A.

MC CH YU CU CA HC PHN
- Hc phn ny nhm cung cp cho ngi hc mt s vn c bn v tnh
hnh gio dc i hc trn th gii v Vit Nam. C th l nhng vn sau:
+ S lc v lch s hnh thnh, pht trin ca gio dc i hc trn th
gii v Vit Nam.
+ Xu hng pht trin gio dc i hc trn th gii
+ Thc trng gio dc i hc Vit Nam hin nay v phng hng i
mi gio dc i hc Vit Nam trong nhng nm ti.
+ Qun l nh nc v gio dc i hc.
- Trn c s nhng hiu bit ni trn nhm gip ngi hc c mt quan
im thch hp trong qu trnh tham gia o to cc trng cao ng, i hc,
gp phn nng cao cht lng o to ti trng mnh cng tc ni ring v nn
gio dc i hc nc nh ni chung.
B. I TNG S DNG TI LIU
- y l ti liu bi dng nghip v s phm cho ging vin cc trng
i hc, cao ng cha qua o to s phm.
- Ti liu ny cng rt b ch cho nhng ngi tham gia vo qu trnh o
to cc trng i hc, cao ng, cc bn sinh vin v nhng ngi quan tm n
s nghip gio dc i hc.

CHNG 1

LC S GIO DC I HC TH GII V VIT NAM

Mc ch yu cu:
Hc chng ny hc vin cn phi nm vng mt s vn sau:
- S lc lch s hnh thnh v pht trin ca gio dc i hc trn th
gii (c phng ng v phng Ty).
- C nhng thng tin cn thit v mt s trng i hc ni ting trn
th gii.
- Lch s hnh thnh v pht trin gio dc i hc Vit Nam v nhng
ng gp ca n cho s pht trin nc nh.
1. Lc s hnh thnh v pht trin gio dc i hc th gii
Gio dc l mt hin tng ca x hi c bit ch c x hi loi ngi. S
c bit ca gio dc c th hin s truyn th v lnh hi kinh nghim lch s
x hi qua cc th h, to ra s pht trin ca c nhn v x hi.
T khi con ngi bit lao ng v c ngn ng th hin tng gio dc cng
manh nha xut hin. Hin tng gio dc ca bui s khai trong x hi nguyn
thu mang tnh cht t pht, din ra rt n gin theo c ch bt chc trc tip,
nhm truyn t nhng kinh nghim sn bt, hi lm, cao hn na l nhng tp
tc, nghi l trong cuc sng chung ca b tc, b lc. Gio dc trong thi k ny l
phc li x hi v bnh ng vi mi ngi trong cng ng, b tc. Mi ngi ln
u l thy gio, mi tr em u l tr
Phng thc sn xut ngy cng pht trin, ca ci trong ngy cng nhiu v
c d tha, lm xut hin mt s ngi mun s hu ring nhng ca ci d tha
. X hi loi ngi chuyn sang mt thi k lch s mi, x hi chim hu n l,
x hi c giai cp. Hin tng gio dc tr thnh mt cng c v cng quan trng,
mt th c quyn, c li ca giai cp thng tr, ch yu phc v cho li ch ca
giai cp thng tr. Trc ht l o to con em h tr thnh nhng ngi c nng

lc duy tr nn thng tr, tip n l gio dc tuyn truyn tnh cht quy thun, phc
tng i vi tt c nhng tng lp, giai cp b tr.
Sau mt thi gian pht trin, trong x hi xut hin mt bc hc mang tnh hn
lm, c trng cho vn minh ca mt thi i, ch dnh ring cho con em giai cp
thng tr l gio dc i hc. Sau y chng ta s xem xt s lc lch s hnh
thnh nn gio dc i hc phng ng cng nh phng Ty.
1.1. phng ng:
- Mt s quc gia c i phng ng nh Ai Cp, t xi ri v Babilon (vng
Lng H) t thin nin k th 3 Tr.CN c mt nn gio dc pht trin. Trng
hc c lp ra cc miu th thn. o s, tng l l tng lp nm c nhiu
kin thc khoa hc nh: s hc, hnh hc, thin vn, a l, lm nhim v ging
dy bng vn t tit hnh. Babilon c mt trng i hc, sinh vin c nh
nc cp dng sau 7 nm hc. H c bn thn quc vng n kho st o
to thnh nhng ngi qun l x hi.
- Ai Cp c i ngi ta cng t chc cc lp hc trong cc miu th thn
ging dy cho con em vua cha, tng l v nhng ngi mun tr thnh tng l
nhng kin thc v s hc, hnh hc chia li rung t sau ma nc ln ca
sng Nin (do b rung b ph sa bi p); v y hc p xc; v thut chim tinh
d on thi tit, ma mng, sn xut
Th ch Ai Cp c gi l vn t thn thnh thuc ch tng hnh, trc tin
l ch ngay s vt, ri sau ch m thanh. Ngy nay cc th ch cn c lu gi
trn nhiu c vt. (T u th k 19 mt hc gi ngi Php l Smpling tm
ra cch c th ch ).
- Trung Hoa c i. Theo lch s th t i nh H (2050 1580 TrCN)
c trng gi l Thnh Qun v th ch vit tng hnh t trnh kh hon
chnh. Mt s ch c khc ln mai ra, xng th vt dng bi ton (gi l
vn t gip ct). Nh trng cng l ni gio dc, o to con em ch n. Nhng
ngi lm cng tc gio dc l nhng quc lo c c, c v.

n i Ty - Chu (1066 - 771 Tr.CN) nn gio dc c pht trin mc

cao, nn quc hc c hai cp: tiu hc v i hc. Ni dung gio dc c bn
trong hai cp l: L, Nhc, X, Ng, Th, S. i vi tiu hc th th, s l
trng im. Cn x v ng th kt hp vi l, nhc. Con em c vo tiu hc hay
i hc khng c bnh ng nh nhau. Th d, con vua vo tiu hc t 8 tui v
vo i hc t 15 tui. Nhng con ca lp triu quan th vo tiu hc phi 13 tui,
vo i hc phi 20 tui. Tt nhin n l v con ci thng dn th khng c iu
kin vo hc cc trng .
Trong cc triu i phong kin Trung Quc t nh Tn (221 Tr.CN), nh Hn
cho n nh Minh, Thanh (1911) gio dc tng bc pht trin v s lng nhm
gio dc o to con em giai cp phong kin, a ch duy tr vng quyn v
tuyn chn nhn ti ca cc triu i. Ngay t i ng Hn (925 - 220 Tr.CN) khi
ng Lc Dng m mt nh Thi hc rt ln c 247 phng, 1850
tht, lc ng nht c ti ba vn thi hc sinh. Ngoi h thng nh trng i hc
thng c xy dng kinh v tnh ln th t i nh ng (581- 604) c
t chc th vin c coi nh l mt loi trng i hc. Th vin c t
nhng ni danh lam thng cnh, cha rt nhiu sch do mt ng ch hay Sn
trng ph trch. Phng php ging dy l vic kt hp vic ging bi cho tp th
vi s nghin cu ca c nhn l chnh.
Trong lch s pht trin gio dc phng ng h thng cc trng Quc T
Gim l cc trng i hc u tin, ch yu o to con em vua cha v quan
li trong triu nh.
1.2. Phng Ty
Hy Lp c i l mt vng t c nn vn minh pht trin rc r rt sm ca
th gii. Hy Lp c i bao gm nhiu quc gia nh theo ch chim hu n l,
trong c hai quc gia ln mnh nht l Spact v Aten.

Nh nc chim hu n l Spact tn dng gio dc nh mt li kh nhm

gio dc, o to con em h tr thnh nhng ch n tn bo, c sc kho, v ngh
cao cng thng tay n p cc cuc khi ngha ca n l, duy tr quyn thng
tr. Do nh nc Spact rt quan tm t chc h thng gio dc t thp ln cao.
Tr em con em giai cp ch n nu khng b d tt, m yu s c nui dy
trong gia nh cho n 6 tui. Sau 6 tui cc em c nui dng, hc tp, rn
luyn rt kht khe trong trng hc ca quc gia tr thnh ngi cng dn
Spact tuyt i phc tng nh nc. Sau 18 tui c mt s ng thanh nin
c vo hc trng cao cp qun s, c cc chuyn ngnh nh b binh, k binh
tr thnh nhng chin binh dng cm, tn bo, trung thnh vi nh nc chim
hu n l Spact.
T th k th VI tr.CN, nh nc chim hu n l Aten v pha ng Nam
Hy Lp c nhiu hi cng thun tin cho vic giao lu bun bn nn nn kinh t v
vn ho rt pht trin, i hi giai cp qu tc phi t chc mt nn gio dc cao
cho con em h. T 1 n 6 tui cc em c gio dc trong gia nh vi nhiu th
chi pht trin th lc. Sau 6 tui, hng ngy cc em c mt ngi n l
thng minh gi l Paidagogos a n trng v gp phn gio dc cc em.
Vo khong 12 tui cc em c vo trng th thao rn luyn ng khoa l
chy, nhy, nm a, nm lao, vt, ng thi tip tc hc vn php, s hc, hnh
hc, m nhc. Sau khi tt nghip trng th thao (Palacotra) con nh giu c th
tip tc hc th dng qun (gummasion) cho n 18 th h c vo trng Cao
ng qun s (ephebeia) ng thi tip tc hc vn hc, ton hc, trit hc, m
nhc v tham gia cc bui sinh hot chnh tr. y l h thng nh trng i hc
u tin ca Hy Lp c i nhm o to con em giai cp thng tr thnh nhng
ngi c trnh cao, pht trin cc mt chn, thin, m.
Nghin cu lch s pht trin gio dc th gii, cc nh khoa hc u c mt
nhn nh chung l vic gio dc, o to con em giai cp thng tr c trnh hc
vn cao c cc quc gia pht trin di ch chim hu n l c phng

ng v phng Ty. Tuy nhin hnh thc t chc, ni dung gio dc, yu cu v
trnh hc vn c khc nhau, nhng u c mt mc ch chung l o to nhn
ti tham gia vo cc hot ng qun l, pht trin ca t nc trong cc th ch
chnh tr khc nhau.
n thi Trung c nh trng i hc (gc la tinh l universitas) theo ng
ngha ca n v t chc, ni dung, chng trnh, cht lng o to, gio s
ging dy, v.vc xy dng sm mt s quc gia Ty u. Cc trng i hc
u tin c pht trin di s bo tr ca gio hi cng gio, cn gi l trng
hc nh th, c thc y bi cc tu vin. l cc i hc Bologna - La M
(thnh lp nm 1088), Trng i hc Pari, Ooclng - Php (1150), Trng i
hc Oxford, Kembridge - Anh (1167), Trng i hc Xalamanca - Ty Ban
Nha(1218), v.v n cui th k XIV Chu u c tt c 40 trng i hc
danh ting.
Trong s cc trng i hc Ty u lc by gi th trng i hc Pari l
ni ting nht. Sinh vin y lp thnh 4 hi ng hng l Nocmngi, Anh,
Gl, Picacdi. Cc gio s cng gia nhp cc t chc m sau ny pht trin thnh
cc khoa. n cui th k XII cc t chc sinh vin v gio dc lin hip li bu
ra hiu trng (ban gim hiu) c sinh vin tham gia iu hnh vic ging dy
v hc tp. Trong mi trng i hc c nhiu khoa khc nhau nh: Php l, y khoa,
thn hc, ngh thut. Cc trng i hc thi Trung c c uy tn rt ln, nhiu khi
ngi ta giao cho vic ho gii s tranh chp gia chnh quyn v gio hi.
Kt thc thi k trung c, nn gio dc i hc hin i ra i (vo th k
XVIII) vi c trng l vai tr ca gio hi ngy cng gim v tp trung vo
nghin cu khoa hc (c phng th nghim, c tp ch cng b cng trnh nghin
cu khoa hc) v ngy cng tip cn vi cng chng. l m hnh ca cc
trng i hc ca Php v c.

T s pht trin ca cc phng thc sn xut t thi k c i n Trung i,

cn i v hin i, ngy nay hu ht tt c cc quc gia trn th gii c h
thng nh trng cao ng, i hc a ngnh v chuyn ngnh o to nhn lc,
bi dng nhn ti cho quc gia mnh v h tr cho quc gia khc, gp phn to ln
vo mc ch giao lu v hi nhp quc t. Do iu kin lch s pht trin ca mi
quc gia, cc khu vc m s xy dng, trng thnh ca h thng trng cao ng
v i hc cng khc bit nhau.
Hin nay trn th gii, i vi nhng quc gia nh cng c hng trm
trng Cao ng v i hc. i vi nhng quc gia ln nh Trung Quc, M,
Nga, Nht c n hng ngn trng Cao ng v i hc khp c nc, n tng
a phng, vng lnh th p ng yu cu nng cao dn tr, o to nhn lc,
bi dng nhn ti v nhu cu hc tp sut i theo xu th hi nhp quc t.
Mt s hnh nh minh ha

i hc Coimbra, trng i hc lu i nht B o Nha

i hc Sydney, i hc lu i nht ca Australia

i hc Birmingham Vng quc Anh

2. Gii thiu mt s trng i hc hng u th gii hin nay
2.1. Bng xp hng nhng trng i hc hng u th gii
Ni n nhng trng i hc hng u th gii, ngi ta thng ngh ngay
ti nhng ci tn nh i hc Harvard, Yale, MIT, Oxford (Hoa K) hay
Cambridge (Anh)... l nhng ci tn tr thnh thng hiu, l s m bo v
uy tn v cht lng. Tuy nhin, gn cho nhng trng ny cm t hng u th
gii khng phi ch l cm tnh hay thi quen m da trn nhng tiu ch ht sc
r rng, c th.
Hng nm, nhiu t chc tin hnh bnh chn v xp loi cc trng i hc
trn th gii. Mi mt t chc c th a ra nhng tiu ch khng hon ton ging
nhau, dn ti th hng ca mt s trng trong cng mt nm, nhng bng xp
hng khc nhau, c th s khc nhau. Tuy nhin s chnh lch l khng qu ln.
Ly v d mt bng xp hng uy tn do Thi bo Times Higher Education
Suppliment phi hp vi T chc Gio dc v Hng nghip quc t (QS) thc
hin. Xp hng cc trng i hc hng u th gii l s kin thng nin ca t
chc ny. Trong Bng xp hng cc trng i hc hng u th gii nm 2007, 10
v tr ng u thuc v cc trnsg i hc ca M v Anh, trong ng u l
i hc Harvard, k n l Yale, Oxford v Cambridge.
y l s nh gi c cho l khch quan da trn nhiu yu t, trong c:
kt qu trng cu kin nhn xt t cc gio s, sinh vin ca cc trng; cc cng

ty m sinh vin tt nghip ca trng c nhn vo lm vic; s lng gio vin,

sinh vin quc t cng nh cc nghin cu m trng ang thc hin.
Theo ng Nunzio Quacquarelli, Gim c ca QS, th kt qu xp hng chnh
l s th hin r nht, chn thc nht v cht lng gio dc ca cc trng.
Theo bng xp hng ny, so vi nm 2006, nm 2007 Anh l nc c nhiu
tin b nht vi 4 trng trong s 10 trng ng u. Mc d vn cn thua km
M (M c 6 trng), nhng Gio s Rick Trainor, Ch tch cc trng i hc
Anh vn rt lc quan: "Kt qu xp hng th hin nn gio dc Anh ang chim
ch ng hng u nh c cng tc nghin cu v ging dy cht lng cao. Trong
khi cc i th khng ngng tng cng qung b thng hiu th Anh vn vng
vng nh l bn tt nht cho sinh vin, gio vin ton th gii".
Top 10 trng i hc hng u trn th gii nm 2007
1. Harvard University (M)
2. University of Cambridge (Anh)
3. University of Oxford (Anh)
4. Yale University (M)
5. Imperial C College London (Anh)
10. Massachusetts ollege London (Anh)
6. Princeton University (M)
7. California Institute of Technology (M)
7. University of Chicago (M)
9. University Institute of Technology (M)
University College London l trng thng hng nhiu nht, nm 2007 lt
vo Top 10 vi v tr s 9, mc d nm 2006 ch ng th 25.
i hc Standford, ng th 6 nm 2006, nhng nm 2007 tt xung th
19. Vin Cng ngh Massachusetts cng ri t v tr th 4 ca nm trc xung v
tr th 10 trong nm 2007. Tht hng nhiu nht trong bng xp hng ny l i
hc tng hp California Berkeley, nm 2006 xp th 8, cn nm 2007 xp th 22.

Nn gio dc chu cng ci thin c v tr ca mnh vi 13 trng lt vo

Top 100 (hn nm 2006 mt trng), trong c Osaka University v Chinese
University of Hong Kong Top 50. Cn chu u (tr Anh) li c v tt hng, nm
2007 ch c 35 trng lt vo Top 100, so vi 41 trng trong nm 2006.

Tp ch Times Higher Education Supplement (THES) cng cho thy, nm

2007 trong tp 200 trng i hc hng u th gii th Nht Bn c 11 trng,
Trung Quc: 6 trng; Hng Kng: 4 trng, Hn Quc: 2 trng, Singapore: 2
trng, i Loan: 1 trng, Vit Nam: cha c.
Kt qu xp hng mi nm khc nhau l khc nhau. V d, nm 2010 th t 10
trng hng u c s thay i nh sau:
1. Massachusetts Institute of Technology (MIT) - M
2. Stanford University
- M
3. Harvart University
- M
4. Universidad Nacional Autnoma de Mcico
- Mexico
5. University of California, Berkeley
- M
6. Peking University
- Trung Quc
7. University of Pennsylvania
- M
8. Cornell University
- M
9. Shanghai Jiao Tong University
- Trung Quc
10. Yale University
- M

Bng xp hng nm 2010 cho thy Trung Quc c nhiu tin b vt bc,
c 2 trng lt vo tp 10 trng hng u th gii. Trong khi Anh li c v nh
ang b yu th dn so vi cc nm trc.
Bo co v cht lng gio dc i hc Vit Nam mi cng b ca B Gio
dc o to cho bit: Gio dc i hc Vit Nam cha c v tr trong bng xp
hng cc trng i hc hng u th gii. Tuy nhin, kt qu xp hng "100
trng i hc hng u khu vc ng Nam " ca Webometrics nm 2007 cho
thy: Thi Lan c 41 trng, Myanmar c 18 trng, Indonesia c 14 trng,
Philippines c 13 trng, Singapore v Vit Nam: 7 trng.
Cn nu xt trn phm vi ton th gii th Webometrics ch cng nhn 7
trng i hc ca Vit Nam vi cc v tr xp hng nh sau: i hc Khoa hc T
nhin TPHCM: Xp th 28 trong ASEAN v th 1.920 th gii; i hc Cng
ngh TPHCM vi v tr tng ng l: 36 v 2.190; i hc Cn Th: 47 v 2.532;
i hc Quc gia H Ni: 54 v 2.850; i hc Bch khoa H Ni: 62 v 3.156;
i hc Cng ngh: 90 v 4.217; i hc Quc gia TPHCM: 96 v 4.462.
Tp ch Newsweek cng cng b xp hng cc trng i hc hng u th
gii ca mnh hng nm, da trn s ci m, a dng v nhng thnh tu xut sc
trong nghin cu.
Nt mi ca bng xp hng ny l ch trng nhiu hn vo tnh cht ton cu
ca cc trng. Bi v cc trng i hc trn th gii ngy cng c thc trong
vic ha nhp vo mi trng ton cu ha.
Cc trng thu ht sinh vin i din
cho nhng nn vn ha khc nhau t khp
ni trn th gii; gi sinh vin ca mnh ti
cc trng i hc nc ngai trang b
Harvard University

cho sinh vin mt ngh a nng. ng thi, m cc kha hc p ng nhng i

hi ca mt th gii ph thuc ln nhau.
Cc trng cn xy dng cc chng trnh nghin cu hp tc nhm hng
ti li ch chung.
i hc Harvard ca M ln th 10 lin tip dn u trong bng xp hng ny.
Trong top 10 vn l nhng ci tn quen thuc nh i hc Yale, Hc vin Cng
ngh Massachusetts, i hc Cambridge
Newsweek nh gi cc trng da trn mt s tiu ch xp hng ph bin ca
i hc Giao thng v Cc Kho st Gio dc London. 50% kt qu c da trn
ba tiu ch: S lng cc nh nghin cu cao cp trong nhiu lnh vc khoa hc
khc nhau, s lng bi vit xut bn trn tp ch Khoa hc v T nhin v s bi
vit c xp hng theo ch s Khoa hc x hi v Nhn vn. 40% da theo cc
tiu ch: Phn trm cc khoa quc t v sinh vin quc t, s nh gi ca cc thnh
vin trong khoa v t l khoa trn sinh vin. 10% cn li l s lng u sch trong
th vin.
Gio dc i hc bt c quc gia no cng c s mnh quan trng l o to
nhn lc trnh cao v sng to tri thc mi cho x hi. Tuy nhin, hin nay nhiu
trng i hc Vit Nam vn cn thin v chc nng o to vi quy m ngy
cng tng v s sinh vin m cha u t tng xng cho nhim v nghin cu
khoa hc v chuyn giao cng ngh. Chnh v th cc ch s nh gi kh nng
sng to tri thc mi ca h thng gio dc i hc Vit Nam vn cn thp.
Nm 2006, hai trung tm hng u c nc l i hc Quc gia H Ni v i
hc Bch khoa H Ni ch c 34 cng trnh khoa hc c cng b v c tn trong
danh sch ca Cc Tp ch khoa hc Quc t Institute for Scientific Information
(ISI). i hc quc gia Seoul - Hn Quc c 4.556 n phm khoa hc; i hc Bc
Kinh: 3000; Trung Quc c n 40.000 ng dng sng ch ti Trung Quc, ngc
li Vit Nam ch c 2 sng ch. Tnh n thng 12/2006, Thi Lan c ti 1.406 bi
bo quc t trong danh sch ca ISI, trong khi Vit Nam ch c 375 bi.

Chin lc pht trin gio dc t nay n 2020 t mc tiu: Vit Nam c 1

i hc trong danh sch 200 trng ng u v mt s i hc trong danh sch
500 trng i hc hng u th gii. iu c ngha l chng ta phi phn u
trong hn 10 nm vt hn 1.000 bc so vi hin ti.
2.2. Gii thiu mt s trng i hc hng u th gii
Trng Harvard (M) v cc trng trc thuc: Trng Kinh
doanh Harvard, trng Lut Harvard, trng Y Harvard v trng John
F. Kennedy of Government
Trng i hc Tng hp Harvard c thnh lp nm 1636 v l mt trong
nhng trng i hc ni ting nht th gii bn cnh cc trng: i hc
Cambridge, Oxford ca Anh, Sorbonne ca Php.
Trn 14.000 ngi ang lm vic Harvard, trong c hn 9.000 cn b
ging dy trng y v 2.000 cn b ging dy khc. Th vin H Harvard c
trn 15 triu u sch.
Ban u, trng ch c 9 sinh vin v duy nht mt thy gio. Trong nin kho
2004-2005, s sinh vin ca trng l 19.731 ngi ti 10 n v hc thut chnh,
trong c hn 12.000 nghin cu sinh. Ngoi ra, cn c 13.000 SV ng k cc
kho hc ti trng Harvard m rng.
Ngoi thu nhp do ging dy v cc hot ng kinh doanh khc, trng cn
nhn c nhiu khon ng gp t cc hc sinh c nay thnh t.
By tng thng M: John Adams, John Quincy Adams, Theodore and Franklin
Delano Roosevelt, Rutherford B. Hayes, John Fitzgerald Kennedy v George W.
Bush u l c nhn ca Harvard. Cc cn b ging dy ca trng H danh ting
ny cng to ra 40 nh khoa hc ginh gii Nobel. Chi ph ca mi sinh vin
trong nm 2004-2005 l 40.000 la.
Mc tiu ca Harvard l c gng to ra s hiu bit v m mang tr c ca SV
n vi hiu bit , ng thi gip SV tn dng tt nht cc c hi gio dc ca
h. Chnh v th m Harvard khuyn khch sinh vin tn trng cc tng v s th

hin t do ca h, hnh din vi s khm ph v kh nng suy ngh, theo ui tinh

thn hp tc v nhn trch nhim i vi hu qu ca nhng hnh ng c nhn.
S ng h m i hc Harvard dnh cho sinh vin l nn tng h xy dng
tnh c lp v thi quen hc tp sut i.
Nm trong trng i hc Tng hp Harvard c rt nhiu trng trc thuc,
trong phi k ti 4 trng rt ni ting sau:
1. Trng kinh doanh Harvard (Harvard Business School)
- Nm thnh lp: 1908
- a im: Boston, Massachusetts
- Phng chm o to: o to nn nhng nh lnh o lm nn s khc
bit trn th gii (to educate leaders who make a difference in the world).
- 65.000 sinh vin tt nghip ca trng c rt nhiu ngi l lnh o
ca nhng tp on danh ting, trong c c nhng nh lnh o ca cc quc gia
nh trng hp ca Tng thng M Geogre W. Bush.
- Lun lun ng u danh sch cc trng kinh doanh uy tn nht ca M
(theo www.forbes.com).
- Cc trung tm nghin cu ton cu:
California Research Center, Palo Alto
Asia-Pacific Research Center, Hong Kong
Latin America Research Center, Buenos Aires
Japan Research Office, Tokyo
Europe Research Center, Paris
2. Trng Lut Harvard (Harvard Law School)
- Nm thnh lp: 1817.
- Hin ti c 10 thng ngh s; 10 h ngh s v 4 thng c bang ca
M tng hc ti trng Lut Harvard. ng c vin t do Ralph Nader trong cuc
chy ua vo Nh trng (dnh c khang 1% s phiu ph thng) cng tng hc
ti trng Lut Harvard.

3. Trng Y Harvard (Harvard Medical School)

- Nm thnh lp: 1782
- Phng chm o to: to ra v nui dng mt cng ng nhng ngi
sn sng phc v v cng hin lm du i ni au ca ca cc bnh
nhn (create and nurture a community of the best people committed to leadership
in alleviating human suffering caused by disease).
- T nm 1934 n nm 1990 c 10 nh nghin cu thuc trng Y Harvard
ot cc gii Nobel v Y hc. c bit, c 4 nh nghin cu thuc trng Y
Harvard v mt s ngi ng sng lp T chc bc s quc t ngn nga chin
tranh ht nhn (International Physicians for the Prevention of Nuclear War)
c trao gii Nobel ha bnh nm 1985.
4. John F. Kennedy of Government
- Nm thnh lp: 1936
- Phng chm o to: chun b cho mt th h nhng nh lnh o ca
nhng x hi dn ch; ng gp gii php cho nhng vn ca cng ng
(preparing leaders for service to democratic societies; contributing to the solutions
of public problems).
- Cng vi Trng Hnh chnh quc gia Php (Ecole Nationale
DAdministration), trng John F. Kennedy of Government l mi trng l tng
o to ra nhng chnh khch, nhng nh lnh o ca cc quc gia trn th
gii. Ngoi cng vic o to, trng cn c rt nhiu nhng hot ng nghin cu
ti 14 vin v trung tm nghin cu trn khp th gii. Nhiu nhng cng trnh
nghin cu ca trng c nhng nh hng su sc n cc gii php cho nhng
vn chnh tr ca cc quc gia trn th gii. Nhiu hc vin tt nghip ca
trng hin ang gi cc gh thng ngh s, h ngh s v thng c mt s bang
ca nc M.
i hc Stanford (M)

i hc Stanford bao gm 1 trng i hc v 7 trng cao hc, vi tng s

sinh vin ln ti gn 10.000. Cng nm trong mt trng ln nhng vi nhiu
trng nh chuyn bit trn mt khun vin rng, c th coi y l mt m hnh
th i hc kh ph bin vi cc trng i hc ln u, M v mt s
nc pht trin chu .
i hc tng hp Stanford (California,
M) l mt trong nhng trng hng u ca
M. Nm 2 qun San Mateo v Santa Clara,
cch thnh ph San Francisco khong 1 ting
i xe, trng i hc c khun vin rng ln
nht nc M ny s hu cc rng cy tng
i hc Stanford.

bch tri di v b bin Thi Bnh Dng

tuyt p.

