗﻮاب و ﻏﻴﺮﺗﻮاب‪ ،‬ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻓﺮهﻨﮕﯽ در ﺗﻀﺎد ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﺁن ﭼﻪ‬
‫رژﻳﻢ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻣﯽ ﮐﺮد ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮق زﻧﺪاﻧﻴﺎن در اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﻮاﺑﺎن ﺗﻈﺎهﺮ ﺑﻪ داﺷﺘﻦ ﻋﻼﻗﻪ ﺑﻪ‬
‫ﭼﻨﺎن ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ واﻗﻌﯽ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً اﮔﺮ ﺑﻪ اﺧﺘﻴﺎر ﺗﻮاﺑﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻴﻦ ﺻﺪاﯼ‬
‫ﺷﺠﺮﻳﺎن و ﻧﻮﺣﻪ ﯼ ﺁهﻨﮕﺮان‪ ،‬ﺻﺪاﯼ ﺷﺠﺮﻳﺎن را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻴﻦ ﺗﻢ زﺟﺮﺁور‬
‫ﻧﻮﺣﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺟﺰ ﻣﺎﺗﻢ و ﻋﺰا‪ ،‬ﻳﺎدﺁور ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ و ﺳﻤﻔﻮﻧﯽ هﺎﯼ زﻳﺒﺎﯼ‬
‫ﭼﺎﻳﮑﻮﻓﺴﮑﯽ‪ ،‬ﺁﺛﺎر ﺟﺎوداﻧﯽ ﺑﺘﻬﻮون و ﮐﻼﺳﻴﮏ هﺎﯼ دﻳﮕﺮ و ﻳﺎ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ هﺎﯼ ﻣﺪرن‪ ،‬دوﻣﯽ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٣٤‬‬
‫را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻣﻦ از هﻤﻪ ﺑﺪﺗﺮ و ﻋﺬاب ﺁورﺗﺮ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖ در ﻣﺮاﺳﻢ دﻋﺎﯼ‬
‫ﮐﻤﻴﻞ و ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻳﮏ ﺑﺎر در ﻣﺎﻩ رﻣﻀﺎن ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ در دﻋﺎﯼ "ﺟﻮﺷﻦ‬
‫ﮐﺒﻴﺮ" ﺷﺪم‪ .‬ﺧﺪا‪ -‬ﺧﺪا ﻣﯽ ﮐﺮدم ﮐﻪ هﺮ ﻟﺤﻈﻪ اﻳﻦ ﻣﺮاﺳﻢ زﺟﺮﺁور ﺗﻤﺎم ﺷﻮد‪ .‬ﺷﺮﮐﺖ در‬
‫ﻣﺮاﺳﻢ ﮐﺸﺪار ﺷﺐ هﺎﯼ اﺣﻴﺎ در ﻣﺎﻩ رﻣﻀﺎن ﺳﺎل ‪ ،۶١‬رﻧﺠﯽ ﻣﻀﺎﻋﻒ داﺷﺖ‪ .‬ﻗﺮﺁن ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﮔﺮﻓﺘﻦ و ﻧﺎﻟﻪ هﺎﯼ ﭘﺎﺳﺪاران و زﻧﺪاﻧﺒﺎﻧﺎن ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﻩ اﯼ ﮐﻪ در دﻧﺎﺋﺖ و ﺷﻘﺎوت ﺷﺎن‬
‫ﺗﺮدﻳﺪﯼ ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ ،‬ﻣﺮا ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ ﻣﯽ ﺁزرد‪ .‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ وﻗﺘﯽ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﻣﺤﻤﺪﯼ‪ ،‬ﺑﺎزﺟﻮﻳﻢ ﻧﻴﺰ‬
‫در ﻳﮑﯽ از اﻳﻦ ﺷﺐ هﺎ در ﮐﻨﺎرِ درب ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﯼ اوﻳﻦ ﻣﺮاﺳﻢ را زﻳﺮ ﻧﻈﺮ دارد‪ ،‬ﻧﻔﺮﺗﻢ دو‬
‫ﭼﻨﺪان ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ دﻳﺪن او ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺣﺪس ﺑﺰﻧﻢ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ از دﻳﮕﺮ هﻢ ﻗﻄﺎران او ﻧﻴﺰ در ﺁن‬
‫ﺟﻤﻊ ﺣﻀﻮر دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﭘﻴﺶ ﻓﺮض‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭼﻬﺮﻩ هﺎ را ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮاﻧﯽ‬
‫ﺗﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﺮدم ﮐﻪ از ﺻﺒﺢ ﺗﺎ ﺷﺎم ﺟﻨﺎﻳﺖ ﮐﺎراﻧﻪ ﺗﺮﻳﻦ اﻋﻤﺎل را اﻧﺠﺎم دادﻩ و ﺷﺐ ﺑﻪ راز‬
‫و ﻧﻴﺎز ﺑﺎ ﺧﺪاﯼ ﺧﻮد ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﺎز ﻋﻴﺪ ﻓﻄﺮ و ﻗﺮﺑﺎن در ﺣﻴﺎط ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ اوﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﺮ‬
‫ﭘﺎ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻓﺘﻮاﯼ ﺧﻤﻴﻨﯽ و ﻣﻨﺘﻈﺮﯼ‪ ،‬ﻣﺮاﺳﻢ ﻧﻤﺎز اﻋﻴﺎد ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ در ﻓﻀﺎﯼ ﺑﺎز‬
‫ﺑﺮﮔﺰار ﺷﻮد‪ .‬هﻤﻪ ﯼ ﻣﺎ را ﺑﺮاﯼ ﺑﺮﮔﺰارﯼ ﻧﻤﺎز ﺑﻪ ﺣﻴﺎط هﺎﯼ ﺳﻪ ﮔﺎﻧﻪ ﯼ ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ‬
‫ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬از اﻳﻦ ﮐﻪ در ﺁن واﺣﺪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ هﻤﻪ ﯼ ﺑﭽﻪ هﺎﯼ ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ را هﻢ زﻣﺎن و در‬
‫ﻳﮏ ﺟﺎ ﺑﺒﻴﻨﻢ‪ ،‬ﻟﺬت ﻣﯽ ﺑﺮدم‪ .‬هﺮ ﭼﻨﺪ وﻗﺘﯽ ﺑﻪ اﺗﺎق ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺸﺘﻢ‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدم ﻧﻤﺎزم را‬
‫دوﺑﺎرﻩ ﺑﺨﻮاﻧﻢ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ در زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﺻﻒ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻣﯽ اﻳﺴﺘﺎدم‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻧﻤﺎز‬
‫ﺧﻮاﻧﺪن را اﺟﺮا ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬ﭘﺨﺶ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ "رادﻳﻮ ﻗﺮﺁن" ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در ﺳﺮاﺳﺮ ﻣﺎﻩ‬
‫رﻣﻀﺎن از ﺑﻠﻨﺪﮔﻮﯼ ﻗﺰل ﺣﺼﺎر‪ ،‬ﺟﺰ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯼ روﺣﯽ اﺛﺮ دﻳﮕﺮﯼ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺑﻠﻨﺪﮔﻮ‬
‫ﺁﻏﺎز ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺪت اﺣﺴﺎس ﻓﺸﺎر ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬از اﻳﻦ ﮐﻪ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدم ﺑﻪ‬
‫ﺷﮑﻞ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺑﺎ ﺻﻮت هﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و ﺷﻴﻮﻩ هﺎﯼ ﻣﺘﻔﺎوت ﺁﻳﺎت ﻗﺮﺁن را ﺑﺸﻨﻮم‪،‬‬
‫زﺟﺮ ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪم‪ .‬ﺁن وﻗﺖ ﺧﻮدم را ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﯽ ﮐﺮدم ﺑﺎ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺿﺪﻳﺖ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﻗﺮﺁن و ‪...‬‬
‫داﺷﺖ‪ .‬ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً ﺁن هﺎ ﺣﺎل و روزﯼ ﺑﻬﺘﺮ از ﻣﻦ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪۶‬‬
‫ﺷﺒﮑﻪ ﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ اوﻳﻦ هﻔﺘﻪ اﯼ ﻳﮏ ﺑﺎر‪ ،‬ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ هﺎ ﻓﻴﻠﻢ ﺳﻴﻨﻤﺎﻳﯽ ﭘﺨﺶ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﻓﻴﻠﻢ هﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺷﺪت ﺳﺎﻧﺴﻮر ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﮔﺎهﯽ ﻓﻴﻠﻢ هﺎﯼ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺧﻮﺑﯽ ﻧﻴﺰ ﭘﺨﺶ ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻴﻠﻢ هﺎﯼ ﻣﺤﺴﻦ ﻣﺨﻤﻠﺒﺎف‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ "ﺗﻮﺑﻪ ﻧﺼﻮح"‪" ،‬ﺗﻮهﻢ")ﺑﺎ هﻤﮑﺎرﯼ او ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ(‬
‫"اﺳﺘﻌﺎذﻩ"‪" ،‬ﺑﺎﻳﮑﻮت" و ﻧﻴﺰ ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣﻪ "ﺣﺼﺎر در ﺣﺼﺎر" از ﺟﻤﻠﻪ ﻓﻴﻠﻢ هﺎﻳﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺎرهﺎ در ﻃﻮل ﺳﺎل هﺎﯼ ‪ ۶١-۶٣‬در زﻧﺪان ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ در ﺁﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ از ﻓﻴﻠﻢ هﺎ ﻣﺜﻞ‬
‫"ﻣﺤﻤﺪ رﺳﻮل اﷲ" و"ﻋُﻤَﺮ ﻣﺨﺘﺎر" را از ﺑﺲ ﭘﺨﺶ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺣﮑﻢ ﺷﮑﻨﺠﻪ را ﻳﺎﻓﺘﻪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﺳﻢ ﺷﺎن ﮐﻪ ﻣﯽ ﺁﻣﺪ‪ ،‬ﻣﺘﺸﻨﺞ ﻣﯽ ﺷﺪم‪ .‬ﻣﻦ ﻗﺒﻼً هﺮ دو ﻓﻴﻠﻢ را از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺒﮑﻪ ﯼ‬
‫وﻳﺪﺋﻮﻳﯽ دﻳﺪﻩ ﺑﻮدم‪" .‬ﻣﺤﻤﺪ رﺳﻮل اﷲ" را از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺳﺮاﺳﺮﯼ ﻧﻴﺰ ﺗﻤﺎﺷﺎ ﮐﺮدﻩ‬
‫ﺑﻮدم‪ .‬ﺑﻌﺪهﺎ هﺮ ﮐﺪام از اﻳﻦ دو ﻓﻴﻠﻢ‪ ،‬ﺑﺎرهﺎ از ﺷﺒﮑﻪ هﺎﯼ وﻳﺪﺋﻮﻳﯽ ﻗﺰل ﺣﺼﺎر‪ ،‬ﮔﻮهﺮدﺷﺖ‬
‫‪٣٣٥‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫و ﺳﻴﻤﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﭘﺨﺶ ﺷﺪ‪" .‬ﺗﺎراس ﺑﻮﻟﺒﺎ"‪" ،‬ﺑﺎراﺑﺎس"‪" ،‬زاﭘﺎﺗﺎ"‪)،‬ﻳﮏ ﻓﻴﻠﻢ در‬
‫ﺑﺎرﻩ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﻌﺪن ﭼﻴﺎن(‪" ،‬ﻋﻴﺴﯽ ﻣﺴﻴﺢ"‪" ،‬ﺑﻦ هﻮر"‪" ،‬ﺑﻴﺴﮑﻮﻳﺖ"‪" ،‬ﻋﺮوج"‪" ،‬ﺑﻴﻨﻮاﻳﺎن"‪،‬‬
‫"ﻓﺮار ﺑﺰرگ"‪" ،‬ﮔﺎو"‪" ،‬ﺳﻔﺮ ﺳﻨﮓ"‪" ،‬ﻣﺒﺎرزﻳﻦ ﺑﺎﺳﮏ"‪" ،‬هﻔﺖ ﺳﺎﻣﻮراﻳﯽ" و‪ ...‬از ﺟﻤﻠﻪ‬
‫ﻓﻴﻠﻢ هﺎﻳﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺁﻣﻮزﺷﯽ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺳﺎﻧﺴﻮر ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ در ﺁﻣﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫هﻨﮕﺎم ﭘﺨﺶ ﻓﻴﻠﻢ ﺳﻴﻨﻤﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﺑﭽﻪ هﺎ روﺑﻪ رو ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮل ﺻﻨﻔﯽ اﺗﺎق‪ ،‬ﺗﺨﻤﻪ‬
‫و ﺷﻴﺮﻳﻨﯽ ﭘﺨﺶ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﻣﺴﺌﻮل ﺻﻨﻔﯽ‪ ،‬ﺗﺨﻤﻪ ﺧﺮﺑﺰﻩ هﺎ را از ﺳﻄﻞ ﺁﺷﻐﺎل هﺎﻳﯽ ﮐﻪ در‬
‫دﺳﺘﺸﻮﻳﯽ ﺑﻨﺪ ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻤﻊ ﺁورﯼ ﮐﺮدﻩ و ﺑﻌﺪ از ﺷﺴﺘﺸﻮﯼ ﺑﺴﻴﺎر و ﻧﻤﮏ ﺳﻮد ﮐﺮدن‪،‬‬
‫ﺧﺸﮏ ﺷﺎن ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺎ ﺷﺮوع ﻓﻴﻠﻢ ﺳﻴﻨﻤﺎﻳﯽ ﻣﺴﺌﻮل ﺻﻨﻔﯽ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﮐﻴﺴﻪ ﯼ ﺗﺨﻤﻪ را‬
‫در دﺳﺖ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬دور اﺗﺎق ﻣﯽ ﭼﺮﺧﻴﺪ و ﻓﺮﻳﺎد ﻣﯽ زد‪ :‬ﺗﺨﻤﻪ‪ ،‬ﺁﺟﻴﻞ‪ ،‬ﺷﻴﺮﻳﻨﯽ‪ ،‬ﺑﺴﺘﻨﯽ‪!...‬‬
‫دﺳﺖ هﺎ دراز ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ و او ﺑﻪ ﻣﻘﺪارﯼ ﮐﻪ ﺻﻼح ﻣﯽ داﻧﺴﺖ‪ ،‬در دﺳﺖ هﺮ ﮐﺲ ﺗﺨﻤﻪ‬
‫ﻣﯽ رﻳﺨﺖ‪ .‬ﺷﻴﺮﻳﻨﯽ هﻢ ﮐﻪ ﭼﻴﺰﯼ ﺟﺰ ﻧﺎن ﺧﺸﮏ ﺁﻏﺸﺘﻪ ﺑﻪ ﺁب ﻗﻨﺪ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻘﺒﺎل‬
‫واﻗﻊ ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪٧‬‬
‫در زﻧﺪان ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﺗﺎ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﺳﺎل ‪ ،۶٢‬ﺧﺒﺮﯼ از ﮐﻼس هﺎﯼ ﺁﻣﻮزﺷﯽ و‬
‫ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﻧﺒﻮد و ﻋﻤﻼً از اﻳﻦ ﺑﺎﺑﺖ‪ ،‬زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﺎ ﻓﺸﺎرﯼ رو ﺑﻪ رو ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﺒﻮد ﮐﻼس هﺎﯼ‬
‫ﻓﺮهﻨﮕﯽ‪ ،‬ﺑﺎز هﻢ ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻧﮕﺎﻩِ ﺑﺎزارﯼِ ﻣﺴﺌﻮﻻنِ زﻧﺪان و ﺣﺴﺎب ﺳﻮد و زﻳﺎن‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬارﯼ هﺎﻳﺸﺎن! در زﻧﺪان ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﮏ ﺑﻨﺪ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺎ ‪ ١٢٠‬ﻧﻔﺮ و ﻳﮏ‬
‫ﻓﺮﻋﯽ ﺑﺎ ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ٢٠‬ﻧﻔﺮ زﻧﺪاﻧﯽ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻘﻴﻪ ﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﮔﻮهﺮدﺷﺖ در ﺳﻠﻮل هﺎﯼ‬
‫اﻧﻔﺮادﯼ ﻧﮕﻬﺪارﯼ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺑﺨﺶ ﻓﺮهﻨﮕﯽ و ﺻﺮف اﻧﺮژﯼ ﮐﻼن ﺑﺮاﯼ ﺗﻌﺪاد‬
‫ﻣﺤﺪودﯼ زﻧﺪاﻧﯽ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺻﺮف ﻧﻤﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻌﺪهﺎ ﮐﻪ ﺗﻌﺪاد زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻨﺪ ﻣﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺪ و‬
‫ﻳﮏ ﺳﺎﻟﻦ ﻋﻤﻮﻣﯽ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ اﻧﺘﻘﺎل زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﮐُﺮد ﺑﻪ ﮔﻮهﺮدﺷﺖ راﻩ اﻧﺪازﯼ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺶ‬
‫ﻓﺮهﻨﮕﯽ زﻧﺪان ﻧﻴﺰ ﻓﻌﺎل ﺷﺪ‪ .‬ﻇﺎهﺮاً ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ازدﻳﺎد زﻧﺪاﻧﻴﺎن‪،‬‬
‫راﻩ اﻧﺪازﯼ ﺑﺨﺶ ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﺻﺮف ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬در ﻗﺰل ﺣﺼﺎر هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎرهﺎﯼ‬
‫ﺟﺴﻤﯽ و رواﻧﯽ‪ ،‬ﻓﺸﺎرهﺎﯼ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮏ ﻧﻴﺰ در ﺳﺎل هﺎﯼ ‪ ۶٢‬و ‪ ۶٣‬اﻓﺰودﻩ ﺷﺪ و ﺑﻪ‬
‫ﺷﻴﻮﻩ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬زﻧﺪاﻧﻴﺎن را ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻗﺮار ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﺁن ﺟﺎ ﮐﻪ در ﺑﻨﺪ‪ ١‬واﺣﺪ‪ ٣‬ﮐﻪ‬
‫ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ ﺑﻮد و ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﻤﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪،‬‬
‫“ﺳﺮﻣﻮﺿﻌﯽ” ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺰ ﻋﺪﻩ اﯼ اﻧﮕﺸﺖ ﺷﻤﺎر‪ ،‬هﻤﻪ ﯼ اﻓﺮاد ﺗﻈﺎهﺮ ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻤﺎز و روزﻩ دارﯼ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﺗﻐﻴﻴﺮ و ﺗﺤﻮﻻت در ادارﻩ ﯼ زﻧﺪان‪ ،‬ﮐﻼس هﺎﯼ ﻓﺮهﻨﮕﯽ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ ﺁﻣﻮزﺷﯽ‬
‫اﺟﺒﺎرﯼ ﻧﻴﺰ ﺣﺬف ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻮاب هﺎ در ﮐﻼس هﺎﯼ ﺁﻣﻮزﺷﯽ ﺧﺎص و وﻳﮋﻩ اﯼ ﮐﻪ ﻣﺤﺴﻦ‬
‫ﻣﺨﻤﻠﺒﺎف در زﻣﻴﻨﻪ ﯼ ﻗﺼﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ و ﻓﻴﻠﻢ ﺳﺎزﯼ و ﻳﺎ ﺣﺴﻴﻦ ﺷﺮﻳﻌﻤﺘﺪارﯼ و‪ ...‬در‬
‫زﻣﻴﻨﻪ هﺎﯼ دﻳﮕﺮ داﻳﺮ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﺟﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺎرﻩ اﯼ از زﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ در"ﻗﻴﺎﻣﺖ" ﺑﺮﻳﺪﻩ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٣٦‬‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺎل هﺎ ﺑﻌﺪ از ﺁزادﯼ ﻧﻴﺰ در ﮐﻼس هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺣﺴﻴﻦ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪارﯼ در ﺑﻴﺮون از‬
‫زﻧﺪان ﺑﺮاﯼ ﺁن هﺎ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﯽ داد‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٨‬‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن از راﻩ هﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺳﻌﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﺧﻮد را از ﺷﺮ ﮐﻼس هﺎﯼ ﺁﻣﻮزﺷﯽ ﺧﻼص‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﮔﺎﻩ اﻳﻦ ﺗﻼش هﺎ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺗﻤﺎرض ﻧﺸﺎن ﻣﯽ داد‪ .‬وﻟﯽ در اﮐﺜﺮ ﻣﻮاﻗﻊ اﻓﺮاد‬
‫ﺳﻌﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﺳﺮﮔﺮم ﮐﺮدﻩ و ﻳﺎ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم اﺟﺒﺎر ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫در ﮐﻼس هﺎﯼ ﺁﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﺨﻨﺎن ﮔﻮﻳﻨﺪﻩ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ را در ذهﻦ ﺧﻮد دﻧﺒﺎل‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻈﺎهﺮ ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ در ﮐﻼس هﺎﯼ ﺁﻣﻮزﺷﯽ و ﻓﺮهﻨﮕﯽ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺑﻪ ﺳﺨﺮﻩ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ و ﻟﻮث ﮐﺮدن ﺁن هﺎ‪ ،‬از ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﮐﺎرﯼ ﺑﻮد ﺑﻪ ﻏﺎﻳﺖ درﺳﺖ و اﺻﻮﻟﯽ ﮐﻪ رژﻳﻢ را‬
‫ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﻧﺸﻴﻨﯽ در ﺁن ﺻﺤﻨﻪ واﻣﯽ داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺪون اﻳﻦ ﮐﻪ ﺗﻠﻔﺎت ﺧﺎﺻﯽ دادﻩ ﺷﻮد و ﻳﺎ‬
‫ﺁﺳﻴﺒﯽ ﺑﻪ اﻓﺮاد رﺳﺪ‪ .‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻋﻠﻨﯽ ﺑﺎ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ راﻳﺞ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﻋﺚ رو ﺷﺪن دﺳﺖ ﻓﺮد‬
‫و ﺑﯽ دﻓﺎع ﺷﺪن او ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽ داد ﮐﻪ ﭼﺮا در ﮐﻼس ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ؟ اﮔﺮ دﻟﻴﻞ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮏ ﺑﺮاﯼ ﺁن ﻣﯽ ﺁورد‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮد ﺑﻪ دﻓﺎع اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮏ‬
‫ﺑﭙﺮدازد‪ .‬دﻓﺎع اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮏ‪ ،‬ﻋﻤﻼً در اﺳﺎرت و در زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ از ﻣﻮﺿﻌﯽ ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﻴﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﮐﺎرﯼ اﺳﺖ ﻋﺒﺚ و ﺑﻴﻬﻮدﻩ و ﻧﺎ ﺑﻪ ﺟﺎ‪ .‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﻋﻤﻠﯽ‬
‫را ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮردﻧﺪ و ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺨﺮب و وﻳﺮاﻧﮕﺮ ﺁن را ﺑﻪ ﭼﺸﻢ‬
‫دﻳﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ دﻳﮕﺮان ﻧﻴﺰ ﮐﻪ هﻴﭻ ﻧﻘﺸﯽ در ﺁن ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻬﺎﯼ ﻧﺪاﻧﻢ ﮐﺎرﯼ ﺁﻧﺎن را‬
‫ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺳﺎل هﺎﯼ ‪ ،۶١ -۶٠‬وﻗﺘﯽ "اﺳﺘﺎد" رﺣﻤﺘﯽ‪ ،‬ﻳﮏ ﺁﺧﻮﻧﺪ اﺣﻤﻖ و ﻣﻔﻠﻮﮎ ﺑﺮاﯼ ﺁﻣﻮزش‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻪ ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬از ﺳﻮﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﭼﻮن ﻣﺎﺋﺪﻩ اﯼ ﺁﺳﻤﺎﻧﯽ ﺗﻠﻘﯽ‬
‫ﺷﺪﻩ و ﻣﻮرد اﺳﺘﻘﺒﺎل ﺷﺎﻳﺎﻧﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﮐﻼس هﺎﯼ درس و ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ وﯼ ﻣﻤﻠﻮ از‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺸﺘﺎﻗﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺗﻔﺮﻳﺢ و ﺧﻨﺪﻩ‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﺎن و دل ﺑﻪ ﺁن روﯼ ﻣﯽ ﺁوردﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ‬
‫ﻣﺜﺎل در ﺑﻨﺪﯼ ﮐﻪ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدﯼ از زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ و وﯼ ﻗﺼﺪ ارﺷﺎد‬
‫ﺁﻧﺎن را داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺗﺮﯼ اﺳﻼم را ﺑﺎ ﻟﻬﺠﻪ ﻏﻠﻴﻆ ﺁذرﯼ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻪ رخ ﺁﻧﺎن ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪ‪" :‬هﻪ‬
‫هﻪ هﻪ ﺟﺪ ﺷﻤﺎ ﻣﻴﻤﻮن اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﺪ ﻣﺎ اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ‪ ،‬ﮐﺪوم ﺑﻬﺘﺮﻩ"؟! وﯼ در واﻗﻊ ﻣﻀﺤﮑﻪ ﯼ‬
‫ﺑﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻟﻬﺠﻪ اش ﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از اﻓﺮاد ﺑﻨﺪ ﺧﻮد ﺁذرﯼ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﮐﺎراﮐﺘﺮ او‬
‫و ﻣﻴﺰان ﺣﻤﺎﻗﺘﺶ‪ ،‬از او ﭼﻬﺮﻩ اﯼ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺁن ﺷﺮاﻳﻂ ﺟﺰ اﻧﺒﺴﺎط ﺧﺎﻃﺮ زﻧﺪاﻧﻴﺎن‬
‫و ﺗﺤﻤﻞ ﭘﺬﻳﺮ ﮐﺮدن ﺷﺮاﻳﻂ ﻃﺎﻗﺖ ﻓﺮﺳﺎﯼ زﻧﺪان‪ ،‬ﺣﺎﺻﻠﯽ دﻳﮕﺮ ﺑﺮاﯼ رژﻳﻢ ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺪﻋﯽ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ :‬ﺣﺎج ﺁﻗﺎ دل ﻣﺎن ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻟﻄﻔﺎً ﮐﻤﯽ ﺑﺮاﯼ ﻣﺎن ﻗﺮﺁن ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ!‬
‫ﺷﻨﻴﺪﻩ اﻳﻢ ﺻﺪاﯼ ﺗﺎن ﺧﻴﻠﯽ ﺧﻮب اﺳﺖ! و او را ﺑﺎ ﺗﺄﻳﻴﺪ و ﺗﺸﻮﻳﻖ هﺎﯼ ﭘﯽ در ﭘﯽ وادار‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻗﺮﺁن را ﺑﺎ ﺻﻮت "ﻋﺒﺪاﻟﺒﺎﺳﻂ" ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ .‬هﻨﻮز ﺷﺮوع ﻧﮑﺮدﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اﻳﻦ‬
‫ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺴﻢ اﷲ‪ ...‬هﻤﻪ ﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻨﺪ ﻳﮏ ﺻﺪا ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﷲ‪ ،‬اﷲ‪ ،‬اﷲ‪ .‬و ﺑﻌﺪ از‬
‫‪٣٣٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺗﮑﺮار ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎرﻩ ﯼ اﻳﻦ ﺳﻴﮑﻞ ﺗﻮﺳﻂ وﯼ و زﻧﺪاﻧﻴﺎن‪ ،‬او از ﮐﻮرﻩ در رﻓﺘﻪ و ﺑﺎ ﺑﺮ زﺑﺎن‬
‫راﻧﺪن ﻓﺤﺶ هﺎﯼ رﮐﻴﮏ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺖ! وﻗﺘﯽ در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﻣﻴﺰان‬
‫ﺗﺤﺼﻴﻼت ﮐﺴﯽ ﻣﯽ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً هﻤﻪ ﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺗﺤﺼﻴﻼت ﺷﺎن را در ﺣﺪ اﺑﺘﺪاﻳﯽ و ﻳﺎ‬
‫ﺧﻮد را ﺑﯽ ﺳﻮاد ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و ﻣﺪﻋﯽ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ :‬ﺣﺎج ﺁﻗﺎ ﻣﺎ ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﻮدﻳﻢ و‪ ...‬او ﺑﺎ‬
‫ﺳﺎدﮔﯽ هﺮ ﭼﻪ ﺗﻤﺎم ﺗﺮ ﺑﺎور ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﺑﺎ ﺗﺤﺼﻴﻼت ﻋﺎﻟﻴﻪ در ﺑﻴﻦ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫در ﻳﮑﯽ از روزهﺎ‪ ،‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﭽﻪ هﺎﯼ ﺑﻨﺪ دﮐﺘﺮ ﻓﺮزﻳﻦ ﻧﺼﺮﺗﯽ را ﺑﺎ ﻧﺎم دﮐﺘﺮ ﻓﺮزﻳﻦ‬
‫ﺻﺪا ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬او ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﻩ و ﺑﺎ ﺗﻌﺠﺐ ﻣﯽ ﭘﺮﺳﺪ‪ :‬ﺁﻳﺎ در ﺑﻨﺪ دﮐﺘﺮ هﻢ دارﻳﺪ؟ ﺑﭽﻪ هﺎ در‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻧﻪ ﺣﺎج ﺁﻗﺎ‪ ،‬ﻓﺎﻣﻴﻠﯽ اش "دﮐﺘﺮ ﻓﺮزﻳﻦ" اﺳﺖ! ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﻳﮏ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻓﺮدﯼ ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺁﻣﻮزش دادﻩ و ﺑﻪ راﻩ ﺑﻴﺎورد! از ﺳﻮﯼ‬
‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺠﺎهﺪ در ﺑﻨﺪ‪ ٢‬واﺣﺪ‪ ،١‬ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﺴﺎط دﻋﺎﯼ ﮐﻤﻴﻞ را ﺑﺮﭼﻴﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻞ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ اﯼ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ در ﻋﻤﻞ ﮐﺎراﻳﯽ داﺷﺖ و ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺟﻤﻊ ﺷﺪن ﺑﺴﺎط ﺁن‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﺁن هﺎ از ﻗﺒﻞ هﻤﺎهﻨﮕﯽ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺗﮑﺒﻴﺮ‪ ،‬ﻧﻴﻤﯽ از ﺑﻨﺪ ﺻﻠﻮات‬
‫ﺑﻔﺮﺳﺘﻨﺪ و ﻧﻴﻤﯽ ﺗﮑﺒﻴﺮ‪ .‬ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻴﺪ در ﻳﮏ ﺟﻤﻊ ﺑﺰرگ اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﺑﻴﺎﻓﺘﺪ ﭼﻪ‬
‫ﺻﺤﻨﻪ هﺎﯼ ﻣﻀﺤﮑﯽ ﭘﺪﻳﺪار ﻣﯽ ﺷﻮد! هﺮﭼﻪ ﻣُﮑﺒّﺮ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﮑﺒﻴﺮ! ﻧﻴﻤﯽ از ﺑﻨﺪ ﺻﻠﻮات‬
‫ﻣﯽ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٩‬‬
‫در ﺳﺎل ‪ ،۶٢‬زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﺎ ﺷﺮﮐﺖ در ﻣﺮاﺳﻢ ﺳﻴﻨﻪ زﻧﯽ در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﯼ ﺳﺎﻟﻦ ‪١٩‬ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺎرزﺗﺮﻳﻦ ﺷﮑﻠﯽ رژﻳﻢ را ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ داوود ﻟﺸﮑﺮﯼ و ﭘﺎﺳﺪاران‬
‫ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﺑﺎ ﺁﻩ و ﻧﺎﻟﻪ ﻧﻮﺣﻪ ﯼ "ﺣُﺮ ﺧﻄﺎ ﮐﺎرم‪ ،‬ﭘﺸﻴﻤﺎﻧﻢ" را ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﺎ‬
‫ﺑﯽ ﻣﻴﻠﯽ ﺗﻤﺎم ﺳﻴﻨﻪ ﻣﯽ زدﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ ﻧﻮﺣﻪ ﺧﻮاﻧﯽ و ﺳﻴﻨﻪ زﻧﯽ زﻧﺪاﻧﻴﺎن رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺮوز‬
‫ﺳﻮرﯼ ﻧﻮﺣﻪ ﯼ "ﻋﺒﺎس ﻋﻠﻤﺪار" را ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﺳﻴﻨﻪ هﺎﯼ ﻣﺤﮑﻢ و ﻳﮏ دﺳﺖ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺠﺎهﺪ‬
‫ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﭘﺎﺳﺪاران ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﯼ ﺧﻄﺎﯼ ﺧﻮد ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺎ ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ و ﺧﺸﻮﻧﺖ‪،‬‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن را ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺗﻼش ﺁن هﺎ ﺑﺮاﯼ ﺑﺮدن زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻪ ﻣﺮاﺳﻢ‬
‫ﺳﻴﻨﻪ زﻧﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺎﺳﺪاران "ﺣُﺮ" ﺧﻄﺎ ﮐﺎر ﺑﻮدﻧﺪ و زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺠﺎهﺪ "ﻋﺒﺎس ﻋﻠﻤﺪار"! ﺑﺪون‬
‫هﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ هﻤﺎهﻨﮕﯽ و ﺗﺼﻤﻴﻤﯽ از ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺻﺤﻨﻪ را ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن واﮔﺬار ﮐﺮدﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬هﻤﻴﻦ ﻋﻤﻞ ﻳﮏ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ در اوﻳﻦ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ ۶٠‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﺎ‬
‫ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻮﺣﻪ ﯼ "ﺁﺗﺶ زدﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﻴﻤﻪ هﺎ‪ ،‬اﯼ واﯼ ﻳﺎ ﻣﺤﻤﺪا" ﻻﺟﻮردﯼ و ﭘﺎﺳﺪاران را ﺑﻪ‬
‫واﮐﻨﺶ وادار ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ در اﻳﺎم ﻣﺤﺮم در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﯼ اوﻳﻦ و ﻳﺎ دﻳﮕﺮ ﻣﺤﻞ هﺎﯼ‬
‫ﻣﺮاﺳﻢ ﺳﻮﮔﻮارﯼ در زﻧﺪان هﺎ ﮐﻮﺑﻨﺪﻩ ادا ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﺷﻌﺎر "ﺣﺴﻴﻦ ﺣﺴﻴﻦ ﺷﻌﺎر ﻣﺎﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺷﻬﺎدت اﻓﺘﺨﺎر ﻣﺎﺳﺖ" ﺑﻮد‪ .‬هﺮ ﺁدم ﺳﺎدﻩ اﯼ ﻧﻴﺰ ﻣﻘﺼﻮد از ﺁن را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ در ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫در ﺟﺮﻳﺎن ﻳﮏ ﮐﻼس ﺁﻣﻮزﺷﯽ در ﻣﺠﺮد‪ ۶‬ﻗﺰل ﺣﺼﺎر‪ ،‬ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﻓﺮﺷﻴﺪ ﻓﺎرﻳﺎﺑﯽ‬
‫رﻳﺸﻪ هﺎﯼ ﮐﻠﻴﻪ ﯼ زﻳﻠﻮ هﺎﻳﯽ را ﮐﻪ دور و ﺑﺮﻣﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ هﻢ ﮔﺮﻩ زدﻳﻢ ﺗﺎ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺗﻮاﺑﺎن‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٣٨‬‬
‫ﻗﺼﺪ ﺟﻤﻊ ﺁورﯼ زﻳﻠﻮهﺎ را ﮐﻨﻨﺪ ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻞ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ هﻤﻪ ﯼ زﻳﻠﻮهﺎ ﺑﻪ هﻢ‬
‫وﺻﻞ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ و اﺑﺘﺪا ﺑﺎﻳﺪ ﺁن هﺎ را از هﻢ ﺟﺪا ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﺎر ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺗﻤﺎﻣﯽ‬
‫ﮔﺮﻩ هﺎ را داﻧﻪ‪ -‬داﻧﻪ ﺑﺎز ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ درﺑﺎرﻩ ﯼ اﻧﮕﻴﺰﻩ ﯼ ﻣﺎ از اﻳﻦ ﮐﺎر ﺳﺆال ﮐﺮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﭘﺎﺳﺦ دادﻳﻢ‪ :‬از ﺑﺲ در ﺑﺤﺮ ﮐﻼس ﺁﻣﻮزﺷﯽ و ﺁن ﭼﻪ اﺳﺘﺎد ﺷﻴﺦ ﻣﺠﺘﺒﯽ ﺗﻬﺮاﻧﯽ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‬
‫ﻓﺮو رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﺸﺪﻳﻢ ﭼﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ!‬
‫در هﻤﺎن ﻣﺠﺮد‪ ۶‬ﻗﺰل ﺣﺼﺎر‪ ،‬هﺮ روز اﻓﺮاد ﺳﻠﻮل هﺎﯼ ﻳﮏ ﻃﺮف ﺑﻨﺪ را ﺑﻪ راهﺮوﯼ ﺑﻨﺪ‬
‫ﺁوردﻩ و ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ در ﮐﻼس هﺎﯼ ﺁﻣﻮزﺷﯽ ﮐﻪ از ﻃﺮﻳﻖ وﻳﺪﺋﻮ ﺳﺎﻧﺘﺮال ﭘﺨﺶ‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬روزﯼ ﮐﻪ ﻧﻮﺑﺖ ﻣﺎن ﺑﻮد ﺗﺎ در اﺗﺎق ﺑﻤﺎﻧﻴﻢ‪ ،‬ﺁن هﺎﻳﯽ را ﮐﻪ ﺑﻴﺮون‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻧﻮاع و اﻗﺴﺎم وﺳﺎﻳﻞ دﺳﺖ ﺳﺎز و دﻳﮕﺮ راﻩ هﺎﯼ اﺑﺘﮑﺎرﯼ ﺟﺎﻟﺐ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺣﻤﻠﻪ‬
‫ﻗﺮار ﻣﯽ دادﻳﻢ‪ .‬ﭼﻨﺪﻳﻦ ﮐﻤﺎن ﺳﻴﻤﯽ درﺳﺖ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻳﻢ و ﺑﺎ ﺑﺮﻳﺪن ﻟﻮﻟﻪ هﺎﯼ ﺧﻤﻴﺮدﻧﺪان ﻧﻴﺰ‬
‫ﺗﻴﺮهﺎﻳﯽ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻋﺪد هﺸﺖ ﻓﺎرﺳﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ اﺑﺰار ﺟﻨﮕﯽ! ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﻣﺎن را ﮐﻪ‬
‫از ﻣﻴﺎن ﺑﭽﻪ هﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺣﻤﻠﻪ ﻗﺮار ﻣﯽ دادﻳﻢ‪ .‬ﺑﻴﭽﺎرﻩ هﺎ در ﺣﺎل ﺗﻤﺎﺷﺎﯼ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻣﺎ روﺑﻪ رو ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺁن هﺎ هﻴﭻ واﮐﻨﺸﯽ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﻧﺸﺎن دهﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ در ﺁن ﺻﻮرت ﻳﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﺎ را ﻟﻮ دهﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﺎرﯼ ﺑﻮد ﻣﺬﻣﻮم و‬
‫اﻣﮑﺎن ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ و ﻳﺎ ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﻣﯽ ﺳﻮﺧﺘﻨﺪ و ﻣﯽ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﻮﺑﺖ ﻣﺎ ﻓﺮا‬
‫رﺳﺪ و ﺗﻼﻓﯽ ﮐﻨﻨﺪ! ﮔﻠﻮﻟﻪ هﺎﯼ رﻳﺰﯼ را هﻢ ﺑﻪ ﻣﺪد ﻟﻮﻟﻪ ﯼ ﺧﻮدﮐﺎر ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺷﺎن ﺷﻠﻴﮏ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ‪ .‬از دﻳﮕﺮ اﺑﺘﮑﺎرهﺎﯼ ﺑﭽﻪ هﺎ‪ ،‬رﻳﺨﺘﻦ ﺁب در ﻇﺮف هﺎﯼ ﺷﺎﻣﭙﻮﻳﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ‬
‫ﻧﺎرﻧﺠﮏ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻇﺮف هﺎﯼ ﻧﺎرﻧﺠﮑﯽ ﺷﮑﻞ ﺷﺎﻣﭙﻮ‪ ،‬ﺧﻮد ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ اﺷﺎﻋﻪ ﯼ ﻓﺮهﻨﮓ ﺟﻨﮓ‬
‫در ﺁن ﺳﺎل هﺎ ﺑﻮد‪ .‬وﻗﺘﯽ ﻇﺮف هﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮر را ﻓﺸﺎر ﻣﯽ دادﻳﻢ‪ ،‬ﺁب ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ‬
‫هﺪف ﭘﺎﺷﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬از دﻳﮕﺮ وﺳﺎﻳﻞ ﺣﻤﻠﻪ‪ ،‬ﻓﻼﺳﮏ ﺁب ﺗﻠﻤﺒﻪ اﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﻪ‬
‫دﺳﺘﺸﻮﻳﯽ ﻣﯽ ﺑﺮدﻳﻢ؛ هﻨﮕﺎم ﺑﺎزﮔﺸﺖ از دﺳﺘﺸﻮﻳﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﺁن ﺑﭽﻪ هﺎﻳﯽ را ﮐﻪ در راهﺮو ﺑﻪ‬
‫اﺟﺒﺎر ﺑﺮاﯼ ﺗﻤﺎﺷﺎﯼ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻴﺲ ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ‪ .‬از دور ﮐﻪ ﻣﺎ را‬
‫ﻣﯽ دﻳﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﯽ در اﻧﺘﻈﺎرﺷﺎن اﺳﺖ و در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﭼﺸﻤﺎﻧﺸﺎن از‬
‫ﺣﺪﻗﻪ درﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻠﺘﻤﺴﺎﻧﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﮐﻪ از اﻧﺠﺎم ﺁن ﭼﻪ در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺻﺮف ﻧﻈﺮ‬
‫ﮐﻨﻴﻢ!‬
‫ﻣﺎ ﮔﺎهﯽ وﻗﺖ هﺎ‪ ،‬ﺣﺘﺎ ﺑﺎ ﺑﺎزﯼ هﺎﯼ ﺑﭽﻪ ﮔﺎﻧﻪ اﯼ از اﻳﻦ دﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮدﻣﺎن را از ﺷﺮ ﻓﻀﺎهﺎﯼ‬
‫ﻧﺎﺑﻮدﮐﻨﻨﺪﻩ ﯼ ﮐﻼس هﺎﯼ ﺁﻣﻮزﺷﯽ و ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎﯼ ﻧﺎﺷﯽ از ﺁن‪ ،‬ﺧﻼص ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎ در‬
‫ﻓﻀﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺧﻮد ﻣﯽ ﺳﺎﺧﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺗﻨﻔﺲ ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ ﻧﻪ در ﻓﻀﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﺎ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫راز ﻣﺎﻧﺪﮔﺎرﯼ ﻣﺎ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪١٠‬‬
‫ﮐﻼس هﺎﯼ ﺁﻣﻮزﺷﯽ ﺟﺮﻳﺎﻧﯽ ﺻﺮﻓﺎً ﻳﮏ ﻃﺮﻓﻪ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺖ‬
‫ﺑﻴﻦ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺗﻮاب و ﻋﻮاﻣﻞ رژﻳﻢ دﻧﺒﺎل ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﮐﻼس هﺎﯼ ﺁﻣﻮزﺷﯽ ﮐﻪ‬
‫‪٣٣٩‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫رهﺒﺮان و اﻳﺪﺋﻮﻟﻮگ هﺎﯼ ﺗﻮدﻩ اﯼ ﺑﺮاﯼ ﻃﻼب ﺣﻮزﻩ ﯼ ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ داﻳﺮ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻳﮑﯽ از‬
‫اﻳﻦ ﻣﻮارد ﺑﻮد‪ .‬وﺣﻴﺪ ﺳﺮﻳﻊ اﻟﻘﻠﻢ ﭘﺲ از راﻩ اﻧﺪازﯼ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﮐﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﯼ وزارت اﻃﻼﻋﺎت‪،‬‬
‫ﻣﺪﺗﯽ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻃﻼب ﻋﻠﻮم دﻳﻨﯽ ﺁﻣﻮزش ﮐﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ و‪ ...‬ﻣﯽ داد‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ دﮐﺘﺮ ﻧﺎﺻﺮ ﺗﮑﻤﻴﻞ هﻤﺎﻳﻮن از ﻧﺰدﻳﮑﺎن ﺑﻨﯽ ﺻﺪر ﻧﻴﺰ ﮐﻼس هﺎﻳﯽ در‬
‫راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﭘﺎﺳﺪاران و ﻃﻼب ﻋﻠﻮم دﻳﻨﯽ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬و ﻧﺎﺻﺮ ﻟﮏ ﭘﻮر‪ ،‬رهﺒﺮ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن "ﮐﺎرﮔﺮان ﺳﺮخ" ﻧﻴﺰ ﮐﻼس هﺎﯼ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﺮاﯼ ﺗﻮاب هﺎ و ﭘﺎﺳﺪاران داﻳﺮ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪١١‬‬
‫رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﯽ دادﺳﺘﺎﻧﯽ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ در ﮐﻨﺎر ﮐﺎر اﺻﻠﯽ اش‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺗﻨﻈﻴﻢ اﻃﻼﻋﻴﻪ هﺎﯼ‬
‫دادﺳﺘﺎﻧﯽ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﻣﺮﮐﺰ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﺎپ و اﻧﺘﺸﺎر ﮐﺘﺎب هﺎﻳﯽ ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺖ ﮐﻪ ﺣﺎوﯼ‬
‫ﺑﻌﻀﯽ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎ و ﻣﻴﺰﮔﺮدهﺎ و هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺨﺶ هﺎﻳﯽ از ﺑﺮﮔﻪ هﺎﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ اﻓﺮاد ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﮐﺘﺎب هﺎ و ﺟﺰوات ﻋﻠﻴﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ اﻧﺘﺸﺎر ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬هﺪف اﻳﻦ ﮐﺘﺎب هﺎ‬
‫رﻓﻊ اﺗﻬﺎم از دادﺳﺘﺎﻧﯽ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ و ﺟﻨﺎﻳﺖ هﺎﯼ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ از ﺳﻮﯼ ﺁﻧﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺎ‬
‫ﺁن ﺟﺎ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دارم ‪ ۶-٧‬ﮐﺘﺎب ﺑﻪ ﻓﺎرﺳﯽ و اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﺗﻮﺳﻂ رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﯽ دادﺳﺘﺎﻧﯽ‬
‫اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﻣﺮﮐﺰ و ﻳﮏ ﮐﺘﺎب ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت اﺳﻼﻣﯽ اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺗﻌﺪادﯼ از اﻳﻦ ﮐﺘﺎب هﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺷﺮﻳﻔﯽ ﻧﻴﺎ ﮐﻪ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻧﺸﺮﻳﻪ‬
‫ﻟﻮح و هﻮادارﯼ از دﮐﺘﺮ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬وﯼ ﻳﮑﯽ از ﺗﻮاﺑﻴﻨﯽ‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ هﻤﮑﺎرﯼ ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﺑﺎ دادﺳﺘﺎﻧﯽ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﻌﺪ از ﺁزادﯼ از‬
‫زﻧﺪان ﻧﻴﺰ در رادﻳﻮ و ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن و ﺳﻴﻨﻤﺎ ﺑﻪ ﮐﺎر ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﺗﺮﺟﻤﻪ اوﻟﻴﻪ ﺗﻌﺪادﯼ از اﻳﻦ‬
‫ﮐﺘﺎب هﺎ ﺑﻪ اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﺗﻮﺳﻂ وﺣﻴﺪ ﺳﺮﻳﻊ اﻟﻘﻠﻢ‪ ،‬از رهﺒﺮان اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ هﺎ ﮐﻪ هﻤﮑﺎرﯼ‬
‫وﺳﻴﻌﯽ ﺑﺎ دادﺳﺘﺎﻧﯽ داﺷﺖ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪهﺎ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب هﺎ ﺗﻮﺳﻂ رژﻳﻢ ﺟﻤﻊ ﺁورﯼ ﺷﺪ و‬
‫اﻣﮑﺎن دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﺁن هﺎ ﻧﻴﺴﺖ ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﮐﻪ ﮐﺴﯽ در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﺨﺼﯽ ﺧﻮد ﺁن هﺎ را داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻧﺘﺸﺎر ﺻﻮرت ﺟﻠﺴﺎت ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ اﻓﺮاد ﺗﻮﺳﻂ دﺳﺘﮕﺎﻩ ﻗﻀﺎﻳﯽ‪ ،‬ﻳﮑﯽ از ﻣﻮارد‬
‫ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﺎرز و ﺑﺮﺧﻼف ﻣﻮازﻳﻦ ﺣﻘﻮﻗﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﺣﺘﻤﺎل هﻢ هﺴﺖ ﮐﻪ ﮐﻴﻔﻴﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬
‫اﻳﻦ ﮐﺘﺎب هﺎ ﻳﮑﯽ دﻳﮕﺮ از دﻻﻳﻞ ﺟﻤﻊ ﺁورﯼ ﺁن هﺎ ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪٢٢٢‬‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﯽ اوﻳﻦ در ﺳﺎل هﺎﯼ اوﻟﻴﻪ دهﻪ ‪ ۶٠‬ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ اﺣﻤﺪ اﺣﻤﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫از ﺳﺎل ‪ ۶۴‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ هﺪاﻳﺖ رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﯽ دادﺳﺘﺎﻧﯽ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﻳﮑﯽ‬

‫‪ 222‬اﺣﻤﺪ اﺣﻤﺪ ﻳﮑﯽ از ﻓﻌﺎﻻن ﮔﺮوﻩ ﺣﺰباﷲ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻌﺪهﺎ ﺑﻪ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﭘﻴﻮﺳﺖ‪ .‬وﯼ در ﺳﺎل ‪ ۵۴‬ﺑﻌﺪ از‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات درون ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﻪ ﺿﺪﻳﺖ هﻴﺴﺘﺮﻳﮏ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﺳﺎواﮎ ﮐﻪ از ﻣﻴﺰان ﺿﺪﻳﺖ او ﺁﮔﺎﻩ‬
‫ﺑﻮد وﯼ را ﺑﺪون ﺁن ﮐﻪ ﺑﻪ دادﮔﺎﻩ ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ ﺁزاد ﮐﺮد ﺗﺎ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺑﺨﺶ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ ﻟﻨﻴﻨﻴﺴﺖ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﺮود‪ .‬اﻳﻦ‬
‫در ﺣﺎﻟﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ وﯼ در درﮔﻴﺮﯼ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﺳﺎواﮎ زﺧﻤﯽ و دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٤٠‬‬
‫از ﺳﺮﺑﺎزﺟﻮهﺎﯼ ﺧﺸﻦ و دﻳﻮﺳﻴﺮت اوﻳﻦ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ٢٢٣.‬ﻃﯽ اﻳﻦ ﺳﺎل هﺎ ﻣﺠﻴﺪ ﻓﺮﺟﯽ‬
‫ﮐﻪ در داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺑﻬﺸﺘﯽ )ﻣﻠﯽ ﺳﺎﺑﻖ( ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﻣﻌﺎوﻧﺖ او را ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ داﺷﺖ‪.‬‬

‫‪١٢‬‬
‫ﮐﺘﺎب هﺎﻳﯽ ﮐﻪ از ﺳﻮﯼ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﯼ زﻧﺪان در اﺧﺘﻴﺎر زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻗﺮار دادﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺪت‬
‫ﻳﮏ ﺳﻮﻳﻪ و ﺑﯽ ﻣﺤﺘﻮا ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً هﻴﭻ ﮐﺘﺎب ﺑﻪ درد ﺑﺨﻮرﯼ در ﻣﻴﺎن ﮐﺘﺎب هﺎﯼ‬
‫ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﯼ اوﻳﻦ‪ ،‬در ﺧﻼل ﺳﺎل هﺎﯼ ‪ ۶٠-۶٣‬وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﻧﮕﺎهﯽ ﺑﻪ ﻟﻴﺴﺖ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب هﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ روﺷﻨﮕﺮ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻢ‪ ،‬اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻴﺎن اﻳﻦ ﻟﻴﺴﺖ‪ ،‬هﺮﮐﺘﺎﺑﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻗﺒﺎل‬
‫ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن روﺑﻪ رو ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺎﻣﺶ در ﻟﻴﺴﺖ ﮐﺘﺎب هﺎﯼ ﻣﻤﻨﻮﻋﻪ ﻣﯽ رﻓﺖ‪ .‬ﻣﺴﺌﻮل‬
‫ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﯼ زﻧﺪان اوﻳﻦ ﮐﻪ ﮔﻮﻳﺎ در زﻣﺎن ﺷﺎﻩ ﻧﻴﺰ ﺑﺮاﯼ ﻣﺪت ﮐﻮﺗﺎهﯽ زﻧﺪان ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪،‬‬
‫هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﻟﻴﺴﺖ ﮐﺘﺎب هﺎ ﺑﻪ اﺗﺎق هﺎﯼ ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬او ﻟﻴﺴﺖ ﮐﺘﺎب هﺎﯼ‬
‫درﺧﻮاﺳﺘﯽ زﻧﺪاﻧﻴﺎن را ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ و ﭘﺲ از ﭼﻨﺪ روز هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺑﺮﺧﯽ از ﮐﺘﺎب هﺎﯼ‬
‫ﺳﻔﺎرش دادﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺎز ﻣﯽ ﮔﺸﺖ‪.‬‬

‫ﮐﺘﺎب هﺎﯼ ﻣﻮﺟﻮد در زﻧﺪان در ﺳﺎل هﺎﯼ ‪۶٠-۶٣‬‬

‫ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﺎ‪ -‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ﺻﺪر‬

‫اﻗﺘﺼﺎدﻣﺎ‪ -‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮﺻﺪر‬
‫ﻓﻴﻠﺴﻮف ﻧﻤﺎهﺎ‪ -‬ﻧﺎﺻﺮ ﻣﮑﺎرم ﺷﻴﺮازﯼ‬
‫اﺻﻮل ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﻓﻠﺴﻔﻪ رﺋﺎﻟﻴﺴﻢ ‪ ۵‬ﺟﻠﺪ‪ -‬ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻴﻦ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﯽ ﭘﺎورﻗﯽ ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮﯼ‬
‫ﻗﺼﺺ اﻻﻧﺒﻴﺎ‪ -‬از ﺁدم ﺗﺎ ﺧﺎﺗﻢ‪ -‬ﻋﻤﺎد اﻟﺪﻳﻦ ﺣﺴﻴﻨﯽ‬
‫ﻧﻬﻀﺖ روﺣﺎﻧﻴﺖ‪ -‬ﺣﻤﻴﺪ روﺣﺎﻧﯽ‬
‫ﺗﺤﺮﻳﺮ اﻟﻮﺳﻴﻠﻪ‪ -‬روح اﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ‬
‫وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ ﻳﺎﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ‪ -‬روح اﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ‬
‫ﻧﺎﻣﻪ اﯼ از اﻣﺎم ﮐﺎﺷﻒ اﻟﻐﻄﺎ‪ -‬روح اﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ‬
‫رﺳﺎﻟﻪ ﻋﻤﻠﻴﻪ‪ -‬روح اﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ‬
‫ﻧﻬﭻ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪ -‬ﺳﺨﻨﺎن ﻋﻠﯽ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺗﺮﺟﻤﻪ ﯼ ﺟﻮاد ﻓﺎﺿﻞ‬
‫ﻧﻬﺞ اﻟﻔﺼﺎﺣﻪ‪ -‬ﺳﺨﻨﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬

‫‪ 223‬وﯼ پﺲ از ﺕﻐﻴﻴﺮ و ﺕﺤﻮﻻت درون زﻧﺪان هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ دﻳﮕﺮ ﺑﺎزﺝﻮﻳﺎن ﺝﻨﺎﻳﺘﮑﺎر ﺷﻌﺒﻪ هﻔﺖ اوﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺁنﮐﻪ‬
‫ﺁبهﺎ از ﺁﺱﻴﺎب ﺑﻴﺎﻓﺘﺪ‪ ،‬از ﮐﺎر ﺑﺎزﺝﻮﻳﯽ ﺑﺮﮐﻨﺎر ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﺱﻼﻣﯽ پﻴﺶ از ﺕﺼﺪﯼ ﮔﻤﺮگ ﻣﻬﺮﺁﺑﺎد ﺕﻬﺮان‪ ،‬ﻣﺪﺕﯽ ﻧﻴﺰ‬
‫ﻣﺴﺌﻮل ﺑﺨﺶ اﻣﻮال دادﺱﺘﺎﻧﯽ اﻧﻘﻼب اﺱﻼﻣﯽ ﻣﺮﮐﺰ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪٣٤١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺻﺤﻔﻴﻪ ﺳﺠﺎدﻳﻪ ‪ -‬اﻣﺎم زﻳﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ‬
‫ﻣﻔﺎﺗﻴﺢ اﻟﺠﻨﺎن‪ -‬ﺷﻴﺦ ﻋﺒﺎس ﻗﻤﯽ‬
‫ﻣﺎدﻩ و دﻳﺎﻟﮑﺘﻴﮏ‪ -‬ﻋﺒﺪاﻟﮑﺮﻳﻢ ﺳﺮوش‬
‫دﮔﻤﺎﺗﻴﺴﻢ ﻧﻘﺎﺑﺪار‪ -‬ﻋﺒﺪاﻟﮑﺮﻳﻢ ﺳﺮوش‬
‫ﻓﻠﺴﻔﻪ ﯼ ﺗﺎرﻳﺦ‪ -‬ﻋﺒﺪاﻟﮑﺮﻳﻢ ﺳﺮوش‬
‫اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ﺷﻴﻄﺎﻧﯽ‪ -‬ﻋﺒﺪاﻟﮑﺮﻳﻢ ﺳﺮوش‬
‫ﻋﻠﻢ ﭼﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﻪ ﭼﻴﺴﺖ‪ -‬ﻋﺒﺪاﻟﮑﺮﻳﻢ ﺳﺮوش‬
‫ﺗﮑﺎﻣﻞ در ﻗﺮﺁن‪ -‬ﻋﻠﯽ ﻣﺸﮑﻴﻨﯽ‬
‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‪ -‬ﻋﻠﯽ ﻣﺸﮑﻴﻨﯽ‬
‫ﻣﻌﺮاج‪ -‬ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻦ دﺳﺘﻐﻴﺐ‬
‫اﻣﺎﻣﺖ‪ -‬ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻦ دﺳﺘﻐﻴﺐ‬
‫ﮔﻨﺎهﺎن ﮐﺒﻴﺮﻩ‪ -‬ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻦ دﺳﺘﻐﻴﺐ‬
‫ﻣﺘﻦ ﮐﺎﻣﻞ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﺸﺪﻩ اﻳﻤﺎن‪ -‬ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻦ دﺳﺘﻐﻴﺐ‬
‫داﺳﺘﺎن هﺎﯼ ﺷﮕﻔﺖ‪ -‬ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻦ دﺳﺘﻐﻴﺐ‬
‫ﺑﻬﺸﺖ ﺟﺎوﻳﺪان‪ -‬ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻦ دﺳﺘﻐﻴﺐ‬
‫ﻣﻌﺎد‪ -‬ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻦ دﺳﺘﻐﻴﺐ‬
‫ﺣﻴﺎت ﭘﺲ از ﻣﺮگ‪ -‬ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻴﻦ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﯽ‬
‫ﻋﻠﻞ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﻣﺎدﯼ ﮔﺮﯼ‪ -‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮﯼ‬
‫ﺧﻮرﺷﻴﺪ دﻳﻦ هﺮﮔﺰ ﻏﺮوب ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ -‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮﯼ‬
‫ﺧﺘﻢ ﻧﺒﻮت‪ -‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮﯼ‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺣﺠﺎب‪ -‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮﯼ‬
‫ﺣﻘﻮق زن در اﺳﻼم‪ -‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮﯼ‬
‫ﻋﺪل اﻟﻬﯽ‪ -‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮﯼ‬
‫ﺟﺎذﺑﻪ و داﻓﻌﻪ ﻋﻠﯽ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم‪ -‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮﯼ‬
‫داﺳﺘﺎن راﺳﺘﺎن ‪ -‬دوﺟﻠﺪ‪ ،‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮﯼ‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ اﺳﻼم و اﻳﺮان ‪ ٢‬ﺟﻠﺪ‪ -‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮﯼ‬
‫ﺟﻨﺒﺶ هﺎﯼ اﺳﻼﻣﯽ در ﻳﮏ ﺻﺪ ﺳﺎل اﺧﻴﺮ‪ -‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮﯼ‬
‫اﻧﻘﻼب ﻣﻬﺪﯼ از ﻧﻈﺮ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﯼ ﺗﺎرﻳﺦ‪ -‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮﯼ‬
‫دﻩ ﮔﻔﺘﺎر‪ -‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮﯼ‬
‫ﺑﻴﺴﺖ ﮔﻔﺘﺎر‪ -‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮﯼ‬
‫ﻣﻘﺎﻻت ﻓﻠﺴﻔﯽ‪ -‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮﯼ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﻣﯽ ‪ -‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮﯼ‬
‫ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﻪ راز‪ -‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮﯼ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٤٢‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﮐﺎﻣﻞ‪ -‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮﯼ‬
‫ﺁﺷﻨﺎﻳﯽ ﺑﺎ ﻋﻠﻮم اﺳﻼﻣﯽ‪ -‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮﯼ‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ اﯼ ﺑﺮ ﺟﻬﺎن ﺑﻴﻨﯽ اﺳﻼﻣﯽ‪ -‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮﯼ‬
‫اﻧﺴﺎن و ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ‪ -‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮﯼ‬
‫ﺳﻴﺮﯼ در ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪ -‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮﯼ‬
‫اﺳﻼم و ﻣﻘﺘﻀﻴﺎت زﻣﺎن‪ -‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮﯼ‬
‫اﻣﺪادهﺎﯼ ﻏﻴﺒﯽ در زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺸﺮ‪ -‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮﯼ‬
‫اﻧﺴﺎن و اﻳﻤﺎن‪ -‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮﯼ‬
‫اﻣﺎﻣﺖ و رهﺒﺮﯼ‪ -‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮﯼ‬
‫ﺟﻬﺎن ﺑﻴﻨﯽ ﺗﻮﺣﻴﺪﯼ‪ -‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮﯼ‬
‫ﺣﻤﺎﺳﻪ ﺣﺴﻴﻨﯽ‪ -‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮﯼ‬
‫وﺣﯽ و ﻧﺒﻮت‪ -‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮﯼ‬
‫ﻣﻬﺪﯼ ﻣﻮﻋﻮد‪ -‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮﯼ‬
‫ﻓﺮوغ وﻻﻳﺖ‪ -‬ﺟﻌﻔﺮ ﺳﺒﺤﺎﻧﯽ‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﻩ در ﻗﺮﺁن ‪ -‬اﺣﻤﺪ ﺑﻬﺸﺘﯽ‬
‫ﻋﻠﯽ و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ‪ -‬ﻃﻪ ﺣﺴﻴﻦ‬
‫ﺗﻮﺣﻴﺪ‪ -‬ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻨﯽ ﺑﻬﺸﺘﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺟﻮاد ﺑﺎهﻨﺮ وﻋﻠﯽ ﮔﻠﺰادﻩ ﻏﻔﻮرﯼ‬
‫اﺻﻮل و ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ‪ -‬ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪارﯼ‬
‫زﻳﻨﺐ ﺑﺎﻧﻮﯼ ﻗﻬﺮﻣﺎن ﮐﺮﺑﻼ‪ -‬ﻋﺎﻳﺸﻪ ﺑﻨﺖ اﻟﺸﺎﻃﯽ‬
‫ﻗﺼﺺ ﻗﺮﺁن – ﺻﺪراﻟﺪﻳﻦ ﺑﻼﻏﯽ‬
‫ﻃﺮح ﮐﻠﯽ اﻧﺪﻳﺸﻪ اﺳﻼﻣﯽ در ﻗﺮﺁن‪ -‬ﺳﻴﺪ ﻋﻠﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ‬
‫از ژرﻓﺎﯼ ﻧﻤﺎز‪ -‬ﺳﻴﺪﻋﻠﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ‬
‫ﺻﻠﺢ اﻣﺎم ﺣﺴﻦ‪ -‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺳﻴﺪ ﻋﻠﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ‬
‫اﻣﺎم رﺿﺎ‪ -‬ﺳﻴﺪﻋﻠﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ‬
‫ﻣﻌﺮاج اﻟﺴﻌﺎدﻩ‪ -‬ﻣﻼ اﺣﻤﺪ ﻧﺮاﻗﯽ‬
‫ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻧﻤﺎز‪ -‬ﻣﺤﺴﻦ ﻗﺮاﺋﺘﯽ‬
‫رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﺗﺮﺑﻴﺘﯽ ‪ -‬ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪارﯼ‬
‫ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ اﺳﻼﻣﯽ دﮐﺘﺮ ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪارﯼ‬
‫زﻧﺪﮔﯽ ﻓﺎﻃﻤﻪ‪ -‬ﺳﻴﺪﺟﻌﻔﺮ ﺷﻬﻴﺪﯼ‬
‫ﺷﻴﻌﻪ و زﻣﺎﻣﺪاران ﺧﻮدﺳﺮ‪ -‬ﻣﺤﻤﺪ ﺟﻮاد ﻣﻐﻨﻴﻪ‬
‫ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻣﻐﺮب‪ -‬ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺣﮑﻴﻤﯽ‬
‫ﺑﻌﺜﺖ‪ -‬ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺣﮑﻴﻤﯽ‬
‫ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ‪ -‬اﮐﺮم زﻋﺘﻴﺮ‪ -‬ﺗﺮﺟﻤﻪ هﺎﺷﻤﯽ رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ‬
‫‪٣٤٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﭼﻬﺎر رﺳﺎﻟﻪ – ﻳﺤﻴﯽ ﻧﻮرﯼ‬
‫ﺁﻏﺎز ﻧﻬﻀﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻌﺜﺖ ﺗﺎ هﺠﺮت‪ -‬ﻣﺤﻤﺪ ﺟﻮاد ﺑﺎهﻨﺮ‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ اﻧﺒﻴﺎ از ﺁدم ﺗﺎ ﺧﺎﺗﻢ‪ -‬ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻤﺎد زادﻩ‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﺤﻠﻴﻠﯽ اﺳﻼم‪ -‬ﺳﻴﺪﺟﻌﻔﺮ ﺷﻬﻴﺪﯼ‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﺤﻠﻴﻠﯽ اﺳﻼم‪ -‬ﺳﻴﺪ هﺎﺷﻢ رﺳﻮﻟﯽ ﻣﺤﻼﺗﯽ‬
‫اﻣﺖ و اﻣﺎﻣﺖ‪ -‬ﻓﺨﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺣﺠﺎزﯼ‬
‫ﭼﻬﺎردﻩ ﻣﻌﺼﻮم‪ -‬ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻤﺎدزادﻩ‬
‫هﺴﺘﯽ ﺑﺨﺶ‪ -‬ﺳﻴﺪﻋﺒﺪاﻟﮑﺮﻳﻢ هﺎﺷﻤﯽ ﻧﮋاد‬
‫ﺟﺒﺮ و اﺧﺘﻴﺎر‪ -‬ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ ﺟﻌﻔﺮﯼ‬
‫ﺣﺮﮐﺖ و ﺗﺤﻮل‪ -‬ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ ﺟﻌﻔﺮﯼ‬
‫ﻋﺮﻓﺎن اﺳﻼﻣﯽ‪ -‬ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ ﺟﻌﻔﺮﯼ‬
‫ﻋﻠﻢ در ﺧﺪﻣﺖ اﻧﺴﺎن‪ -‬ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ ﺟﻌﻔﺮﯼ‬
‫اﻣﻴﺪ و اﻧﺘﻈﺎر‪ -‬ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ ﺟﻌﻔﺮﯼ‬
‫ﻋﻠﻢ از دﻳﺪﮔﺎﻩ اﻧﺴﺎن‪ -‬ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ ﺟﻌﻔﺮﯼ‬
‫ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ و اﻧﺴﺎن‪ -‬ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ ﺟﻌﻔﺮﯼ‬
‫ﻣﻮﻟﻮﯼ و ﺟﻬﺎن ﺑﻴﻨﯽ هﺎ‪ -‬ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ ﺟﻌﻔﺮﯼ‬
‫زﻳﺒﺎﻳﯽ وهﻨﺮ از دﻳﺪﮔﺎﻩ اﺳﻼم‪ -‬ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ ﺟﻌﻔﺮﯼ‬
‫ﺑﺸﺮ از دﻳﺪﮔﺎﻩ ﻗﺮﺁن‪ -‬ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ ﺟﻌﻔﺮﯼ‬
‫درس هﺎﻳﯽ از ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ – ﺟﻼل اﻟﺪﻳﻦ ﻓﺎرﺳﯽ‬
‫ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻣﺒﺎرزﻩ ﻣﻠﯽ ‪ -‬ﺟﻼل اﻟﺪﻳﻦ ﻓﺎرﺳﯽ‬
‫اﻣﻴﺮﮐﺒﻴﺮ ﻗﻬﺮﻣﺎن ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ اﺳﺘﻌﻤﺎر‪ -‬رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ‬
‫ﺗﻀﺎد دﻳﺎﻟﮑﺘﻴﮑﯽ ‪ -‬ﻣﺤﻤﺪﺟﻮاد ﺣﺠﺘﯽ ﮐﺮﻣﺎﻧﯽ‬
‫ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ رهﺒﺮﯼ در ﻗﺮﺁن‪ -‬ﻋﻼءاﻟﺪﻳﻦ ﺣﺠﺎزﯼ‬
‫وﻗﺘﯽ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ هﺎ ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪ‪ -‬ﺣﺴﻦ اﻓﺘﺨﺎرﯼ ﺟﻬﺮﻣﯽ ﺑﺎ ﻧﺎم ﻣﺴﺘﻌﺎر واﻗﻒ ﺷﺮﻳﻔﯽ‬
‫ﺧﺪاﺷﻨﺎﺳﯽ‪ -‬ﺟﻌﻔﺮ ﺳﺒﺤﺎﻧﯽ‬
‫ﻗﻴﺎم ﻣﻮﺳﯽ‪ -‬هﺠﺮت ﻳﻮﺳﻒ‪ -‬زهﺮا رهﻨﻮرد‬
‫ﺣﺠﺎب زن ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ -‬زهﺮا رهﻨﻮرد‬
‫ﻣﺜﻠﺚ ﺷﻮم اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ‪ -‬ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﻢ‪ -‬ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﻢ‪ -‬ﻓﺨﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺣﺠﺎزﯼ‬
‫ﻣﺼﺪق اﻟﺴﻠﻄﻨﻪ‪ -‬ﺣﺴﻦ ﺁﻳﺖ‬
‫ﺟﺰوﻩ هﺎﯼ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ واﺣﺪ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ -‬اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮏ ﺳﭙﺎﻩ ﭘﺎﺳﺪاران در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﮐﺘﺎب هﺎﯼ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‬
‫ﮐﺎرﻧﺎﻣﻪ ﺳﻴﺎﻩ ‪ -‬ﺳﻪ ﺟﻠﺪ ﮐﺘﺎب دادﺳﺘﺎﻧﯽ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٤٤‬‬
‫روﻧﺪ ﺟﺪاﻳﯽ‪ -‬رﺿﺎ رﻳﻴﺲ ﻃﻮﺳﯽ‪ -‬ﺣﺴﻴﻦ رﻓﻴﻌﯽ‪ -‬ﺣﻤﻴﺪ ﻧﻮﺣﯽ)ﮐﺘﺎﺑﯽ ﻋﻠﻴﻪ ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ(‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﮐﺘﺎب هﺎﯼ ﻣﻮﺳﺴﻪ در راﻩ ﺣﻖ )زﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﻣﺼﺒﺎح ﻳﺰدﯼ(‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﮐﺘﺎب هﺎﯼ ﺣﺰب ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﮐﺘﺎب هﺎﻳﯽ از داراﻟﺘﺒﻠﻴﻎ ﻗﻢ‬
‫ﺻﻤﺪﻳﻪ ﻟﺒﺎف و ﻣﺠﻴﺪ ﺷﺮﻳﻒ واﻗﻔﯽ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ هﺎﻳﯽ از ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻦ دﻳﺎﻟﻤﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻳﮏ ﮐﺘﺎب‬
‫ﺣﻠﻴﻪ اﻟﻤﺘﻘﻴﻦ‪ -‬ﻣﺤﻤﺪﺑﺎﻗﺮ ﻣﺠﻠﺴﯽ‬
‫ﺣﮑﻮﻣﺖ هﺎﯼ ﺗﺸﻴﻊ در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ‪ -‬؟‬
‫ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ هﺎ‪ -‬؟‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﺸﻴﻊ‪ -‬؟‬
‫ﭼﻨﺪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﻌﺮ و ﻧﻮﺷﺘﻪ از ﺟﻮاد ﻣﺤﺪﺛﯽ‬
‫ﻳﮏ ﮐﺘﺎب از ﻋﻠﯽ ﺣﺠﺘﯽ ﮐﺮﻣﺎﻧﯽ‬
‫ﻳﮏ ﮐﺘﺎب از ﺳﻴﺪرﺿﺎ ﺑﺮﻗﻌﯽ‬
‫ﻳﮏ ﮐﺘﺎب از ﻋﺒﺎﺳﻌﻠﯽ ﻋﻤﻴﺪ زﻧﺠﺎﻧﯽ‬
‫ﻳﮏ ﮐﺘﺎب از ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﭘﺮورش‬
‫ﭼﻨﺪ ﮐﺘﺎب از ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﺳﻌﻴﺪﯼ‬
‫ﻳﮏ ﮐﺘﺎب از ﻋﺒﺪاﻟﮑﺮﻳﻢ ﺑﯽ ﺁزار ﺷﻴﺮازﯼ‬
‫ﻳﮏ ﮐﺘﺎب از ﻣﺤﻤﺪهﺎﺷﻢ دﺳﺘﻐﻴﺐ‬
‫ﻳﮏ ﮐﺘﺎب از ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ‬
‫ﻳﮏ زن ﻣﺠﺘﻬﺪﻩ‪ -‬ﺑﺎﻧﻮﯼ اﺻﻔﻬﺎﻧﯽ‬

‫ﻣﺠﻠﻪ و ﻧﺸﺮﻳﻪ و روزﻧﺎﻣﻪ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ‬

‫ﭘﺎﺳﺪار اﺳﻼم‬
‫ﭘﺎﺳﺪار اﻧﻘﻼب‬
‫اﻣﻴﺪ اﻧﻘﻼب‬
‫ﺳﺮوش‬
‫ﮐﻴﻬﺎن ﻓﺮهﻨﮕﯽ و اﻃﻼﻋﺎت ﺳﻴﺎﺳﯽ‬
‫روزﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ ﮐﻴﻬﺎن‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺻﺒﺢ ﺁزادﮔﺎن و اﺑﺮار روزاﻧﻪ ﻓﺮوﺧﺘﻪ‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
 ‫رواﻳﺖهﺎﻳﯽ ﻧﺎدرﺳﺖ از ﺁﻣﺎر زﻧﺪاﻧﻴﺎن‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن زﻧﺪان هﺎ‪ ،‬ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ ﺁن هﺎ و ﺁﻣﺎر زﻧﺪاﻧﻴﺎن در رواﻳﺖ هﺎ و‬
‫ﮔﺰارش هﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و‪...‬‬

‫ز ﺣﺮف و ﺻﻮت ﺑﺒﺎﻳﺪ ﺷﺪن ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻖِ ﺟﺎن‪.‬‬

‫ﺝﻼل اﻟﺪﻳﻦ ﻣﻮﻟﻮﯼ‬

 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٤٦‬‬

‫ﻳﮑﯽ از وﻳﮋﮔﯽ هﺎﯼ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﻣﺪرن ﺑﺎ دﻳﮕﺮ ﺟﻮاﻣﻊ‪ ،‬ارزش ﮐﺎر ﭘﮋوهﺸﯽ‬
‫و ﺁﻣﺎر و ارﻗﺎم در اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺟﻮاﻣﻊ اﺳﺖ‪ .‬در ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﺪرن‪ ،‬ﭘﮋوهﺶ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ ﺑﺮرﺳﯽ‬
‫دﻗﻴﻖ و واﻗﻌﯽ از ﭘﺪﻳﺪﻩ هﺎ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ‪ .‬ژرف اﻧﺪﻳﺸﯽ و ﺑﺮرﺳﯽ هﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ و ﺑﯽ ﻃﺮﻓﺎﻧﻪ‬
‫در اﻳﻦ ﺟﻮاﻣﻊ در هﻤﻪ ﯼ ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﺤﻘﻴﻖ رﻋﺎﻳﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺁﻣﺎر و ارﻗﺎم در ﭘﮋوهﺶ هﺎﯼ‬
‫اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻩ در ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﺪرن‪ ،‬ارزش و ﻣﻌﻨﺎﯼ واﻗﻌﯽ و ﻋﻠﻤﯽ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﺗﺪﻗﻴﻖ در "دﻗﺖ‬
‫ﻧﻈﺮ" ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﺪرن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻔﺎهﻴﻤﯽ هﻢ ﭼﻮن"ﻋﻘﻼﻧﻴﺖ" در ﻣﻌﻨﺎﯼ واﻗﻌﯽ ﺁن؛ ﻣﻌﻨﺎ ﻳﺎﻓﺘﻦ‬
‫"ﻋﺪد" و زﻣﻴﻨﯽ ﺑﻮدن اﻳﻦ ﻣﻔﺎهﻴﻢ؛ ﮐﺎرﺑﺮدﯼ ﺑﻮدن و ﻧﻪ اﻧﺘﺰاﻋﯽ ﺑﻮدن ﺁن هﺎ و‪ ...‬اﺷﺎرﻩ‬
‫ﮐﺮد! در اﻳﻦ ﻧﻮع ﺟﻮاﻣﻊ ارزش ﮐﺎر ﻋﻠﻤﯽ و ﭘﮋوهﺸﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻ و ﺑﺮ اﺳﺎس اﺻﻮل و‬
‫ﭘﺎﻳﻪ هﺎﯼ ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﻘﻖ دﻧﻴﺎ را ﻧﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس‬
‫ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﺪ و واﻗﻌﻴﺖ دارد‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ و ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﯽ ﮔﻤﺎن‪ ،‬هﻤﻴﺸﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺷﺎن در ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن را در ﻣﻌﺮض اﻓﮑﺎرﻋﻤﻮﻣﯽ ﻗﺮار ﻧﻤﯽ دهﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ‬
‫اﻳﻦ دﻟﻴﻠﯽ ﺑﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻦ ارزﻳﺎﺑﯽ دﻗﻴﻖ وﻋﻠﻤﯽ و ﻣﻮﺷﮑﺎﻓﺎﻧﻪ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﮐﺎرهﺎﯼ‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻘﯽ و ﭘﮋوهﺸﯽ ﺷﺎن ﻻاﻗﻞ ﺧﻮدﻓﺮﻳﺒﯽ راهﯽ ﻧﺪارد‪ .‬در ﺟﻮاﻣﻌﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﺮان‪ ،‬ﮐﺎر‬
‫ﭘﮋوهﺸﯽ و ﻋﻠﻤﯽ‪ ،‬ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاﯼ دﺳﺘﮕﺎﻩ هﺎﯼ دوﻟﺘﯽ ﺑﻠﮑﻪ ﺣﺘﺎ ﺑﺮاﯼ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺑﻴﺮون از‬
‫دوﻟﺖ ﻧﻴﺰ ﮔﻮﻳﯽ ﻣﻌﻨﺎ و ﻣﻔﻬﻮم و ﻣﻨﺰﻟﺘﯽ ﻧﺪارد‪ .‬در زﻣﻴﻨﻪ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻣﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺸﺘﯽ ﺁﻣﺎر‬
‫و ارﻗﺎم و ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻏﻴﺮواﻗﻌﯽ ﺑﻪ ﻧﺴﻞ ﺑﻌﺪﯼ اﻧﺘﻘﺎل دادﻩ و ﻣﯽ دهﻴﻢ!‬
‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﯼ زﻧﺪان و زﻧﺪاﻧﯽ در رژﻳﻢ ﺧﻤﻴﻨﯽ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﻧﻮﻳﺴﻨﺪ ﮔﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﮐﺘﺎب هﺎﻳﯽ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺧﺎﻃﺮات زﻧﺪان ﻳﺎ ﮐﺎرﯼ ﭘﮋوهﺸﯽ ﭘﻴﺮاﻣﻮن زﻧﺪان ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪،‬‬
‫از اﻳﻦ ﻗﺎﻋﺪﻩ ﻣﺴﺘﺜﻨﺎ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و ﮐﺘﺎب هﺎﻳﺸﺎن ﺳﺮﺷﺎر از ﺑﯽ دﻗﺘﯽ هﺎ و ﺑﯽ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﯽ هﺎ در‬
‫راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺛﺒﺖ وﻗﺎﻳﻊ و ﺁﻣﺎر و ارﻗﺎم ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ زﻧﺪان و زﻧﺪاﻧﻴﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ اﻳﻦ‬
‫ﺑﯽ دﻗﺘﯽ هﺎ و ﺑﯽ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﯽ هﺎ در ﺣﺪﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺁن هﺎ‪ ،‬ﻧﺎﻣﯽ ﺟﺰ "دﻓﻦ واﻗﻌﻴﺖ" ﻧﻤﯽ ﺗﻮان‬
‫ﻧﻬﺎد‪ .‬ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ دادن در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن زﻧﺪان هﺎﯼ رژﻳﻢ از ﻧﻈﺮ‬
‫ﻃﺮاﺣﯽ‪ ،‬ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ و‪ ...‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﮐﺎر ﭼﻨﺪان ﺳﺨﺘﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دﻩ هﺎ هﺰار ﻧﻔﺮ در اﻳﻦ زﻧﺪان هﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮ ﺑﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ در ﻣﺴﺌﻠﻪ اﯼ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺎدﮔﯽ ﮐﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻋﻠﻤﯽ ﺧﺎﺻﯽ هﻢ‬
‫ﻧﺪارد‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﯽ دﻗﺖ و ﮔﺎﻩ ﭘﺮت و ﻧﺎوارد هﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬در ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﺎ‬
‫‪٢٢٤‬‬
‫ﮐﺠﺎ ﺑﻪ ﺑﻴﺮاهﻪ رﻓﺘﻪ اﻳﻢ و ﺧﻮاهﻴﻢ رﻓﺖ؟‬

‫‪ 224‬ﻧﻘﺸﻪ زﻧﺪانهﺎﯼ اوﻳﻦ‪ ،‬ﻗﺰلﺣﺼﺎر و ﮔﻮهﺮدﺷﺖ در ﺝﻠﺪ ﭼﻬﺎرم ﮐﺘﺎب ﺑﻪ پﻴﻮﺱﺖ ﺁوردﻩ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ‪.‬‬
‫‪٣٤٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬

‫زﻧﺪان اوﻳﻦ‬

‫دورﻧﻤﺎﻳﯽ از اوﻳﻦ‬
‫ﺧﺎﻧﻢ ﻣﻨﻴﺮﻩ ﺑﺮادران ﮐﻪ ‪ ٩‬ﺳﺎل در زﻧﺪان هﺎﯼ رژﻳﻢ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬اوﻳﻦ را اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫در زﻣﺎن ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺷﺎﻩ ﭘﻬﻠﻮﯼ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ و از ﻧﻴﻤﻪ ﯼ دوم دهﻪ ﯼ ‪۴٠‬‬
‫ﺧﻮرﺷﻴﺪﯼ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب و ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ هﺎ‬
‫ﺑﻨﺪهﺎﯼ ﺟﺪﻳﺪﯼ در اوﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ١٣۶١‬دو واﺣﺪ ﺑﻪ ﺑﻨﺪهﺎﯼ ﺳﺎﺑﻖ‬
‫اﻓﺰودﻩ ﺷﺪ‪ .‬هﺮ واﺣﺪ ﺷﺎﻣﻞ ‪ ۶‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و هﺮ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﺘﺸﮑﻞ از ﺳﻪ ﻃﺒﻘﻪ و‬
‫هﺮ ﻃﺒﻘﻪ داراﯼ ‪ ١١‬ﻳﺎ ‪ ١٢‬اﺗﺎق اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﻼوﻩ در ﮐﻨﺎر اﻳﻦ دو واﺣﺪ ﻳﮏ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ‪ ۶٠٠‬ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻨﺪهﺎﯼ‬
‫ﺟﺪﻳﺪ ﮐﻪ ﻧﺎم ﺁﺳﺎﻳﺸﮕﺎﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ‪ ۶٠٠٠‬زﻧﺪاﻧﯽ را در ﺧﻮد ﺟﺎ‬
‫‪٢٢٥‬‬
‫دهﻨﺪ‪.‬‬
‫دو واﺣﺪ‪ ،‬هﺮ واﺣﺪ ﺷﺎﻣﻞ ‪ ۶‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و هﺮ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﺘﺸﮑﻞ از ﺳﻪ ﻃﺒﻘﻪ؛ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت‬
‫ﻣﻨﻴﺮﻩ ﺑﺮادران ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن را در ﻣﻮرد ﺑﺨﺸﯽ از ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اوﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎﻩ ﻣﯽ اﻧﺪازد‪ .‬او‬
‫راﺟﻊ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ ﺗﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﯼ ﻓﻮق‬
‫داراﯼ ‪ ٣۶‬ﻃﺒﻘﻪ ﻳﺎ ﺳﺎﻟﻦ ﺑﺎ ‪ ١١‬ﻳﺎ ‪ ١٢‬اﻃﺎق در هﺮ ﻃﺒﻘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎل ﺁن ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ داراﯼ دو ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﯼ ﺳﻪ ﻃﺒﻘﻪ اﺳﺖ و در ﻣﺠﻤﻮع ‪۶‬‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﻳﺎ ﺳﺎﻟﻦ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬وﯼ ﺳﭙﺲ از ﻳﮏ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﺎ ‪ ۶٠٠‬ﺳﻠﻮل‬
‫اﻧﻔﺮادﯼ ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﯽ ﺁورد‪.‬‬
‫ﺧﺎﻧﻢ ﺑﺮادران ﺑﺎ ﺁن ﮐﻪ ﺧﻮد در ﺁﺳﺎﻳﺸﮕﺎﻩ و ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ اوﻳﻦ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺄﺳﯽ از‬
‫ﻳﺮواﻧﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ و ﺁﺳﺎﻳﺸﮕﺎﻩ را ‪ ۶‬هﺰار ﻧﻔﺮ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻨﻴﺮﻩ ﺑﺮادران ﺑﺎ ﻳﮏ ﺣﺴﺎب ﺳﺮاﻧﮕﺸﺘﯽ هﻢ ﺑﻪ ﺁﻣﺎرﯼ ﻏﻴﺮ از اﻳﻦ ﻣﯽ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﺣﺘﺎ اﮔﺮ‬
‫ﺗﻌﺪاد ‪ ۶٠٠‬ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ را ﮐﻪ او ﻧﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻧﻴﺰ ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ ‪ ۵۴٠٠‬ﻧﻔﺮ ﺑﻘﻴﻪ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ در ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ اوﻳﻦ ﺟﺎﯼ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﺎﻧﻢ ﺑﺮادران اﺷﺘﺒﺎﻩ‬
‫ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن را ﺗﮑﺮار ﮐﺮدﻩ و دو ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺁﺳﺎﻳﺸﮕﺎﻩ و ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ را ﺑﻪ ﻏﻠﻂ ﺁﺳﺎﻳﺸﮕﺎﻩ‬
‫ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬ﻗﺎﻋﺪﺗﺎً ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ‪ ٩‬ﺳﺎل زﻧﺪان ﺑﻮدﻩ و هﻢ در ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ و هﻢ در ﺁﺳﺎﻳﺸﮕﺎﻩ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮ ﺑﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻳﻦ دو را ﺑﺎ ﻳﮏ ﻧﺎم ﺑﻨﺎﻣﺪ‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮ رﺿﺎ ﻏﻔﺎرﯼ در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺁﺳﺎﻳﺸﮕﺎﻩ اوﻳﻦ اﻇﻬﺎر ﻣﯽ دارد‪:‬‬
‫ﺑﻨﺪ ﺁﺳﺎﻳﺸﮕﺎﻩ اوﻳﻦ ﺑﻨﺪ ﮐﺎﻣﻼً ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ اﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ در زﻣﺎن ﺣﺎﮐﻤﻴﺖ رژﻳﻢ‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﻮد زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺠﺘﻤﻊ ﺷﺎﻳﺪ‬

‫‪ 225‬رواﻧﺸﻨﺎﺱﯽ ﺷﮑﻨﺠﻪ‪ ،‬ﻣﻨﻴﺮﻩ ﺑﺮادران‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٢۶‬‬

 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٤٨‬‬
‫‪٢٢٦‬‬
‫‪ ٢٠٠‬ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ ﺑﻮد‪...‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ دﮐﺘﺮﻏﻔﺎرﯼ در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﻃﺒﻘﻪ هﺎﯼ ﺁﺳﺎﻳﺸﮕﺎﻩ‪ ،‬در ﺟﺎﻳﯽ دﻳﮕﺮ ﺗﻮﺿﻴﺢ دادﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ‪:‬‬
‫ﺑﻪ ﺁﺳﺎﻳﺸﮕﺎﻩ ﺑﺮدﻧﺪم ‪.‬هﻨﻮز ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ داﺷﺘﻢ ‪ ...‬از ﭘﻠﮑﺎن ﺑﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﭼﻬﺎرم ﺑﺮدﻩ‬
‫‪٢٢٧‬‬
‫ﺷﺪم‪.‬‬
‫ﻳﮑﯽ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﮐﻪ ﺁﺳﺎﻳﺸﮕﺎﻩ اوﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﺳﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﺎ ‪ ۶٠٠‬ﺳﻠﻮل و دﻳﮕﺮﯼ ﺑﻴﺎن‬
‫ﻣﯽ دارد ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﭼﻬﺎر ﻃﺒﻘﻪ ﺑﺎ ‪ ٢٠٠‬ﺳﻠﻮل‪ .‬واﻗﻌﺎً ﮐﺴﯽ ﮐﻪ هﻴﭻ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ از‬
‫زﻧﺪان اوﻳﻦ ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ اوﺻﺎف ﭼﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮﯼ از ﺁن ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ در ذهﻦ ﺧﻮد ﺗﺮﺳﻴﻢ ﮐﻨﺪ؟‬
‫اﮔﺮ ﻧﻴﺎزﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﺮا ﺁﻣﺎر وارﻗﺎم اراﺋﻪ ﻣﯽ دهﻴﻢ؟ ﺁﻣﺎرهﺎﯼ ﻣﺎ ﭼﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﯼ را ﻗﺮار‬
‫اﺳﺖ ﺣﻞ ﮐﻨﺪ و ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﮐﺪام ﭘﺮﺳﺶ اﺳﺖ؟‬
‫ﻓﺮﻳﺒﺎ ﺛﺎﺑﺖ در ﮐﺘﺎب "ﻳﺎدهﺎﯼ زﻧﺪان" در ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺁﺳﺎﻳﺸﮕﺎﻩ و ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ اوﻳﻦ دﭼﺎر اﺷﺘﺒﺎﻩ‬
‫ﺷﺪﻩ و اﻳﻦ دو را ﺟﺎ ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬او ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎﻩ در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ‬
‫ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫در ﺑﺎﻻﯼ ﺗﭙﻪ اوﻳﻦ‪ ،‬در ﭼﺸﻢ اﻧﺪازﯼ زﻳﺒﺎ و ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ از ﮔﻞ و ﮔﻴﺎﻩ‪ ،‬ﻳﮏ ﺳﺮﯼ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻧﻮﺳﺎز و ﺑﻠﻨﺪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﮐﻪ "ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ" ﻧﺎم دارد و اﮐﺜﺮ ﺁن هﺎ ﺑﻪ‬
‫‪٢٢٨‬‬
‫دﺳﺖ ﺑﻌﻀﯽ زﻧﺪاﻧﻴﺎن)ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺟﻬﺎدﯼ( ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺁن ﭼﻪ ﺗﻮﺳﻂ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺟﻬﺎدﯼ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﺑﺨﺶ ﺁﺳﺎﻳﺸﮕﺎﻩ ﺑﻮد و ﻧﻪ ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﮐﻪ در‬
‫زﻣﺎن ﺷﺎﻩ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬او در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺁﺳﺎﻳﺸﮕﺎﻩ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﯼ اول ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن )ﺁﺳﺎﻳﺸﮕﺎﻩ( ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻪ اﺻﻄﻼح "ﺁزادﯼ" اﺧﺘﺼﺎص‬
‫دارد‪...‬در ﻃﺒﻘﻪ ﯼ دوم ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‪ ،‬زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻪ اﺻﻄﻼح "ﺗﻮاب" و "ﻣﺘﻌﻘﻞ"‬
‫‪٢٢٩‬‬
‫هﺴﺘﻨﺪ‪ ...‬ﺑﻨﺪﻣﺎ در ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﺳﻮم‪ ،‬داراﯼ دﻩ اﺗﺎق اﺳﺖ‪...‬‬
‫ﻓﺮﻳﺒﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﻏﻠﻂ ﺑﺨﺶ ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ اوﻳﻦ را ﺁﺳﺎﻳﺸﮕﺎﻩ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮ ﻣﺴﻌﻮد اﻧﺼﺎرﯼ ﮐﻪ اﺗﻔﺎﻗﺎً در ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺲ و ﺗﺤﻘﻴﻖ در داﻧﺸﮕﺎﻩ ﻧﻴﺰ‬
‫هﺴﺖ‪ ،‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن زﻧﺪان اوﻳﻦ و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﮐﻞ ﺁن ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫اﻳﻦ زﻧﺪان در زﻣﺎن ﭘﺎدﺷﺎهﯽ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺷﺎﻩ ﭘﻬﻠﻮﯼ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬هﺮ ﺑﺨﺶ اﻳﻦ‬
‫زﻧﺪان داراﯼ ‪ ۶‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻪ ﻃﺒﻘﻪ و هﺮ ﻃﺒﻘﻪ داراﯼ ‪ ١١‬ﺗﺎ ‪ ١٢‬اﺗﺎق‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ ﺁن در ﮐﻨﺎر اﻳﻦ دو ﺑﺨﺶ ﻳﮏ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ‪۶٠٠‬‬
‫ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ روﯼ هﻢ رﻓﺘﻪ اﻳﻦ زﻧﺪان‪ ۶‬هﺰار ﻧﻔﺮ را‬
‫‪٢٣٠‬‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در ﺧﻮد ﺟﺎﯼ دهﺪ‪.‬‬

‫‪ 226‬ﺥﺎﻃﺮات ﻳﮏ زﻧﺪاﻧﯽ‪ ،‬دﮐﺘﺮ رﺿﺎ ﻏﻔﺎرﯼ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٩۴‬‬

‫‪ 227‬پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٩۵‬‬
‫‪ 228‬ﻳﺎدهﺎﯼ زﻧﺪان‪ ،‬ﻓﺮﻳﺒﺎ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺥﺎوران‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ‪ .۶١‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﮐﺘﺎب دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺎ هﻤﻴﻦ ﻋﻨ ﻮان ﺑ ﺎ ﻧ ﺎم ف‪-‬‬
‫ﺁزاد ﺑﻪ دﺱﺖ ﭼﺎپ ﺱﭙﺮدﻩ اﺱﺖ‪.‬‬
‫‪ 229‬پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪهﺎﯼ ‪.۶۶-۶٧‬‬
‫‪ 230‬ﮐﺸﺘﺎر ‪ ،۶٧‬ﻣﺴﻌﻮد اﻧﺼﺎرﯼ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.١٩‬‬
‫‪٣٤٩‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ ﮐﻪ وﯼ اﻃﻼﻋﺎت ﺧﻮد را از ﮐﺘﺎب هﺎﯼ ﻳﺮواﻧﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن و‬
‫ﻣﻨﻴﺮﻩ ﺑﺮادران ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﺪون ﺁن ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺒﻊ ﺧﻮد اﺷﺎرﻩ ﮐﻨﺪ‪ .‬از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع‬
‫اﺷﺮاف ﻻزم را ﻧﺪاﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺗﺼﻮر ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﮐﻞ زﻧﺪان اوﻳﻦ را‬
‫ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺑﺮ ﺧﻼف ﺗﻮﺿﻴﺢ اﻳﻦ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن واﻗﻌﯽ زﻧﺪان اوﻳﻦ و از ﺟﻤﻠﻪ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن هﺎﯼ ﺑﻨﺪهﺎﯼ ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺁﺳﺎﻳﺸﮕﺎﻩ و ﻧﻴﺰ ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ از اﺳﺎس ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮﯼ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﯼ اوﻟﻴﻪ ﯼ اوﻳﻦ در زﻣﺎن رﺿﺎ ﺷﺎﻩ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ و اراﺿﯽ اوﻳﻦ و ﺳﻌﺎدت ﺁﺑﺎد ﮐﻪ در‬
‫ﻣﺠﺎورت ﺁن ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺳﻴﺪ ﺿﻴﺎ ء‪ ٢٣١،‬ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮ ﮐﻮدﺗﺎﯼ ‪ ١٢٩٩‬ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺨﺸﯽ‬
‫از اوﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﻨﺪهﺎﯼ ‪ ۵‬و ‪ ۶‬ﻓﻌﻠﯽ را ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﺗﺮ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ وﻳﻼﻳﯽ ﺑﻮد ﺑﺎ‬
‫درﺧﺖ هﺎﻳﯽ ﺳﺮ ﺑﻪ ﻓﻠﮏ ﮐﺸﻴﺪﻩ و ﺣﻮﺿﯽ در ﻣﻴﺎن ﺁن ﮐﻪ ﻣﺪﺗﯽ ﭘﺲ از ﮐﻮدﺗﺎﯼ ‪ ٢٨‬ﻣﺮداد‬
‫ﺗﻴﻤﻮر ﺑﺨﺘﻴﺎر‪ ٢٣٢‬در ﺁن زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬در ﻗﺪﻳﻢ از اﻳﻦ ﺑﺨﺶ وﻳﻼﻳﯽ ﺟﺰ ﻣﺪﺗﯽ ﮐﻮﺗﺎﻩ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان زﻧﺪان اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻧﻤﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ در اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان زﻧﺪان اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‬
‫در واﻗﻊ در ﺣﺪود ‪ ٣۶‬ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ )‪ ٣١١‬و ‪ (٣٢۵‬ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻌﺪهﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫رﻧﮓ دﻳﻮارهﺎﻳﺸﺎن‪ ،‬ﺑﻪ "ﺳﻠﻮل هﺎﯼ ﺳﺒﺰ" ﻣﻌﺮوف ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ از اوﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ "اوﻳﻦ‬
‫ﻗﺪﻳﻢ" ﻣﺸﻬﻮر اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎ زﻧﺪان اوﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم اﻣﺮوزﯼ ﺁن‪ ،‬در دهﻪ ﯼ ‪ ۵٠‬ﺧﻮرﺷﻴﺪﯼ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن‬
‫اﺳﺮاﺋﻴﻠﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﻣﺮﮐﺐ از ﺑﻨﺪهﺎﯼ ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ‪ ،٢٠٩‬ﺑﻬﺪارﯼ‪،‬‬
‫ﺁﺷﭙﺰﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن هﺎﯼ ادارﯼ‪ ،‬ﺳﺎﻟﻦ ورزش‪ ،‬اﺳﺘﺨﺮﺳﺮﭘﻮﺷﻴﺪﻩ‪ ،‬ﺳﺎﻟﻦ ﺗﻴﺮاﻧﺪازﯼ‪ ،‬ﭘﻤﭗ‬
‫ﺑﻨﺰﻳﻦ و‪ ...‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺶ از اﻧﻘﻼب و در زﻣﺎن ﭘﻬﻠﻮﯼ دوم‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺳﻠﻮل هﺎﯼ اﻧﻔﺮادﯼ ‪ ٣١١‬و ‪ ،٣٢۵‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬
‫‪ ٢٠٩‬و ﺑﻨﺪهﺎﯼ ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ ﻣﺤﻞ ﻧﮕﻬﺪارﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬و در ﺿﻤﻦ ﺳﺎﻟﻦ ﻣﻼﻗﺎﺗﯽ‬
‫وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﺎر از ﭼﺎدرﯼ ﮐﻪ در ﻣﺤﻮﻃﻪ ﯼ زﻧﺪان ﻗﺮار داﺷﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬
‫‪٢٣٣‬‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫در زﻣﺎن ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن هﺎﯼ ﺁﺳﺎﻳﺸﮕﺎﻩ‪ ،‬ﺳﺎﻟﻦ ﻣﻼﻗﺎت و هﻤﭽﻨﻴﻦ اﺳﺘﺨﺮ‬
‫ﺟﻠﻮﯼ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن هﺎﯼ ﺁﺳﺎﻳﺸﮕﺎﻩ و ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﮐﻪ ﻋﻤﻮد ﺑﺮ هﻢ واﻗﻊ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﺑﻪ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﯼ ﻓﻮق اﻓﺰودﻩ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺰ اﻳﻦ هﺎ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺁﺷﭙﺰﺧﺎﻧﻪ ﯼ زﻧﺪان را ﻧﻴﺰ ﮔﺴﺘﺮش‬

‫‪ 231‬ﺱﻴﺪﺿ ﻴﺎ ﻃﺒﺎﻃﺒ ﺎﻳﯽ) ‪ (١٢٧١-١٣۴٨‬ﻓﺮزﻧ ﺪ ﺱ ﻴﺪﻋﻠﯽ ﺁﻗ ﺎ ﻳ ﺰدﯼ از روﺣ ﺎﻧﻴﻮن ﻣﻌ ﺮوف ﻳ ﺰد‪ ،‬روزﻧﺎﻣ ﻪﻧﮕ ﺎر‪،‬‬
‫رﺋﻴﺲ ﮐﻤﻴﺘﻪ ﺱﻴﺎﺱﯽ ﮐﻮدﺕﺎﯼ ‪١٢٩٩‬ﺑﻮد‪ .‬دوران پﺮﻓﺮاز و ﻧ ﺸﻴﺐ ﺱﻴﺎﺱ ﯽاش‪ ،‬رﻳﺎﺱ ﺖ هﻴ ﺄته ﺎﯼ ﺱﻴﺎﺱ ﯽ در ﺱ ﻔﺮ ﺑ ﻪ‬
‫روﺱﻴﻪ و ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻗﻘﻔﺎز‪ ،‬ﻳﮏ ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮﯼ ﺱﻪ ﻣﺎهﻪ‪ ،‬ﻳﮏ دورﻩ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ ﻣﺠﻠﺲ‪ ،‬دو ﺑﺎر دﺱﺘﮕﻴﺮﯼ و ‪ ٢٢‬ﺱ ﺎل ﺕﺒﻌﻴ ﺪ‬
‫و‪....‬را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدهﺪ‪ .‬او در دو دهﻪ ﯼ ﺁﺥﺮ ﻋﻤﺮ از ﻣﺸﺎوران ﻧﺰدﻳﮏ پﻬﻠﻮﯼ دوم ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ 232‬ﺱﭙﻬﺒﺪ ﺕﻴﻤﻮر ﺑﺨﺘﻴﺎر‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺕﻬﺮان پﺲ از ﮐﻮدﺕﺎﯼ ‪ ٢٨‬ﻣ ﺮداد‪ ،‬ﻧﻘ ﺶ ﺑ ﻪ ﺱ ﺰاﻳﯽ در ﮐ ﺸﻒ و ﻧ ﺎﺑﻮدﯼ‬
‫ﺱ ﺎزﻣﺎن ﻧﻈ ﺎﻣﯽ ﺣ ﺰبﺕ ﻮدﻩ ﺑ ﻪ ﻋﻬ ﺪﻩ داﺷ ﺖ‪ .‬پ ﺲ از ﺕ ﺸﮑﻴﻞ ﺱ ﺎواﮎ در ﺱ ﺎل ‪ ١٣٣۶‬ﺑ ﻪ رﻳﺎﺱ ﺖ ﺁن رﺱ ﻴﺪ‪ .‬وﯼ در‬
‫دوران ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮﯼ ﻋﻠﯽ اﻣﻴﻨﯽ از ﮐﺎر ﺑﺮﮐﻨﺎر و ﺑﻪ ﻋﺮاق ﺕﺒﻌﻴﺪ ﺷﺪ و ﻋﺎﻗﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺮﻣ ﺎن ﺷ ﺎﻩ‪ ،‬از ﻃﺮﻳ ﻖ ﻳ ﮏ ﻃ ﺮح‬
‫پﻴﭽﻴﺪﻩ ﮐﻪ ﺕﻮﺱﻂ ﻋﺒﺎﺱﻌﻠﯽ ﺷﻬﺮﻳﺎرﯼ ﻧﮋاد و ﮔﺮوﻩ هﻤﺮاهﺶ اﺝﺮا ﺷﺪ‪ ،‬در ﺥﺎﮎ ﻋﺮاق ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺱﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 233‬ﺑﻌﻀﯽ دوﺱﺘﺎن ﺑﻪ ﻣﻦ ﺕﺬﮐﺮ دادﻧﺪ ﮐﻪ ﺱﺎﻟﻦ ﻣﻼﻗﺎت ﮐﻮﭼﮑﯽ در زﻣﺎن ﺷﺎﻩ ﺑ ﻮدﻩ اﺱ ﺖ وﻟ ﯽ ﮐﻤﺘ ﺮ ﻣ ﻮرد اﺱ ﺘﻔﺎدﻩ‬
‫ﻗﺮار ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﻪ اﺱﺖ‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٥٠‬‬
‫دادﻩ و هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺨﺸﯽ از ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ادارﯼ را ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﯽ ﺟﺰﻳﯽ ﺑﻪ زﻧﺪان ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮐﺮدﻩ و ﺁن‬
‫را ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺁﺳﺎﻳﺸﮕﺎﻩ‬
‫اﺣﺪاث ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﯼ ﺁﺳﺎﻳﺸﮕﺎﻩ در اواﺳﻂ ﺳﺎل ‪ ۶٠‬ﺁﻏﺎز و در ﺳﺎل ‪ ۶٢‬ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﻴﺪﻩ و‬
‫ﻣﻮرد ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺮدارﯼ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺗﻮاﺑﯽ ﮐﻪ در "ﺑﻨﺪ ﺟﻬﺎد" زﻧﺪان ﺑﻪ ﺳﺮ‬
‫ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬در ﺳﺎﺧﺘﻦ اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﺸﺎرﮐﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬در اﺳﻔﻨﺪ ﻣﺎﻩ ﺳﺎل ‪ ۶٠‬وﺷﺶ ﻣﺎهﻪ ﯼ‬
‫اول ‪ ،۶١‬ﻧﮕﺎرﻧﺪﻩ ﺷﺎهﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ روزاﻧﻪ اﻓﺮادﯼ از ﺑﻴﺮون از زﻧﺪان ﮐﻪ ﮐﺎرت هﺎﯼ‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﯽ وﻳﮋﻩ اﯼ ﺑﺮ ﺳﻴﻨﻪ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ اﺣﺪاث اﻳﻦ واﺣﺪ ﺑﻪ اوﻳﻦ ﻣﯽ ﺁﻣﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﯼ ﺁﺳﺎﻳﺸﮕﺎﻩ از دو ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﭼﻬﺎر ﻃﺒﻘﻪ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ -١ :‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ادارﯼ‪،‬‬
‫ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺷﻌﺒﻪ هﺎﯼ ﺑﺎزﭘﺮﺳﯽ و اﺟﺮاﯼ اﺣﮑﺎم دادﺳﺘﺎﻧﯽ‪ -٢‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳﻠﻮل هﺎﯼ اﻧﻔﺮادﯼ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺁﺳﺎﻳﺸﮕﺎﻩ ﻣﻌﺮوف ﺑﻮد‪ .‬ﺷﮑﻞ ﻇﺎهﺮﯼ ﺁن اﮔﺮ از ﺑﺎﻻ ﻧﮕﺎﻩ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺮف ‪ Z‬اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ دو ﺳﺮ ﺁن را از ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در هﺮ ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺁﺳﺎﻳﺸﮕﺎﻩ‪ ،‬ﻧﺰدﻳﮏ‬
‫ﺑﻪ‪ ١٠٠‬ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ و دو اﺗﺎق ﺑﺰرگ ﻗﺮار دارد‪ .‬ﻳﮑﯽ از اﻳﻦ اﺗﺎق هﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ را‬
‫در ﺧﻮد ﺟﺎﯼ ﻣﯽ دهﺪ و دﻳﮕﺮﯼ ﺗﺎ ﭘﺎﻧﺰدﻩ ﻧﻔﺮ ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ دارد‪ .‬ﻃﺒﻘﻪ ﯼ اول ﺁﺳﺎﻳﺸﮕﺎﻩ ﺑﻪ‬
‫زﻧﺎن و ﻃﺒﻘﻪ هﺎﯼ ﺑﻌﺪﯼ ﺑﻪ ﻣﺮدان ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎرﻩ ﯼ ﺳﻠﻮل هﺎ در ﻃﺒﻘﻪ ﯼ اول از ‪١٠٠‬‬
‫و در ﻃﺒﻘﻪ هﺎﯼ ﺑﻌﺪﯼ ﺑﺎ ‪ ٣٠٠ ،٢٠٠‬و‪ ۴٠٠‬ﺷﺮوع ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﯼ ﺁﺳﺎﻳﺸﮕﺎﻩ از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﻳﮏ در ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ‬
‫دﮐﺘﺮ ﻏﻔﺎرﯼ در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ اوﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫در هﺮ ﺳﻠﻮل ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﮐﻪ ﭼﻬﺎر در ﺷﺶ ﻣﺘﺮ ﺑﻮد ﺑﻴﻦ ‪ ۶۵‬ﺗﺎ ‪ ٨٠‬ﻧﻔﺮ‬
‫ﻧﮕﻬﺪارﯼ ﻣﯽ ﺷﺪ! ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺷﻬﺎدت زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ در زﻣﺎن ﺷﺎﻩ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ‪١٠‬‬
‫‪٢٣٤‬‬
‫ﻧﻔﺮ در هﺮﻳﮏ از اﻳﻦ ﺳﻠﻮل هﺎ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮ ﻏﻔﺎرﯼ ﮐﻪ هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﺳﻠﻮل هﺎﯼ ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ را ﻧﺪﻳﺪﻩ و ﮔﻮﻳﯽ هﺮﮔﺰ راﺟﻊ ﺑﻪ ﺁن هﺎ در‬
‫زﻧﺪان ﻧﻴﺰ ﭼﻴﺰﯼ ﻧﺸﻨﻴﺪﻩ ‪ ،‬ﻧﻤﯽ داﻧﺪ ﮐﻪ در زﻣﺎن ﺷﺎﻩ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺨﺶ از اوﻳﻦ در واﻗﻊ ﻳﮏ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ ادارﯼ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ زﻧﺪان ﮐﻪ زﻧﺪاﻧﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ!‬
‫ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ‪ ،‬در واﻗﻊ هﻤﺎن ﺑﻨﺎﻳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺷﻤﺎل اوﻳﻦ و ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﺳﺘﻔﺎدﻩ هﺎﯼ ادارﯼ‬
‫در زﻣﺎن ﺷﺎﻩ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻨﺎ در ﺷﻴﺐ ﻳﮏ ﺗﭙﻪ ﺑﻨﺎ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و درب اﺻﻠﯽ ﺁن‬
‫ﺑﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﯼ دوم ﺑﺎز ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻳﮏ ﺳﻤﺖ ﺗﻤﺎﻣﯽ اﺗﺎق هﺎﯼ ﺁن را ﭘﻨﺠﺮﻩ اﯼ ﻣﯽ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻤﺎم‬
‫ﻋﺮض اﺗﺎق را در ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ارﺗﻔﺎﻋﺶ ﺗﺎ ﻧﺰدﻳﮏ ﺳﻘﻒ ﻣﯽ رﺳﺪ‪ .‬هﻤﻪ ﯼ اﺗﺎق هﺎ داراﯼ‬
‫دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺗﻬﻮﻳﻪ ﯼ هﻮا‪ ،‬ﭼﺮاغ هﺎﯼ ﻣﻬﺘﺎﺑﯽ ﺳﻘﻔﯽ و ﮐﻠﻴﺪ و ﭘﺮﻳﺰ ﺑﺮق هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﭘﺎﻳﻴﺰ ﺳﺎل‬

‫‪ 234‬ﺥﺎﻃﺮات ﻳﮏ زﻧﺪاﻧﯽ‪ ،‬دﮐﺘﺮ رﺿﺎ ﻏﻔﺎرﯼ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٩٠‬‬

‫‪٣٥١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫‪ ،۶٠‬ﻣﺴﺌﻮﻻن زﻧﺪان ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﺮاﮐﻢ زﻧﺪاﻧﯽ در ﺑﻨﺪهﺎ و هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ هﺎﯼ‬
‫ﺟﺪﻳﺪﯼ ﮐﻪ در راﻩ ﺑﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن را ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﯽ ﺑﻪ زﻧﺪان و ﻣﺤﻞ ﻧﮕﺎهﺪارﯼ‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮐﺮدﻩ و ﺁن را ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﻧﺎم ﮔﺬارﯼ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ از دو ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳﻪ‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ هﺮ ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﺁن ‪ ١٣‬اﺗﺎق و دو دﺳﺘﺸﻮﻳﯽ و ﺗﻮاﻟﺖ دارد‪ .‬در هﻴﭻ‬
‫ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﺑﻴﺶ از ‪ ٣۵‬ﻧﻔﺮ را در اﺗﺎق هﺎﯼ ﺁن ﺟﺎﯼ ﻧﻤﯽ دادﻧﺪ‪ .‬ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ از هﺮ ﻟﺤﺎظ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻨﺪهﺎ رﺟﺤﺎن داﺷﺖ‪ .‬ﺗﻌﺪاد زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻨﺪهﺎ ﮐﻤﺘﺮ و اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ ﺁن‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺑﻨﺪهﺎﯼ ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ و ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ ﺁن هﺎ‬

‫ﻳﺮواﻧﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن در ﮐﺘﺎب "اﻋﺘﺮاﻓﺎت ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪﮔﺎن" ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫در ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﺑﻨﺪهﺎﯼ ﻗﺪﻳﻤﯽ زﻧﺪان اوﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ ‪ ١٢٠٠‬زﻧﺪاﻧﯽ را دارد در‬
‫‪٢٣٥‬‬
‫ﺳﺎل ‪ ١٣۶٢‬ﺷﻤﺎر ‪١۵‬هﺰار زﻧﺪاﻧﯽ در ﺁن ﻧﮕﻬﺪارﯼ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﺸﺎن هﻢ ﭼﻨﻴﻦ در ﺻﻔﺤﻪ ‪ ١۶٩‬هﻤﺎن ﮐﺘﺎب اﻇﻬﺎر ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫در اﺗﺎق هﺎﯼ اوﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ‪ ١١‬ﺗﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در اﺑﺘﺪاﯼ ﺳﺎل ‪، ۶٠‬‬
‫‪ ٣۵‬ﺗﻦ و در ﭘﺎﻳﺎن هﻤﺎن ﺳﺎل ‪ ٧۵‬ﺗﻦ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮ اﺣﺴﺎن ﻧﺮاﻗﯽ‪ ،‬از ﮐﺎرﮔﺰاران رژﻳﻢ ﺷﺎﻩ و ﺧﻤﻴﻨﯽ ﻧﻴﺰ ﺗﻌﺪاد زﻧﺪاﻧﻴﺎن اوﻳﻦ در ﺳﺎل‬
‫‪ ۶٠‬را "‪ ١٢‬هﺰار ﻧﻔﺮ" ارزﻳﺎﺑﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ٢٣٦.‬وﻟﯽ ﺗﻮﺿﻴﺤﯽ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ اﻳﻦ ﮐﻪ اﻳﻦ اﻓﺮاد در‬
‫ﮐﺪام ﺑﻨﺪهﺎ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻤﯽ دهﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻧﻢ ﻣﻨﻴﺮﻩ ﺑﺮادران ﻧﻴﺰ ﺑﺮاﯼ اﻃﻼﻋﺎت ﺁﻣﺎرﯼ ﺑﻪ ﮐﺘﺎب “اﻋﺘﺮاﻓﺎت ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪﮔﺎن” اﺳﺘﻨﺎد‬
‫ﮐﺮدﻩ‪ ٢٣٧‬و ﺁوردﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﺑﺮ ﺁورد ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن در ﺳﺎل ‪ ١٩٨٣‬ﻣﻴﻼدﯼ ﺗﻨﻬﺎ در ﺑﻨﺪهﺎﯼ ﻗﺪﻳﻢ‬
‫‪١۵‬هﺰار ﻧﻔﺮ در اوﻳﻦ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺑﻨﺪهﺎ ﺑﻪ واﻗﻊ ﻓﻘﻂ‬
‫‪٢٣٨‬‬
‫ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ ‪ ١٢٠٠‬ﻧﻔﺮ را دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺮواﻧﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻧﻴﺰ هﻴﭻ ﺗﻮﺿﻴﺤﯽ ﻧﻤﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﺑﻨﺪ هﺎﯼ ﻗﺪﻳﻤﯽ اوﻳﻦ ﺑﺮ اﺳﺎس‬
‫ﭼﻪ ﻣﻌﻴﺎرﯼ ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ ‪ ١٢٠٠‬ﻧﻔﺮ را دارد‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺪس و ﮔﻤﺎنِ اﻳﺸﺎن اﺳﺖ ﻳﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺒﻊ‬
‫ﺧﺎﺻﯽ رﺟﻮع ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ؟ دﮐﺘﺮ ﻣﺴﻌﻮد اﻧﺼﺎرﯼ در ﮐﺘﺎب "ﮐﺸﺘﺎر‪ ،"۶٧‬ﺻﻔﺤﻪ ﯼ ‪ ،٢١‬ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺁﻣﺎر اﺷﺎرﻩ ﮐﺮدﻩ و ﻣﻨﺒﻊ ﺁن را ﻧﻴﺰ ﮐﺘﺎب ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﺗﺄﺳﻒ و‬
‫ﺣﻴﺮت در ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﺮا ﻣﻨﻴﺮﻩ ﺑﺮادران ﮐﻪ ﺧﻮد ‪ ٩‬ﺳﺎل را در زﻧﺪان هﺎﯼ رژﻳﻢ ﺑﻪ ﺳﺮ‬
‫ﺑﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﺗﻮﺿﻴﺢ زﻧﺪان و ﺁﻣﺎر و ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ ﺁن ﺑﻪ ﮐﺘﺎب ﺁﻗﺎﯼ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن رﺟﻮع‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ؟ ﺑﻪ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ اﺳﺎﺳﺎً ﮔﺬرش ﺑﻪ ﺁن ﺳﻤﺖ و ﺳﻮ ﻧﻴﺰ ﻧﻴﺎﻓﺘﺎدﻩ اﺳﺖ و ﺑﺮاﯼ ﭘﮋوهﺶ در‬

‫اﻋﺘﺮاﻓﺎت ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪﮔﺎن)ﻣﺘﻦ اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ(‪ ،‬ﻳﺮواﻧﺪ اﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.١٣۵‬‬ ‫‪235‬‬

‫از ﮐﺎخ ﺷﺎﻩ ﺕﺎ زﻧﺪان اوﻳﻦ‪ ،‬اﺣﺴﺎن ﻧﺮاﻗﯽ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.۴۴٩‬‬ ‫‪236‬‬
‫روانﺷﻨﺎﺱﯽ ﺷﮑﻨﺠﻪ‪ ،‬ﻣﻨﻴﺮﻩ ﺑﺮادران‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.١٢‬‬ ‫‪237‬‬
‫پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٢٧‬‬ ‫‪238‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٥٢‬‬
‫اﻣﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻳﺮان‪ ،‬در ﺳﻨﻴﻦ ﺑﺰرﮔﺴﺎﻟﯽ در ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﺑﻪ ﺁﻣﻮﺧﺘﻦ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻧﻢ ﻣﻨﻴﺮﻩ ﺑﺮادران ﻣﺎﻧﻨﺪ هﺮ زﻧﺪاﻧﯽ دﻳﮕﺮﯼ ﮐﻪ ﺳﺎل هﺎ در اوﻳﻦ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ‬
‫واﻗﻒ اﺳﺖ ﮐﻪ زﻧﺪان ﻗﺪﻳﻢ اوﻳﻦ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﻨﺪهﺎﯼ ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ ﮐﻪ در دو ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺎ ﺷﺪﻩ و‬
‫ﺳﻠﻮل هﺎﯼ اﻧﻔﺮادﯼ‪ ٢٠٩‬اﺳﺖ‪ .‬وﯼ ﺳﺎل هﺎ در ﺁن ﺑﻨﺪهﺎ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮدﻩ و ﺟﺎﯼ ﺷﮕﻔﺘﯽ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ هﻴﭻ ذهﻨﻴﺘﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺑﻌﺎد و اﻧﺪازﻩ و ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺁن هﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻨﺪهﺎﯼ ﭼﻬﺎر ﮔﺎﻧﻪ ﯼ اوﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﯼ اﺳﺖ ﻣﺘﺸﮑﻞ از ﭼﻬﺎر‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن دو ﻃﺒﻘﻪ ﮐﻪ در اﻣﺘﺪاد ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ و در ﻣﻴﺎن ﺗﭙﻪ هﺎﯼ اوﻳﻦ‪ ،‬در ﮔﻮدﯼ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫دژﯼ ﻣﺴﺘﺤﮑﻢ ﺑﻨﺎ ﺷﺪﻩ و از ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﺑﻨﺪهﺎﯼ ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ ﯼ ‪ ٣ ،٢ ،١‬و ‪ ۴‬ﻳﺎ ‪ ٢۴٠ ،٢١۶‬و‬
‫‪ ٢۴۶‬ﮐﻪ در واﻗﻊ ﺷﻤﺎرﻩ ﺗﻠﻔﻦ داﺧﻠﯽ هﺮ ﻳﮏ از ﺁن هﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬هﺮ ﻳﮏ از اﻳﻦ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن هﺎ ﻳﺎ ﺑﻨﺪهﺎ‪ ،‬در ﻣﺠﻤﻮع داراﯼ ‪ ١٢‬اﺗﺎق اﺳﺖ‪ ،‬در هﺮ ﻃﺒﻘﻪ ﺷﺶ اﺗﺎق‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻳﮑﯽ‬
‫از اﺗﺎق هﺎﯼ ﻃﺒﻘﻪ ﯼ اولِ هﺮﻳﮏ از اﻳﻦ ﺑﻨﺪهﺎ را از وﺳﻂ ﻧﺼﻒ ﮐﺮدﻩ و ﺑﻪ دو اﺗﺎق ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ در ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺑﻨﺪهﺎ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﯼ ﺑﻨﺪهﺎﯼ ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ‪ ،‬داراﯼ‬
‫‪ ۴٨‬اﺗﺎق اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻌﺪاد زﻧﺪاﻧﻴﺎن هﺮ اﺗﺎق ﺑﻴﻦ ‪ ۴٠‬ﺗﺎ ‪ ١١٠‬ﻧﻔﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاﯼ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد زﻧﺪاﻧﻴﺎن اﺗﺎق ﻣﺎ در ﺑﻬﻤﻦ و اﺳﻔﻨﺪ ‪ ،۶٠‬در ﺣﺪود ‪ ٧٠‬ﻧﻔﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن‬
‫ﺗﻌﺪاد زﻧﺪاﻧﻴﺎن هﺮ اﺗﺎق را ‪ ٧۵‬ﻧﻔﺮ اﻋﻼم ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﻣﺎ ﻓﺮض را ﺑﺮ اﻳﻦ‬
‫ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻳﻢ ﮐﻪ در ﺑﻴﺸﺘﺮ وﻗﺖ هﺎ‪ ،‬ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺗﻌﺪاد زﻧﺪاﻧﻴﺎن هﺮ اﺗﺎق‪ ،‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ ‪ ٨٠‬ﻧﻔﺮ ﺑﻮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮﺿﯽ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮع ﺗﻌﺪاد زﻧﺪاﻧﻴﺎن در ﮐﻞ ﺑﻨﺪهﺎ ﯼ ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ‪ ،‬در ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ از ‪ ۴٠٠٠‬ﻧﻔﺮ ﺗﺠﺎوز ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ ﺣﺪاﮐﺜﺮ هﺰار زﻧﺪاﻧﯽ در هﺮ ﺑﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻃﺒﻖ ﺁﻣﺎر‬
‫ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻌﺪاد ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻴﺶ از ‪ ٣۶٠٠‬زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻧﻢ ﺑﺮاداران در ﮐﺘﺎب "ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺳﺎدﻩ" ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ در ﺑﻨﺪ ‪ ٢۴۶‬ﭘﺎﻳﻴﻦ در ﺳﺎل ‪۶٣‬‬
‫‪٢٣٩‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ‪ ٢۵٠‬زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ او ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻧﻢ ف‪ -‬ﺁزاد ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫در ﺳﺎل ‪ ۶٣‬در ﺑﻨﺪ ‪ ١‬ﭘﺎﻳﻴﻦ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁن ﺑﻨﺪ ‪ ٢۴۶‬ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﺟﻤﻌﻴﺖ‬
‫اﺗﺎﻗﯽ ﮐﻪ او در ﺁن ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮد ‪ ١۴-١۵‬ﻧﻔﺮ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺁن را ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‬
‫‪٢٤٠‬‬
‫ﺗﻌﺪادﺷﺎن در ﺑﻨﺪ ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ١٠٠‬ﻧﻔﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺧﺎﻧﻢ ﺳﻮداﺑﻪ اردوان ﺗﻌﺪاد زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻨﺪ ‪ ١‬ﺑﺎﻻ در اواﺧﺮ اﺳﻔﻨﺪ‪ ۶١‬و ﻓﺮوردﻳﻦ ‪ ۶٢‬را‬
‫‪٢٤١‬‬
‫‪ ٢٠٠‬ﻧﻔﺮ اﻋﻼم ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻧﻢ ﺷﻬﺮﻧﻮش ﭘﺎرﺳﯽ ﭘﻮر ﺗﻌﺪاد زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻨﺪ‪ ٣‬زﻧﺎن در اواﺧﺮ ﺁﺑﺎن ﻣﺎﻩ ‪ ۶٠‬را ‪ ٣۵٠‬ﺗﻦ‬
‫‪٢٤٢‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪ و از ﺁن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﺪ اﻧﻔﺠﺎر ﻳﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ)هﺮ اﺗﺎق ‪ ۶٠‬ﻧﻔﺮ(‪.‬‬

