jako ciekw opadowych, transport zanieczyszcze,

zawiesina oglna, osadnik ciekw opadowych

Maciej MROWIEC, Kamil PLUTA*

INNOWACYJNA KONSTRUKCJA OSADNIKA

CIEKW OPADOWYCH

W pracy przedstawiono problem ochrony jakoci wd powierzchniowych poprzez ograniczenie zrzutu nieoczyszczonych ciekw opadowych do odbiornika. W opracowaniu opisano gwne zanieczyszczenia wystpujce w ciekach opadowych i przedstawiono skad jakociowy wd opadowych
trafiajcych do systemu kanalizacji deszczowej. Przedstawiono rda powstawania i czynniki wpywajce na zmienno zanieczyszcze wystpujcych w spywach opadowych. Zaprezentowano take
mechanizm transportu zanieczyszcze. cieki opadowe odprowadzane do odbiornikw powierzchniowych lub wprowadzane do gruntu musz spenia wymogi okrelone przepisami. Gwnym zanieczyszczenie wystpujcym w ciekach opadowych jest zawiesina, ktra jest take nonikiem innych
zanieczyszcze znajdujcych si w spywach opadowych. W licznych badaniach stwierdzono cise
zalenoci pomidzy iloci zawiesiny oglnej a steniem niektrych zanieczyszcze. Do jej usuwania stosuje si rne urzdzenia. W pracy opisano klasyczny osadnik ciekw deszczowych. Przedstawiono jego budow, a take sposb doboru i projektowania. Klasyczne osadniki ciekw deszczowych to urzdzenia, ktre posiadaj liczne wady, dlatego te naley szuka nowych rozwiza
technicznych pozwalajcych usun zawiesin wystpujc w ciekach opadowych. W pracy zaprezentowano nowe urzdzenie, ktre czy w sobie funkcj osadnika i zbiornika retencyjnego. Opracowane rozwizanie pozwala zwikszy stopie podczyszczania ciekw opadowych oraz zapewnia automatyczne odprowadzenie osadw do systemu kanalizacji ciekowej.

1. WSTP
Ograniczenie zrzutu ciekw opadowych do odbiornika jest obecnie jednym z najwaniejszych dziaa zapewniajcym odpowiedni ochron wd powierzchniowych.
Prowadzone w ostatnich latach badania potwierdzaj znaczny wzrost iloci zanieczyszcze wystpujcych w spywie powierzchniowym, a take wiksz objto
samych ciekw deszczowych odprowadzanych do sieci kanalizacyjnej. Spowodowa__________
* Politechnika Czstochowska, Wydzia Inynierii rodowiska i Biotechnologii, Instytut Inynierii
rodowiska, ul. Brzenicka 60a, 42-200 Czstochowa, mrowiecm@is.pcz.czest.pl, kamil-pluta@o2.pl.

260

M. MROWIEC, K. PLUTA

ne jest to gwnie przez rozbudow miast i wynikajce z tego zwikszenie powierzchni nieprzepuszczalnych. Najbardziej niekorzystne dla odbiornika s spywy z terenw
silnie zanieczyszczonych, centrw miast, terenw przemysowych, a take orodkw
handlowo-usugowych. Spyw ciekw deszczowych z duym adunkiem zanieczyszcze moe spowodowa w odbiorniku wiele niekorzystnych zjawisk, z ktrych najwaniejsze to [2, 7, 12]:
zmtnienie wody, ktra prowadzi do zmniejszenia intensywnoci przebiegu
fotosyntezy,
eutrofizacj spowodowan wypukiwaniem nawozw sztucznych,
nagromadzenie znacznych iloci zanieczyszcze pywajcych,
wprowadzenie znacznej iloci zawiesin mineralnych, ktre zwieraj metale cikie
i pestycydy,
pojawienie si trudno rozkadalnych substancji pochodzenia organicznego,
wystpowanie substancji ropopochodnych,
skaenie wody bakteriami (typu fekalnego).
Wody deszczowe, ktre odprowadzano do odbiornikw z wykorzystaniem systemu kanalizacji rozdzielczej, uwaane byy przez bardzo dugi okres za wzgldnie czyste, niemajce znacznego wpywu na odbiornik. Badania wskanikw fizykochemicznych wykonywane w ostatnich latach w miastach zarwno polskich jak i zagranicznych pokazuj, e suma rocznych adunkw zanieczyszcze odprowadzanych
do odbiornika (w przeliczeniu na jeden hektar powierzchni zlewni) przez kanalizacj
rozdzielcz moe by wysza od wartoci charakterystycznych dla kanalizacji oglnospawnej [4, 7, 10]. Aby zapewni odpowiedni ochron wd powierzchniowych,
ktre s odbiornikiem ciekw z obszarw zurbanizowanych, naley w duym stopniu
ograniczy objto zrzucanych ciekw opadowych, a take ilo zanieczyszcze
w nich zawartych. Mona si spodziewa, e w niedalekiej przyszoci standardy dotyczce ochrony wd powierzchniowych przed zrzutami z kanalizacji deszczowej
zostan zaostrzone, spowoduje to konieczno modernizacji istniejcych sieci kanalizacji deszczowych. Jednym z moliwych rozwiza problemu moe by stosowanie
urzdze do oczyszczania ciekw deszczowych. W pracy przedstawiony zostanie
osadnik ciekw deszczowych, ktrego zastosowanie pozwoli w znacznym stopniu
ograniczy ilo zanieczyszcze odprowadzanych do odbiornika.

