Bi ging Trang B in

CHNG 5: TRANG B IN NHM MY BO

GING
5.1. c im cng ngh:

Hnh: Hnh dng bn ngoi my bo ging

1. Chi tit ; 2. Bn my ; 3. Dao ; 4. Bn dao ; 5.X ngang
My bo dng gia cng mt phng ngang, ng v nghing. N cng gia
cng mt nh hnh (s kt hp cc mt phng), ct cc rnh thng nhiu hnh
dng khc nhau.
My bo c th gia cng cc chi tit rt nh ln chi tit rt ln. Ph thc vo
loi hnh cng vic c thc hin m c th chia tt c cc my bo thnh hai
nhm c bn:
5.1.1. My bo ngang:
5.1.2. My bo ging:
My bo ging l my c th gia cng cc chi tit ln. Tu thuc vo chiu
di ca bn my v lc ko c th phn my bo ging thnh 3 loi:
My c nh: chiu di bn Lb< 3m, lc ko Fk = 30 50 kN
My c trung bnh: Lb= 4 5m, Fk = 50 70kN
Khoa in i Hc ng

Trang 44

Bi ging Trang B in
My c nng: Lb> 5m, Fk > 70kN
My bo ging c loa mt tr v hai tr
Chi tit gia cng 1 c kp cht trn bn my 2 chuyn ng tnh tin qua
li. Dao ct 3 c kp cht trn bn dao ng 4. Bn dao 4 c t trn x
ngang 5 c nh khi gia cng.
Cc chuyn ng trn my:
- Chuyn ng chnh: l chuyn ng tnh tin qua li ca bn my mang theo
chi tit.
Trong qu trnh lm vic, bn my di chuyn qua li theo cc theo cc chu k
lp i lp li, mi chu k gm hai hnh trnh thun v ngc. hnh trnh thun,
thc hin gia cng chi tit, nn gi l hnh trnh ct gt. hnh trnh ngc, bn
my chy v v tr ban u, khng ct gt, nn gi l hnh trnh khng ti. C sau
khi kt thc hnh trnh ngc th bn dao li di chuyn theo chiu ngang mt
khong gi l lng n dao s. Chuyn ng tnh tin qua li ca bn my gi l
chuyn ng chnh. Dch chuyn ca bn dao sau mi mt hnh trnh kp l
chuyn ng n dao. Chuyn ng ph l di chuyn nhanh ca x, bn dao, nng
u dao trong hnh trnh khng ti.
th tc ca bn my c v nh sau. y l dng th thng gp.
,I

Vth
V0

V0
t

V0

Vng
t1 t21 t22 t3

t4

t5 t61 t62 t7

t8

t9

t10

t11

t12

Gi s bn ang u hnh trnh thun v c tng tc n tc V0 = 5

15m/ph trong khong thi gian t1. Sau khi chy n nh vi tc V0 trong
khong thi gian t2, th dao ct vo chi tit (dao ct vo chi tit tc thp
Khoa in i Hc ng

Trang 45

Bi ging Trang B in
trnh st dao hoc chi tit). Bn my tip tc chy n nh vi tc V0 cho n
ht thi gian t22 th tng tc n tc Vth (tc ct gt). Trong thi gian t4,
bn my chuyn ng vi tc Vth v thc hin gia cng chi tit. Gn ht hnh
trnh thun, bn my s b gim tc n tc V0, dao c a ra khi chi tit
gia cng. Sau bn my o chiu quay sang hnh trnh ngc n tc Vng,
thc hin hnh trnh khng ti , a bn v v tr ban u. Gn ht hnh trnh
ngc, bn my gim s b tc n V0, o chiu sang hnh trnh thun, thc
hin mt chu k khc. Bn dao c di chuyn bt u thi im bn my o
chiu t hnh trnh ngc sang hnh trnh thun v kt thc di chuyn trc khi
dao ct vo chi tit.
t1- Bn my tng tc ti v0 khng ct gt kim loi tng ng vi ng c lm
vic khng ti
t21 - ng c lm vic vi tc n nh, khng ti.
t22 - Bt u gia cng chi tit, ng c lm vic vi tc n nh, c ti.
t3 - ng c tng tc n th ng vi tc vth ca bn my, c ti.
t4 - Giai on ct gt, ng c lm vic vi tc n nh th.
t5 - ng c gim tc n 1, c ti.
t61 - ng c lm vic n nh vi tc 1, c ti.
t62 - Dao ra khi chi tit, ng c lm vic khng ti vi tc 1.
t7 , t8 - ng c do chiu t thun sang ngc .
t9- ng c lm vic khng ti vi tc khng ti ng ng vi vng ca bn
my.
t10 - ng c gim tc chiu ngc.
t11 - ng c lm vic n nh vi tc 1.
t12 ng c o chiu t ngc sang thun, bn my bt u thc hin mt
hnh trnh kp mi.
Tc hnh trnh thun c xc nh tng ng bi ch ct; thng vth =
5 120m/ph; tc gia cng ln nht c th t vmax = 75 120m/ph. tng
nng sut my, tc hnh trnh ngc thng chn ln hn tc hnh trnh
thun: vng= k.vth (thng k= 2 3).