‫ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺱﺎدﻩ‪ ،‬ﻣﻨﻴﺮﻩ ﺑﺮادران‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.١٩۴‬‬ ‫‪239‬‬

‫ﻳﺎدهﺎﯼ زﻧﺪان‪ ،‬ف‪ -‬ﺁزاد‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.١٠٢‬‬ ‫‪240‬‬
‫ﻳﺎدﻧﮕﺎرﻩهﺎﯼ زﻧﺪان‪ ،‬ﺱﻮداﺑﻪ اردوان‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٧٨‬‬ ‫‪241‬‬
‫ﺥﺎﻃﺮات زﻧﺪان‪ ،‬ﺷﻬﺮﻧﻮش پﺎرﺱﯽ پﻮر ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.١٠٧‬‬ ‫‪242‬‬
‫‪٣٥٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ‪٢٠٩‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ‪ ٢٠٩‬از دو ﻃﺒﻘﻪ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ و در ﮐﻨﺎر ﺑﻨﺪهﺎﯼ ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ و ﺑﻬﺪارﯼ و‬
‫ﺁﺷﭙﺰﺧﺎﻧﻪ ﯼ اوﻳﻦ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﮏ ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﺁن ﺑﻪ "زﻳﺮ زﻣﻴﻦ" ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ ﮐﻪ در‬
‫واﻗﻊ ﻃﺒﻘﻪ ﯼ هﻢ ﮐﻒ اﺳﺖ‪ .‬اﺗﺎق هﺎﯼ ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ و ﻣﺤﻞ اﻋﺪام زﻧﺪاﻧﻴﺎن در ﺳﺎل‬
‫‪ ۶٧‬ﻧﻴﺰ در هﻤﻴﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬ﻃﺒﻘﻪ ﯼ دوم اﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن از‪ ١٠‬ﺑﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻮازات‬
‫ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ‪ ١٠‬ﺑﻨﺪ در ﻣﺠﻤﻮع ﺷﺎﻣﻞ ‪ ١٠٠‬ﺳﻠﻮل‬
‫هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در هﺮ ﺑﻨﺪ ﻳﮑﯽ از ﺳﻠﻮل هﺎ داراﯼ ﺳﻘﻔﯽ ﻣﺸﺒﮏ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان هﻮاﺧﻮرﯼ و‬
‫از ﻳﮏ ﺳﻠﻮل دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﻤﺎم اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺗﻌﺪاد زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺣﺎﺿﺮ‬
‫در هﺮ ﺳﻠﻮل را در ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ‪ ۴-۵‬ﻧﻔﺮ ﻓﺮض ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﻨﺪ‬
‫‪ ١٠‬ﺗﻮاﺑﺎن و‪ ...‬ﮐﻤﺘﺮ هﻢ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺁﻣﺎر زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺤﺒﻮس در اﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻃﯽ‬
‫ﺳﺎل هﺎﯼ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ ﺑﻪ ‪ ٣۵٠‬ﻧﻔﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ‪.‬‬

‫اوﻳﻦ ﻗﺪﻳﻢ‬
‫از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻗﺪﻳﻤﯽ اوﻳﻦ و ﺑﻨﺪ ‪ ۵‬و ‪ ۶‬را ﻧﺪﻳﺪﻩ ام‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮﺻﻴﻔﯽ ﮐﻪ دو ﺗﻦ از‬
‫ﺟﺎوداﻧﻪ ﻓﺮوغ هﺎ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺻﺎدﻗﯽ ﮐﻪ ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﻪ ﻳﮏ ﺳﺎل در ﺳﻠﻮل هﺎﯼ اﻧﻔﺮادﯼ‬
‫و ﺷﻬﺮﻳﺎر ﻓﻴﻀﯽ ﮐﻪ ﺑﻴﺶ از ﻳﮏ ﺳﺎل در ﺑﻨﺪ ‪ ۵‬و ‪ ۶‬ﺁن ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻨﺪﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫ﻗﺪﻳﻤﯽ ﺗﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ اوﻳﻦ ﮐﻪ در زﻧﺪان ﺑﻪ "اوﻳﻦ ﻗﺪﻳﻢ" ﻣﺸﻬﻮر اﺳﺖ‪ ،‬در زﻣﺎن رﺿﺎﺷﺎﻩ ﺑﻨﺎ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ‪ ،‬ﺧﻮش ﺁب و هﻮاﺗﺮﻳﻦ و زﻳﺒﺎﺗﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ اوﻳﻦ اﺳﺖ و ﺑﻪ هﻴﭻ روﯼ‬
‫ﺑﻪ زﻧﺪان ﺷﺒﻴﻪ ﻧﻴﺴﺖ! در ﺱﻤﺖ ﭼﭗ ﻣﺤﻮﻃﻪﯼ اوﻳﻦ ﻗﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺱﻠﻮلهﺎﯼ اﻧﻔﺮادﯼ در دو ردﻳﻒ‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ و ﻳﮏ راهﺮو در ﻣﻴﺎن ﺁن ﻗﺮار دارد‪ .‬ﺣﺪودًا ‪ ١۶‬ﺱﻠﻮل ﺱﻪ ﻣﺘﺮ در دو ﻣﺘﺮ‪ ،‬ﻳﮏ‬
‫اﺕﺎق ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دﻓﺘﺮ زﻧﺪان و ﺑﻬﺪارﯼ در ردﻳﻒ ﺝﻠﻮ و ‪ ٢٠‬ﺱﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ ﻳﮏ ﻣﺘﺮ و ﻧﻴﻢ در ﺱﻪ‬
‫ﻣﺘﺮ در ﻋﻘﺐ ﻗﺮار دارد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺱﻠﻮلهﺎﯼ پﺎﻳﻴﻦ و ﺑﺎﻻ ﻣﻌﺮوف هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﻠﻮل هﺎﯼ ﺑﺎﻻﻳﯽ از‬
‫ﮔﺮﻣﺎﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻠﻮل هﺎ ﺳﺎﺑﻘﺎً ﺑﻨﺪهﺎﯼ ‪ ٣٢۵‬و ‪ ٣١١‬ﻧﻴﺰ‬
‫ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﻣﺤﻮﻃﻪ‪ ،‬دو ﺑﻨﺪ ‪ ۵‬و ‪ ۶‬ﮐﻪ زﻣﺎﻧﯽ ‪ ٣٢٩‬ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ دو ﺑﻨﺪ‪ ،‬در واﻗﻊ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﻮﻣﯽ اوﻳﻦ ﻗﺪﻳﻢ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺪهﺎﯼ دو ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ‪ ۵‬و‬
‫‪ ۶‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ داراﯼ ‪ ۵‬و ‪ ۶‬اﺗﺎق ﭘﺎﻳﻴﻦ و ﺑﺎﻻ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﮑﯽ از ﺁن هﺎ در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺴﺌﻮل‬
‫داﺧﻠﯽ ﺑﻨﺪ و ﺑﻘﻴﻪ ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن اﺧﺘﺼﺎص داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﻨﺪهﺎﯼ ‪ ۵‬و ‪ ۶‬در واﻗﻊ وﻳﻼﯼ ﻗﺪﻳﻤﯽ اوﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻴﺎط اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ از زﻧﺪان ﺑﺎ‬
‫درﺧﺖ هﺎﯼ ﺗﻨﻮﻣﻨﺪ و ﻗﺪﻳﻤﯽ ﭼﻨﺎر و ﺟﻮﯼ ﺁﺑﯽ ﮐﻪ از ﻣﻴﺎن ﺁن ﻣﯽ ﮔﺬرد‪ ،‬در واﻗﻊ ﺣﻴﺎط و‬
‫ﺑﺎﻏﭽﻪ ﯼ وﻳﻼﯼ ﻣﺰﺑﻮر ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺗﺄﺳﻴﺲ دادﮔﺎﻩ وﻳﮋﻩ روﺣﺎﻧﻴﺖ در ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪ ،۶۶‬اﻳﻦ‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻪ ﺑﻨﺪ "وﻳﮋﻩ روﺣﺎﻧﻴﺖ" ﻣﻌﺮوف ﺷﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪاد زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺁن هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﺑﻪ ‪ ٢٠٠‬ﺗﻦ‬
‫ﻧﻤﯽ رﺳﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺨﺶ از اواﺧﺮ ﺳﺎل ‪ ۶٠‬ﺗﺎ زﻣﺎن ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺑﻪ دادﮔﺎﻩ وﻳﮋﻩ روﺣﺎﻧﻴﺖ ﺑﻪ اﻓﺮاد‬
‫ﻣﺴﻦ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎران ﺧﺎص و ﺗﻮاﺑﺎن ﺑﺎزﺟﻮ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ اﺛﻨﯽ ﻋﺸﺮﯼ‪ ،‬ﻣﺤﺴﻦ ﻣﻨﺸﯽ‪ ،‬وﻟﯽ اﷲ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٥٤‬‬
‫ﺻﻔﻮﯼ‪ ،‬رﺿﺎ ﮐﻴﻮاﻧﺰاد‪ ،‬ﻣﺴﻌﻮد اﮐﺒﺮﯼ‪ ،‬ﺣﻤﻴﺪ ﻣﻬﺪﯼ ﺷﻴﺮازﯼ‪ ،‬اﺣﻤﺪرﺿﺎ ﮐﺮﻳﻤﯽ و‪ ...‬و‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ هﺮ دﻟﻴﻞ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ اﻣﮑﺎﻧﯽ در اﺧﺘﻴﺎرﺷﺎن ﻗﺮار دهﻨﺪ‪ ،‬اﺧﺘﺼﺎص داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻏﻴﺮ از ﻣﺤﻞ هﺎﯼ ﻓﻮق هﻴﭻ ﺑﺨﺶ دﻳﮕﺮﯼ در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﯼ ﻗﺪﻳﻤﯽ اوﻳﻦ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻣﮕﺮ‬
‫اﻳﻦ ﮐﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺁن هﺎ را در اوهﺎم و ﺧﻴﺎ ل هﺎﻳﺸﺎن ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻗﺎﺑﻞ ذﮐﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ در‬
‫ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﺳﺎل ‪ ،۶٠‬ﺗﻌﺪادﯼ از زﻧﺎن در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن هﺎﻳﯽ ﮐﻪ در ﻧﺰدﻳﮑﯽ در ورودﯼ اوﻳﻦ‬
‫ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺒﻮس ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁن ﺟﺎ ﺁﭘﺎرﺗﻤﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪهﺎ اﻳﻦ زﻧﺪاﻧﻴﺎن را ﺑﻪ‬
‫ﺑﻨﺪهﺎﯼ ‪ ٢١۶‬و ‪ ٢۴٠‬ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺣﺘﺎ اوﻳﻦ ﻗﺪﻳﻢ را هﻢ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﯼ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻳﺮواﻧﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن و ﻣﻨﻴﺮﻩ ﺑﺮادران‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺁﻣﺎرﯼ ﺑﻴﺶ از‪ ۴۵٠٠‬ﻧﻔﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻤﯽ ﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ اﺷﺘﺒﺎﻩ اﺳﺎﺳﯽ ﺧﺎﻧﻢ ﺑﺮادران ﺗﮑﻴﻪ ﺑﺮ ﺁﻣﺎر ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ﺑﺪون ﺁن‬
‫ﮐﻪ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﺑﻪ ﺁن ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺄﺳﻒ ﺁور اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺤﻘﻘﯽ ﭼﻮن ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن ﻏﻴﺮﻣﺴﺌﻮﻻﻧﻪ ﺑﺮﺧﻮرد ﮐﺮدﻩ و ﺗﻼﺷﯽ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻻاﻗﻞ ﺁﻣﺎرهﺎﻳﯽ را ﮐﻪ ﺧﻮد ﻣﯽ دهﺪ‪ ،‬ﮐﻨﺎر هﻢ ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﺑﻪ ﻳﮏ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮﯼ ﻣﻨﻄﻘﯽ‬
‫ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﻃﺒﻖ ﺁﻣﺎرهﺎﯼ او در ﺑﻨﺪهﺎﯼ اوﻳﻦ ﮐﻪ اﺻﻠﯽ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺤﻞ ﻧﮕﻬﺪارﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ‪ ٣۶٠٠‬ﺗﻦ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﻘﻴﻪ ﯼ ‪١۵‬هﺰار زﻧﺪاﻧﯽ اﯼ ﮐﻪ او ﺁﻣﺎرﺷﺎن را‬
‫دادﻩ اﺳﺖ‪ ،‬در ﮐﺠﺎﯼ زﻧﺪان ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ؟‬

‫دﻓﺘﺮ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ در ﭘﺎرﻳﺲ‪ ،‬در ﺑﻬﻤﻦ ﻣﺎﻩ ‪ ،۶٠‬ﺑﺎ ﺻﺪور اﻃﻼﻋﻴﻪ اﯼ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﻬﺮ ﻩ ﮔﻴﺮﯼ از‬
‫ﻳﮏ واﻗﻊ ﺑﻴﻨﯽ و ژرف اﻧﺪﻳﺸﯽ ﮐﻪ در ﺳﺎل هﺎﯼ ﺑﻌﺪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اراﺋﻪ ﯼ ﺁﻣﺎر و ارﻗﺎم ﮐﻤﺘﺮ‬
‫دﻳﺪﻩ ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻣﻮﺟﻮد در اوﻳﻦ را ‪ ٨‬هﺰار ﺗﻦ و ﺗﻌﺪاد ﮐﻞ زﻧﺪاﻧﻴﺎن‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ را ‪ ٢۵‬ﺗﺎ ‪ ٣٠‬هﺰار ﺗﻦ ارزﻳﺎﺑﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ اﻳﺮان ﮐﻪ اﮐﺜﺮﻳﺖ ﻋﻈﻴﻢ ﺁن را هﻮاداران ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‬
‫ﺧﻠﻖ در ﺳﺮاﺳﺮ ﮐﺸﻮر ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دهﻨﺪ ﺑﻴﻦ ‪ ٢۵‬ﺗﺎ ‪ ٣٠‬هﺰار ﻧﻔﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ‬
‫در زﻧﺪان اوﻳﻦ ﺗﻬﺮان ﻻاﻗﻞ ‪ ٨‬هﺰار زﻧﺪاﻧﯽ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﻣﺜﺎل در اﺗﺎق هﺎﯼ ‪ ۶‬در‪ ۶‬ﺑﻨﺪ هﺎﯼ ﺷﻤﺎرﻩ هﺎﯼ ‪ ١‬ﺗﺎ ‪ ۴‬اوﻳﻦ ﮐﻪ اﺻﻮﻻً ﻣﻄﺎﺑﻖ‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردهﺎﯼ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﺑﺮاﯼ ‪ ٧‬ﻧﻔﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ‪ ۶۵‬اﻟﯽ ‪ ٨٠‬ﻧﻔﺮ زﻧﺪاﻧﯽ ﺟﺎ‬
‫‪٢٤٣‬‬
‫دادﻩ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ 243‬ﻧﺸﺮﻳﻪ ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ٢۴‬اﻧﺠﻤﻦهﺎﯼ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ -‬اروپ ﺎ و ﺁﻣﺮﻳﮑ ﺎ‪ ،‬ه ﻮاداران ﺱ ﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺥﻠ ﻖ اﻳ ﺮان‪،‬‬
‫ﺝﻤﻌﻪ ‪ ٩‬ﺑﻬﻤﻦ ‪.١٣۶٠‬‬
‫‪٣٥٥‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬

‫زﻧﺪان ﮔﻮهﺮدﺷﺖ‬

‫در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ زﻧﺪان ﮔﻮهﺮدﺷﺖ‪ ،‬ﺁﻣﺎرهﺎ ﻏﻴﺮواﻗﻌﯽ ﺗﺮهﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن در ﮐﺘﺎﺑﺶ ﮐﻪ از‬
‫ﻃﺮف ﺧﻴﻠﯽ هﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻨﺒﻊ اﺻﻠﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ادﻋﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ‪ :‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ زﻧﺪان ﺗﻨﻬﺎ ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ ‪ ٨‬هﺰار ﻧﻔﺮ را دارد‪.‬‬
‫‪٢٤٤‬‬
‫‪١۶‬هﺰار ﻧﻔﺮ در اﻳﻦ زﻧﺪان اﻧﺒﺎر ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮ ﻣﺴﻌﻮد اﻧﺼﺎرﯼ ﺑﺎ اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ ﺁﻣﺎر دﮐﺘﺮ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن‪ ،‬در ﻣﻮرد زﻧﺪان ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﺑﻪ‬
‫ﮐﺸﻔﻴﺎت ﺟﺪﻳﺪﯼ ﻧﺎﺋﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اﻳﻦ زﻧﺪان) ﮔﻮهﺮدﺷﺖ( در زﻣﺎن ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺷﺎﻩ ﭘﻬﻠﻮﯼ ﺁﻏﺎز ﺷﺪﻩ و‬
‫ﻣﻼهﺎ ﺁن را ﮐﺎﻣﻞ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ زﻧﺪان داراﯼ ‪ ۴‬ﺑﺨﺶ ﺷﺎﻣﻞ ﺻﺪهﺎ ﺑﻨﺪ و ﺳﻠﻮل‬
‫‪٢٤٥‬‬
‫اﻧﻔﺮادﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻴﺶ از ‪ ٨‬هﺰار ﻧﻔﺮ ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ دارد‪.‬‬
‫او ﮐﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﺟﻨﺒﻪ هﺎﯼ ﭘﮋوهﺸﯽ ﮐﺎر ﺑﺮاﻳﺶ ﺟﺪﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺁﻣﺎر و ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ‬
‫زﻧﺪان ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ را ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺟﻠﻮﻩ دهﺪ‪ ،‬ﮐﺸﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ زﻧﺪان داراﯼ ‪ ۴‬ﺑﺨﺶ ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﺻﺪهﺎ ﺑﻨﺪ و ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺧﺎﻧﻢ ﻣﻨﻴﺮﻩ ﺑﺮادران ﮐﻪ ﺧﻮد ﺗﻮاﻧﺎﻳﯽ اراﺋﻪ ﯼ ﻳﮏ ﮐﺎر ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﯽ ﻣﺴﺘﻨﺪ در ﻣﻮرد‬
‫زﻧﺪان هﺎ را دارد ﻧﻴﺰ اﺳﻴﺮ "ﻧﺎم هﺎﯼ ﻣﻌﺮوف" ﺷﺪﻩ و ﺁﻣﺎرهﺎﯼ ﻏﻴﺮواﻗﻌﯽ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن را‬
‫ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺮ ﺟﻨﺒﻪ ﯼ "ﻋﻠﻤﯽ" و "ﺗﺤﻘﻴﻘﯽ" ﮐﺎر ﺧﻮد ﺑﻴﺎﻓﺰاﻳﺪ‪ .‬هﻴﭻ ﻣﻨﻄﻘﯽ‬
‫ﻧﻤﯽ ﭘﺬﻳﺮد ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺧﻮد ﺟﺎﻳﯽ را از ﻧﺰدﻳﮏ دﻳﺪﻩ و ﻣﺪﺗﯽ هﻢ در ﺁن ﺟﺎ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮدﻩ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ هﺎﯼ ﺷﺨﺼﯽ اﺳﺘﻨﺎد ﮐﻨﺪ ﮐﻪ از دور هﻢ ﺁن ﺟﺎ را ﻧﺪﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن ﺗﻌﺪاد زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﮔﻮهﺮدﺷﺖ را در ﺳﺎل ‪١٩٨٣‬ﻣﻴﻼدﯼ ‪١۵‬هﺰار ﻧﻔﺮ‬
‫ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﯽ زﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ زﻧﺪان ﺑﺎ ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ ‪ ١٠‬هﺰار ﻧﻔﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ‬
‫‪٢٤٦‬‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن ﭼﻨﻴﻦ ﺁﻣﺎرﯼ را در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ زﻧﺪان ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﻧﻤﯽ دهﺪ و ﺧﺎﻧﻢ ﺑﺮادران‬
‫ﺁن را ﺑﺎ ﺁﻣﺎر زﻧﺪان دﻳﮕﺮﯼ اﺷﺘﺒﺎﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﺮواﻧﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن در ﺻﻔﺤﻪ ‪ ١۶٩‬ﮐﺘﺎب اﻋﺘﺮاﻓﺎت ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪﮔﺎن ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫در زﻧﺪان ﮔﻮهﺮدﺷﺖ در ﺳﻠﻮل هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ ﺗﻨﻬﺎ ‪ ١٢‬ﺗﻦ را داﺷﺘﻨﺪ‪٩٠ ،‬‬
‫ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫در زﻧﺪان ﮔﻮهﺮدﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺰ ﺳﻪ ﺑﻨﺪ ‪ ٢ ،١‬و ‪ ٣‬ﻳﺎ ‪ ١٨ ،١٧‬و ‪١٩‬ﮐﻪ در ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﺳﻮم‬

‫‪ 237‬اﻋﺘﺮاﻓﺎت ﺷﮑﻨﺠﻪﺷﺪﮔﺎن)ﻣﺘﻦ اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ(‪ ،‬ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.١٣۶‬‬

‫‪ 238‬ﮐﺸﺘﺎر‪ ،۶٧‬ﻣﺴﻌﻮد اﻧﺼﺎرﯼ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٢٣‬‬
‫‪ 239‬رواﻧﺸﻨﺎﺱﯽ ﺷﮑﻨﺠﻪ‪ ،‬ﻣﻨﻴﺮﻩ ﺑﺮادران‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٢٨‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٥٦‬‬
‫ﻗﺮار دارﻧﺪ هﻴﭻ ﺑﻨﺪﯼ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ داراﯼ ﺳﻠﻮل هﺎﻳﯽ ﺑﺎ ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ ‪ ١٢‬ﻧﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در‬
‫ﮔﻮهﺮدﺷﺖ هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﺗﻌﺪاد زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻠﻮل هﺎ ﺑﻪ ﺑﻴﺶ از ‪١۵‬ﻧﻔﺮ ﻧﻤﯽ رﺳﻴﺪ‪ ١۵ .‬ﻧﻔﺮ ﮐﺠﺎ و‬
‫‪ ٩٠‬ﻧﻔﺮ ﮐﺠﺎ! ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﭼﻨﻴﻦ ادﻋﺎﻳﯽ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ؟ ﺑﻨﺪ ﻣﻮرد ادﻋﺎﯼ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن در ﮐﺠﺎ‬
‫ﻗﺮار داﺷﺘﻪ اﺳﺖ؟!‬
‫دﮐﺘﺮ رﺿﺎ ﻏﻔﺎرﯼ ﮐﻪ اﻳﺸﺎن ﻧﻴﺰ دﮐﺘﺮاﯼ اﻗﺘﺼﺎد از ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ داﺷﺘﻪ و اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎﻩ‬
‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺑﻨﺪ ﻳﮏ ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﮐﻪ هﻤﺎن ﺳﺎﻟﻦ‪ ١٧‬ﺳﺎﺑﻖ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﮔﺰارش ﻣﯽ دهﺪ‪:‬‬
‫درﺳﺖ ﭘﻴﺶ از ورود ﻣﻦ ﺑﻪ ﮔﻮهﺮدﺷﺖ)ﺑﻨﺪ ﻳﮏ( و ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ ﺗﺮ ﺷﺪن ﻧﻈﺎم‬
‫زﻧﺪان هﺎ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎرﯼ از دﻳﻮارهﺎﯼ ﺑﻴﻦ ﺳﻠﻮل هﺎ را ﺧﺮاب ﮐﺮدﻩ و ﺁن هﺎ را ﺑﻪ‬
‫هﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ... .‬اﮐﻨﻮن هﺮ ﺳﻠﻮل ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﻳﮏ ﻳﺎ دو ﻧﻔﺮ ‪ ١٠‬ﺗﺎ ‪٣٠‬‬
‫ﻧﻔﺮ زﻧﺪاﻧﯽ را در ﺧﻮد ﺟﺎﯼ ﻣﯽ داد‪ .‬ﭘﻨﺞ ﺳﻠﻮل هﻤﮕﺎﻧﯽ و ﺷﺶ ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ‬
‫‪٢٤٧‬‬
‫در اﻳﻦ ﺑﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﯼ دﮐﺘﺮ ﻏﻔﺎرﯼ ﺑﻨﺪ ﻳﮏ داراﯼ ‪ ١١‬ﺳﻠﻮل اﺳﺖ‪ .‬او ﻳﮏ ﺻﻔﺤﻪ ﺑﻌﺪ اﻇﻬﺎر‬
‫ﻣﯽ دارد ﮐﻪ‪:‬‬
‫در ﺑﻨﺪ ﻳﮏ ‪ ٢٠٠‬زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮد ﮐﻪ اﻏﻠﺐ از ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﭼﭗ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪٢٤٨‬‬
‫ﭼﻬﻞ ﻧﻔﺮﺷﺎن را هﻮاداران ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دادﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﮔﻔﺘﻪ ﯼ دﮐﺘﺮ ﻏﻔﺎرﯼ ﺑﻨﺪ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ از ‪ ١۶٠‬زﻧﺪاﻧﯽ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﭼﭗ و‬
‫‪ ۴٠‬زﻧﺪاﻧﯽ ﻣﺠﺎهﺪ‪ .‬هﻤﭽﻨﻴﻦ ‪ ١٢‬ﺻﻔﺤﻪ ﺑﻌﺪ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫هﻤﻪ ﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻨﺪ ﻳﮏ ﮔﻮهﺮدﺷﺖ از هﺮ دﺳﺘﻪ و ﮔﺮوﻩ ورودم را ﺧﻮﺷﺂﻣﺪ‬
‫‪٢٤٩‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫و اﻳﻦ ﮐﻪ‪:‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و ﺗﻮدﻩ اﯼ هﺎ را ﺟﻠﺐ ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻨﺎ ﺑﻮد ﺑﺎ هﺸﺖ‬
‫ﺳﻠﻮل ﺻﺤﺒﺖ ﮐﻨﻢ‪ .‬هﺸﺖ ﺳﻠﻮل ﺑﻪ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺖ‪ .‬ﭘﻨﺞ ﺳﻠﻮل ﺑﻪ ﺗﻮدﻩ اﯼ‬
‫و اﮐﺜﺮﻳﺘﯽ و ﺑﻘﻴﻪ ﺳﻠﻮل هﺎ ﺑﻪ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺖ ﮐﻪ رﻓﻘﺎﯼ دﻳﮕﺮ‬
‫‪٢٥٠‬‬
‫ﻣﺴﺌﻮل ﺗﻤﺎس ﺑﺎ دﻳﮕﺮان ﺑﻮدﻧﺪ‪...‬‬
‫دﮐﺘﺮ رﺿﺎ ﻏﻔﺎرﯼ ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ اﻋﻼم ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫در ﭘﺎﻳﺎن ﻳﮏ ﻣﺸﺎورﻩ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻳﮏ هﻔﺘﻪ اﯼ از ‪ ٢٢‬ﺳﻠﻮل ﺑﻨﺪ ‪ ٢٠‬ﺳﻠﻮل رأﯼ‬
‫‪٢٥١‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد داد‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﮔﻔﺘﻪ ﯼ دﮐﺘﺮ ﻏﻔﺎرﯼ از ‪ ٢٢‬ﺳﻠﻮل ﺑﻨﺪ‪ ،‬هﺸﺖ ﺳﻠﻮل ﺑﻪ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‪ ،‬ﭘﻨﺞ ﺳﻠﻮل ﺑﻪ‬

‫ﺥﺎﻃﺮات ﻳﮏ زﻧﺪاﻧﯽ‪ ،‬رﺿﺎ ﻏﻔﺎرﯼ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٢٠٩‬‬ ‫‪240‬‬

‫پﻴﺸﻴﻦ‪.٢١٠ ،‬‬ ‫‪241‬‬
‫پﻴﺸﻴﻦ‪.٢٢٢ ،‬‬ ‫‪242‬‬
‫پﻴﺸﻴﻦ‪.٢٢٢ ،‬‬ ‫‪243‬‬
‫پﻴﺸﻴﻦ‪٢٢۵ ،‬‬ ‫‪244‬‬
‫‪٣٥٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺗﻮدﻩ اﯼ هﺎ و اﮐﺜﺮﻳﺘﯽ هﺎ و ﻧﻪ ﺳﻠﻮل ﺑﻪ واﺑﺴﺘﮕﺎن دﻳﮕﺮ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺘﯽ ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫او ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ "در هﺮ ﺳﻠﻮل ﺑﻴﻦ ‪ ١٠‬ﺗﺎ ‪ ٣٠‬زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ" وﻟﯽ ﺁﻣﺎرﯼ ﮐﻪ‬
‫از ﺗﻌﺪاد اﺗﺎق هﺎ و اﻓﺮاد ﺑﻨﺪ ﻣﯽ دهﺪ‪ ،‬ﻏﻴﺮ از اﻳﻦ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﯼ او در اﻳﻦ ﺟﺎ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﺎً ‪ ٢٢‬اﺗﺎق در ﺑﻨﺪ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ وﻟﯽ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺑﻨﺪ ‪ ٢٠٠‬ﻧﻔﺮ اﺳﺖ؛ ﭘﺲ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن هﺮ ﺳﻠﻮل ﺑﺎﻳﺪ ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ١٠‬ﻧﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻴﻦ ‪ ١٠‬ﺗﺎ ‪ ٣٠‬ﻧﻔﺮ در اﺗﺎق هﺎ‬
‫ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ؟‬
‫از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ ﻃﺒﻖ ﮔﻔﺘﻪ هﺎﯼ او ‪ ۴٠‬ﻧﻔﺮ از اﻓﺮاد ﺑﻨﺪ را ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دادﻧﺪ ﮐﻪ در‬
‫هﺸﺖ اﺗﺎق ﺑﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ ﺟﻤﻌﻴﺖ هﺮ ﻳﮏ از اﻳﻦ اﺗﺎق هﺎ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ ۵‬ﻧﻔﺮ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫اﻳﻦ ﺣﺴﺎب ‪ ١۶٠‬ﻧﻔﺮ زﻧﺪاﻧﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ و ‪ ١۴‬اﺗﺎق ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪﻩ ﯼ ﺑﻨﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ زﻧﺪاﻧﻴﺎن‬
‫هﺮ اﺗﺎق ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ ١١‬و ﻧﻴﻢ ﻧﻔﺮ! ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﻨﺪ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﮐﻪ ﺑﻨﺪ‪ ١‬ﻳﺎ هﻤﺎن ﺑﻨﺪ‪ ١٧‬ﻗﺪﻳﻢ ﻧﺎم‬
‫دارد‪ ،‬داراﯼ ‪ ١۶‬ﺳﻠﻮل اﺳﺖ و ﻧﻪ ‪ ٢٢‬ﺳﻠﻮل ﻳﺎ ‪ ١١‬ﺳﻠﻮل ﮐﻪ دﮐﺘﺮ ﻏﻔﺎرﯼ در دو ﺟﺎ ﻧﻘﻞ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﺳﺎدﻩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺗﻌﺪاد اﺗﺎق هﺎﯼ اﻳﻦ ﺑﻨﺪ را ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻘﻴﻪ ﯼ ﺁﻣﺎرهﺎﯼ‬
‫دادﻩ ﺷﺪﻩ ﻧﻴﺰ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﺨﺪوش ﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫از ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﻘﻴﻪ ﯼ ﺁﻣﺎرهﺎ ﭘﺮهﻴﺰ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪ ،‬زﻳﺮا ﻧﺎدرﺳﺖ ﺑﻮدن ﺷﺎن ﺑﯽ ﻧﻴﺎز از هﺮ ﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺤﯽ اﺳﺖ‪ .‬ذرﻩ اﯼ ﺗﻮﺟﻪ در ﺁﻣﺎرهﺎﯼ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻧﺸﺎن از ﻋﺪم دﻗﺖ و ﺑﺎرﻳﮏ ﺑﻴﻨﯽ ﻻزم‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ در ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ و ﺟﺪﯼ زﻧﺪان هﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ دارد‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﺑﯽ دﻗﺘﯽ هﺎ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اﯼ ﺑﯽ اﺣﺘﺮاﻣﯽ ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﮐﺎر ﭘﮋوهﺶ‬
‫و ﺗﺤﻘﻴﻖ ﭘﻴﺮاﻣﻮن زﻧﺪان هﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ و ﺟﻨﺎﻳﺖ هﺎﻳﯽ را ﮐﻪ در ﺁن هﺎ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺸﮑﻞ ‪ ،‬ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ و ﺗﺎرﻳﮏ ﺗﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺑﺮاﯼ ﺁﻳﻨﺪﮔﺎن‪.‬‬

‫زﻧﺪان ﮔﻮهﺮدﺷﺖ در رواﻳﺖ هﺎﯼ ﻣﻨﺘﺸﺮﺷﺪﻩ‬

‫ﺑﺪﻳﻊ ﺗﺮﻳﻦ ﺗﻮﺿﻴﺢ در ﻣﻮرد ﮔﻮهﺮدﺷﺖ اﺧﺘﺼﺎص ﺑﻪ ورﻳﺎ ﺑﺎﻣﺪاد دارد‪:‬‬
‫هﺮ ﺳﻠﻮل ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ هﺸﺖ ﻧﻔﺮ را دارد و زﻧﺪان ﻓﺎﻗﺪ ﺑﻨﺪ ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﺣﻴﺎط اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻞ هﻮاﺧﻮرﯼ روزﻧﻪ هﺎﯼ ﮐﻮﭼﮑﯽ در ﮐﻨﺎر رﺷﺘﻪ ﺳﻠﻮل هﺎ ﺑﻮدﻩ و ﺑﺎ وﺟﻮد‬
‫اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﻌﺎع زﻳﺎدﯼ اﻃﺮاف ﺁن را از ﺧﺎﻧﻪ هﺎﯼ ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫‪٢٥٢‬‬
‫هﺮ رﺷﺘﻪ ﺳﻠﻮل ﭼﻮن ﺟﺰﻳﺮﻩ اﯼ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺴﺪود و ﻓﺎﻗﺪ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺑﻴﺮون اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻣﺎ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺣﺘﺎ در ﮐﺎر ﺗﺤﻘﻴﻘﯽ ﻧﻴﺰ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺧﻮد را ازﺷﺮ ذهﻦ ﺧﻴﺎل ﭘﺮداز و‬
‫رﻣﺎﻧﺘﻴﮏ ﻣﺎن ﺧﻼص ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ورﻳﺎ ﺑﺎﻣﺪاد ﮐﻪ ﻇﺎهﺮاً ﮔﻮهﺮدﺷﺖ را ﻧﺪﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺧﻠﻮت‬
‫ﺧﻮد و در ﺟﺮﻳﺎن ﻳﮏ ﮐﺎر ﺗﺤﻘﻴﻘﯽ ﮐﻪ زﺣﻤﺖ زﻳﺎدﯼ را ﻧﻴﺰ ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬هﺮ‬
‫ﺁن ﭼﻪ را ﮐﻪ ﺑﻪ ذهﻨﺶ رﺳﻴﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻪ رﺷﺘﻪ ﯼ ﺗﺤﺮﻳﺮ در ﺁوردﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻮهﺮدﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف‬
‫ﻧﻈﺮ او‪ ،‬از اﺑﺘﺪا ﺑﻨﺪ ﻋﻤﻮﻣﯽ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﺣﻴﺎط و هﻮاﺧﻮرﯼ ﺁن ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﻪ ‪ ۵٠‬ﻣﺘﺮ‬

‫‪ 245‬ﺝﻤﻬﻮرﯼ زﻧﺪانهﺎ‪ ،‬ورﻳﺎ ﺑﺎﻣﺪاد‪ ،‬ﺝﻠﺪ دوم‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.١٨۶‬‬

 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٥٨‬‬
‫ﻃﻮل و در ﺣﺪود ‪ ٢٠‬ﻣﺘﺮ ﻋﺮض دارد و در ﺁن اﻣﮑﺎﻧﺎﺗﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮاﻟﺖ و دﺳﺘﺸﻮﻳﯽ و ﻳﮏ‬
‫دوش ﺁب ﺳﺮد ﻧﻴﺰ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ .‬در دوراﻧﯽ ﮐﻪ ﻓﺮد در ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮد‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮر ﮐﻠﯽ از هﻮاﺧﻮرﯼ و دﻳﮕﺮ اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻣﺤﺮوم اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ هﺮ ﭼﻪ ﻓﮑﺮ ﮐﺮدم‪ ،‬ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻢ‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺤﯽ ﺑﺮاﯼ “روزﻧﻪ هﺎﯼ ﮐﻮﭼﮑﯽ” ﮐﻪ ورﻳﺎ ﺑﺎﻣﺪاد از ﺁن هﺎ ﻧﺎم ﺑﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺎﺑﻢ‪ .‬ﭼﻮن‬
‫روزﻧﻪ در ﻓﺎرﺳﯽ هﻤﺎن ﺳﻮراخ اﺳﺖ و ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺧﺎﺻﯽ را در ذهﻦ ﻣﯽ ﺳﺎزد‪ .‬او ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ‬
‫هﺮ ﺳﻠﻮل را هﺸﺖ ﻧﻔﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﯽ داﻧﻢ ﻃﺒﻖ ﮐﺪام اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ ﻳﮏ ﺳﻠﻮل‬
‫اﻧﻔﺮادﯼ هﺸﺖ ﻧﻔﺮ اﺳﺖ؟ رژﻳﻢ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻌﺪاد زﻧﺪاﻧﯽ را در ﻳﮏ‬
‫ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ در ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﺟﺎ ﻧﻤﯽ داد‪ .‬ﺳﻠﻮل هﺎ هﻤﭽﻨﻴﻦ داراﯼ ﭘﻨﺠﺮﻩ ﯼ ﺑﻠﻨﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺟﻠﻮﯼ ﺁن هﺎ ﮐﺮﮐﺮﻩ ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬

‫در ﮐﺘﺎب "ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن در زﻧﺠﻴﺮ"‪ ،‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ از ﺳﻮﯼ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ اﻳﺮان‪ ،‬در‬
‫راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﺁوردﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ ٨‬ﺁﺑﺎن ﺳﺎل ‪ ۶١‬رژﻳﻢ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن زﻧﺪان ﮔﻮهﺮدﺷﺖ را ﺑﻪ اﺗﻤﺎم رﺳﺎﻧﺪﻩ و‬
‫ﺳﻠﻮل هﺎﯼ اﻧﻔﺮادﯼ ﺁن را ﺁﻣﺎدﻩ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺮدارﯼ ﮐﺮد‪ .‬اﻳﻦ زﻧﺪان ﺑﻪ اﺑﺘﮑﺎر و ﺑﺎ‬
‫‪٢٥٣‬‬
‫اﻳﺪﻩ ﯼ ﻻﺟﻮردﯼ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و اﺳﻢ ﺁن را هﺰار ﺳﻠﻮل ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫و‬
‫زﻧﺪان ﮔﻮهﺮدﺷﺖ داراﯼ ‪ ٢۴‬ﺑﻨﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ از اﻳﻦ ﺗﻌﺪاد ‪ ۴‬ﺑﻨﺪ ﻋﻤﻮﻣﯽ اﺳﺖ و‬
‫‪ ٢٠‬ﺑﻨﺪ اﻧﻔﺮادﯼ ﮐﻪ در هﺮ ﺑﻨﺪ ‪ ۴٠‬ﺳﻠﻮل ﻳﮏ ﻣﺘﺮ و ﻧﻴﻢ در دو ﻣﺘﺮﯼ ﻗﺮار‬
‫‪٢٥٤‬‬
‫دارد‪.‬‬

‫رواﻳﺘﯽ واﻗﻌﯽ از ﻧﻘﺸﻪ و ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ زﻧﺪان ﮔﻮهﺮدﺷﺖ‬

‫اﻳﻦ زﻧﺪان از ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﭼﻨﺪ ﺣﺮف ‪ H‬ﮐﻪ ﮐﻨﺎر هﻢ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬دﻳﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ‬
‫زﻧﺪان ﺑﻪ اﺑﺘﮑﺎر ﺳﺎواﮎ و ﮐﺎرﮔﺰاران ﺁن اﺣﺪاث ﺷﺪﻩ و در زﻣﺎن ﺳﻘﻮط رژﻳﻢ ﭘﻬﻠﻮﯼ‪،‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺁن هﻨﻮز ﻧﻴﻤﻪ ﺗﻤﺎم ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﮐﻮﭼﮑﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﻻﺟﻮردﯼ‬
‫در ﺁن دادﻩ ﺷﺪ‪ .‬ﻳﮏ راهﺮوﯼ ﺑﺰرگ در وﺳﻂ و دو ﻃﺮف ﺁن ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﻨﺪهﺎ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن در واﻗﻊ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ هﺰارﭘﺎ اﺳﺖ‪ .‬زﻧﺪان ﮔﻮهﺮدﺷﺖ از هﺸﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻳﺎ ﺑﻠﻮﮎ‬
‫ﺳﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ هﺮ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮏ ﺑﻨﺪ ﻣﺤﺴﻮب ﺷﺪﻩ و ﮐﻞ زﻧﺪان‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ‪ ٢۴‬ﺑﻨﺪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در ﻃﻮل ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﯽ ﮐﻪ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻮدم‪ ،‬در هﻔﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﺘﻔﺎوت ﺁن‬
‫ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮدﻩ ام و در هﺮ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن در ﻳﮑﯽ از ﻃﺒﻘﻪ هﺎﯼ ﺁن ﮐﻪ زﻧﺪاﻧﯽ ﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽ داﺷﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫زﻧﺪﮔﯽ ﮐﺮدﻩ ام‪.‬‬
‫از ﻣﺠﻤﻮع ‪ ٢۴‬ﺑﻨﺪ ﮔﻮهﺮدﺷﺖ‪ ٢١ ،‬ﺑﻨﺪ ﺁن را ﺳﻠﻮل هﺎﯼ اﻧﻔﺮادﯼ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ .‬هﺮ ﺑﻨﺪ‬

‫‪ 246‬ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن در زﻧﺠﻴﺮ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺱﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺥﻠﻖ اﻳﺮان‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪ ‪.١٠٨‬‬

‫‪ 247‬پﻴﺸﻴﻦ‪.٢١٩ ،‬‬
‫‪٣٥٩‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫داراﯼ ‪ ۴٠‬ﺳﻠﻮل اﺳﺖ‪ .‬دو ﺳﻠﻮل در اﻧﺘﻬﺎﯼ هﺮ ﺳﺎﻟﻦ ﺑﻪ ﺣﻤﺎم اﺧﺘﺼﺎص ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ و هﺮ‬
‫ﺣﻤﺎم داراﯼ ‪ ٣‬ﮐﺎﺑﻴﻦ ﮐﻮﭼﮏ ﺑﺪون در اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ هﺮ ﺑﻨﺪ داراﯼ ‪ ٣٨‬ﺳﻠﻮل ﺑﺮاﯼ اﺳﺘﻘﺮار‬
‫زﻧﺪاﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺴﺎب ﺗﻌﺪاد ﺳﻠﻮل هﺎﯼ زﻧﺪان ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﻣﺠﻤﻮﻋﺎً ‪ ٧٩٨‬ﺳﻠﻮل‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫از زﻣﺎن ﺳﺎﺧﺖ و راﻩ اﻧﺪازﯼ زﻧﺪان ﺗﺎ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ در ﺁن ﺟﺎ ﺑﻮدم‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺗﺎ ﺳﺎل ‪۶٧‬‬
‫هﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ در ﺷﮑﻞ و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳﻠﻮل هﺎﯼ اﻧﻔﺮادﯼ ﺑﻨﺪهﺎ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻧﮕﺮﻓﺖ‪ .‬هﻤﻪ ﯼ‬
‫ﺑﻨﺪهﺎ از ﻧﻈﺮ ﺷﮑﻞ و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﻴﺮوﻧﯽ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ هﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ از ﻧﻈﺮ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن دروﻧﯽ‪،‬‬
‫ﺳﻪ ﺑﻨﺪ ﮐﻪ در ﻃﺒﻘﻪ هﺎﯼ ﺳﻮم ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬از ﺑﻘﻴﻪ ﯼ ﺑﻨﺪهﺎ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻪ‬
‫ﺑﻨﺪ‪ ،‬در ﺳﺎل هﺎﯼ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺁﻗﺎﯼ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن ﺑﻪ ﺑﻨﺪهﺎﯼ ‪١٧‬و ‪ ١٨‬و ‪ ١٩‬و ﺑﻌﺪهﺎ ﺑﻪ ‪، ١‬‬
‫‪ ٣ ، ٢‬ﻣﻌﺮوف ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻔﺎوت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن دروﻧﯽ اﻳﻦ ﺳﻪ ﺑﻨﺪ ﺑﺎ ﺑﻘﻴﻪ ﯼ ﺑﻨﺪهﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﮑﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ‪ ۶‬ﺳﻠﻮل‬
‫اول ﺑﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﻪ ﺳﻠﻮل از هﺮ ﻃﺮف‪ ،‬دﺳﺘﺸﻮﻳﯽ‪ ،‬ﺗﻮاﻟﺖ و ﺣﻤﺎم ﺳﺎﺧﺘﻪ اﻧﺪ‪ ٢٨ .‬ﺳﻠﻮل را‬
‫ﮐﻪ در ﺑﻨﺪهﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ اﻧﻔﺮادﯼ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ‪ ١۴‬ﺳﻠﻮل ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪۶ .‬‬
‫ﺳﻠﻮل ﺗﻪ ﺑﻨﺪ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ دو ﺳﻠﻮل ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻠﻮل هﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﺑﻨﺪ ﺑﺰرﮔﺘﺮ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺑﻨﺪهﺎﯼ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﻃﺒﻘﻪ هﺎﯼ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻳﮑﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ‬
‫ﺗﻔﺎوت ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ‪ ۴٠‬ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ‪ ،‬هﺮ ﻳﮏ از ﺁن هﺎ ﺑﻪ ‪ ١۴‬ﺳﻠﻮل ﮐﻮﭼﮏ‪ ٢ ،‬ﺳﻠﻮل‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ و دو واﺣﺪ دﺳﺘﺸﻮﻳﯽ و ﺗﻮاﻟﺖ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫درهﺎﯼ ﺳﻠﻮل هﺎﯼ ﺑﻨﺪهﺎﯼ ‪ ١٧‬و ‪ ١٨‬ﻗﺪﻳﻢ ﮐﻪ ﺑﻌﺪهﺎ ﺑﻨﺪهﺎﯼ ‪ ١‬و ‪ ٢‬ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻳﮏ ﺗﮑﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﻳﮏ ﭼﺸﻤﯽ روﯼ در ﮐﻪ ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﺎن ﺑﺘﻮاﻧﺪ داﺧﻞ ﺳﻠﻮل را زﻳﺮ ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ دو ﺑﻨﺪ در اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﻨﺪهﺎﯼ ﻣﺠﺮد ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ‬
‫ﺑﻨﺪ‪ ١٩‬ﻗﺪﻳﻢ ﮐﻪ ﺑﻌﺪهﺎ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖ ﺑﻨﺪ‪ ٣‬و ﺳﭙﺲ ﺑﻨﺪ‪ ٢‬ﻧﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺎ دو ﺑﻨﺪ دﻳﮕﺮ ﮐﻤﯽ ﻣﺘﻔﺎوت‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﮑﻞ ﮐﻪ درِ ﺳﻠﻮل هﺎﯼ اﻳﻦ ﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻧﻴﻤﻪ از ﺷﻴﺸﻪ ﺑﻮد و ﻋﻠﺘﺶ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﺎن ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ هﻨﮕﺎم رﻓﺖ وﺁﻣﺪ در ﺑﻨﺪ داﺧﻞ ﺳﻠﻮل هﺎ را ﮐﻨﺘﺮل ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬زﻳﺮا اﻳﻦ ﺑﻨﺪ‪ ،‬از‬
‫اﺑﺘﺪا ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻨﺪ‪ ١٩‬از هﻤﺎن ﺳﺎل ‪ ۶١‬و ﺑﻨﺪ ‪ ١٨‬از ﺳﺎل ‪ ۶٢‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﻨﺪهﺎﯼ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮐﻨﺎر در ورودﯼ هﺮ ﺑﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺴﻤﺘﯽ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﺎم "ﻓﺮﻋﯽ" ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ دو اﺗﺎق و اﻧﺒﺎرﯼ و ﺣﻤﺎم‬
‫و ﺗﻮاﻟﺖ اﺳﺖ و در ﺗﻪ هﺮ ﺑﻨﺪ ﻳﮏ ﺳﺎﻟﻦ ﺑﺰرگ ﻏﺬاﺧﻮرﯼ ﻗﺮار دارد‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺎﻟﻦ هﺎ در‬
‫زﻣﺎن ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ‪" ،‬ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ" ﻧﺎم ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬دﻟﻴﻠﺶ هﻢ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ در اﺑﺘﺪا‪ ،‬زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻨﺪ ‪ ١٩‬ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻮد‪ ،‬در ﺳﺎل هﺎﯼ ‪ ۶١‬و ‪ ۶٢‬درِ اﻳﻦ ﺳﺎﻟﻦ را ﻓﻘﻂ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﺳﻴﻨﻪ زﻧﯽ و ﻳﺎ‬
‫ﭘﺨﺶ ﻧﻮار هﺎﯼ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ و ﮐﻼس هﺎﯼ ﺁﻣﻮزﺷﯽ ﺑﺎز ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و در دﻳﮕﺮ زﻣﺎن هﺎ ﺑﺴﺘﻪ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻳﮏ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن دو ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺪارﯼ‪ ،‬ﻳﮏ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن دو ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻪ ﺁﺷﭙﺰﺧﺎﻧﻪ و اﻧﺒﺎر‪ ،‬ﻳﮏ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن دو ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ادارﯼ و ﻳﮏ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﻟﻦ هﺎﯼ ﻣﻼﻗﺎت و ﻗﺴﻤﺖ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٦٠‬‬
‫اﺳﺘﺮاق ﺳﻤﻊ ﮔﻔﺖ وﮔﻮهﺎﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن و ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎﻳﺸﺎن در هﻨﮕﺎم ﻣﻼﻗﺎت و هﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﯼ زﻧﺪان اﺧﺘﺼﺎص دارﻧﺪ‪ .‬ﮐﺎرﮔﺎﻩ و ﺟﻬﺎد زﻧﺪان‪ ،‬در ﺧﺎرج از ﻣﺤﻮﻃﻪ ﯼ ﻓﻮق‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﺎﻟﻴﺎن ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ هﻨﻮز ﮐﺎرﮔﺎﻩ و ﺟﻬﺎد زﻧﺪان ﺑﻪ راﻩ ﻧﻴﻔﺘﺎدﻩ و زﻧﺪاﻧﯽ در ﺁن ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮ ﻧﻤﯽ ﺑﺮد‪.‬‬

‫ﺁﻣﺎر واﻗﻌﯽ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﮔﻮهﺮدﺷﺖ‬

‫ﻧﮕﺎرﻧﺪﻩ در ‪ ٢۴‬ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ ‪ ۶١‬ﺟﺰو اوﻟﻴﻦ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﻣﻨﺘﻘﻞ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬هﺮﮐﺲ ﮐﻪ ﭼﻨﺪ روزﯼ ﺑﻴﻦ ﺳﺎل هﺎﯼ ‪ ۶١‬ﺗﺎ ‪ ۶٧‬در ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ‬
‫ﺁﮔﺎﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ رژﻳﻢ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ دﻻﻳﻠﯽ‪ ،‬از ﻃﺒﻘﻪ هﺎﯼ اول ﺑﻨﺪهﺎ ﺑﻪ ﺟﺰ ﺷﺮاﻳﻂ اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﯽ و ﻏﺎﻟﺒﺎً‬
‫ﻣﻮﻗﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺤﻠﯽ ﺑﺮاﯼ ﻧﮕﺎهﺪارﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻧﻤﯽ ﮐﺮد و اﻳﻦ ﺳﻠﻮل هﺎ ﺧﺎﻟﯽ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬هﺰاران ﻧﻔﺮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﻣﻮرد را ﺷﻬﺎدت دهﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻳﻌﻨﯽ از دﺳﺖ دادن‬
‫ﺳﺎﻟﻦ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ در ﻃﺒﻘﻪ هﺎﯼ اول ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن هﺎ ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺳﺎل هﺎﯼ اوﻟﻴﻪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﯽ اوﻗﺎت در اﻳﻦ ﺳﺎﻟﻦ هﺎ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺎزﺟﻮهﺎ‬
‫ﻣﺘﻬﻤﺎن را ﻣﻮﻗﺘﺎً در اﻳﻦ ﺳﻠﻮل هﺎ ﻗﺮار ﻣﯽ دادﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﮐﺎرﺷﺎن رﺳﻴﺪﮔﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ از ﻧﻈﺮ‬
‫ﻧﺒﺎﻳﺴﺘﯽ دور داﺷﺖ ﮐﻪ ﻣﺪﺗﯽ ﻧﻴﺰ در ﺳﺎل هﺎﯼ ‪ ۶٢-۶٣‬ﻳﮏ ﻳﺎ دو ﺳﺎﻟﻨﯽ ﮐﻪ در ﻃﺒﻘﻪ اول‬
‫ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن زن اﺧﺘﺼﺎص داﺷﺖ و از ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﻠﻮل هﺎﯼ اﻧﻔﺮادﯼ‬
‫ﻳﮏ ﻧﻔﺮﻩ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪهﺎ ﻧﻴﺰ ﮔﺎهﯽ ﺑﻪ ﻧﺪرت و در ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﺧﺎص‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﻣﺪت ﮐﻮﺗﺎﻩ از ﺑﻌﻀﯽ ﺳﻠﻮل هﺎﯼ‬
‫ﺁن ﺑﺮاﯼ ﺗﻨﺒﻴﻪ ﮐﺮدن زﻧﺪاﻧﻴﺎن اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺣﺘﺎ در دوراﻧﯽ ﮐﻪ ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺷﺪ و‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺑﻨﺪهﺎﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺑﻮد‪ ،‬از ﺳﺎﻟﻦ هﺎﯼ ﻃﺒﻘﻪ هﺎﯼ اول‪ ،‬ﺟﺰ ﻳﮏ ﺑﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻓﻐﺎﻧﯽ هﺎ‬
‫اﺧﺘﺼﺎص داﺷﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻧﺸﺪ‪ .‬هﻤﺎن ﻃﻮرﯼ ﮐﻪ ذﮐﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ ‪ ١٣‬ﺳﺎﻟﻦ اﻧﻔﺮادﯼ و ‪٣‬‬
‫ﺳﺎﻟﻦ ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﻣﺠﺮد و ﻓﺮﻋﯽ هﺎ‪.‬‬
‫ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺳﺎﻟﻦ هﺎﯼ اﻧﻔﺮادﯼ ﭘﺮ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺳﺎﻟﻦ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ زﻳﺮ ﺳﺎﻟﻦ هﺎﯼ ‪ ١٨‬و ‪ ١٩‬ﻗﺮار‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺑﻪ هﻨﮕﺎم هﻮاﺧﻮرﯼ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮد اﻓﺮاد اﻳﻦ دو ﺑﻨﺪ ﺑﺎ ﺁن هﺎ ﺗﻤﺎس ﺑﺮﻗﺮار ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ هﻢ داراﯼ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاﯼ ﻣﺪﺗﯽ ﮐﻮﺗﺎﻩ و ﻣﻮﻗﺖ ﺑﻮد و ﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ﯼ اﻳﻦ ﺑﻮد‬
‫ﮐﻪ ﺑﻨﺪ ﺑﺎﻻ ﮐﻪ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻮد و ﻻﺟﺮم هﻮاﺧﻮرﯼ داﺷﺖ‪ ،‬ﺧﺎﻟﯽ از زﻧﺪاﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ زﻧﺪان‬
‫داراﯼ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ‪ ١١-١٢‬ﺑﻨﺪ ﻓﻌﺎل ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻧﻔﺮادﯼ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ در ﺳﺎل هﺎﯼ‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﻓﺮاد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻨﺒﻴﻬﯽ و ﻳﺎ زﻳﺮ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ در ﺁن ﺟﺎ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﮐﺜﺮ‬
‫ﻗﺮﻳﺐ ﺑﻪ اﺗﻔﺎق‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﮏ ﻧﻔﺮﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻧﺪرت ﺳﻠﻮﻟﯽ دو ﻧﻔﺮﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ‬
‫هﻤﺎن ﻣﻮﻗﻊ در ﺳﺎﻟﻦ ‪ ٩‬اﻧﻔﺮادﯼ ﺑﻮدم و هﻴﭻ ﺳﻠﻮل دو ﻧﻔﺮﯼ در ﺑﻨﺪ ﻣﺎ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺣﺴﺎب‬
‫ﻓﻮق‪ ،‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﺁن ﺳﺎل هﺎ در اﻧﻔﺮادﯼ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻤﺘﺮ از ‪۵٠٠‬‬
‫ﻧﻔﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ دو ﺑﻨﺪ ‪ ١٩‬و ‪ ١٨‬ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ در ﺑﻨﺪ ‪ ١٩‬ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮدﻩ ﺑﻮدم ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫‪٣٦١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫وﻗﺖ هﺎ ﺟﻤﻌﻴﺘﯽ ﻣﻌﺎدل ‪ ١٢٠‬ﺗﺎ ‪ ١٧٠‬ﻧﻔﺮ در ﺁن ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺳﺎﻟﻦ ‪ ١٨‬را ﮐﻪ‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺁن در ﺳﺎل ‪ ،۶٢‬زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻩ از ﺷﻬﺮهﺎﯼ ﮐﺮدﻧﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ‪ ١٨٠‬ﻧﻔﺮ‬
‫ﻓﺮض ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد اﻳﻦ دو ﺑﻨﺪ در ﻣﺠﻤﻮع ‪ ٣۵٠‬ﻧﻔﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﺎﻟﻦ ‪ ،١٧‬ﺑﻨﺪ ﻣﺠﺮد ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫در ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﺑﺎﻻﯼ ﺳﺎﻟﻦ اﻧﻔﺮادﯼ ‪ ٩‬ﮐﻪ ﻣﻦ در ﺁن ﺑﻮدم‪ ،‬ﻗﺮار داﺷﺖ و اﮐﺜﺮ ﻣﻮاﻗﻊ ﺧﺎﻟﯽ‬
‫ﺑﻮد و ﻳﺎ در ﺑﻌﻀﯽ از ﺳﻠﻮل هﺎﯼ ﺁن ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮﯼ را ﺑﺮاﯼ ﻣﺪﺗﯽ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﻧﮕﻬﺪارﯼ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و‬
‫اﻳﻨﺎن ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ در واﻗﻊ از اﻧﻔﺮادﯼ هﺎ ﺑﻪ ﺁن ﺟﺎ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺁﻣﺎر اﻳﻦ ﺑﻨﺪ را‬
‫ﻧﻴﺰ ‪ ٧٠‬ﻧﻔﺮ ﻓﺮض ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺁﻣﺎر واﻗﻌﯽ اﺳﺖ و هﻤﭽﻨﻴﻦ اﮔﺮ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﭼﻨﺪ‬
‫ﻓﺮﻋﯽ را ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﺑﻌﻀﯽ اوﻗﺎت در ﺁن ﺟﺎ ﻧﮕﻬﺪارﯼ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ ٨٠ ،‬ﻧﻔﺮ ﺣﺴﺎب ﮐﻨﻴﻢ‪،‬‬
‫ﺟﻤﻌﻴﺖ اﻳﻦ زﻧﺪان‪ ،‬ﮐﻢ و ﺑﻴﺶ در ﺣﺪود هﺰار ﻧﻔﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﻳﮏ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺁﻣﺎر ﻓﻮق را ﺑﺎ‬
‫ﺁﻣﺎرﯼ ﮐﻪ از ﮐﺘﺎب هﺎﯼ ﻧﺎم ﺑﺮدﻩ ﺷﺪﻩ در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻧﻘﻞ ﮐﺮد ﻩ ام‪ ،‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﮐﻨﻴﺪ!‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﮐﻪ زﻧﺪان ﮔﻮهﺮدﺷﺖ‪ ،‬ﺣﺘﺎ دوراﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ زﻧﺪاﻧﯽ را در ﺧﻮد ﺟﺎﯼ دادﻩ‬
‫ﺑﻮد و ﺑﺎ اﺣﺘﺴﺎب ﺗﻌﺪاد زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻋﺎدﯼ اﻓﻐﺎﻧﯽ‪ ،‬ﮐﺎرﮔﺎﻩ‪ ،‬ﺑﻨﺪهﺎ و ﻓﺮﻋﯽ هﺎ‪ ،‬هﻴﭻ ﮔﺎﻩ‬
‫ﺟﻤﻌﻴﺘﺶ از ‪ ٢‬هﺰار ﻧﻔﺮ اﻓﺰون ﻧﺸﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺁن ﮐﻪ ﺗﺄﮐﻴﺪﯼ ﺑﺮ ﮔﻔﺘﻪ هﺎﻳﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬اﺷﺎرﻩ اﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﯼ ﺁﻗﺎﯼ "ب‬
‫داوودﯼ" در ﮐﺘﺎب "ﮐﺎﺑﻮس ﺑﻠﻨﺪ ﺗﻴﺰ دﻧﺪان" و رواﻳﺖ او از زﻧﺪان ﮔﻮهﺮدﺷﺖ‪ .‬او زﻧﺪان‬
‫ﮔﻮهﺮدﺷﺖ را در ﺳﺎل ‪ ۶٩‬ﺗﺮﺳﻴﻢ ﮐﺮدﻩ و ﺁﻣﺎر ﺑﻨﺪهﺎﻳﯽ را ﮐﻪ در ﺁن ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬اراﺋﻪ‬
‫ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬اﻳﻦ زﻧﺪان در ﺁن دوران ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻋﺎدﯼ ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺖ و ﺗﻌﺪاد ﻣﻌﺪودﯼ زﻧﺪاﻧﯽ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ در ﺁن ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻏﺮوب ﺁن روز ﻣﻦ را ﺑﻪ ﺳﺎﻟﻦ ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ٢۴‬ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﺳﺎﻟﻦ ﺷﻤﺎرﻩ ‪٢۴‬‬
‫ﺣﺪود ﺳﯽ‪ -‬ﭼﻬﻞ زﻧﺪاﻧﯽ ﻋﺎدﯼ دوران زﻧﺪان ﺧﻮد را ﻣﯽ ﮔﺬراﻧﺪﻧﺪ و هﺮ ﮐﺲ‬
‫اﺗﺎﻗﯽ داﺷﺖ‪ .‬ﻣﻦ هﻢ اﺗﺎﻗﯽ را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮدم‪ ...‬ﺑﻌﺪ از ﭼﻨﺪ روز ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺳﺎﻟﻦ‬
‫ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ١۶‬ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ورود ﻣﺎ ﺗﻌﺪاد زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﺎﻟﻦ ‪ ١۶‬ﺑﻪ ﺻﺪ و هﻔﺘﺎد‬
‫هﺸﺘﺎد ﻧﻔﺮ رﺳﻴﺪ؛ ﺣﺎل ﺁن ﮐﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ هﺮ ﺳﺎﻟﻦ هﻔﺘﺎد‪ -‬هﺸﺘﺎد ﻧﻔﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫‪٢٥٥‬‬
‫ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫او هﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺻﻔﺤﻪ ‪ ١٢۶‬هﻤﺎن ﮐﺘﺎب ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ ‪:‬‬
‫]در ﺳﺎل ‪ [٧١‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﺳﺎﻟﻦ ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ٢‬رﻓﺘﻢ‪ .‬اﺗﺎق هﺎﯼ ﺳﺎﻟﻦ ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ٢‬دو ﻧﻔﺮﻩ‬
‫ﺑﻮد؛ اﻣﺎ ﻣﻦ ﺑﺎ ﺳﻪ اﺗﺎق دﻳﮕﺮ هﻢ ﺧﺮج ﺷﺪم‪.‬‬
‫او در ﺑﻨﺪﯼ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﯽ‪ -‬ﭼﻬﻞ ﻧﻔﺮ در ﺁن ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮد ﻩ اﻧﺪ و ﺳﭙﺲ ﻋﻨﻮان‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ هﺮ ﺳﺎﻟﻦ هﻔﺘﺎد‪ -‬هﺸﺘﺎد ﻧﻔﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬و ﺑﺎ ﺗﻌﺠﺐ از ﺗﻌﺪاد ﺻﺪ‬
‫و هﻔﺘﺎد‪ -‬هﺸﺘﺎد ﻧﻔﺮ ﻳﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻋﺎﻗﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻨﺪﯼ ﻣﯽ رود ﮐﻪ در هﺮ ﺳﻠﻮل ﺁن دو ﻧﻔﺮ‬
‫ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺁﻣﺎر ﺑﻨﺪ هﻤﺎن ﭼﻴﺰﯼ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ در اﺑﺘﺪا ﻋﻨﻮان ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺣﺪود‬
‫هﻔﺘﺎد ﻧﻔﺮ‪.‬‬

‫‪ 248‬ﮐﺎﺑﻮس ﺑﻠﻨﺪ ﺕﻴﺰدﻧﺪان‪ ،‬ب‪ .‬داوودﯼ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.١١۵‬‬

 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٦٢‬‬
‫ب‪ .‬داوودﯼ ﺑﻌﺪ از ﺗﻮﺿﻴﺢ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ هﺎﯼ ﮔﺴﺘﺮدﻩ در اﺳﻼم ﺷﻬﺮ در ﺳﺎل ‪ ،٧٢‬ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫در ﺳﺎﻟﻦ ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ١٨‬ﺗﺮاﮐﻢ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد‪ ...‬اﺗﺎق هﺎﯼ ﺳﺎﻟﻦ ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ١٧‬و‬
‫ﺳﺎﻟﻦ ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ١٨‬هﺸﺖ ﻧﻔﺮﻩ ﺑﻮد‪] .‬اﻳﻦ دو ﺳﺎﻟﻦ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‬
‫و ﻧﻪ اﻧﻔﺮادﯼ و هﺮ ﻳﮏ از ‪ ١۶‬اﺗﺎق ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ[ ﺗﻌﺪاد اﻓﺮاد ﮐﻤﺘﺮ از‬
‫‪٢٥٦‬‬
‫‪ ١٣٠‬ﺗﻦ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻣﺎرهﺎﯼ اراﺋﻪ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ "ب‪.‬داوودﯼ" ﻧﻴﺰ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻔﺎوت از ﺁﻣﺎرهﺎﯼ دادﻩ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﻳﺮواﻧﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاﻳﻢ ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺎﻟﺐ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺪاﻧﻢ ‪١۶‬هﺰار ﻧﻔﺮ زﻧﺪاﻧﯽ ﮐﻪ ﺁﻣﺎرش در ﮐﺘﺎب‬
‫ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬در ﮐﺠﺎ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻩ اﻧﺪ؟ ﺑﺎ ﺁﮔﺎهﯽ از وﺟﻮد ‪ ٧٩٨‬ﺳﻠﻮل‬
‫اﻧﻔﺮادﯼ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰﯼ اﻣﮑﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ؟ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ "ﮐﺎر ﺗﺤﻘﻴﻘﯽ"‬
‫اﺳﺘﺎدﯼ اﺳﺖ در ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﮐﻪ ﻻاﻗﻞ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﺑﺮرﺳﯽ و ﭘﮋوهﺶ ﻋﻠﻤﯽ را ﻣﯽ داﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎل در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﮐﺎر ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺣﺘﺎ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ "ﮐﺎر ﺗﺤﻘﻴﻘﯽ" را هﻢ‬
‫ﻧﻤﯽ داﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ 249‬پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.١٢٧‬‬

‫‪٣٦٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬

‫زﻧﺪان ﻗﺰل ﺣﺼﺎر‬

‫دﮐﺘﺮ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬

‫در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ زﻧﺪان ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ ‪ ١٠‬هﺰار زﻧﺪاﻧﯽ را دارد‪ .‬در ﺳﺎل‬
‫‪٢٥٧‬‬
‫‪ ١٣۶٢‬ﺷﻤﺎر ‪ ١۵‬هﺰار ﻧﻔﺮ در ﺁن زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻨﻴﺮﻩ ﺑﺮادران در ﺑﺎرﻩ ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫در ﻏﺮب ﺗﻬﺮان واﻗﻊ اﺳﺖ و از ﺳﻪ واﺣﺪ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ هﺮ واﺣﺪ ﺁن‬
‫ﺷﺎﻣﻞ هﺸﺖ ﺑﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻬﺎر ﺑﻨﺪ ﺑﺰرگ ﺑﺎ ‪ ٢۶‬اﺗﺎق و ﭼﻬﺎر ﺑﻨﺪ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺑﺎ‬
‫‪٢٥٨‬‬
‫‪ ١٣‬ﺳﻠﻮل‪.‬‬
‫هﻴﭻ ﻳﮏ از اﻳﻦ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﺑﺎﻻ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ زﻧﺪان ﻗﺰل ﺣﺼﺎر دﻗﻴﻖ و درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫زﻳﺮا ﺑﻨﺪهﺎﯼ ﺑﺰرگ ﻗﺰل ﺣﺼﺎر از ‪ ٢۴‬ﺳﻠﻮل ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ ١۶ ،‬ﺳﻠﻮل ﮐﻮﭼﮏ و ‪٨‬‬
‫ﺳﻠﻮل ﺑﺰرگ‪ .‬ﺧﺎﻧﻢ ﻣﻨﻴﺮﻩ ﺑﺮادارن در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﺁﻣﺎر زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﮐﻪ ﺳﺎﻟﻴﺎن ﺳﺎل‬
‫ﺧﻮد در ﺁن ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﮐﺘﺎب ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن رﺟﻮع ﮐﺮدﻩ و ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫اﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن ﺗﻌﺪاد زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻗﺰل ﺣﺼﺎر را در ﺳﺎل ‪ ١٩٨٣‬دﻩ هﺰار ﻧﻔﺮ‬
‫‪٢٥٩‬‬
‫ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﯽ زﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻨﻴﺮﻩ ﺑﺮادران در ﺁوردن "ﻧﻘﻞ ﻗﻮل" از دﻳﮕﺮان ﻧﻴﺰ دﻗﺖ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ ﭼﺮا ﮐﻪ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺁﻣﺎرﯼ را ﮐﻪ ﻣﻨﻴﺮﻩ ﺑﺮادران از او ﻧﻘﻞ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬اراﺋﻪ ﻧﻤﯽ دهﺪ‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮ ﻣﺴﻌﻮد اﻧﺼﺎرﯼ ﻧﻴﺰ ﺑﺪون ذﮐﺮ ﻣﻨﺒﻊ ﺧﻮد ﮐﻪ ﻗﺎﻋﺪﺗﺎً ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺎﻧﻢ ﻣﻨﻴﺮﻩ ﺑﺮادران‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺷﺘﺒﺎﻩ او را در ﻣﻮرد ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﺗﮑﺮار ﮐﺮدﻩ‪ ،‬ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﭼﻬﺎر ﺑﻨﺪ ﺁن داراﯼ ‪٢۶‬‬
‫اﺗﺎق و ﭼﻬﺎر ﺑﻨﺪ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ داراﯼ ‪ ١٣‬ﺳﻠﻮل‪...‬‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬هﻤﺎن ﺳﺆال ﻗﺒﻠﯽ هﻤﭽﻨﺎن ﭘﺎ ﺑﺮﺟﺎﺳﺖ‪ :‬دﮐﺘﺮ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن ﺑﺮ اﺳﺎس ﮐﺪام ﻣﻼﮎ‬
‫و ﻣﻌﻴﺎر و ﺑﺎ اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ ﮐﺪام ﻣﻨﺒﻊ‪ ،‬ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ زﻧﺪان ﻗﺰل ﺣﺼﺎر را ‪ ١٠‬هﺰار ﺗﻦ اﻋﻼم‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ ﻣﺠﺒﻮر ﺷﻮد ﺗﻌﺪاد زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﻮﺟﻮد در ﺁن را ‪١۵‬هﺰار ﻧﻔﺮ در ﺳﺎل ‪۶٢‬‬
‫اﻋﻼم ﮐﻨﺪ؟ اﮔﺮ رﻗﻢ "‪ ١٠‬هﺰار" ﻧﻔﺮ اراﺋﻪ ﺷﺪﻩ از ﺳﻮﯼ ﻳﺮواﻧﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ‬
‫ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ زﻧﺪان ﻗﺰل ﺣﺼﺎر را ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻃﺒﻖ ﻣﻌﻴﺎرهﺎﯼ اﻳﺸﺎن ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ هﺮ واﺣﺪ اﻳﻦ‬
‫زﻧﺪان ﺑﺎﻳﺪ ‪ ۵‬هﺰار ﻧﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ و ﭘﺬﻳﺮش اﻳﻦ ادﻋﺎ‪ ،‬ﭼﻴﺰﯼ ﺟﺰ ﻓﺎﺟﻌﻪ ﯼ ﺁﻣﺎرﯼ ﻧﺨﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫هﺮ واﺣﺪ ﻗﺰل ﺣﺼﺎر داراﯼ ‪ ۴‬ﺑﻨﺪ ﺑﺰرگ و ‪ ۴‬ﺑﻨﺪ ﮐﻮﭼﮏ اﺳﺖ‪.‬‬
‫هﺮ ﺑﻨﺪ ﮐﻮﭼﮏ)ﻣﺠﺮد( داراﯼ ‪ ١٢‬ﺳﻠﻮل ﮐﻮﭼﮏ ﻳﮏ ﻣﺘﺮ و ﺷﺼﺖ در دو ﻣﺘﺮ و ﻧﻴﻢ اﺳﺖ‬

‫‪ 257‬اﻋﺘﺮاﻓﺎت ﺷﮑﻨﺠﻪﺷﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻳﺮواﻧﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.١٣۵‬‬

‫‪ 258‬رواﻧﺸﻨﺎﺱﯽ ﺷﮑﻨﺠﻪ‪ ،‬ﻣﻨﻴﺮﻩ ﺑﺮادران‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٢٨‬‬
‫‪ 259‬پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٢٨‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٦٤‬‬
‫ﮐﻪ اﮔﺮ هﺮ ﺳﻠﻮل را ﺣﺘﺎ ﺑﺮاﯼ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﻓﺮض ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬هﺮ ﺑﻨﺪ ﻣﺠﺮد ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ ‪ ٣۶‬ﻧﻔﺮ و در‬
‫ﻣﺠﻤﻮع هﺮ ‪ ۴‬ﺑﻨﺪ ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ ‪ ١۴۴‬ﻧﻔﺮ را ﺧﻮاهﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﺁﻣﺎر ﺁﻗﺎﯼ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن ‪۴٨۵۶‬‬
‫ﻧﻔﺮ ﺑﺎﻳﺪ در ‪ ۴‬ﺑﻨﺪ ﺑﺰرگ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮﻧﺪ و اﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ﯼ ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ هﺮ ﺑﻨﺪ ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ‬
‫‪ ١٢٠٠‬ﻧﻔﺮ را دارا اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺎج داوود رﺣﻤﺎﻧﯽ و هﻢ ﻣﺴﻠﮑﺎﻧﺶ‬
‫ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﺮوت و ﻣﺮﺣﻤﺖ را در ﺣﻖ زﻧﺪاﻧﻴﺎن رﻋﺎﻳﺖ ﮐﺮدﻩ و ﺗﻌﺪاد ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ در ﻳﮏ‬
‫ﺑﻨﺪ ﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽ داﺷﺘﻨﺪ از ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺁن ﻧﻴﺰ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ! زﻳﺮا در دوران ﺣﺎج داوود‪،‬‬
‫ﺑﻨﺪهﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮر ﺣﺪاﮐﺜﺮ ‪ ٧٠٠‬زﻧﺪاﻧﯽ داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮ رﺿﺎ ﻏﻔﺎرﯼ در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﻣﻮﺿﻮع ﺟﺎﻟﺐ ﺗﺮﯼ را ﺑﻴﺎن ﻣﯽ دارد‪ .‬اﻳﺸﺎن‬
‫ﻣﺪﻋﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻣﺠﺘﻤﻊ ﺑﺰرگ ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﭼﻬﺎر واﺣﺪ دارد ﮐﻪ از ﻳﮏ ﺗﺎ ﭼﻬﺎر ﺷﻤﺎرﻩ ﮔﺬارﯼ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪم زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ در‬
‫واﺣﺪهﺎﯼ ‪ ٢ ،١‬و ‪ ٣‬ﻧﮕﻬﺪارﯼ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬واﺣﺪ ﭼﻬﺎر زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻋﺎدﯼ ﺑﻮدﻧﺪ و‬
‫‪٢٦٠‬‬
‫ﭘﻠﻴﺲ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﺁن هﺎ را ادارﻩ ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫و اﻳﻦ ﮐﻪ‪:‬‬
‫درزﻣﺎن ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ‪ ١٠‬ﺗﺎ ‪ ١٢‬هﺰار زﻧﺪاﻧﯽ در ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮد‪.‬‬
‫در هﺮ ﻳﮏ از ﺑﻨﺪهﺎﯼ واﺣﺪ ﭼﻬﺎر ﻧﻴﺰ ﺣﺪود ‪ ٧٠٠‬ﻧﻔﺮ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ زﻧﺪاﻧﯽ ﻋﺎدﯼ‬
‫‪٢٦١‬‬
‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻗﺎﯼ دﮐﺘﺮ ﻏﻔﺎرﯼ ﺳﺨﺎوت ﻣﻨﺪاﻧﻪ ﻳﮏ واﺣﺪ ﭼﻨﺪ هﺰار ﻧﻔﺮﻩ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮع واﺣﺪهﺎﯼ‬
‫ﻗﺰل ﺣﺼﺎر اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﭼﻴﺰﯼ در ﺣﺪود ‪ ٣٣‬درﺻﺪ ﺑﻪ ﺁﻣﺎر واﻗﻌﯽ زﻧﺪاﻧﻴﺎن‬
‫ﻗﺰل ﺣﺼﺎر در ﺁن ﺳﺎل هﺎ‪ ،‬اﻓﺰودﻩ اﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع دﻳﮕﺮ ﺑﺮاﻳﻢ ﺗﻌﺠﺐ اﻧﮕﻴﺰ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺁﻗﺎﯼ د‪ -‬اﻟﺒﺮز ﻧﻴﺰ در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﺑﻨﺪهﺎﯼ ﻣﺠﺮد ﻗﺰل ﺣﺼﺎر در ﮐﺘﺎب ﺧﻮد اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ ﮐﺮدﻩ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ‪:‬‬
‫ﺑﻨﺪ ﻣﺠﺮدﯼ داراﯼ هﺸﺖ ﺳﻠﻮل ﮐﻮﭼﮏ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻃﻮل و ﻋﺮض هﺮ ﮐﺪام ﺑﻪ‬
‫‪٢٦٢‬‬
‫اﻧﺪازﻩ ﻳﮏ و ﻧﻴﻢ در دو ﻧﻴﻢ ﻣﺘﺮ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺗﻮﺻﻴﻒ واﻗﻌﯽ از ﻗﺰل ﺣﺼﺎر‬

‫زﻧﺪان ﻗﺰل ﺣﺼﺎر در واﻗﻊ از ﺳﻪ واﺣﺪ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬واﺣﺪ‪ ٣‬ﭘﺲ از ﺳﯽ ﺧﺮداد ﺳﺎل‬
‫‪ ۶٠‬و واﺣﺪ‪ ١‬از اﺳﻔﻨﺪ ‪ ۶٠‬ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ اﺧﺘﺼﺎص ﻳﺎﻓﺖ و زﻳﺮ ﻧﻈﺮ‬
‫دادﺳﺘﺎﻧﯽ اﻧﻘﻼب ادارﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬واﺣﺪ‪ ٢‬ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ ۶۵‬ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻋﺎدﯼ اﺧﺘﺼﺎص داﺷﺖ‪ .‬در‬
‫ﺑﻬﺎر ﺳﺎل ‪ ،۶۵‬واﺣﺪ‪ ١‬و در ﺁﺑﺎن ﻣﺎﻩ هﻤﺎن ﺳﺎل واﺣﺪ‪ ٣‬را ﺑﻪ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﺗﺤﻮﻳﻞ دادﻩ و‬

‫‪ 260‬ﺥﺎﻃﺮات ﻳﮏ زﻧﺪاﻧﯽ‪ ،‬دﮐﺘﺮ ﻏﻔﺎرﯼ‪ ،‬ﭼﺎپ ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.١١٩‬‬

‫‪ 261‬پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.١١٩‬‬
‫‪ 262‬از اوﻳﻦ ﺕﺎ پﺎﺱﻴﻼ‪ ،‬د‪ -‬اﻟﺒﺮز‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.۵٢‬‬
‫‪٣٦٥‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫زﻧﺪان ﻗﺰل ﺣﺼﺎر از اﻳﻦ ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ دﻳﮕﺮ زﻧﺪاﻧﯽ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬هﺮ واﺣﺪ داراﯼ‬
‫ﭼﻬﺎر ﺑﻨﺪ ﺑﺰرگ و ﭼﻬﺎر ﺑﻨﺪ ﮐﻮﭼﮏ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺪهﺎﯼ ﮐﻮﭼﮏ در واﻗﻊ ﺑﻨﺪهﺎﯼ ﻣﺠﺮد هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺪهﺎﯼ ﺑﺰرگ داراﯼ ‪ ٢۴‬اﺗﺎق)هﺸﺖ اﺗﺎق ﺑﺰرگ و ﺷﺎﻧﺰدﻩ اﺗﺎق ﮐﻮﭼﮏ( هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺪهﺎﯼ‬
‫ﮐﻮﭼﮏ و ﻳﺎ ﻣﺠﺮد از ‪ ١٢‬ﺳﻠﻮل ﮐﻮﭼﮏ و دو ﺳﻠﻮل ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺑﺰرگ‪ ،‬در اﻃﺮاف‬
‫"زﻳﺮهﺸﺖ" ﺑﻨﺪ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬اﺗﺎق هﺎﯼ ﺑﺰرگ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻮل ﻳﺎ دﻓﺘﺮ ﺑﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺒﺎر و‪...‬‬
‫اﺧﺘﺼﺎص داﺷﺖ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ۶٠‬ﺗﻨﻬﺎ واﺣﺪ‪ ٣‬ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ اﺧﺘﺼﺎص داﺷﺖ و ﺗﺮاﮐﻢ‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن در اﻳﻦ ﺳﺎل و اﺑﺘﺪاﯼ ﺳﺎل ‪ ،۶١‬ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪ از واﮔﺬارﯼ واﺣﺪ‪ ١‬از‬
‫ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﻪ دادﺳﺘﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻨﺪهﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﺒﻞ ﮐﺎهﺶ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺑﻨﺪهﺎﯼ واﺣﺪ‪١‬‬
‫ﻣﺮدان از اﻣﮑﺎﻧﺎت ﮐﻤﺘﺮﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻨﺪهﺎﯼ ﻣﺮدان واﺣﺪ‪ ٣‬ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻧﺪ و زﻧﺪاﻧﻴﺎن‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ را در ﺧﻮد ﺟﺎﯼ دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ زﻧﺪاﻧﻴﺎن واﺣﺪ‪ ٣‬را زﻧﺎن ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دادﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺠﻤﻮع زﻧﺪاﻧﻴﺎن دو واﺣﺪ ‪ ١‬و‪ ٣‬در زﻣﺎن ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ‪ ،‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ ‪۶‬هﺰار ﻧﻔﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫در ﮐﺘﺎب "ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن در زﻧﺠﻴﺮ" از اﻧﺘﺸﺎرات ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ‪ ،‬در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﺑﻨﺪهﺎﯼ‬
‫ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻴﻢ‪:‬‬
‫در ﺑﻨﺪهﺎﯼ ﺑﺰرگ ‪ ٢۴‬ﺳﻠﻮل ﻗﺮار دارد ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ‪ ٨‬ﺳﻠﻮل ﺑﺰرگ و ‪ ١۶‬ﺳﻠﻮل‬
‫‪٢٦٣‬‬
‫ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﻨﺪهﺎ ﮔﺎﻩ ﺗﺎ ‪ ٢‬هﺰار زﻧﺪاﻧﯽ ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺪﻳﻊ ﺗﺮﻳﻦ ﺁﻣﺎرﯼ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﺎ ﮐﻨﻮن راﺟﻊ ﺑﻪ ﺑﻨﺪهﺎﯼ ﻗﺰل ﺣﺼﺎر دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻌﺪاد ‪٢‬هﺰار زﻧﺪاﻧﯽ در ﻳﮏ ﺑﻨﺪ ﻗﺰل ﺣﺼﺎر‪ ،‬ﺟﺰ اﻏﺮاﻗﯽ ﺑﻴﻬﻮدﻩ ﭼﻴﺰﯼ ﻧﻴﺴﺖ و در‬
‫ﻧﻬﺎﻳﺖ اﻳﻦ ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺰرگ ﻧﻤﺎﻳﯽ هﺎﻳﯽ هﻴﭻ ﻣﺸﮑﻠﯽ را ﺣﻞ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ و ﺗﺼﻮﻳﺮﯼ واﻗﻌﯽ را‬
‫در اﺧﺘﻴﺎر ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ ﻗﺮار ﻧﻤﯽ دهﺪ‪...‬‬

‫‪ 263‬ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن در زﻧﺠﻴﺮ‪ ،‬ﺱﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺥﻠﻖ اﻳﺮان‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٢٢٣‬‬

 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٦٦‬‬

‫ﮐﻤﻴﺘﻪ ﻣﺸﺘﺮﮎ‪ ،‬زﻧﺪان ﺗﻮﺣﻴﺪ و ﺑﻨﺪ ‪٣٠٠٠‬‬

‫اﻳﻦ زﻧﺪان در ﻃﻮل دوران ﺣﻴﺎت ﺧﻮد ﻧﺎم هﺎﯼ زﻳﺎدﯼ را ﺑﺮﺧﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ زﻧﺪان‬
‫ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ در دوران رﺿﺎﺷﺎﻩ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ‪ ٢٦٤‬در اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺪور‬
‫ﺑﻮدﻧﺶ زﻧﺪان "ﻓﻠﮑﻪ" ﻧﺎم داﺷﺖ‪ .‬ﭘﺲ از ﺳﺎل ‪ ۵٠‬و اوج ﮔﻴﺮﯼ ﻣﺒﺎرزﻩ ﯼ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ در‬
‫ﮐﺸﻮر و ﺗﺸﮑﻴﻞ ﮐﻤﻴﺘﻪ ﻣﺸﺘﺮﮎ ﺿﺪﺧﺮاﺑﮑﺎرﯼ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎواﮎ و ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ‪ ،‬از اﻳﻦ زﻧﺪان‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺤﻠﯽ ﺑﺮاﯼ ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ زﻧﺪاﻧﻴﺎن اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﺪ‪ ٢٦٥.‬در ﺁن دوران از اﻳﻦ‬
‫زﻧﺪان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان "ﮐﻤﻴﺘﻪ ﻣﺸﺘﺮﮎ" ﻳﺎد ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب ﻧﺎم ﺁن ﺑﻪ زﻧﺪان "ﺗﻮﺣﻴﺪ" و‬
‫ﺑﻨﺪ "‪ "٣٠٠٠‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬در ﺑﻬﺎر ﺳﺎل ‪ ،١٣۵٩‬ﭘﺲ از ﺗﻼش ﻧﺎﻣﻮﻓﻖ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺁزادﮐﺮدن دﻳﭙﻠﻤﺎت هﺎﯼ ﺑﻪ ﮔﺮوﮔﺎن ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﯼ اﻳﻦ ﮐﺸﻮر در ﺳﻔﺎرت ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ در‬
‫ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻣﻘﺎﻣﺎت رژﻳﻢ ﺑﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮔﺮوﮔﺎن هﺎ در ﺳﻄﺢ ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﺗﻌﺪادﯼ از ﺁن هﺎ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ‬
‫"ﮐﻤﻴﺘﻪ ﻣﺸﺘﺮﮎ" اﻧﺘﻘﺎل دادﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﮑﻞ اﻳﻦ زﻧﺪان دوﺑﺎرﻩ ﺗﻮﺳﻂ "داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﭘﻴﺮو ﺧﻂ‬
‫اﻣﺎم" راﻩ اﻧﺪازﯼ ﺷﺪ‪ .‬از هﻤﻴﻦ ﺟﺎ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﻌﺪادﯼ از ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ هﺎﯼ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﮐﺸﻮر‬
‫راﻩ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮ ﻏﻔﺎرﯼ در ﺑﺎرﻩ "ﮐﻤﻴﺘﻪ ﻣﺘﺸﺮﮎ" اﻇﻬﺎر ﻣﯽ دارد‪:‬‬
‫ﮐﻤﻴﺘﻪ ﻣﺸﺘﺮﮎ در زﻣﺎن ﺷﺎﻩ ﺑﺮاﯼ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ‪ ١٠٠‬زﻧﺪاﻧﯽ اﻣﻨﻴﺘﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ‬
‫‪٢٦٦‬‬
‫ﺑﻮد و ﺣﺎﻻ ‪ ٢۵٠٠‬زﻧﺪاﻧﯽ ﺳﻴﺎﺳﯽ در ﺁن ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮ ﻳﺮواﻧﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﺁوردﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ زﻧﺪان ﮐﻤﻴﺘﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ داراﯼ ‪ ۵٠٠‬ﻧﻔﺮ ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ اﺳﺖ ‪ ١۵٠٠‬زﻧﺪاﻧﯽ‬
‫‪٢٦٧‬‬
‫در ﺁن ﻧﮕﻬﺪارﯼ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮ اﻧﺼﺎرﯼ ﻧﻴﺰ هﻤﻴﻦ اﻇﻬﺎرات ﻳﺮواﻧﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن را در ﺻﻔﺤﻪ ﯼ ‪ ٢٢‬ﮐﺘﺎب ﺧﻮد‪،‬‬
‫"ﮐﺸﺘﺎر ‪ ،"۶٧‬ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺧﺎﻧﻢ ﻣﻨﻴﺮﻩ ﺑﺮادران ﻧﻴﺰ در ﮐﺘﺎب "رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﺷﮑﻨﺠﻪ" در‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ ٢٧‬ﺑﻪ ﺁﻣﺎر ﻳﺮواﻧﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن اﺷﺎرﻩ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻔﺎوت هﺎﯼ ﻓﺎﺣﺶ را ﻣﻼﺣﻈﻪ ﮐﻨﻴﺪ! اﻳﻦ روﻳﮑﺮد ﺳﻪ دﮐﺘﺮ اﻳﺮاﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻗﻀﺎ هﺮ ﺳﻪ‬
‫در ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﮐﺮدﻩ و اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎﻩ ﻧﻴﺰ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ در "ﮐﻤﻴﺘﻪ‬

‫‪ 264‬اﻳﻦ زﻧﺪان در ﺱﺎل ‪ ١٣١۶‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻗ ﺴﻤﺘﯽ از ﻧﻈﻤﻴ ﻪ ﺕﻬ ﺮان ﺱ ﺎﺥﺘﻪ ﺷ ﺪ‪ .‬ﺱ ﺎﺥﺘﻤﺎن اﺹ ﻠﯽ در ﭼﻬ ﺎر ﻃﺒﻘ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﺹﻮرت ﻣﺪور ﺱﺎﺥﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﺑﻨﺪهﺎﯼ اﻧﻔﺮادﯼ و ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺎ هﺸﺘﯽ ﺑﻪ ﺁن ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ‪ .‬ﺱﺎﻳﺖ ﻣﻮزﻩ ﻋﺒﺮت‪ ،‬هﻤﺎن‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪﮔﺎﻩ ﮐﻤﻴﺘﻪ ﻣﺸﺘﺮﮎ و زﻧﺪان ﺕﻮﺣﻴﺪ ‪www.ebratmuseum.ir‬‬
‫‪ 265‬در اواﻳ ﻞ ﺑﻬﻤ ﻦ ﻣ ﺎﻩ ﺱ ﺎل ‪ ١٣۵٠‬ﮐﻤﻴﺘ ﻪ ﻣ ﺸﺘﺮﮎ ﺿ ﺪﺥﺮاﺑﮑ ﺎرﯼ ﺱ ﺎواﮎ‪ -‬ﺷ ﻬﺮﺑﺎﻧﯽ در ﻣﺤ ﻞ زﻧ ﺪان ﻣﻮﻗ ﺖ‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﺕﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺷﻮد و اوﻟﻴﻦ رﻳﻴﺲ ﮐﻤﻴﺘﻪ ﻣﺸﺘﺮﮎ‪ ،‬رﺋﻴﺲ ﺷ ﻬﺮﺑﺎﻧﯽ وﻗ ﺖ ﺱ ﭙﻬﺒﺪ ﺝﻌﻔﺮﻗﻠ ﯽ ﺹ ﺪرﯼ و‬
‫رﻳﻴﺲ ﺱﺘﺎد ﺁن پﺮوﻳﺰ ﺛﺎﺑﺘﯽ از ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺱﺎواﮎ ﺑﻮد‪www.ebratmuseum.ir.‬‬
‫‪ 266‬ﺥﺎﻃﺮات ﻳﮏ زﻧﺪاﻧﯽ‪ ،‬دﮐﺘﺮ ﻏﻔﺎرﯼ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٣۴‬‬
‫‪ 267‬اﻋﺘﺮاﻓﺎت ﺷﮑﻨﺠﻪﺷﺪﮔﺎن‪ ،‬دﮐﺘﺮ ﻳﺮواﻧﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.١٣۵‬‬
‫‪٣٦٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻣﺸﺘﺮﮎ" زﻧﺪاﻧﯽ ﻧﺒﻮدﻩ ام‪ ،‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺎ ﺿﺮس ﻗﺎﻃﻊ و ﮐﺎﻣﻼً دﻗﻴﻖ اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ ﮐﻨﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ از دوﺳﺘﺎﻧﻢ ﺷﻨﻴﺪﻩ ام‪ ،‬اﻳﻦ ﺟﺎ و ﺁن ﺟﺎ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ام و در ﻋﮑﺲ هﺎﯼ ﻣﻨﺘﺸﺮ‬
‫ﺷﺪﻩ از ﺁن دﻳﺪﻩ ام‪" ،‬ﮐﻤﻴﺘﻪ ﻣﺸﺘﺮﮎ" در اﻃﺮاف داﻳﺮﻩ اﯼ ﺑﻪ ﺷﻌﺎع ‪ ٧‬ﺗﺎ ‪ ٨‬ﻣﺘﺮ ﺑﻨﺎ ﺷﺪﻩ و‬
‫در داﺧﻞ هﻤﻴﻦ داﻳﺮﻩ در ﻃﺒﻘﻪ هﻢ ﮐﻒ ﺣﻮﺿﯽ ﻧﻪ ﭼﻨﺪان ﺑﺰرگ ﻗﺮار دارد‪ .‬ﻃﺒﻘﻪ هﺎﯼ‬
‫ﺑﺎﻻﻳﯽ ﺁن داراﯼ ﺑﺎﻟﮑﻨﯽ ﻣﺸﺮف ﺑﻪ ﺣﻴﺎط اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺟﻠﻮﯼ ﺑﺎﻟﮑﻦ ﺗﺎ ﺳﻘﻒ را‬
‫ﻣﻴﻠﻪ هﺎﯼ ﺁهﻨﯽ ﺑﺎ ﺷﮑﻠﯽ ﺷﺒﻴﻪ ﺁرم ﭘﻠﻴﺲ ﻣﺨﻮف ﺁﻟﻤﺎن ﻧﺎزﯼ ﻳﻌﻨﯽ "اس اس" ﻣﺴﺪود ﮐﺮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻳﮑﯽ از زﻧﺪاﻧﻴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در زﻣﺎن ﺷﺎﻩ در اﻳﻦ زﻧﺪان ﻣﺤﺒﻮس ﺑﻮدﻩ‪ ،‬اﻳﻦ زﻧﺪان‬
‫داراﯼ ‪ ۶‬ﺑﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻬﺎر ﺑﻨﺪ ﺁن داراﯼ ﺳﻠﻮل هﺎﯼ ﮐﻮﭼﮏ و دو ﺗﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﮐﻪ ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ‬
‫ﺑﻨﺪ ‪ ۵‬و ‪ ۶‬اﺳﺖ داراﯼ ﺳﻠﻮل هﺎﯼ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺑﺰرگ اﺳﺖ‪ ... .‬داﺧﻞ ﺑﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ راهﺮوﯼ‬
‫‪٢٦٨‬‬
‫ﺑﺎرﻳﮑﯽ ﺑﻮد و در دو ﻃﺮف ﺁن ﺳﻠﻮل‪ .‬هﺮ ﺑﻨﺪ ﺑﻴﻦ ﻳﺎزدﻩ ﺗﺎ دوازدﻩ ﺳﻠﻮل داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺁن ﭼﻪ ﻣﺴﺠﻞ اﺳﺖ اﻳﻦ ﮐﻪ هﻴﭻ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﯼ ﺑﻪ "ﮐﻤﻴﺘﻪ ﻣﺸﺘﺮﮎ" اﺿﺎﻓﻪ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﺑﺨﺸﯽ از اﺗﺎق هﺎﯼ ﺑﺰرگ را ﻇﺎهﺮاً ﺑﻪ اﻧﻔﺮادﯼ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺮ ﺗﻌﺪاد ﺳﻠﻮل هﺎﯼ‬
‫اﻧﻔﺮادﯼ اﻓﺰودﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً ﮐﻠﻴﻪ ﯼ ﺁﻣﺎر هﺎﯼ دادﻩ ﺷﺪﻩ ﯼ ﻓﻮق ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺗﻌﺪاد زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺁن‪،‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻏﻴﺮواﻗﻌﯽ‪ ،‬ذهﻨﯽ و ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﺁﻣﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دﮐﺘﺮ ﻏﻔﺎرﯼ در ﻳﮑﯽ از ﺳﻠﻮل هﺎﯼ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ اﻳﻦ زﻧﺪان‪ ،‬ﺑﺎ ‪ ١۴‬ﻧﻔﺮ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺠﻤﻮﻋﺎً ‪ ١۵‬ﻧﻔﺮ زﻧﺪاﻧﯽ‪.‬‬
‫اﻳﺸﺎن ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﻳﮏ ﺟﻤﻊ و ﺗﻔﺮﻳﻖ ﺳﺎدﻩ‪ ،‬ﺁن را ﺑﻪ ﮐﻞ ﺳﻠﻮل هﺎ و "ﮐﻤﻴﺘﻪ ﻣﺸﺘﺮﮎ" ﺗﻌﻤﻴﻢ‬
‫دادﻩ و ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ زﻧﺪان داراﯼ ‪ ٢۵٠٠‬زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‬
‫در ﻣﺴﺎﺣﺘﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺣﺪود ‪ ٧٠‬ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ ﮐﻮﭼﮏ‪ ٢۵٠٠ ،‬زﻧﺪاﻧﯽ را در ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﮐﻪ‬
‫زﻳﺮ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺎﯼ داد؟ ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪ ﺗﻘﺮﻳﺐ ‪ ٣۵‬ﻧﻔﺮ در هﺮ ﺳﻠﻮل!‬
‫زﻧﺪان "ﮐﻤﻴﺘﻪ ﻣﺸﺘﺮﮎ" در ﺳﺎل هﺎﯼ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ از ﻣﺘﻬﻤﺎن واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ‬
‫ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺘﯽ ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺳﭙﺲ ﺑﺮاﯼ ﺑﺎزﭘﺮﺳﯽ ﺑﻪ اوﻳﻦ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮاﻗﻊ‪ ،‬اﻗﺎﻣﺖ در "ﮐﻤﻴﺘﻪ ﻣﺸﺘﺮﮎ" ﻣﻮﻗﺖ ﺑﻮد‪ .‬ﻏﺎﻟﺐ زﻧﺪاﻧﻴﺎن‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺁﻗﺎﯼ دﮐﺘﺮ‬
‫ﻏﻔﺎرﯼ ﺗﻨﻬﺎ ﺣﻀﻮرﯼ ﭼﻨﺪﻣﺎهﻪ در ﺁن ﺟﺎ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﭘﺬﻳﺮش ﺁﻣﺎر ﻓﻮق‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫ﻣﯽ رﺳﻴﻢ ﮐﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪ ﮐﺎراﻧﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﺑﺮﺁورد‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ‪٧‬هﺰار زﻧﺪاﻧﯽ‬
‫ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ از "ﮐﻤﻴﺘﻪ ﻣﺸﺘﺮﮎ" ﺑﻪ اوﻳﻦ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺁﻣﺎرﯼ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻏﺎﻳﺖ ذهﻨﯽ‬
‫و ﻏﻴﺮواﻗﻌﯽ‪.‬‬
‫ﻳﺮواﻧﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫در اوج دوران وﺣﺸﺖ‪ ،‬هﺰاران ﻧﻔﺮ در راهﺮوهﺎ ﭼﭙﺎﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺮاﯼ‬
‫‪٢٦٩‬‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ از ﻓﺮار‪ ،‬ﺁﻧﺎن در ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺳﺎﻋﺎت ﺷﺒﺎﻧﻪ روز‪ ،‬ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫هﺮ ﭼﻨﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻓﻮق در ﮐﺪام زﻧﺪان اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎدﻩ اﺳﺖ‬

‫‪ 268‬هﻔﺘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﺕﻬﺮان ﻣﺼﻮر ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ٧‬اﺱﻔﻨﺪ ﻣﺎﻩ ‪.١٣۵٧‬‬

‫‪ 269‬اﻋﺘﺮاﻓﺎت ﺷﮑﻨﺠﻪﺷﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻳﺮواﻧﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪ ١۶٩‬ﻣﺘﻦ اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٦٨‬‬
‫وﻟﯽ ﺑﺮاﯼ روﺷﻦ ﺷﺪن ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻢ در اوﻳﻦ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ‬
‫اﺑﺘﺪاﻳﯽ ﺷﺎن اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ ،‬در راهﺮو و ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ اﻣﺎ ﺗﻌﺪادﺷﺎن اﻧﺪﮎ ﺑﻮد‬
‫و از ‪ ٣٠‬ﺗﺎ ﻧﻔﺮ‪ ۴٠‬در هﺮ ﻃﺒﻘﻪ ﻓﺮاﺗﺮ ﻧﻤﯽ رﻓﺖ‪ .‬ﺑﺨﺸﯽ از زﻧﺪاﻧﻴﺎن در "ﮐﻤﻴﺘﻪ ﻣﺸﺘﺮﮎ"‬
‫ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﮐﻮﭼﮏ ﺑﻮدن زﻧﺪان و ﻧﺒﻮدِ ﺟﺎﯼ ﮐﺎﻓﯽ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺎﻩ هﺎ در راهﺮوهﺎﯼ‬
‫زﻧﺪان ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﻧﻮع زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد ﻓﺸﺎر و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯼ ﻣﻀﺎﻋﻔﯽ ﺑﻮد‬
‫ﮐﻪ زﻧﺪاﻧﯽ دﭼﺎر ﺁن ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻮﺿﻮع داﺷﺘﻦ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ هﻢ هﻴﭻ رﺑﻄﯽ ﺑﻪ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ از ﻓﺮار‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮاﯼ اﻳﺠﺎد رﻋﺐ و وﺣﺸﺖ‪ ،‬ﺑﺮهﻢ زدن ﺗﻤﺮﮐﺰ و‪ ...‬زﻧﺪاﻧﻴﺎن‬
‫ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬زﻧﺪﮔﯽ در راهﺮو ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ در ﻓﺮهﻨﮓ زﻧﺪاﻧﻴﺎن‪،‬‬
‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ "ﮐﻤﻴﺘﻪ ﻣﺸﺘﺮﮎ" ﻣﻌﻨﺎ ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺗﻌﺪاد اﻳﻦ دﺳﺘﻪ از اﻓﺮاد هﻴﭻ ﮔﺎﻩ از دﻩ هﺎ ﻧﻔﺮ‬
‫)ﻣﻄﻤﺌﻨﺎ ﮐﻤﺘﺮ از ‪١٠٠‬ﻧﻔﺮ( ﺗﺠﺎوز ﻧﻤﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ "ﮐﻤﻴﺘﻪ ﻣﺸﺘﺮﮎ" ﺗﻨﻬﺎ داراﯼ ﺷﺶ‬
‫راهﺮوﯼ ﻧﻪ ﭼﻨﺪان ﺑﺰرگ اﺳﺖ ﮐﻪ در هﺮ ﮐﺪام ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺷﺶ ردﻳﻒ ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ در دو‬
‫ﻃﺮف راهﺮو وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ راهﺮو هﺎﯼ ﻓﻮق از ﺑﺎﻟﮑﻦ هﺎﯼ ﻃﺒﻘﻪ هﺎﯼ ﺑﺎﻻﻳﯽ ﻧﻴﺰ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮان اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻓﻮق در هﻤﺎن ﻣﺤﻞ ﻣﯽ ﺧﻮاﺑﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻻزم‬
‫ﺑﻮد ﻓﺎﺻﻠﻪ ﯼ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاﯼ ﺧﻮاﺑﻴﺪﻧﺸﺎن ﻧﻴﺰ ﻓﺮاهﻢ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺪ از‬
‫ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮدن زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﺎ هﻢ و اﻃﻼع ﻳﺎﻓﺘﻦ از وﺿﻌﻴﺖ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ‬
‫ﻣﯽ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﺷﺮح دادﻩ ﺷﺪﻩ رواﻳﺖ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن ﻏﻴﺮواﻗﻌﯽ و ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﯽ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪٣٦٩‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬

‫زﻧﺪان ﺟﻤﺸﻴﺪﻳﻪ‪ ،‬دژﺑﺎن ﻣﺮﮐﺰ‪ ،‬ﺑﻨﺪ ‪ ٣٣۶‬اوﻳﻦ‬

‫در ﺑﺎرﻩ ﯼ اﻳﻦ زﻧﺪان ﮐﻤﺘﺮ ﺻﺤﺒﺖ ﺷﺪﻩ و در ﺧﺎﻃﺮات اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎﻓﺘﻪ از ﺳﻮﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن‪،‬‬
‫ذﮐﺮﯼ از ﺁن ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ زﻧﺪان از دو ﺑﺨﺶ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬زﻧﺪان‬
‫ﺟﻤﺸﻴﺪﻳﻪ ﻳﺎ دژﺑﺎن ﻣﺮﮐﺰ و ﺑﻨﺪ ‪ ٣٣۶‬اوﻳﻦ‪ .‬زﻧﺪان ﺟﻤﺸﻴﺪﻳﻪ در ﺁﺧﺮﻳﻦ روزهﺎﯼ ﻗﺒﻞ از‬
‫ﭘﻴﺮوزﯼ اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﭘﺬﻳﺮاﯼ ﺑﺨﺸﯽ از ﺳﺮان رژﻳﻢ ﺷﺎﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺧﺎﻣﻮﺷﯽ ﺻﺪاﯼ ﻣﺮدم‪،‬‬
‫ﻣﻮرد ﺑﯽ ﻣﻬﺮﯼ ﺷﺎﻩ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ زﻧﺪان اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﻴﺮﻋﺒﺎس هﻮﻳﺪا‪ ،‬ﻧﻌﻤﺖ اﷲ‬
‫ﻧﺼﻴﺮﯼ و‪ ...‬از ﺟﻤﻠﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﻌﺮوف ﺁن ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﭘﻴﺮوزﯼ اﻧﻘﻼب ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺳﺎل هﺎﯼ اوﻟﻴﻪ ﯼ دهﻪ ﯼ ‪ ،۶٠‬ﮐﻪ هﻨﻮز ﺳﺎزﻣﺎن ﻗﻀﺎﻳﯽ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻣﺴﻠﺢ ﺁﻏﺎز ﺑﻪ ﮐﺎر‬
‫ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺨﺸﯽ از اﻳﻦ ﻣﺮﮐﺰ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺑﻨﺪ ‪ ٣٣۶‬اوﻳﻦ ﮐﻪ داراﯼ ﺳﻠﻮل هﺎﯼ اﻧﻔﺮادﯼ ﺑﺪون‬
‫ﭘﻨﺠﺮﻩ اﯼ ﺑﻮد‪ ،‬در اﺧﺘﻴﺎر اﻃﻼﻋﺎت ﺳﭙﺎﻩ ﭘﺎﺳﺪاران ﻗﺮار داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ از درﮔﻴﺮﯼ هﺎﯼ‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﺳﭙﺎﻩ و دادﺳﺘﺎﻧﯽ اوﻳﻦ در ﺳﺎل ‪ ،۶٢‬اﻳﻦ زﻧﺪان ﻧﺰد اﻃﻼﻋﺎت ﺳﭙﺎﻩ از ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ‬
‫ﻣﻬﻢ ﺗﺮﯼ ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﻨﺪ ﺁن دﺳﺘﻪ از زﻧﺪاﻧﻴﺎﻧﯽ ﻣﻮرد ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻳﺎ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻳﮏ ﻓﺮد ﻧﻈﺎﻣﯽ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪٧٠ ،‬‬
‫درﺻﺪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در اﻳﻦ زﻧﺪان ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ ﻏﻴﺮﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻳﮏ‬
‫ﻓﺮد ﻧﻈﺎﻣﯽ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ زﻧﺪان ﺑﺎ اﺳﻠﻮب ﻧﻈﺎﻣﯽ ادارﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اوﻳﻦ و دﻳﮕﺮ زﻧﺪان هﺎﯼ رژﻳﻢ از ﻧﻈﻢ و اﻧﻀﺒﺎط ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻩ و‬
‫رﻋﺎﻳﺖ اﺻﻮل اﻣﻨﻴﺘﯽ و ﺣﻔﺎﻇﺘﯽ در ﺁن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﯽ ﺧﻮرد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺪ ‪ ٣٣۶‬اوﻳﻦ در دورﻩ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﺬﻳﺮاﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‪،‬‬
‫ﻗﻄﺐ زادﻩ‪ ،‬ﮐﻮدﺗﺎﭼﻴﺎن و ﺑﺨﺸﯽ از ﻧﻈﺎﻣﻴﺎن ﺗﻮدﻩ اﯼ ﺑﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﻨﺪ‪ ،‬زﻧﺪاﻧﻴﺎن داراﯼ ﻟﺒﺎس‬
‫ﻓﺮم ﺳﺮﻣﻪ اﯼ رﻧﮕﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ روﯼ ﺁن ﻳﮏ ﺷﻤﺎرﻩ اﻟﺼﺎق ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﺎ ﺁن ﺷﻤﺎرﻩ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬زﻧﺪاﻧﯽ ﻳﮏ ﺷﻤﺎرﻩ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﺁﻣﺪﻩ و هﻮﻳﺘﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ‬
‫در ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ اﻣﮑﺎن داﺷﺖ ﮐﻪ ﻓﺮد ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﻮرد ﺧﻄﺎب ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﺑﻨﺪ ‪ ٣٣۶‬از دو ﻃﺒﻘﻪ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬در هﺮ ﻃﺒﻘﻪ ‪ ٢٠‬ﺗﺎ ‪ ٣٠‬ﺳﻠﻮل در دو ردﻳﻒ‪ ،‬ﭘﺸﺖ‬
‫ﺑﻪ ﭘﺸﺖ هﻢ ﺑﺎ دﻳﻮارهﺎﯼ ﺑﺘﻮﻧﯽ ﻗﻄﻮر ﻗﺮار داﺷﺖ‪ .‬در زﻣﺎن ﺷﺎﻩ در ﺳﻠﻮل هﺎ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ‬
‫ﻣﻴﻠﻪ اﯼ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ در دوران ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب ﮐﻪ ﻗﺮار ﺑﻮد زﻧﺪان هﺎ ﺑﺮﭼﻴﺪﻩ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻳﮏ ورق‬
‫ﻓﻠﺰﯼ‪۴‬ﻣﻴﻠﯽ ﻣﺘﺮﯼ از دو ﻃﺮف ﺑﻪ ﻣﻴﻠﻪ هﺎ ﺟﻮش دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺳﻠﻮل هﺎﯼ‬
‫اﻧﻔﺮادﯼ‪ ،‬ﻳﮏ درﻳﭽﻪ ﯼ ‪ ١۵‬در ‪ ١۵‬ﺳﺎﻧﺘﯽ ﻣﺘﺮ روﯼ ﺁن ﻗﺮار داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎﻻﯼ در و زﻳﺮ‬
‫ﺳﻘﻒ را ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ﯼ ‪ ١۵‬ﺳﺎﻧﺘﯽ ﻣﺘﺮ ﺗﻮرﯼ ﻓﻠﺰﯼ ﺟﻮش دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و از ﻃﺮﻳﻖ هﻤﻴﻦ‬
‫ﻣﺤﻔﻈﻪ ﯼ ﮐﻮﭼﮏ هﻮاﯼ راهﺮو ﺑﻪ داﺧﻞ ﺳﻠﻮل اﻧﺘﻘﺎل ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺳﻠﻮل هﺎ ﻓﺎﻗﺪ دﺳﺘﺸﻮﻳﯽ و‬
‫ﺗﻮاﻟﺖ ﺑﻮدﻧﺪ و زﻧﺪاﻧﻴﺎن در ﻃﻮل ﺷﺒﺎﻧﻪ روز‪ ،‬ﺳﻪ ﺑﺎر ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ ۵‬ﺗﺎ ‪ ۶‬دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻪ دﺳﺘﺸﻮﻳﯽ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٧٠‬‬
‫و ﺗﻮاﻟﺖ ﺑﺮدﻩ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻳﮏ راهﺮوﯼ ﺑﻪ ﻋﺮض دو ﻣﺘﺮ و ﻧﻴﻢ دور ﺳﻠﻮل هﺎ ﺑﻮد و ﻳﮏ‬
‫ﻃﺮف ﻗﺴﻤﺖ اﻧﺘﻬﺎﻳﯽ ﺁن را در هﺮ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﺎ ﮐﺸﻴﺪن دﻳﻮارﯼ‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻳﮏ ﺳﻠﻮل ﻋﻤﻮﻣﯽ‬
‫ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬زﻧﺪاﻧﻴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﻨﺘﻈﺮ رﻓﺘﻦ ﺑﻪ دادﮔﺎﻩ و ﻳﺎ درﻳﺎﻓﺖ ﺣﮑﻢ ﺑﻮدﻧﺪ در اﻳﻦ دو ﺳﻠﻮل‬
‫ﻧﮕﻬﺪارﯼ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ زﻧﺪان از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﮏ ﺗﻮﻧﻞ و راهﺮو ﺑﻪ ﺳﻠﻮل هﺎﯼ اﻧﻔﺮادﯼ وﺻﻞ ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ ۴‬ﺗﺎ ‪ ۵‬اﺗﺎق ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ‪ ،‬در واﻗﻊ اﺗﺎق هﺎﯼ ادارﯼ و ﻳﺎ اﻧﺒﺎر هﺎﻳﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﻄﺢ دﻳﻮار هﺎﯼ‬
‫ﺁن از ﻃﺮﻳﻖ دو ﻻﻳﻪ‪ ،‬ﻋﺎﻳﻖ ﺑﻨﺪﯼ ﺻﺪا )اﮐﻮﺳﺘﻴﮏ( ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺪ ‪ ٣٣۶‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﭼﻨﺪ ﻻﻳﻪ ﺳﻴﻢ ﺧﺎردار و اﻳﺮاﻧﻴﺖ ﻣﺤﺼﻮر ﺷﺪﻩ و از دﻳﮕﺮ ﻗﺴﻤﺖ هﺎﯼ‬
‫زﻧﺪان ﺟﻤﺸﻴﺪﻳﻪ ﺟﺪا ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﻄﻊ و ﻳﻘﻴﻦ ﺗﻌﺪاد زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻨﺪ ‪ ٣٣۶‬در ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ٨٠‬ﻧﻔﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫در دو ﺳﻠﻮل ﻋﻤﻮﻣﯽ اﻳﻦ ﺑﻨﺪ ﺑﻴﻦ ‪ ١٠‬ﺗﺎ ‪ ٢٠‬ﻧﻔﺮ ﻧﮕﻬﺪارﯼ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ و زﻧﺪان ﻣﺠﻤﻮﻋﺎً‬
‫داراﯼ ‪ ۴٠‬ﺗﺎ ‪ ۶٠‬ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ ﺑﻮد‪.‬‬
‫زﻧﺪان ﺟﻤﺸﻴﺪﻳﻪ و ﺑﺨﺶ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺁن از ‪ ۴‬ﺑﻨﺪ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ و زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ردﻩ ﯼ‬
‫ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺷﺎن دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪﯼ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬هﺮ ﺑﻨﺪ ﻋﻤﻮﻣﯽ زﻧﺪان ﺟﻤﺸﻴﺪﻳﻪ داراﯼ ‪ ۶‬اﺗﺎق ﺑﻮد‪.‬‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ ﮐﻪ ﻣﻨﺘﻈﺮ درﻳﺎﻓﺖ ﺣﮑﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﻨﺪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -١‬ﺑﻨﺪ ﺳﺮﺑﺎزان‬
‫‪ -٢‬ﺑﻨﺪ درﺟﻪ داران‬
‫‪ -٣‬ﺑﻨﺪ اﻓﺴﺮان‬
‫‪ -۴‬ﺑﻨﺪ ﻏﻴﺮﻧﻈﺎﻣﯽ هﺎ‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻨﺪ ‪ ٣٣۶‬اوﻳﻦ و دﻳﮕﺮ ﻣﺘﻬﻤﺎن دادرﺳﯽ ارﺗﺶ ﺑﺮاﯼ دادﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﭘﺎدﮔﺎن‬
‫ﻗﺼﺮﻓﻴﺮوزﻩ ﮐﻪ ﻣﺤﻞ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺤﻤﺪﯼ رﯼ ﺷﻬﺮﯼ رﺋﻴﺲ دادﮔﺎﻩ اﻧﻘﻼب ارﺗﺶ و ﻋﻠﯽ‬
‫ﻳﻮﻧﺴﯽ ﮐﻪ ﺁن روز هﺎ ﺑﺎ ﻧﺎم ﻣﺴﺘﻌﺎر ادرﻳﺴﯽ‪ ٢٧٠‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ و ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﻣﻌﺎوﻧﺖ‬
‫رﯼ ﺷﻬﺮﯼ ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺮع دادﮔﺎﻩ هﺎﯼ ارﺗﺶ ﻧﻴﺰ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮدﻩ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬زﻧﺪاﻧﻴﺎﻧﯽ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺑﻴﺶ از ‪ ٩‬ﻣﺎﻩ زﻧﺪان ﻣﺤﮑﻮم ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻃﺒﻖ ﺿﻮاﺑﻂ و ﻣﻘﺮرات از ارﺗﺶ اﺧﺮاج ﺷﺪﻩ و‬
‫ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ زﻧﺪان هﺎﯼ ﻋﺎدﯼ اوﻳﻦ‪ ،‬ﻗﺰل ﺣﺼﺎر و ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﻣﻨﺘﻘﻞ‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ 270‬ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺮع دادﮔﺎﻩ ﺑﻴﮋن ﮐﺒﻴﺮﯼ و ﺱﺮهﻨﮓ هﻮﺷﻨﮓ ﻋﻄﺎرﻳﺎن از اﻋﻀﺎﯼ ﺱﺎزﻣﺎن ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺣﺰب ﺕﻮدﻩ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻬﺪﻩﯼ ﻳﻮﻧﺴﯽ ﺑﻮد‪ .‬ر‪.‬ج ﺑﻪ ﺝﻠﺪ ‪ ٢‬ﮐﺘﺎب ﺥﺎﻃﺮﻩهﺎ‪ .‬ﻣﺤﻤﺪﯼ رﯼﺷﻬﺮﯼ‪ ،‬ﻣﺮﮐﺰ اﺱﻨﺎد اﻧﻘﻼب اﺱﻼﻣﯽ‪ ،‬ﭼﺎپ ‪.١٣٨۵‬‬
‫‪٣٧١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮﯼ از ﺁﻣﺎرهﺎﯼ دادﻩ ﺷﺪﻩ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺁﻣﺎر هﺎﯼ دادﻩ ﺷﺪﻩ از ﺳﻮﯼ ﻳﺮواﻧﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن در ﮐﺘﺎب "اﻋﺘﺮاﻓﺎت ﺷﮑﻨﺠﻪ‬
‫ﺷﺪﮔﺎن"‪ ،‬در ﻣﻮرد ﺗﻌﺪاد زﻧﺪاﻧﻴﺎن زﻧﺪان هﺎﯼ ﺗﻬﺮان و ﮐﺮج در ﺳﺎل ‪ ۶٢‬ﮐﻪ ﻣﺒﻨﺎﯼ اﻇﻬﺎر‬
‫ﻧﻈﺮ ﺗﻮﺳﻂ اﻓﺮاد زﻳﺎدﯼ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ رﻗﻢ اﻏﺮاق ﺁﻣﻴﺰ ‪ ۴٧٢٠٠‬زﻧﺪاﻧﯽ ﻣﯽ رﺳﻴﻢ‪١۵ .‬‬
‫هﺰار ﺗﻦ اوﻳﻦ‪ ١۵ ،‬هﺰار ﺗﻦ ﻗﺰل ﺣﺼﺎر‪ ١۶ ،‬هﺰارﺗﻦ ﮔﻮهﺮدﺷﺖ‪ ١٢٠٠ ،‬ﺗﻦ ﮐﻤﻴﺘﻪ‬
‫ﻣﺸﺘﺮﮎ‪ .‬ﻧﮑﺘﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﺑﯽ اﻃﻼﻋﯽ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ از وﺿﻌﻴﺖ زﻧﺪان هﺎﯼ‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺄﮐﻴﺪ روﯼ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻌﺪاد زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﺑﻴﺶ از‬
‫دﻳﮕﺮ زﻧﺪان هﺎﯼ رژﻳﻢ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ! در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﮔﻮهﺮدﺷﺖ در واﻗﻊ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﺮرﻳﺰ‬
‫زﻧﺪان هﺎﯼ ﻗﺰل ﺣﺼﺎر و اوﻳﻦ ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺨﺸﯽ از زﻧﺪاﻧﯽ هﺎﯼ ﺗﻨﺒﻴﻬﯽ اﻳﻦ دو زﻧﺪان را ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦ زﻧﺪان ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ و در ﺁن ﺟﺎ از ﺁن هﺎ ﻧﮕﻬﺪارﯼ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ! ﻣﻨﺘﻈﺮﯼ در ﻧﺎﻣﻪ ا ﯼ ﺑﻪ ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫‪ ١٧‬ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ ‪ ،١٣۶۵‬ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﺧﻤﻴﻨﯽ و در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﺁﻣﺎر زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫ﺑﺮﮔﺮدﻳﻢ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﯼ زﻧﺪان هﺎ‪ ،‬در ﺗﻬﺮان و ﮐﺮج ﺗﻨﻬﺎ ﺣﺪود ‪١۵‬هﺰار زﻧﺪاﻧﯽ‬
‫‪٢٧١‬‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ وﺟﻮد داﺷﺖ و ﻓﻌﻼ ﺑﻪ ﺣﺪود ﺷﺶ هﺰار رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺁﻣﺎر"‪ ١۵‬هﺰار ﻧﻔﺮ زﻧﺪاﻧﯽ" ﮐﻪ ﻣﻨﺘﻈﺮﯼ در ﻳﮏ ﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺑﻪ ﺧﻤﻴﻨﯽ اراﺋﻪ‬
‫ﻣﯽ دهﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﻣﻘﺮون ﺑﻪ ﺻﺤﺖ اﺳﺖ و هﻴﭻ دﻟﻴﻞ ﻣﻨﻄﻘﯽ اﯼ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﮐﻪ وﻗﺘﯽ‬
‫ﻣﻨﺘﻈﺮﯼ از ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺧﻮد ﻧﺰد ﺧﻤﻴﻨﯽ دﻓﺎع ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺁﻣﺎر واﻗﻌﯽ زﻧﺪاﻧﻴﺎن را اراﺋﻪ ﻧﺪهﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﮕﺎرﻧﺪﻩ ﻧﻴﺰ ﺁﻣﺎر زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ در ﺗﻬﺮان و ﮐﺮج در ﺳﺎل هﺎﯼ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‪ ،‬ﺑﻴﺶ‬
‫از ‪ ١۵‬هﺰارﺗﻦ ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺁﻣﺎر زﻧﺪاﻧﻴﺎن اوﻳﻦ ﺣﺪود‪ ٧۵٠٠‬ﻧﻔﺮ‪ ،‬زﻧﺪان ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ‪ ۶٠٠٠‬ﻧﻔﺮ‪ ،‬زﻧﺪان ﮔﻮهﺮدﺷﺖ‬
‫‪ ١٠٠٠‬ﻧﻔﺮ‪ ،‬زﻧﺪان ﮐﻤﻴﺘﻪ ﻣﺸﺘﺮﮎ و ﺑﻨﺪ ‪ ٣٣۶‬اوﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﺎً ﺑﻴﻦ‪ ۵٠٠‬ﺗﺎ ‪ ٨٠٠‬ﻧﻔﺮ ﺑﻮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ذﮐﺮ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺿﺮورﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺳﺎل هﺎﯼ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ‪ ،‬هﺰاران زﻧﺪاﻧﯽ در اوﻳﻦ‬
‫اﻋﺪام ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و در واﻗﻊ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺟﺪﻳﺪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻗﺪﻳﻤﯽ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ 271‬ﺥﺎﻃﺮات ﻣﻨﺘﻈﺮﯼ‪ ،‬ﺣﺴﻴﻦﻋﻠﯽ ﻣﻨﺘﻈﺮﯼ‪ ،‬پﻴﻮﺱﺖ ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ،١۴٣‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.۵٠٩‬‬

