FETARIA E SAHABEVE [All-llahu qoft i knaqur me ta]

Dr. Ihab Burhem

Sahabet [radijAll-llahu anhum] dallonin ndrmjet vete n shkall t ndryshme sa i prket
dijes dhe t kuptuarit t Kuranit, Sunnetit dhe prpjekjes (ixhtihadit) pr prfitim t
normave fetare. Dallonin po kshtu n shkall, ndonjher me diferenc goxha t madhe,
edhe sa i prket fetaris dhe zbatimit praktik t fes dhe ritualeve t saj. Prej tyre kishte
q nuk pranonin gjrat ndryshe vetm se si jan urdhruar fillimisht, n kohn kur t tjer
kishte q anonin kah lehtsimet, (t tjert) q i prmbaheshin kuptimit siprfaqsor t
teksteve dhe t tjer q thelloheshin n shpirtin dhe prmbajtjen e teksteve. Sa pr
ilustrim, sahabiu i ndritur, dijetari dhe adhuruesi i prkushtuar, Abdullah bin Omeri
[radijAll-llahu anhuma] ishte nga ata q shfaqnin shtrngim n zbatimin e shum
shtjeve fetare, gj pr ka nuk kishte edhe plqimin e sahabeve tjer [radijAll-llahu
anhum]. P.sh.
-

kur merrte abdes, pastronte syt edhe brenda me uj

kur i jepte koks mesh, ather vesht i veonte me prekje t re me uj duke mos
mjaftuar me ujin me t cilin kishte prekur kokn
nuk hynte n banjo publike dhe nuk lejonte nj gj t till, e nse hynte, pastrohej
duke llogaritur se ka hyr n vend t papastr
kur merrte tejemmum, duarve iu mshonte pr toke dy her, nj her pr fytyrn e
hern tjetr pr duart dhe at duke i pastruar deri n brryla,
kur puthte fmijt e tij, ather e lante gojn e pastaj falej,
kur e bnte tavafin, shtyhej me njerz q ta puthte gurin e zi aq sa edhe kmbt i
gjakoseshin,

..dhe tr kt nga kureshtja pr ta pasuar Sunnetin dhe pr t ndjekur gjurmt e Profetit

[sal-laAll-llahu alejhi ve sel-lem].
E ndryshe nga Abdullah bin Omeri ka qen Abdullah bin Abbasi [radijAll-llahu anhum],
i cili anonte kah lehtsimet dhe jepte fetva apo predikonte lehtsimet, duke e
kundrshtuar kshtu Ibn Omerin n shtjet n t cilat ai nuk bnte lehtsime. M qart,
Ibni Abbasi:
-

hynte n banj publike (hammam)

tejemmumin e kryente duke i rn toks vetm nj her,
fmijt i afronte afr vetes, i quante me emra t bukur (borzilok i mbl), i puthte
ndrsa nuk mendonte se kjo ndikonte n abdesin e tij
nuk e puthte gurin e zi n mnyr q t mos lndohej por as t mos lndonte t
tjert (duke u shtyr).

sht e sigurt se ne nuk kemi dgjuar dhe nuk kemi lexuar q ndonjri prej tyre ta ket
prmuar, kritikuar apo shpallur pr t gabuar qndrimin e tij. Nuk sht transmetuar se
Ibn Omeri [radijAll-llahu anhuma] ka nnvlersuar Ibni Abbasin [radijAll-llahu anhuma]
apo e ka prshkruar pr shkak t zbatimit t lehtsimeve- me mangsi, munges
serioziteti dhe shprfillje. As Ibni Abbasi nuk e prshkroi si ekstrem Ibni Omerin dhe as
q i tha ndonj prej atyre nofkave e tipareve me t cilat etiketohen ekstremistt dhe
radikalistt.

