Dobieranie akordw.

W tym artykule postaram si pomc osobom, ktre nie bardzo wiedz jakie akordy pasuj do
konkretnych tonacji (czyli konkretna gama durowa lub molowa, na ktrej oparty jest utwr
muzyczny).
Tonacj utworu okrela si, biorc pod uwag znaki przykluczowe oraz akordy lub dwiki
zaczynajce i koczce utwr. W wiecie muzycznym istnieje 12 tonacji. Wszystko opisz
wykorzystujc najprostsz tonacj C-dur.
Zacznijmy od podstawowej gamy C dur.
Jej dwiki to: C, D, E, F, G, A, H
Aby dobra podstawowe akordy do najprostszych piosenek trzeba wykorzysta do tego 3
podstawowe akordy bdce gwnym schematem akompaniamentu. Jest to Tonika,
Subdominanta i Dominanta. Tonik w tonacji C dur jest akord C dur, czyli trjdwik durowy
zbudowany na pierwszym stopniu tej gamy. Zaraz po nim najwaniejszym akordem bdzie
dominanta (jest pitym stopniem skali albo gamy zarwno durowej jak i molowej w odlegoci
kwinty czystej w gr lub kwarty czystej w d od toniki) tej toniki czyli w tym przypadku G dur.
Trzecim rwnie prostym i pasujcym do tej tonacji jest akord F dur (sudominanta - dwik lub
funkcja na IV stopniu tonacji, ma charakter prowadzcy, ale nie tak silny, jak Dominanta na
pitym stopniu).
Akord C dur skada si z dwikw (C, E, G) - Tonika
Akord G dur (G, H, D) - Dominanta
Akord F dur (F, A, C) - Subdominanta
Majc ju najoglniejsze pojcie o budowie podstawowych akordw tonacji C dur mona atwo
dobra akordy do znanej dziecicej piosenki " Wlaz kotek na potek ", skadajcej si z 8
taktw. Przebieg nut w tej piosence jest nastpujcy (tonacja C dur):
Rys. 01- Kotek

W pierwszym takcie s dwiki g, e, e i bdzie tu pasowa akord C dur (nie tylko dlatego e
piosenka jest w tonacji C dur, ale rwnie dlatego, e s dwiki g, e ktre ten akord posiada).
W drugim takcie s dwiki f, d, d i tu bdzie akord G lub G7 (dominanta septymowa w tonacji
C dur). Powstaje przez dodanie dwiku F. Akompaniament caej piosenki skada si tylko z 2
funkcji - C, G (lub G7).
W kadym utworze prawie zawsze wystpuje dominanta (w tonacji C dur jest to G dur).
Zawsze zamiast dominanty zawsze mona da dominant septymowa, jest to lekkie
"upikszenie" (w tym przypadku z G na G7) bdzie lepiej pasowa ni zwyka. Nie moemy
natomiast w utworze Wlaz kotek na potek uy na pierwszym takcie akordu C7 (poniewa
stosujemy go najczciej tylko przed subdominanta, jako akord prowadzcy do rozwizania na
F dur).
W wiecie muzyki istnieje takie co jak pokrewiestwo tonacji (to jeden z podstawowych
elementw systemu dur-moll, ktry okrela zwizki midzy tonacjami).
Rwnoleg gam do C dur jest A moll (Tonika gamy molowej ley o tercj ma niej od toniki
rwnolegej gamy durowej, gamy rwnolege maj t sam ilo znakw przykluczowych).
Tak jak opisaem 3 podstawowe akordy w tonacji C dur, teraz opisz 3 gwne akordy
stanowice podstawowy akompaniament w tonacji A moll:
A moll - Tonika
(A, C, E)
D moll (bd Dm6) - Subdominanta D moll (D, F, A) Dm6 (D, F, A, H)
E dur (bd E7) - Dominanta E dur ( E, Gis, H ) E7 (E, Gis, H, D)
Prawie w kadej piosence, gdzie stosujemy jaki akord, s te dwiki ktre posiada, ale te i
takie ktrych nie posiada. Moe si to wydawa troch dziwne, ale zaraz pokae to na
konkretnym utworze, znanym wszystkim - "Hej sokoy", ktry jest w tonacji A moll. Bdzie
wystpowa tu tonika (a moll) subdominanta (D moll lub Dm6) oraz dominanta (E lub E7) a
take tonika i dominanta pokrewnej gamy do A moll , czyli C dur i dominanta G dur (G7).

Spjrzmy na nuty Hej Sokoy . Cao utworu skada si z 17 taktw , ktre bd opisywa:
Rys. 02 - Sokoy

W 1 takcie widzimy akord A moll wszystko adnie pasuje, s w nim dwiki, ktre ma ten akord.
W 2 takcie widzimy dwiki E, E, D, C . Dlaczego bdzie A moll, skoro ten akord nie posiada
dwiku D?
Poniewa przewaga jest dwikw ktre ten akord posiada a s one 3, a nie posiada tylko
jednego - D i wybrzmi krotko, a wic nie bdzie "zakca", bo jest tylko na wiernucie.
W takcie 3 mamy akord D moll i dwiki H, D, H, D - D moll nie ma dwiku H, ale posiada go
Dm6, jednak Dm rwnie bdzie pasowa. Zamiast D moll, mona zagra akord E dur, lub E7
(dwiki si zgadzaj), ale logicznym przebiegiem akordw jest: Tonika, Subdominanta,
Dominanta.
W 4 takcie widzimy dwiki : F, F, E, D - dwik F pasuje do dominanty E7 i w zasadzie
mona by zagra akord zmniejszony ktry bdzie posiada dwik F, a jest bardzo podobny w
odsuchu jak E7 jest to akord F0 ( jego dwiki to: F, Gis, H, D).
5 i 6 takt jest taki sam jak 2 pierwsze, ktre wczeniej ju objaniem.