 ‫ﮔﺰارشهﺎﯼ ﺳﺎﺧﺘﮕﯽ‬
‫ﺑﻴﺎن رﺧﺪادهﺎ ﺁنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﭘﺴﻨﺪﻳﻢ؛ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﯽ واﻗﻌﻴﺖ ﺑﺎ ﺁﻣﺎل و ﺁرزوهﺎﯼ‬
‫ﻓﺮدﯼ و‪...‬‬

‫ﻣﺎ ﺑﺮاﯼ ﺁن ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ دﻳﮕﺮان را ﺁزاد ﮐﻨﻴﻢ‪،‬‬

‫اول ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮد را ﺁزاد ﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٧٤‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ﺑﻴﻬﻘﯽ ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﻪ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﻌﻀﻞ ﺑﺰرﮔﯽ ﮐﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺎ ﺁن‬
‫ﻣﻮاﺟﻪ اﺳﺖ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫‪ ...‬و ﺗﺎرﻳﺦ هﺎ دﻳﺪﻩ ام ﺑﺴﻴﺎر ﮐﻪ ﭘﻴﺶ از ﻣﻦ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ﭘﺎدﺷﺎهﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ را‬
‫ﺧﺪﻣﺘﮑﺎران اﻳﺸﺎن‪ ،‬ﮐﻪ اﻧﺪر ﺁن زﻳﺎدت و ﻧﻘﺼﺎن ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ و ﺑﺪان ﺁراﻳﺶ ﺁن‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺖ دﻩ ﻗﺮن ﻣﺎ هﻤﭽﻨﺎن از ﻣﺸﮑﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﻴﻬﻘﯽ ﺑﻪ درﺳﺘﯽ از ﺁن ﻣﯽ ﻧﺎﻟﺪ‪ ،‬رﻧﺞ‬
‫ﻣﯽ ﺑﺮﻳﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﺪرت ﻣﯽ ﺗﻮان رواﻳﺖ ﺗﺎرﻳﺨﯽ اﯼ ﭘﻴﺪا ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺣﺐ و ﺑﻐﺾ ﺁﻏﺸﺘﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ و‬
‫اﻧﺪر ﺁن "زﻳﺎدت و ﻧﻘﻀﺎن" ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﭼﻨﺪ واﻗﻌﻪ ﮐﻪ از ﺳﻮﯼ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ‬
‫رواﻳﺖ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﻴﺪ‪:‬‬

‫رواﻳﺖ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ‬

‫ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻮﻳﺴﯽ ﺑﻪ ﺳﺒﮏ ﺗﻮدﻩ اﯼ هﺎ‪ ،‬ﺣﻴﺮت ﺁورﺗﺮﻳﻦ ﺁن در ﻧﻮع ﺧﻮد اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ از‬
‫ﺷﺮح ﺻﺤﻨﻪ هﺎﯼ ﭘﻴﺶ و ﭘﺲ از اﻋﺪام اﻋﻀﺎﯼ ﺳﺎزﻣﺎن اﻓﺴﺮان ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﮐﻪ ﺧﻮد ﺳﺎل هﺎ در ﮐﻮران ﺣﻮادث ﺑﻮدم و از ﻧﺰدﻳﮏ ﻣﺴﺎﺋﻞ را دﻧﺒﺎل‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻮاﻧﺪن اﻳﻦ ﺗﺼﻮﻳﺮﭘﺮدازﯼ هﺎﯼ ﻋﺠﻴﺐ و ﻏﺮﻳﺐ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﻪ ﺗﺮدﻳﺪ اﻓﺘﺎدم ﮐﻪ‬
‫ﺁﻳﺎ ﺁن ﭼﻪ در ﻣﻮرد ﻣﺒﺎرزان ﻗﺪﻳﻤﯽ ﺗﻮدﻩ اﯼ ﭼﻮن ﺳﺮهﻨﮓ ﺳﻴﺎﻣﮏ‪ ،‬ﺳﺮهﻨﮓ ﻣﺒﺸﺮﯼ و‪...‬‬
‫اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺳﻨﺎد ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﻣﻄﺮح هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺰ واﻗﻌﯽ اﺳﺖ ﻳﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ‬
‫ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ ﺁن هﺎ هﻢ دﺳﺖ ﺧﻮش ﺗﺤﺮﻳﻒ هﺎﻳﯽ از اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ؟‬
‫در زﻳﺮ ﺑﺨﺸﯽ از اﻳﻦ ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻮﻳﺴﯽ هﺎﯼ واروﻧﻪ و ﺳﺎﺧﺘﮕﯽ را ﺑﺎ هﻢ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻴﻢ‪:‬‬
‫ﮔﺰارﺷﯽ از واﭘﺴﻴﻦ ﻟﺤﻈﺎت زﻧﺪﮔﯽ دﻩ ﺷﻬﻴﺪ ﺗﻮدﻩ اﯼ‬
‫‪ ...‬درهﺎﯼ ﺁهﻨﻴﻦ‪ ،‬ﻳﮑﯽ ﭘﺲ از دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺮ ﭘﺎﺷﻨﻪ ﻣﯽ ﭼﺮﺧﻨﺪ و ﺳﻠﻮل هﺎﯼ ﺗﻨﮓ‬
‫و ﺧﻔﻪ‪ ،‬دهﺎن ﻣﯽ ﮔﺸﺎﻳﻨﺪ‬
‫ﮔﺮوﻩ‪ -‬ﮔﺮوﻩ اﺳﻴﺮان در ﺑﻨﺪ ﺗﻮدﻩ اﯼ‪ ،‬اﮐﺜﺮﻳﺘﯽ‪ ،‬اﻗﻠﻴﺘﯽ و ﻣﺠﺎهﺪ ﺑﺎ ﻣﺸﺖ و ﻟﮕﺪ‬
‫و دﺷﻨﺎم و ﺗﻮهﻴﻦ ﺑﻪ ﺳﺎﻟﻦ ﺑﺰرگ زﻧﺪان راﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و ﻣﻴﺎن دو ردﻳﻒ از‬
‫ﺗﻮاﺑﻴﻦ ﻣﺤﺎﺻﺮﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻮاﺑﻴﻦ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻴﺶ از ﺁن هﺎ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﻋﺖ‬
‫‪ ١١‬ﺷﺐ اﺳﺖ‪… .‬‬
‫ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﺁن هﺎ را ﻣﯽ ﺁورﻧﺪ‪ ،‬در ﻣﺤﺎﺻﺮﻩ ﯼ ﭘﺎﺳﺪاران و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮان‬
‫اﻳﻨﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻴﻬﻦ ﭘﺮﺳﺘﺎن ﺗﻮدﻩ اﯼ‪ -‬ﮔﻞ هﺎﯼ ﺳﺮﺳﺒﺪ اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﻓﺎﺗﺤﺎن ﻗﻠﺐ ﻣﺮدم‪،‬‬
‫دروازﻩ هﺎﯼ ﻣﺮگ و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺎﻩ هﺎﯼ ﭘﺮهﻮل‪...‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﺎﺧﺪا اﻓﻀﻠﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎﭘﺸﻦ و ﺷﻠﻮار ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ‪ ،‬رﻳﺸﺶ را اﺻﻼح ﮐﺮدﻩ و‬
‫ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻣﺤﺰوﻧﯽ ﺑﺮ ﻟﺐ دارد‪ .‬اﻧﮕﺎر هﻤﺮاﻩ ﻋﻄﺎرﻳﺎن و ﮐﺒﻴﺮﯼ ﺑﻪ ﻣﻘﺮ‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪهﯽ ﻣﯽ روﻧﺪ‪ .‬اﻧﮕﺎر ﮐﻪ اﺳﻴﺮان اﻧﻘﻼﺑﯽ را ﺳﺎن ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴﺶ ﺑﻪ ﺳﻮﯼ‬
‫ﭘﻴﺮوزﯼ! ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﮐﻨﻴﺪ! ﻣﺮدم ﺑﺎ ﺷﻤﺎ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﺎن ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن ﻣﻴﻬﻦ دردﻣﻨﺪ و‬
‫‪٣٧٥‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺳﺘﻢ ﮐﺶ ﺷﻤﺎ هﺴﺘﻨﺪ‪ ...‬اﻳﻨﺎن ﻓﺎﺗﺤﺎن ﻗﻠﺐ ﻣﺮدﻣﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ ....‬زﻧﺪاﻧﺒﺎﻧﺎن ﻟﺠﻦ ﭘﺮاﮐﻨﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ "اﻳﻦ هﺎ ﺟﺎﺳﻮس ﺑﻮدﻧﺪ‪ ...‬اﻳﻦ هﺎ ﺳﺎﻋﺘﯽ‬
‫دﻳﮕﺮ اﻋﺪام ﺧﻮاهﻨﺪ ﺷﺪ ﻋﺒﺮت ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ"‪.‬‬
‫ﻏﺮش هﺎﯼ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ در زﻧﺪان ﭘﻴﭽﻴﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬ﻧﻪ اﻳﻦ هﺎ ﺟﺎﺳﻮس ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‬
‫‪ -‬اﻳﻦ هﺎ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻓﺮزﻧﺪان اﻧﻘﻼﺑﻨﺪ‬
‫‪ -‬اﻳﻦ هﺎ ﮔﻞ هﺎﯼ ﺳﺮﺳﺒﺪ ﻣﻴﻬﻦ ﻣﺎ هﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﺑﻪ اﺷﺎرﻩ زﻧﺪاﻧﺒﺎﻧﺎن ﺗﻮاﺑﻴﻦ ﮐﻪ ﻗﺒﻼً ﺁﻣﻮزش ﻻزم را دﻳﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺳﺮو‬
‫ﺻﺪا و ﻓﺤﺎﺷﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ...‬ﻳﮑﯽ از زﻧﺪاﻧﺒﺎﻧﺎن رو ﺑﻪ ﻧﺎﺧﺪا اﻓﻀﻠﯽ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﮐﻪ ﭼﻪ ﺟﻨﺎﻳﺖ هﺎﻳﯽ ﮐﺮدﻩ اﻳﺪ؟ " ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﮐﻪ ﺟﺎﺳﻮس ﺑﻮدﻩ اﻳﺪ‪".‬‬
‫رﻓﻴﻖ اﻓﻀﻠﯽ ﻓﺮﻳﺎد ﻣﯽ زﻧﺪ "ﻣﺎ هﺮﮔﺰ ﺟﺎﺳﻮس ﻧﺒﻮدﻳﻢ ﻣﺎ ﺟﺰ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻣﺮدم‬
‫و ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎرﯼ اﻧﺠﺎم ﻧﺪادﻩ اﻳﻢ‪ "...‬ﺗﻮاﺑﻴﻦ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﻋﻠﻴﻪ اﻓﻀﻠﯽ‬
‫ﺷﻌﺎر ﻣﯽ دهﻨﺪ و ﮔﻮﺟﻪ ﻓﺮﻧﮕﯽ و ﻏﺬاهﺎﯼ ﮔﻨﺪﻳﺪﻩ اﯼ را ﮐﻪ ﻗﺒﻼً ﺁﻣﺎدﻩ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‬
‫ﺑﻪ ﺳﻮﯼ او ﭘﺮﺗﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﺎﺧﺪا اﻓﻀﻠﯽ ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻣﯽ زﻧﺪ و ﺳﺮ و ﺻﻮرﺗﺶ را‬
‫ﭘﺎﮎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎل ﻧﻮﺑﺖ ﻓﺮزاد ﺟﻬﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﺑﯽ ﺁن ﮐﻪ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﯼ ﻣﺮگ در اﻳﻤﺎن‬
‫او ﺑﻪ ﺣﺰﺑﺶ و ﻣﺮدم ﺧﻠﻞ اﻳﺠﺎد ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺁرام و ﭘﺮﻏﺮور ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪ ":‬در داﻣﺎن‬
‫ﭘﺎﮐﯽ ﭘﺮورش ﻳﺎﻓﺘﻴﻢ ﮐﻪ راهﯽ ﺟﺰ راﻩ ﺧﻠﻖ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺣﺮف هﺎﻳﯽ ﮐﻪ‬
‫اﻳﻦ هﺎ در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﻣﺎ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﺑﺎور ﻧﮑﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺮف هﺎ هﻤﻪ ﺗﻬﻤﺖ و دروغ‬
‫اﺳﺖ‪".‬‬
‫ﺗﻮاﺑﻴﻦ دﻳﮕﺮ ﺑﺎر ﻧﻤﺎﻳﺸﯽ را ﺁﻏﺎز ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﺎ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﻬﻦ ﭘﺮﺳﺘﺎن ﺗﻮدﻩ اﯼ‬
‫ﮐﻪ در ﺁﺳﺘﺎﻧﻪ ﯼ اﻋﺪام ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺁﻧﺎن را ﺑﻪ زﻳﺮ ﻣﺸﺖ و ﻟﮕﺪ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ... .‬در‬
‫اﻳﻦ هﻨﮕﺎم ﻳﮑﯽ از اﺳﻴﺮان اﻗﻠﻴﺘﯽ ﻓﺮﻳﺎد ﻣﯽ زﻧﺪ ‪:‬‬
‫"ﻓﺎﺷﻴﺴﺖ هﺎ‪ ،‬ﺟﻨﺎﻳﺖ ﮐﺎرهﺎ‪ ،‬اﮔﺮ ﺟﻮاب راهﯽ ﮐﻪ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ رﻓﺘﻪ اﻳﻦ ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺲ‬
‫از اﻳﻦ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻣﻦ هﻢ ﻳﮏ ﺗﻮدﻩ اﯼ هﺴﺘﻢ‪ .‬ﻣﺮا هﻢ اﻋﺪام ﮐﻨﻴﺪ‪ ".‬ﺗﻮاﺑﻴﻦ ﺑﺮ‬
‫ﺳﺮ او ﻣﯽ رﻳﺰﻧﺪ و ﺗﺎ ﺳﺮﺣﺪ ﻣﺮگ ﮐﺘﮑﺶ ﻣﯽ زﻧﻨﺪ و ﺑﺪن ﺧﻮﻧﻴﻨﺶ را از ﺳﺎﻟﻦ‬
‫زﻧﺪان ﺑﻴﺮون ﻣﯽ ﮐﺸﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺎﺳﺪاران و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮان زﻧﺪاﻧﻴﺎن‪ ،‬ﻣﻴﻬﻦ ﭘﺮﺳﺘﺎن ﺗﻮدﻩ اﯼ را ﮐﺸﺎن‪ -‬ﮐﺸﺎن ﺑﻪ‬
‫ﻃﺮف در ﺧﺮوﺟﯽ ﺳﺎﻟﻦ ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬اﺳﻴﺮان در ﺑﻨﺪ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﺑﺮدن ﺁن هﺎ ﮔﺮﻳﻪ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬رﻓﻴﻖ اﻓﻀﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﻐﺾ ﮔﻠﻮﻳﺶ را ﻣﯽ ﻓﺸﺎرد ﭘﻴﺶ از ﺧﺮوج از ﺳﺎﻟﻦ‬
‫ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﮔﺮﻳﻪ ﻧﮑﻨﻴﺪ رﻓﻘﺎ‪ ،‬ﻣﺎ در راهﯽ ﺷﻬﻴﺪ ﻣﯽ ﺷﻮﻳﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁن اﻓﺘﺨﺎر‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ"‪ ...‬دﻗﺎﻳﻘﯽ ﺑﻌﺪ اﺑﺘﺪا ﺻﺪاﯼ ﺷﻠﻴﮏ ﺗﮏ ﮔﻠﻮﻟﻪ ﺳﭙﺲ ﻏﺮش رﮔﺒﺎرهﺎﯼ‬
‫ﭘﯽ در ﭘﯽ ﺳﮑﻮت زﻧﺪان را ﻣﯽ ﺷﮑﻨﺪ‪ .‬ﻋﻄﺮ ﺧﻮن ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن ﺷﻬﻴﺪ ﻓﻀﺎ را‬
‫اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺁن هﺎ را اﻋﺪام ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٧٦‬‬
‫ﭘﺎﺳﺪارﯼ ﺑﺎ ﺷﺘﺎب ﺑﻪ ﺳﺎﻟﻦ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ و ﻧﻔﺲ زﻧﺎن ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﻣﻦ ﻳﮑﯽ از اﻋﻀﺎﯼ‬
‫ﺟﻮﺧﻪ ﺁﺗﺶ ﺑﻮدم" در ﺻﺪاﻳﺶ ﮐﻴﻨﻪ ﻋﺠﻴﺒﯽ ﻣﻮج ﻣﯽ زﻧﺪ‪" :‬ﻣﺎ اﻳﻦ ﮐﺜﺎﻓﺖ هﺎ را‬
‫ﮐﺸﺘﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ هﺎ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻣﺎ ﺟﺰ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎرﯼ ﻧﮑﺮدﻳﻢ و‬
‫درود ﺑﺮ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ" ‪ ...‬ﻣﺎﻣﻮر ﺟﻮﺧﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪ " :‬ﻣﺎ هﻢ در دهﺎﻧﺸﺎن‬
‫ﺷﻠﻴﮏ ﮐﺮدﻳﻢ ﺗﺎ دهﺎﻧﺸﺎن ﺑﺴﺘﻪ ﺷﻮد"‬
‫از ﻣﻴﺎن زﻧﺎن زﻧﺪاﻧﯽ‪ ،‬دﺧﺘﺮﯼ از اﻋﻀﺎﯼ ﺳﺎزﻣﺎن ﻓﺪاﻳﻴﺎن ﺧﻠﻖ )اﮐﺜﺮﻳﺖ( ﺑﺮ‬
‫ﻣﯽ ﺧﻴﺰد و ﻓﺮﻳﺎد ﻣﯽ زﻧﺪ "ﺁدﻣﮑﺶ هﺎ‪ ،‬ﻗﺎﺗﻞ هﺎ‪ ....‬راﻩ ﺁن هﺎ راﻩ ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﮐﺸﺘﻦ‬
‫اﻳﻦ هﺎ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن دﻳﮕﺮﯼ ﺑﻪ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪".‬‬
‫او ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺁن رﻓﻴﻖ اﻗﻠﻴﺘﯽ دﭼﺎر ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺧﻮﻧﻴﻦ و ﻟﺖ و ﭘﺎر ﺷﺪﻩ از‬
‫ﺳﺎﻟﻦ ﺑﻴﺮوﻧﺶ ﺑﺮدﻧﺪ و ﭘﺲ از ﺁن دﻳﮕﺮ ﮐﺴﯽ او را ﻧﺪﻳﺪ‪ .‬زﻧﺪاﻧﺒﺎﻧﺎن در ﺗﺪارﮎ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺻﺪاﯼ زﻣﺰﻣﻪ اﯼ از ﻣﻴﺎن اﺳﻴﺮان ﺑﺮ ﻣﯽ ﺧﻴﺰد‬
‫و ﺁرام ﺁرام اوج ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫"ﻣﺮا ﺑﺒﻮس؛ ﻣﺮا ﺑﺒﻮس‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺑﺎر؛ ﺧﺪا ﺗﻮ را ﻧﮕﻬﺪار ‪" ...‬‬
‫در ﮐﺸﺎﮐﺶ اﻳﻦ ﺁواﯼ ﭘﺮﻃﻨﻴﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺻﺪهﺎ دهﺎن ﺳﺮودﺧﻮان زﻳﺮ ﺿﺮﺑﺎت‬
‫‪٢٧٢‬‬
‫ﻣﺸﺖ ﺗﻮاﺑﻴﻦ و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮان ﺧﻮﻧﻴﻦ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ هﺎ را ﺧﻮاﻧﺪم‪ ،‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ هﺮ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﮐﻪ از‬
‫ﺳﻮﯼ اﻳﺮاﻧﻴﺎن رواﻳﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻪ ﺧﻮب و ﭼﻪ ﺑﺪ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎرﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎ دﻳﺪﻩ ﯼ ﺷﮏ و ﺗﺮدﻳﺪ‬
‫ﻣﯽ ﻧﮕﺮم‪ .‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻳﮏ رواﻳﺖ ﺗﺎرﻳﺨﯽ اﯼ ﮐﻪ هﻨﻮز زﻣﺎن درازﯼ از ﺁن ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ و ﻣﻦ‬
‫ﺧﻮد ﻧﻴﺰ در ﺑﻄﻦ و ﻣﺘﻦ ﺁن ﺑﻮدﻩ ام‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ دﺳﺖ ﺧﻮش ﺗﺤﺮﻳﻒ و دروغ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪،‬‬
‫وﺿﻌﻴﺖ ﻧﻮﺷﺘﻪ هﺎﯼ ﺗﺎرﻳﺨﯽ در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﺣﺎدﺛﻪ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﭼﻨﺪ دهﻪ ﻳﺎ ﺳﺪﻩ ﯼ ﭘﻴﺶ رخ دادﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬از ﭘﻴﺶ ﻣﺸﺨﺺ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻮدﻩ اﯼ هﺎ ﮐﻪ ﻣﺮدم ﺟﺰ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎ و ﺳﻴﻤﻨﺎرهﺎ و‬
‫اﺑﺮاز اﻧﺰﺟﺎرهﺎﯼ ﻣﺘﻌﺪد ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ ﭼﻴﺰﯼ از ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﻳﺎد ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﻼش‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ در اذهﺎن ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺟﺎ ﺑﻴﺎﻧﺪازﻧﺪ ﮐﻪ ﺣﻤﺎﺳﻪ هﺎﯼ اﺻﻠﯽ در ﭘﺲ ﭘﺮدﻩ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎدﻩ‬
‫اﺳﺖ و ﺷﻤﺎ اﻃﻼﻋﯽ از ﺁن ﻧﺪارﻳﺪ! ﺣﺎل ﺁن ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰﯼ واﻗﻌﻴﺖ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ در ﺑﺎﻻ ﻧﻘﻞ ﻗﻮل ﺷﺪ‪ ،‬در واﻗﻊ ﺣﺎدﺛﻪ اﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ در ‪ ٧‬اﺳﻔﻨﺪ ‪ ۶٢‬اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻩ ﭘﺲ از اﻳﻦ ﮐﻪ ﻧﻮراﻟﺪﻳﻦ ﮐﻴﺎﻧﻮرﯼ و ﻣﺤﻤﻮد اﻋﺘﻤﺎدزادﻩ)م‪ -‬ا‪ -‬ﺑﻪ ﺁذﻳﻦ(‬
‫در ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﺣﻀﻮر ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺑﻪ "ﺟﺎﺳﻮﺳﯽ" ﺑﺮاﯼ ﺷﻮروﯼ "اﻋﺘﺮاف"‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ٢٧٣.‬ﮐﻴﺎﻧﻮرﯼ ﺑﻌﺪ از اﻋﺘﺮاف ﺑﻪ راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺷﻮروﯼ و ارﺳﺎل اﺧﺒﺎر‬
‫واﻃﻼﻋﺎت ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﺮاﯼ ﺁن هﺎ‪ ،‬اﻇﻬﺎر داﺷﺖ ﮐﻪ‪:‬‬
‫ﺗﺨﻠﻔﺎت ﻣﻦ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﻨﮕﻴﻦ اﺳﺖ و ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﺣﻖ دارد ﮐﻪ در ﻣﻮرد اﻳﻦ‬
‫ﺗﺨﻠﻔﺎت ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻗﻮاﻧﻴﻦ در ﻣﻮردم ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬

‫‪ 272‬زﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣﻪﯼ ﺷﻬﻴﺪان ﺕﻮدﻩاﯼ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺣﺰب ﺕﻮدﻩ اﻳﺮان‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪهﺎﯼ ‪ ٧۵‬ﺕﺎ ‪.٧٨‬‬
‫‪ . 273‬روزﻧﺎﻣﻪ ﺝﻤﻬﻮرﯼ ﺝﻤﻬﻮرﯼ اﺱﻼﻣﯽ ‪ ١٢‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪١٣۶٢‬‬
‫‪٣٧٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫و ﺑﻪ ﺁذﻳﻦ ﺑﺎ ﭼﺸﻤﺎﻧﯽ اﺷﮑﺒﺎر ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﺧﻴﺎﻧﺖ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺷﺪﻩ و اﻻن ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻻﺷﻪ ﯼ‬
‫ﮔﻨﺪﻳﺪﻩ اﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ دﻓﻦ ﺷﻮد ﺗﺎ از ﺳﺮاﻳﺖ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﺁن ﺑﻪ اذهﺎن ﺳﺎدﻩ‬
‫‪٢٧٤‬‬
‫ﺟﻮاﻧﺎن ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫وﯼ در هﻤﻴﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺻﺪاﻳﺶ ﻣﯽ ﻟﺮزﻳﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﻣﻦ ﺧﻮد را در ﺧﻴﺎﻧﺖ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ﺷﺮﻳﮏ ﻣﯽ داﻧﻢ و ﺑﺪون هﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻌﺎرف ﻳﺎ‬
‫‪٢٧٥‬‬
‫ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ اﯼ ﻋﺮض ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺳﺰاوار ﮐﻴﻔﺮ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﯼ هﺴﺘﻢ‪.‬‬
‫در ‪ ١٢‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ﺳﺎل ‪ ،۶٢‬ﺑﺨﺶ دوم ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ ﺳﺮان ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ از ﺳﻴﻤﺎﯼ‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﭘﺨﺶ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ ﻏﻼﻣﺤﺴﻦ ﻗﺎﺋﻢ ﭘﻨﺎﻩ‪ ،‬رﻓﻌﺖ‬
‫ﻣﺤﻤﺪ زادﻩ‪ ،‬اﺣﻤﺪﻋﻠﯽ ﺻﺪرﯼ‪ ،‬ﮔﺎﮔﻴﮓ ﺁواﻧﺴﻴﺎن و ﮐﻴﻮﻣﺮث زرﺷﻨﺎس اﻋﻀﺎﯼ ﮐﻤﻴﺘﻪ ﯼ‬
‫ﻣﺮﮐﺰﯼ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ اﻳﺮان ﺑﻪ اﻓﺸﺎﯼ واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ﺑﻪ ﺷﻮروﯼ و ﺟﺎﺳﻮﺳﯽ ﺑﺮاﯼ‬
‫ﮐﺎ‪ .‬گ‪ .‬ب ﻣﯽ ﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﻗﺎﺋﻢ ﭘﻨﺎﻩ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ‪:‬‬
‫در ﺗﻤﺎم ﺟﻠﺴﺎت ﮐﻤﻴﺘﻪ ﻣﺮﮐﺰﯼ و ﭘﻠﻨﻮم هﺎﯼ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروﯼ‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﺮد و اﻳﻦ هﺎ رﺳﻤﺎً در ﮐﺎر ﺣﺰب دﺧﺎﻟﺖ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻮدﺟﻪ و‬
‫‪٢٧٦‬‬
‫ﻣﺨﺎرج ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروﯼ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ زادﻩ ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻣﻦ از ﻣﺮداد ﻣﺎﻩ ﺳﺎل ‪ ١٣٣٠‬ﺑﻪ ﻋﻀﻮﻳﺖ ﮐﺎ‪.‬گ‪.‬ب در ﺁﻣﺪم و ﺗﺎ زﻣﺎن‬
‫‪٢٧٧‬‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ در اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﻋﻀﻮ ﺑﻮدم‪.‬‬
‫اﺣﻤﺪ ﻋﻠﯽ ﺻﺪرﯼ اﻋﺘﺮاف ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻣﻦ ‪ ٣١‬ﺳﺎل ﺑﺮاﯼ ﺷﻮروﯼ ﺟﺎﺳﻮﺳﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدم و ﺑﻌﺪ از ﭘﻴﺮوزﯼ اﻧﻘﻼب ﺑﻪ‬
‫ﺷﻮروﯼ ﺳﻔﺮ ﮐﺮدم و ﺑﺎ ﻣﺄﻣﻮران ﮐﺎ‪.‬گ‪.‬ب ﻣﻼﻗﺎت و راﺑﻄﻪ ﺑﺮﻗﺮار ﮐﺮدم‪.‬‬
‫ﺁواﻧﺴﻴﺎن ﮔﻔﺖ‪ :‬اﺧﺒﺎر و اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻤﻊ ﺁورﯼ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ را‬
‫‪٢٧٨‬‬
‫در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺄﻣﻮرﻳﻦ ﻣﯽ ﮔﺬاﺷﺘﻢ‪.‬‬
‫زرﺷﻨﺎس ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻣﻦ در ﺣﺪود ‪ ٨‬ﺳﺎل ﻋﻀﻮ ﻳﮑﯽ از ﺳﺎزﻣﺎن هﺎﯼ ﺟﺎﺳﻮﺳﯽ ﺑﻠﻮﮎ ﺷﺮق‬
‫‪٢٧٩‬‬
‫ﺑﻮدم‪.‬‬
‫وﯼ در اداﻣﻪ ﯼ ﺣﺮف هﺎﻳﺶ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻣﺎ ﺑﺎ ﺟﻤﻊ ﺁورﯼ اﺳﻨﺎد دوﻟﺘﯽ و ﺗﺪارﮎ ﭼﺎﭘﺨﺎﻧﻪ ﯼ ﻣﺨﻔﯽ و ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻧﺪادن اﺳﻠﺤﻪ‬

‫‪ 274‬پﻴﺸﻴﻦ‪.‬‬
‫‪ 275‬پﻴﺸﻴﻦ‪.‬‬
‫‪ 276‬روزﻧﺎﻣﻪ اﻃﻼﻋﺎت ‪ ١٣‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ‪.۶٢‬‬
‫‪ 277‬پﻴﺸﻴﻦ‪.‬‬
‫‪ 278‬پﻴﺸﻴﻦ‪.‬‬
‫‪ 279‬پﻴﺸﻴﻦ‪.‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٧٨‬‬
‫‪٢٨٠‬‬
‫در ﻓﮑﺮ ﺗﺪارﮎ ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﯽ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺑﻮدﻳﻢ‪.‬‬

‫در ‪ ١١‬ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ هﻤﺎن ﺳﺎل‪ ،‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﯼ "دﺳﺖ ﺟﻤﻌﯽ" رهﺒﺮان ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺮداﻧﯽ‬
‫ﻋﻠﯽ ﻋﻤﻮﻳﯽ ﺑﺮﮔﺰار ﻣﯽ ﺷﻮد و او اﻧﺤﻼل ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ را از ﺗﺮﻳﺒﻮن اوﻳﻦ اﻋﻼم ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ‪ ،‬ﮐﻠﻴﻪ ﯼ رهﺒﺮان ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮدﻩ و هﺮﻳﮏ ﺑﻪ‬
‫ﻓﺮاﺧﻮر ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﻪ " اﻓﺸﺎﮔﺮﯼ" در ﻣﻮرد ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ اﻳﺮان و ﺳﻮاﺑﻖ ﺁن ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬در هﻤﻴﻦ‬
‫ﺑﻴﻦ ﮐﻴﺎﻧﻮرﯼ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ داﺷﺖ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻧﻴﻢ ﻗﺮن ﺳﻴﺎﺳﺖ اﻧﺤﺮاﻓﯽ روﺳﻴﻪ‪،‬‬
‫ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ هﺎ و ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ!‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن و ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن "ﮔﺰارﺷﯽ از واﭘﺴﻴﻦ ﻟﺤﻈﺎت زﻧﺪﮔﯽ دﻩ ﺷﻬﻴﺪ ﺗﻮدﻩ اﯼ" زﻣﺎﻧﯽ‬
‫از ﺧﻠﻖ ﺣﻤﺎﺳﻪ از ﺳﻮﯼ ﺳﺮان ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ دم ﻣﯽ زﻧﻨﺪ ﮐﻪ دو ﻣﺎﻩ ﭘﻴﺶ از ﺁن‪ ،‬در ‪ ٢١‬دﯼ‬
‫ﻣﺎﻩ ‪ ،۶٢‬اﺣﺴﺎن ﻃﺒﺮﯼ در ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن رژﻳﻢ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪﻩ و ﺑﻪ ﻧﻔﯽ هﻤﻪ ﭼﻴﺰ‪ ،‬از ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬
‫و ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ اﻳﺮان ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺗﺮدﻳﺪﯼ ﻧﺪارم ﮐﻪ ﺑﺨﺸﯽ از رهﺒﺮان و اﻋﻀﺎﯼ ﺑﺎﻻﯼ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ در اﺛﺮ ﻓﺸﺎر و ﻳﺎ ﻓﺮار‬
‫از زﻳﺮ ﺑﺎر ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﻨﺎن اﻋﺘﺮاف هﺎﻳﯽ ﺗﻦ دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬هﺮﭼﻨﺪ ﺑﺮﺧﯽ از اﻋﺘﺮاف هﺎﯼ‬
‫ﺁن هﺎ ﺑﻴﺎن ﺻﺮﻳﺢ واﻗﻌﻴﺖ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ و رواﺑﻂ ﮔﺴﺘﺮدﻩ وﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻴﻪ اش‬
‫ﺑﺎ اﺗﺤﺎد ﺟﻤﺎهﻴﺮ ﺷﻮروﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ از ﺁن ﺗﻨﻬﺎ ﻣﯽ ﺷﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﺎﺧﻪ ﯼ اﻳﺮاﻧﯽ ﺣﺰب‬
‫ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ روﺳﻴﻪ ﻧﺎم ﺑﺮد‪.‬‬
‫داﻣﻨﻪ ﯼ اﻓﺘﻀﺎح در ﺳﻄﺢ رهﺒﺮﯼ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ﭼﻨﺎن ﺑﺎﻻ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ دوﺳﺘﺎﻧﺸﺎن در‬
‫ﺧﺎرج از ﮐﺸﻮر‪ ،‬از ﺗﺄﺛﻴﺮ "داروهﺎﯼ روان ﮔﺮدان" در ﻣﻮرد ﺁن هﺎ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ‬
‫ﻓﺮزاد ﺟﻬﺎد ﻳﮑﯽ از ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ‪ ،‬در ﺻﺤﻦ دادﮔﺎﻩ اﻋﺘﺮاض ﺧﻮد‬
‫را ﺑﻪ ﻧﺤﻮﻩ ﯼ ﺑﺮﺧﻮرد رهﺒﺮان ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ و هﻤﺮاهﺎن دﻳﺮوزش اﻋﻼم ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬هﻨﻮز‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﮑﺮدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ در ﮐﻤﻴﺘﻪ هﺎ و ﻣﺮاﮐﺰ ﺳﭙﺎﻩ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺻﻒ ﺗﻮدﻩ اﯼ هﺎ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺧﻮد ﺑﻪ ارﮔﺎن هﺎﯼ ﺳﺮﮐﻮب ﻧﻈﺎم‪ ،‬ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ذﮐﺮ ﻣﻮارد ﻓﻮق ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ هﺪف اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﺗﺎ ﻧﺸﺎن دهﻢ ﮐﻪ اﻓﺴﺮان ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺣﺰب‬
‫ﺗﻮدﻩ‪ ،‬در ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﯽ‪ ،‬از روﺣﻴﻪ ﯼ ﺁن ﭼﻨﺎﻧﯽ ﺑﺮاﯼ دﻓﺎع و ﺧﻠﻖ ﺣﻤﺎﺳﻪ ﺑﺮﺧﻮردار‬
‫ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺼﻪ ﭘﺮدازﯼ هﺎﯼ ﺣﻤﺎﺳﯽ در ﺣﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ دادﮔﺎﻩ اﻓﺮاد ﻓﻮق‪ ،‬ﻋﻠﻨﯽ ﺑﺮﮔﺰار‬
‫ﺷﺪﻩ)اﻟﺒﺘﻪ از ﻧﻈﺮ رژﻳﻢ( و از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن و روزﻧﺎﻣﻪ هﺎ‪ ،‬ﻣﺮدم در ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺨﺸﯽ از‬
‫ﻣﺎوﻗﻊ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫از ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺑﺪون ﺷﮏ ﻧﺎﺧﺪا ﺑﻬﺮام اﻓﻀﻠﯽ و دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﺟﺎﺳﻮس ﺷﻮروﯼ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺁن هﺎ ﺑﺎ‬
‫اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﻳﮏ اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﭘﺎ در راهﯽ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺻﺪاﻗﺖ‬
‫ﺁﻧﺎن ﻣﻨﺘﻬﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﻼش ﺁن هﺎ در دادﮔﺎﻩ و ﺗﺎ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﯼ ﺟﻮﺧﻪ اﻋﺪام ﺑﺮدﻩ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‬
‫در اﻳﻦ ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ از ﺧﻮد رﻓﻊ اﺗﻬﺎم ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺟﺎﺳﻮﺳﯽ و ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻋﻠﻴﻪ "اﻣﻨﻴﺖ‬

‫‪ 280‬پﻴﺸﻴﻦ‪.‬‬
‫‪٣٧٩‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﮐﺸﻮر" و "ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻋﻠﻴﻪ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ" ﭼﻴﺰهﺎﻳﯽ ﻧﺒﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺸﻮد ﺑﻪ ﺁن هﺎ ﭼﺴﺒﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺁن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ اﻳﺸﺎن در دﻓﺎﻋﻴﺎت ﺷﺎن در دادﮔﺎﻩ ﻣﻄﺮح ﮐﺮدﻧﺪ و ﺣﺘﺎ در وﺻﻴﺖ ﻧﺎﻣﻪ هﺎﻳﺸﺎن‬
‫ﻧﻴﺰ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬هﻴﭻ ﺣﺮﮐﺘﯽ ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ اﻧﺠﺎم ﻧﺪادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﮐﻠﻴﻪ ﯼ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ ﺁﻧﺎن درﺟﻬﺖ ﺗﺤﮑﻴﻢ ﭘﺎﻳﻪ هﺎﯼ رژﻳﻢ و ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﮐﺎر ﺗﻼش‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻧﺎﺑﻮدﯼ رژﻳﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫روﻧﺪ دادﮔﺎﻩ ﺁن هﺎ و ﻣﻀﻤﻮن دﻓﺎﻋﻴﺎت اﻓﺴﺮان ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ‪ ،‬ﺷﺒﺎهﺖ زﻳﺎدﯼ‬
‫ﺑﻪ دادﮔﺎﻩ هﺎﺷﻢ ﺁﻏﺎﺟﺮﯼ و ﻋﺒﺎس ﻋﺒﺪﯼ و ﺗﻼش اﻳﺸﺎن ﺑﺮاﯼ ﺗﻮﺿﻴﺢ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﮐﻪ ﺁن هﺎ‬
‫هﻴﭻ ﮐﺎرﯼ ﺑﺮﺧﻼف ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ و ﻣﻨﻮﻳﺎت ﺁن اﻧﺠﺎم ﻧﺪادﻩ اﻧﺪ‪ ،‬داﺷﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﺎر ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ دوران ﭘﺲ از ﮐﻮدﺗﺎﯼ ‪ ٢٨‬ﻣﺮداد‪ ،‬اﻳﻦ اﻓﺴﺮان ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ اوﻟﻴﻦ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن اﻳﻦ ﺣﺰب را ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ .‬وﺟﻪ اﻓﺘﺮاق ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن اﻳﻦ دورﻩ ﺑﺎ‬
‫اﻓﺴﺮان ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ در ﺳﺎل ‪ ،٣٢‬در اﻳﻦ ﺧﻼﺻﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﺳﺎل ‪،٣٢‬‬
‫رودر روﯼ ﻳﮏ ﻧﻈﺎم واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و از هﻴﭻ ﮐﻮﺷﺸﯽ ﺑﺮاﯼ‬
‫ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﯽ ﺁن درﻳﻎ ﻧﻮرزﻳﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺳﺮهﻨﮓ روزﺑﻪ ﺁﻧﺎن را ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﺮد و ﺑﻪ‬
‫ﻣﺒﺎرزﻩ ﯼ ﺧﻮد ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﺁن ﻧﻈﺎم اﻓﺘﺨﺎر ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬وﻟﯽ اﻳﻦ ﺑﺎر ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن در ﺟﻬﺖ ﺗﺤﮑﻴﻢ‬
‫ﭘﺎﻳﻪ هﺎﯼ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺁﻧﺎن را ﺑﻪ ﭘﺸﺖ ﻣﻴﺰ ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﮐﺸﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬از هﻴﭻ ﮐﻮﺷﺸﯽ درﻳﻎ‬
‫ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و از ﺑﺬل ﺟﺎن ﻧﻴﺰ در راﻩ دﻓﺎع از ﺁن اﺑﺎﻳﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﺗﻔﺎﻗﺎً ﺗﺮاژدﯼ ﺗﺎرﻳﺨﯽ‬
‫ﻧﻴﺰ در هﻤﻴﻦ ﺟﺎ ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ و ﻧﻪ در داﺳﺘﺎن ﺳﺮاﻳﯽ ﺗﻮدﻩ اﯼ ﮔﻮﻧﻪ از وﻗﺎﻳﻊ ﺁن دوران‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﻻزم اﺳﺖ ﻣﺮﺛﻴﻪ اﯼ ﻧﻴﺰ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ در ﻣﻮرد ﺗﻮدﻩ اﯼ هﺎﻳﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ داﺳﺘﺎن رواﻳﺖ ﺷﺪﻩ از ﺳﻮﯼ ﻗﺼﻪ ﮔﻮﯼ ﺗﻮدﻩ اﯼ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﻴﺪ‪ :‬در ﺳﺎﻋﺖ ‪ ١١‬ﺷﺐ زﻧﺪاﻧﻴﺎن‬
‫را ﺑﻪ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﻣﯽ ﺁورﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﺎﻋﺖ ﺧﺎﻣﻮﺷﯽ در زﻧﺪان اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮاﺑﻴﻦ ﭼﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻴﺶ از‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎنِ ﻣﻘﺎوم هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﮔﻮﻳﯽ ﮐﻪ ﺁن هﺎ را ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﺑﺮدﻩ اﻧﺪ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن زﻧﺪاﻧﻴﺎن اوﻳﻦ‬
‫و ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻗﻠﺐ ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺼﻪ ﮔﻮﯼ اﺳﻄﻮرﻩ ﭘﺮداز‪ ،‬ﺳﭙﺲ اﻓﻀﻠﯽ و ﺑﻘﻴﻪ ﯼ اﻓﺴﺮان‬
‫ﺗﻮدﻩ اﯼ را ﺑﻪ ژﻧﺮال هﺎﯼ ﻓﺎﺗﺤﯽ ﺗﺸﺒﻴﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ در ﺣﺎل ﺳﺎن دﻳﺪن از ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺷﺎن‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ زﻧﺪاﻧﻴﺎن اوﻳﻦ هﺴﺘﻨﺪ و ﺁن ﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﻣﻘﺮ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪهﯽ رﻓﺘﻦ ﺁﻧﺎن را ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﯽ ﮐﺸﺪ و‬
‫ﻣﺪﻋﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﮔﻮﻳﯽ اﻳﻦ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن ﺑﻪ دﻳﮕﺮ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺣﺎﺿﺮ در ﺁن ﺟﺎ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﭘﻴﺶ‬
‫ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﭘﻴﺮوزﯼ! ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﮐﻨﻴﺪ! ﻣﺮدم ﺑﺎ ﺷﻤﺎ هﺴﺘﻨﺪ! ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﺑﻪ ﭘﻴﺮوزﯼ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬
‫ﺑﺸﺎرت ﻣﯽ دهﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﺎ ﭼﻨﺪﯼ ﻗﺒﻞ از ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان "ﻋﻮاﻣﻞ" اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ‪ ،‬ﻓﺌﻮدال هﺎ‪،‬‬
‫ﺑﺰرگ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داران‪ ،‬ﺟﻬﺎن ﺧﻮاران‪ ،‬ﻃﺎﻏﻮﺗﯽ و‪ ...‬ﻧﺎم ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ؛‪ ٢٨١‬ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﺑﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬
‫ﺑﺸﺎرت ﻣﯽ دهﻨﺪ ﮐﻪ هﻤﻴﻦ دﻳﺮوز "ﺗﺮﺑﭽﻪ ﯼ ﭘﻮﮎ" ﺧﻄﺎب ﺷﺎن ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و ﺳﺮﮐﻮب ﺷﺎن را‬

‫‪ 281‬ﻧ ﺸﺮﻳﻪ راﻩ ﺕ ﻮدﻩ ‪ ٢‬روز ﻗﺒ ﻞ از دﺱ ﺘﮕﻴﺮﯼ اوﻟ ﻴﻦ ﺱ ﺮﯼ رهﺒ ﺮان ﺣ ﺰب ﺕ ﻮدﻩ در ‪ ١۵‬ﺑﻬﻤ ﻦ ‪ ۶١‬ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺑ ﻮد‪:‬‬
‫"رهﺒﺮﯼ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ اﮔﺮ اﻣﺮوز ﺥﻠﻖ را ﺑ ﺎ ﺥ ﻮد ﻧ ﺪارد‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺝ ﺎﻳﺶ دﺷ ﻤﻨﺎن ﺥﻠ ﻖ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺁﻣﺮﻳﮑ ﺎ‪ ،‬ﺹ ﺪام‪ ،‬ﺱ ﺎواﮐﯽه ﺎ و‬
‫ﺱﻠﻄﻨﺖﻃﻠﺒﺎن را ﺑﺎ ﺥﻮد دارد‪" ...‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٨٠‬‬
‫ﺑﻪ "اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﯽ" ﺗﺒﺮﻳﮏ و ﺗﻬﻨﻴﺖ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ؛ ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺪارﯼ ﺑﺸﺎرت ﻣﯽ دهﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ‬
‫اﻓﺘﺨﺎر در دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ و ﮐﺸﺘﻦ ﺷﺎن ﭘﻴﺶ ﻗﺪم ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﺷﺎن ﺑﻪ ﻣﺮاﺟﻊ ﺿﺪاﻧﻘﻼﺑﯽ‬
‫رژﻳﻢ ﮔﺰارش ﻣﯽ دادﻧﺪ و در اﻃﻼﻋﻴﻪ هﺎﻳﺸﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻘﺶ ﺁﻓﺮﻳﻨﯽ اﻓﺘﺨﺎر ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻳﮑﺒﺎرﻩ‪ ،‬ﻣﺮدم ﭘﺸﺖ "اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﯽ" را ﺧﺎﻟﯽ ﮐﺮدﻩ و ﺑﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ ﻳﮏ‬
‫ﻣﺸﺖ ﺿﺪ اﻧﻘﻼب واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ و ﺳﻴﺎ و‪ ...‬ﺁﻣﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬هﻤﺎن هﺎﻳﯽ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﻘﺎوم‬
‫اوﻳﻦ را ﺑﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ و ﭘﻴﺮوزﯼ ﻓﺮا ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﺪﻋﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ هﻴﭻ ﺣﺮﮐﺘﯽ‬
‫ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ اﻧﺠﺎم ﻧﺪادﻩ اﻧﺪ و هﺮ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ اﻧﺠﺎم دادﻩ اﻧﺪ در ﺟﻬﺖ ﺗﺤﮑﻴﻢ و‬
‫ﺣﺮاﺳﺖ از ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ! اﻟﺒﺘﻪ ﮔﺰاﻓﻪ ﮔﻮﻳﯽ اﯼ در اﻳﻦ ادﻋﺎﺷﺎن‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻻﺑﺪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ و ﭘﻴﺮوزﯼ ﺑﻌﺪﯼ هﻢ ﻗﺮار اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺟﻬﺖ ﺗﺤﮑﻴﻢ ﭘﺎﻳﻪ هﺎﯼ رژﻳﻢ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ!‬
‫در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺧﻴﻞ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻧﻴﺰ هﻴﭻ ﻧﺎﻣﯽ از زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺧﻂ ﺳﻪ اﻋﻢ از ﭘﻴﮑﺎر‪ ،‬رزﻣﻨﺪﮔﺎن‪،‬‬
‫ﺳﻬﻨﺪ‪ ،‬وﺣﺪت ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺘﯽ‪ ،‬اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ هﺎ و ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ راﻩ ﮐﺎرﮔﺮ ﻧﻤﯽ ﺑﺮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫روﯼ ﺷﺎن ﻣﯽ ﺷﺪ ﻣﻨﮑﺮ وﺟﻮد ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ در زﻧﺪان ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ!‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺗﻮدﻩ اﯼ را ﺑﻪ ﻣﺤﻠﯽ ﺁوردﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﻃﯽ دو ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺣﺴﻴﻦ روﺣﺎﻧﯽ و ﺻﺎدق‬
‫ﻗﻄﺐ زادﻩ را ﺁوردﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺗﻮدﻩ اﯼ هﺎ و اﮐﺜﺮﻳﺘﯽ هﺎ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ رگ هﺎﯼ ﮔﺮدﻧﺸﺎن ﺑﻴﺮون‬
‫زدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻓﺮﻳﺎد ﻣﯽ زدﻧﺪ‪" :‬ﺟﻤﺎران ﮔﻞ ﺑﺎران‪ ،‬روﺣﺎﻧﯽ ﺗﻴﺮﺑﺎران‪ -‬ﺟﻤﺎران ﮔﻞ ﺑﺎران‪ ،‬ﻗﻄﺐ‬
‫زادﻩ ﺗﻴﺮﺑﺎران"‪ .‬هﻤﺎن ﻣﻮﻗﻊ ﻧﻴﺰ ﺁش ﺁن ﻗﺪر ﺷﻮر ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻻﺟﻮردﯼ ﻧﻴﺰ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻗﻀﻴﻪ‬
‫ﺷﺪﻩ و ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ‪ :‬ﺑﺰودﯼ ﮐﻴﺎﻧﻮرﯼ را هﻢ ﭘﺸﺖ هﻤﻴﻦ ﺗﺮﻳﺒﻮن ﺧﻮاهﻢ ﺁورد‪ .‬و ﺣﺎﻻ ﺁن‬
‫روز ﻓﺮا رﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮد و ﻻﺟﻮردﯼ ﺑﻪ وﻋﺪﻩ ﯼ ﺧﻮد ﻋﻤﻞ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ در ﻃﯽ اﻳﻦ‬
‫ﺳﺎﻟﻴﺎن‪ ،‬ﺗﻮدﻩ اﯼ هﺎ هﻤﭽﻨﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺒﮏ ﺳﺮ ﺑﻪ درون ﺑﺮف ﻓﺮو ﺑﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻓﺎرغ از‬
‫ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ در ﺑﻴﺮون ﻣﯽ ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ هﺎﯼ “داهﻴﺎﻧﻪ ”ﯼ ﺧﻮد ﻣﯽ ﺑﺎﻟﻴﺪﻧﺪ!‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﯼ ﺗﻮدﻩ اﯼ ﮐﺘﺎب‪ ،‬از ﺁﻧﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان "ﮔﻞ هﺎﯼ ﺳﺮﺳﺒﺪ اﻧﻘﻼب"‪ ،‬ﻓﺎﺗﺤﺎن "ﻗﻠﺐ‬
‫ﻣﺮدم"‪" ،‬دروازﻩ هﺎﯼ ﻣﺮگ" و "ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺎﻩ هﺎﯼ هﻮل"‪ ...‬ﻧﺎم ﻣﯽ ﺑﺮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﺸﺎن ﺁزاد‬
‫هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﻮدﺷﺎن و دوﺳﺘﺎﻧﺸﺎن را هﺮﭼﻪ ﮐﻪ دوﺳﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﻣﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﺁﻳﺎ ﻣﮕﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫از ﻳﮏ ﺳﻮ ﻓﺎﺗﺢ "ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺎﻩ هﺎﯼ هﻮل" ﺑﻮد و از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ ﺗﺸﮑﻴﻞ دهﻨﺪﻩ ﯼ ﺁن هﻤﻪ‬
‫ﻣﻴﺰدﮔﺮد و ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎﯼ ﮐﺸﺎف در ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺳﻴﺎﺳﺖ هﺎﯼ ارﺗﺠﺎﻋﯽ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ و‬
‫اﻓﺸﺎﯼ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﯼ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ؟‬
‫ﻻاﻗﻞ ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﻳﮏ ﻧﺴﻞ ﺑﮕﺬرد و ﻣﺴﺌﻠﻪ ﮐﻬﻨﻪ ﺷﻮد و ﺳﭙﺲ ﭼﻨﻴﻦ ادﻋﺎهﺎﻳﯽ را ﻣﻄﺮح‬
‫ﺳﺎزﻳﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﮐﺴﯽ ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﮑﺮدﻩ و هﻨﻮز اﺳﻨﺎد ﺣﺰﺑﯽ ﮐﻪ در ﺁن هﺎ ﺟﺎﻧﻴﺎن رژﻳﻢ و‬
‫ﺟﻼدان ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻋﻨﻮان "ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﺒﺎرز ﺧﻠﻖ ﻗﻬﺮﻣﺎن اﻳﺮان" و اﻧﻘﻼب ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫از ﺑﻴﻦ ﻧﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ؛ هﻨﻮز هﺴﺘﻨﺪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻳﺎدﺷﺎن اﺳﺖ در ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ ،۶٠‬اﻳﻦ رﺟﺎﻳﯽ و‬
‫ﺑﺎهﻨﺮ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ از ﺳﻮﯼ ﺗﻮدﻩ اﯼ هﺎ‪ ،٢٨٢‬ﻟﻘﺐ "ﻓﺮزﻧﺪان ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﻧﻘﻼب و ﻣﻴﻬﻦ" و "دو‬

‫‪ 282‬ﻧﺸﺮﻳﻪ اﺕﺤﺎد ﻣﺮدم‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٩٣‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ﻣﺎﻩ ‪.۶٠‬‬

‫‪٣٨١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﭼﻬﺮﻩ ﻣﻮرد ﻣﺤﺒﺖ و اﻋﺘﻤﺎد ﺗﻮدﻩ هﺎﯼ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﯽ" ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﺎ "درﻳﻐﺎ" ﮔﻔﺘﻦ‪ ،‬ﺁﻧﺎن را‬
‫"دو رهﺮو ﺳﺎزش ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﻧﻘﻼﺑﯽ‪ ،‬دو ﻳﺎر ﭘﺎﮐﺒﺎز اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﯽ" ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺁﻳﺎ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮان ﮐﺘﻤﺎن ﮐﺮد ﮐﻪ ﭘﻨﺞ ﻣﺎﻩ ﻗﺒﻞ از دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﻋﺪﻩ اﯼ از رهﺒﺮان ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ‪ ،‬ﻧﺸﺮﻳﻪ ﯼ‬
‫راﻩ ﺗﻮدﻩ در ﺧﺎرج از ﮐﺸﻮر‪ ،‬در ﺷﻬﺮﻳﻮر ﻣﺎﻩ ‪ ،۶١‬ﺑﺎ ﭼﻪ ﺳﻮز و ﮔﺪازﯼ از رﺟﺎﻳﯽ و‬
‫ﺑﺎهﻨﺮ ﻳﺎد ﻣﯽ ﮐﺮد؟‬
‫ﺑﻪ ادﻋﺎﯼ داﺳﺘﺎن ﺳﺮاﯼ ﺗﻮدﻩ اﯼ‪ ،‬اﻓﻀﻠﯽ در هﻤﺎن ﻣﮑﺎن ﻓﺮﻳﺎد ﻣﯽ زﻧﺪ‪" :‬ﻣﺎ ﺟﺰ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺮدم و ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎرﯼ اﻧﺠﺎم ﻧﺪادﻩ اﻳﻢ"‪ ...‬و "ﺁن وﻗﺖ ﻏﺮش هﺎﯼ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ در‬
‫زﻧﺪان ﻣﯽ ﭘﻴﭽﺪ"! و "اﻳﻦ هﺎ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻓﺮزﻧﺪان اﻧﻘﻼﺑﻨﺪ – اﻳﻦ هﺎ ﮔﻞ هﺎﯼ ﺳﺮﺳﺒﺪ ﻣﻴﻬﻦ ﻣﺎ‬
‫هﺴﺘﻨﺪ‪".‬‬
‫اﺷﺘﺒﺎﻩ ﻧﮑﻨﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ "ﻏﺮش هﺎﯼ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ" از ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﺑﺮ ﻧﻤﯽ ﺁﻳﺪ ﺑﻠﮑﻪ از زﺑﺎن زﻧﺪاﻧﻴﺎن‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ اﯼ ﮐﻪ ﮐﻤﺮ ﺑﻪ ﻧﺎﺑﻮدﯼ رژﻳﻢ و ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﯽ رژﻳﻢ ﺟﻨﺎﻳﺖ ﭘﻴﺸﻪ و وﺣﺸﯽ ﺑﺴﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬در‬
‫رﺛﺎﯼ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﻓﺘﺨﺎرﺷﺎن ﺣﺘﺎ در ﻟﺤﻈﻪ ﯼ ﻣﺮگ هﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺰ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎرﯼ اﻧﺠﺎم ﻧﺪادﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﯽ ﺧﻴﺰد‪ .‬ﻓﻘﻂ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺟﻞ اﻟﺨﺎﻟﻖ! ﮔﻮﻳﯽ‬
‫ﺑﺎ ﻳﮏ ﻣﺸﺖ ﺑﻴﻤﺎر رواﻧﯽ ﺳﺮ و ﮐﺎر دارﻳﻢ و ﻧﻪ ﻋﻨﺼﺮ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻣﺒﺎرزﯼ ﮐﻪ ﭘﻨﺠﻪ در‬
‫ﭘﻨﺠﻪ ﯼ رژﻳﻤﯽ ﺧﻮن رﻳﺰ اﻓﮑﻨﺪﻩ اﺳﺖ و ﺑﺮاﯼ ﻧﺎﺑﻮدﯼ ﺁن ﻣﯽ ﮐﻮﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ "ﻏﺮش ﺧﻤﺸﮕﻴﻦ" را ﮐﺴﺎﻧﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دهﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﺎ ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ اﻋﺪام‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮدﻩ اﯼ هﺎ از زﺑﺎﻧﺸﺎن ﻣﯽ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ‪" :‬ﻗﺎﺗﻞ ﻣﻦ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺳﺖ! ﻗﺎﺗﻞ ﻣﻦ رﺟﻮﯼ ﺧﺎﺋﻦ‬
‫اﺳﺖ!" و ﻧﻪ رژﻳﻢ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺧﻤﻴﻨﯽ‪ ،‬ﻻﺟﻮردﯼ‪ ،‬ﮔﻴﻼﻧﯽ و دﻳﮕﺮ ﺁدم ﮐﺸﺎن رژﻳﻢ!‬
‫و ﺑﻌﺪ اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪" :‬ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻗﺎﺗﻞ را ﮐﻪ ﻗﺎﺗﻞ هﻤﻪ ﯼ ﻓﺮﻳﺐ ﺧﻮردﮔﺎن دﻳﮕﺮ هﻢ‬
‫هﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﻮﺧﻪ ﯼ اﻋﺪام اﻧﻘﻼب ﺳﭙﺮد"‪" ٢٨٣ .‬ﻏﺮش هﺎﯼ ﺳﻬﻤﮕﻴﻦ" را ﮐﺴﺎﻧﯽ اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﯽ دهﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ اﻳﺮان در ﺁﻟﻤﺎن‪ ،‬در ﻣﻮرد ﺁن هﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪:‬‬
‫ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ اﻳﺮان اﻋﻼم ﻣﯽ دارد ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﯽ ﮐﻪ در ﻗﺒﺎل اﻧﻘﻼب و‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ و ﻣﺮدم اﻧﻘﻼﺑﯽ اﻳﺮان اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﻨﺪ هﺮ ﮔﻮﻧﻪ اﻃﻼﻋﯽ را‬
‫ﮐﻪ در ﻣﻮرد ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺗﻮﻃﺌﻪ ﮔﺮاﻧﻪ ﯼ ﺿﺪاﻧﻘﻼب ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮاﻧﺪازﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ اﻳﺮان و دﺳﺖ ﺁوردهﺎﯼ اﻧﻘﻼب ﺑﺰرگ ﻣﺮدم اﻳﺮان ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁوردﻩ در‬
‫‪٢٨٤‬‬
‫اﺧﺘﻴﺎر ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻣﺴﺌﻮل ﻗﺮار دادﻩ اﺳﺖ و ﺧﻮاهﺪ داد‪.‬‬
‫اﻳﻦ "ﻏﺮش هﺎﯼ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ" را ﮐﺴﺎﻧﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دهﻨﺪ ﮐﻪ ﺳﺎزﻣﺎن "اﮐﺜﺮﻳﺖ" ﺑﺎ اﻓﺘﺨﺎر اﻋﻼم‬
‫ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺁن هﺎ و‪:‬‬
‫ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ اﻳﺮان از ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻟﺤﻈﺎت ﻳﻮرش ﻣﻬﺎﺟﻤﺎن ﺿﺪاﻧﻘﻼﺑﯽ‬
‫)ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﺁﻣﻞ( دوش ﺑﻪ دوش ﻣﺮدم و ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺑﺴﻴﺞ ﺳﭙﺎﻩ و ﺑﺎ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ‬
‫اﻧﺘﻈﺎﻣﯽ ﺷﻬﺮ ﺑﺎ ﻓﺪاﮐﺎرﯼ در ﺳﺮﮐﻮب و دﻓﻊ ﻣﻬﺎﺟﻤﺎن ]ﺳﺮﺑﺪاران[ ﻓﻌﺎﻻﻧﻪ‬

‫‪ 283‬ﻧﺸﺮﻳﻪ اﺕﺤﺎد ﻣﺮدم‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٩٧‬ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ ‪.١٣۶٠‬‬

‫‪ 284‬اﻃﻼﻋﻴﻪﯼ ﺱﺎزﻣﺎن ﺣﺰب ﺕﻮدﻩ در ﺁﻟﻤﺎن‪ ۴ ،‬ژوﺋﻦ ‪.١٩٨١‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٨٢‬‬
‫ﺷﺮﮐﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬دو ﺗﻦ از رﻓﻘﺎﯼ ﻣﺎ و ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ در ﺣﻮادث ﺁﻣﻞ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﻣﻬﺎﺟﻤﺎن ﺿﺪ اﻧﻘﻼﺑﯽ از ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺷﮑﻢ و ﺳﺮ ﻣﺠﺮوح ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ هﻢ اﮐﻨﻮن در‬
‫‪٢٨٥‬‬
‫ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺑﺴﺘﺮﯼ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫داﺳﺘﺎن ﻧﻮﻳﺲ ﺗﻮدﻩ اﯼ هﻤﭽﻨﺎن ﺑﻪ ﺣﻤﺎﺳﻪ ﺁﻓﺮﻳﻨﯽ هﺎﻳﺶ اداﻣﻪ ﻣﯽ دهﺪ‪" :‬ﺗﻮاﺑﻴﻦ ﺑﺎر دﻳﮕﺮﻋﻠﻴﻪ‬
‫اﻓﻀﻠﯽ ﺷﻌﺎر ﻣﯽ دهﻨﺪ و ﮔﻮﺟﻪ ﻓﺮﻧﮕﯽ و ﻏﺬاهﺎﯼ ﮔﻨﺪﻳﺪﻩ اﯼ را ﮐﻪ ﻗﺒﻼً ﺁﻣﺎدﻩ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮﯼ او ﭘﺮﺗﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﺎﺧﺪا اﻓﻀﻠﯽ ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻣﯽ زﻧﺪ و ﺳﺮ و ﺻﻮرﺗﺶ را ﭘﺎﮎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ"‪.‬‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﮐﻪ در اروﭘﺎ ﻧﺸﺴﺘﻪ و ﺑﻪ ﺟﻌﻞ ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺸﻐﻮل اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻬﯽ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮع‬
‫در اﻳﺮان اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎدﻩ و اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ اﻋﺘﺮاﺿﯽ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ “ﮔﻮﺟﻪ ﻓﺮﻧﮕﯽ و ﻏﺬاهﺎﯼ ﮔﻨﺪﻳﺪﻩ”‬
‫ﭘﺮﺗﺎب ﮐﺮدن ﮐﻪ او ﺑﻪ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺁن ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺧﺎرج از ﮐﺸﻮر و ﻣﺤﻠﯽ ﮐﻪ او‬
‫زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻣﻌﻤﻮل اﺳﺖ ﻧﻪ در اﻳﺮان و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در زﻧﺪان اوﻳﻦ و ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﯼ ﺁن! اﮔﺮ‬
‫او ﮐﻤﯽ ﺑﺎ ﻓﺮهﻨﮓ ﻣﺬهﺒﯽ رژﻳﻢ ﺁﺷﻨﺎ ﻣﯽ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﯽ داﻧﺴﺖ ﻣﺤﻠﯽ ﮐﻪ اﻓﺴﺮان ﺗﻮدﻩ اﯼ را ﺑﺪان‬
‫ﺟﺎ ﺑﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﻧﺎم ﮔﺬاردﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و اﮔﺮ از ﻧﻈﺮ او ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﻣﺤﺘﺮم ﺷﻤﺮدﻩ‬
‫ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ ،‬از ﻧﻈﺮ ﻣﻘﺎﻣﺎت رژﻳﻢ و از دﻳﺪ ﻻﺟﻮردﯼ و اﻋﻮان و اﻧﺼﺎرش ﻣﺤﻠﯽ اﺳﺖ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻘﺪس و اﺣﺘﺮاﻣﺶ واﺟﺐ و ﺿﺮورﯼ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ورود ﺑﻪ ﺁن ﺟﺎ‪ ،‬اﻓﺮاد ﺑﺎﻳﺪ ﮐﻔﺶ ﺷﺎن را‬
‫در ﺁوردﻩ و در ﻧﻈﺎﻓﺖ ﺁن ﻧﻴﺰ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺗﻼش را ﺑﻪ ﺧﺮج ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ .‬ﭘﺮﺗﺎب ﮔﻮﺟﻪ ﻓﺮﻧﮕﯽ و‬
‫ﻏﺬاﯼ ﮔﻨﺪﻳﺪﻩ در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﯼ اوﻳﻦ‪ ،‬ﺁن هﻢ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺗﺮﻳﺒﻮن و ﺳﻦ ﺁن‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﻣﻌﺘﺮﺿﺎن را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﯽ اﺣﺘﺮاﻣﯽ ﺑﻪ اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ و‪ ...‬ﺑﺎ ﺣﺪ ﺷﺮﻋﯽ ﻣﻮاﺟﻪ ﮐﻨﺪ!‬
‫ﺟﻌﻞ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن و اﺳﻄﻮرﻩ ﺳﺎزان ﺗﻮﺟﻬﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺪﻳﻬﻴﺎت ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻘﻴﻪ ﯼ داﺳﺘﺎن را ﻧﻴﺰ ﺧﻮد‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺣﺪس ﺑﺰﻧﻴﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ ﭼﻪ ﭘﺎﻳﻪ و اﺳﺎﺳﯽ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎ اوج داﺳﺘﺎن در ﺟﺎﻳﯽ ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﻣﺪﻋﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪" :‬ﺗﻮاﺑﻴﻦ ﺑﺎ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﻬﻦ‬
‫ﭘﺮﺳﺘﺎن ﺗﻮدﻩ اﯼ ﮐﻪ در ﺁﺳﺘﺎﻧﻪ ﯼ اﻋﺪام ﺑﻮدﻧﺪ ﺁﻧﺎن را ﺑﻪ زﻳﺮ ﻣﺸﺖ و ﻟﮕﺪ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ"‪ ...‬در‬
‫اﻳﻦ هﻨﮕﺎم ﻳﮑﯽ از اﺳﻴﺮان اﻗﻠﻴﺘﯽ ﻓﺮﻳﺎد ﻣﯽ زﻧﺪ‪" :‬ﻓﺎﺷﻴﺴﺖ هﺎ‪ ،‬ﺟﻨﺎﻳﺖ ﮐﺎر هﺎ اﮔﺮ ﺟﻮاب‬
‫راهﯽ ﮐﻪ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ رﻓﺘﻪ اﻳﻦ ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺲ ازاﻳﻦ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻣﻦ هﻢ ﻳﮏ ﺗﻮدﻩ اﯼ هﺴﺘﻢ‪ .‬ﻣﺮا‬
‫هﻢ اﻋﺪام ﮐﻨﻴﺪ"!‬
‫داﺳﺘﺎن ﻧﻮﻳﺲ ﺗﻮدﻩ اﯼ ﮐﻪ از اﺗﻬﺎم ﺷﺨﺺ ﺑﻪ هﻴﺠﺎن ﺁﻣﺪﻩ‪ ،‬ﻣﻄﻠﻊ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ ذﮐﺮ ﻧﺎم او‬
‫ﻧﻤﯽ ﺑﻴﻨﺪ ﺗﺎ ﻻاﻗﻞ در زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ رهﺒﺮان ﺣﺰﺑﯽ ﻧﻔﺮت و اﻧﺰﺟﺎر ﺧﻮد را از ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ و‬
‫اﻗﺪاﻣﺎﺗﺶ ﺑﻴﺎن ﻣﯽ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬از ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺟﺎﻧﺶ را ﺑﯽ درﻳﻎ ﻓﺪاﯼ دﻓﺎع از ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ﮐﺮدﻩ و‬
‫در ﺁﺧﺮﻳﻦ دﻗﻴﻘﻪ ﺧﻮد را "ﺗﻮدﻩ اﯼ" ﺧﻮاﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺠﻠﻴﻠﯽ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺁﻣﺪﻩ و ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ﯼ ‪١٠‬‬
‫"ﮔﻞ ﺳﺮﺳﺒﺪ ﻣﻴﻬﻦ"‪ ،‬در ﺗﺎرﻳﺦ ﮐﺸﻮرﻣﺎن ﺟﺎﻳﯽ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ و ﻓﺮاﺧﻮر ﺷﺠﺎﻋﺘﺶ ﺑﻴﺎﺑﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻦ‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬ﻓﺮد ﻣﺰﺑﻮر را "ﭘﻴﮑﺎرﯼ"‪" ،‬رﻧﺠﺒﺮﻧﯽ"‪" ،‬ﮐﻮﻣﻠﻪ اﯼ" و‪ ...‬ﻣﻌﺮﻓﯽ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدم ﮐﻪ داﺳﺘﺎن هﺮﭼﻪ ﻣﻬﻴﺞ ﺗﺮ ﺷﻮد!‬
‫"اﻗﻠﻴﺘﯽ" ﻣﺰﺑﻮر ﮐﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ و دﻻورﯼ دﻩ هﺎ ﺗﻦ از رﻓﻘﺎﯼ "اﻗﻠﻴﺘﯽ" ﺧﻮد را ﺑﻪ ﭼﺸﻢ دﻳﺪﻩ و‬

‫‪ 285‬ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ ﮐﺎر‪ ،‬ارﮔﺎن ﺱﺎزﻣﺎن اﮐﺜﺮﻳﺖ‪ ١۴ ،‬ﺑﻬﻤﻦ ‪.۶١‬‬

‫‪٣٨٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻳﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﺁوازﻩ ﯼ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﯽ هﺎﯼ داوود ﻣﺪاﺋﻦ‪ ،‬از اﻋﻀﺎﯼ ﻋﺎﻟﯽ رﺗﺒﻪ ﯼ "اﻗﻠﻴﺖ" را ﮐﻪ در‬
‫زﻳﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎﯼ ﺳﺒﻌﺎﻧﻪ ﯼ ﻻﺟﻮردﯼ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﺷﻨﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ هﻴﺠﺎن ﻧﻤﯽ ﺁﻳﺪ و‬
‫اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﺶ ﻓﻮران ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎ دﻳﺪن ﭼﻨﺪ ﺗﻮدﻩ اﯼ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻋﺪام ﻓﺎﺻﻠﻪ ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﻧﺪارﻧﺪ و‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﺪﻋﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺟﺰ "ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ" ﮐﺎرﯼ اﻧﺠﺎم ﻧﺪادﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎن‬
‫ﺑﻪ ﺧﺮوش ﺁﻣﺪﻩ ﮐﻪ دﺳﺖ از ﺟﺎن ﻣﯽ ﺷﻮﻳﺪ و ﮔﻮﻳﯽ ﺣﺴﺮت ﻣﯽ ﺧﻮرد ﮐﻪ ﭼﺮا او ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺁن هﺎ ﮐﻤﺮ ﺑﻪ "ﺧﺪﻣﺖ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ" ﻧﺒﺴﺘﻪ و از اﻳﻦ ﻓﻴﺾ ﺑﺰرگ ﻣﺤﺮوم ﻣﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ!‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﯼ ﻣﺰﺑﻮر‪ ،‬ﺻﺤﻨﻪ ﯼ اﻋﺪام را ﻧﻴﺰ ﭼﻨﺎن ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮد ﮐﻪ‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﯼ ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﺣﺘﺎ از روﯼ دﺳﺖ دﻳﮕﺮان ﻧﻴﺰ ﻧﺨﻮاﻧﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ در زﻧﺪان هﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬اﻓﺮاد را ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻋﺪام ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﺷﻴﻮﻩ و ﻣﺮاﺳﻢ ﺁن ﺑﻪ ﭼﻪ ﺷﮑﻠﯽ اﺳﺖ!‬
‫او ﻣﺪﻋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اول ﺻﺪاﯼ ﺷﻠﻴﮏ ﺗﮏ ﮔﻠﻮﻟﻪ ﺁﻣﺪ و ﺳﭙﺲ ﻏﺮش رﮔﺒﺎرهﺎﯼ ﭘﯽ در ﭘﯽ!‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﮕﺎر ﻣﺤﺘﺮم! ﻣﺤﮑﻮم ﺑﻪ اﻋﺪام را ﻧﺨﺴﺖ ﺑﻪ رﮔﺒﺎر ﻣﯽ ﺑﻨﺪﻧﺪ و‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﺮاﯼ اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﮐﺎرﯼ ﺑﻮدن ﮔﻠﻮﻟﻪ هﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﮏ ﮔﻠﻮﻟﻪ ﺗﻴﺮ ﺧﻼص ﻣﯽ زﻧﻨﺪ! ﻳﻌﻨﯽ اول‬
‫ﺻﺪاﯼ رﮔﺒﺎر را ﻣﯽ ﺷﻨﻮﻳﺪ و ﺑﻌﺪ ﺻﺪاﯼ ﺗﮏ ﮔﻠﻮﻟﻪ را‪.‬‬
‫در ﻣﻮرد اﻋﺪام اﺳﻴﺮان ﺗﻮدﻩ اﯼ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﮐﻪ در اﺳﻔﻨﺪﻣﺎﻩ ‪ ۶٢‬ﺻﺪاﯼ اﻋﺪام هﺎ ﺑﻪ‬
‫ﮔﻮش ﻧﻤﯽ رﺳﻴﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﮐﻪ ﺣﺪود دو ﺳﺎل ﺑﻮد ﮐﻪ اﻳﻦ اﻋﺪام هﺎ ﺑﻪ "ﺳﺎﻟﻦ اﻋﺪام" اﻧﺘﻘﺎل ﻳﺎﻓﺘﻪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﺎﻟﻨﯽ ﺳﺮ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد و ﮐﺴﯽ ﺻﺪاﯼ ﺁن هﺎ و ﺗﻴﺮهﺎﻳﺸﺎن را ﻧﻤﯽ ﺷﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﺗﻮدﻩ اﯼ ﺣﺘﺎ ﻟﺰوﻣﯽ ﻧﻤﯽ ﺑﻴﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﺎم زﻧﺪاﻧﯽ دﺧﺘﺮﯼ ﮐﻪ ﻓﺮﻳﺎد ﻣﯽ ﮐﺸﺪ‪" :‬ﺁدﻣﮑﺶ هﺎ‬
‫ﻗﺎﺗﻞ هﺎ‪ ...‬راﻩ ﺁن هﺎ راﻩ ﻣﺎﺳﺖ ﺑﺎ ﮐﺸﺘﻦ اﻳﻦ هﺎ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن دﻳﮕﺮﯼ ﺑﻪ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪﻧﺪ" ﺑﻴﺎن ﮐﻨﺪ‪ .‬اﺻﻮﻻً ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﯼ اﺳﻄﻮرﻩ ﺳﺎز ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﮐﻠﻴﻪ ﯼ‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﮐﺎر ﺟﻌﻞ و ﺗﺤﺮﻳﻒ ﺗﺎرﻳﺦ هﺴﺘﻨﺪ ﻧﻴﺰ در ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮارد از ذﮐﺮ دﻗﻴﻖ ﻧﺎم‬
‫اﻓﺮاد و ﻣﮑﺎن هﺎ ﺧﻮددارﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ دﺳﺖ ﺷﺎن رو ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪ .‬وﮔﺮﻧﻪ‬
‫ﭼﻪ ﻟﺰوﻣﯽ دارد ﮐﻪ از ذﮐﺮ ﻧﺎم اﻳﻦ دﺧﺘﺮ زﻧﺪاﻧﯽ ﺧﻮددارﯼ ﺷﻮد؟ وﻗﺘﯽ ﮐﺴﯽ در ﻣﻴﺎن‬
‫ﻳﮏ ﺳﺎﻟﻦ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺑﯽ ﭘﺮوا ﻣﯽ ﺧﺮوﺷﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﻣﮑﺎن دارد ﻧﺎﻣﺶ از ذهﻦ هﺎ زدودﻩ ﺷﻮد و‬
‫ﮐﺴﯽ ﺁن را ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﻨﺪ؟ از هﻤﻪ ﺟﺎﻟﺐ ﺗﺮ ذﮐﺮ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ ﭼﺮا در‬
‫ﺁن واﻧﻔﺴﺎ ﮐﻪ اﺣﺴﺎﺳﺎت هﻤﮕﯽ ﻏﻠﻴﺎن ﭘﻴﺪا ﮐﺮدﻩ و ﮔﺎﻩ دﺷﻤﻨﺎن دﻳﺮوزﯼ ﺑﺎ دﻳﺪن اﻳﻦ هﻤﻪ‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ و ﻣﻈﻠﻮﻣﻴﺖ‪ ،‬دﺳﺖ از ﺟﺎن ﺷﺴﺘﻪ و ﺑﻪ "راﻩ ﭘﺮاﻓﺘﺨﺎر ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ" ﻣﯽ ﭘﻴﻮﻧﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫هﻴﭻ ﺗﻮدﻩ اﯼ ﭘﻴﺪا ﻧﻤﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ دﻓﺎع از ﻳﺎران و هﻢ ﺳﻨﮕﺮاﻧﺶ ﺑﭙﺮدازد و در اﻳﻦ اﻓﺘﺨﺎر ﺑﺎ‬
‫ﺁﻧﺎن هﻤﺮاﻩ ﺷﻮد؟!‬
‫ﭼﻪ ﮐﺴﯽ را ﺳﺮاغ دارﻳﺪ ﮐﻪ رو در رو ﺑﺎﻳﺴﺘﺪ و ﻣﺪﻋﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺣﺎﺿﺮ در ﺁن‬
‫ﺟﻠﺴﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻋﺪام اﻓﺴﺮان ﺗﻮدﻩ اﯼ‪ ،‬ﺁن هﻢ در ﺷﺮاﻳﻂ دهﺸﺖ ﺑﺎر هﻔﺘﻢ اﺳﻔﻨﺪ ‪ ۶٢‬در‬
‫اوﻳﻦ و ﺳﺮﮐﻮب ﻣﻄﻠﻖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﺪن ﺗﺮاﻧﻪ ﯼ "ﻣﺮا ﺑﺒﻮس" ﭘﺮداﺧﺘﻪ و در ﮐﺸﺎﮐﺶ ﺁواﯼ‬
‫ﭘﺮﻃﻨﻴﻦ ﺁن‪ ،‬دهﺎن ﺻﺪهﺎ ﺗﻦ از ﺁﻧﺎن زﻳﺮ ﺿﺮﺑﺎت ﻣﺸﺖ ﺗﻮاﺑﻴﻦ و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮان ﺧﻮﻧﻴﻦ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ!‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٨٤‬‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﻣﺪﻋﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺪارﯼ ﺑﺎ ﺷﺘﺎب ﺑﻪ ﺳﺎﻟﻦ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ و ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ اﻋﺪام و ﺷﻠﻴﮏ‬
‫ﺑﻪ دهﺎن ﺁن هﺎ را ﺑﻴﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﻣﻬﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ﺑﺮدن ﺗﻮدﻩ اﯼ هﺎ ﺑﻪ ﺟﻮﺧﻪ ﯼ‬
‫اﻋﺪام‪ ،‬هﻨﻮز ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﻴﺎن را ﮐﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن در ﺑﻨﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﯼ اوﻳﻦ ﮐﻪ ﺳﺎﻟﻦ ﻣﻮرد‬
‫ﻧﻈﺮ داﺳﺘﺎن ﻧﻮﻳﺲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﮕﺎﻩ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ ﺗﺎ ﭘﺎﺳﺪارﯼ ﮐﻪ در ﺟﻮﺧﻪ ﯼ اﻋﺪام ﺑﻮدﻩ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ‬
‫ﮔﺰارش ﻣﺎوﻗﻊ ﺑﻪ ﺁن ﺟﺎ ﺑﺎزﮔﺮدد و ﺁن هﺎ را از ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﺑﺮهﺎﻧﺪ! هﻤﻴﻦ داﺳﺘﺎن را‬
‫ﺗﻮدﻩ اﯼ هﺎﯼ ﮐﺎرﮐﺸﺘﻪ در ﻧﺸﺮﻳﻪ ﯼ "راﻩ ﺗﻮدﻩ" ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ دﻳﮕﺮ ﺻﺤﻨﻪ ﺁراﻳﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻣﻦ از ﺷﻬﺮ ﻗﻢ ﺗﻠﻔﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﺳﻪ ﺗﺎ ﺑﭽﻪ دارم‪ .‬ﺑﻨﺪﻩ در ارﮔﺎﻧﯽ ﺑﻮدم ﮐﻪ ﺧﺪﻣﺖ‬
‫ﮐﺮدم‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﺮدم ﺧﺪﻣﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﭘﺎﺳﺪار زﻧﺪان اوﻳﻦ ﺑﻮدم‪ .‬هﺮ‬
‫ﺷﺐ اﻋﺪاﻣﯽ داﺷﺘﻴﻢ‪ .‬در ﻳﮑﯽ از اﻳﻦ اﻋﺪام هﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﺗﻮدﻩ اﯼ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺮان‬
‫ﺗﻮدﻩ اﯼ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﯼ ﻧﻴﺮوﯼ درﻳﺎﻳﯽ ﺑﻮد ﻧﺎﺧﺪا اﻓﻀﻠﯽ‪ ،‬ﺳﺮهﻨﮓ ﻋﻄﺎرﻳﺎن‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻏﺮب ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ هﺎ را ﺁوردﻧﺪ ﮐﻪ اﻋﺪام ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬هﻤﺎن‬
‫ﻣﻮﻗﻊ ﮐﻪ اﻳﺴﺘﺎدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ اﻋﺪام ﺷﻮﻧﺪ ﺳﺮهﻨﮓ ﻋﻄﺎرﻳﺎن ﮔﻔﺖ‪ " :‬ﻗﺮار ﺑﻮد در‬
‫ﺟﺒﻬﻪ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﻮﻳﻢ ﺣﺎﻻ در اﻳﻦ ﺟﺎ ﺷﻬﻴﺪ ﻣﯽ ﺷﻮﻳﻢ" اﺳﺪاﷲ ﻻﺟﻮردﯼ ﮐﻪ ﺁن ﺟﺎ‬
‫اﻳﺴﺘﺎدﻩ ﺑﻮد ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻪ ﺷﻤﺎ ﺧﻴﺎﻧﺖ ﮐﺮدﻩ اﻳﺪ و ﺗﻴﺮﺑﺎران ﻣﯽ ﺷﻮﻳﺪ‪ .‬ﺗﻮﯼ ﺻﻒ‬
‫اﻋﺪاﻣﯽ هﺎ ﻳﮑﻬﻮ ﺷﻠﻮغ ﺷﺪ و ﻓﺮﻳﺎد زدﻧﺪ‪ :‬زﻧﺪﻩ ﺑﺎد ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ اﻳﺮان!‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﺗﻴﺮﺑﺎران ﮐﻪ ﻓﺮدﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺣﻠﻮاﻳﯽ ﮐﻪ در زﻧﺪان اوﻳﻦ ﺗﻤﺎم اﻓﺮاد را ﺑﻪ‬
‫دﺳﺘﻮر او ﺗﻴﺮﺑﺎران ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﺟﻼد اﺟﺮاﯼ اﺣﮑﺎم ﺑﻮد‪ ...‬ﺟﻮﺧﻪ ﯼ اﻋﺪام ﮐﻪ‬
‫اﺳﻠﺤﻪ ﺟﻠﻮﻳﺶ ﺑﻮد هﺮ ﮐﺪام رو ﺑﻪ روﯼ ﻳﮑﯽ از اﻋﺪاﻣﯽ هﺎ اﻳﺴﺘﺎدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﻪ‬
‫ﺗﺎ اﷲ اﮐﺒﺮ ﮔﻔﺘﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از اﷲ اﮐﺒﺮ ﺳﻮم هﺮ اﺳﻠﺤﻪ اﯼ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻠﻴﮏ ﺷﻮد‪ .‬اﺳﻠﺤﻪ اﯼ‬
‫ﮐﻪ ﺟﻠﻮﯼ ﻧﺎﺧﺪا اﻓﻀﻠﯽ ﺑﻮد ﺷﻠﻴﮏ ﻧﺸﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺁن ﺟﺎ ﺑﻮدم‪ ،‬ﻣﺠﺘﺒﯽ ﺣﻠﻮاﻳﯽ ﮐﻠﺘﺶ‬
‫‪٢٨٦‬‬
‫را در ﺁورد و ‪ ۶‬ﺗﺎ ‪ ٧‬ﺗﺎ ﮔﻠﻮﻟﻪ ﺑﻪ ﻃﺮف اﻓﻀﻠﯽ ﺷﻠﻴﮏ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻳﮏ ﭘﺎﺳﺪار اوﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻋﺘﺮاف ﺧﻮدش‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻴﺖ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ اﺳﻼم‪ ،‬ﻻﺟﺮم "ﻗﺮﺑﺘﺎ اﻟﯽ اﷲ"‬
‫هﺮ ﺷﺐ در ﺟﻮﺧﻪ هﺎﯼ اﻋﺪام ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﺮدﻩ و دﺳﺘﺶ ﺑﻪ ﺧﻮن ﺻﺪهﺎ ﻧﻔﺮ ﺁﻏﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻳﮑﺒﺎرﻩ ﻣﺘﺤﻮل ﺷﺪﻩ و ﺑﯽ ﭘﺮوا و ﺑﺪون هﻴﭻ ﺗﺮس و واهﻤﻪ اﯼ از ﭘﻴﺎﻣﺪهﺎﯼ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ اﻗﺪام‬
‫ﻣﺘﻬﻮراﻧﻪ اش و ﺑﺪون در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ زن و ﺳﻪ ﻓﺮزﻧﺪش ﺧﻮاهﺪ ﺁﻣﺪ و‬
‫ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺗﻠﻔﻨﺶ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﻨﺘﺮل ﺷﻮد‪ ،‬ﺁن هﻢ در ﺷﻬﺮ ﻗﻢ ﮐﻪ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ روﯼ‬
‫ﺁن ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻧﻘﺎط دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ "رادﻳﻮ ﺻﺪاﯼ اﻳﺮان" ﮐﻪ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻃﻠﺒﺎن‬
‫اﺳﺖ و ﺑﺎ ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن "راﻩ ﺗﻮدﻩ" ﻧﻴﺰ ﻧﺮد ﻋﺸﻖ ﻣﯽ ﺑﺎزد‪ ،‬زﻧﮓ زدﻩ و از ﺣﻀﻮرش در‬
‫ﺟﻮﺧﻪ ﯼ اﻋﺪام اﻓﺴﺮان ﺗﻮدﻩ اﯼ ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ! ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻃﻠﺒﺎن و ﺗﻮدﻩ اﯼ هﺎ‪،‬‬
‫زﻣﺎﻧﯽ ﻧﻪ ﭼﻨﺪان دور ﺑﻪ ﺧﻮن هﻢ ﺗﺸﻨﻪ ﺑﻮدﻧﺪ!‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﺷﺎﻳﺎن ﺗﻮﺟﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺎ اﺳﻔﻨﺪ ‪ ۶٢‬ﺗﻨﻬﺎ هﻤﻴﻦ ﻳﮏ ﺟﻮﺧﻪ ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺗﻮدﻩ اﯼ‬
‫اﺧﺘﺼﺎص داﺷﺘﻪ و ﭘﺎﺳﺪار ﻣﺰﺑﻮر ﮐﻪ در ﺟﻮﺧﻪ هﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﺟﻮﺧﻪ‬

‫‪ 286‬ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ راﻩ ﺕﻮدﻩ‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ،١١٠‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ﻣﺎﻩ ‪.١٣٨٠‬‬

‫‪٣٨٥‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺷﺮﮐﺖ داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ هﻤﻴﻦ ﻳﮑﯽ را ﺑﻪ ﻳﺎد دارد! اﮔﺮ ﭼﻪ او اﻋﺘﺮاف ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ از ﭘﺎﺳﺪارﯼ‬
‫و ﺷﺮﮐﺖ در ﺟﻮﺧﻪ هﺎ ﯼ اﻋﺪام ﺑﻪ هﻮادارﯼ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﯽ ﮔﻤﺎن ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﮔﺮاﻳﺶ هﺎﻳﯽ ﺑﻪ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ رادﻳﻮﻳﯽ ﮐﻪ ﻋﻴﻨﺎً در ﻧﺸﺮﻳﻪ ﯼ‬
‫"راﻩ ﺗﻮدﻩ" ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺪار ﻣﺰﺑﻮر روﺷﻦ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﺧﻮدش در ﺟﻮﺧﻪ ﯼ‬
‫اﻋﺪاﻣﯽ ﺷﺮﮐﺖ داﺷﺘﻪ ﻳﺎ ﻧﻪ و ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪ ﯼ ﺗﻴﺮﺑﺎران اﻓﺴﺮان ﺗﻮدﻩ اﯼ ﺑﺮدﻩ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و ﺁﻳﺎ ﻻﺟﻮردﯼ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﯽ ﻧﻴﺎز داﺷﺖ؟ اﺗﻔﺎﻗﺎً از ﻣﻴﺎن ‪ ١٠‬ﻧﻔﺮﯼ ﮐﻪ ﺁن ﺟﺎ در‬
‫ﺟﻮﺧﻪ ﻣﻨﺘﻈﺮ اﻋﺪام ﺷﺪن اﻳﺴﺘﺎدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ اﺳﻠﺤﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺟﻠﻮﯼ اﻓﻀﻠﯽ ﺑﻮدﻩ ﮔﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‬
‫ﺗﺎ ﺑﻪ ﺳﻨﺎرﻳﻮﯼ دراﻣﺎﺗﻴﮏ ﺗﻮدﻩ اﯼ هﺎ ﮐﻪ ﺳﺨﺖ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻳﮏ"ﺳﻴﺪاﻟﺸﻬﺪا" ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎرﯼ‬
‫رﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫داﺳﺘﺎن ﻓﻮق ﺑﯽ ﮔﻤﺎن از ﻗﺼﻪ هﺎ و رواﻳﺖ هﺎﯼ ﻣﺬهﺒﯽ اﯼ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐُﻨﺪ ﺷﺪن ﭼﺎﻗﻮﯼ ﺷِﻤﺮ ﺑﻪ‬
‫اذن ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاﯼ ﺑﺮﻳﺪن ﺳﺮ اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ در روز ﻋﺎﺷﻮرا و هﻤﭽﻨﻴﻦ ﮐﻨﺪ ﺷﺪن ﭼﺎﻗﻮﯼ‬
‫ﺣﻀﺮت اﺑﺮاهﻴﻢ ﺧﻠﻴﻞ اﷲ ﺑﺮاﯼ ﺑﺮﻳﺪن ﺳﺮ ﻓﺮزﻧﺪش اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ‪ ،‬وام ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﺗﺎ‬
‫هﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻗﺼﻪ ﮔﻮﯼ ﺗﻮدﻩ اﯼ را در ﺧﻠﻖ اﻓﺴﺎﻧﻪ و داﺳﺘﺎن هﺎﯼ ﺑﺪﻳﻊ ﻳﺎرﯼ رﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺷﺎهﺪ ﮐﻪ ﺣﺘﺎ ﮔﻴﺮ ﮐﺮدن ﺳﻼح ﻳﺎدش ﻣﺎﻧﺪﻩ و ﺗﻌﺪاد ﺗﻴﺮهﺎﻳﯽ‬
‫را ﮐﻪ ﻣﺠﺘﺒﯽ ﺣﻠﻮاﻳﯽ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ اﻓﻀﻠﯽ ﺷﻠﻴﮏ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دارد‪ ،‬از "ﺷﻠﻴﮏ‬
‫ﮔﻠﻮﻟﻪ ﺑﻪ دهﺎن ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن" ﮐﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ ﺧﻮد را در راﺳﺘﺎﯼ دﻓﺎع از "ﮐﻴﺎن ﺟﻤﻬﻮرﯼ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ" ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺨﻨﯽ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﻧﻤﯽ ﺁورد!‬
‫ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ اﻳﺮان ﮐﻪ ﻧﻤﯽ ﺧﻮاﺳﺖ از دوﺳﺘﺎﻧﺸﺎن در "راﻩ ﺗﻮدﻩ" ﻋﻘﺐ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻳﮑﯽ از‬
‫ﭘﺎﺳﺪاران ﺟﻮﺧﻪ ﯼ اﻋﺪام را ﺑﻪ ﻣﻴﺎن زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺁوردﻩ و از زﺑﺎن او ﺑﻪ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ در‬
‫ﺟﻮﺧﻪ ﯼ اﻋﺪام اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎدﻩ‪ ،‬ﻣﯽ ﭘﺮدازد‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ هﻢ هﻤﺎن ﭘﺎﺳﺪار ﺟﻮﺧﻪ ﯼ اﻋﺪاﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻌﺪهﺎ ﺳﺮ از "رادﻳﻮ ﺻﺪاﯼ اﻳﺮان" در ﺁورد!‬
‫از هﻤﻪ ﺟﺎﻟﺐ ﺗﺮ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺗﻮدﻩ اﯼ هﺎ هﺮ وﻗﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺷﺮح ﻣﺎوﻗﻊ دهﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺢ هﺎ و ﺣﻤﺎﺳﻪ ﺁﻓﺮﻳﻨﯽ هﺎ راﺟﻊ ﺑﻪ ﺳﺮهﻨﮓ ﻋﻄﺎرﻳﺎن و اﻓﻀﻠﯽ و‪ ...‬اﺳﺖ ﮐﻪ از‬
‫درﺟﻪ ﯼ ارﺗﺸﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮﯼ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻧﺪ و از دﻻورﯼ دﻳﮕﺮان ﮐﻤﺘﺮ ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ و‬
‫هﻤﻪ ﯼ ﺻﺤﻨﻪ هﺎﯼ ﺗﺮاژﻳﮏ ﻧﻴﺰ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ اﻳﻦ "ﺑﺎﻻﻧﺸﻴﻦ هﺎ" اﺳﺖ‪ .‬داﺳﺘﺎن ﻧﻮﻳﺲ ﺗﻮدﻩ اﯼ‬
‫ﮐﺎر را ﺑﻪ ﺟﺎﻳﯽ ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪ ﮐﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ هﻮﺷﻨﮓ ﻋﻄﺎرﻳﺎن ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫ﻣﺰدوران اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ‪ -‬ﺑﻪ ﭘﻴﺮوﯼ از ﺳﺮان ﺧﻮد‪ -‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻗﻄﻌﯽ ﺧﻮد را ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬راهﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﺑﻮﺳﯽ ارﺑﺎب ﻣﻨﺘﻬﯽ ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫وﯼ در اداﻣﻪ ﻣﺪﻋﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬
‫ﭼﻨﺪ ﺗﻦ از ﺳﺮﺑﺎزان اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺑﺮاﯼ درﺧﻮاﺳﺖ ﺗﻮﺿﻴﺢ )در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ‬
‫هﻮﺷﻨﮓ ﻋﻄﺎرﻳﺎن( ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ادارﻩ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﺮدﻧﺪ و دﻣﯽ ﺑﻌﺪ در‬
‫ﻣﺤﺎﺻﺮﻩ ﯼ ﺑﺮادران ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻴﺮون رﻓﺘﻨﺪ‪ .‬هﻨﻮز از ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺁن ﺟﻮاﻧﺎن‬
‫ﻏﻴﻮر و ﺑﺮوﻣﻨﺪ ﺧﺒﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻋﻼم ﻧﻈﺮ ﺟﻴﺮﻩ ﺧﻮاران ارﺗﺠﺎع و اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٨٦‬‬
‫‪٢٨٧‬‬
‫هﺮﮔﺰ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﮐﻨﺠﮑﺎوﯼ ﺳﻮزان ارﺗﺸﻴﺎن را اﻟﺘﻴﺎم ﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﻞ ﻧﻘﻞ و ﻧﺒﺎت‪ ،‬اﻓﺮادﯼ ﺑﻪ ﻣﺰدورﯼ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ ﻣﻠﻘﺐ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻩ ﭘﻴﺶ‬
‫"ﻣﺒﺎرزان راﺳﺘﻴﻦ ﺧﻂ ﺿﺪ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﯽ" ﻟﻘﺐ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ! ﻟﺤﻈﻪ اﯼ درﻧﮓ در‬
‫ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ رواﻳﺖ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺨﻮﺑﯽ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﺳﺎﺧﺘﮕﯽ ﺑﻮدن رواﻳﺖ ﻗﺼﻪ ﮔﻮﯼ ﺗﻮدﻩ اﯼ اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫ﮐﺠﺎﯼ دﻧﻴﺎ ﺳﺮاغ دارﻳﺪ ﮐﻪ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ اﻣﻨﻴﺘﯽ ﮐﺴﯽ را دﺳﺘﮕﻴﺮ ﮐﻨﻨﺪ و در اوج اﺧﺘﻨﺎق و‬
‫ﺁن هﻢ در ﻣﺤﻴﻂ ﻧﻈﺎﻣﯽ و ﻣﺰﻳﺪ ﺑﺮ هﻤﻪ در ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﺜﻞ ﺁب ﺧﻮردن ﺁدم‬
‫ﻣﯽ ﮐﺸﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺗﻦ از "ﺳﺮﺑﺎزان اﻧﻘﻼﺑﯽ" ﺑﺮاﯼ درﺧﻮاﺳﺖ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻮﻻن ارﮔﺎن‬
‫ﺳﺮﮐﻮب ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﻨﺪ!؟ و ﭘﺲ از ﺁن هﻢ دﻳﮕﺮ هﻴﭻ ﮐﺲ ﻧﻪ اﺳﻢ ﺁن هﺎ را ﺑﺸﻨﻮد و ﻧﻪ از‬
‫ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺷﺎن اﻃﻼﻋﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﮐﻨﺪ؟ ﭼﺮا ﮐﻪ در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت دﺳﺖ ﻗﺼﻪ ﮔﻮﯼ ﺗﻮدﻩ اﯼ‬
‫رو ﻣﯽ ﺷﻮد و دروغ هﺎﻳﺶ ﺁﺷﮑﺎر ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬از ﺧﻮدﺷﺎن هﻢ ﻧﻤﯽ ﭘﺮﺳﻨﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺳﺮاغ هﻤﻪ ﯼ ﮐﺎدرهﺎﯼ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ را ﻣﯽ ﺷﻮد ﮔﺮﻓﺖ و از ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ هﻤﻪ ﯼ ﺁن هﺎ در‬
‫هﻤﻪ ﯼ زﻣﺎن هﺎ ﻣﯽ ﺷﻮد اﻃﻼع ﻳﺎﻓﺖ و ﺣﺘﺎ از ﺟﻮﺧﻪ ﯼ اﻋﺪام ﺁن هﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺷﺮح رﻳﺰ وﻗﺎﻳﻊ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎﺧﺒﺮ ﺷﺪ‪ ،‬وﻟﯽ از ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ “ﺳﺮﺑﺎز اﻧﻘﻼﺑﯽ” ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ از ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻋﻄﺎرﻳﺎن‬
‫ﺳﺆال ﮐﺮدﻩ و از ﻣﺴﺌﻮﻻن ﺧﻮد ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺧﻮاﺳﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬هﻴﭻ اﻃﻼﻋﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻤﯽ ﺁﻳﺪ!‬
‫ﺑﺮ ﺧﻼف ﺗﻮدﻩ اﯼ هﺎ و اﮐﺜﺮﻳﺘﯽ هﺎ ﮐﻪ از هﻴﭻ ﻇﻠﻤﯽ در ﺣﻖ اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن ﻣﻴﻬﻦ ﻓﺮوﮔﺬار‬
‫ﻧﮑﺮدﻩ و از دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ و ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﻣﺮگ ﺁن هﺎ اﻇﻬﺎر ﺷﺎدﻣﺎﻧﯽ و ﭘﻴﺮوزﯼ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻦ‬
‫ﺣﺘﺎ ﻟﺤﻈﻪ اﯼ از ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺁن هﺎ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺧﺸﻨﻮد و راﺿﯽ ﻧﺒﻮدم‪ .‬ﺑﺮﺧﻼف ﺁن هﺎ‬
‫هﻴﭻ ﮔﺎﻩ از ﻣﺼﻴﺒﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺁن هﺎ وارد ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬دﻟﺸﺎد ﻧﺒﻮدم و ﺑﺮ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ رﻗﺖ ﺑﺎرﯼ ﮐﻪ‬
‫ﻧﺼﻴﺐ ﺷﺎن ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﻣﯽ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪم و ﺁرزوﯼ ﺧﻼﺻﯽ ﺷﺎن را ﻣﯽ ﮐﺮدم؛ ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺑﺮاﯼ‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﭼﻮن ﺑﻬﺮام اﻓﻀﻠﯽ‪ .‬او ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﯼ ﻧﻴﺮوﯼ درﻳﺎﻳﯽ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻮﻓﻘﻴﺘﯽ ﺑﺮاﯼ ﺣﺰب‬
‫ﺗﻮدﻩ ﻧﻴﺰ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽ ﺷﺪ وﯼ ﻗﺎﻋﺪﺗﺎً ﭘﺴﺘﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ داﺷﺖ‪ ،‬ﻧﺼﻴﺒﺶ ﻧﻤﯽ ﺷﺪ‪ .‬او‬
‫ﺑﺎ ﺻﺪاﻗﺖ ﺗﻤﺎم‪ ،‬ﭘﺎ در اﻳﻦ راﻩ ﻧﻬﺎدﻩ ﺑﻮد و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﭘﺴﺖ و ﻣﻘﺎم ﻧﺒﻮد‪ .‬وﻟﯽ از ﺻﺪاﻗﺘﺶ‬
‫ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬او اﺳﻴﺮ ﺗﻮهﻢ ﭘﺮاﮐﻨﯽ رهﺒﺮﯼ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ رژﻳﻢ و ﻣﻘﺎﺻﺪ‬
‫ﺁن ﺑﻮد‪ .‬او هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ﺿﺮﺑﻪ ﺧﻮرد‪ ،‬ﺑﺮاﯼ اﻧﺠﺎم ﻣﺄﻣﻮرﻳﺘﯽ در ﺧﺎرج از‬
‫ﮐﺸﻮر ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮد و ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ در هﻤﺎن ﺟﺎ ﺑﻤﺎﻧﺪ و از ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ اﻳﺮان‬
‫ﺳﺮ ﺑﺎز زﻧﺪ‪ .‬اﻓﻀﻠﯽ اﻣﺎ ﻓﺮﻳﺐ دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت و ﺗﻮهﻢ ﭘﺮاﮐﻨﯽ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ را ﺧﻮرد‪ .‬او‬
‫ﺗﺼﻮر ﮐﺮد ﮐﻪ ﮔﻮﻳﺎ "ﻧﻴﺮوهﺎﯼ راﺳﺖ" ﺗﻮﻃﺌﻪ اﯼ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ زودﯼ ﺑﺎ ﮐﻤﮏ "ﻧﻴﺮوهﺎﯼ‬
‫اﻧﻘﻼﺑﯽ" و "ﺧﻂ اﻣﺎﻣﯽ" در ﺻﺤﻨﻪ ﺣﻞ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ را رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ و ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ و اﻃﻼﻋﺎت ﺳﭙﺎﻩ هﺪاﻳﺖ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‬
‫وﻟﯽ ﺗﻮدﻩ اﯼ هﺎ هﻤﭽﻨﺎن در ﮐﺎر ﺧﻠﻖ دﺷﻤﻨﺎن ﻓﺮﺿﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ٢٨٨.‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰﯼ ﺑﺮاﯼ‬

‫‪ 287‬ﺷﻬﻴﺪان ﺣﺰب ﺕﻮدﻩﯼ اﻳﺮان‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺣﺰب ﺕﻮدﻩﯼ اﻳﺮان‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٣۴٩‬‬
‫‪ 288‬در ﺥﺎﻃﺮات ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺥﻮﺑﯽ ﻣﺸﺨﺺ اﺱﺖ ﮐﻪ او ﻳﮑﯽ از ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺕﻮﻗﻒ اﻋﺪام هﺎ ﺑ ﻮدﻩ اﺱ ﺖ‪.‬‬
‫او در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻣ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪" :‬ﻧﺎه ﺎر را در ﻣﻨ ﺰل ﻣﻮﺱ ﻮﯼ اردﺑﻴﻠ ﯽ و ﺑ ﺎ ﺣ ﻀﻮر ﺁﻗﺎﻳ ﺎن ﻣﻬ ﺪوﯼ]ﮐﻨ ﯽ[‪ ،‬ﺥﺎﻣﻨ ﻪاﯼ و‬
‫‪٣٨٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﺗﻮدﻩ اﯼ هﺎ از ﻣﺪت هﺎ ﻗﺒﻞ ﺑﺎ هﺪاﻳﺖ ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ﺑﺎ ﺷﻮر و اﺷﺘﻴﺎق‬
‫ﺑﺴﻴﺎر در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرﯼ رژﻳﻢ ﺑﻪ او رأﯼ دادﻩ ﺑﻮد و ﻧﻴﺰ هﺎﺷﻤﯽ رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ‬
‫ﮐﻪ ﭼﭗ و راﺳﺖ در ﻣﺤﻀﺮش ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪﻩ و ﻋﻠﻴﻪ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﮔﺰارش ﻣﯽ دادﻧﺪ‪،‬‬
‫اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ اﺟﺮاﯼ ﺁن ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﯼ اﻃﻼﻋﺎت ﺳﭙﺎﻩ ﮐﻪ ﭘﻴﺶ ﺗﺮ از ﺁن ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان "ﺑﺎزوﯼ ﭘﺮاﻗﺘﺪار ﺗﻮدﻩ هﺎﯼ ﻣﺤﺮوم ﺑﺮﻋﻠﻴﻪ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ" ﻧﺎم ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻓﻀﻠﯽ ﺧﻄﺮ را دﺳﺖ ﮐﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﮐﺸﻮر ﺑﺎز ﻣﯽ ﮔﺮدد و ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ و ﺳﺮ‬
‫از ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺎﻩ در ﻣﯽ ﺁورد‪ .‬او ﻳﮏ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﻮد و در هﻤﻴﻦ ﺣﺪ ﻧﻴﺰ در ذهﻦ ﻣﻦ ﺟﺎﯼ دارد‪.‬‬
‫ﻣﮕﺮ ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮدﻩ اﻳﻢ دادﮔﺎﻩ او را ﮐﻪ در ﺁن ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﮔﺮﻳﺴﺖ و از رﯼ ﺷﻬﺮﯼ‪،‬‬
‫ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺮع ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﻋﻔﻮ ﻣﯽ ﮐﺮد و ﺧﻮاﺳﺘﺎر اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺘﻦ ﺗﺨﺼﺺ هﺎﯼ‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن در رﺷﺘﻪ هﺎﯼ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ و ﻧﺎوﺑﺮﯼ‪ ،‬وﯼ را زﻧﺪﻩ ﻧﮕﺎﻩ دارﻧﺪ ﺗﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺁﻣﻮزش‬
‫دادن اﻓﺮاد ﺑﻪ ﮐﺸﻮر و ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﺧﺪﻣﺖ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ او از‬
‫رﯼ ﺷﻬﺮﯼ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان وﮐﻴﻞ ﻣﺪاﻓﻊ ﺑﻪ دﻓﺎع از او ﺑﺮﺧﻴﺰد! ﺁﺧﺮ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﺻﺤﺒﺖ هﺎ ﮐﺠﺎ و ﺣﻤﺎﺳﻪ ﺗﺮاﺷﯽ هﺎﯼ ﮐﺬاﻳﯽ ﮐﺠﺎ؟!‬
‫ﻳﮑﯽ از ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﺁن ﺷﺐ و از ﻗﻀﺎ ﭘﺎﻳﺪارﺗﺮﻳﻦ و ﻣﻘﺎوم ﺗﺮﻳﻨﺸﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎم ﻓﺮزاد ﺟﻬﺎد‪ ،‬در‬
‫وﺻﻴﺖ ﻧﺎﻣﻪ اش ﮐﻪ ﻣﺸﺤﻮن از ذهﻨﻴﺖ ﺑﻪ رژﻳﻢ و ﺧﻤﻴﻨﯽ و ﺧﻂ ﺿﺪاﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ و‪ ...‬اﺳﺖ‬
‫ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫اﮔﺮ ﺧﻮن ﺑﺮاﯼ ﺁﺑﻴﺎرﯼ اﻧﻘﻼب ﺑﺎﺷﺪ ﺑﮕﺬار ﺑﺮﻳﺰد و اﮔﺮ ﺑﺮاﯼ ﻋﻘﺐ ﻧﺸﻴﻨﯽ در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ راﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﻧﺨﻮاهﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬هﻨﻮز هﻢ‬
‫ﻣﻌﺘﻘﺪم ﮐﻪ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در راﻩ ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﻣﺮدم ﻟﻪ و‬
‫‪٢٨٩‬‬
‫ﻟﻮردﻩ ﺷﺪﻩ ﺟﺎﻣﻌﻪ ام ﻗﺮار ﮔﻴﺮد و اﻣﻴﺪوارم ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫او ﺑﻪ ﻋﻨﻮان وﺻﻴﺖ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪" :‬از رﻳﺨﺘﻦ ﺧﻮن ﺑﺮاﯼ ﺁﺑﻴﺎرﯼ اﻧﻘﻼب اﺑﺎﻳﯽ ﻧﺪارد" و‬
‫ﻻﺟﺮم ﺗﻤﺎم ﺧﻮن هﺎﻳﯽ را ﮐﻪ ﺗﺎ ﺁن ﻣﻮﻗﻊ ﺗﻮﺳﻂ رژﻳﻢ رﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪﻩ و ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ﻋﻘﻴﺪﻩ‬
‫داﺷﺖ ﮐﻪ در "راﻩ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ و ﻋﻮاﻣﻠﺶ" ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺣﺘﺎ در‬
‫ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻟﺤﻈﻪ هﺎﯼ ﻋﻤﺮش ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ "ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در راﻩ ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ‬
‫ﻗﺪم ﺑﺮدارد"‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﻪ ﺳﻪ ﺳﺎل از ﺟﻨﺎﻳﺖ و ﺧﻮن رﻳﺰﯼ دژﺧﻴﻤﺎن ﺑﻌﺪ از‬
‫ﺧﺮدادﻣﺎﻩ ‪ ۶٠‬در ﺳﺮاﺳﺮ ﮐﺸﻮر ﻣﯽ ﮔﺬرد و او ﭼﻨﻴﻦ ﻗﻀﺎوت ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻧﺘﻈﺎر دارﻳﺪ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻣﻮﺟﻮداﺗﯽ را زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﻣﻘﺎوم‪ ،‬ﺑﺮ ﺳﺮﺷﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان "ﮔﻞ هﺎﯼ ﺳﺮﺳﺒﺪ‬

‫اﺣﻤﺪﺁﻗﺎ ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬ﺁﻗﺎﯼ ﻣﻬﺪوﯼ پﻴﺸﻨﻬﺎد داﺷﺖ ﺑﮑﻠﯽ اﻋﺪامهﺎ ﻗﻄﻊ ﺷﻮد و ﺑ ﺎ ﻣﺤﺎرﺑ ﺎن ﻣﻼﻳﻤ ﺖ ﮐﻨ ﻴﻢ ﮐ ﻪ ﺕ ﺼﻮﻳﺐ ﻧ ﺸﺪ‪" .‬‬
‫ﻋﺒ ﻮر از ﺑﺤ ﺮان‪ ،‬ﮐﺎرﻧﺎﻣ ﻪ و ﺥ ﺎﻃﺮات هﺎﺷ ﻤﯽ رﻓ ﺴﻨﺠﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺹ ﻔﺤﻪﯼ ‪ ،٣٠٢‬دﻓﺘ ﺮ ﻧ ﺸﺮ ﻣﻌ ﺎرف اﻧﻘ ﻼب‪ ،‬ﭼ ﺎپ ﺱ ﻮم‬
‫‪.١٣٧٨‬‬
‫‪ 289‬ﺷﻬﻴﺪان ﺣﺰب ﺕﻮدﻩﯼ اﻳﺮان‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺣﺰب ﺕﻮدﻩﯼ اﻳﺮان‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.١٧٩‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٨٨‬‬
‫ﻣﻴﻬﻦ" ﺣﻠﻮا‪ -‬ﺣﻠﻮا ﮐﻨﻨﺪ؟!‪ ٢٩٠‬ﻳﺎ ﮐﻪ هﻮﺷﻨﮓ ﻋﻄﺎرﻳﺎن‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﯼ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻏﺮب ارﺗﺶ ﮐﻪ‬
‫در ﺳﺮﮐﻮب ﮐﺮدﺳﺘﺎن و ﻧﻴﺮوهﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ و ﻣﺘﺮﻗﯽ ﻧﻴﺰ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺰاﻳﯽ داﺷﺖ‪ ،‬ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻣﻦ از ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﻨﺞ اﺳﻔﻨﺪ ‪ ۵٧‬ﮐﻪ در ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻢ ﺗﺎ روز‬
‫‪٢٩١‬‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﺑﺮاﯼ ﺣﻔﻆ ﻧﻈﺎم ﺟﻨﮕﻴﺪﻩ ام‪.‬‬
‫ﺁﻳﺎ ﻣﻀﺤﮏ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﺪﻋﯽ ﺷﻮﻳﻢ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ در ﺑﻨﺪ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺧﻴﻠﯽ هﺎﻳﺸﺎن ﺁﺛﺎر ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎﯼ وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ ﯼ ﺟﻼدان رژﻳﻢ را ﺑﺮ ﺑﺪن دارﻧﺪ و ﮐﻤﺮ هﻤﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻧﺎﺑﻮدﯼ رژﻳﻢ ﺑﺴﺘﻪ اﻧﺪ‪" ،‬ﻣﺮا ﺑﺒﻮس" ﺧﻮان‪ ،‬ﮐﺴﺎﻧﯽ را روﯼ ﺳﺮﺷﺎن ﻗﺮار دهﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫اﻋﺘﺮاف ﺧﻮد و ﺣﺰب ﺷﺎن ﺑﻌﺪ از ﮔﺬﺷﺖ ‪ ٢٠‬ﺳﺎل از ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬هﻤﭽﻨﺎن ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫از اﺑﺘﺪاﯼ ﭘﺬﻳﺮش ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ در ﻧﻈﺎم ﺗﺎ ﻟﺤﻈﻪ ﯼ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺣﻔﻆ ﻧﻈﺎم ﺟﻨﮕﻴﺪﻩ اﻧﺪ؟ ﺁﻳﺎ‬
‫اﻳﻦ ﻓﺮﻳﺐ دادن ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ و ﺗﺤﺮﻳﻒ ﮐﺮدن ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮدﯼ را "ﻗﻬﺮﻣﺎن ﻣﺮدم"‬
‫و‪ ...‬ﺑﻨﺎﻣﻴﻢ؟‬
‫ﻣﻮارد ﺑﺎﻻ را ﻧﻪ از ﻧﮕﺎﻩ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﻓﻮق‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ از اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻊ ﻣﻄﺮح‬
‫ﮐﺮدم ﺗﺎ دﺳﺖ ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﺎ ﺟﻌﻞ و ﻓﺮﻳﺐ‪ ،‬رواﻳﺖ ﮔﺮ ﺑﺨﺸﯽ از ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬رو ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻢ و ﺑﮕﻮﻳﻢ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺟﺎﻋﻼن ﺣﺮﻓﻪ اﯼ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺑﻴﺮاهﻪ‬
‫ﺑﺮدﻩ و ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ داﺳﺘﺎن ﺳﺮاﻳﯽ هﺎﻳﯽ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از هﻤﻪ ﺑﻪ رﻓﻘﺎﯼ اﻋﺪام ﺷﺪﻩ ﯼ ﺧﻮدﺷﺎن ﺗﻮهﻴﻦ و‬
‫ﺑﯽ ﺣﺮﻣﺘﯽ روا ﻣﯽ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ در ﺻﺪد ﻧﻴﺴﺘﻢ ﻧﻌﻞ واروﻧﻪ زﻧﻢ ﮐﻪ ﺗﻮدﻩ اﯼ هﺎ در زﻧﺪان از ﻋﻘﺎﻳﺪﺷﺎن دﻓﺎع ﻧﻤﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻪ ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻗﺼﺪﯼ ﻧﺪارم‪ .‬ﻣﻦ ﺗﻮدﻩ اﯼ هﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎرﯼ را دﻳﺪﻩ ام ﮐﻪ از ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ و‬
‫ﻋﻘﺎﻳﺪﺷﺎن دﻓﺎع ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ دﻓﺎع ﺗﻮدﻩ اﯼ هﺎ از ﺳﻴﺎﺳﺖ هﺎ و ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺣﺰب ﺷﺎن‪ ،‬ﮐﺎر‬
‫ﭼﻨﺪان ﺷﺎﻗﯽ هﻢ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺁن هﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺟﺎﺳﻮس ﻧﺒﻮدﻩ و ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‬
‫ﺟﺎﺳﻮﺳﯽ ﻧﭙﺮداﺧﺘﻪ اﻧﺪ و ﻋﻤﻠﮑﺮدﺷﺎن در راﺳﺘﺎﯼ دﻓﺎع از ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﮐﺎرﯼ ﮐﻪ ﭼﻨﺪان ﻣﺸﮑﻞ و ﻣﺨﺎﻃﺮﻩ ﺁﻣﻴﺰ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﯽ رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻧﺎن در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ هﺎﻳﯽ از ﺣﺎﮐﻤﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎدهﺎﻳﯽ ﻣﯽ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﻪ‬
‫اﻋﺘﺮاف ﺧﻮدﺷﺎن‪ ،‬ﺗﺎ ﻟﺤﻈﻪ ﯼ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ‪ ،‬ﺳﺮ و ﺟﺎن در راﻩ دﻓﺎع از ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ و‬
‫ﺁرﻣﺎن هﺎﯼ ﺁن ﻓﺪا ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫رواﻳﺘﯽ از ﺳﻮﯼ ﺳﺎزﻣﺎن اﮐﺜﺮﻳﺖ‬

