Professional Documents
Culture Documents
Kinh Chuyển Pháp Luân
Kinh Chuyển Pháp Luân
Kinh Chuyển Pháp Luân
Dhammapakra
Mn Qu Php
Knh biu:
Nhn dp ngy l shapj Rm Thng Su gi l Ngy c-Php-Bo, con xin knh
dng bn dch bi Kinh Chuyn-Php-Lun c phn gii thch tm tt ny gi l Php
th.
Con xin thnh knh dng phn php th thanh cao ny n ng b, Cha m, Thy t v
nhng bc n nhn t kip hin ti cho n v lng kip trong qu kh, cng tt c
chng-sinh nht l ph thn, mu thn, b con thn bng quyn thuc, bn hu
Knh xin qu v pht sinh thin tm hoan h phn php th thanh cao ny, cu mong
cho tt c qu v thot khi mi cnh kh, c an lc lu di, nht l to duyn lnh
mong gii thot kh t sinh lun hi trong 3 gii 4 loi.
Pht-Lch 2557/2013
Cha T Bu-Long
T Khu H Php
Dhammanand Upsik
Li Ng
Ba Ngy Lch S Trng i Trong Pht-Gio
Theo truyn thng Pht-Gio-Nguyn-Thu c 3 ngy lch s trng i nh sau:
Ngy rm thng t (m-lch) c 3 s kin lch s trng i trng hp theo thi gian khc
nhau:
* c-B-tt Chnh-ng-Gic Siddhattha n-sinh kip cht,
* c-B-tt Chnh-ng-Gic Siddhattha tr thnh c-Pht-Chnh-ng-Gic c
danh hiu l c-Pht Gotama,
* c-Pht Gotama tch dit Nit-bn.
Ngy rm thng su (m-lch), c-Pht Gotama ln u tin thuyt php bi kinhDhammacakkappavatanasutta: Kinh Chuyn-Php-Lun,
Ngy rm thng ging (m-lch), i-hi ch Thnh-A-ra-hn 1.250 v ln u.
1- Ngy rm thng t (m-lch) c 3 s kin lch s trng i theo thi gian nh sau:
* Ngy rm thng t, c-B-tt Chnh-ng-Gic Siddhattha n-sinh kip cht, ti
khu vn Lumbin (nay thuc phn t nc Nepal),
* Ngy rm thng t, c-B-tt Chnh-ng-Gic Siddhattha trn 35 tui, chng c
thnh c-Pht-Chnh-ng-Gic c danh hiu l c-Pht Gotama, ti khu rng Uruve,
(nay gi l Bodhgay, nc n ).
c-Pht Gotama c s tinh tn khng ngng ngy m thuyt php t chng sinh:
nhn-loi, ch-thin, ch phm-thin rng r trn 45 nm.
* Ngy rm thng t, c-Pht Gotama trn 80 tui, tch dit Nit-bn gi l Khandhaparinibbna: Ng-un-Nit-bn, gii thot kh t sinh lun hi trong tam-gii, ti khu rng
Kusinr (nc n ).
2 - Ngy rm thng su (m-lch), trn ng 2 thng sau khi tr thnh c-PhtChnh-ng-Gic, chp thun li thnh cu ca v i-Phm-thin Sahampati, c-Pht
Gotamang i n khu rng phng sinh nai gi l Isipatana, gn kinh thnh Braas, ni
c nhm 5 t-khu l Ngi i-Trng-lo Koaa, Ngi i-c Vappa, Ngi ic Bhaddiya, Ngi i-c Mahnma, Ngi i-c Assaji.
Vo bui chiu ngy rm thng 6 y, mt tri sp ln hng Ty, mt trng mc
hng
ng,
c-Pht
Gotama
ln
u
tin
thuyt
php
bi kinh Dhammacakkappavatanasutta: Kinh Chuyn- Php-Lun, t nhm 5 t-khu y.
Sau khi nghe c-Pht Gotama thuyt ging xong bi kinh Chuyn-Php-Lun ny xong,
nhm 5 t-khu pht sinh thin-tm v cng hoan h trong li dy ca c-Pht.
Rm thng su,
Pht-Lch 2557/2013
Cha T Bu-Long,
Q.9, Tp. H-Ch-Minh.
(Dhammacakkappavattanasutta nihita)
Bi Kinh Chuyn-Php-Lun
(Dhammacakkappavattanasutta)
Ngha K Khai Kinh Chuyn-Php-Lun
Bhikkhna pacavaggna...
V i-Phm-thin Sa-ham-pa-ti,
Thnh cu c-Pht, thuyt php sinh,
c-Pht i bi nhn li cu thnh
Thuyt php ging gii php t Thnh-,
Chnh php cao thng chng ng Nit-bn
T chng sinh, nhm nm t-khu
Ti khu rng rm, ni phng sinh nai
Tn gi l I-si-pa-ta-na,
Mong s li ch cho ton chng-sinh,
Lng nghe bi kinh Chuyn-Php-Lun ny,
Thnh tu kt qu ci ngi, ci tri,
Nit-bn tch tnh an lc tuyt i
Chng ti tng kinh Chuyn-Php-Lun y.
10
T Thnh-
1- Kh-Thnh- (Dukkha ariyasacca)
- Ny ch T-khu! Kh-Thnh- l chn-l m bc Thnh-nhn chng ng, l:
* Ti sinh l kh, gi l kh, bnh l kh, cht l kh.
* Phi gn gi, thn cn vi ngi khng thng yu l kh.
* Phi xa la ngi thng yu l kh.