Trng i hc Stanford c din tch tng cng hn 3300 hecta ca bang

California, trong 2800 hecta l ti sn ca trng v khng trc thuc c ch
qun l hnh chnh ca thnh ph.
y l mt qun th bao gm 1 trng i hc v 7 trng cao hc cng hng
trm vin nghin cu ln nh. Khun vin trng tri rng trn khong 90km
ng, c mt nh my cp in vi ti lng 49 MW, 2 h thng cp nc ring,
3 p v h nc, 170km ng ng dn nc, 1 h thng si trung tm, mt h
thng truyn ti in vi nng sut ln, v mt bu in.
Ngoi ra, Stanford cn cung cp hoc thu ring mt h thng phng cha
chy, cng an v nhiu dch v khc. Stanford l mt trong nhng n v trng i
hc s dng in tit kim nht bang. Nh my in ca trng cung cp ton b
in cho trng v cn tha n 25 MW cho dn thng s dng.
94% sinh vin i hc, 54% sinh vin cao hc v 30% ging vin ca trng
sng trong khun vin ny. Din tch nh ca ging vin v cn b cng nhn
vin ca trng bao gm c nh thu v nh mua.

Trong khun vin c vn hoa, rt nhiu th vin, nh th, v bnh vin

(thuc trng Y) Khun vin Stanford c rt nhiu cy xanh v thm c vi h
thng ti tiu t ng.
Khu nghin cu Stanford nm trong khun vin trng c thnh lp nm
1951 p ng nhu cu pht trin t cng nghip gn trng hc v pht trin
ngnh in t gn vi trng o to k s ca i hc Stanford.
Ngy nay, khu nghin cu bao gm hn 150 cng ty vi khong 23.000
chuyn vin lm vic trn cc lnh vc in t, phn mm, cng ngh sinh hc, v
cc ngnh cng ngh cao khc.
Ngoi ra, cn c cng ty nghin cu pht trin v cc cng ty cung cp dch
v h tr khc hot ng trn mt tng din tch s dng gn 1 triu mt vung.
Khu mua bn ca trng Stanford nm vng pha bc ca vng th, c 5
siu th ln v 140 ca hng bn l, thu ht chng 8 triu khch hng nm v c
doanh thu trn 500 triu USD nm 2003. Ton b khu mua sm ny do cng ty
Simon Property Group, Inc cho thu v qun l. y cng l khu trung tm mua
sm c doanh thu trung bnh trn din tch mt bng cao nht trong c nc.
Nm trn a bn ca nhiu tnh khc nhau, trng i hc Stanford lun coi
trng mi quan h vi cng ng v c ng gp trong mi vn ln nh pht trin
kinh t v giao thng cho vng. Trong khu th ny cng c 5 trng hc khc.
Hin ti, trong khu th c h thng xe but Marguerite v cc dch v cung
cp phng tin i li khc nh cho thu xe hi, xe p Khong 34% ging vin
v cn b ca trng i li hng ngy bng phng tin cng cng. C 10 tuyn xe
but ca h thng Marguerite m rng cho ngi dn ngoi trng.
Vin cng ngh Massachusetts - MIT (M)
Vin cng ngh Massachusetts (MIT) l i hc danh ting lun ng trong
danh sch 10 trng i hc hng u th gii v xp hng nht trong cc trng
i hc ngnh cng ngh thng tin ca M. Sang nm 2010, Vin MIT vn
ln ng u trong bng xp hng cc trng i hc th gii.

Nm 1861, Cng ng bang Massachussets tn thnh kin thnh lp "Hc

vin k thut Massachussets bao gm cc ngnh khoa hc x hi v t nhin, c
trnh bi nh khoa hc t nhin ni ting William Barton Rogers. y l bc
quan trng u tin m Rogers hi vng s thnh lp mt hc vin c lp thc y
s tng trng cho nn cng nghip ca M. c s ng ca chnh ph,
Rogers lp nn qu h tr pht trin chng trnh ging dy, nh gi, cc c s
vt cht. N lc ca ng b nh tr bi cuc ni chin M, v cho n nm 1865
nhng lp hc u tin mi c m ti khu Mercantile trung tm Boston.
To nh u tin ca MIT c hon thnh Boston's Back Bay nm 1866.
Cc nm k tip, MIT gy dng c danh ting ca mnh trong lnh vc khoa
hc v cng ngh, tuy vn cn trong thi k kh khn v ti chnh. c quan im
cho rng MIT nn lin kt vi i hc Harvard, mt i hc c ngun ti chnh di
do nhng yu hn v khoa hc cng ngh cng pht trin. Vo nhng nm
1900, mt ngh hp tc vi Harvard c a ra nhng sau b hon li do s
phn i ca cc cu sinh vin MIT. Nm 1916, MIT chuyn sang khu vc
Cambridge hin ti.
Trong sut lch s ca mnh, MIT lun tp trung vo cc pht minh trong
lnh vc khoa hc cng ngh. S liu nm 1997 cho thy tng thu nhp do cc cng
ty lp nn bi MIT ng hng 24 trong nn kinh t th gii. Nm 2001, MIT trin
khai d n Open Course Ware a cc hc liu m ln mng Internet. Cng nm
Ch tch trng l Charles Vest ln u tin cng nhn rng, hc vin ca ng
ang c hn ch ln i vi cc sinh vin v nh khoa hc n, v ng cam kt s c
cc chnh sch thch hp ci thin. Thng 8 nm 2001, Susan Hockfield, nh
thn kinh hc, l ph n u tin gi chc v ch tch ca MIT. B chnh thc m
nhim chc v vo ngy 6 thng 12 nm 2004 v l ch tch th 16 ca MIT.
Tp ch Atlantic nm 2004 xp hng MIT nh l mt trong nhng i hc
kh vo nht ti M. Theo nh gi ca US News v World Report's th MIT l 1
trong 5 trng lun c xp hng cao nht, cng vi Havard, Stanford, Yale v
Princeton. Nm 2005, qu ng gp ca MIT cho nn kinh t l 6.7 t la, xp
hng th 6 ti M.
MIT c t chc thnh 5 trng gm 26 ngnh hc, bao gm:

- Trng kin trc v D n: Kin trc; Ngh thut v Khoa hc truyn

thng; Nghin cu v thnh th v d n.
- Trng k thut: Khng gian v v tr; Chuyn ngnh k thut sinh hc;
K thut ha hc; Mi trng v dn dng; in hc v khoa hc my tnh, K
thut h thng; K thut v khoa hc vt liu; K thut c kh; K thut nguyn t.
- Trng nhn vn, ngh thut v khoa hc x hi:Nhn chng hc; Nghin
cu truyn thng c tnh cnh tranh; Kinh t; Ngn ng v vn hc; Lch s; Nhn
vn; Ngn ng v trit hc; Vn hc; m nhc v Ngh thut sn khu; Khoa hc
chnh tr; Khoa hc, K thut v X hi; Nghin cu v con ngi; Bo ch.
- Trng qun l Alfred P. Sloan.
- Trng khoa hc: Sinh hc; Khoa hc v thn kinh v nhn thc; Ha
hc; Tri t, kh quyn, Khoa hc v hnh tinh; Ton; Vt l.
Khc vi hu ht cc trng i hc trn th gii, ti MIT, s lng sinh vin
sau i hc nhiu hn bc i hc (chim khong 60% tng s sinh vin). Nhiu
chng trnh cao hc c xp trong s 10 trng i hc hng u ton nc M.
Cc sinh vin sau i hc ca MIT c th lm tin s, Thc s khoa hc, Thc s k
thut, Thc s kin trc, Thc s qun tr kinh doanh
i hc Cambridge - ci ni ca nhng nh khoa hc xut chng

H Cambridge (Anh), ni o to nhng nh khoa hc xut chng

Hnh thnh t th k th XIII, nm 1209, Cambridge tr nn ni ting

trc ht bi chnh din mo ca mnh vi nhng cng trnh kin trc p trong
mt khung cnh th mng. Nhng l do quan trng hn v ng t ho hn l bi
cht lng gio dc v nhng thnh tu khoa hc ca trng.
T trung tm gio dc v nghin cu khoa hc ny ca th gii, hng trm
nm qua cho ra i rt nhiu nhng pht minh quan trng, m nhiu trong s
mang tnh lch s ca ton nhn loi.
S ni danh ca Cambridge trong lnh vc khoa hc c bt u t nh bc
hc Isaac Newton th k XVII vi cun Nhng nguyn l ton hc c bn".
Phi 300 nm sau khi cun sch pht hnh th cc pht minh khoa hc da trn c
s cc nguyn l mi thc s c khm ph. Tip theo Newton, rt nhiu
nhng nh khoa hc khc gp phn lm nn s v i ca Cambridge nh:
Darwins - cui th k XIX - vi thuyt tin ha, J.J. Thomson khm ph ra in t
nm 1897, Cockcroft v Walson phn chia c nguyn t nm 1923, 1949
Maurice Wikle pht trin nhng thnh tu u tin ca k thut s, 1953 Crick v
Watson gii m c cu trc ADN. V hin nay, truyn thng vn tip din vi
gio s v tr hc Stephen Hawking, gio s tin hc Roger Needham hay bc s
Roy Calne - mt chuyn gia trong lnh vc cy ghp gan.
Khng dng li lnh vc hc thut, Cambridge rt nhanh chng bt kp
vi pht trin ca th gii trong lnh vc cng ngh lm nn Hin tng
Cambridge khi bin thnh ph ny tr thnh mt trung tm cng ngh quan trng
ca Chu u, mt thung lng Silicon ca nc Anh.
Cn cht lng gio dc ca Cambridge th c nh gi bi nhng lp sinh
vin sau khi tt nghip tr thnh nhng ngi thnh t. Ngi trng ny o
to ra rt nhiu nh th, doanh nhn, ngh s, Ph th tng hay nhng chc v
tng t cho nc Anh v cho c th gii.
C th k ra mt vi yu t lm nn cht lng ca trng Cambridge l:
ging vin gii, sinh vin u t; phng php hc i i vi hnh; v ngun ng
gp to ln t cc nh ti tr.

Sinh vin gii v ging vin gii

Ph Hiu trng trng Cambridge hin nay - b Alison Rechard tr li
cu hi ny nh sau: l tham vng to ln thu ht v gio dc nhng sinh vin
c trin vng nht, tt nht mi ngnh; song song vi tham vng tuyn chn
nhng ging vin gii nht dy nhng sinh vin u t trn l lm cng tc
nghin cu mi lnh vc ca tri thc.
Vic tuyn chn nhng sinh vin gii l mt truyn thng ca Cambridge. T
th k XVII khi ton hc l ngnh mi nhn ca Cambridge, nhng cuc thi c tn
gi Tripos tuyn chn sinh vin gii c t chc. V sau hnh thc ny
c p dng cho cc ngnh khc nh: ngnh lut dn s nm 1816, chuyn ngnh
thn hc nm 1843 v cho n trc nm 1900 cc cuc thi tuyn chn sinh
vin gii ny c p dng cho hu ht cc chuyn ngnh.
thu ht nhng sinh vin gii, Cambridge cn rt ch trng n chnh
sch h tr sinh vin, c bit l nhng sinh vin ngho. Chnh sch ny l
truyn thng Cambridge t thi trung c, nh bc hc Issaac Newton l mt
sinh vin trong din h tr ny. Nh li pht biu ca b Ph Hiu trng trng:
Khi Isaac Newton vo trng vi t cch l mt sinh vin i hc, ng c
hng hon ton s ti tr ca trng Trinity, lc khng ai bit rng ng l mt
thin ti.
Hc i i vi hnh
Cht lng gio dc ca Cambridge cn c khng nh bi nguyn tc hc
tp phi lun i i vi nghin cu. " Cambridge cht lng ging dy tuyt
vi v cc nghin cu tuyt vi lun gn lin vi nhau. Nguyn tc ny cng vi
u vo sinh vin tt, iu kin hc tp y vi th vin, phng th nghim hin
i bc nht th gii, nn cht lng gio dc Cambridge lun c khng nh.
T nm 1993 trng cn p dng mt phng thc nh gi cht lng ging
dy (TQA) bao gm rt nhiu tiu chun vi cc thang im khc nhau.

Nhng sinh vin i hc nm cui ca Cambridge va c hc rt chuyn

su, va c h tr bi s chm sc c bit ca h thng gim st ca trng.
Cc nh qun l Cambridge tin rng l cch dy hiu qu nht i vi nhng
sinh vin trin vng v c ch tin th nht.
Mt nhn t khc lm nn s ni ting ca Cambridge l cch ngi trng ny
a tri thc ca mnh vo cuc sng khi p dng rt hiu qu cng thc: Cng
ngh hin i + cc nh u t + cc nghin cu hn lm.
Vi truyn thng v nghin cu hc thut, Cambridge thu ht c nhng
nh nghin cu hng u trn th gii hi t v y, cho h mt mi trng lm
vic hon ho, iu kin lm vic ht sc linh hot, cho php - thm ch khuyn
khch h lm vic cho cc ngnh cng nghip. iu ny kt hp c nhng
nghin cu thun tu vi ng dng, s tinh ty ca hc thut vi th gii thc v
nhng kinh nghim thc t.
V th, Cambridge l mt trng i hc c thu nhp cao khc thng t lnh
vc cng nghip, iu hnh mt s lng d n nghin cu quan trng lin kt vi
cc nh cng nghip.
S ng gp to ln ca cc nh ti tr
Nhn vo ton b lch s pht trin ca Cambridge, c th thy trng tn
dng rt c hiu qu s ng h v ti tr ca cc c nhn thc y s pht trin
v gi vng ngi v ca mnh.
Cambridge ra i do s bo tr u tin ca vua Henry III. V sau , trong
sut qu trnh pht trin 800 nm ca mnh, mi bc tin ca Cambridge u thy
bng dng ca cc nh ti tr. Nh s ti tr ca vua Henry VIII cho cc gio s
ngnh thn hc, ting Hi Lp, Do Thi, Y hc v Lut hc to nn bc ngot
trong phng php ging dy ca trng. Hay Ngi Richard Fitzwilliam gip
trng xy dng vin bo tng phc v cho vic hc tp ca cc sinh vin ngh
thut, kin trc v kho c. Ngun ti chnh t qu Rockefeller bin th vin
ca trng thnh mt to nh nguy nga bn b Ty ca dng sng Cam, v sau

th vin ny cn nhiu ln c m rng thm cng vn nh nhng nh ti tr.

Mt trung tm ca trng i hc c xy dng phc v i sng vn ho, x
hi ca sinh vin cao hc v nhn vin ca trng t s cung cp ti chnh ca qu
Wolfson. V chnh qu ny cng gip thit lp Vn phng lin lc cng nghip ca
trng phc v cho d n Hin tng Cambridge hay cng c th gi l
iu thn k Cambridge. V cn rt nhiu, rt nhiu cc nh ti tr khc ng
gp cho s pht trin ca Cambridge.
Nhn t th ba ny tuy khng phi l nhn t quyt nh nhng n cng ng
mt vai tr v cng quan trng, l c s hai nhn t trn c th pht huy ton b
tnh hiu qu ca n.
Hin ti th gii ang trong k nguyn ca cng ngh vi tc thay i
chng mt ca thng tin, ng thi ng trc nhng thch thc v cng to ln
nh nguy c thiu ht nng lng, bin i mi trng... iu ny t vai tr ca
cng tc nghin cu ln mt tm quan trng hn bao gi ht. Vi truyn thng l
mt trung tm nghin cu ni ting th gii, Cambridge ang trong thi k m
rng ln nht trong lch s pht trin ca mnh p ng nhng i hi ca thc
t, vi vic nng cp mt trung tm khoa hc cng ngh mi pha ty trung tm
thnh ph Cambridge. ng thi, trng coi vic u t vo cc lnh vc nghin
cu mi c bit l u t cho con ngi, n lc v i mi s hp tc l yu t
sng cn cho s pht trin ca mnh.
Nm 2009, i hc Cambridge k nim tui 800 ca mnh. Phng chm ca
trng l s tip tc k tha nhng truyn thng ca tm th k qua, ng thi tip
tc c gng khng nh mnh trong hng ng nhng trng i hc v i nht
th gii.
Oxford - i hc c nht Anh Quc, ni o to "ngi ng u",
H u t nhiu tin cho sinh vin nht
Oxford l i hc c nht trong th gii cc nc ni ting Anh. Tuy khng c
ngy thnh lp chnh thc, nhng vic ging dy y c bt u t nm

1096 v pht trin rt nhanh k t nm 1167 khi vua Henry Nh ca Php cm sinh
vin Anh hc tp Paris. Hin ti, i hc Oxford c khong 17 ngn sinh vin, 25%
trong s l sinh vin quc t n t hn 130 nc khc nhau trn th gii.

University of Oxford, UK
L mt trong nhng i hc danh gi nht th gii v ng u Anh (theo
xp hng nm 2005 ca hai t bo ni ting 'The Times' v 'The Guardian'), Oxford
o to rt nhiu ngi ti gii thuc tt c cc lnh vc t nhin v x hi. Hu
nh khng th k ht nhng ngi ni ting xut thn t y: 46 nh khoa hc
ot gii Nobel (ring Linus Pauling ot 2 gii), 25 th tng Anh, 6 v vua, nhiu
nh vn, nh th, ton hc, kinh t... Th tng Anh Tony Blair, Cu Tng thng
M Bill Clinton, Vua Abdullah ca Jordan, Th tng n Manmohan Singh,
Thi t Nht Bn Naruhito, nh vt l hc Stephen Hawking hay c danh hi
Rowan Atkinson (din vin ng vai Mr. Bean)... u l cu sinh vin Oxford.
V l i hc c t thi trung c, h thng gio dc ca Oxford cng rt khc
bit so vi cc i hc khc. H thng dy km (tutorial system) ca Oxford c
xem l cch gio dc tn km nht, v cng tt nhin l hiu qu nht. Mi sinh
vin i hc y u c ring cc gio vin km cp trong cc mn hc, cho v
chm im bi tp v nh. Ring cc sinh vin sau i hc cn c gio vin hng
dn nghin cu. Nhng nm gn y ti Anh, Oxford lun ng u trong cc i
hc u t nhiu tin nht cho sinh vin ca mnh.

Bo tng cng cng c nht, t in ph bin nht.

Cc sinh vin ca Oxford c phn vo cc college, mi college c truyn
thng ring. Christ Church l college ni ting nht v l ni o to ra 13 Th
tng Anh. Magdalen l college p nht, St Johns l college giu nht, hay
University, Balliol v Merton l cc college c nht.
Do i hc Oxford p v th mng nn mi nm c vi triu khch du lch
n y tham quan. Oxford cng c nhiu bo tng gi tr, tiu biu l bo tng
Ashmolean (thnh lp nm 1683 v l bo tng cho cng cng u tin ca nc
Anh), v bo tng khoa hc t nhin.
Hu nh mi sinh vin hc ting Anh u c hoc tng mt ln s dng
quyn t in Oxford cho ring mnh. y l t in tiu chun ting Anh c sn
xut bi Nh xut bn i hc Oxford (Nh xut bn i hc ln nht th gii) v
l quyn sch gi u ging cho tt c nhng ngi hc ngn ng ny. Th vin
trung tm ca Oxford l th vin Bodleian, mt trong ba th vin ln nht ca
Vng Quc Anh. Tt c sch xut bn trong ton quc u phi np vo y
mt bn in lu tr.
i hc Oxford cng ni ting vi cc mn th thao. Mn c a chung
nht c l l ua thuyn. i tuyn ua thuyn ca Oxford, gi l The Dark Blue
(Mu xanh sm) c nhiu vn ng vin ot gii Olympic th gii n t nhiu
quc gia khc nhau. Cuc ua thuyn hng nm gia i hc Oxford v i hc
Cambridge bt u t nm 1829 l mt trong nhng s kin th thao c nhiu
ngi xem nht th gii, vi hn na t ngi xem truyn hnh trc tip nm 2004.
Mi sinh vin ca Anh ch c th np n vo Oxford hoc Cambridge
Oxford - cng nh Cambridge - thng c ngh l ni dnh ring cho cc
sinh vin giu c, mc d hai trng lun phn i iu ny. Do s lng np n
qu ln nn mi sinh vin ca Anh ch c th np vo mt trong hai trng m
thi. c vo Oxford lun l mt nim t ho rt ln ca mt sinh vin bt k
nc no trn th gii.

 i hc Tokyo (Nht Bn)

chu , Nht Bn l quc gia c 2 trng nm trong 100 trng i hc
ng u th gii, l i hc Tokyo (ng th 14) v i hc Kyoto (ng th
25) theo xp hng ca tp ch Newsweek.
Trng Tokyo c thnh lp bi chnh ph Minh Tr vo nm 1877 vi tn
nh hin nay bng cch hp nht cc trng Ty y c ca chnh ph. Trng
c i tn thnh i hc quc (Teikoku daigaku) nm 1886, v sau l i
hc quc Tokyo (Tky teikoku daigaku) nm 1887 khi h thng i hc
quc ca Nht c hnh thnh. y l trng i hc quc gia u tin ti Nht.
Trng ging dy tt c cc mn hc ch yu cho c bc di i hc v trn i
hc v cung cp phng tin nghin cu cho cc mn hc ny. Trng c 2.800
gio s, ph gio s v ging vin, v khong 28.000 sinh vin theo hc. Nm
2003, trng c 2.100 sinh vin quc t, 2.200 nh nghin cu nc ngoi n
tham quan, kho st trong thi gian ngn.
Nm 1947, sau khi Nht tht bi Chin tranh th gii th hai, trng ly li
tn ban u. Vi s bt u ca h thng i hc mi nm 1949, Todai sp nhp
trng trc l Trng trung hc nht (ngy nay l Khu i hc Komaba) v
cu Trng trung hc Tokyo, l trng m t chu trch nhim ging dy sinh
vin i hc nm u v nm hai, trong khi cc khoa ca campus Hng chnh chu
trch nhim cc sinh vin nm th 3 v th 4. T nm 2004, i hc Tokyo
c hp nht vo Lin on i hc quc gia theo sc lut p dng cho cc trng
i hc quc gia. Trng hin chu qun l mt phn ca B Gio dc, Vn ha,
Th thao, Khoa hc v Cng ngh Nht Bn.
Trong cc chuyn ngnh hc hn lm c dy trng, c l trng ny
ni danh nht v cc khoa khoa hc v cng ngh. Ngoi ra, trng cn l ni
o to nhiu chnh khch ni ting ca Nht Bn. i hc Tokyo c xem l mt
trong nhng trng danh ting nht, so vi cc trng i hc khc ca Nht nh
i hc Hong gia , i hc Kyoto....

i hc Tokyo bao gm Trng Ngh thut v Khoa hc, 9 phn khoa v 15

trng cao hc. Chn Khoa l: Lut, Y, Cng ngh, Vn hc, Khoa hc, Nng
nghip, Kinh t, Gio dc v Dc. 11 trng cao hc truyn thng l: Lut v
Chnh tr, Y khoa, Cng ngh, Nhn vn v X hi, Khoa hc, Nng nghip v
Khoa hc i sng, Kinh t, Ngh thut v Khoa hc, Gio dc, Khoa hc Dc,
Khoa hc Ton. 4 trng cao hc mi thnh lp trong thp nin va qua l: Khoa
hc bin gii, Nghin cu Thng tin gia cc ngnh hc thut, K thut v Khoa
hc thng tin, v Chnh sch Cng ng.
Trng c 11 vin nghin cu: Vin Khoa hc Y, Vin Nghin cu ng t,
Vin Vn ha Phng ng, Vin Khoa hc X hi, Vin Khoa hc K thut, Vin
S hc, Vin Phn t v T bo sinh hc, Vin nghin cu Tia v tr, Vin Vt l
Cht rn, Vin Nghin cu i dng, v Trung tm Nghin cu v Khoa hc K
thut Tin tin.
i hc Tokyo c hai loi khoa hoc trng, chia s kin thc nhm to thun
li cho nghin cu v ging dy. Mt loi dnh cho cc hc gi ca trng gm 18
khoa, trng. Mt loi tp trung vo nhng mc tiu c bit dnh cho hc gi ca
c nc Nht gm 4 khoa, trng. C nhiu c s nghin cu gn vi nhiu khoa
khc nhau ca trng. Tt c cc c s nghin cu ca cc vin u phi hp cht
ch vi cc khoa hoc trng lin h trong ging dy v gim st hot ng ca cc
nghin cu sinh.
Trng c mt h thng th vin, tp trung ti Tng th vin, c ni mng
lin kt vi 55 th vin ca cc khoa, trng, vin. C khong 8,1 triu quyn sch
v tp ch trong c nhiu n bn qu him. Trng c mt vin Bo tng c
o, l mt h thng bo tng c bit bao gm nhiu lnh vc, t c sinh vt
hc n nhn chng hc.
Trng c 3 a im trng s : Hongo, Komaba v Kashiwa, ngoi ra cn c
nhng c s khc ti Tokyo v ni khc trong nc. a im chnh l Hongo
Bunkyoku ti Tokyo, rng 56 hecta, ni y c chnh ph Nht xem l ti sn

vn ha quan trng ca t nc, phn ln khoa, trng, vin u nm y. Khu

Komaba rng 35 ha, ta lc ti a khu Meguro-ku cng ti Tokyo. Khu Kashiwa
rng 24 ha nm qun Chiba, ngoi Tokyo.
Thnh tch ni bt ca trng: Gio s Emeritus Masatoshi Koshiba ca trng
ot gii Nobel Vt l nm 2002.
i hc Thanh Hoa (Trung Quc)
i hc Thanh Hoa l mt vin khoa hc v k thut tng hp, c thnh lp
nm 1911 bng tin bi thng ca M. Trng i hc ny c xy dng ti
Thanh Hoa lm vin - mt khu ngh mt thi Minh, Thanh. Hin nay trng nm
trong s 100 trng i hc hng u th gii.
Ta lc ti th Bc Kinh, trn mt khung cnh tuyt p va c in va
hin i vi 12 hc vin vi 48 khoa khc nhau o to 51 chuyn ngnh nh Hc
vin k thut, hc vin kin trc, Hc vin Php lut, Hc vin m thut, Hc qun
l hnh chnh cng, Hc vin qun l kinh t, nhiu trung tm nghin cu, khong
87 phng th nghim v 9 nh my c s dng phc v cng tc ging dy,
nghin cu. Th vin ti i hc Thanh Hoa c 2 triu bn sch v 3.000 tp ch
chuyn ngnh nh c s trao i hp tc vi 200 trng i hc v vin nghin cu
nc ngoi.
Hin ti i hc Thanh Hoa c hn 1300 lu hc sinh n t 70 quc gia khc
nhau trn th gii.
Thanh Hoa khng ch ni ting l mt trng i hc hng u Trung Quc v
mt b dy lch s o to cht lng cao m cn ni ting vi nhng cng hin
khoa hc v x hi c c th gii cng nhn. Hng ca trng l o to sinh
vin mt cch ton din v c - Thc - Th - M nn c v c s vt cht o to
cng nh cht lng o to u c trang b v chun b rt chu o. Cc ngnh
c la chn nhiu nht hin nay l Khoa hc cng ngh, Xy dng, Nhn vn,
Ngh thut, Tin hc, Qun l kinh t v Php lut.

