Ukad krenia = ukad krwionony + ukad limfatyczny

Ukad krwionony:
Funkcje:
-transport substancji po organizmie (zaopatrywanie w tlen i substancje odywcze,
odprowadzanie zbdnych i szkodliwych produktw przemiany materii)
Budowa:
1.Serce -4 jamowe (2 komory +2 przedsionki)
-skurcze umoliwiaj toczenie krwi z komr do naczy ttniczych (po opywie po org. wraca
do serca yami)
Dzieci 2-4 lata-zwykle proporcjonalnie due
Nastolatki 14-16 lat-zwykle mae =czste zmczenia i omdlenia
18-20 lat waciwa wielko
Automatyzm serca zdolno serca do dalszych skurczy po wyizolowaniu go z organizmu (w
odpowiednich warunkach fizjologicznych)
-dziki obecnoci w sercu orodkw stymulujcych jego prac (ukad przewodzcy serca)-ze
specjalnie zmodyfikowanych wkien miniowych o zdolnoci do samopobudzania i
przewodzenia skurczy niezalenie od pobudzenia nerwowego
Wze zatokowo-przedsionkowy generuje rytm w jakim pracuje serce, orodek
automatyzmu tzw. fizjologiczny rozrusznik
Wze przedsionkowo-komorowy tu przekazywane jest pobudzenie z wza przed-kom
Pczek Hisa (pczek przedsionkowo-komorowy)-tutaj przenoszone s dale impulsy,
rozgazia si na dwie odnogi wzdu przegrody midzykomorowej
Wkna Purkiniego mae odgazienia pczka Hisa, pobudzajce komory do skurczu
moliwo udzielenia pomocy przy nagym zatrzymaniu pracy serca (do 5 min-sztuczne
oddychanie)
Rozrusznik serca-wszczepiany podczas problemw z prac orodkw automatyzmu
Praca serca-regulowana rwnie przez uk. nerwowy, hormonalny; zmiany rwnie ze
wzgldu na bodce ze rodowiska (np. stres)
Budowa:
-zamknite w worku osierdziowym zbud. z 2 warstw tk. cznej
-trzewna-blaszka wew.
-cienna-blaszka zew.
-pomidzy warstwami jama osierdzia-wypeniona pynem (zmniejszenie tarcia)

-yy pucne prawe-krew z prawego puca do lewego przedsionka

-prawa komora-cienka ciana
-lewa komora-ciana 3x grubsza od ciany prawej komory-toczy krew pod wysokim
cinieniem
-pie pucny-odtlenowana krew do obu puc
-aorta-utlenowana krew do caego organizmu
ZASTAWKI-jednokierunkowy przepyw krwi
trjdzielna-3 paty-blokowanie cofania krwi z prawej komory do prawego przedsionka
dwudzielna-2 paty-z lewej komory do lewego przedsionka
aorty-3 paty pksiycowate- do lewej komory
pnia pucnego-3 paty pksiycowate-do prawej komory

CYKL PRACY SERCA: -niecaa minuta

1.skurcz przedsionkw i rozkurcz komr-przepyw krwi z przedsionkw do komr
2.skurcz komr i rozkurcz przedsionkw-wzrost cinienia w komorach, zamknicie zastawek
przedsionkowo-komorowych (gdy cinienie zrobi si wiksze ni w ttnicach zastawki si
otwieraj wypuszczajc krew do ttnic) [1 ton serca-bicie serca]
3.rozkurcz serca-rozkurcz komr i przedsionkw, zamykanie zastawek pksiycowatych,
napyw krwi do przedsionkw [2 ton serca-bicie serca]

EKG (elektrokardiografia)-badanie zjawisk elektrycznych w sercu, impulsy z serca docieraj

do pow. skry gdzie s rejestrowane za pomoc elektrod i zapisywane jako
elektrokardiogram
Ttno (puls)-rytmiczne rozciganie cian ttnic, podczas wypeniania krwi z serca w czasie
skurczu komr, mierzone dotykiem (ttnica promieniowa (nadgarstek)) pomiar: liczenie
uderze w cigu 10-15 s i przeliczenie na minut; prawidowe-70
Cinienie krwi- wypadkowa nacisku krwi na ciany naczy krwiononych i ich oporu
(zwanie (wzrost) i rozszerzanie(obnienie) naczy); najwysze -skurcz komr (cinienie
skurczowe), najnisze-rozkurcz i pauza (rozkurczowe); mierzone w ttnicy ramiennej,
prawidowe- 120/80 mm Hg
cinienie-regulowane przez nerwy, hormony i prac serca
Krenie wiecowe:
ttnice wiecowe-doprowadzanie tlenu i substancji od. do pracy serca
yy wiecowe-odprowadzanie zbdnych prod. przem. materii