11
Thnh- pht sinh, nh sng tr-tu (loka) dit mn v-minh che n Kh-Thnh-
pht sinh n vi Nh-Lai trong mi php Kh-Thnh-, m trc y, khi cha thnh
Pht, Nh-Lai cha tng c nghe, cha tng c bit rng: Tht-tnh tt c cc
php, sc-php, danh-php trong tam-gii, ngoi tr tm tham-i ra (v tham-i l Nhnsinh-Kh-Thnh-), u l Kh-Thnh-.
1.2- Tr-Tu Hnh Phn S Bit Kh-Thnh- (Kiccaa)
- Ny ch T-khu! Tu nhn pht sinh, tr-tu-thin-tu, tr-tu sng sut..., tuminh,... nh sng tr-tu pht sinh n vi Nh-Lai, trong mi php Kh-Thnh, m t trc khi cha thnh Pht, Nh-Lai cha tng c nghe, cha tng c bit
rng: Tht-tnh cc php (danh-php, sc-php) Kh-Thnh- y l php nn bit r
bng tr-tu-thin-tu tam-gii.
1.3- Tr-Tu Thnh Hon Thnh Xong Phn S Bit Kh-Thnh- (Kataa)
- Ny ch T-khu! Tu nhn pht sinh, tr-tu-thin-tu, tr-tu sng sut..., tu
minh,... nh sng tr-tu pht sinh n vi Nh-Lai, trong mi php Kh-Thnh-, m
t trc khi cha thnh Pht, Nh-Lai cha tng c nghe, cha tng c bit
rng: Tht-tnh tt c cc php (danh-php, sc-php) Kh-Thnh- y l php nn
bit, th bit r bng 4 Thnh-o-tu ri.
2- Tam-Tu-Lun Trong Nhn-Sinh-Kh-Thnh-
2.1- Tr-Tu Hc Bit Nhn-Sinh-Kh-Thnh- (Saccaa)
- Ny ch T-khu! Tu nhn thy r tham-i l Nhn-sinh-Kh-Thnh- pht sinh,
tr-tu-thin-tu thy r tht-tnh ba loi tham-i l Nhn-sinh-Kh-Thnh- pht sinh,
tr-tu sng sut thy r 108 loi tham-i l Nhn-sinh-Kh-Thnh- pht sinh, tuminh thy r, thu sut Nhn-sinh-Kh-Thnh- pht sinh, nh sng tr-tu dit mn
v-minh che n Nhn-sinh-Kh-Thnh- pht sinh n vi Nh-Lai, trong mi php
Nhn-sinh-Kh-Thnh-, m t trc khi cha thnh Pht, Nh-Lai cha tng c
nghe, cha tng c bit rng: Tht-tnh 3 loi tham-i y l Nhn-sinh-Kh-Thnh.
2.2- Tr-Tu Hnh Phn S Dit Nhn-Sinh Kh-Thnh- (Kiccaa)
- Ny ch T-khu! Tu nhn pht sinh, tr-tu-thin-tu, tr-tu sng sut..., tu
minh,... nh sng tr-tu pht sinh n vi Nh-Lai, trong mi php Nhn-sinh-KhThnh-, m t trc khi cha thnh Pht, Nh-Lai cha tng c nghe, cha tng c
bit rng: Tht-tnh ba loi tham-i l Nhn-sinh-Kh-Thnh- y l php nn dit bng
tr-tu-thin-tu tam-gii.
2.3- Tr-Tu Thnh Hon Thnh Phn S Dit Nhn-Sinh-Kh-Thnh- (Kataa)
13
17
19
20
- Ny ch T-khu! Khi no tr-tu-thin-tu thy r, bit r tht-tnh ca t Thnh theo tam-tu-lun (tr-tu-hc, tr-tu-hnh, tr-tu-thnh) thnh 12 loi tr-tu hon
ton trong sng thanh tnh pht sinh n vi Nh-Lai
- Ny ch T-khu! Khi y, Nh-Lai dng dc khng nh truyn dy rng: Nh-Lai
chng c thnh c-Pht-Chnh-ng-Gic v thng trong ton ci th gii chngsinh nhn-loi, vua cha, Sa-mn, B-la-mn, ch-thin, Ma-vng, Phm thin c thy.
T Thnh- theo Tam-tu-lun l th no?
Tam-tu-lun l 3 loi tr-tu lun chuyn theo tun t trong t Thnh- l:
1- Saccaa: Tr-tu-hc trong t Thnh-,
2- Kiccaa: Tr-tu-hnh phn-s trong t Thnh-,
3- Kataa: Tr-tu-thnh hon thnh xong phn s trong t Thnh-.
Ging Gii
1- Saccaa: Tr-Tu-Hc Trong T Thnh-
Hnh gi thc-hnh php-hnh-thin-tu, iu trc tin cn phi hc v phn phphcca t Thnh-, l 4 tr-tu-hc trong t Thnh- cho hiu r cc chi php ca mi
Thnh- nh sau:
1.1- Tr-Tu-Hc Trong Kh-Thnh-
Tr-tu-hc trong Kh-Thnh- l hc v ng-un-chp-th
(pacupadnakkhandha)ngha l ng-un l i-tng ca 4 php-chp-th (tham-dcchp-th, t-kin-chp-th, php-thng-hnh-chp-th,ng-kin-chp-th).
Ng-un-chp-th c 5 un l:
1- Sc-un-chp-th l 28 sc-php, l i-tng ca php-chp-th.
2- Th-un-chp-th l th tm-s ng sinh vi 81 tam-gii-tm, l i-tng
caphp-chp-th.