2. ZANIECZYSZCZENIA WYSTPUJCE W CIEKACH OPADOWYCH

I RDA ICH POWSTAWANIA
cieki opadowe cechuje przede wszystkim zmienno ilociowa i jakociowa. Do
podstawowych grup zanieczyszcze wystpujcych w ciekach opadowych zaliczy
mona [8, 9]:

Innowacyjna konstrukcja osadnika ciekw opadowych

261

zawiesiny opadajce i nieopadajce,

metale cikie,
zwizki biogenne,
substancje ropopochodne.
Na zmienno wyej wymienionych zanieczyszcze wpywa wiele czynnikw, z
ktrych najwaniejsze to:
stopie zanieczyszczenia atmosfery,
rodzaj nawierzchni wystpujcych w zlewni,
rodzaj i natenie ruchu,
czstotliwo, staranno czyszczenia terenw utwardzonych w zlewni,
sposb zimowego utrzymania drg i zwalczania gooledzi,
charakterystyka opadu (jego rodzaj, natenie, czas trwania oraz dugo przerwy od poprzedniego opadu).
Skad ciekw deszczowych trafiajcych do odbiornika ksztatuje si w kilku etapach.
rda zanieczyszcze w ciekach opadowych i ich transport przedstawiono na schemacie (rys. 1)

Rys. 1. rda zanieczyszcze w ciekach opadowych i mechanizm ich transportu [8]

262

M. MROWIEC, K. PLUTA

Woda deszczowa ulega zanieczyszczeniu ju w trakcie opadu, wychwytujc

z powietrza atmosferycznego zanieczyszczenia, takie jak: pyy i kurz unoszone
z powierzchni terenu, dymy paleniskowe i przemysowe, aerozole, czstki niespalonego paliwa itp. Natomiast w czasie spukiwania powierzchni zlewni spyw powierzchniowy kumuluje kolejne zanieczyszczenia, ktrych ilo i charakter zale w duej
mierze od cech zlewni, z ktrej pochodz.
Spywy opadowe mona podzieli na podstawie kilku kryteriw. Najbardziej znany
jest podzia ze wzgldu na rdo pochodzenia spywu. Na tej podstawie
wyrniamy spywy [12]:
z obszarw obejmujcych osiedla mieszkaniowe,
z terenw przemysowych,
z cigw komunikacyjnych,
ze strefy obejmujcej pola i lasy.
cieki deszczowe spywajce z obszarw osiedli mieszkaniowych wykazuj rednie zanieczyszczenie. Do charakterystycznych wskanikw zanieczyszcze wd odpywajcych z tych terenw nale przede wszystkim: zawiesina oglna, ktra
w znacznej czci pochodzi z opadajcego na powierzchni terenu pyu (najczciej
ze spalania wgla oraz emisji pyw z zakadw przemysowych), substancje ropopochodne, ChZT, a take rnego rodzaju odpadki uliczne. Do kanalizacji mog take
trafia okresowo inne zanieczyszczenia pochodzenia organicznego, takie jak opade
licie, patyki czy pyki rolinne. Zdarzaj si take nielegalne podczenia budynkw
i przedostanie si ciekw bytowych-gospodarczych do kanalizacji deszczowej. Zawarto zanieczyszcze w spywach z osiedli mieszkaniowych zwizana jest z ich
pooeniem wzgldem szlakw komunikacyjnych, fabryk i zakadw emitujcych
pyy [1, 2, 4, 5].
Z obszarw przemysowych odprowadzane s wraz z opadami deszczu znaczne
iloci zanieczyszcze. Jednak ich skad jest rny w zalenoci od rodzaju przemysu
prowadzonego na danym obszarze. Na poziom zanieczyszcze w spywach opadowych maj wpyw midzy innymi: stopie uporzdkowania terenu wok zakadu
przemysowego, sposb skadowania chemikaliw i substancji niebezpiecznych oraz
odpadw, umiejscowienie baz przeadunkowych i transportowych, a take wycieki
i wody pochodzce z pukania urzdze [1, 2, 12].
Z cigw komunikacyjnych przedostaj si do spyww gwnie substancje bdce produktami spalania paliw, w tym silnie toksyczne metale cikie i wglowodory
aromatyczne, takie jak np. piren, fluoren, benzo(a)piren, take zawiesiny powstae
w wyniku zuywania si czci samochodowych, korozji oraz oleje smary i paliwa
[1, 2, 12].
Natomiast na tenarach rolniczych i zalesionych gwnymi zanieczyszczeniami
spyww opadowych s: nawozy sztuczne, rodki ochrony rolin, gnojowica. W tym
przypadku zachodzi niebezpieczne zjawisko przedostawania si do wd podziemnych
zanieczyszcze [1, 2, 12].

Innowacyjna konstrukcja osadnika ciekw opadowych

263

Skad i ilo niesionych zanieczyszcze zaleny jest take od pory roku. Spywy
deszczowe znaczne rni si od roztopowych, zarwno pod wzgldem ilociowym
jak i jakociowym wystpujcych w nich zanieczyszcze. Spywy roztopowe cechuje
znacznie wikszy adunek zanieczyszcze przy mniejszej intensywnoci odpywu.
Zanieczyszczenia akumuluj si na powierzchniowej warstwie niegu. Im duej zalega nieg i ld, tym wicej zanieczyszcze zostanie przez niego zaadsorbowane. Dodatkowo w spywach roztopowych wystpuj rodki do przeciwdziaania gooledzi,
takie jak chlorki czy piasek, ktre powoduj czsto silne zanieczyszczenie spyww
oraz zamulanie wpustw deszczowych i kanaw. W tabeli 1 zebrano przecitne
wskaniki zanieczyszcze w ciekach opadowych.
Tabela 1. Przecitne wskaniki zanieczyszcze ciekw opadowych [5, 12]
Spywy
roztopowe