Khoa in i Hc ng

Trang 46

Bi ging Trang B in
Nng sut ca my ph thuc vo s hnh trnh kp trong mt n v thi
gian:
n

1
1

Tck t th t ng

(3-1)

Tck - thi gian ca mt chu k lm vic ca bn my [s]

tth - thi gian bn my chuyn ng hnh trnh thun [s]
tng - thi gian bn my chuyn ng hnh trnh ngc [s]
Phm vi iu chnh tc truyn ng chnh l t s gia tc ln nht (tc
ln nht trong hnh trnh ngc) v tc nh nht ca bn my (tc thp
nht trong hnh trnh ngc.
- Chuyn ng n dao:
Dch chuyn ca bn dao sau mi hnh trnh kp ca bn my l chuyn ng
n dao.
C sau khi kt thc hnh trnh ngc th bn dao li di chuyn theo chiu
ngang mt khong gi l lng n dao s (mm/hnh trnh kp). Bn dao c di
chuyn bt u t thi im bn my o chiu t hnh trnh ngc sang hnh
trnh thun v kt thc di chuyn trc khi dao ct vo chi tit.
- Chuyn ng ph: l chuyn ng nhanh ca bn dao, x, nng u dao
trong hnh trnh khng ti.
5.2. Nhng yu cu i vi h truyn ng in v trang b in:
5.2.1. Truyn ng chnh:
Phm vi iu chnh tc :

v max v ng . max

v min
v th. min

vng.max: Tc ln nht ca bn my hnh trnh ngc, thng vng.max=

75120m/ph.
vth.min: Tc nh nht

ca bn my trong hnh trnh thun, thng

vth.min=46 m/ph.
Nh vy D = (12,5 30)/1
Thng thng, h thng truyn ng in s dng ng c in mt chiu,
c cp ngun t b bin i. Theo yu cu ca th ph ti, iu chnh tc
c thc hin theo hai vng: Thay i in p phn ng trong phm vi (5
Khoa in i Hc ng

Trang 47

Bi ging Trang B in
6)/1 vi mmen trn trc ng c l hng s ng vi tc bn thay i t vmin=
(4 6)m/ph n vgh = (20 25)m/ph, khi lc ko khng i; gim t thng
ng c trong phm vi (4 5)/1 khi thay i tc t vgh n vmax =(75
120)m/ph, khi cng sut ko gn nh khng i. Nhng s dng phng php
iu chnh t thng th lm gim nng sut ca my, v thi gian qu tng do
hng s thi gian mch kch t ng c ln. V vy, thc t ngi ta thng m
rng phm vi iu chnh in p, gim phm vi iu chnh t thng, hoc iu
chnh t thng trong c di thay i in p phn ng. Trong trng hp ny
cng sut ng c phi tng vmax/vgh ln.
ch xc lp, n nh tc khng ln hn 5% khi ph ti thay i t
thng n nh mc.
Qu trnh qu khi ng, hm yu cu xy ra m, trnh va p trong b
truyn ng vi tc ng cc i.
i vi nhng my bo ging c nh Lb< 3m, FK =30 50kN; D = (3
4)/1, h thng truyn ng chnh thng l ng c khng ng b - khp ly hp
in t; ng c khng ng b rto dy qun hoc ng c in mt chiu kch
t c lp v hp tc . Nhng my c trung bnh Lb= 3 5; FK = 50 70kN; D
= (6 8)/1, h thng truyn ng l F - (my pht mt chiu - ng c in
mt chiu). i vi my c nng Lb>5m, FK > 70kN; D (8 25)/1, h truyn
ng l h F - c b khuch i trung gian; h chnh lu dng Thyristor - ng
c mt chiu.
5.2.2. Truyn ng n dao:
Truyn ng n dao lm vic c tnh cht chu k, trong mi hnh trnh kp
lm vic mt ln (t thi im o chiu t hnh trnh ngc sang hnh trnh
thun v kt thc trc khi dao ct vo chi tit).
Phm vi iu chnh lng n dao l D = (100 200)/1. Lng n dao cc i
c th t ti (80 100)mm/1 hnh trnh kp.
C cu n dao yu cu lm vic vi tn s ln, c th t ti 1000ln/ gi.
H thng di chuyn u dao cn phi m bo theo hai chiu c ch di
chuyn lm vic v di chuyn nhanh.
Khoa in i Hc ng

