Oddzia Specjalny Bergmann

nu, ktra planowaa przejcie na stron sowieck po dotarciu na Kaukaz. Niemcy jednak j wykryli. 7 przywdcw zostao rozstrzelanych, a ok. 50 dalszych czonkw
zesanych do obozw koncentracyjnych. onierze batalionu odbyli te szkolenie propagandowe, gdy jednym z
jego dziaa miay by akcje ulotkowe obliczone na wywoanie dezercji wrd czerwonoarmistw narodowoci
kaukaskich. Pocztkowo Niemcy zamierzali wykorzysta
ich do prowadzenia pytkiego wywiadu za liniami przeciwnika, a jedynie najbardziej zaufanych przerzuci na
gbokie tyy wojsk sowieckich.
Na przeomie wrzenia i padziernika 1942 r. batalion
zosta wysany na Kaukaz nad rzek Terek, gdzie dziaa
midzy liniami niemieckimi i sowieckimi na poudnie i
poudniowy wschd od Mozdoku. Jego poczynania doprowadziy do wielu dezercji z Armii Czerwonej onierzy pochodzcych z Gruzji i Azerbejdanu. Po wycofaniu
si wojsk niemieckich z Kaukazu suy na Krymie, walczc z partyzantami. Rozrs si wwczas do wielkoci
puku w sile ok. 2300 ludzi w skadzie:
I. batalion (gruziski),
Oddzia Specjalny Bergmann (niem. Sonderverband
Bergmann) kaukaska kolaboracyjna jednostka wojskowa w subie Niemiec podczas II wojny wiatowej.

II. batalion (azerski),

III. batalion (pnocnokaukaski).

Niemcy postanowili pod auspicjami Abwehry utworzy

jednostk wojskow zoon z sowieckich jecw pochodzcych z Kaukazu. W tym celu w padzierniku 1941 r.
z obozw jenieckich wyselekcjonowano ok. 700 byych
onierzy Armii Czerwonej (ochotnikw) i zgrupowano
ich w obozie w rejonie Potawy. Nastpnie przeniesiono na lsk, gdzie przeszli przeszkolenie wojskowe i wywiadowcze w obozie w Neuhammer. Jednostk tworzy i
dowodzi w pierwszym okresie kpt. dr Theodor Oberlnder, b. profesor ekonomii z Uniwersytetu w Knigsberg.
Jego zastpc by Sonderfhrer von Kulschenbach. Skadaa si ona pocztkowo z trzech kompanii gruziskich,
jednej azerskiej i plutonu ormiaskiego. We wrzeniu liczya ona ok. 1200 ludzi, w tym ok. 300 Niemcw. W jej
skad wesza wwczas dodatkowo kompania niemiecka, a
pluton ormiaski zosta rozwinity do szczebla kompanii.
Cao kadry tworzyli Niemcy, za szeregowi onierze
i modsi podocerowie pochodzili z Kaukazu. Batalion
zosta nastpnie przerzucony na obszar Rzeszy, gdzie w
Neuhammer przeszed przeszkolenie w zakresie regulaminw i sposobw walk niemieckiej piechoty, a w obozie szkoleniowym w Mittenwaldzie w Bawarii szkolenie grskie. Podczas tego kursu Gruzin kpt. Ciklauri
utworzy grup konspiracyjn spord onierzy batalio-

Od 24 kwietnia Sonderverband Bergmann dziaa w skadzie 153 Dywizji Bezpieczestwa.

W lutym 1944 r. jednostka zostaa podzielona; dwa bataliony (gruziski i pnocnokaukaski) zostay przeniesione
do poudniowej Grecji, a jeden (azerski) do Polski. Batalion azerski do pocz. marca walczy nad Bugiem w skadzie 6 Armii. Nastpnie przeniesiono go do Francji, gdzie
wszed w skad 2 puku Ochotniczej Dywizji Kadrowej
(Freiwillige-Stamm Division). Pod koniec lipca, po odpoczynku i uzupenieniu stanw na poligonie Wandern koo
Frankfurtu nad Odr, przerzucono go pod Warszaw. W
sierpniu i wrzeniu 1944 r. Azerowie pod dowdztwem
por. Mertelsmanna wzili udzia w tumieniu powstania
warszawskiego. Dziaali w skadzie Grupy Bojowej Reinefartha pod dowdztwem SS-Gruppenfhrera Heinza
Reinefahrta. Nastpnie walczyli na ziemiach polskich w
skadzie 9 Armii do marca 1945 r. Natomiast bataliony
gruziski i pnocnokaukaski we wrzeniu 1944 r. zostay przeniesione do Macedonii i przydzielone do 11 Dywizji Polowej Luftwae. W wyniku ofensywy si partyzanckich wycofay si wraz z innymi oddziaami niemieckimi do Chorwacji. Pod koniec grudnia batalion pnocnokaukaski wszed w skad 181 Dywizji Piechoty.
1

12 lutego 1945 r. zostao rozwizane dowdztwo Puku

Bergmann. W marcu w wyniku dalszego odwrotu batalion gruziski znalaz si na obszarze Syrmii pod rozkazami XXXIV Korpusu, a batalion pnocnokaukaski
wschodniej Sawonii, podporzdkowany LXXXXI Korpusowi. Walczyy tam do koca wojny. W tym czasie batalion azerski przerzucono z Polski do Danii, gdzie przydzielono go do rosyjskiej 599 Brygady. Tam go zasta koniec wojny.
Nieocjaln odznak onierzy Sonderverband Bergmann by kinda, noszony po lewej stronie grskiej czapki. Niemiecka kadra nosia go natomiast na konierzu
munduru.

Bibliograa
Jarosaw W. Gdaski, Zapomniani onierze Hitlera,
Warszawa 2005

Linki zewntrzne
Sonderverband Bergmann (ros.)

LINKI ZEWNTRZNE

Text and image sources, contributors, and licenses

3.1

Text

Oddzia Specjalny Bergmann rdo: https://pl.wikipedia.org/wiki/Oddzia%C5%82_Specjalny_Bergmann?oldid=42921388 Autorzy:

Beno, Ency, OTB, Buli2015, Xx236, Bacus15, Birczanin, VolkovBot, Hekatomba, Staszek99, Khan Tengri, Alexbot, LaaknorBot, Xqbot,
ToBot, Rubinbot, EmausBot, ZroBot, Addbot oraz Anonimowy: 3

3.2

Images

Plik:Cauc_dagger.jpg rdo: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1c/Cauc_dagger.jpg Licencja: Public domain Autorzy: ? Artysta: ?

3.3

Content license

Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0