‫ﻣﺴﺌﻮﻻن ﺳﺎزﻣﺎن ﻓﺪاﻳﻴﺎن "اﮐﺜﺮﻳﺖ" وﻗﺘﯽ ﻣﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ درﺑﺎرﻩ ﯼ اﻧﻮﺷﻴﺮوان ﻟﻄﻔﯽ‪ ،‬ﻳﮑﯽ از‬
‫رهﺒﺮان اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﮐﻪ در ﺧﺮدادﻣﺎﻩ ‪ ۶٧‬در اوﻳﻦ ﺟﺎن ﺑﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻴﻮﻩ اﯼ را‬
‫ﭘﻴﺸﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻗﺎﻋﺪﺗﺎً ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ راهﯽ ﺑﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪ‪:‬‬

‫‪ 290‬اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﯽ اﺱﺖ ﮐﻪ پﻴﺶﺕﺮ ﺣﺰب ﺕﻮدﻩ و اﮐﺜﺮﻳﺖ در ‪ ١٣‬ﺁﺑﺎن ‪ ،۶٠‬ﻃﯽ اﻃﻼﻋﻴﻪﯼ ﻣ ﺸﺘﺮﮐﯽ در ﻧ ﺸﺮﻳﻪ ﮐ ﺎر‬
‫ﺷ ﻤﺎرﻩ ‪ ١٣۴‬اﻋ ﻼم ﮐ ﺮدﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ "ﺥﻠ ﻖ ﺣ ﻖ دارد و ﺑﺎﻳ ﺪ اﻳ ﻦ دﺷ ﻤﻨﺎن ﺱ ﻮﮔﻨﺪ ﺥ ﻮردﻩﯼ اﻧﻘ ﻼب را ﺑ ﺪون ﮐ ﻮﭼﮑﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﻤﺎﺷﺎت ﺱﺮﮐﻮب ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 291‬ﺷﻬﻴﺪان ﺣﺰب ﺕﻮدﻩﯼ اﻳﺮان‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺣﺰب ﺕﻮدﻩﯼ اﻳﺮان‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٣۴٨‬‬
‫‪٣٨٩‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺁن روز ‪ ٢٧‬ﻣﺮداد ‪ ۶٢‬ﮐﻪ در ﺟﺎدﻩ ﯼ ﭼﺎﻟﻮس ﺑﺎ ﻳﮏ ﻟﺸﮕﺮ ﮐﺎﻣﻴﻮن‬
‫‪٢٩٢‬‬
‫و ﺳﻮارﯼ و ﻣﻮﺗﻮرﺳﻮار ﻣﺤﺎﺻﺮﻩ اش ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺟﺎدﻩ ﯼ ﭼﺎﻟﻮس را دﻳﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﻻﺑﺪ ﺳﺆال ﺧﻮاهﻨﺪ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻳﮏ ﻟﺸﮕﺮ ﮐﺎﻣﻴﻮن و‬
‫ﺳﻮارﯼ و ﻣﻮﺗﻮرﺳﻮار ﭼﮕﻮﻧﻪ در ﺁن ﺟﺎدﻩ ﺟﺎ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺎﺻﺮﻩ ﯼ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ‬
‫ﻣﯽ ﭘﺮدازﻧﺪ؟ ﺑﻌﺪ از ﺁن ﺳﺆال ﺧﻮاهﻨﺪ ﮐﺮد‪ :‬ﭼﻪ ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ ﺑﺴﻴﺞ اﻳﻦ هﻤﻪ ﻧﻴﺮو ﺑﺮاﯼ‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ هﺴﺖ؟ ﺁن هﻢ ﺁدﻣﯽ ﺑﯽ دﻓﺎع و ﻏﻴﺮ ﻣﺴﻠﺢ ﮐﻪ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ رژﻳﻢ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ‬
‫از ﺁن ﺁﮔﺎﻩ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺶ از اﻧﻘﻼب‪" ،‬ﮐﻨﻔﺪراﺳﻴﻮن داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﻳﺮاﻧﯽ" ﻧﻮارﯼ را در ﺧﺎرج از ﮐﺸﻮر ﺗﻬﻴﻪ‬
‫ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺣﺎوﯼ ﺷﻌﺮ و ﺁهﻨﮕﯽ ﺑﻮد ﺑﻪ ﻧﺎم "ﺳﺎل ‪ ،۵٠‬ﺳﺎﻟﯽ ﮐﻪ زﻧﮓ ﺧﻮن ﺑﻪ ﺻﺪا در‬
‫ﺁﻣﺪ و ﺗﻮﻓﺎن ﺟﻮاﻧﻪ داد" در ﺷﻌﺮ ادﻋﺎ ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺳﺎواﮎ ﺑﺮاﯼ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ اﻣﻴﺮ ﭘﺮوﻳﺰ‬
‫ﭘﻮﻳﺎن‪ ٣ ،‬هﺰار رﻧﺠﺮ و ﮐﻮﻣﺎﻧﺪو ﺑﺴﻴﺞ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد! و ﮐﺴﯽ هﻢ ﻧﭙﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﻣﮕﺮ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‬
‫ﮐﺸﻮرﯼ را ﻓﺘﺢ ﮐﻨﻨﺪ؟ ﻳﮏ ﺧﺎﻧﻪ ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎزﻩ در ﺁن زﻣﺎن‪ ،‬دور‪ ،‬دور‬
‫ﻣﺒﺎرزﻩ ﯼ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ در اﻳﺮان و ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﯼ ﻻﺗﻴﻦ و ﺣﺘﺎ اروﭘﺎ و‪ ...‬ﺑﻮد‪ .‬اﻣﻴﺮ ﭘﺮوﻳﺰ ﭘﻮﻳﺎن‬
‫ﻧﻴﺰ ﺟﺰو رهﺒﺮان ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﭼﺮﻳﮑﯽ اﻳﺮان ﺑﻮد و از ﻗﺒﻞ اﺣﺘﻤﺎل درﮔﻴﺮﯼ‬
‫ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﻧﻴﺰ ﻣﯽ رﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺁﺧﺮ ﮐﺴﯽ ﺳﺆال ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ در ﺳﺎل ‪ ۶٢‬و ﺳﺎل هﺎ ﭘﺲ از ﻧﻔﯽ ﻣﺒﺎرزﻩ ﯼ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻓﺪاﺋﻴﺎن "اﮐﺜﺮﻳﺖ"‪ ،‬ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاﯼ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ اﻧﻮﺷﻴﺮوان ﻟﻄﻔﯽ ﮐﻪ در زﻣﺮﻩ ﯼ‬
‫ﻳﮑﯽ از رهﺒﺮان ﺳﺎزﻣﺎن "اﮐﺜﺮﻳﺖ" ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻩ ﭘﻴﺶ دﺳﺖ در دﺳﺖ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ رژﻳﻢ ﺑﺮ‬
‫ﻋﻠﻴﻪ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻓﻌﺎل و ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﻼ هﺎ‪ ،‬ﻣﺒﺎرزﻩ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﻳﮏ ﻟﺸﮕﺮ‬
‫ﮐﺎﻣﻴﻮن و ﺳﻮارﯼ و ﻣﻮﺗﻮرﺳﻮار ﺑﺴﻴﺞ ﮐﻨﻨﺪ؟ ﺗﺎزﻩ ﺣﺮﻓﯽ از ﺣﻀﻮر ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﭘﻴﺎدﻩ ﻧﻈﺎم‬
‫ﻧﻤﯽ زﻧﻨﺪ!‬
‫ﺳﭙﺲ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻟﺤﻈﻪ ﯼ وداع اﻧﻮﺷﻴﺮوان ﻟﻄﻔﯽ ﺑﺎ زﻧﺪاﻧﻴﺎن هﻢ ﺑﻨﺪش‪ ،‬ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻟﺤﻈﻪ ﯼ ﻋﺰﻳﻤﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺻﺪاﯼ ﺁرام و ﮐﻤﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺁن ﮐﻪ در ﻣﻴﺎن اﻳﺴﺘﺎدﻩ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺳﮑﻮت دوﺑﺎرﻩ را ﺑﻪ اﺗﺎق ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﺎ ﮔﻨﺠﺸﮏ هﺎ هﻢ ﮔﻮﻳﯽ ﺳﺎﮐﺖ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‬
‫ﺗﺎ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﮐﻠﻤﺎﺗﺶ را ﺑﺸﻨﻮﻧﺪ‪ ...‬ﺳﺮاﭘﺎﯼ وﺟﻮد ﺁن هﺎ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺷﻨﻮﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻮش اﺳﺖ‪.‬‬
‫هﻤﻪ ﯼ ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ ﺑﺎ هﻢ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﻳﮏ دژﺧﻴﻢ رزﻣﻴﺪﻩ اﻧﺪ ﺑﻪ اﺗﺤﺎد‬
‫ﻓﺮا ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﻴﺜﺎق هﻤﺒﺴﺘﮕﯽ و ﭘﻴﮑﺎر ﻣﺸﺘﺮﮎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﻌﺎدت ﻣﺮدم و‬
‫ﺳﺮﺑﻠﻨﺪﯼ ﻣﻴﻬﻦ ﭘﺎﯼ ﻣﯽ ﻓﺸﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺮدم و ﺑﺮاﯼ ﺁن ﮐﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﺁزاد‪ ،‬ﺻﻠﺢ‬
‫ﺁﻣﻴﺰ و ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ هﻢ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬دﺳﺖ در دﺳﺖ هﻢ‪ ،‬ﺑﺎزو ﺑﻪ ﺑﺎزو‬
‫‪٢٩٣‬‬
‫و در ﺻﻔﯽ واﺣﺪ ﭘﻴﺶ ﺑﺮوﻳﺪ و ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﮐﻪ ﭘﻴﺮوزﯼ از ﺁن ﻣﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫و ﮔﻮﻳﺎ ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ هﻨﻮز زﻣﺎن درازﯼ ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ از ﺁن ﻣﻮﻗﻌﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪:‬‬

‫‪ 292‬ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ ﮐﺎر ارﮔﺎن رﺱﻤﯽ ﺱﺎزﻣﺎن ﻓﺪاﺋﻴﺎن ﺥﻠﻖ اﮐﺜﺮﻳﺖ‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ،۵۴‬ﻣﺮداد ﻣﺎﻩ ‪.۶٧‬‬
‫‪ 293‬ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ ﮐﺎر ارﮔﺎن رﺱﻤﯽ ﺱﺎزﻣﺎن اﮐﺜﺮﻳﺖ‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ،۵۴‬ﻣﺮداد ‪.۶٧‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٩٠‬‬
‫ﺳﺮﮐﻮب ﻗﺎﻃﻊ ﺗﺮورﻳﺴﺖ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﺟﻨﺎﻳﺖ ﮐﺎراﻧﻪ ﯼ ﺧﻮد ﻧﺎﺑﻮدﯼ‬
‫اﻧﻘﻼب را ﻃﻠﺐ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﻳﮏ ﺿﺮورت ﻣﺒﺮم ﺑﻮد‪ .‬هﺮ ﻧﻮع ﺗﺮدﻳﺪ در اﻳﻦ‬
‫زﻣﻴﻨﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎً ﺑﻪ ﺳﻮد ﺿﺪاﻧﻘﻼب ﺗﻤﺎم ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﻴﺮوهﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ‬
‫ﺿﻤﻦ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ دارﯼ و ﭘﺮهﻴﺰ از ﺳﺮاﺳﻴﻤﮕﯽ و ﺷﺘﺎب زدﮔﯽ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﺨﺮﻳﺐ و ﺗﺮور را ﺑﺎ ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ ﺗﻤﺎم ﺳﺮﮐﻮب ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺁرﯼ‬
‫اﻳﻦ اﻧﻘﻼب اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎﻟﻨﺪﮔﯽ ﻧﺎﺧﺎﻟﺼﯽ هﺎ را ﺑﻪ دور ﻣﯽ رﻳﺰد و‬
‫‪٢٩٤‬‬
‫ﺧﺎﺋﻨﻴﻦ را در زﻳﺮ ﮔﺎم هﺎﯼ ﺳﻨﮕﻴﻦ و اﺳﺘﻮار ﺧﻮد ﻟﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﺪام ﺣﺮف را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎور ﮐﺮد‪" .‬ﻟﻪ ﺷﺪن زﻳﺮ ﮔﺎم هﺎﯼ ﺳﻨﮕﻴﻦ و اﺳﺘﻮار‬
‫ﭘﺎﺳﺪاران اﻧﻘﻼب" را ﻳﺎ‪...‬‬
‫ﭼﻘﺪر دﻟﻢ ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ ﺣﺮف هﺎﯼ اﻣﺮوزﺷﺎن را ﺑﺎور ﮐﻨﻢ‪" .‬ﻣﻴﺜﺎق هﻤﺒﺴﺘﮕﯽ" و "ﭘﻴﮑﺎر‬
‫ﻣﺸﺘﺮﮎِ" "ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ هﻢ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ" و"در ﺑﺮاﺑﺮ دژﺧﻴﻢ رزﻣﻴﺪﻩ اﻧﺪ"! اﻣﺎ ﻳﺎدم ﻣﯽ ﺁﻳﺪ ﮐﻪ‬
‫هﻤﻪ ﯼ اﻳﻦ ﺣﺮف هﺎ را ﺗﺎ دﻳﺮوز ﻋﻠﻴﻪ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺣﮑﻮﻣﺖ وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ و‬
‫هﻤﻴﻦ روﺿﻪ هﺎ را ﺑﺮاﯼ ﭘﺎﺳﺪاران ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ!‬
‫ﺑﺎ هﻤﻪ ﯼ اﻳﻦ هﺎ‪ ،‬ﭼﻘﺪر دﻟﻢ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﻮﺷﻴﺮوان ﻟﻄﻔﯽ اﻋﺪام ﻧﻤﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﭼﻘﺪر دﻟﻢ‬
‫ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻪ "ﮐﺴﯽ زﻳﺮ ﮔﺎم هﺎﯼ ﺳﻨﮕﻴﻦ و اﺳﺘﻮار اﻧﻘﻼب" ﻟﻪ ﻧﻤﯽ ﺷﺪ! اﻓﺴﻮس!‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﯼ روزﻧﺎﻣﻪ ﯼ "ﮐﺎر" اﮐﺜﺮﻳﺖ ﺳﭙﺲ در اداﻣﻪ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ از ﻣﻼﻗﺎت ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن در ﮔﻮهﺮدﺷﺖ و ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﺁﻣﺪﻩ اﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺧﺒﺮﯼ ﺁوردﻧﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ روزهﺎ ﺑﭽﻪ هﺎﯼ اﺳﻴﺮﺷﺎن هﺮ ﮐﺪام ﺑﺎ ﺳﻪ ﺷﺎﺧﻪ ﮔﻞ ﺑﻪ‬
‫‪٢٩٥‬‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪ ﯼ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﻼﻗﺎت ﺷﺎن ﺁﻣﺪﻩ اﻧﺪ‪...‬‬
‫اﻧﻮﺷﻴﺮوان ﻟﻄﻔﯽ در ﺧﺮدادﻣﺎﻩ ‪ ۶٧‬ﺟﺎن ﺑﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺁﺧﺮﻳﻦ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﮐﻪ ﻣﻦ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺟﺰو ﺁﻧﺎن ﺑﻮدم‪ ،‬در ﺁﺑﺎن ﻣﺎﻩ ‪ ۶۵‬زﻧﺪان را ﺗﺮﮎ ﮐﺮدﻧﺪ و ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن‬
‫ﻋﺎدﯼ اﺧﺘﺼﺎص ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎ در ﻣﺮدادﻣﺎﻩ ‪ ،۶٧‬ﺑﻪ دﻳﺪار ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن ﺑﻪ ﻗﺰل ﺣﺼﺎر رﻓﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺁن هﺎ‬
‫را ﺑﺎ ﺳﻪ ﺷﺎﺧﻪ ﮔﻞ دﻳﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ؟! ﻣﮕﺮ در زﻧﺪان ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﮔﻞ ﻓﺮوﺷﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن‬
‫هﺮ ﻳﮏ ﺑﺎ ﺳﻪ ﺷﺎﺧﻪ ﮔﻞ ﺑﻪ دﻳﺪار ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎﻳﺸﺎن ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ؛ ﻣﮕﺮ ﺑﺮاﯼ اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﺑﻮد ﮐﻪ در‬
‫زﻧﺪان ﮐﺴﯽ اﻋﺪام ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و ﻣﮕﺮ‪...‬‬
‫ﺁﻳﺎ ﺑﺎ ﺧﻮاﻧﺪن اﻳﻦ ﺳﻄﺮهﺎ‪ ،‬ﮔﻤﺎن ﺑﺮدﻩ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ هﺎ و‬
‫اﻃﻼﻋﻴﻪ هﺎﻳﯽ‪ ،‬ﺗﺎ ﮐﺠﺎ از واﻗﻌﻴﺖ هﺎﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ اﻳﺮان دور هﺴﺘﻨﺪ و هﻤﭽﻨﺎن از ﺷﻨﺎﺧﺖ و‬
‫درﮎ رژﻳﻢ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ و ﺁﺧﻮﻧﺪهﺎﯼ ﺣﺎﮐﻢ ﻋﺎﺟﺰﻧﺪ؟‬
‫هﻔﺘﻤﻴﻦ روز ﺷﻬﺎدت اﻧﻮش‪ ،‬ﺧﺎوران ﻣﻴﻌﺎدﮔﺎﻩ هﺰاران ﻋﺎﺷﻖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻮاﯼ‬
‫ﺗﺮاﻧﻪ هﺎﻳﺸﺎن در ﺳﺮاﺳﺮ دﺷﺖ ﻃﻨﻴﻦ ﻣﯽ اﻓﮑﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎدران ﻓﺪاﻳﯽ‪ ،‬ﺗﻮدﻩ اﯼ‪ ،‬ﻣﺠﺎهﺪ‬

‫‪ 294‬ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ ﮐﺎر ارﮔﺎن رﺱﻤﯽ ﺱﺎزﻣﺎن اﮐﺜﺮﻳﺖ‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ٢٨ ،١۴٩‬ﺑﻬﻤﻦ ‪.۶٠‬‬

‫‪ 295‬ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ ﮐﺎر ارﮔﺎن رﺱﻤﯽ ﺱﺎزﻣﺎن اﮐﺜﺮﻳﺖ‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ،۵۴‬ﻣﺮداد ‪.۶٧‬‬
‫‪٣٩١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫و دﻳﮕﺮ ﻣﺒﺎرزﻳﻦ ﺧﻠﻖ ﺑﺮاﯼ اداﯼ اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎﻧﺸﺎن‪ ،‬اﻣﺮوز اﻳﻦ ﺟﺎ ﺟﻤﻊ‬
‫‪٢٩٦‬‬
‫ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪...‬‬
‫اﮔﺮ در ﺳﺎل ‪ ۶٧‬اﻣﮑﺎن ﺟﻤﻊ ﺷﺪن "هﺰاران ﻋﺎﺷﻖ ﮐﻪ ﻧﻮاﯼ ﺗﺮاﻧﻪ هﺎﻳﺸﺎن در ﺳﺮاﺳﺮ‬
‫دﺷﺖ ﻃﻨﻴﻦ ﻣﯽ اﻓﮑﻨﺪ"‪ ،‬ﺁن هﻢ ﺑﺮاﯼ ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ رژﻳﻢ اﻋﺪام ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﭼﻪ ﺟﺎﯼ ﺻﺤﺒﺖ از دﻳﮑﺘﺎﺗﻮرﯼ ﺧﻮﻧﺨﻮار و ﻟﺠﺎم ﮔﺴﻴﺨﺘﻪ اﺳﺖ؟ ﺁﻳﺎ واﻗﻌﺎً‬
‫ﺣﺎﮐﻤﺎن ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺁن هﻢ در ﺳﺎل ‪ ،۶٧‬ﺳﺎل ﻗﺘﻞ ﻋﺎم هﺰاران زﻧﺪاﻧﯽ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺗﺎ‬
‫اﻳﻦ اﻧﺪازﻩ رﻓﺘﺎرﺷﺎن ﻧﺮم و ﻣﻼﻳﻢ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﭼﺸﻢ ﺑﺮ ﺗﺠﻤﻊ ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎ و‬
‫ﺳﺮود ﺧﻮاﻧﯽ ﺷﺎن ﺑﺒﻨﺪﻧﺪ؟! ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﻇﺮﻳﻒ ﺁن ﮐﻪ در ﮔﻮرﺳﺘﺎن ﺧﺎوران ﮐﻪ ﺷﻬﺪاﯼ‬
‫ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ را در ﺁن ﺟﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﮎ ﻣﯽ ﺳﭙﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎدران ﺷﻬﺪاﯼ "ﻣﺠﺎهﺪ" ﮐﻪ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن در‬
‫ﺁن ﺟﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﮎ ﺳﭙﺮدﻩ ﻧﺸﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﺣﻀﻮر دارﻧﺪ وﻟﯽ ﺧﺒﺮﯼ از ﻣﺎدران ﺷﻬﺪاﯼ "ﭘﻴﮑﺎرﯼ" و‬
‫دﻳﮕﺮ اﻓﺮاد واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ "ﺧﻂ ﺳﻪ" ﮐﻪ اﺗﻔﺎﻗﺎً ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن در هﻤﺎن ﮔﻮرﺳﺘﺎن ﺧﺎوران‬
‫ﺁرﻣﻴﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬در ﻣﻴﺎن ﻧﻴﺴﺖ! واﻗﻌﻴﺖ ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ هﻨﻮز "اردوﮔﺎﻩ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ واﻗﻌﺎً ﻣﻮﺟﻮد"‬
‫ﺳﺮﭘﺎ ﺑﻮد و ﭼﺸﻢ و ﮔﻮش ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن "اﮐﺜﺮﻳﺘﯽ" ﺑﻪ رﻓﻘﺎﯼ ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﺷﻮروﯼ دوﺧﺘﻪ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ از دﺷﻤﻨﺎﻧﺸﺎن ﻧﺎﻣﯽ ﺑﺮدﻩ ﺷﻮد!‬

‫رواﻳﺘﯽ از ﺳﻮﯼ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‬

‫در ﮐﺘﺎب “ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن در زﻧﺠﻴﺮ” و در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ واﻗﻌﻪ ﯼ ‪ ١٩‬ﺑﻬﻤﻦ و ﺷﻬﺎدت ﻣﻮﺳﯽ‬
‫ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﯽ و اﺷﺮف رﺑﻴﻌﯽ در ﮔﺰارش ﻣﺤﻴﺮاﻟﻌﻘﻮﻟﯽ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ‪:‬‬
‫‪ ...‬ﻓﺮدا در و دﻳﻮار ﺗﻤﺎم ﺑﻨﺪ ﭘﺮ ﺑﻮد از ﺷﻌﺎر ﻣﺮگ ﺑﺮ ﺧﻤﻴﻨﯽ ‪ -‬درود ﺑﺮ‬
‫‪٢٩٧‬‬
‫رﺟﻮﯼ ‪ -‬درود ﺑﺮ اﺷﺮف و ﻣﻮﺳﯽ‪...‬‬
‫ﺷﻌﺎر "درود ﺑﺮ اﺷﺮف و ﻣﻮﺳﯽ" ﻣﺤﺼﻮل ﻧﮕﺮش ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﯼ رهﺒﺮﯼ از ﺳﺎل‬
‫‪ ۶۴‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از اﻳﻦ ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ در ادﺑﻴﺎت ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﻧﺎم اﺷﺮف رﺑﻴﻌﯽ‬
‫ﭘﻴﺶ از ﻧﺎم ﻣﻮﺳﯽ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ رود وﮔﺮﻧﻪ ﺗﺎ ﭘﻴﺶ از ﺁن هﺮﭼﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺎم ﻣﻮﺳﯽ‬
‫ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﯽ ﻃﻼﻳﻪ دار ﺁن ﺑﻮد‪ ،‬ﺣﺘﺎ در ﭘﻴﺎم ﻣﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ اﻳﻦ ﻓﺎﺟﻌﻪ ﯼ ﺟﺎﻧﮕﺪاز‪،‬‬
‫ﻋﻠﯽ رﻏﻢ اﻳﻦ ﮐﻪ هﻤﺴﺮش را از دﺳﺖ دادﻩ ﺑﻮد‪ ،‬روﯼ ﻣﻮﺳﯽ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﯽ و ﻧﻘﺶ او و ﻓﺎﺟﻌﻪ ﯼ‬
‫از دﺳﺖ دادن او ﺗﮑﻴﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ واﻗﻌﻴﺖ داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺰرگ ﺑﻮدن ﻧﺎم و ﺷﺄن ﻣﻮﺳﯽ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﯽ در ذهﻦ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺠﺎهﺪ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬هﻤﻪ ﯼ ﺷﻬﺪاﯼ ﺁن روز ﺗﺤﺖ اﻟﺸﻌﺎع ﻧﺎم ﻣﻮﺳﯽ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﯽ ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﺒﺎس داورﯼ‪،‬‬
‫از رهﺒﺮان ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺴﻌﻮد ﭘﺲ از ﺷﻨﻴﺪن ﺧﺒﺮ داﺋﻤﺎً ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪" :‬اﻟﺴﻼم ﻋﻠﻴﮏ ﻳﺎ‬
‫ﻣﻮﺳﯽ"‪ .‬ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺳﺎل ‪ ۶٠‬روﯼ دﻳﻮار ﺷﻌﺎر "درود ﺑﺮ اﺷﺮف و‬
‫ﻣﻮﺳﯽ" ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ؟‬

‫‪ 296‬پﻴﺸﻴﻦ‪.‬‬
‫‪ 297‬ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن در زﻧﺠﻴﺮ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺱﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺥﻠﻖ اﻳﺮان‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٢٨٢‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٩٢‬‬
‫در ﮐﺘﺎب "ﺳﻴﻤﺎﯼ اﺷﺮف و ﻣﻮﺳﯽ در ﺣﻤﺎﺳﻪ ﯼ ‪ ١٩‬ﺑﻬﻤﻦ"‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﻣﺠﺎهﺪ ﻻدن‬
‫ﭘﺮدﻩ ﺷﻨﺎس‪ ،‬ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺎص ﺑﭽﻪ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﮐﻢ ﺳﻦ و ﺳﺎل ﺗﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮدﻩ و ﺑﻪ‬
‫ﺻﺤﻨﻪ ﯼ ﻋﺎﺷﻮرا ﺑﺮاﯼ دﻳﺪن ﭘﻴﮑﺮ ﺷﻬﻴﺪان ﺑﺮدﻧﺪ ﺗﺎ روﺣﻴﻪ ﺷﺎن را ﺧﺮد‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪) ...‬ﻻﺟﻮردﯼ( ﺑﭽﻪ هﺎ را وادار ﺑﻪ ﺗﻮهﻴﻦ ﺑﻪ ﺷﻬﺪا ﻣﯽ ﮐﺮد وﻟﯽ ﺁن هﺎ‬
‫زﻳﻨﺐ وار ﺳﺮود ﺷﻬﺎدت را ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪... .‬ﻣﺰدوران از اﻳﻦ هﻤﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ‬
‫‪٢٩٨‬‬
‫ﺧﺸﻢ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﺎ ﻟﮕﺪ ﺑﭽﻪ هﺎ را ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ﺑﺮﮔﺮداﻧﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻇﺎهﺮاً ﻻﺟﻮردﯼ و ﭘﺎﺳﺪاراﻧﺶ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺠﺎهﺪ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺗﻮهﻴﻦ ﮐﺮدن ﺑﻪ‬
‫ﺷﻬﺪاﯼ ‪١٩‬ﺑﻬﻤﻦ‪ ،‬ﺳﺮود "ﺷﻬﺎدت" را ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬هﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﺣﺴﺎﺳﻴﺘﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ! و ﺗﻨﻬﺎ ﺁن هﺎ‬
‫را ﺑﺎ ﻟﮕﺪ ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﻴﺪﻧﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ در ﺟﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﻣﺪﻋﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫هﻤﺎن ﺷﺐ ‪ ١۵٠‬ﻣﻴﻠﻴﺸﻴﺎ را ﺑﻪ ﺟﺮم اﻳﻦ ﮐﻪ ﺻﺮﻓﺎً ﺑﻪ ﺷﻬﺪاﯼ ‪١٩‬ﺑﻬﻤﻦ ﺗﻮهﻴﻦ ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﺟﻮﺧﻪ ﯼ اﻋﺪام ﺳﭙﺮدﻧﺪ!‬
‫هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﻣﺠﺎهﺪ ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺁوردﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬
‫ﺣﺪود ﭼﻬﺎر زﻧﺪاﻧﺒﺎن ﺑﻪ ﺑﻨﺪ رﻳﺨﺘﻪ و ﺑﺎ ﻣﺸﺖ و ﻟﮕﺪ ﺑﻪ زور ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ‬
‫اوﻳﻦ ﺑﺮدﻧﺪ‪ ...‬ﻻﺟﻮردﯼ ﺟﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﺟﻌﺒﻪ ﺷﻴﺮﻳﻨﯽ وارد ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﭘﺸﺖ‬
‫ﻣﻴﮑﺮوﻓﻦ رﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﻳﻤﻦ ﻧﻮزدهﻢ ﺑﻬﻤﻦ ﺑﺮاﯼ ﺗﺎن ﺷﻴﺮﻳﻨﯽ ﺁوردﻩ اﻳﻢ‪... .‬‬
‫ﻳﮏ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﻳﮑﯽ از ﺧﻮاهﺮان از ﻣﻴﺎن ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺑﺎ ﻓﺮﻳﺎد رﺳﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﯼ‬
‫اوﻳﻦ را ﺑﻪ ﻟﺮزﻩ در ﺁورد ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺠﺎﻟﺖ ﺑﮑﺸﻴﺪ دﺳﺖ ﺷﺎﻩ و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮاﻧﺶ را‬
‫از ﭘﺸﺖ ﺑﺴﺘﻴﺪ‪ .‬ﺣﺴﻴﻦ را ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪ‪ .‬ﻳﺎراﻧﺶ و ﻓﺮزﻧﺪ ‪ ۶‬ﻣﺎهﻪ اش را ﺑﻪ اﺳﻴﺮﯼ‬
‫ﻣﯽ ﺑﺮﻳﺪ؟ ﺁن وﻗﺖ ﺷﻴﺮﻳﻨﯽ ﭘﺨﺶ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ! ‪ ...‬اﺷﮏ هﺎﯼ ﺑﭽﻪ هﺎ ﭼﻮن ﺳﻴﻞ‬
‫ﺳﺮازﻳﺮ ﺷﺪ وﻟﯽ در زﻳﺮ ﭼﺎدر ﭘﻨﻬﺎن ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺒﺎدا ﻻﺟﻮردﯼ ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻣﺄﻳﻮﺳﺎﻧﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ﺑﺮﮔﺮداﻧﻴﺪﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ در و دﻳﻮار زﻧﺪان ﭘﺮ‬
‫از ﺷﻌﺎر "ﻣﺮگ ﺑﺮ ﺧﻤﻴﻨﯽ‪ -‬درود ﺑﺮ رﺟﻮﯼ درود ﺑﺮ اﺷﺮف و ﻣﻮﺳﯽ" ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺰدوران ﺑﭽﻪ هﺎ را ﺑﺎزدﻳﺪ ﺑﺪﻧﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺧﻮدﮐﺎر و ﻣﺎژﻳﮏ ﭘﻴﺪا ﮐﻨﻨﺪ‬
‫وﻟﯽ ﭼﻴﺰﯼ ﻧﻴﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ‪ ،‬ﻋﺪﻩ اﯼ از ﺑﭽﻪ هﺎ را ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺟﺮم زﻳﺮ‬
‫‪٢٩٩‬‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺻﺤﻨﻪ هﺎﯼ ﻓﻮق اﮔﺮ ﺑﻪ ﺟﺰ در اوﻳﻦِ ﺳﺎل ‪ ،۶٠‬در هﺮ زﻧﺪان دﻳﮕﺮﯼ و در ﺣﻀﻮر هﺮ‬
‫ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﻪ ﺟﺰ ﻻﺟﻮردﯼ‪ ،‬ﺁن هﻢ در ﺑﺎرﻩ ﯼ هﺮ ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﺑﻪ ﺟﺰ ﻣﻮﺿﻮع ‪١٩‬‬
‫ﺑﻬﻤﻦ اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺎد‪ ،‬ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺳﺎدﮔﯽ ﺧﺘﻢ ﺑﻪ ﺧﻴﺮ ﮔﺮدد و زﻧﺪاﻧﻴﺎن را‬
‫ﻣﺄﻳﻮﺳﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ﺑﺮﮔﺮداﻧﻨﺪ و ﺑﻌﺪ هﻢ در و دﻳﻮار ﭘﺮ از ﺷﻌﺎر ﺷﻮد‪ .‬ﺁن هﻢ ﺑﺎز ﺷﻌﺎر "درود‬
‫ﺑﺮ اﺷﺮف و ﻣﻮﺳﯽ"‪.‬‬

‫‪ 298‬ﺱﻴﻤﺎﯼ اﺷﺮف و ﻣﻮﺱﯽ در ﺣﻤﺎﺱﻪﯼ ‪ ١٩‬ﺑﻬﻤﻦ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺱﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺥﻠﻖ اﻳﺮان‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٣٩‬‬
‫‪ 299‬پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.۴٠‬‬
‫‪٣٩٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻧﻤﯽ داﻧﻢ ﻣﻨﻈﻮر ﻻدن ﭘﺮدﻩ ﺷﻨﺎس از در و دﻳﻮار زﻧﺪان‪ ،‬ﮐﺠﺎﯼ زﻧﺪان ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ؟ اﻳﺸﺎن‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ در و دﻳﻮار ﮐﺠﺎﯼ زﻧﺪان ﭘﺮ از ﺷﻌﺎر هﺎﯼ ﻓﻮق ﺑﻮد؟ ﭼﺮا ﮐﻪ اﮔﺮ‬
‫ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ و اﻃﺮاف ﺁن ﺟﺎ ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺲ زﻧﺪاﻧﻴﺎن دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﺁن ﺷﻌﺎرهﺎ را ﻣﯽ دﻳﺪﻧﺪ‪ .‬در ﭼﻪ‬
‫زﻣﺎﻧﯽ و ﭼﮕﻮﻧﻪ‪ ،‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺪاران و ﺗﻮاب هﺎ ﭼﻬﺎرﭼﺸﻤﯽ هﻤﻪ ﭼﻴﺰ را ﻣﯽ ﭘﺎﻳﻴﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻋﺪﻩ اﯼ زﻧﺪاﻧﯽ ﻣﺠﺎهﺪ ﻣﺒﺎدرت ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺎرﯼ ﮐﺮدﻧﺪ؟ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ از ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﺑﻴﺮون‬
‫ﻧﻤﯽ رﻓﺖ‪ .‬دﻳﻮارهﺎﯼ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ‪ ،‬را ﺳﻴﻤﺎﻧﯽ زﺑﺮ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎ ﺧﻮدﮐﺎر روﯼ ﺁن‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺷﻌﺎر ﺑﻨﻮﻳﺴﻨﺪ!‬
‫ﻣﮕﺮ در ﺑﻨﺪهﺎﯼ اوﻳﻦ ﻓﺮوﺷﮕﺎﻩ ﻟﻮازم اﻟﺘﺤﺮﻳﺮ ﺑﻮد ﮐﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺁن هﻤﻪ ﻣﺎژﻳﮏ و ﺧﻮدﮐﺎر‪،‬‬
‫‪٣٠٠‬‬
‫ﺁن هﻢ در ﺳﺎل ‪ ۶٠‬داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ در و دﻳﻮار زﻧﺪان را از ﺷﻌﺎر ﭘﺮ ﮐﻨﻨﺪ؟‬
‫ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﯼ ﻻدن ﭘﺮدﻩ ﺷﻨﺎس‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎً ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻣﺎژﻳﮏ ﺷﻌﺎرﯼ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺪاران‬
‫ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﭘﻴﺪا ﮐﺮدن ﺁن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ وﺟﻮد ﻣﺎژﻳﮏ در ﺑﻨﺪهﺎﯼ اوﻳﻦ در‬
‫ﺳﺎل ‪ ،۶٠‬ﺑﺎ ﭼﻪ ﻣﺤﻤﻠﯽ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬در ﺁن ﺳﺎل هﺎ ﺑﻪ ﻧﺪرت ﻣﯽ ﺷﺪ در اﺗﺎﻗﯽ ﻳﮏ ﺧﻮدﮐﺎر‬
‫ﭘﻴﺪا ﮐﺮد؛ اﮔﺮ هﻢ ﭘﻴﺪا ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬در واﻗﻊ ﺧﻮدﮐﺎرﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮔﺎهﯽ وﻗﺖ هﺎ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻪ هﻨﮕﺎم‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ از ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﻪ اﺗﺎق ﻣﯽ ﺁوردﻧﺪ ﮐﻪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ ﭼﻨﺪاﻧﯽ هﻢ از ﺁن ﻧﻤﯽ ﺷﺪ‬
‫ﮐﺮد‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﮐﻪ در روزهﺎﯼ ﭘﺲ از ‪ ١٩‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ ۶٠‬زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺠﺎهﺪ ﺧﻮن ﻣﯽ ﮔﺮﻳﺴﺘﻨﺪ و ﺗﺄﺳﻒ‬
‫و ﺗﺄﺛﺮﯼ ﻋﻤﻴﻖ هﻤﻪ را در ﺧﻮد ﻓﺮو ﺑﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺷﮑﯽ ﻧﻴﺴﺖ وﻟﯽ ﺷﺮاﻳﻂ اوﻳﻦ اﺟﺎزﻩ‬
‫ﻧﻤﯽ داد ﮐﻪ اﻧﺪوﻩ و ﺣﺰﻧﺸﺎن ﺁﺷﮑﺎر ﺷﺪﻩ و ﺑﻪ ﺷﮑﻞ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺿﻴﺤﺶ رﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺮوز ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ﯼ دﻳﮕﺮ ﺁن ﮐﻪ ﻣﻦ ﻣﺪت زﻳﺎدﯼ در ﺳﺎﻟﻦ‪ ١‬ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدم‪ .‬ﺳﺎﻟﻦ‪ ١‬در‬
‫زﻣﺎن ﻓﻮق در ﺑﺎز ﺑﻮد و اﻓﺮاد ﺁن ﺟﺰو ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﻴﺎن هﺮﺷﺐ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﯼ اوﻳﻦ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰﯼ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎً از ﺁن ﻣﻄﻠﻊ ﻣﯽ ﺷﺪم‪.‬‬
‫ﻣﺠﺎهﺪ ﺧﻠﻖ اﻋﻈﻢ ﺣﺎج ﺣﻴﺪرﯼ ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫‪...‬زﻧﺪاﻧﻴﺎن را در دﺳﺘﻪ هﺎﯼ ‪ ۴٠‬ﻧﻔﺮﻩ‪ ،‬ﺻﻒ ﺑﻪ ﺻﻒ ﺑﺮاﯼ دﻳﺪن اﺟﺴﺎد‬
‫ﻣﯽ ﺁوردﻧﺪ‪...‬ﻻﺟﻮردﯼ هﻢ ﭼﻨﻴﻦ رذﻳﻼﻧﻪ از زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﻬﻴﺪان‬
‫اهﺎﻧﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻋﻤﻮم ﺑﭽﻪ هﺎ ﺑﺮ ﻋﮑﺲ ﺑﻪ ﺷﻬﻴﺪان اداﯼ اﺣﺘﺮام ﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﺧﻮد ﻻﺟﻮردﯼ ﺗﻒ اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ و اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻬﺎﯼ ﺁن را هﻢ ﮐﻪ اﻋﺪام و‬
‫‪٣٠١‬‬
‫ﺗﻴﺮﺑﺎران ﺑﻮد ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺧﺎﻧﻢ ﺣﺎج ﺣﻴﺪرﯼ ﺟﺰو زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﻘﺎوم ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً ﺧﻮد در ﺻﺤﻨﻪ‬
‫ﺣﻀﻮر ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ وﮔﺮﻧﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺻﻴﻔﯽ ﮐﻪ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ﺧﻮد زﻧﺪﻩ ﻧﻤﯽ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﺁﻳﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﻧﺒﻮد ﺑﻪ‬
‫ﺑﻴﺎن دﻳﺪﻩ هﺎﯼ ﺧﻮد ﺑﺴﻨﺪﻩ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ؟ اﮔﺮ ﻋﻤﻮم زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺎرﯼ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻳﺎ دﻳﮕﺮ‬

‫‪ 300‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻮارد ﻣﻌﺪودﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن در ﺕﻮاﻟﺖهﺎ ﺑﻪ ﺹﻮرت رﻳﺰ ﺷ ﻌﺎرهﺎﻳﯽ را در ﺑﺰرﮔﺪاﺷ ﺖ ﻳ ﺎد و ﺥ ﺎﻃﺮﻩ‬
‫ﻣﻮﺱﯽ ﺥﻴﺎﺑﺎﻧﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ 301‬ﺑﻬ ﺎﯼ اﻧ ﺴﺎن ﺑ ﻮدن‪ ،‬ﺥ ﺎﻃﺮات اﻋﻈ ﻢ ﺣ ﺎجﺣﻴ ﺪرﯼ‪ ،‬ﺹ ﻔﺤﻪه ﺎﯼ ‪ ،٨۶-٨٧‬اﻧﺘ ﺸﺎرات اﻧﺠﻤ ﻦ هﻤ ﺎ‪ ،‬ﭼ ﺎپ اول‪،‬‬
‫زﻣﺴﺘﺎن ‪.٨٣‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٩٤‬‬
‫ﮐﺴﯽ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ؟ ﺁﻳﺎ ﺗﻮﺟﻴﻬﯽ ﺑﺮاﯼ زﻧﺪﻩ ﻣﺎﻧﺪن ﺁﺑﺮوﻣﻨﺪاﻧﻪ ﯼ هﺰاران زﻧﺪاﻧﯽ ﻣﺠﺎهﺪ ﭘﺲ‬
‫‪٣٠٢‬‬
‫از ﺁن دوران ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ؟‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺑﺎ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ داﺳﺘﺎن ﺳﺮاﻳﯽ هﺎ ﻧﻪ ﺷﺄن ﻣﻮﺳﯽ و اﺷﺮف ﺑﺎﻻ ﻣﯽ رود و ﻧﻪ دﻧﺎﺋﺘﯽ‬
‫ﺑﺮ رذاﻟﺖ هﺎﯼ ﻻﺟﻮردﯼ و اﻋﻮان و اﻧﺼﺎرش اﻓﺰودﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﻟﻮث ﺷﺪن‬
‫روﻳﺪادﯼ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ در‪ ١٩‬ﺑﻬﻤﻦ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد‪.‬‬

‫‪ 302‬اﻳﻦ ﺕﻮﺿﻴﺤﺎت ﺑﻪ هﻴﺞ وﺝﻪ ﻧﺎﻓﯽ ﺁن ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻓﺮدﯼ ﻣﺒﺎدرت ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺎرﯼ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
 ‫ﺑﻴﻤﺎرﯼ ﻣﺰﻣﻦ ﻳﺎ ﻧﺎدﻳﺪﻩاﻧﮕﺎرﯼ واﻗﻌﻴﺖهﺎ‬
‫ﻋﺪم اﺣﺴﺎس ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ واﻗﻌﻴﺖ و دﻳﮕﺮان؛ اراﺋﻪ ﯼ اﻃﻼﻋﺎت‬
‫ﻧﺎدرﺳﺖ؛ ﮔﺰارش هﺎﯼ ﻓﺎﺟﻌﻪ ﺁﻣﻴﺰ در ﻣﻮرد اﻓﺮاد؛ ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزﯼ ﺗﺎرﻳﺨﯽ‪،‬‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ هﺎﯼ اﻣﺮوز ﻓﺮد ﺑﻪ ﺟﺎﯼ واﻗﻌﻴﺖ هﺎﯼ دﻳﺮوز و‪...‬‬

‫ﻧﻮروز‪،‬‬
‫اﻣﺮوز ﻳﺎ دﻳﺮوز‬
‫ﻳﺎ هﺮ روز اﺑﺮﯼ و ﺁﻓﺘﺎﺑﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺟﻬﺎن ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ ﯼ ﺷﺮﻣﯽ ﻋﻨﺎﺑﯽ اﺳﺖ‬
‫ﻣﻦ ﻧﮕﺮان ﭼﺸﻢ هﺎﯼ ﺗﻮ هﺴﺘﻢ‬
‫ﮐﻪ ﮐﯽ ﮔﺸﻮدﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٩٦‬‬

‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﻣﺎ‪ ،‬هﻤﭽﻮن هﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﻏﻴﺮﻣﺪرن‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻮﻳﯽ و ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻮ ﺑﻮدن ﮐﻪ‬
‫ﻳﮑﯽ از ﻧﺸﺎﻧﻪ هﺎﯼ ﺑﺎرز ﺟﺎﻣﻌﻪ هﺎﯼ دﻣﮑﺮاﺗﻴﮏ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺤﻠﯽ از اﻋﺮاب ﻧﺪارد‪ .‬از ﺣﺎﮐﻤﺎن‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﻣﺮدﻣﺎن‪ ،‬از دﺳﺘﮕﺎﻩ هﺎﯼ دوﻟﺘﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ اﭘﻮزﻳﺴﻴﻮن‪ ،‬از‬
‫اﻧﻘﻼﺑﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺿﺪاﻧﻘﻼﺑﯽ و از اﻓﺮاد در ﻣﺤﻴﻂ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺑﻴﺮون از ﺁن‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ‬
‫ﮐﺴﯽ ﻳﺎ ﮔﺮوهﯽ ﺧﻮد را ﻣﻘﻴﺪ ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻮﻳﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﻳﺎ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ‬
‫ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺑﻴﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻧﻮع ﺟﻮاﻣﻊ‪ ،‬اﻓﺮاد هﻴﭻ هﺮاﺳﯽ از اﻳﻦ ﮐﻪ اﻋﻤﺎل و ﻳﺎ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ هﺎﯼ ﺷﺎن ﻣﻮرد ﮐﻨﮑﺎش و ﻧﻘﺎدﯼ دﻳﮕﺮان ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ هﺮ ﮐﺲ ﺑﻪ‬
‫ﻓﺮاﺧﻮر ﺣﻮزﻩ ﯼ ﻗﺪرﺗﯽ ﮐﻪ دارد‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﯽ ﻣﺤﺎﺑﺎﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻴﺎن ﻣﺎ اﻳﻦ‬
‫ﻋﺎرﺿﻪ اﯼ اﺳﺖ هﻤﮕﺎﻧﯽ‪ .‬ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻴﻢ‪ ،‬ﻣﯽ اﻧﺪﻳﺸﻴﻢ‪ ،‬ﺣﺘﺎ در ﻋﺮﺻﻪ ﯼ‬
‫ﻓﺮهﻨﮓ ﮐﺘﺒﯽ‪ .‬ﮔﻮﻳﯽ هﻴﭻ ﭘﺮواﻳﯽ هﻢ ﻧﺪارﻳﻢ از اﻳﻦ ﮐﻪ از ﻗﻀﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﭘﻴﺪا ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺮ‬
‫ﺧﻼف ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﻄﻠﺐ ﻣﺎن را ﺁن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ از ﺳﺮ ﺑﯽ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﻳﻢ‪ ،‬ﻧﺨﻮاﻧﻨﺪ و ﻟﺤﻈﻪ اﯼ ﺑﺮ‬
‫ﺁن هﺎ ﺑﻴﺎﻧﺪﻳﺸﻨﺪ‪ .‬ﻳﺎ ﺷﺎﻳﺪ هﻢ ﺗﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ در ﻣﻴﺎن هﻤﺰﺑﺎﻧﺎن ﻣﺎن ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﭘﻴﺪا‬
‫ﻧﻤﯽ ﺷﻮﻧﺪ؟ در هﻤﻴﻦ راﺑﻄﻪ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﻣﻄﻠﺐ را ﮐﻪ از ﮐﺘﺎب هﺎﯼ ﺧﺎﻃﺮات زﻧﺪان اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﮐﺮدﻩ ام‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﻧﻤﻮﻧﻪ در زﻳﺮ ﻣﯽ ﺁورم‪ .‬ﻻزم ﺑﻪ ﻳﺎد ﺁورﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻗﻮل ﺑﻴﻬﻘﯽ‪:‬‬
‫ﻏﺮض از ﺁوردن اﻳﻦ ﺣﮑﺎﻳﺎت ﺁن ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺪان ﺁراﺳﺘﻪ ﮔﺮدد‪ ،‬و دﻳﮕﺮ ﺗﺎ‬
‫هﺮ ﮐﺲ ﮐﻪ ﺧﺮد دارد و هﻤﺘﯽ ﺑﺎ ﺁن ﺧﺮد ﻳﺎر ﺷﻮد‪.‬‬

‫داورﯼ اﻓﺮاد در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﻣﻴﺎن ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و اﻣﮑﺎن دﻓﺎع از ﺧﻮد را ﻧﺪارﻧﺪ‪،‬‬
‫ﮔﺎﻩ ﭼﻨﺎن ﺑﯽ ﻣﺤﺎﺑﺎ و ﻏﻴﺮﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ دﺷﻤﻨﯽ اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬
‫ﮔﺎﻩ ﭼﻨﺎن از ﺳﺮ ﻧﺎﺁﮔﺎهﯽ و ﺟﻬﺎﻟﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﺷﮕﻔﺘﯽ وا ﻣﯽ دارد و ﮔﺎﻩ ﭼﻨﺎن ﺑﻪ‬
‫اﻏﺮاض ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺁﻟﻮدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺰ ﺗﺄﺳﻒ ﻧﺎﻣﯽ ﺑﺮﺁن ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﻧﻬﺎد‪.‬‬

‫‪١‬‬
‫از دارﻳﻮش ﺳﻠﺤﺸﻮر و ﻣﻬﺮان اﺻﺪﻗﯽ ﻋﺬرﺧﻮاهﯽ ﮐﻨﻴﻢ!‬
‫ﺣﻤﻴﺪ ﺁزادﯼ در ﮐﺘﺎب “درهﺎ و دﻳﻮارهﺎ” ﺁوردﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ‪:‬‬
‫ﻣﺴﻌﻮد داداش زادﻩ و دارﻳﻮش ﺳﻠﺤﺸﻮر )ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (۶‬ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﻣﻬﺮان‬
‫ﺳﻠﻄﺎﻧﯽ ﺑﺎﻧﺪ ﮐﻮﭼﮑﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻮاب ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁوردﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﮔﺰارش هﺎﯼ‬
‫اﻧﺤﺮاﻓﯽ ﺑﻪ زﻧﺪان هﺎ ﻣﯽ دادﻧﺪ و ﮔﺰارﺷﺎت ﺗﻮاﺑﻴﻦ را از ﺑﻴﻦ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺴﻌﻮد‬
‫داداش زادﻩ ﮐﻪ در اﺗﺎق ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮد اﻋﺘﻤﺎد ﺑﺎزﺟﻮﯼ ﺧﻮدش را ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ ﺁورد در از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن ﻣﺪارﮐﯽ ﮐﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن دﻳﮕﺮ ﺑﻮد ﮐﺎرهﺎﻳﯽ‬
‫اﻧﺠﺎم دادﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﭽﻪ هﺎ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ در ﺧﻂ دادن ﺑﻪ ﺑﻌﻀﯽ از زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺗﺎزﻩ‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ و ﻧﺤﻮﻩ ﯼ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﺑﺎزﺟﻮهﺎ ﻧﻴﺰ ﻧﻘﺶ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺨﺺ‬
‫‪٣٩٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫در زﻧﺪان ﺑﺮاﯼ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﮐﻤﮏ ﻣﺎﻟﯽ ﺟﻤﻊ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد و ﺣﺘﺎ ﻣﻘﺪارﯼ‬
‫ﭘﻮل از ﮐﺸﻮﯼ ﻣﻴﺰ ﺑﺎزﺟﻮﯼ ﺧﻮد ﺳﺮﻗﺖ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎزﺟﻮ ﺑﻪ او ﻣﺸﮑﻮﮎ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در زﻧﺪان ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ وﯼ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻬﺮان ﺳﻠﻄﺎﻧﯽ ﻟﻮ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫دارﻳﻮش ﺳﻠﺤﺸﻮر و ﻣﺴﻌﻮد داداش زادﻩ ﺑﻌﺪ از ﺗﺤﻤﻞ ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ هﺎﯼ‬
‫ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﮐﺎرهﺎﯼ ﺧﻮد در ﺣﻀﻮر زﻧﺪاﻧﻴﺎن اﻋﺘﺮاف ﮐﺮدﻧﺪ و ادﻋﺎ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫‪٣٠٣‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﺎر واﻗﻌﺎً ﺗﻮﺑﻪ ﮐﺮدﻩ و ﭘﺸﻴﻤﺎن هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻤﻴﺪ ﺁزادﯼ ﺑﺎ رواﻳﺖ ﻓﻮق‪ ،‬ﻇﻠﻤﯽ ﺑﺰرگ در ﺣﻖ دارﻳﻮش ﺳﻠﺤﺸﻮر ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫او ﺑﺎ ﻧﻘﻞ ﻳﮏ رواﻳﺖ ﮐﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮﯼ از ﺣﻘﻴﻘﺖ در ﺁن دﻳﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎﻩ دو ﻣﻮﺿﻮع‬
‫ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ را در هﻢ ادﻏﺎم ﮐﺮدﻩ و ﺑﻪ داورﯼ ﻣﯽ ﭘﺮدازد‪ .‬او ﺑﺎ ﭼﺎپ ﻋﮑﺴﯽ در ﮐﺘﺎﺑﺶ‪،‬‬
‫ﻣﺪﻋﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻋﮑﺲ ﻣﺰﺑﻮر ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ دارﻳﻮش ﺳﻠﺤﺸﻮر و‬
‫ﻣﺴﻌﻮد داداش زادﻩ اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻋﮑﺲ ﻣﺰﺑﻮر را ﺑﻨﮕﺎﻩ ﺳﺨﻦ ﭘﺮاﮐﻨﯽ ﺑﯽ ﺑﯽ ﺳﯽ ﻧﻴﺰ‬
‫اﻧﺘﺸﺎر دادﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫دارﻳﻮش ﺳﻠﺤﺸﻮر هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﺑﺎ ﻣﺴﻌﻮد داداش زادﻩ هﻤﺮاﻩ ﻧﺸﺪ‪ .‬ﻋﮑﺴﯽ ﮐﻪ ﺣﻤﻴﺪ ﺁزادﯼ ﻣﺪﻋﯽ‬
‫اﺳﺖ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ اﻳﻦ دو ﻧﻔﺮ اﺳﺖ‪ ،‬در واﻗﻊ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دادﮔﺎﻩ دارﻳﻮش‬
‫ﺳﻠﺤﺸﻮر و ﺗﻌﺪادﯼ دﻳﮕﺮ از زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺠﺎهﺪ اﺳﺖ و رﺑﻄﯽ ﺑﻪ ﻣﺴﻌﻮد داداش زادﻩ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫دارﻳﻮش ﺳﻠﺤﺸﻮر‪ ،‬زﻧﺪاﻧﯽ ﻧﻮﺟﻮان‪ ،‬دﻻور و از ﺧﻮدﮔﺬﺷﺘﻪ اﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻳﮑﯽ از ﺻﺤﻨﻪ هﺎﯼ‬
‫ﺑﻪ ﻳﺎدﻣﺎﻧﺪﻧﯽ ﺗﺎرﻳﺦ اوﻳﻦ را ﺑﺎ ﺑﺬل ﺟﺎن ﺧﻮد رﻗﻢ زد‪ .‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺧﻴﻠﯽ هﺎ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺑﻪ در‬
‫ﺑﺮدن ﺟﺎن ﺧﻮد ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬او ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﺧﺎﺳﺖ و ﺁن ﭼﻪ را ﮐﻪ در اوﻳﻦ ﻣﯽ ﮔﺬﺷﺖ و‬
‫ﺷﺎهﺪ ش ﺑﻮد و ﻳﺎ ﺑﺮﺳﺮش رﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬در اﻧﻈﺎر ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن ﻓﺮﻳﺎد ﮐﺮد‪" ،‬او ﮔﻮاهﯽ درد را ﺑﻪ‬
‫ﭼﺸﻢ ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن" ﭘﺪﻳﺪار ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ در ﭘﺎﻳﻴﺰ ﺳﺎل ‪ ۶٠‬اﺟﺎزﻩ دادﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران ﺧﺎرﺟﯽ و از ﺟﻤﻠﻪ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎر‬
‫ﺑﯽ ﺑﯽ ﺳﯽ در دادﮔﺎﻩ دارﻳﻮش ﺳﻠﺤﺸﻮر و ﺗﻌﺪادﯼ دﻳﮕﺮ از زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺠﺎهﺪ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻤﻬﻴﺪات ﻻزم از ﻗﺒﻞ ﺑﺮاﯼ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺧﻴﻤﻪ ﺷﺐ ﺑﺎزﯼ دادﮔﺎﻩ در "ﻧﻈﺎم ﻋﺪل ﺟﻤﻬﻮرﯼ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ" ﻓﺮاهﻢ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬دارﻳﻮش ﺳﻠﺤﺸﻮر ﻗﺮارﺑﻮد ﮐﻪ ﻳﮑﯽ از ﺑﺎزﻳﮕﺮان اﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺶ‬
‫ﺳﺨﻴﻒ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در دادﮔﺎﻩ‪ ،‬در ﻣﻴﺎن ﺑﻬﺖ هﻤﮕﺎن و در ﺣﻀﻮر ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران‪ ،‬دارﻳﻮش در‬
‫ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ از ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و ﺁرﻣﺎن هﺎﻳﺶ دﻓﺎع ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﭘﻴﺮاهﻨﺶ را ﺑﺎﻻ زدﻩ و ﺁﺛﺎر ﺷﮑﻨﺠﻪ را‬
‫ﺑﺮ ﭘﺸﺖ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﯽ ﮔﺬارد و در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ در اوﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫اﻓﺸﺎﮔﺮﯼ ﻣﯽ ﭘﺮدازد‪ .‬او در ﻣﻘﺎﺑﻞ دورﺑﻴﻦ هﺎﯼ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران ﺧﺎرﺟﯽ‪ ،‬ﮔﻮﺷﻪ ﯼ ﮐﻮﭼﮑﯽ از‬
‫واﻗﻌﻴﺖ اوﻳﻦ را ﻋﺮﻳﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬دارﻳﻮش ﺳﻠﺤﺸﻮر را ﺑﻌﺪهﺎ ﮐﺴﯽ دوﺑﺎرﻩ ﻧﺪﻳﺪ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺑﺮﺳﺪ‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﻪ در ﺣﻀﻮر زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻟﺐ ﺑﻪ اﻋﺘﺮاف و ﺗﻮﺑﻪ ﮔﺸﺎﻳﺪ! ﻧﻤﯽ داﻧﻢ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻋﺪم‬
‫ﺗﻌﻬﺪ اﻓﺮاد در ﻧﻘﻞ ﺻﺤﻴﺢ وﻗﺎﻳﻊ را ﺗﻮﺟﻴﻪ ﮐﺮد؟‬
‫از ﺑﭽﻪ هﺎﯼ اﺗﺎق ﻣﺎن ﺷﻨﻴﺪم ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻻﺟﻮردﯼ در ﺣﻀﻮر ﺁن هﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪ :‬ﺧﻴﺎل ﮐﺮدﻳﺪ‬

‫‪ 303‬درهﺎ و دﻳﻮارهﺎ‪ ،‬ﺣﻤﻴﺪ ﺁزادﯼ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.١٢۶‬‬

 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٣٩٨‬‬
‫وﯼ را ﺗﻴﺮﺑﺎران ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﻗﻬﺮﻣﺎن ﺷﻮد؟ او را زﻳﺮ ﮐﺎﺑﻞ ﺧﻮاهﻴﻢ ﮐﺸﺖ‪.‬‬
‫رواﻳﺘﯽ ﮐﻪ ﺣﻤﻴﺪ ﺁزادﯼ ﻣﻄﺮح ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬در ﻣﻮرد ﻣﺴﻌﻮد داداش زادﻩ ﺻﺤﺖ دارد‪.‬‬
‫ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﻣﺴﻌﻮد دادش زادﻩ ﺑﺪان دﺳﺖ زدﻩ ﺑﻮد و هﺪاﻳﺖ ﺁن را ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ داﺷﺖ‪ ،‬ﺗﻼش ﭼﻨﺪ‬
‫زﻧﺪاﻧﯽ ﻧﻮﺟﻮان ﺑﯽ ﺗﺠﺮﺑﻪ و ﺧﺎم ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻏﻠﻂ‪ ،‬در ﺧﻴﺎل ﺧﻮد در ﺻﺪد ﺿﺮﺑﻪ زدن ﺑﻪ‬
‫رژﻳﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺷﺨﺼﺎً ﻋﻠﯽ رﻏﻢ ﻣﺨﺎﻟﻔﺘﻢ ﺑﺎ ﮐﺎرهﺎﯼ ﺁن هﺎ‪ ،‬از ﺻﻤﻴﻢ ﻗﻠﺐ ﺑﻪ ارادﻩ ﯼ‬
‫ﻣﺴﻌﻮد داداش زادﻩ درود ﻣﯽ ﻓﺮﺳﺘﻢ‪ .‬او ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ در ﺳﺎﻳﻪ ﯼ اﻣﻦ و ﺁﺳﺎﻳﺶ‬
‫ﻧﺴﺒﯽ زﻧﺪان‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺤﻤﻞ ﮐﻴﻔﺮ ﺑﭙﺮدازد‪ .‬او اﺳﻴﺮ ﺑﯽ ﺗﺠﺮﺑﮕﯽ و ﺧﺎﻣﯽ ﺧﻮد ﺷﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺁن ﭼﻨﺎن‬
‫ﮐﻪ ﻧﺸﺎن داد‪ ،‬ﭘﺎﮎ ﻃﻴﻨﺖ و وارﺳﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪهﺎ ﺑﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ هﻢ ﺳﻠﻮل ﺷﺪم ﮐﻪ ﺗﺎ روزهﺎﯼ ﻗﺒﻞ از اﻋﺪام ﻣﺴﻌﻮد داداش زادﻩ‪ ،‬ﺑﺎ وﯼ در‬
‫ﺳﺎﻟﻦ‪ ٣‬هﻢ ﺳﻠﻮل ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬او ﻋﻠﯽ رﻏﻢ اﺷﺘﺒﺎهﺎت ﻣﻬﻠﮑﯽ ﮐﻪ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺁن‬
‫هﻢ زﻣﺎن از ﺳﻮﯼ رژﻳﻢ و زﻧﺪاﻧﻴﺎن زﻳﺮ ﻓﺸﺎر ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ روﺣﻴﻪ اﯼ ﺑﺎﻻ ﺑﻪ‬
‫ﺟﻮﺧﻪ ﯼ اﻋﺪام رﻓﺖ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻧﻴﺰ هﻢ ﭘﺎﯼ ﻣﻘﺎم هﺎﯼ دادﺳﺘﺎﻧﯽ وﯼ را ﻣﺤﮑﻮم ﮐﺮدﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﻏﻠﻂ ﺗﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ اﻗﺪام هﺎﯼ او ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁﻣﺪن ﺟﻮ ﻓﺸﺎر و‬
‫اﻳﺠﺎد ﻣﺤﺪودﻳﺖ در زﻧﺪان ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﯽ زﻧﺪاﻧﻴﺎن‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻻن دادﺳﺘﺎﻧﯽ را در ﻣﻮرد‬
‫ﺧﺮاﺑﯽ ﺗﻮاﻟﺖ هﺎ ﻣﻮرد ﺧﻄﺎب ﻗﺮار ﻣﯽ دادﻧﺪ ﺁن هﺎ ﺑﺎ ﻃﻌﻨﻪ و ﺑﻪ ﻣﺴﺨﺮﻩ‪ ،‬ﻣﺴﻌﻮد‬
‫داداش زادﻩ و ﺗﻴﻢ هﻤﺮاﻩ او را ﻣﺴﺌﻮل اﻳﻦ ﮐﺎر ﻗﻠﻤﺪاد ﮐﺮدﻩ و ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬از ﻣﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ‬
‫ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻧﻴﺰ ﮐﻴﻨﻪ ﯼ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺴﻌﻮد و هﻤﺮاهﺎﻧﺶ ﺧﺎﻟﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ او ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﮔﻮﺷﻪ ﮔﻴﺮﯼ و اﻧﺰوا ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و رﻧﺞ ﻣﻀﺎﻋﻔﯽ را ﺗﺤﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺴﻌﻮد داداش زادﻩ ﻗﺒﻞ از اﻋﺪام روزهﺎﯼ ﺳﺨﺘﯽ را از ﺳﺮ ﮔﺬراﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬روا ﻧﻴﺴﺖ ﺣﺎل‬
‫ﮐﻪ در ﻣﻴﺎن ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﻌﺪ از ﮔﺬﺷﺖ دو دهﻪ‪ ،‬او را ﮐﻪ روزﯼ از ﺳﺮ ﺻﺪاﻗﺖ و ﺳﺎدﮔﯽ‬
‫ﺑﻪ ﺗﻼش ﺑﺮاﯼ ﻧﺠﺎت ﺟﺎن دﻳﮕﺮان ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻮرد ﻋﺘﺎب ﻗﺮار دهﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺣﻤﻴﺪ ﺁزادﯼ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ رواﻳﺘﯽ ﮐﻪ ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﻣﺪﻋﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ‪:‬‬
‫در ﺣﻘﻴﻘﺖ در اﻳﻦ ﺑﺎزﯼ ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و زﻧﺪان‪ ،‬زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻧﻘﺶ ﻃﻌﻤﻪ‬
‫‪٣٠٤‬‬
‫را ﺑﺎزﯼ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻳﺎ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ اﺳﺖ ﻣﺒﺎرزﻩ ﯼ ﺧﻮﻧﻴﻦ و ﺑﯽ اﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﺎ رژﻳﻢ را )ﺻﺮف ﻧﻈﺮ از درﺳﺘﯽ‬
‫و ﻧﺎدرﺳﺘﯽ ﺁن( ﺻﺮﻓﺎً ﻳﮏ ﺑﺎزﯼ ﺑﻴﻦ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﻧﺎﻣﻴﺪ؟ اﻧﺪﮐﯽ واﻗﻊ‬
‫ﺑﻴﻨﯽ و ﺑﯽ ﻃﺮﻓﯽ و اﺣﺴﺎس ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ اﯼ ﻣﺘﻔﺎوت از ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ اﻳﺸﺎن در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ‬
‫ﻣﻄﺮح ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﺁﺧﺮ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻳﮏ ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ‪،‬‬
‫ﭘﻴﺶ ﺑﺮد ﻳﮑﯽ از ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺗﺮﻳﻦ و ﺳﺨﺖ ﺗﺮﻳﻦ ﺧﻄﻮط اﻣﻨﻴﺘﯽ و ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﺗﺸﮑﻴﻼﺗﯽ ﺧﻮد را‬
‫ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﻮﺟﻮان و ﺑﻌﻀﺎً ﮐﻮدﮎ در ﺳﺎﻟﻦ‪ ۶‬ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ )ﺑﻨﺪ وﻳﮋﻩ ﯼ ﮐﻮدﮐﺎن و ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن(‬
‫ﺑﺴﭙﺎرد ﮐﻪ ﺑﻌﺪ ﺁن هﺎ ﻧﻘﺶ ﻃﻌﻤﻪ را ﺑﺎزﯼ ﮐﻨﻨﺪ؟ ﭼﻨﻴﻦ ادﻋﺎهﺎﯼ ﻣﻀﺤﮑﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﯽ ﻃﺮﻓﯽ و‬
‫ﻧﮕﺎﻩ ﺗﻴﺰﺑﻴﻦ ﮔﻮﻳﻨﺪﻩ را زﻳﺮ ﺳﺆال ﻣﯽ ﺑﺮد‪.‬‬

‫‪ 304‬درهﺎ و دﻳﻮارهﺎ‪ ،‬ﺣﻤﻴﺪ ﺁزادﯼ‪ ،‬پﺎورﻗﯽ ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.١٢٨‬‬

‫‪٣٩٩‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺣﻤﻴﺪ ﺁزادﯼ هﻤﭽﻨﻴﻦ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻧﺎم ﺑﺎزﺟﻮﻳﺶ "ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﺜﻨﯽ" ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫اﺳﻢ ﻣﺴﺘﻌﺎر ﺑﺎزﺟﻮﻳﻢ رﺣﻴﻢ و اﺳﻢ اﺻﻠﯽ اش ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﺜﻨﯽ ﺑﻮد و ﺣﺮوف اول‬
‫اﺳﻢ و ﻓﺎﻣﻴﻠﺶ را ﺑﺮ روﯼ دﻣﭙﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﭙﺎ ﻣﯽ ﮐﺮد ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻳﮑﯽ از‬
‫هﻢ اﺗﺎﻗﯽ هﺎﯼ ﺳﺎل ‪ ۶٢‬ﮐﺎﻣﻼً او را ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ .‬هﺮ دو هﻤﺒﻨﺪ و هﻢ اﺗﺎﻗﯽ زﻧﺪان‬
‫زﻣﺎن ﺷﺎﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪٣٠٥.‬‬
‫در دوران ﭘﻬﻠﻮﯼ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﮏ زﻧﺪاﻧﯽ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﺎ ﻧﺎم ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﺜﻨﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ وﯼ ﻧﻴﺰ از اﻋﻀﺎﯼ‬
‫ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ رﻓﺖ‪ .‬او ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب در ﺳﺎل ‪ ۵٨‬از ﻣﺴﺌﻮﻻن و ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن‬
‫اردوهﺎﯼ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ در روﺳﺘﺎهﺎﯼ اﻃﺮاف زﻧﺠﺎن ﺑﻮد و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻣﺪت ﮐﻮﺗﺎهﯽ ﻧﻴﺰ‬
‫ﻣﺴﺌﻮل ﻣﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﯼ او ﻳﮑﯽ از ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎﯼ ﺳﺮﺷﻨﺎس واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ هﺴﺘﻨﺪ‪٣ .‬‬
‫ﺗﻦ از ﺑﺮادران ﻣﺜﻨﯽ)ﻣﺮﺗﻀﯽ‪ ،‬ﻋﻠﯽ و ﻣﺼﻄﻔﯽ( ﺗﻮﺳﻂ رژﻳﻢ ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت رﺳﻴﺪﻩ اﻧﺪ و‬
‫ﻣﺎدرﺷﺎن ﻧﻴﺰ ﺳﺎل هﺎ در اوﻳﻦ و ﻗﺰل ﺣﺼﺎر زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺎ ﺁن ﺟﺎ ﮐﻪ ﻣﯽ داﻧﻢ ﻣﺮﺗﻀﯽ در‬
‫ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺟﻨﮕﻞ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ دﺳﺘﮕﻴﺮ و در رﺷﺖ اﻋﺪام ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﻴﺪ ﻣﯽ داﻧﻢ ﻓﺮد‬
‫دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺎ ﻧﺎم ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﺜﻨﯽ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ هﻢ در دوران ﺷﺎﻩ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫هﻢ ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب ﺑﺎزﺟﻮﯼ اوﻳﻦ‪.‬‬

‫‪٢‬‬
‫ﻣﻬﺮان اﺻﺪﻗﯽ ﻣﻴﻠﻴﺸﻴﺎﯼ ﻣﻮﻓﻖ ﺗﻮاب ﺷﺪ و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل او ﻋﺪﻩ ﯼ زﻳﺎدﯼ از‬
‫ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺠﺎهﺪ ﺗﻮاب ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﻣﻬﺮان اﺻﺪﻗﯽ ﻳﮏ ﮔﺮوﻩ ﺗﻮاب‬
‫ﺑﻪ ﻧﺎم ﺳﺘﻮن ﭘﺮﻧﺪﻩ ﺗﺸﮑﻴﻞ دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ از ﺑﻨﺪﯼ ﺑﻪ ﺑﻨﺪ دﻳﮕﺮ ﺣﻤﻠﻪ ﻣﯽ ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﻋﺪﻩ اﯼ را ﻣﯽ زدﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮﻧﻴﻦ و ﻣﺎﻟﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﺑﻨﺪ دﻳﮕﺮﯼ هﺠﻮم‬
‫‪٣٠٦‬‬
‫ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻳﮑﯽ از ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺑﺎر ﺗﺮﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ هﺎﯼ ﮐﺘﺎب "ﺧﺎﻃﺮات ﻳﮏ زﻧﺪاﻧﯽ"‪ ،‬ﮔﺰارش دﮐﺘﺮ ﻏﻔﺎرﯼ‬
‫از ﻣﻬﺮان اﺻﺪﻗﯽ و ﮔﺮوﻩ ﺗﻮاب وﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم "ﺳﺘﻮن ﭘﺮﻧﺪﻩ" اﺳﺖ‪ .‬اﻳﺸﺎن ﺑﺎ ﻋﺪم اﺣﺴﺎس‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺗﻤﺎم از ﮐﺴﯽ ﻧﺎم ﻣﯽ ﺑﺮد ﮐﻪ ﺣﺘﺎ ﭘﺎﻳﺶ هﻢ ﺑﻪ ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﻧﺮﺳﻴﺪ و ﻳﮏ ﻟﺤﻈﻪ ﻧﻴﺰ‬
‫در هﻴﭻ ﺑﻨﺪﯼ ﺁن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ دﮐﺘﺮ ﻏﻔﺎرﯼ ادﻋﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻧﺒﺮد و ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ هﻴﭻ ﮔﺮوﻩ‬
‫ﺗﻮاﺑﯽ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﻧﺎم ﮔﺮوﻩ ﺗﻮاب "ﺳﺘﻮن ﭘﺮﻧﺪﻩ" را ﻧﻴﺰ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﯼ ﻣﺤﺘﺮم‬
‫ﺷﻨﻴﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﯽ داﻧﻢ او از ﮐﺠﺎ ﻧﺎم ﻣﻬﺮان اﺻﺪﻗﯽ را ﮐﺸﻒ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ ﺗﺎ اﻳﻦ ﺑﯽ اﻧﺼﺎﻓﯽ‬
‫ﺑﺰرگ را در ﺣﻖ او روا دارد؟!‬
‫ﻣﻬﺮان اﺻﺪﻗﯽ ﻳﮑﯽ از ﻓﺮﻣﺎﻧﺪهﺎن واﺣﺪ هﺎﯼ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﯽ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ در ﺗﻬﺮان ﺑﻮد ﮐﻪ در‬
‫ﻓﺮوردﻳﻦ ‪ ،۶٢‬ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﺧﺮوج از ﮐﺸﻮر در ﻣﺤﺎﺻﺮﻩ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻌﺪ از زﺧﻤﯽ ﺷﺪن‬
‫و ﺗﻌﻘﻴﺐ و ﮔﺮﻳﺰ ﺑﺴﻴﺎر‪ ،‬در ﻳﮏ ﺣﻤﺎم در ﺷﻬﺮ ﺗﺒﺮﻳﺰ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪ و ﺑﺮاﯼ ﻣﺎﻩ هﺎﯼ ﻣﺘﻮاﻟﯽ‬

‫‪ 305‬پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪهﺎﯼ ‪٢٩٨‬و ‪.٢٩٩‬‬

‫‪ 306‬ﺥﺎﻃﺮات ﻳﮏ زﻧﺪاﻧﯽ‪ ،‬دﮐﺘﺮ رﺿﺎ ﻏﻔﺎرﯼ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٣٠۶‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٤٠٠‬‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪ و ﻋﺎﻗﺒﺖ در هﻢ ﺷﮑﺴﺖ‪ .٣٠٧‬ﻣﻬﺮان اﺻﺪﻗﯽ ﺷﺎﻳﺪ ﻳﮑﯽ از ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎ را ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪ‪ .‬او از ﺟﻤﻠﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ‪ ،‬ﺷﺮط اﺟﺮاﯼ‬
‫ﺣﮑﻢ اﻋﺪاﻣﺶ ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ او را اﻋﺪام ﮐﺮدﻩ و از ﺷﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪن هﺎﯼ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺧﻼﺻﺶ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬وﯼ ﻣﺎﻩ هﺎﯼ ﻣﺘﻮاﻟﯽ ﻳﺎ در ﺷﻌﺒﻪ هﻔﺖ زﻳﺮ ﻓﺸﺎر ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ و‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺑﻮد و ﻳﺎ او را درون اﺗﺎق ﺷﮑﻨﺠﻪ زﻧﺠﻴﺮ ﮐﺮدﻩ ﺗﺎ ﺷﺎهﺪ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪن دﻳﮕﺮان‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺎن او را درهﻢ ﺷﮑﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﻋﺘﯽ ﻣﺎﻧﺪن در ﺷﻌﺒﻪ هﻔﺖ دل ﺷﻴﺮ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬در‬
‫ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﻬﺮان ﻣﺎﻩ هﺎ در ﺁن ﺟﺎ اﺳﻴﺮ ﺑﻮد‪ .‬او در ﺳﺎل ‪ ،۶٣‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ دﮐﺘﺮ ﻏﻔﺎرﯼ از‬
‫اوﻳﻦ ﺑﻪ ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪ‪ ،‬در زﻧﺪان اوﻳﻦ ﺑﻪ دار ﺁوﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪ!‬

‫‪٣‬‬
‫ﻋﺪم ﺛﺒﺖ دﻗﻴﻖ روﻳﺪادهﺎﯼ ﺗﺎرﻳﺨﯽ‬
‫ﮔﺮدﺁورﻧﺪﻩ ﮐﺘﺎب "ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن در زﻧﺠﻴﺮ"‪ ،‬از ﻣﻴﺎن ﮔﺰارش هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻣﺎﺟﺮاﯼ زﻳﺮ را ﺛﺒﺖ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺷﺒﯽ ﮐﻪ ﻣﻌﺼﻮﻣﻪ ﺷﺎدﻣﺎﻧﯽ‪ ٣٠٨‬و ﻣﺒﺎرز ﺑﺰرگ ﺷﮑﺮاﷲ ﭘﺎﮎ ﻧﮋاد را اﻋﺪام‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﭽﻪ هﺎ از ﻻﯼ ﭘﻨﺠﺮﻩ ﯼ ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﺳﻮم زﻧﺪاﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁن ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ‬
‫ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬دﻳﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﻮد ﻻﺟﻮردﯼ ﺗﻴﺮﺧﻼص را ﺑﻪ هﺮ دو ﺁن هﺎ زدﻩ‬
‫‪٣٠٩‬‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫و در ﻧﺸﺮﻳﻪ ﯼ ﻣﺠﺎهﺪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺷﻬﺎدت ﺷﮑﺮاﷲ ﭘﺎﮎ ﻧﮋاد ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺷﮑﺮاﷲ ﭘﺎﮎ ﻧﮋاد اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺑﺰرگ ﻣﻌﺎﺻﺮ اﻳﺮان روز ‪ ٢٨‬ﺁذرﻣﺎﻩ ‪ ۶٠‬ﺗﻮﺳﻂ‬
‫‪٣١٠‬‬
‫دژﺧﻴﻤﺎن رژﻳﻢ ﺧﻤﻴﻨﯽ در زﻧﺪان اوﻳﻦ ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت رﺳﻴﺪ‪...‬‬
‫و‬
‫ﺑﻪ ﻳﺎد اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻧﺎﻣﺪار‪ ،‬ﺷﮑﺮاﷲ ﭘﺎﮎ ﻧﮋاد‪ ،‬در روز دوم دﯼ ﻣﺎﻩ ﺳﺎل ‪۶٠‬‬

‫‪ 307‬ﻣﺤﻤﺪﯼ رﯼﺷ ﻬﺮﯼ وزﻳ ﺰ ﺱ ﺎﺑﻖ اﻃﻼﻋ ﺎت رژﻳ ﻢ ﺑ ﺎ ﭼ ﺎپ ﻋﮑ ﺴﯽ از ﻣﻬ ﺮان اﺹ ﺪﻗﯽ در ﮐﺘ ﺎب ﺥ ﺎﻃﺮاﺕﺶ در‬
‫ﺹﻔﺤﺎت ‪ ١٨۶-١٨٩‬او را ﺑ ﻪ ﻏﻠ ﻂ ﻋﺎﻣ ﻞ ﻧﻔ ﻮذﯼ ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ در دادﺱ ﺘﺎﻧﯽ اﻧﻘ ﻼب و ﻣ ﺴﺌﻮل ﮐﺎرﮔ ﺬاردن ﮐﻴ ﻒ ﺣ ﺎوﯼ‬
‫ﻣﻮاد ﻣﻨﻔﺠﺮﻩ در اﺕﺎق ﻗﺪوﺱﯽ دادﺱﻨﺎن ﮐﻞ اﻧﻘﻼب ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮدﻩ‪ ،‬ﻣﯽﻧﻮﻳﺴﺪ وﯼ در اواﺥﺮ ﺱ ﺎل ‪ ۶٢‬اﻋ ﺪام ﺷ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ در‬
‫ﺣﺎﻟﯽ اﺱﺖ ﮐﻪ ﮐﺘﺎب "ﺝﺰﺋﻴﺎت ﺷﮑﻨﺠﻪ" ﭼﺎپ ﻣﺮداد ‪ ١٣۶۵‬اﻧﺘﺸﺎرات دادﺱﺮاﯼ اﻧﻘﻼب اﺱﻼﻣﯽ ﺕﻬﺮان‪ ،‬ﺑﺎ ﭼ ﺎپ دﻩه ﺎ‬
‫ﺹﻔﺤﻪ از اوراق ﺑﺎزﺝﻮﻳﯽ ﻣﻬﺮان اﺹﺪﻗﯽ ﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ‪٢۴‬و ‪ ٢٨‬ﺥﺮداد و ‪ ٢۶‬ﺕﻴﺮ ‪ ۶٣‬اﺱﺖ‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣ ﯽده ﺪ ﮐ ﻪ وﯼ‬
‫ﺕﺎ ﺕﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ ۶٣‬در اوﻳﻦ زﻧﺪﻩ ﺑﻮدﻩ اﺱﺖ‪ .‬در ﮐﺘﺎب "زﻧﺪﮔﯽﻧﺎﻣﻪﯼ ﺷﻬﻴﺪ ﺁﻳ ﺖاﷲ ﻗﺪوﺱ ﯽ" ﺑ ﻪ ﻧﻘ ﻞ از روحاﷲ ﺣ ﺴﻴﻨﻴﺎن‪،‬‬
‫ﻣﺤﻤﻮد ﻓﺨﺎرزادﻩ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﻤﺐ را ﮐﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ‪.‬‬
‫‪ 308‬ﻣﻌﺼﻮﻣﻪ ﺷﺎدﻣﺎﻧﯽ)ﻣﺎدر ﮐﺒﻴﺮﯼ( در ﺱﺎل ‪ ۵۴‬در ارﺕﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ دﺱ ﺘﮕﻴﺮ ﺷ ﺪ‪ .‬ﻳﮑ ﯽ از اﺕﻬﺎﻣ ﺎت او وﺹ ﻞ‬
‫اﺷﺮف دهﻘﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﺮﮐﺰﻳﺖ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ وﺹﻞ او ﺑﻪ ﭼﺮﻳﮏه ﺎﯼ ﻓ ﺪاﻳﯽ ﺥﻠ ﻖ ﺑ ﻮد‪ .‬در ﺱ ﺎل ‪ ۵٢‬ﻣﺤﻤ ﻮد‬
‫ﺷ ﺎﻣﺨﯽ از اﻋ ﻀﺎﯼ ﻣﺮﮐﺰﻳ ﺖ ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ در ﺣﻤﻠ ﻪ ﺱ ﺎواﮎ ﺑ ﻪ ﺥﺎﻧ ﻪﯼ ﻣ ﺎدر ﺑ ﻪ ﺷ ﻬﺎدت رﺱ ﻴﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬ﻣ ﺎدر ﺕﺤ ﺖ‬
‫وﺣﺸﻴﺎﻧﻪﺕﺮﻳﻦ ﺷﮑﻨﺠﻪهﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﻣﻘﺎوﻣﺘﯽ ﺱﺘﻮدﻧﯽ از ﺥﻮد ﻧﺸﺎن داد‪ .‬او‪ ،‬پﺲ از دﺱﺘﮕﻴﺮﯼ ﺕﻮﺱﻂ رژﻳﻢ ﺥﻤﻴﻨ ﯽ‬
‫در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ هﻨﻮز از ﺷﮑﻨﺠﻪهﺎﯼ دوران ﺷﺎﻩ رﻧﺞ ﻣﯽﺑﺮد‪ ،‬دوﺑﺎرﻩ ﺕﺤﺖ ﺷﺪﻳﺪﺕﺮﻳﻦ ﺷﮑﻨﺠﻪهﺎ ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓ ﺖ و ﭼﻨ ﺎنﮐ ﻪ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ روﯼ ﺑﺮاﻧﮑﺎرد او را اﻋﺪام ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ 309‬ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن در زﻧﺠﻴﺮ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺱﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺥﻠﻖ اﻳﺮان‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.١٠٩‬‬
‫‪ 310‬ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ ﻣﺠﺎهﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ،٣۶٩‬دوﺷﻨﺒﻪ ‪ ٢۴‬ﺁذر ‪.١٣٧۶‬‬
‫‪٤٠١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫دژﺧﻴﻤﺎن ﺧﻮن ﺁﺷﺎم ﻳﮑﯽ از ﺳﺮداران ﺁزادﯼ ﻣﻴﻬﻦ ﻣﺎن را ﺑﻪ ﺧﺎﮎ اﻓﮑﻨﺪﻧﺪ‪...‬‬
‫‪٣١١‬‬

‫ﻇﺎهﺮاً ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ هﻨﻮز در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺗﺎرﻳﺦ و ﻧﺤﻮﻩ ﯼ ﺷﻬﺎدت اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺑﺰرگ و ﻧﺎﻣﺪار‪،‬‬
‫ﺷﮑﺮاﷲ ﭘﺎﮎ ﻧﮋاد ﺑﻪ ﻳﮏ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ واﺣﺪ ﻧﺮﺳﻴﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﺑﺎر ﺁن را در ﺁذر و ﻳﮏ ﺑﺎر در‬
‫دﯼ ﻣﺎﻩ اﻋﻼم ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و هﻴﭻ ﻧﻴﺎزﯼ هﻢ ﻧﻤﯽ ﺑﻴﻨﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﺗﻮﺿﻴﺢ دهﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ‬
‫ﮐﺪام ﻳﮏ درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﮑﺮاﷲ ﭘﺎﮎ ﻧﮋاد ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬اواﺧﺮ ﺁﺑﺎن‪ ،‬ﻳﺎ اواﺳﻂ ﺁذرﻣﺎﻩ ﺳﺎل ‪ ۶٠‬ﺟﺎوداﻧﻪ ﺷﺪ‬
‫و ﻣﺮدم اﻳﺮان و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺧﻮﻧﺒﺎرش ﻳﮑﯽ از رهﺒﺮان و اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﺴﺖ هﺎﯼ ﺑﺰرگ ﺧﻮد را‬
‫ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ هﺮ ﭼﻪ ﺗﻤﺎم ﺗﺮ از دﺳﺖ دادﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً هﻴﭻ ﻳﮏ از ﺗﺎرﻳﺦ هﺎﯼ ﺑﺎﻻ ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻌﺼﻮﻣﻪ ﺷﺎدﻣﺎﻧﯽ در دﯼ ﻣﺎﻩ ﺳﺎل ‪،۶٠‬‬
‫ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ ﻣﻬﺪﯼ ﺑﺨﺎراﻳﯽ و ﺣﺒﻴﺐ ﻣﮑﺮم دوﺳﺖ ﺳﺘﺎرﻩ ﮔﺸﺖ و درﺧﺸﻴﺪن‬
‫ﺁﻏﺎز ﮐﺮد و در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ‪ ،‬ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﻧﻴﺰ اﻃﻼﻋﻴﻪ اﯼ دادﻧﺪ‪ .‬در ﻃﻮل ﺳﺎل ‪ ،۶٠‬ﺗﻨﻬﺎ ﻳﮏ‬
‫ﺑﺎر اﻋﺪام در ﭘﺸﺖ ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ اوﻳﻦ ﺑﻪ وﻗﻮع ﭘﻴﻮﺳﺖ و ﺁن هﻢ اﻋﺪام اﻳﻦ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﺑﻮد و‬
‫ﺷﮑﺮاﷲ ﭘﺎﮎ ﻧﮋاد در ﻣﻴﺎن ﺁن هﺎ ﻧﺒﻮد و ﭘﻴﺶ ﺗﺮ اﻋﺪام ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﮔﺮدﺁورﻧﺪﻩ ﯼ ﮐﺘﺎب ﺑﺎ‬
‫رﺟﻮع ﺑﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﺷﻬﺎدت اﻳﻦ دو‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﭘﺎﮎ ﻧﮋاد و ﻣﺎدر ﮐﺒﻴﺮﯼ )ﺷﺎدﻣﺎﻧﯽ( ﮐﻪ از ﺳﻮﯼ‬
‫ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﻧﻴﺰ اﻋﻼم ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ از ذﮐﺮ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﻏﻴﺮواﻗﻌﯽ در‬
‫ﮐﺘﺎب ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪۴‬‬
‫ﺳﻌﻴﺪ ﺳﻠﻄﺎﻧﭙﻮر ﺷﺎﻋﺮ اﻧﻘﻼﺑﯽ و ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺲ ﺟﻮان ﭘﺲ از ﺣﺎدﺛﻪ ‪ ٧‬ﺗﻴﺮ‬
‫در زﻧﺪان اوﻳﻦ در اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ اﻋﺪام هﺎﯼ دﺳﺖ ﺟﻤﻌﯽ از داﺧﻞ ﺑﻨﺪ ﺑﻴﺮون‬
‫ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪ و ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﻻﺟﻮردﯼ هﻤﺮاﻩ ﺻﺪهﺎ ﻧﻔﺮ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺟﻮﺧﻪ اﻋﺪام‬
‫‪٣١٢‬‬
‫ﺳﭙﺮدﻩ ﺷﺪ‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮﻏﻔﺎرﯼ ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎﻩ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ ﺷﻬﺎدت ﺳﻌﻴﺪ ﺳﻠﻄﺎﻧﭙﻮر را ﭘﺲ از هﻔﺖ ﺗﻴﺮ ذﮐﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺳﺎدﻩ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﺤﻮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﺻﺤﻴﺢ ﺁن ﮐﻪ ‪ ٣١‬ﺧﺮداد ﻣﺎﻩ ﺳﺎل ‪ ۶٠‬اﺳﺖ‪ ،‬دﺳﺖ‬
‫ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﺸﺎن ﻳﺎ دﻗﺖ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ و ﻳﺎ ﺗﻼﺷﯽ در اﻳﻦ راﻩ ﺑﻪ ﺧﺮج ﻧﻤﯽ دهﺪ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﺳﻌﻴﺪ‬
‫ﺳﻠﻄﺎﻧﭙﻮر ﻧﻪ در اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ اﻋﺪام هﺎﯼ دﺳﺖ ﺟﻤﻌﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﺧﻮد در اوﻟﻴﻦ ﺳﺮﯼ اﻋﺪام هﺎﯼ‬
‫دﺳﺖ ﺟﻤﻌﯽ ﺑﻪ ﺟﻮﺧﻪ ﯼ اﻋﺪام ﺳﭙﺮدﻩ ﺷﺪ‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮ ﻣﺴﻌﻮد اﻧﺼﺎرﯼ ﮐﻪ در ﺳﺮاﺳﺮ ﮐﺘﺎﺑﺶ‪ ،‬ﮔﻮﻳﺎ هﻴﭻ ﺗﻌﻬﺪﯼ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ درﺳﺘﯽ ﻳﺎ‬
‫ﻧﺎدرﺳﺘﯽ واﻗﻌﻪ هﺎ و ﺗﺎرﻳﺦ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﻴﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ‬
‫از دﮐﺘﺮﻏﻔﺎرﯼ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪" :‬ﺳﻌﻴﺪ ﺳﻠﻄﺎﻧﭙﻮر ﺑﻌﺪ از ‪ ١٩‬ﺑﻬﻤﻦ در اوﻳﻦ اﻋﺪام ﮔﺮدﻳﺪ"!‬

‫‪ 311‬ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ ﻣﺠﺎهﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ،۴٢١‬ﺱﻪﺷﻨﺒﻪ ‪ ٨‬دﯼ ‪.١٣٧٧‬‬

‫‪ 312‬ﺥﺎﻃﺮات ﻳﮏ زﻧﺪاﻧﯽ‪ ،‬رﺿﺎ ﻏﻔﺎرﯼ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٨٣‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٤٠٢‬‬
‫او ﺑﻪ ﺧﻮدش زﺣﻤﺖ اﻳﻦ را هﻢ ﻧﻤﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﯼ دﮐﺘﺮ ﻏﻔﺎرﯼ را ﺑﺎ دﻗﺖ ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫ﻣﻄﻠﺐ او را اﺷﺘﺒﺎﻩ ﻧﻘﻞ ﻗﻮل ﻧﮑﻨﺪ‪.‬‬

‫‪۵‬‬
‫ﻓﺮﻳﺒﺎ ﻣﺮزﺑﺎن در ﺑﺎرﻩ ﯼ دﻳﺪارش از ﭘﻴﮑﺮ هﺎﯼ ﺷﻬﺪاﯼ ‪ ١٩‬ﺑﻬﻤﻦ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬

‫ﺑﻴﻦ ﺟﻨﺎزﻩ هﺎ‪ ،‬ﻣﻮﺳﯽ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﯽ ﺑﻮد و ﻣﺤﺎﻓﻈﺶ ﮐﻪ ﺷﺒﺎهﺖ ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﺑﻪ او داﺷﺖ‪.‬‬
‫اﺻﻼح ﺻﻮرت‪ ،‬ﺁراﻳﺶ ﻣﻮ و ﻟﺒﺎﺳﺸﺎن) از ﺟﻨﺲ ﺟﻴﻦ( ﻣﺜﻞ هﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﻳﮏ ﺗﻴﺮ‬
‫ﺑﻪ ﻗﻠﺐ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﯽ اﺻﺎﺑﺖ ﮐﺮدﻩ و او ﺑﺮاﯼ هﻤﻴﺸﻪ ﺁرﻣﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻴﺮﯼ هﻢ ﺑﻪ ﻗﻠﺐ‬
‫ﺑﺪل او ﺧﻮردﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺪﻟﺶ را در زﻳﺮ ﭘﺎهﺎﯼ او ﻗﺮار دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺁذر رﺿﺎﻳﯽ‪،‬‬
‫هﻤﺴﺮ ﻣﻮﺳﯽ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ‪ ٧‬ﻣﺎهﻪ ﺑﺎردار ﺑﻮد‪ .‬اﺷﺮف رﺑﻴﻌﯽ‪ ،‬هﻤﺴﺮ اول‬
‫ﻣﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ و دﻳﮕﺮ زﻧﺎن‪ ،‬ﮐﻪ ﻧﺎم ﺁن هﺎ را از ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺮدﻩ ام‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﻮﻳﺪن‬
‫ﮐﭙﺴﻮل ﺳﻴﺎﻧﻮر ﻣﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﮔﺰارش دادﺳﺘﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻘﻴﻪ ﻣﺮدان ﮔﺮوﻩ‬
‫ﺣﻴﻦ ﻓﺮار ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﻴﺮاﻧﺪازﯼ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.... .‬ﺑﺎ دﻳﺪن ﺟﻨﺎزﻩ هﺎ ﺑﺮاﯼ ﻣﻦ‬
‫ﺳﺆاﻻﺗﯽ ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺜﻼً اﻳﻦ ﮐﻪ ﭼﺮا هﻤﻪ ﻣﺮدان ﮔﺮوﻩ ﻓﻘﻂ ﻳﮏ ﮔﻠﻮﻟﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻗﻠﺒﺸﺎن ﺧﻮردﻩ و هﻴﭻ ﮔﻠﻮﻟﻪ اﯼ هﺪر ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮد ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﻀﻮ دﻳﮕﺮﯼ از ﺑﺪن ﺁن هﺎ‬
‫اﺻﺎﺑﺖ ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﻮد؟‪...‬از ﺷﻮاهﺪ ﻣﻌﻠﻮم ﺑﻮد ﮐﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺁن هﺎ در ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺷﻬﻴﺪ‬
‫ﻋﺮاﻗﯽ از ﻣﺪت هﺎ ﭘﻴﺶ ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺮ و ﻣﺤﺎﺻﺮﻩ ﺳﭙﺎﻩ ﭘﺎﺳﺪاران و ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫‪٣١٣‬‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻮد‪.‬‬

‫رواﻳﺖ ﻓﺮﻳﺒﺎ ﻣﺮزﺑﺎن در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺷﻬﺪاﯼ ‪ ١٩‬ﺑﻬﻤﻦ و ﻣﺸﺎهﺪاﺗﺶ از ﭘﻴﮑﺮهﺎﯼ ﺁن هﺎ ﺑﺎ‬

‫دﻗﺖ هﻤﺮاﻩ ﻧﻴﺴﺖ و ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻧﺎدرﺳﺘﯽ را ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻧﻪ در ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺷﻬﻴﺪ ﻋﺮاﻗﯽ واﻗﻊ در اﺑﺘﺪاﯼ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﭘﺎﺳﺪاران‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ در‬
‫ﺧﻴﺎﺑﺎن زﻋﻔﺮاﻧﻴﻪ‪ ،‬ﺑﻦ ﺑﺴﺖ ﮐﻮﻩ ﺑﻦ ﻗﺮار داﺷﺖ ﮐﻪ ﺗﺎ ﻣﺤﻞ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻓﺮﻳﺒﺎ ﻣﺮزﺑﺎن‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدﯼ دارد‪.‬‬
‫ﻣﻮﺳﯽ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﯽ ﻣﺤﺎﻓﻆ و ﺑﺪﻟﯽ ﻧﺪاﺷﺖ ﮐﻪ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ او ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﮔﺬﺷﺖ ‪ ٢۵‬ﺳﺎل از‬
‫وﻗﻮع ﺣﺎدﺛﻪ و اﻧﺘﺸﺎر ﻧﺎم‪ ،‬ﻋﮑﺲ و زﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣﻪ ﺷﻬﺪاﯼ ‪ ١٩‬ﺑﻬﻤﻦ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‬
‫ﺧﻠﻖ‪ ،‬ﺗﮑﺮار ﺷﺎﻳﻌﺎت درون زﻧﺪان‪ ،‬ﮐﻤﮑﯽ ﺑﻪ ﺑﻴﺎن ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺎﻳﻌﻪ از ﺳﻮﯼ‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ و ﮐﺴﺎﻧﯽ داﻣﻦ زدﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﭘﻴﮑﺮهﺎ را ﻧﺪﻳﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮد ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر‬
‫اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﺷﻨﻴﺪﻩ ﺑﻮدم‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﻼف رواﻳﺖ ﻓﺮﻳﺒﺎ ﻣﺮزﺑﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺗﺄﮐﻴﺪ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺁذر رﺿﺎﻳﯽ ﭘﺸﺖ ﺳﺮش ﮐﺎﻣﻼً ﻣﻨﻬﺪم‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و در ﻳﮏ ﭘﻨﺒﻪ ﺑﺰرگ ﻗﺮار داﺷﺖ‪ .‬اﺷﺮف رﺑﻴﻌﯽ هﺪف ﮔﻠﻮﻟﻪ هﺎﯼ ﻣﺘﻌﺪد ﻗﺮار‬

‫‪ 313‬ﺕﺎرﻳﺦ زﻧﺪﻩ‪ ،‬ﻓﺮﻳﺒﺎ ﻣﺮزﺑﺎن‪ ،‬ﭼﺎپ اول ﺹﻔﺤﻪهﺎﯼ ‪.٢٩٠-٢٩٣‬‬

‫‪٤٠٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮرﯼ ﮐﻪ ﻣﻠﺤﻔﻪ اﯼ ﮐﻪ روﯼ ﭘﻴﮑﺮش را ﭘﻮﺷﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد ﻧﻴﺰ ﺧﻮﻧﯽ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ ﺗﮏ ﺗﮏ ﺁن هﺎ را ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮدﻩ و ﺑﺎ دﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ داد‪ .‬ﻓﺮدﯼ ﮐﻪ ﺑﻌﺪهﺎ‬
‫ﻓﻬﻤﻴﺪم ﻣﻬﺸﻴﺪ ﻓﺮزاﻧﻪ ﺳﺎ ﺑﻮدﻩ‪ ،‬ﻧﻴﻤﯽ از ﺑﺪﻧﺶ در اﺛﺮ اﻧﻔﺠﺎر از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺪن ﺧﻮﻧ ﻴﻦ‬
‫ﻳﮑﯽ دﻳﮕﺮ از زﻧﺎن ﻣﺠﺎهﺪ ﮐﻪ ﺻﻮرﺗﺶ ﺳﻴﺎﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽ داد ﮐﻪ وﯼ ﻧﻴﺰ ﻣﻮرد‬
‫اﺻﺎﺑﺖ ﮔﻠﻮﻟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺮأت ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ ،‬هﻴﭻ ﻳﮏ از ﺟﻨﺎزﻩ هﺎ ﺳﺎﻟﻢ‬
‫ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﺟﻨﺎزﻩ اﯼ ﮐﻪ ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﭘﻴﮑﺮ ﻣﻮﺳﯽ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ از ﭘﺸﺖ و در‬
‫ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻗﻠﺐ ﻣﻮرد اﺻﺎﺑﺖ ﮔﻠﻮﻟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدهﺎ‪ ،‬ﺣﺴﻦ ﻣﻬﺪوﯼ در اﺛﺮ‬
‫اﻧﻔﺠﺎر ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﭼﻴﺰﯼ در ﺷﮑﻢ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻘﺪم ﺳﻴﻨﻪ و ﺷﮑﻤﺶ هﺪف ﮔﻠﻮﻟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬در ﻣﻴﺎن هﻤﺎن ﭘﻴﮑﺮهﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺧﺎﻧﻢ ﻣﺮزﺑﺎن ﻳﮏ روز ﺑﻌﺪ دﻳﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺳﻌﻴﺪ ﺳﻌﻴﺪﭘﻮر‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺪﻧﺶ ﺑﺮ اﺛﺮ اﻧﻔﺠﺎر ﻧﺎرﻧﺠﮏ ﻣﺘﻼﺷﯽ و ﻳﮏ دﺳﺖ اش ﻗﻄﻊ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و‬
‫ﺑﺮادرش ﺳﻴﺎﻣﮏ هﻢ ﭘﻴﮑﺮ او را در ﻣﻴﺎن ﺷﻬﺪا دﻳﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ ﺣﺪاﻗﻞ ﻳﮏ روز ﻗﺒﻞ از‬
‫ﻓﺮﻳﺒﺎ ﻣﺮزﺑﺎن و در اوﻟﻴﻦ ﺳﺎﻋﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﭘﻴﮑﺮهﺎ را ﺑﻪ اوﻳﻦ ﺁوردﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺁن هﺎ را دﻳﺪﻩ ﺑﻮدم‪.‬‬

‫‪۶‬‬
‫روﻳﺪادهﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﺑﺨﺶ ﺑﺰرﮔﯽ از دﻩ اﻟﯽ ﭘﺎﻧﺰدﻩ هﺰار زﻧﺪاﻧﯽ اوﻳﻦ ﺑﺎ ﭘﺎﺳﺪاران ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺟﺴﺪهﺎ‬
‫)ﻣﻮﺳﯽ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﯽ و اﺷﺮف رﺟﻮﯼ و‪ (...‬ﺁوردﻩ ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺁن ﮐﺸﺘﺎر وﺣﺸﺘﻨﺎﮎ را‬
‫ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ و ﺑﺮ ﮐﺸﺘﻪ هﺎ ﻟﻌﻨﺖ ﺑﻔﺮﺳﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺗﺎﻳﯽ از زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﮐﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺸﺪﻧﺪ ﺑﺮ‬
‫ﺟﺴﺪ ﮐﺸﺘﻪ هﺎ ﺗﻒ ﺑﻴﻨﺪازﻧﺪ درﻣﺤﻮﻃﻪ ﯼ زﻧﺪان ﺣﻠﻖ ﺁوﻳﺰ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﻣﺠﺎهﺪ‬
‫ﺟﻮان ﺑﻪ ﻧﺎم ﺣﺒﻴﺐ اﷲ اﺳﻼﻣﯽ ﻃﯽ ﻣﺮاﺳﻤﯽ ﺑﻪ دار ﺁوﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺻﺪهﺎ ﻣﺮد و‬
‫‪٣١٤‬‬
‫زن زﻧﺪاﻧﯽ را از ﺑﻨﺪهﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭼﺸﻢ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﻮﻃﻪ ﺁوردﻧﺪ‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮ ﻏﻔﺎرﯼ در ذﮐﺮ ﻳﮑﯽ از ﻣﻌﺮوف ﺗﺮﻳﻦ ﻋﮑﺲ هﺎ و ﺳﻮژﻩ هﺎﯼ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺟﻨﺎﻳﺖ رژﻳﻢ‬
‫ﻣﻼﻳﺎن‪ ،‬دﻗﺖ ﺑﻪ ﺧﺮج ﻧﻤﯽ دهﻨﺪ‪ .‬ﻧﺎم‪ ،‬ﻋﮑﺲ و ﺗﺎرﻳﺦ اﻋﺪام ﺣﺒﻴﺐ اﷲ اﺳﻼﻣﯽ در ﮐﻤﺘﺮ‬
‫ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﺳﺎﻳﺖ و ﻳﺎ ﮔﺰارش و ﻣﻄﻠﺒﯽ ﺗﺤﻘﻴﻘﯽ در ﻣﻮرد ﺟﻨﺎﻳﺖ هﺎﯼ رژﻳﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎرهﺎ و ﺑﺎرهﺎ ﻋﮑﺲ و ﺧﺒﺮ اﻋﺪام او در ﮔﺰارش هﺎﯼ ﻋﻔﻮ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻞ و دﻳﮕﺮ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن هﺎﯼ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮﯼ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﮑﺲ و ﺟﺰﻳﻴﺎت و ﺗﺎرﻳﺦ اﻋﺪام او را ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ اﻳﺮان و زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﺎرهﺎ ﮔﺰارش ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺧﺎﻧﻢ ﭘﺮواﻧﻪ ﻋﻠﻴﺰادﻩ ﻧﻴﺰ‬
‫ﻧﺎم ﮐﺘﺎﺑﺶ‪“ ،‬ﻧﮕﺎﻩ ﮐﻨﻴﺪ راﺳﺘﮑﯽ اﺳﺖ” را از ﺻﺤﻨﻪ ﯼ اﻋﺪام ﺣﺒﻴﺐ اﷲ اﺳﻼﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺮواﻧﻪ ﻋﻠﻴﺰادﻩ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﯽ دهﺪ داﻳﯽ ﺟﻠﻴﻞ )ﺟﻠﻴﻞ ﺑﻨﺪﻩ(‪ ،‬ﺟﻼد اوﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﮏ ﭼﻮب ﺑﻪ‬
‫ﺟﻨﺎزﻩ ﯼ او ﻣﯽ زدﻩ و زﻧﺪاﻧﻴﺎن را ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻗﺮار ﻣﯽ دادﻩ ﮐﻪ‪ :‬ﻧﮕﺎﻩ ﮐﻨﻴﺪ راﺳﺘﮑﯽ اﺳﺖ!‬

‫‪ 314‬هﻤﺎن‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٨٣‬‬

 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٤٠٤‬‬
‫‪٧‬‬
‫ﻳﺮواﻧﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن در ﮐﺘﺎب "اﻋﺘﺮاﻓﺎت ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪﮔﺎن"‪ ،‬در ﺑﺎرﻩ ﯼ وادار ﺳﺎﺧﺘﻦ زﻧﺪاﻧﻴﺎن‬
‫ﺑﻪ دﻳﺪن ﭘﻴﮑﺮهﺎﯼ ﻣﻮﺳﯽ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﯽ‪ ،‬اﺷﺮف رﺑﻴﻌﯽ و دﻳﮕﺮ ﺷﻬﺪاﯼ ‪ ١٩‬ﺑﻬﻤﻦ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﻮﺳﯽ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﯽ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﯼ دوم ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و هﻤﺴﺮ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﯼ ﺁﻧﺎن‬
‫اﺷﺮف رﺑﻴﻌﯽ در ﻳﮏ درﮔﻴﺮﯼ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﮔﻮهﺮدﺷﺖ و‬
‫ﻗﺰل ﺣﺼﺎر را ﺑﺎ اﺗﻮﺑﻮس ﺑﻪ اوﻳﻦ ﺁوردﻧﺪ ﺗﺎ ﻧﻈﺎرﻩ ﮔﺮ ﭘﻴﮑﺮ ﺳﻮراخ ﺳﻮراخ‬
‫‪٣١٥‬‬
‫ﺷﺪﻩ ﺁﻧﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺮواﻧﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن ذﮐﺮﯼ از ﻣﻨﺒﻊ ﺧﻮد ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ و ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ از ﮐﺠﺎ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ در ﺑﻬﻤﻦ ﻣﺎﻩ ‪ ،۶٠‬زﻧﺪان ﮔﻮهﺮدﺷﺖ در دﺳﺖ اﺣﺪاث‬
‫ﺑﻮد و ﮐﺴﯽ در ﺁن زﻧﺪاﻧﯽ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ اوﻳﻦ ﺁوردﻩ ﺷﻮد! در ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ ‪ ۶١‬اوﻟﻴﻦ دﺳﺘﻪ ﯼ‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﮐﻪ ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﺟﺰو ﺁﻧﺎن ﺑﻮدم‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ زﻧﺪان ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ‪ ٨‬ﻣﺎﻩ ﺑﻌﺪ از ‪١٩‬‬
‫ﺑﻬﻤﻦ ‪ .۶٠‬ﭼﺮا ﻣﺴﺌﻮﻻن زﻧﺪان و دادﺳﺘﺎﻧﯽ‪ ،‬هﺰاران زﻧﺪاﻧﯽ ﺣﺎﺿﺮ در اوﻳﻦ را ﺑﻪ‬
‫ﺗﻤﺎﺷﺎﯼ ﺁن ﺻﺤﻨﻪ هﺎ ﻧﺒﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺁن‪ ،‬از ﮔﻮهﺮدﺷﺖ و ﻗﺰل ﺣﺼﺎر‪ ،‬زﻧﺪاﻧﻴﺎن را ﺑﺎ‬
‫اﺗﻮﺑﻮس ﺑﻪ اوﻳﻦ ﺁوردﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﻈﺎرﻩ ﮔﺮ ﭘﻴﮑﺮ ﺳﻮراخ ﺳﻮراخ ﺷﺪﻩ ﻣﻮﺳﯽ و اﺷﺮف ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫هﻴﭻ ﻓﺮدﯼ از ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﻪ اوﻳﻦ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﺸﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در هﻤﺎن زﻣﺎن‪ ،‬اﻓﺮادﯼ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ‪ ،‬ﺗﮑﻤﻴﻞ ﭘﺮوﻧﺪﻩ‪ ،‬ﺗﺠﺪﻳﺪ دادﮔﺎﻩ و‪ ...‬از ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﺑﻪ اوﻳﻦ ﻣﻨﺘﻘﻞ‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺣﺘﻤﺎل ﻣﯽ رود ﮐﻪ از ﻣﻴﺎن ﺁن هﺎ ﺗﻌﺪادﯼ را ﺑﻪ دﻳﺪن ﭘﻴﮑﺮ ﺷﻬﺪاﯼ ‪ ١٩‬ﺑﻬﻤﻦ‬
‫ﺑﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٨‬‬
‫ﭘﺲ از اﻧﺘﺨﺎب اﺣﻤﺪﯼ ﻧﮋاد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرﯼ‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﻋﺪﻩ اﯼ ﺑﺎ ﭼﺎپ ﻋﮑﺴﯽ از‬
‫ﺗﻘﯽ ﻣﺤﻤﺪﯼ ﻣﺪﻋﯽ ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ وﯼ اﺣﻤﺪﯼ ﻧﮋاد اﺳﺖ و ﮔﺮوﮔﺎن هﺎﯼ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ را ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ‬
‫اﻳﻦ ﻃﺮف و ﺁن ﻃﺮف ﻣﯽ ﺑﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﮑﺲ ﮐﻪ هﻴﭻ ﺷﺒﺎهﺘﯽ ﺑﻪ اﺣﻤﺪﯼ ﻧﮋاد ﺳﺎل ‪۵٩‬‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ ﻻاﻗﻞ ﺗﻮﺳﻂ دﻩ هﺎ هﺰار ﻧﻔﺮ در ﺧﺎرج از ﮐﺸﻮر دﻳﺪﻩ ﺷﺪ و ﮐﺴﯽ دم ﺑﺮ ﻧﻴﺎورد ﮐﻪ‬
‫ﻻاﻗﻞ ‪ ١٠-١۵‬ﺳﺎﻧﺘﯽ ﻣﺘﺮ اﺧﺘﻼف ﻗﺪ اﺣﻤﺪﯼ ﻧﮋاد و ﺻﺎﺣﺐ ﻋﮑﺲ اﺳﺖ! ﺑﺮاﯼ رژﻳﻢ ﮐﺎﻓﯽ‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﮐﻨﺪ ﻓﺮد ﻣﺰﺑﻮر اﺣﻤﺪﯼ ﻧﮋاد ﻧﻴﺴﺖ ﺗﺎ ﺣﻀﻮر او در ﮔﺮوﮔﺎن ﮔﻴﺮﯼ ﻧﻴﺰ ﻟﻮث‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﻋﮑﺴﯽ از وﯼ و ﻣﺤﻤﺪﺻﺎدق ﻧﺠﻤﯽ‪ ،‬اﻣﺎم ﺟﻤﻌﻪ ﺧﻮﯼ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن‬
‫رهﺒﺮﯼ از ﺁذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﺷﺮﻗﯽ را ﭼﺎپ ﮐﺮدﻩ و ﻣﺪﻋﯽ ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ در اﻳﻦ ﻋﮑﺲ او ﮐﻨﺎر‬
‫ﻓﻀﻞ اﷲ ﻣﺤﻼﺗﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﺧﻤﻴﻨﯽ در ﺳﭙﺎﻩ ﭘﺎﺳﺪاران اﻳﺴﺘﺎدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‬
‫روﯼ ﻧﻘﺶ اﺣﻤﺪﯼ ﻧﮋاد در ﺗﺮورﻳﺴﻢ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ دﺳﺖ ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ رژﻳﻢ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﻮد ﺛﺎﺑﺖ‬

‫‪ 315‬اﻋﺘﺮاﻓﺎت ﺷﮑﻨﺠﻪﺷﺪﮔﺎن)ﻣﺘﻦ اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ(‪ ،‬ﻳﺮوﻧﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪهﺎﯼ ‪١۶٩‬ﺕﺎ‪.١٧٠‬‬

‫‪٤٠٥‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﺮد ﻣﺰﺑﻮر ﻣﺤﻼﺗﯽ ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﻪ اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﻧﻘﺶ ﺑﺪون ﮔﻔﺘﮕﻮﯼ اﺣﻤﺪﯼ ﻧﮋاد در‬
‫ﺗﺮورﻳﺴﻢ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ را اﻧﮑﺎر ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﺗﻼش هﺎﯼ ﻧﺎﻓﺮﺟﺎم ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮ ﺑﺎدﻩ و دﺷﻤﻦ ﺷﺎد ﮐﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﯼ ﺗﻴﺮﺧﻼص زﻧﯽ او‬
‫در اوﻳﻦ اﺷﺎرﻩ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﺎﻳﺖ اﻳﺮان اﺳﺮار در ﻣﻌﺮﻓﯽ اﺣﻤﺪﯼ ﻧﮋاد ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬

‫ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻢ زﻧﺪاﻧﯽ اول اﻧﻘﻼب آﻪ ﭘﺲ از ‪ ٢٢‬ﺑﻬﻤﻦ ﺑﻪ ﺟﺮم ادارﻩ ﻳﻚ ﻣﻮﺳﺴﻪ‬

‫ﺧﻴﺮﻳﻪ اﻳﺮاﻧﯽ – ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﺋﯽ ﻣﺪﺗﯽ در زﻧﺪان ﺁﺧﻮﻧﺪهﺎ ﺑﻮد و ﺳﭙﺲ ﺟﺎن ﺳﺎﻟﻢ ﺑﺪر‬
‫ﺑﺮد و ﺁزاد ﮔﺮدﻳﺪ ﮔﺰارش ﻣﯽ آﻨﺪ آﻪ‪“ :‬ﻣﺎ اﻏﻠﺐ ﺷﺐ هﺎ ﺻﺪاﯼ ﺗﻴﺮﺑﺎران هﺎ را‬
‫ﻣﯽ ﺷﻨﻴﺪﻳﻢ‪ .‬در ﺁن زﻣﺎن اﺣﻤﺪﯼ ﻧﮋاد ﺑﺎﻻﯼ ﺳﺮ ﺗﻴﺮﺑﺎران ﺷﺪﮔﺎن ﻣﯽ رﻓﺖ و‬
‫ﺗﻴﺮ ﺧﻼص ﻣﯽ زد‪“.‬‬

‫اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﭘﺲ از اﻧﺘﺨﺎب اﺣﻤﺪﯼ ﻧﮋاد ﺑﻪ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرﯼ‪ ،‬ﻗﺒﺎﯼ ﺗﻴﺮﺧﻼص زﻧﯽ ﺑﻪ ﺗﻦ او‬
‫ﭘﻮﺷﺎﻧﺪﻩ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﮐﻤﺘﺮ ﻧﻴﺮوﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﭘﻴﺪا ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻴﺮﺧﻼص زﻧﯽ‬
‫اﺣﻤﺪﯼ ﻧﮋاد را ﻣﻄﺮح ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﺪون ﺁن ﮐﻪ ﭘﺮﺳﻴﺪﻩ ﺷﻮد‪ :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ و ﭼﺮا زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫اﺣﻤﺪﯼ ﻧﮋاد ﺷﻬﺮدار ﺗﻬﺮان ﺑﻮد هﻴﭻ ﮐﺲ ﭘﯽ ﻧﺒﺮدﻩ ﺑﻮد وﯼ ﺗﻴﺮﺧﻼص زن اوﻳﻦ ﺑﻮدﻩ‬
‫اﺳﺖ؟‬
‫ﺳﭙﺲ در ﻧﺸﺮﻳﺎت‪ ،‬ﺳﺎﻳﺖ هﺎ و رادﻳﻮ و ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﻧﻴﺰ اﺣﻤﺪﯼ ﻧﮋاد "ﻣﺮد‬
‫هﺰار ﺗﻴﺮ" ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ‪ ١٠٠٠‬ﺗﻴﺮﺧﻼص در ﺳﺎل هﺎﯼ اوﻟﻴﻪ دهﻪ ﯼ ‪ ۶٠‬در‬
‫زﻧﺪان اوﻳﻦ زدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺴﯽ ﻧﭙﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﭼﺮا ﺷﺎهﺪان ﺟﻨﺎﻳﺖ ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ ٨۴‬ﺁن هﻢ ﭘﺲ از رﻳﺎﺳﺖ‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺣﻤﺪﯼ ﻧﮋاد‪ ،‬ﺧﺎﻣﻮش ﻣﺎﻧﺪﻩ و ﺗﻼﺷﯽ ﺑﺮاﯼ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﭼﻬﺮﻩ ﯼ اﻳﻦ ﺟﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺧﺮج‬
‫ﻧﻤﯽ دادﻧﺪ؟ اﻳﻦ ادﻋﺎهﺎ در ﺣﺎﻟﯽ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ ﮐﻪ ﻃﯽ ﺑﻴﺶ از دو دهﻪ ﺑﺎرهﺎ اﺳﺎﻣﯽ‬
‫ﺗﻴﺮﺧﻼص زن هﺎﯼ اوﻳﻦ در ﺳﺎل هﺎﯼ اوﻟﻴﻪ دهﻪ ‪ ۶٠‬از ﺳﻮﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ اﻋﻼم ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و در هﻴﭻ ﻳﮏ از ﺁن هﺎ ﻧﺎﻣﯽ از اﺣﻤﺪﯼ ﻧﮋاد ﻧﺒﻮد‪.‬‬