3- Tng-un-chp-th l tng tm-s ng sinh vi 81 tam-gii-tm, l itng ca php-chp-th.
4- Hnh-un-chp-th l 50 tm-s (tr th v tng tm-s) ng sinh vi 81 tamgii-tm, l i-tng ca php-chp-th.
5- Thc-un-chp-th l 81 tam-gii-tm, l i-tng ca php-chp-th.
* Mi tm pht sinh chc chn c mt s tm-s ng sinh vi tm y, nn c 4 un
pht sinh:
- Tm y thuc v thc-un,
- Th tm-s ng sinh vi tm y thuc v th-un,
- Tng tm-s ng sinh vi tm y thuc v tng-un,
- S tm-s cn li ng sinh vi tm y thuc v hnh-un.
- V vatthurpa l ni nng nh ca tm vi tm-s y pht sinh thuc v sc-un.
* i vi tt c chng-sinh tr trong 11 ci dc-gii v ch phm-thin tr trong 15 ci
sc-gii (tr ci tri V-tng-thin) u c ng-un.
21
23
qu v Nit-bn. Nit-bn y gi lSuatanibbna: Chn-khng-Nit-bn l Nitbn hon ton v-ng, khng phi ta, khng phi ca ta.
Nhng Nit-bn ny u thuc v Dit-Kh-Thnh- m bc Thnh nhn chng
ng.
1.4- Tr-Tu-Hc Trong Php-Hnh Dn n Dit-Kh-Thnh-
Tr-tu-hc trong Php-hnh dn n Dit-Kh-Thnh- l hc v php-hnh-Btchnh-o.
Bt-chnh-o c 8 chnh:
1- Sammdihi: Chnh-kin l tr-tu chn-chnh, tr-tu-thin-tu chng ng chnl t Thnh-,
2- Sammsakappa: Chnh-t-duy l t duy chn-chnh, c 3 php:
- T duy thot ra khi ng-dc (sc-dc, thanh-dc, hng-dc, v-dc, xc-dc).
- T duy khng lm kh mnh, kh ngi,
- T duy khng lm hi mnh, hi ngi.
3- Sammvc: Chnh-ng l li ni chn-chnh c 4 iu:
- Khng ni di,
- Khng ni li chia r,
- Khng ni li th tc,
- Khng ni li v ch.
4- Sammkammanta: Chnh-nghip l ngh nghip chn-chnh c 3 iu:
- Khng st sinh,
- Khng trm cp,
- Khng t dm.
5- Samm-jva: Chnh-mng l nui mng chn-chnh, trnh xa cch sng t-mng do
thn hnh c-nghip, khu ni c-nghip.
6- Sammvyma: Chnh-tinh-tn l tinh tn chn chnh c 4 php:
- Tinh tn ngn c php khng cho sinh,
- Tinh tn dit c php pht sinh,
- Tinh tn lm cho thin php cha sinh, c pht sinh,
- Tinh tn lm tng trng thin php pht sinh.
7- Sammsati: Chnh-nim l nim chn chnh, c 4 php-hnh t-nim-x:
- Thn-nim-x: Thn l i-tng ca chnh- nim, tr-tu-tnh-gic,
- Th-nim-x: Th l i-tng ca chnh- nim, tr-tu-tnh-gic,
- Tm-nim-x: Tm l i-tng ca chnh-nim, tr-tu-tnh-gic,
- Php-nim-x: Php l i-tng ca chnh-nim, tr-tu-tnh-gic.
24
8- Sammsamdhi: Chnh-nh l nh-tm chn-chnh trong 4 hoc 20 Thnh-otm v 4 hoc 20 Thnh-qu-tm thuc v siu-tam-gii-tm, c i-tng Nit-bn siutam-gii.
Bt-chnh-o l 8 loi tm-s:
* Chnh-kin l tr-tu tm-s ,
* Chnh-t-duy l hng-tm tm-s,
* Chnh-ng l chnh-ng tm-s ,
* Chnh-nghip l chnh-nghip tm-s,
* Chnh-mng l chnh-mng tm-s,
* Chnh-tinh-tn l tinh-tn tm-s,
* Chnh-nim l nim tm-s,
* Chnh-nh l nht-tm tm-s.
8 loi tm-s ny gi l bt-chnh-o ch cng ng sinh vi 8 hoc 40 siu-tam-giitm c i-tng Nit-bn siu-tam-gii m thi, bi v trong bt-chnh-o c 3 titchtm-s (viraticetasika): chnh-ng, chnh-nghip, chnh-mng thuc v loi niyata
ekatocetasika, 3 tm-s c nh ch cng ng sinh vi 8 hoc 40 siu-tam-gii-tm c
i-tng Nit-bn siu-tam-gii m thi.
* Chnh-ng tm-s, chnh-nghip tm-s, chnh-mng tm-s l 3 tit-ch tms thuc v loi aniyatayogcetasika: bt-nh tm-s cn thuc loi nnkadci: mi tm-s
ring r ng sinh vi 8 dc-gii-i-thin-tm, bi v mi tm-s ny c mi i tng
khc nhau.
Bt-Chnh-o TheoTam-Gii V Siu-Tam-Gii
Bt-chnh-o c 8 chnh m mi chnh c nhiu loi, phn bit bt-chnh-o tamgiiv bt-chnh-o siu-tam-gii nh sau:
* Chnh-kin (Sammdihi) l tr-tu chn chnh thy ng, bit ng c 5 loi:
1- Kammassat sammdihi: Chnh-kin-s-nghip l tr-tu thy ng, bit ng
thin- nghip v c-nghip m ta to ri l thuc ca ring ta, ch c ta l ngi tha
hng qu an lc ca thin-nghip v chu qu kh ca c- nghip y m thi.