2.System naczy krwiononych

Ttnice
-rozprowadzanie krwi z serca do caego organizmu
-trjwarstwowe ciany-mocne i elastyczne (due cinienie pyncej przez nie krwi)
-wkna spryste-zapobieganie zapadaniu

-gruba warstwa mini-aktywny skurcz

yy
-transport krwi z tkanek ciaa do serca
-trjwarstwowe ciany-cienkie i wiotkie (niskie cinienie przepywajcej krwi)
-sabo wyksztacona warstwa miniowa-puste naczynia zapadaj si
-wiksze wiato ni w ttnicach
-zastawki-w duych i rednich yach-zapobieganie cofaniu si krwi
Naczynia wosowate
-dziki nim nastpuje wymiana skadnikw midzy krwi a tkankami (w wymianie
poredniczy pyn midzykomrkowy opywajcy komrki)
-tworz gste sieci (najgstsze wok narzdw o duej aktywnoci metabolicznej np.
wtroby)
-jednowarstwowe cienkie ciany-ze rdbonka (1 warstwa paskich kom.)

Sieci naczy wosowatych:

sie dziwna nerki (ttniczki), wtroba (yki)
ukad wrotny poczenie jelito cienkie-wtroba

Przepyw krwi w koczynach:

-wbrew sile cikoci (grawitacji)-uatwiony dziki zastawkom i miniom szkieletowym
(rozlunienie minia-niskie cinienie krwi pyncej do gry; skurcz minia-ucisk yymiejscowy wzrost cinienia)
Krenie: lewa cz-utlenowana; prawa-odtlenowana
-Krwiobieg may (pucny)prawa komora-lewy przedsionek
wymiana gazowa krew-pucautlenowanie krwi
-Krwiobieg duy (obwodowy, somatyczny) lewa komora-prawy przedsionek
transport substancji po organizmie

KREW-pynna tkanka 5,5l

funkcje:
-utrzymywanie staego rodowiska wewntrznego (homeostaza)
-transport substancji (gazy oddechowe, sk. odywcze, hormony produkowane przez
gruczoy dokrewne (regulacja wchonitych z przewodu pokarmowego szkodliwych prod.
przemiany materii)
-utrzymywania staej temp, cinienia, osmotycznego, pH
-reakcje obronne (waciwoci erne biaych krwinek)
skad:
1.elementy morfotyczne (45%) =krwinki; powstaj w czerwonym szpiku kostnym (koci
paskie, nasady koci dugich)

KRWINKA

FUNKCJA

(brak ziarnistoci)

Agranulocyty

(ziarnistoci) Granulocyty

Erytrocyt
-wypenione hemoglobin-lepszy
stosunek pow do obj.-wiksze moliwoci
przenikania O2 i CO2 przez bon
-dwuwklse atwo ulegaj
odksztaceniom-moliwe przechodzenie
przez naczynia wosowate
LEUKOCYT
Neutrofil
-zawieraj jdra
(pochanianie
-wikszo akt.
barw. o odcz.
ruch i fagocytoza
obojtnym)
-wszystkie-reakcje
odpornociowe
-zapasy w szpiku
Eozynofil
kostnym, wzach
(barw.
kwas.)
chonnych i
ledzionie
-przekazywane do
krwi w odp. na
Bazofil
dziaanie czynnika
(barw. zas)
zakanego

Transport O2 i CO2

-brak jdra (nie zuywaj

O2 na wasne potrzeby)
-yj ok. 120 dni potem
rozpad w ledzionie i
wtrobie (w maym
stopniu)

Usuwanie bakterii,
wirusw i zaraonych
komrek (fagocytoza)

-waciwoci erne
-zdolno opuszczania
naczy krwiononych i
przenikania do
zainfekowanych tkanek
-yj ok. 2-4 dni
-60 - 75% leukocytw
-waciwoci erne
-wicej przy chorobach
alergicznych
-yj 1 dzie
-2-4% leukocytw
-yj kilka dni
-0,3-0,9% leuk.