i hc Thanh Hoa ang pht trin thnh mt trng tng hp vi tc ng

kinh ngc v hin ng u trong bng xp hng cc trng i hc ca nc ny.
Vi truyn thng ng t ho trong 90 nm qua, i hc Thanh Hoa vn gi c
danh ting v sc hp dn thng qua vic thc y mnh m nghin cu hc thut,
m bo uy tn trong v ngoi nc. Hin trng c trn 7.100 nhn vin, gm trn
900 gio s v 1.200 ph gio s. Trong s , c 24 ngi l thnh vin ca Vin
Hn lm khoa hc Trung Quc v 24 thnh vin ca Vin k thut Trung Quc.
Trit l gio dc ca i hc Thanh Hoa l ''o to sinh vin ton din''.
Trong s trn 100.000 sinh vin tt nghip t i hc Thanh Hoa k t khi thnh
lp, c nhiu ngi tr thnh cc hc gi ni ting, thng gia ti gii v cc chnh
khch v i (Chu Dung C, H Cm o... ) c ngi dn Trung Quc ghi nh
v knh trng. Do vy, c nghin cu ti i hc Thanh Hoa l m c ca nhiu
bn tr Trung Quc. Hin nay, Thanh Hoa c trn 20.000 sinh vin theo hc, bao
gm 12.000 sinh vin cha tt nghip, 9.000 sinh vin sau i hc.
Cc chng trnh o to ti i hc Thanh Hoa tp trung vo vic pht trin
kh nng sng to, nghin cu v hc tp cng nh thc tin x hi cho sinh vin.
m rng phm vi hiu bit cho sinh vin v tng cng cht lng gio dc, i
hc Thanh Hoa khi ng d n o to sinh vin nghin cu (STR). Tnh ti
cui nm 2004, c trn 7.000 sinh vin tham gia vo hn 3.000 d n STR. Nh
vy m kh nng sng to ca sinh vin c tng cng ng k. Hng nm i
hc Thanh Hoa cng t chc tri h ting Anh cho sinh vin nm th nht nhm
tng cng k nng nghe, ni, c, vit.
Vi s ng h mnh m t nh nc v ng trc nhng c hi mi, i hc
Thanh Hoa ang n lc tr thnh mt trng i hc tm c th gii trong th k 21.
i hc quc gia Australia
c thnh lp nm 1946, i hc quc gia Australia (ANU) l mt trong 8
i hc ln nht ca Australia. Ta lc trn mt khu t rng 145 hecta th
Canberra, trc y ANU ch l mt trng phc v cng tc nghin cu ca quc

gia. Tri qua mt qu trnh di vi s n lc ca cc gio vin v cc nh qun l,

ANU ngy nay l mt a im l tng thu ht sinh vin quc t n t nhiu
quc gia khc nhau trn th gii vi iu kin hc tp l tng, mi trng sng
trong lnh v an ton. Vi 3.600 cn b ging vin, trng c hn 13.487 sinh vin
n t 94 quc gia trn th gii theo hc.
Khu hc x chnh ca trng bao gm hn 200 to nh v nhiu khu hc x
nh hn cc vng ln cn nh khu hc x Mt Stromlo Observatory, Siding Spring
Observatory, North Australia Research Unit, Kioloa.
ANU o to cc chuyn ngnh: Ngh thut v Khoa hc x hi, Y t v Khoa
hc sc kho, Chu Thi Bnh Dng, Kinh t, Khoa hc K thut v Lut.
i hc Australia xp hng th 57 trong 100 trng i hc hng u th gii.
i hc Sydney
Sydney University c thnh lp vo nm 1850, i hc Sydney l trng
i hc u tin ca c v dn u trong lnh vc nghin cu. i hc Sydney l
thnh vin ca Group of Eight key Australian teaching and research universities Nhm tm trng i hc hng u ca c v nghin cu v ging dy, v c
xp hng trong cc trng i hc hng u ca c v Chu Thi Bnh Dng.
i hc Sydney cung cp cc kha hc a dng v o to hu ht cc ngnh hc
ca bt k trng i hc no c. Hin trng c hn 47.000 sinh vin, trong
c khong 9.000 sinh vin quc t.
- Ni ting trn th gii v ging dy v nghin cu c cht lng cao
- Nhng sinh vin tt nghip thu ht cc nh tuyn dng vi mc lng cao
- Nhng ngi ni ting tng hc ti i hc Sydney gm c 4 Th tng
Chnh ph, 3 ngi ot gii Nobel v cc nh lnh o trong lnh vc gio dc,
chnh tr, thng mi v ngh thut.
- ng hng u trn th gii v dy hc mang tnh hn lm v nghin cu
bc cao

- T l gia s lng sinh vin v gio vin trng t mc xut sc 1/5,

tt hn cc trng i hc khc bang New South Wales, Victoria v Queensland
- C s lng sinh vin nghin cu ln nht c
- Lin tc ng u trong bng xp hng ca Hi ng Nghin cu c
Trng o to hn 430 ngnh hc bc i hc v sau i hc bao gm 17
khoa: Qun l Nng nghip v Ngun Ti nguyn Thin nhin, Kin trc, Ngh
thut v Nhn vn, Nha khoa, Kinh t v Thng mi, Gio dc v Cng tc X
hi, K s, H thng trng cng, Khoa hc Sc khe, Lut, Y khoa, m nhc,
iu dng v Sn khoa, Dc, Khoa hc, Th y, Thit k ha.
i hc Sydney xp th 79 trong 100 trng i hc hng u th gii.
2. Khi qut lch s hnh thnh v pht trin gio dc
i hc Vit Nam
2.1. Gio dc i hc Vit Nam thi k phong kin
2.1.1. Ci ngun vn ho - gio dc Vit Nam
Dn tc ta c mt nn vn ho tin s hng chc vn
nm. Ti liu kho c hc khng nh l mt nn vn
minh rc r ng Nam ny. Nhng cng c lao ng t thi ni
cho n Phng Nguyn, ngSn ngy mt tinh vi, chng t
ngi Vit Nam lc by gi, cng vi thi gian, tch lu c
nhng tri thc phong ph trong lao ng, bit trng trt chn
nui cch y hng vn nm, bit n hp kim ng thau cch
y ba, bn nghn nm. S hiu bit y nu khng c gio dc
th lm sao ph bin, truyn th c t th h ny sang th h
khc cho n hm nay v mi mi v sau. L tt nhin trong thi k
cha th c mt nn gio dc c h thng, c t chc. Thy dy
khng ai khc l nhng ngi lao ng ln tui c kinh nghim
ca th tc, b tc hay cng x. Ni dung gio dc chc chn l
nhng kinh nghim lao ng sn xut, tp qun, tn ngng tn

gio, tinh thn cng ng, v.v Kt qu ca s gio dc dn gian

trin min, bn b, thm lng hng vn , ngn nm hun
c nn bn lnh, c tnh, li sng Vit Nam, lm nn tng, ci
ngun vn ho - gio dc cho s sinh tn v pht trin quc gia,
dn tc.
2.1.2. Qu trnh pht trin gio dc Vit Nam thi k
phong kin
Gn mi th k u cng nuyn nc ta b cc th lc phong
kin phng Bc h (thi k 1000 nm Bc thuc) gio dc
c chng s dng lm li kh thc hin m mu ng ho dn
tc t nhng ngy u t nn thng tr. Nhng vin thi th
nh Tch Quang, Nhm Din (th k I) S Nhip, Ngu Phin (th
kIII) m trng, t chc cc hc hiu dy ch Hn, truyn
b o Nho. Nhn dn ta phi chp nhn vn t Hn lm vn t
chnh thc. Nhng dn tc ta vn c mt bn sc vn ho t ngn
nm trc v sc mnh tinh thn t thi i Hng Vng, kh phch
qut khi ca b Trng, B Triu, Mai Hc , Phng Hng,v.v lun
lun u tranh khng b ng ho. Ch nm c sng to
nhng khng ln t c ch Hn, nhng l mt bng chng hng
hn v tinh thn t lc, t cng v thc dn tc bn a ca
nhn dn ta.
2.1.3. Chm dt mt ngn nm Bc thuc, gio dc i
hc Vit Nam ra i
u th k X, thc dn tc ca nhn dn ta ngy mt ln
cao to ra nhng cuc khi ngha ginh c lp. Chin thng
ca Ng Quyn nh tan qun Nam Hn trn Sng Bch ng
(938) m ra k nguyn c lp ca quc gia phong kin Vit

Nam. Nhng tri qua ba triu i Ng, inh, Tin L ngn ngi, nn
gio dc ca t nc cha c iu kin pht trin. Nm 1009 L
Long nh cht, triu nh suy tn L Cng Un ln lm vua, lp
ra nh L v di t Hoa L ra Thng Long (1010). Nm 1070 L
Thnh Tng xy dng vn miu th Khng T (Vn th s biu),
v 72 v thnh hin (tht thp nh hin) mn sinh gii ca
Khng T v ly Nho gio lm Quc gio. Nm 1075 l Nhn Tng
cho xy dng Quc T Gim. y c coi l trng i hc u
tin ca Vit Nam.
C khu qun th Vn Miu - Quc T Gim c xy dng t
th k XI (1070). y l biu trng cho tr tu v nn vn ho
Vit Nam di ch phong kin. Nm 1804 Vua Gia Long chuyn
Kinh v Quc T Gim vo Hu.
* Mc tiu ca nh trng i hc Quc T Gim
Rn luyn s t, pht trin nhn ti tham gia vo b
my qun l nh nc phong kin.
* T chc nh trng: Ngi ng u l quan T Tu (nh
hiu trng), quan T Nghip (nh hiu ph). i ng quan vn m
nhim trng trch ging dy gm c hc chnh, gio th, tr gio
(trnh ti thiu l c nhn, tr thnh quan chc
ca triu nh).
* Tuyn chn hc tr: Gm c tn s thuc ging di tn
tht, m sinh l con quan triu nh v con quan ng u
hng tnh, gim sinh l con quan li nh a phng hoc
nhng thanh nin xut sc, tun t, c phm hnh d l con ca
thng dn nhng nu c hc tnh gii thiu cng c vo d tp
vn.

* Ch hc tp: Vic hc tp c thc hin rt nghim

tc. Cn c vo kt qu kho hch cc k, nh trng phn hc tr
ra lm ba loi: u, bnh, th m c hng hc bng bng tin v
hin vt khc nhau:
Loi u: c 4 quan tin , 3 phng go, 5 cn du/1thng.
Loi bnh: c 3 quan tin, 2 phng go, 4 cn du/ 1
thng.
Loi th: c 2 quan tin, 2 phng go, 3 cn du/ 1 thng.
* Ti liu hc tp
Gm nhng sch kinh in ca Nho gio, l b T th v
Ng kinh c coi l b gio trnh ch yu bc i hc sut
hng ngn nm ca ch phong kin Vit Nam.
T th l bn cun: i hc, Trung dung, Lun Ng, Mnh T.
- Sch i hc do Tng t vit gii thch nhng li ni ca
Khng T v ni dung Tu thn, T gia, Tr quc, Bnh thin h.
- Sch Trung Dung do T T chp li nhng li ca Khng t
ging dy theo o trung th t c ba c ln: Nhn, Tr,
dng.
- Sch Lun Ng c nhiu ni dung lun l, chnh tr, l,
nhc, hc thut gio dcdo hc sinh chp khi Khng T ging
dy.
- Sch Mnh T do hc tr chp li nhng li ca Mnh T i
p vi cc bc ch hu theo quan im ca Khng T v ph
phn cc hc thuyt khc.
Ng kinh: gm nm cun: Kinh thi, Kinh th, Kch Dch, Kinh
l, Kinh Xun thu.
- Kinh Thi: Tuyn tp thi ca dn gian c lu truyn t xa xa
cho n gia thi k Xun Thu.

- Kinh th c ni dung bn lun v chnh tr, bang giao,

triu chnh t thi Nghiu Thun cho n Xun Thu.
- Kinh Dch: Sch trit hc trng yu ca nho hc cp
n tri t, m dng, quy lut chuyn dch, thng bin ca
v tr.
- Kinh Xun Thu: Do Khng T bin chp nhng s kin xy
ra nc L v mt s nc khc. Kinh xun Thu cng c coi l b
s ly gc ca l v ngha bn lun.
Ngoi b gio trnh ch yu trn th hc tr trng Quc
T Gim cn nghin cu bch gia ch t m trong Gio hun din
ca ca Nguyn Tri vit.
Quc T Gim c tn vinh l trng i hc u tin ca
Vit Nam. y l trung tm o to, bi dng trnh cao nht
ca Nho hc sut hng ngn nm trong x hi phong kin, sn
sinh ra nhiu nhn ti xut chng ca nc Vit Nam ngn nm
vn hin. Nhng tm bia ghi danh trng nguyn, tin s
t, vinh hin vn cn nguyn gi tr lch s ca Nho hc n
ngy nay v mi mi v sau, ni ln v tr ln lao ca nh trng
Quc T Gim trong lch s gio dc dn tc ta.
2.2. Gio dc i hc Vit Nam thi k php thuc
Thc dn Php n sng xm lc tn cng Nng vo
ngy 1/9/1858, v phi mt 40 nm (1898) mi hon ton bnh
nh c Vit Nam. Song song vi chnh sch bc lt tn khc,
trn p d man, thc dn Php thi hnh mt chnh sch vn
ho, giao dc n dch, ngu dn nhm ng ho lu di dn tc
ta. Ch trng ny c ton quyn Merlin ni trng ra trong
bi din vn ti phin hp thng k ca hi ng cai tr ton ng
Dng nm 1923 l ch cung cp cho nhn dn Vit Nam mt

s gio dc nh git pht trin theo chiu nm ch khng theo

chiu ng(1). Trong tp ch gio dc s thng 4 - 1943 ng
Tabonlet cng thng k cho bit: nu ly s hc xong s hc ton
Vit Nam nm 1941 -1942 l 100% th t l hc sinh ca cc bc
hc cng nm y nh sau: s hc: 100%; tiu hc 15 %, cao ng
tiu hc 2%, trung hc 0,4%. R rng thc dn Php kin tr
chnh sch km hm gio dc, c bit l nh trng cao ng
v i hc nc ta trong nhiu thp nin.
Tuy nhin phc v cho mc ch khai thc v cai tr,
thc dn Php m mt s trng nhm o to cng nhn
chuyn nghip, th lnh ngh v nhn vin lm tay sai trung
thnh, c lc trong b my cai tr ca chng . Chng hn.
- 1862 m trng o to thng ngn tuyn chn nhng tn
Vit gian hoc ngy qun vo hc.
- 1871 m trng s phm B a Lc o to gio vin tiu hc
phc v cho vic ph bin vn ho n dch ca mu quc Php.
- 1898 : m hai trng o to th m H Ni v Si Gn.
- 1899: Xy dng trng o to cng nhn th in, thi
c, th rn, th c kh, lm th cng m ngh Hu.
- Trong chin tranh th gii ln th Nht, do cn go phc
v chin tranh, thc dn Php m trng Thc nghim nng
nghip Bin Ct (Nam k) v Tuyn Quang (Bc k).
- Chin tranh th gii kt thc, chng m thm cc trng k
ngh thc hnh Si Gn, Hi Phng, Hu, trng k thut H
Ni, Gia nh.
Trong sut 80 nm thng tr ng Dng thc dn Php m
duy nht mt trng i hc (cho c Vit Nam, Lo, Campuchia)

v ch c ba ngnh: lut hc, y hc, khoa hc. S sinh vin trong

kho ng nht khong 800 ngi.
* V ni dung gio dc
- T bc s hc cho n i hc tng bc s dng ch quc
ng v ting Php thay th dn ch Hn. Cho n nm 1918 th
chm dt vic thi c bng ch Hn.
- Ni dung chng trnh c ch n khoa hc t nhin nh
Ton, L, Ho, SinhNhng nng v l thuyt, thiu thc hnh,
cha gn vi thc tin Vit Nam.
- Cc mn hc x hi nh Vn Hc, Lch s, a l, Cng dn

u phng theo chng trnh ca nc Php hoc bin son li

tng cng tnh cht n dch, thm ch phn khoa hc, xuyn tc
lch s Vit Nam nhm ca ngi thn phc nc i Php - mu
Quc chng d b cai tr.
- T bc s hc thc dn Php khng nhng hu b ch
Hn gt b nhng nh hng tch cc ca nn gio dc bn
a m ch quc ng cng b coi l th yu, nhng coi trng ch
Php thc hin m mu ng ho i vi th h tr Vit Nam.
Tt nhin thc dn Php khng d dng thc hin m mu vi mt
dn tc c truyn thng yu nc, kin cng, qut khi nh dn tc
ta. V vy nhiu s phu yu nc nh c Phan Bi Chu khi xng phong tro yu nc ng Du Nng cao dn tr, chn hng
dn kh gii phng dn tc. C Phan Chu Trinh ch trng
u tranh chng nn gio dc n dch ca thc dn Php bng
con ng ci lng, m ra c 48 trng hc kiu mi, 3 trng
ln ni ting l Din phong, Phc Bnh v Phc Lm. Cc trng
ny dy ch quc ng theo nn tn hc, bn lun cc vn
vn hc, x hi, khoa hc, tuyn truyn xy dng np sng vn

minh. Phong tro ng Kinh ngha thc ca Lng Vn Can,

Nguyn Quyn, o Nguyn Ph cng dy ln mt nn gio dc
yu nc, truyn b nn hc thut mi v cc t tng dn ch t sn
tin b. c bit l phong tro u tranh chng nn vn ho
gio dc n dch ca thc dn Php do Nguyn i Quc lnh o
trc khi ng Cng sn ng Dng ra i. Nguyn i Quc
ng vng trn lp trng ca giai cp v sn, ca mt dn tc
b p bc tn bo t co, ln n mnh m chnh sch ngu dn
ca thc dn Php trong hai tc phm Bn n ch thc dn
Php( vit nm 1921), y cng l ca thc dn Php (vit
nm 1921 - 1926) lt ty b mt gi di, nham him ca ch
ngha thc dn Php Vit Nam vi th gii.
2.3. Gio dc i hc Vit Nam T nm 1954 n 1975
2.3.1. Gio dc i hc Min Bc Vit Nam
- Giai on t nm 1945 -1954
Cch mng thng Tm thnh cng, mc d hon cnh c nc
gp mun vn kh khn, Ch tch H Ch Minh vn quan tm
n gio dc, pht ng chin dch dit i v dit dt
ngy 3/9/1945. B Quc gia Gio dc cng ch trng phc hi
ngay cc trng i hc, cao ng v n nh t ngy
15/11.1945 s khai ging ti H Ni cc trng Y khoa, Dc khoa,
Nha Khoa, i hc v cao ng M Thut, Cng chnh, Canh
nng, Th y. Vi i ng ging vin ngi vit ti nng nh : H c
Di, Tn Tht Tng, T Quang Bu, Nguyn Thc Ho, T Ngc Vn,
Ngu Nh Kon Tum.v.v...Nhng cha c bao lu thc dn Php quay
li xm lc. Thng 12/1946 ton quc khng chin bng n ko
di n 9 nm, gio dc i hc gp mun vn gian kh, thiu

thn, phi chuyn hng phc v khng chin v kin quc nhng
vn duy tr trng thnh cho n ngy chin thng.
* Giai on t (1954 1965) : Ch hai thng sau khi tip

qun th cc trng i hc v cao ng khai ging tr li.

Ban u tm ghp cc trng trong vng khng chin vo cc trng
H Ni trong thi k tm chim l: i hc Y Khoa; i hc s
phm Vn Khoa & i hc Vn Khoa; i hc s phm Khoa Hc & i
hc Khoa Hc; Trong i hc s phm Vn Khoa & i hc s phm
Khoa Hc u c cc lp d b i hc.
u nm 1956 vi s gip ca cc chuyn gia Lin X, h
thng nh trng i hc v Cao ng XHCN c xy dng theo
m hnh pht trin ca nc bn c cc trng ln.
- i hc Tng Hp do ng Ngu Nh Kon Tum lm hiu trng
- i hc S phm do ng Phm Huy Thng lm hiu trng
- i hc Y Dc do ng H c Di lm hiu trng
- i hc Bch Khoa do ng Trn i Ngha lm hiu trng
- i hc Nng Lm do ng Bi Huy p lm hiu trng
T kinh nghim xy dng 5 trng i hc u tin, sau 3
nm (1958-1960) ci to XHCN min Bc c tt c 9 trng
i hc vi 46 ngnh hc.
- Trong k hoch 5 nm ln th nht (1961-1965) do yu
cu tng cng i ng cn b khoa hc k thut c trnh CH, gio dc i hc m rng quy m tng thm trng lp, s lng
sinh vin, pht trin ngnh hc. Cho n nm hc 1964-1965 trn
Min Bc c 17 trng i hc vi 97 ngnh. Ngoi ra, B Gio
Dc tng cng ngun c sinh vin, cn b i hc tp, bi dng

nghin cu sinh, thc tp sinh cc nc thuc phe XHCN, nht l

Lin X.
*Giai on t (1965-1975)
- T nm 1964 -1965 quc M m rng chin tranh ph
hoi ra Min Bc, lm cho chin tranh lan ra c nc. Ngy
5/8/1965 Th tng Chnh ph ra ch th s 88TTg-VG v chuyn
hng cng tc gio dc trc tnh hnh v nhim v mi. Ch th
c on: gn cht hn na vic ging dy v mi hot ng
ca nh trng vi i sng, vi sn xut v chin u, bo m
an ton, bo m sc kho cho hc sinh, sinh vin. Thng 5/1966
ngnh H & THCN m hi thi ua chng M cu nc vi kh th
s vt qua mun vn kh khn, gian kh, tip tc nhim v o
to cn b vi quy m ngy cng ln hn v cht lng ngy cng
cao hn. Cng t nm hc1964 -1965 B H & THCN c cch
tuyn sinh mi l cc tnh thnh lp Ban tuyn sinh la chn
hc sinh vo cc trng H & THCN. Cch tuyn chn ny c tip
tc thc hin cho n nm hc 1969-1970.
Mc d phi i ph vi chin tranh ph hoi c lit, in
cung ca quc M Min Bc v phi chi vin c lc cho
cch mng gii phng Min Nam, nhng s nghip gio dc ni
chung, gio dc i hc v THCN ni ring khng ngng pht
trin v s lng & cht lng trong sut 10 nm chin tranh hu
dit nh quc M tng tuyn b a min Bc Vit Nam
tr v thi k c. Nhng chin dch H Ch Minh lch s
gii phng hon ton Min Nam, t nc thng nht hn hoan
cho n nhng k tch ca nhiu lnh vc, trong c lnh
vc gio dc i hc & THCN ca Min Bc.
Hnh thc o to
Nm hc

Tng s SV

1964-1965

29.337

22.374

1.263

5.700

1965-1966

34.213

23.858

2.389

7.966

1966-1967

48.402

32.541

5.118

10.473

1967-1968

58.159

42.909

5.586

9.664

1968-1969
1970-1971

71.414
69.902

51.848
53.593

6.009
5.293

13.497
11.016

1971-1972

61.978

48.150

4.078

9.744

1972-1973

53.700

39.563

4.128

10.117

1973-1974

54.150

41.371

3.443

9.336

1974-1975

55.701

43.014

3.212

9.475

Ngun t liu : Nin gim thng k ca B H& THCN 19551975. Nm hc 1974-1975 s cn b ging dy ln n 8658
ngi cng tc trong 41 trng H&THCN.
*Giai on t 1975-1986
Ngy 30/4/1975 chin dch H Ch Minh ton thng, min
Nam hon ton gii phng, nc nh thng nht. Hi ngh ln
th 24 ban chp hnh Trung ng kho 3 hp ra nhim v
cch mng trong giai on mi a c nc tin nhanh, tin
mnh, tin vng chc ln XHCN. S nghip gio dc cng
ng trc nhng yu cu ln lao, mi m trong giai on qu
tin ln XHCN ca c t nc thng nht.
Trc ngy gii phng, Min Nam c 7 Vin H cng nh Vin
H Si Gn, Vin H Hu, Vin H Cn Th v 11 Vin H t
nh: Vin H Vn Hnh, Vin H Lt, H Minh c, Cao i v.v
vic t chc nh trng, quy trnh o to, h thng vn bng
v.vtheo m hnh gio dc ca Php n nhng nm u
thp k 70 th theo m hnh ca M.

