RAUNSKA VEBA IZ

GRAEVINSKIH
MATERIJALA 1
(Priprema za 1. kolokvijum)

1. Kolokvijum iz Graevinskih materijala 1

30 test-pitanja (20 teoretskih + 10 raunskih)
ponueni odgovori A,B,C,D i N
ukupno se radi 1 sat 30 min
postoje negativni poeni

GRAEVINSKI MATERIJALI
Kolokvijum br. ___

GRAEVINSKI MATERIJALI
Kolokvijum br. ___
Popunjava student:
Student________________________________________Broj Indeksa_________
(upisati itko, tampanim slovima, ime i prezime)

ODGOVORI NA PITANJA
Pitanje br.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30

A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A

B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B

Odgovor je (zaokruiti)
C
D
C
D
C
D
C
D
C
D
C
D
C
D
C
D
C
D
C
D
C
D
C
D
C
D
C
D
C
D
C
D
C
D
C
D
C
D
C
D
C
D
C
D
C
D
C
D
C
D
C
D
C
D
C
D
C
D
C
D

N
N
N
N
N
N
N
N
N
N
N
N
N
N
N
N
N
N
N
N
N
N
N
N
N
N
N
N
N
N

Vrednovanje odgovora:

Tani odgovori na pitanja (bez znaka) vrednuju se sa po 2,5 poena (ukupno

20x2,5=50 poena); pogreni sa po 0,5 poena!

Tani odgovori na pitanja (numerike primere) sa znakom () vrednuju se sa po 4

poena (ukupno 8x4=32 poena); pogreni sa po 1 poen!

Tani odgovori na pitanja (numerike primere) sa znakom () vrednuju se sa po

9 poena (ukupno 2x9=18 poena); pogreni sa po 2 poena!

Pitanja bez znaka:

- Broj tanih odgovora

________

____________________________

- Broj pogrenih odgovora ________

____________________________

Pitanja (numeriki primeri) sa znakom ():

- Broj tanih odgovora

________

____________________________

- Broj pogrenih odgovora ________

____________________________

Pitanja (numeriki primeri) sa znakom ():

- Broj tanih odgovora

________

____________________________

- Broj pogrenih odgovora ________

____________________________

Ukupan broj poena ________________________

Ocena:

________ ( ______________)

Datum pregledanja

___________

Potpis asistenta

___________

Profesor:

___________

Primeri iz Zbirke testova uz vebu broj 1

1.
1.1

OSNOVNA SVOJSTVA GRAEVINSKIH MATERIJALA

PARAMETRI STANJA I STRUKTURNA SVOJSTVA MATERIJALA

10)

Ako je (V) ukupna zapremina, (V) zapremina upljina, a (p) poroznost

materijala, tada vai sledea relacija:

p=
16)

V
100
V

V = V

p
100

Zapremina nekog uzorka poroznog materijala iznosi 200 cm 3, a ukupna

poroznost 30 % . Zapremina upljina (V) i apsolutna zapremina ovog uzorka
(Va), iznose:

V = 200cm3 ; p = 30%

p=

V
100 = 30
V

V = 200

30
= 0.30 * 200 = 60cm 3
100

Va = 200 60 = 140cm 3

19)
Specifina i zapreminska masa nekog materijala iznose, respektivno:
1800 kg/m3, i 1200 kg/m3. Odnos zapremine upljina i apsolutne zapremine
odreenog uzorka od ovog materijala tada e biti:
s = 1800 kg / m3 ; = 1200 kg / m 3
p=

V
V Va
V

100 =
100 = (1 a )100 = (1 )100
V
V
V
s

q = a 100 = 100
V
s

Va = V

V = V (1

1
s

s 1800 3
=
=

1200 2

V
=
Va

Va
V

= ; s = 1
V s V
s

)
s

V 3 2 1
= =
Va 2 2 2

tj.