‫ﻋﺎﻗﺒﺖ زﻧﺪاﻧﯽ ﻣﺠﺎهﺪ ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﺟﻼل‪ ،‬ﮐﻪ دو ﻣﻮرد از ﺷﻬﺎدت هﺎﻳﺶ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺗﺠﺎوز‬
‫ﺑﻪ زﻧﺎن و ﻣﺮدان و ﺑﺮﻳﺪن دﺳﺖ و ﭘﺎﻳﺸﺎن ﻗﺒﻞ از اﻋﺪام در ﺣﻀﻮر اﻳﺸﺎن و ﺳﭙﺲ هﻢ ﻗﻔﺲ‬
‫ﺑﻮدﻧﺶ! ﺑﺎ ﻣﻬﺸﻴﺪ رزاﻗﯽ در ﺳﺎل ‪ ۶٣‬در زﻧﺪان ﻗﺰﻟﺤﺼﺎر در ﺟﻠﺪ هﺎﯼ ‪ ١‬و ‪٢‬هﻤﻴﻦ ﮐﺘﺎب‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻘﺪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬در ﺷﻬﺎدﺗﯽ ﻋﺠﻴﺐ و ﻏﺮﻳﺐ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﯼ اﺣﻤﺪﯼ ﻧﮋاد‬
‫ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺮﺳﭙﺮدﻩ و ﺟﺎﻧﯽ او را ﺳﺎل هﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ آﺮدﻩ ﺑﻮدم ‪...‬در‬
‫ﺑﻬﻤﻦ ﻣﺎﻩ ﺳﺎل‪ ،۶٠‬وﻗﺘﯽ ﺑﺮاﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﻣﺠﺪد و ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﺗﻜﻤﻴﻞ ﭘﺮوﻧﺪﻩ ﻣﺮا‬
‫ﺑﻪ اوﻳﻦ ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻌﺒﻪ‪ ٧‬و ﺑﻌﺪ از ﭼﻨﺪ روز ﺑﻪ ﺷﻌﺒﻪ‪ ،۴‬ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪم و‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺗﻮﺳﻂ "ﻓﻜﻮر‪ ،‬رﺋﻴﺲ ﺟﺪﻳﺪ ﺷﻌﺒﻪ‪ "۴‬و "ﮔﻠﭙﺎ" ﻳﻌﻨﯽ ﺷﺨﺺ‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٤٠٦‬‬
‫رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر ﻓﻌﻠﯽ ارﺗﺠﺎع‪ ،‬ﺷﻜﻨﺠﻪ و ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﺷﺪم‪ .‬هﺮﺑﺎر آﻪ در اﺛﺮ‬
‫ﺿﺮﺑﺎت آﺎﺑﻞ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪم ﻣﯽ اﻓﺘﺎد و ﭼﻬﺮﻩ اﺣﻤﺪﯼ ﻧﮋاد و دﻳﮕﺮ ﺷﻜﻨﺠﻪ ﮔﺮان را‬
‫ﻣﯽ دﻳﺪم‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪم را ﻣﺤﻜﻢ ﺗﺮ آﺮدﻩ و ﺑﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ اداﻣﻪ ﻣﯽ دادﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﺑﺎر در ﺷﻌﺒﻪ‪ ۴‬ﮔﻔﺖ آﻨﺎر ﻣﻴﺰﯼ ﺑﻨﺸﻴﻨﻢ‪ ،‬ﭘﺲ از ﻣﺪﺗﯽ ﻓﻜﺮ آﺮدم آﻪ آﺴﯽ‬
‫در اﺗﺎق ﺷﻌﺒﻪ ﻧﻴﺴﺖ و ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪم را ﺑﺎﻻ زدم ﺗﺎ ﺑﺎ زﻧﺪاﻧﻴﺎن دﻳﮕﺮ ﺗﻤﺎس ﺑﮕﻴﺮم‪،‬‬
‫او را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﭼﺸﻢ در ﭼﺸﻢ دﻳﺪم و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ هﻤﻴﻦ آﺎرم ﻣﻮرد‬
‫ﻏﻀﺐ اﻳﻦ ﺟﻼد ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻢ و ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﺿﺮﺑﺎت آﺎﺑﻞ‪ ،‬اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪ‪ .‬در اواﺧﺮ‬
‫ﺳﺎل‪ ۶٠‬و اﺑﺘﺪاﯼ ﺳﺎل‪ ۶١‬ﻳﻌﻨﯽ زﻣﺎﻧﯽ آﻪ هﻨﻮز اﺣﻤﺪﯼ ﻧﮋاد )ﮔﻠﭙﺎ( ﺑﻪ ‪٢٠٩‬‬
‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﻜﯽ از آﺎرهﺎﻳﺶ آﺸﻒ ﭼﺎرت ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪهﯽ ﺗﺸﻜﻴﻼﺗﯽ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن در ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ زﻣﺎﻧﯽ ﺑﻮد‪....‬در ﺑﻬﺎر ﺳﺎل‪ ۶١‬آﻪ ﺑﻪ‬
‫اﻧﻔﺮادﻳﻬﺎﯼ‪ ٢٠٩‬ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬اﺣﻤﺪﯼ ﻧﮋاد هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﻻﺟﻮردﯼ ﺟﻼد ﺑﺪون‬
‫ﻣﺎﺳﻚ ﻳﺎ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ و آﻼﻩ )ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن ‪ ٢٠٩‬ﻏﻴﺮ از ﺑﻌﻀﯽ از ﻧﻔﺮات‬
‫ﺧﺎص‪ ،‬آﻼﻩ هﺎﻳﯽ ﺷﺒﻴﻪ آﻼﻩ آﻮآﻼس آﻼن ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ( ﺑﻪ ﺳﻠﻮل ﻣﺎ‬
‫ﻣﯽ ﺁﻣﺪ و از ﻣﺠﺎهﺪ ﺷﻬﻴﺪ اﺑﺮاهﻴﻢ ﻓﺮﺟﯽ ﭘﻮر )آﻪ در اﺻﻞ زﻧﺪاﻧﯽ اﻧﺘﻘﺎﻟﯽ از‬
‫زﻧﺪان ﺁذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﺑﻮد( و ﻣﺠﺎهﺪ ﺷﻬﻴﺪ ﻣﺼﻄﻔﯽ ﻧﻴﻚ آﺎر ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﻣﯽ آﺮد و‬
‫ﻣﺴﺌﻮل ﭘﺮوﻧﺪﻩ ﺁن هﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ آﻪ ﺑﺎ اﺑﺮاهﻴﻢ و ﻣﺼﻄﻔﯽ هﻢ ﺳﻠﻮل ﺑﻮدم ﻻاﻗﻞ‬
‫هﻔﺘﻪ ﻳﯽ ‪ ٢-٣‬ﺑﺎر او را ﻣﯽ دﻳﺪم‪ .‬او آﻪ در اﻳﻦ زﻣﺎن ﺑﺎ اﺳﻢ ﻣﺴﺘﻌﺎر ﻣﻴﺰراﻳﯽ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﻤﻴﺪ ﺗﺮآﻪ )ﺳﺮﺑﺎزﺟﻮﯼ ﺷﻌﺒﻪ ‪ ۶‬ﻣﺴﺘﻘﺮ در ‪ (٢٠٩‬ﻣﺸﺘﺮك‬
‫‪٣١٦‬‬
‫آﺎر ﻣﯽ آﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮ ﺧﻼف دو ﻣﻮرد ﺷﻬﺎدت ﻗﺒﻠﯽ ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﺟﻼل ﮐﻪ از اﺳﺎس ﻏﻴﺮواﻗﻌﯽ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫ﺷﻬﺎدت ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺎﺷﯽ از ذهﻨﻴﺖ وﯼ و ﻳﺎ ﺗﺸﺎﺑﻪ ﻇﺎهﺮﯼ ﺑﺎزﺟﻮﯼ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﺎ اﺣﻤﺪﯼ ﻧﮋاد‬
‫ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬هﺮﭼﻨﺪ ﺷﻬﺎدت هﺎﯼ ﻗﺒﻠﯽ او ﭘﺎﻳﻪ ﯼ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮﺿﻴﻪ اﯼ را ﺳﺴﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻌﻠﻮم‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﭼﮕﻮﻧﻪ وﯼ از ﻣﻘﺎم ﺗﻴﺮﺧﻼص زﻧﯽ ﺑﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﻣﯽ رﺳﺪ؟‬
‫ﭘﺮاﯼ ﭘﺮهﻴﺰ از اﻃﺎﻟﻪ ﯼ ﮐﻼم‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺑﮕﻮﻳﻢ اﺣﻤﺪﯼ ﻧﮋاد ﭘﺲ از ﭘﺎﻳﺎن ﮔﺮوﮔﺎﻧﮕﻴﺮﯼ‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺳﻔﺎرت ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﻳﻌﻨﯽ اواﺧﺮ ﺳﺎل ‪ ۵٩‬ﻳﺎ اواﻳﻞ ﺳﺎل ‪ ۶٠‬اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﻣﻌﺎوﻧﺖ و ﺳﭙﺲ‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪارﯼ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻣﺮزﯼ ﻣﺎﮐﻮ و هﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺪﺗﯽ ﺧﻮﯼ رﺳﻴﺪ و ﻻاﻗﻞ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ‬
‫ﺣﻀﻮرﯼ ﻣﺴﺘﻤﺮ و داﺋﻢ در اوﻳﻦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ! ﻋﮑﺲ اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎﻓﺘﻪ وﯼ ﺑﺎ ﻣﺤﻤﺪﺻﺎدق‬
‫ﻧﺠﻤﯽ اﻣﺎم ﺟﻤﻌﻪ ﺧﻮﯼ ﻧﻴﺰ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ هﻤﺎن دوران اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺆال اﺻﻠﯽ اﻳﻦ ﺟﺎﺳﺖ وﻗﺘﯽ‬
‫ﮐﺴﯽ از ﺳﺎل ﻗﺒﻞ در ﭘﺴﺖ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪارﯼ ﺷﻬﺮﯼ ﺣﺴﺎس در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﯼ ﻣﺮزﯼ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻪ ﮐﺎر‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎزﺟﻮ و ﺗﻴﺮﺧﻼص زن اوﻳﻦ ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ؟‬

‫‪ 316‬ﻧﺸﺮﻳﻪ ﻣﺠﺎهﺪ ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٧٨٨‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪ ٧‬اول اﺱﻔﻨﺪ ‪.١٣٨۴‬‬

‫‪٤٠٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺁﻳﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺻﺤﺖ و اﻋﺘﺒﺎر اﺧﺒﺎر ﻣﻮﺛﻖ اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎﻓﺘﻪ در ﻣﻮرد دﺧﺎﻟﺖ اﺣﻤﺪﯼ ﻧﮋاد‬
‫در ﺗﺮورﻳﺴﻢ و ﺻﺪور ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮاﻳﯽ را زﻳﺮ ﺳﺆال ﻧﻤﯽ ﺑﺮﻳﻢ؟ ﺑﺮاﯼ رژﻳﻢ اﺛﺒﺎت اﻳﻦ ﮐﻪ‬
‫اﺣﻤﺪﯼ ﻧﮋاد در ﺳﺎل ‪ ۶٠-۶١‬در ﺗﻬﺮان ﻧﺒﻮدﻩ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ اﻣﮑﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﮐﺪام ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﻣﺪت ﭼﻮب ﺣﺮاج ﺑﻪ اﻋﺘﺒﺎر ﮔﻔﺘﻪ هﺎﻳﻤﺎن‬
‫ﻣﯽ زﻧﻴﺪ؟ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ اﮔﺮ ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﺳﺮﭘﺎ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﺑﺮاﯼ رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﺑﻌﺪﯼ‬
‫ﺁن ﭼﻪ ﭘﺴﺘﯽ در اوﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد؟ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﭼﻨﻴﻦ اﻓﺮادﯼ درﮎ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫"هﺮﭼﻪ از ﻓﺮدﯼ ﮐﻪ ﺁﻟﺖ ﻗﺘﻞ را ﺑﺎ دﺳﺘﺎن ﺧﻮد" ﺑﻪ ﮐﺎر اﻧﺪاﺧﺘﻪ "دور" ﺷﻮﻳﻢ‪" ،‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ‬
‫و ﺷﺪت ﺁن" ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺷﺨﺼﺎً ﻣﺮﺗﮑﺐ ﻗﺘﻞ و ﺟﻨﺎﻳﺖ ﻧﺸﺪﻩ اﻧﺪ و ﺗﻨﻬﺎ ﺁﻣﺮان‬
‫ﺟﻨﺎﻳﺖ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺟﻨﺎﻳﺘﮑﺎرﺗﺮ و ﮔﻨﺎهﮑﺎرﺗﺮ از ﻣﺄﻣﻮرﯼ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در ﻧﻘﺶ‬
‫ﺁدﻣﮑﺶ ‪ ،‬ﺗﻴﺮﺧﻼص در ﻣﻐﺰ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺷﻠﻴﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٩‬‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻮﻳﺴﯽ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ اﯼ ﺑﺪﻳﻊ‬
‫ﻳﮑﯽ از ﻣﻮارد ﺣﻴﺮت اﻧﮕﻴﺰ در ﮐﺎر ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻮﻳﺴﯽ‪ ،‬ﺷﻴﻮﻩ اﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ دﮐﺘﺮ ﻣﺴﻌﻮد‬
‫اﻧﺼﺎرﯼ در ﮐﺘﺎب “ﮐﺸﺘﺎر ‪ ”۶٧‬ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬اﻳﺸﺎن ﮐﻪ ﻇﺎهﺮاً ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﺎل هﺎ‬
‫دورﯼ از وﻃﻦ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ ﺷﻤﺴﯽ را ﮔﻢ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬اﻃﻼع درﺳﺖ و دﻗﻴﻘﯽ از ﺗﺎرﻳﺦ وﻗﺎﻳﻊ‬
‫ﮐﺸﻮر ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﺣﺘﺎ ﺗﻼﺷﯽ هﻢ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻧﮑﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬دﮐﺘﺮ ﻣﺴﻌﻮد اﻧﺼﺎرﯼ هﻤﻴﺸﻪ‬
‫ﻳﮏ ﺳﺎل از ﺗﺎرﻳﺦ وﻗﺎﻳﻊ ﻋﻘﺐ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ و اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﯽ اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺪ ﮐﻪ او در ﻗﺮن هﺎ ﭘﻴﺶ‬
‫ﺑﻪ ﺳﺮ ﻧﻤﯽ ﺑﺮد ﺑﻠﮑﻪ در زﻣﺎن ﻣﻌﺎﺻﺮ و در ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ‪ ،‬ﻗﻠﺐ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژﯼ زﻧﺪﮔﯽ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬او ﺗﺮور ﻣﺤﻤﺪ ﮐﭽﻮﻳﯽ رﺋﻴﺲ زﻧﺪان اوﻳﻦ را ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺗﻴﺮﻣﺎﻩ ‪ ۶٠‬در ﺗﻴﺮﻣﺎﻩ ‪۵٩‬‬
‫اﻋﻼم ﻣﯽ دارد‪ ٣١٧.‬ﻳﻌﻨﯽ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ هﻨﻮز ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﺮاﯼ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬دﺳﺖ‬
‫ﺑﻪ اﺳﻠﺤﻪ ﻧﺒﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬دﮐﺘﺮ ﻣﺴﻌﻮد اﻧﺼﺎرﯼ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﺧﺎﻧﻢ ﻣﻨﻴﺮﻩ ﺑﺮادران ﺑﻪ ﺗﺸﺮﻳﺢ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﯼ ﺣﺴﻴﻦ روﺣﺎﻧﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﺗﺎرﻳﺦ ﺁن را ﻧﻴﺰ ﻓﺮوردﻳﻦ ‪ ۶٠‬اﻋﻼم‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﻪ ﻣﺎﻩ ﻗﺒﻞ از وﻗﻮع ‪٣٠‬ﺧﺮداد و ﺳﺮﮐﻮب ﮔﺴﺘﺮدﻩ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺧﺎﻧﻢ‬
‫‪٣١٨‬‬
‫ﺑﺮادران ﭼﻨﻴﻦ ادﻋﺎﻳﯽ ﻧﮑﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫او ﺁﻏﺎز ﺷﻮرش از ﺳﻮﯼ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ را در ﺧﺮدادﻣﺎﻩ ﺳﺎل ‪ ۵٩‬اﻋﻼم ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫ﮐﻤﺘﺮ ﮐﺴﯽ در ﮐﺸﻮر ﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ از ﺁﻏﺎز اﻳﻦ واﻗﻌﻪ ﯼ ﻣﻬﻢ در ﺧﺮداد ‪ ۶٠‬ﺧﺒﺮ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺁﻗﺎﯼ اﻧﺼﺎرﯼ هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺒﺮ ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﺎﻩ هﺎﯼ ﺧﺮداد ﺗﺎ ﺁﺑﺎن ‪،۵٩‬‬
‫دادﮔﺎﻩ هﺎﯼ اﻧﻘﻼب ‪ ٢۶۶۵‬ﻧﻔﺮ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ و ﭼﭗ ﮔﺮاﻳﺎن را‬
‫اﻋﺪام ﮐﺮدﻧﺪ‪ ٣١٩.‬ﻻزم ﺑﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ در ﺑﻴﻦ ﻣﺎﻩ هﺎﯼ ﻣﻄﺮح ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺧﺒﺮﯼ ﺑﺪﻳﻦ ﺷﮑﻞ‬

‫‪ 317‬ﮐﺸﺘﺎر‪ ،۶٧‬ﻣﺴﻌﻮد اﻧﺼﺎرﯼ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٢٧‬‬

‫‪ 318‬پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪهﺎﯼ ‪ ٧٢‬ﺕﺎ ‪.٧٣‬‬
‫‪ 319‬پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٨٣‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٤٠٨‬‬
‫در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﺒﻮدﻩ و ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ ۶٠‬ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬دﮐﺘﺮ ﻣﺴﻌﻮد اﻧﺼﺎرﯼ‪،‬‬
‫هﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺪﻋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن و ﭘﺎﻳﻴﺰ ﺳﺎل ‪ ،۶٢‬ﻣﺴﺌﻮﻻن زﻧﺪان ﭘﺮوﻧﺪﻩ هﺎﯼ ﺑﺮﺧﯽ‬
‫از زﻧﺪاﻧﻴﺎن را دوﺑﺎرﻩ ﺑﺎزﻧﮕﺮﯼ ﮐﺮدﻩ و درﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮوهﯽ از ﺁﻧﺎن ﺑﻪ ﺁزادﯼ دﺳﺖ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ٣٢٠.‬او در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﺳﺎل و دوراﻧﯽ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺳﺮﮐﻮب هﺎ در ﺁن ﺑﻪ‬
‫وﻗﻮع ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ و در واﻗﻊ ﻳﮑﯽ از ﺳﻴﺎهﺘﺮﻳﻦ دوران در ﺗﺎرﻳﺦ زﻧﺪان هﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ‬
‫ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎج داوود و ﻻﺟﻮردﯼ در اوج اﻗﺘﺪار ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻩ و ﻗﺰل ﺣﺼﺎر و‬
‫ﮔﻮهﺮدﺷﺖ را ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺗﺎﺑﻮت و ﻗﻴﺎﻣﺖ و ﻗﻔﺲ و ﻗﺒﺮ و اﻧﻔﺮادﯼ ادارﻩ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬دﮐﺘﺮ‬
‫اﻧﺼﺎرﯼ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﻣﻨﻴﺮﻩ ﺑﺮادران ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ ﮐﻪ در ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ ،۶۴‬ﻣﻘﺎم هﺎﯼ زﻧﺪان‬
‫‪٣٢١‬‬
‫ﻗﺰل ﺣﺼﺎر زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺮد را ﺑﻪ زﻧﺪان ﮔﻮهﺮدﺷﺖ و زﻧﺪاﻧﻴﺎن زن را ﺑﻪ اوﻳﻦ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮐﻪ اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ ۶۵‬اﺳﺖ و ﺧﺎﻧﻢ ﺑﺮادران ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ ادﻋﺎﻳﯽ ﻧﮑﺮدﻩ‬
‫اﺳﺖ! دﮐﺘﺮ اﻧﺼﺎرﯼ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از دﮐﺘﺮ رﺿﺎ ﻏﻔﺎرﯼ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫ﺣﺎج داوود رﺣﻤﺎﻧﯽ از ﺳﺮان رژﻳﻢ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﭘﺎدﺷﺎهﯽ‪ ،‬ﺻﺪهﺎ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻮﻣﺎن‬
‫رﺷﻮﻩ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ ﺁن او دوﻳﺴﺖ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻦ ﺁهﻦ را ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯼ‬
‫زﻧﺪان ﺑﻪ ﺑﻬﺎﯼ هﺮ ﮐﻴﻠﻮ ﺳﻪ ﺗﻮﻣﺎن ﺧﺮﻳﺪارﯼ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬در ﺑﺎزار ﺳﻴﺎﻩ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﯼ‬
‫‪٣٢٢‬‬
‫ﮐﻴﻠﻮﻳﯽ ‪ ۵٠‬ﺗﻮﻣﺎن ﻓﺮوﺧﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎ دﮐﺘﺮ ﻏﻔﺎرﯼ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ٢٠٠ :‬ﺗﻦ و دﮐﺘﺮ ﻣﺴﻌﻮد اﻧﺼﺎرﯼ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از او ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫دوﻳﺴﺖ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻦ! اﻳﺸﺎن هﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از دﮐﺘﺮ ﻏﻔﺎرﯼ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫ﺑﺎ اﺟﺮاﯼ اﻳﻦ روش "ﮐﻤﻴﺘﻪ ﻣﺮگ" در ﻣﺪت ﻳﮏ ﻣﺎﻩ ﺑﺮاﯼ ﻳﮏ هﺰار زﻧﺪاﻧﯽ‬
‫ﮐﻪ هﺸﺘﺎد درﺻﺪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ زﻧﺪان اوﻳﻦ را ﺗﺸﮑﻴﻞ‬
‫‪٣٢٣‬‬
‫ﻣﯽ دادﻧﺪ ﺣﮑﻢ ﻣﺮگ ﺻﺎدر ﻧﻤﻮد و ﺁن هﺎ را ﻗﺼﺎﺑﯽ ﮐﺮد‪.‬‬

‫اﻣﺎ دﮐﺘﺮ ﻏﻔﺎرﯼ ﭼﻨﻴﻦ ﺁﻣﺎرﯼ را در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ زﻧﺪان ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﻣﯽ دهﺪ و ﻧﻪ زﻧﺪان اوﻳﻦ‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮ اﻧﺼﺎرﯼ هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﺮور ﻻﺟﻮردﯼ را ﻧﻴﺰ دوم ﻣﺮداد ‪ ٧٧‬اﻋﻼم ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ٣٢٤.‬ﮐﻪ‬
‫ﺻﺤﻴﺢ ﺁن‪ ،‬اول ﺷﻬﺮﻳﻮر ﺳﺎل ‪ ٧٧‬اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﺎ ﺑﺮﮐﻨﺎرﯼ ﻻﺟﻮردﯼ از ﭘﺴﺖ رﻳﺎﺳﺖ ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫زﻧﺪان هﺎ را ﺑﻪ ﺧﺎﺗﻤﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﯽ دهﺪ‪ ٣٢٥.‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع در ﺣﻮزﻩ ﯼ وﻇﺎﻳﻒ و‬
‫اﺧﺘﻴﺎرات رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ ﯼ رﻳﺎﺳﺖ ﻗﻮﻩ ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺁن زﻣﺎن‬
‫ﻣﺤﻤﻮد هﺎﺷﻤﯽ ﻣﺘﺼﺪﯼ اﻳﻦ ﭘﺴﺖ ﺑﻮد‪.‬‬

‫پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٩١‬‬ ‫‪320‬‬

‫پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٩٣‬‬ ‫‪321‬‬
‫هﻤﺎن‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٣٠‬‬ ‫‪322‬‬
‫ﮐﺸﺘﺎر‪ ،۶٧‬ﻣﺴﻌﻮد اﻧﺼﺎرﯼ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.١٢١‬‬ ‫‪323‬‬
‫هﻤﺎن‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٢٩‬‬ ‫‪324‬‬
‫هﻤﺎن‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٢٩‬‬ ‫‪325‬‬
‫‪٤٠٩‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫‪١٠‬‬
‫ﮐﻴﻨﻪ ﺟﻮﻳﯽ در ﺗﺸﺮﻳﺢ روﻳﺪادهﺎﯼ ﺗﺎرﻳﺨﯽ‬
‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺗﻈﺎهﺮات ‪ ٣٠‬ﺧﺮداد ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ رژﻳﻢ در ﺗﻬﺮان‪ ،‬د‪ -‬اﻟﺒﺮز در ﮐﺘﺎب " از اوﻳﻦ‬
‫ﺗﺎ ﭘﺎﺳﻴﻼ"‪ ،‬اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ‪:‬‬
‫ﺑﻌﺪهﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس اﺧﺒﺎر رﺳﻴﺪﻩ از زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺗﺎزﻩ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﻣﻄﻠﻊ ﺷﺪﻳﻢ ﮐﻪ در‬
‫روز ‪ ٣٠‬ﺧﺮداد ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﻪ هﻤﺮاهﯽ ﺳﺎزﻣﺎن هﺎﯼ اﻗﻠﻴﺖ و راﻩ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﺗﻈﺎهﺮات و راهﭙﻴﻤﺎﻳﯽ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ و در اﻧﺘﻬﺎ ﺑﻪ درﮔﻴﺮﯼ و‬
‫‪٣٢٦‬‬
‫زد و ﺧﻮرد ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﭘﺎﺳﺪارهﺎ ﻣﯽ ﭘﺮدازﻧﺪ‪.‬‬
‫او در ﻳﮏ ﺻﻔﺤﻪ ﺑﻌﺪ اﻇﻬﺎر ﻣﯽ دارد‪" :‬ﺣﺎد ﺗﺮﻳﻦ و اﺻﻠﯽ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ ﺁن روزهﺎ ﻋﺪم‬
‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﺮدم از ﺗﻈﺎهﺮﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ"‪ .‬اﻣﺎ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺧﻮد از ﻧﺰدﻳﮏ ﺷﺎهﺪ ﺑﻮدم‪،‬‬
‫اﺗﻔﺎﻗﺎً ﺑﺮﻋﮑﺲ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ د‪ -‬اﻟﺒﺮز ﮔﺰارش ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻮد‪ .‬او در ﺣﺎﻟﯽ واﻗﻌﻴﺖ ﺁن روز‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ اﻧﮑﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﻮد در زﻧﺪان ﺑﻮدﻩ و از ﻧﺰدﻳﮏ ﺷﺎهﺪ ﺻﺤﻨﻪ ﻧﺒﻮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ در ‪ ٣٠‬ﺧﺮداد ﺑﺎﻋﺚ هﺮاس رژﻳﻢ و ﻓﺮﻣﺎن ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﺮاﯼ ﺑﻪ رﮔﺒﺎر ﺑﺴﺘﻦ‬
‫ﺗﻈﺎهﺮات ﻣﺮدم ﺷﺪ‪ ،‬هﻤﺎﻧﺎ ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺧﻴﻞ ﻋﻈﻴﻤﯽ از ﻣﺮدم‪ ،‬در هﻤﺎن ﻟﺤﻈﻪ هﺎﯼ اول‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺻﻒ ﺗﻈﺎهﺮﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ رژﻳﻢ ﻟﺤﻈﻪ اﯼ در ﻣﻴﺪان ﻓﺮدوﺳﯽ درﻧﮓ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و ﻳﺎ در ﻓﺮﻣﺎن ﺑﻪ رﮔﺒﺎر ﺑﺴﺘﻦ ﺑﯽ رﺣﻤﺎﻧﻪ ﯼ ﺗﻈﺎهﺮات‪ ،‬ﮐﻤﯽ ﻏﻔﻠﺖ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺪون ﺷﮏ ﺟﻠﻮﯼ ﺳﻴﻞ ﻋﻈﻴﻢ ﻣﺮدم را ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﮔﺰارش ﻏﻴﺮواﻗﻌﯽ از‪ ٣٠‬ﺧﺮداد‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻳﮑﯽ از وﻗﺎﻳﻊ ﺑﺰرگ ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻴﻬﻦ ﻣﺎن ﮐﻪ در‬
‫واﻗﻊ ﺳﺮﻓﺼﻞ ﻣﻬﻤﯽ را رﻗﻢ زد‪ ،‬ﻧﺸﺎن دهﻨﺪﻩ ﯼ ﻧﻮع ﻧﮕﺎﻩ و ﻣﻴﺰان ﺗﻌﻬﺪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ در ﺳﺮاﺳﺮ‬
‫ﮐﺘﺎب اﺳﺖ‪ .‬ﻓﮑﺮ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل هﻴﭻ ﻳﮏ از ﺳﺎزﻣﺎن هﺎﯼ اﻗﻠﻴﺖ و راﻩ ﮐﺎرﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ادﻋﺎﻳﯽ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ هﻤﺮاهﯽ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ‪ ٣٠‬ﺧﺮداد را ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁوردﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺁﻗﺎﯼ د‪-‬‬
‫اﻟﺒﺮز اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺤﺮﻳﻒ و واروﻧﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﺸﺎن ﮐﻪ ﺑﻪ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ "ﺧﻂ ﺳﻪ" واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ اﻇﻬﺎر ﺧﻮدش در ﮐﺘﺎب "از اوﻳﻦ ﺗﺎ‬
‫ﭘﺎﺳﻴﻼ" در ﺧﺮدادﻣﺎﻩ ‪ ۶٠‬دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و در اﻧﺘﻈﺎر ﺁزادﯼ ﻗﺮﻳﺐ اﻟﻮﻗﻮع ﺧﻮد در‬
‫زﻧﺪان ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮد‪ .‬از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ وﻗﻮع ‪ ٣٠‬ﺧﺮداد و ﻧﻪ ﻣﺎهﻴﺖ ﺟﻨﺎﻳﺖ ﮐﺎراﻧﻪ ﯼ رژﻳﻢ‬
‫را ﻣﺴﺒﺐ ﺗﺤﻤﻴﻞ زﻧﺪان ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﯽ داﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ از ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و دﻳﮕﺮ‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺧﻮد اﻧﺘﻘﺎم ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﺑﻌﻴﺪ ﻣﯽ داﻧﻢ ﮐﻪ اﻧﮕﻴﺰﻩ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺮاﯼ اﻟﺤﺎق اﻗﻠﻴﺖ و‬
‫راﻩ ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﻪ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‪ ،‬در راﻩ اﻧﺪازﯼ ‪ ٣٠‬ﺧﺮداد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺁن روز زد و ﺧﻮرد‬
‫ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ اﯼ ﺑﺎ ﭘﺎﺳﺪارهﺎ رخ ﻧﺪاد‪ .‬ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ ﻧﻪ ﻣﺮدم و ﻧﻪ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ درﮔﻴﺮ‪ ،‬هﻴﭻ ﻳﮏ‬
‫در ﺻﺤﻨﻪ ﻣﺴﻠﺢ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬هﺮ ﭼﻪ ﮐﻪ ﺑﻮد ﺑﻪ رﮔﺒﺎر ﺑﺴﺘﻦ ﻣﺮدم ﺑﯽ دﻓﺎع از ﺳﻮﯼ ﮔﻠﻪ هﺎﯼ‬
‫وﺣﺸﯽ ﭘﺎﺳﺪاران ﮐﻤﻴﺘﻪ و ﺳﭙﺎﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن "اﻣﺎم" و ﻣﻘﺘﺪاﻳﺸﺎن‪ ،‬ﺧﻤﻴﻨﯽ ﮐﻪ از رادﻳﻮ‬
‫ﭘﺨﺶ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺪان ﻣﺒﺎدرت ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ 326‬از اوﻳﻦ ﺕﺎ پﺎﺱﻴﻼ‪ ،‬د‪ -‬اﻟﺒﺮز‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٣۶‬‬

 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٤١٠‬‬
‫‪١١‬‬
‫ﺷﻨﻴﺪن ﺻﺪاﯼ ﺗﻴﺮﺑﺎران ﻳﺎ ﻋﻘﺐ ﻧﻴﺎﻓﺘﺎدن از دﻳﮕﺮان؟!‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﺷﻨﻴﺪن ﺻﺪاﯼ ﺗﻴﺮﺑﺎران و ﺷﻤﺮدن ﺗﻴﺮﺧﻼص‪ ،‬ﻳﮑﯽ از ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﺟﺎﻟﺒﯽ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﺧﺎﻃﺮﻩ ﻧﻮﻳﺴﺎن ﺑﻪ ﺁن ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﻧﺪ و هﺮ ﻳﮏ از ﺗﺠﺮﺑﻪ ﯼ ﺷﺨﺼﯽ ﺧﻮد در‬
‫راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺁن ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ! ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺷﻨﻴﺪن ﺻﺪاﯼ رﮔﺒﺎر ﻣﺴﻠﺴﻞ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﺗﻴﺮﺑﺎران‬
‫ﻣﺤﮑﻮﻣﺎن ﺑﻪ اﻋﺪام ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﺪاﯼ "ﺗﺨﻠﻴﻪ ﯼ ﺗﻴﺮﺁهﻦ" در ﻧﻴﻤﻪ هﺎﯼ ﺷﺐ ﺷﺒﺎهﺖ دارد‪ ،‬ﺑﺨﺸﯽ‬
‫از ﺧﺎﻃﺮات زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﻀﻴﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ "ﻓﻴﻠﻤﻔﺎرﺳﯽ"هﺎﯼ زﻣﺎن‬
‫ﺷﺎﻩ ﮐﻪ ﺣﺘﻤﺎً ﺑﺎﻳﺪ ﻳﮏ ﺻﺤﻨﻪ ﯼ ﺳﺎز و ﺁواز و رﻗﺼﯽ در ﺁن ﻣﯽ ﺑﻮد و ﺑﺪون ﺁن‬
‫"ﻓﻴﻠﻤﻔﺎرﺳﯽ" اﯼ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﻤﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﮔﻮﻳﯽ اﮔﺮ ﮐﺴﯽ ﺻﺪاﯼ ﺗﻴﺮﺑﺎران را ﻧﺸﻨﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺻﻼً‬
‫زﻧﺪاﻧﯽ ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ و ﺧﺎﻃﺮﻩ ﻧﻮﻳﺴﯽ از زﻧﺪان ﺧﻤﻴﻨﯽ‪ ،‬ﺑﺪون ﺷﻨﻴﺪن ﺻﺪاﯼ "ﺧﺎﻟﯽ ﮐﺮدن‬
‫ﺗﻴﺮﺁهﻦ" اﻧﮕﺎر ﺻﻔﺎﻳﯽ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫هﺮ ﺷﺐ ﺻﺪهﺎ زﻧﺪاﻧﯽ در اوﻳﻦ را ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ﭼﻬﺎر ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺪ ﭼﻬﺎر ﺑﺪان ﺳﺒﺐ‬
‫ﻣﻌﺮوف ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺨﺸﯽ از زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺒﺎرز زﻣﺎن ﺷﺎﻩ را در ﺁن ﺟﺎ زﻧﺪاﻧﯽ ﮐﺮدﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ...‬اﻣﺎ ﺑﻪ زودﯼ ﻓﻬﻤﻴﺪم اﻳﻦ ﺻﺪاﯼ وﺣﺸﺖ ﺑﺎر ﭼﻴﺴﺖ‪ .‬در ﻳﮏ ﻟﺤﻈﻪ‬
‫ﺻﺪاﻳﯽ ﺑﺲ ﻣﺨﻮف و ﺳﭙﺲ ﺻﺪاﻳﯽ ﮐﻪ ﮔﺎهﯽ ﺗﺎ ‪ ١٠٠‬و ‪ ٢٠٠‬و ‪٣٠٠‬‬
‫ﻣﯽ ﺷﻤﺮدم اﻳﻦ ﺻﺪاهﺎ ﺻﺪاﯼ ﺗﻴﺮﺧﻼص ﺑﻪ اﻋﺪام ﺷﺪﮔﺎن ﺁن ﺷﺐ ﺑﻮد)ﭘﺎﻳﻴﺰ‬
‫‪٣٢٧‬‬
‫‪.(۶٢‬‬
‫و ﻳﺎ‪:‬‬
‫ﻳﮏ‪ ،‬دو‪ ،‬ﺳﻪ ‪ ...‬ﺳﯽ و ﭼﻬﻞ ‪ ...‬و ﻣﺪام ﺑﺮ اﻳﻦ ﺷﻤﺎرﻩ هﺎ اﻓﺰودﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﺷﻤﺎرﻩ ﯼ ﺗﻌﺪاد ﺗﻴﺮﺑﺎران ﺷﺪﮔﺎن ﺑﻨﺪ ﭼﻬﺎر در ﺁن ﺷﺐ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ ﺷﺐ هﺎ ﺗﺎ‬
‫‪٣٢٨‬‬
‫‪ ۴٠٠‬ﺗﻴﺮ ﺧﻼص را ﻣﯽ ﺷﻤﺮدﻳﻢ‪).‬زﻣﺴﺘﺎن ‪ ۶٢‬ﺑﻨﺪ ‪ ٣٢۵ ۵‬ﻗﺪﻳﻢ(‬
‫ﻧﺴﺮﻳﻦ ﭘﺮواز ﻣﻮﺿﻮع را اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﯽ دهﺪ‪:‬‬
‫ﭘﻨﺞ ﺷﻨﺒﻪ اﺳﺖ‪ ...‬ﻣﯽ ﭘﺮﺳﻢ ﺁﻳﺎ دارﻧﺪ ﺑﻨﺪ و ﺳﻠﻮل هﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ درﺳﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ؟‬
‫ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﭼﻄﻮر ﻣﮕﻪ؟ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻢ ﺻﺪاﯼ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﯼ ﺁهﻦ را ﻧﺸﻨﻴﺪﯼ؟ ﻧﮕﺎهﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‬
‫و ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ اﻳﻦ ﺻﺪاﯼ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﯼ ﺁهﻦ ﻧﺒﻮد؛ ﺻﺪاﯼ رﮔﺒﺎر ﮔﻠﻮﻟﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﺐ اﻋﺪام‬
‫اﺳﺖ‪ ... .‬هﻔﺘﻪ ﯼ ﭘﻴﺶ هﻢ اﻳﻦ ﺻﺪا را ﺷﻨﻴﺪم وﻟﯽ ﮐﺴﯽ ﻧﮕﻔﺖ ﮐﻪ ﺻﺪاﯼ‬
‫ﭼﻴﺴﺖ‪ ... .‬ﺑﻌﺪ از رﮔﺒﺎر ﮔﻠﻮﻟﻪ اﮔﺮ ﺑﻪ دﻗﺖ ﮔﻮش ﮐﻨﯽ ﺻﺪاﯼ ﺗﮏ ﮔﻠﻮﻟﻪ هﺎ را‬
‫ﻣﯽ ﺷﻨﻮﯼ‪ ... .‬ﺣﺎﻻ اﻳﻦ اﻋﺪام هﺎ هﻔﺘﻪ اﯼ ﻳﮏ ﺑﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎل ﭘﻴﺶ هﺮ ﺷﺐ ﺻﺪ‬
‫ﺗﺎ را اﻋﺪام ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺷﻤﺎرش ﺗﮏ ﮔﻠﻮﻟﻪ هﺎ ﺑﻌﺪ از رﮔﺒﺎر ﻓﻬﻤﻴﺪﻳﻢ ﮐﻪ ﭼﻨﺪ‬
‫ﻧﻔﺮ اﻋﺪام ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬هﻔﺘﻪ ﯼ ﭘﻴﺶ هﺸﺘﺎد ﻧﻔﺮ را اﻋﺪام ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺰودﯼ ﻣﯽ ﻓﻬﻤﻴﻢ‬
‫اﻣﺸﺐ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ را اﻋﺪام ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺁرزو ﺑﻪ اﺗﺎق ﺷﺶ ﻣﯽ رود و ﺑﻪ ﻃﺮف‬

‫‪ 327‬ﺥﺎﻃﺮات ﻳﮏ زﻧﺪاﻧﯽ‪ ،‬رﺿﺎ ﻏﻔﺎرﯼ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٨۴‬‬

‫‪ 328‬هﻤﺎن‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٩٠‬‬
‫‪٤١١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫زﻧﺪاﻧﯽ ﻣﯽ رود ﮐﻪ ﮐﻨﺎر ﭘﻨﺠﺮﻩ ﯼ ﺑﺎز اﻳﺴﺘﺎدﻩ اﺳﺖ و ﮔﻮﺷﺶ را ﺑﻪ ﺁن ﭼﺴﺒﺎﻧﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺁرزو ﺑﺎ او ﭼﻨﺪ ﮐﻠﻤﻪ اﯼ رد و ﺑﺪل ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﺮدد ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ‪٩٠‬‬
‫‪٣٢٩‬‬
‫ﮔﻠﻮﻟﻪ ﺷﻤﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻨﻴﺮﻩ ﺑﺮادارن ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ در ﮐﺘﺎب ﺧﻮد اﺷﺎرﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫در ﺳﺎل ‪ ۶٠‬اﻋﺪام هﺎ ﭘﺸﺖ دﻳﻮار ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﻨﺪهﺎ ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺻﺪاﯼ‬
‫‪٣٣٠‬‬
‫رﮔﺒﺎر ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن را ﺑﻪ ﻟﺮزﻩ در ﻣﯽ ﺁورد‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺻﺪاﯼ ﺗﮏ ﺗﻴﺮ‪...‬‬
‫ﻧﺴﺮﻳﻦ ﭘﺮواز در ﭘﺎﻳﻴﺰ ﺳﺎل ‪ ۶١‬دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و دﮐﺘﺮ ﻏﻔﺎرﯼ در ﺑﻬﺎر ‪ .۶٢‬در ﺣﺎﻟﯽ‬
‫ﮐﻪ اﻋﺪام هﺎ‪ ،‬در ﺑﻬﻤﻦ ﻣﺎﻩ ﺳﺎل ‪ ،۶٠‬ﺑﻪ “ﺳﺎﻟﻦ اﻋﺪام” ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و از ﺁن ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‬
‫ﮐﺴﯽ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﯼ ﺻﺪاﯼ ﺗﻴﺮﺑﺎران اﻋﺪام هﺎ ﻧﻤﯽ ﺷﺪ و ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺗﻌﺪاد ﺗﻴﺮﺧﻼص هﺎ را‬
‫ﺑﺸﻤﺎرد!‬
‫ﻣﻦ در دﯼ ﻣﺎﻩ ﺳﺎل ‪ ۶٠‬دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪم و در ﺑﻬﻤﻦ ﻣﺎﻩ ‪ ۶٠‬ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ﺁﻣﺪم و هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﺧﻮدم‬
‫ﺻﺪاﯼ ﺗﻴﺮﺑﺎران را ﻧﺸﻨﻴﺪم‪ ،‬وﻟﯽ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺁن را از ﺑﭽﻪ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ زودﺗﺮ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎرهﺎ ﺷﻨﻴﺪﻩ ام‪ .‬از ﺑﻬﻤﻦ ﺳﺎل ‪ ۶٠‬و ﺑﻌﺪ از راﻩ اﻧﺪازﯼ "ﺳﺎﻟﻦ اﻋﺪام" اوﻳﻦ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪ ﺳﺎﻟﻦ ﺗﻴﺮاﻧﺪازﯼ ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﺳﺎواﮎ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬هﻴﭻ اﻋﺪاﻣﯽ ﭘﺸﺖ ﺑﻨﺪ‪ ۴‬اﻧﺠﺎم‬
‫ﻧﻤﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ در‪ ٢٩‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ ۶٠‬در ﺣﻀﻮر ﺑﻴﺶ از هﺰار زﻧﺪاﻧﯽ و در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ‬
‫اﻋﺘﺮاض زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﮔﻔﺖ‪ :‬دﻳﮕﺮ اﻋﺪام هﺎ در ﭘﺸﺖ ﺑﻨﺪ ﭼﻬﺎر اﻧﺠﺎم ﻧﻤﯽ ﮔﻴﺮد و ﺑﻪ ﺳﺎﻟﻦ‬
‫ﺳﺮﺑﺴﺘﻪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﻧﺤﻮﻩ ﯼ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺧﺎﻧﻢ ﻧﺴﺮﻳﻦ ﭘﺮواز ﻧﻴﺰ ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ داﺳﺘﺎﻧﯽ را ﮐﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‬
‫واﻗﻌﻴﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺧﺎﻧﻢ ﻣﻨﻴﺮﻩ ﺑﺮادران ﺑﻪ درﺳﺘﯽ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﺻﺪاﯼ رﮔﺒﺎر‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن را ﺑﻪ ﻟﺮزﻩ در ﻣﯽ ﺁورد‪ ".‬ﻣﮕﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد ﻧﺴﺮﻳﻦ ﭘﺮواز هﻔﺘﻪ ﯼ ﻗﺒﻞ در ﺑﻨﺪ ﺑﻮدﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و ﺻﺪاﯼ رﮔﺒﺎر ﺁﻣﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ از ﻣﻴﺎن ﺻﺪهﺎ زﻧﺪاﻧﯽ هﻢ ﺑﻨﺪ او‪ ،‬ﺣﺘﺎ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ هﻢ‬
‫ﻧﮕﻮﻳﺪ ﺻﺪاﻳﯽ ﮐﻪ ﺷﻨﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻴﺮﺑﺎران ﮐﺮدن زﻧﺪاﻧﻴﺎن اﺳﺖ ﺗﺎ ﺧﺎﻧﻢ ﭘﺮواز‬
‫ﺗﺼﻮر ﻧﮑﻨﺪ ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺟﺪﻳﺪﯼ در دﺳﺖ اﺣﺪاث اﺳﺖ! اﮔﺮ او ﺳﺆال ﻧﻤﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﻧﻤﯽ ﺷﺪ ﺻﺪاﯼ ﭼﻴﺴﺖ؟! ﺁﻳﺎ ﮐﺴﯽ از ﺗﻴﺮﺑﺎران ﺷﺪن اﻓﺮاد ﺳﺨﻨﯽ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﻧﻤﯽ ﺁورد )ﻣﺜﺒﺖ‬
‫ﻳﺎ ﻣﻨﻔﯽ(؟‬
‫ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺗﻮﺻﻴﻒ زﻧﺪاﻧﻴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮا را ﺑﺮاﻳﻢ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﺁن ﭼﻨﺎن ﺑﻨﺪهﺎﯼ زﻧﺪان‬
‫ﺑﻪ هﻢ ﻣﯽ رﻳﺨﺖ ﮐﻪ هﺮ ﺟﻨﺒﻨﺪﻩ اﯼ از وﻗﻮع ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﻣﻄﻠﻊ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﻟﺤﻈﻪ اﯼ‬
‫ﺧﻮد را در ﺁن ﺷﺮاﻳﻂ ﻗﺮار دهﻴﺪ‪ ،‬ﺁﻳﺎ اﻣﮑﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ‪ ٨٠‬ﺗﻦ از ﻋﺰﻳﺰان‪ ،‬دوﺳﺘﺎن و‬
‫ﻳﺎران ﺷﻤﺎ را اﻋﺪام ﮐﻨﻨﺪ و ﺷﻤﺎ ﺻﺪاﯼ رﮔﺒﺎر ﮔﻠﻮﻟﻪ و ﺑﻌﺪ ﺻﺪاﯼ ﺷﻠﻴﮏ ﺗﻴﺮﺧﻼص در‬
‫ﻣﻐﺰ ﺁن هﺎ را ﺑﺸﻨﻮﻳﺪ و هﻴﭻ واﮐﻨﺸﯽ ﻧﺸﺎن ﻧﺪهﻴﺪ؟! ﺁﻳﺎ اﻳﻦ ﺗﺼﻮﻳﺮﯼ واﻗﻌﯽ از اﺣﺴﺎس و‬
‫ﻋﺎﻃﻔﻪ ﯼ ﻣﺒﺎرزان راﻩ ﺁزادﯼ و ﻋﺪاﻟﺖِ ﻳﮏ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ؟ ﻧﺴﺮﻳﻦ ﭘﺮواز ﺳﭙﺲ ﻋﻨﻮان‬

‫‪ 329‬زﻳﺮ ﺑﻮﺕﻪﯼ ﻻﻟﻪﻋﺒﺎﺱﯽ‪ ،‬ﻧﺴﺮﻳﻦ پﺮواز‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.۶٩‬‬

‫‪ 330‬رواﻧﺸﻨﺎﺱﯽ ﺷﮑﻨﺠﻪ‪ ،‬ﻣﻨﻴﺮﻩ ﺑﺮادران‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٣۶‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٤١٢‬‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪" :‬اﻳﻦ ﺑﺎر ﻳﮏ ﻧﻔﺮ ﮔﻮﺷﺶ را ﺑﻪ ﭘﻨﺠﺮﻩ ﭼﺴﺒﺎﻧﺪﻩ ﺗﺎ ﺗﻌﺪاد ﺗﮏ ﺗﻴﺮ هﺎ را ﺑﺸﻤﺎرد"‪.‬‬
‫اﮔﺮ او در ﭼﻨﺎن وﺿﻌﻴﺘﯽ ﺑﺴﺮ ﺑﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﯽ داﻧﺴﺖ ﮐﻪ اﻋﺪام درﺳﺖ ﭘﺸﺖ ﺑﻨﺪ‪ ،۴‬ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ‬
‫او در ﺁن ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮد‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ و ﺁن ﻗﺪر ﺻﺪاﻳﺶ رﺳﺎ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ در اﺗﺎق‬
‫ﺷﻨﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ و ﻧﻴﺎزﯼ ﻧﺒﻮد ﮐﺴﯽ ﮔﻮﺷﺶ را ﺑﻪ ﭘﻨﺠﺮﻩ ﺑﭽﺴﺒﺎﻧﺪ!‬
‫ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ دﮐﺘﺮ ﻏﻔﺎرﯼ رواﻳﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺸﺄت ﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻳﮏ ﮐﺎﺑﻮس ﺗﻠﺦ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻤﺮدن ‪ ۴٠٠‬ﺗﻴﺮ ﺧﻼص در ﻳﮏ ﺷﺐ! در ﺳﺎل ‪ ۶٠‬و در اوج اﻋﺪام هﺎ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﺁﻣﺎرﯼ‬
‫از اﻋﺪام در ﻳﮏ ﺷﺐ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺮﺳﺪ ﺑﻪ زﻣﺴﺘﺎن ‪ ۶٢‬ﮐﻪ واﻗﻌﻪ ﯼ ﻣﻬﻤﯽ در‬
‫ﮐﺸﻮر رخ ﻧﺪادﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺨﻮاهﻨﺪ اﻳﻦ هﻤﻪ اﻓﺮاد را در ﻳﮏ ﺷﺐ اﻋﺪام ﮐﻨﻨﺪ! در ﺿﻤﻦ در‬
‫ﺳﺎل ‪ ،۶٠‬ﮐﺴﯽ را ﺑﺮاﯼ اﻋﺪام ﺑﻪ ﺑﻨﺪ‪ ۴‬ﻧﻤﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ اﻋﺪام در ﭘﺸﺖ دﻳﻮار ﺑﻨﺪ‪ ۴‬اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در ﺁن ﺳﺎل‪ ،‬ﺑﻨﺪهﺎﯼ ‪ ٣‬و ‪ ۴‬ﺑﻪ زﻧﺎن اﺧﺘﺼﺎص داﺷﺖ و ﻧﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺒﺎرز‬
‫زﻣﺎن ﺷﺎﻩ‪.‬‬
‫هﺪف ﻻﺟﻮردﯼ و ﻣﻘﺎم هﺎﯼ زﻧﺪان از اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺤﻞ اﻋﺪام هﺎ ﺑﻪ ﺳﺎﻟﻦ ﺳﺮﭘﻮﺷﻴﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫رﻋﺎﻳﺖ ﮐﺮدن ﺣﺎل زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ ﺗﻼش رژﻳﻢ از ﺁن ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺑﺮﭘﺎﻳﻪ ﯼ ﮐﺘﻤﺎن‬
‫ﺗﻌﺪاد واﻗﻌﯽ اﻋﺪام هﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖ رژﻳﻢ‪ ،‬اﻋﻼم ﺁﻣﺎر واﻗﻌﯽ‬
‫اﻋﺪام هﺎ ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻓﺸﺎرهﺎﯼ واردﻩ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖ دﻳﮕﺮﯼ ﭘﻴﺸﻪ ﮐﺮدﻧﺪ و ﺗﻨﻬﺎ در ﺑﻌﻀﯽ‬
‫ﻣﻮارد ﺑﻪ اﻋﻼم اﺳﺎﻣﯽ اﻋﺪام ﺷﺪﮔﺎن و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن هﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪١٢‬‬
‫ﻧﻘﻞ ﺧﺎﻃﺮات ﻳﺎ ﺑﺮداﺷﺖ هﺎﯼ اﻣﺮوزﯼ ﻓﺮد‬
‫ﻧﻘﻞ ﺧﺎﻃﺮات ﮔﺎﻩ ﺑﺎ ﺑﺮداﺷﺖ هﺎ و ﺧﻮاﺳﺘﻪ هﺎﯼ اﻣﺮوزﯼ ﻓﺮد درهﻢ ﻣﯽ ﺁﻣﻴﺰﻧﺪ و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﺑﻪ وﻗﻮع ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اراﺋﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺧﺎﻧﻢ ﺁزادﻩ‪ ،‬ﺣﺮف هﺎﯼ ﻳﮏ ﺑﺎزﺟﻮ‬
‫را ﮐﻪ ﻣﺨﺎﻃﺒﺶ ﺧﺎﻧﻢ اﻳﺮاﻧﺪﺧﺖ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺑﺪ ﺑﺨﺖ ﻣﻨﺎﻓﻖ‪ ،‬ﺣﺮف ﺑﺰن‪ ،‬رهﺒﺮ ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺎن در ﭘﺎرﻳﺲ دارد ﺑﺎ زﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫زور از ﺷﻮهﺮش ﺟﺪا ﮐﺮدﻩ ﻋﻴﺶ و ﻧﻮش ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺁن وﻗﺖ اﺣﻤﻖ هﺎﻳﯽ ﻣﺜﻞ‬
‫‪٣٣١‬‬
‫ﺷﻤﺎ دارﻳﺪ از اﻳﻦ هﺎ ﺑﻪ ﻗﻮل ﺧﻮدﺗﺎن ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻃﺮﻩ اﯼ ﮐﻪ او ﻧﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ ۶٢‬اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ازدواج ﻣﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ‬
‫ﺑﺎ ﻣﺮﻳﻢ ﻗﺠﺮﻋﻀﺪاﻧﻠﻮ در ‪ ٣٠‬ﺧﺮداد ﺳﺎل ‪ ۶۴‬ﺑﻪ وﻗﻮع ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ و ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً ﺑﺎزﺟﻮﯼ ﺧﺎﻧﻢ‬
‫اﻳﺮاﻧﺪﺧﺖ در ﺳﺎل ‪ ۶٢‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﺟﻤﻠﻪ هﺎﯼ ﻓﻮق را ﺑﺮ زﺑﺎن ﺑﻴﺎورد! ﻃﺮﻓﻪ ﺁن ﮐﻪ‬
‫راوﯼ ﺧﻮد در ﺳﺎل ‪ ۶٣‬از زﻧﺪان ﺁزاد ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١٣‬‬
‫ﻣﺠﺎهﺪ ﺧﻠﻖ هﻨﮕﺎﻣﻪ ﺣﺎج ﺣﺴﻦ‪ ،‬از زﺑﺎن دﮐﺘﺮ ﻋﺒﺎس ﺷﻴﺒﺎﻧﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراﯼ‬

‫‪ 331‬ﻓﺮﻳﺐﺥﻮردﮔﺎن ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﺁزادﻩ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.١٢٧‬‬

‫‪٤١٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ ﮐﻪ در ﺟﻤﻊ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ اوﻳﻦ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬در ﺗﻮﺻﻴﻒ‬
‫ﻣﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ‪ ،‬ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫او ﺑﻴﺶ از هﺮ ﮐﺲ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪ و ﺑﻴﺶ از هﺮ ﮐﺲ هﻢ ﻣﻘﺎوﻣﺖ داﺷﺖ و از‬
‫اﺳﻄﻮرﻩ هﺎﯼ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻮد و ﻣﺪت ‪ ٨‬ﺳﺎل هﻢ ﮐﻪ زﻧﺪان ﺑﻮد زﻳﺮ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﻓﺸﺎرهﺎ ﺑﻮد و هﻮﺷﯽ ﺳﺮﺷﺎر داﺷﺖ و ﺑﺴﻴﺎر هﻢ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﺮدﻩ و ﺑﺎ ﺳﻮاد ﺑﻮد‬
‫و هﻤﻪ را در زﻧﺪان ادارﻩ ﻣﯽ ﮐﺮد و ﺑﺮاﯼ هﺮ ﺳﺆال ﺳﺎﻳﺮ ﮔﺮوﻩ هﺎ ﭘﺎﺳﺦ‬
‫ﻣﺴﺘﺪل داﺷﺖ ﻣﺜﻼْ ﻃﻮرﯼ از ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ ﺷﻨﺎﺧﺖ داﺷﺖ ﮐﻪ هﺮ ﮐﺲ او را‬
‫ﻧﻤﯽ ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﺮد ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ اﺳﺖ و ﺑﻪ دﻟﻴﻞ هﻤﻴﻦ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻋﻤﻴﻘﺶ‬
‫از ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ و اﺳﻼم ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ هﺎ را ﺑﺪهﺪ و ﻣﺎ هﻤﻴﺸﻪ از‬
‫او ﺳﺆاﻻﺗﯽ را ﮐﻪ راﺟﻊ ﺑﻪ اﺳﻼم داﺷﺘﻴﻢ ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ ﺗﺎ دﺳﺘﻤﺎن ﭘﺮﺷﻮد و او‬
‫‪٣٣٢‬‬
‫واﻗﻌﺎً ﻧﺎﺑﻐﻪ ﻳﯽ ﺑﻮد و ‪...‬‬
‫ﺣﺘﺎ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ در ﺻﺤﻨﻪ ﻧﺒﻮدﻩ و ﮔﻔﺘﻪ هﺎﯼ ﺷﻴﺒﺎﻧﯽ را ﺷﺨﺼﺎً ﻧﺸﻨﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﺣﺪس ﺑﺰﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ارزﻳﺎﺑﯽ اﯼ در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﻣﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ‪ ،‬از ﺳﻮﯼ ﺷﻴﺒﺎﻧﯽ اﻧﺠﺎم ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬و اﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎد و ﺑﺎورهﺎﯼ ﻳﮏ ﻣﺠﺎهﺪ ﺧﻠﻖ از "راهﺒﺮ و ﻣﻘﺘﺪاﯼ" ﺧﻮد اﺳﺖ ﺗﺎ‬
‫ارزﻳﺎﺑﯽ ﻳﮏ ﻓﺮد از رﻗﻴﺐ ﺳﻴﺎﺳﯽ اش‪ .‬ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ در ﺑﺎﻻ و از زﺑﺎن ﺷﻴﺒﺎﻧﯽ ﺁﻣﺪﻩ‪ ،‬ﻧﻪ‬
‫واﻗﻌﻴﺖ دارد و ﻧﻪ او ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺨﻨﺎﻧﯽ ﺑﺮ زﺑﺎن راﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﺎ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﺎور ﻧﺪارﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ "ﺑﻴﺶ از هﻤﻪ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪ و ﺑﻴﺶ از هﻤﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﮐﺮد"‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻣﮑﺎن‬
‫دارد ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺨﻨﯽ را ﺷﻴﺒﺎﻧﯽ ﺑﮕﻮﻳﺪ؟ ﺷﻴﺒﺎﻧﯽ دﺷﻤﻦ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮏ ﻣﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪" :‬ﻣﺎ هﻤﻴﺸﻪ از او ﺳﺆاﻻﺗﯽ را ﮐﻪ راﺟﻊ ﺑﻪ اﺳﻼم داﺷﺘﻴﻢ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ ﺗﺎ دﺳﺘﻤﺎن ﭘﺮ ﺷﻮد"‪ .‬ﺗﻤﺎم دﻋﻮاﯼ رژﻳﻢ ﺑﺎ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮداﺷﺖ‬
‫ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ از "اﺳﻼم"‪" ،‬ﺳﻄﺤﯽ "‪" ،‬اﻟﺘﻘﺎﻃﯽ" و ﺁﻏﺸﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ و ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺷﻴﺒﺎﻧﯽ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﮐﻪ رﺟﻮﯼ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻋﻤﻴﻖ از "اﺳﻼم" داﺷﺖ؟ ﮐﺴﯽ‬
‫ﻧﻤﯽ ﭘﺮﺳﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎﺳﻴﺮ‪ ،‬ﺷﻴﺒﺎﻧﯽ ﺑﺮاﯼ ﭼﻪ دﺷﻤﻦ رﺟﻮﯼ ﺷﺪﻩ و در ﻧﻘﺶ هﻮاداران او در‬
‫ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ اﺳﺖ؟‬
‫اﻣﺎ ﺁن ﭼﻪ ﺷﻴﺒﺎﻧﯽ در ﻓﺮوردﻳﻦ ﺳﺎل ‪ ۶١‬ﺑﺮ زﺑﺎن راﻧﺪ‪ ،‬در ﮐﻞ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﻮد‪ .‬او ﮐﻪ‬
‫ﺧﻮد را در ﺟﻤﻊ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮد ﺑﺮاﯼ ﺗﻠﻄﻴﻒ ﻓﻀﺎ و ﺗﺒﻠﻴﻐﯽ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺧﻮد ﮐﻪ او ﻧﻴﺰ زﻧﺪاﻧﯽ اﯼ ﺑﻮدﻩ هﻢ ﻋﺮض ﻣﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ و ﺑﻴﮋن ﺟﺰﻧﯽ‪ .‬ﺷﻴﺒﺎﻧﯽ در‬
‫ﺧﻼل ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺧﺎﻃﺮاﺗﯽ از زﻧﺪان ﺷﺎﻩ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﻣﺪﺗﯽ ﺑﺎ ﻣﺴﻌﻮد و ﺑﻴﮋن هﻢ ﺳﻠﻮل ﺑﻮدم‪.‬‬
‫ﺁن هﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺒﺎدﯼ ﺁداب ﺑﻮدﻧﺪ و اﺣﺘﺮام ﻣﺮا ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﻮدن ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺳﻨﯽ‪ ،‬ﻧﮕﺎﻩ‬
‫داﺷﺘﻪ و ﺗﺎ ﻣﻦ ﺑﻪ اﺗﺎق ﻧﻤﯽ ﺁﻣﺪم‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﻪ ﻏﺬا ﻧﻤﯽ زدﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت زﻳﺎدﯼ در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ داﺷﺖ و ﺑﺎ ﺁن ﮐﻪ ﺑﻴﮋن در اﺗﺎق ﻣﺎ ﺑﻮد وﻟﯽ در‬
‫ﮐﻤﺎل ﺗﻌﺠﺐ‪ ،‬زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺳﺆال هﺎﻳﺸﺎن در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ را از او‬

‫‪ 332‬ﭼﺸﻢ در ﭼﺸﻢ هﻴﻮﻻ‪ ،‬هﻨﮕﺎﻣﻪ ﺣﺎجﺣﺴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٩٣‬‬

 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٤١٤‬‬
‫ﻣﯽ ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ!‬
‫ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻮد او ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮد اﻳﻦ ﺗﺌﻮرﯼ را ﺟﺎ ﺑﻴﺎﻧﺪازد ﮐﻪ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺘﯽ رﺟﻮﯼ ﺑﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﺳﻼﻣﯽ اش ﻣﯽ ﭼﺮﺑﻴﺪﻩ و اﮔﺮ از "ﻣﺴﻴﺮ‬
‫اﻧﻘﻼب" و "اﺳﻼم" ﺧﺎرج ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ هﻤﻴﻦ ﺗﻔﻮق ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺘﯽ اش ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺎ ﺁن ﺟﺎ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دارم او ﺻﺤﺒﺘﯽ راﺟﻊ ﺑﻪ ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺴﻌﻮد و‪ ...‬ﻧﮑﺮد وﻟﯽ‬
‫هﻤﻴﻦ ﻗﺪر ﻧﻴﺰ ﺑﺮ ﻻﺟﻮردﯼ ﮔﺮان ﺁﻣﺪﻩ و در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ از ﺧﺸﻢ ﻣﯽ ﻟﺮزﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻴﮑﺮوﻓﻮن را‬
‫ﮔﺮﻓﺖ و ﺗﻼش ﮐﺮد ﺷﻴﺒﺎﻧﯽ را ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻗﺮار دهﺪ ﺗﺎ ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﺷﺨﺼﻴﺖ رﺟﻮﯼ ﭼﻴﺰﯼ‬
‫ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ .‬وﻟﯽ او از اﻧﺠﺎم ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺎرﯼ ﺧﻮددارﯼ ﮐﺮدﻩ و ﺗﻨﻬﺎ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺴﻌﻮد در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل‬
‫ﺑﺴﻴﺎر “ﺷﻴﻄﺎن” ﺑﻮد و ﮐﻠﻤﻪ ﯼ "ﺷﻴﻄﺎن" را ﺑﺎ ﺑﺎر ﮐﺎﻣﻼً ﻣﺜﺒﺘﯽ ﺑﺮ زﺑﺎن ﺁورد ﮐﻪ ﺷﻨﻮﻧﺪﻩ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﻓﺮدﯼ ﺑﺴﻴﺎر زرﻧﮓ‪ ،‬ﺗﻴﺰ و ﺑﺎهﻮش را از ﺁن ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫‪١۴‬‬
‫ﻓﺮزاﻧﻪ)ﻳﮑﯽ از هﻮاداران ﺳﺎزﻣﺎن ﮐﻪ ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﺑﻮد( هﻨﮕﺎم دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﺑﺎردار‬
‫ﺑﻮد‪ .‬او در ﺑﻨﺪ ‪ ٢۴٠‬زﻧﺪان‪ ،‬در ﺳﺨﺖ ﺗﺮﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ اﻣﮑﺎﻧﺎﺗﯽ و در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫زﻳﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪش را ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﺁورد‪ .‬ﻧﻪ هﻴﭻ ﻏﺬاﻳﯽ‪ ،‬ﻧﻪ ﭘﻮﺷﺎﮐﯽ و ﻧﻪ‬
‫هﻴﭻ وﺳﻴﻠﻪ ﻳﯽ و ﺣﺘﺎ ذرﻩ ﻳﯽ ﺷﻴﺮ ﺑﺮاﯼ ﮐﻮدﮐﺶ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺁن ﻣﻮﻗﻊ ﺧﺎﺗﻤﯽ‬
‫ﺟﻨﺎﻳﺖ ﮐﺎر ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﻋﺪﻩ ﻳﯽ دﻳﮕﺮ از ﺳﺮان ﻣﻘﺎﻣﺎت رژﻳﻢ ﺑﺮاﯼ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح‬
‫ﺑﺎزدﻳﺪ ﺑﻪ زﻧﺪان ﺁﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮزاﻧﻪ ﮐﻪ ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﺗﺤﻤﻞ ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎﯼ ﺟﺴﻤﯽ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺷﻨﻴﺪن ﺻﺪاﯼ ﻓﺮزﻧﺪش را ﮐﻪ از ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ ﻣﺴﺘﻤﺮ ﮔﺮﻳﻪ ﻣﯽ ﮐﺮد ﺗﺤﻤﻞ‬
‫ﻣﯽ ﻧﻤﻮد درﺧﻮاﺳﺖ ﺷﻴﺮ ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ‪" :‬اﻳﻦ ﺑﭽﻪ ﭼﮑﺎر ﮐﺮدﻩ و ﺑﺎ او ﭼﻪ ﮐﺎر‬
‫دارﻳﺪ؟ ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ او ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ ﺑﮑﺸﺪ و ﻳﮏ ذرﻩ ﺣﺘﺎ ﺷﻴﺮ هﻢ ﻧﺒﺎﺷﺪ؟ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺑﭽﻪ هﺎ ﻏﺬا و ﺷﻴﺮ ﺑﺪهﻴﺪ"‪ .‬وﻟﯽ ﺧﺎﺗﻤﯽ ﺟﻨﺎﻳﺖ ﮐﺎر در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺻﺪاﯼ‬
‫ﺷﻴﻮن ﻧﻮزاد هﻤﭽﻨﺎن ﺑﻠﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺣﺮف هﺎﯼ ﻓﺮزاﻧﻪ را ﺷﻨﻴﺪ و ﺑﺎ دادن ﺟﻮاب رد‬
‫‪٣٣٣‬‬
‫ﺧﺎرج ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺁن ﭼﻪ از ﺳﻮﯼ ﻳﮑﯽ از زﻧﺎن ﻣﺠﺎهﺪ ﻧﻘﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬واﻗﻌﻴﺘﯽ اﺳﺖ اﻧﮑﺎرﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﮐﻪ ﺑﺎرهﺎ در‬
‫اوﻳﻦ و دﻳﮕﺮ زﻧﺪان هﺎﯼ رژﻳﻢ ﺗﮑﺮار ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و ﮐﻮدﮐﺎن و ﻣﺎدران ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ‬
‫اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺁﻣﻴﺨﺘﻦ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﻣﺴﻠﻢ ﺑﺎ رواﻳﺘﯽ ﮐﻪ از ﺑﺎزدﻳﺪ‬
‫ﺧﺎﺗﻤﯽ و‪ ...‬از زﻧﺪان ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﻟﻮث ﺷﺪن ﮐﻞ داﺳﺘﺎن و رﻧﺠﯽ ﮐﻪ اﻣﺜﺎل ﻓﺮزاﻧﻪ‬
‫ﻋﻤﻮﻳﯽ و دﻳﮕﺮ زﻧﺪاﻧﻴﺎن دردﻣﻨﺪ ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎزدﻳﺪ ﺧﺎﺗﻤﯽ از ﺑﻨﺪ ‪٢۴٠‬‬
‫ﭼﻴﺰﯼ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ ﺁن هﻢ ﭘﺲ از ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳﻴﺪن ﺧﺎﺗﻤﯽ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ دﻳﺪن ﺁن ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ!‬
‫ﺻﺪهﺎ ﺗﻦ در هﻤﻴﻦ ﺑﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬اﺻﻮﻻً ﻋﺪم ﺣﻀﻮر ﻣﺎدﯼ ﻓﺮد در ﻣﮑﺎن و زﻣﺎن‬

‫‪ 333‬ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن در زﻧﺠﻴﺮ ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٨٣‬‬

‫‪٤١٥‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫وﻗﻮع ﺟﻨﺎﻳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ وﯼ را از ﻣﺸﺎرﮐﺖ داﺷﺘﻦ در ﺁن ﺗﺒﺮﺋﻪ ﮐﻨﺪ‪ .‬داﺷﺘﻦ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﻳﺎ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﺸﺘﺮﮎ ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻪ او در ﻋﻤﺮش ﺗﻠﻨﮕﺮﯼ هﻢ ﺑﻪ ﮐﺴﯽ‬
‫ﻧﺰدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﮕﺮ ﺷﺎﻩ‪ ،‬ﺧﻤﻴﻨﯽ و دﻳﮕﺮ ﻣﺴﺘﺒﺪان ﺗﺎرﻳﺦ ﺧﻮد ﺷﺨﺼﺎ ﺑﻪ زﻧﺪان رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و‬
‫ﻳﺎ ﮐﺴﯽ را ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺗﻴﺮﺑﺎران ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ؟‬

‫‪١۵‬‬
‫ﺟﺪﻳﺪ ﺗﺮﻳﻦ دﺳﺘﺎورد وزارت اﻃﻼﻋﺎت ﻳﺎ ‪...‬‬
‫در ﮐﺘﺎب "ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن در زﻧﺠﻴﺮ"‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﻳﮏ زﻧﺪاﻧﯽ ﻣﺠﺎهﺪ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ ٧۵‬در زﻧﺪان‬
‫ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﻳﮑﯽ از ﺟﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎﯼ ﺿﺪاﻧﺴﺎﻧﯽ وزارت اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ‬
‫ﺷﮑﻠﯽ ﺳﺎدﻩ اﻧﮕﺎراﻧﻪ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫دﺳﺘﮕﺎﻩ ﻣﮑﻨﺪﻩ‪ ،‬ﺟﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ دﺳﺖ ﺁورد وزارت اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﮐﺎﺑﻞ‬
‫ﻣﯽ زﻧﻨﺪ ﺑﺮاﯼ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺎد ﭘﺎهﺎﯼ ﻣﺘﻮرم از اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎﻩ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫دﺳﺘﮕﺎﻩ دو ﺳﺮﻧﮓ دارد و ﺑﻪ ﭘﺎﯼ ﺑﺎد ﮐﺮدﻩ ﻓﺮو ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﻣﯽ ﭼﺮﺧﺎﻧﻨﺪ و اﻳﻦ‬
‫‪٣٣٤‬‬
‫از هﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﻳﯽ ﺑﺪﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﯽ از اﻓﺮاد ﺑﺮداﺷﺘﯽ ﻓﺎﻧﺘﺰﯼ ﮔﻮﻧﻪ از دﻧﻴﺎ و ﺁن ﭼﻪ در ﺁن ﻣﯽ ﮔﺬرد داﺷﺘﻪ و ﭼﻨﺎن ﺑﻪ‬
‫رؤﻳﺎهﺎﯼ ﺧﻮد ﻟﺒﺎس واﻗﻌﻴﺖ ﻣﯽ ﭘﻮﺷﺎﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ﻣﺪﺗﯽ ﺧﻮدﺷﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﺎورﺷﺎن ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫رواﻳﺘﮕﺮ ﻓﻮق ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ از اﻳﻦ دﺳﺘﻪ اﻓﺮاد ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬او ﺑﺪون ﺁن ﮐﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ از ﺑﺎﻓﺖ هﺎﯼ ﺑﺪن و‬
‫ﻧﻮع ﮐﺎرﮐﺮد ﺁن هﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در دﻧﻴﺎﯼ ذهﻨﯽ ﺧﻮد دﺳﺘﮕﺎﻩ ﻣﮑﻨﺪﻩ اﯼ ﻣﯽ ﺳﺎزد ﮐﻪ‬
‫ﺑﯽ ﺷﺒﺎهﺖ ﺑﻪ ﺟﺎروﺑﺮﻗﯽ ﻧﻴﺴﺖ و ﻣﺪﻋﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد “ﺟﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎﯼ ﺿﺪاﻧﺴﺎﻧﯽ "رژﻳﻢ‬
‫ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺁن اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺁن را دﺳﺖ ﺁورد ﺟﺪﻳﺪ وزارت اﻃﻼﻋﺎت ﻣﯽ ﻧﺎﻣﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺁن‬
‫"ﺑﺎد ﭘﺎهﺎﯼ ﻣﺘﻮرم" را ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ!‬
‫ﺗﺪوﻳﻨﮕﺮ ﮐﺘﺎب "ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن در زﻧﺠﻴﺮ" ﺑﺎ درج ﻣﻄﻠﺒﯽ ﺳﺴﺖ و ﺑﯽ ﭘﺎﻳﻪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻏﻴﺮواﻗﻌﯽ ﺑﻮدن ﺁن ﭘﯽ ﺑﺮد‪ ،‬در ﮐﺘﺎﺑﯽ ﺗﺤﻘﻴﻘﯽ در ﺑﺎرﻩ ﯼ زﻧﺪان‪ ،‬ﺷﮑﻨﺠﻪ و‪...‬‬
‫در رژﻳﻢ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﮔﻤﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﺮﮔﯽ ﺑﺮ ﺟﻨﺎﻳﺖ هﺎﯼ رژﻳﻢ ﻣﯽ اﻓﺰاﻳﺪ‪ ،‬ﻏﺎﻓﻞ از‬
‫ﺁن ﮐﻪ ﭘﻴﺶ از ﺁن‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ذهﻨﻴﺖ ﺳﺎدﻩ اﻧﮕﺎر ﻧﻴﺮوهﺎﯼ اﭘﻮزﻳﺴﻴﻮن را داﻣﻦ ﻣﯽ زﻧﺪ‪.‬‬

‫‪١۶‬‬
‫اﻋﺪام در اﺳﺘﺨﺮ ﻳﺎ ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزﯼ ﻋﺎﺷﻮرا؟‬
‫ﻧﻴﺮوهﺎ و اﻓﺮاد ﺳﻴﺎﺳﯽ اﭘﻮزﻳﺴﻴﻮن‪ ،‬ﮔﺎﻩ ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺧﻠﻖ داﺳﺘﺎن هﺎﯼ ﻣﺤﻴﺮاﻟﻌﻘﻮل‬
‫ﺑﻪ اﻓﺸﺎﯼ ﺟﻨﺎﻳﺖ هﺎﯼ رژﻳﻢ ﺑﺮﺧﻴﺰﻧﺪ!‬
‫اﮔﺮ ﻓﺮد دﻗﻴﻘﯽ‪ ،‬داﺳﺘﺎن هﺎﯼ ﻓﻮق را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار دهﺪ‪ ،‬ﺟﺰ ﺧﺴﺮان و ﺑﯽ اﻋﺘﺒﺎرﯼ‬
‫ﭼﻴﺰﯼ ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻣﺤﮑﻮم ﮐﺮدن رژﻳﻤﯽ ﮐﻪ ﺟﻨﺎﻳﺖ و ﺷﻘﺎوت را در هﻤﻪ ﯼ‬

‫‪ 334‬ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن در زﻧﺠﻴﺮ ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪۵٨‬‬

 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٤١٦‬‬
‫‪٣٣٥‬‬
‫زﻣﻨﻴﻪ هﺎ از ﺣﺪ ﮔﺬراﻧﺪﻩ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ اﻓﺴﺎﻧﻪ ﺑﺎﻓﯽ هﺎﻳﯽ از اﻳﻦ دﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫در ﮐﺘﺎب "ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن در زﻧﺠﻴﺮ"‪ ،‬از اﻧﺘﺸﺎرات ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﺟﺎﻟﺐ و‬
‫ﺑﺪﻳﻌﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﮑﯽ از ﮔﺰارﺷﮕﺮان ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ در زﻳﺮ‬
‫ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻴﺪ‪:‬‬
‫اﻋﺪام در اﺳﺘﺨﺮ‪ :‬در درﻣﺎﻧﮕﺎﻩ اوﻳﻦ‪ ،‬دﮐﺘﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬راﺳﺘﯽ ﻣﯽ داﻧﯽ در اﺳﺘﺨﺮ‬
‫ﭼﻄﻮر اﻋﺪام ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ؟ دورﺗﺎ دور اﺳﺘﺨﺮ را از ﻣﺤﮑﻮﻣﺎن ﺑﻪ اﻋﺪام ﭘﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‬
‫و ﺑﻌﺪ از وﺳﻂ اﺳﺘﺨﺮ ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﺣﺎج ﺁﻗﺎ ﻻﺟﻮردﯼ و ﺁﻗﺎﯼ ﮔﻴﻼﻧﯽ ﮐﻪ اﮐﺜﺮاً‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن ﻧﺎﻇﺮ ﺑﺮ اﻋﺪام هﺴﺘﻨﺪ ﺁن هﺎ را ﺑﻪ رﮔﺒﺎر ﻣﯽ ﺑﻨﺪﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎج ﺁﻗﺎ ﻻﺟﻮردﯼ‬
‫ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ اﻳﻦ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﻮع اﻋﺪام اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮن هﺎ در ﻗﺴﻤﺖ ﻋﻤﻴﻖ اﺳﺘﺨﺮ ﺟﻤﻊ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺑﻌﺪ هﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﺎ ﺁب اﺳﺘﺨﺮ را ﺷﺴﺖ و ﺑﺮاﯼ ﺗﻴﺮﺑﺎران ﺑﻌﺪﯼ ﺁﻣﺎدﻩ‬
‫‪٣٣٦‬‬
‫ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺁﻧﺎن ﮐﻪ اوﻳﻦ را دﻳﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽ داﻧﻨﺪ ﺳﺎﺧﺘﻦ اﺳﺘﺨﺮ اوﻳﻦ در ﺳﺎل ‪ ۶٢‬ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻮاﺑﺎﻧﯽ ﮐﻪ در‬
‫ﺟﻬﺎد زﻧﺪان ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﺗﻤﺎم رﺳﻴﺪ و ﺑﻌﺪ از ﺁن ﻣﻮرد ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺮدارﯼ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﺳﺘﺨﺮ درﺳﺖ روﺑﻪ روﯼ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺁﺳﺎﻳﺸﮕﺎﻩ و ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ اوﻳﻦ ﻗﺮار دارد و اﮔﺮ‬
‫ﮔﻠﻮﻟﻪ اﯼ در ﺁن ﺷﻠﻴﮏ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﺻﺪاﻳﺶ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ در اﻳﻦ دو ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ و هﺰاران‬
‫زﻧﺪاﻧﯽ از ﺁن ﺁﮔﺎﻩ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬از ﺑﻬﻤﻦ ﻣﺎﻩ ﺳﺎل ‪ ۶٠‬اﻋﺪام هﺎ در اوﻳﻦ ﺑﻪ ﺳﺎﻟﻦ ﺳﺮﭘﻮﺷﻴﺪﻩ اﯼ‬
‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪ و هﺮﺁﻳﻨﻪ ﺷﺨﺼﯽ ﻣﺪﻋﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻴﺰ ﺻﺪاﯼ ﺗﻴﺮﺑﺎران‪،‬‬
‫ﺗﻴﺮﺧﻼص و‪ ...‬را ﺷﻨﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ دﭼﺎر ﺗﻮهﻢ ﺷﺪﻩ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ دروغ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪ .‬ﻣﻦ در‬
‫ﻣﺪت ﺑﻴﺶ از هﻔﺖ ﻣﺎهﯽ ﮐﻪ در ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬ﺣﺘﺎ ﺻﺪاﯼ ﻳﮏ ﺗﮏ ﺗﻴﺮ هﻢ ﻧﺸﻨﻴﺪم ﭼﻪ‬
‫ﺑﺮﺳﺪ ﺑﻪ ﺗﻴﺮﺑﺎران! ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﻣﺪﻋﯽ ﺷﻮد ﭘﺎﺳﺪاران ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﺗﻴﺮﺑﺎران ﮐﺮدن‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن‪ ،‬از ﺻﺪا ﺧﻔﻪ ﮐﻦ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ!‬
‫هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ اﺳﺘﺨﺮ اوﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﯼ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺮدارﯼ رﺳﻴﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ‬
‫اﻋﺪام هﺎ در ﺳﺎﻟﻦ ﺳﺮﭘﻮﺷﻴﺪﻩ و اﮐﻮﺳﺘﻴﮏ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺎﻟﻄﺒﻊ ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از‬
‫ﻣﺤﻞ اﺳﺘﺨﺮ‪ ،‬ﺁن هﻢ ﭼﺴﺒﻴﺪﻩ ﺑﻪ ﺁﺳﺎﻳﺸﮕﺎﻩ و ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫در ﮐﺮوﮐﯽ هﺎﯼ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ از زﻧﺪان اوﻳﻦ ﮐﻪ در ﮐﺘﺎب هﺎ و ﺟﺰوﻩ هﺎﯼ‬
‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ از ﺳﻮﯼ اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﻴﺰ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﺮوﮐﯽ ﻣﺤﻞ ﺳﺎﻟﻦ اﻋﺪام را ﮐﻪ‬
‫ﺳﺮﭘﻮﺷﻴﺪﻩ اﺳﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺮدﺁورﻧﺪﻩ و ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﯼ ﮐﺘﺎب "ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن در زﻧﺠﻴﺮ" ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﻧﺪارد ﮐﻪ اﮔﺮ‬
‫اﻓﺮاد را دور ﺗﺎ دور اﺳﺘﺨﺮ ﻗﺮار دهﻨﺪ و ﭘﺎﺳﺪاران ﺧﻮد در ﻣﻴﺎن ﺁن هﺎ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ و‬
‫ﺷﻠﻴﮏ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻮردن ﮔﻠﻮﻟﻪ هﺎ ﺑﻪ دﻳﻮارﻩ ﯼ ﺑﺘﻮﻧﯽ اﺳﺘﺨﺮ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل ﮐﻤﺎﻧﻪ ﮐﺮدن ﮔﻠﻮﻟﻪ هﺎ‬

‫‪ 335‬ﻣﻮاردﯼ را ﺱﺮاغ دارم ﮐﻪ ﺑﺎزﺝﻮﻳﺎن‪ ،‬ﻣﻘﺎﻣﺎت دادﺱﺘﺎﻧﯽ و ﺷﮑﻨﺠﻪﮔﺮان اوﻳﻦ ﺑ ﺎ ﻧ ﺸﺎن دادن ﭼﻨ ﻴﻦ اﺥﺒ ﺎر ﮐ ﺬﺑﯽ‬
‫ﺕﻼش ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﺣﻘﺎﻧﻴﺖ ﺥﻮد و ﻧﺎدرﺱﺘﯽ ﻣﺒﺎرزﻩ را در ذهﻦ زﻧﺪاﻧﯽ ﺕﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﺝﺎ ﺑﻴﺎﻧﺪازﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ 336‬ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن در زﻧﺠﻴﺮ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺱﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺥﻠﻖ اﻳﺮان‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.١٠۵‬‬
‫‪٤١٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻣﯽ رود؛ و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﯼ ﮐﻤﯽ ﮐﻪ ﺑﻴﻦ ﭘﺎﺳﺪاران و ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن وﺟﻮد دارد‪ ،‬اﻣﮑﺎن‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺘﻦ ﮔﻠﻮﻟﻪ هﺎ و اﺻﺎﺑﺖ ﮐﺮدن ﺑﻪ ﺷﻠﻴﮏ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻌﻴﺪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﯽ رﺳﺪ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﮐﺎرش ﺑﺎ اﺳﻠﺤﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺎرﯼ را ﺑﮑﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ اﮔﺮ ﺑﮑﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺑﺎر دوم‬
‫ﺗﮑﺮار ش ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ! واﻧﮕﻬﯽ ﻣﮕﺮ ﭼﻘﺪر ﺧﻮن از ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﻣﯽ ﺁﻳﺪ ﮐﻪ ﺟﺎرﯼ ﺷﺪﻩ و ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﻋﻤﻴﻖ اﺳﺘﺨﺮ را ﭘﺮ ﮐﻨﺪ؟ ﺑﺎ ﮐﻤﯽ دﻗﺖ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺧﻮاهﻴﻢ ﺷﺪ ﮐﻪ راوﯼ ﻗﺼﺪ دارد ﺑﺎ‬
‫وام ﮔﺮﻓﺘﻦ از واﻗﻌﻪ ﯼ ﻋﺎﺷﻮرا‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﮐﻮدﮐﺎﻧﻪ ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزﯼ ﮐﺮدﻩ و ﮔﻮدال ﻗﺘﻠﮕﺎهﯽ را‬
‫در اوﻳﻦ ﺳﺮ و ﺳﺎﻣﺎن دهﺪ‪ .‬از هﻤﻪ ﻣﻬﻢ ﺗﺮ اﻳﻦ ﮐﻪ هﺮ ﮐﺲ ﮐﻪ از ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﻳﻦ هﻮش و‬
‫ﻓﺮاﺳﺘﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﯽ داﻧﺪ ﺷﻠﻴﮏ ﺑﺎ ﻣﺴﻠﺴﻞ "ژ‪ -‬ث" در ﺑﺘﻮنِ دﻳﻮارﻩ هﺎﯼ اﺳﺘﺨﺮ‪،‬‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺮﮎ ﺑﺮداﺷﺘﻦ و ﻳﺎ ﺳﻮراخ ﺷﺪن ﺁن ﺷﺪﻩ و ﻣﻮﺟﺐ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ ﺁن هﻤﻪ ﭘﻮل و‬
‫اﻣﮑﺎﻧﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺻﺮف هﺰﻳﻨﻪ ﯼ ﺳﺎﺧﺘﻦ اﺳﺘﺨﺮ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫اﺳﺘﺨﺮ ﻓﻮق رﻧﮓ ﺁﺑﯽ ﺁﺳﻤﺎﻧﯽ زﻳﺒﺎﻳﯽ داﺷﺖ و در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﺑﺪون هﻴﭻ ﻣﺮﻣﺘﯽ هﻤﻴﺸﻪ ﭘﺮ از‬
‫ﺁب ﺑﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻳﺎدﻣﺎن ﻧﺮود ﮐﻪ زﻧﺪان را ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻋﻤﺮﯼ ﮐﺎرﺷﺎن در ﺑﺎزار ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ادارﻩ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و ﺣﺴﺎب ﺳﻮد و زﻳﺎن را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ دارﻧﺪ!‬
‫ﮐﻠﻴﻪ ﯼ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ و ﺁﺳﺎﻳﺸﮕﺎﻩ اوﻳﻦ رﻓﺖ و ﺁﻣﺪ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ اﺳﺘﺨﺮ‬
‫را از ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺎﺳﺪاران روزهﺎ و در ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻘﺎﻃﻊ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻌﻀﯽ ﻗﺴﻤﺖ هﺎﯼ‬
‫ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ‪ ،‬ﻏﺮوب هﺎ از ﺁن اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬از اﻳﻦ هﺎ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﺟﺎ ﻗﺤﻄﯽ ﺑﻮد و ﻳﺎ‬
‫ﻣﺸﮑﻞ ﺟﺎ ﺑﺮاﯼ اﻋﺪام داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻻﺟﻮردﯼ و اﻃﺮاﻓﻴﺎﻧﺶ ﺑﺎ ﺻﺮف وﻗﺖ و اﻧﺮژﯼ و ﭘﻮل‬
‫ﺑﺴﻴﺎر‪ ،‬اﺳﺘﺨﺮ زﻳﺒﺎﻳﯽ را درﺳﺖ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ در ﺁن ﺑﻪ اﻋﺪام ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﺑﭙﺮدازﻧﺪ!‬
‫در ﺳﺮاﺳﺮ دﻧﻴﺎ‪ ،‬زﻧﺪان اوﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮐﺸﺘﺎرﮔﺎﻩ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ و ﻣﺸﻬﻮر ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و ﺑﻪ‬
‫هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻻن رژﻳﻢ ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﭼﻬﺮﻩ ﯼ زﻳﺒﺎﻳﯽ ﺑﻪ ﺁن دهﻨﺪ و ﺳﺎﺧﺖ اﺳﺘﺨﺮ‬
‫ﻧﻴﺰ در هﻤﻴﻦ راﺳﺘﺎ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺤﻮﻃﻪ ﺳﺎزﯼ زﻳﺒﺎﯼ اوﻳﻦ و ﮔﻞ و‬
‫ﮔﻠﮑﺎرﯼ هﺎﯼ ﺁن ﻧﻴﺰ درهﻤﻴﻦ راﺑﻄﻪ اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬در ﺿﻤﻦ ﻣﺴﺌﻮﻻن و ﭘﺎﺳﺪاران‬
‫اوﻳﻦ هﻢ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ از اﻳﻦ هﻤﻪ ﻣﻮهﺒﺖ و زﻳﺒﺎﻳﯽ ﺑﻬﺮﻩ ﻣﻨﺪ ﺷﻮﻧﺪ!‬
‫زﻧﺪان اوﻳﻦ ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب داراﯼ اﺳﺘﺨﺮ ﺳﺮﭘﻮﺷﻴﺪﻩ اﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﻗﺮار دادن ﭼﺮخ هﺎﯼ‬
‫ﺧﻴﺎﻃﯽ در ﮐﻒِ ﺁن‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮐﺎرﮔﺎﻩ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﻋﺪﻩ اﯼ ادﻋﺎ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﺳﺘﺨﺮ ﻣﺰﺑﻮر در ﭘﺎﻳﻴﻦ اوﻳﻦ و در ﮐﻨﺎر ‪ ٣٢۵‬ﻗﺪﻳﻢ و ﺑﻨﺪ ﺟﺪﻳﺪ‬
‫وﻳﮋﻩ ﯼ روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻗﺮار داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺗﻮﺿﻴﺢ دهﻢ ﮐﻪ اﺳﺘﺨﺮ ﻓﻮق‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺣﺎﻟﺖ ﻳﮏ ﺣﻮض ﺑﺰرگ را دارد و ﮐﻒ ﺁن در ﻳﮏ ﺳﻄﺢ اﺳﺖ و ﻗﺴﻤﺖ ﻋﻤﻴﻖ و‬
‫ﮐﻢ ﻋﻤﻖ ﻧﺪارد‪ .‬در ﺛﺎﻧﯽ ﺁن ﻗﺪر ﻧﻴﺰ ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺘﻮان ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن را دور ﺗﺎ دور ﺁن‬
‫ﻗﺮار دادﻩ و در وﺳﻂ ﺁن‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺳﺮﯼ ﭘﺎﺳﺪار از هﺮ ﻃﺮف ﺁن هﺎ را هﺪف ﻗﺮار دهﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﮐﺴﯽ اﺳﺘﺨﺮ ﻓﻮق را از ﻧﺰدﻳﮏ دﻳﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺼﻮر ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ در ﮐﺘﺎب "ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن در‬
‫زﻧﺠﻴﺮ" ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ از ﺗﻌﺠﺐ ﺷﺎخ در ﺧﻮاهﺪ ﺁورد!‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٤١٨‬‬
‫‪١٧‬‬
‫اراﺋﻪ ﯼ اﻃﻼﻋﺎت ﻧﺎدرﺳﺖ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻓﺮاد‬
‫ورﻳﺎ ﺑﺎﻣﺪاد در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم "ﺻﺎﻟﺢ" ﮐﻪ ﻳﮑﯽ از ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن ‪ ٢٠٩‬اوﻳﻦ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫اﻳﻦ زﻧﺪان ﻣﺨﻮف و اﻳﻦ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺎﻩ اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ را ﻣﺪت هﺎ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم‬
‫ﺻﺎﻟﺢ ﺷﺎﺧﺺ ﺗﺮ ﻣﯽ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺻﺎﻟﺢ ﻣﺪﺗﯽ ﻃﻮﻻﻧﯽ زﻧﺪاﻧﺒﺎن و ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﺑﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺧﻮد ﻳﮏ ﭘﺎﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ هﺎ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﯽ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﺻﺎﻟﺢ ﺗﺎ ﺁﺑﺎن ﻣﺎﻩ ﺷﺼﺖ در‬
‫دادﺳﺘﺎﻧﯽ ﻣﺮﮐﺰ ﻣﺴﺌﻮل ﺛﺒﺖ ﻣﺸﺨﺼﺎت زﻧﺪاﻧﯽ ﺗﺎزﻩ وارد ﺑﻪ اوﻳﻦ ﺑﻮد‪ .‬در‬
‫هﻤﺎن ﺳﻤﺖ ﻣﻴﺮزا ﺑﻨﻮﻳﺴﯽ‪ ،‬ﺁن ﭼﻨﺎن ﺧﺸﻮﻧﺘﯽ ﺑﺮوز ﻣﯽ داد ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ارﺗﻘﺎﯼ‬
‫ﻣﻘﺎﻣﺶ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻟﻬﺠﻪ ﯼ ﻏﻠﻴﻆ ﺗﺮﮐﯽ از ﺗﺎزﻩ واردﻳﻨﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻒ اﻳﺴﺘﺎدﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻌﻀﯽ از زور ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺷﺐ ﻧﺨﻮاﺑﯽ هﺎﯼ ﻃﻮﻻﻧﯽ‪ ،‬ﺣﺘﺎ ﻗﺎدر ﺑﻪ‬
‫اﻳﺴﺘﺎدن ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪" :‬اﻳﺴﻤﺖ ﭼﻴﻪ" !؟ "ﻣﻴﺼﺎﺣﺒﻪ" ﻣﯽ ﮐﻨﯽ!؟ "ﺟﻮﯼ‬
‫‪٣٣٧‬‬
‫ﺧﻪ" ﻣﻴﺮﯼ!؟ و ‪...‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺑﺎﻻ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ورﻳﺎ ﺑﺎﻣﺪاد‪ ،‬ﻧﻪ "ﺣﺎﻣﺪ" را ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﺪ و ﻧﻪ "ﺻﺎﻟﺢ" را‬
‫ﮐﻪ هﺮ دو از ﺟﺎﻧﯽ ﺗﺮﻳﻦ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن اوﻳﻦ ﺑﻮدﻧﺪ‪" .‬ﺻﺎﻟﺢ" از ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن و ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن اﺻﻠﯽ‬
‫ﺑﻨﺪ‪ ٢٠٩‬ﺑﻮد و از ﺁﻏﺎز ﺗﺸﮑﻴﻞ اﻳﻦ ﺑﻨﺪ‪ ،‬در ادارﻩ ﯼ ﺁن ﻧﻘﺶ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﻓﻌﺎل داﺷﺖ و هﻢ‬
‫اﮐﻨﻮن ﻧﻴﺰ از ﻣﻬﺮﻩ هﺎﯼ ﻣﻬﻢ وزارت اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ‪ .‬او ﺁذرﯼ ﻧﻴﺴﺖ و ﺗﻮﺻﻴﻒ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺁﻗﺎﯼ ﺑﺎﻣﺪاد در ﺑﺎرﻩ ﯼ او ﮐﺮدﻩ‪ ،‬ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ اﻳﻦ ﺗﻮﺿﻴﺢ هﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﺨﺼﯽ‬
‫ﺑﻪ ﻧﺎم "ﺣﺎﻣﺪ" اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ "ﺣﺎﻣﺪ ﺗﺮﮐﻪ" ﻣﻌﺮوف ﺑﻮد‪ .‬او از ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن رژﻳﻢ در اروﻣﻴﻪ‬
‫ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻳﻦ ﮐﻪ هﻨﮕﺎم ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ‪ ،‬ﻣﺘﻬﻤﯽ را در ﻓﺎز ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺗﻬﺮان ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد؛ و ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺁب هﺎ از ﺁﺳﻴﺎب ﺑﻴﺎﻓﺘﺪ‪ ،‬ﺣﮑﻢ ﻗﻀﺎﻳﯽ اش ﻣﻮﻗﺘﺎً ﺑﻪ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻌﻠﻴﻖ در ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬او ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺑﻨﺪهﺎﯼ اوﻳﻦ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ داﺷﺖ و ﻧﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺛﺒﺖ‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت زﻧﺪاﻧﻴﺎن را‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﺑﻨﺪهﺎﯼ ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ ﯼ اوﻳﻦ زﻳﺮ ﻧﻈﺮ او و ﺣﺴﻴﻦ زادﻩ‬
‫ادارﻩ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬او در ﺑﯽ رﺣﻤﯽ‪ ،‬ﺷﻬﺮﻩ ﺑﻮد و ﺳﺮاﻧﺠﺎم در ﺷﻌﺒﻪ ﯼ ‪ ۶‬ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ از‬
‫ﻣﺘﻬﻤﺎن واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺘﯽ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫ورﻳﺎ ﺑﺎﻣﺪاد درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺳﻴﺪﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳﻮﯼ ﺗﺒﺮﻳﺰﯼ‪ ،‬دادﺳﺘﺎن ﮐﻞ اﻧﻘﻼب رژﻳﻢ در ﺑﻴﻦ‬
‫ﺳﺎل هﺎﯼ ‪ ۶٠‬ﺗﺎ ‪ ،۶٣‬ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫ﻣﻮﺳﻮﯼ ﺗﺒﺮﻳﺰﯼ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻳﮏ اﻓﺘﻀﺎح ﺟﻨﺴﯽ‪ ،‬ﮐﻪ در ﺳﻔﺮ ﺣﺞ ﺳﺎل ‪ ١٣۶٢‬ﺑﻪ‬
‫ﺑﺎر ﺁورد و ﮔﻮﻳﺎ ﺑﻪ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ هﻤﺴﺮ ﻳﮑﯽ از ﺳﺮدﻣﺪاران رژﻳﻢ ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﺸﺖ‪،‬‬
‫از ﮐﺎر ﺑﺮﮐﻨﺎر ﺷﺪ و ﺗﺎ ﻣﺮگ ﺧﻤﻴﻨﯽ در ﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﻣﻠﮑﻮﺗﯽ اﻣﺎم ﺟﻤﻌﻪ ﺗﺒﺮﻳﺰ‪ ،‬و‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﺧﻤﻴﻨﯽ در ﺁذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﺑﺴﺖ ﻧﺸﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺟﻠﻮس ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ ﺑﻪ وﻻﻳﺖ‪،‬‬
‫ﺗﻮﺳﻂ وﯼ ﻣﺠﺪداً ﻣﺼﺪر اﻣﻮر دادﺳﺘﺎﻧﯽ ﮐﻞ اﻧﻘﻼب ﮔﺮدﻳﺪ و ﭘﺲ از ﻳﮏ‬

‫‪ 337‬ﺝﻤﻬﻮرﯼ زﻧﺪانهﺎ‪ ،‬ورﻳﺎ ﺑﺎﻣﺪاد‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٨۴‬‬

‫‪٤١٩‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫‪٣٣٨‬‬
‫دورﻩ ﯼ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻪ در اﻳﻦ ﻣﻘﺎم‪ ،‬هﻢ اﮐﻨﻮن ‪...‬‬
‫درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻓﻮق ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺸﺎن ﮐﻨﻢ‪ :‬ﺳﻴﺪﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳﻮﯼ ﺗﺒﺮﻳﺰﯼ در ﺳﺎل ‪۶٣-‬‬
‫‪ ۶۴‬از ﮐﺎر ﺑﺮﮐﻨﺎر ﺷﺪ‪ .‬هﻴﭻ ﮔﺎﻩ در ﻣﻨﺰل ﻣﻠﮑﻮﺗﯽ ﺑﺴﺖ ﻧﻨﺸﺴﺖ و ﺑﺮﺧﻼف ﻧﻮﺷﺘﻪ ﯼ ﺁﻗﺎﯼ‬
‫ﺑﺎﻣﺪاد‪ ،‬در هﻤﺎن دوران ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺻﻼﺣﻴﺘﺶ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﻮراﯼ ﻧﮕﻬﺒﺎن ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷﺪ و در ﻓﺮوردﻳﻦ‬
‫‪ ۶٧‬در ﺳﻮﻣﻴﻦ دورﻩ ﯼ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮدﻩ و ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ‬
‫ﻣﺠﻠﺲ از ﺷﻬﺮ ﺗﺒﺮﻳﺰ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ‪ .‬از هﻤﻪ ﻣﻬﻢ ﺗﺮ اﻳﻦ ﮐﻪ در دوران ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ‪ ،‬ﻣﺼﺪر هﻴﭻ‬
‫ﭘﺴﺖ رﺳﻤﯽ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ دادﺳﺘﺎﻧﯽ ﮐﻞ اﻧﻘﻼب ﻧﮕﺮدﻳﺪ! در ﺿﻤﻦ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺑﺮﮐﻨﺎرﯼ‬
‫ﻣﻮﺳﻮﯼ ﺗﺒﺮﻳﺰﯼ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﭘﺴﺘﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم "دادﺳﺘﺎﻧﯽ ﮐﻞ اﻧﻘﻼب" در ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ وﺟﻮد‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﻣﻮﺳﻮﯼ ﺗﺒﺮﻳﺰﯼ از ﻧﺰدﻳﮑﺎن ﮔﺮوﻩ "ﻣﺠﻤﻊ روﺣﺎﻧﻴﻮن ﻣﺒﺎرز" اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از‬
‫ﻣﺮگ ﺧﻤﻴﻨﯽ و ﻗﺪرت ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ‪ ،‬اﮐﺜﺮ اﻋﻀﺎﯼ اﻳﻦ ﮔﺮوﻩ از ﻣﺼﺎدر اﻣﻮر ﺑﺮﮐﻨﺎر‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬وﯼ ﺑﻌﺪ از ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳﻴﺪن ﺧﺎﺗﻤﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻀﻮﻳﺖ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن رهﺒﺮﯼ در ﺁﻣﺪﻩ و‬
‫از ﻣﺪﻋﻴﺎن "اﺻﻼح ﻃﻠﺒﯽ" ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ از ﮐﻨﺎرﻩ ﮔﻴﺮﯼ رﯼ ﺷﻬﺮﯼ از ﺳﻤﺖ‬
‫دادﺳﺘﺎﻧﯽ ﮐﻞ ﮐﺸﻮر در ﺳﺎل ‪ ،۶٩‬ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ ﺷﺨﺼﯽ را ﺑﻪ ﻧﺎم ﺳﻴﺪاﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ‬
‫ﻣﻮﺳﻮﯼ ﺗﺒﺮﻳﺰﯼ ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺘﯽ ﺑﺎ ﺳﻴﺪﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳﻮﯼ ﺗﺒﺮﻳﺰﯼ ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺴﺖ ﺑﺮﮔﻤﺎرد‪.‬‬
‫ﺳﻴﺪ اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ﻣﻮﺳﻮﯼ ﺗﺒﺮﻳﺰﯼ ﭘﻴﺶ از ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭘﺴﺖ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬رﻳﺎﺳﺖ دﻳﻮان ﻋﺪاﻟﺖ ادارﯼ را‬
‫ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ داﺷﺖ‪ .‬وﯼ در ﺳﺎل ‪ ٨١‬ﻓﻮت ﮐﺮد‪ .‬ﻇﺎهﺮاً ﺁﻗﺎﯼ ﺑﺎﻣﺪاد ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺸﺎﺑﻪ در ﻧﺎم‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ‪ ،‬اﻳﻦ دو را ﻳﮑﯽ ﺗﺼﻮر ﮐﺮدﻩ و ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﻧﺎدرﺳﺘﯽ در ﻣﻮرد اﻳﻦ دو ﺷﺨﺺ‬
‫دادﻩ اﺳﺖ‪ .‬هﻤﻴﻦ اﺷﺘﺒﺎﻩ را ﺗﺪوﻳﻦ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﮐﺘﺎب ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن در زﻧﺠﻴﺮ در ﺻﻔﺤﻪ ﯼ ‪ ۴٧٨‬ﮐﺘﺎب‬
‫ﻣﺰﺑﻮر در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﺗﺸﺎﺑﻪ اﺳﻤﯽ ﺳﻴﺪ اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ﻣﻮﺳﻮﯼ ﺗﺒﺮﻳﺰﯼ ﺑﺎ ﺳﻴﺪﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳﻮﯼ ﺗﺒﺮﻳﺰﯼ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻴﺪﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳﻮﯼ ﺗﺒﺮﻳﺰﯼ وﮐﻴﻞ ﻣﺪاﻓﻊ ﻣﻮﺳﻮﯼ ﺧﻮﺋﻴﻨﯽ هﺎ در ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ اش ﺗﻮﺳﻂ‬
‫دادﮔﺎﻩ وﻳﮋﻩ ﯼ روﺣﺎﻧﻴﺖ ﺑﻮد و هﻢ اﮐﻨﻮن در ﺻﺪد اﻧﺘﺸﺎر رﺳﺎﻟﻪ ﯼ ﻋﻤﻠﻴﻪ اش اﺳﺖ ﺗﺎ‬
‫اﻳﻦ ﺑﺎر در ﻧﻘﺶ ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ رژﻳﻢ ﻇﻬﻮر ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ورﻳﺎ ﺑﺎﻣﺪاد در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﻓﺘﺢ اﷲ اﻣﻴﺪﻧﺠﻒ ﺁﺑﺎدﯼ‪ ،‬ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺮع ﺳﺎﺑﻖ اﺻﻔﻬﺎن ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ارزﻳﺎﺑﯽ از ﮐﺎر ﺣﮑﺎم ﺷﺮع دادﮔﺎﻩ هﺎﯼ اﻧﻘﻼب ﺷﺮوع ﺷﺪ؛ در ﺑﺮرﺳﯽ‬
‫ﮐﺎرﻧﺎﻣﻪ ﯼ اﻣﻴﺪﯼ ﻧﺠﻒ ﺁﺑﺎدﯼ ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺮع ﻣﻐﻀﻮب دادﮔﺎﻩ هﺎﯼ ﺷﻴﺮاز‪،‬‬
‫اﺻﻔﻬﺎن‪ ،‬و ﻗﻢ ﮐﻪ ﻃﯽ ﺳﺎل هﺎﯼ ﭘﻨﺠﺎﻩ وهﺸﺖ‪ -‬ﺷﺼﺖ و ﻳﮏ؛ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﯽ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﭼﻬﺎرﺻﺪ ﻧﻔﺮ ﻣﺠﺎزات اﻋﺪام ﺻﺎدر ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد؛ ﻳﮏ ﺻﺪ ﻣﻮرد ﺁن ﺑﺎ‬
‫‪٣٣٩‬‬
‫ﺿﻮاﺑﻂ ارﺗﺠﺎﻋﯽ هﻤﻴﻦ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ورﻳﺎ ﺑﺎﻣﺪاد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺸﺎن ﮐﻨﻢ ﮐﻪ اﻣﻴﺪ ﻧﺠﻒ ﺁﺑﺎدﯼ‪ ،‬ﺣﺎﮐﻢ‬

‫‪ 338‬پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٩۶‬‬

‫‪ 339‬ﺝﻤﻬﻮرﯼ زﻧﺪانهﺎ‪ ،‬ورﻳﺎ ﺑﺎﻣﺪاد‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٣۶١‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٤٢٠‬‬
‫ﺷﺮع اﺻﻔﻬﺎن و از ﻧﺰدﻳﮑﺎن و ﻣﺮﻳﺪان ﻣﻨﺘﻈﺮﯼ ﺑﻮد‪ .‬وﯼ در ﺳﺎل ‪ ،۵٨‬ﭘﺲ از ﺻﺪور‬
‫ﺣﮑﻢ اﻋﺪام ﻣﻴﺮاﺷﺮاﻓﯽ ﮐﻪ از ﮐﺎرﮔﺰاران ﮐﻮدﺗﺎﯼ ‪ ٢٨‬ﻣﺮداد ﺑﻮد و ﻋﻠﯽ ﻗﺪوﺳﯽ‬
‫دادﺳﺘﺎن ﮐﻞ اﻧﻘﻼب وﻗﺖ ﻧﻴﺰ ﻣﻘﺎم ﭘﻴﺸﮑﺎرﯼ اش را داﺷﺖ‪ ،‬از ﮐﺎر ﺑﺮﮐﻨﺎر ﺷﺪ و ﻓﺮﺻﺘﯽ‬
‫ﻧﻴﺎﻓﺖ ﺗﺎ ﭼﻨﺎن اﻋﻤﺎﻟﯽ را ﮐﻪ ورﻳﺎ ﺑﺎﻣﺪاد ﺑﻪ وﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﯽ دهﺪ‪ ،‬اﺟﺮا ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻣﻴﺪﻧﺠﻒ ﺁﺑﺎدﯼ‬
‫در ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪ ۶٧‬ﺗﻮﺳﻂ رژﻳﻢ اﻋﺪام ﺷﺪ‪.‬‬
‫ورﻳﺎ ﺑﺎﻣﺪاد ﺧﺒﺮ از ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪن" ﺳﻪ ﻓﺮزﻧﺪ رﺑﺎﻧﯽ اﻣﻠﺸﯽ در زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﭘﺪرﺷﺎن در ﻗﻴﺪ‬
‫ﺣﻴﺎت ﺑﻮد و ﺳﻤﺖ دادﺳﺘﺎن ﮐﻞ ﮐﺸﻮر و ﻋﻀﻮﻳﺖ در ﺷﻮراﯼ ﻋﺎﻟﯽ ﻗﻀﺎﻳﯽ و ﺷﻮراﯼ‬
‫ﻧﮕﻬﺒﺎن را داﺷﺖ" ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﺻﺤﺖ ﻧﺪارد‪ .‬اﺻﻮﻻً هﻴﭻ ﻳﮏ از ﻓﺮزﻧﺪان او ﻓﻌﺎل ﺳﻴﺎﺳﯽ‬
‫ﻧﺒﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ رژﻳﻢ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ و ﺧﻮد رﺑﺎﻧﯽ اﻣﻠﺸﯽ هﻢ هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﻋﻀﻮﻳﺖ ﺷﻮراﯼ‬
‫ﻧﮕﻬﺒﺎن را ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫ورﻳﺎ ﺑﺎﻣﺪاد هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺒﺮ از اﻋﺪام ﺳﻪ ﻓﺮزﻧﺪ ﮔﻴﻼﻧﯽ‪ ٣٤٠‬ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺧﺒﺮ ﻧﻴﺰ درﺳﺖ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ دو ﺗﻦ از ﻓﺮزﻧﺪان ﮔﻴﻼﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎم هﺎﯼ ﮐﺎﻇﻢ و ﻣﻬﺪﯼ در درﮔﻴﺮﯼ ﺑﺎ‬
‫ﻧﻴﺮوهﺎﯼ رژﻳﻢ در ﺳﺎل ‪ ۶١‬ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت رﺳﻴﺪﻧﺪ و هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﭘﺎﻳﺸﺎن ﺑﻪ اوﻳﻦ ﻧﺮﺳﻴﺪ‪ .‬ﺟﻌﻔﺮ‬
‫ﻓﺮزﻧﺪ دﻳﮕﺮ ﮔﻴﻼﻧﯽ‪ ،‬ﻧﻴﺰ در ﺳﺎل ‪ ۵٨‬در ﺗﺼﺎدف راﻧﻨﺪﮔﯽ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻳﺮواﻧﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﺣﻀﻮر ﻻﺟﻮردﯼ در اوﻳﻦ ﺑﻌﺪ از ﮐﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪﻧﺶ از‬
‫ﭘﺴﺖ دادﺳﺘﺎﻧﯽ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﻣﺮﮐﺰ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫او در ﺳﺎل ‪ ١٣۶٣‬ﺑﻄﻮر ﻣﻮﻗﺖ از ﺳﻤﺖ ﺧﻮد ﺑﺮﮐﻨﺎر ﺷﺪ‪ ،‬وﻟﯽ هﻤﺮاﻩ‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﻩ اش‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﭘﻴﺶ ﮔﻴﺮﯼ از ﺳﻮءﻗﺼﺪ ﺑﻪ ﺟﺎﻧﺸﺎن‪ ،‬هﻤﭽﻨﺎن در اوﻳﻦ‬
‫‪٣٤١‬‬
‫زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ در دﯼ ﻣﺎﻩ ‪ ۶٣‬ﺑﺮاﯼ هﻤﻴﺸﻪ از ﺳﻤﺖ دادﺳﺘﺎﻧﯽ اﻧﻘﻼب ﻣﺮﮐﺰ ﺑﺮﮐﻨﺎر ﺷﺪ و هﻤﺎن‬
‫ﻣﻮﻗﻊ اوﻳﻦ را ﺗﺮﮎ ﮐﺮد و دﻳﮕﺮ ﺣﻀﻮرﯼ در اوﻳﻦ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬در ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ ۶٨‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫رﺋﻴﺲ ﺳﺎزﻣﺎن زﻧﺪان هﺎ ﮐﻪ ﭘﺴﺘﯽ ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ زﻧﺪان هﺎ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‬
‫اﻣﺎ از ﻗﺪرت ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﺟﺎﻟﺐ دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ ﺁﻗﺎﯼ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن در ﻣﻮرد ﺳﺎﺑﻘﻪ ﯼ ﺣﺎج داوود رﺣﻤﺎﻧﯽ‪،‬‬
‫ﻣﺴﺌﻮل زﻧﺪان ﻗﺰل ﺣﺼﺎر اﺳﺖ‪ .‬او ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫ﺣﺎج داوود در زﻣﺎن ﺷﺎﻩ ﻣﺪﺗﯽ در ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺁﺷﭙﺰ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮدﻩ‬
‫‪٣٤٢‬‬
‫اﺳﺖ‬
‫اﻟﺒﺘﻪ در ﮐﺘﺎب ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺣﺎج داوود در ﺁن ﺟﺎ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﻮدﻩ ﻳﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ‬

‫‪ 340‬ﺷﺎﻳﻌﺎت زﻳﺎدﯼ ﺑﺮ ﺱﺮ زﺑﺎنهﺎﺱﺖ ﮐﻪ ﮔﻴﻼﻧﯽ دﺱﺘﻮر اﻋﺪام دو ﻓﺮزﻧﺪش را دادﻩ اﺱﺖ ﮐ ﻪ ﺹ ﺤﻴﺢ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﺁنه ﺎ‬
‫هﻴﭻ ﮔﺎﻩ دﺱﺘﮕﻴﺮ ﻧﺸﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣ ﻮﻗﻌﻴﺘﯽ پ ﻴﺶ ﺁﻳ ﺪ‪ .‬در ﺿ ﻤﻦ ﮔﻴﻼﻧ ﯽ ﺕﺮﺕﻴ ﺐ ﺁزادﯼ ﺥﻮاهﺮزادﮔ ﺎﻧﺶ را ﮐ ﻪ ه ﻮادار‬
‫ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﻮدﻧﺪ داد‪.‬‬
‫‪ 341‬اﻋﺘﺮاﻓﺎت ﺷﮑﻨﺠﻪﺷﺪﮔﺎن ﻳﺮواﻧﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن‪ ،‬ﻣﺘﻦ اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.١٣۶‬‬
‫‪ 342‬پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.١٣۶‬‬
‫‪٤٢١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ و در ﺻﻮرت زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻮدن ﺁﻳﺎ ﺑﻪ ﺟﺮم ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﻪ زﻧﺪان اﻓﺘﺎدﻩ و ﻳﺎ ﻏﻴﺮ‬
‫‪٣٤٣‬‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ؟‬
‫ﻧﻤﯽ ﻓﻬﻤﻢ ﭼﻪ اﺻﺮارﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ هﻤﻪ ﯼ دﺳﺖ اﻧﺪرﮐﺎران ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﮐﺸﺘﺎر‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎً ﻳﮏ‬
‫ﺳﺎﺑﻘﻪ ﯼ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻮدن هﻢ ﺗﺮاﺷﻴﺪﻩ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻌﻴﺪ ﻣﯽ داﻧﻢ ﮐﻪ ﺣﺎج داوود ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﺳﺮرﺷﺘﻪ اﯼ از ﺁﺷﭙﺰﯼ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ! وﯼ ﭘﻴﺶ از اﻧﻘﻼب ﺁهﻨﮕﺮ ﺑﻮد و ﺑﻌﺪ ازﭘﺎﻳﺎن‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﺶ درزﻧﺪان‪ ،‬ﻧﻴﺰ دوﺑﺎرﻩ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺳﺎﺑﻖ ﺧﻮد ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪.‬‬

‫‪١٨‬‬
‫ﻓﺮﻳﺒﺎ ﻣﺮزﺑﺎن در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻻﺟﻮردﯼ و دوﺳﺘﺎﻧﺶ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫ﮔﺮﭼﻪ ﻣﺎهﻴﺖ ﻻﺟﻮردﯼ ﻣﻌﺪوم ﺑﺮ هﻤﮕﺎن ﺁﺷﮑﺎر اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻻزم ﻣﯽ داﻧﻢ‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﺨﺘﺼﺮﯼ در ﺑﺎرﻩ او و هﻤﺪﺳﺘﺎﻧﺶ ﺑﻨﻮﻳﺴﻢ‪ .‬او ﮐﻪ دادﺳﺘﺎن زﻧﺪان‬
‫اوﻳﻦ و دﻳﮕﺮ زﻧﺪان هﺎﯼ ﮐﺸﻮر ﺑﻮد‪ ،‬ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب ‪ ١٣۵٧‬ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ‬
‫ﺳﺎواﮎ دﺳﺘﮕﻴﺮ و زﻧﺪاﻧﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺧﻴﻠﯽ زود ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ‪ ۶۴‬ﻧﻔﺮ دﻳﮕﺮ از‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﮐﻪ هﻤﮕﯽ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻮدﻧﺪ و دم از ﺧﺪا و ﻗﺮﺁن ﻣﯽ زدﻧﺪ‪ ،‬از ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ‬
‫ﺑﺎ رژﻳﻢ ﭘﻬﻠﻮﯼ دﺳﺖ ﺑﺮداﺷﺘﻨﺪ و در ﺻﻔﺤﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﻇﺎهﺮ ﺷﺪﻩ و از‬
‫ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺧﻮد اﻇﻬﺎر ﻧﺪاﻣﺖ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬از ﻣﻴﺎن اﻳﻦ ﺁﻗﺎﻳﺎن ﻻﺟﻮردﯼ‪،‬‬
‫ﻋﺴﮕﺮاوﻻدﯼ‪ ،‬ﺑﺎهﻨﺮ‪ ،‬رﺟﺎﻳﯽ‪ ،‬ﮐﭽﻮﻳﯽ و ﻋﺪﻩ اﯼ دﻳﮕﺮ ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب از‬
‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .... .‬ﭘﻴﺶ از ﻻﺟﻮردﯼ‪ ،‬ﮐﭽﻮﻳﯽ رﺋﻴﺲ زﻧﺪان‬
‫اوﻳﻦ ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ هﻤﺎن ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد اﻋﻼم ﻧﺪاﻣﺖ از ﻃﺮف ﻣﻘﺎﻣﺎت‬
‫زﻧﺪان ﭘﻬﻠﻮﯼ‪ ،‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ اﻧﮕﺸﺖ اﺷﺎرﻩ اش را ﺑﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﺑﺎﻻ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪٣٤٤‬‬

‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ رواﻳﺖ ﺧﺎﻧﻢ ﻣﺮزﺑﺎن ﻓﺎﺻﻠﻪ زﻳﺎدﯼ ﺑﺎ ﺣﻘﻴﻘﺖ دارد‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ دادﺳﺘﺎن اﻧﻘﻼب‬
‫اﺳﻼﻣﯽ ﻣﺮﮐﺰ ﺑﻮد و زﻧﺪان هﺎﯼ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻬﺎد زﻳﺮ ﻧﻈﺮ او ادارﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ‬
‫اﻳﺸﺎن در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﭘﺴﺖ ﻻﺟﻮردﯼ ﺑﻴﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﺷﺘﺒﺎﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﮐﻪ ﻓﺮﻳﺒﺎ ﻣﺮزﺑﺎن‬
‫ﺑﻪ ﺁن اﺷﺎرﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ‪ ۶۶‬ﻧﻔﺮﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ در ‪ ١۵‬ﺑﻬﻤﻦ ﻣﺎﻩ ‪ ١٣۵۵‬درﺧﻮاﺳﺖ‬
‫ﻋﻔﻮ ﮐﺮدﻩ‪ ،‬ﺷﺎهﻨﺸﺎهﺎ ﺳﭙﺎس ﮔﻔﺘﻪ و از زﻧﺪان ﺁزاد ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﺤﻘﻖ ارﺟﻤﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻗﺎﯼ هﻢ ﻧﺸﻴﻦ‬
‫ﺑﻬﺎر ﮐﻪ ﺳﺎﻟﻴﺎن زﻳﺎدﯼ را در دوران ﺷﺎﻩ و ﺧﻤﻴﻨﯽ در زﻧﺪان ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮدﻩ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﻟﻪ اﯼ ﮐﻪ‬
‫در ﺳﺎﻳﺖ هﺎﯼ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﯽ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﺿﻤﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺟﺎﻣﻊ و ﻣﺴﺘﻨﺪﯼ ﻧﺎم ﺗﻤﺎﻣﯽ اﻳﻦ اﻓﺮاد را‬
‫ذﮐﺮ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ 343‬اﻳﻦ اﺣﺘﻤﺎل ﻣﯽرود ﮐﻪ وﯼ ﺣﺎج داوود را ﺑﺎ ﺣﺎج ﻣﻬﺪﯼ ﻋﺮاﻗﯽ ﮐﻪ ﻣﺪﺕﯽ ﺑﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﻩﯼ زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن ﺱﻴﺎﺱ ﯽ‬
‫در ﺁﺷﭙﺰﺥﺎﻧﻪ اوﻳﻦ ﺑﺮ ﻃﺒﺦ ﻏﺬا ﻧﻈﺎرت ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬اﺷﺘﺒﺎﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺱﺖ‪.‬‬
‫‪ 344‬ﺕﺎرﻳﺦ زﻧﺪﻩ‪ ،‬ﻓﺮﻳﺒﺎ ﻣﺮزﺑﺎن‪ ،‬ﭼﺎپ اول‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪهﺎﯼ ‪.٢٩۶ – ٢٩۵‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٤٢٢‬‬
‫ﺑﺮ ﺧﻼف رواﻳﺖ ﻓﺮﻳﺒﺎ ﻣﺮزﺑﺎن‪ ،‬رﺟﺎﻳﯽ‪ ،‬ﻻﺟﻮردﯼ و ﮐﭽﻮﻳﯽ در ﻣﻴﺎن ﺁن هﺎ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬اﺗﻔﺎﻗﺎً‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ ﻃﯽ ﺳﻪ ﺑﺎر دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ ﺷﮑﻨﺠﻪ هﻢ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و از اﻋﺘﻘﺎدات ﺧﻮد‬
‫ﺑﺮ ﻧﮕﺸﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬دﻳﮕﺮ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺬهﺒﯽ ﮐﻪ ﻓﺮﻳﺒﺎ ﻣﺮزﺑﺎن از ﺁن هﺎ ﻧﺎم ﻣﯽ ﺑﺮد ﻧﻴﺰ ﺧﻴﻠﯽ زود‬
‫از اﻋﺘﻘﺎدات ﺧﻮد دﺳﺖ ﺑﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﺴﮕﺮاوﻻدﯼ‪ ،‬ﺣﺎج ﻣﻬﺪﯼ ﻋﺮاﻗﯽ و ﻣﺤﯽ اﻟﺪﻳﻦ‬
‫اﻧﻮارﯼ ﺑﻴﺶ از ‪ ١٢‬ﺳﺎل در زﻧﺪان ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻻﺟﻮردﯼ ﻣﺠﻤﻮﻋﺎً هﺸﺖ ﺳﺎل و ﻧﻴﻢ زﻧﺪان‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎهﻨﺮ اﺳﺎﺳﺎً زﻧﺪاﻧﯽ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ ﺑﺨﻮاهﺪ ﻋﻔﻮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻼف رواﻳﺖ ﻓﺮﻳﺒﺎ‬
‫ﻣﺮزﺑﺎن‪ ،‬ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدﯼ از ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻋﻔﻮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ و ﺷﺎهﻨﺸﺎهﺎ ﺳﭙﺎس ﮔﻔﺘﻪ و از زﻧﺪان‬
‫ﺁزاد ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺎﺑﻘﺎً ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻧﻪ "هﻤﮕﯽ ﻣﺴﻠﻤﺎن" و ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ "دم از ﺧﺪا و‬
‫ﻗﺮﺁن ﻣﯽ زدﻧﺪ"‪ .‬ﺳﺮدﻣﺪار ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ و ﮐﺴﯽ ﮐﻪ در ﻣﺮاﺳﻢ ﻣﺰﺑﻮر ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ از‬
‫ﺳﻮﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮد‪ ،‬ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﺳﻠﻴﻤﯽ ﻣﻘﺪم ﻧﺎم داﺷﺖ ﮐﻪ هﻢ ﭘﺮوﻧﺪﻩ ﮔﻠﺴﺮﺧﯽ و‬
‫داﻧﺸﻴﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻮﺿﻮع اﻧﮕﺸﺖ ﺑﻠﻨﺪ ﮐﺮدن در زﻧﺪان ﻗﺼﺮ ﻧﻴﺰ رﺑﻄﯽ ﺑﻪ ﮐﭽﻮﻳﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪،‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ رﺟﺎﻳﯽ ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺎرﯼ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻨﺎن ﭼﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً هﻴﭻ دادﻩ ﯼ‬
‫درﺳﺘﯽ در ﻧﻮﺷﺘﻪ ﯼ ﻓﺮﻳﺒﺎ ﻣﺮزﺑﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪١٩‬‬
‫ﮐﺘﺎب "ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن در زﻧﺠﻴﺮ" در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﺠﺎهﺪ ﺷﻬﻴﺪ ﺷﻬﻼ ﺣﺮﻳﺮﯼ ﻣﻄﻠﻖ و از ﺟﻤﻠﻪ‬
‫هﻤﺴﺮ ﺣﺰب اﻟﻠﻬﯽ اش دﮐﺘﺮ ﻓﺎﺿﻞ دﻗﺖ ﻻزم را ﺑﻪ ﺧﺮج ﻧﺪادﻩ و ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎﻩ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫ﺷﻬﻼ هﻤﺴﺮ دﮐﺘﺮ اﻳﺮج ﻓﺎﺿﻞ‪ ،‬وزﻳﺮ ﺑﻬﺪارﯼ ﮐﺎﺑﻴﻨﻪ ﯼ رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ‪ ،‬دﮐﺘﺮ‬
‫‪٣٤٥‬‬
‫ﻣﺨﺼﻮص ﺧﻤﻴﻨﯽ و ﻳﮑﯽ از اﻳﺎدﯼ ﺳﺮﺳﭙﺮدﻩ ﯼ رژﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻮد‬
‫ﮔﺮد ﺁورﻧﺪﻩ ﮐﺘﺎب ﺑﺪون اﻃﻼع ﮐﺎﻓﯽ از ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻳﮏ ﺗﺸﺎﺑﻪ اﺳﻤﯽ‪ ،‬از‬
‫دﮐﺘﺮ اﻳﺮج ﻓﺎﺿﻞ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان هﻤﺴﺮ ﺷﻬﻼ ﺣﺮﻳﺮﯼ ﻣﻄﻠﻖ ﻧﺎم ﻣﯽ ﺑﺮد ﮐﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﺪارد‪ .‬دﮐﺘﺮ‬
‫ﻓﺎﺿﻞ ﻣﺰﺑﻮر هﻤﺴﺮ ﺷﻬﻼ ﺣﺮﻳﺮﯼ ﻣﻄﻠﻖ از ﻣﻌﺎوﻧﺖ هﺎﯼ وزﻳﺮ ﺑﻬﺪارﯼ در ﺳﺎل ‪۵٨-۵٩‬‬
‫ﺑﻮد و ﺑﻌﺪهﺎ ﻧﻴﺰ ﺳﺘﺎرﻩ ﯼ اﻗﺒﺎﻟﺶ ﺑﺎ اﻓﻮل ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪ و ﻗﺪر و ﻣﻨﺰﻟﺖ ﭼﻨﺪاﻧﯽ در رژﻳﻢ ﭘﻴﺪا‬
‫ﻧﮑﺮد‪ .‬اﻣﺎ دﮐﺘﺮ اﻳﺮج ﻓﺎﺿﻞ ﺟﺮاح ﻗﻠﺐ و ﻋﺮوق ﺑﻮد و ﭘﺲ از ﻋﻤﻞ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺁﻣﻴﺰﯼ ﮐﻪ‬
‫روﯼ ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ در ﺗﻴﺮﻣﺎﻩ ‪ ۶٠‬اﻧﺠﺎم داد و ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻧﺠﺎت ﺟﺎن وﯼ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﻋﻨﺎﻳﺖ‬
‫وﻳﮋﻩ ﯼ رژﻳﻢ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﭘﺰﺷﮏ ﻣﺨﺼﻮص ﺧﻤﻴﻨﯽ ﻧﻴﺰ ﺷﺪ‪ .‬او در ﺳﺎل ‪ ۶۴‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫وزﻳﺮ ﻋﻠﻮم ﺑﻪ ﮐﺎﺑﻴﻨﻪ ﯼ ﻣﻮﺳﻮﯼ راﻩ ﻳﺎﻓﺖ و ﺳﭙﺲ در ﮐﺎﺑﻴﻨﻪ ﯼ رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ ﻋﻬﺪﻩ دار وزارت‬
‫ﺑﻬﺪارﯼ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪٢٠‬‬
‫وﻗﺎﻳﻊ ﻧﮕﺎرﯼ ﻳﺎ ﺗﻼﺷﯽ ﭼﻨﺪش ﺁور؟‬
‫اﺣﺴﺎن ﻧﺮاﻗﯽ ﻧﻴﺰ در ﮐﺘﺎب "از ﮐﺎخ ﺷﺎﻩ ﺗﺎ زﻧﺪان اوﻳﻦ"‪ ،‬از ﺧﺎﻃﺮات ﺧﻮد در زﻧﺪان‬

‫‪ 345‬ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن در زﻧﺠﻴﺮ‪ ،‬ﺱﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺥﻠﻖ اﻳﺮان‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٣٢۴‬‬

‫‪٤٢٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫اوﻳﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ‪ ،‬ﺁن ﭼﻪ را ﮐﻪ اﺣﺴﺎن ﻧﺮاﻗﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ زﻧﺪان اوﻳﻦ در‬
‫اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﻣﻄﺮح ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺗﻼﺷﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ ﺑﺮاﯼ ﻣﻮﺟﻪ ﻧﺸﺎن دادن ﺟﻨﺎﻳﺖ هﺎﯼ‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ و ﺗﻮﺟﻴﻪ اﻋﻤﺎل ﺿﺪاﻧﺴﺎﻧﯽ ﺁن‪ .‬ﮐﻮﺷﺸﯽ ﮐﻪ ﮔﻮﻳﯽ ﺑﺮاﯼ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن ﻟﺒﺎس‬
‫ﻋﺎﻓﻴﺖ ﺑﺮ ﺗﻦ ﺟﻨﺎﻳﺖ ﮐﺎراﻧﯽ ﭼﻮن ﻻﺟﻮردﯼ و ﻣﺎﻧﻨﺪ او اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺗﻼش‬
‫اﺣﺴﺎن ﻧﺮاﻗﯽ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ واروﻧﻪ ﺟﻠﻮﻩ دادن ﺣﻘﺎﻳﻖ زﻧﺪان و ﻣﺎهﻴﺖ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺗﻼﺷﯽ‬
‫ﻧﺎﻣﻮﻓﻖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاﯼ روﺷﻦ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ درﺣﺪ ﻳﮏ ادﻋﺎﯼ ﺻﺮف ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﺎﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ از داورﯼ هﺎﯼ وﯼ اﺷﺎرﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪:‬‬
‫ﺑﺎر اول ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁن ﺟﺎ رﻓﺘﻢ‪) ،‬ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ اوﻳﻦ( ﺑﻪ ﺷﺪت ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻢ؛‬
‫زﻳﺮا ﻻﺟﻮردﯼ‪ ،‬دادﺳﺘﺎن ﮐﻞ دادﮔﺎﻩ ] اﻧﻘﻼب[ و رﺋﻴﺲ ﭘﺮهﻴﺒﺖ اوﻳﻦ ﺁن ﺟﺎ ﺑﻮد‬
‫و ﺷﺨﺼﺎ اﻧﺒﻮﻩ زﻧﺪاﻧﻴﺎن را ﺗﮏ‪ -‬ﺗﮏ‪ ،‬در ﺁن ﻣﺤﻞ ﺟﺎﯼ ﻣﯽ داد‪ .‬او اﻳﻦ‬
‫ﺣﺮﮐﺖ را ﺑﺎ ﭼﻨﺎن ﮐﺎرداﻧﯽ و ﺣﺘﺎ ﻣﻬﻤﺎن ﻧﻮازﯼ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ داد ﮐﻪ ﮔﻮﻳﯽ در‬
‫ﻟﺬت ﺑﺨﺶ ﺗﺮﻳﻦ ﻟﺤﻈﻪ هﺎﯼ ﻳﮏ ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ ﺳﻨﺘﯽ و ﻣﺮﺳﻮم در ﺟﻨﻮب ﺷﻬﺮ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮد‪ .‬ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺤﺠﻮب و ﺑﺰرﮔﻮاراﻧﻪ اش‪ ،‬زﻧﺪاﻧﻴﺎن را ﻣﺘﺤﻴﺮ‬
‫‪٣٤٦‬‬
‫ﻣﯽ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫اﺣﺴﺎن ﻧﺮاﻗﯽ‪ ،‬ﻧﻮﻩ ﯼ ﻣﻼ اﺣﻤﺪ ﻧﺮاﻗﯽ از ﻋﻠﻤﺎﯼ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﯼ ﺷﻴﻌﻪ‪ ،‬ﮐﻪ وﻳﮋﮔﯽ ﺑﺎرز او‬
‫"ﻣﻤﺎﺷﺎت" ﺑﺎ "ﻗﺪرت" اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫در ﺁﻏﺎز اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﯽ‪ ،‬و ﭘﺲ از او رهﺒﺮان اﺳﻼﻣﯽ دﻳﮕﺮ‪ ،‬در ﻧﻤﺎزهﺎﯼ ﺟﻤﻌﻪ‬
‫از ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ ﺷﻬﻴﺪان ﺷﻴﻌﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺮدارﯼ ﻣﯽ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮرﯼ ﮐﻪ ﺣﺘﺎ ﭘﺮوﭘﺎ‬
‫ﻗﺮص ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ هﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻃﺮﻓﺪاران ﺑﯽ ﭼﻮن وﭼﺮاﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ‬
‫‪٣٤٧‬‬
‫اﺳﻼﻣﯽ در ﻣﯽ ﺁﻣﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺣﺴﺎن ﻧﺮاﻗﯽ در ﻧﻘﺶ ﻣﺴﺌﻮل رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﺮا‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻻن اﻳﻦ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺗﻼش ﻧﻤﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ وﻋﻆ و ﻣﻮﻋﻈﻪ و ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﺑﯽ دردﺳﺮ‪،‬‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻃﺮﻓﺪاران ﺑﯽ ﭼﻮن و ﭼﺮاﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ در ﺁورﻧﺪ و‬
‫هﻨﻮز ﮐﻪ هﻨﻮز اﺳﺖ ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺖ ‪ ٢٣‬ﺳﺎل از ﺁن ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬هﻤﭽﻨﺎن از داغ و درﻓﺶ و‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ و‪ ...‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ؟! اﺣﺴﺎن ﻧﺮاﻗﯽ در ﺑﺨﺶ دﻳﮕﺮﯼ از ﮐﺘﺎب ﻣﺪﻋﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ‬
‫روزﯼ رﺋﻴﺲ زﻧﺪان ﺑﻪ وﯼ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﺴﺌﻮﻻن ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎ روﺷﻨﻔﮑﺮﯼ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻤﺎ را ﻣﺠﺒﻮر ﮐﺮدﻩ اﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﮏ‬
‫‪٣٤٨‬‬
‫ﻣﺤﮑﻮم ﺑﻪ اﻋﻤﺎل ﺷﺎﻗﻪ‪ ،‬ﮐﺎر ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽ داﻧﻴﺪ ﭼﻪ ﺁﺑﺮورﻳﺰﯼ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ادﻋﺎهﺎﯼ ﺳﺨﻴﻒ در ﺣﺎﻟﯽ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺻﺪهﺎ روﺷﻨﻔﮑﺮ و اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎﻩ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺷﮑﻞ و ﺗﻮهﻴﻦ ﺁﻣﻴﺰ ﺗﺮﻳﻦ وﺟﻬﯽ از ﺳﻮﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﻣﻮرد ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺁزار‬

‫‪ 346‬از ﮐﺎخ ﺷﺎﻩ ﺕﺎ زﻧﺪان اوﻳﻦ‪ ،‬اﺣﺴﺎن ﻧﺮاﻗﯽ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.۴۵۴‬‬

‫‪ 347‬هﻤﺎن‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.۴۵۴‬‬
‫‪ 348‬هﻤﺎن‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.۴٣٨‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٤٢٤‬‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ و ﻓﺮدﯼ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺮوﻓﺴﻮر وﻳﺠﻮﻳﯽ را ﮐﻪ از ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺻﺎﺣﺐ ﻧﺎم "ﻧﺎﺳﺎ"‬
‫ﺑﻮدﻩ و درﺟﺎت ﻋﻠﻤﯽ اش ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﻴﺶ از اﻣﺜﺎل ﻧﺮاﻗﯽ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮر ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺗﻮاﻟﺖ هﺎﯼ زﻧﺪان را ﺑﺸﻮﻳﺪ‪ .‬اﺣﺴﺎن ﻧﺮاﻗﯽ در ﺗﻼﺷﯽ وﻗﻴﺤﺎﻧﻪ و ﭼﻨﺪش ﺁور‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺗﻮﺟﻴﻪ‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﯼ رژﻳﻢ از ﺷﮑﻨﺠﻪ‪ ،‬ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در درﮔﻴﺮﯼ هﺎﯼ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﺗﺮورﻳﺴﺖ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدﻳﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻓﺸﺎﯼ ﺷﺒﮑﻪ ﺷﺎن ﺷﻼق زدﻩ‬
‫‪٣٤٩‬‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺣﺴﺎن ﻧﺮاﻗﯽ ﺗﻮﺿﻴﺤﯽ ﻧﻤﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﺻﺪهﺎ ﻧﻔﺮ از اﻋﻀﺎ و هﻮاداران ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ﮐﻪ‬
‫ﺗﻌﺪادﯼ از ﺁن هﺎ دوران ﮐﻬﻮﻟﺖ را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻣﯽ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و ﺟﺰ ﺣﻤﺎﻳﺖ از رژﻳﻢ ﮐﺎرﯼ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻧﺪادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در ﮐﺪام درﮔﻴﺮﯼ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻮرد ﺷﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎ واﻗﻊ ﺷﺪﻧﺪ؟ ﺁﻳﺎ هﺰاران زﻧﺪاﻧﯽ دﻳﮕﺮﯼ ﮐﻪ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎ را ﻣﺘﺤﻤﻞ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در درﮔﻴﺮﯼ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﺷﺮﮐﺖ داﺷﺘﻨﺪ؟! واﻧﮕﻬﯽ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﮐﺪام ﻣﻌﻴﺎر ﺣﻘﻮﻗﯽ و‬
‫ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯼ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در درﮔﻴﺮﯼ هﺎﯼ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ و ﻣﻮﺟﻪ‬
‫اﺳﺖ؟!‬
‫اﺣﺴﺎن ﻧﺮاﻗﯽ در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﮐﭽﻮﻳﯽ‪ ،‬ﻳﮑﯽ از ﺟﺎﻧﯽ ﺗﺮﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ رژﻳﻢ ﮐﻪ در ﻓﺎز ﺳﻴﺎﺳﯽ و‬
‫هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ هﻨﻮز ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺳﺮﮐﻮب ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﮏ در ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﮑﻤﻪ ﺑﻪ ﭘﺎ‬
‫ﮐﺮدﻩ و ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﭘﺎﺳﺪاراﻧﺶ ﺑﻪ ﺑﻨﺪهﺎ ﻳﻮرش ﺁوردﻩ و زﻧﺪاﻧﻴﺎن را ﻣﻮرد ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ‬
‫ﻗﺮار ﻣﯽ داد‪ ،‬ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﮐﭽﻮﻳﯽ‪ ،‬رﺋﻴﺲ زﻧﺪان‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎ وﺟﺪان و وﻇﻴﻔﻪ ﺷﻨﺎس ﺑﻮد و ﮐﺎﻣﻼً ﺑﻪ‬
‫درد دل زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﮔﻮش ﻓﺮا ﻣﯽ داد‪ ... .‬ﻋﻮاﻣﻞ رژﻳﻢ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺮﺧﻼف‬
‫ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻧﺰاﻋﯽ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﺎ رهﺒﺮان ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫‪٣٥٠‬‬
‫اﺣﺘﺮام زﻳﺎدﯼ ﺑﺮاﯼ او ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮐﭽﻮﻳﯽ در ﺳﺎل ‪ ،۵٩‬ﻣﺎدر ﻣﺸﻬﺪﯼ ﺣﻴﺪر را ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﭘﺴﺮش‪،‬‬
‫ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ‪ ،‬ﺑﻪ اوﻳﻦ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬دﺳﺘﮕﻴﺮ ﮐﺮدﻩ و او را ﭼﻨﺎن ﻣﻮرد ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ‬
‫ﻗﺮار ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﭘﺎرﻩ ﺷﺪن ﭘﺮدﻩ ﯼ ﮔﻮﺷﺶ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬او را‪ ،‬ﺑﺪون داﺷﺘﻦ هﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﺟﺮﻣﯽ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻩ در اوﻳﻦ زﻧﺪاﻧﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﺁزادﯼ از زﻧﺪان ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر او را ﺟﻬﺖ‬
‫ﻣﺪاواﯼ ﮔﻮش ﺁﺳﻴﺐ دﻳﺪﻩ اش ﻧﺰد ﭘﺰﺷﮏ ﻣﺘﺨﺼﺼﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺮدم‪ ،‬وﻟﯽ‬
‫ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ هﺎﯼ ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻣﺆﺛﺮ واﻗﻊ ﻧﺸﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺮاﻗﯽ در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺮع ﺟﻨﺎﻳﺖ ﮐﺎر رژﻳﻢ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫ﻗﻀﺎت اﺳﻼﻣﯽ در ردﻩ هﺎﯼ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻧﻔﻮذ و اﻧﻌﻄﺎف ﺑﻮدن‬
‫در اﻧﺠﺎم وﻇﺎﻳﻒ ﺷﺎن‪ ،‬وﺣﺸﺘﯽ در دل زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﯽ ﺁﻓﺮﻳﺪﻧﺪ‪ ،‬در زﻧﺪﮔﯽ‬

‫‪ 349‬هﻤﺎن‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٢۶۵‬‬

‫‪ 350‬هﻤﺎن‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٢٧١‬‬
‫‪٤٢٥‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻋﺎدﯼ ﺷﺎن‪ ،‬هﻤﭽﻮن ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺮدم‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻼﻣﺘﯽ ﺧﻮد و ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﺷﺎن ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﻧﮕﺮان ﺑﻮدﻧﺪ؛ زﻳﺮا در واﻗﻊ‪ ،‬ﺁن هﺎ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻧﺒﻮدﻧﺪ و ﻟﺬا در ﺷﺮاﻳﻄﯽ‪ ،‬ﺗﺤﺖ‬
‫‪٣٥١‬‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫و اﻳﻦ ﮐﻪ‪:‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل‪ ،‬زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‪ ،‬رژﻳﻢ اﺳﻼﻣﯽ را ﺑﻪ ﺟﻴﺮﻩ ﺧﻮارﯼ ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن‬
‫ﻣﺘﻬﻢ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﻗﻀﺎت اوﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ راﺣﺘﯽ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ اﻋﻀﺎﯼ ﺟﻮان ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﻮﺿﻴﺢ‬
‫ﻣﯽ دادﻧﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﺁن هﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺷﺪﻳﺪ ﻏﺮب ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ در‬
‫ﻋﺮاق‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﮐﺸﻮرﯼ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻳﺮان در ﺟﻨﮓ اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﺎﯼ ﺑﮕﻴﺮد و ﻣﺘﮑﯽ ﺑﻪ ﺁن‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺠﺎهﺪ ﻣﯽ دﻳﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺳﻴﺴﺘﻤﯽ ﮐﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت‬
‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﺸﺎن ﺑﺮ ﺁن اﺳﺘﻮار اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮهﻢ رﻳﺨﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻋﺬاب وﺟﺪاﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﮔﺮﻳﺒﺎن ﮔﻴﺮ ﺁﻧﺎن ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﻃﺒﻴﻌﺘﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽ ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﺣﺘﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اﯼ اﻓﺮاﻃﯽ ﺗﺎﺑﻊ‬
‫دﺷﻤﻦ دﻳﺮوزﺷﺎن ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮرﯼ ﮐﻪ ﺗﺪرﻳﺠﺎ اﻳﻦ ﺗﻮاﺑﻴﻦ ﺑﻴﭽﺎرﻩ ﮐﻪ ﺗﻌﺪادﺷﺎن‬
‫‪٣٥٢‬‬
‫ﺑﻪ هﺰاران ﻧﻔﺮ ﻣﯽ رﺳﻴﺪ‪...‬‬
‫اﺣﺴﺎن ﻧﺮاﻗﯽ در دﻓﺎع از ﺟﻨﺎﻳﺖ هﺎﯼ رژﻳﻢ و "ﻗﻀﺎﺗﯽ" ﮐﻪ دﺳﺖ ﺷﺎن ﺗﺎ ﻣﺮﻓﻖ ﺑﻪ ﺧﻮن‬
‫ﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن و ﺣﺘﺎ ﮐﻮدﮐﺎن ﺁﻏﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﺑﻪ دروغ و ﺟﻌﻞ ﭘﻨﺎﻩ ﻣﯽ ﺁورد‪.‬‬
‫ﻧﺮاﻗﯽ از ﻣﺸﺎهﺪات ﺧﻮد در اوﻳﻦ و در ﺧﻼل ﺳﺎل هﺎﯼ ‪ ۶٠‬ﺗﺎ ‪ ۶٢‬ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪ .‬اﻣﺎ‬
‫ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ در ﺳﺎل ‪ ۶۵‬ﺑﻪ ﻋﺮاق ﻋﺰﻳﻤﺖ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺁن هﺎ در ﺧﻼل ﺳﺎل هﺎﯼ ‪ ۶٠‬ﺗﺎ ‪،۶٢‬‬
‫هﻨﻮز وارد ﻋﺮاق ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ "ﻗﻀﺎت" ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻧﺮاﻗﯽ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺁﻳﻨﺪﻩ را ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﺁن را ﺑﻪ اﻋﻀﺎﯼ ﺟﻮان ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﻗﺒﻮﻻﻧﺪﻧﺪ؟! اﺣﺴﺎن ﻧﺮاﻗﯽ‪ ،‬از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ‬
‫در ﺗﻼش اﺳﺖ در راﻩ اﻧﺠﺎم وﻇﻴﻔﻪ ﺑﺮاﯼ رژﻳﻢ و ﻣﺴﺌﻮﻻن ﺁن ﺁﺑﺮوﻳﯽ دﺳﺖ و ﭘﺎ ﮐﺮدﻩ و‬
‫"ﺣﻘﺎﻧﻴﺖ" ﺁﻧﺎن را اﺛﺒﺎت ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺪﻋﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ هﺰاران ﻧﻔﺮ در اﺛﺮ ارﺷﺎد ﻣﻘﺎم هﺎﯼ‬
‫ﻗﻀﺎﻳﯽ و ﻧﻪ در اﺛﺮ زور و ﺷﮑﻨﺠﻪ‪ ،‬ﺑﻪ رژﻳﻢ روﯼ ﺁوردﻩ ﺑﻮدﻧﺪ! او در ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ‬
‫ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺎن رژﻳﻢ ﺷﺎﻩ‪ ،‬ﺑﻪ هﺮ ﮐﺎرﯼ دﺳﺖ ﻣﯽ زﻧﺪ ﺗﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ "ﺷﻬﻮت ﻗﺪرت ﭘﺮﺳﺘﯽ"‬
‫ﺧﻮد را ارﺿﺎ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ او "ﺟﻌﻞ ﺗﺎرﻳﺦ" ﺗﻤﺠﻴﺪ از ﺟﺎﻧﻴﺎﻧﯽ ﭼﻮن ﻻﺟﻮردﯼ و ﮐﭽﻮﻳﯽ‬
‫و‪ ...‬هﻤﮕﯽ وﺳﻴﻠﻪ اﯼ هﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮاﯼ "ﺗﻘﺮب ﺑﻪ ﻗﺪرت"‪.‬‬

‫‪٢١‬‬
‫رواﻳﺖ هﺎﯼ ﺟﻌﻠﯽ از ﺳﻮﯼ زﻧﺪاﻧﺒﺎن ﺳﺎﺑﻖ‬
‫ﮐﻤﺎل اﻓﺨﻤﯽ‪ ،‬زﻧﺪاﻧﺒﺎن ﺳﺎﺑﻖ اوﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎرج ﮔﺮﻳﺨﺘﻪ و ادﻋﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‬
‫ﻧﺰدﻳﮏ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬در ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﺟﻠﺴﻪ ﯼ "دادﮔﺎﻩ هﺎﯼ ﻣﺮدﻣﯽ" ﮐﻪ از ﺳﻮﯼ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و‬

‫‪ 351‬پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٢٧۵‬‬

‫‪ 352‬هﻤﺎن‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.۴۵٧‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٤٢٦‬‬
‫هﻮاداران ﺁن هﺎ در ﮐﺸﻮرهﺎﯼ اروﭘﺎﻳﯽ و ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﺗﺪارﮎ دﻳﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬در ﺷﻬﺮ ﮐﻠﻦ ﺑﻪ‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ‪ ١٩‬ﻓﺮوردﻳﻦ ‪ ١٣٨٠‬ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫‪ ...‬اﻳﻦ اوج ﺧﺸﻢ و ﮐﻴﻨﻪ ﯼ دژﺧﻴﻤﺎن اوﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺳﺮﺟﻼد اوﻳﻦ‬
‫]ﻻﺟﻮردﯼ[ ﺑﻮد‪ .‬رژﻳﻢ ﺿﺮﺑﻪ ﯼ ﺳﺨﺘﯽ از ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻮردﻩ ﺑﻮد‪ ،‬زﻳﺮا ﻓﮑﺮ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮد ﺑﻌﺪ از ﺳﺎل ‪ ۶٠‬و دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﮔﺴﺘﺮدﻩ‪ ،‬ﮐﺎر ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺗﻤﺎم ﺷﺪﻩ ﺗﺎ ﺳﺎل‬
‫‪ ۶٣‬ﺳﻌﯽ ﮐﺮد ﺑﺎ اﻧﻮاع ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎ‪ ،‬هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻢ ‪ ١٧٠‬ﻧﻮع ﺷﮑﻨﺠﻪ‪،‬‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ را در ﺑﻴﻦ ﺁن هﺎ از ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮد اﻳﻦ ‪ ٣‬ﺳﺎل اوج ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن ﺗﺎ ﺣﺪ ﻣﺮگ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺟﺎ هﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﺳﺨﺖ اﺳﺖ وﻟﯽ اﺟﺎزﻩ ﻣﯽ ﺧﻮاهﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻳﯽ از اﻳﻦ ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎ را ﺑﺮاﯼ ﺗﺎن ﺷﺮح‬
‫ﺑﺪهﻢ‪:‬‬
‫‪ ...‬ﺷﻴﻮﻩ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﮐﻪ ﺧﻮدم ﺷﺎهﺪ ﺁن ﺑﻮدم و اﮔﺮ ﺧﻮدم ﻧﺎﺑﺎوراﻧﻪ ﺷﺎهﺪ ﺁن‬
‫ﻧﺒﻮدم ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺑﺎور ﮐﻨﻢ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﮑﻞ ﺑﻮد ﮐﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﻘﺎوم را در‬
‫ﻣﺤﻮﻃﻪ ﺟﻤﻊ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﻳﮑﯽ را ﺻﺪا ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و روﻳﺶ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻣﯽ رﻳﺨﺘﻨﺪ و‬
‫ﺁﺗﺶ ﻣﯽ زدﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮ هﺪف اﻋﺪام ﺑﻮد ﺷﺨﺺ را رهﺎ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و ﺷﺨﺺ ﺑﺎ ﻓﺮﻳﺎد‬
‫و درد ﺁن ﻗﺪر ﺑﻪ دور ﺧﻮدش ﻣﯽ ﭼﺮﺧﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﻤﻴﺮد و اﮔﺮ هﺪف زهﺮ ﭼﺸﻢ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﻮد ﺑﻌﺪ از ﭼﻨﺪ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﺎ ﮐﭙﺴﻮل ﺁﺗﺶ ﻧﺸﺎﻧﯽ ﺧﺎﻣﻮش ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و‬
‫‪٣٥٣‬‬
‫ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﻧﻔﺮ ﺑﻌﺪﯼ را ﺻﺪا ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ در درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺳﻮاﺑﻖ ﮐﻤﺎل اﻓﺨﻤﯽ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪ‪ “ :‬در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﯼ ﺳﺎل هﺎﯼ ‪ ۶۵‬ﺗﺎ‬
‫‪٣٥٤‬‬
‫‪ ۶٩‬ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﻋﻘﻴﺪﺗﯽ ﺳﻴﺎﺳﯽ اوﻳﻦ در ﭘﺴﺖ ﺁﻣﻮزش زﻧﺪاﻧﻴﺎن و ﭘﺮﺳﻨﻞ" ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ"‪.‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ در ﺳﺎل ‪ ۶۵‬در اوﻳﻦ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻪ ﮐﺎر ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﺧﻮد وﻗﺎﻳﻊ ﺳﺎل هﺎﯼ‬
‫‪ ۶٠‬ﺗﺎ ‪ ۶٣‬را در اوﻳﻦ دﻳﺪﻩ اﺳﺖ )ﮐﻤﺎل اﻓﺨﻤﯽ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺳﺎل ‪ ١٣۴۵‬اﺳﺖ( ﮐﻪ اﮔﺮ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ‬
‫ﺧﻮد ﻧﻤﯽ دﻳﺪ ﺑﺎور ﻧﻤﯽ ﮐﺮد!‬
‫ﺁﻳﺎ ﻓﺮهﻴﺨﺘﮕﺎن ﺣﺎﺿﺮ در ﺁن ﺟﻤﻊ‪ ،‬از ﺧﻮد و ﻳﺎ از او ﻧﻤﯽ ﭘﺮﺳﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ زهﺮﻩ ﭼﺸﻢ ﮔﺮﻓﺘﻦ از ﮐﺴﯽ‪ ،‬ﺑﻨﺰﻳﻦ روﯼ ﺳﺮش رﻳﺨﺘﻪ و او را ﺁﺗﺶ زﻧﻨﺪ و ﺑﻌﺪ‬
‫هﻢ زﻧﺪﻩ ﺑﻤﺎﻧﺪ؟ ﺁﻳﺎ اﺛﺮات ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ ﺑﺮ ﺑﺪن ﻓﺮد ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﯽ ﻣﺎﻧﺪ؟ ﺑﺎ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﻴﺮﯼ‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﺗﮑﻨﻴﮏ هﺎ و ﺟﺮاﺣﯽ هﺎﯼ ﺗﺮﻣﻴﻤﯽ و ﭘﻴﻮﻧﺪ ﭘﻮﺳﺖ و ﻣﺮاﻗﺒﺖ هﺎﯼ وﻳﮋﻩ ﯼ ﻓﻮق‬
‫ﻣﺪرن در اروﭘﺎ و ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ‪ ،‬ﭼﻨﺪ درﺻﺪ اﻣﮑﺎن دارد ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮدﯼ زﻧﺪﻩ ﺑﻤﺎﻧﺪ؟ ﭼﺮا رژﻳﻢ‬
‫ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﭼﻨﻴﻦ هﺰﻳﻨﻪ هﺎﻳﯽ را ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﻮد؟ ﺁﻳﺎ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮدﯼ ﮐﻪ‬
‫ﭘﺲ از ﺁﺗﺶ زدن "رهﺎ" ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬رو ﺑﻪ رو ﺷﺪﻩ اﻧﺪ؟ ﺁﻳﺎ ﭘﺰﺷﮑﺎن ﻣﺘﺨﺼﺺ ﻣﺠﺎهﺪ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﭘﺪﻳﺪﻩ اﯼ را ﺑﺎور ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ؟ ﺁﻳﺎ ﻋﻘﻞ ﺳﻠﻴﻢ ﭼﻨﻴﻦ رواﻳﺖ هﺎﻳﯽ را ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮد؟ ﺁﻳﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت‬
‫ﺟﻨﺎﻳﺖ هﺎﯼ رژﻳﻢ ﻟﻮث ﻧﻤﯽ ﺷﻮﻧﺪ؟ ﺁﻳﺎ از ﻣﻴﺎن ﺧﻴﻞ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﻘﺎوﻣﯽ ﮐﻪ ﮐﻤﺎل اﻓﺨﻤﯽ ﻣﺪﻋﯽ‬

‫‪ 353‬ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ ﻣﺠﺎهﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ،۵۴۶‬ارﮔﺎن ﺱﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺥﻠﻖ اﻳﺮان‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.١١‬‬
‫‪ 354‬ﻧﺸﺮﻳﻪ ﻣﺠﺎهﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ،۶١٢‬دﻳﻤﺎﻩ ‪.١٣٨١‬‬
‫‪٤٢٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد هﺮ ﺑﺎر ﺷﺎهﺪ ﺁﺗﺶ زدن هﻤﺮزم ﺷﺎن ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ ﮐﺴﯽ را ﭘﻴﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ هﺎﯼ او‬
‫را ﺗﺼﺪﻳﻖ ﮐﻨﺪ؟ ﺑﻪ ﭼﻪ دﻟﻴﻞ ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻣﺘﺠﺎوز از ‪ ٢٠‬ﺳﺎل اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﮑﻮت ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ؟‬
‫ﮐﻤﺎل اﻓﺨﻤﯽ هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫اﻓﺮادﯼ ﮐﻪ در زﻧﺪان ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ زﻧﺪان را دﻳﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ زﻧﺪان ﺗﭙﻪ اﯼ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ اﻳﻦ ﺗﭙﻪ را ﻣﻴﻦ ﮐﺎرﯼ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻓﺮار ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ اﻋﺪام ﺗﻔﺮﻳﺤﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ ﻳﮏ‬
‫ﺻﻨﺪﻟﯽ ﻣﯽ ﮔﺬاﺷﺖ ﺟﻠﻮ ﭘﻠﮑﺎن ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ و اﻓﺮاد ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ از ﺟﻤﻠﻪ هﺎدﯼ‬
‫ﻏﻔﺎرﯼ و هﺎدﯼ ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ ﻣﯽ ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ و زﻧﺪاﻧﻴﺎن را وادار ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ از اﻳﻦ‬
‫ﺗﭙﻪ هﺎ ﺑﺎﻻ روﻧﺪ و ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ هﺮ زﻧﺪاﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻻﯼ ﺗﭙﻪ ﺑﺮﺳﺪ ﻳﮏ هﻔﺘﻪ از ﺟﻴﺮﻩ ﯼ‬
‫ﺷﻼق ﻣﻌﺎف اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮب زﻧﺪاﻧﯽ ﻣﯽ داﻧﺴﺖ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ﺟﺎﯼ ﻣﻴﻦ هﺎ‬
‫ﻋﻮض ﺷﺪﻩ‪ .‬ﺧﻮب اﻳﻦ ﺟﺎ ﺷﻬﻴﺪﯼ ﻣﻌﺎون اﺟﺮاﻳﯽ زﻧﺪان ﺑﺎ زدن ﺗﻴﺮ ﺟﻠﻮ ﭘﺎﯼ‬
‫زﻧﺪاﻧﯽ‪ ،‬او را ﻣﺠﺒﻮر ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ از ﺗﭙﻪ ﺑﺎﻻ رود‪ .‬ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ اداﻣﻪ ﯼ اﻳﻦ‬
‫داﺳﺘﺎن ﺑﺮاﯼ هﻤﻪ ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺻﺪاﯼ هﺮ اﻧﻔﺠﺎر ﻳﮏ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ ﮔﻮﺷﻪ اﯼ‬
‫ﭘﺮت ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻓﻘﻂ ﭘﺎﯼ زﻧﺪاﻧﯽ ﻗﻄﻊ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬اﺣﺪﯼ ﺳﺮاﻏﺶ ﻧﻤﯽ رﻓﺖ ﺗﺎ‬
‫‪٣٥٥‬‬
‫ﺧﻮدش در اﺛﺮ ﺧﻮﻧﺮﻳﺰﯼ ﺑﻤﻴﺮد‪...‬‬
‫هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﻧﻴﺰ اﺷﺎرﻩ ﮐﺮدم‪ ،‬ﮐﻤﺎل اﻓﺨﻤﯽ در ﺳﺎل هﺎﯼ ‪ ۶٠‬ﺗﺎ ‪ ۶٣‬ﮐﻪ‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ ﻣﺼﺪر ﮐﺎر ﺑﻮد و ﻗﺪرت ﻣﻄﻠﻖ داﺷﺖ‪ ،‬در اوﻳﻦ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺁن زﻣﺎن‪ ،‬دوراﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫هﺎدﯼ ﻏﻔﺎرﯼ و هﺎدﯼ ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ ﻧﻴﺰ در اوﻳﻦ ﺑﺮو ﺑﻴﺎﻳﯽ داﺷﺘﻨﺪ و از ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن و‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮان ﺷﻌﺒﻪ هﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ او ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺷﺎهﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺣﻮادث و اﻣﻮرﯼ ﺑﻮدﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺳﺎل ‪ ۶٨‬ﻻﺟﻮردﯼ ﭼﻨﻴﻦ ﻗﺪرﺗﯽ ﻧﺪاﺷﺖ و ﺣﻮزﻩ ﯼ ﮐﺎر او ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫رﻳﺎﺳﺖ ﺳﺎزﻣﺎن زﻧﺪان هﺎ‪ ،‬در زﻣﻴﻨﻪ ﯼ ﮐﺎرهﺎﯼ ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ ﺑﻮد و ﻧﻪ ﻗﻀﺎﻳﯽ و اﺟﺮا ﮐﺮدن‬
‫دﺳﺘﻮر اﻋﺪام و ﻧﺤﻮﻩ ﯼ ﺁن‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻘﻄﻊ‪ ،‬هﺎدﯼ ﻏﻔﺎرﯼ و هﺎدﯼ ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ ﻧﻴﺰ راهﯽ ﺑﻪ‬
‫اوﻳﻦ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬از ﺁن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺧﻮد در اوﻳﻦ و ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدم‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‬
‫ﺻﺪاﯼ اﻧﻔﺠﺎر و ﮔﻠﻮﻟﻪ اﯼ ﺑﺮﻣﯽ ﺧﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮش ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﯽ رﺳﻴﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ هﻴﭻ ﮔﺎﻩ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ اﺗﻔﺎﻗﯽ رخ ﻧﺪاد‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻳﮏ ﺑﺎر‪ ،‬دو ﺳﺮﺑﺎز ﻣﺄﻣﻮر ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ در زﻧﺪان‪ ،‬در ﺳﺎل ‪،۶٩‬‬
‫روﯼ ﻣﻴﻦ هﺎﯼ ﺗﭙﻪ هﺎﯼ ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ رﻓﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺟﺎن ﺧﻮد را از دﺳﺖ دادﻧﺪ و ﮐﻠﻴﻪ ﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن‬
‫ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ از اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻄﻠﻊ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮدن اﻳﻦ ﺣﺎدﺛﻪ از ﻧﻈﺮ ﻋﻘﻠﯽ‪ :‬ﺑﻴﻦ ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ و ﺗﭙﻪ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ اﻓﺨﻤﯽ از ﺁن دم‬
‫ﻣﯽ زﻧﺪ‪ ،‬دو دﻳﻮار وﺟﻮد دارد‪ .‬اﮔﺮ ﮐﺴﯽ ﺑﺨﻮاهﺪ از ﮐﻨﺎر ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﺟﻠﻮﯼ ﭘﺎﯼ اﻓﺮادﯼ‬
‫ﮐﻪ در ﭼﻨﺪ ﺻﺪ ﻣﺘﺮﯼ او ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻠﻴﮏ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﻼح ﭘﺮﺗﺎﺑﯽ اﯼ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻤﭙﺎرﻩ‬
‫و‪ ...‬ﻣﺠﻬﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﮔﻠﻮﻟﻪ ﻣﺴﻴﺮﯼ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ را ﻃﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ از دو دﻳﻮار‬
‫ﻣﻴﺎن راﻩ ﻋﺒﻮر ﮐﺮدﻩ و ﺑﻪ ﺟﻠﻮﯼ ﭘﺎﯼ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﺨﻮرد‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ اﻣﺮﯼ را در‬

‫‪ 355‬ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ ﻣﺠﺎهﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ،۵۴۶‬ارﮔﺎن ﺱﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺥﻠﻖ اﻳﺮان‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪١١‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٤٢٨‬‬
‫ﻓﻴﻠﻢ هﺎﯼ ﮐﺎرﺗﻮﻧﯽ “ﺗﺎم و ﺟﺮﯼ” ﮐﺴﯽ دﻳﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ! ﺣﺎل اﮔﺮ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﮐﻪ ﻣﻌﺎون‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ‪ ،‬از ﻧﺰدﻳﮏ‪ ،‬ﺟﻠﻮﯼ ﭘﺎﯼ اﻳﻦ اﻓﺮاد ﺷﻠﻴﮏ ﮐﺮدﻩ و ﺁﻧﺎن ﺑﻪ اﺟﺒﺎر روﯼ ﻣﻴﻦ رﻓﺘﻪ‬
‫و ﺑﺮ اﺛﺮ اﻧﻔﺠﺎر ﻣﻴﻦ هﺎ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﺁﻳﺎ اﻳﻦ اﺣﺘﻤﺎل ﻧﻤﯽ رود ﮐﻪ‬
‫ﻣﻌﺎون ﻻﺟﻮردﯼ ﻧﻴﺰ ﻣﺠﺮوح ﺷﻮد؟‬
‫ﺁﻳﺎ هﻴﭻ ﺁدم ﻋﺎﻗﻠﯽ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺎرﯼ را اﻧﺠﺎم دهﺪ؟ از ﻓﺎﺻﻠﻪ ﯼ ﭼﻨﺪ ﺻﺪ ﻣﺘﺮﯼ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﭼﻨﻴﻦ ﺻﺤﻨﻪ اﯼ را ﺑﻪ ﭼﺸﻢ دﻳﺪ و ﻟﺬت ﺑﺮد؟!‬
‫ﮐﻤﺎل اﻓﺨﻤﯽ واﻗﻌﻪ دﻳﮕﺮﯼ را ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺑﺮاﯼ اﻧﺠﺎم ﮐﺎرﯼ ﺑﻪ ﺷﻌﺒﻪ رﻓﺘﻪ ﺑﻮدم دﻳﺪم ﻻﺟﻮردﯼ ﻣﺸﻐﻮل ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯼ دﺧﺘﺮ‬
‫ﺑﭽﻪ ﻳﯽ ﺣﺪود ‪ ١٢‬ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻻﺟﻮردﯼ ﮐﺎﺑﻞ را ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﻗﻮا ﺑﻠﻨﺪ ﻣﯽ ﮐﺮد و ﺑﺮ‬
‫ﺑﺪن دﺧﺘﺮ ﺑﻴﭽﺎرﻩ ﻓﺮود ﻣﯽ ﺁورد ﻣﺮﺗﺐ هﻤﺎن ﺳﺆال هﺎﯼ هﻤﻴﺸﮕﯽ را ﺗﮑﺮار‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬دﺧﺘﺮ ﺑﻴﭽﺎرﻩ در زﻳﺮ ﻣﺸﺖ و ﻟﮕﺪ ﻻﺟﻮردﯼ ﻣﺜﻞ ﺗﻮپ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻃﺮف‬
‫و ﺁن ﻃﺮف ﭘﺮت ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ دﺧﺘﺮ را ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ و از زﻣﻴﻦ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﯽ ﮐﺮد‬
‫و ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﺳﻤﺖ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﮐﻪ در ﮐﻤﺎل ﺗﻌﺠﺐ دﻳﺪم دﺧﺘﺮ ﺧﻮدش را ﺟﻤﻊ و‬
‫ﺟﻮر ﮐﺮد و ﺁب دهﺎﻧﺶ را ﮐﻪ ﺁﻏﺸﺘﻪ ﺑﻪ ﺧﻮن ﺑﻮد ﺑﺎ ﻗﻮاﯼ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ در‬
‫ﺑﺪﻧﺶ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻻﺟﻮردﯼ ﭘﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﻻﺟﻮردﯼ ﺁﺷﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬دﻳﻮاﻧﻪ وار ﻓﺮﻳﺎد‬
‫ﻣﯽ زد و ﺳﺮﻟﮏ) ﻳﮑﯽ از ﭘﺎﺳﺪاران( را ﺻﺪا ﮐﺮد و دو ﺗﺎﻳﯽ ﺑﻪ ﺟﺎن او‬
‫اﻓﺘﺎدﻧﺪ و هﻨﻮز ﻣﻦ ﭼﻨﺪ ﻗﺪﻣﯽ دور ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮدم ﮐﻪ ﺻﺪاﯼ دﺧﺘﺮﮎ ﻗﻄﻊ ﺷﺪ و‬
‫ﭼﻨﺪ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻌﺪ ﻻﺟﻮردﯼ ﺑﻴﺮون ﺁﻣﺪ و ﮔﻔﺖ ﺑﻪ درﮎ واﺻﻠﺶ ﮐﺮدم و ﺑﺎ‬
‫ﻟﺒﺨﻨﺪﯼ ﺗﻠﺦ ﮔﻔﺖ‪ :‬داغ ﺑﻬﺸﺖ رﻓﺘﻦ را ﺑﻪ دﻟﺶ ﮔﺬاﺷﺘﻢ)ﻣﻨﻈﻮر اﻳﺸﺎن اﻳﻦ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ در هﻤﺎن ﻟﺤﻈﻪ ﯼ ﮐﻮﺗﺎﻩ در ﺷﻌﺒﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﺿﻤﻦ ﺗﺠﺎوز او را ﮐﺸﺘﻪ اﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫‪٣٥٦‬‬
‫ﺑﺎﮐﺮﻩ از دﻧﻴﺎ ﻧﺮود(‪.‬‬
‫ﻣﺸﮑﻞ هﻤﭽﻨﺎن ﺑﺎﻗﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﮐﻤﺎل اﻓﺨﻤﯽ‪ ،‬در ﺳﺎل هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻻﺟﻮردﯼ در ﻣﺼﺪر دادﺳﺘﺎﻧﯽ‬
‫اﻧﻘﻼب اوﻳﻦ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺗﺠﺎوز ﮐﺮدن ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ اﺷﺘﻐﺎل داﺷﺖ‪ ،‬هﻨﻮز در‬
‫اوﻳﻦ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻪ ﮐﺎر ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮد و ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺷﺎهﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺟﻨﺎﻳﺖ هﺎﻳﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﺮﻟﮏ‬
‫در ﺁن ﺳﺎل هﺎ در ﺷﻌﺒﻪ هﺎﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ و دادﺳﺘﺎﻧﯽ ﮐﺎر ﻧﻤﯽ ﮐﺮد و ﻻﺟﻮردﯼ هﻢ اﻧﺮژﯼ اش‬
‫را روﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ از دﺧﺘﺮﺑﭽﻪ اﯼ ‪ ١٢‬ﺳﺎﻟﻪ ﻧﻤﯽ ﮔﺬاﺷﺖ و‪...‬‬
‫ﺑﻴﺎن و اﻧﺘﺸﺎر ﺷﻬﺎدت هﺎﯼ ﮐﺬب و ﻋﺎرﯼ از ﺣﻘﻴﻘﺖ از اﻳﻦ دﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﻟﻮث ﺷﺪن‬
‫واﻗﻌﻴﺖ ﻣﯽ ﮔﺮدد و ﻗﺒﻞ از هﺮ ﭼﻴﺰ در ﺧﺪﻣﺖ ﺟﻨﺎﻳﺘﮑﺎران ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪٢٢‬‬
‫ﻣﺮورﯼ ﺑﺮ ﭼﻨﺪ رواﻳﺖ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ زﻧﺎن‬
‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ زﻧﺎن در زﻧﺪان هﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﻌﻀﯽ‬

‫‪ 356‬ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ ﻣﺠﺎهﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ،۵۴۶‬ارﮔﺎن ﺱﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺥﻠﻖ اﻳﺮان‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪١١‬‬
‫‪٤٢٩‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫رواﻳﺖ هﺎﯼ ﻏﻴﺮواﻗﻌﯽ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﮕﯽ‪ ،‬ﻣﺸﮑﻮﮎ و ﻳﺎ ﺗﺤﺮﻳﻒ ﺷﺪﻩ در ﮐﺘﺎب هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان‬
‫"ﺧﺎﻃﺮات زﻧﺪان" ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬راﻩ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﮐﻪ از رژﻳﻢ و‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﺁن در دﺳﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺁن هﺎ را ﺑﺎور ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺧﻮاﻧﺪن اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ رواﻳﺖ هﺎ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺗﺒﺮﺋﻪ ﯼ ﺿﻤﻨﯽ ﺗﺒﻬﮑﺎران ﭘﻴﺶ ﻣﯽ روﻳﻢ ﺗﺎ‬
‫ﻣﺤﮑﻮم ﮐﺮدن ﺁن هﺎ! از اﻳﻦ دﺳﺖ رواﻳﺖ هﺎ‪ ،‬در ﮐﺘﺎب “ﺧﺎﻃﺮات ﻳﮏ زﻧﺪاﻧﯽ” دﮐﺘﺮ رﺿﺎ‬
‫ﻏﻔﺎرﯼ ﻧﻴﺰ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻦ ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ ﺁن را ﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺪارﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم "ﮐﺪﺧﺪا"‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮدﻩ ام‪:‬‬
‫در ﺳﻨﻨﺪج ﭘﺎﺳﺪارﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم ﮐﺪﺧﺪا در زﻧﺪان ﺑﻮد‪ .‬اهﻞ ﺁذرﺑﺎﻳﺠﺎن‪ ،‬ﻗﺪﯼ ﺑﻠﻨﺪ ﺑﺎ‬
‫ﺷﺎﻧﻪ هﺎﯼ ﭘﻬﻦ‪ ... .‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ دوم او ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ رﺳﻤﯽ دادﮔﺎﻩ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬زﻧﺪاﻧﯽ را از اﻳﻦ زﻧﺪان ﺑﻪ ﺁن زﻧﺪان ﻣﯽ ﺑﺮد ﻳﺎ از ﮐﻤﻴﺘﻪ ﻣﺸﺘﺮﮎ ﺑﻪ‬
‫زﻧﺪان هﺎﯼ ﺳﺮاﺳﺮ ﮐﺸﻮر ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﻟﻨﺪرور ﺑﺰرﮔﯽ ﻣﺨﺼﻮص اﻳﻦ ﮐﺎر‬
‫ﺑﻪ او دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﻞ ﺧﻮدروهﺎﯼ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﻳﮏ اﺗﺎﻗﮏ ﺑﺎ دو ردﻳﻒ‬
‫ﺻﻨﺪﻟﯽ درﺟﻠﻮ ﺑﻮد‪ .‬دو ﺻﻨﺪﻟﯽ رو ﺑﻪ روﯼ هﻢ در اﺗﺎﻗﮏ ﻋﻘﺐ‪ .‬ﮔﺎهﯽ ‪١٠‬‬
‫زﻧﺪاﻧﯽ را در اﺗﺎﻗﮏ ﻋﻘﺐ ﺟﺎ ﻣﯽ داد‪...‬‬
‫او دو زن و ﺷﺶ ﺑﭽﻪ داﺷﺖ‪... .‬‬
‫ﺑﻌﺪ از ﺁن ﮐﻪ دادﮔﺎﻩ ﻣﺤﮑﻮﻣﻢ ﮐﺮد ﺗﺤﻮﻳﻞ ﮐﺪﺧﺪا ﺷﺪم‪.‬‬
‫ﮐﺪﺧﺪا ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪" .‬ﻣﯽ ﺑﺮﻣﺖ ﺧﺎﻧﻪ ات ﺗﺎ از ﻓﺎﻣﻴﻠﺖ دﻳﺪارﯼ ﺑﮑﻨﯽ ﺑﻌﺪ ﻳﮏ‬
‫راﺳﺖ ﻣﯽ روﻳﻢ اوﻳﻦ" در ﺳﺮ راﻩ ﺧﺎﻧﻪ هﻤﻪ اش از اﻳﻦ وﺣﺸﺖ داﺷﺘﻢ ﮐﻪ ﮐﺴﯽ‬
‫ﻣﺮا در ﻟﻨﺪرور او ﺑﺒﻴﻨﺪ و ﺧﻴﺎل ﺑﺪ ﺑﻪ ﮐﻠﻪ اش ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬در ﺗﻤﺎم ﻃﻮل ﺳﻔﺮ ﭼﻬﺮﻩ ام‬
‫را ﭘﺸﺖ داﺷﭙﻮرت ﻣﺨﻔﯽ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﻮدم‪...‬‬
‫ﻣﺎ ﺳﻮار ﻟﻨﺪرور ﺷﺪﻳﻢ و ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﺗﻬﺮان ﺑﻪ راﻩ اﻓﺘﺎدﻳﻢ‪ .‬ﮐﺪﺧﺪا ﻣﯽ داﻧﺴﺖ اﮔﺮ‬
‫در ﺷﺐ ﺑﺮﺳﺪ زﻧﺪان ﻣﺮا ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻧﻤﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬او ﺁﮔﺎهﺎﻧﻪ ﻣﺮا ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ام ﺑﺮد ﺗﺎ‬
‫وﻗﺖ ﺗﻠﻒ ﮐﻨﺪ و ﻣﺎ ﺷﺒﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺗﻬﺮان ﺑﺮﺳﻴﻢ و اوﻳﻦ ﻣﺮا ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻧﮕﻴﺮد ﺑﻠﻪ دﻳﮕﻪ!‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺁدم ﻣﺰورﯼ ﮐﻪ ﺑﯽ ﻧﻘﺸﻪ و ﻃﺮح ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ .‬او اﻳﻦ ﺣﻘﻪ را ﺑﺎرهﺎ ﺑﺮاﯼ‬
‫زن هﺎ و دﺧﺘﺮهﺎﯼ زﻧﺪاﻧﯽ ﭘﻴﺎدﻩ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬در ﻧﺰدﻳﮑﯽ هﺎﯼ ﺗﻬﺮان ﻣﺎﺷﻴﻦ را‬
‫ﻧﮕﻪ داﺷﺖ و ﺑﻪ دﺳﺘﮑﺎرﯼ ﻣﻮﺗﻮر ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ رو ﺑﻪ ﻣﻦ ﮐﺮد و ﭘﺮﺳﻴﺪ‬
‫ﺧﻮاﺑﺖ ﻣﻴﺎد؟‬
‫ﺑﺎ ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﮔﻔﺘﻢ ﻧﻪ!‬
‫ﺑﻴﺎ ﺑﺮوﻳﻢ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﺷﻴﻦ و ﺑﺨﻮاﺑﻴﻢ‪ .‬ﻣﺜﻞ اﻳﻦ ﮐﻪ "ﻧﻪ" ﻣﺮا ﻧﺎﺷﻨﻴﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪-‬ﻧﻪ ﻧﻪ اﺻﻼً ﺧﻮاﺑﻢ ﻧﻤﻴﺎد‪ .‬ﺗﻮ ﺑﺮو ﺑﺨﻮاب ﺧﻮاب هﺎﯼ ﺧﻮش ﺑﺒﻴﻨﯽ! ﻣﻦ ﻗﻮل‬
‫ﻣﯽ دهﻢ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دﺧﺘﺮ ﮐﻮﭼﮑﻢ هﻢ ﺷﺪﻩ ﻓﺮار ﻧﮑﻨﻢ‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯽ دﺳﺘﺎﻧﻢ را ﺑﻪ‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻗﻔﻞ ﮐﻨﯽ‪.‬‬
‫‪-‬ﺑﺎز ﻧﺎﺷﻨﻴﺪﻩ ﮔﺮﻓﺖ و ﮔﻔﺖ ﺑﻴﺎ دﻳﮕﻪ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻣﺜﻞ ﺧﻮاهﺮ و ﺑﺮادر‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٤٣٠‬‬
‫ﺑﺨﻮاﺑﻴﻢ‪.‬‬
‫‪-‬ﻧﻪ! ﻣﻦ هﺮﮔﺰ ﺑﺎ ﺑﺮادرم هﻢ اﻳﻦ ﻃﻮر ﻧﺨﻮاﺑﻴﺪﻩ ام و ﻧﻤﯽ ﺧﻮاﺑﻢ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﮕﻪ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﻧﻴﺴﺘﯽ؟ ﮔﻔﺘﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ اﺗﻬﺎم ﺑﻪ زﻧﺪان اﻓﺘﺎدﻩ ام و او ﺑﺎز ﭘﺎﺳﺨﻢ‬
‫داد ﻣﻦ ﻓﮑﺮ ﮐﺮدم ﺷﻤﺎ ﺳﺮخ هﺎ ﺑﻪ ﺁزادﯼ ﺟﻨﺴﯽ اﻋﺘﻘﺎد دارﻳﺪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﭼﻴﻪ؟‬
‫ﮐﯽ ﺑﻪ ﺗﻮ اﻳﻦ ﻃﻮر ﮔﻔﺘﻪ؟ و ﺧﻮد را روﯼ ﺻﻨﺪﻟﯽ ﺟﻤﻊ و ﺟﻮر ﮐﺮدم و ﮔﻔﺘﻢ‬
‫"ﮔﻮش ﮐﻦ ﭼﺸﻤﺎﻧﻢ را ﺑﺒﻨﺪ دﺳﺖ ﺑﻨﺪ ﺑﺰن و ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﻗﻔﻞ ﮐﻦ ﺗﺎ ﻧﺘﻮاﻧﻢ ﻓﺮار‬
‫ﮐﻨﻢ‪ .‬هﺮﮔﺰ در ﺁن ﻋﻘﺐ ﺑﺎ ﺗﻮ ﻧﺨﻮاهﻢ ﺧﻮاﺑﻴﺪ‪ .‬ﻓﺎﺣﺸﻪ ﮐﻪ ﻧﻴﺴﺘﻢ! "‬
‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم رﺿﺎ داد و ﻣﻦ ﺁن ﺷﺐ را در ﺳﺮﻣﺎ ﺗﺎ ﺻﺒﺢ ﻟﺮزﻳﺪم و ﻧﺨﻮاﺑﻴﺪم‪.‬‬
‫ﻣﺎﺟﺮاﯼ ﺗﺠﺎوز ﺟﻨﺴﯽ اﻳﻦ ﭘﺎﺳﺪار را اﻏﻠﺐ زﻧﺎن و دﺧﺘﺮان زﻧﺪاﻧﯽ ﺳﻨﻨﺪج‬
‫ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﮔﻠﻨﺎز دورﻩ ﯼ "ﻗﻴﺎﻣﺖ" را در ﻗﺰل ﺣﺼﺎر در دورﻩ ﯼ ﺣﺎج داوود‬
‫ﻃﯽ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬در ﺷﺐ ﻋﺰﻳﻤﺖ ﺑﻪ ﮐﺮدﺳﺘﺎن‪ ،‬ﮐﺪﺧﺪا ﻟﻨﺪرور را ﻧﮕﻪ ﻣﯽ دارد‬
‫و دﺳﺘﺒﻨﺪ را از دﺳﺖ ﮔﻠﻨﺎز ﺑﺎز ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ او ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﺮود ﻋﻘﺐ‬
‫اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ و ﺗﺎ ﺻﺒﺢ ﺑﺮادر و ﺧﻮاهﺮ وار ﺑﺨﻮاﺑﻨﺪ!‬
‫ﮔﻠﻨﺎز ﺳﺮش ﻓﺮﻳﺎد ﻣﯽ ﮐﺸﺪ و او وﻗﺘﯽ ﻣﻘﺎوﻣﺖ زﻧﺪاﻧﯽ را ﻣﯽ ﺑﻴﻨﺪ ﺑﺮاﯼ ﺣﻔﻆ‬
‫ﺁﺑﺮو! ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﻓﻘﻂ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻢ اﻣﺘﺤﺎﻧﺖ ﮐﻨﻢ‪ .‬اﺻﻼً ﺗﻤﺎﻳﻠﯽ ﺑﻪ ﺧﻮاﺑﻴﺪن ﺑﺎ‬
‫ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﮐﺎﻓﺮﯼ ﻣﺜﻞ ﺗﻮ را ﻧﺪارم‪ .‬ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺑﺒﻴﻨﻢ ﭼﻘﺪر ارادﻩ دارﯼ ﭼﻘﺪر‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﯽ"‬
‫دو زن زﻧﺪاﻧﯽ ﮐﻪ از اﺻﻔﻬﺎن ﺑﻪ ﮐﺮدﺳﺘﺎن ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ ﻣﻮرد ﺗﺠﺎوز ﮐﺪﺧﺪا‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﺴﺘﺮن ﻳﮑﯽ از ﺁن دو ‪ ١٨‬ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮد و از ‪ ١۴‬ﺳﺎﻟﮕﯽ در زﻧﺪان‬
‫رژﻳﻢ اﺳﻼﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎر هﻢ ﺗﺼﺎدﻓﺎً! ﺷﺐ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﮐﺪﺧﺪا ﺑﻪ‬
‫ﻧﺴﺘﺮن ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد هﻤﺨﻮاﺑﮕﯽ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﻧﺴﺘﺮن ﺑﻌﺪهﺎ در زﻧﺪان ﺳﻨﻨﺪج ﻣﺎﺟﺮا را‬
‫ﺑﺮاﯼ زﻧﺎن زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﺎز ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻩ ﺑﻌﺪ ﭘﺮوﻳﻦ‪ ،‬زﻧﺪاﻧﯽ دﻳﮕﺮ ‪ ١٨‬ﺳﺎﻟﻪ‬
‫هﻮادار اﻗﻠﻴﺖ ﺑﻪ ﺗﻮر ﮐﺪﺧﺪا ﻣﯽ اﻓﺘﺪ و ﺑﺎز هﻢ ﺷﺐ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﮐﺪﺧﺪا ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﯽ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ "ﭼﻪ ﻣﻮهﺎﯼ ﻗﺸﻨﮕﯽ دارﯼ ﭘﺮوﻳﻦ! " و در اداﻣﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪ ".‬ﺑﺮاﯼ ﺷﻤﺎ‬
‫ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ هﺎ ﮐﻪ ﭼﻴﺰ ﻣﻬﻤﯽ ﻧﻴﺴﺖ اﻋﺘﺮاﺿﯽ ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﻗﺮص ﺿﺪﺑﺎردارﯼ‬
‫ﻧﺪارﯼ؟"‬
‫و ﭘﺮوﻳﻦ ﻣﯽ ﭘﺮﺳﺪ "ﻣﻨﻈﻮرت ﭼﻴﻪ؟"‬
‫‪ -‬ﺷﻮهﺮﺗﻮ ﭼﻘﺪر دوﺳﺖ دارﯼ؟‬
‫‪-‬ﺑﻪ ﺗﻮ ﻣﺮﺑﻮط ﻧﻴﺴﺖ!‬
‫‪-‬هﻨﻮز ﺑﻪ ﺷﻮهﺮت ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﯽ؟ ﻣﯽ دوﻧﯽ اون ﭼﻪ رﻳﺨﺘﯽ ﺷﺪﻩ؟‬
‫ﺣﺎﻻ ﮐﺪﺧﺪا ﺷﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻗﺼﺪ ﻧﻬﺎﻳﯽ را ﺑﻪ زﺑﺎن ﺁورد‬
‫ﺑﻴﺎ ﺑﺮﻳﻢ ﻋﻘﺐ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﺑﺨﻮاﺑﻴﻢ‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺑﺮادر ﮐﺪﺧﺪا ﺑﺎ ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ رد ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪٤٣١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫زن دﻳﮕﺮﯼ از زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﮐﻪ ﺗﻮاب هﻢ ﺑﻮدﻩ ﺑﻪ ﭼﻨﺎن ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﯽ دﭼﺎر ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﺎﻣﺶ ﺑﻬﻴﻪ از ﺣﺰب دﻣﮑﺮات ﮐﺮدﺳﺘﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﺷﻮهﺮ داﺷﺖ و ﻳﮏ ﺑﭽﻪ‪ .‬او ﺧﻮد‬
‫ﻣﺎﺟﺮاﯼ ﺳﻔﺮ ﺳﻨﻨﺪج را ﺑﺮاﻳﻢ ﺷﺮح داد و ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ اﺟﺒﺎر در ﻋﻘﺐ ﻟﻨﺪرور‬
‫‪٣٥٧‬‬
‫ﺑﺎ ﮐﺪﺧﺪا ﺧﻮاﺑﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﻮارد ﻓﻮق ﮐﻪ هﻤﮕﯽ ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﻼش هﺎﯼ ﭘﺎﺳﺪارﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم "ﮐﺪﺧﺪا"‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﭘﺪﻳﺪﻩ ﯼ ﺟﺎﻟﺐ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻧﺎدرﯼ روﺑﻪ رو ﻣﯽ ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﭘﺪﻳﺪﻩ اﯼ ﮐﻪ در ﻋﻴﻦ ﺑﺮﺧﻮردارﯼ‬
‫از زور و ﻗﺪرت و‪ ...‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺳﺎﻋﺖ هﺎﯼ ﻣﺘﻮاﻟﯽ ﺑﺎ زﻧﯽ ﮐﻪ دﺳﺖ ﺑﺴﺘﻪ و ﺗﻨﻬﺎ‬
‫در ﻧﻴﻤﻪ هﺎﯼ ﺷﺐ در اﺧﺘﻴﺎر اوﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺘﺎﻧﺖ رﻓﺘﺎر ﮐﺮدﻩ و ﺑﺮاﯼ هﻤﺨﻮاﺑﻪ ﺷﺪن ﺑﺎ او‬
‫اﺟﺎزﻩ و رﺧﺼﺖ ﻣﯽ ﻃﻠﺒﺪ! ﺁﻳﺎ دﻟﻴﻠﯽ ﺑﺮاﯼ ﻣﺤﮑﻮﻣﻴﺖ ﭘﺎﺳﺪار ﻣﺰﺑﻮر وﺟﻮد دارد؟‬
‫داﺳﺘﺎن از اﺑﺘﺪا ﻣﻬﻴﺞ اﺳﺖ‪ .‬راوﯼ ﺗﻌﺪاد زن هﺎ و ﺑﭽﻪ هﺎﯼ "ﮐﺪﺧﺪا" را هﻢ ﻣﯽ داﻧﺪ وﻟﯽ ﻧﺎم‬
‫او را ﻧﻤﯽ داﻧﺪ و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ذﮐﺮ"ﮐﺪﺧﺪا" ﺑﺴﻨﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺑﻌﺪﯼ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ او ﺷﻼق زن رﺳﻤﯽ زﻧﺪان ﺳﻨﻨﺪج ﺑﻮدﻩ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ رﺳﻤﯽ دادﮔﺎﻩ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ را هﻢ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺁن ﮐﻪ وﯼ‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﯽ در "ﮐﻤﻴﺘﻪ ﻣﺸﺘﺮﮎ" ﺗﻬﺮان ﮐﻪ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ وزارت اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬وﻟﯽ‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن را از "ﮐﻤﻴﺘﻪ ﻣﺸﺘﺮﮎ" ﺗﺤﻮﻳﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ زﻧﺪان هﺎﯼ ﺳﺮاﺳﺮ ﮐﺸﻮر ﻣﻨﺘﻘﻞ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﺣﺎﺋﺰ اهﻤﻴﺖ ﺁن ﮐﻪ وﯼ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﯽ اﻳﻦ ﮐﺎر را اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دهﺪ!‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﯼ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻮدن دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺁﮔﺎﻩ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺣﺘﺎ ﻳﮏ زﻧﺪاﻧﯽ ﻋﺎدﯼ و‬
‫ﺑﯽ ﺧﻄﺮ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻳﮏ ﭘﺎﺳﺪار ﻧﻤﯽ ﺳﭙﺎرﻧﺪ ﺗﺎ او را ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﯽ ﺑﻪ دادﮔﺎﻩ ﺑﺮد‪ ،‬ﭼﻪ‬
‫ﺑﺮﺳﺪ ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ ﮐﻪ ﮔﺎﻩ ﺑﺮاﯼ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ هﺮ ﮐﺪام‪ ،‬اﻧﺮژﯼ ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﺻﺮف ﺷﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺠﺎﯼ دﻧﻴﺎ زﻧﺪاﻧﯽ اﻣﻨﻴﺘﯽ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ ﻧﮕﻬﺒﺎن ﻣﯽ ﺳﭙﺎرﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﯽ‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﯼ ﺑﻴﻦ دو ﺷﻬﺮ را ﮐﻪ ﺑﻴﺶ از ‪ ۶٠٠‬ﮐﻴﻠﻮﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻃﯽ ﮐﻨﺪ؟ ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ در‬
‫ﻳﮏ ﻣﻮرد‪ ،‬ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﻳﮏ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻠﮑﻪ دو زﻧﺪاﻧﯽ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﭘﺎﺳﺪار ﮐﺪﺧﺪا دادﻩ اﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻨﻬﺎﻳﯽ اﻗﺪام ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺁن هﺎ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﮔﻮﻳﯽ ﮐﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻳﮏ راﻧﻨﺪﻩ و هﻤﺮاﻩ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺎهﯽ ﺑﻪ ﻗﻮل راوﯼ او ﺗﺎ دﻩ ﻧﻔﺮ را هﻢ در ﻣﺎﺷﻴﻨﺶ ﺟﺎﯼ ﻣﯽ دادﻩ اﺳﺖ!‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﻇﺮﻳﻒ ﺁن ﮐﻪ "ﮐﺪﺧﺪا" ﺁدﻣﯽ اﺳﺖ "دﻣﮑﺮات" و "اهﻞ ﻣﻨﻄﻖ"‪ .‬ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ‬
‫روﺣﻴﻪ ﯼ ﺗﺠﺎوزﮔﺮﯼ و زورﮔﻮﻳﯽ ﻧﺪارد‪ .‬از ﻗﺒﻞ ﻧﻘﺸﻪ ﻣﯽ رﻳﺰد‪ .‬ﺳﺎﻋﺖ هﺎ ﺧﻮد را درﮔﻴﺮ‬
‫ﻧﻘﺸﻪ اﯼ ﮐﻪ در ذهﻦ داﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﻪ اﻣﻴﺪ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم هﺪﻓﺶ ﮐﻪ هﻤﺨﻮاﺑﯽ ﺑﺎ زن‬
‫زﻧﺪاﻧﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺎﺋﻞ ﺁﻳﺪ‪ .‬اﻣﺎ در ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد هﻤﺨﻮاﺑﮕﯽ اش ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ زن‬
‫روﺑﻪ رو ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬در ﮐﻤﺎل ﻣﺘﺎﻧﺖ ﻋﻘﺐ ﻧﺸﻴﻨﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺁن هﻢ در ﻧﻴﻤﻪ هﺎﯼ ﺷﺐ و در‬
‫ﺟﺎدﻩ ﯼ ﻣﻴﺎن راهﯽ و در ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ هﻴﭻ ﮐﺲ دﻳﮕﺮﯼ ﺟﺰ ﺧﻮدﺷﺎن ﺣﻀﻮر ﻧﺪارد!‬
‫"ﮐﺪﺧﺪا" روﺣﻴﻪ ﯼ "روﻣﺎﻧﺘﻴﮑﯽ" دارد‪ ،‬ﻣﺜﻞ اروﭘﺎﻳﯽ هﺎ ﺑﻪ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ هﺎ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ "ﺳﺮخ هﺎ"!‬
‫ﻻﺑﺪ اﮔﺮ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ راﺟﻊ ﺑﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺣﻔﻆ ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ دارﻧﺪ‪،‬‬

‫‪ 357‬ﺥﺎﻃﺮات ﻳﮏ زﻧﺪاﻧﯽ‪ ،‬دﮐﺘﺮ رﺿﺎ ﻏﻔﺎرﯼ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪهﺎﯼ ‪ ٢٧۶‬ﺕﺎ ‪.٢٧٨‬‬

 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٤٣٢‬‬
‫ﺻﺤﺒﺖ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪" :‬ﺳﺒﺰهﺎ"!‬
‫ﻣﻬﺮﯼ در ﺧﻼل ﻳﮏ "ﺑﺤﺚ ﺁزاد" ﮐﻪ ﺑﺎ "ﮐﺪﺧﺪا" دارد‪ ،‬او را ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ و ﻣﺠﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫"ﻓﺎﺣﺸﻪ" ﻧﻴﺴﺖ و "ﺳﺮخ هﺎ" ﻧﻴﺰ ﺁن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﮐﺪﺧﺪا ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺁزادﯼ ﺟﻨﺴﯽ اﻋﺘﻘﺎد‬
‫ﻧﺪارﻧﺪ و هﻤﻴﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺧﻴﻠﯽ ﺳﺎدﻩ و ﺁﺳﺎن از دﺳﺖ او ﺧﻼﺻﯽ ﻳﺎﺑﺪ!‬
‫"ﮐﺪﺧﺪا"ﯼ ﺑﻴﭽﺎرﻩ ﺑﺮاﯼ ﺑﺎر دوم ﻧﻴﺰ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﮔﻠﻨﺎز ﮐﻪ "دورﻩ ﯼ ﻗﻴﺎﻣﺖ" را هﻢ در‬
‫ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﮔﺬاردﻩ‪ ،‬ﺗﻴﺮش ﺑﻪ ﺳﻨﮓ ﻣﯽ ﺧﻮرد‪" .‬ﮐﺪﺧﺪا" وﻗﺘﯽ ﺑﺎ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﻴﺮﯼ‬
‫ﺗﻤﻬﻴﺪات ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬در راﻩ ﻋﺰﻳﻤﺖ ﺑﻪ ﮐﺮدﺳﺘﺎن ﺑﺎ ﮔﻠﻨﺎز ﺗﻨﻬﺎ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﻪ او ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫"ﺑﺮوﻳﻢ ﻋﻘﺐ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ و ﺗﺎ ﺻﺒﺢ ﺑﺮادر و ﺧﻮاهﺮ وار ﺑﺨﻮاﺑﻴﻢ"‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدهﺎﯼ‬
‫اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ ﯼ "ﮐﺪﺧﺪا" ﺑﻪ ﺳﻮژﻩ هﺎ‪ ،‬از ﻗﺒﻞ ﻣﻘﺪﻣﺎت ﺷﮑﺴﺘﺶ را ﻓﺮاهﻢ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ را‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد ﮔﺬاﺷﺖ ﭘﺎﯼ ﺣﻤﺎﻗﺖ "ﮐﺪﺧﺪا"‪ .‬وﻟﯽ او درس ﻋﺒﺮت ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ و هﺮ ﺑﺎر ﺟﻤﻠﻪ ﯼ‬
‫ﻣﺰﺑﻮر را ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻧﮕﺎر در دوران ﮐﻮدﮐﯽ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮد و ﻣﺸﻐﻮل "ﺧﺎﻟﻪ ﺑﺎزﯼ"‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫"ﮐﺪﺧﺪا"ﯼ "دﻣﮑﺮات" وﻗﺘﯽ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﮔﻠﻨﺎز را ﻣﯽ ﺑﻴﻨﺪ و ﻓﺮﻳﺎد او را ﻣﯽ ﺷﻨﻮد‪ ،‬ﻋﻘﺐ ﻧﺸﻴﻨﯽ‬
‫ﮐﺮدﻩ و ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪" :‬اﺻﻼً ﺗﻤﺎﻳﻠﯽ ﺑﻪ ﺧﻮاﺑﻴﺪن ﺑﺎ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﮐﺎﻓﺮﯼ ﻣﺜﻞ ﺗﻮ را ﻧﺪارم‪.‬‬
‫ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺑﺒﻴﻨﻢ ﭼﻘﺪر ارادﻩ دارﯼ ﭼﻘﺪر ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﯽ"! ﺑﻨﺪﻩ ﯼ ﺧﺪا ﻧﻤﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﮔﻠﻨﺎز‬
‫را ﻧﺎراﺣﺖ ﮐﻨﺪ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻼش ﮐﺮدﻩ او را راﺿﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ از اﻣﺘﺤﺎن او ﻣﻮﻓﻖ‬
‫ﺑﻴﺮون ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫راوﯼ در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻣﻮرد ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪" :‬دو زﻧﺪاﻧﯽ زﻧﯽ را ﮐﻪ "ﮐﺪﺧﺪا" از اﺻﻔﻬﺎن ﺑﻪ‬
‫ﮐﺮدﺳﺘﺎن ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻣﻮرد ﺗﺠﺎوز ﻗﺮار ﻣﯽ دهﺪ‪ :‬ﻳﮑﯽ از ﺁن دو ﻧﺴﺘﺮن ﻧﺎم دارد و در‬
‫هﻴﺠﺪﻩ ﺳﺎﻟﮕﯽ ﻣﻮرد ﺗﺠﺎوز ﮐﺪﺧﺪا ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮد"‪.‬‬
‫راوﯼ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪" :‬اﻳﻦ ﺑﺎر هﻢ ﺗﺼﺎدﻓﺎً! ﺷﺐ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﮐﺪﺧﺪا ﺑﻪ ﻧﺴﺘﺮن ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد هﻢ ﺧﻮاﺑﮕﯽ‬
‫ﻣﯽ دهﺪ"‪ .‬دﮐﺘﺮ ﻏﻔﺎرﯼ و ﻳﺎ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ داﺳﺘﺎن هﺎ را ﺑﺮاﯼ اﻳﺸﺎن ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮐﺮدﻩ‪ ،‬ﺗﻮﺿﻴﺢ‬
‫ﻧﻤﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ دوﻣﯽ ﭼﻪ رﻓﺖ‪ .‬وﻟﯽ ﺁن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﭘﻴﺪاﺳﺖ ﻧﺴﺘﺮن ﺑﺎ "ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد‬
‫هﻢ ﺧﻮاﺑﮕﯽ" ﮐﺪﺧﺪا ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﯽ داﻧﻢ ﺗﺎ اﻳﻦ ﺟﺎﯼ ﮐﺎر ﮔﻨﺎﻩ ﮐﺪﺧﺪاﯼ ﺑﻴﭽﺎرﻩ ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬ﭘﺮوﻳﻦ‪ ،‬زﻧﺪاﻧﯽ ‪ ١٨‬ﺳﺎﻟﻪ و هﻮادار اﻗﻠﻴﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻮر ﮐﺪﺧﺪا ﻣﯽ اﻓﺘﺪ‬
‫و "ﮐﺪﺧﺪا ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ" و ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﭼﻪ ﻣﻮهﺎﯼ ﻗﺸﻨﮕﯽ دارﯼ ﭘﺮوﻳﻦ" و ﮔﻔﺖ وﮔﻮ ﺗﺎ‬
‫ﺁن ﺟﺎ اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﺪﺧﺪاﯼ "دﻣﮑﺮات ﻣﻨﺶ" از ﭘﺮوﻳﻦ در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﻣﺼﺮف ﻗﺮص‬
‫ﺿﺪﺑﺎردارﯼ ﻣﯽ ﭘﺮﺳﺪ و ﺑﻪ او ﻳﺎدﺁورﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺷﻮهﺮش ﭼﻪ رﻳﺨﺘﯽ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و ﺑﻌﺪ از‬
‫اﻳﻦ ﮐﻪ ﺻﺤﺒﺖ را ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺨﺶ ﻧﻤﯽ ﺑﻴﻨﺪ‪" ،‬ﻗﺼﺪ ﻧﻬﺎﻳﯽ را ﺑﻪ زﺑﺎن ﻣﯽ ﺁورد"‪ .‬وﻟﯽ راوﯼ‬
‫ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺑﺮادر ﮐﺪﺧﺪا ﺑﺎ ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ رد ﻣﯽ ﺷﻮد"‪ .‬ﮐﺪﺧﺪاﯼ ﻣﺰﺑﻮر ﮐﻪ ﻧﻤﯽ ﺧﻮاهﺪ‬
‫ﺧﺪاﯼ ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﺮﺧﻼف ﻣﻴﻞ ﺳﻮژﻩ هﺎ رﻓﺘﺎر ﮐﻨﺪ‪ ،‬دﺳﺖ از ﭘﺎ درازﺗﺮ ﻋﻘﺐ ﻧﺸﻴﻨﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و‬
‫ﺷﺎﻳﺪ هﻢ ﺗﺎ ﺻﺒﺢ در ﻣﻴﺎن ﺟﺎدﻩ زاﻧﻮﯼ ﻏﻢ ﺑﻐﻞ ﮐﺮدﻩ و ﺑﺮ ﺑﺨﺖ ﺑﺪ ﺧﻮد ﻟﻌﻨﺖ ﻣﯽ ﻓﺮﺳﺘﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ اﺷﮑﺎل ﮐﺎر در اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ ﮔﻤﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﭘﺴﺮﯼ از ﺧﻠﻮت ﺑﻮدن ﺧﺎﻧﻪ‬
‫‪٤٣٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﺮدﻩ و ﺑﺎ دوز و ﮐﻠﮏ در ﺻﺪد ﻓﺮﻳﺐ دوﺳﺖ دﺧﺘﺮش ﺑﺮﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﻓﻴﻘﯽ‬
‫ﻧﻤﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬هﻴﭻ ﻋﻨﺼﺮﯼ از روﺣﻴﻪ ﯼ ﺗﺠﺎوزﮔﺮﯼ دﻳﺪﻩ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭘﻨﺠﻤﻴﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬ﺗﻮاﺑﯽ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺑﻬﻴﻪ و داراﯼ هﻤﺴﺮ و ﻓﺮزﻧﺪ ﮐﻪ راوﯼ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﺑﻪ‬
‫اﺟﺒﺎر در ﻋﻘﺐ ﻟﻨﺪرور ﺑﺎ ﮐﺪﺧﺪا ﺧﻮاﺑﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪ ".‬ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ ﭼﺮا "ﮐﺪﺧﺪا" در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺑﻬﻴﻪ ﮐﻪ ﺗﻮاب هﻢ ﺑﻮدﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ "ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﯼ" ﻣﺜﻞ ﺑﻘﻴﻪ ﻋﻤﻞ ﻧﮑﺮدﻩ و ﺑﻪ اﺟﺒﺎر ﺑﺎ او‬
‫ﺧﻮاﺑﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻳﮑﯽ ﭼﻮن "ﺗﻮاب" ﺑﻮدﻩ‪ ،‬ﺣﻘﺶ ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ ﺑﻪ "زور" ﺗﺼﺎﺣﺐ ﺷﻮد و‬
‫ﺑﻪ دﻳﮕﺮاﻧﯽ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﻮﺿﻌﯽ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد هﻤﺨﻮاﺑﮕﯽ دادﻩ ﺷﻮد!‬
‫در ﮐﺠﺎﯼ دﻧﻴﺎ ﺗﺠﺎوز ﺑﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد هﻤﺮاﻩ اﺳﺖ؟ ﺑﺮوﻳﺪ از ﺗﻤﺎم رواﻧﺸﻨﺎﺳﺎن دﻧﻴﺎ ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ ﺁﻳﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻤﺮﺷﺎن ﮐﺴﯽ را دﻳﺪﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ در ﻟﺤﻈﻪ ﯼ ﺗﺠﺎوز‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻋﺪم هﻤﺮاهﯽ ﺳﻮژﻩ‪،‬‬
‫ﻗﺼﺪش را اﻧﺠﺎم ﻧﺪادﻩ ﺑﺎﺷﺪ؟ ﺁﻳﺎ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺮﺧﻮرد ﮐﺮدن ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ زﻧﺎن‬
‫زﻧﺪاﻧﯽ در زﻧﺪان هﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ؛ ﻟﻮث ﮐﺮدن رﻧﺞ و ﻋﺬاﺑﯽ ﮐﻪ زﻧﺎن دردﻣﻨﺪ‬
‫‪٣٥٨‬‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺴﺖ؟‬

‫زﻧﺪاﻧﯽ ﻣﺠﺎهﺪ‪ ،‬ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﺟﻼل ﮐﻪ از ﺳﺎل ‪ ۵٩‬ﺗﺎ ‪ ۶۴‬زﻧﺪان ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻃﯽ ﻧﺎﻣﻪ اﯼ ﺑﻪ‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ‪ ۵‬دﯼ ﻣﺎﻩ ‪ ۶٨‬ﺑﻪ ﮔﺎﻟﻴﻨﺪوﭘﻞ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ ‪:‬‬
‫ﭼﻨﺪﻳﻦ دﺧﺘﺮ و ﭘﺴﺮ ﻣﺠﺎهﺪ ﺧﻠﻖ را در ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ ﺳﺎل ‪ ١٣۶١‬ﺟﻠﻮﯼ ﭼﺸﻤﺎﻧﻢ‬
‫ﻣﻮرد ﺗﺠﺎوز ﻗﺮار دادﻧﺪ و ﺳﭙﺲ ﻃﺒﻖ ﺣﮑﻢ دادﮔﺎﻩ ﮐﻪ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺷﺪ‪ ،‬دﺳﺖ راﺳﺖ‬
‫‪٣٥٩‬‬
‫و ﭘﺎﯼ ﭼﭗ ﺁن هﺎ را ﻗﻄﻊ ﮐﺮدﻧﺪ و ﺁن هﺎ را رهﺎ ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻤﻴﺮﻧﺪ‪...‬‬
‫ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﺟﻼل ﺗﻮﺿﻴﺤﯽ ﻧﻤﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﭼﻪ او را ﺑﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ در ﺿﻴﺎﻓﺖ ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ‬
‫ﭼﻨﺪﻳﻦ دﺧﺘﺮ و ﭘﺴﺮ ﻣﺠﺎهﺪ ﺧﻠﻖ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﺪ! ﺁﻗﺎﯼ ﺟﻼل هﻤﻪ ﯼ اﻳﻦ هﺎ را دﻳﺪﻩ اﺳﺖ وﻟﯽ‬
‫ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻧﺎم ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ ﮐﺎرهﺎ را اﻧﺠﺎم دادﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ذﮐﺮ ﮐﻨﺪ!‬
‫ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﺟﻼل در ﺧﻠﻖ داﺳﺘﺎن هﺎﯼ ﻣﺤﻴﺮاﻟﻌﻘﻮل ﺗﺎ ﺁن ﺟﺎ ﻣﺒﺘﺪﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻤﯽ داﻧﺪ ﺗﺠﺎوز‬
‫ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﯽ زن ﻗﺒﻞ از ﺟﺎرﯼ ﺷﺪن ﺣﮑﻢ اﻋﺪام و ﺑﺮ اﺳﺎس اﺻﻮل و ﻓﺘﻮاهﺎﯼ ﺷﺮﻋﯽ اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﯽ ﮔﻴﺮد و ﺑﺮاﯼ ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ ﻣﺮدان ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮﺟﻴﻬﯽ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺗﺮاﺷﻴﺪﻩ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬از هﻤﻪ‬
‫ﻣﻬﻢ ﺗﺮ او ﻧﻤﯽ داﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺷﺮﻋﯽ‪ ۴ ،‬ﺷﻴﻮﻩ ﺑﺮاﯼ ﻣﺠﺎزات ﻣﺤﺎرب ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ؛ ﻗﻄﻊ دﺳﺖ راﺳﺖ و ﭘﺎﯼ ﭼﭗ و ﺣﻠﻖ ﺁوﻳﺰ ﮐﺮدن دو ﺷﻴﻮﻩ ﺁن اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺮع‬
‫‪٣٦٠‬‬
‫در ﻣﻮﻗﻊ ﻣﺠﺎزات ﻳﮏ ﺷﻴﻮﻩ را ﻣﻌﻤﻮل ﻣﯽ دارد و ﻧﻪ ﺗﻠﻔﻴﻘﯽ از دو ﺷﻴﻮﻩ را‪.‬‬

‫‪ 358‬ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﮐﻪ ﻣﻮرد ﻧﻘﺪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﺤ ﻮﻩﯼ ﺑﻴ ﺎن و ﻧﮕ ﺎرش ﺹ ﺤﻨﻪهﺎﺱ ﺖ و ﻧ ﻪ واﻗﻌ ﯽ و ﻳ ﺎ ﻏﻴﺮواﻗﻌ ﯽ ﺑ ﻮدن‬
‫اﺹﻞ ﺁنهﺎ‪.‬‬
‫‪ 359‬ﻣﺎهﻨﺎﻣﻪﯼ ﺷﻮرا‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺷﻮراﯼ ﻣﻠﯽ ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻳﺮان‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ،۵١‬دﯼ و ﺑﻬﻤﻦ‪۶٨‬‬
‫‪ 360‬ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﺝﻼل در ﺱﺎل ‪ ٨۵‬و در ﻣﻘﺎﻟﻪاﯼ دﻳﮕﺮ در ﻧﺸﺮﻳﻪ ﻣﺠﺎهﺪ ﺑﻪ ﺣﻀﻮر اﺝﺒﺎرﯼ ﺥﻮد در ﺝﻮﺥﻪﯼ اﻋﺪام‬
‫‪ ٣۶٠‬زﻧﺪاﻧﯽ در ﻣﻬﺮ ‪ ۶٠‬اﺷﺎرﻩ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬وﯼ در ﻣﻘﺎﻟﻪﯼ ﻣﺰﺑﻮر ﺑﺎ ﺁن ﮐﻪ از هﺮ درﯼ ﺹﺤﺒﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ اﻣﺎ ﺱﺨﻨﯽ از‬
‫ﺕﺠﺎوز ﺑﻪ زﻧﺎن و ﻣﺮدان و ﻗﻄﻊ دﺱﺖ و پﺎﯼ ﺁنهﺎ پﻴﺶ از اﻋﺪام ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﻧﻤﯽﺁورد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ ﺁﻳﺎ در ﺕﺎرﻳﺦ‬
‫ﻣﻬﺮ ‪ ۶١‬او را دوﺑﺎرﻩ ﺑﻪ ﺝﻮﺥﻪﯼ اﻋﺪام ﺑﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻳﺎ ﺕﻨﻬﺎ اﺷﺘﺒﺎهﯽ در ذﮐﺮ ﺕﺎرﻳﺦ ﺑﻪ وﺝﻮد ﺁﻣﺪﻩ اﺱﺖ؟ رﺝﻮع ﮐﻨﻴﺪ‬
‫ﺑﻪ‪http://www.hambastegimeli.com/node/27103 :‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٤٣٤‬‬
‫‪٢٣‬‬
‫ﮔﺰارﺷﯽ ﻧﻮﺑﺮاﻧﻪ از زﻧﺪان‬
‫ﻳﮑﯽ از ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﻮﺑﺮاﻧﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﮔﺰارش هﺎﯼ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ زﻧﺪان هﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ را‬
‫اراﺋﻪ دادﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺁذر ﻣﻌﺰز‪ ،‬ﻳﮑﯽ از اﻋﻀﺎﯼ ﺳﺎﺑﻖ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺘﺎ ﻳﮏ روز ﻧﻴﺰ‬
‫ﭘﺎﻳﺶ ﺑﻪ زﻧﺪان هﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﻧﺮﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ! ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﮔﺮوﻩ هﺎ و ﺷﺨﺼﻴﺖ هﺎﯼ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻌﺪهﺎ ﺑﺎ اﻧﺘﺸﺎر ﻋﮑﺲ هﺎﻳﯽ از او‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ از داﺳﺘﺎ ن هﺎﯼ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﯼ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ ﮐﻪ ذرﻩ اﯼ ﺣﻘﻴﻘﺖ در ﺁن ﻧﺒﻮد‪ .‬در ﮔﺰارش هﺎﻳﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ دﺳﺘﻪ از‬
‫اﻓﺮاد و ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ اﻧﺘﺸﺎر دادﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺪﻋﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ :‬ﺷﺎهﺪاﻧﯽ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﭼﺸﻢ دﻳﺪﻩ اﻧﺪ ﻣﻬﺪﯼ اﺑﺮﻳﺸﻢ ﭼﯽ ﻳﮑﯽ از رهﺒﺮان ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‪ ،‬ﺟﻨﺎزﻩ ﯼ ﺁذر ﻣﻌﺰز را از‬
‫ﻓﺎﺿﻼب ﻗﺮارﮔﺎﻩ اﺷﺮف ﺑﻴﺮون ﺁوردﻩ اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ او در اروﭘﺎ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮاردﯼ ﮐﻪ از ﻗﻮل وﯼ در روزﻧﺎﻣﻪ ﯼ واﺷﻨﮕﺘﻦ ﭘﺴﺖ‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﮔﺰارﺷﯽ از‬
‫ﭘﺎرﻳﺲ‪ ،‬ﭼﺎپ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻄﻠﺒﯽ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﺎم "ﻗﺮار اﺳﺖ هﻴﺄت ﺣﻘﻮﻗﯽ ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ‪ ،" ...‬اﻳﻦ‬
‫ﻣﻄﻠﺐ در ﻣﺎهﻨﺎﻣﻪ ﯼ "وﻳﮋﻩ ﯼ ﺷﻮرا" ﻧﻴﺰ درج ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺁذر ﻣﻌﺰز ‪ ٢٢‬ﺳﺎﻟﻪ‪ ،‬از زﻣﺎن ﻓﺮار در ﻣﺎﻩ ﻣﻪ ‪ ،١٩٨۶‬ﻋﻀﻮ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﻮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﺰز ﮔﻔﺖ ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ دﺧﺘﺮش ﻧﺴﺮﻳﻦ‪ ٨ ،‬ﺳﺎﻟﻪ‪ ،‬ﮐﻪ در‬
‫زﻧﺪان ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﺁﻣﺪ و ‪ ۴‬ﺳﺎل اول زﻧﺪﮔﻴﺶ را در ﺁن ﺟﺎ ﮔﺬراﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺠﺪداً در‬
‫زﻧﺪان اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﺰز در ﻳﮏ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ‪ ...‬ﮔﻔﺖ ﮔﺎﻟﻴﻨﺪو ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ ﺳﻌﯽ‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﮐﺮد در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻧﺴﺮﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﺰز ﮔﻔﺖ او در ﺳﻦ‬
‫‪ ١۴‬ﺳﺎﻟﮕﯽ‪ ،‬در ﻣﺎﻩ ژوﺋﻦ ‪ ،١٩٨١‬ﺑﻌﺪ از ﺷﺮﮐﺖ در ﻳﮏ ﺗﻈﺎهﺮات در ﺗﻬﺮان‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬او ﺑﺎ هﻤﺴﺮش‪ ،‬ﻧﺎﺻﺮ‪ ،‬ﻳﮏ ﻣﺤﺼﻞ دورﻩ دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن و از‬
‫ﻓﻌﺎﻻن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‪ ،‬در ﻣﺎﻩ ﻓﻮرﻳﻪ ازدواج ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد و وﻗﺘﯽ زﻧﺪاﻧﯽ ﺷﺪ ‪ ٣‬ﻣﺎهﻪ‬
‫ﺣﺎﻣﻠﻪ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻢ ادﻋﺎ ﻧﻤﻮد ﮐﻪ او ﺗﺠﺎوزاﺗﯽ از ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ و اﺟﺒﺎر ﺑﻪ‬
‫اﻳﺴﺘﺎدن در ﺁب ﻳﺦ ﻃﯽ ﻣﺪﺗﯽ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪن ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺁﭘﻮﻟﻮ‪،‬‬
‫وﺳﻴﻠﻪ ﻳﯽ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﮐﻼﻩ ﺧﻮد‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ او ﺁﺳﻴﺒﯽ داﺋﻤﯽ ﺑﻪ ﺟﻤﺠﻤﻪ اش‬
‫‪٣٦١‬‬
‫رﺳﺎﻧﺪﻩ‪ ،‬را ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫روزﻧﺎﻣﻪ واﺷﻨﮕﺘﻦ ﺗﺎﻳﻤﺰ‪ ،‬در ﻣﻄﻠﺒﯽ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان "داﺳﺘﺎن هﺎﻳﯽ از ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎﯼ ﺑﯽ ﭘﺎﻳﺎن در‬
‫اﻳﺮان" از ﻗﻮل وﯼ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫‪ ...‬ﺧﺎﻧﻢ ﻣﻌﺰز از ‪ ١٩٨١‬ﺗﺎ ‪ ١٩٨۴‬در زﻧﺪان ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬او ﺻﺤﻨﻪ اﯼ را‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ دﻳﺪﻩ ﻳﮏ زن و ‪ ٢‬ﺟﻮان زﻧﺪﻩ در ﮐﻮرﻩ ﯼ ﻳﮏ زﻧﺪان‬
‫ﺳﻮزاﻧﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬او ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﮔﺮ ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻧﻘﺾ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ در اﻳﺮان‪،‬‬
‫ﭘﺲ از ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳﻴﺪن ﺁﻳﺖ اﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ در ﺳﺎل ‪ ،١٩٧٩‬را ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪،‬‬

‫‪ 361‬ﻣﺎهﻨﺎﻣﻪ ﺷﻮرا‪ ،‬وﻳﮋﻩ اﺱﻨﺎد و ﮔﺰارشهﺎﯼ ﻧﻘﺾ ﺣﻘﻮقﺑﺸﺮ در اﻳﺮان‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ،۵١‬دﯼ و ﺑﻬﻤﻦ ‪ ،۶٨‬ﺹﻔﺤﻪ‪.۶٧‬‬
‫‪٤٣٥‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﮔﻔﺖ‪" :‬درﺳﺖ ﻣﺜﻞ ﻳﮏ ﮐﻮرﻩ ﺑﺎز در ﻧﺎﻧﻮاﻳﯽ ﺑﻮد"‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﺗﺮﺳﺎﻧﺪن او و ﺳﺎﻳﺮ‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺁن هﺎ را ﻣﺠﺒﻮر ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺻﺤﻨﻪ ﯼ ﺁدم ﺳﻮزﯼ را ﺗﻤﺎﺷﺎ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺎﺳﺪاران ﺑﻪ ﺣﺴﺎب او هﻢ رﺳﻴﺪﻧﺪ و ﺑﻪ ﺻﻮرت و ﭘﺸﺖ و ﭘﺎهﺎﯼ دﺧﺘﺮ ‪٢‬‬
‫ﺳﺎﻟﻪ اش ﻧﺴﺮﻳﻦ ﻟﮕﺪ زدﻧﺪ‪ ،‬ﺁن ﻗﺪر ﮐﻪ ﭘﺎﯼ ﭼﭙﺶ ﻓﻠﺞ ﺷﺪ و زﻳﺮ ﭼﺸﻤﺶ ﺟﺎﯼ‬
‫زﺧﻢ ﺑﺎﻗﯽ اﺳﺖ‪ ....‬ﻣﺴﺌﻮﻻن در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ دﺧﺘﺮ ‪ ٨‬ﺳﺎﻟﻪ او را ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎم‬
‫‪٣٦٢‬‬
‫ﻓﺮار او در دﺳﺖ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺁذر ﻣﻌﺰز‪ ،‬هﻤﺴﺮ دوﺳﺖ ﻋﺰﻳﺰم‪ ،‬ﻧﺎﺻﺮ ﺻﺎﺑﺮ ﺑﭽﻪ ﻣﻴﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﺧﺎﻧﻢ ﻣﻌﺰز در ﻋﻤﺮش‪،‬‬
‫ﺣﺘﺎ ﻳﮏ ﺳﺎﻋﺖ ﻧﻴﺰ در زﻧﺪان ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮزﻧﺪ او ﻧﻴﺰ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ در زﻧﺪان ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ‪،‬‬
‫ﺑﻠﮑﻪ زﻧﺪان را ﻧﻴﺰ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﮑﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻨﺎﺧﺖ او و ﻓﺮزﻧﺪش از زﻧﺪان‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫ﺑﻪ ﻣﻼﻗﺎت هﺎﯼ ﻧﻮﺑﻪ اﯼ ﺑﺎ ﭘﺪرش ﮐﻪ در ‪ ١٨‬ﻣﺮدادﻣﺎﻩ ‪ ۶٧‬در ﮔﻮهﺮدﺷﺖ ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت‬
‫ﻣﯽ رﺳﺪ‪ .‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺁذر ﻣﻌﺰز از زﻧﺪان و "ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎﯼ ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪﻩ" و از هﻤﻪ ﺟﺎﻟﺐ ﺗﺮ‪،‬‬
‫داﺳﺘﺎن "ﮐﻮرﻩ ﯼ ﻧﺎﻧﻮاﻳﯽ" و ﺗﻤﺎﺷﺎﯼ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﮐﻪ در ﺁن ﻣﯽ ﺳﻮﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﺮدد ﺑﻪ‬
‫اﺳﺘﻌﺪاد او در اﻓﺴﺎﻧﻪ ﺳﺮاﻳﯽ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺳﺆال اﺳﺎﺳﯽ اﻳﻦ ﺟﺎﺳﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺳﻴﮑﻞ ﻣﻌﻴﻮب ﮔﺰارش هﺎﯼ ﻣﻌﺠﻮل ﺑﻪ ﺳﻮد ﻳﺎ زﻳﺎن‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖ هﺎ و ﻳﺎ ﺣﻮادث ﺗﺎرﻳﺨﯽ در ﻣﻴﻬﻦ ﻣﺎ ﺗﺎ ﮐﺠﺎ ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ اداﻣﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟ ﭼﺮا‬
‫ﺑﺎﻳﺪ از ﻣﻴﺎن ﺧﻴﻞ ﻋﻈﻴﻢ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﮐﺴﯽ ﺑﻪ ﻧﺰد ﮔﺎﻟﻴﻨﺪوﭘﻞ ﺑﺮدﻩ ﺷﻮد ﮐﻪ زﻧﺪان را‬
‫ﺗﻨﻬﺎ در ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ هﻤﺴﺮش دﻳﺪﻩ اﺳﺖ؟ اﺷﮑﺎل در ﮐﺠﺎﺳﺖ؟‬
‫هﺰاران ﻓﺎﮐﺖ از ﺟﻨﺎﻳﺖ هﺎﯼ واﻗﻌﯽ رژﻳﻢ در زﻧﺪان هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻬﺮان و ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن هﺎ‬
‫وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮔﺰارﺷﮕﺮ وﻳﮋﻩ ﯼ ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ﻣﻮردﯼ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮد ﮐﻪ اﺻﻼً وﺟﻮد‬
‫ﺧﺎرﺟﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ؟ ﺁﻳﺎ رژﻳﻢ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﮐﻢ ﺟﻨﺎﻳﺖ اﻧﺠﺎم دادﻩ اﺳﺖ و دﺳﺖ ﻣﺎ از‬
‫اﺳﻨﺎد و ﻣﺪارﮎ ﺧﺎﻟﯽ اﺳﺖ؟ ﺁﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺘﻤﺎً ﮐﺴﯽ را در "ﺗﻨﻮر ﻧﺎﻧﻮاﻳﯽ" ﻣﯽ اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﻧﻘﺾ‬
‫ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ؟ وﻗﺘﯽ ﺟﻨﺎﻳﺖ هﺎﯼ ﺻﺪ ﺑﺪﺗﺮ از اﻳﻦ هﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر واﻗﻌﯽ ﺑﺎرهﺎ در‬
‫زﻧﺪان هﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ اﻋﻤﺎل ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺁﻳﺎ واﻗﻌﺎً ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ داﺳﺘﺎن ﺳﺮاﻳﯽ هﺎ و‬
‫ﻣﻬﻤﻞ ﺑﺎﻓﯽ هﺎﻳﯽ اﺳﺖ؟‬

‫‪٢۴‬‬
‫ﺟﻤﺸﻴﺪ ﺗﻔﺮﻳﺸﯽ و ﻗﻀﻴﻪ ﻓﺮار از زﻧﺪان ﻗﺰل ﺣﺼﺎر‬
‫ﺟﻤﺸﻴﺪ ﺗﻔﺮﻳﺸﯽ ﻳﮏ ﻣﺄﻣﻮر وزارت اﻃﻼﻋﺎت رژﻳﻢ ﮐﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر دﺳﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺷﺪﻩ‪ ،‬در‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ اﯼ ﺑﺎ ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﯽ )ﺳﻴﺎووش اوﺳﺘﺎ( ﻣﺪﻋﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬
‫ﺗﻔﺮﻳﺸﯽ‪ :‬در ‪ ١٩‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ ۶۶‬ﺑﺮادرم ﺷﻴﺮزاد اﻋﺪام ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺧﻮد ﻣﻦ هﻢ ﮐﻪ‬
‫زﻳﺮ اﻋﺪام ﺑﻮدم‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ ﮐﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ از ﺧﺎﻧﻮادﻩ‬
‫ﻣﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ رهﺎﻳﯽ ﭘﻴﺪا ﮐﻨﺪ از اﻳﻦ ﺗﺸﮑﻴﻼت و ﺑﻴﺎﻳﺪ ﺑﻴﺮون‪ .‬روﯼ اﻳﻦ اﺳﺎس‬

‫‪ 362‬پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.١١٠‬‬

 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٤٣٦‬‬
‫ﺗﻼش ﻣﻀﺎﻋﻒ را ﮔﺬاﺷﺘﻴﻢ روﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺑﺘﻮاﻧﻢ از زﻧﺪان ﻓﺮار ﮐﻨﻢ‪ .‬هﻤﻴﻦ‬
‫هﻢ ﺷﺪ در ﻧﺰدﻳﮏ هﺎﯼ ﻧﻮروز ﺳﺎل ‪ ۶۶‬ﻣﻦ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ از زﻧﺪان ﻓﺮار ﮐﻨﻢ و ﺑﻴﺎﻳﻢ‬
‫ﺧﺎرج از زﻧﺪان‪.‬‬
‫ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﯽ‪ :‬در ﻓﺮارﺗﺎن از زﻧﺪان ﺁﻗﺎﯼ ﻣﻬﻨﺪس ﺟﻤﺸﻴﺪ ﺗﻔﺮﻳﺸﯽ ﺁﻳﺎ ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ اﻳﺮان هﻢ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﮐﻤﮏ ﮐﺮد؟‬
‫ﺗﻔﺮﻳﺸﯽ‪ :‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﻳﻦ ﮐﻤﮑﯽ ﻧﮑﺮد‪ .‬دوﺳﺘﺎن و ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﻣﻦ‬
‫ﮐﻤﮏ ﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﺎ ﻃﺮﺣﯽ ﮐﻪ ﺧﻮدم روﻳﺶ ﮐﺎر ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﻣﺪت ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدﯼ‬
‫هﻢ ﮐﺎر ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﻳﮑﯽ از اﻳﻦ ﻃﺮح هﺎ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮔﻔﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺳﺮاﻳﺪار رﺋﻴﺲ زﻧﺪان ﺑﻮدم و ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﻳﮏ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻃﺮح هﺎ ‪...‬‬
‫ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﯽ‪ :‬در زﻧﺪان ﺗﻬﺮان‪ ،‬اوﻳﻦ؟‬
‫ﺗﻔﺮﻳﺸﯽ‪ :‬در ﻗﺰل ﺣﺼﺎر‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدم ﺑﻪ ﻗﺰل ﺣﺼﺎر و از ﺁن ﺟﺎ‬
‫ﻃﺒﻖ اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺧﻮدم ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدم و ﺑﻪ ﺧﺎرج اﻧﺘﻘﺎل دادﻩ ﺑﻮدم‬
‫و در ﺧﺎرج روﯼ اﻳﻦ هﺎ ﮐﺎر ﮐﺮدﻩ و زﻣﻴﻨﻪ ﻓﺮار ﻣﻦ از زﻧﺪان ﻓﺮاهﻢ ﺷﺪ‪....‬‬
‫ﻋﺒﺎﺳﯽ‪ :‬در ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﺷﻤﺎ ﺳﻪ ﺳﺎل در زﻧﺪان ﺑﻮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻔﺮﻳﺸﯽ‪ :‬در ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﺳﻪ ﺳﺎل زﻧﺪان ﺑﻮدم و ‪ ٨‬ﻣﺎﻩ زﻳﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ‬
‫‪٣٦٣‬‬
‫ﺑﻮدم‪.‬‬
‫ﺗﻔﺮﻳﺸﯽ ﮐﻪ ﮔﺬرش ﺑﻪ زﻧﺪان هﺎﯼ رژﻳﻢ ﻧﻴﺎﻓﺘﺎدﻩ‪ ،‬ﺗﺼﻮﻳﺮ اﺑﻠﻬﺎﻧﻪ اﯼ از زﻧﺪان داﺷﺘﻪ و ﻓﮑﺮ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ زﻧﺪان رژﻳﻢ ﺟﺎﻳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ رﺋﻴﺲ ﺁن ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺳﺮاﻳﺪار هﻢ داﺷﺘﻪ ﺗﺎ وﯼ ﺑﺮاﯼ ﻓﺮار‬
‫از زﻧﺪان ﻧﻘﺶ او را ﺑﺎزﯼ ﮐﻨﺪ‪ .‬او و ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﮔﺮ‪ ،‬ﺑﻴﺎن ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻳﮏ ﻣﺤﮑﻮم زﻳﺮ اﻋﺪام‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮادرش هﻢ اﻋﺪام ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺳﺮاﻳﺪار رﺋﻴﺲ زﻧﺪان ﺷﺪﻩ اﺳﺖ؟ ﭼﻪ ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ را در‬
‫اﺧﺘﻴﺎر رژﻳﻢ ﻗﺮار دادﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ؟ ﻧﮑﺘﻪ اﯼ ﮐﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﮔﺮ و‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺷﻮﻧﺪﻩ از ﺁن ﻏﺎﻓﻞ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ زﻧﺪان ﻗﺰل ﺣﺼﺎر در ﺁﺑﺎن ﻣﺎﻩ ﺳﺎل ‪۶۵‬‬
‫از زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و زﻧﺪان ﺑﻪ ﻣﺤﮑﻮﻣﺎن ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺖ‪ .‬ﭘﻴﺶ از‬
‫ﺁن ﻧﻴﺰ زﻧﺪاﻧﻴﺎن زﻳﺮ ﺣﮑﻢ را ﺑﻪ ﺁن ﺟﺎ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﻤﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ در اواﺧﺮ ﺳﺎل ‪ ۶٢‬ﺗﻌﺪادﯼ‬
‫از زﻧﺪاﻧﻴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ داراﯼ اﻋﺪام ﺗﻌﻠﻴﻘﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺮاﯼ ﻣﺪت ﮐﻮﺗﺎهﯽ در ﻗﺮﻧﻄﻴﻨﻪ ﻗﺰل ﺣﺼﺎر‬
‫ﻣﺤﺒﻮس ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٢۵‬‬
‫اﺑﺘﺬال در ﻟﺒﺎس "اﻧﻘﻼﺑﯽ ﮔﺮﯼ"‬
‫ﺧﻠﻖ ﺷﺨﺼﻴﺘﯽ ﺧﻴﺎﻟﯽ ﺑﺮ روﯼ ﺳﺎﻳﺖ هﺎﯼ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﯽ ﺣﺎﮐﯽ از ﻧﺒﻮغ ﺳﺮﺷﺎر واروﻧﻪ ﯼ ﻣﺎ‬
‫اﻳﺮاﻧﻴﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻇﺎهﺮاً ﺑﺎ وﺟﻮد ﺻﺪهﺎ هﺰار زﻧﺪاﻧﯽ و ﻳﺎ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺻﺎﺑﻮن رژﻳﻢ ﺑﻪ ﺗﻦ ﺷﺎن ﺧﻮردﻩ ﻣﺎ هﻤﭽﻨﺎن در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻧﻴﺰ دﭼﺎر ﮐﻤﺒﻮد ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻴﻢ و‬

‫‪ 363‬ﺱﺎﻳﺖ ﻧﮕﺎﻩ ﻧﻮ‪ ،‬از ﺱﺎﻳﺖ هﺎﯼ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ وزارت اﻃﻼﻋﺎت رژﻳﻢ ﮐﻪ در ﻧﺮوژ ﻓﻌﺎل اﺱﺖ‪.‬‬
‫‪٤٣٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺧﻠﻖ ﭘﺪﻳﺪﻩ هﺎﯼ ﺧﻴﺎﻟﯽ هﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﻣﻬﺮﯼ اﻣﻴﺮﯼ "ﺳﻮﭘﺮزﻧﯽ" اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺑﻬﺎر ‪ ٨۴‬ﺑﺎ‬
‫ﺣﻀﻮر در ﺳﺎﻳﺖ هﺎ و وﺑﻼگ هﺎﯼ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﯽ ﭘﺎ ﺑﻪ ﻋﺮﺻﻪ وﺟﻮد ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﻳﮏ ﺗﻨﻪ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ‬
‫رژﻳﻢ و ﻏﺪارﻩ ﺑﻨﺪاﻧﺶ رﻓﺘﻪ و ﭘﻴﺸﺘﺎز اﻧﻮاع و اﻗﺴﺎم ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ ﻋﻠﻨﯽ و ﻣﺤﻴﺮاﻟﻌﻘﻮل داﺧﻞ‬
‫ﮐﺸﻮر اﺳﺖ! او رهﺒﺮﯼ ﺗﻈﺎهﺮات هﺎ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد و ﺑﺎ رادﻳﻮهﺎ و ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت‬
‫ﺧﺎرﺟﯽ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﻃﺮﻓﻪ ﺁن ﮐﻪ هﻴﭻ اﺗﻔﺎﻗﯽ هﻢ ﺑﺮاﻳﺶ ﻧﻤﯽ اﻓﺘﺪ! ﮔﻮﻳﯽ ﮐﻪ "ﻗﻞ هﻮ‬
‫اﷲ" و ﻳﺎ "و ﺟﻌﻠﻨﺎ ﻣﻦ ﺑﻴﻦ اﻳﺪﻳﻬﻢ ﺳﺪاً ‪ " ...‬ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ و ﻓﻮﺗﯽ دور و ﺑﺮش ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و‬
‫ﻣﺄﻣﻮران رژﻳﻢ ﮐﻮر و ﻧﺎﺑﻴﻨﺎ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و ﻣﺘﻮﺟﻪ ﯼ ﺣﻀﻮر او در ﮐﻨﺎرﺷﺎن ﻧﻤﯽ ﺷﻮﻧﺪ! ﺑﺮاﯼ‬
‫ﺁن ﮐﻪ اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل و ﭘﺬﻳﺮش هﻤﮕﺎن اﻓﺘﺪ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﯼ زﻧﺪان ﻧﻴﺰ ﺑﺮاﻳﺶ ﺗﺮاﺷﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻮﻳﯽ ﺑﺪون ﺳﺎﺑﻘﻪ ﯼ زﻧﺪان ﻳﮏ ﺟﺎﯼ ﮐﺎر ﻟﻨﮓ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻮﺟﻮد ﺧﻴﺎﻟﯽ‪ ،‬ﻣﺪﻋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫در ﺳﺎل ‪ ٧٩‬دﺳﺘﮕﻴﺮ و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪﻩ و ﭘﺲ از ﺁن در اﻳﺮان "ﻣﺒﺎرزات زﻧﺎن" را هﺪاﻳﺖ و‬
‫رهﺒﺮﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬او در ﻣﻮرد ﺑﺮﺧﻮرد ﺧﻴﺎﻟﯽ اش ﺑﺎ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن و زﻧﺪاﻧﺒﺎﻧﺎن ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ ﺑﻮد آﻪ ﺷﺮاﻳﻂ زﻧﺪان آﻪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺷﺮاﻳﻂ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺧﻴﻠﯽ ﻋﻮض‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻟﺤﻈﺎﺗﯽ داﺷﺘﻢ آﻪ اﺣﺴﺎس ﻣﯽ آﺮدم ﺑﺎزﺟﻮ و زﻧﺪاﻧﺒﺎن از ﻣﺎ‬
‫ﻣﯽ ﺗﺮﺳﻨﺪ و ﺧﻴﻠﯽ از ﺟﺎهﺎ از ﻣﻮﺿﻊ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ و ﺗﺤﻠﻴﻞ هﺎﯼ‬
‫"ﭼﭗ اﻧﺪر ﻗﻴﭽﯽ" ﻣﯽ آﺮدﻧﺪ ﮔﻮﻳﯽ آﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﺮاﯼ ﻓﺮداﯼ اﻧﻘﻼب و ﻗﻴﺎم‬
‫ﺧﻠﻖ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻴﻬﯽ ﺑﺮاﯼ آﺎرهﺎﯼ ﺧﻮد و ﻣﺰدورﻳﺸﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ! ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ‬
‫ﻣﺎ هﻢ ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻣﺎن را در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﺁﻧﺎن ﺑﺎﻻ ﺑﺮدﻳﻢ‪ ،‬در ﻋﻤﻞ اﺣﺴﺎس ﻣﯽ آﺮدم‬
‫آﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺁﻧﺎن ﺣﺘﺎ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺗﻌﺎدل ﻗﻮا ﺑﺮﺗﺮﯼ دارم‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺧﻴﻠﯽ از ﺟﺎهﺎ‬
‫ﻣﻦ از ﺁن هﺎ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﯽ ﻣﯽ آﺮدم و ﺁﻧﺎن را ﺳﺌﻮال ﭘﻴﭻ ﻣﯽ آﺮدم و ﺑﺎ ﻣﺸﺎهﺪﻩ‬
‫زﺑﻮﻧﯽ و ﺿﻌﻒ ﺁن هﺎ دروﻧﺎً اﺣﺴﺎس ﻗﺪرت ﻣﯽ آﺮدم‪ .‬و اﻣﺎ واﻗﻌﻴﺖ ﺗﺎﺑﻨﺎآﯽ را‬
‫آﻪ در ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﺁن اﺷﺎرﻩ آﺮدم اﻳﻦ ﺑﻮد آﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ اﻋﺘﺮاﺿﺎت و‬
‫ﺁﮔﺎهﯽ هﺎﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ و رو ﺷﺪن دﺳﺖ اﻳﻦ ﻣﺰدوران ﺣﺎآﻢ‪ ،‬ﻋﻤﻼً ﺁن هﺎ ﻧﻴﺰ در‬
‫دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺗﻌﺎدل ﻗﻮا ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ آﻪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﺎ زﻳﺎد در ﻧﻴﻔﺘﻨﺪ! ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ درون ﺁن هﺎ را ﺑﺨﻮاﻧﻢ و از اﻳﻦ آﻪ اﺑﺘﺪاﯼ ورودم ﺑﻪ زﻧﺪان‬
‫ﺗﺮس داﺷﺘﻢ ﺑﻪ ﺧﻮدم ﺧﻨﺪﻳﺪم ﭼﻮن ﻋﻤﻼً ﺷﺎهﺪ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﺑﻮدم آﻪ ﺗﺮس در‬
‫دل و ﭼﻬﺮﻩ و ﭼﺸﻢ هﺎﯼ اﻳﻦ ﻣﺰدوران ﻣﻮج ﻣﯽ زﻧﺪ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻳﻤﺎن‬
‫ﺁوردم آﻪ ﺳﺮﻓﺼﻞ ﻋﻮض ﺷﺪﻩ و ﻓﺎز‪ ،‬ﻓﺎز ﺗﻬﺎﺟﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺷﻮﺧﯽ ﺑﻪ ﺑﭽﻪ هﺎ‬
‫ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻢ ﻣﺜﻞ آﺎرﺗﻦ ﺗﺎم و ﺟﺮﯼ ﺷﺪﻩ ‪ ،‬آﻪ ﺣﺎﻻ ﻧﻮﺑﺖ ﮔﺮﺑﻪ اﺳﺖ آﻪ از ﻣﻮﺷﻪ‬
‫‪٣٦٤‬‬
‫ﺑﺘﺮﺳﻪ و ﻓﺮار آﻨﻪ! ‪...‬‬
‫از ذﮐﺮ ﺑﻘﻴﻪ داﺳﺘﺎن ﻣﻼﻟﺖ ﺑﺎر اﻳﺸﺎن ﺧﻮددارﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺸﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺧﺮوار اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﯼ ﻧﺎﺷﯽ در ﺟﻠﺪِ ﻣﻬﺮﯼ اﻣﻴﺮﯼ ﻓﺮو رﻓﺘﻪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﺮش زﻧﺪان ﻧﺪﻳﺪﻩ و ﺑﺎ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﯼ‬
‫ﺑﺎزﺟﻮ‪ ،‬زﻧﺪاﻧﺒﺎن‪ ،‬ﺷﮑﻨﺠﻪ‪ ،‬ﮐﺎﺑﻞ و‪ ...‬ﺁن هﻢ از ﻧﻮع "اﺳﻼﻣﯽ" اش ﺁﺷﻨﺎ ﻧﻴﺴﺖ ﻳﮏ ﻣﺸﺖ‬