Trang 48

Bi ging Trang B in
Truyn ng n dao thng c thc hin bng ng c khng ng b rto
lng sc v hp tc .
Truyn ng n dao c th thc hin bng nhiu h thng: c kh, in kh,
thu lc, kh nn v.v. Thng thng s dng rng ri h thng in c: ng c
in v h truyn ng trc vt - cu hoc bnh rng - thanh rng.
Lng n dao trong mt hnh trnh kp khi truyn ng bng bng h trc vit
- cu c tnh nh sau:
S = tv. t. T

(3-34)

V i vi h truyn ng bnh rng - thanh rng

S = br.z.t.T

(3-34)

Trong :
tv, br - tc gc ca trc vt, bnh rng, rad/s
z - s rng ca bnh rng

t - bc rng ca trc vt hoc thanh rng, mm

T - thi gian lm vic ca trc vt hoc thanh rng, s
T biu thc trn, ta c th iu chnh lng n dao S bng cch thay i thi
gian s dng nguyn tc hnh trnh (dng cc cng tc hnh trnh) hoc nguyn
tc thi gian (dng rle thi gian). Cc nguyn tc ny n gin nhng nng sut
my thng b hn ch. L do l lng n dao ln, thi gian lm vic phi di,
ngha l thi gian o chiu t hnh trnh thun sang hnh trnh ngc phi di,
nhiu trng hp khng cho php.
thay i tc trc lm vic, ta c th dng nguyn tc tc , iu chnh
tc bn thn ng c hoc s dng hp tc nhiu cp. Nguyn tc ny
phc tp hn nguyn tc trn, nhng c th gi c thi gian lm vic ca
truyn ng nh nhau vi cc lng n dao khc nhau.
Mt h thng truyn ng n dao c s dng trong nhiu my bo ging
c trung bnh nh hnh 3.5. B phn chnh l h thng a vi s rng trn cc
a khc nhau. S a s l s cp n dao ng vi mt tc ca trc lm vic.
S a c th l 7 hoc 8, khi kt hp vi mt hp tc 3 cp th s to ra lng
n dao 0,5 50mm (7 a) v n 100mm (8 a) vi =1,26. S rng trn a s
Khoa in i Hc ng

Trang 49

Bi ging Trang B in
xc nh lng n dao. Mi a s ng vi mt lng n dao. Phn ng rle R s
di chuyn ta trn cc a, khi gp rng trn a th rle R nh, tc ng n
mch iu khin v ct in ng c truyn ng n dao DD.

5.2.3. Truyn ng ph:

Truyn ng ph m bo cc di chuyn nhanh bn dao, x my, nng u
dao trong hnh trnh ngc, c thc hin bi ng c khng ng b v nam
chm in.
5.3. S truyn ng chnh my bo ging h F-:
ng c : Quay truyn ng chnh, c cp in t my pht F.
CKF: Cun kch t ca my pht F, c cp in bi my in khuch i
KM.
KM c 4 cun kch t.
- Cc cun CK1,2,3: 3 cun ni tip nhau, nhn tn hiu ch o, tn hiu
phn hi m p, phn hi dng dng v phn hi mm.
Khoa in i Hc ng

