Bahasa Istana

Almarhum
ampun kurnia
anugerah
Anjung
baginda
beradu
berangkat
bercemar duli
berkenan
berputera
bersabda / bertitah
bersiram
bertitah
beta
daulat
BerdaulatBeristirahat
gering
hari keputeraan
hulu
iram-iram
kaus
kurnia
mahkota
makam
mangkat
menghadap
murka
patik
peraduan
permaisuri
putera
puteri
santap
semayam
sembah
singgahsana
titah

Almarhum -Allahyarham
Ampun -maaf
Anjung- ruang istana

Bahasa Biasa
Allahyarham
maaf
beri; hadiah
ruang istana
dia (rakyat menyapa raja)
tidur
berlepas; bertolak
berjalan; pergi ke
sudi; suka akan
beranak; bersalin
berkata
mandi
berkata
saya (raja)
bahagia
mempunyai kuasa pemerintah
berehat
sakit
hari jadi
kepala
payung
kasut
beri; hadiah
topi
kubur
mati; meninggal dunia
menjumpai
marah
saya (rakyat menghadap raja)
tempat tidur
isteri
anak lelaki
anak perempuan
makan
duduk; tinggal
memberi salam
kerusi
kata; perintah

Anugerah- hadiah
Ayap- makan, digunakan oleh orang kebanyakan kepada Raja
Ayapan hidangan,- digunakan oleh orang kebanyakan kepada Raja
Balai- tempat menghadap atau bicara
Beradu- tidur
Berair- basuh tangan sebelum menjamah makanan
Beranggar- tempat duduk sementara
Berangkat- pergi
Berasa -sakit (digunakan khas kepada putera-puteri yang kecil)
Berasa ulu- sakit kepala
Bercemar duli- merendahkan diri
Berdaulat- mempunyai kuasa pemerintah
Beristirahat- berehat
Berputera -bersalin atau beranak
Bersiram- mandi
Bertakhta- bersemayam di atas
Bertelut -merendahkan diri dengan melutut
Bertitah -bercakap atau berkata
Beta -saya, dipakai oleh Paduka Seri Sultan, Raja Muda, Raja Di Hilir dan
isteri gahara baginda masing-masing dalm tulisan atau pertuturan kepada
rakyat
Bingkisan- surat
Cerap -ketahui, digunakan oleh orang kebanyakan kepada Raja
Dato'- panggilan kehormatan dipakai kepada Orang Besar de-Lapan, dan
orang-orang yang telah dikurniakan Darjah Kebesaran yang membawa
gelaran itu
Dengan- tuah menerima sesuatu titah dengan niat akan menunaikannya
Dian- lilin

Didik -anak, kaedah Orang Besar-Besar dan orang kebanyakan

membahasakan anak-anak buah yang muda kepada Raja
Diputerakan -dilahirkan
Disemadi- dikebumi
Duli Tuanku- debu, habuk di bawah tapak kaki Raja, sesuatu perkara yang
hendak disampaikan kepada Paduka Seri Sultan, Raja Muda, Raja Di Hilir
dan isteri gahara baginda
Engku- panggilan kepada Raja-Raja daripada Negeri Perak
Gada-gada- panji panji kecil yang diikatkan banyak-banyak pada tali dan
digantung bersenggayut pada hari keramaian istiadat diraja
Gahara -sama setaraf atau keturunan Raja yang sebenar
Gering -sakit
Geta- bangku dewan atau bangku tempat duduk Raja
Gundik- isteri-isteri kedua Raja-Raja
Hamba- kaedah membahasakan diri di hadapan Raja
Hemat- pendapat
Hidangan- sajian
Hilang -meninggal dunia (digunakan khas untuk Raja-Raja kecil)
Ibni- bin
Istana -rumah kediaman
Istiadat- upacara
Jaga- bangun (dari tidur)
Jata -lambang
Jemala- batu kepala
Jenazah- mayat
Junjung kasih- terima kasih, digunakan oleh orang kebanyakan kepada Raja
Junjung titah -menurut perintah Raja
Kami- saya, dipakai dalam pertuturan dan tulisan Paduka Seri Sultan
kepada Raja-Raja, Orang Besar-Besar dan rakyat