2- Vipassan sammdihi: Chnh-kin-thin-tu l tr-tu-thin-tu-tam-gii
(lokiyavipassan)
thy r, bit r s sinh, s dit ca danh-php, sc-php, nn hin r 3 trng-thi-chung:
trng-thi-v-thng, trng-thi-kh, trng-thi-v-ng ca danh-php, sc-php.
3- Maggasammdihi: Chnh-kin-Thnh-otu l tr-tu-thin-tu-siu-tam-gii (lokuttara- vipassan) chng c Thnh-o-tu c itng Nit-bn siu-tam-gii.
25
Trong 3 loi chnh-ng ny, chnh-ng li-ni v chnh-ng tc- thuc v tam-gii.
Chnh-ng tit-ch ng sinh vi 4 Thnh-o-tm v 4 Thnh-qu-tm thuc v siu-tamgii.
Chnh-ng l chnh-ng tm-s (samm-vccetasika) ng sinh vi 8 i-thintm, 4 Thnh-o-tm v 4 Thnh-qu-tm.
* Nu khi chnh-ng tm-s ng sinh vi tam-gii tm y th chnh-ng thuc v tamgii.
* Nu khi chnh-ng tm-s ng sinh vi 4 Thnh-o-tm v 4 Thnh-qutm thchnh-ng thuc v siu-tam-gii.
* Chnh-nghip (Sammkammanta) l ngh nghip chn-chnh c 3 loi:
1-Kriy sammkammanta: Chnh-nghip hnh- ng l hnh ng thin-nghip em li
s li ch, s tin ho, s an lc lu di n cho mi ngi, mi chng-sinh.
2- Cetan sammkammanta: Chnh-nghip tc- l tc- thin-tm trnh xa t-nghip:
- Trnh xa s st-sinh,,
- Trnh xa s trm-cp,
- Trnh xa s t-dm.
3- Virati sammkammanta: Chnh-nghip tit-ch l tit-ch tm-s trnh xa t-nghip,
khi ang thc hnh php-hnh-thin-tu.
Trong 3 loi chnh-nghip ny, chnh-nghip hnh-ng v chnh-nghip tc- thuc
v tam gii.
* Chnh-nghip tit-ch ng sinh vi 4 Thnh-o-tm v 4 Thnh-qu-tm thuc
vsiu-tam-gii.
Chnh-nghip l chnh-nghip tm-s (sammkammantacetasika) ng sinh vi 8
i-thin-tm, 4 Thnh-o-tm v 4 Thnh-qu-tm.
* Nu khi chnh-nghip tm-s ng sinh vi tam-gii-tm y th chnh-nghip thuc v
tam-gii.
* Nu khi chnh-nghip tm-s ng sinh vi 4 Thnh-o-tm v 4 Thnh-qutm thchnh-nghip thuc v siu-tam-gii.
* Chnh-mng (Samm-jva) l nui mng chn-chnh c 2 loi:
1- Viriya samm-jva: Chnh-mng tinh-tn l tinh tn nui mng chn-chnh, t b
cch sng t-mng do thn hnh c-nghip, khu ni c-nghip.
27
2- Virati samm-jva: Chnh-mng tit-ch l tit-ch tm-s trnh xa cch sng tmng, khi ang thc hnh php-hnh-thin-tu.
Trong 2 loi chnh mng ny, chnh-mng tinh-tn thuc v tam gii.
* Chnh-mng tit-ch ng sinh vi 4 Thnh-o-tm v 4 Thnh-qu-tm thuc
v siu-tam-gii.
Chnh-mng l chnh-mng tm-s (samm-jvacetasika) ng sinh vi 8 i-thintm, 4 Thnh-o-tm v 4 Thnh-qu-tm.
* Nu khi chnh-mng tm-s ng sinh vi tam-gii-tm y th chnh-mng thuc v
tam-gii.
* Nu khi chnh-mng tm-s ng sinh vi 4 Thnh-o-tm v 4 Thnh-qutm thchnh-mng thuc v siu-tam-gii.
* Chnh-tinh-tn (Sammvyma) l tinh-tn chn chnh, c 4 iu:
- Tinh tn ngn c php khng cho sinh,
- Tinh tn dit c php pht sinh,
- Tinh tn lm cho thin php cha sinh, c pht sinh,
- Tinh tn lm tng trng thin php pht sinh.
Chnh-tinh-tn l tinh-tn tm-s (viriya-cetasika) ng sinh vi 8 i-thin-tm, 8
i-duy-tc-tm, 5 sc-gii-thin-tm, 5 sc-gii-duy-tc-tm, 4 v-sc-gii-thin-tm, 4
v-sc-gii-duy-tc-tm, 4 Thnh-o-tm, 4 Thnh-qu-tm.
* Nu khi tinh-tn tm-s ng sinh vi tam-gii-tm th chnh-tinh-tn y thuc v
tam-gii.
* Nu khi tinh-tn tm-s ng sinh vi 4 Thnh-o-tm v 4 Thnh-qu-tm th chnhtinh-tn thuc v siu-tam-gii.