Spywy deszczowe
Wskanik
zanieczyszczenia

Jednostka

Zawiesina
oglna

g/m3

ChZT
BZT5
Ropopochodne

Jezdnie,
drogi
szybkiego
ruchu

Centra
handlowe

Tereny
mieszkaniowe
zwarty

Tereny
mieszkaniowe
lune

Oglnie
obszar
miasta

3001000

3001000

200500

100300

2005000

gO2/m3

60300

60200

40100

3060

1005000

gO2/m

30100

3080

2050

1030

20300

g/m3

530

do 100

do 100

do 50

do 250
510

Azot oglny

gN/m

0,53,0

510

510

25

Fosfor oglny

gP/m3

0,53,0

0,53,0

0,21,0

0,10,5

15

Chlorki

gCl-/m3

1050

1050

500

1050

do 10000

Ow

gPb/kg Sm

0,22

0,22

0,20,5

0,10,2

0,22

Cynk

gZn/kg Sm

0,55

0,55

0,55

0,55

0,55

Odczyn

pH

6,57,5

6,57,5

6,57,5

6,57,5

6,57,5

Ostatni etap kumulacji zanieczyszcze przed odpywem ciekw deszczowych do

odbiornika to przepyw przez sie kanalizacji deszczowej. W tej fazie moe nastpi
zatrzymanie pewnej iloci zawiesin w osadnikach wpustw ulicznych, a take odkadanie si osadw w kanaach, przy maych prdkociach przepywu, lub ich wymywanie podczas wystpienia nawalnych opadw. Na tym etapie wpyw na kocow jako
ciekw zrzucanych do odbiornika mog mie lokalne urzdzenia do podczyszczania
ciekw opadowych (osadniki, separatory substancji ropopochodnych) [2, 5, 12].
cieki opadowe odprowadzane do odbiornikw powierzchniowych lub wprowadzane do gruntu musz spenia wymogi okrelone przepisami. Zgodnie z obowizujcym Rozporzdzeniem Ministra rodowiska z dnia 18 listopada 2014 r. (Dz. U. RP.

264

M. MROWIEC, K. PLUTA

2014, poz. 1800) w sprawie warunkw, jakie naley speni przy wprowadzaniu ciekw do wd lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczeglnie szkodliwych dla
rodowiska wodnego, wody opadowe lub roztopowe, pochodzce z zanieczyszczonej
powierzchni szczelnej mog by wprowadzane do wd lub do ziemi, o ile nie zawieraj substancji zanieczyszczajcych w ilociach przekraczajcych 100 mg/dm3 zawiesin
oglnych oraz 15 mg/dm3 wglowodorw ropopochodnych [11]. Jeeli w ciekach
opadowych stwierdza si przekroczenie norm naley je bezwzgldnie oczyci przed
wprowadzeniem do gruntu lub wd powierzchniowych. Zmniejszenie iloci zanieczyszcze w ciekach deszczowych mona osign poprzez [2, 8, 9]:
ograniczenie zanieczyszczenia atmosfery,
zmniejszenie zanieczyszcze spukiwanych z powierzchni zlewni poprzez
zwikszenie czstotliwoci zamiatania ulic, przestrzeganie zasad transportu materiaw sypkich, odpowiednie gospodarowanie odpadami staymi, wyeliminowanie z ruchu niesprawnych pojazdw z wyciekami pynw eksploatacyjnych,
kontrola iloci stosowanych rodkw zapobiegajcych gooledzi,
stosowanie urzdze do oczyszczania lub podczyszczania ciekw deszczowych.

3. ZAWIESINA W CIEKACH OPADOWYCH

Gwne zanieczyszczenie ciekw opadowych stanowi zawiesina, ktra jednoczenie jest jednym z najwaniejszych parametrw przy ocenie stopnia zanieczyszczenia
wd opadowych. W ciekach opadowych pochodzi ona przede wszystkim z wystpujcych w powietrzu pyw i aerozoli oraz spukiwanych z powierzchni zlewni zanieczyszcze, takich jak: produkty cierania nawierzchni i opon, zmiotki uliczne i pozostaoci niespalonych paliw, a take erozji gruntu. Ilo wystpujcej zawiesiny jest
zrnicowana i zaley od wielu czynnikw zwizanych gwnie z rodzajem i stopniem
uszczelnienia zlewni, intensywnoci ruchu pojazdw, a take parametrami charakteryzujcymi opad. Stenie zawiesin waha si w znacznym zakresie i zwykle przekracza dopuszczaln przepisami warto. W tabeli 2 zestawiono rednie stenie zawiesin
wystpujcych w ciekach opadowych w zalenoci od charakteru powierzchni,
z ktrej nastpi odpyw ciekw deszczowych.
W ciekach deszczowych przewaa zdecydowanie zawiesina mineralna okoo 80
do 99%. Wiksze stenia zawiesiny organicznej wystpuj w przypadku takich zlewni jak place targowe, tereny zielone, a take jesieni na skutek opadania lici. Obserwowane jest take znaczne wystpowanie zawiesiny w spywach roztopowych. Ma
ona wtedy gwnie charakter mineralny, szczeglnie wtedy, gdy do zapobiegania gooledzi stosuje si piasek lub inne kruszywa mineralne [5, 6]. Wystpujca w ciekach
deszczowych zawiesina jest take nonikiem innych zanieczyszcze znajdujcych si