- Sau khi tip qun, chnh quyn cch mng tin hnh
gii th cc trng T Thc & trng H Cng ng, t chc li thnh
5 trng H theo m hnh nh trng XHCN l:
- i hc s phm thnh ph H Ch Minh
- i hc Bch Khoa thnh ph H Ch Minh
- i hc Kinh T thnh ph H Ch Minh
- i hc K Thut thnh ph H Ch Minh
- i hc Nng Nghip thnh ph H Ch Minh
- i hc Kin Trc thnh ph H Ch Minh
- i hc Y Dc thnh ph H Ch Minh
- i hc Tng hp Hu
- i hc Cn Th
- i hc Bch Khoa Nng
- i hc Lt
- i hc s phm Hu
- i hc Y Hu
- i hc Thu Sn Nha Trang
- i hc Ty Nguyn

T nm 1976-1986 cc trng i hc c xc nh c vai

tr rt quan trng trong 3 cuc cch mng: cch mng quan h
sn xut, khoa hc k thut, cch mng t tng vn ha, trong
cch mng khoa hc k thut l then cht. Nm 1976 ln u tin
lun n ph tin s c bo v thnh cng trong nc nh du
bc pht trin mi ca h gio dc i hc. n thng 12-1980 nc
ta c 42 trng i hc v Vin NCKH c quyt nh l c s
o to sau i hc (c trnh thc s & ph tin s).
Vi s liu v pht trin quy m gio dc C & H
Nm hc

S tr-

Cn b

Tng

Di hn

Chuyn

Ti chc

ng

ging

s SV

tp

tu

1975-1976

59

dy
9.642

92.097

trung
78.637

3.493

9.967

1979-1980

79

16.386

152.327

124.971

5.831

51.525

1984-1985

93

18.717

124.120

88.921

7.940

27.259

(ngun s liu thng k ca B GDT 1995)

*Giai on t 1986 n nay
Thng 12-1986 i hi i biu ton quc ln th VI ca ng Cng
Sn Vit Nam m u cng cuc i mi xy dng t nc
theo c ch th trng nh hng XHCN. Gio dc c xc nh l
quc sch hng u nhm mc ch nng cao dn tr, o to
nhn lc, bi dng nhn ti thc hin s nghip cch mng CNH
& HH t nc.
ng li i mi ton din KT-XH ca i hi ng ln th 6
lm xut hin 4 tin i mi gio dc H Vit Nam
l:
+ Gio dc i hoc khng ch p ng nhu cu kinh t nh
nc, kinh t quc doanh m cn phi p ng yu cu ca cc
thnh phn kinh t khc v nhu cu hc tp ca ton dn.
+ Gio dc i hc khng ch da vo ngun kinh ph nh nc
m cn da vo cc ngun kinh ph khc ca cc t chc x hi
trong nc hoc do quc t ti tr.
+ Gio dc i hc khng ch theo ch tiu k hoch tp
trung nh mt b phn ca k hoch nh nc m cn phi lm k
hoch theo nhng n t hng, nhng xu th d bo, nhng
yu cu hc tp t nhiu pha trong x hi.
+ Gio dc i hc khng cn phi gn cht vi vic phn
phi ngi tc nghip theo c ch hnh chnh bao cp, ngi tc

nghip c trch nhim t lo vic lm cho mnh theo c ch

tuyn chn theo yu cu ca th trng lao ng.
Quyt tm thc hin ch trng i mi, ngnh gio dc i
hc ra 3 chng trnh hnh ng trong 3 nm hc (19871990) c c th ho cc ni dung:
+ Ci cch, i mi cng tc tuyn sinh, giao quyn ch
ng rng hn cho nh trng i hc v quyn c la chn d
thi vo nh trng cho th sinh.
+ M rng h o to khng chnh quy c ng hc ph.
+ T chc thc hin quy trnh o to 2 giai on.
+ y mnh cuc vn ng dn ch bu c la chn cn b
qun l cc trng i hc.
+ T chc, sp xp chc danh cho cn b ging dy i hc:
Gio s, ph gio s, ging vin chnh, ging vin, tr ging.
+ y mnh cng tc NCKH gn vi lao ng sn xut, khoa
hc cng ngh tip cn vi nn kinh t tri thc.
T u nhng nm 90 ca th k XX, gio dc i hc Vit
Nam c nhng chuyn bin rt cn bn, song vn cha p
ng c yu cu tng tc pht trin kinh t - x hi. Thng 4/1990
chnh ph ra quyt nh thnh lp B GD&T qun l thng
nht h thng gio dc quc dn t bc mm non cho n gio
dc i hc v sau i hc.
Thng 7/1991 i hi ng Cng Sn Vit Nam khoa VII
thng qua cng lnh xy dng CNXH trong thi k qu ,
ngnh gio dc i hc thc hin 5 chng trnh mc tiu,
l:
Chng trnh 1: Cc mc tiu, ni dung, phng php o
to

Chng trnh 2: y mnh NCKH- LSX gn nh trng vi x

hi
Chng trnh 3: i mi cng tc t chc v qun l GDH
Chng trnh 4: Xy dng v bi dng cn b ging dy &
cn b qun l GDH
Chng trnh 5: o to, bi dng nhn ti v pht trin
i ng cn b cho mt s ngnh mi nhn
Cn c thc tin v tham kho kinh nghim xy dng, pht
trin h thng trng H& C trn th gii t nm 1993-1994 h
thng H & C c t chc, sp xp nh sau:
1. Thnh lp 2 H Quc Gia
H Quc Gia H Ni (1994)
H Quc Gia thnh ph H Ch Minh (1995)
2. Thnh lp H Vng (4/4/1994)
H Thi Nguyn
H Hu
H Nng
Cc trng H trn u l trng H a ngnh
C mt s trng khc cng l H a ngnh nhng khng gi
l H Quc Gia hay H Vng nhng cng mang tnh cht vng nh H
Cn Th (vng ng bng sng Cu Long) H Lt, H Vinh, H
Ty Bc, H Quy Nhn.
3. Cc trng H chuyn ngnh
y l cc trng o to mt ngnh hay mt nhm ngnh
nh k thut, nng nghip, thu sn,cc trng ny phn ln tp
trung cc thnh ph ln nh H Ni l: i hc Bch Khoa, H
Thng Mi, H Ngoi Thng, H Kin Trc, H Kinh T Quc Dn,
v.v, thnh ph H Ch Minh c nhiu trng nh: H Kinh T, H

Xy Dng, H S Phm, H K Thut, v.vMt s trng H chuyn

ngnh t cc tnh nh: H Lm Nghip (H Ty) H Hng Hi
(Hi Phng) H Y (Thi Bnh).v.v
4. Trng H thuc tnh
Gn y chnh ph cho php thnh lp trng H cng lp
thuc tnh nh: H Hng c (Thanh Ho), H Hng Vng (Ph Th),
H An Giang.
5. Cc loi trng H khc
- H M cc thnh ph H Ni v Thnh Ph H Ch Minh.
Hnh Thc cc trng ny gn nh trng Bn Cng (c s trng hc
ca nh nc, kinh t t qun).
- H dn lp l loi hnh trng do mt t chc x hi u
ng ra thnh lp, c s vt cht t lo, ti chnh t qun, nh trng quyt nh mc hc ph v tr lng cho cn b ging dy.
Hin nay c hn 20 trng H dn lp nh H ng , H Phng
ng, H Thng Long (H Ni), H Vn Lang, H Ngoi Ng- Tin Hc
(thnh ph H Ch Minh), H Duy Tn ( Nng) H Bnh Dng,
H Vnh Long.v.v
+ Cc trng d b H thu np hc sinh tt nghip THPT con
em cc dn tc t ngi, con em nng dn vng su vng xa, cc
gia nh thuc din chnh sch. Hin nay c mt s trng hc
c xy dng khang trang nh: D b H Sm Sn (Thanh Ho),
Nha Trang, Ph Th, thnh ph H Ch Minh.
+ Trung tm hay c s H cng l mt loi trng H nhng
cha hon chnh, do th trng mt ngnh hay mt tnh hoc
hiu trng ca mt trng H thnh lp. Hin nay c hai trung
tm: mt ca ngnh ngn hng, mt ca thnh ph H Ch Minh
v ba c s: mt ca trng H Giao Thng, mt ca trng H

Ngoi Thng v mt ca trng H Vn Ho. Nhiu tnh c trung

tm Gio Dc Thng xuyn m cc lp H ti chc, t xa, thu np c
cn b, cng nhn vin va hc va lm, c hc sinh khng thi
u vo cc trng khc.
6. Cc trng C
Hin nay c hn 100 trng Cao ng, trong c 65 trng C s phm - nu tng cc trng HSP & cc khoa s phm trong
cc trng H (khoa s phm- trng H Lt, khoa s phm- trng H
An Giang, khoa s pham- H Quc Gia H Ni.v.v) th c n
110 n v o to chuyn ngnh s phm- i ng gio vin t
mm non cho n H v sau H (mt s Vin nh Vin Chng
Trnh Chin Lc- Vin QLGD- Vin s phm cc trng H cng tham
gia o to cao hc v NCS).
Ngy4/4/2001 Th Tng chnh ph k quyt nh s 47
v quy hoch mng li trng H-C giai on 2001- 2010.
- Hin nay, ngoi hai trng H Quc Gia H Ni & H Quc
Gia thnh ph H Ch Minh trc thuc Chnh ph, cn hu ht
cc trng H trc thuc B GD&T, tc l b phn trc tip qun
l nhn s, cung cp mt phn ngn sch. S cn li trc thuc
cc B khc nh trng i hc Y Khoa, Dc Khoa H Ni thuc B Y
t, Trng H Vn Ho H Ni thuc B Vn Ho Thng Tin. C
nhiu u mi b, ngnh, a phng, t chc kinh t trc tip
qun l gio dc.
Mng li cc trng i hc, Cao ng trong nhng nm gn
y tng tc pht trin rng khp trong c nc p ng nhu
cu pht trin ngnh, ngh ca x hi Vit Nam trong giai on
CNH - HH v hi nhp quc t.

Theo cun Nhng iu cn bit v tuyn sinh ca BGD

& T th mng li trng H v C nm hc 2008 trong c nc l 390
trng. Min Bc c 189 trng trong c 91 trng i hc v 98
trng Cao ng. Min Nam c 201 trng, trong c 87 trng i
hc v 114 trng Cao ng. Th sinh c d thi theo nhiu khi,
ngnh, ngh: Khi A: Ton, L, Ho; Khi B: Sinh, Ton, Ho; Khi C:
Vn, S, a; Khi D1: Vn, Ton, Ting Anh; Khi D2: Vn, Ton,
Ting Nga; Khi D3: Vn, Ton Ting Php; Khi D4: Vn, Ton,
Ting Trung; Khi D5: Vn, Ton, Ting c; Khi D2: Vn, Ton,
Ting Nht. Khi H: Vn ( thi khi C) Hi ho, b cc; Khi N:
Vn ( thi khi C), Kin thc m nhc, nng khiu m nhc;
Khi M: Vn, Ton Vn ( thi khi D) c, k din cm, ht; Khi
T: Sinh, Ton ( thi khi B) Nng khiu TDTT; Khi V: Ton, L
( thi khi A) V m thut; Khi S: Vn, 02 mn nng khiu in
nh; Khi R: Vn, s ( thi khi C) nng khiu bo ch; Khi K:
Ton, L, k thut ngh.
2.3.2. Gio dc i hc min Nam Vit Nam giai
on 1954-1975
H thng gio dc i hc min Nam Vit Nam di thi M
- Ngu c t choc thnh nhng n v t qun gi l vin i
hc. Mi vin i hc gm mt s trng i hc, khoa hoc
phn khoa thnh vin. Trc gii phng, h thng gio dc i hc
min Nam c cc c s sau:
- 4 vin i hc cng lp l: Vin i hc Si Gn, Vin i
hc Bch khoa Th c, Vin i hc Hu, Vin i hc Cn Th.

- 3 trng i hc cng ng cng lp (chng trnh o to

2 nm) l: Vin i hc M Tho, Vin i hc Nha Trang, Vin i
hc Nng.
- 11 vin i hc t (phn ln cc t chc tn gio ng ra
m).
Tng s sinh vin thi im ng nht l 166.000 (trong
c mt s hc theo kiu ghi tn).
Vin i hc Si Gn thnh lp nm 1949, vn l mt chi
nhnh ca Vin i hc H Ni. n nm 1954, Vin i hc H Ni
chuyn vo Si Gn, sau khi st nhp vi chi nhnh Vin i hc
H Ni Si Gn vo nm 1955 thnh Vin i hc Si Gn. Vin
c 8 khoa: lut, vn khoa, khoa hc, s phm, y hc, nha khoa, dc
khoa, kin trc.
Vin i hc Hu thnh lp nm 1957 gm 5 khoa: lut, vn
khoa, khoa hc, y khoa, s phm. Nm hc 1974-1975 c 9142 sinh
vin.
Vin i hc Cn Th thnh lp nm 1966 gm c 5 khoa:
lut, y khoa, khoa hc, nng nghip, s phm. Nm hc 1974-1975
c 8500 sinh vin.
Vin i hc Bch khoa Th c thnh lp nm 1973 trn c s
st nhp 3 trng vn c t trc l i hc K thut Ph Th (Si Gn),
i hc Nng nghip Th c v i hc S phm K thut Th c.
Nm hc 1974-1975 c 2800 sinh vin.
Cc trng i hc cng ng do cc a phng thnh lp
v i th gm c cc trng sau:
Trng i hc Cng ng Nha Trang thnh lp nm 1971,
nm hc 1974-1975 c 650 sinh vin.

Trng i hc Cng ng Nng thnh lp nm 1974,

nm hc 1074-1975 c 1500 sinh vin.
Trng i hc Cng ng M Tho thnh lp nm 1974, nm
hc 1974-1975 c 500 sinh vin.
C s vt cht ca 3 trng ny u phi mn ca cc trng
khc. i ng gio vin ca 3 trng ny cng mn ca cc c s
khc.
Bn cnh cc vin i hc cng v cc trng i hc cng
ng cn c 12 vin i hc t nh: Vin i hc Lt thnh lp
nm 1958, nm hc 1974-1975 c 6000 sinh vin; Vin i hc Vn
Hnh thnh lp nm 1964, nm hc 1974-1975 c 8000 sinh vin;
Vin i hc Ho Ho thnh lp nm 1971, nm hc 1974-1975 c
4000 sinh vin; Vin i hc Minh c thnh lp nm 1972, nm
hc 1974-1975 c 5000 sinh vinTng s sinh vin cc vin i
hc t nm hc 1974-1975 l 30.000 sinh vin.
V ch tuyn sinh: Mi trng u c mt ch
tuyn sinh ring, nhng ni chung c 3 cch c bn sau:
Th nht, hc sinh t ti (12 nm) c ghi tn vo cc trng lut, vn khoa v mt s trng i hc khoa hc.
Th hai, hc sinh ghi tn khng qua k thi tuyn nhng nh
trng chn da trn kt qu thi t ti.
Th ba, mt s trng c quy nh tiu chun c d thi v
t choc thi tuyn kh cht ch.
Ch hc tp bc i hc c 3 hnh thc:
- Chng ch: y l hnh thc p dng theo m hnh ca
Php. Chng trnh c chi ra lm nhiu chuyn . Sinh vin thi
chuyn no th c cp chng ch chuyn . Sinh
vin cso quyn c la chn nhng chuyn mnh thch

hc. Sinh vin tch lu s chng ch theo quy nh th c

cp mt loi bng nht nh.
- Hc theo nm hc: Cc mn hc c b tr theo tng mn
hc. Sau mi nm sinh vin thi ht nm ri xt ln lp. Nm cui thi
tt nghip.
- Hc theo ch tn ch: chia mn hc ra thnh s gi
nht nh (thng chia khong 16 n 30 gi). Sinh vin hon
thnh s gi v mt vn th c cng nhn xong mt tn
ch. S tn ch l do quy nh ca mi trng. Sinh vin phi qua
mt s lng tn ch nht nh mi cng nhn tt nghip (thng
t 100 n 120 tn ch). Hc theo tn ch l theo m hnh gio
dc i hc ca M.
Tm li, C th ni t khi hnh thnh trng i hc u tin (Quc T
Gim) vo nm 1075 n nay, tri qua bao thng trm lch s, nn gio dc i hc
Vit Nam vn pht trin khng ngng, c bit l sau khi t nc ginh c c
lp. T ch chng ta ch c cc trng i hc cc thnh ph ln th nay hu nh
khp tt c cc tnh u c trng i hc v cao ng, s lng ln n gn 400
trng trn c nc. Vi s lng , c bn chng ta p ng c nhu cu
hc tp ca nhn dn v ngun nhn lc cht lng cao, p ng s nghip cng
nghip ha, hin i ha.

Cu hi tho lun v hng dn t hc

A. Cu hi tho lun v tnh hung
1. Nhng c im chung ca s hnh thnh nn gio dc i hc phng
ng v phng Ty.
2. Tiu ch nh gi, xp hng mt trng i hc v ngha ca n. Chng ta
c th hc tp c g qua nghin cu mt s trng i hc ni ting trn th gii.
3. Nhng thnh tu v hn ch ca gio dc i hc Vit Nam giai on t
nm 1975 n nay.
4. Cc trng i hc nc ta c th xy dng theo m hnh cc trng i
hc ni ting trn th gii c khng? Ti sao?
5. Nu chng ta u t kinh ph trn u sinh vin tng ng vi cc trng
c cht lng cao trn th gii (v d, Harvart 40.000USD/ 1 nm/1 sinh vin) th
liu cht lng c nng ln tng ng vi h khng?
B. Cu hi hng dn t hc v t nh gi
1. Phn tch qu trnh hnh thnh v pht trin gio dc i hc phng Ty.
2. Phn tch qu trnh hnh thnh v pht trin gio dc i hc phng ng.
3. Trnh by nhng hiu bit ca bn thn v mt trng i hc ni ting trn
th gii m mnh yu thch.
4. Nhng c im ca gio dc i hc Vit Nam thi k phong kin.
5. Nhng c im ca nn gio dc i hc Vit Nam thi k php thuc.
6. Gio dc i hc Vit Nam giai on 1945 - 1954 v nhng ng gp ca
n trong s nghip khng chin, kin quc.

7. Gio dc i hc min Bc Vit Nam giai on 1954 - 1975 v nhng ng

gp ca n trong cuc khng chin chng M cu nc.
8. Nhng c im ca gio dc i hc min Nam Vit Nam giai on 19541975.
9. Gio dc i hc Vit Nam t nm 1975 n nay, thc trng v gii php
nng cao cht lng gio dc i hc.
Ti liu tham kho
1. B Gio dc v o to (1995), 50 nm pht trin s nghip gio dc v
o to.
2. B Gio dc v o to (2008), Nhng iu cn bit v tuyn sinh i hc
v cao ng nm 2008, NXB Gio dc - H Ni.
3. Phm Minh Hc (2007), Gio dc Vit Nam trc th k XXI, NXB Chnh
tr Quc gia - H Ni.
4. Bi Minh Hin (2005), Lch s gio dc Vit Nam, NXB HSP H Ni.
5. Nguyn Ln (1958), Lch s gio dc th gii, NXB Gio dc - H Ni.
6. H Hu Nht (1998), Lch s gio dc Si Gn thnh ph H Ch Minh,
NXB Tr.
7. V Dng Ninh (1998), Lch s vn minh th gii, NXB Gio dc
8. http:// WWW. Arwu. Org/rank/2005/ARWU2005_Top100.htm
9. http://newshub.nus.edu.sg/headlines/0511/ranking_nov05.htm
10. http://ed.sjtu.edu.cn/rank/2006/ARWU2006Resources.htm#RankingG
11. http://vietnamnet.vn/dhqt/cactruong/
12. http://vi. Wikipedia. Org/wiki/

CHNG 2

XU HNG PHT TRIN GIO DC i HC TRN TH GIi

Mc ch yu cu:
Hc chng ny yu cu hc vin phi nm vng mt s vn sau:
- Cc quan im pht trin gio dc i hc trn th gii, u nhc im ca
mi quan im pht trin.
- Xu hng pht trin gio dc i hc hin nay.
- Mt s nn gio dc i hc tiu biu trn th gii.
- Lin h vi thc tin gio dc i hc Vit Nam.
1. Tuyn ngn th gii v gio dc i hc
Tuyn ngn th gii v gio dc i hc c a ra trong Hi ngh th gii
v Gio dc i hc GDH vo th k XXI-Tm nhn v Hnh ng do
UNESCO t chc ti Paris t 5-9 thng 10 nm 1998. Tm tt ni dung tuyn ngn
c 15 im c bn sau:
- GD i hc c nhp hc bnh ng i vi mi ngi (theo tinh thn
iu 26.1 ca Tuyn ngn ton cu v Nhn quyn), khng chp nhn mt s phn
bit i x no da trn c s v chng tc, gii tnh, ngn ng, tn ngng, kinh
t, vn ha hoc nhng khim khuyt v thn th
- S mnh ct li ca h thng GD i hc l gio dc, o to v nghin
cu gp phn vo s pht trin v tin b bn vng ca ton x hi. C th l gio
dc nhng ngi tt nghip c cht lng cao, nhng cng dn c trch nhim,
lm cho GD i hc c mt s mnh cha tng c trong x hi, mt thnh phn
sinh ng ca s pht trin vn ha x hi, kinh t v chnh tr, l tr ct ca vic

xy dng tim lc ni sinh, s cng c quyn con ngi, s pht trin bn vng,
nn dn ch v ha bnh trong mt khung cnh php lutNhim v ca GD i
hc l m bo cho cc gi tr v cc l tng ca mt nn vn ha ha bnh.
- Cc trng H, i ng gio chc, sinh vin cn gi gn v pht trin cc
chc nng c ca n, thng qua vic rn luyn o c v tnh nghim tc trong
khoa hc. H cn tng cng chc nng ph phn v nhn v tng lai thng qua
vic phn tch hin trng ca cc xu th kinh t, chnh tr, x hi v vn ha ni bt,
ch ra cc vn trng tm d kin, cnh bo v phng nga. Mun vy, h phi
c hon ton t ch v t do v khoa hc, ng thi cn c y trch nhim
v gii trnh i vi x hi.
- S ph hp ca GD i hc c nh gi qua s n khp gi nhng g m
x hi k vng v nhng g m n ang lm. c s ph hp , cc nh trng
v cc h thng cn da trn s nh hng lu di v mc tiu v nhu cu ca x
hi, bao gm nhng mi quan tm v vn ha v bo v mi trng. Pht trin cc
k nng v sng kin to nghip cn phi tr thnh mi quan tm chnh ca GD i
hc. Lu s phc v ca GD i hc i vi x hi trong vic xa i, gim
ngho, s thiu khoan dung, bo lc, ngu dt, hy hoi mi trng, bnh tt
hng ti cng c ha bnh thng qua tip cn lin ngnh, xuyn ngnh.
- GD i hc l mt phn ca h thng gio dc quc dn. S ng gp ca
gio dc i hc vo s pht trin ca h thng gio dc phi c u tin. Gio
dc trung hc cn phi chun b v to iu kin nhp hc vo GDH ng thi
cung cp mt s o to rng cun b cho hc sinh c mt cuc sng t lp.
- S a dng ha cc m hnh GD i hc, a dng ha cc phng php v
tiu chun tuyn chn l rt quan trng i vi c vic p ng nhu cu v vic
cung cp cho sinh vin mt nn tng v mt s o to nghim chnh m th k
XXI i hi. Ngi hc phi c mt di ti u la chn v s chim lnh kin
thc da trn u vo v u ra linh ng ca h thng.
- Cht lng GD i hc l mt khi nim a chiu, khi nim ny bao trm
mi chc nng v hot ng ca n: ging dy v cc chng trnh o to, nghin
cu v hc thut, i ng sinh vin, cu trc h tng v mi trng hc thut. Cn

c bit ch nng cao kin thc thng qua nghin cu. Cc trng i hc phi
cam kt cng khai vic nh gi trong v nh gi ngoi c tin hnh bi cc
chuyn gia c lp. Tuy nhin, cn ch n bi cnh khu vc v quc gia, ca cc
trng c th c th tnh n s a dng, trnh s ng u nht lot. Cn thit
phi c mt ci nhn mi v m hnh mi ca GD i hc, l ly sinh vin lm
trung tm. t c mc tiu , chng trnh o to cn phi xy dng li sao
cho vt qua c vic nm kin thc chuyn mn mt cch n gin m cn bao
gm vic chim lnh cc k nng, nng lc giao tip, c phn tch sng to v ph
phn, suy ngh c lp v bit lm vic trong mt nhm gia mt bi cnh a vn
ha.
- Mt chnh sch mnh m v pht trin i ng l yu t quan trng i vi
cc trng i hc. Cn xy dng cc chnh sch sng t lin quan n gio chc
i hc, sao cho c th cp nht v nng cao k nng ca h, khuyn khch s ci
tin v chng trnh o to, phng php dy v hc, v vi mt tnh trng ti
chnh v nghip v thch hp t cht lng cao trong nghin cu v ging dy.
- Nhng ngi ra quyt nh cp quc v cp nh trng nn t sinh vin
v nhu cu ca h trung tm mi quan tm ca mnh v xem h nh i tc
chnh v i din cho cc bn lin quan khi i mi GD i hc. Cc dch v
hng dn v t vn cn c pht trin, cng tc vi cc t chc ca sinh vin,
tnh ton nhu cu ca cc loi hc vin lun lun a dng. Nhng sinh vin b ri
cn c c hi thch hp quay tr li GD i hc. Cc trng H cn GD sinh vin
tr thnh nhng cng dn c thng tin y v ch ng tn ty cao, nhng ngi
bit suy ngh mt cch ph phn, bit phn tch cc vn x hi, bit tm cc gii php
cho cc vn x hi, p dng chng v nhn ly trch nhim x hi.
- Phi a ra hoc tng cng cc bin php m bo s tham gia ca ph
n vo GD i hc, c bit cp ra quyt nh v trong cc chuyn mn m h
cha c y i din. Tip theo cn i hi hn ch mi thnh kin v gii
trong GD i hc. vt qua nhng chng ngi v tng s nhp hc ca ph
n vo GDH, cn c mt u tin cp bch trong i mi h thng v trng hc.

- Cn phi tn dng y u th ca cng ngh thng tin v vin thng mi

i mi GD i hc bng cch m rng v a dng ha cch chuyn ti, v bng
cch lm cho kin thc v thng tin sn sang cho i chng rng ri c th s dng.
Vic truy cp bnh ng vo cc phng tin cn c m bo thng qua s
hp tc quc t v s h tr i vi cc nc khng nng lc c cc cng c
nh vy. Vic lm cho cc cng ngh thch ng vi cc nhu cu quc gia, khu
vc v a phng, m bo qun l k thut, gio dc v h thng trng hc
duy tr chng phi c u tin.
- GD i hc phi c xem l mt dch v cng cng. Trong khi cn huy
ng cc ngun ngn qu a dng t v cng, th h tr ca cng qu cho GD i
hc v nghin cu vn quan trng m bo mt thnh tu cn bng ca cc s
mnh x hi v gio dc ca n. Qun l v ti chnh trong GD i hc cn tr
thnh mt cng c tng cng cht lng v tnh ph hp ca n. iu i
hi mt s pht trin cc nng lc lp k hoch v phn tch chnh sch thch hp
v cc chin lc da trn s cng tc gia cc trng H v cc c quan c trch
nhim ca quc gia. Quyn t ch trong vic qun l cng vic ni b l cn thit,
nhng ng thi phi c s gii trnh trong sng v cng khai i vi x hi.
- Hot ng quc t ca GD i hc l mt thnh phn c hu bo m cht
lng ca n. Phi c s chia s, on kt v bnh ng gia cc i tc. Chng
chy mu cht xm t cc nc ang pht trin sang cc nc pht trin, nhm
trnh lm nh hng n s pht trin tin b x hi ca h. Cn phi u tin cho
cc chng trnh o to cc nc ang pht trin, ti cc trung tm cht lng
cao to nn cc mng li quc gia v khu vc, kt hp vi thi gian ngn hc
chuyn ngnh v hc tp trung tng cng nc ngoi.
- Cc cng c chun ha quc t cng nhn vic hc tp v bng cp cn
c ph chun v p dng, bao gm cc chng nhn v k nng v nng lc ca
nhng ngi tt nghip, lm cho sinh vin chuyn i cc kha hc d dng hn,
nhm to iu kin cho s c ng bn trong h thng quc gia v gia cc h
thng vi nhau.

