Inhoud:

Het technisch proces:

Probleemstelling
Ontwerpen
Maken
In gebruik nemen
Evaluatie

Begrijpen:
De geschiedenis van elektriciteit
Geleiders en isolatoren
De gereedschappen van een
elektricien
De uitrusting van een elektricien

Duiden:
Beroepen en studierichtingen
Veiligheid
Moeilijke woorden

Zelfevaluatie en evaluatie door de

leerkracht
Zelfevaluatie
Evaluatie leerkracht

Bronnen

Wat zal ik kennen na deze bundel:

Ik ken of herken:
a) De verschillende energiecentrales en kan deze bij de juiste foto plaatsen.
b) De verschillende gereedschappen waarmee een elektricien werkt.
c) De werking van elk gereedschap.
d) De verschillende materialen die we gebruiken tijdens het werkstuk.
e) De verbanden tussen de eisen en de gebruikte materialen.
f) De afkorting PBM.
g) De verschillende persoonlijke veiligheidsmiddelen en kan de specifieke toepassing er van
geven.
h) De betekenis van verschillende gebods-, verbods- en waarschuwingsborden.
i) Het verschil tussen isolatoren en geleiders.

Wat zal ik kunnen na deze bundel:

Ik kan:
a) Eisen stellen aan mijn eigen praktische realisatie.
b) Een grondplan aftekenen.
c) Een elektrisch schema aansluiten
d) De leidingen op de juiste plaats installeren.
e) De schakelaars op de juiste manier aansluiten.
f) De draden op de contactpunten solderen.
g) De schakeling netjes afwerken.
h) Via het internet opzoek naar verschillende beroepen.

Tijdsindeling:
Week 1

Omschrijving:

(Theorieles)

Week 2

(Praktijkles)

Week 3

(Onderzoeksopdrachten)

Werkstuk maken
Aftekenen
Installeren
Aansluiten

Werkstuk verder maken

Solderen
Afwerken

(Zelf)evaluatie
Begrijpen
Hoekenwerk
o
Hoek 1: De verdeelkast
o
Hoek 2: De elektriciteitsmeter
o
Hoek 3: Geleiders en isolatoren
o
Hoek 4: De Verlichting
o
Hoek 5: Serie en parallel
ICT-opdracht over Beroepen
De uitrusting van een elektricien

(Praktijkles)

Week 4

Inleiding over energie en elektriciteit

Gereedschappen
Materialen
Veiligheid en PBM

Week 5

(Evaluatie + spel)

Toets afnemen
Elektrospel

PROBLEEMSTELLING ONDERZOEKEN:
Het is laat in de morgen, Jan een jongen van 20 jaar wordt juist wakker van de zonnestralen die
binnenkomen. Hij kijkt op zijn gsm. Het is halftien, hoog tijd om op te staan. Hij vraagt zich af waarom
de wekker niet is afgegaan. Jan wil het licht van zijn kamer aandoen tot hij plots merkt dat de
schakelaar niet meer werkt.
Hij loopt naar de zekeringkast om te controleren of er een zekering is afgesprongen en merkt dat
alles nog opstaat. Jan loopt naar de badkamer om zich te douchen en merkt dat het water koud is.
Na zijn koude douche kleedt hij zich aan en loopt naar beneden om zijn toastjes klaar te maken.

Wanneer hij de boterhammen in de toastmachine steekt merkt hij dat ook deze niet werkt. Tijdens
het eten wil hij een film vanop Netflix bekijken. Hij start zijn laptop op en opent Netflix. Op zijn
scherm staat te lezen geen connectie. De router werkt ook op elektriciteit. Jan beslist om de
elektriciteitsdistribiteur te bellen. Na het bellen wordt zijn vermoeden bevestigd, algemene
elektriciteitspanne.

Gelukkig is het nu nog licht, maar Jan begint zich al zorgen te maken voor die avond. Wat moet hij
eten, zijn elektrisch vuur werkt ook niet. De diepvriezer begint al te ontdooien

1) Wat moet Jan nu beginnen zonder elektriciteit?

.
.
2) Op welke manieren kunnen we nog eten klaarmaken?
.
.
3) Wat wil dit verhaal ons leren?
.
.
4) Welke toestellen werken bij jouw in huis allemaal op elektriciteit?
.
.
Ben je sneller klaar?
Wat zou jij doen moest het bij jou voorvallen?
.
.