V : Va = 1 : 2

1.2 FIZIKA SVOJSTVA MATERIJALA

1.2.1

Hidrofizika svojstva materijala

4)
Odnos izmeu upijanja vode u procentima mase - masenim procentima
(u) i u procentima zapremine - zapreminskim procentima (uvol), za neki materijal
zapreminske mase (), ako je specifina masa vode ( sv), dat je relacijom:

uvol =

Vv
100
V

u vol =

mv
m

*
100 = v 100
=u
sv sv
mo
sv
sv

u=

mv
100
mo

Primeri iz Zbirke testova uz vebu broj 2

1.2.2

Termotehnika svojstva materijala

31)
Veliina pora u materijalu utie na toplotnu provodljivost tako da sa
poveanjem njihove veliine toplotna provodljivost materijala:
- raste

34)
Za pregradu, sastavljenu od tri razliita materijala, shematski
prikazanu na priloenoj skici, koeficijenti toplotne provodljivosti su: 1= 1,0 ,
2= 0,5 i 3= 0,2 W/moC. Srednji (proseni) otpor proputanja toplote tada ima
vrednost:

25cm

40cm

25cm

25cm

40cm

1 = 1.0W / m C

25cm

25cm

1
25cm

40cm

25cm

40cm

25cm

2 = 0.5W / m oC
3 = 0.2W / m oC

25 5
=
90 18
40 8
p2 =
=
90 18
25 5
p3 =
=
90 18
p1 =

1
1
=
p11 + p2 2 + p3 3

1 = 1 = 1 = 1.0W / m oC
a

2 = 2 = 2 = 0.5W / m oC
a
3
3 =
= 3 = 0.2W / m oC
a

1
1
18
m 2 *o C
=
= = 1.8
1
W
(5 *1.0 + 8 * 0.5 + 5 * 0.2) 10
18

43)
Kojom debljinom mineralne vune, sa koeficijentom toplotne
provodljivosti mv= 0,04 W/(mC) moe da bude zamenjena betonska pregrada
debljine 50 cm (b= 2,0 W/(moC))?
=

= const
a

2.00
b = b =
= 0.04
ab
50
0.004
mv = b 0.04 =
a = 1cm
a

0.04
mv = mv =
a
a

47)
Ako je poznato da se kroz pregradu oblika prikazanog na priloenoj skici
(na narednoj strani) ostvaruje stalni specifini toplotni protok q = 60 W/m2, kolika
koliina toplote (Q) se priblino izgubi kroz takvu pregradu u roku od 2h ?
q=

qf
Q
=
S t S

Q = q t S

t = 2 h = 2 60 60 = 7200s
S = 24 +

22
= 14.283m2
2

q = 60 W

m2
Q = 60 7200 14.283 = 6170256J 6170kJ

45)
nuli?

U kom sluaju je koliina toplote (Q) koja proe kroz neki zid jednaka

- kad su temperature spoljanje i unutranje sredine iste.

28)

U odnosu na suv, porozan materijal, taj isti materijal kada je zasien

vodom, imae:
- vei koeficijent toplotne provodljivosti.

Primeri iz Zbirke testova uz vebu broj 3

vrstoa materijala pod statikim optereenjem

1.3.2

35)
Ispitivanjem jedne vrste elika na tri epruvete, sa prenikom vrata od do = 8
mm, kod prve dve epruvete dobijene su sile pri kidanju od 20 kN i 21 kN. Kod tree
epruvete, meutim, dolo je do greke u nanoenju optereenja, usled ega je
dobijena sila loma od 17 kN. Navedena greka sastoji se u:
d0 = 8mm
fz =

38)