- Cn phi c s cng tc cht ch ca cc pha lin quan cc nh hoch

nh chnh sch quc gia v nh trng, cc chnh ph v quc hi i ng gng
dy v nhn lc lin quan, cc nh nghin cu, cc sinh vin v gia nh ca h, th
gii vic lm, cc nhm cng ng a vo qu o mt cuc vn ng i
mi v ci cch theo chiu su GD i hc.
2. Mt s m hnh gio dc i hc trong lch s pht trin x hi
Gio dc l mt hin tng chu s quy nh ca x hi, trc ht l cc iu
kin kinh t x hi. Vic pht trin gio dc i hc ca mt quc gia cng ph
thuc vo iu kin kinh t x hi ca quc gia . Pht trin gio dc i hc l
nhm p ng nhu cu v lc lng lao ng cht lng cao ca nn sn xut x
hi ni ring v s pht trin x hi ni chung. Xt theo lch s pht trin ca x
hi t trc ti nay v yu cu ca x hi i vi gio dc ni chung v gio dc
i hc ni ring chng ta thy ni ln mt s m hnh pht trin gio dc i hc
sau y:
2.1. Gio dc tinh hoa (educatiom for elite)
Gio dc i hc theo hng hn lm, tinh hoa ch yu trong cc x hi chm
pht trin, nn kinh t sn xut cn hu, i hi v lc lng lao ng c trnh
cao rt t. Trong lch s, gio dc tinh hoa xut hin v tn ti ch yu trong nn
kinh t nng nghip v tin cng nghip. Tng ng vi trnh pht trin kinh t
x hi, nh nc ch c mt ngun lc nht nh u t cho gio dc. Do ngun
lc cn hn ch, s dng mt cch c hiu qu cho ton x hi, nhiu quc gia
o to bc i hc theo hng tinh hoa, theo phng chm t m tinh. T
tng ny mt mt tng ng vi kh nng c th ca x hi, mt mt ph hp vi
li ch ca giai cp thng tr x hi. H thng cc trng i hc cc nc phng
Ty trc y v cc trng quc t gim ca cc nc phng ng theo Nho
hc l nhng in hnh ca t tng ny.
Gi l gio dc tinh hoa v mt s l do c bn sau: Th nht, ch mt s ngi
u t v nhng ngi c quyn lc trong x hi c hng nn gio dc i hc.

Hu ht nhn dn lao ng khng bao gi c quyn c hng nn gio dc ny.

V th, trong x hi c rt t ngi c hc vn i hc, h l nhng ngi quyn
qu i din cho nn vn minh ca x hi. C t ngi c hng nn gio dc
i hc v nh nc khng c iu kin trng lp, ti liu, tin bc, c s vt
cht, gio vinp ng cho nhu cu hc tp ca ngi dn. c bit l nn sn
xut x hi khng i hi nhiu ngi c trnh cao nh vy nn khng to ra
c ng lc hc tp ca ng o ngi dn trong x hi. Mt khc, ngi dn
cng khng c iu kin hng th nn gio dc ny (khng c tin bc,
iu kin, v th x hi, c ch, chnh sch ca nh nc).
Th hai l, gio dc i hc ch yu hc tp nhng tri thc tinh tu nht mang
tnh hn lm, kinh vin. Gio dc i hc l ni sng to, sn sinh ra cc tri thc
mi v lu truyn trong mt phm vi hp ca x hi. Nhng ngi hc i hc
c xp vo hng ng tr thc v lao ng tr c thun khit tch bit vi i sng
lao ng chn tay ca i a s nhn dn lao ng.
Nn gio dc tinh hoa o to c tnh cht nh git nhm duy tr v pht trin
vn ho x hi. Qu trnh la chn thi tuyn cng nh qu trnh o to rt phc
tp v rm r, km hiu qu nhng li i hi ht sc kht khe v cht ch. Chng
hn, thi phong kin nc ta c 3 nm mi m mt khoa thi chn ra mt trng
nguyn, mt bng nhn, mt thm hoa (tng ng vi o to sau i hc by
gi) v vi chc c nhn. Ngay c s ngi hc n t ti cng rt hn ch ri
(mi huyn ch c vi ngi). Trong mt quc gia c h thng gio dc
tinh hoa l chnh thc bao gi cng c s hp tc, b tr ca cc
hnh thc v h thng phi chnh thc. V d, thi Hi Lp c i,
Platon sng lp ra nh trng Lycee tinh hoa ni ting o
to ra cc nh bc hc ni ting, nhng Platon cng ch tr trng
Peripateci lng danh ph bin kin thc cho ng o
nhn dn.

Trong x hi phong kin Vit Nam, bn cnh mt s rt t trng quc lp tinh hoa vn c mt mng li rng ri cc trng t thc
gnh vc nhim v gio dc ng o nhn dn. Thm ch
trong mng li trng t thc cng c nhiu trng o to theo li
tinh hoa. Thi k Php thuc, chnh quyn thc dn cng thit
lp hai h thng gio dc tinh hoa v phi tinh hoa.
ng ghen tng ni: khi nn sn xut x hi i hi th n c tc dng thc
y khoa hc k thut hn hng chc trng i hc. Qu l ng nh vy, trong
nn sn xut nng nghip lc hu khng i hi nhiu v khoa hc k thut, khng
cn c trnh cao con ngi vn c th tham gia tch cc vo qu trnh sn xut
. Chnh v th, gio dc i hc tr thnh th xa x ca x hi, tr thnh mt th
xa vi i vi ngi dn lao ng. Khi nn sn xut pht trin, c bit l trong nn
kinh t cng nghip, kinh t tri thc, con ngi mun tham gia lao ng th phi
qua o to v yu cu trnh ngy cng cao, buc mi ngi phi i hc, hc
lin tc v hc sut i. Gio dc i hc tr thnh ph bin rng ri cho mi
ngi tham gia hc vi mi hnh thc ph hp vi iu kin bn thn.
Ngy nay, nhiu nc chm pht trin, gio dc i hc vn o to theo
hng tinh hoa. Chnh v th, nhng nc ny chm pht trin li cng chm
pht trin v lc hu thm.
Nhn thc c vai tr ca gio dc trong nn kinh t tri thc, nhiu nc
trong c Vit Nam c nhiu chnh sch pht trin gio dc, coi gio dc l
quc sch hng u v phi tp trung pht trin gio dc i trc mt bc so vi
s pht trin kinh t x hi nhm to c hi cho vic i tt, n u s pht
trin ca th gii.
Gio dc tinh hoa khng cn ph hp vi thi i ngy nay. Nn sn xut ln,
sn xut theo cng nghip ho v hin i ho, nht l nn kinh t tri thc i hi
gio dc phi o to hng lot ngi lao ng c trnh cao. Gio dc i hc
phi chuyn t o to tinh hoa sang gio dc i chng. Mi ngi phi c tip

cn vi nn gio dc i hc di mi hnh thc tham gia vo nn sn xut x

hi. Nn gio dc tinh hoa khng th p ng c yu cu ca nn sn xut mi
nn ngi ta m ra rt nhiu trng cao ng v i hc. Tuy
vy, ngi ta vn duy tr mt b phn gio dc tinh hoa cht lng
cao pht trin khoa hc k thut theo hng hn lm. V d,
Hoa k ngy nay ngi ta chn khong 1-2% sinh vin trong cc
trng i hc o to theo hng tinh hoa.
2.2. Gio dc v ngun nhn lc (education for manpower)
Nn sn xut x hi cng pht trin (yu cu v sn xut,
kinh doanh, dch vngy cng tng) th nhu cu nhn lc ca
x hi cng tng c v s lng ln cht lng. Ban u, i hi v
trnh o to ca lc lng lao ng cha cao, mt b phn ca
h thng gio dc m nhim chc nng ging dy cc kin thc
trc tip phc v sn xut, dch v, kinh doanh, qun l. Hin tng ny din ra nhanh chng trong cc nc cng nghip phng
Ty. Giai on ny l s kt hp hi ho gia gio dc tinh hoa
v gio dc v ngun nhn lc.
Khi nn sn xut x hi cng hin i, i hi lc lng tham
gia lao ng c trnh ngy cng cao, nhng c s o to
trc tip dn dn mt tc dng. Lc ny, gio dc i hc tr
thnh c s o to lc lng lao ng chnh cho x hi. Ngun
nhn lc cht lng cao ny s tham gia vo cc ngnh sn xut
chnh ca x hi nh in t vin thng, cng ngh vt liu mi,
cng ngh sinh hc, cng ngh na n, cng ngh v tr,v to
ra ca ci vt cht chnh cho x hi. p ng nhu cu ngun
nhn lc, hng lot cc trng i hc, cao ng c m ra c
cng lp v ngoi cng lp v o to vi nhiu phng thc khc

nhau. Vi quan im o to ny gip cho nhiu nc tin

hnh cng nghip ho, hin i ho thnh cng.
nc ta vi c th x hi ang tn ti nhiu nn kinh t an
xen nhau (kinh t nng nghip, kinh t cng nghip v bt u
hnh thnh mt b phn ca nn kinh t tri thc) v th gio
dc i hc cng an xen nhau gia gio dc tinh hoa v gio
dc v ngun nhn lc. Tuy vy, gio dc i hc ang chuyn
dn sang v ngun nhn lc l chnh. Bng chng l nhiu trng i hc c m ra c cng lp v ngoi cng lp, c trung ng v cc khu vc, cc a phng. T l sinh vin trn mt vn
dn ngy cng cao. D kin n nm 2010 t l sinh vin trn
mt vn dn nc ta l 200. y l mt t l cn rt thp so vi
khu vc v th gii. tin hnh cng nghip ho, hin i ho
thnh cng v xy dng bo v T quc chng ta phi nng t
l sinh vin i hc cao hn na, to ra mt c cu lao ng hp
l v cc loi trnh , cc vng min, cc ngnh sn xut. Cc trng i hc
phi tr thnh ni o to ngun nhn lc chnh cho x hi.
2.3. Gio dc i chng (Education for mass)
Khi x hi t ti mt mc pht trin nht nh v kinh t-x hi, i sng
vt cht v tinh thn ca i a s nhn dn c ci thin, nhn thc v gi tr
gio dc c nng cao, nhu cu c hng th gio dc i hc ca ngi dn
tr thnh ph bin. Mi ngi dn u c nhu cu hc tp nng cao trnh , mt
mt nhm tho mn nhu cu vn ho tinh thn ca c nhn, mt mt nhm p ng
nhu cu v ngun nhn lc ca x hi. Nhng tin b ca khoa hc k thut, s
pht trin sn xut, dch v, kinh doanh i hi i ng nhn lc ng o, c trnh
ngy cng cao to nn trong x hi nhng i hi rng ln v gio dc trnh
cao. Trc tnh hnh to ra yu cu phi c mt nn gio dc i chng
(k c gio dc i hc) nhm to iu kin thun li cho ng o nhn dn, tt

c mi ngi c hc tp, pht huy nhn cch ca mnh v p ng nhu cu to ln

ca th trng nhn lc trong mt x hi pht trin.
Trn th gii, nhiu nc c nhng c im ca nn gio dc i hc i
chng. Tiu biu l h thng gio dc ca M. Gio dc c ph cp rng ri
trong x hi v bc hc ngy cng cao. o to ngh nghip c m rng khp
mi ni, gio dc i hc v cao ng pht trin mnh m c v quy m, t chc,
phng thc o to, a ngnh, a dng, a trnh , a chuyn mnH thng
ny t ra thch hp vi cc quc gia c nn kinh t th trng v c trnh khoa
hc cng ngh cao. Nhiu nc pht trin ang tip thu hnh thc gio dc ny
pht trin gio dc quc gia mnh. Cc bc hc nh cao hc trnh sau i
hc, cc trng cao ng cng ng vn ch pht trin ti Hoa K th nay dn dn
tr thnh ph bin nhiu nc chu u v chu .
Gio dc i chng th hin quy m gio dc rng ln, cht lng gio dc
a dng, ni dung, phng php, hnh thc t chc gio dc pht trin t do, linh
hot nhm p ng kp thi nhu cu x hi. Mi ngi dn u c quyn hc tp
di mi hnh thc ph thuc vo iu kin ca tng c nhn. Nh nc c nhiu
chnh sch khuyn khch ngi dn hc tp nng cao trnh hc vn cng nh
ngh nghip.
Bn cnh h thng gio dc i chng rng ln, trong x hi vn tn ti mt
b phn gio dc tinh hoa, quy m nh nhng cht lng cao. H thng gio dc
i hc Hoa K l mt v d in hnh v m hnh o to ny. Bn cnh hng
nghn trng cao ng cng ng vi cht lng ph cp li c hng trm trng
i hc ca cc bang c cht lng cao v hng chc i hc, vin nghin cu c
cht lng o to cao nht th gii hin nay. Lin tc nhiu nm Times Higher
Education Supplement cng b bng xp loi 100 trng i hc xut sc nht,
trong cc v tr ng u ch yu thuc v cc trng i hc ca M. D v tr
th hng cc trng i hc trn th gii lun lun c s thay i, song nn gio
dc i hc M vn lun chim u th tuyt i trn th gii. Trong 10 trng i

hc hng u th gii c xp hng trong 10 nm tr li y, M lun c t 5 n

7 trng. Nm 2010, ngi ta ghi nhn s tin b vt bc ca Trung Quc khi c
2 trng i hc lt vo tp 10 ca th gii.
Ngoi h thng gio dc ni trn, nh nc M cn khuyn khch cc tp
on, cc c s sn xut, kinh doanh, nh my, x nghip, cc t chc tn gio
m trng o to cung cp ngun nhn lc trc tip theo yu cu sn xut ca cc
t chc . y cng l mt hnh thc o to hiu qu v thit thc m nhiu
nc trn th gii ang hc tp. Ngoi ra, hnh thc kt hp o to gia c s sn
xut v cc nh trng cng rt pht trin. Chng ta c th thy mi quan h o
to gia cc h thng gio dc trong x hi ngy nay nh sau:

H gio dc
i chng

H
giodc

H o to

tinh hoa

ngh nghip
Gio dc i chng ang l mt xu th tt yu trong qu trnh pht trin ca x
hi hin nay. y l mt xu th gio dc c kh nng p ng nhu cu ngun nhn
lc ngy cng cao c v s lng ln cht lng ca x hi.
T tng gio dc i chng xut hin kh sm Vit Nam. Ngay trong
cng Vn ho ca ng ta nhng nm 40 ca th k trc cp n vic xy
dng mt nn vn ho i chng. Ngy nay trong s nghip cng nghip ho, hin
i ho t nc vic thc hin t tng gio dc i chng cng c c hi pht
trin. Hng lot trng i hc, cao ng c m ra p ng nhu cu hc

tp ca nhn dn v nhu cu ngun nhn lc ca x hi. Theo con s thng k nm

2007 c nc ta c 304 trng i hc v cao ng. i hc c 130 trng,
cao ng c 174 trng. C 2 trng i hc quc gia v mt s i hc vng c
cc trng i hc thnh vin. V d, i hc Quc gia H Ni c 4 trng i hc
thnh vin, i hc Quc gia TP H Ch Minh c 5 trng i hc thnh vin, i
hc Thi Nguyn c 7 trng i hc thnh vin v 1 trng cao ng, i hc Hu
c 7 trng i hc thnh vin, i hc Nng c 6 trng i hc thnh vin.
2.4. Gio dc trong mt x hi hc tp (Education in learning society)
Nhng nm cui th k XX v u th k XXI, tc pht trin khoa hc k
thut v cng ngh nhanh cha tng c trong lch s loi ngi. Nhng kh nng
ca khoa hc v cng ngh, kh nng sn xut v kinh doanh cng nh qun l x
hi pht trin vt bc ngoi sc tng tng ca mi ngi. Nhn loi ng trc
nhiu c hi v cng phi i mt vi nhiu thch thc. Nhng iu kin m
bo cho ton th nhn loi c mt cuc sng m no hnh phc hu nh t c
tng i c bn. Nhng nhng kh khn ang t ra cng khng phi l nh v
khng th khc phc mt cch d dng mt sm mt chiu. l s ngho i,
ngu dt, p bc, bc lt, chin tranh, khng b, cn kit ti nguyn, nhim mi
trngang nng ln nhn loi.
Lm th no pht huy v khai thc c nhng c hi v ng ph vi
nhng thch thc? Nhn loi nhn thc c rng: ch c pht trin gio dc
mi c th gii quyt mt cch trit nhng vn nu trn. Gio dc l phng
thc chnh yu mang li s pht trin nhn cch tt p, thit lp mi quan h
cn c gia cc c nhn, cc cng ng, cc dn tc v cc quc gia. Nn gio dc
ny phi l nn gio dc i chng phc v cho tt c mi ngi trong x hi.
Khng nhng th, nn gio dc ny phi p ng nhu cu hc tp lin tc v sut
i ca mi ngi. Bt c ai, d u, thi im no cng c th hc tp theo kh
nng ca mnh pht trin nhn cch, tm kim vic lm v thng tinMt x

hi nh vy gi l x hi hc tp (learning society). Ch thuyt x hi hc tp c

th xem l trit l gio dc ca thi i ngy nay.
Trong x hi ngy nay i hi mi con ngi phi hc lin tc mi c th tn
ti c. Con ngi khng ch hc trong thi gian cp sch n trng, hc trong
khi lm vic m phi hc c trong tiu dng, vui chi gii trV d, mun s
dng in thoi, my tnh, my git, my iu hocon ngi u phi hc. Nu
khng, nhng sn phm cng ngh cao phc v c lc cho cuc sng con ngi
cng tr nn v ngha.
Nguyn tc gn nh trng vi cuc sng x hi c nu ln t lu. Tuy
nhin, tnh hnh mi i hi mc tch hp ca nh trng vo trong x hi phi
su sc v ton din hn, phi c s mi v cht. Nh trng trong khi ng vai tr
chnh l truyn th kin thc v rn luyn con ngi theo cc chng trnh quy
nh cn c b tr v mi mt bi tt c cc thnh phn ca i sng x hi, ca
mi thit ch x hi, ca mi trng lao ng, gii tr, ngh ngiGio dc chuyn
t ch da vo cch tip cn dy l chnh sang cch tip cn hc l chnh, pht
huy vai tr ch ng ca ngi hc h trc tip hp th kin thc ca nhn loi.
X hi hc tp trc ht phi bo m quyn c gio dc cho mi ngi. Quyn
c gio dc l mt quyn khng th thiu ca nhn quyn. (Ngy nay cn hng t
ngi m ch, hng trm triu tr em khng c i hc v b bc lt nng n).
Chng ta u hiu rng, con ngi trc ht l con ngi x hi, v vy x hi phi
c trch nhim gio dc, truyn t kho tng vn ho ca nhn loi cho mi c
nhn h thc hin chc nng ca con ngi x hi. Gio dc (k c gio dc i
hc) s c c hi bnh ng cho mi ngi trn c s s xng ng. Gio dc s
khuyn khch, ng vin s thng cm, tha th v tnh hu ngh gia mi ngi,
mi dn tc, mi tn gionhm bo v v cng c ho bnh. Kh c th k ra
trn th gii nc no xy dng c mt x hi hc tp, song y s l xu
hng pht trin gio dc ca ton nhn loi.

Theo quan im ny, nn gio dc ca thi i mi phi xut pht t 4 tr ct

m UNESCO nu ra l: hc bit, hc lm, hc khng nh mnh v hc
bit cch cng chung sng (Learning to know, leerning to do, learing to be,
learning to live together). H thng gio dc mi phi phc v nguyn tc hc tp
sut i ca mi ngi, phi kt hp gia gio dc trong nh trng v gio dc
ngoi nh trng. l quan im gio dc i chng, trong h thng gio dc
ngoi nh trng phi c pht trin rng ln v mnh m. H thng ny cn phi
gn cht vi h o to v o to li cn c vo yu cu sn xut, kinh doanh, dch
v v cc din bin ca hot ng hng ngy. Phng thc gio dc v o to phi
da vo kh nng t hc ca hc vin vo thnh qu ca cng ngh thng tin.
3. Xu hng pht trin gio dc i hc hin nay
3.1. a dng ho cc m hnh nh trng v phng thc o to
p ng nhu cu ngun nhn lc cht lng cao v xy dng mt x hi
hc tp, chnh ph cc nc pht trin gio dc i hc theo hng a dng ho
m hnh nh trng v phng thc o to. Trn th gii hin nay tn ti rt nhiu
m hnh trng i hc. Trng cng lp vn l loi hnh trng ph bin c t
chc v vn hnh di s qun l ca nh nc. Ngoi h thng trng cng lp
cn c cc trng t thc, bn cng, trng lin doanh vi nc ngoi, vi cc t
chc x hi, cng ti, doanh nghip, trng cao ng cng ng
Gio dc i hc l mt nn sn xut c th. Nn sn xut ny c kt hp
cht ch bi 3 yu t: gio dc, nghin cu khoa hc v sn xut. Cc chuyn gia
cng thng nht rng pht trin gio dc i hc hin nay khng phi ch v quy
m v s lng m thc cht l vn cht lng o to, i ng cn b ging
dy c trnh v uy tn ca nh trng. Trong xu th pht trin tin ti nn kinh t
tri thc v mt x hi thng tin, cc chuyn gia phng Ty cho rng: Thay v tin
vn v sc lao ng, tri thc tr thnh nhn t quan trng nht, vic sn xut tri
thc s tr thnh hot ng trng yu ca nhn loi. Do vy, i chng ho gio
dc i hc l bc i tt yu tin ln nn kinh t tri thc. i chng ho v ph

cp gio dc i hc ch c th thc hin bng cc con ng: Th nht, tng

cng cht lng ca cc trng i hc cng lp. Th hai, pht trin h thng cc
trng i hc ngoi cng lp (dn lp, t thc). Th ba, pht huy h thng i
hc m v o to t xa. Th t, xy dng mt h thng gio dc i hc lin
thng, chuyn i to nn mt sc mnh tng hp, lin hon.
Quy m pht trin h thng gio dc i hc ngoi cng lp ngy cng pht
trin nhiu nc. V d, Nht Bn 457 trng t thc trn tng s 662 trng
i hc chim 69%. Lin Bang Nga hin c 334 trng ngoi cng lp trn tng s
587 trng i hc chim 56,9%. Philippines c 1113 trng cao ng v i hc
ngoi cng lp trn tng s 1371 trng, chim 81,18%. In n xia c 1200
trng i hc dn lp trn tng s 1253 trng, chim 95,7%Vit Nam hin
c hn 30 trng i hc v cao ng ngoi cng lp. Trong xu hng pht trin
nh hin nay, trong thi gian ti nc ta s c nhiu trng i hc t thc mi
ra i nhiu lnh vc o to khc nhau.
a dng ho cc loi hnh o to i hc ang c chnh ph nhiu nc
khuyn khch pht trin. Trung Quc, Nh nc khuyn khch cc c nhn, t
chc m trng ngoi cng lp. Nh nc cng nhn gio dc ngoi cng lp l
mt b phn cu thnh ca nn gio dc quc dn, l s nghip x hi cng ch.
Nh nc Trung quc cng khuyn khch cc c nhn, t chc nc ngoi ng ra
thnh lp trng ngoi cng lp trn lnh th Trung Quc v nh nc phi tng
cng lnh o, qun l cc trng ny nhng vn m bo quyn t ch ca cc
trng. Nh nc Trung Quc khuyn khch mi ngi m trng ngoi cng lp
khng ch bng vn bn php quy m bng nhng u i thc t v thu, giao
thng, t i
Tnh hnh gio dc ngoi cng lp Lin Bang Nga li c nhng c im
khc Trung Quc v Vit Nam. Theo lut gio dc ca Nga nm 1992 quy nh:
Tu theo hnh thc t chc hp php m cc t chc gio dc c th trung ng,
chnh quyn a phng lp trng ngoi cng lp. C 3 iu hon ton dnh cho

gio dc ngoi cng lp l cc iu 11, iu 36 v iu 46 ni v nhng quy nh

hot ng ca gio dc ngoi cng lp. Ngoi ra cn c cc iu lut quy nh v
thu t, tuyn b ph sn, mc ngn sch
Phng thc o to i hc hin nay cc nc cng ht sc linh hot v
mm do theo hng xy dng mt x hi hc tp. Ngoi hnh thc o to chnh
quy cn c rt nhiu hnh thc khc nh o to ti chc, t xa, o to theo a
ch, o to tch lu tn ch, o to lin thng , o to li, o to trong qu trnh
lm vicCch thc o to cng ht sc linh hot, hc bui ti, hc vo ngy
ngh, hc theo t, hc da vo cng ngh thng tinMi hnh thc u c nhng
u im v nhc im ring ca n nhng o to chnh quy vn l hnh thc o
to c bn nht o to ra ngun nhn lc cht lng cao. chnh l s kt
hp gia quan im o to tinh hoa v o to v ngun nhn lc.
Gio dc i hc s c m ra ht sc rng ri v ph bin nhm p ng
nhu cu hc tp ca nhn dn v nhu cu ngun nhn lc ca x hi. Cc a
phng c th m trng i hc c th khng m trng i hc nhng vn thc
hin c gio dc i hc cho nhn dn a phng thng qua cc trung tm gio
dc thng xuyn lin kt vi cc trng i hc. Ngi dn s thun li hn khi
c hng quyn gio dc i hc ngay chnh trn qu hng mnh. Thm ch
nhng ni vng su, vng xa thng qua h thng mng vn c th hc i hc mt
cch bnh thng.
o to theo phng thc tch lu tn ch cng rt c li cho ngi hc. H c
th hc bt c lc no tu theo kh nng v iu kin ca bn thn v c th hc
nhiu bng i hc khc nhau. Cc hnh thc o to lin thng cng c rt nhiu
u im, nht l vic to c hi cho ngi hc nng cao trnh chuyn mn ca
mnh theo mt ngh nghip m h gn b, yu thch
3.2. Gn kt qu trnh o to vi nghin cu khoa hc v qu trnh sn
xut, kinh doanh trong thc tin