Ndryshe nga koha jon, ne nuk kemi dgjuar q ndonjri prej tyre [Sahabeve] ta ket
akuzuar tjetrin pr nijet jo t pastr, pr munges sinqeriteti, korrektsie, dashurie dhe
vetmohimi pr fen. shtja sht komplet jasht tr ksaj. Feja e Zotit kishte vend pr
t gjith (kshtu interpretohej) dhe prfshinte t gjitha prpjekjet e tyre q, kuptohet,
prputheshin me rregullat dhe bazat e prgjithshme.
Po kshtu ne nuk dgjuar t jen grupuar sahabet rreth ndonjrit prej sahabeve dhe ta
braktisin tjetrin, apo t shfaqin fanatizm pr fetvan, mendimin dhe opinionin
(ixhtihadin) e njrit ndaj t tjerve e lre m t ndahen n grupe pr shkak t ksaj. Ishin
vllezr t dashur ndrmjet vet q monin njri tjetrin dhe justifikonin e arsyetonin.
Jo detyrimisht, si mendojn disa, shtrngimi i gjrave dhe veprimi sipas norms
fillestare t tyre (ose braktisja e lehtsimeve) nnkupton devotshmrin, pastrtin dhe
sinqeritetin dhe se besimtari i till sht ai q lavdrohet, sikur, n ann tjetr, q marrja e
lehtsimeve nuk sht mangsi dhe shprfillje n raport me urdhrat e Zotit, pr ka
besimtari qortohet e kritikohet. shtja sht m e gjer se kta dy parametra. Ajo q
duhet ta nnvizojm ktu si t rndsishme sht se kto prpjekje (opinione) dhe kjo
fetari nuk i nnshtrohen teoris dhe rregullit t urdhrimit pr t mir dhe ndalimit nga e
keqja me kuptim t asaj q lehtsimet nuk jan e keqja q duhet t ndalohet dhe q
besimtari duhet t detyrohet ta bj t kundrtn e tyre, sikur q zbatimi i
fjalprfjalshm i urdhrave nuk nnkupton t mirn e vetme q duhet br pos t cils
nuk ka tjetr dhe q, rrjedhimisht, duhet kundrshtuar doknd q vepron ndryshe.
Sahabet [radijAll-llahu anhum] kt e kuptonin n mnyr t prsosur dhe e dinin se e
tra ishte brenda suazave t opinionit, diversitetit dhe -rrjedhimisht- edhe fetaris s
lejuar. Ata po kshtu e dinin se kurdoher q dilet jasht ktyre suazave apo kornizave
duhet ti drejtohen kundrshtarit me kshill, ndalim nga veprimi i gabuar dhe udhzim,
mu ashtu si, si rast ilustrues, ka ndodhur n rrfimin e Ebu Derdas dhe Selmanin
[radijAll-llahu anhuma], dy sahabeve q u vllazruan nga Profeti [sal-laAll-llahu alejhi
ve sel-lem]. Selmani nj dit e vizitoi Ebu Derdan dhe e pa Ummu Derdan t veshur me
disa rroba t vjetra.
sht me ty, far sht kjo gjendje?- e pyeti Selmani.
I tha: Vllai yt Ebu Derdaja e ka braktisur dynjan, nuk ndien nevoj pr t (nuk m
afrohet).
Pastaj erdhi Ebu Dardaja dhe ia prgatiti Selmanit nj ushqim dhe i tha: Ha se un nuk ha
ngase jam agjrueshm.
Un nuk do t ha pa ngrn edhe ti ia ktheu Selmani.
Ebu Derda ngrni buk bashk me t.
N mbrmje Ebu Derda u ngrit q t falet.
Selmani tha: Fli!
U ngrit prap, e Selmani prap i tha: Fli!
Kur afroi fundi i nats, Selmani i tha: ohu tash! -dhe u faln bashk.
Pastaj Selmani i tha: Ti ke detyrim ndaj Zotit tnd, detyrim ndaj vetes dhe detyrim ndaj
gruas sate, kshtu q jepja t drejtn (prmbush detyrimin ndaj) secilit q meriton.

Ebu Derdaja shkoi tek Profeti [sal-laAll-llahu alejhi ve sel-lem] dhe i rrfeu pr rastin
ndrsa Profeti [sal-laAll-llahu alejhi ve sel-lem] i tha: T vrtetn e ka thn Selmani!
[Buhariu]
Burimi: http://www.msf-online.com/?p=5098
Prshtati n shqip: Dr. Sedat Islami