Innowacyjna konstrukcja osadnika ciekw opadowych

265

w spywach opadowych. W licznych badaniach stwierdzono cise zalenoci pomidzy iloci zawiesiny oglnej a steniem niektrych zanieczyszcze, takich jak np.:
zwizki organiczne, metale cikie, substancje ropopochodne. Szczeglnie podatna na
sorpcj zanieczyszcze jest najdrobniejsza frakcja zawiesin gwnie, glina i czstki
ilaste. Tabela 3 przedstawia procentowy udzia zanieczyszcze zwizanych z zawiesin w stosunku do ich cakowitej zawartoci w ciekach opadowych.
Tabela 2. rednie stenie zawiesin wystpujcych w ciekach opadowych w zalenoci od charakteru powierzchni, z ktrej nastpi odpyw ciekw deszczowych (Czstochowa - opad dnia 18.07.2009) [8]
Czas
[min]

Stenie zawiesin [g/m3]

Powierzchnia dachu
przy ulicy Brzenickiej

Ulica Brzenicka

Droga krajowa DK 1

0
15

62,3
41,0

423,0
601,0

538,5
180,0

30

20,5

109,0

108,0

Tabela 3. Udzia zanieczyszcze zwizanych z zawiesin w stosunku do ich cakowitej zawartoci

w ciekach opadowych [5]
Zanieczyszczenie

Procentowy udzia zanieczyszcze

zwizanych z zawiesin

ChZT

83 - 92

BZT5

90 - 95

Azot oglny

65 - 80

Wglowodory

82 - 99

Ow

97 - 99

4. OSADNIKI KLASYCZNE
Sedymentacja zawiesin odbywa si w rnym stopniu we wszystkich elementach
systemu kanalizacji deszczowej. W prowadzonych dotychczas badaniach stwierdzono,
e proces ten znacznie lepiej przebiega w spywach pochodzcych z opadw o duej
intensywnoci. Spowodowane jest to tym, e opad o maej intensywnoci powoduje
spukiwanie ze zlewni zawiesiny, w ktrej wikszo stanowi czstki o maych rozmiarach i nawet po duszym czasie w ciekach pozostaje znaczna cz zawiesiny
trudnoopadajcej [3, 5].

266

M. MROWIEC, K. PLUTA

Urzdzeniami, ktrych gwnym zadaniem jest zatrzymanie jak najwikszej iloci

zawiesiny s osadniki. W kanalizacji deszczowej osadniki s najczciej adaptacj
osadnikw stosowanych przy oczyszczaniu ciekw bytowo-gospodarczych. Ich
gwnym zadaniem jest zatrzymanie przede wszystkim zawiesiny mineralnej. Najczciej stosowane s klasyczne osadniki poziome. Najlepsze efekty oczyszczania uzyskuje si stosujc osadniki pytkie, ktrych powierzchnia jest stosunkowo dua. Zarwno gboko urzdzenia jak i czas przepywu ciekw przez osadnik nie maj
wpywu na efektywno usuwania zawiesin ziarnistych. Stosunek gbokoci do dugoci osadnika powinien mieci si od 1:20 do 1:30. Takie rozwizanie konstrukcji
urzdzenia ma przeciwdziaa prdom gstociowym, ktrych wystpowanie w osadnikach ciekw deszczowych spowodowane jest nieustalonym charakterem koncentracji zanieczyszcze. W osadniku na odpywie stosuje si urzdzenia do zbierania
pywajcych zanieczyszcze, a take do usuwania wyflotowanych substancji ropopochodnych. Zaleca si czenie funkcji osadnika z funkcj zbiornika retencyjnego.
Wymaga to jednak opracowania urzdzenia, ktrego konstrukcja speni odpowiednie
warunki projektowe. W takim przypadku musi by zapewniona odpowiednia redukcja
strumienia odpywu (determinujca objto zbiornika) oraz odpowiednie obcienie
hydrauliczne (determinujce powierzchni zbiornika) [2, 3]. Schemat klasycznego
osadnika ciekw deszczowych przedstawiono na rysunku 2.