Cc trng i hc ngy nay khng ch c chc nng o to m cn c nhiu

chc nng khc nh nghin cu khoa hc, tham gia vo qu trnh sn xut, kinh
doanh, kt hp vi cc c s sn xut, kinh doanh nng cao cht lng o to,
tham gia o to li
nh rng chc nng o to l chc nng quan trng s 1 ca cc trng i
hc. Nhng xu th pht trin ca gio dc i hc trn th gii l gn qu trnh o
to vi nghin cu khoa hc. Cc trng i hc c i ng cn b khoa hc k
thut ng o, c trnh cao, l lc lng nghin cu khoa hc c hiu qu
v cht lng. Ngoi lc lng cn b ging dy cn c ng o sinh vin, hc
vin cao hc, nghin cu sinh cng c th tham gia nghin cu to ra cc sn phm
khoa hc nht nh.
Thc tin cho thy cc trng i hc c nhiu cng hin trong nghin cu
khoa hc. Nhiu cn b ging dy trng i hc trn th gii nhn nhng gii
thng nghin cu khoa hc cao qu nh gii Nben. Cc cng trnh nghin cu
trong cc trng i hc gp phn tch cc thc y khoa hc k thut pht trin.
Vic nghin cu khoa hc trong cc trng i hc c rt nhiu li ch, trong
ngoi li ch pht trin khoa hc cn c mt gi tr trc tip l nng cao trnh
cn b, nng cao cht lng o toHai hot ng o to v nghin cu khoa
hc h tr mt thit cho nhau, tng tc vi nhau nng cao vai tr, v th ca
nh trng i hc trong x hi, nht l vai tr pht trin vn ho, khoa hc k
thut, cng ngh, pht trin kinh t x hi.
Qu trnh o to trong cc trng i hc cn phi lin kt vi qu trnh sn
xut, kinh doanh, phc v cho qu trnh sn xut, kinh doanh ca x hi. Vic lin
kt ny va lm cho qu trnh o to gn vi thc tin, lm cho qu trnh o to
cp nht c vi s tin b ca sn xut x hi, lm cho l thuyt gn vi thc
hnh, va pht huy vai tr ca cc c s sn xut trong qu trnh o to. Nh
trng c th mi cc chuyn gia, k s, th bc cao cc c s sn xut tham gia
vo qu trnh o to, lm cho qu trnh o to hiu qu v thit thc hn. Vic

gn kt qu trnh o to vi hot ng sn xut, kinh doanh trong x hi l mt xu

hng tin tin trong qu trnh o to hin nay.
Vic gn kt qu trnh o to vi sn xut, dch v khng ch vi cc c s
ca x hi m nh trng cn c c s ring phc v trc tip qu trnh o to.
Hin nay Hoa K, bt c trng i hc hay c s o to ngh no cng c
nhng c s sn xut, dch v ring ca mnh nhm tng kinh ph cho qu trnh
o to v c iu kin rn luyn tay ngh cho sinh vin. Nhng c s sn xut
v dch v ca nh trng mang li mt ngun kinh ph ng k pht trin
o to.
Chnh qu trnh kt hp ny m sinh vin sau khi o to ra trc tip lao ng
sn xut khng b b ng, lng tng, h c th bt nhp ngay vo cng vic ca
mnh. y l vn chng ta cn phi hc tp v pht huy trong qu trnh o to
cc trng i hc v dy ngh hin nay. Nhiu ngnh k thut hin nay, sinh vin
ca chng ta o to ra khng th vo lm ngay c m phi o to li trong thi
gian u hc vic. Nguyn nhn l trong qu trnh o to ca chng ta cha gn
vi qu trnh sn xut. Sinh vin t c thc hnh ngh nghip ca mnh v hu
nh khng gn nhng l thuyt hc c vi sn xut thc tin.
3.3. Quc t ho gio dc i hc
Trong thi bui ton cu ho v s hi nhp ca cc nc vi khu vc v th
gii l tt yu th khng ch ton cu ho v mt thng mi m ton cu ho mi
mt trong c gio dc - o to. S ton cu ho v lc lng lao ng i hi
cc nc phi c nhng chnh sch iu chnh trong qu trnh o to, nht l gio
dc i hc v ngh nghip o to ra nhng ngi c th tham gia vo qu
trnh sn xut ca khu vc v th gii.
Hin nay c nhiu nc thc hin quc t ho gio dc i hc.
Qu trnh thc hin quc t ho rt a dng nh lin kt o to
vi nhiu trng i hc ni ting, nh o to cn b, mi thnh
ging, nhp khu ni dung, chng trnh o to, mi c quan

nh gi ngoi kim nh, nh gi cht lng theo tiu chun

quc t, t kim nh, nh gi theo tiu chun quc tNhiu
nc trn th gii tch qu trnh o to v qu trnh nh gi
thnh hai qu trnh ring bit nhau. C quan nh gi hon ton
c lp vi c quan o to. Nhiu trng hp, cc trng i hc
danh ting mi cc c quan nh gi, kim nh c uy tn
trn th gii tin hnh kim nh cht lng o to. V d, mt
s trng i hc Xinhgapo mi t chc kim nh nh gi
ca Hong gia Anh sang nh gi c lp
Nm 1995, Lin minh Ton cu v Chuyn i Gio dc Quc
gia (GATE) c thnh lp tp trung vo gii quyt cc vn c
lin quan n cht lng v vic chuyn i gio dc gia cc
quc gia. GATE son tho mt s nguyn tc v quy c hot
ng thc tin m cc c s gio dc v o to i hc nn da
vo xy dng mt quy trnh tun th bng php l theo
nhng nguyn tc trn. Mc d cc nguyn tc c s dng rng
ri v c quan tm nhiu trong dch v xc nhn, song vic tip
nhn ca dch v vn cn thp do nhiu ngi t vn y
l mt t chc mang tnh thng mi.
Trong thc t, nhiu trng gi yu cu cung cp thng tin
n GATE ch khng phi l yu cu xem xt, nh gi chuyn
i gio dc quc gia trn phm vi rng v cht lng ging dy v
cc chun ca trng. V vy, c th xut ra loi dch v
nhm p ng nhng nhu cu ni trn. Dch v ny s a li
nhng li ch ln lao cho cc trng mun ng gp vai tr quan
trng vo bi cnh quc t. Dch v ny c bit quan trng

i vi nhng nc khng c c quan m bo cht lng hay c

quan kim nh c uy tn quc t cao.
Cch y vi nm, Hip hi cc trng i hc Chu u
(Association of European Universities) a ra mt dch v kim
nh i vi cc thnh vin hip hi l CRE. Dch v ny rt ph
bin khi cc trng i hc la chn phm vi kim nh ph hp
nht vi nhu cu ca h. Vic kim nh tr thnh mt hot
ng c vn qun l c cc chuyn gia qun l v hc thut
thc hin. Cng ging nh GATE, CRE hot ng da trn c s t
chi tr chi ph, (ngn sch thu t hot ng kim nh, nh gi do cc c s
o to thu).
IQR l chng trnh qun l nh trng trong gio dc i hc
ca OECD. Hin nay cng vi CRE v Hip hi Hp tc Kim nh
a ra kim nh cc quy trnh v tin b ca mt trng i hc
trong qu trnh quc t ho. Cho n nay hot ng ny vn
tip tc c pht trin v em li nhiu li ch.
Hin nay nhiu chnh ph ang thc y s tha nhn song
phng v cht lng o to v hot ng cc c quan m bo
cht lng. Hip c Washington to ra s tha nhn ln nhau trong
cc hot ng ca 8 c quan kim nh v t chc mng li
quc t bo m cht lng trong gio dc i hc. Cng nhn
song phng cng ang vp phi nhng thch thc v nhiu vn
t ra. V d, c quan chuyn nh gi chng trnh v c
quan khc nh gi c s gio dc o to c cng nhn cc hot
ng ca nhau khng? Hoc gii quyt nh th no khi cc c s
gio dc v o to c lp khng sn sng cp tn ch cho
mt sinh vin hc tp mt trng khc c kt qu nh gi ca
cng mt c quan kim nh v cht lng o to

Vic quc t ho gio dc i hc khng ch l phng thc

nng cao cht lng o to, hc hi ln nhau, gip nhau m
cn nhm vo vic thc hin ton cu ho lc lng lao ng tin
ti ton cu ho mi mt ca cuc sng x hi.
Ngi ta lo ngi vic quc t ho gio dc i hc s nh hng
qu trnh gi gn bn sc vn ho ca mi dn tc. Vic lo ngi
l c l nhng khng th ngn cn c xu th ny. Bt c qu
trnh no cng c hai mt ca n l tch cc v tiu cc, nh c
ch th trng chng hn. Vn t ra l chng ta chn con
ng no c li nhiu nht, tm phng thc pht huy mt tch
cc v hn ch mt tiu cc. mi l cch pht trin khn ngoan,
va hi nhp quc t, va gi gn c bn sc ca dn tc mnh.
4. Mt s nn gio dc i hc tiu biu trn th gii
4.1. Gio dc i hc Hoa K
Hoa K c mt nn gio dc i hc pht trin nht th gii. l mt nn
gio dc c nht v nh v quy m, s a dng v kh nng m ca cho tt c mi
ngi c bng tt nghip trung hc ph thng vo hc. Bt k ai mun hc i hc
u c th hc m khng cn phi chng minh mnh l ngi c ti hoc c nng
lc v mt hc tp.
Gio dc i hc Hoa K c c trng bi cc xu hng sau
y: Mt s giao lu vn ho c ngun gc chu u, s pht trin
mt m hnh c tnh cht bn a, xy dng s a dng ho
cc m hnh gio dc i hc gm c cng lp v t thc, theo
ui chn l tt bc mi lnh vc kin thc v mt s tc
ng ngh nghip tip tc vo mt nn vn ho cng ngh nng
ng v nhn o.
C mt s nghin cu cho rng gio dc i hc Hoa k khng
mang tnh lin tc, ch yu mang tnh cht nc Anh trong cc

hot ng thc t v gio dc sau i hc mang tnh cht ca

chu u. Tuy nhin trong thc t, Hoa K xy dng mt cu
trc gio dc i hc bn a. Cc trng i hc Hoa K v c
bn c hai loi: trng cng (ca nh nc) v trng t. Mt s trng t
thuc v cc tn gio. Khong 30% tng s sinh vin theo hc cc
trng t. S khc nhau ch yu gia hai loi trng l vic cp kinh
ph, cc trng t ch nhn c mt s gip rt hn ch ca
chnh quyn. Cc trng cng c th thuc trch nhim ca bang
ni trng ng hoc thuc trch nhim ca chnh quyn a
phng. Chnh quyn lin bang ng vai tr quan trng trong
vic cp kinh ph cho cc trng ny.
Vo gia thp k 80 ca th k trc, tng kinh ph dnh cho
gio dc i hc ca Hoa K l 100 t USD/1nm chim 2,5%
tng thu nhp quc dn. Theo con s thng k hin nay (2004)
con s kinh ph dnh cho gio dc i hc l trn 200 t, chim
khong 1,5% tng thu nhp quc dn. Mt trong nhng c
im ni bt ca gio dc i hc Hoa K l s phong ph cc
ngun lc cung cp cho cc trng i hc. Chnh ph cc cp
(lin bang, bang v a phng) cung cp khong 50% ngn sch
chi tiu cho gio dc i hc. Ngoi ra cc trng i hc c thm
kinh ph t hc ph, s ng gp ca cc doanh nghip, cc nh
ho tm, cc sinh vin c v t sn xut kinh doanh. Cc trng
i hc t ch nhn c 20% kinh ph t chnh ph. Cc hnh
thc nh qu tng, u t, h tr, cc dch v bn sn phm, sch
bo,u l nhng ngun thu thm cho ngn sch ca c hai
loi trng cng v t. Chnh ph lin bang cung cp ngun ti chnh ch
yu cho cng tc nghin cu v h tr hc bng cho sinh vin.

Hin nay Hoa K c khong 3660 trng i hc v cao ng cng ng trong

c nhiu trng i hc ni ting v c uy tn nht trn th gii. Cc trng i
hc ca Hoa K c 2 nhim v chnh l o to v nghin cu khoa hc. Tuy nhin
cng vic nghin cu khoa hc thng tp trung cc trng c chng trnh o
to tin s. Cc trng ny ng gp rt nhiu trong thnh qu nghin cu khoa
hc c bn ca Hoa K.
S lng cc trng i hc ca Hoa K rt ln, quy m v trnh ca cc
trng rt khc nhau nn cht lng o to ca cc trng cng khc nhau r rt.
S khc nhau ny c chnh l v iu ho bi cc c quan iu chnh khng
thuc chnh ph.
Nhiu ngi cho rng o to sau i hc ca cc trng i hc Hoa K rt
c uy tn nhng mt s lnh vc bc ph thng v i hc cht lng cn hn
ch. Do vy, cui thp k 90 ca th k trc nhiu trng i hc nh gi kt
qu u ra v tm cch nng cao hiu qu o to.
Mt c im ca quy ch i hc Hoa K v mt hiu qu o to l kim
nh cht lng. C 6 t chc ln ca cc vng lm cng vic kim nh cht
lng o to do bn thn cc trng i hc lp nn nhm chm lo duy tr trnh
cao ca gio dc i hc trong mi vng, cng nhn kt qu kim nh ca cc
trng khi cc trng tho mn cc tiu chun. Ngoi ra cn c khong nm mi
t chc quc gia lm cng tc kim nh cht lng o to. Cc t chc ny lp ra
trong cc phm vi ngh nghip khc nhau, lm vic song song, mi t chc c lnh
vc chuyn mn ring ca mnh, thit lp cc tiu chun cng nhn cht lng
ca cc chng trnh o to trong cc trng. Ngoi cc c quan c mc ch
nh, cn mt s ln cc t chc khc phi hp vi cc trng nng cao cht
lng nh Hi ng gio dc Hoa K, Hi cc trng i hc
4.2. Gio dc i hc mt s nc tiu biu chu u
4.2.1. Gio dc i hc Vng Quc Anh

Gio dc i hc Vng Quc Anh c tin hnh trong 5 loi hnh ch

yu: i hc tng hp, i hc bch khoa, i hc m, i hc s phm v cc
trng cao ng m nhc, ngh thut.
nh gi mt cch khi qut, gio dc i hc Vng quc Anh pht trin cc
k khng ng nht, khng tun theo mt quy ch nh nhau, khng tn ti mt c
ch duy nht chu trch nhim ch o gio dc i hc. Gio dc i hc Xctlen
hon ton khc bit Anh. C th ni, cc trng i hc Vng Quc Anh c
trao quyn ca Hong gia v tun theo lut ring ca ngh vin, cho php cc
trng c quyn lc ring ca mnh mang tnh t tr. Cc trng c quyn t quyt
v ni dung, chng trnh o to. U ban bo tr i hc do B trng Gio dc
v Khoa hc ch nh c nhim v phn b kinh ph do chnh ph cp cho cc
trng i hc. Quc v khanh v gio dc v khoa hc c mt th k gip vic
cng vi hai ph quc v khanh phn chia trch nhim v cc lnh vc khc nhau
ca gio dc i hc v khoa hc.
Phn ln cc trng i hc c t chc thnh cc khoa, cc khoa li chia
thnh cc b mn. Cng c cc b mn v cc hc vin mang tnh cht a ngnh.
Mt s trng i hc ln mi y coi nh vin i hc bao gm cc trng i
hc nh. U ban hiu trng v hiu ph bao gm hiu ph cc trng i hc
nc Anh v x Un v hiu trng cc trng i hc Xctlen v hai trng i
hc Bc Ailen xem xt cc vn v li ch chung ca cc trng i hc. Do
phm vi hot ng v thnh phn ca mnh, u ban ny c mt nh hng to ln
n cng tc gio dc i hc.
Trong cc trng i hc bch khoa cng c mt s trng i hc k thut
chuyn ngnh khc, vic hc tp ch yu tp trung quanh cc ngnh khoa hc ng
dng cho cng nghip v thng mi. Trong i hc bch khoa cn t chc cc
kho hc v khoa hc x hi v nhn vn. Chng trnh ca i hc bch khoa do
Hi ng Quc gia v hc v duyt. Hi ng ny cng nh cc trng i hc c
quyn cp cc vn bng.

Trng s phm chuyn o to gio vin. Mt s trng khng ch o to

gio vin m cn o to nhiu ngnh ngh khc c lin quan. Nhiu trng i
hc tng hp cng c khoa khoa hc gio dc o to c nhn.
Cc trng cao ng m thut v m nhc o to sinh vin ly cc vn bng
khc nhau, trong c bng trnh c nhn. Trng cao ng ngh thut Hong
Gia Anh cng c quy ch nh trng i hc. Cc trng i hc bch khoa thuc
quyn qun l ca cc nh chc trch a phng. Phn ln cc trng s phm
cng nh vy (c mt s thuc quyn qun l ca cc t chc tn gio).
Quc v khanh gio dc v khoa hc Vng Quc Anh c vai tr thc hin
lut v cp kinh ph tng cng hoc mt phn trong ngn qu cng cng cho cc c
s o to, phn b kinh ph o to cho gio dc i hc theo k hoch ca nh
nc v xc nh mt chnh sch chung lin quan n cc tiu chun s phm.
Trong khun kh chung , cc trng t bin son chng trnh o to v t
chc cc k thi ca mnh. Ton b h thng gio dc cho php mt s ng nht
ho nht nh m vn gi nguyn mt s linh hot cao.
Cc kho hc hm th ca Trng i hc Lun n t chc o to sau
trung hc khng theo kiu truyn thng trnh i hc v cho php sinh vin
la chn chng trnh hc tp t c vn bng nht nh. Cc kho hc ny
thng dng cho nhng sinh vin ln tui khng c thi gian v iu kin theo hc
cc lp chnh quy. Anh, ch nhng sinh vin hc khng tp trung hon ton mi
nhn cc vn bng hm th.
Trng Cao ng Birkbeck thng xuyn t chc cc kho hc ly mt vn bng
nht nh vo bui ti cho cc sinh vin ln tui tng c hot ng ngh nghip.
Trng i hc M (Open University) t chc o to khng tp trung hon
ton thi gian t c cc vn bng v cc kho hc hm th b sung bng
phng tin truyn thanh, truyn hnh. C cc kho hc ma h ti cc tr s ca
trng v c cc dch v t vn s phm tin hnh trong cc trung tm hc tp a

phng. Trng i hc ny c nhim v ch yu l t chc dy hc i hc cho

nhng ngi khng hc v khng th hc trong cc trng i hc khc Anh.
Mt loi hnh o to na l cc kho hc xen k (sandwich courses) trong
vic hc tp bao gm mt thi k thc tp trong cng nghip. Thi gian o to
ly bng c nhn l 4 nm. Cc kho hc ny ch yu t chc ti cc trng i
hc c tn l trng cng ngh tin tin (college of advanced technology) v ti
mt s trng khc.
Hai trng i hc hng u v lu i nht Anh l Cambridge v Oxford
c thnh lp nm 1209. (y l hai trng xp th 2 v th 3 trong 100 trng
i hc hng u th gii nm 2007).
Hin nay nc Anh c khong 90 trng i hc v 52 trng cao ng trong
h thng gio dc i hc. Tt c cc trng ny u o to theo chng trnh c
nhn v cao ng cht lng cao.
C mt trng i hc dn lp hon ton l trng i hc Buckingham do
Hong Gia cp giy php v o to cc kho hc i hc cng c cht lng cao
nh cc trng i hc khc Anh.
Mt s trng i hc chuyn mn ho vic ging dy theo phng thc t xa
to c hi cho nhng ngi ln tui hc xong ph thng, khng c iu kin
hc i hc nhng vn c kh nng hc ln.
4.2.2. Gio dc i hc Cng ho Php
Gio dc i hc Php c mt truyn thng lch s lu di, trng i hc u
tin kiu hin i chu u c thnh lp Paris vo u th k XII. Gio dc i
hc nc Php l mt h thng phong ph v phc tp. Sau cch mng Php nm
1789, nhiu trng i hc c thnh lp p ng nhu cu mi ca x hi cng
nghip. Mt s trng vn tn ti cho n ngy nay v cn ni ting nh i hc bch
khoa (cole Polytechnique) v Trng Trung tm (cole Centrale).
n thi Napolon, ng tp trung tp trung tt c cc c s o to i hc
thnh trng i hc tng hp (Universit).

Sau ci cch gio dc nm 1968, gio dc i hc Php c i mi t chc

mt cch su sc, to nn s lin kt gia ging dy v nghin cu, cc trng i hc
tr nn a ngnh v t tr, m rng ca cho tt c mi ngi. T tr tr thnh mt
nguyn tc c bn trong cc trng i hc, cc trng t chu trch nhim hon ton
v cng tc o to ca mnh cng nh tuyn sinh.
Nm 1984, Lut nh hng Gio dc i hc ra i y mnh s i mi
ny Cng ho Php. T ton b cng vic o to do cc trng i hc xut
c tp hp li di s qun l ca Tng v Gio dc i hc ph thuc vo nhiu
b khc nhau.
Mt s c trng ca gio dc i hc Php l: Th nht, gio dc cng lp
chim u th, mc d Php cng c mt vi trng i hc t nhn nhng i a s
l trng cng, nh nc cp kinh ph cho gio dc i hc v c quyn trong vic
cp vn bng, hc v.
Th hai, gio dc min ph hoc gn nh min ph trong i a s c s o to
cng lp.
Th ba, cc trng i hc chuyn ngnh loi Grandes coles cp vn bng
hoc danh hiu c nh nc cng nhn.
Th t, gio dc i hc Php tch bit gia Universits c tnh tng hp vi cc
khoa ln v truyn thng v Grandes coles c tnh cht chuyn ngnh nhng cng
tng ng kh v c ting nh i hc tng hp. Grandes coles tp trung vo cc
ngh nh cng nghip, qun l cng cng v gio dc, trong khi
Universits nhn mnh nhiu hn cc khoa truyn thng. Trng i
hc bch khoa l trng a ngnh o to cho cc ngnh cng
nghip v o to gio vin trnh cao, y l cc trng c
danh ting ln nht.
Cc trng i hc Php c c cu v iu kin tuyn sinh c
th khc nhau bao gm nhiu trng i hc tng hp v mt s trng cng lp khc c tnh cht khoa hc, qun l hoc vn ho l

c lp hoc khng c lp vi cc trng i hc tng hp. Hi

ng Quc gia Gio dc i hc v Nghin cu bao gm cc i
biu ca gio vin v sinh vin cc trng i hc, cc nhn vt
bn ngoi t vn cho B trng v tt c cc vn lin quan n
gio dc i hc.
Cc trng i hc tng hp c chia thnh cc n v o
to v nghin cu. Hin c 13 trng i hc tng hp mang tn
Paris c nh s La M t I n XIII km theo cc a danh
hoc danh nhn. Cc trng i hc tng hp l a ngnh v t
tr, c th cp bng ring hoc cp bng quc gia theo quy
nh ca b trng.
Cc trng i hc cng cng nh t c tnh k thut c mc tiu
o to ly bng k s. Phn ln cc trng cng u t di
s bo tr ca B Gio dc Quc gia. Mt cng vic o to t
chc xung quanh trng i hc mi trnh trong khun kh
ca gio dc thng xuyn tr thnh mt h thng, cho php
hc vin hc vo bui ti v c cc t thc tp vn dng ly
cc vn bng i hc khc nhau. Ngoi ra cn c o to t xa v
nhiu mt ging nh gio dc i chng. Mt s trng i hc
tng hp cng c cc trung tm dy hc t xa.
Nc Php c khong 90 trng i hc tng hp phn b trn
28 khu gio dc trn ton quc, bao gm: 500 c s o to i
hc, gn 1000 n v o to v nghin cu. Cc trng i hc
tng hp o to rt nhiu ngnh.
4.3. Gio dc i hc Lin X (c) v nc Nga hin nay
Cc trng i hc Lin X trc y bao gm trng i hc
tng hp, trng i hc bch khoa v cc trng i hc chuyn
ngnh. Lin X c trng i hc tng hp Lmnxp lng danh

Matxcva, trng tng hp Ptecbua v cc trng tng hp 15 nc cng ho. Ngoi ra c trn 800 trng i hc chuyn ngnh
pht trin tng ng vi Grandes coles ca Php. Cc trng i hc
tng hp v chuyn ngnh ca Lin X tp trung n lc o to
cc nh khoa hc, nh cng ngh, k s chim khong 60%
nhng ngi tt nghip i hc. S pht trin gio dc i hc
Lin X tin hnh vi tc cao v vt c phng Ty. Gio dc
i hc mang tnh bnh ng, ph n c th gi v tr hng
u trong nhiu lnh vc.
Nh s pht trin gio dc m Lin X t c nhng
thnh tu khoa hc v i, tr thnh nc dn u th gii v
khm ph v tr v cng nghip qun s. Nn gio dc Lin X
mang tnh cht XHCN, kt hp gia ging dy l thuyt v lao
ng sn xut, gio dc min ph mi trnh , sinh vin vo
hc i hc c nh nc cp hc bng.
Vic hc tp cc trng i hc c tin hnh hoc tp
trung hoc ti chc, hm th cc lp hc bui ti. Sinh vin hc
hm th c o to c bn v phng php v cc k thut khc
nhau, gn lin vi cc trung tm ring bit v cc chng trnh
hc tp. Cc trng i hc c cc khoa v b mn ring v o to
bui ti v hm th v cng c cc c s chuyn o to hm th.
Tt c cc trng i hc ca Lin X u l trng ca nh nc
vi cc vn bn php l c gi tr trn ton b t nc Lin X, chi
phi ton b cng tc tuyn sinh, o to, cp vn bng, hc v.
B i hc v Trung hc chuyn nghip Lin X c trch nhim v
gio dc i hc v trung hc chuyn nghip trong s cng tc vi
cc b tng ng ca cc nc cng ho.

Cc Hi ng Hiu trng trng i hc thit lp 68 trung

tm i hc quan trng i din cho tt c cc trng i hc.
Cc Hi ng ny c nhim v to iu kin phi hp v hp tc
gia cc trng nghin cu cc vn c bit ca gio dc i
hc, xut, son tho cc kin ngh lin quan n vic pht
trin gio dc i hc.
Cc trng i hc tng hp Lin X t chc o to cc khoa
hc nhn vn v l lun, khng o to khoa hc k thut, y hc
v cc ngnh khoa hc ng dng khc (tuy nhin vn c trng hp
ngoi l). Cc trng ny c nhim v o to cc cn b khoa hc
v vn ho trong cc lnh vc kinh t khc nhau, o to gio vin
cho cc trng v cn b nghin cu. Cc trng i hc bch khoa
o to cc lnh vc khoa hc k thut v cng ngh. Cc trng
i hc chuyn ngnh thng ch o to mt lnh vc ngh
nghip nh nng nghip, kinh t, ti chnhhoc cc ngnh khoa
hc k thut. Vn bng do cc trng cp c cng mt tn gi v
cng mt gi tr nh nhau.
Cc trng i hc phn chia thnh cc khoa trong cc b
mn chuyn i su vo mt mn hc l n v t chc cu
thnh c bn lm cng tc ging dy v nghin cu.
Vic hc tp ti chc khng thot li hot ng ngh nghip,
cc khoa hc bui ti v hm th rt c ch trng Lin X, cho
php va hc va lm theo chuyn mn. Nhng sinh vin ny c
gim thi gian lm vic v c cc k ngh c bit phc v
cho vic hc tp.
Vic tuyn sinh vo cc trng i hc Lin X thc hin
bng con ng thi tuyn c xt n kt qu hc tp ca th
sinh trng trung hc. Hc sinh hc xong trung hc ph thng c

th c nhn vo hc d b i hc cc trng i hc tng hp

v cc trng i hc khc nhm cung cp nhng kin thc c
bn lm c s vo hc i hc.
Thng thng thi gian o to i hc Nga l 5 nm (c mt
s ngnh l 4 nm hoc 6 nm). Nhng sinh vin c kh nng v
iu kin c th tip tc hc tp v nghin cu c hc v
cao hn nh Ph Tin s hoc Tin s.
Hin nay B Gio dc Lin Bang Nga ang n lc pht trin
gio dc i hc v sau i hc theo hng hin i ho. Chnh
sch gio dc Nga l: to nn cht lng gio dc hin i trn c s
c im c bn c bo tn v p ng nhng nhu cu
khn cp v ca tng lai cho c nhn con ngi, cho x hi v cho
nh nc. Mc tiu ca gio dc i hc c bn l:
- Bo tn v pht huy nhng c im c bn v nhn vn
ca gio dc i hc;
- Tng cng hiu qu ca h thng gio dc i hc;
- Lm cho h thng gio dc i hc hi ho vi cc xu hng
ca chu u, c bit l vn dng cc c ch kim tra cht lng;
- To nn tnh uyn chuyn cho qu o hc tp ca sinh vin
theo c im ring ca vic o to, s ph hp ca chng
trnh o to, c xt n nhu cu ca quc gia v i hi ca
th trng;
- Nng cao nhn thc v hc tp ng dng, cung cp k nng
v k xo thc hnh m th trng lao ng yu cu.
- Kt hp cht ch vi sinh vin, coi h l i tc ca qu trnh
o to.

