Pokarm dostarcza:

-energia-podtrzymanie procesw yciowych

-substancje budulcowe-regeneracja tkanek, wzrost, rozwj organizmu
-substancje regulujce funkcjonowanie organizmu
Skadniki pokarmowe:
-nieorganiczne
woda ~60% zawartoci ciaa
-rodowisko reakcji chemicznych (dobry rozpuszczalnik-dipolowa budowa)
-transport wewntrzustrojowy-np. skadnikw odywczych (dobry rozpuszczalnik)
-pynne rodowisko-niezbdne do usuwania szkodliwych produktw przemiany materii (dobry
rozpuszczalnik)
-produkt i substrat reakcji biochemicznych (hydroliza, produkt utleniania biologicznego)
-zapobieganie przegrzania organizmu (wysokie ciepo parowania [woda->para; 1g-2257kj=540cal])
-ochrona przed nagymi zmianami temperatury otoczenia (due ciepo waciwe, dobre
przewodnictwo cieplne)
-uatwienie krenia krwi i limfy w naczyniach wosowatych (due napicie powierzchniowe)
rda:napoje, pokarm (szczeglnie owoce i warzywa)
wystpowanie:
najwicej (ok. 90%)
-pyn tkankowy
-krew i limfa
-komrka-cytozol

najmniej:
-tk. tuszczowa (10%)
-koci (22%)

Zapotrzebowanie na wod -regulacja przez orodek pragnienia (podwzgrze)-zwizany z orodkiem

termoregulacji
Odwodnienie: zaburzenia czynnoci mzgu, puc, serca, wtroby, nerek-powyej 15% zawartoci w
organizmie
Dobowy bilans wodny czowieka:
Ilo wody pobranej - Ilo wody utracocej = 0 (powinno, ale nie zawsze =0)
Czynniki wpywajce na utrat wody:
-temperatura otoczenia
-aktywno fizyczna
-stan zdrowia (wymioty, biegunka, gorczka)
-wiek

sole mineralne ~2-4% suchej masy organizmu

Nie s syntetyzowane przez organizm!

-rdo wielu wanych pierwiastkw
-regulacja czynnoci fizjologicznych (cinienie osmotyczne, pH, krzepliwo krwi, przewodzenie
impulsw nerwowych, przepuszczalno bon komrkowych, skad enzymw lub elementy konieczne
do ich dziaania)

wystpowanie w organizmie:
-wykrystalizowane sole-funkcja budulcowa (wglan i fosforan wapnia, fosforan magnezu-budowa
koci)
-jony w cytozolu komrek i pynach ustrojowych
Makroelementy-minimum 0,01% suchej masy ciaa

Pierwiastki biogenne-wchodzce w skad zwizkw organicznych budujcych wszystkie ywe

organizmy:

Mikroelementy-mniej ni 0,01% suchej masy ciaa

-organiczne

biaka (proteiny)

funkcje:
-budulcowa-budowa komrek i tkanek( np. bony komrkowe, filamenty miniowe)
-enzymatyczna-przyspieszanie przebiegu reakcji biochemicznych tempa metabolizmu
-transportowa-transport substancji do i z komrek oraz po caym organizmie
-odpornociowa
-przekazywanie informacji w obrbie komrki i pomidzy nimi
rda biaka: miso, ryby, mleko i jego przetwory, nasiona zb i rolin strczkowych
trawienie biaek:
Dostarczone w pokarmie-rozkadane s do aminokwasw z ktrych nastpuje synteza biaek wasnych
organizmu
Wykorzystanie biaek jako materiau energetycznego -tylko w przypadku skrajnego wygodzenia! (1g
biaka=17,2 kJ=4,1kcal)
acuchy biakowe maj zawsze koniec C (-COOH) i koniec N (- NH2)
peptydazy:-enzymy nalece do grupy hydrolaz, rozkadajce wizania peptydowe w biakach
(proteazy) lub w innych peptydach.

-endopeptydazy (caa dugo acucha biakowego)-pepsyna, trypsyna, chymotrypsyna

-egzopeptydazy-karboksypeptydazy (koniec C) , aminopeptydazy (koniec N)
hydrolazy- enzymy katalizujce rozszczepienie czsteczki na mniejsze drobiny poprzez przyczenie
wody.
Reninna (podpuszczka)-enzym odka, rozkada kazein-biako mleka (u maych dzieci)

Aminokwasy
-egzogenne-niewytwarzane w organizmie, dostarczane tylko przez pokarm (skutki: np. spadek
odpornoci)
-endogenne- wytwarzane przez organizm
Produkty penowartociowe-zawierajce wszystkie aminokwasy egzogenne we waciwych
proporcjach (np. jaja, miso, produkty mleczne)
Produkty niepenowartociowe-najczciej pokarmy rolinne, ilociowe/jakociowe braki
aminokwasw egzogennych

lipidy (tuszczowce)

-najbardziej skoncentrowane rdo energii (1g=39,4kj=9,4kcal-2razy wicej energii ni z cukrw czy

biaek)
-skadnik bon biologicznych (fosfolipidy, cholesterol)
-rdo i nonik substancji biologicznych czynnych (rwnie witamin A, D, E, K)
-udzia w syntezie niektrych hormonw (odpowiedzialne za takie rzeczy jak pobudzanie i hamowanie
skurczy mini gadkich)
-skadnik tkanki tuszczowej-funkcja zapasowa, termoizolacyjna, ochronn i podporow
NNKT (niezbdne nienasycone kwasy tuszczowe)-egzogenne (nie ma moliwoci syntezy kwasw
tuszczowych o wicej ni 1 wizaniu podwjnym), decyduj o wartoci odywczej lipidw
wane NNKT: kwas linolowy, linolenowy, arachidonowy(tzw. witamina F-nie jest to faktycznie
witamina ze wzgldu na jej due zapotrzebowanie)
rda:ryby morskie, oleje rolinne

Trawienie Lipidw
Emulgacja tuszczy-w dwunastnicy przez

wglowodany (cukry)

-gwne rdo energii (~60% dziennego zapotrzebowania energetycznego)

-materia zapasowy-wtroba i minie (glikogen)
wglowodany dostpne-trawione, wchaniane i wykorzystywane przez organizm (m.in. glukoza,
sacharoza, skrobia, glikogen)
wglowodany niedostpne-nietrawione przez czowieka (m.in. celuloza)
Bonnik pokarmowy
-tworzony przez wglowodany niedostpne-jest nietrawiony
-zapobiega zaparciom-przesuwanie pokarmu w przewodzie pokarmowym
-dostarcza energii bakteriom jelitowym
- wie metale cikie, oraz toksyny
-rdo kwasu masowego-zapobieganie przemianie komrek bony luzowej jelita w nowotworowe
-tworzy zwizki kompleksowe z kwasami ciowymi i sterolami-zmniejszenie poziomu cholesterolu
we krwi (nie zostaj wchonite) , zwikszenie wydalania kwasw ciowych z kaem
rda bonnika: warzywa, owoce, produkty penoziarniste
Trawienie Wglowodanw:

Enzymatyczne trawienie pokarmu-wersja krtka

Niedobr i nadmiar skadnikw pokarmowych: