Professional Documents
Culture Documents
Kristian Naupang - July, 2016
Kristian Naupang - July, 2016
Kristian Naupang - July, 2016
www.mizoramsynod.org
Kum 22-na
JULY 2016
July 2016
Editor
Upa C. Lalbiaktluanga
Managing Editor
Rev. Dr. C. Chawnghmingliana
Joint Editors
Lalremmawia
Upa B. Lalhmunliana
John Lalhruaitluanga
Upa Dr. C. Vanlalhruaia
Circulation Manager
Lalfakzuala
Bu 262-na
KRISTIAN
NAUPANG
Synod Office, First Floor
Mission Veng, Aizawl - 796 001
Phone - 0389-2324590
e-mail:
kristiannaupang@gmail.com
Phek
Editorial
...................
1
I lawmman tur i hre chiang em?
...................
2
A fair lo (OP-i retheihna hmachhawn...) ...................
6
Biangbiakna Lalzara
...................
11
|hian \ha ber Isua
...................
16
Isua sawichhetu khawvel mi larte.....
...................
20
Hring nun hi engtin nge i thlir ve le?
...................
22
Zawhna leh Chhanna
...................
25
Hriatzauna huang
...................
26
Hmutheitua
...................
28
Hre thei rawh
...................
29
Zawnchhuah
...................
30
Crossword
...................
31
Chei rawh le
...................
32
Ka hmuh ang hmu thei rawh
(A kawm chhungah)
www.mizoramsynod.org
JULY 2016
EDITOR
KAM CHHUAK
Matric result a chhuak a, pawl sawmpahnih result a
chhuak leh a, a pass \haho chuan lawmpuitu an nei a,
lawmpuina chibai an dawng mawlh mawlh mai. A ti\ha
zual phei chuan an chhungte hnen a\ang te, an kohhran
a\ang te, an sikul a\ang te, sawrkar a\angtein lawmpuina
thilpek an dawng mawlh mawlh mai a ni.
Chutih laia, exam ve reng si, fail bik chu hrehawm
tak a ni ang. Ngawi rengin zak ru takin an kun tlawk
tlawk mai thei a ni. Harsatna avanga fail palh chu awm
theih a ni a, mi tam zawk fail chhan erawh chu an zir
nasat tawk loh vang a ni ngei ang.
Mizote hi zir nasa vak lova \ha taka pass nih duh
hnam kan ni. Zir tlut tlut nih kan zak deuh tlat mai hi kan
piansualna pakhat a ni. Engati nge kan zir nasat peih
loh? Zir nasa an hlawhtling si a. Thiam thei deuhvin vawi
thum an chhiara an hriat theih kha vawi thum chhiarah
i hre ve thei lo a nih chuan vawi sawmthum han chhiar
teh, a thiam thei intite aiin i hre chiang zawk ang.
Tuna kan thawh rim loh chuan rah \ha kan seng dawn
lo. Nuamsa takin result \ha tak neih a harsa fai vek. Thawk
rim na na na chuan malsawmna an dawng ang.
Malsawmna hi thawk nasa, bei nasa, taimate tan
Pathianin leilungah hian a lo dah sa daih tawh a, chu
chu mihringte hian kan hmuhchhuah chuan kan sum hlu
ber chu taihmakna a ni tih kan hre chhuak thei ang.
www.mizoramsynod.org
JULY 2016
I LAWMMAN TUR
I HRE CHIANG EM?
C. Lalremruata
Ramhlun North
Mexico tualchhung buaina chhuak tawh zinga sawi hlawh
ber chu Cristero War kha a ni a, Roman Catholic duh lohna
avanga chhuak a ni. He buainaah hian sawrkar chuan Catholic sakhua chu nasa takin a dodal a, puithiam bakah sakhaw
zuitute pawh tam tak manin an nghaisa a, a \hen an tihlum
bawk a. Sawrkar do tur hian Catholic sakhaw zuitute chuan
sipai an din ve ta a, Krista Sipai (Cristeros) tiin an sawi mai
\hin. Sawrkar sipaite nen chuan nasa takin an indo va, nunna
chn pawh tam tak an awm.
Hetih lai hian tleirawl
kum 13 mi lek chuan Catholic sakhua humhim turin
Krista sipaite chu a zawm ve
a. Chu tleirawl hming chu
Jose Sanchez del Rio-a a ni.
Krista sipai tan chuan a
\angkai hle a, an hotupa ber
chuan a duhin a fapa angin a
en hial a ni. Indona chuan
zual lam a pan zel a, nakinah
chuan Jose-a pawh chu
sawrkar sipaite chuan an man
ta hlauh mai a, naupang jailah an khung a, nasa takin an
vua a, Catholic sakhua
sawichhe turin vawi tam tak
JULY 2016
JULY 2016
chhuahsan
hnua
kan
lawmman hmuh tur hi a
inthlau hle mai. Mi tam tak
chuan, "Khawvel te chu chen
tura siam alawm, a chn
thiam apiangte vanneihna a ni
mai," tiin an sawi \hin a.
Hetiang mite hian an thih
hnua an lawmman hmuh tur
ngaihtuah lek lovin nawmsip
an bawl a, khawvelin a pek
theih rei lo te hlimna umin an
hmanhlel a, an lawmman tur
chu an hmu zo nghal vek
tawh a ni. Thupuan 21:8-ah
chuan, "Mi dawih te, ringlo
te, tenawm te, tualthat te,
inngaih ching te, dawithiam
te, milem bia te, dawthei
zawng zawng te chan tur chu
mei leh kta kang dilah chuan
a awm ang; chu chu thih
hnihna chu a ni," a ti a.
Heng bakah pawh hian,
zu ruih ching te, \ha duh hauh
lo te, insual ching te leh ruk
hmang te chuan vanramah
chanvo an nei dawn lo va,
mei leh kta kang (meidil)-ah
paihin an awm bawk ang.
Sual avanga tun dam chhung
la laa kan tawrh hnuah pawh
a aia nasa zawkin thih hnihna
kan tuar cheu dawn a nih chu.
www.mizoramsynod.org
JULY 2016
www.mizoramsynod.org
JULY 2016
A FAIR LO
(OP-i retheihna hmachhawn dan)
Enid H. Lalrammuani
Salem Veng, Aizawl
B.A. final year hmachhawn tur zirlaite leh zirtirtute inthlah
ni chuan hlim leh phur takin kan kal khawm a. Exam hmaa
inhmuh khawm hnuhnun ber tur a nih avang leh exam zawhah
phei chuan inhmu leh zen zen lo tur an nih avang chuan
zirlaite chu an inngai lwk hle a. Lungleng takin an titi a, thla
an la ho deuh reng bawk a. Chaw ei hma deuh chuan inthlah
nan tiin mahni chanchin leh thil tawn te, lawm thu leh
induhsakna thu te an sawi diat diat a. Dinhmun inang lo,
hmel leh pianzia pawh inang lo an nih ang bawkin an thawnthu
pawh a danglam hle. OP-i sawi hun a lo thlen chuan ama
chanchin chu heti hian a sawi a.
Mizoram khawthlang
lam, thingtlang khaw lian vak
lova awm kan ni a. Ka nu
leh pa chu lehkha thiam lo,
lo neia ei zawng an ni a, unau
zinga a upa ber ka ni. Kan
chhungkua hi kan rethei m
m a. Pawl sawm thleng kan
khuaah ka zir hnuah Pawl 11
leh 12 chu Aizawlah chhungte
ina awm kualin ka zir a. Ka
nu leh pate'n ka admission fee
tur min tumsak thei hram a,
a bak lehkhabu man leh uniform te, \ul leh pawimawh
JULY 2016
JULY 2016
Thutlukna ka siam ta a: an
tih theih loh tura an rilru tihah
tur ringawt chuan ka harsatna
hi a theih chhung chu ka fight
dawn a ni, tiin.
Chumi zan chuan mahni
inkhawngaihna \angkai lo zet
chuan min bei zankhua a. Ka
\hiante aia vanduai bik riau
hian ka inhria a. Beidawnna
leh nun hahthlak tihna hian
min bei mup mup ni ber hian
ka hria. A chang chuan
Pathian ka dem a, ka vui em
em a. Hetiang teh hrepa
rethei tur ringawt te chuan
engati nge min lo piantir, tiin
Pathian ka chhuahchhal \hin.
Ka pian hlim khan lo thi daih
zawk ila, tiin ka ngaihtuah
hial \hin. Ka nu leh pa ka dem
ngam lo na a, ka pian ni
er awh ka d em thun g.
Pathian rorel dan hi fair lo
ka ti em em a, retheihna leh
harsatna tinreng tuar tur
ringawta piang niin ka inhria
a. Ka hriat tham lek hian 'A
fair lo!' tiin ka phun chhuak
fo \hin. A tawi zawngin
'Thih daih ka chak thin' tiin
sawi ila, a kimin a dik deuh
berin ka hria.
10
JULY 2016
11
JULY 2016
12
www.mizoramsynod.org
JULY 2016
13
Biangbiakna
LALZARA KAWMNA
Lalzara s/o Lalhruaitluanga Ralte, kum
2016 MBSE hnuaia Class XII-a Science Streama Mizoram pum puia pangana chu Kristian
Naupang Chanchinbuin a kawm a. Kan
inkawmna chu i lo ngaithla ang u.
KN Kristian Naupang
LZ Lalzara
KN - I pian ni leh thla min
hrilh thei em?
LZ - August ni 24, 1997.
KN - Tute nge i nu leh i
pate?
LZ - Ka pa chu Lalhruaitluanga Ralte a ni a, ka nu
chu Rammuanpuii a ni.
KN - Pianpui unau eng zat
nge i neih?
LZ - Farnu pahnih Bonita
Lalmuanawmi leh Rinsangi.
KN - I nu leh i paten eng hna
nge an thawh?
LZ - Ka pa hian Synod Press
Manager hna a thawk a, ka nu
chuan hna a thawk lo.
JULY 2016
14
www.mizoramsynod.org
JULY 2016
15
JULY 2016
16
LZ - Inkhawm hi ka ngai
pawimawh em em a.
Chawlhni bakah Nilai zan leh
Inrinni zanah pawh ka
inkhawm deuh ziah a ni.
K|P-ah erawh chuan ka
inkhawm tlem a, chawlh lai
a nih erawh chuan ka
inkhawm ziah thung. Sunday
School-ah te, tleirawl
inkhawmah te leh KTP-ah te
pawh chanvo ka nei ve zeuh
zeuh a ni.
KN - Mamit khuaa pa eisual
chhungkaw pakhat, mang
\helh mai sunna atana Sap
\awnga i thu ziah kha zirlai
tam takin inthawn darhin an
lo chhiar a, thiam an ti hle
mai che a. Article emaw,
poem lampang emaw i ziak
tawh \hin em ni?
JULY 2016
17
JULY 2016
18
JULY 2016
19
JULY 2016
tlakchhamte mi phuhruksak a
duh \hin bawk. Isua kan biak
tam poh leh Pathian fa kan
nihna (identity) kan chiang
tawlh tawlh a, sual kan kalsan
deuh deuh va, kan thinlung a
lawm deuh deuh va, chu
chuan kan hmel pawh a ti\ha
tawlh tawlh \hin a ni.
Isua aw chu hmangaihna
leh khawngaihnain a khat a,
a rawn biak che chuan
nangmahah thlamuanna i nei
ngei ang. Isua chuan kan
chhungrilah Bible thu
hmangtein min rawn be \hin
a, mumangah te, thil siamah
te, mi dang hmang te pawhin
min rawn be \hin a ni. Pathian
chuan tihluihna leh hlauhna
hmangin emaw min be ngai
lo. Kan duhthlanna thiang tak
hmang turin min duh \hin.
|hian \ha tak Isua kan
kawm chuan amah rin min
zirtir \hin a, amah ring tur
chuan Pa Pathian nihna min
hriat chiantir \hin. Entir nan,
Lazara a damloh thu Isuan a
hriat khan a tlawh mai lo va,
a thih hnuah a va kal zawk a.
Marthi te unau chuan Isua lo
kal har lutuk chu hriat thiam
20
JULY 2016
21
ISUA DANGLAMNA
Alexander-a te, Ceasar-a te leh Hannibal-a ten
khawvel an hneh a, \hian an nei lo. Isua erawh chuan
hmangaihnain ram a din a. Mi nuai tam takin a tan
nun an hlan a. Hnehtu dangte tih theih loh thinlung
lam a hneh thin.
www.mizoramsynod.org
JULY 2016
22
JULY 2016
23
John Lennon
Marilyn Monroe
www.mizoramsynod.org
JULY 2016
24
JULY 2016
Psychologist-te chuan
ngawl veina (addiction) hi
mahni chkna thunun theih
lohna a ni, an ti. Hei hian
thluak lam a nghawng avangin
rilru leh taksa lam natna a
thlen an ti. China sawrkar
chuan smartphone addict hi
rilru natna (Demensia)-ah an
puh hmiah. Hemi avang hian
mi beidawng (depression) an
tam a, chu chuan a hrin chu
mahni intihhlum duhna a ni,
an ti. Depression chu beiseina
nei lo, eng mah ti thei lova
inhria, hlutna nei lova inhriate
an ni. WHO chuan India hi
depression tamna ber ramah
(The most depression nation)
a puang a, depression rate
36% a ni, an ti. 'Nun ruak'
an tam a, mahni inthunun
chunga nun hman thiam a
pawimawh takmeuh a ni.
Eng bawihah mah ka inphal
lo, tiin Paulan a sawi (1 Kor.
6:12).
Selfie thih phah an awm
ta zeuh zeuh. Thingkung leh
in chung sanga mahni thla lak
tuma chesualte pawh sawi tur
an awm. April, 2016 khan
\hian zathum rail kawnga
25
JULY 2016
26
JULY 2016
27
K.L. Sawmtea
Chhiahtlang Venghlun
zawhna
JULY 2016
28
Lalremmawia
* Naupang hi kum 6
hnuai lam an nih lai hi kut
an intihpem leh an
intihkan palh nasat ber hun
lai a ni.
kha mi tluklehdingawn
sanghnih aia tam (over 2
trillion)-in an en tawh a,
khawvela video entu ngah
ber a ni.
* James Hargreaves-a,
Spinning Jenny (La kaihna
khawl) siam chhuaktu kha
la kai \hin, rethei ve tak
mai a ni a. A khawl siam
chhuah thar pawh chu a
fanu Jenny hming chawia
a phuah a ni. Mahse, kuta
la kai \hin mi dangte
chuan, a khawl avang
chuan hnathawh tur an
nei
Rubiks Cube
www.mizoramsynod.org
JULY 2016
29
* Hmeichhe naupang
lehkhabu ziaktu naupang
ber chu Dorothy Straighti, Washington, DC, USA-a
mi, May ni 25, 1958-a piang
a ni. A lehkhabu ziah chu
How the World Began
(Engtin nge khawvel a lo
awm \an) tih a ni a, kum 4
mi a nih lai, kum 1962-a a
ziah a ni a, Pantheon
Books-in August 1964
khan a chhuah.
* Mechanical computer
siam chhuaktu Charles
Babbage-a kha a computer
siam chhuah tur a
ngaihtuah \an lai khan
kum 19 mi chauh a ni.
JULY 2016
30
HMUTHEITUA
Hmaswnna hmanraw lo piang
zngah cell phone hi a \angkai berte
znga mi a ni ngei ang. Mi tam berin
\ang-kai taka an hman laiin,
changkng lo deuh deuh, hmang
thiam lo fe fe ka hmu hnem mai.
Chng mite chuan
1. Biak inah, inkhwm laitein mi
dang nna inbiak nn an hmang.
2. Program pawimawh hman
laiin WhatsApp an lo khawih.
3. Lehkha zir \hulhin games an
lo khl.
4. An \hianten \hahnemngai taka
hna thawh laiin, thawk ve lovin
phone an lo khawih.
5. An bulah mite ngaihsak hauh
lovin phone nn an inkwm.
6. Mut hun tawhah phone
khawihin rei fe fe an meng.
7. Pathian aiin an phone nn an
inkwm zing zwk.
Ka naute u, inkhwm lai m hi
chuan phone khawih tawh suh ula,
programme pawimawha in awm ve
a nih chuan phone lo khawih tawh
suh ang che u. Lehkha zir hunah
phone khawih ngai suh ula, in bula
awmte aia phone in ngaihsak zwk
chuan i bula awm nawn an chak lo
mai ang.
JULY 2016
31
JULY 2016
32
ZAWNCHHUAH
M
S
O
D
O
M
D
T
N
A
E
I
Z
D
A
Z
O
A
B
P
L
O
M
V
D
N
N
N
Z
T
A
E
I
T
A
O
A
O
S
R
S
I
F
K
R
R
K
B
T
O
U
A
J
B
A
G
U
K
R
N
R
T
E
H
R
E
B
A
L
S
E
H
A
I
N
I
N
E
V
I
J
T
K
A
L
V
A
R
I
P
N
A
G
L
R
I
K
A
S
E B O
Z I A
B R K
A O M
E O R
N M A
H O R
F V U
I N A
T
G
R
E
B
T
J
A
I
A
E
B
U
S
E
O
L
K
H G
D E
A R
K I
V Z
A I
R M
D O
E U
I
K
L
S
J
U
B
A
H
N
O
I
N
O
I
Z
E
G
www.mizoramsynod.org
JULY 2016
33
CROSSWORD
1
3
4
5
Z
V
U
A
A
M
N
U
Z U R
A
N
F
G
A
K
A N G L A I
S
R U K R U
F
A
N
U I H H M A N G
P
H
A N A U
P
M
L
I
A W L P H E
R
A CHHUK : 1. Isuan
zeng a tihdam hnenah hei
hi la turin a hrilh (8); 2.
Lehlama \ang ta; thil
danga chang ta (5); 3.
Taksa khawnvar (3);
4. Hetiang kan nih theih
nan khawvelah Isua a lo
kal (8); 7. Miriami nu\a
pakhat (5); 8. Juda lal (3).
www.mizoramsynod.org
JULY 2016
34
www.mizoramsynod.org
JULY 2016
35
A chunga lemziak chi hnih khi ngun takin en la, a inan lohna chi ruk
a
hmu thei rawh.
A hnuaiah hian a chhanna lo ziak la:
1...................................................................................................
2 ................................................................................................
3.................................................................................................
4..................................................................................................
5.................................................................................................
6.................................................................................................
www.mizoramsynod.org
JULY 2016
36
www.mizoramsynod.org