Niszczenie bakterii,
wirusw i niektrych
pasoytw

Udzia w reakcjach
alergicznych i zapalnych

Limfocyt B i T Udzia w reakcjach

(niewielkie, odpornociowych (B i T)
due jdrem) Wytwarzanie przeciwcia
(B)
Monocyt
Wytw. interferonu
(hamowanie rozw. kom.
nowotworowych i
namnaanie wirusw),
pochanianie patogenw
(fagocytoza)

Pytka krwi
fragm. cytoplazmy megakariocytw
duych kom. wyst. w szpiku kostnym NIE KOMRKI

CECHY

Udzia w krzepniciu krwi,

gromadzenie w miejscu
przerwania cigoci
naczy i wytwarzanie

-yj:
B - 5-10 dni
T 4-10 lat
-20-30% leuk.
-waciwoci erne
-ruchliwe-we krwi
przebywaj do 2 dni, potem
przemieszczaj si do
tkanek i przeksztacaj w
makrofagi (yj 2msc)
-4-8% leuk.

-yj 8-10 dni rozkadane

w ledzionie

serotoniny (hormon;
skurcz naczy,
hamowanie krwawienia)

2.osocze (55%)
-surowica (osocze bez fibrynogenu)
90%-woda (rozp. innych subs. w osoczu, utrzymywanie cinienia krwi)
7%-biaka:
albuminy - zatrzym. wody we krwi, utrzym. pH i cinienia osm, transport m.in. kw. t. i
hormonw
globuliny nonik czst. cukrw, lipidw, niektrych hormonw (np. insulina), jonw Fe,
Cu i witamin A, D, E, K
immunoglobuliny (przeciwciaa) - udzia w odpornoci
protrombina -krzepnicie krwi (nieaktywna forma enzymu)
3%-sole mineralne, inne zw. org. i nieorg. JONY
Na+, K+, Cl- - utrzym. cinienia osm.
Ca2+- udzia w krzepniciu krwi
HCO3- - utrzym. staego pH krwi, transport CO 2

HPO42- - utrzym. staego pH krwi

-fibrynogen-biako powstajce w wtrobie, udzia w krzepniciu krwi
hematokryt =

objto krwinek
objto krwi

-ustala si po odwirowaniu w kalibrowanej probwce z dodatkiem rodkw

przeciwkrzepliwych-krwinki opadn na dno
KRZEPNICIE KRWI:
zakrzep czopuje naczynia prowadzc do martwicy tkanek (brak dopywu krwi = zawa);
powstawanie zakrzepw to zjawisko patologiczne polegajce na krzepniciu krwi w
naczyniach krwiononych; moe prowadzi do wzrostu cinienia w naczyniu (w
konsekwencji pknicia jego ciany-krwotok wewntrzny (wylew-utrata 30% krwiniebezpieczna))
heparyna-zapobiega powstawaniu zakrzepw (wytwarzana w wtrobie)
Powstawanie skrzepu:
-zabieg korzystny

1.Czynniki pytkowe i tkankowe aktywuj protrombin (czynnik krzepnicia w nieaktywnej

formie), ktra w obecnoci jonw wapnia zmienia si w trombin.
2.Trombina powoduje utworzenie sieci z dugich wkien-fibryny, z fibrynogenu-sie z
uwizionymi w niej elementami komrkowymi krwi zamyka zranienie-powstaje skrzep
3.retrakcja-skracanie nitek wknika (fibrynogenu) i zblianie si brzegw rany (po godzinie

od zranienia)
4.fibrynoliza-rozpuszczanie skrzepu i zastpowanie go odpowiedni tkank
GRUPY KRWI:
grupa 0-uniwersalny dawca
grupa AB-uniwersalny biorca
GRUPA KRWI
A
B
AB
0

ANTYGEN W BONIE
ERYTROCYTU
A
B
A, B
brak

PRZECIWCIAA W
OSOCZU
anty-B
anty-A
brak
anty-A, anty-B

Antygeny (aglutynogeny) biaka zoone (glikoproteiny) w bonie erytrocytw-podstawa

podziau na grupy krwi
Przeciwciaa (izoaglutyniny)-w surowicy krwi
aglutynacja-zlepianie erytrocytw (przy podaniu nieodpowiedniej dla biorcy grupy
krwi)=konflikt serologiczny = niezgodno grup krwi
Konflikt serologiczny-osoba z grup krwi Rh- otrzymuje krew z czynnikiem Rh+
podczas pierwszej ciy-niegrone (organizm matki wytworzy zbyt mao przeciwcia antyRh, aby zaszkodzi dziecku; podczas kolejnych ciy-wiksze ryzyko gdy oprcz
istniejcych ju przeciwcia powstaj nowe-aby zapobiec: podawanie substancji
neutralizujcych przeciwciaa wytworzone przez matk). Przeciwciaa te powoduj
aglutynacj krwi dziecka.