OPWEKKING VAN ELEKTRICITEIT:

Elektriciteit legt al een hele weg af voordat deze bij je thuis stroom levert. Het opwekken hiervan
gebeurt in een elektriciteitscentrale. Elektriciteit kan op verschillende manieren opgewekt worden. Je
hebt natuurlijke elektriciteit, bijvoorbeeld bliksem of statische elektriciteit en je hebt kunstmatige
elektriciteit, bijvoorbeeld alternatieve: water, zon, wind en thermische: aardgas, kernsplijting.
De opgewekte elektriciteit gaat van de centrales naar jullie thuis. Deze energie wordt vervoerd via
een netwerk van kabels. De elektriciteit wordt van een hoge spanning getransformeerd naar de
spanning die wij in huis gebruiken (230V).
Hieronder staan drie verschillende thermische centrales afgebeeld. Nu is het aan jou om de naam
van de centrale bij de juiste foto te zetten, je kan kiezen uit:
Warmtekrachtcentrale Kerncentrale - Waterkrachtcentrale.
http://www.elektroclub.be/elektrogenie/geen-elektriciteit-zonder-stroombron

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.

Aanvoer brandstof
Verwarmingsketel
Stoomturbine
Generator
Transformator
Elektriciteitsdraden
Koeltoren
Schoorsteen

1.
2.
3.
4.
5.

Instroom water
Turbine
Generator
Transformator
Elektriciteitsdraden

1.
2.
3.
4.
5.
6.

DE VOORNAAMSTE BEGRIPPEN UIT DE ELEKTRICITEIT:

Koeltoren
Reactor
Turbine
Generator
Transformator
Elektriciteitsdraden

Omdat we elektriciteit niet met het blote oog kunnen zien,

stellen we de stroombron voor als een fabriek. uit deze
fabriek vertrekken voortdurend vrachtwagens met een
lading, deze lading vervoeren ze naar de verbruiker, deze zal
de lading op gebruiken. Daarna keren de vrachtwagens leeg
terug naar de fabriek. (De Winter j, 2010)
Wat is spanning?
Elke vrachtwagen die uit eenzelfde fabriek vertrekt heeft
identiek dezelfde lading. Het verschil in vracht tussen een
vertrekkende een terugkomende wagen noemen wij de
spanning (U). Er zijn fabrieken die vrachtwagens hebben die
met een grotere vracht rijden, de spanning zal dan groter zijn.
De grootte van de spanning drukken wij uit in Volt (V).
Wat is stroomsterkte?
Hoe meer vrachtwagens de fabriek verlaten in een bepaalde
tijd, hoe groter de hoeveelheid energie er dus vervoerd
wordt. De hoeveelheid energie die er per tijdseenheid voorbij
stroomt noemen we stroomsterkte (I). De stroomsterkte
wordt uitgedrukt in Ampre (A).
Je hebt gelijkstroom en wisselstroom. Gelijkstroom heb je bij een batterij. De afkorting voor
gelijkstroom is DC of Direct Current. Bij een gelijkstroom treedt er geen wisseling van de positieve en
negatieve pool op. Bij wisselstroom is dit wel, de afkorting is AC of Alternating Current.
Teken het symbool van gelijkstroom:

Teken het symbool van wisselstroom:

Wat is weerstand?
Als de vrachtwagens over de wegen (= geleiders) naar de verbruiker
rijden, hebben ze goede en slechte wegen. Over goede wegen zullen ze
geen vracht verliezen (= goede geleiders) over slechte wegen zullen ze
wel een deel van hun vracht verliezen (= slechte geleiders). Deze slechte
wegen noemen wij een weerstand (R) en wordt uitgedrukt in Ohm ().

DE STROOMKRING:
De stroomkring bestaat uit verschillende onderdelen. Je hebt bijvoorbeeld een bron, een geleider,
een verbruiker en een schakelaar. Elk onderdeel heeft zijn eigen doel in de stroomkring.
De bron voorziet de stroomkring van een elektrische spanning. .
De geleider zorgt ervoor dat de elektronen zich tussen de verschillende onderdelen kunnen
verplaatsen.
De verbruiker zorgt er in dit geval voor dat de elektrische stroom omgezet wordt in licht. En de
schakelaar zorgt ervoor dat we in staat zijn om de schakeling te schaken of te onderbreken.

