Ang Kaligirang Pangkasaysayan ng Epiko

Ang epiko ay isang uri ng panitikan na nagsasalaysay tungkol sa kabayanihanat

pakikipagtunggali ng pangunahing tauhan laban sa mga kaaway na halos
hindimapaniwalaan dahil ang mga tagpuan ay pawing kababalaghan at di-kapanipaniwala.Isang kuwento ito na punong-puno ng kagila-gilalas na mga pangyayari.
Bawatpangkatin ng mga Pilipino ay may maipagmamalaking epiko.Ang salitang
epiko ay mula sa salitang Griyegong "epos" nanangangahulugang
salawikain o awit. Isa itong mahabang salaysay na anyong patulana maaaring
awitin o isatono. Hango ito sa pasalin-dilang tradisyon tungkol sa mgapangyayaring
mahiwaga o kabayanihan ng mga tauhan. Layunin nitong pukawin angisipan ng
mga mambabasa sa pamamagitan ng nakapaloob na mga
paniniwala,kaugalian at mithiin ng mga tauhan. May nagsasabing ang epiko daw ay
hango sapangalang Kur, isang lalaki na kinuhang manunulat ng mga Espaol sa
kanilangkapanahunan dahil sa kaniyang likas na pagiging malikhain at matalino.
Lahat ng kaniyang isinulat ay tinawag niyang epikus, na di kalaunan ay tinawag ng
mgaEspaol na epiko na ang ibig sabihin ay dakilang likha. Ang epiko ay
mahabang salaysay. Ito ay karaniwang inaawit o binibigkasnang patula.
Kadalasan itong salaysay tungkol sa mahiwagang pangyayari
okabayanihang kinapapalooban ng mga paniniwala, mga kaugalian, at mga
huwaran sabuhay ng mga sinaunang mamamayan ng isang bayan.Sa Pilipinas,
popular ang tinatawag na epikong bayan o folk epic. Ayon samga mananaliksik
ng katutubong panitikan, may kani-kaniyang matatanda atmahahabang
salaysay na patula ang ibat ibang pangkating etniko sa Pilipinas. Salabas ng
Katagalugan, mayroong mga popular na tulang pambayan, o mga tulangepiko, bago
pa man dumating sa bansa ang mga banyaga.Kilala sa mga Iloko ang epikong Biag
ni Lam-ang (Buhay ni Lamang). Ito ayisinulat ng makatang si Pedro Bukaneg na
sininop at pinagaaralan pa rin hanggang sakasalukuyan. Sa Bicol naman ay tanyag
ang epikong Ibalon na ang orihinal na sipi sawikang Bicolano ay iningatan ni Padre
Jose Castao noong ika-19 dantaon. Gayundinang epikong Handiong ng mga
Bicolano na batay naman sa mga bagong pananaliksikay likha ng isang paring
Espaol at hindi sa bibig ng mga katutubo. Sa Visayas naman nagmula ang
epikong Maragtas, at sa Mindanao angpinakamahabang epiko sa Pilipinas
na Darangan. Nakapaloob sa Darangan angkilalang mga epikong Prinsipe
Bantugan, Indarapatra at Sulayman at Bidasari. Angmga kapatid naman natin sa
CAR (Cordillera Administrative Region) partikular saIfugao ay may ipinagmamalaki
naming Hudhud at Alim.Sa nakaraang ikadalawampung siglo, isa-isang naitala ng
mga mananaliksik atdalubhasa ang marami pang epikong- bayan mula sa ibat
ibang dako ng bansa. Ayonsa kanila, nauuri ang epikong nasusulat ayon sa
kasaysayan ng lugar na kinatagpuannito. Halimbawa, nasa pangkating Kristiyanong
epiko ang Lam-ang at Handiong,samantala, nasa pangkating Muslim naman ang
mga epikong Bantugan, Indarapatra atSulayman, Parang Sabil at Silungan. Ibinilang
naman sa pangkating Lumad (di-Kristiyano at Muslim) ang Ullalim ng Kalinga,
Hudhud at Alim ng Ifugao, LabawDonggon ng Hiligaynon, Hinilawod at Agyu ng

Mindanao, Kudaman ng Palawan,Tuwaang ng mga Bagobo, Ulod, Sambila, at Guman

ng Bukidnon, at marami pangiba.Mahalaga sa mga sinaunang pamayanan
ang epikong-bayan. Bukod sanagiging aliwan ang epiko, ito ay
nagsisilbing pagkakakilanlang panrehiyon atpangkultura. Ginagamit ito sa
mga ritwal at pagdiriwang upang maitanim atmapanatili sa isipan ng mga
mamamayan ang mga kinagisnang ugali at paniniwala,gayundin ang mga tuntunin
sa buhay na pamana ng ating mga ninuno.