a Biorc

Prba krzyowa-zmieszanie krwi dawcy i surowicy biorcy (1. test) a nastpnie surowicy
dawcy z krwinkami biorcy (2. test) i zbadanie czynnika Rh w krwinkach biorcy; gdy podczas
prby zajdzie aglutynacja nie mona poda biorcy danej krwi

0
A
B
AB

0
+
+
+
+

Dawca
A
+
+

B
+
+

AB
+

Antygen D-okrelany czynnikiem Rh; wystpuje-Rh+, nie wystpuje-RhCHOROBY:

Skazy krwotoczne-choroby spowodowane zaburzeniami procesu krzepnicia krwi np.
hemofilia
Choroby ukadu krenia i choroby nowotworowe tzw. choroby cywilizacyjne (czsto
wystpowania)
koronarografia (poddawanie ttnic wiecowych dziaaniu kontrastu co umoliwia ich
uwidocznienie przy promieniowaniu rentgenowskiemu)
scyntygrafia (wprowadzenie do krwi radioaktywnego izotopu talu 201 i wykonanie zdj
RTG uszkodzone kom. nie wychwytuj talu-zostaj czerwone)
Choroba

Przyczyna

Objawy

Leczenie

Anemia (niedokrwisto)
niedobr Fe, wit. B12 i kwasu
upoledzenie wytwarzania
foliowego (B11) [konsekwencja:
erytrocytw i ich nadmierne niewydolno transportu O2]
niszczenie
Biaaczka
nadmierne wytwarzanie i
nieprawidowe dojrzewanie
biaych krwinek
Miadyca
Ryzyko: mczyni, starszy
wiek, palenie, stres, duo
tuszczw nienasyconych i
cukrw prostych w diecie,
mao wit. C, A, E, B6, B12,
choroby: cukrzyca, otyo,
nadcinienie ttnicze
diagnostyka stenie
cholesterolu i tri glicerydw
we krwi, USG ttnic
(pokazany przepyw krwi w
ttnicach ng i szyi),
tomografia komp. serca,
koronarografia, scyntygrafia

Choroba wiecowa

zbyt mae stenie

hemoglobiny i liczba
erytrocytw (blado,
ble gowy, zimno,
zmczenie)

substancje chemiczne,
przeszczep szpiku
promieniowanie jonizujce
kostnego (komrki szpiku
[konsekwencja: nie peni
zdrowego zastpuj szpik
funkcji obronnych]
chorego)
uszkodzenie cian naczy
moe prowadzi do
leki obniajce cinienie,
krwiononych (brak mineraw, powstawania
krzepliwo i poziom
aminokwasw i witamin)zakrzepw
cholesterolu we krwi,
gromadzenie lipidw
(uszkodzenie pytek
angioplastyka (rozpychanie
szczeglnie cholesterolu i
krwi) i martwicy tkanek zwonych ttnic i
zogw wapnia na wew.
(niedostarczenie tlenu) zgniatanie blaszek
cianach duych i rednich
miadycowych balonikiem
ttnic (zwanie wiataz sol fizjologiczn
utrudnianie przepywu krwi)
wprowadzonym za pomoc
cewnika, w naczyniu
zostawia si stent
sprynk zapobiegajc
ponownemu zweniu), bypass (wszczepienie do
serca fragm. naczy np. z
nogi-omija zwone
miejsce)
miadyca naczy
tylko przy wysiku
wiecowych-brak
fizycznym-bl za
wystarczajcej iloci tlenu w
mostkiem (tzw.
sercu (prowadzi do zawau)
dusznica bolesna)

Udar mzgu

niedokrwienie mzgu (np.

miadyca)

nadcinienie

zmniejszenie sprystoci
naczy (np. miadyca),
wzrost obj. minutowej serca
(niedomykanie zastawki
aorty) cinienie wysze ni
140/90mm Hg w spoczynku
zmniejszenie wydolnoci
serca-spowolnienie przepywu
krwi
zastj krwi (w koczynach
utrudnia transport krwi)