DE SCHAKELAAR:
Een schakelaar zorgt ervoor dat je de stroomkring kan openen en sluiten. Wanneer de stroomkring
gesloten is, zal de lamp zal branden. Wanneer de stoomkring onderbroken is, zal de lamp doven.
Je hebt verschillende soorten schakelaars. Elke schakelaar heeft een andere eigenschap. Zo heb je
bijvoorbeeld de enkelpolige-, dubbelpolige-, wisselschakelaar en veel meer. Ook heb je een
drukknopschakelaar en schakelaars met een afstandsbediening.
Er bestaan inbouw en opbouwschakelaars. Opbouw wordt vooral gebruikt in ruimtes zoals garages
en kelders. Inbouw, de mooiere versie omdat de schakelaar in de muur verstopt zit, wordt overal in
huis toegepast.
DE VERBRUIKER:
Een verbruiker is een toestel dat elektrische energie omzet in een andere energie zoals licht, warmte
of beweging. Licht bij de lampen, warmte bij een broodrooster en beweging bij een elektrische fiets.

DE GELEIDER:
Een geleider is een stof die de elektrische stroom goed doorlaat en dus een lage weerstand heeft.
Voor transport van elektriciteit gebruikt men vaak koperdraad. (zie geleider en isolator)

GEREEDSCHAPPEN VAN EEN ELEKTRICIEN:

Vul de zinnen verder aan. Hieronder vind je de ontbrekende woorden terug.
Nijptang Krimptang Bektang Ontmanteltang Combinatietang Kabelontmanteltang
Schroevendraaier - Kniptang - Kruisschroevendraaier

Een dient om de
spijkers uit hout te trekken. Ze
worden ook wel eens trektang
genoemd

De is een heel
handig gereedschap. Met het
geribbelde deel kun je kleine
dingen stevig vastgrijpen en met
het platte deel, heb je een goede
grip op ronde voorwerpen zoals
buizen. Met het scherpe deel kan
je dingen zoals koperdraden
doorknippen.

De dient zoals
het woord al doet vermoeden om
te knippen. Hiermee knip je
elektrische draden door.

De kan dankzij
zijn lange bek voorwerpen
vastnemen waar je vingers niet
aankunnen. Het handvat is
gesoleerd en dus ideaal voor
elektriciens.

Met de kan je
de isolatie van rond de draad
wegdoen.

Deze is handig
om draadhulzen op elektrische
draden te knijpen.

Kabels ontmantel je met deze

Met een draai

je een schroef los of vast. Je kan
deze in verschillende maten en
soorten terugvinden.

De is vooral
handig bij een verdeelkast. In
automaten zitten vaak bouten
met een kruiskop.

BASISSYMBOLEN BIJ ELEKTRISCHE SCHEMAS:

Bij situatieschemas maken elektriciens gebruik van sybolen om de functies te benoemen. Hieronder
vind je de symbolen terug die wij gaan gebruiken.

Functie
Een kabel
Vaste verbindingspunten
Vertakking met verbinding

Kruising van leidingen zonder vaste verbinding

De aarding

Een aftakdoos

De enkelpolige schakelaar

Een wisselschakelaar

Een lamp

Een zekering

Symbool

Veiligheid:
Persoonlijke beschermingsmiddelen ook wel PBM genoemd, worden gebruikt door mensen die
activiteiten uitoefenen waar risicos om een letsel op te lopen aan verbonden zijn. Deze middelen
moeten de kans op een ongeval verkleinen. Persoonlijke beschermingsmiddelen beschermen maar
een beperkt gedeelte van het lichaam bijvoorbeeld de ogen, oren of voeten tegen een aantal
specifieke gevaren.
Opdracht:
Plaats de nummers bij de juiste benaming.
Nummer

Benaming

Doel

Veiligheidshelm

Beschermen tegen vallende projectielen

Beschermen tegen wegvliegende deeltjes bij het

boren

Oorkleppen

Beschermen tegen elektrische spanning

ONTWERPEN:
In de ontwerpfase gaan we het werkstuk ontwerpen. Hier bespreken we welke materialen we nodig
hebben, hoe we ons huis gaan inrichten en gaan we nadenken over de te gebruiken werktuigen en
veel meer.

Let op!
Opitec bouwpakketten zijn na afbouw geen speelgoed, maar leermiddelen als ondersteuning in het
pedagogisch vakgebied. Dit bouwpakket mag door kinderen en jongeren alleen onder toezicht van een
volwassene worden opgebouwd en gebruikt.
Bestelnummer is: 103.395

HET BESPREKEN VAN DE MATERIALEN:

Eerst overlopen we of iedereen over alle materialen beschikt. Controleer even of er in elk pakket
alles aanwezig is wat er op de stuklijst staat.