P
F0

d02 0.82
=
= 0.503cm2
4
4
20
fz,1 =
10 = 397 .6MPa
0.503
F0 =

fz,1 =

21
10 = 417 .5MPa
0.503

fz,3 =

17
10 = 338.0MPa
0.503

znatno nia od

fz,1 i fz,2

Od tri ispitivane betonske kocke, izraene od iste vrste betona, dve kocke su
dale vrstou od 32 MPa, odnosno 33 MPa, dok je kod tree kocke, usled izvesne
greke pri ispitivanju, dobijena vrstoa iznosila 37 MPa. Ukoliko se predmetna
greka odnosi na brzinu nanoenja optereenja, kod tree kocke u pitanju je:
-

isuvie brzo nanoenje optereenja i time znaajno poveanje sile loma kocke

43)
vrstoa uzorka opeke - fo , optereenog prema priloenoj skici, sraunava
se na osnovu izraza:

f o=

P gr
a b

47)
Kod ispitivanja vrstoe pri savijanju uzorka materijala oblika
prizme, dimenzija 4x4x16 cm, silom u sredini raspona od 10,67 cm,
dobijena je vrstoa od 4,0 MPa. Granina sila loma - Pgr ove prizme u
tom sluaju iznosi:
fzs =

3 Pgr l
2 a3

Pgr =

Pgr =

2 fzs a 3
3
l

2 4 0.04 3
= 1.60 103 N = 1.6kN
3 0.1067

51)
izraza:

vrstoa materijala - f optereenog prema priloenoj skici sraunava se iz

f=

2 P gr l
b h2

50)
Ispitivanjem materijala saglasno priloenoj dispoziciji dobijena je vrstoa pri
istom smicanju od 5 MPa, a do loma uzorka dolo je po oznaenim povrinama. Sila
loma uzorka - Pgr u tom sluaju iznosi:

fs = 5MPa
fs =

Pgr
2 Fs

Pgr = 2 fs Fs

Fs = 15 5 = 75cm2
Pgr =

2 5 75
= 75 kN
10

55)
Ispitivanjem prema priloenoj dispoziciji dobijena je sila loma uzorka od 80 kN.
Ova sila loma odgovara sledeoj vrstoi materijala pri smicanju:

Pgr = 80kN
Fs = 20 10 = 200cm2
fs =

Pgr
Fs

80
10 = 4.00MPa
200

Primeri iz Zbirke testova uz vebu broj 4

1.3

FIZIKO-MEHANIKA SVOJSTVA MATERIJALA

1.3.1

Deformaciona svojstva materijala

14)
Moduli elastinosti dva materijala A i B iznose, respektivno, 40 GPa i 200
GPa. Za napon u elastinom podruju od 50 MPa, dilatacije () ovih materijala
bie:
EA = Ebet = 40GPa
EB = Ecel = 200GPa
= 50MPa

50
A =
=
= 1.25 *103 = 1.25
3

E
A
40
*
10
=
E

50
B =
=
= 0.25 *103 = 0.25
EB 200 *103
Kod armiranog betona vai da su deformacije (dilatacije) betona i elika
meusobno jednake (beton i elik rade zajedno - da to nije sluaj, armirani
beton bi bio neupotrebljiv kao kompozitni materijal)!!!

bet = cel bet < cel

16)
Modul elastinosti jedne vrste betona iznosi 30 GPa, a eline ipke,
ubetonirane u osu stuba od ovog betona, 210 GPa. Ako se ovakav stub visine 1 m,
koji je izloen aksijalnom pritisku, skrati za veliinu 0,5 mm, naponi u betonu b ,
odnosno u eliku , pod uslovom jednakog skraenja oba materijala, iznose:
EA = Ebet = 30GPa
EB = Ecel = 210GPa
h = 1.0m
l = 0,5mm
A = B bet = cel
Jednako skraenje!
0.5
mm
= 5 *10 4
= 0.5 *10 3 = 0.5
1000
mm
bet = Ebet * bet = 30 * 0.5 = 15MPa
cel = Ecel * cel = 210 * 0.5 = 105MPa
bet = cel =

18)
elina cev visine 50 cm ispunjena je betonom i nakon ovravanja
betona izloena aksijalnom pritisku, koji izaziva jednako skraenje oba materijala
u stubu. Ako moduli elastinosti betona i elika iznose, respektivno, 40 GPa i 200
GPa, a ukupno skraenje stuba 0,25 mm, naponi u betonu (b) i eliku () bie:
l 0 = 0.50m
l = 0.25mm
Ebet = 40GPa = 40 * 103 MPa
Ecel = 200GPa = 200 *10 3 MPa
l 0.25
=
bet = cel = =
*10 3 = 0.5 *10 3 = 0.5
l 0 0.50
bet = Ebet * = 40 * 103 * 0.5 *10 3 = 20MPa
cel = Ecel * = 200 *10 3 * 0.5 *10 3 = 100 MPa

