Internetowe Koo

M a tem a t yczne
Stowarzyszenie na rzecz Edukacji Matematycznej

Zestaw 1 szkice rozwiza zada

1. W wierszu zapisano kolejno 2010 liczb. Pierwsza zapisana liczba jest

rwna 7 oraz suma kadych kolejnych siedmiu liczb jest rwna 77. Ile moe
by rwna ostatnia z zapisanych liczb?
Rozwizanie
Ponumerujmy te liczby a1 , a2 , . . ., a2010 . Zgodnie z warunkami zadania, otrzymujemy
a1 + a2 + a3 + + a6 + a7 = 77
a2 + a3 + a4 + + a7 + a8 = 77.
Odejmujc te rwnania stronami, dostajemy a1 a8 = 0, std a1 = a8 = a1+7 .
Analogicznie
a8 + a9 + a10 + + a13 + a14 = 77
a9 + a10 + a11 + + a14 + a15 = 77,
std a8 a15 = 0, wic a8 = a15 = a1+27 .
W przypadku oglnym
ak + ak+1 + ak+2 + + ak+6 = 77
ak+1 + ak+2 + ak+3 + + ak+7 = 77.
Odejmujc te rwnania stronami, dostajemy ak ak+7 = 0, std ak = ak+7 .
Zatem
a1 = a1+7 = a1+27 = . . . = a1+2867 = a1+2877 = 7.
Poniewa 1 + 287 7 = 2010, wic ostatnia z zapisanych liczb jest rwna 7.

2. Na okrgu o promieniu 1 opisano trjkt prostoktny ABC o kcie prostym

przy wierzchoku C. Na przeciwprostoktnej AB tego trjkta wybrano takie
punkty D i E, e zachodz rwnoci AD = AC i BE = BC. Oblicz dugo
odcinka DE.
Rozwizanie
Niech punkty M , N , P bd punktami stycznoci okrgu z bokami trjkta
(zobacz rysunek).
Zauwamy, e czworokt OM CN ma trzy kty proste, wic jest prostoktem.
Ponadto OM = ON = 1 zatem jest kwadratem, std CM = CN = 1. Ponadto
(1)

AP = AN

i BP = BM.

Internetowe Koo Matematyczne SEM 2010/2011, zestaw 1

Poniewa
AD = AP + DP

oraz AC = AN + 1,

zatem na podstawie (1) oraz zaoenia AD = AC otrzymujemy, e DP = 1.

Analogicznie
BE = BP + EP oraz BC = BM + 1,
std na podstawie (1) oraz zaoenia BE =BC, dostajemy P E =1. Ostatecznie
DE = DP + P E = 1 + 1 = 2.
Uwaga. Rwnoci AP = AN i BP = BM , ktre stanowi tre twierdzenia
o odcinkach stycznych do okrgu, mona uzasadni wykorzystujc twierdzenie
Pitagorasa:
AP 2 = AO2 OP 2 = AO2 ON 2 = AN 2 ,
std AP = AN . Analogicznie otrzymujemy, e BP = BM .

3. Wyznacz liczb par (x, y) liczb cakowitych speniajcych rwnanie

x4 = y 4 + 1223334444.
Rozwizanie
Dane rwnanie moemy zapisa rwnowanie
x4 y 4 = 1223334444
(x2 y 2 )(x2 + y 2 ) = 1223334444
(x y)(x + y)(x2 + y 2 ) = 1223334444.
Zauwamy, e jeeli liczby x i y s rnej parzystoci, to liczby x y, x + y
s liczbami nieparzystymi. Liczba x2 + y 2 te jest liczb nieparzyst, bo kwadrat liczby parzystej jest liczb parzyst, a kwadrat liczby nieparzystej jest
liczb nieparzyst. Lewa strona ostatniej rwnoci jest w takim przypadku
liczb nieparzyst, a prawa jest liczb parzyst. Jeeli zatem dane rwnanie
ma rozwizanie w liczbach cakowitych, to liczby x i y musz by tej samej
parzystoci.
Jeeli liczby x i y s tej samej parzystoci, to kada z liczb xy, x+y i x2 +y 2
jest liczb parzyst i std ich iloczyn jest liczb podzieln przez 8. Jednoczenie
liczba 1223334444 nie jest liczb podzieln przez 8. Otrzymana sprzeczno
dowodzi, e nie ma par (x, y) liczb cakowitych speniajcych dane rwnanie.
Internetowe Koo Matematyczne SEM 2010/2011, zestaw 1

4. W pudeku znajduje si 11 kul biaych i 11 kul niebieskich. Ja i Magosia

graj w nastpujc gr, ktr rozpoczyna Magosia. Wyjmuje ona z tego pudeka wybrane przez siebie dwie kule. Jeeli wybierze kule jednakowego koloru,
to do pudeka dokada jedn kul bia; jeeli wybierze kule rnych kolorw,
to dokada kul niebiesk. Nastpnie swj ruch, wedug tych samych zasad,
wykonuje Ja i znw Magosia, znw Ja itd., a w kocu w pudeku zostanie
tylko jedna kula. Jeeli ta kula bdzie biaa, wygrywa Magosia. W przeciwnym wypadku wygrywa Ja. Czy Magosia moe tak prowadzi t gr, aby
wygra? Odpowied uzasadnij.
Rozwizanie
Zauwamy, e po kadym ruchu liczba kul w pudeku zmniejsza si o 1 (gracz
wybiera dwie kule a dokada jedn). Ponadto nie zmienia si parzysto liczby
kul niebieskich. Rzeczywicie, jeeli gracz wybierze dwie kule biae, to dokada
zamiast nich kul bia, czyli liczba kul niebieskich w pudeku nie zmienia si,
a jeeli gracz wybierze dwie kule niebieskie, to dokada zamiast nich kul bia,
czyli liczba kul niebieskich w pudeku zmniejsza si o 2. I wreszcie, gdy gracz
wybierze dwie kule rnych kolorw, to dokada zamiast nich kul niebiesk,
czyli liczba kul niebieskich w pudeku nie zmienia si.
Na pocztku gry w pudeu by nieparzysta liczba kul niebieskich (11), zatem
jeli pozostanie w nim tylko jedna kula, musi ona by niebieska. Jak wida
zawsze wygrywa Ja.
Uwaga. Mona to uzasadni rwnie inaczej. Oznaczmy kad kul bia liczb
+1, a kad kul niebiesk liczb 1. Zauwamy, e po wykonaniu kadego
ruchu nie zmienia si iloczyn liczb przypisanych kulom znajdujcym si w pudeku. Jeeli bowiem wyjmujemy dwie kule biae lub dwie kule niebieskie, to
iloczyn liczb na tych kulach jest rwny +1, czyli liczbie przypisanej kuli biaej.
Zatem po wyjciu dwch kul jednakowego koloru i dodaniu kuli biaej, iloczyn
liczb przypisanych kulom znajdujcym si w pudeku nie zmieni si. Analogicznie, jeeli wybierzemy z pudeka dwie kule rnych kolorw i dooymy
kul niebiesk, to rwnie iloczyn liczb na kulach znajdujcych si w pudeku
nie zmieni si. Oznacza to, e iloczyn liczb na kulach na pocztku gry jest
rwny liczbie na ostatniej kuli. Iloczyn jedenastu liczb +1 i jedenastu liczb 1
jest rwny 1, czyli ostatnia kula w pudeku ma znak 1. Jest to zatem kula
niebieska.

Internetowe Koo Matematyczne SEM 2010/2011, zestaw 1

5. Rozwi ukad rwna

a+c

a2 + 24 = 9b +

b+a

b2 + 25 = 9c +

c2 + 26 = 9a + c + b .