W 7 takcie mamy akord E7. Jest podobny do taktu 4. Widzimy tu dwiki E, F, E, D, C, H. Ten
akord nie posiada dwiku C, ale bdzie pasowa, poniewa a 5 dwikw posiada ten akord
a tylko 1 nie posiada C, a w dodatku wybrzmi on bardzo krtko i rwnie nie bdzie "zakca",
bo jest na semce.
W 8 takcie mamy A moll na dwch wiernutach wic mona powiedzie, ze pierwsza
wiernuta na A koczy utwr, a dwik h nie bdzie tu przeszkadza. Potem mamy kolejne 2
wiernuty na akordzie G7 dwik C rwnie nie bdzie pasowa, bo mamy jeszcze dwik
ktre ten akord posiada, jak widzimy - dwik D. Mona powiedzie, e gdy jest tu ten akord
jest wejcie na 2 cze utworu i jakby si "zmienia" tonacja z A moll na C dur.
W 9 takcie mamy akord C dur i dwie pnuty na dwikach E, C. Musi wszystko adnie pasowa
bo ten akord posiada te dwiki i tonacja si zgadza.
W 10 takcie widzimy dwiki D, F. Mimo ze C dur nie posiada tych dwikw, to a 3 dwiki
ten akord posiada, a tylko jednego nie ma.
W 11 takcie mamy akord G7 wszystko rwnie pasuje, mamy dwiki D, G, a ten akord je
posiada (gdyby kto si upar nawet pasowa by jeszcze dwik f, h ) wtedy byby 4-dzwik.
Jednak najwaniejszy dwik jest ten na samej grze.
W 12 takcie mamy 4 semki, widzimy tam dwik A, wprawdzie akord G7 nie posiada tego
dwiku, ale a 3 dwiki ma, a nie ma tylko jednego, wic rwnie tu jest przewaga i powinien
pasowa. Dalej mamy 2 wiernuty Gis, E i Gis, D i tu jest akord E7, ktry wszystkie te
dwiki posiada. W tym miejscu koczy si druga cze utworu (Refren) i nastpuje powrt do
pierwszej czci (Canto).
Takty nr 13, 14 s takie same jak 2 pierwsze - opisaem to wczeniej.
Takt nr 15 jest taki sam jak 7- rwnie opisaem.
Takt nr 16 jest taki sam jak 8 take opisaem.
Na koniec mamy takt nr 17 i akord A moll oczywicie musi pasowa bo jest dwik A. Utwr
koczy si dwikiem A, co potwierdza regu ustalania tonacji m.in. na podstawie ostatniego
dwiku utworu.

Spjrzmy teraz na nuty Krakowiaka, skadajcego si z 3 podstawowych akordw C, F, G w

tonacji C dur.
Rys. 03 Krakowiak

Myl, ze po przemyleniu przedstawionych powyej uwag bdziecie teraz wiedzie dlaczego

stosujemy w tym przykadzie takie a nie inne akordy.
Napisze jeszcze jakie znaki przy kluczu maja wszystkie tonacje:
Krzyykowe:
C dur = A moll - brak znakw
G dur = E moll - 1 krzyyk (FIS)
D dur = H moll - 2 krzyyki (FIS, CIS)
A dur = Fis moll - 3 krzyyki (FIS, CIS, GIS)
E dur = Cis moll - 4 krzyyki (FIS, CIS, GIS, DIS)
H dur = GIs moll - 5 krzyykw (FIS, CIS, GIS, DIS, AIS)
Fis dur = Dis moll - 6 krzyykw (FIS, CIS, GIS, DIS, AIS, F)
Bemolowe:
C dur = A moll - brak znakw
F dur = D moll - 1 bemol (B)
Bb dur = G moll - 2 bemole (B, ES)
Es dur = C moll - 3 bemole (B, ES, AS)
As dur = F moll - 4 bemole (B, ES, AS, DES)
Des dur = Bb moll - 5 bemoli (B, ES, AS, DES, GES)
Ges dur = Es moll - 6 bemoli (B, ES, AS, DES, GES, CES)
FIS DUR , DIS MOLL

GES DUR , ES MOLL

Bardziej dociekliwym zamieszczam ilustracje przedstawiajc tonacje w ukadzie tzw. koa

kwintowego.
Rys. 04. - Koo kwintowe

Opisywaem sposoby dobierania akordw tylko na podstawie utworw w tonacji C dur i A moll.
Pozostae tonacje mona sobie transponowa o wybrany interwa. Na przykad: chcc zmieni
tonacj z C duru na D dur, musimy tonik przenie o 2 ptony, podobnie dominant i
subdominante rwnie o 2 ptony.