20)

Veliine stvarnih napona - stv, u okviru stvarnog (pravog) dijagrama

stv- su:
- ako je u pitanju zatezanje, vie, a ako je u pitanju pritisak, nie od
uslovnih napona u materijalu

21)

Dijagram P - l (sila-izduenje) i radni (uslovni) dijagram -

(uslovni napon - dilatacija) nekog materijala, po obliku su meusobno:
- potpuno jednaki

Primeri iz Zbirke testova uz vebu broj 5

2 ISPITIVANJE MATERIJALA METODAMA BEZ RAZARANJA
2.2METODA ULTRAZVUKA
14)
Ispitivanjem betonskog zida debljine 50 cm metodom ultrazvuka, iz 20 oitavanja
dobijena je prosena brzina od 4660 m/s (prosena vrednost oitavanja 107,3 s). Samo na
jednom mestu, meutim, dobijeno je oitavanje od 200 s , to ukazuje na postojanje upljine u
zidu na tom mestu. Ako se zna da brzina ultrazvuka kroz vazduh iznosi 340 m/s, debljina
vazdunog sloja na ovom mestu tada iznosi:

s = 50cm = 0.5m
m
v = 4660
s
t = 107.3s = 107.3 *10 6 s
tdef = 200s
m
vvaz = vdef = 340
s
s
sbet svaz
t = tdef =
+
v
vbet vvaz
0.5 x
x
200 *10 6 =
+
4660 340
316.88 = 340(0.5 x) + 4660 x
146.88 = 4320x x = 0.034m = 34mm

15)

Izmeu sondi (predajnik i prijemnik) ultrazvune aparature i betonskog zida

koji se ispituje nanosi se tanak sloj masti, gustog ulja, vazelina ili sl. iz sledeih
razloga:
-radi eliminisanja vazdunog sloja izmeu sondi i betona, koji bi, usled vrlo
niske brzine, doveo do znaajnih greaka u oitavanju

17)

Jedan od ozbiljnijih nedostataka metode ultrazvuka kod ispitivanja sloenih

materijala, kao to su malteri i betoni, je:
-brzina ultrazvuka ne zavisi od vrste (klase) primenjenog veziva i athezije
izmeu vezivnog kamena i zrna agregata, koji takoe imaju veliki uticaj na kvalitet
ovakvih materijala

2.5

METODE MERENJA POVRINSKE TVRDOE

7) Merenjem povrinske tvrdoe metodom sklerometra u jednoj prostoriji armirano

betonske konstrukcije (i zidovi i tavanice od armiranog betona), oitavanjem
visina odskoka na podu, na zidovima i na plafonu (odozdo), dobijene su jednake
prosene vrednosti indeksa sklerometra. Imajui u vidu uticaj poloaja
sklerometra na visine odskoka, moe se zakljuiti sledee:
-najveu tvrdou, pa samim tim i vrstou, ima beton poda, na drugom
mestu je tvrdoa zida, dok najniu tvrdou ima beton plafona u ovoj prostoriji

2.6

VIBRACIONE METODE

5)
Ako je izmerena rezonantna frekvencija na nekoj betonskoj prizmi, dimenzija
10 x 10 x 40 cm, iznosila 5000 1/s i masa prizme 9,8 kg, dinamiki modul elastinosti
ima sledeu vrednost:

mbet
kg
9.8kg
=
= 2450 3
3
Vbet 0.1* 0.1* 0.4m
m
l = 0.4m
1
f = 5000 = 5000 Hz
s
Ed = 4 * * l 2 * f 2 = 4 * 2450 * 0.4 2 * 50002 Pa
Ed = 39.2GPa

bet =

10

8)
Betonska prizma dimenzija 10 x 10 x 40 cm i mase od 9,6 kg podvrgnuta je
ispitivanju rezonantne frekvencije i brzine ultrazvuka, u cilju odreivanja dinamikog
modula elastinosti - ED i dinamikog Poisson - ovog koeficijenta - D. Kolika je
vrednost dinamikog modula elastinosti ukoliko dinamiki Poisson - ov koeficijent ima
vrednost 0,20, a izmerena brzina ultrazvuka - V iznosi 4250 m/s ?