Rozwizanie
Dodajc stronami rwnania danego ukadu, otrzymujemy
a2 + b2 + c2 + 75 = 9a + 9b + 9c + a + b + c.
Po przeniesieniu wszystkich wyrazw na lew stron rwnania i skorzystaniu
ze wzorw skrconego mnoenia, dostajemy
a2 + b2 + c2 10a 10b 10c + 75 = 0
a2 10a + 25 + b2 10b + 25 + c2 10c + 25 = 0
(a 5)2 + (b 5)2 + (c 5)2 = 0.
Suma liczb nieujemnych jest rwna zero wtedy i tylko wtedy, gdy kada z tych
liczb jest rwna zero, std
a = b = c = 5.
Wykazalimy zatem, e jeli dany ukad ma rozwizanie, to moe nim by tylko
trjka (a, b, c) = (5, 5, 5). Jednak bezporednim podstawieniem stwierdzamy, e
ta trjka nie spenia rwna pierwszego oraz trzeciego. Zatem dany ukad nie
ma rozwiza.
Uwaga. W rozwizaniu zadania zastosowalimy metod dodawania rwna
stronami. Musimy pamita, e w takim przypadku konieczne jest dokonanie
sprawdzenia, czy otrzymane liczby speniaj dany ukad. Podyktowane jest to
tym, e dodawanie rwna stronami nie jest przeksztaceniem rwnowanym.
Prawd jest, e:
jeeli a = b i c = d, to a + c = b + d.
Natomiast na og nie jest prawd, e:
jeeli a + c = b + d, to a = b i c = d.

Internetowe Koo Matematyczne SEM 2010/2011, zestaw 1

AE, BC i GH tego szecianu wybrano odpowiednio takie

punkty M , N i P , e AM = CN = HP .
Wyka, e trjkt M N P jest trjktem rwnobocznym.

6. Dany jest szecian ABCDEF GH. Na krawdziach

E

F
D

C
B

Rozwizanie
Jeeli AM = CN = HP , to rwnie EM = BN = GP . Zatem trjkty prostoktne ABN , HEM i CGP s trjktami przystajcymi, wic AN =CP =HM .
Krawd AE jest prostopada do ciany ABCD,
H
G
wic jest prostopada do kadej prostej zawartej
w paszczynie ABCD, std AM AN . AnaloE
gicznie CN CP i HP HM . Trjkty AM N ,
F
CN P i HP M s wic trjktami prostoktnymi
oraz AM = CN = HP i AN = CP = HM , zatem
C
D
s trjktami przystajcymi, czyli
M N = N P = P M.
Oznacza to, e trjkt M N P jest trjktem rwnobocznym.

7. Powiemy, e liczba cakowita n jest liczb soneczn, jeeli n = a2 + 5b2 ,

gdzie liczby a i b s liczbami cakowitymi rnymi od zera. Wyka, e jeeli
liczba n jest liczb soneczn, to liczba n4 te jest liczb soneczn.
Rozwizanie
Wykaemy na pocztku, e kwadrat liczby sonecznej jest liczb soneczn.
Niech liczba n bdzie liczb soneczn, czyli n = a2 + 5b2 dla pewnych liczb
cakowitych a, b. Wtedy
n2 = (a2 + 5b2 )2 = a4 + 10a2 b2 + 25b4 =
= a4 10a2 b2 + 25b4 + 20a2 b2 = (a2 5b2 )2 + 5(2ab)2 =
= a21 + 5b21 .
Poniewa liczby a i b s liczbami cakowitymi, wic liczby a1 =a2 5b2 i b1 =2ab
te s cakowite. Ponadto adna z nichnie moe by rwna zero. Gdyby liczba
a1 bya rwna zero, to wtedy liczba 5 byaby liczb wymiern, co nie jest
prawd. Liczba b1 jako iloczyn liczb rnych od zera te jest liczb rn od
zera. To koczy dowd, e kwadrat liczby sonecznej jest liczb soneczn.
Std n4 = (n2 )2 jako kwadrat liczby sonecznej jest liczb soneczn.
Uwaga. Mona wykaza, e iloczyn dwch, niekoniecznie rwnych, liczb sonecznych jest liczb soneczn. Pozostawiamy to jako wiczenie.
(tsz)
Internetowe Koo Matematyczne SEM 2010/2011, zestaw 1