Stuklijst
Beschrijving

Materiaal

Aantal

Afmeting

Bodemplaat

multiplex

8 x 300 400mm

Meubels

Bedrukt papier

Muren

Bedrukt papier

Schakelaars

Bronzen strook

0.2 x 5.5 x 250mm

Lampjes

10

E10

Fittingen

10

E10
2000mm

Kabel

Elektriciteitsdraad

Aansluiting
batterij

krokodillenklem

Contactpuntjes

Punaises

48

Afbeelding

Hieronder staat een lijst met het gereedschap dat je nodig hebt gedurende dit project.

Benodigd gereedschap
Schaar

Lat en potlood

Alleslijm

kniptang

Soldeerbout 30W en soldeertin + vloeimiddel

Gekleurde stiften

MAKEN EN IN GEBRUIK NEMEN:

Voer de volgende stappen stap voor stap uit. Maak gebruik van de actiekaarten en installeer de
elektriciteit in huis.
Vul na elke actiekaart een evaluatiefiche in. De evaluatiefiche kan je terugvinden achteraan in je
bundel!

Ontwerpen van de woning (Actiekaart 1 en 2):

Ontwerpen van het grondplan (Actiekaart 1)
Meubels plaatsen (Actiekaart 2)
o Vul het evaluatieformulier in!
Het maken van de schakelaars (Actiekaart 3)
Schakelaars maken
Lampen in fittingen monteren
o Vul het evaluatieformulier in!
Installeren van verlichting en schakelaars (Actiekaart 4 en 5)
De schakelaars en de lampen op het grondplan bevestigen (Actiekaart 4)
Verbind de schakelaars met de lampen (Actiekaart 5)
o Vul het evaluatieformulier in!

Ben je sneller klaar?

- Surf naar: http://www.elektroclub.be en ga naar het elektro alfabet. Daar ga je op zoek naar
de elektrische symbolen. Wanneer je deze gevonden hebt, mag je ze overtekenen en de
benaming erbij schrijven.

HOEKENWERK:
Het hoekenwerk bestaat uit vier verschillende hoeken. Kies zelf in welke hoek je wilt starten. Na
ongeveer 20 minuten, (of wanneer je opdracht klaar is) mag je van hoek verwisselen. De
verschillende hoeken vinden jullie in bijlage terug.
Het hoekenwerk bestaat uit:
- Hoek 1: De verdeelkast
- Hoek 2: De elektriciteitsmeter
- Hoek 3: Geleiders en isolatoren
- Hoek 4: De verlichting
- Hoek 5: Serie en parallel
Wanneer je in een hoek zit, moet je het bijhorende formulier lezen en het stappenplan volgen.
Hieronder staat een voorbeeld van het stappenplan:
STAP 1:
- Lees aandachtig het stappenplan.
- Neem de infokaart(en) die zich in bijlage bevind(t)(en)
- Lees de Infokaart aandachtig.

STAP 2:
- Probeer de oefeningen op de pagina onderaan op te lossen.

STAP 3:
- Controleer of je alle oefeningen gemaakt hebt.
- Nu ga je de oefeningen die je in je werkbundel gemaakt hebt verbeteren.
- Vraag de verbetersleutel aan de leerkracht.

BEROEPEN:
Jan vond het alvast heel fijn en zou graag weten welke beroepen je allemaal kan doen met het
diploma elektrische installaties, industrile wetenschappen of elektromechanica. Ontdek samen met
Jan welke beroepen we terugvinden in dit thema.
1. Welke beroepen ken je allemaal die te maken hebben met elektriciteit?
..

..

..

..

..

..

2. ICT opdracht: ga opzoek naar de verschillende beroepen die je kan doen als elektrotechnicus.
Geef 10 straffe jobs die te maken hebben met elektriciteit. Surf naar de site van
http://www.elektroclub.be en klik op straffe jobs! Geef nu 10 verschillende jobs die jij later het liefst
zou willen uitvoeren. Geef bij elk beroep een korte beschrijving!
1..

6..

..

..

2..

7..

..

..

3..

8..

..

..

4..

9..

..

..

5..

10..

..

..

Hier mogen jullie alle woorden noteren die jullie niet begrijpen, na de lessen gaan we deze dan even
overlopen en verduidelijken.
Moeilijke woorden:

Verklaringen:

..

..

..

..

..

..

..

..

..

..

..

..

..

..

..

..

..

..

..

..

..

..

..

..

..

..

..

..