9.6kg
mbet
kg
=
= 2400 3
3
Vbet 0.1 * 0.1 * 0.4m
m
d = 0 .2

bet =

v = 4250
f ( d ) =
v=

m
s

1 d
1 0 .2
1 0 .2
0 .8
=
=
=
= 1.111
(1 + d )(1 2 d ) (1 + 0.2)(1 2 * 0.2) 1.2 * 0.6 0.72

2400
Ed 2

= 4250 2 *
f ( d ) Ed = v 2 2
Pa = 3.90 * 1010 Pa = 39.015GPa
1
.111

f ( d )

Primeri iz Zbirke testova uz vebu broj 7

1) Otpornost materijala prema habanju bruenjem izraava se kao:
-gubitak zapremine na 50 cm2 bruene povrine
3) Prilikom ispitivanja otpornosti materijala na habanje bruenjem:
- uzorci se optereuju konstantnim pritiskom p = P/F
64)Nakon optereivanja do sile od 400 kN i prosejavanja zdrobljenog materijala kroz sito
veliine otvora 10 mm, otpornost tucanika za puteve na pritisak izraava se odnosom
mase sitnei B, koja prolazi kroz sito 10 mm, i ukupne mase ispitivanog tucanika A, u
% . Tucanik za puteve e imati veu otpornost na pritisak ako:
- (B/A)100 ima manju vrednost
65)Koji meusobni odnos postoji izmeu vrstoe lakog agregata pri drobljenju u cilindru
u MPa i marke tog istog lakog agregata MLA (u kg/m3) ?
- vea vrstoa odgovara veoj marki
68)Ukoliko se drobljivost agregata ili tucanika za puteve ispituje tako to se utvruje
dubina utiskivanja klipa u metalni cilindar sa uzorkom agregata, pri odreenoj,
konstantnoj sili pritiska, otpornost agregata (tucanika) na pritisak bie vea ako je
- dubina utiskivanja manja

11

Prilikom ispitivanja vrstoe betona pri pritisku na est uzoraka oblika kocke ivice 20 cm
dobijeni su sledei rezultati:
34

36

43

40

39

42

Na osnovu dobijenih rezultata odrediti karakteristinu vrednost vrstoe

betona pri pritisku fp,kar (u MPa) koja odgovara fraktilu p=10% pri nivou
poverenja od 0,95. U proraunu koristiti odgovarajue vrednosti iz priloene
tabele.
s = 0,90
n

s = 0,95

p=0,05

p
0,05

0,10

3,208

4,191

3,382

2,951

3,668

2,964

2,783

3,355

2,712

2,664

3,145

2,542

2,574

2,992

2,417

10

2,503

2,875

2,322

f p , kar = f p f (n, s, p) * S n
n

fp =

1
* fp
n i =1

Sn =

(X
i =1

X )2

1 6
f p = * f p = 39 MPa
6 i =1

n 1
n

s = 0,90

s = 0,95

Sn =

p=0,05

p
0,05

0,10

3,208

4,191

3,382

2,951

3,668

2,964

2,783

3,355

2,712

2,664

3,145

2,542

2,574

2,992

2,417

10

2,503

2,875

2,322

( f
i =1

pi

f p )2

60
= 3.464MPa
5

f p ,kar = f p f ( n, p, s ) * S n = 39 2.964 * 3.464

f p , kar = 39 10.267 = 28.733MPa

f p , kar = 28.7 MPa

n=6
p = 0.1 f (n, s, p ) = f (6,0.1,0.95) = 2.964
s = 0.95

12