Trn c s , gio dc i hc phi ng gp vo s pht

trin dn ch ca t nc, h tr phc hi kinh t, nng cao gi
tr ca s ho nhp vi chu u.
Theo con s thng k nm 2001, c cu h thng gio dc i
hc ca Nga nh sau: 29% vin hn lm, 49% i hc tng hp,
22% i hc chuyn ngnh. S sinh vin trong cc c s o to
cng lp l 92% v ngoi cng lp l 8%. S c s o to i hc
cng lp l 61% v ngoi cng lp l 39%. Nm 2008, Th Tng
Nga Putin k lnh gii tn hng trm trng i hc khng
tiu chun, ch yu l cc trng t mi thnh lp.
4.4. Gio dc i hc Trung Quc
Gio dc i hc Trung Quc c cc loi hnh trng sau:
- Trng i hc ph thng l loi hnh trng i hc thng thng vi hnh thc hc tp trung trong ton thi gian. Loi hnh trng i hc ny c lch s lu i nht, tng c thc tin gio
dc lu di, dn dn hnh thnh nn mt ch hc tp
chnh quy ho, cc ngnh hc hon chnh, lc lng i ng gio
vin mnh m, cht lng trng s, ti liu, trang thit b tng i
hon thin, l cc trng ch yu o to nhn ti c trnh
cao cho t nc v l cc c s trng yu c trnh k
thut, vn ho, khoa hc cp quc gia.
My nm gn y cc trng loi ny thnh lp nn mt loi
hnh trng mi l trng i hc chuyn nghip ngn hn. l cc
trng mang tnh a phng do cc tnh, thnh ph, khu t tr
ch qun, ch yu tin hnh o to k thut chuyn nghip
trnh sau trung hc. Cc trng ny nhm ch yu vo nhu cu
a phng, thi gian hc t 2 n 3 nm. Hc sinh trng ny
tham d k thi tuyn sinh vo cc trng i hc ph thng ton

quc, sau khi nhp hc s theo ch ngoi tr t tc, sau khi tt

nghip c nh nc cng nhn nhng khng phn cng cng tc
m do trng gii thiu vi nhng ni s dng nhn lc.
- Trng i hc hm th v trng i hc bui ti. Cc trng
ny xy dng thm bn cnh trng i hc ph thng. Loi trng
ny c u im l tn dng c cc iu kin tt ca trng i
hc ph thng o to. Hc vin c hc tp vo thi gian
ngh. i hc hm th l mt phng thc o to cn b chuyn
mn, sinh vin c s dng sch v, li dng thi gian nhn d
nghin cu ti liu t hc, v trong nhng thi gian nht nh
tip nhn s ph o ca gio vin. Nh trng cn c vo tnh
hnh phn b sinh vin hm th m thit lp cc trm ph o.
Quy trnh hc tp c bn ca i hc hm th bao gm nghin
cu cc ti liu t hc v sch tham kho, theo hc ph o, lm
bi tp, lm cc bi trc nghim, cc bi thc nghim, thc tp,
lm bi kim tra, thi, lm n, lun vn tt nghip. Trc mt,
i hc hm th tuyn sinh sinh vin ti chc l chnh theo nguyn
tc hc i i vi hnh, sinh vin sau khi tt nghip li quay v
n v cng tc c ca mnh. i hc bui ti l hnh thc o
to i hc ngoi thi gian cng tc, tin hnh ti cc trng i hc
ph thng dy hc tp trung ton thi gian, cng tc ging dy ch
yu do cc gio vin trng m nhim ngoi thi gian cng tc
ca mnh. Nm 1986, i hc hm th v bui ti bt u
tuyn sinh hc sinh tt nghip cao trung. Tng s sinh vin i
hc hm th chim c chng 30% tng s sinh vin. Trung Quc
hin c 7 hc vin hm th c lp vi s sinh vin khong
30.000.

- Trng i hc truyn thanh, truyn hnh, l mt loi

hnh trng i hc mi o to t xa s dng cc k thut dy hc
hin i thng qua truyn thanh, truyn hnh v hm th, tuyn
sinh cc vin chc v thanh nin hc sinh c trnh tt nghip
ph thng trung hc cc vng trn ton quc, thng qua thi c
hp cch s c ng k chnh thc tr thnh sinh vin ca trng.
Trng i hc truyn thanh, truyn hnh ly trnh sinh vin
tt nghip i hc chuyn khoa tp trung ton thi gian lm quy
cch chun o to. Trng o to theo h tn ch hc phn,
sinh vin phi tch lu tn ch ca cc hc phn quy nh
v qua c k thi hp cch mi hon thnh kho hc v s nhn c
vn bng tt nghip. Sinh vin qua k thi mn no s c nhn
ngay chng ch mn hc . V mt phng thc hc tp ca
sinh vin cng c s khc nhau, c ch tp trung ton thi gian
gi l hc ton khoa, c ch tp trung mt phn thi gian gi
l hc song khoa, c ch hc trong thi gian d nhn nhm vo
tng mn hc gi l hc n khoa. C mt s phi hp gia phng thc o to truyn thanh, truyn hnh v hm th, tu theo
cc ngnh hc.
- Trng i hc cng nhn vin chc v trng i hc nghip
d cng nhn vin chc. y l loi trng i hc do cc nh my,
doanh nghip hoc ngnh ch qun nghip v lp nn, c i
ng gio vin c lp, c trng s, thit b th nghim v ti liu
hc tp ring, mc tiu o to ni chung l lm cho cng nhn
vin chc ang lm vic tip thu l lun c bn trnh
chuyn khoa i hc mt cch h thng v hc tp cc tri thc
chuyn mn, tr thnh cc cn b chuyn mn c trnh chuyn
khoa, thi gian o to tp trung l 3 nm. Trng i hc cng

nhn vin chc tuyn sinh cn b cng nhn vin chc c t nht
2 nm cng tc v c trnh vn ho tt nghip cao trung, tui
i khng qu 30.
Trng i hc nghip d cng nhn vin chc do cng on
hoc ngnh gio dc ch qun ca chnh quyn a phng lp
nn, sinh vin li dng thi gian nhn ri n trng hc tp.
Thi gian hc tp t 4 n 5 nm t trnh i hc chuyn
khoa. n nm 2000 Trung Quc c gn 1000 trng i hc
cng nhn vin chc v i hc nghip d cng nhn vin chc vi
khong 400.000 sinh vin.
- Trng i hc nng dn l mt loi trng i hc nng
nghip trnh chuyn khoa do chnh quyn a phng lp
nn, nhnh gio dc ch qun, ngnh nng nghip v i hc ph
thng ngnh nng nghip gip . Nhim v ca n l o to cn
b k thut nng nghip c trnh chuyn khoa cho cc vng
nng thn. i tng tuyn sinh l cc cn b nng thn, cn b k
thut vin nng nghip c trnh vn ho tt nghip trung hc,
thanh nin nng dn c kinh nghim sn xut, gio vin cc trng
nghip d nng nghip. Thi gian o to t 2 n 3 nm. Sau khi
tt nghip, sinh vin c cc ngnh hu quan s dng hoc tr v
nng thn tham gia lao ng sn xut.
- Hc vin gio dc v hc vin bi dng gio vin trung hc l
loi trng i hc dnh cho ngi ln nhm bi dng gio vin v cn
b hnh chnh gio dc do chnh quyn a phng nh tnh, khu
t tr, thnh ph, th trn lp nn do ngnh hnh chnh gio dc
ch qun, tuyn sinh l gio vin trung hc v cn b hnh chnh
gio dc ang lm vic c trnh vn ho tt nghip cao
trung, thi gian o to 2 nm nu tp trung hon ton thi gian,

nu hc khng tp trung th thi gian hc ko di hn, trnh

t c l tt nghip i hc chuyn khoa. Nu gio vin c
trnh i hc chuyn khoa tuyn sinh vo th sau khi tt
nghip l i hc bn khoa.
- Hc vin cn b qun l l mt loi trng i hc dnh cho
ngi ln do ngnh nghip v ca chnh ph lp nn ch yu
bi dng cn b qun l ng chc, hc tp trung hon ton t 2
n 3 nm, t c trnh tt nghip i hc chuyn khoa.
l hnh thc nng cao cht lng i ng cn b qun l.
Ngoi cc loi hnh trng i hc k trn, ngi hc Trung
quc c th t c trnh tt nghip i hc chuyn khoa
cng nh bn khoa m khng phi theo hc bt k mt loi hnh trng i hc no. l mt hnh thc o to i hc kiu mi hc
theo ch kho th t hc i hc bt u p dng t cui
nm 1980. Hnh thc ny kt hp 3 vic: c nhn t hc, x hi
gip hc tp v nh nc qun l, ch o. Trung Quc m ra
hnh thc hc i hc mi ny nhm xc tin vic t hc trong
thnh nin, bi dng v tuyn chn nhn ti chuyn mn cha c
iu kin vo hc ti cc trng i hc. Ton quc, cc tnh,
thnh ph, khu t tr thnh lp cc u ban ch o kho th t
hc i hc v xy dng c cu chc thc hin, cc trng i hc
tp trung c ch nh lm n v ch kho. Vic xc nh cc
ngnh hc v cc mn hc phi qua kho th, ti liu gio khoa s
dng, cc ti liu tham kho, lch trnh kho th phi cn c vo
nhu cu ca x hi trc khi tin hnh vic kho th. Ngi c kho
th hp cch mt mn hc c cp chng ch n khoa. Ngi c
kho th hp cch tt c cc mn hc s c U ban kho th t hc

i hc cp tnh cp bng tt nghip i hc chuyn khoa hoc

bn khoa.
i hc chuyn khoa c th coi l trnh i hc u tin
Trung Quc, sau khi c bng cao trung v hon thnh 2 n 3
nm hc tu theo ngnh hc v hnh thc o to. y l hnh
thc o to i hc ngn hn tng ng vi trnh cao
ng Vit Nam. Sau khi tt nghip c th ra lm vic c th
hc tip t trnh cao hn l bn khoa.
i hc bn khoa l trnh tt nghip i hc Trung Quc
sau khi hon thnh 4 n 5 nm hc i hc vi u vo l
hc sinh tt nghip ph thng trung hc. Sinh vin theo hc bn
khoa gi l bn khoa sinh.
Theo con s thng k cui nm 2004, Trung Quc c 2236 trng
i hc vi trn 20 triu sinh vin. Nm 2006, sinh vin hc cc trng i hc t nhn chim

6% trong tng s sinh vin c nc

(khong 1.3 triu).

Cu hi tho lun v hng dn t hc

A. Cu hi tho lun v tnh hung

1. Ti sao trong nn sn xut hin nay khng th tip tc duy

tr kiu o to i hc theo li tinh hoa?
2. Ti sao nc ta vn tn ti nhiu kiu gio dc i hc (tinh
hoa, v ngun nhn lc, i chng).
3. Ti sao ni: gio dc trong x hi hc tp l trit l gio dc
ct li ca x hi ngy nay.
4. Ti sao cc nc pht trin ngi ta vn dnh mt lng sinh
vin nht nh o to theo li tinh hoa?
5. Anh (ch) c suy ngh g v cc tr thc ni ting ca nc
ta c o to Trng Cao ng ng Dng do Php o to.
B. Cu hi hng dn t hc v t nh gi
1. Th no l gio dc i hc theo hng hn lm, tinh hoa? u
nhc im ca n.
2. Gio dc tinh hoa ph hp cho nn sn xut no? Ti sao?
3. c trng ca nn gio dc i hc v ngun nhn lc.
4. Ti sao ngy nay phi chuyn gio dc i hc t tinh hoa
sang i chng?
5. Gio dc i hc mang tnh i chng c u nhc im g?
6. Th no l gio dc trong mt x hi hc tp? C s kinh t
x hi ca hnh thc o to ny?
7. Trnh by cc xu hng pht trin gio dc i hc hin nay.
Theo anh (ch) nhng xu hng pht trin p dng trong qu
trnh o to i hc Vit Nam nh th no?
8. Anh (ch) hiu th no l quc t ho gio dc i hc.
9. Hy trnh by nhng nt c bn nht ca nn gio dc i
hc Hoa K.
10. Ti sao phi a dng ho cc loi hnh o to i hc?

11. Chng ta c th hc tp c g t nn gio dc i hc

ca cc nc pht trin nh Anh, Php, Hoa K, Nga.
Ti liu tham kho
1. ng Quc Bo (2004), Gio dc Vit Nam hng ti tng lai
vn v gii php, Nh XB Chnh tr Quc gia, H Ni.
2. Nguyn Hu Chu (1999), V nh hng chin lc gio dc
u th k XXI ca m s nc trn th gii.
3. Nguyn Tin t (2005), Kinh nghim v thnh tu pht
trin gio dc v o to trn th gii, NXB Gio dc, H Ni.
4. Phm Minh Hc (2002), Gio dc th gii i vo th k XXI,
Nh XB Chnh tr Quc gia, H Ni.
5. Raja Roy Singh (1994), Nn gio dc th k XXI, nhng
trin vng ca chu - Thi Bnh Dng.
6. Vin nghin cu pht trin gio dc (1997), Pht trin v ci
cch gio dc ca Trung Quc cho th k XXI, H Ni.
7. Bi c Thip, Kinh nghim gio dc Trung Quc trong tin
trnh gia nhp WTO - Cch tip cn ca gio dc Vit Nam trong
giai on chun b hi nhp kinh t quc t, Hi tho gio dc
Vit Nam v vic gia nhp WTO, Vin Chin lc v Chng trnh
gio dc.
8. Higher Education in Russia and Bologna Process, Country
report: Russian Federation, Paris, 19 August 2003.
9. Human Development Report 2003, Published for the UNDP,
New York/ Oxford, Oxford University Press, 2003.
10. Handbook on Diplomas, Degrees and other Certificates
granted

by

Higher

Education

in

SAMO/UNESCO PROAP, Bangkok 1998.

ASIA

and

the

PACIFIC.

11. Human Development Report 2004, Published for the UNDP,

New York/ Oxford, Oxfort University Press 2004.
12. http://en.wikipedia.org/wiki/list_of_universities_in_the....

CHNG 3
PHNG HNG I MI GIO DC I HC VIT NAM
Mc tiu
- Hc vin bit phn tch nhng thi c v thch thc do chu tc ng ca ton
cu ho, hi nhp quc t, s pht trin ca khoa hc- cng ngh, nn kinh t th
trng ln gio dc i hc; trn c s hc vin nm vng nhng quan im v cc
gii php ch yu i mi gio dc i hc n nm 2020 ca ng v Nh nc ta.
- Hnh thnh nng lc phn tch v nh gi ng thc tin gio dc i hc
nc ta ni chung v c s gio dc ni hc vin cng tc ni ring.
- C tinh thn v trch nhim thc hin i mi gio dc i hc ni hc vin
cng tc.
1. Tnh cp thit ca vic i mi gio dc i hc Vit nam
1.1. Nhng c im c bn ca thi i - thi c v thch
thc i vi gio dc i hc hin nay
1.1.1. S hnh thnh x hi thng tin
Cuc cch mng thng tin i hi trnh ca nhn lc phi
cao hn v nng ng hn. Chnh v cuc cch mng ny ang lm thay
i x hi, lm thay i c lc lng sn xut, quan h sn xut v
iu kin lm vic ca ngi lao ng. Trong bo co Chu u v
x hi thng tin ton cu nm 1994, ng Bangenman nhn mnh:
cng ngh thng tin v vin thng ang a n mt cuc cch
mng cng nghip mi, v ngay t by gi n cng c tm quan

trng v tnh trit nh cc cuc cch mng trc y, n nh hng ln lao n lao ng v vic lm.
Tc ng ca cng ngh thng tin c tnh hai mt: mt mt n
lm tng cng vai tr ca yu t con ngi trong qu trnh sn xut,
mt khc n lm cho con ngi rt d tn thng trc nhng thay
i trong t chc lao ng v h l mt c nhn n l i mt
vi mt mng li ht sc phc tp. Cng ngh thng tin thm nhp
vo tt c cc mt ca i sng kinh t- x hi. Trong lnh vc gio
dc x hi thng tin a n mt cu hi l liu kin thc n mang
li c cn yu t lm giu vn ho cho tng c th hay khng? Ngi
ta e ngi rng, cht lng gio dc da qu nhiu vo gii truyn thng
a phng tin s dn n mt th vn ho tm thng, trong
tng c nhn nh mt cc gi tr lch s, a l v vn ho truyn
thng v c khi s b ng ho cc gi tr vn ho ca mt s nc. X
hi thng tin s lm thay i phng thc ging dy bng cch thay
th quan h th ng bng quan h ch ng ca hc sinh vi gio
vin. Tuy nhin vn bo m ni dung v chng trnh gio dc
l yu t quan trng hng u m bo cht lng gio dc.
Vic thu thp, x l, lu tr v di chuyn thng tin nhm gip con
ngi nhn thc, t chc khai thc v s dng c hiu qu nht
ngun ti nguyn thng tin trong mi lnh vc hot ng nhm ci
to x hi, ci to thin nhin l nh s pht trin nhanh chng ca
cng ngh thng tin. Cng ngh thng tin c cc chc nng quan
trng nh sng to trong nghin cu khoa hc, trong thit k, gio
dc, o to; truyn ti thng tin trn mng, pht thanh truyn
hnh, cc phng tin thng tin i chng khc; x l thng tin bao
gm: bin tp, trnh by, pht trin phn mm, x l d liu, phn
tch h tr ra quyt nh; Lu gi thng tin bao gm: th vin in

t, c s d liu Vi nhng thnh tu v kh nng ng dng rng

ri ca cng ngh thng tin nh my vi tnh, lade, vi in t, vin
thng v mngngnh cng ngh thng tin cng vi cc dch v lin
quan ang tr thnh ngnh mang tnh ch o trong nn kinh t
ngy nay. V ngy nay khi lng thng tin ngy cng nhiu, tc di
chuyn thng tin ngy cng nhanh th nc no lm ch c thng
tin, lm ch c cc cng ngh hin i th nc pht trin
nhanh. (Trc y Mc tng d bo: mt ngy bng 20 nm. Hin nay
thc t ang dn chng minh iu : Mt ngy hot ng thng
mi hin nay bng c nm 1949, mt ngy lm khoa hc bng c
nm 1960, mt ngy gi in thoi bng c nm 1990).
Trong x hi thng tin, nhng ngnh cng ngh cao ang pht
trin mnh m v cng ngh thng tin l mt trong nhng ngnh
quan trng hng u, gi vai tr nng ct trong vic thc y cc
ngnh cng ngh khc pht trin. Cuc cch mng v cng ngh
thng tin nhng nm cui th k XX ang lm cho nn kinh t th
gii t mt nn kinh t cng nghip chuyn dn sang mt nn kinh
t mi, cc nh khoa hc gi l nn kinh t thng tin hay nn kinh
t tri thc.
Vic hc tp ca con ngi trong x hi thng tin s tr thnh thng xuyn v sut i thng qua mng my tnh. Bt c c nhn
no cng c th tham d nhng chng trnh hc tp trn mng,
khng phn bit v tr a l, tui tc, nhng hn ch v th cht
hoc thi gian biu c nhn. Mi ngi u c th tip xc nhng kho
tng ti liu gio dc, d dng tm li nhng bi hc qua, cp nht
cc k nng v la chn cho mnh mt phng php hc tp hiu qu

nht trong s rt nhiu cc phng php dy hc khc nhau. Cc chng

trnh gio dc c th sa i cho ph hp vi tng c nhn.
Kh nng x l ca my tnh cng ngy cng nhanh hn rt
nhiu. Nm 1987 nng lc x l ca my tnh l 2 triu php tnh
trong mt giy nhng n nm 1997 my tnh c kh nng x l 1
t php tnh trong mt giy. Vic s dng cc vi mch, chp in
t c tc x l, tnh ton cao trong cc cu trc song song to
nn mt cch tip cn khc hn so vi vic s dng cc my tnh
in t thng thng trn c s mt b vi x l thng thng. B x l
song song c m phng theo mng li cc t bo thn kinh trn no
ngi. Tc truyn thng tin cng c tng ln lin tc, d kin
n nm 2025 tc truyn thng tin qua cp s t mc hng
nghn t bit mi giy. Gi thnh im nt trn mng c xu hng
gim 10 ln sau 5 nm. Tc truyn dn cao nhng hnh nh vn
m bo tt
1.1.2. S pht trin cha tng c ca khoa hc- cng ngh
Trong thi gian ti, khoa hc- cng ngh pht trin vi tc cao
cha tng thy, c nhiu t bin ln, khi lng thng tin v tri thc
khoa hc, cng ngh n nm 2020 s tng nhiu ln so vi hin
nay. Ln sng i mi cng ngh din ra vi tc ngy cng ln
trong hng lot cc lnh vc kinh t- x hi.
C qu trnh lch s ca loi ngi cho n th k XIX con ngi
mi ch nghin cu cu trc vt cht n mc phn t th ring
trong th k XX, tr tu con ngi tin su thm ba mc na, l
mc nguyn t, mc ht c bn v ht siu c bn, con ngi c th
tin su vo nhng khong cch v cng nh (10 -17m). Vic khm
ph th gii v m cng t c nhiu thnh tu quan trng. Ngy
nay con ngi c th thu thp thng tin khong cch hng triu

nm nh sng v theo di nhng hin tng trong qu kh xa hng

chc n hng trm triu nm. Con ngi cng c kh nng kho st
nhng hin tng xy ra cc ngn t 10 -9 n 10-12 giy (nangiy
v picgiy).
Vo cui th k XX trn ton th gii c 1,26 t my thu
hnh trong hn 200 triu chic ni cp, hn 60 triu chic s
dng k thut s, hn 690 triu in thoi thu bao c c nh v
di ng. Nu doanh s ca ngnh cng ngh thng tin truyn
thng nm 1995 l 1000 t la M th vo nm 2000 con s ny
l 2000 t la M chim gn 10% tng doanh s ton b nn
kinh t th gii.
S pht trin khoa hc- cng ngh ngy cng mang tnh x hi
ho, quc t ho v ton cu ho nn nhu cu pht trin khoa hc
v s cnh tranh trong cc lnh vc cng ngh cao ngy cng mnh
m. V thc cht nhng cuc cnh tranh khc lit ny din ra trn
nn tng i mi cng ngh vi tc ngy cng ln trong hng
lot lnh vc kinh t x hi. Nu th k XIX, thi gian a pht minh
vo s dng trong cng ngh phi mt t 60 n 70 nm th vo
u th k XX l khong 30 nm, vo gia th k XX l khong 56 nm, vo nhng nm 90 l 2-3 nm v t sau nm 2000 l di 1
nm.
Xu th gn kt cht ch gia khoa hc v cng ngh ngy
cng pht trin mnh m. Cng vi qu trnh gn kt , mi quan
h gia nghin cu, pht trin cng ngh, sn xut, kinh doanh v
gio dc - o to ngy cng gn cht vi nhau. Trong sut th k
XX, qu trnh gn kt cht ch gia khoa hc v cng ngh khng
ngng tng ln. Vo na sau th k XX khoa hc vt ln trc so vi

cng ngh, do nn sn xut x hi thay i hn v mt c

cu, quy m v tc pht trin.
Vi cuc cch mng vi in t din ra vo nhng nm 1960, cng
vi nhng thnh tu khoa hc v cng ngh ln nht ca th k XX
khi u cho cuc cch mng khoa hc v cng ngh hin i.
Khoa hc m nhim vai tr ch o v dn ng trong qu
trnh t chc li v cn bn cng ngh sn xut, iu tit cc quy
trnh cng ngh vi quy m ngy cng tng, t chc li tt c cc
lnh vc ca i sng x hi trn c s nhng ngnh cng ngh c
hm lng tri thc v cng ngh cao. l cc ngnh nh cng ngh
thng tin, cng ngh sinh hc, cng ngh vt liu mi, cng ngh t
ng ho trn c s k thut vi in t, cng ngh nng lng mi,
cng ngh hng khng- v tr
Trong thi i cch mng khoa hc- cng ngh hin nay, s gn
b mt thit gia khoa hc- cng ngh c ngha quan trng i
vi s pht trin kinh t ca cc nc trn th gii. Cc nc pht trin
u thc rng u t vo khoa hc- cng ngh l u t mang li
nhiu li nhun nht. Vi mt chnh sch mnh dn u tin u t hng
u cho khoa hc- cng ngh, nc M thot khi tnh trng
thm ht ngn sch nng n li sau 4 i tng thng.
Trong nn kinh t tri thc, kh nng sng to, phn phi v khai
thc thng tin, tri thc khoa hc- cng ngh ang nhanh chng tr
thnh ngun lc chnh to ra li th cnh tranh, to ra ca ci vt
cht v nng cao cht lng cuc sng. Vic nng cao sc kho cng
ng, gim suy thoi mi trng, trin khai cc chin lc i ph vi
nn tht nghip v ngho kh u hon ton tu thuc vo nhng
tin b ca khoa hc- cng ngh.