* Chnh-nim (Sammsati) l nim chn-chnh trong 4 php-hnh t-nim-x:
1- Thn-nim-x: Thn l i-tng ca chnh-nim, tr-tu-tnh-gic,
2- Th-nim-x: Th l i-tng ca chnh-nim, tr-tu-tnh-gic,
3- Tm-nim-x: Tm l i-tng ca chnh-nim, tr-tu-tnh-gic,
4- Php-nim-x: Php l i-tng ca chnh-nim, tr-tu-tnh-gic.
Chnh-nim l nim tm-s (saticetasika) ng sinh vi 8 i-thin-tm, 8 i-duytc-tm, 5 sc-gii-thin-tm, 5 sc-gii-duy-tc-tm, 4 v-sc-gii-thin-tm, 4 v-scgii-duy-tc-tm, 4 Thnh-o-tm, 4 Thnh-qu-tm.
* Nu khi nim tm-s ng sinh vi tam-gii-tm y th chnh-nim thuc v tamgii.
28
29
* Cng ng thi, Nhn-sinh-Kh-Thnh- l tham-i l php m tr-tu-hnh phns nn dit (pahtabba) tham-i, Nhn-sinh-Kh- vi tr-tu-thin-tu-tam-gii, ri
c lun chuyn n tr-tu-thnh phn-s dit xong (pahna) Nhn-sinh-KhThnh-vi Thnh-o-tu thuc v tr-tu-thin-tu-siu-tam-gii c i-tng Nitbn siu-tam-gii.
* Cng ng thi, Dit-Kh-Thnh- l Nit-bn l php m tr-tu-hnh phn-s
nn chng-ng (sacchiktabba) Nit-bn-tng-thi l Dit-Kh- vi tr-tu-thin-tutam-gii, ri c lun chuyn n tr-tu-thnh phn-s chng-ng
xong (sacchikata)Nit-bn, Dit-Kh-Thnh- vi Thnh-o-tu thuc v tr-tuthin-tu-siu-tam-gii c i-tng Nit-bn siu-tam-gii.
* Cng ng thi, php-hnh dn n Dit-Kh-Thnh- l bt-chnh-o l php
mtr-tu-hnh phn-s nn tin hnh (bhvetabba) bt-chnh-o, php-hnh-DitKh-, vi tr-tu-thin-tu-tam-gii, ri c lun chuyn n tr-tu-thnh phn-s
tin hnh xong (bhvita) php-hnh dn n Dit-Kh-Thnh- vi Thnh-otu thuc vtr-tu-thin-tu-siu-tam-gii c i-tng Nit-bn siu tam-gii, hon
thnh 4 phn-s l:
* Kh-Thnh- l php nn bit, th bit xong vi Thnh-o-tu,
* Nhn-sinh-Kh-Thnh- l php nn dit, th dit xong vi Thnh-o-tu,
* Dit-Kh-Thnh- l php nn chng ng, th chng ng xong vi Thnh-otu,
* Php-hnh dn n Dit-Kh-Thnh- l php nn tin hnh, th tin hnh xong
viThnh-o-tu.
Trong 4 tr-tu-thnh hon thnh xong 4 phn-s trong t Thnh-, th tr-tuthnh phn-s tin hnh xong php-hnh bt- chnh-o Dit-Kh-Thnh l chnh yu, cn li 3 tr-tu-thnh phn-s trong mi Thnh- kia cng c hon
thnh xong mi phn-s ng thi cng mt lc khng trc, khng sau.
31
4 tr-tu-thnh hon thnh xong 4 phn-s trong t Thnh- thuc v Php-thnhPht-gio (paivedhassana).
V d: Mt n du thp sng trong m ti c 4 s vic xy ra cng mt lc, khng
trc khng sau:
* nh sng to ra,
* Bng ti bin mt,
* Du hao dn,
* Tim chy dn,
4 s vic ny xy ra ng thi cng mt lc, khng trc khng sau.
Cng nh vy, 4 tr-tu-hnh phn-s, v 4 tr-tu-thnh hon thnh xong phn-s
trong t Thnh- c hon thnh xong ng thi, cng mt lc, khng trc khng sau.
Quan H Nhn Qu Ca Tam-Tu-Lun
Quan h t qu n nhn, t nhn n qu
4 tr-tu-thnh trong t Thnh- chng ng chn-l t Thnh-, chng c 4
Thnh-o, 4 Thnh-qu v Nit-bn, l kt qu ca 4 tr-tu-hnh phn-s hon
thnh xongtrong t Thnh-.
4 tr-tu-hnh phn-s trong t Thnh- thc-hnh ng theo phn-s trong mi
Thnh-, l kt qu ca 4 tr-tu-hc trong t Thnh- hiu bit r mi chi php
ca mi Thnh-.
Nh vy, 4 tr-tu-hc trong t Thnh- hiu bit r cc chi php ca mi Thnh-
lm nn tng c bn, lm nhn pht sinh dn n qu l 4 tr-tu-hnh phn-s trong t
Thnh-ng theo phn-s ca mi Thnh-.
4 tr-tu-hnh phn-s trong t Thnh- hon thnh xong lm nhn pht sinh dn
n qu l 4 tr-tu-thnh trong t Thnh- chng ng chn-l t Thnh-, chng c
4 Thnh-o, 4 Thnh-qu v Nit-bn, dit-on-tuyt mi tham-i, mi phin no khng
cn d st, tr thnh bc Thnh-A-ra-hn, phm hnh cao thng hon thnh xong,
kip ny l kip cht, khng cn ti sinh kip no na, chc chn s tch dit Nit-bn, gii
thot kh t sinh lun hi trong tam-gii.
Vai Tr 4 Tr-Tu-Hnh V 4 Tr-Tu-Thnh
Trong 4 tr-tu-hnh phn-s trong t Thnh- giai on u, th tr-tu-hnh phns nn bit sc-php, danh-php tam-gii l kh- vi tr-tu-thin-tu tam-gii, ng
vai tr chnh yu, cn 3 tr-tu-hnh phn-s ca mi Thnh- kia cng c thnh tu
ng thi cng mt lc, khng trc khng sau.
32
33
34
36
* Nhn-sinh-Kh-Thnh- l tham-i l nhn pht sinh Kh-Thnh-, thami, lnhn dn dt ti sinh kip sau (tah ponobbhavik).
* Dit-Kh-Thnh- l Nit-bn khng thuc v qu ca mt nhn no c, bi
v,Nit-bn l php-v-vi (asakhatadhamma) l php hon ton khng c mt nhn-duyn
no cu to.
* Php-hnh dn n Dit-Kh-Thnh- l php-hnh bt-chnh-o l phphnh dn n chng ng Nit-bn, Dit-Kh-Thnh-.
Nh vy, php-hnh bt-chnh-o l php-hnh dn n chng ng Nit-bn, DitKh-Thnh-, khng phi l nhn pht sinh Nit-bn. Cho nn Nit-bn cng khng phi
l quca php-hnh bt-chnh-o.
Vy, Nit-bn ch l i-tng siu-tam-gii ca 4 Thnh-o-tm, 4 Thnh-qu-tm m
thi.
V d nm na rng:
Con ng dn n kinh
* Con ng v nh Bt-chnh-o l php-hnh dn n Dit-Kh-Thnh-.
* Kinh v nh Nit-bn l php Dit-Kh-Thnh-.
Con ng dn n kinh , ch khng phi l nhn pht sinh kinh .
Cng nh vy, Php-hnh dn n Dit-Kh-Thnh- l php-hnh bt-chnh-o l
php-hnh dn n chng ng Nit-bn, ch khng phi l nhn pht sinh Nit-bn.
[1]
B dhammapadagth th 216
* Php-Hnh-Trung-o
(Majjhimpaipad)
Php-hnh-trung-o (Majjhimpaipad) l mt php-hnh ch c trong Pht-gio m
thi, hon ton khng c ngoi Pht-gio.
Trong Kinh Dhammacakkappavattanasutta:([1]) Kinh Chuyn-Php-Lun m c-Pht
thuyt ging ln u tin, t nhm 5 t-khu: Ngi i-Trng-lo Koaa, Ngi
i-c Vappa, Ngi i-c Bhaddiya, Ngi i-c Mahnma, Ngi i-c
Assaji ti khu rng phng sinh nai gi Isipatana, gn kinh thnh Braas.
Hai Php Thp Hn
c-Pht thuyt ging rng:
- Ny ch T-khu! C hai php cc oan thuc v hai bin kin m bc xut gia khng
nn thc-hnh theo.
Hai php y nh th no?
38
1- Mt l vic thng th hng lc trong ng-dc do tm-tham-i hp vi thngkin, l php thp hn ca hng phm-nhn trong i, khng phi php-hnh ca bc
Thnh-nhn, khng em li s li ch, s an lc.
2- Hai l vic thng t p xc hnh kh mnh do sn-tm v c on-kin thuc v
php-hnh-kh-hnh ca ngoi o, khng phi php-hnh ca bc Thnh-nhn, khng
em li s li ch, s an lc.
Php-Hnh-Trung-o (Majjhimpaipad)
- Ny ch T-khu! Khng thin v hai php cc oan thuc v hai bin kin y, NhLai thc-hnh theo php-hnh-trung-o, nn chng ng chn-l t Thnh-
bng tr-tu siu-tam-gii, lm cho tu-nhn pht sinh; tr-tu-thin-tu siu-tam-gii pht
sinh lm vng lng mi phin-no; lm cho tr-tu siu-vit-thng-sut chn-l t
Thnh-, chng c 4 Thnh-o, 4 Thnh-qu v Nit-bn.
- Ny ch T-khu! Nh th no gi l php-hnh-trung-o m Nh-Lai chng ng
chn l t Thnh-, bng tr-tu siu-tam-gii, lm cho tu-nhn pht sinh; tr-tu-thintu siu-tam-gii pht sinh lm vng lng mi phin-no; lm cho tr-tu siu-vitthng-sut chn-l t Thnh-, chng c 4 Thnh-o, 4 Thnh-qu v Nit-bn.
- Ny ch T-khu! Php-hnh-trung-o l Thnh-o hp 8 chnh cao thng l
chnh-kin, chnh-t-duy, chnh-ng, chnh-nghip, chnh-mng, chnh-tinh-tn, chnh-nim,
chnh-nh.
- Ny ch T-khu! Php-hnh-trung-o l Thnh-o hp 8 chnh cao thng
ny, m Nh-Lai chng ng chn-l t Thnh-, bng tr-tu siu-tam-gii, lm cho
tu-nhn pht sinh; tr-tu-thin-tu siu-tam-gii pht sinh lm vng lng mi phin
no; lm cho tr-tu siu-vit-thng-sut chn-l t Thnh-, chng c 4 Thnh-o,
4 Thnh-qu v Nit-bn.
Trong bi kinh ny, c-Pht thuyt ging php-hnh-trung-o chnh l Thnh-o
hp 8 chnh cao thng l chnh-kin, chnh-t-duy, chnh-ng, chnh-nghip,
chnh-mng, chnh-tinh-tn, chnh-nim, chnh-nh.