Trang 50

Bi ging Trang B in
1) Tn hiu ch o: Ly trn bin tr BTT (tng ng vi ch quay
thun) hoc trn BTN (tng ng vi ch quay ngc), to ra dng trn cc
cun CK1,2,3 qua cc phn t CFF, CF, 5R, 1R, BTT, 8R, BTN.
2) Phn hi m p: 1R c ni song song vi uF (ni song song vi my
pht F) -> Khi h thng lm vic, trn 1R c in p ua ~ uF, u a cng to ra dng
in chy qua CK1,2,3, cc tnh ca dng in ny ngc vi dng in do uC
sinh ra => Do phn hi ny l phn hi m p.
3) Phn hi dng dng: Khi h thng lm vic, trn cun ph ca my pht
& ng c l CFF & CF s c st p ui ~ I.(RCFF + RCF) -> ui to ra dng in
chy trong CK1,2,3 cng chiu vi dng do uC to ra => Phn hi dng dng.
4) Phn hi mm: Ly trn cu cn bng gm c: 2 phn ca in tr 2R,
in tr 4R, v cun CKF (hnh v). Mt ng cho ca mch cu ni vi my
in khuch i KM. ng cho cn li ni vi in tr 5R.
Ta dch chuyn bin tr 2R khi ng c lm

CKF

4R

vic ch tnh th cu cn bng, khi u5R = 0.

5R

Cn khi ng c lm vic ch ng, cu mt cn

bng -> u5R 0, do s c dng in chy qua cc
cun dy CK1,2,3 c chiu chng li s thay i lm
cho h nhanh chng n nh.

2R
K M

in p t vo cc cun CK1,2,3:
uk = uC - ua u 5R + ui
ch tnh: u 5R = 0.
=> uk = uC - ua + ui = uC - (ui - ua) = u C - C.
Khi khi ng: = 0 -> uk = u C -> in p t vo cc cun CK1,2,3 rt ln
-> dng ln, gy nguy him cho cc cun ny (do my thng xuyn khi ng).
bo v cc cun dy CK1,2,3, ngi ta to cho n mt khu phn mch, khu
ny gm c: 2 bng n B c in tr phi tuyn, in tr 6R, cc cp van 1V3V,2V-4V, in tr 3R, trn 3R t in p USS.
Khi in p trong cc cun CK1,2,3 vt qu gi tr cho php (USS), th cc
bng n B tng in tr -> lm cho dng ik chy vo cc cun CK1,2,3 khng

Khoa in i Hc ng

Trang 51

Bi ging Trang B in
tng. ng thi cc cp van 1V-3V hoc 2V-4V m to ng cho dng phn
mch chy khng qua CK1,2,3.
5) Cun CK 4: L cun phn hi m dng c ngt. i vi nhng my thng
xuyn lm vic qu ti nh my xc, my cn. Khi qu ti hoc ngn mch,
ngi ta khng s dng bo v qu ti ct n ra khi li in v lm th th
nng sut my thp.
m bo nng sut ca my, ngi ta to cho h thng mt ng c tnh
c dng my xc.

o A

0
I ng

M(I)

I nm

+ Khi I < Ing -> ng c lm vic trn c tnh c t nhin.

+ Khi I > Ing -> ng c chuyn sang lm vic trn on BC.
Mc ch ca on BC: to ra dng Inm b.
Khu to ra c tnh c BC l khu phn hi m dng c ngt.
+ Khi dng in ca ng c I < Ing th ui <

U SS
: Cc van 1V v 2V b kha
2

-> Cun CK4 khng c tn hiu.

+ Khi dng in ca ng c I > Ing th ui >

U SS
: Tu theo cc tnh lm cho
2

van 1V hoc 2V thng -> trn cun CK4 c dng in -> Sc t ngtng ca h
thng gim nh, kt qu l gim in p ra gim Inm.
* Mch iu khin:
- Cng tc 1KC v 2KC: nh hnh trnh thc ty theo chiu di chi tit.
KC: Gii hn hnh trnh di nht khi ch to.
Khi bo u hnh trnh thun, n n vo cng tc 2KC, khi bo chy v
cui hnh trnh thun, n n vo cng tc 1KC.
Khoa in i Hc ng

Trang 52

Bi ging Trang B in
Gi s bn du hnh trnh thun, bn n vo cng tc 2KC -> tip im
2 KC 1 (10), 2 KC 2 (14).

