Srednja kola Novi Travnik

u Novom Travniku

Referat

BEKI KONGRES
(Rujan 1814 - Lipanj 1815)

PROFESOR: Nevena Babi

UENIK: VANJA ERAK

Veljaa, 2016
Uvod

U jesen 1814. u Beu okupilo se 216 predstavnika svih evropskih drava, osim
Turske. Na taj nain Beki kongres po broju sudionika, sve do Konferencije mira u
Versaju, ostat e najvei meunarodni diplomatski skup u povijesti. Svi do jednog ,
njegovi uesnici, bili su odluni protivnici revolucije i elelji su rekonstrukciju Europe
na principima legitimiteta (naelo nepromjenjivosti nasljedne monarhije ije se pravo na
prijestol temelji na milosti boijoj, a ne na pravu naroda na samoopredjeljenje) i to
integralnije (potpunije) restauracije starog reima. Svi su oni ipak, znali da
rekonstruirana i restaurirana Europa ne moe biti identina onoj od prije 1789. godine.
Zato su na Kongresu, pristupajui utemeljenju novog europskog sustava odnosa, kako
na meunarodnom planu, tako i na planu organizacije unutar pojedinih drava, umjesto
jednostavnog vraanja na stare reime prihvatili niz kompromisa izmeu starog i novog
i traenja ravnotee starog i novog.

Prema Hajnrihu von Srbiku (ausrijski povjesniar) naelo ravnotee koje je

vladalo Bekim kongresom sastojalo se u sljedeem: stabilnost i kretanje, statika i
dinamika, konzervacija i revolucija. Ako jedna od dvije nadvlada nad drugom to je
kriza. Samo u njihovoj stalnoj uravnoteenosti mogu je progres.
Na Bekom kongresu princip legitimiteta dopunjen je i naelom ravnotee koji
se preteno primenjivao na odnose meu dravama, ali i u drugim sferama.
Prvorazredni cilj gotovo svih vladara bio je vraanje stare politike forme i odnosa,
pokuavajui da sprijee vlastitu katastrofu, ali i da tek minule potrese iskoriste za
irenje svojih drava, utjecaja i snage. Ovakve namjere velikih pobjednikih sila
najbolje su izrazili Talejran i Genc, dva znamenita politiara i istaknuti diplomati toga

vremena, opisujui kao prvi zadatak kongresa uspostavljanje legitimnih prava vladara,
ali i ustanovljenje istinske ravnotee meu njima kako nijedan ne bi previe ojaao.
Beki kongres je ova dva, esto i suprotna, naela velikom vjetinom pretvarao u
praksu vodei pritom prvenstveno, ali ne iskljuivo, rauna o interesima velikih sila. To
je trailo znaajne rtve, ne samo na strani pobjeenih pristalica revolucije i Napoleona
ve i na strani onih koji su se smatrali pobjednicima i koji su oekivali vraanje svojih
izgubljenih privilegija, pozicija i iluzija. Meu njima nale su se Venecija, enova, koje
vie nikad nee biti obnovljenje kao i Poljska, koja nije doivela svojuu oekivanu
dravnu obnovu.

RAD

U rujnu 1814. predstavnici europskih drava otvaraju raspravu o budunosti

kontinenta na principima legitimiteta i ravnotee snaga. Glavnu re u prekrajanju
granica i mjenjanju politikih reima vodili su Rusija sa ruskim carom Aleksandrom I,
Austrija sa kancelarom Meternihom, Pruska sa ministrom grofom Hardenbergom,
Britanija sa ministrom Keslrouom i Francuska iji je predstavnik bio ministar vanjskih
poslova Talejran. Iako su etiri sile 9. oujka 1814. potpisale u omonu Savezniki
ugovor o dogovornom odluivanju i zajednikim akcijama oko najvanijih pitanja sam
poetak kongresa pokazao je da je to bila deklarativna jednodunost i da je svako doao
sa ozbiljnjim pretenzijama i aspiracijama i ubrzo su se stvorile dvije suprotne
tendencije: rusko-pruska i anglo-austrijska. Nepodudarnost interesa velikih sila obilato
koristi Francuska, preko lukavog ministra Talejrana koji tokom trajanja kongresa uspeva
Francuskoj da osigura status pete sile i veliki utjecaj i ravnopravnost u rijeavanju
mnogih europskih pitanja. Sav glamur i rasko koji je bio prisutan tokom trajanja
kongresa nije uspio da sakrije ozbiljne raskorake i neslaganja izmedju pet sila.