‫‪www.gozareshgar.com/index.php?t=38&seite=56&location=read&id=5069 364‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٤٣٨‬‬
‫ﺷﻌﺮ و ﺷﻌﺎر ﺑﺎ ﻓﺮهﻨﮓ ﮔﻔﺘﺎرﯼ و ﻧﻮﺷﺘﺎرﯼ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺳﺎل هﺎﺳﺖ رﻧﮓ اﻳﺮان را ﻧﺪﻳﺪﻩ ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮرد ﺧﻼﻳﻖ ﻣﯽ دهﺪ و ﺑﻪ رﻳﺶ هﺮﭼﻪ زﻧﺪاﻧﯽ و زﺟﺮ ﮐﺸﻴﺪﻩ اﺳﺖ ﻣﯽ ﺧﻨﺪد و رﻧﺞ و‬
‫ﺣﺮﻣﺎن و درد ﺻﺪهﺎ هﺰار ﺗﻦ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺑﺎزﯼ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﮑﻞ اﺑﺘﺬال اﻳﻦ ﺑﺎر در‬
‫ﻟﺒﺎس "اﻧﻘﻼﺑﯽ ﮔﺮﯼ" ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮﻩ ﻧﻮﻳﺴﯽ در ﻣﻮرد زﻧﺪان ﻧﻴﺰ دﺳﺖ ﻣﯽ ﮔﺸﺎﻳﺪ‪ .‬ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻴﺪ‬
‫اﻓﺮادﯼ ﺑﺎ ﺧﻮاﻧﺪن ﭼﻨﻴﻦ هﺠﻮﻳﺎﺗﯽ و ﻳﺎ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﮐﺬﺑﯽ ﭘﺎ ﺑﻪ زﻧﺪان و‬
‫واﻗﻌﻴﺖ هﺎﯼ ﺁن ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﭼﻪ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺪا ﻣﯽ داﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻬﻤﻼت در ﺷﺮاﻳﻄﯽ‬
‫ﺑﺎﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ هﻤﻴﻦ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن در ﺳﺎل هﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮر از اﻧﺠﺎم هﻴﭻ ﺟﻨﺎﻳﺘﯽ ﺣﺘﺎ در ﺣﻖ‬
‫هﻤﺴﺮ ﺳﻌﻴﺪ اﻣﺎﻣﯽ ﮐﻪ از ﻳﺎران ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻮد ﻓﺮوﮔﺬار ﻧﮑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﯼ ﻧﺎﺷﯽ درﮎ‬
‫ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﮑﻞ ﺷﻘﺎوت و ﺑﻴﺮﺣﻤﯽ ﻳﮏ رژﻳﻢ ﻗﺮون وﺳﻄﺎﻳﯽ را ﺑﻪ زﻳﺮ ﺳﺆال‬
‫ﻣﯽ ﺑﺮد‪.‬‬

‫‪٢۶‬‬
‫ﮐﺘﺎﻳﻮن ﺁذرﻟﯽ و ﮐﺘﺎب "ﻣﺼﻠﻮب"‬
‫ﮐﺘﺎﻳﻮن ﺁذرﻟﯽ ﮐﻪ ﺧﻮد را داراﯼ "اﻓﮑﺎر ﭼﭗ" ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬در رواﻳﺘﯽ ﺳﺮاﺳﺮ‬
‫ﻧﺎدرﺳﺖ از زﻧﺪان ﻣﺸﻬﺪ و ﻧﻴﺸﺎﺑﻮر‪ ،‬در ﮐﺘﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم "ﻣﺼﻠﻮب" ﺑﺎ دﺳﺖ درازﯼ و‬
‫دﺳﺖ ﺑﺮد ﺑﻪ ﮐﺘﺎب هﺎ و ﺧﺎﻃﺮات زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﺑﻬﺮﻩ ﮔﻴﺮﯼ ﻧﺎﺷﻴﺎﻧﻪ از ﺁن هﺎ و ﻗﻮﻩ ﯼ‬
‫ﺗﺨﻴﻞ ﺷﺨﺼﯽ و اﺣﺘﻤﺎﻻً ﮐﻤﮏ هﺎﯼ دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﺟﺰ ﮔﺴﺘﺮش دادن ﺑﺎزار ﺳﻴﺎﻩ ﺗﻘﻠﺐ و ﺟﻌﻞ‬
‫در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ "ﺧﺎﻃﺮات زﻧﺪان"‪ ،‬ﮐﺎر دﻳﮕﺮﯼ اﻧﺠﺎم ﻧﺪادﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻮﻳﯽ ﺗﻤﺎم ﺗﻼش وﯼ در‬
‫اﻳﻦ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﻄﺮﻩ اﺷﮑﯽ از ﭼﺸﻢ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﺑﯽ ﺧﺒﺮ از هﻤﻪ ﺟﺎ ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬
‫ﮐﺘﺎﻳﻮن ﺁذرﻟﯽ در ﮐﺘﺎﺑﯽ ‪ ٣٧٠‬ﺻﻔﺤﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﻨﺎرﻳﻮﯼ ﻳﮏ ﻓﻴﻠﻢ هﻨﺪﯼ و ﻳﺎ ﮐِﻴﺴﯽ ﺟﻌﻠﯽ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﭘﻨﺎهﻨﺪﮔﯽ و اﻗﺎﻣﺖ در ﮐﺸﻮرهﺎﯼ اروﭘﺎﻳﯽ ﺷﺒﻴﻪ اﺳﺖ‪ ،‬از هﺮ درﯼ ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ و‬
‫ﺧﻮد را ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ اﻧﻮاع و اﻗﺴﺎم ﺟﻨﺎﻳﺖ هﺎﯼ رژﻳﻢ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬او ﺑﺎ ﮐﺘﺎب "ﻣﺼﻠﻮب" اش‪،‬‬
‫در واﻗﻊ ﭘﻴﺶ از هﺮ ﭼﻴﺰ‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﺖ را ﺑﻪ ﺻﻠﻴﺐ ﮐﺸﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﻗﺮار ﻧﻴﺴﺖ‬
‫هﻴﭻ واﻗﻌﻪ اﯼ ﺷﮑﻠﯽ ﺣﻘﻴﻘﯽ داﺷﺘﻪ و از ﻣﻨﻄﻖ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﻧﮕﺎرش ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ و ﻃﺮح ﻣﻄﺎﻟﺐ و ﺑﯽ اﻃﻼﻋﯽ او از ﺑﺪﻳﻬﯽ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﯽ و‬
‫ﺗﺎرﻳﺨﯽ اﻳﺮان ﻣﻌﺎﺻﺮ‪ ،‬اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﺗﺮدﻳﺪ ﻣﯽ اﻧﺪازد ﮐﻪ وﯼ اﺳﺎﺳﺎً زﻧﺪان ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ‬
‫در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﻪ زﻧﺪان اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﺎﺷﺪ! داورﯼ ﻣﻦ در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﮐﺘﺎﻳﻮن ﺁذرﻟﯽ ﻧﻪ‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﺁﮔﺎهﯽ از وﺿﻌﻴﺖ و ﻳﺎ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﯼ او‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ و ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ ﻧﻮﺷﺘﻪ هﺎﯼ وﯼ و‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻃﺮح ﺷﺪﻩ در ﮐﺘﺎب اﻳﺸﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻢ ﺧﻮدم را ﻗﺎﻧﻊ ﮐﻨﻢ و ﺑﮕﻮﻳﻢ‪:‬‬
‫ﺷﺎﻳﺪ اﺷﺘﺒﺎﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ و او ﺁن ﭼﻨﺎن ﻏﺮق در اوهﺎم و ﺧﻴﺎﻟﺒﺎﻓﯽ هﺎﯼ ﺧﻮد ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺨﺺ‬
‫ﺁﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ زﻧﺪان در ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ را ﺑﻪ اﻳﻦ داورﯼ ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪ! وﻟﯽ ﺑﻪ ﺿﺮس‬
‫ﻗﺎﻃﻊ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﮐﻪ هﻴﭻ رواﻳﺖ واﻗﻌﯽ ﻳﺎ ﺣﺘﺎ ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﻪ واﻗﻌﻴﺖ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ‬
‫زﻧﺪان‪ ،‬در اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻧﺸﺮ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺁﺛﺎر‪ ،‬ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن را ﺑﺮ ﺳﺮ‬
‫‪٤٣٩‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫دوراهﯽ ﭘﺬﻳﺮش رﻧﺞ ﻧﺎﻣﻪ ﯼ واﻗﻌﯽ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در زﻧﺪان هﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﺟﻮاﻧﯽ ﺷﺎن‬
‫ﭘﺮﭘﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺮار ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ "ﺧﺎﻃﺮﻩ ﻧﻮﻳﺴﯽ" هﺎ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻟﻮث ﺷﺪن ﺟﻨﺎﻳﺖ هﺎﯼ‬
‫رژﻳﻢ ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺳﺎﻳﻪ اﯼ از ﺷﮏ و ﺗﺮدﻳﺪ ﺑﺮ هﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻣﯽ اﻧﺪازد‪.‬‬
‫ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ در زﻳﺮ ﺧﻮاهﺪ ﺁﻣﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎﻳﯽ اﺳﺖ از ﮐﺘﺎب "ﻣﺼﻠﻮب" ﺗﺎ ﮔﻔﺘﻪ هﺎﻳﻢ ﺑﯽ‬
‫ﻣﺪرﮎ و دﻟﻴﻞ ﻧﺒﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﮔﺮﻧﻪ ﮐﻤﺘﺮ ﺻﻔﺤﻪ اﯼ از ﮐﺘﺎب و ﺑﺪون اﻏﺮاق هﻴﭻ رواﻳﺖ‬
‫ﻣﻄﺮح ﺷﺪﻩ اﯼ از ﺳﻮﯼ ﮐﺘﺎﻳﻮن ﺁذرﻟﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ در ﺗﻀﺎد زﻣﺎﻧﯽ و ﻳﺎ ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﺑﺎ دﻳﮕﺮ‬
‫ﻗﺴﻤﺖ هﺎﯼ ﮐﺘﺎب و ﻳﺎ ﺑﺎ واﻗﻌﻴﺖ ﻧﺒﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺘﺎﻳﻮن ﺁذرﻟﯽ ﺻﺤﻨﻪ ا ﯼ را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺪاران ﺑﺮاﯼ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ وﯼ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺷﺎن‬
‫ﺣﻤﻠﻪ ﮐﺮدﻩ و ﻣﺎدرش را ﻣﻮرد ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ ﻗﺮار دادﻩ اﻧﺪ‪:‬‬
‫ﻣﺎدرم را در ﻣﻘﺎﺑﻠﻢ ﮐﻮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﻠﯽ هﺎ ﺑﺮ ﺻﻮرﺗﺶ زدﻧﺪ‪ .‬ﺗﮑﻔﻴﺮ و ﺗﺤﻘﻴﺮش‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ دﺧﺘﺮﯼ را ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﺁوردﻩ‪ ،‬اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ او را ﺗﺮﺑﻴﺖ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ!‬
‫ﻣﺎدرم ﻣﯽ ﻧﺎﻟﻴﺪ‪ .‬ﭘﺪرم ﺑﺎ هﺮ ﺳﻴﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺻﻮرت ﺁن زن ﭘﻴﺮ ﻓﺮﺗﻮت ﮐﻮﻓﺘﻪ‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻳﺎد ﻣﯽ زد‪ :‬ﻣﺤﺾ رﺿﺎﯼ ﺧﺪا‪ ،‬ﻧﺰن ﻣﺮد! و ‪ ...‬او ﻣﯽ ﮐﻮﻓﺖ‪.‬‬
‫هﻤﭽﻨﺎن ﻣﯽ ﮐﻮﻓﺖ‪ .‬ﻣﺎدرم ﻣﯽ ﮔﺮﻳﺴﺖ و ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻪ او رﮐﻴﮏ ﺗﺮﻳﻦ ﻓﺤﺶ هﺎ را‬
‫ﻧﺜﺎر ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﻣﺎدر ﺳﺮ ﺑﻪ زﻳﺮ ﻓﺮو ﺑﺮدﻩ ﺑﻮد و ﻣﯽ ﻧﺎﻟﻴﺪ و از ﺳﺮ ﺑﻴﺨﻮدﯼ و‬
‫دردﯼ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺟﺎﻧﺶ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد اﻧﺪﮐﯽ از ﮔﻴﺴﻮان ﺳﭙﻴﺪ رﻧﮕﺶ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺪر دو ﺑﻨﺪ‬
‫‪٣٦٥‬‬
‫اﻧﮕﺸﺖ‪ ،‬ﺑﻪ در ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮐﺘﺎﻳﻮن ﺁذرﻟﯽ در ﺻﻔﺤﻪ ﯼ ‪ ٣٣‬ﮐﺘﺎب ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮش را ﭘﻴﺮزﻧﯽ ‪ ۵٠‬ﺗﺎ ‪ ۶٠‬ﺳﺎﻟﻪ ﻣﻌﺮﻓﯽ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و در ﺻﻔﺤﻪ‪ ٨۴‬ﮐﺘﺎب در ﺑﺎرﻩ ﯼ او ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻗﻄﻌﺎً ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﻣﺎدرﺑﺰرﮔﻢ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﺗﺼﻮر ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ دروﻏﮕﻮ ﮐﻢ ﺣﺎﻓﻈﻪ اﺳﺖ؟ وﻗﺘﯽ زﻧﯽ ‪ ۵٠‬ﺗﺎ ‪ ۶٠‬ﺳﺎﻟﻪ او را‬
‫ﺑﻪ ﻳﺎد ﻣﺎدرﺑﺰرﮔﺶ ﻣﯽ اﻧﺪازد‪ ،‬ﺁﻳﺎ ﺗﻮﺻﻴﻔﯽ ﮐﻪ او از ﻣﺎدر "ﭘﻴﺮ وﻓﺮﺗﻮت"اش ﺑﺎ "ﮔﻴﺴﻮاﻧﯽ‬
‫ﺳﻔﻴﺪ" ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬واﻗﻌﯽ اﺳﺖ؟ ﺁﻳﺎ ﻧﻤﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺮزن ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮ او را ﺑﻪ ﻳﺎد ﻣﺎدرش ﻣﯽ اﻧﺪاﺧﺖ؟‬
‫ﺁﻳﺎ ﻣﺎدرﯼ ﮐﻪ ﻓﺮزﻧﺪِ زﻧﯽ ‪ ۵٠‬ﺗﺎ ‪ ۶٠‬ﺳﺎﻟﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺁن ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﮐﺘﺎﻳﻮن ﺁذرﻟﯽ‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ؟ ﭘﺎﺳﺪاران ﺑﺎ ﮐﺘﺎﻳﻮن ﺁذرﻟﯽ و ﭘﺪرش ﮐﺎرﯼ ﻧﺪارﻧﺪ و ﺳﻴﻠﯽ ﺑﻪ ﮔﻮش‬
‫ﻣﺎدرش ﮐﻪ ﺗﺎزﻩ ﻋﻤﻞ ﺟﺮاﺣﯽ داﺷﺘﻪ و روﯼ ﺻﻨﺪﻟﯽ ﭼﺮﺧﺪار ﻧﺸﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽ زﻧﻨﺪ‪ .‬ﺁن‬
‫هﻢ ﺑﻪ ﺟﺮم اﻳﻦ ﮐﻪ ﭼﺮا ﮐﺘﺎﻳﻮن را زاﻳﻴﺪﻩ اﺳﺖ! ﺁﻳﺎ ﺑﺮﺧﻮرد ﭘﺎﺳﺪاران واﻗﻌﯽ اﺳﺖ؟‬
‫ﮐﺘﺎﻳﻮن ﺁذرﻟﯽ ﻧﻪ رﺋﻴﺲ زﻧﺪان ﻣﺸﻬﺪ را ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﺪ و ﻧﻪ ﻣﺴﺌﻮﻻن رﺳﻴﺪﮔﯽ ﺑﻪ ﭘﺮوﻧﺪﻩ ﯼ‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ در ﻣﺸﻬﺪ را و ﻧﻪ ﻣﺤﻞ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ و ﻧﻪ روال ﻗﻀﺎﻳﯽ در ﺟﻤﻬﻮرﯼ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ را‪ .‬او ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﺑﺎز ﺑﻪ زﻧﺪان ﻣﯽ رود و در ﺧﻼل دوران ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ و‪ ...‬ﻧﻴﺰ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﻳﮏ ﺑﺎر ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ دارد و در ﺑﺎﻗﯽ ﻣﻮارد ﺑﺪون ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ اﺳﺖ! او ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ در‬
‫دوران زﻳﺮﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ در ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ اﯼ ﺣﺒﺲ ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ ﻳﮏ ﺳﻤﺖ ﺁن ﻣﻴﻠﻪ اﯼ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﻟﯽ او ﺗﻨﻬﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﻓﺮدﯼ را ﮐﻪ در ﺳﻠﻮل روﺑﻪ روﯼ اش ﻣﺤﺒﻮس ﺑﻮدﻩ‪ ،‬ﺑﺒﻴﻨﺪ!‬

‫‪ 365‬ﻣﺼﻠﻮب‪ ،‬ﮐﺘﺎﻳﻮن ﺁذرﻟﯽ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪١۵‬و ‪.١۶‬‬

 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٤٤٠‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ در ﺻﻔﺤﻪ هﺎﯼ ﺑﻌﺪ ﮐﺘﺎب ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ او ﻗﺎدر ﺑﻪ دﻳﺪن و ﮔﻔﺖ وﮔﻮ ﺑﺎ اﻓﺮاد‬
‫زﻳﺎدﯼ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬هﺮ ﮐﺲ ﮐﻪ زﻧﺪان ﺑﻮدﻩ‪ ،‬ﻣﯽ داﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ‪ ،‬ﺁن هﻢ ﺑﺮاﯼ‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎﻧﯽ ﮐﻪ زﻳﺮﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬ﻳﮏ ﺳﻤﺖ ﺁن ﻣﻴﻠﻪ اﯼ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺷﮑﻨﺠﻪ‬
‫ﺷﺪﻩ از ﭘﺸﺖ ﻣﻴﻠﻪ هﺎﯼ ﺁن ﺑﻪ درد دل ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺛﺎﻧﯽ زﻧﺪان وﮐﻴﻞ ﺁﺑﺎد ﻣﺸﻬﺪ ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ و زﻳﺮزﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﮐﻪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﺗﺸﺮﻳﺢ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺪارد‪.‬‬
‫او ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ ﮐﻪ دﮐﺘﺮ ﻣﻌﺎﻟﺠﺶ ﺑﻪ ﻣﺪت ﺑﻴﺶ از ﻳﮏ ﺳﺎل‪ ،‬روزﯼ دو ﻣﺮﺗﺒﻪ در ﺳﻠﻮل‬
‫اﻧﻔﺮادﯼ ﺑﻪ او ﺳﺮ زدﻩ و زﺧﻢ هﺎﻳﺶ را ﭘﺎﻧﺴﻤﺎن ﮐﺮدﻩ و در هﻤﻴﻦ دوران ﺑﺮاﯼ ﺗﺤﻤﻞ‬
‫ﺳﺨﺘﯽ هﺎ ﺑﻪ او روﺣﻴﻪ هﻢ ﻣﯽ دادﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﮐﺴﯽ ﺷﻨﻴﺪﻩ ﮐﻪ در ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن هﺎﯼ اروﭘﺎ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺟﺮاﺣﺖ ﺑﻴﻤﺎرﯼ را روزﯼ دوﺑﺎر ﭘﺎﻧﺴﻤﺎن ﮐﻨﻨﺪ؟ ﺁﻳﺎ دﮐﺘﺮ زﻧﺪان ﻣﺨﻮف رژﻳﻢ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎ‬
‫زﻧﺪاﻧﯽ رﻓﺘﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ؟ ﺟﺎﻟﺐ ﺁن ﮐﻪ ﺧﺎﻧﻢ ﺁذرﻟﯽ ﺑﻌﺪ از اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ﻋﻤﻮﻣﯽ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺎزﯼ‬
‫ﺑﻪ دوا و درﻣﺎن و ﭘﺎﻧﺴﻤﺎن زﺧﻢ هﺎ ﭘﻴﺪا ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﻋﺠﻴﺐ ﻧﻴﺴﺖ؟‬
‫او ﻣﺪﻋﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد در ﺳﺎل ‪ ۶٣‬در ﻣﺸﻬﺪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺶ در اوﻟﻴﻦ ﺟﻠﺴﺎت ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ او را ﺑﻪ‬
‫ﺗﺤﻤﻞ ‪ ۴‬ﺳﺎل زﻧﺪان ﻣﺤﮑﻮم ﻣﯽ ﮐﻨﺪ! ﺑﻌﺪهﺎ ﺣﺘﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻇﺎهﺮﯼ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ دادﮔﺎﻩ ﺑﺮدﻩ‬
‫ﻧﻤﯽ ﺷﻮد و هﻤﺎن ﭼﻬﺎرﺳﺎل زﻧﺪان را ﺑﻪ او اﺑﻼغ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺑﺎزﺟﻮ ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﻣﻴﺰش ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ .‬ﭼﻴﺰﯼ ﺑﺮ روﯼ ﭘﺮوﻧﺪﻩ اﯼ ﻧﻮﺷﺖ و اﺷﺎرﻩ‬
‫ﮐﺮد ﺑﻪ ﻧﮕﻬﺒﺎن ﮐﻪ ﻣﺮا و هﺎﻳﺪﻩ را ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺒﺮد‪ .‬ﺳﭙﺲ رو‬
‫ﮐﺮد ﺑﻪ ﻣﻦ و ﺑﺪون ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻣﻨﻄﻘﯽ‪ ،‬دﻓﺎﻋﯽ از ﺧﻮد‪ ،‬ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﭼﻬﺎرﺳﺎل زﻧﺪان ﻣﺤﮑﻮم هﺴﺘﻢ اﻣﺎ ﻗﺒﻞ از ﺁن ﮐﻪ ﺣﮑﻢ را ﺑﮕﺬراﻧﻢ ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺴﺖ‬
‫‪٣٦٦‬‬
‫ﮐﻤﯽ ادب ﺷﻮم‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺑﻌﻴﺪ اﺳﺖ در اواﺧﺮ ﺳﺎل ‪ ۶٣‬ﮐﻪ در زﻧﺪان هﺎﯼ رژﻳﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎل هﺎﯼ ﮔﺬﺷﺘﻪ از‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﺘﺮﯼ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ اﺗﻔﺎﻗﯽ اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ در ﺳﺎل ‪ ۶٠‬و در اوج‬
‫ﺑﺤﺮان و ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻪ ﻏﺎﻳﺖ وﺣﺸﺖ اﻧﮕﻴﺰ زﻧﺪان هﺎ‪ ،‬ﺣﺘﺎ اﮔﺮ ﺷﺪﻩ دادﮔﺎهﯽ ﻳﮏ دﻗﻴﻘﻪ اﯼ در‬
‫ﺷﻌﺒﻪ ﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ و ﻳﺎ روﯼ ﺗﺨﺖ ﺑﻬﺪارﯼ ﺑﺮﮔﺰار ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﮐﺎر را ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﻗﺘﻞ ﻋﺎم ‪ ۶٧‬ﻧﻴﺰ هﻤﻪ را ﺑﻪ دادﮔﺎﻩ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎزﺟﻮ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺴﯽ ﺣﮑﻢ زﻧﺪان ﻧﻤﯽ دهﺪ‪ ،‬ﺁن هﻢ در اوﻟﻴﻦ ﺟﻠﺴﻪ هﺎﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ! )اﻟﺒﺘﻪ ﺳﺮ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﺮدن اﻓﺮاد ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮﺿﻮع ﻓﻮق ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد هﻢ ﺣﮑﻢ از ﻗﺒﻞ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺮع ﺻﺎدر ﻣﯽ ﺷﺪ‪ (.‬ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن در ﺧﻼل ﮐﺎر ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دﺳﺘﺎوﻳﺰ‬
‫ﺑﺮاﯼ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر رواﻧﯽ روﯼ ﻓﺮد از ﺁن اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻬﺪﻳﺪ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ ﮐﺸﺘﻦ در‬
‫زﻳﺮ ﮐﺎﺑﻞ‪ ،‬اﻋﺪام و اﻧﺪاﺧﺘﻦ او در ﭼﺎﻟﻪ اﯼ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اﯼ ﮐﻪ ﮐﺴﯽ از ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﺶ ﻣﻄﻠﻊ ﻧﺸﻮد‬
‫و‪ ...‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻌﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ زﻣﻴﻨﻪ ﯼ ﻻزم ﺑﺮاﯼ ﺗﺨﺮﻳﺐ روﺣﻴﻪ و ﺷﮑﺴﺘﻦ‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ زﻧﺪاﻧﯽ را ﻓﺮاهﻢ ﮐﺮدﻩ و او را ﺑﻪ هﻤﮑﺎرﯼ وا دارﻧﺪ‪ .‬در واﻗﻊ او را ﺗﻬﺪﻳﺪ‬

‫‪ 366‬پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.۴٨‬‬

‫‪٤٤١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ‪ :‬در ﺻﻮرت ﻋﺪم هﻤﮑﺎرﯼ ﺑﺎ ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﯽ دﭼﺎر ﻣﯽ ﺷﻮﯼ! ﻧﻪ اﻳﻦ ﮐﻪ‬
‫در هﻤﺎن اوﻟﻴﻦ ﺟﻠﺴﻪ هﺎ ﺣﮑﻢ ﻧﻬﺎﻳﯽ او را ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻬﺎر ﺳﺎل اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ او اﻋﻼم ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در‬
‫ﺛﺎﻧﯽ ﮐﺴﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺷﮑﻨﺠﻪ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ و در ﺁن ﺷﺮاﻳﻂ هﺰار ﺑﺎر ﻣﺮگ را‬
‫ﺁرزو ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﻪ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﻨﻴﺪن ﭼﻬﺎر ﺳﺎل ﺣﺒﺲ‪ ،‬دﭼﺎر ﭼﻨﺎن وﺿﻌﻴﺖ روﺣﯽ اﯼ‬
‫ﺷﻮد ﮐﻪ دﺳﺖ ﻧﮕﻬﺒﺎن را ﺑﺎ ﻳﮏ ﺿﺮﺑﻪ ﯼ ﻣﺤﮑﻢ ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﺑﺮاﻧﺪ و ﺑﻌﺪ ﺗﮑﻪ اﯼ از ﮔﻮﺷﺖ‬
‫دﺳﺖ ﺑﺎزﺟﻮ را ﺑﺎ دﻧﺪان "ﻗﻠﻮﻩ ﮐﻦ" و ﺁوﻳﺰان ﮐﻨﺪ و ﺁب دهﺎﻧﺶ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺎزﺟﻮ ﺗﻒ‬
‫‪٣٦٧‬‬
‫ﮐﻨﺪ!‬
‫ﮐﺘﺎﻳﻮن ﺁذرﻟﯽ در ﺑﺎرﻩ ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺎﻩ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫ﺁن روز ﺑﺎر دﮔﺮ ﺣﺎج ﺁﻗﺎ دﺳﺘﻮر داد ﺗﺎ ﻣﺮا ﺑﻪ ﺳﻴﺎهﭽﺎل ﺷﻤﺎرﻩ ﺳﻪ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻴﺎهﭽﺎل ﺷﻤﺎرﻩ ﺳﻪ!؟ از ﻗﺮار ﻣﻌﻠﻮم ﺳﻴﺎهﭽﺎل هﺎ هﺮ ﻳﮏ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺁن ﭼﻪ روﯼ‬
‫ﻣﯽ داد و ﻣﯽ ﮔﺬﺷﺖ و ﺑﺮ اﺳﺎس ارزش ﺟﺮم ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪﯼ‬
‫‪٣٦٨‬‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫او ﮐﻪ ﻇﺎهﺮاً ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺎﻩ ﻧﺪﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺣﺘﻤﺎً در ﺳﻴﺎهﭽﺎل اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‬
‫و ﺁن هﻢ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪﯼ و درﺟﻪ ﺑﻨﺪﯼ دارد و هﺮ ﮐﺲ‪ ،‬هﻤﺎﻧﻨﺪ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ "دوزخ" ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻃﺒﻘﻪ و ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺧﻮد را دارد!‬
‫ﺗﺎ ﺁﻣﺪم ﻧﮕﺎﻩ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﭘﻴﺮﻩ زن ﻣﻔﻠﻮﮎ‪ ،‬اﻳﻦ زﻧﯽ ﮐﻪ ﻗﻄﻌﺎً ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ‬
‫ﻣﺎدر ﺑﺰرﮔﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺎر ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ ﺑﺎ ﻣﻦ ﭼﻪ ﮐﻨﺪ‪ ،‬در ﻳﮏ ﻟﺤﻈﻪ هﻮﻟﻨﺎﮎ‬
‫ﭼﻬﺎر ﭼﻨﮕﮏ‪ ،‬ﭼﻬﺎر ﮔﻴﺮﻩ ﻣﺤﮑﻢ ﺑﻪ ﻧﺎﺧﻦ هﺎﻳﻢ وﺻﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮ روﯼ ﮔﻴﺮﻩ هﺎﻳﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺻﻔﺤﻪ ﯼ ﻓﻠﺰﯼ ﺷﮑﻠﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و در ﭘﺸﺖ هﺮ ﮔﻴﺮﻩ ﻓﻨﺮﯼ وﺟﻮد‬
‫داﺷﺖ ﮐﻪ ﺣﺮﮐﺖ دﺳﺖ ﺟﻼد‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻳﮏ اهﺮم ﻗﻮﯼ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﮔﻴﺮﻩ هﺎ ﻣﺜﻞ‬
‫دﻧﺪان هﺎﯼ ﻳﮏ ﺳﻮﺳﻤﺎر ﮐﻪ دﻧﺪان هﺎﻳﺶ ﺑﻪ ﺗﻦ ﺁدﻣﻴﺰاد ﻗﻔﻞ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ و او را‬
‫ﺑﺎ ﻓﺸﺎر و ﺳﺨﺘﯽ ﺑﻪ ﻗﻌﺮ ﺁب ﻓﺮو ﺑﺮد‪ ،‬اﻧﮕﺸﺘﺎﻧﻢ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻗﻔﻞ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد از‬
‫وﺣﺸﺖ و درد ﻓﺮﻳﺎد ﺑﻠﻨﺪﯼ ﮐﺸﻴﺪم‪ .‬ﺑﺎر دﮔﺮ ﺑﺎﻻﯼ ﺳﺮم اﻳﺴﺘﺎد‪ ...‬دﺳﺘﻮر ﺑﻌﺪﯼ‬
‫را ﺑﺎ ﻳﮏ اﺷﺎرﻩ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺳﺮ از ﺻﻮرﺗﻢ ﺑﺮ ﻣﯽ داﺷﺖ ﺻﺎدر ﮐﺮد‪ .‬در ﻳﮏ‬
‫ﻟﺤﻈﻪ ﯼ ﮐﻮﺗﺎﻩ از ﭼﻬﺎر ﭼﻨﮕﮏ ﺗﻤﺎم وﺟﻮدم ﺁوﻳﺰان ﺷﺪ‪ .‬اﺣﺴﺎس ﮐﺮدم دﺳﺘﻢ‬
‫از ﮐﺘﻔﻢ ﺟﺪا ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ... .‬ﻣﻦ از ﻧﻮﮎ اﻧﮕﺸﺘﺎﻧﻢ‪ ،‬ﻧﺎﺧﻦ هﺎﻳﻢ از ﺁن ﭼﻨﮕﮏ هﺎ‬
‫‪٣٦٩‬‬
‫ﺁوﻳﺰان ﻣﯽ ﺷﺪم‪...‬‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در دوران ﺷﺎﻩ و ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺁﮔﺎﻩ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺁوﻳﺰان ﮐﺮدن‬
‫از ﻧﺎﺧﻦ و ﻳﺎ ﺣﺘﺎ اﻧﮕﺸﺖ اﻣﮑﺎن ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺁوﻳﺰان ﮐﺮدن ﻣﻌﻤﻮل ﻧﻴﺰ از ﻣﭻ دﺳﺖ ﻳﺎ ﭘﺎ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬دﺳﺘﮕﺎهﯽ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺎﺧﻦ ﮐﺸﻴﺪن ﺟﺰو‬

‫‪ 367‬پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.۴٩‬‬

‫‪ 368‬پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.۴٢‬‬
‫‪ 369‬پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪهﺎﯼ ‪.٨۴-٨۵‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٤٤٢‬‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎﯼ ﻣﺮﺳﻮم اﺳﺖ وﻟﯽ "ﺁوﻳﺰان ﮐﺮدن از ﻧﺎﺧﻦ" ﻧﻪ‪ .‬ﺣﺘﺎ ﺗﻤﺎم ﻧﺎﺧﻦ هﺎﯼ ﻳﮏ دﺳﺖ‪،‬‬
‫هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺤﻤﻞ ﺟﺴﻢ ﭘﻨﺠﺎﻩ ﮐﻴﻠﻮﻳﯽ را ﺑﮑﻨﻨﺪ؛ در ﺟﺎ ﮐﻨﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ! دﺳﺘﮕﺎهﯽ ﮐﻪ‬
‫او ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﮔﻴﺮ ﮐﺮدن ﺑﻪ ﻧﺎﺧﻦ ﺣﺘﻤﺎً ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺒﻼً زﻳﺮ ﻧﺎﺧﻦ رﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﺎﺧﻦ‬
‫را از ﮔﻮﺷﺖ ﺟﺪا ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ اﯼ رخ دادﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ اﻣﮑﺎن ﺁوﻳﺰان‬
‫ﮐﺮدن ﻓﺮد از ﻧﺎﺧﻦ ﻧﻤﯽ رود‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﭘﻴﺮزن ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮ ﻗﺒﻼً ﻳﮏ ﺑﺎر ﻧﻴﺰ دﺳﺖ هﺎﯼ ﮐﺘﺎﻳﻮن ﺁذرﻟﯽ را ﺑﺴﺘﻪ ﺗﺎ ﺑﺎزﺟﻮ ﺑﺎ‬
‫‪٣٧٠‬‬
‫اﻓﺘﺎدن روﯼ ﺑﺪن ﺧﺎﻧﻢ ﺁذرﻟﯽ‪ ،‬ﺳﻴﻨﻪ هﺎﻳﺶ را ﺑﺎ ﺁﺗﺶ ﺳﻴﮕﺎر ﺑﺴﻮزاﻧﺪ‪.‬‬
‫او از ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان "ﺣﺪ" ﻳﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺠﺎزاﺗﯽ اﺳﺖ ﺑﺮاﯼ ﺟﺮاﺋﻢ ﻋﺎدﯼ‪ .‬در‬
‫زﻧﺪان هﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ از ﮐﻠﻤﻪ ﯼ "ﺗﻌﺰﻳﺮ" ﺑﺮاﯼ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﻳﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در‬
‫ﺳﺮاﺳﺮ ﮐﺘﺎب ﻳﮏ ﺑﺎر ﻧﻴﺰ از اﺳﻢ ﻓﻮق اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬او اﻃﻼﻋﯽ ﻧﺪارد ﮐﻪ ﺷﻼق‬
‫زدن ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﮐﺎﺑﻞ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﻴﺮد و ﻧﻪ ﺗﺴﻤﻪ ﯼ ﺧﻴﺲ ﮐﻪ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﮐﺎﺑﻞ از درد‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﮐﻤﺘﺮﯼ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬ﺿﺮﺑﺎت ﮐﺎﺑﻞ را ﺑﻪ ﭘﻴﺮزﻧﯽ ‪ ۵٠-۶٠‬ﺳﺎﻟﻪ ﻧﻤﯽ دهﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬ﮐﺘﺎﻳﻮن ﺁذرﻟﯽ ﻧﻤﯽ داﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ زﺟﺮﺁورﺗﺮ ﮐﺮدن ﺷﮑﻨﺠﻪ‪ ،‬از زدن ﮐﺎﺑﻞ ﺑﻪ ﮐﻒ‬
‫ﭘﺎﯼ زﻧﺪاﻧﯽ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﻧﻪ ﺑﺮ ﭘﺸﺖ او‪ .‬وﯼ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ در اﺛﺮ ﺧﻮردن ﮐﻤﺘﺮ از ‪۵٠‬‬
‫ﺿﺮﺑﻪ ﺗﺴﻤﻪ ﯼ ﺧﻴﺲ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻴﺮزﻧﯽ ‪ ۵٠-۶٠‬ﺳﺎﻟﻪ ﻧﻮاﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺁﻧﻘﺪر ﻓﺮﻳﺎد زدﻩ ﮐﻪ‬
‫ﺧﻮن ﮔﻠﻮﻳﺶ‪ ،‬ﮔﻴﺴﻮان ﺑﻠﻨﺪ او‪ ،‬ﺗﺨﺖ ﺷﮑﻨﺠﻪ و زﻣﻴﻦ را ﺧﻮﻧﯽ ﮐﺮدﻩ و ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﺷﺴﺘﻦ‬
‫ﺁن هﺎ ﺑﺎ ﺳﻄﻞ ﺁب ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ٣٧١.‬اﻳﻦ ﺿﺮﺑﺎت در ﺣﺎﻟﯽ وارد ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﻴﺮزن ﻗﺮﺁﻧﯽ را‬
‫ﻧﻴﺰ زﻳﺮ ﺑﻐﻞ ﻧﮕﺎﻩ داﺷﺘﻪ ﺑﻮد و دﺳﺘﺶ از ﺣﺪ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ رود‪.‬‬
‫ﮐﺘﺎﻳﻮن ﺁذرﻟﯽ ﺣﺘﺎ ﻧﻤﯽ داﻧﺪ ﮐﻪ ﻗﭙﺎﻧﯽ ﻧﻮﻋﯽ از دﺳﺘﺒﻨﺪ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻧﻮﻋﯽ از ﺑﺴﺘﻦ دﺳﺖ ﺑﺎ‬
‫دﺳﺘﺒﻨﺪ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ دﺳﺘﺒﻨﺪ ﻗﭙﺎﻧﯽ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﮑﻞ از ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ‬
‫ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﻗﭙﺎن ﮐﺮدن ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ و وزن ﮐﺸﯽ ﺁن اﺳﺖ‪ .‬او ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ وﯼ دﺳﺘﺒﻨﺪ ﻗﭙﺎﻧﯽ‬
‫زدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن ﺣﻤﻠﻪ ﻧﮑﻨﺪ و ﺳﭙﺲ روﯼ ﺻﻨﺪﻟﯽ ﻧﺸﺴﺘﻪ و ﺑﻪ ﺳﻮال هﺎﯼ ﺑﺎزﺟﻮ‬
‫ﺟﻮاب ﻣﯽ دهﺪ و ﻳﺎ ﺑﻌﺪ از ﺁن ﺳﺎﻋﺖ هﺎ رو ﺑﻪ دﻳﻮار ﻣﯽ اﻳﺴﺘﺪ‪ ٣٧٢.‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﮐﺎرﮐﺮد‬
‫دﺳﺘﺒﻨﺪ ﻗﭙﺎﻧﯽ را دﻳﺪﻩ اﻧﺪ و ﻳﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ادﻋﺎهﺎ ﻓﻘﻂ ﻣﯽ ﺧﻨﺪﻧﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ وﻗﺘﯽ‬
‫ﻳﮏ دﺳﺖ را از ﺑﺎﻻﯼ ﺳﺮﺗﺎن و دﺳﺖ دﻳﮕﺮ را از ﭘﺎﻳﻴﻦ ﮐﻤﺮﺗﺎن ﺁوردﻩ و ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺑﻪ‬
‫ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﻪ دﺳﺖ دﻳﮕﺮﺗﺎن رﺳﺎﻧﺪﻩ و ﺁن وﻗﺖ ﻳﮏ دﺳﺘﺒﻨﺪ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺗﺎن ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮد‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮد ﭘﺲ از اﻧﺪﮎ زﻣﺎﻧﯽ ﺧﻢ ﺧﻮاهﻴﺪ ﺷﺪ؛ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص اﻳﻦ ﮐﻪ ﻣﺪﺗﯽ از اﺟﺮاﯼ اﻳﻦ‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ ﻧﻴﺰ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺘﺎﻳﻮن ﺁذرﻟﯽ ﭘﺲ از ﺁن ﮐﻪ ﺷﺪﻳﺪاً ﺷﮑﻨﺠﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺟﺎﯼ ﺳﺎﻟﻤﯽ در ﺑﺪﻧﺶ ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﯽ ﻣﺎﻧﺪ و‬
‫از هﻤﻪ ﻣﻬﻢ ﺗﺮ دﺳﺖ راﺳﺘﺶ در اﺛﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ از ﮐﺎر ﻣﯽ اﻓﺘﺪ‪ ،‬ﺑﺎزهﻢ از ﭼﻨﺎن ﻗﺪرت روﺣﯽ‬

‫‪ 370‬پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪهﺎﯼ ‪.٧٢-٧٣‬‬

‫‪ 371‬پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪٣٢‬ﺕﺎ ‪٣٧‬‬
‫‪ 372‬پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪهﺎﯼ ‪.١٠۵-١٠٧‬‬
‫‪٤٤٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫و ﺟﺴﻤﯽ اﯼ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﮕﻬﺒﺎن ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادﯼ را ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﻀﺮوب ﮐﺮدﻩ و ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﺑﺎ دﺳﺖ ﭼﭙﺶ)ﺗﺄﮐﻴﺪ از اوﺳﺖ( ﭼﺎدر زن ﭘﺎﺳﺪار را ﺑﺮ ﺳﺮش ﺟﺮ و واﺟﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ٣٧٣.‬ﺁﻳﺎ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮان ﺗﺼﻮر ﮐﺮد ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻳﮏ دﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺎرﭼﻪ اﯼ را ﺟﺮ و واﺟﺮ ﮐﺮد‪ ،‬ﺁﻳﺎ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﺎر‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ دو دﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ؟‬
‫ﺧﺎﻧﻢ ﺁذرﻟﯽ ﻧﻪ از ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺒﺮ دارد و ﻧﻪ از ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﻧﻪ از ﻧﺤﻮﻩ ﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ و‬
‫ﭘﺮﺳﺶ هﺎﻳﺶ‪ ،‬وﻟﯽ ﺧﻮد را "ﭼﭗ" ﻣﯽ داﻧﺪ و ﺿﺪ اﺳﻼم و ﻣﺬهﺐ اﺳﺖ‪ .‬در هﺮ دو ﺑﺎرﯼ‬
‫ﮐﻪ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺣﺘﺎ ﻳﮏ ﮐﺘﺎب ﮐﻪ ﺑﻮﯼ واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ "ﭼﭗ" دهﺪ ﻧﻴﺰ در ﻣﻴﺎن‬
‫ﮐﺘﺎب هﺎﻳﺶ ﻧﻴﺴﺖ و ﻳﺎ او ﻧﻤﯽ ﺷﻨﺎﺳﺪ ﮐﻪ ﻧﺎم ﺑﺮد‪ .‬وﻟﯽ در هﺮ دوﺑﺎر ﮐﺘﺎب هﺎﯼ دﮐﺘﺮ ﻋﻠﯽ‬
‫ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ در ﺧﺎﻧﻪ اش ﭘﻴﺪا ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬او در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﭼﺮﻳﮏ هﺎﯼ ﻓﺪاﻳﯽ ﺧﻠﻖ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﺪام دﺳﺘﻪ ﯼ ﺁن هﺎ‪ .‬ﺁن ﻗﺪر ذهﻦ ﻏﻴﺮﺳﻴﺎﺳﯽ دارد ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‬
‫ﺑﺎزﺟﻮﻳﺶ روﯼ ﺑﺮﮔﻪ اﯼ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ او "رهﺒﺮﻳﺖ ﻳﮑﯽ از ﺑﺎﻧﺪهﺎﯼ‬
‫ﭼﺮﻳﮏ هﺎﯼ ﻓﺪاﻳﯽ ﺧﻠﻖ"‪ ٣٧٤‬را ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ دارد "ﻣﺴﺌﻮل اراﺋﻪ و ﭘﺨﺶ اﻋﻼﻣﻴﻪ هﺎﯼ ﺷﺒﺎﻧﻪ"‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .٣٧٥‬ﺁﺧﺮ ﮐﺪام ﺑﺎزﺟﻮﯼ ﮐﺎرﮐﺸﺘﻪ اﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﺗﺠﺮﺑﻪ ﯼ‬
‫ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ ﻧﺪاﻧﺪ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ در ﻣﻮﺿﻊ "رهﺒﺮﯼ" ﺟﺮﻳﺎﻧﯽ اﺳﺖ )ﺁن هﻢ رهﺒﺮﯼ "ﻳﮑﯽ از‬
‫ﺑﺎﻧﺪهﺎﯼ ﭼﺮﻳﮏ هﺎﯼ ﻓﺪاﻳﯽ ﺧﻠﻖ"(‪ ،‬اﻋﻼﻣﻴﻪ ﺷﺒﺎﻧﻪ ﭘﺨﺶ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ!‬
‫ﮐﺘﺎﻳﻮن ﺁذرﻟﯽ هﻤﭽﻨﻴﻦ رواﻳﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ :‬ﺑﺎزﺟﻮ از ﻣﻦ ﺳﻮال ﮐﺮد ﮐﻪ "ﻣﺘﺄهﻠﻢ ﻳﺎ ﻣﺠﺮد‪ .‬اﺳﻢ‬
‫ﺷﺒﻢ ﭼﻴﺴﺖ ‪ ٣٧٦"...‬و "اﻣﺎ ﻣﻦ ﻧﻪ ﻣﯽ داﻧﻢ ﻗﻀﻴﻪ اﺳﻠﺤﻪ ﭼﻴﻪ و ﻧﻪ ﺗﺎ ﺣﺎﻻ اﺳﻢ ﺷﺐ‬
‫داﺷﺘﻢ"‪ ٣٧٧‬در زﻧﺪان اﻣﺎ راﺟﻊ ﺑﻪ "اﺳﻢ ﺷﺐ" ﻧﻤﯽ ﭘﺮﺳﻨﺪ‪ .‬ﻣﮕﺮ ﻣﯽ ﺧﻮاهﯽ از اﻳﺴﺖ‬
‫ﺑﺎزرﺳﯽ و ﻣﻨﻄﻘﻪ ﯼ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺷﺪﻩ ﻋﺒﻮر ﮐﻨﯽ ﮐﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ "اﺳﻢ ﺷﺐ" ﺑﺎﺷﺪ! از ﻓﺮد "اﺳﻢ‬
‫ﻣﺴﺘﻌﺎرش" را ﻣﯽ ﭘﺮﺳﻨﺪ و ﻧﻪ "اﺳﻢ ﺷﺐ" اش را‪ .‬اﻳﺸﺎن ﮐﻪ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﺑﻪ اﺗﻬﺎم "ﺳﻴﺎﺳﯽ" در‬
‫زﻧﺪان ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻔﺎوت "اﺳﻢ ﺷﺐ" و "اﺳﻢ ﻣﺴﺘﻌﺎر" را ﻧﻤﯽ داﻧﻨﺪ‪ .‬ﮐﻤﯽ ﻋﺠﻴﺐ ﻧﻴﺴﺖ؟‬
‫ﮐﺘﺎﻳﻮن ﺁذرﻟﯽ ﭼﻨﺎن از ﻣﺴﺎﺋﻞ و رﺧﺪادهﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﻪ دور اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫دﺧﺘﺮﯼ ﮐﻪ هﻢ ﺳﻦ و ﺳﺎل ﺧﻮدم ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻴﻨﺎ ﻧﺎم داﺷﺖ‪ .‬او واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺣﺰب‬
‫‪٣٧٨‬‬
‫ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺑﻮد و ‪ ۵‬ﺳﺎل ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ در زﻧﺪان ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﻣﻴﻨﺎ هﻢ ﺳﻠﻮل و دوﺳﺖ ﺧﺎﻧﻢ ﺁذرﻟﯽ اﺳﺖ و ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﺮدد ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ .۶۵‬ﻣﻴﻨﺎ از‬
‫ﺳﺎل ‪ ۶٠‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﮐﻪ در دهﻪ ﯼ ‪ ٧٠‬ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺷﺪﻩ‬
‫در زﻧﺪان ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮد! و هﻢ ﺳﻦ ﺧﺎﻧﻢ ﺁذرﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺳﺎل ‪ ۶۵‬ﻃﺒﻖ ﮔﻔﺘﻪ ﯼ ﺧﻮدﺷﺎن‬

‫‪ 373‬پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٩١‬‬

‫‪ 374‬پﺲ از ﺁنﮐﻪ اﺷﺮف دهﻘﺎﻧﯽ وﺝﻮد هﺮﮔﻮﻧﻪ ﺕﺸﮑﻴﻼت ﭼﺮﻳﮏهﺎﯼ ﻓ ﺪاﻳﯽ ﺥﻠ ﻖ در اﺱ ﺘﺎن ﺥﺮاﺱ ﺎن و دﺱ ﺘﮕﻴﺮﯼ‬
‫اﻋﻀﺎﯼ ﺁن را ﺕﮑﺬﻳﺐ ﮐﺮد‪ ،‬ﮐﺘﺎﻳﻮن ﺁذرﻟﯽ در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ رادﻳﻮ ﺑﺮاﺑﺮﯼ در اول ﻣﻬﺮ ‪ ١٣٨۴‬ﺥﻮد و هﺎﻳﺪﻩ را هﻮادار‬
‫ﺱﺎزﻣﺎن "اﻗﻠﻴﺖ" ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮد و ﻣﺪﻋﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ در ارﺕﺒﺎط ﺑﺎ اﻳﻦ ﺱﺎزﻣﺎن ﺑﻪ زﻧﺪان اﻓﺘﺎدﻩ اﻧﺪ!‬
‫‪ 375‬ﻣﺼﻠﻮب‪ ،‬ﮐﺘﺎﻳﻮن ﺁذرﻟﯽ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.١٠٨‬‬
‫‪ 376‬پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٢۵‬‬
‫‪ 377‬پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٧٠‬‬
‫‪ 378‬پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٢٩٢‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٤٤٤‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ‪ ١٩‬ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﻴﻨﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ‪ ١٩‬ﺳﺎﻟﻪ ﺑﺎﺷﺪ و از ﭼﻬﺎردﻩ ﺳﺎﻟﮕﯽ در ارﺗﺒﺎط‬
‫ﺑﺎ ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﮐﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ دهﺴﺎل ﺑﻌﺪ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﻮد‪ ،‬در زﻧﺪان ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻧﻢ ﺁذرﻟﯽ در ﺟﺎﻳﯽ از ﺻﺪور ﺣﮑﻢ اﻋﺪام و اﺟﺮاﯼ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﯼ ﺁن در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ دو‬
‫زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ "ور رﻓﺘﻦ" ﺑﺎ هﻢ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻳﮏ روز داﺧﻞ ﺑﻨﺪ ﻏﻮﻏﺎﻳﯽ ﺑﻪ راﻩ اﻓﺘﺎد ﮐﻪ هﻤﮕﯽ اﻣﺎن ﺷﮕﻔﺖ زدﻩ ﺷﺪﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻣﻴﺘﺮا و ﻃﺎهﺮﻩ‪ ،‬دو ﻧﻔﺮ از هﻢ ﺑﻨﺪﯼ هﺎﯼ ﻣﻦ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ رواﺑﻂ‬
‫ﻋﺎﻃﻔﯽ ﻣﺤﮑﻢ و اﺳﺘﻮارﯼ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ ﺑﺎ هﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﺎ وﻗﺘﯽ ﺑﺮاﯼ‬
‫هﻮاﺧﻮرﯼ ﺑﻪ ﺣﻴﺎط زﻧﺪان ﻣﯽ رﻓﺘﻴﻢ و هﺮﻳﮏ در ﮔﻮﺷﻪ اﯼ ﻣﯽ ﻧﺸﺴﺘﻴﻢ ﺗﺎ از‬
‫هﻮاﯼ ﺁزاد و ﻧﻮر ﺁﻓﺘﺎب ﺑﻬﺮﻩ ﻣﻨﺪ ﺷﻮﻳﻢ‪ ،‬در اﻳﻦ ﻟﺤﻈﺎت ﻧﻴﺰ ﺁن دو ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﻮﺑﺖ ﺣﻤﺎم ﺑﻨﺪ ﻣﺎ ﺑﻮد ﺁن دو ﺑﮕﻮﻧﻪ اﯼ ﺧﻮد را ﺟﻬﺖ‬
‫ﻣﯽ دادﻧﺪ ﺗﺎ در ﻳﮏ ﮔﺮوﻩ هﻔﺖ ﻧﻔﺮﻩ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ و در ﺣﻤﺎم رﻓﺘﻦ هﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ هﻢ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﻴﺘﺮا زﻧﯽ ﺑﻴﺴﺖ و ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﻪ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺣﺰب رﻧﺠﺒﺮان ﺑﻮد‪ .‬و ﻃﺎهﺮﻩ‬
‫هﻮادار ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﮐﺎرﮔﺮﯼ‪ ... .‬در ﻳﮏ ﻟﺤﻈﻪ ﺻﺪاﯼ ﮔﺎم هﺎﯼ ﻣﺄﻣﻮران‬
‫و ﺑﺴﺘﻦ درهﺎﯼ اﺗﺎق هﺎﯼ ﺑﻨﺪ ﺑﻪ ﮔﻮش رﺳﻴﺪ‪ .‬ﻧﺎﮔﻬﺎن درهﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪ و اﺟﺎزﻩ‬
‫ﺧﺮوج ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻣﺎ دادﻩ ﻧﺸﺪ‪ .‬در وﺟﻮد هﻤﮕﯽ اﻣﺎن رﻋﺐ و وﺣﺸﺖ ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻴﻢ ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﯽ اﻓﺘﺎدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻮرد و ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﺄﻣﻮران ﺑﻪ‬
‫ﮔﻮﻧﻪ اﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻧﮕﺎر ﮐﺴﯽ ﺑﻤﺐ ﺑﻪ داﺧﻞ ﺑﻨﺪ ﺁوردﻩ و ﺁن هﺎ ﺁن را ﮐﺸﻒ‬
‫ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ!‬
‫ﺻﺪاهﺎ دور ﺷﺪ و ﻟﺤﻈﻪ اﯼ ﺑﻌﺪ درب ﺑﻨﺪ ﻣﺎ ﺗﺎ ﻧﻴﻤﻪ ﮔﺸﻮدﻩ ﺷﺪ و دو ﺧﻮاهﺮ‬
‫ﺗﻮاب )ﻧﺮﮔﺲ و ﻧﺎهﻴﺪ( وارد اﺗﺎق ﺷﺪﻧﺪ و هﺮ دو ﺑﺮاﻓﺮوﺧﺘﻪ و ﻋﺼﺒﺎﻧﯽ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﺑﻪ اﺗﺎق ﺁﻣﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﮔﻮﻳﯽ هﻤﻪ ﺑﺪﮐﺎرﻩ هﺴﺘﻨﺪ‪)... .‬ﻧﺮﮔﺲ(‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﻮدم دﻳﺪم ﺷﺎن‪ .‬ﺑﺎ هﻤﻴﻦ ﭼﺸﺎم! رﻓﺘﻪ ﺑﻮدن ﺗﻮﯼ ﺗﻮاﻟﺖ و ﺑﺎهﻢ ﭘﭻ ﭘﭻ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدن‪ .‬ﺗﻮﯼ ﻳﮏ ﺗﻮاﻟﺖ‪ .‬و ﺑﻌﺪ ﺑﺎز ﺑﺎ هﻤﺎن ﺣﺎﻟﺖ ﺣﻖ ﺑﻪ ﺟﺎﻧﺐ ﺧﻮد اداﻣﻪ‬
‫داد‪ :‬اوﻧﺎ ﺑﺎ هﻢ ور ﻣﯽ رﻓﺘﻦ!‬
‫‪ ...‬او اﺷﺎرﻩ اﯼ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﭘﺸﺖ اﺗﺎق اﻧﺪاﺧﺖ و ﮔﻔﺖ‪ :‬هﻤﻴﻦ‪ ...‬هﻤﻴﻦ‪ ،‬ﻃﺎهﺮﻩ و‬
‫ﻣﻴﺘﺮا‪ .‬ﺧﻮدم دﻳﺪم‪ .‬ﺑﺎ ﭼﺸﺎﯼ ﺧﻮدم دﻳﺪم ﮐﻪ داﺷﺘﻦ ﺑﺎ هﻢ ور ﻣﯽ رﻓﺘﻦ‪.‬‬
‫‪ ...‬ﺁﻧﺮوز ﻣﻴﺘﺮا و ﻃﺎهﺮﻩ ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ﻧﻴﺎﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﻧﻴﻤﻪ ﺷﺐ ﺻﺪاﯼ رﮔﺒﺎر ﺗﻴﺮهﺎ ﺑﻪ‬
‫ﮔﻮش رﺳﻴﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺗﻌﺪادﯼ از ﻧﻔﺮات ﺑﻨﺪهﺎ اﻋﺪام ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ ... .‬ﺁن ﺷﺐ‬
‫ﻓﺮﻳﺪﻩ رو ﺑﻪ ﺷﺮارﻩ ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻠﮏ ﺑﭽﻪ هﺎ رو ﮐﻨﺪن!‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ﻓﺮﻳﺪﻩ‪ ،‬ﻣﻴﺘﺮا و ﻃﺎهﺮﻩ ﺑﻮدﻧﺪ اﻣﺎ ﺑﺮاﯼ ﻣﻦ ﺗﺼﻮرش ﺳﺨﺖ ﺑﻮد زﻳﺮا‬
‫ﺑﻪ ﺁن هﺎ ﺣﮑﻢ اﺳﺎرت ﺷﺎن را دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ...‬ﻣﺪﺗﯽ ﺑﻌﺪ اﻳﻦ ﻋﺪم ﺑﺎور ﻣﻦ ﺷﮑﻞ‬
‫‪٣٧٩‬‬
‫واﻗﻌﯽ ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ ﺑﺎور ﻧﺸﺴﺖ‪ .‬ﺁن دو را هﻤﺎن ﺷﺐ اﻋﺪام ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ 379‬پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪهﺎﯼ ‪.١٧۴-١٧٧‬‬

‫‪٤٤٥‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻳﮑﯽ از ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﺑﻪ ﻧﺎم ﻃﺎهﺮﻩ‪ ،‬هﻮادار "ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﮐﺎرﮔﺮﯼ" اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮﺿﻮع در‬
‫ﺳﺎل ‪ ۶۵‬اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎدﻩ و هﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﭘﻴﺶ ﺗﺮ اﺷﺎرﻩ ﮐﺮدم‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﺰب در دهﻪ ﯼ ‪ ٧٠‬ﺗﺄﺳﻴﺲ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ! ﻃﺎهﺮﻩ اﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ هﻮادارﯼ از ﺣﺰﺑﯽ ﮐﻪ وﺟﻮد ﺧﺎرﺟﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫زﻧﺪان ﻣﯽ اﻓﺘﺪ! ﮔﻴﺮم ﮐﻪ هﻤﻪ ﯼ ﻣﻮاردﯼ ﮐﻪ ﺧﺎﻧﻢ ﺁذرﻟﯽ رواﻳﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺻﺤﺖ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﻟﯽ او اﻃﻼﻋﯽ ﻧﺪارد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻧﺰدﻳﮑﯽ دو زن ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬در "ﺷﺮع"‬
‫"ﻣﺴﺎﺣﻘﻪ" ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ و ﻣﺠﺎزات ﺁن در ﺻﻮرت اﺛﺒﺎت ﻋﻤﻞ و ﻧﻪ ﻓﻘﻂ "ور رﻓﺘﻦ"‪١٠٠ ،‬‬
‫ﺿﺮﺑﻪ ﺷﻼق اﺳﺖ و ﻧﻪ اﻋﺪام ﻓﻮرﯼ ﮐﻪ وﯼ رواﻳﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ! از اواﺧﺮ ﺳﺎل ‪ ۶٠‬اﺣﮑﺎم‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ از دﻩ ﺳﺎل زﻧﺪان و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ اﻋﺪام و ﻧﻴﺰ اﺣﮑﺎم ﻣﺼﺎدرﻩ ﯼ اﻣﻮال ﺑﻴﺶ از ﻳﮏ ﺻﺪ‬
‫هﺰار ﺗﻮﻣﺎن را ﺑﺮاﯼ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺑﻪ "دادﮔﺎﻩ ﻋﺎﻟﯽ ﻗﻢ" ارﺟﺎع ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﮐﺘﺎب ﺧﺎﻃﺮات ﻣﻨﺘﻈﺮﯼ در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ رﺟﻮع ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﮔﺮ ﺣﺘﺎ ﺣﮑﻢ‬
‫اﻋﺪاﻣﯽ ﺑﺮاﯼ ﺁن هﺎ ﺻﺎدر ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ هﻤﺎن ﺷﺐ اﺟﺮا ﺷﻮد! در ﻣﺸﻬﺪ اﻋﺪام‬
‫در زﻧﺪان "ﮐﻮﻩ ﺳﻨﮕﯽ" ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﭙﺎﻩ ﭘﺎﺳﺪاران ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺖ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﮐﺴﯽ‬
‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺻﺪاﯼ ﺁن را ﺑﺸﻨﻮد‪ .‬از هﻤﻪ ﻣﻬﻢ ﺗﺮ در دوران ﻣﻮرد اﺷﺎرﻩ‪ ،‬اﻋﺪام در ﻣﺸﻬﺪ‬
‫ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ دار زدن اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ و ﻧﻪ ﺗﻴﺮﺑﺎران‪.‬‬
‫ﮐﺘﺎﻳﻮن ﺁذرﻟﯽ ﺁوردﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ‪:‬‬
‫در ﺑﻴﻦ ﻣﺎ دو ﺗﺎزﻩ وارد ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬دو دﺧﺘﺮ ﺳﻴﺰدﻩ و ﭘﺎﻧﺰدﻩ ﺳﺎﻟﻪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ‬
‫ﺷﺮﮐﺖ در ﺗﻈﺎهﺮات داﺧﻠﯽ دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن ﺧﻮد ﺑﺎزداﺷﺖ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺁن هﺎ از‬
‫‪٣٨٠‬‬
‫هﻮاداران ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﻴﮑﺎر ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﮑﻢ ﺁن هﺎ دو ﺳﺎل زﻧﺪان ﺑﻮد‪...‬‬
‫اﻳﻦ اﺗﻔﺎق ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ ۶۵‬اﺳﺖ‪ .‬دو دﺧﺘﺮ ﺳﻴﺰدﻩ و ﭘﺎﻧﺰدﻩ ﺳﺎﻟﻪ‪ ،‬دو ﺳﺎل ﺣﮑﻢ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻈﺎهﺮات داﺧﻞ دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻗﺒﻞ از ‪ ٣٠‬ﺧﺮداد ‪۶٠‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺧﺮداد ‪ ۶٠‬اﻣﮑﺎن "ﺗﻈﺎهﺮات داﺧﻞ دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن" ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎن "ﭘﻴﮑﺎر" ﻧﻴﺰ‬
‫در ﺳﺎل ‪ ۶٠‬ﻣﺘﻼﺷﯽ ﺷﺪﻩ و از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ‪ .‬ﮐﺴﯽ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ هﻮادار ﭼﻴﺰﯼ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ‬
‫دﻳﮕﺮ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬اﻳﻦ دو دﺧﺘﺮ ﺑﭽﻪ در ﺁن زﻣﺎن ﺑﺎﻳﺪ هﺸﺖ و دﻩ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻳﮏ دﺧﺘﺮ هﺸﺖ ﺳﺎﻟﻪ ﻳﺎ دﻩ ﺳﺎﻟﻪ در دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن ﺗﻈﺎهﺮات ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻌﺪ از‬
‫ﭼﻨﺪ ﺳﺎل دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ؟!‬
‫ﺧﺎﻧﻢ ﺁذرﻟﯽ در ﺻﻔﺤﻪ ﯼ ‪ ٢٢١‬ﮐﺘﺎب ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺳﺮم را ﺑﻪ ﺳﻴﻨﻪ اش ﮔﺬاﺷﺘﻢ و ﺑﻐﻀﻢ را ﺗﺮﮐﺎﻧﺪم‪ .‬او ﻳﮑﯽ از هﻮاداران ﻣﺠﺎهﺪ‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ ﺷﮑﻨﺠﻪ اش ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ...‬اﮐﻨﻮن دﻳﮕﺮ ﻧﻪ ﺑﺮاﯼ ﻣﻦ و ﺷﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﺮاﯼ او‪ ،‬ﻣﻬﻢ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺪام ﻳﮏ از ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ اﻋﺘﻘﺎد دارﻳﻢ‪ .‬ﻣﻬﻢ ﻧﺒﻮد‬
‫ﮐﻪ ﻣﻦ ﭼﭗ هﺴﺘﻢ و او ﻣﺠﺎهﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﺠﺲ هﺴﺘﻢ و او ﭘﺎﮎ‪ .‬ﻣﻦ ﺧﺎﺋﻦ هﺴﺘﻢ و او‬
‫ﻣﺒﺎرز!‬
‫اﻳﺸﺎن ﺁن ﻗﺪر از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﯽ دور هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﻤﯽ داﻧﻨﺪ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ "ﭼﭗ هﺎ" را "ﻧﺠﺲ" و ﻳﺎ‬

‫‪ 380‬پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٢١٣‬‬

 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٤٤٦‬‬
‫"ﺧﺎﺋﻦ" ﻧﺪاﻧﺴﺘﻪ و ﻧﻤﯽ داﻧﻨﺪ‪ .‬ﺁن هﻢ ﭼﭗ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻣﺒﺎرزﻩ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﻴﺎن دﻳﮕﺮ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺗﺎزﻩ وارد دو دﺧﺘﺮ ﺟﻮان دﻳﮕﺮ هﻢ ﺑﻮدﻧﺪ ﻳﮑﯽ از‬
‫ﺁن هﺎ ﺷﺎﻧﺰدﻩ ﺳﺎﻟﻪ و دﻳﮕﺮﯼ هﻔﺪﻩ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮد‪ .‬از ﻗﺮار ﻣﻌﻠﻮم واﻟﺪﻳﻦ ﺁن هﺎ ﺁن دو‬
‫را ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺪاران ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮدﻩ‪ ،‬ﺗﺤﻮﻳﻞ دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬هﺮ دو در ﺗﺸﮑﻴﻼت داﺧﻞ‬
‫دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺁن روزهﺎ دوﻟﺖ اﻋﻼم ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ واﻟﺪﻳﻦ ﻧﻴﺰ‬
‫اﮔﺮ ﻓﺮزﻧﺪﯼ دارﻧﺪ ﮐﻪ در ﻣﺴﻴﺮ و ﺧﻂ اﻧﺪﻳﺸﻪ هﺎﯼ ﻧﻈﺎم ﻧﻴﺴﺖ و ﻋﻠﻴﻪ ﺁن‬
‫ﻣﺒﺎرزﻩ ﯼ ﻣﺨﻔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪ ﺷﺮﻋﯽ و ﻣﺬهﺒﯽ ﻳﮏ ﻣﺴﻠﻤﺎن واﻗﻌﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫‪٣٨١‬‬
‫ﺁن هﺎ را ﺑﻪ ﻣﺮاﮐﺰ دوﻟﺘﯽ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪...‬‬
‫ﺧﺎﻧﻢ ﺁذرﻟﯽ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﯽ دهﻨﺪ هﺮ دوﯼ ﺁن هﺎ را ﮐﻪ ﺗﻮﺑﻪ ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻋﺪام ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺁن دو‬
‫زﻧﺪاﻧﯽ ﻃﺎهﺮﻩ درﺧﺸﺎن و رﻋﻨﺎ ﺳﻠﺤﺸﻮر ﻧﺎم دارﻧﺪ و ﻣﻮﺿﻮع در ﺳﺎل ‪ ۶۵-۶۶‬اﺗﻔﺎق‬
‫اﻓﺘﺎدﻩ اﺳﺖ‪ .‬در ﺁن زﻣﺎن ﺗﺸﮑﻴﻼﺗﯽ در دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن هﺎ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﺑﺨﻮاهﺪ ﺑﺎ ﺁن هﺎ‬
‫هﻤﮑﺎرﯼ ﮐﻨﺪ و ﺧﺎﻧﻮادﻩ اش از ﺁن ﻣﻄﻠﻊ ﺷﻮد‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺳﺎل ‪۵٨-‬‬
‫‪ .۶٠‬در ﺁن زﻣﺎن دﺧﺘﺮهﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮر اﺣﺘﻤﺎﻻً دﻩ ‪ -‬ﻳﺎزدﻩ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ و اﻣﮑﺎن ﺣﻀﻮر در‬
‫دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن را ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﻧﺪ! ﻓﺮﻣﺎن ﺧﻤﻴﻨﯽ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻓﺮزﻧﺪان ﺗﻮﺳﻂ واﻟﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬
‫ﺳﺎل ‪ ۶٠‬ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ ﭼﺮا واﻟﺪﻳﻦ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن را ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ ۶۵-۶۶‬ﻟﻮ ﻧﺪادﻩ اﻧﺪ؟‬
‫رژﻳﻢ در ﺳﺎل ‪ ۶۶ - ۶۵‬ﮐﺴﯽ را )ﺁن هﻢ دﺧﺘﺮﺑﭽﻪ( ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ‪ ۶ - ۵‬ﺳﺎل ﭘﻴﺶ‪،‬‬
‫ﺁن هﻢ در ﺳﻄﺢ دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن‪ ،‬اﻋﺪام ﻧﻤﯽ ﮐﺮد! در ﺁن زﻣﺎن ﺣﺘﺎ ﭘﻴﮏ هﺎﯼ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ را ﮐﻪ ﺑﺎ‬
‫ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ هﺎﯼ وﻳﮋﻩ ﺑﺮاﯼ ﺧﺎرج ﮐﺮدن اﻓﺮاد و وﺻﻞ ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﺸﻮر وارد و‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺰ اﻋﺪام ﻧﻤﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و زﻳﺮ ﺣﮑﻢ ﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽ داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎور ﮐﻨﻴﺪ رواﻳﺖ هﺎﯼ ﺳﻄﺤﯽ و ﺟﻌﻠﯽ اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻨﯽ‪ ،‬اﻋﺪام ﮐﻮدﮐﺎن و ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎﻧﯽ را ﮐﻪ در‬
‫ﺳﺎ ل هﺎﯼ ‪ ۶٠-۶١‬ﺑﻪ ﻓﺠﻴﻊ ﺗﺮﻳﻦ ﺷﮑﻞ ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﻟﻮث ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‬
‫در اواﺧﺮ هﻤﻴﻦ ﻣﺎﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮔﺮوﻩ ﺗﺎزﻩ واردﯼ از زﻧﺪاﻧﻴﺎن را وارد ﺑﻨﺪ ﻣﺎ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬از ﭼﻨﺪ روز ﻗﺒﻞ اﻳﻦ ﺷﺎﻳﻌﻪ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮔﺮوﻩ ﺗﺎزﻩ وارد ﺑﺪون‬
‫اﺳﺘﺜﻨﺎ هﻤﮕﯽ اﺷﺎن ﺣﮑﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ و ﺑﺎﻳﺪ در اﻧﺘﻈﺎر ﺣﮑﻢ ﺷﺎن ﮐﻪ اﻋﺪام ﺑﻮد در‬
‫ﺑﻨﺪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪...‬هﻤﺎن روز‪ ،‬در اواﺳﻂ ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮔﺮوﻩ را‬
‫وارد ﺑﻨﺪ ﻣﺎ ﮐﺮدﻧﺪ ‪...‬در ﻣﻴﺎن ﺁن هﺎ ﮐﻪ هﺸﺖ ﺗﻦ ﺑﻮدﻧﺪ دﺧﺘﺮ ﺟﻮان ﺑﻴﺴﺖ‬
‫ﺳﺎﻟﻪ اﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﻬﺘﺎب ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ﻣﺎ وارد ﺷﺪ‪ .‬او روﺣﻴﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺑﯽ داﺷﺖ‪ .‬در‬
‫زﻧﺪان ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﻟﺐ ﺑﻪ ﺳﺨﻦ ﺑﺎز ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬او اهﻞ‬
‫رﺷﺖ ﺑﻮد و در ﺳﺎل ‪ ۵٧‬ﺑﻪ ﺣﺰب رﻧﺠﺒﺮان ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻮد و ﺗﺎ اﻳﻦ زﻣﺎن ﺷﺮﮐﺖ‬
‫‪٣٨٢‬‬
‫ﻓﻌﺎﻻﻧﻪ اﯼ در اﻳﻦ ﺣﺰب داﺷﺖ‪...‬‬
‫واﻗﻌﻪ ﯼ ﻓﻮق در ﺳﺎل هﺎﯼ ‪ ۶۵-۶۶‬اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻬﺘﺎب ﮐﻪ اﮐﻨﻮن ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎﻟﻪ اﺳﺖ‪،‬‬

‫‪ 381‬پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪهﺎﯼ ‪.٢٢٩-٢٣٠‬‬

‫‪ 382‬پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٢٢۶‬‬
‫‪٤٤٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫در دوران ﭘﻴﺶ از اﻧﻘﻼب ﺑﺎﻳﺪ ﻳﺎزدﻩ‪ ،‬دوازدﻩ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺰب رﻧﺠﺒﺮان در ﺳﺎل ‪۵٨‬‬
‫و از ﺑﻪ هﻢ ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﭼﻨﺪ ﮔﺮوﻩ ﻣﺎﺋﻮﺋﻴﺴﺘﯽ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺷﺪ‪ .‬ﺣﺰب ﻣﺰﺑﻮر در ﺳﺎل ‪ ۵٧‬وﺟﻮد‬
‫ﺧﺎرﺟﯽ ﻧﺪاﺷﺖ ﺗﺎ ﻣﻬﺘﺎب ﺑﻪ ﺁن ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﺣﺰب رﻧﺠﺒﺮان ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮد ﮐﻪ در ﺧﻼل ﺁن‬
‫ﺳﺎل هﺎ ﻋﻀﻮﯼ ﻳﺎزدﻩ‪ -‬دوازدﻩ ﺳﺎﻟﻪ در اﺳﺘﺎن ﮔﻴﻼن و ﻳﺎ ﺧﺮاﺳﺎن داﺷﺘﻪ اﺳﺖ؟ ﺗﺸﮑﻴﻼت‬
‫"ﺣﺰب رﻧﺠﺒﺮان" در ﺳﺎل هﺎﯼ ‪ ۶٠-۶١‬در اﻳﺮان ﺑﻪ ﮐﻠﯽ ﻧﺎﺑﻮد ﺷﺪ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻬﺘﺎب ﺗﺎ ﺳﺎل‬
‫‪ ۶۵‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﮐﻮدﮎ و ﻳﺎ ﻧﻮﺟﻮاﻧﯽ ﺑﻴﺶ ﻧﺒﻮدﻩ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺣﺰب "ﺷﺮﮐﺖ ﻓﻌﺎﻻﻧﻪ" داﺷﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ؟ ﺁﻳﺎ ﮐﺘﺎﻳﻮن ﺁذرﻟﯽ داﺳﺘﺎن ﺳﺮاﻳﯽ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ؟ در دوران ﻗﺘﻞ ﻋﺎم زﻧﺪاﻧﻴﺎن در ﺳﺎل ‪،۶٧‬‬
‫در ﻣﺸﻬﺪ ﺗﻨﻬﺎ دو زﻧﺪاﻧﯽ زن ﺑﻪ ﻧﺎم هﺎﯼ ﺷﻤﺴﯽ ﺑﺮارﯼ و ﺷﻴﺮﻳﻦ اﺳﻼﻣﯽ ﮐﻪ هﺮ دو از‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺠﺎهﺪ زﻳﺮ ﺣﮑﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻋﺪام ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﺣﻀﻮر ‪ ٨‬زﻧﺪاﻧﯽ اﻋﺪاﻣﯽ در ﺑﻨﺪﯼ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺣﮑﻢ دار اﺳﺖ‪ ،‬ﺁن هﻢ در ﺳﺎل ‪ ۶۵-۶۶‬ﺗﻌﺠﺐ ﺁور ﻧﻴﺴﺖ؟‬
‫ﮐﺘﺎﻳﻮن ﺁذرﻟﯽ در ﻣﻮرد "ﺗﺎﺑﻮت" در زﻧﺪان ﻣﺸﻬﺪ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫ﺗﻨﺒﻴﻪ ﮔﺎﻩ در ﻗﺴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ زﻧﺪان ﺑﻮد‪ ،‬در زﻳﺮزﻣﻴﻨﯽ ﺳﺮد و ﻧﻤﻮر ﮐﻪ ﺑﻮﯼ ﻧﻢ‬
‫ﺁن ﺑﻴﺪاد ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﻣﺎ را داﺧﻞ ﺟﻌﺒﻪ هﺎﯼ ﭼﻮﺑﯽ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺷﮑﻞ "ﺗﺎﺑﻮت" ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﺗﻤﺎم ﻃﻮل وﻋﺮض ﺟﻌﺒﻪ هﺎ ﺑﻘﺪر ﻗﺪ و ﻗﻮارﻩ ﯼ ﻳﮏ ﺁدم ﺑﻮد‪ .‬وﻗﺘﯽ داﺧﻞ‬
‫ﺟﻌﺒﻪ هﺎ ﻓﺮو ﻣﯽ رﻓﺘﻴﻢ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻗﺎدر ﻧﺒﻮدﻳﻢ ﺧﻮد را ﺣﺮﮐﺘﯽ ﺑﺪهﻴﻢ‪ .‬روز اول از‬
‫ﻧﻬﺎر و ﺷﺎم ﺧﺒﺮﯼ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻓﻘﻂ اﺟﺎزﻩ داﺷﺘﻴﻢ در ﺗﻮاﻟﺘﯽ ﮐﻪ هﻤﺎن ﺟﺎ ﻗﺮار داﺷﺖ‬
‫دوﺑﺎر ﻗﻀﺎﯼ ﺣﺎﺟﺖ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺁن هﻢ زﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﻣﺄﻣﻮرﻳﻦ و ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﺎن زﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺮاﻗﺐ ﻣﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻟﺤﻈﺎت ﻣﺮﮔﺒﺎر و ﺳﺨﺘﯽ ﺑﻮد‪ .‬زﻣﺎن ﺑﻪ ﮐﻨﺪﯼ ﮔﺬر ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻧﻪ اﺟﺎزﻩ ﺣﺮف زدن داﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻧﻪ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﻳﻦ ﺣﺮﮐﺘﯽ‪... .‬‬
‫روز دوم‪ ،‬ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ اﺟﺎزﻩ ﺗﻮاﻟﺖ رﻓﺘﻦ‪ ،‬ﻳﮏ وﻋﺪﻩ ﻏﺬا هﻢ دادﻧﺪ‪ .‬ﻏﺬا را در‬
‫داﺧﻞ ﻳﮏ ﻗﺎﺑﻠﻤﻪ ﺑﺰرگ رﻳﺨﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ اﺻﻄﻼﺣﺎً اﺳﺘﺎﻧﺒﻮﻟﯽ ﭘﻠﻮ ﺑﻮد!‪ ...‬اﮔﺮ‬
‫ﭼﻪ در ﺁن دﻗﺎﻳﻖ هﻤﻴﻦ ﻏﺬا‪ ،‬ﻏﻨﻴﻤﺘﯽ ﺑﻮد اﻣﺎ ﻣﻦ ﺑﺎ اﺷﺘﻬﺎ و ﻣﻴﻞ ﺁن را ﻧﺒﻠﻌﻴﺪم‪.‬‬
‫ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺴﺖ دور ﺗﺎ دور ﻗﺎﺑﻠﻤﻪ ﻣﯽ ﻧﺸﺴﺘﻴﻢ و ﺑﺎ دﺳﺖ ﻏﺬا ﻣﯽ ﺧﻮردﻳﻢ‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫‪٣٨٣‬‬
‫ﻧﺤﻮﻩ ﯼ ﻏﺬا ﺧﻮردن ﺑﺮاﻳﻢ ﻣﺸﻤﺌﺰ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﻮد‪...‬‬
‫ﮐﺘﺎﻳﻮن ﺁذرﻟﯽ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﯼ "ﺗﺎﺑﻮت" و ‪ ...‬ﭘﺪﻳﺪﻩ اﯼ ﺑﻮد ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ زﻧﺪان‬
‫ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﮐﺮج در ﺳﺎل هﺎﯼ ‪ ۶٢‬و ‪ ۶٣‬و ﭘﻴﺶ از دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ او در ﻣﺸﻬﺪ!‬
‫اﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﺗﻘﻠﻴﺪ از ﺁﺷﭙﺰﯼ ﮐﻪ از اﻧﻮاع ادوﻳﻪ هﺎ در ﻃﺒﺦ ﻏﺬا ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﻣﺎهﺮاﻧﻪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﮐﺎﻣﻼً ﻧﺎﺷﻴﺎﻧﻪ از اﻧﻮاع ﺗﺮاژدﯼ هﺎ در رواﻳﺖ ﺗﺨﻴﻠﯽ اش از زﻧﺪان هﺎﯼ‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬اوﻟﻴﻦ هﺪف از ﻗﺮار دادن ﻓﺮد در‪".‬ﺗﺎﺑﻮت"‪ ...،‬ﺟﺪا‬
‫ﮐﺮدن ﻓﺮد از ﺟﻤﻊ ﺑﻮد‪ .‬ﺁن وﻗﺖ ﺧﺎﻧﻢ ﺁذرﻟﯽ ﻣﺪﻋﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ هﺮ روز هﻤﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫در ﺗﺎﺑﻮت ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﮑﺎن ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﻏﺬا ﺧﻮردن دور ﻳﮏ ﻗﺎﺑﻠﻤﻪ ﻧﺸﺴﺘﻪ و ﺑﺎ دﺳﺖ‬
‫ﻏﺬا ﺑﺨﻮرﻧﺪ‪ .‬در ﺿﻤﻦ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﯽ دهﻨﺪ ﮐﻪ ﺣﺘﺎ ﺑﻌﻀﯽ اوﻗﺎت اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ را داﺷﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ‬

‫‪ 383‬پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٢٣٨‬‬

 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٤٤٨‬‬
‫دور هﻢ ﻧﺸﺴﺘﻪ و"ﻓﺎﻃﯽ" ﺳﺮ ﺑﻪ ﺳﺮﺷﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﺷﻮﺧﯽ ﮐﻨﺪ! در ﺁن ﺷﺮاﻳﻂ رﻗﺖ ﺑﺎر هﻢ‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ او ﻋﺪم رﻋﺎﻳﺖ ﻧﺰاﮐﺖ و ﺑﺎ دﺳﺖ ﻏﺬا ﺧﻮردن ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ! ﺧﺎﻧﻢ ﺁذرﻟﯽ در هﻤﺎن ﺟﺎ‬
‫ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ در دﺧﻤﻪ ﯼ ﺑﻐﻠﯽ‪ ،‬ﻣﺮدهﺎ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ و ﺣﺘﺎ ﺻﺪاﯼ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯼ ﻳﮑﯽ‬
‫از اﻳﻦ ﻣﺮدهﺎ را ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﺷﻨﻮد‪ ٣٨٤.‬ﮐﺘﺎﻳﻮن ﺁذرﻟﯽ ﺗﺎ هﻔﺘﻪ ﯼ دوم "ﺷﺒﻬﺎﯼ ﺗﺎﺑﻮﺗﯽ" را‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﻌﺪ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ روزﯼ از اﻳﻦ روزهﺎ ﺣﺎج ﺁﻗﺎ وارد دﺧﻤﻪ ﺷﺪ و دﺳﺘﻮر داد ﺗﺎ از‬
‫‪٣٨٥‬‬
‫ﺟﻌﺒﻪ هﺎ ﺧﺎرج ﺷﻮﻳﻢ‪...‬‬
‫او از ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ زﻧﺪﮔﯽ ﺟﻤﻌﯽ و ﮐﻤﻮﻧﯽ در زﻧﺪان ﻧﻴﺸﺎﺑﻮر ﺳﺨﻦ ﻣﯽ راﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ زﻧﺪان ﻗﺰل ﺣﺼﺎر در ﺳﺎل هﺎﯼ ‪ ۶٢‬و ‪ ۶٣‬ﺑﻮدﻩ و ﻧﻪ ﻣﺮﺳﻮم ﺷﺪن اﻳﻦ‬
‫ﺷﻴﻮﻩ در زﻧﺪان ﻧﻴﺸﺎﺑﻮر ﺁن هﻢ در ﺳﺎل ‪.۶۵-۶۶‬‬
‫‪٣٨٦‬‬
‫روز ﻣﻼﻗﺎت ﻓﺮا رﺳﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ روز در هﺮ دو ﻣﺎﻩ و ﻧﻴﻢ‪ ،‬ﻳﮑﺒﺎر روﯼ ﻣﯽ داد‬
‫ﺧﺎﻧﻢ ﺁذرﻟﯽ ﺑﺪون دﻏﺪﻏﻪ ﯼ ﺧﺎﻃﺮ هﺮ ﭼﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ! در هﻴﭻ ﻳﮏ از زﻧﺪان هﺎﯼ‬
‫ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﺣﺘﺎ در ﺳﺎل هﺎﯼ ‪ ۶٠‬ﺗﺎ ‪ ۶٣‬ﮐﻪ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺳﺎل هﺎﯼ زﻧﺪان ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﯼ ﺑﻴﻦ دو‬
‫ﻣﻼﻗﺎت از ﻳﮏ ﻣﺎﻩ ﺗﺠﺎوز ﻧﻤﯽ ﮐﺮد‪ .‬در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن هﺎ اﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻮد و در‬
‫ﺳﺎ ل هﺎﯼ ‪ ۶۶ ،۶۵‬در واﻗﻊ دوران ﮔﺸﺎﻳﺶ زﻧﺪان ﺑﻮدﻩ و اﺻﻼً ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ اﯼ ﺑﻴﻦ دو‬
‫ﻣﻼﻗﺎت ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در ﻣﺸﻬﺪ ﻏﺎﻟﺐ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻪ ﻣﺮﺧﺼﯽ ﻧﻴﺰ ﻣﯽ رﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺘﺎﻳﻮن ﺁذرﻟﯽ از ﺑﺎزدﻳﺪ واﻋﻆ ﻃﺒﺴﯽ از ﺑﻨﺪﺷﺎن ﺧﺒﺮ ﻣﯽ دهﺪ و اﻳﻦ ﮐﻪ او ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ داﺷﺘﻦ‬
‫ﻳﮏ "دار" را از واﻋﻆ ﻃﺒﺴﯽ و هﻤﺮاهﺎﻧﺶ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ هﻤﻪ او را ﻣﺘﻌﺠﺐ ﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬او ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﻣﻨﻈﻮرش "دار ﻗﺎﻟﯽ" ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪" :‬ﻣﻨﻈﻮرم را روﺷﻦ ﺗﺮ ﮐﺮدم‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ زﻧﺪان ﻧﻔﺲ راﺣﺖ ﺗﺮﯼ ﮐﺸﻴﺪﻧﺪ"‪ ٣٨٧‬ﭼﻪ ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻧﺎزﻧﻴﻨﯽ ﺣﺘﺎ از ﺷﻨﻴﺪن ﻧﺎم "دار"‬
‫اﺣﺴﺎس ﺷﺎن ﺟﺮﻳﺤﻪ دار ﻣﯽ ﺷﻮد و وﻗﺘﯽ ﻣﯽ ﻓﻬﻤﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﺎﻧﻢ ﺁذرﻟﯽ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ "دار ﻗﺎﻟﯽ"‬
‫ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻔﺴﯽ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻣﯽ ﮐﺸﻨﺪ!‬
‫دﻳﺪار واﻋﻆ ﻃﺒﺴﯽ از زﻧﺪان ﻧﻴﺸﺎﺑﻮر ﮐﻪ "ﺧﺪاﻳﮕﺎن" ﺧﺮاﺳﺎن ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد‪،‬‬
‫ﻣﻀﺤﮏ ﺗﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻋﻨﻮان ﮐﺮد‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﺧﻤﻴﻨﯽ‬
‫ﺑﻪ ﺑﺎزدﻳﺪ زﻧﺪان اوﻳﻦ ﻳﺎ ﻗﺰل ﺣﺼﺎر ﺁﻣﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻧﻢ ﺁذرﻟﯽ از وﺿﻊ ﺣﻤﻞ ﻳﮏ زﻧﺪاﻧﯽ ﺳﻴﺎﺳﯽ در ﺑﻨﺪ ﻋﻤﻮﻣﯽ زﻧﺪان ﺧﺒﺮ ﻣﯽ دهﻨﺪ! در‬
‫ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰﯼ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ از ﻧﻈﺮ ﺑﻘﻴﻪ ﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن دور ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ! زﻧﺪاﻧﯽ ﭼﭙﯽ ﺑﻪ‬
‫ﻧﺎم راﺿﻴﻪ ﮐﻪ ﺑﺎردار اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺤﮑﻮم ﺑﻪ اﻋﺪام و زﻧﺪﮔﯽ در ﻣﻴﺎن ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و ﻗﺮار‬
‫اﺳﺖ ﭘﺲ از وﺿﻊ ﺣﻤﻞ اﻋﺪام ﺷﻮد‪ .‬ﺑﭽﻪ ﯼ او ﭼﻨﺪ روز ﺑﻌﺪ‪ ،‬از وﺿﻊ ﺣﻤﻞ در ﻣﻴﺎن‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮادﻩ اش ﺗﺤﻮﻳﻞ دادﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺧﻮد راﺿﻴﻪ دو روز ﺑﻌﺪ در ﺳﺎل ‪۶۵‬‬

‫پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٢٣٩‬‬ ‫‪384‬‬

‫پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٢۴٠‬‬ ‫‪385‬‬
‫پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٢١٨‬‬ ‫‪386‬‬
‫پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٢٨۴‬‬ ‫‪387‬‬
‫‪٤٤٩‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫اﻋﺪام ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ٣٨٨‬ﻳﮑﯽ دﻳﮕﺮ از ﻧﮑﺎت ﺟﺎﻟﺐ و ﺑﺪﻳﻊ اﻳﻦ وﺿﻊ ﺣﻤﻞ ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫اﻳﻦ ﮐﻪ دﮐﺘﺮ زن در زﻧﺪان ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬اﺟﺎزﻩ ﻧﻤﯽ دهﻨﺪ او ﺑﻪ ﺑﻬﺪارﯼ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮد و ﺗﻮﺳﻂ‬
‫دﮐﺘﺮ ﻣﺮد وﺿﻊ ﺣﻤﻞ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻧﻢ ﺁذرﻟﯽ ﻳﺎدش رﻓﺘﻪ ﮐﻪ ﻗﺒﻼً ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد زن ﻣﺰﺑﻮر را هﺮ هﻔﺘﻪ ﺑﺮاﯼ ﭼﮏ ﺑﻪ ﺑﻬﺪارﯼ‬
‫زﻧﺪان ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬زن زﻧﺪاﻧﯽ در ﻧﻤﺎزﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﺑﻨﺪ ﮐﻪ ﻇﺎهﺮاً از ﻧﻈﺮ ﻣﺴﺌﻮﻻن زﻧﺪان ﺟﺎﯼ‬
‫ﻣﻘﺪﺳﯽ اﺳﺖ‪ ،‬وﺿﻊ ﺣﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺴﺌﻮﻻن زﻧﺪان ﮐﻪ رﻋﺎﻳﺖ ﺟﻮاﻧﺐ ﺷﺮﻋﯽ را ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﻮن رﻳﺰﯼ ﺣﺎﺻﻞ از زاﻳﻤﺎن‪ ،‬ﺁن هﻢ در ﻧﻤﺎزﺧﺎﻧﻪ و "ﻧﺠﺲ ﺷﺪن" ﺁن ﺟﺎ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺧﻼف ﻣﻮازﻳﻦ ﺷﺮﻋﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ ﭼﺮا ﻣﺴﺌﻮﻻن زﻧﺪان و ﺗﻮاب هﺎﯼ ﺑﻨﺪ‪،‬‬
‫زﻧﺪاﻧﯽ را ﻣﺠﺒﻮر ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ در ﻳﮑﯽ از اﺗﺎق هﺎ وﺿﻊ ﺣﻤﻞ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﻧﻤﺎزﺧﺎﻧﻪ و ﻋﺒﺎدﺗﮕﺎﻩ ﺧﺪا‬
‫از ﺧﻮن ﺣﺎﺻﻠﻪ "ﻧﺠﺲ" ﻧﺸﻮد؟!‬
‫"ﻣﻮﻟﻮد" داﺳﺘﺎن ﮐﺘﺎﻳﻮن ﺁذرﻟﯽ ﻗﺮار اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ "ﺣﻀﺮت ﻋﻠﯽ" ﮐﻪ "ﻣﻮﻟﻮد ﮐﻌﺒﻪ" اﺳﺖ‬
‫"ﻣﻮﻟﻮد ﻣﺴﺠﺪ" از ﮐﺎر در ﺁﻳﺪ ﺗﺎ داﺳﺘﺎن ﮐﺎﻣﻞ ﺷﻮد‪ .‬او ﻧﻤﯽ داﻧﺪ اﮔﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫"ﺣﻀﺮت ﻋﻠﯽ" در "ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺪا" ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﺁﻣﺪﻩ‪ ،‬ﻗﺒﻼً ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺁن را ﺣﻞ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫زاﻳﻤﺎن ﺑﺪون ﺧﻮﻧﺮﻳﺰﯼ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ؛ ﭼﺮا ﮐﻪ او ﻗﺮار ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ اﻣﺎم ﺷﻮد!‬
‫ﮐﺘﺎﻳﻮن ﺁذرﻟﯽ در ﺑﺎرﻩ ﯼ دوﺳﺘﺶ ﻣﻬﻴﻦ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫ﻣﻬﻴﻦ ﺑﻴﺶ از ﺳﻪ ﺳﺎل‪ ،‬ﻗﺒﻞ از ﻣﻦ وارد زﻧﺪان ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و ﺣﮑﻢ اﺳﺎرﺗﺶ هﻔﺖ‬
‫ﺳﺎل ﺑﻮد‪ .‬او هﻢ ﻳﮏ ﺑﺎر ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺷﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﺪ‪ .‬ﻳﮑﯽ از دﻻﻳﻞ‬
‫ﻣﺮدودﻳﺘﺶ در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و دوﺳﺘﯽ ﺻﻤﻴﻤﺎﻧﻪ اش ﺑﺎ ﻣﻦ ﮐﺎﻓﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ‬
‫ﺑﻪ دو ﻋﻠﺖ ﻣﺎﺑﻴﻦ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺗﻮاب ﮐﺎﻓﺮ ﻗﻠﻤﺪاد ﻣﯽ ﺷﺪم‪ :‬اول ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻳﻦ ﮐﻪ‬
‫اﻋﺘﻘﺎدﯼ ﭼﭗ ﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ داﺷﺘﻢ‪ .‬دوم اﻳﻦ ﮐﻪ ﺷﺎﻋﺮ ﺑﻮدم‪ ،‬و ﺷﺎﻋﺮ را ﻗﺮﺁن ﻧﻔﯽ‬
‫ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ... .‬و ﻣﻬﻴﻦ ﻳﮏ ﺳﺎل و ﻧﻴﻢ دﻳﮕﺮ را ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻮال ﺑﻴﺶ از ﺣﮑﻢ‬
‫‪٣٨٩‬‬
‫اﺳﺎرﺗﺶ در زﻧﺪان ﺳﭙﺮﯼ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺁن ﭼﻪ ﮐﺘﺎﻳﻮن ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻬﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪاﻗﻞ در اواﺳﻂ ‪ ۶٨‬ﺁزاد ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ وﻟﯽ ﺑﺎ‬
‫ﮐﻤﺎل ﺗﻌﺠﺐ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻢ ﺁذرﻟﯽ ﮐﻪ در ﺑﻬﺎر ‪ ۶٧‬ﺁزاد ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺎهﺪ ﺁزادﯼ ﻣﻬﻴﻦ ﺑﻮدﻩ و ﻧﺰد‬
‫او رﻓﺘﻪ و ﺁدرس ﻣﻨﺰﻟﺶ را ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﮔﺮدﻧﺒﻨﺪﯼ ﮐﻪ از هﺴﺘﻪ ﺧﺮﻣﺎ درﺳﺖ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫‪٣٩٠‬‬
‫رﺳﻢ ﻳﺎدﮔﺎرﯼ ﺑﻪ او ﻣﯽ دهﺪ و ﻣﻬﻴﻦ ﺑﺎ ﻳﺎدﮔﺎرﯼ او از زﻧﺪان ﺧﺎرج ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺧﺎﻧﻢ ﺁذرﻟﯽ ﻣﺪﻋﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ در ﺳﻪ ﺳﺎل اول زﻧﺪان‪ ،‬ﻣﻼﻗﺎﺗﯽ ﺑﺎ هﻴﭻ ﻳﮏ از اﻓﺮاد‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﻩ اش ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﮐﻤﯽ ﭘﻴﺶ از ﺁزادﯼ از زﻧﺪان ﺑﺮادرش ﺑﺮاﯼ اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﺑﻪ‬
‫ﻣﻼﻗﺎت او ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ ،‬در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺳﺆال ﮐﺘﺎﻳﻮن ﺁذرﻟﯽ ﮐﻪ ﭼﺮا ﺗﺎ ﮐﻨﻮن ﺑﻪ ﻣﻼﻗﺎﺗﻢ ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ‬
‫ﺑﻮدﯼ‪ ،‬ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫‪ 388‬پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪهﺎﯼ ‪.١۶۶-١٧٢‬‬

‫‪ 389‬پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٢٧٩‬‬
‫‪ 390‬پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٢٨٣‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٤٥٠‬‬
‫ﺗﺎﮐﻨﻮن ﻧﺎﻣﻪ اﯼ از ﺳﻮﯼ ارﮔﺎن هﺎﯼ دوﻟﺘﯽ ﺟﻬﺖ ﺑﻮدن ﻣﻦ در زﻧﺪان درﻳﺎﻓﺖ‬
‫‪٣٩١‬‬
‫ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻳﺎ ﺧﺎﻧﻮادﻩ اﯼ ﮐﻪ ﺷﺎهﺪ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ دﺧﺘﺮﺷﺎن ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺎل هﺎ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ ﮐﻪ از ﺳﻮﯼ‬
‫ارﮔﺎن هﺎﯼ دوﻟﺘﯽ ﺟﻬﺖ ﺑﻮدن او در زﻧﺪان ﻧﺎﻣﻪ درﻳﺎﻓﺖ ﮐﻨﺪ؟ ﺁﻳﺎ ارﮔﺎن هﺎﯼ دوﻟﺘﯽ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﮐﺎرﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ؟‬
‫ﺧﺎﻧﻢ ﺁذرﻟﯽ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ ﮐﻪ در هﻔﺖ ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ ‪ ۶٣‬دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ‪ ٣٩٢‬و اﻳﻦ ﮐﻪ‪:‬‬
‫ﺧﺮوج ﻣﻦ از زﻧﺪان ﺑﺮاﻳﻢ هﻤﺎن ﻗﺪر ﻏﻴﺮﻣﻨﺘﻈﺮﻩ و ﻧﺎﺑﺎوراﻧﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ورودم ﺑﻪ‬
‫داﺧﻞ ﺁن‪ ...‬هﻤﺎن ﺧﺎﻧﻪ اﯼ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺁن را ﭼﻬﺎرﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺗﺮﮎ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدم‪....‬در‬
‫‪٣٩٣‬‬
‫ﻃﻮل ﻣﺴﻴﺮ ﺑﺎ ﺑﺮادرم ﮔﻔﺖ وﮔﻮﻳﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ .‬ﮔﺬﺷﺖ اﻳﻦ ﭼﻬﺎرﺳﺎل‪...‬‬
‫‪٣٩٤‬‬
‫ﻣﻦ ﭼﻬﺎر ﺳﺎل در زﻧﺪان ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮدم‪...‬‬
‫ﺧﺎﻧﻢ ﺁذرﻟﯽ ﮐﻪ ﭘﻴﺶ از ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻦ "ﻓﺼﻞ ﮔﻞ هﺎ" در ﺳﺎل ‪ ۶٧‬ﺁزاد ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،٣٩٥‬ﺑﻘﻴﻪ ﯼ‬
‫ﻣﺎﺟﺮا را ﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺷﻨﻴﺪﻧﯽ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اداﻣﻪ ﻣﯽ دهﺪ‪" :‬اﮐﻨﻮن ﻳﮏ ﺳﺎﻟﯽ ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ از‬
‫‪٣٩٦‬‬
‫زﻧﺪان ﺧﺎرج ﺷﺪﻩ ﺑﻮدم اﻣﺎ هﻨﻮز ﺑﺎ ﺗﻤﺎم وﺟﻮد ﺧﻮد را در زﻧﺪان در ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺘﻢ‪"...‬‬
‫او در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ در ﺳﺎل ‪ ۶٧‬و ﮐﻤﯽ ﭘﻴﺶ از ﺁزادﯼ ﺗﻼش ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ﺑﺮاﯼ اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﺑﺎ‬
‫دﺳﺖ ﭼﭗ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﺑﮑﺸﺪ‪ ،‬داراﯼ ﭼﻨﺎن ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﯽ در ﮐﺎر ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻧﻘﺎﺷﯽ هﺎﻳﺶ ﻣﻮرد‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و در ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎهﯽ ﮐﻪ در ﺳﺎل ‪ ۶٨‬ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻣﺮدم روﺑﻪ رو‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﮐﺘﺎﻳﻮن ﺁذرﻟﯽ در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﺑﺎزدﻳﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫در روز اول ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎﻩ‪ ،‬ﺑﺎزدﻳﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد ﺑﻮد ﻣﻦ هﻤﭽﻨﺎن ﮐﻪ در‬
‫ﮐﻨﺎر ﻣﺴﺌﻮل ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎﻩ ﻗﺮار داﺷﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮدﻣﯽ ﻣﯽ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪم ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ دﻳﺪن‬
‫ﺗﺎﺑﻠﻮهﺎﻳﻢ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬هﻤﺎن روز ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺗﺎﺑﻠﻮﯼ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻓﺮوش‬
‫‪٣٩٧‬‬
‫ﺑﺮﺳﺎﻧﻢ‪.‬‬
‫از ﻃﺮف ﺁﻗﺎﯼ ﺁﺷﻮرﯼ ﻣﺴﺌﻮل ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﮐﺎر در ﺁﺗﻠﻴﻪ اش دﻋﻮت ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ رﺋﻴﺲ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎﻩ از ﻃﺮف وزارت ارﺷﺎد اﺳﻼﻣﯽ اﺑﻼغ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪:‬‬
‫هﺮﮔﻮﻧﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ ﻳﺎ رادﻳﻮﻳﯽ و ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﯽ را ﺑﺮاﻳﻢ ﻣﻤﻨﻮع‬
‫‪٣٩٨‬‬
‫ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫روزﯼ ﺁﻗﺎﯼ ﺁﺷﻮرﯼ ﺑﻪ ﻣﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد داد ﺗﺎ ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ را ﺑﺮاﯼ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻳﮏ ﻓﻴﻠﻢ‬
‫و ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻳﮏ ﺳﻨﺎرﻳﻮ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮم‪ .‬ﺑﻄﻮر ﮐﻠﯽ ﻣﻦ ﮐﺎر ﻧﻘﺎﺷﯽ و ﻳﺎ ﺳﻴﻨﻤﺎ را‬

‫پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٢٨٩‬‬ ‫‪391‬‬

‫پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٨‬‬ ‫‪392‬‬
‫پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٢٩٩‬‬ ‫‪393‬‬
‫پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٣١۵‬‬ ‫‪394‬‬
‫پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٢٩۶‬‬ ‫‪395‬‬
‫پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٣١٢‬‬ ‫‪396‬‬
‫پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٣١۵‬‬ ‫‪397‬‬
‫پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٣١۵‬‬ ‫‪398‬‬
‫‪٤٥١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺑﺎ ﺑﻬﺮﻩ ﮔﻴﺮﯼ از ﮐﺘﺎب هﺎﯼ ﺁﻣﻮزﺷﯽ و ﺑﻌﺪهﺎ در ﻣﺤﻞ ﮐﺎرم ﻋﻤﻼً ﺑﺎ زواﻳﺎﯼ‬
‫دورﺑﻴﻦ و ﮐﺎر ﺑﺎ ﺁن ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪم و ﺁن را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻢ‪ ...‬ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺖ دو ﺳﺎل و‬
‫اﻧﺪﯼ‪ ،‬ﺣﺎﻻ دﻳﺪ ﺑﻬﺘﺮﯼ ﺑﻪ ﺁﻳﻨﺪﻩ و زﻧﺪﮔﯽ ﭘﻴﺪا ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدم‪...‬‬
‫هﻔﺖ ﻣﺎﻩ و ﻧﻴﻢ ﺳﺎﺧﺖ ﻓﻴﻠﻢ ﺑﻪ درازا ﮐﺸﻴﺪ و در ﭘﺎﻳﻴﺰ هﻤﺎن ﺳﺎل ﺑﻪ اﻧﺘﻬﺎ رﺳﻴﺪ‬
‫و در ﺁذرﻣﺎﻩ ﺳﺎل ‪ ۶٧‬در ﺟﺸﻨﻮارﻩ ﯼ ﺳﻴﻨﻤﺎﯼ ﺟﻮان ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﮔﺬاﺷﺘﻪ‬
‫‪٣٩٩‬‬
‫ﺷﺪ‪...‬‬
‫اﻳﺸﺎن در ﺳﺎل ‪ ۶٧‬از زﻧﺪان ﺁزاد ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬دو ﺳﺎل و ﻧﻴﻢ ﻃﻮل ﻣﯽ ﮐﺸﺪ ﺗﺎ ﺧﻮد را ﺑﺎزﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺗﺠﺮﺑﯽ ﺳﻴﻨﻤﺎ را ﻣﯽ ﺁﻣﻮزﻧﺪ و ﮐﺎر ﺑﺎ زواﻳﺎﯼ دورﺑﻴﻦ را ﻧﻴﺰ در ﻣﺤﻞ ﮐﺎرﺷﺎن ﮐﻪ‬
‫از ﺳﺎل ‪ ۶٨‬در ﺁن ﺟﺎ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻪ ﮐﺎر ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎد ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎﺧﺖ ﻓﻴﻠﻢ ﺷﺎن هﻔﺖ ﻣﺎﻩ و ﻧﻴﻢ‬
‫ﻃﻮل ﻣﯽ ﮐﺸﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﺎﻳﺪ در ﺳﺎل ‪ ٧٠‬ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬وﻟﯽ ﻓﻴﻠﻢ او در ﺟﺸﻨﻮارﻩ ﯼ‬
‫"ﺳﻴﻨﻤﺎﯼ ﺟﻮان" در ﺁذرﻣﺎﻩ ‪ ۶٧‬ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ! او ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد ﺟﺎﻳﺰﻩ اش را از دﺳﺖ‬
‫"ﺣﺴﻦ ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ" ﺑﺮادر ﺳﻴﺪﻋﻠﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ رهﺒﺮ رژﻳﻢ ﺑﮕﻴﺮد! و داﺳﺘﺎﻧﯽ در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ ﺧﻠﻖ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺷﻨﻴﺪﻧﯽ‪:‬‬
‫ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮان و ﺣﻀﺎر در ﺟﻤﻊ ﺑﺎ ﮔﻔﺘﻦ اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﮐﻪ رو ﺑﻪ ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ داﺷﺘﻢ‪:‬‬
‫"اﺳﺘﺪﻋﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﺟﺎﻳﺰﻩ را ﺑﻪ اﻧﺠﻤﻦ ﺳﻴﻨﻤﺎﯼ ﺟﻮان ﺗﻘﺪﻳﻢ ﮐﻨﻴﺪ" ﻓﺮﻳﺎد ﺷﺎدﯼ و‬
‫ﺷﻮر ﺑﺴﻴﺎرﯼ را ﺳﺮدادﻧﺪ و در ﻳﮏ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﺁن هﺎ از ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺧﻮد‬
‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ و ﻧﻤﯽ داﻧﻢ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ ﭼﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﺳﮑﻮ ﭘﺮ از ﮔﻞ هﺎﻳﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮﻳﻢ ﭘﺮﺗﺎب ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﺁن ﺟﺎ ﮐﻪ در ﺗﻮاﻧﻢ ﺑﻮد ﮔﻞ هﺎ را از روﯼ ﺳﮑﻮ ﺟﻤﻊ‬
‫ﮐﺮدم و در ﻣﻴﺎن ﺷﻮر و وﻟﻮﻟﻪ ﯼ ﻣﺮدم از ﺳﮑﻮ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺁﻣﺪم و ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ‬
‫ﺧﻮد رﻓﺘﻢ‪ .‬ﭘﺲ از ﻳﮏ ﻣﺎﻩ از اﻳﻦ ﺷﺐ‪ ،‬ﻓﻴﻠﻢ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﺟﺸﻨﻮارﻩ هﺎﯼ‬
‫ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ارﺳﺎل ﺷﺪ اﻳﻦ ارﺳﺎل از ﺳﻮﯼ اﻧﺠﻤﻦ ﺳﻴﻨﻤﺎﯼ ﺟﻮان ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‬
‫و ﻣﻦ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻳﻦ ﮐﻪ زن ﺑﻮدم و ازدواج ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﻮدم ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ‬
‫اﺟﺘﻤﺎع ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ اﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ ﺑﻪ ﺧﺎرج از ﮐﺸﻮر ﺑﺮوم‪ .‬ﺑﺮاﻳﻢ ﻣﻀﺤﮏ ﺑﻮد! ﻓﻴﻠﻢ‬
‫ﻣﻦ ﺑﺪون ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﻳﻦ هﻤﺮاهﯽ‪ ،‬ﺑﺪون ﮐﺎرﮔﺮدان و ﻓﻴﻠﻤﺒﺮدار و ﺳﻨﺎرﻳﺴﺖ‪،‬‬
‫‪٤٠٠‬‬
‫ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﺟﺸﻨﻮارﻩ هﺎﯼ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﻣﯽ رﻓﺖ‪...‬‬
‫ﻇﺎهﺮاً ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮان و ﺣﻀﺎر‪ ،‬از ﻗﺒﻞ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻗﺪام ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎﻧﻪ ﯼ او ﻣﻄﻠﻊ ﺑﻮدﻩ و ﮔﻞ هﺎﻳﯽ‬
‫را ﺑﺮاﯼ اﺳﺘﻘﺒﺎل از ﻋﻤﻞ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎﻧﻪ ﯼ وﯼ ﺗﺪارﮎ دﻳﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ! او ﻣﻄﻠﻊ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻓﻴﻠﻢ هﺎﯼ‬
‫ﺟﺸﻨﻮارﻩ هﺎ را وزارت ارﺷﺎد‪ ،‬ﻣﺎﻓﻴﺎﯼ "ﺑﻨﻴﺎد ﻓﺎراﺑﯽ" و ﻧﻬﺎدهﺎﯼ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ رژﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺟﺸﻨﻮارﻩ هﺎ ﻣﯽ ﻓﺮﺳﺘﻨﺪ ﻧﻪ اﻧﺠﻤﻦ "ﺳﻴﻨﻤﺎﯼ ﺟﻮان"! او ﻣﻄﻠﻊ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ زن ﺷﻮهﺮدار‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﺟﺎزﻩ ﯼ هﻤﺴﺮ ﺑﺮاﯼ ﺧﺮوج از ﮐﺸﻮر دارد و ﻧﻪ دﺧﺘﺮ ﺑﺎﻟﻐﯽ ﮐﻪ ﺑﻴﺶ از‬
‫‪ ١٨‬ﺳﺎل ﺳﻦ دارد! ﻻاﻗﻞ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ اﯼ ﮐﻪ داﺷﺘﻢ اﺟﺎزﻩ ﯼ ﺧﺮوج‬

‫‪ 399‬پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪهﺎﯼ ‪.٣٢٩-٣٣‬‬

‫‪ 400‬پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٣٣٢‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٤٥٢‬‬
‫از ﮐﺸﻮر ﻧﮕﺮﻓﺘﻢ ﺗﺎ داﺳﺘﺎن ﮐﻤﯽ واﻗﻌﯽ ﺟﻠﻮﻩ ﮐﻨﺪ! او ﺑﺪون ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﻳﻦ اﺣﺴﺎس ﺷﺮﻣﯽ‪،‬‬
‫ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ ﻓﻴﻠﻢ "ﺁرزو" ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﯼ وﯼ ﺑﻮد در ﺟﺸﻨﻮارﻩ ﯼ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﻣﻘﺎم اول را ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫‪٤٠١‬‬
‫ﺁورد‪ .‬وﻟﯽ ﻧﺎﻣﯽ از ﺟﺸﻨﻮارﻩ ﻧﻤﯽ ﺑﺮد ﮐﻪ ﭼﻪ ﺑﻮد و ﮐﺠﺎ‪.‬‬
‫او ﺑﺮاﯼ رژﻳﻢ ﺁﻧﻘﺪر ﺷﺨﺺ "ﺧﻄﺮﻧﺎﮎ"ﯼ ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ ﻣﺄﻣﻮران اﻣﻨﻴﺘﯽ ﺑﻪ رﺋﻴﺲ ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎﻩ‬
‫رﺳﻤﺎً اﺑﻼغ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ وﯼ ﺣﻖ ﺑﺮﮔﺰارﯼ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﯼ رادﻳﻮ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ و ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﯽ‬
‫ﻧﺪارد‪ .‬وﻟﯽ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺟﺎزﻩ ﯼ ﺑﺮﮔﺰارﯼ ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎﻩ را درﻳﺎﻓﺖ ﮐﺮدﻩ و ﻳﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫‪٤٠٢‬‬
‫ﻓﻴﻠﻢ او ﺑﻪ ﺟﺸﻨﻮارﻩ ﯼ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ راﻩ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺑﺮﻧﺪﻩ ﯼ ﺟﺎﻳﺰﻩ ﯼ اول ﻧﻴﺰ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ؟!‬
‫ﺧﺎﻧﻢ ﮐﺘﺎﻳﻮن ﺁذرﻟﯽ ﺑﺎرهﺎ از ﺟﻤﻠﻪ در ﺻﻔﺤﻪ هﺎﯼ ‪ ٢٧،٢٩،۴١،١١١‬ﮐﺘﺎب ﺁوردﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ هﻨﮕﺎم دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ هﻔﺪﻩ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﺸﺎن هﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ در ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ‬
‫او را ﺑﺎ ﻓﺮدﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم هﺎﻳﺪﻩ ﮐﻪ هﻔﺖ ﺳﺎل از او ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ روﺑﻪ رو ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪" :‬او هﺎﻳﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬دوﺳﺘﯽ ﮐﻪ از دوران ﺗﺤﺼﻴﻠﯽ او را ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻢ‪ ٤٠٣ " ...‬ﺁﻳﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ دو ﻧﻔﺮ ﮐﻪ‬
‫هﻔﺖ ﺳﺎل ﺗﻔﺎوت ﺳﻨﯽ دارﻧﺪ‪ ،‬در هﻴﭻ ﻳﮏ از ﻣﻘﺎﻃﻊ ﺗﺤﺼﻴﻠﯽ ﺑﻪ ﺟﺰ دوران داﻧﺸﮕﺎﻩ هﻢ‬
‫ﮐﻼس و ﻳﺎ دوﺳﺖ ﺗﺤﺼﻴﻠﯽ ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ؟ در ﺻﻔﺤﻪ ﯼ ‪ ١٨‬ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪" :‬هﺮ روز ﮐﻪ از‬
‫ﻣﺤﻞ ﮐﺎر ﺧﻮد و ﻳﺎ ﻗﺒﻞ از ﺁن از داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺑﺎز ﻣﯽ ﮔﺸﺘﻢ‪ " ...‬داﻧﺸﮕﺎﻩ رﻓﺘﻦ وﯼ ﻗﺒﻞ از‬
‫زﻣﺎن ﺷﺎﻏﻞ ﺷﺪﻧﺶ اﺳﺖ‪ .‬در ﺻﻔﺤﻪ ﯼ ‪ ٣٠٧‬ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪" :‬روزﯼ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻢ ﺑﻪ ﺳﻮﯼ‬
‫دوﺳﺘﺎن و هﻤﺪورﻩ اﯼ هﺎﯼ ﺧﻮد در داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺑﺮوم" )اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﭘﺲ از ﺁزادﯼ از زﻧﺪان‬
‫رخ ﻣﯽ دهﺪ( اﻳﻦ ﭼﻨﺪ رواﻳﺖ ﺧﺎﻧﻢ ﺁذرﻟﯽ را ﮐﻨﺎر هﻢ ﺑﮕﺬارﻳﻢ‪:‬‬
‫او در ﺳﻦ هﻔﺪﻩ ﺳﺎﻟﮕﯽ در هﻔﺖ ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ ‪ ۶٣‬ﻧﻪ در داﻧﺸﮕﺎﻩ و ﻳﺎ هﻨﮕﺎم ﻋﺰﻳﻤﺖ از‬
‫داﻧﺸﮕﺎﻩ‪ ،‬ﮐﻪ ﭘﺲ از ﻋﺰﻳﻤﺖ از ﻣﺤﻞ ﮐﺎر ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد! در ﺟﺮﻳﺎن ﺟﻠﺴﻪ هﺎﯼ‬
‫ﻣﺘﻌﺪد ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ هﻴﭻ ﭘﺮﺳﺸﯽ از داﻧﺸﮕﺎﻩ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ او در داﻧﺸﮕﺎﻩ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﮔﻮﻧﻪ اﯼ از هﺎﻳﺪﻩ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ دوران ﺗﺤﺼﻴﻠﯽ اش ﺑﻪ ﺳﺮ رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺼﺪﻳﻖ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﻌﻼً داﻧﺸﮕﺎﻩ ﻧﻤﯽ رود و ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺮ ﮐﺎر ﺑﺮود ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎﻩ ﻣﯽ رﻓﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ دوران ﺗﺤﺼﻴﻞ او در داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺒﻞ از ﺳﺎل ‪ ۵٩‬ﺑﺎﺷﺪ؛ ﭼﺮا ﮐﻪ داﻧﺸﮕﺎﻩ از‬
‫ﺳﺎل ‪ ۵٩‬ﺗﺎ ‪ ۶٢‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ "اﻧﻘﻼب ﻓﺮهﻨﮕﯽ" ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫دﺧﺘﺮﯼ ‪ ١٧‬ﺳﺎﻟﻪ در ﺳﺎل ‪ ۶٣‬در ﭼﻪ ﺳﺎﻟﯽ ﻗﺒﻞ از ‪ ۵٩‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎﻩ راﻩ ﻳﺎﻓﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﺤﺼﻴﻞ را ﻧﻴﺰ ﺗﻤﺎم ﮐﺮدﻩ و ﻳﺎ ﻧﺎﺗﻤﺎم ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟ ﺁن ﻣﻮﻗﻊ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮدﻩ‬
‫اﺳﺖ؟! ﺁﻳﺎ او در ﺳﺎل ‪ ،۵٨‬ﻳﻌﻨﯽ در ‪ ١٢‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎﻩ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ؟ ﺗﺎزﻩ اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﯽ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺤﺼﻴﻼﺗﺶ را ﻧﻴﻤﻪ ﺗﻤﺎم ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺻﺤﺒﺘﯽ از ﺁن ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ وﮔﺮﻧﻪ ﻣﻌﻠﻮم‬