Nh vy, 8 chnh ny chnh l 8 tm-s (cetasika) ng sinh vi 4 Thnh-o-tm, 4
Thnh-qu-tm c i-tng Nit-bn siu-tam-gii.
Tht ra, 4 Thnh-o-tm, 4 Thnh-qu-tm c 36 tm-s ng sinh. Trong 36 tm-s
y ch c 8 tm-s gi l bt-chnh-o nh sau:
1- Tr-tu tm-s gi l chnh-kin,
2- Hng-tm tm-s gi l chnh-t-duy,
3- Chnh-ng tm-s gi l chnh-ng,
4- Chnh-nghip tm-s gi l chnh-nghip,
5- Chnh-mng tm-s gi l chnh-mng,
39
40
Trong chi b kinh, phn 3 chi php, c-Pht thuyt ging v 3 php-hnh (paipad):
1- gh paipad: Php-hnh hng lc cc oan,
2- Nijjhmpaipad: Php-hnh kh hnh cc oan,
3- Majjhimpaipad: Php-hnh-trung-o.
c-Pht thuyt ging v php-hnh-trung-o rng:
- Ny ch T-khu! Php-hnh-trung-o l th no?
- Ny ch T-khu! Trong Pht-gio ny, t-khu:
1- L hnh-gi c tm tinh-tn khng ngng, c chnh-nim trc nhn, c tr-tu-tnhgic trc gic thy r, bit r thn trong phn thn-nim-x, dit tham-tm hi lng, v
dit sn-tm khng hi lng trong ng-un-chp-th ny,
2- L hnh-gi c tm tinh-tn khng ngng, c chnh-nim trc nhn, c tr-tu-tnhgic trc
gic thy r, bit r cc th trong phn th-nim-x, dit tham-tm hi lng, v
dit sn-tm khng hi lng trong ng-un-chp-th ny.
3- L hnh-gi c tm tinh-tn khng ngng, c chnh-nim trc nhn, c tr-tu-tnhgic trc gic thy r, bit r tm trong phn tm-nim-x, dit tham-tm hi lng, v
dit sn-tm khng hi lng trong ng-un-chp-th ny.
4- L hnh-gi c tm tinh-tn khng ngng, c chnh-nim trc nhn, c tr-tu-tnhgic trc gic thy r, bit r cc php trong phn php-nim-x, dit tham-tm hi
lng, v dit sn-tm khng hi lng trong ng-un-chp-th ny
Nh vy, phn u ca Php-hnh-trung-o l php-hnh-t-nim-x hoc phphnh-thin-tu, v phn cui ca Php-hnh-trung-o l bt-chnh-o hp 8 chnh
l 8 tm-s ng sinh vi 4 Thnh-o-tm, 4 Thnh-qu-tm c i-tng Nit-bn
siu-tam-gii.
Php-hnh-trung-o c 2 giai on:
1- Giai on u ca php-hnh-trung-o,
2- Giai on cui ca php-hnh-trung-o.
Php-hnh-trung-o l php-hnh dit tham- tm hi lng (abhijjh) v dit sntm bc mnh (domanassa) ng thi cng dit si-tm tm ti khng thy r, bit r thttnh ca sc-php, danh-php tam-gii, cho tr-tu-thin-tu pht sinh theo tun t
t tr-tu-thin-tu tam-gii cho n tr-tu-thin-tu siu-tam-gii gm c 16 loi tr-tuthin-tu.
1- Giai on u Ca Php-Hnh-Trung-o,
41
* Giai on u ca php-hnh-trung-o l hnh-gi thc-hnh php-hnh-t-nimxhoc php-hnh-thin-tu pht sinh tr-tu t tr-tu th nht gi
lNmarpaparicchedaa: Tr-tu thy r, bit r, phn bit r tht-tnh ca mi scphp, mi danh-php tam-gii ng theo chn-ngha-php u l php-v-ng, khng
phi ta, khng phi ngi, khng phi ngi nam, khng phi ngi n, v.v Tip theo
tr-tu-thin-tu pht sinh theo tun t,
n tr-tu-thin-tu th 4 gi l udayabbay-nupassana pht sinh, thy r, bit r
s sinh, s dit ca ca sc-php, danh-php tam-gii, nn hin r 3 trng-thi-chung:
trng-thi-v-thng, trng-thi-kh, trng-thi-v-ng ca sc-php, danh-php tam-gii.
V cc tr-tu-thin-tu tun t pht sinh cho n tr-tu-thin-tu th 13 gi
lGotrabhu-a: tr-tu-thin-tu chuyn tnh t dng phm-nhn sang dng Thnhnhn.Tr-tu-thin-tu ny c kh nng c bit tip nhn i-tng Nit-bn siu-tamgii, song tm vn cn dc-gii-i-thin-tm hp vi tr-tu.
l giai on u ca php-hnh-trung-o.
2- Giai on Cui Ca Php-Hnh-Trung-o,
* Giai on cui ca php-hnh-trung-o l hnh-gi chng c n tr-tu-thintu siu-tam-gii th 14 gi l Maggaa: Thnh-o-tu ng sinh vi Thnh-otm v tr-tu-thin-tu siu-tam-gii th 15 gi l Phalaa: Thnh-qu-tu ng sinh
vi Thnh-qu-tm, c i-tng Nit-bn siu-tam-gii.