Obnienie cinienia

ylaki
rozciganie i wiotczenie
cian y
Ubytek przegrody
midzyprzedsionkowej

Ukad limfatyczny (chonny):

funkcje:

Wada wrodzona

znaczna utrata krwitransfuzja (krew

trzymana w temp 0C, z
substancjami
wytrcajcymi jony
wapnia z osocza (np.
cytrynian sodu))
odpowiednia dieta,
unikanie stresu

Nieprawidowe
obcienie serca
(przedostawanie si
krwi midzy
przedsionkami)
infekcje uk.
oddechowego,
dusznoci przy
wysiku

Zamknicie otworu
urzdzeniem
przypominajcym
parasolk (wprowadzane
do serca naczyniem
krwiononym w pachwinie)

-utrzymywanie rwnowagi pynw ustrojowych

-ochrona organizmu przed drobnoustrojami chorobotwrczymi
-transport tuszczy, witamin rozp. w tuszczach i niektrych hormonw
-poredniczenie w wymianie skadnikw midzy krwi a komrkami tam, gdzie nie docieraj naczynia
krwionone
Ukad otwarty-w ruch wprawia limf ruch mini szkieletowych, wpywa naczyniami limfatycznymi
do y
Budowa:
1.narzdy limfatyczne
centralne narzdy limfatyczne
grasica
-do 2 r. . powiksza si, po okresie dojrzewaniaprzeksztacanie w ciako tuszczowe zamostkowe
-otoczona torebk cznotkankow
-zbudowana z 2 patw a kady z nich z pacikw
(czci pacikw: rdzenna i korowa)
-funkcja odpornociowa wytwarzanie substancji
o charakterze hormonalnym (stymuluj
powstawanie i dojrzewanie limfocytw T (gruczo
dokrewny)
czerwony szpik kostny
-tylko w krgach, ebrach, mostku, obojczykach,
czaszce i miednicy (u modych te w nasadach
koci dugich)
-funkcja krwiotwrcza
Obwodowe narzdy limfatyczne
wzy chonne
-z tk. limfoidalnej (odm. tk. cznej
siateczkowatej) w jej oczkach gromadz si
limfocyty
-na przebiegu naczy limfatycznych, na zgiciach
okciowych, podkolanowych, pod pachami, w
pachwinach, na szyi, gowie (ksztat fasoli)
-funkcja odpornociowa

ledziona
-wypeniona kruchym miszem (atwo pka przy urazach lewej strony brzucha)
-otoczona torebk cznotkankow (od niej odchodz beleczki tworzce zrb narzdu)
-minie gadkie w torebce i beleczkach (struktury te si nie obkurczaj-moliwo
wyrzucania do krwiobiegu zebranej w ledzionie krwi)
-funkcja odpornociowa
-niszczenie zuytych erytrocytw
-funkcja pomocniczego zbiornika krwi (zwikszone zapotrzebowanie na krew-skurcz
ledziony-wyrzut zgromadzonej krwi uczucie ukucia w lewym podebrzu)
grudki limfatyczne
-skupiska limfocytw B, T i kom. ernych zawieraj orodki namnaania limfocytw B
(ciany przewodu pokarmowego, drg oddechowych, narzdy moczowo-pciowe, ciana
wyrostka robaczkowego)
-kpki Peyera grudki w jelicie
-migdaki grudki w tylnej czci jamy ustnej i garda

migdaki
-tworz piercie wok garda-ochrona przed infekcjami uk. oddechowego i pokarmowego
-migdaki podniebienne (po 2 str. garda)-podatne na infekcje (bakterie i toksyny mog si z
nich przedostawa do innych czci org. i powodowa ich uszkodzenia; powane stany
usunicie)
2.sie cienkociennych naczy
-znajduj si w przestrzeniach midzykomrkowych zbieranie nadmiaru pynu tkankowego
przez lepo zakoczone wosowate naczynia wosowate
-wszystkie zbieraj si w dwa due, gwne: przewd piersiowy i limfatyczny prawy
uchodz one do duych y w pobliu serca
-ciany duych i rednich-podobne do cian y cienkie, z 3 warstw, wystpuj zastawki
Limfa (chonka):
-cz pynu tkankowego otaczajcego komrki (powstaje przy przesczaniu si osocza z
wosowatych naczy krwiononych)
-skad podobny do osocza (mniej biaek, duo limfocytw z narzdw limfatycznych)
-z jelit biaa, gsta (duo tuszczu); z innych narzdw bezbarwna