Rys. 2. Schemat klasycznego osadnika poziomego [2]

W trakcie projektowania osadnikw naley stosowa si do metod opartych na teorii sedymentacji odrbnych czstek. W ciekach opadowych s to zawiesiny mineralne, ziarniste, ktre stanowi w przyblieniu 70% cakowitej zawartoci zawiesiny
oglnej. Wane jest, aby obcienie hydrauliczne projektowanego osadnika ciekw
deszczowych nie byo wiksze ni prdko opadania czstek zawiesin (vop), ktre

Innowacyjna konstrukcja osadnika ciekw opadowych

267

maj by zatrzymane w urzdzeniu. Dlatego istotne jest empiryczne okrelenie prdkoci opadania zawiesiny wystpujcej w ciekach opadowych. Powierzchnia osadnika (Fos) w planie powinna wynosi [2, 3]:

[ m2]

(1)

gdzie:
Fos strumie dopywu do osadnika, [m3/h],
qF powierzchniowe obcienie hydrauliczne osadnika, rwne prdkoci opadania czstek zawiesiny (vop), [m/h] lub [m3/m2h],
os wspczynnik bezpieczestwa wikszy ni 1,25.
Warto obcienia hydraulicznego przyjmuje si w zalenoci od wielkoci ziaren, ktre naley zatrzyma w osadniku. Szacunkowy stopie redukcji zawiesiny
oglnej w zalenoci od obcienia hydraulicznego osadnika przedstawiono
w tabeli 4.
Tabela 4. Szacunkowy stopie redukcji zawiesiny oglnej w osadniku [2, 6]
Stopie redukcji zawiesiny oglnej [%]
Maksymalne obcienie hydrauliczne [m3/m2h]

60
36

70
14

80
7

Minimalna rednica zatrzymanych zawiesin ziarnistych [m]

150

90

60

5. OSADNIK CIEKW DESZCZOWYCH NOWE ROZWIZANIE

W pracy przedstawiony zostanie wariant wykonania osadnika przeznaczonego dla
podczyszczania ciekw opadowych (deszczowych bd roztopowych) przed ich zrzutem do odbiornika (rys. 3). Konstrukcja znajduje zastosowanie przede wszystkim
w systemach kanalizacji deszcz owej i wszdzie tam, gdzie istnieje potrzeba zagospodarowania wd opadowych. Dopyw ciekw obywa si poprzez kana doprowadzajcy (1) zlokalizowany w grnej czci gwnej komory osadnika. W strefie wlotowej
zlokalizowana jest cianka, suca rozpraszaniu energii strumienia ciekw (9). Przegroda ta peni rol deflektora dla strumienia napywajcych ciekw, a w celu poprawienia
jej dziaania dolna cz przegrody odchylona jest w kierunku kanau doprowadzajcego
cieki. Objto komory retencyjnej dzieli si na objto retencyjn (2) oraz osadow
(3) rozdzia objtoci jest okrelony przez pooenie otworu spustowego (4). Odpyw z komory osadnika odbywa si poprzez regulator przepywu, jakim jest przelew
pywajcy, poczony przewodem przegubowym (6) z otworem spustowym (4)
w przegrodzie przelewowej. Konstrukcja przelewu umoliwia utrzymanie staej wartoci strumienia odpywu, niezalenie od chwilowego napenienia osadnika.

268

M. MROWIEC, K. PLUTA

Przelew pywajcy jest wyposaony w przegrody uniemoliwiajce odpyw:

zanieczyszcze unoszcych si na powierzchni ciekw w komorze,
cieczy o gstoci mniejszej ni gsto ciekw (substancje ropopochodne).
Dla potrzeb zabezpieczenia zbiornika przed przepenieniem zbiornik powinien by
wyposaony w przegrod przelewow (7), penic funkcj przelewu awaryjnego. Krawd grna przegrody przelewowej znajduje si na wysokoci maksymalnego dopuszczalnego napenienia zbiornika. W celu zabezpieczenia przed przedostaniem si do kanau
odpywowego zanieczyszcze o niepodanych gabarytach, pomidzy przegrod przelewow, a grn ciank komory retencyjnej powinna by zamocowana przegroda
perforowana. Odprowadzenie ciekw nastpuje kanaem odpywowym (8).
Dno zbiornika ma spadek w kierunku przeciwnym do kierunku przepywu ciekw
przez komor. W najniej pooonym punkcie dna komory zlokalizowany jest otwr
do spustu czci osadowej zbiornika (10). Otwr ten poczony jest hydraulicznie
przewodem z sieci kanalizacji ciekowej (11). Oprnianie czci osadowej jest sterowane poprzez ukad, skadajcy si z czujnika napenienia zbiornika (12) oraz elektrozasuwy (13). Umoliwia to odpyw objtoci osadowej, dopiero od momentu cakowitego oprnienia objtoci retencyjnej (2). Schemat osadnika ciekw
deszczowych przedstawiono na rysunku nr 3.

Rys. 3. Schemat osadnika ciekw deszczowych

Ukad automatycznego sterowania moe by zastpiony przez ukad hydrauliczny

tam, gdzie doprowadzenie energii elektrycznej jest problematyczne. Zastosowa mona wtedy zawr pywakowy, ktry bdzie otwiera wiato otworu spustowego przy
obnieniu si zwierciada w komorze retencyjnej, poniej poziomu rozdziau objtoci

Innowacyjna konstrukcja osadnika ciekw opadowych

269

retencyjnej i osadowej.
Wariantem wykonania proponowanego osadnika ciekw deszczowych moe te
by brak ukadu oprniania czci osadowej na rzecz okresowego oprniania osadw przez pojazdy asenizacyjne. Jest to rozwizanie mniej korzystne pod wzgldem
technicznym.
Wad standardowych osadnikw jest to, e nie posiadaj zdolnoci retencyjnej.
Strumie objtoci dopywu ciekw do urzdzenia jest rwny strumieniowi odpywu.
Opisana powyej konstrukcja osadnika umoliwia utrzymanie staej wartoci strumienia odpywu i zapewnia optymalne wykorzystanie pojemnoci retencyjnej zbiornika
oczyszczajcego cieki opadowe. W czasie trwania opadw o duej intensywnoci,
moe dochodzi, w przypadku standardowych osadnikw, do wypukiwania znajdujcych si na dnie osadw. Efektem tego zjawiska mog by stenia zawiesiny wysze
ni na wlocie. Dodatkowo, wraz ze wzrostem obcienia hydraulicznego osadnika
zmniejsza si w znacznym stopniu jego zdolno do redukcji zawiesiny. Konstrukcja
zaproponowanego osadnika w wikszym stopniu ogranicza wystpowanie tych zjawisk. W opisywanym urzdzeniu osady odprowadzane s na bieco do kanalizacji
ciekowej, dlatego nie ma moliwoci wypukiwania znajdujcych si w czci osadowej zanieczyszcze. Dziki opracowanemu rozwizaniu zwikszony zostanie stopie podczyszczania ciekw opadowych oraz zapewnione zostanie automatyczne
odprowadzenie osadw do systemu kanalizacji bytowo-gospodarczej.

6. PODSUMOWANIE I WNIOSKI
Ograniczenie zrzutu ciekw opadowych do odbiornika stanowi jedno z najwaniejszych dziaa, ktre pozwala zapewni odpowiedni ochron wd powierzchniowych. cieki opadowe cechuje przede wszystkim zmienno ilociowa i jakociowa.
Woda deszczowa ulega zanieczyszczeniu ju w trakcie opadu, natomiast w czasie
spukiwania powierzchni zlewni, spyw powierzchniowy kumuluje kolejne zanieczyszczenia. Gwne zanieczyszczenie ciekw opadowych stanowi zawiesina, ktra
jednoczenie jest jednym z najwaniejszych parametrw przy ocenie stopnia zanieczyszczenia wd opadowych, a take nonikiem innych zanieczyszcze znajdujcych
si w spywach opadowych. Zaostrzenie standardw dotyczcych ochrony wd powierzchniowych przed zrzutami z kanalizacji deszczowej moe w przyszoci spowodowa konieczno rozbudowy istniejcych sieci kanalizacji deszczowych o urzdzenia do podczyszczania ciekw opadowych. Urzdzeniami, ktrych gwnym
zadaniem jest zatrzymanie jak najwikszej iloci zanieczyszcze zawiesiny s osadniki. Przedstawiony w opracowaniu wariant wykonania osadnika przeznaczonego dla
podczyszczania ciekw opadowych stanowi rozwizanie, pozwalajce w znacznym
stopniu ograniczy ilo zanieczyszcze trafiajcych do odbiornika. Konstrukcja znaj-