Khi khi ng ta n vo nt nhn MT(7) (lc ny gi s du p lc

RAL (6))

-> cun dy KL (6) -> cc tip im KL (9) + KL (10) + KL (14) ->

cun dy T (9) -> tip im T (13) + T (5) + T (10) -> cun dy R (13) -> tip
im R (5-6). V lc ny cun dy RC (14) do KL (14) + 2 KC 2 (14), dn n
tip im RC (2-3).
Nh vy kt qu quan trng ca vic nhn nt MT(7) s lm cc tip im
sau dy ng li: R (5-6) + T (5) + RC (2-3).
in p uC t trn bin tr BTT nhng do tip im RC (2-3) ngn mch
mt phn BTT nn u C gim nh nn ng c ch khi ng khng ti v lm
cho tc tng t 0Vo cho dao i vo chi tit (bn chy thun).
Vi tc Vo dao i vo chi tit. Ti thi im t2, bn thi n vo 2KC ->
tip im 2 KC 2 (14) -> cun dy RC (14) -> tip im RC (2-3), uC ph thuc
vo v tr ca bin tr BTT, do u C tng ln tng ng vi ch tng tc t
VoVth. V khi dao ct vo chi tit, cng tc hnh trnh 2KC khng b n na,
cc tip im ca n c phc hi, do tip im 2 KC 1 (10) chun b cho
hnh trnh ngc.
Ti thi im t4: Dao chun b ra khi chi tit. Bn s n vo chi than 1KH > lm ngn mch mt phn bin tr BTT(3) -> lm gim in p uC, ng c
thc hin ch hm t Vth v Vo.
Ti thi im t6: Dao ra khi chi tit, lc ny bn n vo 1KC -> tip im
1KC 1 (9) -> cun dy T (9) -> tip im T (10) -> cun dy N (10) -> tip im
N (5)+ T (5), in p u C chuyn sang t trn BTN -> ng c thc hin ch

hm ti sinh. Sau ng c khi ng ngc a bn tr v v tr ban u

tng ng vi tc Vng.
Khi bn my thc hin hnh trnh ngc, cng tc hnh trnh thi b n, do
tip im 1KC 1 (9) chun b cho hnh trnh k tip.

Khoa in i Hc ng

Trang 53

Bi ging Trang B in
Ti thi im t9: Bn chy v gn im xut pht, bn s n vo chi than
2KH(4) -> ngn mch mt phn bin tr BTN lm gim gi tr u C, ng c thc
hin ch hm ti sinh v Vo.
Ti thi im t11: Bn n vo cng tc hnh trnh 2KC -> tip im
2 KC 1 (10) + 2 KC 2 (14), kt qu l cun dy N (10) -> tip im N (9) ->

cun dy T (9) -> tip im T (5) + N (5). in p u C chuyn t BTN sang

BTT, ng c thc hin ch hm ti sinh t Vo0 sau khi ng ngc cho
chu trnh k tip.
* Ch hm my: (dng hn hoc dng s c)
Khi dng my, n nt dng D, lc ny cc cun dy KL, N, T u mt in,
lc ny uC = 0, do Uk = - C., iu ny s gy ra t bin v tr s v chiu
trong cun dy CK1,2,3. trnh t bin ny, ngi ta duy tr mt lng in p
nh t trn bin tr 8R(3) nh vo vic m chm tip im thng m m chm
R(5-6). Khi tip im R (5-6) m ra, U8R = 0, lc ny in p Ua ly trn bin
tr 1R (mc song song vi my pht F) c chuyn thnh gi tr U'a nh tip
im thng kn ng chm R (trn mch lc) mc ch l hon thin nhanh
qu trnh hm.
Ch th my: c thc hin bng cc nt n TT hoc TN, cng tc t
KL khng lm vic nn h thng ch lm vic khi cn n nt.
iu kin lm vic: S khng cho php ng c lm vic trong cc
trng hp sau y:
- Khng p lc du trong h thng bi trn (tip im RAL m).
- Bn my di chuyn ra ngoi phm vi cho php (tip im KC m).

Khoa in i Hc ng

Trang 54

Bi ging Trang B in

Khoa in i Hc ng

Trang 55