Rusija je dola sa ciljem da se sprovede restauracija feudalnih odnosa i da to je

mogue vie proiri svoj uticaj u Europi. U tom kontekstu podravala je pruskoaustrijsko suparnitvo, zalagala se za to snaniju Francusku, ime bi se sprijeilo
preveliko jaanje Britanije i Njemake na kontinentu. to se teritorija tie, jasne su bile
pretenzije prema Velikom Varavskom Vojvodstvu (Poljskoj), Finskoj, Besarabiji. Radi
ostvarivanja pretenzija prema Poljskoj i pridobijanja naklonosti poljske aristokracije,
Aleksandar I podario je Poljskoj Ustav i sauvao autonomni status u okviru carstva. Da
bi ublaio suparnitvo sa Pruskom, zalagao se za likvidaciju Saksonske drave i
pripajanje cijele teritorije Pruskoj.
Britanija je svoju diplomatsku aktivnost fokusirala na irenje svog kolonijalnog i
pomorskog trgovakog monopola. Osnovni cilj je bio da se na dui period onemogui
Francuska i da se dobije priznjanje za preotimanje francuskih i holandskih kolonija.
Englezi su traili da se Francuskoj oduzme Belgija i osnuje tampon drava, favorizovali
su prodor Pruske na Rajnu ne bi li izazvali to direktnije suparnitvo Francuske i
Pruske, a istovremeno su radili na izglaivanju nesporazuma izmeu Pruske i Austrije
kako bi se zajedno okrenuli protiv Rusije. Cilj britanskog ministra Keslroua je bio da se
kontinentalne sile meusobno kontroliraju i iscrpljuju to bi njima dalo odvezane ruke
na morima i oceanima s jedne strane, a sa druge podstrekivanje Austrije i Pruske protiv
Rusije i njenih teritorijalnih pretenzija uz neprestano protivljenje i tvrd stav prema
Francuskoj.
Austrija, kao trea sila, dola je sa jasnim namjerama da ouva feudalnoapsolutistiki sustav, kao i da ojaa svoje ugnjetake vlasti nad mnogobrojnim narodima
Habsburkog carstva. Takoe, tenja je bila da se omete jaanje Pruskog i Ruskog
utjecaja i zalaganje za stanje nejedinstva u Njemakoj, kako bi osnaila svoj utjecaj na
male drave. U Italiji je teila da to vie teritorija bude direktno potinjeno ili da ih
kontrolira preko marionetskih reima. Na Balkanu je eljela cijelu Jadransku oblast, a u
Poljskoj to vie teritorija na raun Rusije.
Pruska je svoje ciljeve precizno formulirala i ambiciozno usmjerila. Traila je
Saksoniju i bogatu strateki vanu Rajnsku oblast. U odnosu na Francusku je imala
nepomirljiv i krut stav.