270

M. MROWIEC, K. PLUTA

duje zastosowanie przede wszystkim w systemach kanalizacji deszczowej lub gdy

istnieje potrzeba zagospodarowania wd opadowych. Nowe urzdzenie czy w sobie
funkcj osadnika i zbiornika retencyjnego. Opracowane rozwizanie pozwala zwikszy stopie podczyszczania ciekw opadowych oraz zapewnia automatyczne odprowadzenie osadw do systemu kanalizacji ciekowej (bytowo-gospodarczej).
LITERATURA
[1]
[2]
[3]
[4]
[5]

[6]

[7]
[8]
[9]
[10]
[11]

[12]

DBROWSKI W., Oddziaywanie sieci kanalizacyjnych na rodowisko, Wydawnictwa Politechniki Krakowskiej, Krakw, 2004.
FIDALA-SZOPE M., Ochrona wd powierzchniowych przed zrzutami ciekw opadowych
z kanalizacji deszczowej i prozdzielczej, Instytut Ochrony rodowiska, Warszawa, 1997.
HELDRICH A, WITKOWSKI A.: Urzdzenia do oczyszczania ciekw. Projektowanie, przykady oblicze, Wydawnictwo Seidel Przywecki Sp. zo.o. Warszawa 2005.
KOTOWSKI A., Podstawy bezpiecznego wymiarowania odwodnie terenw, Wydawnictwo
Seidel-Przywecki (Wydanie I), Warszawa 2011.
KRLIKOWSKI A., GRABARCZYK K., GWODZIEJ-MARUR J., Butarewicz A., Osady
powstajce w obiektach systemu kanalizacji deszczowej, Monografia Komitetu Inynierii rodowiska PAN, vol. 35, Wyd. Drukarnia LIBER DUO s.c., Lublin, 2006.
KRLIKOWSKA J., Urzdzenia inynierskie z ruchem wirowym stosowane na sieci kanalizacyjnej do zmniejszenia adunku zawiesiny w ciekach deszczowych, Inynieria Ekologiczna
2011 Nr 26.
MROWIEC M., Efektywne wymiarowanie i dynamiczna regulacja kanalizacyjnych zbiornikw
retencyjnych, Wyd. Politechniki Czstochowskiej, Czstochowa, 2009.
OCIEPA E., KISIEL A., LACH J., Zanieczyszczenia wd opadowych spywajcych do systemw
kanalizacyjnych, Proceedings of ECOpole 2010, Vol. 4, No 2, 465469
OCIEPA E., KISIEL A., LACH J., Ochrona wd powierzchniowych przed zrzutami ciekw
deszczowych z sieci kanalizacyjnych, Proceedings of ECOpole 2009, Vol. 3, No 1, 115 120.
OSMULSKA-MRZ B., Podstawy gospodarki wodno-ciekowej w miastach i osiedlach, Komitet
Wydawniczy Instytutu Ochrony rodowiska, Warszawa, 1990.
Rozporzdzeniem Ministra rodowiska z dnia 18 listopada 2014 r. (Dz.U. RP z dnia 16 grudnia
2014 poz. 1800) w sprawie warunkw, jakie naley speni przy wprowadzaniu ciekw do wd
lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczeglnie szkodliwych dla rodowiska wodnego
ZAWILSKI M., Prognozowanie wielkoci odpywu i adunkw zanieczyszcze ciekw opadowych odprowadzanych z terenw zurbanizowanych. Zeszyty Naukowe Politechniki dzkiej,
d, 1997.

INNOVATIVE TECHNICAL SOLUTION OF SEDIMENTATION TANK

This paper presents the problem of protection of surface water quality by reducing the storm-water
discharge to the receiver. The paper describes the main contaminants of stormwater and factors influencing the variability of pollutants found in stormwater runoff. It also presents the mechanism of transport of
pollutants. The main contamination present in the stormwater are total suspended solids, which is also
a carrier of other contaminations present in stormwater runoff. Many studies have found a close relationship between the amount of total suspended solids and the concentration of certain pollutants. For remov-

Innowacyjna konstrukcja osadnika ciekw opadowych

271

al of TSS are used various devices. This paper describes the classic sedimentation tank and also presents
the construction, and the manner of selection and design of sedimentation tank. Classic sedimentation
tanks have many disadvantages. The paper presents a new device that combines the function of sedimentation tank and storage tank. The developed solution allows to increase the level of treatment of stormwater and provides automatic discharge of TSS into the sewage system.