4 Thnh-o-tm, 4 Thnh-qu-tm c i-tng Nit-bn siu-tam-gii. Khi y, chc
chn c bt-chnh-o hp 8 chnh: chnh-kin, chnh-t-duy, chnh-ng, chnhnghip, chnh-mng, chnh-tinh-tn, chnh-nim, chnh-nh l 8 tm-s ng sinh
vi 4 Thnh-o-tm, 4 Thnh-qu-tm y.
l giai on cui ca php-hnh-trung-o.
Kinh Dhammacakkappavattanasutta
42
43
45
Tht vy, * sc-ngi l 1 trong i-tng t-oai-nghi trong thn-nim-x thuc v scphp pht sinh do tm c s sinh, s dit, c 3 trng-thi-chung: trng-thi-v-thng,
trng-thi-kh,
trng-thi-v-ng, c kh nng dn n chng ng chn l t Thnh-, chng c 4
Thnh-o, 4 Thnh-qu v Nit-bn.
*Phng-tm l phng-tm tm-s (uddhac-cacetasika) l 1 trong i-tng 5 phpchng-ngi (nvaraapabba) trong php-nim-x thuc v danh-php cng c s sinh,
s dit, cng c 3 trng-thi-chung: trng-thi-v-thng, trng-thi-kh, trng-thi-vng,cng c kh nng dn n chng ng chn l t Thnh-, chng c 4 Thnh-o, 4
Thnh-qu v Nit-bn.
D i-tng sc-ngi thuc v sc-php hoc d i-tng phng-tm tm-s thuc
vdanh-php th tm ca hnh-gi vn c chnh-nim trc nhn i-tng y, c tr-tutnh-gic trc gic thy r, bit r tht-tnh ca i-tng sc-ngi thuc v scphp hoc cai-tng phng-tm tm-s thuc v danh-php y mt cch trung-dung,
khng hn khng km, khng coi trng i-tng sc-ngi, cng khng coi khinh i-tng
phng-tm.
Khi phng-tm dit, hnh-gi c chnh-nim, c tr-tu-tnh-gic trc gic thy r, bit
r tr li i-tng sc-ngi c nh trc.
Cho nn, hnh-gi thc-hnh ng theo php-hnh-trung-o.
Khi hnh-gi thc-hnh php-hnh-t-nim-x hoc php-hnh-thin-tu trong giai
on u ng theo php-hnh-trung-o, v khng thin v 2 php cc oan l thamtm vsn-tm, nn dit c tham-tm hi lng ni i-tng-nim-x y hoc itng-thin-tu y, v dit c sn-tm bc mnh ni i-tng nim-x y, hoc itng-thin-tuy, ng thi dit c si-tm-s ng sinh vi tham-tm y, hoc sn-tm
y, nn tr-tu-thin-tu tin trin t tr-tu-thin-tu tam-gii cho n tr-tu-thin-tu
siu-tam-gii, chng ng chn-l t Thnh-, chng c 4 Thnh-o, 4 Thnh-qu v
Nit-bn.
Khi chng c 4 Thnh-o-tm v 4 Thnh-qu-tm c i-tng Nit-bn, siu-tamgii.
Khi y, bt-chnh-o hp 8 chnh l chnh-kin, chnh-t-duy, chnh-ng, chnhnghip, chnh-mng, chnh-tinh-tn, chnh-nim, chnh-nh l 8 tm-s ng sinh vi
4 Thnh-o-tm v 4 Thnh-qu-tm.
l giai on cui ca php-hnh-trung-o.
(Xong phn gii thch tm tt trong kinh Chuyn-Php-Lun).
on Kt
46
c-Pht Gotama thuyt ging bi kinh Dhammacakkappavatanasutta: Kinh ChuynPhp-Lun ln u tin t nhm 5 t-khu l Ngi i-trng-lo Asikoaa,
Ngi i-c Vappa, Ngi i-c Bhaddiya, Ngi i-c Mahnma, Ngi i-c
Assaji ti khu rng phng sinh nai gi l Isipatana, gn kinh thnh Braas.
Kinh Chuyn-Php-Lun ny l mt bi kinh ti quan trng trong gio php ca
c-Pht. Trong bi kinh ny, c-Pht thuyt ging v t Thnh-, l php cn bn,
ct li trong Pht-gio, tam-tu-lun trong t Thnh- l 3 loi tr-tu lun chuyn theo
tun t nh sau:
1- Saccaa: Tr-tu-hc trong t Thnh- thuc v php-hc Pht-gio, chuyn n
2- Kiccaa: Tr-tu-hnh phn s trong mi Thnh- thuc v php-hnh Phtgio, chuyn n
3- Kataa: Tr-tu-thnh hon thnh phn s trong mi Thnh- thuc v phpthnh Pht-gio l chng ng chn-l t Thnh-, chng c 4 Thnh-o, 4 Thnhqu v Nit-Bn, dit-on-tuyt mi tham-i, mi phin-nokhng cn d st, tr thnh
bc Thnh-A-ra-hn. Hnh-gi bit r phm-hnh cao thng hon thnh, kip ny l
kip cht s tch dit Nit-bn, gii thot kh t sinh lun hi trong 3 gii 4 loi.
Nh vy, kinh Dhammacakkappavatanasutta: Kinh Chuyn-Php-Lun ny l bi kinh
tm lc c phn cn bn ct li t Thnh-, v tam-tu-lun trong t Thnh-,
thuc v php-hc Pht-gio, php-hnh Pht-gio, php-thnh Pht-gio.
Rm thng su
Pht-Lch 2557/2013
Cha T Bu-Long,
Q.9, Tp. H-Ch-Minh.
T-Khu H-Php
(Dhammarakkhita Bhikkhu)
(Aggamahpaita)
47