Kao predstavnik Francuske, Talejran je zauzeo odbranbeni stav, pokuavajui da

neslaganje velikih sila iskoristi za spaavanje svega to je mogao, u emu je na kraju i
uspio, gde je imao jasnu napadaku strategiju koja se ogledala u onemoguavanju
jaanja Pruske i to vee rascjepkanosti Njemake i Italije.
Iz gore navedenog, jasno se vidi da su interesi vodeih sila na Bekom kongresu
bili u osnovi osvajaki i iz tog razloga meusobno sukobljeni to je za posljedicu imalo
stvaranje raznih kombinacija i sklapanje privremenih sporazuma, sa ciljem da se neiji
interesi paraliziraju ili ogranie. Jedan od takvih sporazuma sklopile su 3. sijenja 1815.
godine Velika Britanija i Austrija sa Francuskom o zajednikoj akciji protiv Ruskih
pretenzija na Poljsku i Pruskih na Saksoniju. Ovaj sporazum je veliki uspjeh Francuske
koji je rezultirao da Pruska nee dobiti cijelu Saksoniju, a da izvan ruskih granica ostaju
Poznanj i Gdanjsk (dati Pruskoj), Galicija (Austriji) i Krakovska republika.
9. lipnja 1815. godine konano je stavljen potpis na Ugovor o rekonstrukciji
Europe. Odlukom Bekog kongresa Francuska je vraena u granice iz 1792. godine.
Belgija je pripojena Holandiji i osnovana je Nizozemska kraljevina sa Viljemom
Oranskim kao kraljem, a kao njegov privatan posjed Nizozemskoj je priklueno
vojvodstvo Luksemburg. Belgija je u ovoj vjetakoj tvorevini imala potinjen poloaj.
Njemaka je ostala politiki razjedinjena i umjesto 350 imala je 38 samostalnih
drava (34 drave i 4 slobodna kraljevska grada). Najmonija meu njima bila je
kraljevina Pruska. Zajedno sa njemakim dijelovima Habsburke monarhije ove zemlje
ulaze u labavi savez drava - Njemaki savez (bund) kojim je zamjenjeno Sveto Rimsko
Carstvo Njemakog Naroda. Na elu saveza je bila Austrija. Cilj stvaranja Njemakog
saveza bio je da se postavi osnova za vojno ujedinjenje njemakih drava u sluaju nove
francuske opasnosti.vicarskoj konfederaciji kongres je dodijelio vjenu neutralnost.
vicarskoj su pridodane znaajne strateke toke oduzete od Francuske.
Italiji je kongres krojio politiku kartu iskljuivo prema eljama i interesima
Austrije, tako da joj je pripao cijeli sjeveroistoni dio Apeninskog poluotoka sa
razvijenom Lombardijom i Venecijom koje su organizirane kao posebne kraljevine iji
je kralj bio austrijski car. Razne oblasti srednje Italije zajedno sa Rimom stavljane su
pod vlast pape i inile su njegovu svjetovnu dravu.

Beki kongres je Austriji takoer donio i teritoriju poljske Galicije.

Rusija je dobila najvei dio Poljske kao i pravo na Finsku i Besarabiju (u
Ukrajni).
Engleska je prisvojila Maltu i pravo na bive holandske i francuske kolonije:
Kap, Cejlon (ri Lanka), Trinidad, Tobago...
Bekim kongresom su uspostavljene nove granice Skandinavskih zemalja.
Danska je kanjena oduzimanjem Norveke. vedska je kao nadoknadu za Finsku
dobila Norveku.
ZAKLJUAK

To su bile najvanije teritorijalne i politike promjene koje je donio Beki

kongres. Prekrajajui kartu Europe kongres se uope nije obazirao na etnike,
nacionalne, ekonomske i politike potrebe malih naroda. Imajui u vidu samo princip
legitimiteta i interesa najveih drava on je, zapravo, ignorirao 2 elementarna principa
koje je, na svoje zastave ispisala Francuska revolucija: princip narodnog i princip
nacionalnog suvereniteta.

POSLJEDICE

Djeljenje Njemake i rasparavanje Italije dovelo je do pokreta ujedinjenja u 19.

stoljeu - Italija pod Garibaldijem, Pruska pod Bizmarkom.

Britanija naizlgled nije mnogo profitirala s obzirom da je potroila 600 miliona
funti na ratove, a nije dobila nijednu teritoriju na tlu Europe, ali je zato dobila na
kolonijalnoj snazi koja je potpomogla trgovinu. Britanija je postala najjaa

kolonijalna sila.
Pokreti nacionalizma i liberalizma su privremeno zaustavljeni, ali ne i

iskorenjeni.
Restaurirane su monarhije irom Europe.
Ignoriranje zahtjeva vie demokracije i nacionalizma prouzrokovalo je mnoge

sukobe u 19. stoljeu kao npr. Revolucija 1848. godine.

Restaurirane monarhije su imale problema sa pobunama reformatora koji su

htjeli demokraciju.
Stvaranje nacionalnih pokreta

LITERATURA:

Djurant, V. i A., Napoleonovo doba, Istorija europske civilizacije 1789 - 1815,

Herder, H., Europa u 19. vijeku,
Popov, ., Graanska Europa 1770 - 1871,