‫‪ 401‬پﻴﺸﻴﻦ ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٣٣۴‬‬

‫‪ 402‬ﮐﺘﺎﻳﻮن ﺁذرﻟﯽ ﺑﻌﺪًا در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ رادﻳﻮ ﺑﺮاﺑﺮﯼ در ‪ ١‬ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ ‪ ١٣٨۴‬ﺑﺮاﯼ پﻮﺷﺎﻧﺪن اﻳﻦ ﺕﻨﺎﻗﻀﺎت ﻣ ﺪﻋﯽ ﺷ ﺪ‬
‫در هﻔﺖ ﻣﻬ ﺮ ‪ ۶٣‬دﺱ ﺘﮕﻴﺮ و در ‪ ١۴‬ﺕﻴﺮﻣ ﺎﻩ ‪ ۶۶‬ﺁزاد ﺷ ﺪﻩ اﺱ ﺖ‪ .‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺣ ﺴﺎب ﻣ ﺸﮑﻞ ﺝﺪﻳ ﺪﯼ رخ ﻣ ﯽﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ .‬او ﮐ ﻪ‬
‫ﺑﺎرهﺎ در ﮐﺘﺎب ﻣﻄﺮح ﻣﯽﮐﻨﺪ ‪ ۴‬ﺱﺎل زﻧﺪان ﺑﻮدﻩ در اﻳﻦﺝﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ دو ﺱﺎل و ﻧﻪ ﻣﺎﻩ زﻧﺪان ﺑﻮدﻩ اﺱ ﺖ و‬
‫در ﺕﺎﺑﺴﺘﺎن ﺁزاد ﺷﺪﻩ اﺱﺖ و ﻧﻪ در ﻓﺼﻞ ﮔﻞهﺎ‪.‬‬
‫‪ 403‬پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.۴۶‬‬
‫‪٤٥٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ او در ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎﻩ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻇﺎهﺮاً اﻳﺸﺎن در هﻤﻪ ﯼ زﻣﻴﻨﻪ هﺎ ﻧﺎﺑﻐﻪ‬
‫ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ! ﭼﺮا ﮐﻪ در ﺟﺎﻳﯽ هﻢ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﮐﻪ هﻔﺖ ﺳﺎل در دوران ﮐﻮدﮐﯽ در زادﮔﺎهﺶ‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪﻩ و دوﺑﻠﻮر ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ ﮐﻮدﮐﺎن و ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ زادﮔﺎهﺶ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺎﺳﺪاران از او ﻣﯽ ﭘﺮﺳﻨﺪ‪ :‬ﺗﺮﮐﯽ؟ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻠﻪ! دوﺑﺎرﻩ ﻣﯽ ﭘﺮﺳﻨﺪ‪" :‬ﺗﺮﮎ ﺁذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﻳﺎ‬
‫ﺗﺒﺮﻳﺰ"؟ و او ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺗﺮﮎ ﺁذرﺑﺎﻳﺠﺎن‪ ٤٠٤.‬ﺁﻳﺎ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﮐﺴﯽ در اﻳﺮان ﻣﺸﺎﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﮔﻔﺖ وﮔﻮﻳﯽ را ﺷﻨﻴﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺗﺮﮐﯽ ﺑﭙﺮﺳﻨﺪ‪" :‬اهﻞ ﺗﺒﺮﻳﺰﯼ ﻳﺎ ﺁذرﺑﺎﻳﺠﺎن"؟! ﺁن هﻢ‬
‫ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ و ﻗﺒﻞ از ﻓﺮوﭘﺎﺷﯽ اﺗﺤﺎد ﺟﻤﺎهﻴﺮ ﺷﻮروﯼ؟‬
‫ﮐﺘﺎﻳﻮن ﺁذرﻟﯽ هﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ در زﻧﺪان ﻣﻮرد ﺗﺠﺎوز ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و‬
‫ﺑﺎزﺟﻮﯼ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ اﺑﺘﺪا ﺧﻮدش ﺑﻪ او ﺗﺠﺎوز ﮐﺮدﻩ و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻳﮏ ﭼﻮب ﻋﻤﻞ‬
‫ﺗﺠﺎوز را ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻣﻮهﺎﯼ ﺑﻠﻨﺪ اﻳﺸﺎن را ﮐﻪ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﭘﺎﻳﺶ ﺑﻮدﻩ‪ ،‬ﺑﺮﻳﺪﻩ و‬
‫روﯼ زﻣﻴﻦ ﻣﯽ رﻳﺰد‪ .‬او ﺷﺮح ﻣﯽ دهﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻳﮏ ﺑﺎر ﻧﻴﺰ ﻣﻮﻓﻖ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ را ﮐﻪ‬
‫ﻗﺼﺪ ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ او داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺿﺮﺑﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﻴﻀﻪ اش وارد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬از ﮐﺮدﻩ اش ﭘﺸﻴﻤﺎن‬
‫ﮐﻨﺪ‪ .‬ﮐﺘﺎﻳﻮن ﺁذرﻟﯽ ﺑﻌﺪ از ﺁزادﯼ از زﻧﺪان و ﭘﺲ از ازدواج و داﺷﺘﻦ ﻳﮏ دﺧﺘﺮ ﺳﻪ ﺳﺎل‬
‫و ﻧﻴﻤﻪ و هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺷﺶ ﻣﺎهﻪ ﺣﺎﻣﻠﻪ ﺑﻮدﻩ‪ ،‬دوﺑﺎرﻩ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺮﭘﺎﻳﯽ ﺟﻠﺴﻪ ﯼ "ﺷﺐ هﺎﯼ‬
‫ﺷﻌﺮ ﻓﺮوغ" ﻣﻮرد ﺣﻤﻠﻪ ﯼ ﭘﺎﺳﺪاران ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬او ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ ﮐﻪ "ﺧﺎﻧﻪ ام ﭘﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‬
‫از ﻣﺄﻣﻮران دوﻟﺘﯽ ﮐﻪ اﺗﺎق ﮐﺎرم را ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ٤٠٥".‬او ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﭘﺲ از‬
‫ﻣﺪﺗﯽ "ﻣﺄﻣﻮران ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﺳﺮﮔﺮوﻩ ﺧﻮد ﺧﺎﻧﻪ را ﺗﺮﮎ ﮐﺮدﻩ و در ﺑﻴﺮون از ﻣﻨﺰل ﺑﻪ‬
‫اﻧﺘﻈﺎر ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ‪ ٤٠٦".‬ﺳﺮﮔﺮوﻩ ﮐﻪ ﺧﺎﻧﻪ را ﺧﺎﻟﯽ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺼﺪ ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ او را ﮐﻪ ﺷﺶ ﻣﺎهﻪ‬
‫‪٤٠٧‬‬
‫ﺑﺎردار اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﮐﺘﺎﻳﻮن ﺁذرﻟﯽ ﺑﺎ دﻧﺪان ﮔﻮﺷﺖ ﺗﻦ او را ﮐﻨﺪﻩ و ﻓﺮار ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺘﺎﻳﻮن ﺁذرﻟﯽ ﺗﻮﺿﻴﺤﯽ ﻧﻤﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺁن هﻤﻪ ﭘﺎﺳﺪار راﺿﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﺧﺎﻧﻪ را ﺗﺮﮎ‬
‫ﮐﺮدﻩ و در ﭘﺎﺗﺮول ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﻨﺸﻴﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺳﺮﮔﺮوﻩ ﮐﺎرش را اﻧﺠﺎم دهﺪ؟ اﮔﺮ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ‬
‫"ﻣﮑﺘﺒﯽ" ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ اﺟﺎزﻩ اﯼ ﺑﻪ ﺳﺮﮔﺮوﻩ ﻧﻤﯽ دهﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ اوﺑﺎش ﭘﺎﺳﺪار ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻤﯽ ﺷﻮﻧﺪ او ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﯽ اﻳﻦ ﮐﺎر را اﻧﺠﺎم دهﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﻃﺮح داﺳﺘﺎن هﺎﯼ ﺧﻴﺎﻟﯽ و ﮔﺎﻩ ﻣﺒﺘﺬل‪ ،‬ﮐﺘﺎﻳﻮن ﺁذرﻟﯽ رﻧﺞ و ﻋﺬاﺑﯽ را ﮐﻪ ﺑﺮ زﻧﺪاﻧﯽ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ زن اﻳﺮاﻧﯽ رﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺨﺮﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺘﺎﻳﻮن ﺁذرﻟﯽ در ﻣﺎﻩ ﻧﻬﻢ ﺑﺎردارﯼ از‬
‫زﻧﺪان دوﺑﺎرﻩ ﺁزاد ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻤﻨﻮع اﻟﺨﺮوج ﻧﻤﯽ ﺷﻮد و ﻋﻠﯽ رﻏﻢ اﻳﻦ ﮐﻪ ﭼﻨﺪ روز ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﺑﻪ زاﻳﻤﺎﻧﺶ ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ‪ ،‬ﺑﺎ هﻮاﭘﻴﻤﺎ از ﮐﺸﻮر ﺧﺎرج ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در ﮐﺸﻮر ﺗﺮﮐﻴﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﮐﺎرهﺎﻳﺶ ﭼﻔﺖ و ﺟﻮر ﺷﺪﻩ و در ﻗﺎﻳﻘﯽ ﮐﻪ ﭘﻨﺎهﻨﺪﮔﺎن را ﺑﻪ اروﭘﺎ ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪ‪،‬‬
‫وﺿﻊ ﺣﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ! ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺎﻻ از دو ﺣﺎل ﺧﺎرج ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻳﺎ ﮐﻴﺴﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﺮاﯼ اﺧﺬ ﻣﺠﻮز ﭘﻨﺎهﻨﺪﮔﯽ در ﮐﺸﻮرهﺎﯼ اروﭘﺎﻳﯽ اﺳﺖ و ﻳﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺨﺶ ﺳﻨﺎرﻳﻮﯼ ﻓﻴﻠﻢ‬

‫پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.١٢٠‬‬ ‫‪404‬‬

‫پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٣۵٢‬‬ ‫‪405‬‬
‫پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٣۵٢‬‬ ‫‪406‬‬
‫پﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺹﻔﺤﻪﯼ ‪.٣۵۵‬‬ ‫‪407‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ‫‪٤٥٤‬‬
‫هﻨﺪﯼ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﻌﻀﯽ از اﻓﺮاد‪ ،‬ﮔﺮوﻩ هﺎ و ﺳﺎزﻣﺎن هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ "ﭼﭗ"‪ ،‬ﺑﺪون‬
‫ﻟﺤﻈﻪ اﯼ اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﺗﻌﻤﻖ در ﮔﻔﺘﻪ هﺎﯼ ﮐﺘﺎﻳﻮن ﺁذرﻟﯽ‪ ،‬از ﮐﺘﺎب او ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ ﮐﺮدﻩ و ﺧﻮاﻧﺪن‬
‫ﺁن را ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﺗﺒﻠﻴِﻎ و ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ! هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮاﯼ او ﻣﺮاﺳﻢ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﺗﺮﺗﻴﺐ‬
‫ﻣﯽ دهﻨﺪ و ﺑﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﯼ رادﻳﻮﻳﯽ ﺑﺎ او ﻣﯽ ﭘﺮدازﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ﻧﻤﺎﻳﻪ‬
‫ﺁرﻣﻴﻦ ﻣﺤﺴﻦ ‪١٦١ ................................‬‬
‫ﺁزادﯼ ﺣﻤﻴﺪ ‪٣٩٨ ,٣٩٧ ,٣٩٦ ................‬‬
‫ازهﺎرﯼ ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ‪٨٧ ..........................‬‬
‫ازهﺪﯼ ﻓﺮﺷﺘﻪ ‪١٤٢ ................................‬‬
‫اﺳﺒﻘﯽ ﻋﻄﻴﻪ ‪٣٢١ .................................‬‬
‫اﺳﺘﺎد رﺣﻤﺘﯽ ‪٣٣٦ ................................‬‬
‫اﺱﺤﺎﻗﯽ ﻣﻬﺪﯼ ‪٢٢٣ ...............................‬‬
‫اﺳﮑﻨﺪرﯼ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ‪١٧٢ ......................‬‬
‫اﺳﻼﻣﯽ ﺣﺒﻴﺐ اﷲ ‪٤٠٣ ,٩١.....................‬‬
‫اﺳﻼﻣﯽ ﺷﻴﺮﻳﻦ ‪٤٤٧ .............................‬‬
‫اﺳﻼﻣﯽ)ﺑﺎزﺟﻮ( ‪٣٣٩ ............................‬‬
‫اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ زادﻩ ﺻﺎﺑﺮ ‪٢٥٦ .......................‬‬
‫ﺁﺱﻴﻢ ﻣﺤﻤﺪﺕﻘﯽ ‪١٤٢ ................................‬‬
‫اﺷﺒﺮپﺮ ﻣﺎﻧﺲ ‪٢١٦ ................................‬‬
‫اﺷﺘﺮﯼ ﻣﻬﺮداد ‪٧٢ ................................‬‬
‫اﺷﺮف ﺣﻤﻴﺪ ‪٢٢٣ ,٢٢٢ ........................‬‬
‫اﺻﺪﻗﯽ ﻣﻬﺮان ‪٤٠٠ ,٣٩٩ ,٣٩٦ ,٣٢١ .....‬‬
‫اﺻﻐﺮزادﻩ اﺑﺮاهﻴﻢ ‪٢٦٤ .........................‬‬
‫اﻋﺘﻤﺎدزادﻩ ﻣﺤﻤﻮد )ا‪ .‬ﺑﻪ ﺁذﻳﻦ(‪,١٩٢.........‬‬
‫‪٣٧٧ ,٣٧٦ ,٣٢٢‬‬
‫اﻋﻈﻤﯽ ﻓﺮﻳﺪون‪,١٢٠ ,١١٨ ,١١٣ ...........‬‬
‫‪١٢٩‬‬
‫ﺁﻏﺎﺟﺮﯼ هﺎﺷﻢ ‪٣٧٩،٢٦٤ ......................‬‬
‫ﺁﻏﺎﺱﯽ ﻧﻌﻤﺖاﷲ ‪٢٤٤ .............................‬‬
‫اﻓﺘﺨﺎرﯼ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ‪٣٠٤ ,٢٦....................‬‬
‫اﻓﺠﻪ اﯼ ﮐﺎﻇﻢ ‪١٤٦ ,١٤٥ ,١٠٨ ,٩٣ .........‬‬
‫اﻓﺨﻤﯽ ﮐﻤﺎل ‪٤٢٨ ,٤٢٧ ,٤٢٦ ,٤٢٥ ........‬‬
‫اﻓﺮاﺥﺘﻪ وﺣﻴﺪ‪,٣١٥ ,١٢٧ ,١٠٩ ,١٠٨ ......‬‬
‫‪٣١٦‬‬
‫اﻓﺮاﺷﺘﻪ ‪٢٨ .........................................‬‬
‫اﻓﻀﻠﯽ ﺑﻬﺮام‪,٣٧٨ ,٣٧٥ ,٣٧٤ ,١٩١........‬‬
‫‪٣٨٦ ,٣٨٥ ,٣٨٤ ,٣٨٢ ,٣٨١ ,٣٧٩‬‬
‫ﺁقﺑﺎﺑﺎ اﻣﻴﺮهﻮﺷﻨﮓ ‪١٤٢ .........................‬‬
‫ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن ﻳﺮواﻧﺪ‪,٣٣٢ ,١٢٦....................‬‬
‫‪,٣٥٦ ,٣٥٥ ,٣٥٤ ,٣٥٢ ,٣٥١ ,٣٤٩ ,٣٤٧‬‬
‫‪,٣٦٨ ,٣٦٧ ,٣٦٦ ,٣٦٤ ,٣٦٣ ,٣٦٢ ,٣٥٩‬‬
‫‪٤٢٠ ,٤٠٤ ,٣٧١‬‬
‫اﺑﺮاهﻴﻤﯽ اﻧﻮﺷﻴﺮوان ‪٣٢٢ .....................‬‬
‫اﺑﺮﻳﺸﻤﭽﯽ ﺣﺴﻴﻦ ‪١٤١ ..........................‬‬
‫اﺑﺮﻳﺸﻢ ﭼﯽ ﻣﻬﺪﯼ ‪٤٣٤ ..........................‬‬
‫اﺑﻄﺤﯽ ﺳﻴﺪﻋﺒﺎس ‪٣١١ ,١٨٥ ..................‬‬
‫اﺑﻮاﻟﺨﻴﺮ اﺑﻮﺱﻌﻴﺪ ‪١٤٦ ...........................‬‬
‫اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﻣﺮﻳﻢ‪٣١٦ ,١٨٧ ........................‬‬
‫اﺛﻨﯽ ﻋﺸﺮﯼ اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ‪,١٠١ ,٩٣ ..... .........‬‬
‫‪٣٥٣ ,٣٢١ ,٣٢٠‬‬
‫اﺣﻤﺪ اﺣﻤﺪ ‪٣٣٩ ,١٢٦ ,١١٩ ...................‬‬
‫اﺣﻤﺪزادﻩ ﻃﺎهﺮ ‪٣٢١ ............................‬‬
‫اﺣﻤﺪزادﻩ ﻣﺴﻌﻮد ‪٣١٦ ..........................‬‬
‫اﺣﻤﺪﯼ اﺱﮑﻮﻳﯽ ﻣﺮﺿﻴﻪ ‪٣٣....................‬‬
‫اﺣﻤﺪﻳﺎن ﺣﺴﻴﻦ ‪١٠٨ ..............................‬‬
‫اﺣﻤﺪﯼ ﻧﮋاد ﻣﺤﻤﻮد‪,٢٦٥ ,٢٦٤ ..... ..........‬‬
‫‪٤٠٧ ,٤٠٦ ,٤٠٥ ,٤٠٤‬‬
‫اﺥﮕﺮ ﻣﺠﺘﺒﯽ ‪١٦٣ ...............................‬‬
‫اﺥﻮان ﻣﺤﻤﺪ ‪٥١...................................‬‬
‫ﺁﺧﻮﻧﺪ ﺧﺮاﺳﺎﻧﯽ ‪٢١٧ ............................‬‬
‫ﺁﺧﻮﻧﺪ ﻣﻮﺳﻮﯼ ‪٤٢٢ ,٣٣٢ ,١٢٤ .............‬‬
‫ﺁذرﻟﯽ ﮐﺘﺎﻳﻮن ‪,٤٤٢ ,٤٣٩ ,٤٣٨........ .....‬‬
‫‪,٤٥٠ ,٤٤٩ ,٤٤٨ ,٤٤٧ ,٤٤٥ ,٤٤٣‬‬
‫‪٤٥٤ ,٤٥٣ ,٤٥٢‬‬
‫ﺁذرﻧﮓ دارﻳﻮش ‪٥١..............................‬‬
‫ﺁذرﻧﮓ ﻟﻴﺪا ‪٤٣....................................‬‬
‫ﺁرام ﺑﻬﺮام ‪١٠٨ ...................................‬‬
‫اراﻧﯽ ﺗﻘﯽ ‪٣١٦ ,٩٠ .............................‬‬
‫ارﺑﺎب زادﻩ رﺿﺎ ‪٩٥..............................‬‬
‫اردﮐﺎﻧﯽ ﺷﻌﺒﺎﻧﻌﻠﯽ‪٣٢١ .........................‬‬
‫اردوان ﺳﻮداﺑﻪ ‪٣٥٢ .............................‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬
‫ﺑﺎﯼاﺣﻤﺪﯼ ﻋﻄﺎءاﷲ ‪٥٧ ...........................‬‬
‫ﺑﺎﻳﺮام زادﻩ ﻣﻘﺼﻮد ‪١٤٨ .........................‬‬
‫ﺑﺘﻬﻮون ‪٣٣٣ .......................................‬‬
‫ﺑﺨﺎراﻳﯽ زهﺮا ‪٣٢١ ,٦٩........................‬‬
‫ﺑﺨﺎراﻳﯽ ﻣﻬﺪﯼ ‪٤٠١ ,١٦٤ .....................‬‬
‫ﺑﺨﺘﻴﺎر ﺗﻴﻤﻮر ‪٣٤٩ ................................‬‬
‫ﺑﺨﺘﻴﺎر ﺷﺎپﻮر ‪٢١٧ ,٢١٦ ......................‬‬
‫ﺑﺨﺸﺎﻓﺮ ﺣﺴﻦ ‪٩٠ ..................................‬‬
‫ﺑﺨﺸﯽ ﻗﺪرت اﷲ ‪٢٤٢ ,٢٤١ ....................‬‬
‫ﺑﺪﻳﻊ زادﮔﺎن ﻋﻠﯽ اﺻﻐﺮ ‪٣١٦ ...................‬‬
‫ﺑﺮادران ﻣﻨﻴﺮﻩ‪,٣٥١ ,٣٤٩ ,٣٤٧ ..... .......‬‬
‫‪,٤٠٧ ,٣٦٦ ,٣٦٣ ,٣٥٥ ,٣٥٤ ,٣٥٢‬‬
‫‪٤١١ ,٤٠٨‬‬
‫ﺑﺮادران ﻗﺎﺳﻤﯽ اﻓﺸﻴﻦ ‪٣٢١ .....................‬‬
‫ﺑﺮارﯼ ﺷﻤﺴﯽ‪٤٤٧ ...............................‬‬
‫ﺑﺮاهﻨﯽ رﺿﺎ ‪٣١٦ ................................‬‬
‫ﺑﺴﻄﭽﯽ ﻣﺠﻴﺪ ‪١٩٣ ,١٧٣ ,١٦٦ ,٥٨ ........‬‬
‫ﺑﺸﺎرﺕﯽ ﻋﻠﯽ ﻣﺤﻤﺪ‪١٠٧ ..........................‬‬
‫ﺑﺼﻴﺮت ‪٣٣١ ,١٢٤ ,١٢٢ ,١٢٠ .............‬‬
‫ﺑﺼﻴﺮﯼ اﺻﻐﺮ ‪١٧٩ .............................‬‬
‫ﺑﻘﺎل ﺷﻮﺷﺘﺮﯼ ﻋﻠﯽ ‪٢٥٦ ,٢٥٥ ,١٨١ .......‬‬
‫ﺑﻘﺎﻳﯽ ﻣﻈﻔﺮ ‪٩٦ ....................................‬‬
‫ﺑﻨﺪر رﻳﮕﯽ ﻣﺤﺪث ‪٢٥١ .........................‬‬
‫ﺑﻨﺪﻩ ﺟﻠﻴﻞ ‪٤٠٣ ,٣١٢ ,٣١١ ,١٢٢ ,٨٢ ......‬‬
‫ﺑﻨﺪﻩﺥﺪا ﻟﻨﮕﺮودﯼ ‪٢٢٣ ............................‬‬
‫ﺑﻨﯽ ﺹﺪر اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ‪,٧٥ ,٣٩............. ......‬‬
‫‪,١٨٩ ,١٦٨ ,١٣٥ ,١١٢ ,١١١ ,١١٠‬‬
‫‪,٢٦٧ ,٢٦٤ ,٢٦٢ ,٢٥١ ,١٩٣ ,١٩١‬‬
‫‪٣٣٩ ,٣٢٠ ,٣١٠ ,٢٩٠ ,٢٧١‬‬
‫ﺑﻨﯽ ﺻﺪر اﺣﻤﺪ ‪٣٢٠ ..............................‬‬
‫ﺑﻨﯽﺹﺪر ﻓﻴﺮوزﻩ ‪١٧٧ ............................‬‬
‫ﺑﻬﺎرﯼ ﻓﺎﺋﺰﻩ ‪١٤٢ ..................................‬‬
‫ﺑﻬﺒﻮدﯼ زهﺮا ‪٣٢١ ...............................‬‬
‫ﺑﻬﺮوز ‪٢٥٦ ........................................‬‬
‫ﺑﻬﺮوزﻳﻪ ﺣﺴﻦ ‪١٥٦ ..............................‬‬
‫ﺑﻬﺰادﯼ ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ‪٣٢٢ ............................‬‬
‫ﺑﻬﺸﺘﯽ ﺣﺴﻴﻨﯽ ﻣﺤﻤﺪ‪,١٢٥ ,١٠٦............‬‬
‫‪,٢٧٠ ,٢٦٧ ,٢٦٥ ,٢٢١ ,١٤٥ ,١٣٥‬‬
‫‪٣٣١ ,٣١٠ ,٣٠٩ ,٣٠٥ ,٢٨٧‬‬
‫ﺑﻴﺎﺑﺎن ﮔﺮد ﺣﺒﻴﺐ ‪٣٢٤ ,٣٢٣ ...................‬‬
‫ﺑﯽ ﺁزار ﺷﻴﺮازﯼ ﻋﺒﺪاﻟﮑﺮﻳﻢ ‪٣٢٩ .............‬‬
‫ﺑﻴﺖ اوﺷﺎﻧﺎ ﺳﺮﮔﻮن ‪١٩١ .........................‬‬
‫ﺑﻴﻄﺮف ﺣﺒﻴﺐ اﷲ ‪٢٦٤ ...........................‬‬
‫ﭘﺎرﺳﺎﻧﮋاد ﺳﻴﺎووش ‪٣١٦ ........................‬‬
‫‪٤٥٦‬‬
‫اﮐﺒﺮﯼ ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ‪٣١٢ ...........................‬‬
‫اﮐﺒﺮﯼ ﻣﺴﻌﻮد‪,١٠٢ ,١٠١ ,٩٣....... ..... ...‬‬
‫‪٣٥٤ ,١١١‬‬
‫ﺁل اﺣﻤﺪ ﺷﻤﺲ‪٢٦٨ ...............................‬‬
‫اﻟﻬﯽ ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ‪١٩١ .............................‬‬
‫اﻣﺎﻣﯽ ﺱﻌﻴﺪ ‪٤٣٨ ,٢٨ ...........................‬‬
‫اﻣﻴﺪﻧﺠﻒ ﺁﺑﺎدﯼ ﻓﺘﺢ اﷲ ‪٤١٩ ....................‬‬
‫اﻣﻴﺮاﻧﺘﻈﺎم ﻋﺒﺎس ‪١٠٩ ..........................‬‬
‫اﻣﻴﺮﭘﻨﺎهﯽ ﺣﺴﻴﻦ ‪١٤٣ ..........................‬‬
‫اﻣﻴﺮپﻨﺎهﯽ ﻣﺴﻌﻮد ‪١٤٣ ..........................‬‬
‫اﻣﻴﺮﯼ ﻣﻬﺮﯼ ‪٤٣٧ ...............................‬‬
‫اﻣﻴﻨﯽ ﻓﺎﻃﻤﻪ ‪٥٢...................................‬‬
‫اﻧﺘﻈﺎرﻳﻮن ﻧﺎﺹﺮ ‪٣٢٠ ,١١٢ ,١١٠ ..........‬‬
‫اﻧﺼﺎرﯼ ﻣﺴﻌﻮد ‪,٣٥٥ ,٣٥١ ,٣٤٨........ ..‬‬
‫‪٤٠٨ ,٤٠٧ ,٤٠١ ,٣٦٣‬‬
‫اﻧﺼﺎرﯼ ﻻرﯼ ﻣﺤﻤﺪاﺑﺮاهﻴﻢ ‪٣٣١ .............‬‬
‫اﻧﻔﺮادﯼ ﺝﻠﻴﻞ ‪٢٢٣ ................................‬‬
‫اﻧﮕﺒﻴﻨﯽ ﻋﻠﯽ ‪١٤٢ .................................‬‬
‫اﻧﮕﻠﺲ ﻓﺮدرﻳﮏ ‪٣٣٢ ...........................‬‬
‫اﻧﻮارﯼ ﻋﻠﯽ ﻣﺴﻌﻮد ‪٢۵١،٢٤٨ ................‬‬
‫اﻧﻮارﯼ ﻣﺤﯽ اﻟﺪﻳﻦ ‪٤٢٢ ,٣١٦ .................‬‬
‫ﺁهﻨﮕﺮان ﺹﺎدق ‪٣٣٣ ,٢٢١ ,٤٤ ,٤٣ ........‬‬
‫ﺁواﻧﺴﻴﺎن ﮔﺎﮔﻴﮓ ‪٣٧٧ ,٣٢٢ ...................‬‬
‫اوﺱﻄﯽ ﺕﻘﯽ ‪١٤٢ .................................‬‬
‫ﺁﻳﺖاﷲ ﻣﻴﻼﻧﻲ ‪٢١٩ ...............................‬‬
‫ﺁﻳﺖ اﷲ ﺧﺎدﻣﯽ ‪١٦٢ ..............................‬‬
‫ﺑﺎب ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ‪٣١٥ .............................‬‬
‫ﺑﺎﺑﺎدﯼ ﺷﺎهﺮﺿﺎ ‪١٧٣ ,١٦٦ ,٥٨ .............‬‬
‫ﺑﺎداﻣﭽﻴﺎن اﺱﺪاﷲ ‪٣١٠ ...........................‬‬
‫ﺑﺎدﯼ ﻋﻠﯽ ‪١٨٤ ...................................‬‬
‫ﺑﺎزرﮔﺎن ﻋﺎﻟﻴﻪ ‪١٤٢ ..............................‬‬
‫ﺑﺎزرﮔﺎن ﻣﻬﺪﯼ ‪٢١٦ ,١٣٥ ,١١٥ ............‬‬
‫ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ﺑﻬﻤﻦ ‪١١٥ ............................‬‬
‫ﺑﺎزﻳﺎب ﭘﻮر ﻋﺒﺎس ‪٢٠٦ .........................‬‬
‫ﺑﺎﻏﺎﻧﯽ اﺻﻐﺮ ‪١٦٨ ..............................‬‬
‫ﺑﺎﻗﺮﺧﺎن ‪٢٢٣ .....................................‬‬
‫ﺑﺎﻗﺮزادﻩ ﻗﺎﺱﻢ ‪١٤٣ ,١٤٢ .......................‬‬
‫ﺑﺎﻗﺮﯼ ﮐﻨﯽ ‪٣٩.....................................‬‬
‫ﺑﺎﻟﺰاﮎ ‪٣٤..........................................‬‬
‫ﺑﺎﻣﺪاد ورﻳﺎ‪,١٢٤ ,١٢٣ ...... ................‬‬
‫‪٤٢٠ ,٤١٩ ,٤١٨ ,٣٥٨ ,٣٥٧‬‬
‫ﺑﺎهﻨﺮ ﻣﺤﻤﺪﺝﻮاد‪,١٤٥ ,١٣٥ ...................‬‬
‫‪,٣٨٠ ,٣٤٣ ,٣٤٢ ,٣٣١ ,٢٦٥ ,٢٢١‬‬
‫‪٤٢٢ ,٤٢١‬‬
‫‪٤٥٧‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﺟﺎوﻳﺪ ﻣﺤﺴﻦ ‪١٩٣ ,١٧٦،١٧٣ ................‬‬
‫ﺟﺎوﻳﺪ ﮐﺎر ﻣﻴﺮﻧﺠﺎت‪١٠٥ ,١٠١ ...............‬‬
‫ﺟﺒﺮﺋﻴﻠﯽ ﺱﻌﻴﺪ ‪٢٥٦ ,٢٥٠ ,٢٤٩ ..............‬‬
‫ﺟﺰاﻳﺮﯼ ﻧﺴﺮﻳﻦ ‪١٨٧ ,١٨٦ ...................‬‬
‫ﺝﺰﻧﯽ ﺑﻴﮋن‪,٣١٦ ,٣١٦،٢٢٣ ,١٣۴ .... .....‬‬
‫‪٤١٣‬‬
‫ﺟﻌﻔﺮزادﻩ اﺣﻤﺪﻋﻠﯽ ‪٩٤ ,٦٩ ,٦٨ ............‬‬
‫ﺟﻌﻔﺮﯼ ﻣﺤﻤﺪ ‪٣٢٠ ...............................‬‬
‫ﺟﻌﻔﺮﯼ ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ‪٣٣٢ ...........................‬‬
‫ﺟﻼل ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ‪٤٣٣ ,٤٠٦ ,٤٠٥ ...........‬‬
‫ﺝﻼلزادﻩ ﺣﻤﻴﺪ ‪١٤٢ ..............................‬‬
‫ﺟﻼﻳﯽ ﭘﻮر ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ‪٢٦٤ ......................‬‬
‫ﺝﻠﻴﻠﯽ پﺮواﻧﻪ ﺣﺴﻴﻦ‪١٤٢ .........................‬‬
‫ﺝﻠﻴﻠﻴﺎن ﺑﻬﺮوز ‪١٢٨ ...............................‬‬
‫ﺟﻤﺎل ﻟﻮ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ‪٣٢١ .........................‬‬
‫ﺟﻤﺎﻟﯽ هﺎدﯼ‪٣٢٠ .................................‬‬
‫ﺟﻤﺸﻴﺪﯼ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ‪,٧٧ ,٦٦ ,٢٣ ..............‬‬
‫‪٢٧٤ ,١٦٤ ,١٠٠ ,٩٦ ,٩٤ ,٧٩‬‬
‫ﺟﻤﺸﻴﺪﯼ رﺣﻤﺖ اﷲ )اﻳﺮج(‪٣١٦ ,١٨٧.......‬‬
‫ﺟﻨﺘﯽ اﺣﻤﺪ ‪١٦٢ ...................................‬‬
‫ﺝﻨﺘﯽ ﺣﺴﻴﻦ ‪١٤٢ ..................................‬‬
‫ﺟﻬﺎد ﻓﺮزاد ‪٣٨٧ ,٣٧٨ ,٣٧٥ .................‬‬
‫ﺝﻬﺎﻧﮕﺮد ﻧﺼﺮاﷲ ‪٣٩ ............................‬‬
‫ﺟﻬﺎﻧﮕﻴﺮﯼ ﺣﺴﻴﻦ ‪٧٠ ,٤٧ ,٢٣ ...............‬‬
‫ﺟﻬﺎﻧﮕﻴﺮﯼ ﺷﺎهﺮخ‪٣٢٢ .........................‬‬
‫ﺝﻮادﯼ ﺑﻬﻤﻦ ‪٩٣ ...................................‬‬
‫ﺟﻮادﯼ ﺁﻣﻠﯽ ﻋﺒﺪاﷲ ‪٣٣٠ .........................‬‬
‫ﺟﻮاهﺮﻳﺎن اﺣﻤﺪ ‪٣٠٦ ............................‬‬
‫ﺟﻮدت ﺣﺴﻴﻦ ‪٣٢٢ ................................‬‬
‫ﺟﻮهﺮﯼ ﻧﺎﺻﺮ ‪١٢٧ ..............................‬‬
‫ﺟﻴﮕﺎرﻩ اﯼ ﻣﺴﻌﻮد‪,١١٩ ,١١٨ ..... .........‬‬
‫‪١٢٩ ,١٢٦ ,١٢٥‬‬
‫ﭼﺎﻳﮑﻮﻓﺴﮑﯽ ‪٣٣٣ .................................‬‬
‫ﭼﻴﺖﺱﺎز ﻓﺮزاﻧﻪ ‪٩٣ ...............................‬‬
‫ﺣﺎﺋﺮﯼ ﺷﻴﺮازﯼ ‪٣٣٢ ............................‬‬
‫ﺣﺎﺗﻤﯽ هﺪاﻳﺖاﷲ ‪١٩١ .............................‬‬
‫ﺣﺎﺗﻤﻴﺎن ﻣﺤﻤﺪ ﻧﻮزاد ‪٣١٩ ,٥٣ ,٥٢ .........‬‬
‫ﺣﺎج ﺣﺴﻦ هﻨﮕﺎﻣﻪ ‪٤١٢ ..........................‬‬
‫ﺣﺎج ﺣﻴﺪرﯼ اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ‪٣١٦ .....................‬‬
‫ﺣﺎجﺣﻴﺪرﯼ اﻋﻈﻢ ‪٣٩٣ ,٢٧٤ .................‬‬
‫ﺣﺎج ﺣﻴﺪرﯼ ﻣﺤﻤﺪ ‪٢٧٤ ..........................‬‬
‫ﺣﺎﺝﯽ ﻣﺤﻤﻮدﻳﺎن ﻋﻄﺎءاﷲ ‪٣٠٧ ...............‬‬
‫ﺣﺒﻴﺒﯽ ﺣﺴﻦ ‪٢٦٤ .................................‬‬
‫ﺣﺠﺎرﻳﺎن ﺳﻌﻴﺪ ‪٢٦٤،٢٥ ........................‬‬
‫ﭘﺎرﺳﯽ ﭘﻮر ﺷﻬﺮﻧﻮش ‪٣٥٢ .....................‬‬
‫پﺎﮎﻧﮋاد ﺷﮑﺮاﷲ ‪,٤٠٠ ,٣١٦ ,٢٧٢...... ....‬‬
‫‪٤٠١‬‬
‫ﭘﺮﺗﻮﯼ ﭘﺮوﻳﻦ ‪٣٢١ ..............................‬‬
‫ﭘﺮﺗﻮﯼ ﻣﺤﻤﺪﻣﻬﺪﯼ ‪٣٢٢ ........................‬‬
‫ﭘﺮدﻩ ﺷﻨﺎس ﻻدن ‪٣٩٣ ,٣٩٢ ....................‬‬
‫پﺮواز ﻧﺴﺮﻳﻦ‪٤١١ ,٤١٠ ,٣٠٣ ................‬‬
‫ﭘﺮورش ﻧﻴﻤﺎ ‪١٢٤ ................................‬‬
‫ﭘﺮﻳﺰاﻧﯽ اﮐﺒﺮ ‪١٤٤ ...............................‬‬
‫ﭘﻬﻠﻮﯼ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺷﺎﻩ ‪,٣٤٧ ,٢١٧...... .....‬‬
‫‪٣٥٥ ,٣٤٨‬‬
‫پﻮرﻗﺎﺿﻴﺎن ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻦ ‪٩٠.......................‬‬
‫ﭘﻮرهﺮﻣﺰان ﻣﺤﻤﺪ ‪٣٢٢ ........................‬‬
‫ﭘﻮﻳﺎن اﻣﻴﺮﭘﺮوﻳﺰ ‪٣٨٩ ..........................‬‬
‫پﻴﺮاﻳﻨﺪﻩ اﺑﺮاهﻴﻢ ‪١٥٣ .............................‬‬
‫ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻦ ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻴﻦ ‪٣٠٧ ......................‬‬
‫ﭘﻴﺸﻮا ‪٣٣٠ ,٢٧٢ ,٤٤ ,٣٨ ,٣٧ ...............‬‬
‫پﻴﻤﺎن ﺣﺒﻴﺐاﷲ ‪٣٠٦ ..............................‬‬
‫ﺗﺌﻮدوراﮐﻴﺲ ﻣﻴﮑﻴﺲ‪٢٠٧ ......................‬‬
‫ﺗﺎﺑﺎن ﻧﻌﻤﺖ ‪٢٠٨ .................................‬‬
‫ﺗﺎج ﻣﻴﺮ رﻳﺎﺣﯽ ﺣﺴﻴﻦ ‪١٨٨ ,١٨٦ ...........‬‬
‫ﺗﺎﻳﮑﻨﺪﯼ ﻋﻠﯽ ‪٢٥٦ ...............................‬‬
‫ﺕﺒﺮﻳﺰﯼ ﻣﺠﻴﺪ‪,٢٣٧ ,٢٣٦ ,١٨٤ ...... ........‬‬
‫‪٢٥٦ ,٢٤٨ ,٢٣٨‬‬
‫ﺕﺪﻳﻦ ﻓﻀﻞاﷲ ‪١٤٣ ,١٤٢ ........................‬‬
‫ﺕﺮاﺑﯽ ﻓﺮح ‪٩٣......................................‬‬
‫ﺗﺮوﺗﺴﮑﯽ ‪١٨٧ ...................................‬‬
‫ﺗﻔﺮﻳﺸﯽ ﺟﻤﺸﻴﺪ ‪٤٣٦ ,٤٣٥ ....................‬‬
‫ﺗﮑﻠﻮ ﻣﻠﮏ ﺣﺴﻴﻦ ‪٨٢..............................‬‬
‫ﺗﮑﻤﻴﻞ هﻤﺎﻳﻮن ﻧﺎﺻﺮ ‪٣٣٩ ,٣٢٠ ,١١٠ .....‬‬
‫ﺕﻬﺮاﻧﯽ ﺥﺴﺮو ‪٤٠ ,٣٩ ..........................‬‬
‫ﺗﻬﺮاﻧﯽ ﮐﻴﺎ ﺣﺴﻴﻦ ‪٣٠٧ .........................‬‬
‫ﺗﻬﺮاﻧﯽ ﻣﺠﺘﺒﯽ ﺷﻴﺦ ‪٣٣٨ ,٣٣٢ ...............‬‬
‫ﺕﻮاﻧﺎﺋﻴﺎن ﻓﺮد ﻣﺤﻤﺪ ‪١٤٢ .........................‬‬
‫ﺗﻮﺗﻮﻧﭽﯽ ﺟﻠﻴﻞ ‪١٤٩ .............................‬‬
‫ﺗﻮﺗﻮﻧﭽﯽ ﻋﻠﯽ ‪١٥٦ ,١٤٩ ,١٤٨ ..............‬‬
‫ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻣﻴﻨﻮ ‪٣٢.....................................‬‬
‫ﺗﻴﻤﻮرﯼ درﺧﺸﻨﺪﻩ ‪١١٨ .........................‬‬
‫ﺗﻴﻤﻮرﯼ ﻣﺤﻤﺪﻃﺎهﺮ ‪٣٢١ ......................‬‬
‫ﺗﻴﻤﻮرﻳﺎن ﻳﺰدان ‪٢٥٧ ,٢٥٦ ,١٧٩ ...........‬‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﻓﺮﻳﺒﺎ‪٣٤٨ ...................................‬‬
‫ﺛﺎﺑﺘﯽ ﭘﺮوﻳﺰ ‪٣٦٦ ,٣١٥ ,١٢٧ ................‬‬
‫ﺛﻮاﺑﯽ ﺣﺴﺎم اﻟﺪﻳﻦ ‪٢٥٧ ..........................‬‬
‫ﺝﺎﺑﺮزادﻩ اﻧﺼﺎرﯼ ﻋﺒﺎﺱﻌﻠﯽ‪٩٠.................‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬
‫ﺧﺮم ﺁﺑﺎدﯼ اﺣﻤﺪ ‪٣١٧ .............................‬‬
‫ﺥﺴﺮو ﺷﺎهﯽ ﺱﻴﺪهﺎدﯼ ‪٢٧ .......................‬‬
‫ﺥﺴﺮوﺁﺑﺎدﯼ ﺷﻬﻼ ‪٤٧ ............................‬‬
‫ﺥﺴﺮواﻧﯽ ﻣﻬﺮداد ‪١٣٧ ,١٣٦ .................‬‬
‫ﺧﻄﻴﺒﯽ ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻴﻦ )ﺣﻤﻴﺪ( ‪٥٩ ................‬‬
‫ﺧﻠﺨﺎﻟﯽ ﺻﺎدق ‪١٧٣ ,١٥٣ .....................‬‬
‫ﺧﻠﻴﻠﯽ ﺣﻤﻴﺪ ‪٢٥١ ,١٩٣ ,١٧٣ ,١٤٣ .........‬‬
‫ﺧﻠﻴﻠﯽ ﻋﺰت ‪٣٠٦ .................................‬‬
‫ﺧﻠﻴﻠﯽ ﻋﻠﯽ ‪٣٠٦ ,٢٩٦ ,٩٦ ....................‬‬
‫ﺥﻠﻴﻠﯽ ﻣﺤﻤﻮد ‪١٥٤ ................................‬‬
‫ﺧﻤﺴﻪ ﻣﺤﻤﺪ ‪١٩٧ ,١٩٦ ,١٩٤ ................‬‬
‫ﺧﻤﻴﻨﯽ اﺣﻤﺪ ‪٣٨٧ ,١٩٠ ........................‬‬
‫ﺧﻤﻴﻨﯽ روح اﷲ‪,٣٢ ,٢٣ ,٢١ ,٢٠ ,١٣.......‬‬
‫‪,٩٩ ,٩٦ ,٩٥ ,٨٦ ,٦٩ ,٥٧ ,٣٨ ,٣٦‬‬
‫‪,١١٤ ,١١٠ ,١٠٩ ,١٠٧ ,١٠٦ ,١٠٢‬‬
‫‪,١٣٥ ,١٣٣ ,١٢٨ ,١٢٥ ,١٢٣ ,١١٥‬‬
‫‪,١٥٥ ,١٥٤ ,١٥٣ ,١٥٢ ,١٤٥ ,١٤٤‬‬
‫‪,١٦٤ ,١٦٢ ,١٦١ ,١٥٩ ,١٥٧ ,١٥٦‬‬
‫‪,١٩٣ ,١٩٢ ,١٩١ ,١٨٩ ,١٨٨ ,١٨٤‬‬
‫‪,٢٢٥ ,٢١٩ ,٢١٧ ,٢١٦ ,٢١٥ ,٢٠٧‬‬
‫‪,٢٧٤ ,٢٦٧ ,٢٦٥ ,٢٦٤ ,٢٦٢ ,٢٣١‬‬
‫‪,٣٠٧ ,٣٠٦ ,٣٠٥ ,٣٠٠ ,٢٨٧ ,٢٧٧‬‬
‫‪,٣٣٤ ,٣٣٠ ,٣٢١ ,٣١٨ ,٣١٧ ,٣٠٩‬‬
‫‪,٣٨١ ,٣٨٠ ,٣٧١ ,٣٥١ ,٣٤٦ ,٣٤٠‬‬
‫‪,٤٠٩ ,٤٠٠ ,٣٩٢ ,٣٩١ ,٣٨٧ ,٣٨٦‬‬
‫‪,٤٢٢ ,٤٢١ ,٤١٩ ,٤١٨ ,٤١٥ ,٤١٠‬‬
‫‪٤٤٨ ,٤٤٦ ,٤٤١ ,٤٣٤ ,٤٢٣‬‬
‫ﺥﻮشﻃﻴﻨﺖ ‪٢٦٢ ...................................‬‬
‫ﺧﻮش ﮐﻮش اﮐﺒﺮ‪,٣٠ ,٢٨ ,٢٧ ,٢٦ ... ......‬‬
‫‪٧٦ ,٧٤ ,٤٦‬‬
‫ﺥﻴﺎﺑﺎﻧﯽ ﻣﻬﻴﻦ ‪١٤٢ ................................‬‬
‫ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﯽ ﻣﻮﺳﯽ‪,٩٢ ,٩١ ,٩٠ ,٦٨ ...........‬‬
‫‪,٢٢٤ ,١٣١ ,١٠٤ ,٩٧ ,٩٦ ,٩٤ ,٩٣‬‬
‫‪,٣٩١ ,٣١٦ ,٢٩٧ ,٢٩٦ ,٢٣٥ ,٢٣٣‬‬
‫‪٤٠٤ ,٤٠٣ ,٤٠٢ ,٣٩٤ ,٣٩٣ ,٣٩٢‬‬
‫داداش زادﻩ ﻣﺴﻌﻮد ‪٣٩٨ ,٣٩٧ ,٣٩٦ ........‬‬
‫داﻧﺶﺑﻬﺰادﯼ ﻋﺒﺎس ‪٢٢٣ .........................‬‬
‫داﻧﺸﻴﺎن ﮐﺮاﻣﺖ اﷲ ‪,١٨٨ ,١٨٧, ٩٠..... ....‬‬
‫‪٤٢٢‬‬
‫داورﯼ ﻋﺒﺎس ‪٣٩١ ...............................‬‬
‫درزﯼ ﻣﺤﺴﻦ ‪١٧٣ ...............................‬‬
‫دروﻳﺶ ﮐﻬﻦ ﺳﻬﻴﻼ ‪٣٠٤ .........................‬‬
‫دﻋﺎﻳﯽ ﻣﺤﻤﻮد ‪١٥٦ ...............................‬‬
‫دهﻘﺎﻧﯽ اﺷﺮف ‪٤٤٣ ,٤٠٠ ,٤١ ...............‬‬
‫‪٤٥٨‬‬
‫ﺣﺠﺎزﯼ ﺳﻌﻴﺪ‪٣٢٠ ...............................‬‬
‫ﺣﺠﺎزﯼ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺿﺎ ‪١٥٢ ........................‬‬
‫ﺣﺠﺮﯼ ﻋﺒﺎس ‪٣٢٢ ..............................‬‬
‫ﺣﺪادﻋﺎدل ﻏﻼﻣﻌﻠﯽ ‪٣٣٠ .......................‬‬
‫ﺣﺮﻳﺮﯼ ﻣﻄﻠﻖ ﺷﻬﻼ ‪٤٢٢ .......................‬‬
‫ﺣﺴﻦپﻮر ﻏﻔﻮر ‪٢٢٣ .............................‬‬
‫ﺣﺴﻨﯽ ﺟﻌﻔﺮ ‪٣٢١ ................................‬‬
‫ﺣﺴﻨﯽ رﺷﻴﺪ ‪٢٧٤ ................................‬‬
‫ﺣﺴﻨﯽ ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ‪٢٧٤ ..........................‬‬
‫ﺣﺴﻴﻦ زادﻩ ﺣﺴﻴﻦ‪٤١٨ ...........................‬‬
‫ﺣﺴﻴﻨﯽ اﺑﺮدﻩ ﻋﺴﮕﺮ ‪٢٢٣ .......................‬‬
‫ﺣﺴﻴﻨﯽ ﻏﻔﺎر‪٨٥....................................‬‬
‫ﺣﺴﻴﻨﯽ ﻓﺎﻃﻤﻪ ‪٢٢٣ ...............................‬‬
‫ﺣﺴﻴﻨﻴﺎن روحاﷲ ‪٤٠٠ ............................‬‬
‫ﺣﻘﺎﻧﯽ ‪٣٣١ ........................................‬‬
‫ﺣﻖ ﺷﻨﺎس ﺗﺮاب ‪١٢٨ ,١١٤ ....................‬‬
‫ﺣﻘﻨﻮاز ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻴﻦ‪٢٢٣ .........................‬‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ ﮔﻮ ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻴﻦ ‪٢۵٦،٢٤٩ .............‬‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ ﮔﻮ ﻋﻠﯽ ‪٥٩................................‬‬
‫ﺣﮑﻴﻤﯽ ﺷﻬﺮﻳﺎر ‪٦٧..............................‬‬
‫ﺣﻠﻮاﻳﯽ ﻋﺴﮕﺮ ﻣﺠﺘﺒﯽ‪,٣٨٤ ,٣١١ ...........‬‬
‫‪٣٨٥‬‬
‫ﺣﻨﻴﻒ ﻧﮋاد ﻣﺤﻤﺪ‪,٢٢٢ ,١٣٢،١١٤ ...... ....‬‬
‫‪٣١٨ ,٣١٦‬‬
‫ﺣﻴﺪرزادﻩ ﻣﻬﺮﯼ‪,١٣٠ ,١٢٩ ,١٢٥ ..... .....‬‬
‫‪٣٢٠‬‬
‫ﺥﺎﺕﻤﯽ ﻣﺤﻤﺪ‪,٢٦٧ ,٢٦٤ ,١٥٣ ,١٥٢ ........‬‬
‫‪٤١٩ ,٤١٤ ,٤٠٨‬‬
‫ﺥﺎدﻣﯽ ﺣﻤﻴﺪ ‪١٤٢ .................................‬‬
‫ﺥﺎﻣﻨﻪاﯼ ﺱﻴﺪﻋﻠﯽ‪,١١٥ ,٩٦ ,٩٥ ,٣٤ .... ....‬‬
‫‪,١٩١ ,١٩٠ ,١٧٤ ,١٦١ ,١٥٨ ,١٥٦‬‬
‫‪,٤١٩ ,٤١٨ ,٣٨٧ ,٣٨٦ ,٣٤٢ ,٢٦٥‬‬
‫‪٤٥١ ,٤٢٢‬‬
‫ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ ﺣﺴﻦ ‪٤٥١ .............................‬‬
‫ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ ﻣﺤﻤﺪ ‪٤١................................‬‬
‫ﺥﺎﻣﻨﻪ اﯼ هﺎدﯼ‪,١٥٨ ,١٥٧ ,١٥٦ ..... .......‬‬
‫‪٤٢٧ ,٢٧٩ ,٢٧٧‬‬
‫ﺧﺎﻧﺒﺎن هﺎ اﺣﻤﺪ ‪٢٥٦ .............................‬‬
‫ﺥﺎﻧﺒﺎﻧﯽ ﻣﻬﺮﯼ ‪١٤٢ ..............................‬‬
‫ﺥﺎورﯼ ﻋﻠﯽ‪١٨٨ .................................‬‬
‫ﺧﺎورﻳﺎن ﮐﻮرش ‪٣٢١ ,٣١٩ ...................‬‬
‫ﺧﺒﻴﺮﯼ ﺣﺒﻴﺐ ‪٢٧٢ ...............................‬‬
‫ﺥﺮاطپﻮر ﻏﻼﻣﻌﻠﯽ ‪٢٢٣ ........................‬‬
‫ﺥﺮم ﻃﺎهﺮﻩ‪٢٢٣ ..................................‬‬
‫‪٤٥٩‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫رهﻨﻮرد زهﺮا‪١٦٥ ................................‬‬
‫روﺑﺴﭙﻴﺮ‪٣٤ ........................................‬‬
‫روﺣﺎﻧﯽ ﺣﺴﻦ ‪١٥٣ ...............................‬‬
‫روﺣﺎﻧﯽ ﺣﺴﻴﻦ‪,١١٤ ,١١٣ ,٩٩ ..... .........‬‬
‫‪,١٢١ ,١٢٠ ,١١٩ ,١١٨ ,١١٧ ,١١٥‬‬
‫‪,٢٧٣ ,١٢٩ ,١٢٨ ,١٢٦ ,١٢٣ ,١٢٢‬‬
‫‪٤٠٧ ,٣٨٠ ,٣٢٠‬‬
‫روزﺑﻪ ﺥﺴﺮو)ﺱﺮهﻨﮓ(‪٣٧٩ ,٣١٦ ,١٩٠...‬‬
‫رﻳﺘﺴﻮس ﻳﺎﻧﻴﺲ ‪٢٠٧ .............................‬‬
‫رﻳﺤﺎﻧﯽ ﻋﺒﺎس ‪٢٥٦ ..............................‬‬
‫زﺟﺎﺟﯽ اﺳﻔﻨﺪﻳﺎر ‪١٧٩ ...........................‬‬
‫زرﺷﻨﺎس ﮐﻴﻮﻣﺮث ‪٣٧٧ ,٣٢٢ ................‬‬
‫زﻧﺠﺎﻧﯽ ﺁﻳﺖ اﷲ‪٢١٦ ..............................‬‬
‫زﻧﺠﺎﻧﯽ ﻗﺮﺑﺎﻧﻌﻠﯽ ‪٢١٨ ...........................‬‬
‫زﻧﺪﯼ ﺧﺴﺮو ‪٣٢١ ................................‬‬
‫زﻧﮕﻨﻪ ﺹﺒﺎح ‪٤٠ ,٣٩............................‬‬
‫زهﺘﺎﺑﭽﯽ ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ‪٣٠٦ ........................‬‬
‫زهﺮاﻳﯽ ﺑﺎﺑﮏ ‪١٨٧ ..............................‬‬
‫زوارﻩاﯼ ﺱﻴﺪرﺿﺎ ‪١٥٤ ,١٣٥ .................‬‬
‫زوارﻩ اﯼ ﮐﻴﻮﻣﺮث ‪٩٨ ...........................‬‬
‫زﻳﺒﺎﮐﻼم ﺻﺎدق ‪٢٦٤ .............................‬‬
‫ﺱﺎزﮔﺎرا ﻣﺤﺴﻦ ‪١٩٣ ,٣٩ ,٣٨ ................‬‬
‫ﺱﺎﻻراﻟﺪوﻟﻪ ‪٢١٦ ...................................‬‬
‫ﺳﭙﺎﺳﯽ ﺁﺷﺘﻴﺎﻧﯽ ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ‪,١١٦ ,١١٣ ..... ....‬‬
‫‪١٢٠ ,١١٩ ,١١٨‬‬
‫ﺳﭙﺮﻏﻤﯽ ‪١٨٧ ,١٨٦ ............................‬‬
‫ﺱﭙﺮﻏﻤﯽﻏﻼﻣﺮﺿﺎ‪١٨٦ ..........................‬‬
‫ﺱﺘﺎرﺥﺎن ‪٢٢٣ ,٢١٧ .............................‬‬
‫ﺱﺤﺎﺑﯽ ﻋﺰتاﷲ ‪٣٢١ .............................‬‬
‫ﺱﺪﻳﻔﯽ ﺱﻮداﺑﻪ‪٣٢٠ ,١١٣ ,١١٠ ..............‬‬
‫ﺳﺮاﺑﯽ ﻋﻠﯽ‪٢٥٦ ,١٨٣ ,١٧٧ ,٦٧ ...........‬‬
‫ﺳﺮﺣﺪﯼ زادﻩ اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ ‪٢٧١،٢٧٠ ............‬‬
‫ﺱﺮﮐﻮهﯽ ﻓﺮج ‪١٠٧ ...............................‬‬
‫ﺳﺮﻟﮏ ‪٤٢٨ ,١٥١ ,١٢٢ ,١١٢ ...............‬‬
‫ﺱﺮوش ﻋﺒﺪاﻟﮑﺮﻳﻢ ‪٢٦٨ ,٢٦٧ ................‬‬
‫ﺳﺮﻳﻊ اﻟﻘﻠﻢ وﺣﻴﺪ‪,١٨٨ ,١٨٧ ,١٨٦.. ..... ....‬‬
‫‪٣٣٩‬‬
‫ﺳﻌﺎدﺗﯽ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ‪,١٦٤ ,١٠٩ ,١٠٨ .... ..‬‬
‫‪١٦٥‬‬
‫ﺱﻌﻴﺪپﻮر ﺱﻌﻴﺪ ‪٤٠٣ ,٩٠.........................‬‬
‫ﺱﻌﻴﺪﯼ ﺱﻴﺮﺝﺎﻧﯽ ﻋﻠﯽاﮐﺒﺮ ‪٨٥ ..................‬‬
‫ﺳﻌﻴﺪﯼ ﻧﮋاد وﺣﻴﺪ ‪١٤٢ ,١٤٠ ,١٠٣ ..........‬‬
‫ﺳﻠﺤﺸﻮر دارﻳﻮش ‪٣٩٧ ,٣٩٦ .................‬‬
‫ﺳﻠﻄﺎن ﭘﻮر ﺳﻌﻴﺪ ‪٤٠١ ,٢٢٢ ...................‬‬
‫دهﻨﻮﯼ اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ ‪١٤٥ ,٩٦ .....................‬‬
‫دوﭼﯽ هﺎﺷﻢ‪٢١٨ .................................‬‬
‫دوﺳﺘﯽ ﺑﻬﺰاد ‪٢٥٦ ...............................‬‬
‫ذاﮐﺮ وﺣﻴﺪ ‪٦٠ ,٥٨ ,٤٦ ........................‬‬
‫ذاﮐﺮﯼ ﺟﻌﻔﺮ ‪١٦١ ...............................‬‬
‫ذاﮐﺮﯼ ﺣﻮرﻳﻪ ‪٦٩.................................‬‬
‫ذاﮐﺮﯼ ﻣﺤﻤﺪﺑﺎﻗﺮ ‪١٧٩ ,٦٩ ...................‬‬
‫ذاﮐﺮﯼ ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ‪١٦١ ..........................‬‬
‫ذاﮐﺮﯼ ﻣﺤﻤﻮد‪٦٩.................................‬‬
‫ذواﻻﻧﻮار ﮐﺎﻇﻢ ‪٢٢٢ ............................‬‬
‫ذواﻟﻔﻘﺎرﯼ ‪١١١ ...................................‬‬
‫ذواﻟﻘﺪر ﻣﺤﻤﺪﺑﺎﻗﺮ ‪٨٥............................‬‬
‫رأﻓﺘﯽ ﻧﺎهﻴﺪ ‪٩٠.....................................‬‬
‫رﺑﺎﻧﯽ اﻣﻠﺸﯽ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻬﺪﯼ‪,١٦٤ ,١٠٢........‬‬
‫‪٤٢٠‬‬
‫رﺑﻴﻌﯽ اﺷﺮف ‪,٣٩١ ,١٧٧ ,٩٢ ,٩٠..... .....‬‬
‫‪٤٠٤ ,٤٠٢‬‬
‫رﺑﻴﻌﯽ ﻋﻠﯽ ‪٢٧٠ .................................‬‬
‫رﺟﺎﻳﯽ ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ‪,٢٢١ ,١٤٥ ,١٣٥ .........‬‬
‫‪٤٢٢ ,٤٢١ ,٣٨٠ ,٣١٠‬‬
‫رﺟﻮﯼ ﻣﺴﻌﻮد‪,١١٤ ,٩٢ ,٧٥ ,٦٨..... ......‬‬
‫‪,٣١٦ ,٢٤١ ,١٧٧ ,١٥٥ ,١٤٥ ,١١٥‬‬
‫‪٤١٣ ,٤١٢ ,٤٠٢ ,٣٩١‬‬
‫رﺟﻮﯼ ﻣﻨﻴﺮﻩ ‪٣٢١ ...............................‬‬
‫رﺣﻤﺎﻧﯽ اﺑﺮاهﻴﻢ ‪٥٧..............................‬‬
‫رﺣﻤﺎﻧﯽ داوود ‪,١٥٤ ,١٣٧ ,١٣٦....... .....‬‬
‫‪٤٣٠ ,٤٢١ ,٤٢٠ ,٤٠٨ ,٣٦٤‬‬
‫رﺣﻤﺘﯽ ﻣﺤﻤﺪ‪٢٦٤ ................................‬‬
‫رﺣﻴﻢ ﻣﺸﺎﻋﯽ ﺟﻮاد ‪١٧٤ ........................‬‬
‫رﺣﻴﻤﯽ اﺱﮑﻨﺪر ‪٢٢٣ .............................‬‬
‫رﺣﻴﻤﯽ ﺣﺴﻦ ‪١٤٢ ................................‬‬
‫رﺣﻴﻤﯽ ﺣﺴﻴﻦ ‪٢٦٤ ...............................‬‬
‫رﺣﻴﻤﯽ ﺥﺴﺮو ‪٩٠.................................‬‬
‫رﺣﻴﻤﯽ ﻃﺎهﺮ ‪٣١٥ ..............................‬‬
‫رﺣﻴﻤﯽﻧﮋاد ﺕﻬﻤﻴﻨﻪ ‪٩٠............................‬‬
‫رزاﻗﯽ ﺣﺴﻴﻦ )ﻣﻬﺸﻴﺪ(‪,١٠٠ ,٧٩ ..... .......‬‬
‫‪٤٠٥ ,٢٥٦ ,٢٤٩ ,١٨١‬‬
‫رزاﻗﯽ ﻣﻬﺪاد )ﺣﺴﻦ( ‪١٧٩ .....................‬‬
‫رزم دﻳﺪﻩ ﺁﺻﻒ ‪٣٢٢ .............................‬‬
‫رﺿﺎﻳﯽ ﺁذر ‪٤٠٢ ,٩٢ ,٩٠ .....................‬‬
‫رﺿﺎﻳﯽ رﺿﺎ ‪٢٣٥ ,٢١٨ ,١١٧ ,١٠٨ .......‬‬
‫رﺿﺎﻳﯽ ﻣﺮﺕﻀﯽ ‪٣٩.............................‬‬
‫رﺿﺎﻳﯽ ﻣﻬﺪﯼ‪٢٢٣ ..............................‬‬
‫رﻓﻴﻖدوﺱﺖ ﻣﺤﺴﻦ ‪٢٤٦ ,٢٤٣ ,٢٣١ .........‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬
‫ﺷﮑﻮهﯽ ﻋﻠﯽ ‪١٢٣ ................................‬‬
‫ﺷﻠﺘﻮﮐﯽ رﺿﺎ ‪٣٢٢ ...............................‬‬
‫ﺷﻤﺨﺎﻧﯽ ﻋﻠﯽ ‪١٩٠ ................................‬‬
‫ﺷﻤﻴﻢ ﺷﺎهﺮخ ‪٩٠ ...................................‬‬
‫ﺷﻬﺮام ﺕﻘﯽ‪,١٢٥ ,١٠٩ ,١٠٨ ..... ............‬‬
‫‪١٢٩ ,١٢٦‬‬
‫ﺷﻬﺮﻳﺎر ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻴﻦ ‪٩٦ .........................‬‬
‫ﺷﻬﺮﻳﺎرﯼ ﻧﮋاد ﻋﺒﺎس ﻋﻠﯽ ‪٣٤٩ ,٢٧٢ .......‬‬
‫ﺷﻮﮐﺘﯽ ﻣﺠﻴﺪ ‪٣٢١ ................................‬‬
‫ﺷﻴﺒﺎﻧﯽ ﻋﺒﺎس ‪,٣٣٢ ,٣٣١ ,١٨٣ ,١٠٧ .....‬‬
‫‪٤١٤ ,٤١٣ ,٤١٢‬‬
‫ﺷﻴﺦ اﻻﺳﻼم زادﻩ ﺷﺠﺎع اﻟﺪﻳﻦ‪,٥٧ .............‬‬
‫‪١٤٤،١٠٨ ,٩٠ ,٨٦ ,٨٥ ,٦٢‬‬
‫ﺷﻴﺦ اﻟﺤﮑﻤﺎ ﺣﺴﻴﻦ ‪٣٢١ ,٣١٩ .................‬‬
‫ﺻﺎﺑﺮ ﺑﭽﻪ ﻣﻴﺮ ﻧﺎﺻﺮ ‪٤٣٥ ......................‬‬
‫ﺹﺎدق ﺣﺴﻦ‪٢٧٠ ,١٤٢ .........................‬‬
‫ﺹﺎدﻗﯽ ﻣﺤﻤﺪ ‪٢٣٧ ,٢٢٩ ,٢٢٥ ..............‬‬
‫ﺻﺎدﻗﯽ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ‪,١٩٣ ,١٧٢ ..... ........‬‬
‫‪,٢٥٠ ,٢٤٨ ,٢٣٨ ,٢٣٦ ,٢٠٥ ,٢٠٢‬‬
‫‪٣٥٣ ,٢٥٥‬‬
‫ﺹﺎدﻗﯽ ﻧﻴﺴﺘﺎﻧﯽ ﻏﻼﻣﻌﻠﯽ ‪١٤٢ ..................‬‬
‫ﺻﺎدﻗﯽ ﻧﮋاد ﺑﻬﻤﻦ ‪١٠١ ..........................‬‬
‫ﺻﺎﻟﺢ ‪٤١٨ ,١٢٧ ,٣٩ ,٣٢ ....................‬‬
‫ﺹﺎﻟﺤﯽ اﮐﺒﺮ ‪١٧٣ .................................‬‬
‫ﺻﺎﻟﺤﯽ ﺳﻴﻤﻴﻦ‪١٢٧ ..............................‬‬
‫ﺹﺎﻟﺤﯽ ﺹﻔﺮ ‪٣٩ .................................‬‬
‫ﺹﺎﻧﻌﯽ ﻳﻮﺱﻒ ‪٣٣٠ ,٣٢٩ .....................‬‬
‫ﺻﺒﺤﯽ )ﻣﺮﺗﻀﯽ ﺻﺎﻟﺤﯽ(‪,١٧٣ ...... .......‬‬
‫‪,٢٤٣ ,٢٤٢ ,٢٣٢ ,١٨٢ ,١٨٠ ,١٧٦‬‬
‫‪,٢٥١ ,٢٤٩ ,٢٤٨ ,٢٤٧ ,٢٤٦ ,٢٤٥‬‬
‫‪٢٥٢‬‬
‫ﺻﺤﺮاﻳﯽ ﻋﺒﺎس ‪٣٢١ ,٣١٩ ...................‬‬
‫ﺹﺪر ﻋﺎﻣﻠﯽ رﺱﻮل‪١٨٤ ........................‬‬
‫ﺹﺪر ﻋﺎﻣﻠﯽ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ‪١٨٤ ..................‬‬
‫ﺻﺪراﻟﺤﻔﺎﻇﯽ رﺷﻴﺪ ‪١١١ .......................‬‬
‫ﺹﺪرﯼ اﺣﻤﺪﻋﻠﯽ‪٣٧٧ ,٣٢٢ ..................‬‬
‫ﺹﺪرﯼ ﺝﻌﻔﺮﻗﻠﯽ ‪٣٦٦ ............................‬‬
‫ﺻﻔﺎﻳﯽ ﺣﺴﻨﻌﻠﯽ ‪٣٠٧ ............................‬‬
‫ﺹﻔﺎﻳﯽ دارﻳﻮش ‪٢٤٨ ,١٧٩ ,١٦٣ ...........‬‬
‫ﺹﻔﺎﻳﯽﻓﺮاهﺎﻧﯽ ﻋﻠﯽاﮐﺒﺮ ‪٢٢٣ ...................‬‬
‫ﺻﻔﻮﯼ وﻟﯽ اﷲ‪,١٠٢ ,١٠١ ,٦٢ .............‬‬
‫‪٣٥٤ ,٣٢١‬‬
‫ﺹﻤﺪﻳﻪ ﻟﺒﺎف ﻣﺮﺕﻀﯽ ‪١٠٩ .....................‬‬
‫ﺻﻮراﺳﺮاﻓﻴﻞ ‪٢٢٣ ...............................‬‬
‫‪٤٦٠‬‬
‫ﺳﻠﻄﺎﻧﯽ ﻣﻬﺮان‪٣٩٧ ,٣٩٦ .....................‬‬
‫ﺳﻠﻴﻢ زهﺮا ‪١٢٩ ,١٢٨ ,١١٨ ..................‬‬
‫ﺳﻠﻴﻤﯽ ﭘﺮوﻳﺰ‪,٢٤٨ ,١٧٩ ,١٧٧ ..... ........‬‬
‫‪٢٥٦ ,٢٤٩‬‬
‫ﺳﻠﻴﻤﯽ ﻣﻘﺪم ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ‪٤٢٢ ,٣١٦,١٨٧ ........‬‬
‫ﺱﻤﺎﻋﯽ رﺣﻴﻢ ‪٢٢٣ ................................‬‬
‫ﺳﻤﺎواﺗﯽ ﻧﺎﺻﺮ ‪٣١٦ ............................‬‬
‫ﺳﻤﺎواﺗﻴﺎن ﺣﺴﻴﻦ ‪١٣٦ ..........................‬‬
‫ﺳﻤﻨﺪر ﻣﺤﻤﻮد ‪٢٠٦ ..............................‬‬
‫ﺱﻨﻤﺎرﯼ ﺛﺮﻳﺎ ‪٩٠...................................‬‬
‫ﺳﻬﺮاﺑﯽ ﺳﻬﺮاب ‪٣٢١ ...........................‬‬
‫ﺳﻬﻨﺪﯼ ﺳﻴﻤﻴﻦ ‪٤٣.................................‬‬
‫ﺳﻮراﻧﯽ ﻧﺼﺮاﷲ‪١٧٩ ,٨٧ .....................‬‬
‫ﺳﻮرﯼ ﺑﻬﺮوز ‪٣٣٧ ..............................‬‬
‫ﺳﻴﺎﻣﮏ )ﺳﺮهﻨﮓ(‪٣٧٤ ........................‬‬
‫ﺱﻴﺎﻩ ﮐﻼﻩ ﺣﺴﻴﻦ‪١٢٦،١٠٩ ......................‬‬
‫ﺱﻴﺪﺥﺎﻣﻮﺷﯽ ﺱﻴﺪﻣﺤﺴﻦ‪,٣١٥ ,١٠٩ ..... ......‬‬
‫‪٣١٦‬‬
‫ﺱﻴﻒ دﻟﻴﻞﺹﻔﺎﻳﯽ ﻧﺎﺹﺮ ‪٢٢٣ ...................‬‬
‫ﺱﻴﻔﯽ ﻧﮋاد ﻣﺤﻤﻮد ‪٩٣.............................‬‬
‫ﺷﺎدﻣﺎﻧﯽ ﻣﻌﺼﻮﻣﻪ ‪٤٠١ ,٤٠٠ ,٦٩ ..........‬‬
‫ﺷﺎﻣﺨﯽ ﻣﺤﻤﻮد ‪٤٠٠ ..............................‬‬
‫ﺷﺎﻣﻠﻮ اﺣﻤﺪ ‪٩٧ ,٣١ ..............................‬‬
‫ﺷﺎﻩ ﻣﺤﻤﺪﯼ ‪٩٨ ,٩٤ ,٩٠ .......................‬‬
‫ﺷﺎﻩ ﺁﺑﺎدﯼ ﻣﻬﺪﯼ ‪١٠١ ............................‬‬
‫ﺷﺎﻩﺁﺑﺎدﯼ ﻧﺼﺮاﷲ ‪٢٧..............................‬‬
‫ﺷﺎهﺴﻮﻧﺪﯼ ﺳﻌﻴﺪ ‪٣٢٤ ..........................‬‬
‫ﺷﺎﻩ ﻋﺒﺪاﻟﻌﻈﻴﻤﯽ ﻋﻠﯽ ‪٨٢........................‬‬
‫ﺷﺎهﯽ ﻋﺰتاﷲ ‪٣١٠ ,٢١٥ ,٢٧ ................‬‬
‫ﺷﺠﻮﻧﯽ ﺝﻌﻔﺮ ‪١٠٢ ...............................‬‬
‫ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪارﯼ ﺣﺴﻴﻦ ‪٣٣٥ .......................‬‬
‫ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪارﯼ ﻋﻠﯽ ‪٣٤٢ ,٢٦٨ .................‬‬
‫ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪارﯼ ﮐﺎﻇﻢ ‪,١٥٤ ,١٥٢.......... .....‬‬
‫‪١٨٩ ,١٥٥‬‬
‫ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﻋﻠﯽ ‪٤٤٣, ٣٣٩ , ٢١٩ ..............‬‬
‫ﺷﺮﻳﻒ ﻣﺠﻴﺪ ‪٨٥....................................‬‬
‫ﺷﺮﻳﻒ واﻗﻔﯽ ﻣﺠﻴﺪ‪,١٢٦ ,١٠٩ ..... .........‬‬
‫‪٣٤٤ ,٣١٥‬‬
‫ﺷﺮﻳﻔﯽ ﻧﻴﺎ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ‪٣٣٩ ......................‬‬
‫ﺷﻌﺒﺎﻧﯽ ﻣﺼﻄﻔﯽ ‪٨١.............................‬‬
‫ﺷﻔﺎﻳﯽ ﻣﺮﻳﻢ ‪١٤٢ ..................................‬‬
‫ﺷﮑﺮاﺑﯽ ‪١٠٦ .....................................‬‬
‫ﺷﮑﺮوﯼ ﻧﻴﺮﻩ ‪٤٣..................................‬‬
‫ﺷﮑﻮرﯼ راد ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ‪٢٦٤ ..................‬‬
‫‪٤٦١‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻋﻠﻮﯼ ﺗﺒﺎر ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ‪٢٦٧ ........................‬‬
‫ﻋﻠﯽ ﺥﺎدﻣﯽ ﻓﺮﻳﺪﻩ ‪٤٧ .............................‬‬
‫ﻋﻠﻴﺨﺎﻧﯽ ﻗﺪرت ‪٣١٦ .............................‬‬
‫ﻋﻠﻴﺰادﻩ ﻣﺮﺗﻀﯽ ‪١٥٠ ,١٣٨ ..................‬‬
‫ﻋﻤﺮاﻧﻴﺎن ﻧﺎﺋﻤﻪ‪١٤٢ ...............................‬‬
‫ﻋﻤﻮﻳﯽ ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ‪,١٩٢ ,١٢٠ ..... ............‬‬
‫‪٣٧٨ ,٣٢٣ ,٣٢٢ ,٢٧٣ ,٢٤٢‬‬
‫ﻋﻤﻮﻳﯽ ﻓﺮزاﻧﻪ ‪٤١٤ ,٩٣.........................‬‬
‫ﻏﻀﻨﻔﺮپﻮر اﺣﻤﺪ ‪٣٢٠ ,١١٠ ..................‬‬
‫ﻏﻔﺎر پﻮر ‪٣٠٩ .....................................‬‬
‫ﻏﻔﺎرﯼ ﺣﺴﻴﻦ ‪٣٩ .................................‬‬
‫ﻏﻔﺎرﯼ رﺿﺎ‪,٣٤٨ ,٣٤٧ ,١٢٣ ..... ........‬‬
‫‪,٣٦٧ ,٣٦٦ ,٣٦٤ ,٣٥٧ ,٣٥٦ ,٣٥٠‬‬
‫‪,٤٠٨ ,٤٠٣ ,٤٠٢ ,٤٠١ ,٤٠٠ ,٣٩٩‬‬
‫‪٤٣٢ ,٤٣١ ,٤٢٩ ,٤١٢ ,٤١١ ,٤١٠‬‬
‫ﻏﻔﺎرﯼ ﻣﺤﺮم ‪٧٥ ,٧٤...........................‬‬
‫ﻏﻔﺎرﯼ هﺎدﯼ ‪٤٢٧ ,٢٦٦ ,١١٠ ,٤٣ .........‬‬
‫ﻏﻼم ﺣﺴﻴﻦ ﺳﺎﻋﺪﯼ ‪٣١٦ .......................‬‬
‫ﻏﻼﻣﻴﺎن ﻟﻨﮕﺮودﯼ اﺣﻤﺪ‪١٣٤ ....................‬‬
‫ﻓﺎرﺳﯽ ﺟﻼل اﻟﺪﻳﻦ‪٣٣٢ ..........................‬‬
‫ﻓﺎرﻳﺎﺑﯽ ﻓﺮﺷﻴﺪ ‪٣٣٧ ,٢٥٦ .....................‬‬
‫ﻓﺎﺿﻞ اﻳﺮج ‪٤٢٢ ,١٦١ .........................‬‬
‫ﻓﺎﺿﻠﯽ ﻣﺤﻤﺪهﺎدﯼ ‪٢٢٣ ..........................‬‬
‫ﻓﺘﺎپﻮر ﻣﻬﺪﯼ ‪١٣٤ .................................‬‬
‫ﻓﺘﺤﯽ ﻗﺎﺳﻢ ‪٥٩ ,٥٨...............................‬‬
‫ﻓﺨﺎرزادﻩ ﻣﺤﻤﻮد ‪٤٠٠ ............................‬‬
‫ﻓﺮاهﺎﻧﯽ زﻳﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ ‪١٩٣ ,١٧٥ ,١٧٣ .....‬‬
‫ﻓﺮﺗﻮﮎ زادﻩ ﻓﺎﻃﻤﻪ ‪١٢٦ .........................‬‬
‫ﻓﺮﺟﯽ ﻣﺠﻴﺪ‪٣٤٠ ..................................‬‬
‫ﻓﺮﺟﯽ ﭘﻮر اﺑﺮاهﻴﻢ ‪٤٠٦ ..........................‬‬
‫ﻓﺮﺥﺰاد ﻓﺮوغ ‪٢١ ..................................‬‬
‫ﻓﺮﺥﺰاد ﻓﺮﻳﺪون ‪٢٨ ,٢٧.........................‬‬
‫ﻓﺮﺧﯽ ﺟﻮاد‪٢٥٦ ..................................‬‬
‫ﻓﺮزاﻧﻪ ﺱﺎ ﻣﻬﺸﻴﺪ ‪٤٠٣،٩٠ ......................‬‬
‫ﻓﺮهﻨﮓ رازﯼ اﺑﺮاهﻴﻢ ‪٣١٦ ,١٨٧ ...........‬‬
‫ﻓﺮهﻮدﯼ اﺣﻤﺪ‪٢٢٣ ................................‬‬
‫ﻓﺮوهﺮ دارﻳﻮش ‪١١٠ ............................‬‬
‫ﻓﻘﻴﻪ دزﻓﻮﻟﯽ ﺥﻠﻴﻞ ‪٣١٥ ...........................‬‬
‫ﻓﻘﻴﻬﯽ اﺻﻐﺮ ‪٣٢٠ ................................‬‬
‫ﻓﻘﻴﻬﯽ ﺣﺴﻴﻦ ‪١٣٣ ,١٣١ ,٩٩ ..................‬‬
‫ﻓﻢ ﺗﻔﺮﺷﯽ ﻓﺮﻳﺪون ‪٣٢٢ .........................‬‬
‫ﻓﻬﻴﻢ ﮐﺮﻣﺎﻧﯽ ﻣﺮﺕﻀﯽ ‪٣٠٦ ......................‬‬
‫ﻓﻮﮐﻮ ﻣﻴﺸﻞ ‪٢٨٣ ,٥٠.............................‬‬
‫ﻓﻴﻀﯽ ﺷﻬﺮﻳﺎر ‪٣٥٣ ..............................‬‬
‫ﺿﺎﺑﻄﯽ ﻣﺤﻤﺪ ‪١٤٣ ,١٤٢ ......................‬‬
‫ﺿﻴﺎﻇﺮﻳﻔﯽ ﺣﺴﻦ ‪٢٧٢ ...........................‬‬
‫ﺿﻴﺎﻳﯽ ‪١٦٧ .......................................‬‬
‫ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ اﻋﻈﻢ ‪١٥٦ ...............................‬‬
‫ﻃﺎهﺮﻟﻮ ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ‪١٧٧ ..........................‬‬
‫ﻃﺎهﺮﯼ پﻮر ﺝﻤﺸﻴﺪ ‪١٣٤ ........................‬‬
‫ﻃﺎهﺮﯼ ﺱﻌﻴﺪ ﺱﺮﺕﻴﭗ ‪١١٨ ......................‬‬
‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﯽ ‪٣٣١ ,١٦٠ ,١٤٧ ,٣٧ ..............‬‬
‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﯽ ﺳﻴﺪﺿﻴﺎء ‪٣٤٩ .......................‬‬
‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﯽ ﺳﻴﺪﻣﻬﺪﯼ‪٣٣٢ .......................‬‬
‫ﻃﺒﺮزدﯼ ﺣﺸﻤﺖ اﷲ ‪٢٦٤ .......................‬‬
‫ﻃﺒﺮﯼ اﺣﺴﺎن‪,١٩٢ ,١٩٠ ,١٥٤ ..... .........‬‬
‫‪٣٧٨ ,٣٣٢ ,٣٢٢ ,٣٢١ ,٢١٨‬‬
‫ﻃﺮﻳﻖاﻻﺱﻼم ﻣﺤﻤﻮد ‪٢٧٤ ......................‬‬
‫ﻃﺮﻳﻘﺖﻣﻨﻔﺮد ﻣﺤﺴﻦ ‪١٢٦ .......................‬‬
‫ﻃﺮﻳﻘﯽ اﮐﺒﺮ ‪١٠٩ .................................‬‬
‫ﻃﻠﻮع ﺷﺮﻳﻔﯽ راﺿﻴﻪ ‪٣٢١ ....................‬‬
‫ﻃﻠﻮﻋﯽ ﺣﻤﻴﺪ ‪٦٣ ,٣٦ ...........................‬‬
‫ﻃﻮرﯼ ﻣﺤﻤﺪ ‪٣٢١ ...............................‬‬
‫ﻋﺎﺑﺪﻳﻨﯽ ﻗﺎﺳﻢ ‪٣٢٠ ,١٣٠ ,١٢٩ ,١٢٥ .......‬‬
‫ﻋﺒﺎس ﺁﺑﺎدﯼ ﻣﺤﻤﺪ ‪٢١............................‬‬
‫ﻋﺒﺎﺳﯽ ‪١٥٥ .......................................‬‬
‫ﻋﺒﺎﺱﯽ ﺑﺎﻗﺮ ‪١١٨ ..................................‬‬
‫ﻋﺒﺎﺳﯽ ﺣﺴﻦ ‪٤٣٦ ,٤٣٥ .......................‬‬
‫ﻋﺒﺎﺳﯽ ﻓﺮ اﺣﻤﺪ ‪١٥٢ .............................‬‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻦ دﺳﺘﻐﻴﺐ‪٣٢٩ ,٢٩٧ ,٤٤ .........‬‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻴﻢپﻮر ﻗﺮﺑﺎنﻋﻠﯽ ‪١٣٤ ..................‬‬
‫ﻋﺒﺪاﷲ زادﻩ ﻣﺤﻤﺪﻗﺎﺱﻢ ‪١٢٦ .....................‬‬
‫ﻋﺒﺪﯼ ﻋﺒﺎس ‪٣٧٩ ,٢٦٤ ........................‬‬
‫ﻋﺮاﻗﯽ ﻣﻬﺪﯼ ‪٤٢٢ ,٤٢١ ,٣١٦ ...............‬‬
‫ﻋﺮب ﻋﻠﯽ ﻣﺤﻤﺪ ‪٢٧٠ ...........................‬‬
‫ﻋﺮوﺝﯽ اﻟﻬﻪ ‪٩٣...................................‬‬
‫ﻋﺰﺕﯽ ﺣﺴﻴﻦ ‪١٠٨ ................................‬‬
‫ﻋﺰﻳﺰﯼ داور ‪٨٨..................................‬‬
‫ﻋﺴﮕﺮاوﻻدﯼ ﺣﺒﻴﺐ اﷲ‪,٣١٦ ,١٣٤ .... ......‬‬
‫‪٤٢٢ ,٤٢١ ,٣٣٠‬‬
‫ﻋﺴﮕﺮﯼ ‪٧٧ ,٧٦ ,٧٢ ...........................‬‬
‫ﻋﺴﮕﺮﯼ ﺑﺎﻗﺮ‪١٤٤ ...............................‬‬
‫ﻋﺼﻤﺘﯽ رﺿﺎ ‪,٢٥٠ ,٢٤٩ ,١٨٥........ .....‬‬
‫‪٢٥٦‬‬
‫ﻋﻄﺎاﻟﻠﻬﯽ اﺣﻤﺪ ‪٣٢٠ ............................‬‬
‫ﻋﻄﺎرﻳﺎن هﻮﺷﻨﮓ‪,١٧٠,١٥٢ ....... .... ....‬‬
‫‪٣٨٨ ,٣٨٦ ,٣٨٥ ,٣٨٤ ,٣٧٤‬‬
‫ﻋﻄﺎﻳﯽ ﺗﻬﺮاﻧﯽ ﮐﺎﻣﺒﻴﺰ ‪٢٥٦ ...................‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬
‫ﮐﺮﻳﻤﯽ ﺣﻤﻴﺪ ‪١٠٠ .................................‬‬
‫ﮐﺰازﯼ ﺟﻼل ‪٦٧ ,٦٠ ,٤٤ ,٢٢ ...............‬‬
‫ﮐﺴﺘﻠﺮ ﺁرﺗﻮر ‪٧٨ ..................................‬‬
‫ﮐﺴﺮوﯼ اﺣﻤﺪ ‪٢١٨ ,١٣٧ ......................‬‬
‫ﮐﺸﺎورز ﻓﺮﻳﺒﺮز )ﻓﺘﺢ اﷲ( ‪٢٤٨ ,١٩٣ .......‬‬
‫ﮐﺸﺘﮕﺮ ﻋﻠﯽ ‪٢١٩ ,١٣٤ .........................‬‬
‫ﮐﺸﻤﻴﺮﯼ ﻣﺴﻌﻮد ‪١١١ ............................‬‬
‫ﮐﻼﻧﺘﺮﯼ ﻣﺤﻤﺪ ‪٣٢١ ..............................‬‬
‫ﮐﻼﻧﺘﺮﯼ ﻣﻬﻨﺎز ‪٩٠ ................................‬‬
‫ﮐﻼهﺪوز اﺣﻤﺪ ‪١٤٢ ...............................‬‬
‫ﮐﻼهﯽ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ‪١١١ ..........................‬‬
‫ﮐﻠﺮ هﻠﻦ ‪٢١١ ......................................‬‬
‫ﮐﻤﺎﻟﯽ ﺣﺴﻴﻦ ‪٢٧٠ ................................‬‬
‫ﮐﻤﺎﻟﯽ ﮐﻤﺎزاﻧﯽ ﺧﻠﻴﻞ )ﻋﻤﻮ ﺧﻠﻴﻞ( ‪١٧٩ .....‬‬
‫ﮐﻨﺴﺘﺎﻧﺘﻴﻦ ﭼﺮﻧﻴﻨﮑﻮ ‪٣٣٢ ........................‬‬
‫ﮐﻮﻟﯽ وﻧﺪ ﻋﺒﺎس ‪٢٤٢ .............................‬‬
‫ﮐﻴﺎﻧﻮرﯼ ﻧﻮراﻟﺪﻳﻦ‪,١٢٠ ,٩٥...... .........‬‬
‫‪,٣٢٢ ,٢٧٣ ,١٩٣ ,١٩٢ ,١٩١ ,١٥٤‬‬
‫‪٣٨٠ ,٣٧٨ ,٣٧٦‬‬
‫ﮐﻴﻬﺎن ﻣﻬﺪﯼ ‪٣٢٢ .................................‬‬
‫ﮐﻴﻮاﻧﺰاد رﺿﺎ‪,١٠٢ ,١٠١ ,٩٣ ..... ........‬‬
‫‪٣٥٤ ,٣٢١‬‬
‫ﮔﺎرﺱﻴﺎ ﻟﻮرﮐﺎ ‪٦١ ..................................‬‬
‫ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ ‪٣١٤ ..........................................‬‬
‫ﮔﺎﻟﻴﻨﺪوﭘﻞ ‪٤٣٥ ,٤٣٣ ............................‬‬
‫ﮔﺴﮕﺮﯼ ﺣﺴﻦ ‪١١١ ..............................‬‬
‫ﮔﺸﺘﺎﭘﻮ ﺣﺴﻦ ‪٨٢ ..................................‬‬
‫ﮔﻼوﻳﮋ ﻋﻠﯽ ‪٣٢٢ .................................‬‬
‫ﮔﻠﭙﻮر رﺿﺎ‪١٥٢ ,٥٧.............................‬‬
‫ﮔﻠﺴﺮﺧﯽ ﺧﺴﺮو‪,١٨٧ ,٩٠...... ...............‬‬
‫‪٤٢٢ ,٢٣٥ ,٢٢٤ ,٢٢٣ ,١٨٨‬‬
‫ﮔﻮاهﯽ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻴﻢ ‪١٥٣ ...........................‬‬
‫ﻻﺟﻮردﯼ اﺳﺪاﷲ‪,٣٩ ,٣٣ ,٣١ .. .............‬‬
‫‪,٩٥ ,٩٣ ,٩٢ ,٩١ ,٨٨ ,٨٦ ,٦٣ ,٦٢‬‬
‫‪,١٠٨ ,١٠٦ ,١٠٢ ,١٠١ ,٩٩ ,٩٦‬‬
‫‪,١١٨ ,١١٧ ,١١٥ ,١١٤ ,١١٢ ,١٠٩‬‬
‫‪,١٢٤ ,١٢٣ ,١٢٢ ,١٢١ ,١٢٠ ,١١٩‬‬
‫‪,١٣٥ ,١٣٤ ,١٣٣ ,١٣٢ ,١٣١ ,١٢٥‬‬
‫‪,١٤٦ ,١٤٥ ,١٤٤ ,١٤٣ ,١٣٧ ,١٣٦‬‬
‫‪,١٥٩ ,١٥٦ ,١٥٣ ,١٥٢ ,١٥١ ,١٥٠‬‬
‫‪,١٧٥ ,١٧٣ ,١٧٠ ,١٦٩ ,١٦٤ ,١٦٠‬‬
‫‪,٢٠٧ ,١٨٨ ,١٨٥ ,١٨٣ ,١٨٢ ,١٧٦‬‬
‫‪,٢٥٠ ,٢٤٨ ,٢٤٧ ,٢٣٢ ,٢٣١ ,٢١٥‬‬
‫‪,٣٠٨ ,٣٠٧ ,٣٠٦ ,٣٠٥ ,٣٠٢ ,٢٦٣‬‬
‫‪٤٦٢‬‬
‫ﻗﺎﺋﺪﯼ ﺝﻮاد ‪١٢٦ ..................................‬‬
‫ﻗﺎﺋﻢ پﻨﺎﻩ ﻏﻼﻣﺤﺴﻦ ‪٣٧٧ ,٣٢٢ .................‬‬
‫ﻗﺎﺟﺎر ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﺷﺎﻩ‪٢١٨ ......................‬‬
‫ﻗﺎﻧﻊ ﺥﺸﮑﻪﺑﻴﺠﺎرﯼ ﻳﻮﺱﻒ ‪٢٢٣ ................‬‬
‫ﻗﺪوﺱﯽ ﻋﻠﯽ ‪,١٤٦ ,١٠٦ ,١٠٠ ,٣٩....... ..‬‬
‫‪٤٢٠ ,٤٠٠ ,٣١٠ ,٣٠٩ ,٢١٥‬‬
‫ﻗﺪوﺱﯽ ﻣﺠﻴﺪ ‪٣١١ ,١٠٠ ........................‬‬
‫ﻗﺪﻳﺮﻳﺎن ﺣﺎجاﺣﻤﺪ‪,١٤٦ ,٩٢ ,٧٥ ...... ........‬‬
‫‪٣٠٩ ,٢٦٢‬‬
‫ﻗﺮاﺋﺘﯽ ﻣﺤﺴﻦ ‪١٠٢ ..............................‬‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ‪١٧٣ .........................‬‬
‫ﻗﺰوﻳﻨﯽ ﻋﺎرف ‪٢١٧ .............................‬‬
‫ﻗﻄﺐ زادﻩ ﺻﺎدق‪,١٥٤ ,١٥٣ ,١٥٢ ..........‬‬
‫‪٣٨٠ ,١٥٥‬‬
‫ﻗﻠﻴﭻ ﺧﺎﻧﯽ ﭘﺮوﻳﺰ ‪٣١٦ ...........................‬‬
‫ﻗﻨﺎﻋﺖ ﭘﻴﺸﻪ ﻋﻠﯽ ‪١٤٨ ,١٤٧ ...................‬‬
‫ﻗﻨﺪهﺎرﯼ ﺣﺴﻦ ‪٩٣.................................‬‬
‫ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﯽ ﺻﻔﺮ ‪٦٨................................‬‬
‫ﻗﻮچ ﮐﺎﻧﻠﻮ ﻋﻠﯽ ‪٣٩.................................‬‬
‫ﮐﺎخﺱﺎز ﻧﺎﺹﺮ ‪٢٧٢ ..............................‬‬
‫ﮐﺎردان ‪١٦٠ .......................................‬‬
‫ﮐﺎرﻳﺎن اﺱﺪاﷲ ‪١٠٥ ,١٠٤ ,١٠٣ ..............‬‬
‫ﮐﺎﻇﻤﯽ ﻣﺼﻄﻔﯽ ‪٢٨..............................‬‬
‫ﮐﺎﻇﻤﻴﺎن ﺳﻴﻒ اﷲ ‪٣٢٠ ,٣٠٧ ..................‬‬
‫ﮐﺎﻓﯽ ‪٢٢٠ ..........................................‬‬
‫ﮐﺎﻓﯽ اﺣﻤﺪ ‪٢١٩ ..................................‬‬
‫ﮐﺎوﻩ ﺣﻤﻴﺪ ‪١٧٥ ...................................‬‬
‫ﮐﺎوﻩ ﻓﺮﻳﺪ‪١٧٥ ....................................‬‬
‫ﮐﺒﻴﺮﯼ ﺁراﻧﯽ اﮐﺒﺮ ‪٥٧.............................‬‬
‫ﮐﺒﻴﺮﯼ ﺑﻴﮋن ‪٣٧٠ .................................‬‬
‫ﮐﺒﻴﺮﯼ ﺱﺮهﻨﮓ‪٤٠١ ,٣٧٤ ,١٥٢ .............‬‬
‫ﮐﺒﻴﺮﯼ ﻗﺎﺱﻢ ‪١٤٢ ,١٠٠ .........................‬‬
‫ﮐﺘﻴﺮاﻳﯽ هﻤﺎﻳﻮن ‪٥٢..............................‬‬
‫ﮐﭽﻮﻳﯽ ﻣﺤﻤﺪ‪,١٠٦ ,٩٣ ,٣٩ ..... .............‬‬
‫‪,٤٢١ ,٤٠٧ ,٢١٥ ,١٤٥ ,١٠٩ ,١٠٨‬‬
‫‪٤٢٥ ,٤٢٤ ,٤٢٢‬‬
‫ﮐﺪﻳﻮر ﻣﺤﺴﻦ ‪٢٦٦ ,٢٦٤ .......................‬‬
‫ﮐﺮاﻣﺖ ‪٢٥٦ .......................................‬‬
‫ﮐﺮﻧﺴﮑﯽ‪٢١٨ .....................................‬‬
‫ﮐﺮوﺑﯽ ﻣﻬﺪﯼ ‪٣١٦ ,١٠٢ ,٢٨ .................‬‬
‫ﮐﺮﻳﻤﯽ اﺣﻤﺪرﺿﺎ‪,١٠٨ ,١٠٧ ...... ...........‬‬
‫‪٣٥٤ ,١٤٦ ,١٠٩‬‬
‫ﮐﺮﻳﻤﯽ اﻣﻴﺮﺣﺴﻴﻦ ‪٥٦ ,٢١ .....................‬‬
‫ﮐﺮﻳﻤﯽ ﺑﻬﺮام ‪٢٢..................................‬‬
‫‪٤٦٣‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫ﻣﺤﻤﺪﯼ ﺑﻬﻤﻦ ﺁﺑﺎدﯼ رﺿﺎ‪,١٧٥ ..... .........‬‬
‫‪٢٥٦ ,٢٤٩ ,٢٠٢ ,١٩٣ ,١٨٠ ,١٧٩‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪﯼ ﺗﻘﯽ ‪٤٠٤ .................................‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪﯼ ﻳﻮﺳﻒ ‪١٧٩ ..............................‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪﯼرﯼﺷﻬﺮﯼ ﻣﺤﻤﺪ‪,١٥٢ ...................‬‬
‫‪٤١٩ ,٤٠٠ ,٣٨٧ ,٣٧٠ ,١٥٥‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪﯼ ﮔﻴﻼﻧﯽ‪,٤٣ ,٣٤ ,٢٤ .. .................‬‬
‫‪,١٣٢ ,١١٨ ,١١٠ ,١٠٨ ,٩٣ ,٧٩ ,٧٥‬‬
‫‪,١٨٥ ,١٧٣ ,١٦٥ ,١٦٤ ,١٦٢ ,١٤٦‬‬
‫‪,٤١٦ ,٣٨١ ,٣٣٠ ,٣٠٠ ,١٨٨ ,١٨٦‬‬
‫‪٤٢٠‬‬
‫ﻣﺨﻤﻠﺒﺎف ﻣﺤﺴﻦ ‪٣٣٥ ,٣٣٤ ...................‬‬
‫ﻣﺪاﺋﻦ داوود ‪٣٨٣ .................................‬‬
‫ﻣﺪرﺳﯽ ﻳﺤﻴﯽ ‪٢٥٦ ,١٧٩ ......................‬‬
‫ﻣﺮﺕﻀﻮﯼ ﮐﺎﻇﻢ‪٩٠ ................................‬‬
‫ﻣﺮزﺑﺎن ﻓﺮﻳﺒﺎ‪,٤٠٣ ,٤٠٢ ,١٢٤ ...............‬‬
‫‪٤٢٢ ,٤٢١‬‬
‫ﻣﺮﺿﻴﻪ )ﺥﻮاﻧﻨﺪﻩ ﻣﻌﺮوف( ‪٦٨ ..................‬‬
‫ﻣﺮﻩ اﺑﻴﺎﻧﻪ ﻗﺎﺳﻢ ‪٨١ ...............................‬‬
‫ﻣﺰﻳﺪﯼ ﻣﺤﻤﺪ ‪١٢١ ,١١١ ,١٠١ ...............‬‬
‫ﻣﺴﻌﻮد اﻧﺼﺎرﯼ ‪٤٠٨ ,٣٦٦ ...................‬‬
‫ﻣﺴﻌﻮدﯼ ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ‪١١٠ ..........................‬‬
‫ﻣﺴﻴﺢ رﻗﻴﻪ ‪٣٠٧ ...................................‬‬
‫ﻣﺴﻴﺢ ﻧﺴﺮﻳﻦ ‪٣٠٧ ,١٤٢ ........................‬‬
‫ﻣﺸﮑﻴﻨﯽ ﻋﻠﯽ‪٣٣١ ,١٧٤ ,٢٥ ..................‬‬
‫ﻣﺸﻴﺪﯼ ﺷﻌﺎعاﻟﺪﻳﻦ ‪٢٢٣ ..........................‬‬
‫ﻣﺼﺒﺎح ﻣﺤﻤﺪ ‪٣٠٧ ...............................‬‬
‫ﻣﺼﺒﺎح ﻳﺰدﯼ ‪٣٣١ ...............................‬‬
‫ﻣﺼﺪق ﻣﺤﻤﺪ ‪٩٦ ..................................‬‬
‫ﻣﺼﻠﺤﺘﯽ ﻓﺎﺿﻞ ‪١٤٢ .............................‬‬
‫ﻣﻄﻬﺮﯼ ﻣﺮﺗﻀﯽ ‪٣٣١ ,٧٨.....................‬‬
‫ﻣﻌﺎﻓﯽ )ﺣﺎج( ‪٣٠٦ ................................‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻳﺨﻮاﻩ ﻋﺒﺪاﻟﻤﺠﻴﺪ ‪١٢٥ ......................‬‬
‫ﻣﻌﺰز ﺁذر ‪٤٣٥ ,٤٣٤ ...........................‬‬
‫ﻣﻌﺰز ﻋﺒﺪاﻟﮑﺮﻳﻢ ‪٣٢١ ...........................‬‬
‫ﻣﻌﻴﺮﯼ ﺣﻤﻴﺪ رﺿﺎ ‪٥٢ ............................‬‬
‫ﻣﻌﻴﻦ ﻣﺼﻄﻔﯽ ‪٢٦٧ ..............................‬‬
‫ﻣﻌﻴﻨﯽ ﻣﺤﻤﺪ ‪٩٠ ....................................‬‬
‫ﻣﻌﻴﻨﯽﻋﺮاﻗﯽ اﺱﻤﺎﻋﻴﻞ ‪٢٢٣ ......................‬‬
‫ﻣﻔﺘﺢ ﻣﺤﻤﺪ ‪١٦٢ ...................................‬‬
‫ﻣﻔﻴﺪﯼ ﺷﻤﺲ اﻟﺪﻳﻦ ‪٨٧ ............................‬‬
‫ﻣﻔﻴﺪﯼ ﻣﺤﻤﺪ ‪١١٨ ..................................‬‬
‫ﻣﻘﺎرﯼ ﻋﻠﯽ‪٢٦٤ ...................................‬‬
‫‪,٣١٩ ,٣١٥ ,٣١٢ ,٣١١ ,٣١٠ ,٣٠٩‬‬
‫‪,٣٣٠ ,٣٢٨ ,٣٢٤ ,٣٢٣ ,٣٢١ ,٣٢٠‬‬
‫‪,٣٨٢ ,٣٨١ ,٣٨٠ ,٣٥٨ ,٣٣٧ ,٣٣٢‬‬
‫‪,٣٩٧ ,٣٩٤ ,٣٩٢ ,٣٨٥ ,٣٨٤ ,٣٨٣‬‬
‫‪,٤١٢ ,٤١١ ,٤٠٨ ,٤٠٦ ,٤٠١ ,٤٠٠‬‬
‫‪,٤٢٢ ,٤٢١ ,٤٢٠ ,٤١٧ ,٤١٦ ,٤١٤‬‬
‫‪٤٢٨ ,٤٢٧ ,٤٢٦ ,٤٢٥ ,٤٢٣‬‬
‫ﻻرﻳﺠﺎﻧﯽ ﻋﻠﯽ ‪١٥٣ ..............................‬‬
‫ﻻﺷﺎﻳﯽ ﮐﻮرش ‪٣١٦ .............................‬‬
‫ﻻﻓﻴﺖ ژان ‪٢٠٤ ,٢٠٣ ..........................‬‬
‫ﻻهﻮﺗﯽ وﺣﻴﺪ ‪١٦٢ ...............................‬‬
‫ﻻﻳﻖﻣﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ‪٢٢٣ ...................‬‬
‫ﻟﺒﺎﺳﭽﯽ ﻗﺎﺳﻢ ‪٣٠٧ ...............................‬‬
‫ﻟﺸﮑﺮﯼ داوود‪,١٩٨ ,١٩٦ ,١٨٤ ...... ......‬‬
‫‪٣٣٧ ,٢٥٧ ,٢٥٦ ,٢٥٢ ,٢٤٨ ,٢٠٠‬‬
‫ﻟﻄﻔﯽ اﻧﻮﺷﻴﺮوان ‪٣٩٠ ,٣٨٩ ,٣٨٨ ..........‬‬
‫ﻟﻄﻴﻔﯽ ﺳﻴﺮوس‪٣٢٠ .............................‬‬
‫ﻟﮏ ﭘﻮر ﻧﺎﺻﺮ ‪٣٣٩ ..............................‬‬
‫ﻣﺎﮐﺎرﻧﮑﻮ‪ .‬ﺁ ‪٢١٣ ................................‬‬
‫ﻣﺎهﺮاﻟﻨﻘﺶ ﺟﻼل ‪٢٥٦ ,١٩٥ ,١٧٩ ..........‬‬
‫ﻣﺒﺸﺮﯼ )ﺳﺮهﻨﮓ( ‪٣٧٤ ........................‬‬
‫ﻣﺘﺤﺪﻳﻦ ﺱﻌﻴﺪ ‪١٦٥ ...............................‬‬
‫ﻣﺜﻨﯽ ﻣﺮﺗﻀﯽ ‪٣٩٩ ..............................‬‬
‫ﻣﺠﺘﻬﺪ ﺷﺒﺴﺘﺮﯼ ﻣﺤﻤﺪ ‪٢٦٤ ....................‬‬
‫ﻣﺤﺠﻮب ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ‪٢٧٠ ,٢٠٨ ..................‬‬
‫ﻣﺤﺠﻮب ﻋﻠﯽ ﻣﺤﻤﺪ ‪١٤٧ ........................‬‬
‫ﻣﺤﺪث ﺑﻨﺪر رﻳﮕﯽ ﻣﺤﻤﺪ‪,١٩٣ ..... .........‬‬
‫‪٢٥١ ,٢٤٨ ,٢٣١‬‬
‫ﻣﺤﺪث زﮐﻴﻪ ‪١٤٢ .................................‬‬
‫ﻣﺤﺪثﻗﻨﺪﭼﯽ ﻋﻠﯽ ‪٢٢٣ ..........................‬‬
‫ﻣﺤﺮاﺑﯽ ﺑﻴﮋن ‪٩٣..................................‬‬
‫ﻣﺤﺮر ﺧﻮاﻧﺴﺎرﯼ ﻋﻄﻴﻪ ‪٢٧٤ .................‬‬
‫ﻣﺤﺴﻦ ﺳﻌﻴﺪ ‪٣١٦ ................................‬‬
‫ﻣﺤﻼﺗﯽ ﻓﻀﻞ اﷲ ‪٤٠٤ ...........................‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺷﺎﻩ ‪٣١٥ ....................................‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪزادﻩ رﻓﻌﺖ ‪٣٧٧ ,٣٢٢ ...................‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﻣﻴﺮزا ‪٢١٦ ............................‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪﻣﻬﺪﯼ ﻓﻮﻗﺎﻧﯽ ‪٢٢٣ .........................‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪﯼ )ﺑﺎزﺟﻮ(‪,٦٦ ,٤١ ,٣٧............‬‬
‫‪٣٣٤ ,٧٧ ,٧٦ ,٧٤ ,٧٣ ,٧٢‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪﯼ )ﻣﻌﺎون زﻧﺪان(‪١٧٣ ..................‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪﯼ اردهﺎﻟﯽ ﺳﮑﻴﻨﻪ ‪١٦١ ,٦٩ ............‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪﯼ اﻣﻴﺮ ‪١٩٣ ,١٧٣ ........................‬‬
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬
‫ﻣﻮﺱﻮﯼﺕﺒﺮﻳﺰﯼ ﺱﻴﺪﺣﺴﻴﻦ‪,٤١ ,٢٥ ,٢٤.......‬‬
‫‪٤١٩ ,٤١٨ ,٣٠٦ ,١٦٤ ,١٦١ ,٧٥‬‬
‫ﻣﻮﺱﻮﯼﺥﻮﺋﻴﻨﯽهﺎ ﺱﻴﺪﻣﺤﻤﺪ‪,١٥٣ ..... .........‬‬
‫‪٤١٩ ,٢٦٤‬‬
‫ﻣﻮﻻﻳﯽ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻦ‪,٢٤٨ ,١٩٣ .... ........‬‬
‫‪٢٥٥ ,٢٥١‬‬
‫ﻣﻴﺜﻤﯽ ﻟﻄﻒ اﷲ ‪١٢٧ ..............................‬‬
‫ﻣﻴﺮاﺷﺮاﻓﯽ ‪٤٢٠ ..................................‬‬
‫ﻣﻴﺮﺣﻴﺪرﯼ ﻣﺠﺘﺒﯽ ‪١٨٤ ,١٧٣ ................‬‬
‫ﻣﻴﺮداﻣﺎدﯼ ﻣﺤﺴﻦ ‪٢٦٤ ..........................‬‬
‫ﻣﻴﺮزادﮔﯽ ﺷﮑﻮﻩ ‪٣١٦ ,١٨٧ ..................‬‬
‫ﻣﻴﺮزاﯼ ﺷﻴﺮازﯼ‪٢١٧ ...........................‬‬
‫ﻣﻴﺮزاﻳﯽ ﺱﻮﺱﻦ ‪١٤٢ .............................‬‬
‫ﻣﻴﺮزاﻳﯽ ﻣﺮﻳﻢ ‪٣٢١ ..............................‬‬
‫ﻣﻴﺮزاﻳﯽ ﻧﺼﺮت ‪١٤٢ ............................‬‬
‫ﻣﻴﺮﺱﻠﻴﻢ ﻣﺼﻄﻔﯽ ‪٣٩ ............................‬‬
‫ﻣﻴﺮﺹﺎدﻗﯽ ﻃﻪ ‪٩٠ ................................‬‬
‫ﻣﻴﺮﻋﻼﻳﯽ اﺣﻤﺪ ‪٨٥ ................................‬‬
‫ﻣﻴﺮﻓﻨﺪرﺱﮑﯽ اﺣﻤﺪ ‪١٦٧ ..........................‬‬
‫ﻣﻴﺰاﻧﯽ ﻓﺮج اﷲ‪٣٢٢ ..............................‬‬
‫ﻣﻴﻬﻦ دوﺳﺖ ﻋﻠﯽ ‪١١٤ ...........................‬‬
‫ﻧﺎﺋﻴﻨﯽ ﺳﻴﺪﺣﺴﻴﻦ ‪٢١٧ ............................‬‬
‫ﻧﺎدرﯼ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ‪٣٢١ ..........................‬‬
‫ﻧﺎﺻﺮ ﺣﺠﺘﯽ هﺎﻟﻪ ‪٣٢١ ..........................‬‬
‫ﻧﺎﺻﺮ ﺧﺴﺮو ‪٧٨ ,٣٠............................‬‬
‫ﻧﺎﺹﺮاﻟﺪﻳﻦ ﻣﻴﺮزا ‪٣١٥ ...........................‬‬
‫ﻧﺎﺻﺮﯼ )ﺑﺎزﺝﻮ( ‪٧٤ .............................‬‬
‫ﻧﺎﻃﻖ ﻧﻮرﯼ ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ‪٢٦٢ ,١٨٣ ............‬‬
‫ﻧﺎﻇﻢ اﺻﻐﺮ ‪٣٢١ ..................................‬‬
‫ﻧﺒﻮﯼ ﺑﻬﺰاد ‪٣٣٠ ,١٩٣ ,١٥٣ ,٣٩ ,٣٨ .....‬‬
‫ﻧﺒﻮﯼ ﺳﻴﺪ اﺑﺮاهﻴﻢ ‪٢٦٧ ..........................‬‬
‫ﻧﺠﺎت اﻟﻠﻬﯽ ﮐﺎﻣﺮان ‪٨٧ ..........................‬‬
‫ﻧﺠﺎرﻳﺎن ﻓﺎﻃﻤﻪ‪٩٠ .................................‬‬
‫ﻧﺠﻒ ﺁﺑﺎدﯼ هﺎدﯼ ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ‪١٥٦ ..............‬‬
‫ﻧﺠﻔﯽ اﺻﻔﻬﺎﻧﯽ ‪٢١٨ ,٢١٧ ....................‬‬
‫ﻧﺠﻤﯽ ﻣﺤﻤﺪﺻﺎدق ‪٤٠٦ ,٤٠٤ ................‬‬
‫ﻧﺮاﻗﯽ اﺣﺴﺎن‪,٤٢٢ ,٣٥١ ,١٥٨ ...... ........‬‬
‫‪٤٢٥ ,٤٢٤ ,٤٢٣‬‬
‫ﻧﺮاﻗﯽ ﻣﻼاﺣﻤﺪ ‪٤٢٣ ..............................‬‬
‫ﻧﺮﻳﺴﻴﻤﺎ ﻓﺮاﻣﺮز ‪١٨٤ ,١٧٣ ...................‬‬
‫ﻧﺮﻳﻤﻴﺴﺎ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ‪٢٦٧ ...........................‬‬
‫ﻧﺼﺮاﻟﻠﻬﯽ ﻣﺤﻤﺪ‪١٥٦ .............................‬‬
‫ﻧﺼﺮﺗﯽ ﻓﺮزﻳﻦ ‪٣٣٧ .............................‬‬
‫ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﻬﺰاد ‪٢٨٦ ,١٣٧ ,١٣٦ ,١٠١ .......‬‬
‫‪٤٦٤‬‬
‫ﻣﻘﺪم ﻣﺤﻤﺪ‪,٣٢٠ ,٩٤ ,٩٣ ,٩٠ .... ............‬‬
‫‪٤٠٣‬‬
‫ﻣﻘﺪم ﻣﻠﻴﺤﻪ ‪١٠١ ..................................‬‬
‫ﻣﮑﺮم دوﺳﺖ ﺣﺒﻴﺐ ‪٤٠١ ........................‬‬
‫ﻣﻼﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻨﯽ ﻣﺮﺗﻀﯽ‪,٢٤٩ .... ............‬‬
‫‪٢٩٦ ,٢٥٦‬‬
‫ﻣﻼﯼ زﻧﺠﺎﻧﯽ ‪٢١٧ ..............................‬‬
‫ﻣﻼﻳﺮﯼ ﻋﻠﯽ‪٢٥٦ ................................‬‬
‫ﻣﻼﻳﯽ ﻗﺎﺳﻢ‪٢٥٧ ,٢٤٩ ..........................‬‬
‫ﻣﻠﮏ اﻟﻤﺘﮑﻠﻤﻴﻦ ‪٢٢٣ .............................‬‬
‫ﻣﻠﮑﻮﺗﯽ ‪٤١٩ ,٤١٨ ..............................‬‬
‫ﻣﻠﮑﯽ ﻣﺤﻤﺪ ‪١٠٨ .................................‬‬
‫ﻣﻨﺎﻓﯽ ﺷﻬﺮام‪١٦١ ................................‬‬
‫ﻣﻨﺎﻗﺒﯽ ﻣﺤﻤﺪﺟﻮاد ‪١٥٢ .........................‬‬
‫ﻣﻨﺎﻓﯽ هﺎدﯼ ‪١٦١ .................................‬‬
‫ﻣﻨﺒﺮﯼ ﺱﻌﻴﺪ ‪١٤٢ .................................‬‬
‫ﻣﻨﺘﻈﺮﯼ ﺣﺴﻴﻨﻌﻠﯽ‪,١٥٧ ,١٠٦ ..... ..........‬‬
‫‪,٣٣٤ ,٣٣٢ ,٣١٢ ,٣٠٠ ,٢٧٧ ,٢١٦‬‬
‫‪٤٢٠ ,٣٧١‬‬
‫ﻣﻨﺸﯽ ﺳﻴﺮوس ‪٢٥١ ,٢٤٨ ,١٩٣ .............‬‬
‫ﻣﻨﺸﯽ ﻣﺤﺴﻦ‪,١٠٢ ,١٠١ ,٦٢ ..... ...........‬‬
‫‪٣٥٣ ,٣٢١‬‬
‫ﻣﻬﺎﺟﺮاﻧﯽ ﻋﻄﺎاﷲ ‪٢٦٦ .........................‬‬
‫ﻣﻬﺪوﯼ )ﻣﺴﺌﻮل ﺑﻬﺪارﯼ وزارت اﻃﻼﻋﺎت(‬
‫‪٨٥..............................................‬‬
‫ﻣﻬﺪوﯼ ﺕﺎﺝﯽ ‪١٤٢ ................................‬‬
‫ﻣﻬﺪوﯼ ﺣﺴﻦ ‪٤٠٣ ,٩٠ ..........................‬‬
‫ﻣﻬﺪوﯼ ﮐﻨﯽ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ‪٢٧٤ ,٢١٥ ,٣٩ .....‬‬
‫ﻣﻬﺪوﯼ ﻣﻬﺪﯼ ‪١٥٢ ..............................‬‬
‫ﻣﻬﺪﯼ ﺷﻴﺮازﯼ ﺣﻤﻴﺪ ‪,٣٢١ ,١٠٢ ,١٠١ ....‬‬
‫‪٣٥٤‬‬
‫ﻣﻬﺮاب ﺑﻴﮕﯽ ﻣﺠﺘﺒﯽ ‪٣١١ ,١٨٣ ...............‬‬
‫ﻣﻬﺮﺁﻳﻴﻦ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ‪٨٢..........................‬‬
‫ﻣﻬﺮﻣﺤﻤﺪﯼ ﻣﻬﺪﯼ ‪٢٧٤ ,٧٢ ,٧١ .............‬‬
‫ﻣﻬﻤﻮم ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ‪١٨٢ .........................‬‬
‫ﻣﻮﺱﻮﻟﻴﻨﯽ ‪٣٠٩ ....................................‬‬
‫ﻣﻮﺳﻮﯼ ﺁﺧﻮﻧﺪ ‪٢٥٧ .............................‬‬
‫ﻣﻮﺱﻮﯼ اردﺑﻴﻠﯽ ﻋﺒﺪاﻟﮑﺮﻳﻢ‪,١٦٠ ,١٠٢ ,٣٩‬‬
‫‪٣٨٦،١٧٣‬‬
‫ﻣﻮﺳﻮﯼ ﺟﻠﻴﻞ‪١٧٩ ...............................‬‬
‫ﻣﻮﺱﻮﯼ ﻣﻴﺮﺣﺴﻴﻦ ‪٢٦٧ ,١٩١ ,١٦٥ ..........‬‬
‫ﻣﻮﺳﻮﯼ ﻳﻮﺳﻒ‪١٦٨ .............................‬‬
‫ﻣﻮﺳﻮﻳﺎن ﺳﻴﺪﺟﻠﻴﻞ ‪٢٥٦ ........................‬‬
‫ﻣﻮﺳﻮﯼ ﺗﺒﺮﻳﺰﯼ ﺳﻴﺪاﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪٤١٩ ..........‬‬
‫‪٤٦٥‬‬ ‫ﻏﺮوب ﺱﭙﻴﺪﻩ‬
‫هﻨﺮورﯼ ‪١٠١ .....................................‬‬ ‫ﻧﮕﻬﺪار ﻓﺮخ ‪٢١٩ ,١٣٤ ........................‬‬
‫هﻮﺷﻨﮓ اﺑﺘﻬﺎج )ﻩ‪ .‬ا‪ .‬ﺳﺎﻳﻪ( ‪١٩ ..............‬‬ ‫ﻧﻮاب ﺻﻔﻮﯼ ﺣﺴﻴﻦ ‪١١٠ ......................‬‬
‫واﻋﻆ ﻃﺒﺴﯽ ﻋﺒﺎس‪٤٤٨ ........................‬‬ ‫ﻧﻮذرﯼ ﻧﺎﺹﺮ )رﺱﻮﻟﯽ( ‪١٢٧ ...................‬‬
‫ورﺟﺎوﻧﺪ ﭘﺮوﻳﺰ ‪٣٢٠ ............................‬‬ ‫ﻧﻮرﯼ ﻓﻀﻞ اﷲ ‪٢١٨ ,٢١٧ ,٢١٦ .............‬‬
‫وزﻳﺮﯼ ﻋﻠﯽاﮐﺒﺮ ‪٢٢٣ ............................‬‬ ‫ﻧﻮرﻳﺎن ﻋﻄﺎ ‪٣٢٠ ................................‬‬
‫وﻳﺠﻮﻳﯽ ﭘﺮوﻓﺴﻮر ‪٤٢٤ .........................‬‬ ‫ﻧﻴﺮﯼ اﻳﺮج ‪٢٢٣ ...................................‬‬
‫وﻳﺸﻴﻨﺴﮑﯽ ﺁﻧﺪرﯼ ‪١٣٦ ..........................‬‬ ‫ﻧﻴﺮﯼ ﻓﺮهﺎد ‪٣٢١ ,١٠١ .........................‬‬
‫ﻳﺎورﯼ ﺣﻤﻴﺪ ‪٦٩ ...................................‬‬ ‫ﻧﻴﮏ ﺧﻮاﻩ ﭘﺮوﻳﺰ ‪٣١٦ ...........................‬‬
‫ﻳﭙﺮم ﺥﺎن ‪٢١٦ ......................................‬‬ ‫ﻧﻴﮏ ﮐﺎر ﻣﺼﻄﻔﯽ ‪٤٠٦ .........................‬‬
‫ﻳﺜﺮﺑﯽ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ‪٢٢٣ ............................‬‬ ‫هﺎدﯼ ﺧﺎﻧﻠﻮ ﭼﻨﮕﻴﺰ‪٢٥٧ .........................‬‬
‫ﻳﺰدﯼ ﮐﺎﻇﻢ ‪٢١٨ ..................................‬‬ ‫هﺎﺷﻤﯽ رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ ﻋﻠﯽاﮐﺒﺮ‪,٩٥.... ...........‬‬
‫ﻳﺰدﯼ ﻣﺤﻤﺪ ‪١٦٤ ..................................‬‬ ‫‪,١٧٤ ,١٧١ ,١٦٤ ,١٦٢ ,١٠٧ ,٩٦‬‬
‫ﻳﺰدﯼ زادﻩ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ‪٣٢١ ......................‬‬ ‫‪,٣٤٣ ,٣٤٢ ,٣٣١ ,٢٦٥ ,١٩١ ,١٩٠‬‬
‫ﻳﻌﻘﻮﺑﯽ ﻗﻄﺒﯽ ﺣﺴﻴﻦ ‪١٨١ .......................‬‬ ‫‪٤٢٢ ,٣٨٧ ,٣٨٦‬‬
‫ﻳﻮﺱﻔﯽ پﺮﯼ ‪١٤٢ ..................................‬‬ ‫هﺎﺷﻤﯽ ﻧﮋاد ﻋﺒﺪاﻟﮑﺮﻳﻢ ‪٣٣١ ...................‬‬
‫ﻳﻮﺳﻔﯽ ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ‪,٩٤ ,٧٩ ,٧٧ .................‬‬ ‫هﺪاﻳﯽ ﻣﻨﻴﮋﻩ ‪,١١٩ ,١١٨ ,١١٧ ,٩٩..........‬‬
‫‪١٤٦ ,١٠٠‬‬ ‫‪,١٢٥ ,١٢٤ ,١٢٣ ,١٢٢ ,١٢١ ,١٢٠‬‬
‫ﻳﻮﺷﻴﺞ ﻧﻴﻤﺎ ‪١٤٦ ,٨٣.............................‬‬ ‫‪١٣١ ,١٢٩‬‬
‫ﻳﻮﻧﺴﯽ ﻋﻠﯽ ‪٣٧٠ ..................................‬‬ ‫هﻤﺎﻳﻮنﻧﮋاد ﻋﺒﺎس ‪١٤٢ ..........................‬‬
‫هﻤﺘﯽ ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ‪٢٥٦ ...........................‬‬
‫هﻢ ﻧﺸﻴﻦ ﺑﻬﺎر ‪٤٢١ ...............................‬‬
Neither Life nor Death
Vol.1
The Descend of Sunrise

Memoirs of Prison

Iraj Mesdaghi
Second Edition: 2006
© All Rights Reserved.
ISBN (vol.1): 91-975285-2-8
ISBN (set): 91-975285-0-1
Alfabet Maxima Publishing
Address: Sibeliusgången 40
164 72 Kista, Sweden.
Tel: 0046 8 7600343
Am@alfabetmaxima.com
www.alfabetmaxima.com
 ‫ﻧﻪ زﻳﺴﺘﻦ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬ ٤٦٨

Neither Life nor Death

Vol. 1
The Descend of Sunrise

Memoirs of Prison
1981-1991
Iraj Mesdaghi

Stockholm - 2004