Kaus -kerusi
Ke bawah- kepada
Kecerapan- keterangan
Kesyukuran- terima kasih
Kita -semua para hadirin, dipakai oleh Raja-Raja dan Orang Besar-Besar
dalam pertuturan atau tulisan kepada orang-orang yang rendah
mertabatnya daripada mereka
Ku -ya, digunakan oleh orang kebanyakan kepada Raja
Kurang cerap- kurang periksa atau tidak tahu
Kurnia- beri atau hadiah
Majlis persantapan- majlis jamuan
Makam- kubur
Maktub -tulis
Mangkat- meninggal dunia
Mangku -memegang jawatan yang kosong sementara
Masuk Jawi- berkhatan atau bersunat
Memanda -perbahasaan dalam pertuturan dipakai oleh Raja-Raja merujuk
kepada Orang Besar Negeri
Memohon ampuni limpah perkenan- meminta izin
Memurnikan- menyempurnakan
Mengampuni- bersetuju atau meluluskan
Menghadap- berjumpa atau berkunjung
Menginap- bermalam
Menyembahkan kesyukuran- mengucapkan terima kasih (khususnya
kepada Raja Pemerintah)
Merafak- menyampai
Mika- engkau, dipakai dalam pertuturan antara yang berpendidikan tinggi
mahupun berpangkat tinggi sahaja
Mohon-/Pohon minta

Mohon patik- meminta menolak sesuatu titah perintah atau persembahan

Murka- marah
Pacal- kaedah membahasakan diri di hadapan Raja
Pacal pondok -kaedah membahasakan isteri di hadapan Raja
Paduka- kalimah ini digunakan kepada Raja membahasakan yang sama
sedarah dengannya
Pahar- talam emas atau perak khas untuk kegunaan Raja
Panca Persada -rumah panggung yang dibuat tempat permandian diraja
Panji -bendera
Patik- saya, perbahasaan dipakai dalam pertuturan atau tulisan oleh Orang
Besar-Besar dan orang kebanyakan kepada Raja-Raja
Patik mohon- meminta izin meninggalkan majlis
Payung -anak Raja
Penanggahan- kawasan dapur istana
Perbaraan- perasapan
Perkenan- bersetuju
Persada- pentas tinggi
Persalinan- pakaian
Persembahan -penyampaian atau barang yang dihadiah
Puri- bilik tidur
Putera- anak laki-laki
Puteri- anak perempuan
Rimbit -mengandung atau hamil
Santap -makan
Santap -air minum
Seberhana -sepasang
Semayam- duduk

Sembah -mengangkat kedua-dua tangan ke dahi dengan merapatkan

kesemua jari itu ke dahi sebagai tanda hormat
Senda -saya, dipakai dalam percakapan sahaja oleh Raja-Raja yang sama
setaraf atau Raja-Raja pangkat muda kepada pangkat tua
Seperanak nasi- setengah jam
Sepiak pinang- sebentar lagi
Sila- jemput
Sungai besar- buang air besar
Sungai kecil- buang air kecil
Tapakan -tempat duduk tinggi di pertengahan balairong seri yang
dikhaskan untuk Orang Besar-Besar dan orang kenamaan
Teman- pengiring orang yang berpangkat dan bermakna saya yang dipakai
dalam pertuturan di antara Raja-Raja berpangkat tua kepada yang
berpangkat muda
Tengku -perbahasaan dipakai kepada Orang Besar Ampat pada zaman
dahulu
Tetampan- kain kuning tanda pangkat pelayan Raja dan diletakkan di atas
bahu
Toh- dibahasakan sebagai 'Toh' dan bukan 'Tok' kepada Orang Besar Perak
and Toh-Toh Muda
Toh Puan- perbahasaan panggilan kepada isteri pertama Orang Besar
Negeri
Tuanku- tuan aku, bahasa panggilan di dalm pertuturan atau tulisan dipakai
oleh Raja-Raja, Orang Besar-Besar, orang kebanyakan sekalian kepada
Paduka Seri Sultan, Raja Muda, Raja Di Hilir serta isteri gahara baginda
Tunggul- sejenis bendera istiadat
Ubun-ubun/ batu kepala
Ubur-ubur/ payung diraja
Ulu -kepala
Uzur- sakit, digunakan oleh orang kebanyakan kepada Raja
Wali kain- tanda pangkat pelayan istana yang ditaruh di bahu

Warkah -surat, digunakan oleh orang kebanyakan kepada Raja

Watikah- surat rasmi (daripada Raja-Raja yang memerintah)