Xu th lin kt, ho nhp gia cng ngh truyn thng v cc

cng ngh mi nhn ang din ra ngy cng r rt. S xm nhp
ca cng ngh hin i vo tt c cc lnh vc ca nn sn xut x
hi lm cho lc lng sn xut pht trin nhanh chng. Nu cc
cuc cch mng cng nghip trc y gp phn tit kim lao ng
sng th cuc cch mng khoa hc- cng ngh hin i to iu
kin tit kim cc ti nguyn thin nhin v cc ngun lc x hi, cho
php chi ph tng i t hn cc phng tin sn xut to ra
cng mt lng hng ho tiu dng, ko theo s thay i c cu ca
nn sn xut x hi, lm thay i tn gc cc lc lng sn xut v
tc ng ti mi lnh vc i sng x hi.
Cng ngh thng tin cng nhanh chng tr thnh cng c ht
sc hu hiu, chi phi cc hot ng nghin cu c bn, nghin cu
ng dng, nghin cu thch ng v t ng ho sn xut trong
ngnh cng ngh sinh hc. Vic gii m b gien ngi cng nh cc
my tnh cc mnh. Cng ngh thng tin sinh hc tr thnh mt
yu t cng ngh cao khng th thiu c trong nghin cu v
trin khai cng ngh sinh hc. Trong th k XXI, s kt hp gia
cng ngh sinh hc v cng ngh thng tin s cho ra i cc my
tnh sinh hc. Cc mch (chp) sinh hc s thay th cc mch silic
trong th h my tnh bit t duy. Nhng kh nng mi ca cng
ngh- sinh hc nh cy ghp v thay th c quan, sinh sn nhn
to, d bo v iu tr cc bnh di truyn ang a li cho ngnh y
hc sc mnh to ln phc v li ch con ngi.
T nm 2002 tt c cc nc cng nghip pht trin u coi cng
ngh nan l cng ngh chin lc ca nhng thp nin u th k
XXI. Cng ngh nan m ra mt trin vng rt ro ln cho cc ngnh
cng nghip cng ngh cao, cho t ng ho cc ngnh sn xut, cc

qu trnh iu khin khc. Ngnh ho hc v cng ngh sinh hc s c

nhng phng tin s dng tng phn t trong cc phn ng tinh vi
khc nhau. Khoa hc vt liu v s tip tc m ra nhng chn tri
mi mc nguyn t v phn t. Nhng tnh cht vt l ca vt cht s
thay i hn vi quy m ln hn, cc nh khoa hc c iu kin pht
hin ra nhng hin tng mi gii thch v nghin cu.
Xt v mc u t v hiu qu kinh t, cng ngh sinh
hc c th lm lu m cng ngh thng tin sau nm 2010. Vic lp
bn gien ngi to ra nhng bc tin c tnh t ph trong vic
xc nh mi lin h gia gien v cc phm cht ca con ngi. Liu
php gien s c ph cp, cc t bo thng thng c kh nng nhn
i 50 ln hin nay s c iu chnh c th nhn i 200
ln hoc hn. n nm 2025, vic nhn bn v tnh cc c quan
ca con ngi c th l hin thc. Cc t bo gc ca ngi v ng
vt hin ang c nui dng trong phng th nghim c th
chuyn thnh bt k kiu t bo c th no. C th ly mt m
ring v chuyn AND sang t bo gc to ra mt m ghp m
c th s khng t chi. Hin nay cc nh khoa hc to c cc t
bo tim chut t cc t bo gc. Nhng pht trin ny c th lm
tng tui th trung bnh ca con ngi t nht l 85 tui trong vng
25 nm ti. V mt l thuyt, nhng ai sinh ra sau 2025 c th ch
i mt tui th trung bnh cao ng k hn th. Trong vng 20
nm ti, loi ngi s chng kin s bng n ca cng ngh y hc bt
ngun t nghin cu gien, cho php pht hin v cha nhiu cn
bnh v gien trc khi chng pht trin, thm ch ngay t trong t
cung.
V cng ngh nng lng, mt s chuyn gia cho rng cc nng lng truyn thng nh than, du, in hin nay khng kh nng

p ng nhu cu ngy cng gia tng ca sn xut v i sng. Loi

ngi ang i hi c nhng ngun nng lng mi tin cy hn
trnh nhng thit hi v kinh t do thiu nng lng gy ra. Mt
trong nhng ngun nng lng l in c th sn xut ngay ti
ch nh cc tua bin cc nh, ng c t trong v pin nhin liu.
Ngi ta s tng cng s dng kh t nhin v cc nhin liu sch, r v
sn c.
Cc cng c phn tch trc y xc nh ni to ra gi tr
c th khng cn ph hp trong mi trng cng nghip mi. Quy m
khng cn nh hng nhiu ti th trng. Mi ngi s khng th vch
ra ranh gii ngnh mt cch r rng. Ranh gii gia cung, cu, cc
i th cnh tranh v ngi cng tc tr nn rt thng thong. Khng
cn c nhng v th cnh tranh lu bn. Cu trc ngnh tnh
trng thay i lin tc. Vn chin lc khng phi l ti u ho m
l duy tr kh nng ng ph nhanh v linh hot. Mc tiu chnh l to
mt th cnh tranh vng vng. V ngun nhn lc ca tng doanh
nghip s khng p ng nhu cu gia tng v lun thay i, nn
gia cc ngnh s c nhng hp tc tho c c k kt. Cc doanh
nghip d ln hay nh s hnh thnh ra cc lin minh. Nhiu lin minh
c th ch l tm thi. Khi cu trc ngnh ngh thay i th tm
quan trng ca cc lin minh cng thay i. Cc doanh nghip s
hnh thnh cc lin minh mi v cc lin minh c b xo b.
1.1.3.

Xu th ton cu ho

Xu th ton cu ho to ra mt ng lc thc y nn gio

dc pht trin v c nhng bin i su sc. Tng lai n vi
chng ta nhanh n mc kh tin, s hnh thnh mt th trng ton
cu v vic lm, vn, cng ngh v c bit l thng tin... v
ang tr thnh hin thc. Ton cu ho l mt xu th khch quan

v cng khng phi l hon ton mi l bi n c t rt lu trong

lch s loi ngi. Mt s ngi nghin cu cho rng kinh t th gii
c s lin kt v mt thng mi ngay t rt sm. Thm ch c ngi
cho rng vo th k IV trc cng nguyn, ngay t thi ch Alexandre
l mt dng ca ton cu ho. Tuy nhin quy m ca hin tng ang
xy ra hin nay khng ging vi nhng g m chng ta tng bit trong
qu kh. Ton cu ho hin nay ng chm n rt nhiu lnh vc ca
i sng kinh t - x hi v trc tip nh hng n mi quc gia, mi
khu vc v thm ch n tn tng c nhn con ngi.
Ton cu ho, bn cnh mt tch cc ca n l tng cng giao lu
vn ho, hc hi kinh nghim ca nhau, cng nhau chia s thng tin
vo kho tng tri thc ca nhn loi, cng nhau chia s ri roth
mt tri ca n l s tng phn giu ngho, tnh trng tht nghip,
tnh trng nhim mi trng sinh thi, bnh tt. Bn cnh , ton
cu ho i hi tng c nhn phi nng ng, linh hot, c kh
nng lm vic theo kp, ho hp vi nhng ngi c tnh cch v quy
tc x s khc nhau. Bit giao tip bng cc ngn ng khc cng l
c thm mt li th. Nhng tiu cc do ton cu ho mang li khng
phi t thn n m do s chi phi ca mt s nc pht trin mun p
t mt lut chi ring c li cho cc nc pht trin, mun ng ho
cc nn vn ho khc theo vn ho phng Ty trong khi cc nc
ang pht trin, km pht trin cha kp chun b cc iu kin cn
thit v kinh t, chnh tr, php lut v c tm l na. Nhn dn
trn ton th gii ang y mnh cuc u tranh chng li mt tiu
cc ca ton cu ho, chng ch ngha b quyn nc ln. Chng ta
sn sng v ch ng tham gia vo qu trnh ton cu ho nhng
kin quyt chng li mt tiu cc ca n. C th ni ton cu ho

ang t ra cho cc nc ang pht trin rt nhiu thch thc c v

kinh t, v khoa hc- cng ngh v c v vn ho- x hi.
Thch thc ln nht ca cc nc l phi t c tc tng trng
cao v pht trin bn vng. S tng trng v pht trin ph thuc
vo ba yu t quan trng, l nn vn ho v s pht trin, mi
trng cho pht trin v trnh khoa hc- cng ngh. Trong qu
trnh ton cu ho khoa hc - cng ngh l cha kho ca s pht
trin; do ct li ca cuc cnh tranh kinh t l cuc cnh tranh
gay gt v khoa hc, cng ngh, tr tu. Nc no lm ch c cc
ngnh khoa hc - cng ngh mi nhn, nc s c sc cnh tranh
kinh t mnh trn ton cu. Tuy nhin c c nn khoa hccng ngh pht trin, vn c bn l phi u t xng ng cho
gio dc v o to. Nhiu nh nghin cu cho rng, trong iu
kin ton cu ho cao , sc cnh tranh ca mt nn kinh t ph
thuc ch yu vo mc v hiu qu ca vic u t cho gio dc
v o to, tc l u t vo ti nguyn con ngi.
Cc nc t bn pht trin thng li dng ton cu ho trong lnh
vc u t, dch v ti chnh, thng tin khng ch nn kinh t
th gii. V vy, cc nc ang pht trin c nguy c phi hng chu
nhng thua thit v b tt hu xa hn na. trnh cc nguy c
ni trn, vn t ra i vi cc nc ang pht trin l phi tin
hnh i mi ton din, m trc ht l i mi t duy, nhn thc,
i mi v gio dc, i mi cch qun l, i mi khoa hc- cng
ngh thch ng vi s pht trin ca thi i, ng thi phi
hoch nh chin lc linh hot ng ph vi mi bt trc c th
xy ra, nht l s bin ng kh lng ca th trng th gii.

V gn gi bn sc vn ho dn tc, trong bi cnh th gii

ang din ra qu trnh ton cu ho mt cch nhanh chng, cc cng quc t bn ch ngha khng nhng tm mi cch buc cc nc
khc phi theo trt t kinh t do mnh t ra, phi i theo qu
o ca mnh, sn sng trng pht nu khng nghe theo m cn
ra sc p t li sng v nn vn ho ca mnh vo cc nc khc.
Thng qua mng internet v cc phng tin truyn thng khc, cc
loi thng tin, cc sn phm vn ho lan truyn hng ngy, hng gi
n tn hang cng ng hm trn khp th gii; phn ln cc thng tin
l b ch v cn thit, cc nc nh c th tip thu cc tri thc
mi, cng ngh mi, cc tinh hoa vn ho ca cc nc khc; nhng cng
khng t nhng sn phm vn ho ca ngi li sng phng Ty,
truyn b li sng i tru tri vi thun phong m tc ca cc dn
tc, lm xi mn bn sc vn ho dn tc. Chnh v th, cc nc ang
pht trin ang ng trc ho xm lng v vn ho. l thch thc
ang t ra i vi cc nc trong x hi thng tin, trong qu trnh
ton cu ho. Nhn thc r nhng tc hi m ton cu ho c th
em li, nhiu nc dng hng ro ngn chn, nhng cng kh
kim sot v ngn chn c ht nhng mt tiu cc c th trn
vo. Ch c pht trin gio dc, pht trin vn ho dn tc i i
vi qu trnh lnh mnh ho x hi mi l cng c hu hiu nht c
th chng li nhng mt tiu cc ca qu trnh ton cu ho.
Ton cu ho cng to ra nhng c hi to ln cho cc nc ang
pht trin rt ngn khong cch. C th thy, c hi ln nht l
thng qua cuc cch mng khoa hc- cng ngh; cc nc ang pht
trin c iu kin tip thu v n u cng ngh hin i p
dng ngay vo qu trnh pht trin kinh t x hi m khng mt
thi gian nghin cu v th nghim. Nu c s chun b tt ngun

lc con ngi th y l mt c hi to ln gip cc nc ang pht

trin c th to ra nhng bt ph trong mt s lnh vc khoa hc cng ngh hin i v to ra nhng bc tng trng kinh t nhng
ngnh c li th cnh tranh, khc phc khong cch giu ngho v s
tt hu v trnh pht trin so vi cc nc cng nghip tin tin.
Xu th ton cu ho cho php cc nc chm pht trin thc hin
ch trng a phng ho quan h kinh t v khoa hc - cng ngh
vi th gii. Trn nn tng quan h kinh t, cc nc chm pht trin
c kh nng ch ng khai thc cc thnh tu khoa hc- cng ngh
tin tin ca cc cng quc trn th gii.
Trong qu trnh thc hin i mi, Vit Nam cng c nhiu
vic lm c to ra trong khu vc dch v v cng ngh cao nh: cc
ngnh ngn hng, bo him, bun bn bt ng sn, dch v cho
cc doanh nghip v mt mc nht nh l giao thng, vn
ti; cc ngnh bu chnh vin thng, tin hc in t, cng ngh vt
liu mi, hi dng hc, khoa hc v tr, nng lng miTuy nhin s
lao ng c trnh cao vn cha nhiu, cha p ng c yu cu
ca s nghip cng nghip ho, hin i ho. Do cc phng tin v
thit b tin hc ngy cng c s dng rng ri, nn trnh ca
ngi lao ng cng i hi phi tng ln. Ngay trong sn xut, c
rt nhiu cng vic truyn thng s dng lao ng chn tay cng
dn dn c thay th bng my mc, v hu qu l s vic lm
gim xung tng ng ko theo s ngi lao ng c tay ngh thp
khng c vic lm hoc khng p ng c yu cu lao ng mi. Chnh v
vy, hin nay ngi lao ng cn xc nh li v tr lm vic v phi
c o to li p ng yu cu cng vic mi, c kh nng
thch ng nhanh trc s bin i ca khoa hc - cng ngh.

Nh trnh by, cng ngh mi v cc hnh thc t chc lao

ng mi ko theo s thay i v nhu cu i vi lao ng c
trnh cao. Hin nay cc doanh nghip u cn nhng lao
ng bit hc tp v bit thch nghi hu hiu vi s bin i ca
c ch th trng. Trnh hc vn cao l cn thit, nhng quan
trng hn l ngi lao ng phi lm ch c tri thc, nhanh chng
p dng c hiu qu nhng tri thc vo sn xut, vo cuc sng. c
chun b tt v mt tr tu v thi ngh nghip ng n,
i ng khoa hc v k thut c trnh hc vn cao ngy cng
th hin l khu then cht, l nng ct ca ngun nhn lc, l yu
t quyt nh s pht trin t nc nhanh v bn vng. Thm vo
, xu hng hin nay l a nng, tc l kt hp gia nng lc k
thut, kh nng qun l v kh nng kinh doanh. y chnh l ba
yu t to nn m hnh ca ngi lao ng mi.
Ni tm li, th trng vic lm hin nay c nhiu thay i
theo hng tng nhanh s lng vic lm i hi c tr tu cao v tp
trung nhiu khu vc dch v v khu cng ngh cao. y l thch
thc rt ln i vi nn gio dc ca bt k mt quc gia no khi i
vo cng nghip ho, hin i ho trong xu th ton cu ho.
1.1.4. S xut hin nn kinh t tri thc
Trong thp k cui cng ca th k XX, xut hin mt nn kinh
t mi ca thi i thng tin, l kinh t tri thc. Nn kinh t ny
xut hin to ra nhng bin i to ln trong mi mt hot ng
ca con ngi v x hi: to ra c s h tng ca x hi mi - x hi
thng tin, khc hn nn kinh t sc ngi v nn kinh t ti nguyn
trong x hi nng nghip v x hi cng nghip. Kinh t tri thc l
nn kinh t da trn cng ngh cao, da vo tri thc, l nt
c trng rt tiu biu ca nn vn minh thng tin - sn phm ca

cch mng thng tin, cch mng tri thc. Ni n tri thc - sng to
tri thc, ph bin, truyn th tri thc, hc tp v lnh hi tri thc,
ng dng tri thc khng th khng ni n gio dc v o to,
khoa hc v cng ngh. V chnh l phng tin truyn t
tri thc, sng to ra tri thc, ng dng tri thc vo cuc sng.
OECD nh ngha kinh t tri thc l nn kinh t c xy dng
trn c s sn xut, phn phi, s dng tri thc v thng tin. Ni
n gin l nn kinh t da vo tri thc. Cc ngnh sn xut v
dch v mi do cng ngh cao to ra nh cc dch v khoa hc- cng
ngh, cc dch v tin hc, cc ngnh cng nghip cng ngh
cao...c coi l ngnh kinh t tri thc. Cc ngnh truyn thng nh
nng nghip, cng nghip nu c ci to bng cng ngh cao, gi
tr do tri thc mi, cng ngh mi em li chim trn hai phn ba
tng gi tr, th nhng ngnh y cng gi l ngnh kinh t tri thc.
Trong nn kinh t tri thc th tri thc l vn qu nht, quyn s
hu tr tu tr thnh quan trng nht. Ai chim c tri thc th ngi chin thng trong s cnh tranh. Tri thc l ngun lc hng
u to ra s tng trng, n quan trng hn c vn, ti nguyn, t
ai. V vy, ngi ta cho rng chim hu nhn ti v tri thc cn
quan trng hn nhiu so vi chim hu ti nguyn thin nhin.
Chin lc u t mi l mua khi nim mi v kh nng to ra chng
ch khng phi mua my mc thit b mi.
D bo th k XXI cch mng khoa hc- cng ngh cn tip tc
pht trin mnh m, th hin r nt trong cc lnh vc: cng ngh
thng tin, cng ngh gien, cng ngh nan, cng ngh lng t, cng
ngh vt liu mi, cng ngh vin thng, nng lng mi, hng khng
v tr, hi dng hc...S pht trin cc cng ngh mi ny s lm cho
th gii bin i nhanh chng, to ra nng sut lao ng rt cao,

lc lng sn xut pht trin mnh khng ngng ko theo quan h sn

xut cng thay i theo hng quc t ho ngy cng tng ph
hp vi xu hng quc t ho v lc lng lao ng v t liu sn xut.
Khi nim v khng gian v a im ca th trng s mt dn v
tin ti ton th gii s l mt th trng. C cu ngnh ngh, t
trng trong cc lnh vc kinh t s c bc thay i theo hng ngnh
dch v ngy cng tng.
Kinh nghim ca mt s nc ang pht trin thu c nhiu
thng li trong qu trnh pht trin kinh t - x hi nhng nm qua
(cc nc NIC) cho thy: khi bit tn dng c hi pht trin cng
ngh thng tin v cc cng ngh hin i, i ngay vo nhng
ngnh kinh t mi nhn m cc nc c li th th s nhanh chng
hi nhp vo nn kinh t th gii, bit pht huy ni lc ca c dn
tc pht trin kinh t x hi th s a t nc nhanh chng
hon thnh s nghip cng nghip ho, hin i ho, rt ngn
khong cch lc hu so vi cc nc pht trin.
Kinh t tri thc bt u xut hin t rt sm v ngy cng
hnh thnh v pht trin r nt, tri thc v cng ngh tr thnh
yu t quyt nh nht ca sn xut, quan trng hn so vi vn, ti
nguyn v lao ng. Nn kinh t tri thc l nn kinh t trong s
sn sinh, ph cp v s dng tri thc gi vai tr quyt nh nht
i vi s pht trin kinh t, to ra vic lm v ca ci, nng cao
cht lng cuc sng.
Trong kinh t tri thc mi ngi u hc tp, hc thng xuyn,
khng ngng trau di k nng, thng xuyn b tc, cp nht tri
thc, ch ng theo kp s i mi. M hnh gio dc truyn
thng theo giai on s chuyn sang m hnh gio dc thng xuyn,
hc sut i v hnh thnh mt x hi hc tp. u t v hnh (cho

con ngi, cho gio dc, cho cc gi tr vn ho phi vt th) cao hn

nhiu so vi u t hu hnh (u t xy dng c s vt cht k
thut). Pht trin con ngi tr thnh nhim v trung tm v quan
trng nht ca x hi.
Trong nn kinh t tri thc, vic khai thc ti nguyn mang mt
ngha v mt nt c trng hon ton mi. Quan nim mi v ti
nguyn c xc lp v ngi ta ang rt ch trng n vic khai
thc, s dng th ti nguyn mi l tr tu. c th thot khi tnh
trang lc hu, cc nc ang pht trin vi xut pht im thp km
phi ng thi tin hnh cng nghip ho v hin i ho, phi
khai thc c hiu qu cc ngun ti nguyn thin nhin, lao ng c
k thut, khoa hc- cng ngh, th trng v kinh nghim qun l
tin tin, cng vi ba ngun ti nguyn mi l: thng tin, gio dc v tri
thc ca nhn loi. Bc vo kinh t tri thc, s pht trin ca lc lng
sn xut biu hin tp trung hai mt: th nht, tr lc ca ngi
lao ng s chim vai tr ch o, tc l s xut hin mt tng lp lao
ng tr c ng o hp thnh ch th trong i ng nhng ngi
lao ng. c trng ni bt ca cng c sn xut v i tng lao ng
biu hin ch yu s gia tng hm lng khoa hc- cng ngh, cui
cng l hm lng tri thc c kt tinh trong sn phm ngy cng nhiu.
Th hai, nhng yu t mi thc y lc lng sn xut pht trin s c
pht huy rng khp. T khi nim v ti nguyn mi c th hnh thnh
mt khi nim mi l lc lng sn xut tri thc.
Kinh t tri thc lm bin i cn bn cuc cch mng cng
nghip. Cng vi vic nng cao hm lng tri thc trong cc sn phm
hng ho l mt lot cc thay i v lc lng sn xut v quan h
sn xut mi. Nu so snh vi nn kinh t cng nghip th cuc cch
mng cng nghip trong thi k kinh t tri thc c th hin ch

yu l cch mng tri thc ch khng phi n thun ch c cch

mng cng ngh. Cng nghip da trn c s ca cch mng tri thc
lm cho ni dung v hnh thc ca cc ngnh cng nghip phi
chuyn hng. Lc gio dc c coi nh mt ngnh sn xut.
Cc ngnh kinh t ch yu s c thay th bng cc ngnh cng
nghip phn mm vi hm lng tri thc cao. Do vy, ngi ta phi xc
nh mt chnh sch u tin cho cc ngnh cng ngh cao nh xy
dng v pht trin cc khu cng ngh cao, pht trin cc ngnh
cng ngh mi nhn, pht trin cc ngnh cng nghip phn mm
trn c s hin i ho c s h tng thng tin, u t cho pht trin
gio dc...Cc yu t thng tin, gio dc, tri thc c coi l ngnh
cng nghip mi v ngy cng pht huy vai tr quan trng trong nn
kinh t tri thc, lm bin i kt cu v c cu ca cc ngnh
cng nghip truyn thng v cng nghip phn mm s dn dn
pht trin tch ra khi cng nghip truyn thng tr thnh
ngnh cng nghip tri thc. Nh vy, c th c cu kinh t lc ny
khng ch c ba khu vc: nng nghip, cng nghip v dch v m
thm mt lnh vc cng nghip phn mm hay cn gi l cng
nghip tri thc - ngnh cng nghip c hm lng tri thc cao. n lc
t trng gia nng nghip v cng nghip ch chim mt phn
rt nh so vi t trng dch v v cng nghip phn mm. V c
cu lao ng cng phi chuyn i cho ph hp vi c cu ca nn
kinh t mi. y l nhu cu v cng l i hi bc thit i vi vic
xy dng mt chin lc gio dc hin i hng ti tng lai.
Kinh t nc ta ch yu vn l nn kinh t sc ngi v bt u
c mt s yu t ca nn kinh t tri thc. Trong tng lai khng xa,
chng ta chc chn s tham gia vo kinh t tri thc. Mun lm c
iu gio dc phi ng vai tr quan trng trong qu trnh chuyn sang nn kinh t

tri thc. Hin nay nn kinh t tri thc hnh thnh mt s nc tin tin v s lan ra
ton th gii v tt nhin s khng ng u cc nc khc nhau. Chin lc pht
trin gio dc, pht trin con ngi ca nc ta phi p ng yu cu ca
c ba nn kinh t: kinh t lao ng, kinh t ti nguyn v kinh t tri
thc. Chng ta pht trin gio dc, pht trin con ngi, pht trin ngun
nhn lc nhm phc v cho cc mc tiu pht trin kinh t - x hi, thc
hin CNH- HH t nc.
T nhng c im c bn ca thi i, gio dc th gii cng nh ca Vit
Nam gp phi nhng thch thc cn gii quyt trong bo co tng kt vi u
: Hc tp: ca ci ni sinh ca u ban Quc t chun b gio
dc i vo th k XXI ca UNESCO nu ln 7 vn m gio dc
sp ti phi ng u gii quyt; l:
- Quan h gia ton cu v a phng: Mi ngi dn dn tr
thnh cng dn quc t, ng thi vn tip tc l thnh vin tch
cc ca cng ng, ca quc gia;
- Quan h gia ton cu v c th: c vn ho ca nhn loi
ton cu, c vn ho bn sc ca tng dn tc, tng khu vc. Xu
th ton cu ho l xu th khng th trnh khi; tn trng, bo tn
v pht huy bn sc vn ho dn tc, khu vc l tt yu; ng thi
trong thi i mi c tnh ca con ngi li c iu kin pht trin v
phi c tn trng hn bao gi ht.
- Quan h gia truyn thng v hin i: Lm sao tin ln
cp nht vi th gii y bin ng, nhng thay i trong cuc
sng, nhng tin b ca khoa hc- cng ngh m khng quay lng li
vi qu kh, mi ngi pht huy t ch, m khng hn ch ngi khc t
do pht trin. Cng ngh thng tin mi phi vt qua thch thc ny.

- Quan h gia lu di v trc mt: y l vn mun thu

ca gio dc, nhng ngy nay tr nn r nt. Phi dy ci g v dy
nh th no p ng c yu cu tm thi v lu bn, yu cu trc mt v lu di, lm sao cn i gia tho mn cung cp mt
khi lng thng tin s v nhu cu i sng tnh cm. Bit bao
vn nhn dn i hi phi nhanh chng, kp thi, trong khi
nhiu vn v chnh sch gio dc thc t li i hi phi kin
tr bn nh, trao i k lng ri mi ci cch. Gio dc l vn
trng i ca ngy hm nay v ngy mai.
- Quan h gia cnh tranh v bnh ng c hi: y l vn
mun i ca cc nh hoch nh chnh sch, c trong kinh t,
trong x hi ln trong gio dc. Nhiu ni gii quyt thch hp
vn ny, nhng cha ai dm ni gii quyt tt. gii quyt tt
vn ny, gio dc phi suy ngh cho hon chnh hn v cp
nht quan im gio dc sut i nhm iu phi 3 lc:
+ Cnh tranh to ra ng lc,
+ Hp tc to sc lc,
+ Lin kt to ra hp lc.
- Quan h gia khi lng tri thc ngy cng tng qu nhanh vi
kh nng tip thu ca con ngi: iu chc chn l khng th tng
s b mn ln tng ng c, m buc phi lm cho chng trnh cc
b mn hp l, c bit m bo tnh c bn ca nn gio dc
ph thng dy cho cc em cch s dng tri thc thng qua thc
nghim, pht trin nhn cch vn ho nng cao cuc sng ca
bn thn.
- Mi quan h gia tinh thn v vt cht: Vn gio dc l tng v cc vn gio dc. S mnh cao c ca gio dc chnh l
y, lm sao cho mi ngi hnh ng ph hp vi truyn thng v

nim tin. Ch ti tt c cc mt ca cuc sng t vt cht nhng

phi nng tr tu, tinh thn, tm l, tm linh ln tm cao mi,
m bo s tn vong v pht trin ca nhn loi, ton cu cng nh
gip cho mi ngi vt qua bn thn t pht trin bn vng.
1.2. Bi cnh pht trin ca gio dc i hc Vit Nam
1.2.1. Gio dc i hc Vit Nam trong qu trnh hi nhp
quc t, ton cu ho v kinh t th trng
Hi nhp quc t v ton cu ho ca nc ta hin nay l bc
tip tc ln th ba ca th gii bt u t nhng nm 80 ca
th k XX m c trng ln nhtl s nh hng, xm nhp vo
nhau ca tt c cc lnh vc trn phm vi ton cu. l qu
trnh ton cu ho v hi nhp v kinh t: vn, u t, thng
mi, dch v; chuyn dch c cu kinh t ca mi quc gia v
ton th gii; v khoa hc- cng ngh, chuyn gio cng ngh
trong qu trnh mi quc gia u chu tc ng c mt
tch cc ln mt tiu cc. Chnh qu trnh n tc ng
khng nh c v thi c v thch thc i vi ton b h thng
gio dc ni chung, gio dc i hc ni ring.
T l lun v kinh nghim thc tin gio dc i hc th gi
trong xu th hin nay, gio dc i hc Vit Nam c th gim vai
tr u t ca Nh nc. Trong bi cnh gio dc i hc c xu
th khng cn l dch v cng ch do nh nc cung cp, m phi
ch nng cao nng lc, hiu qu qun l Nh nc v chuyn hng sang tr cp cho ngi tiu dng (cho ngi hc). Nh vy, c
ngha gio dc i hc s nhn cng ngy cng t hn v ngun
ti chnh cng v y l mt kh khn trong qu trnh ton cu
ho ca gio dc i hc Vit Nam khi thu nhp kinh t ca i
b phn ngi lao ng vn cn rt thp. Mt khc, trong qu

trnh ton cu ho i hi gio dc i hc phi chuyn sang

nn gio dc cho s ng (gio dc i chng) hc tp sut
i th tnh cht hot ng ca gio dc tr nn a dng: nh
hng v p ng th trng lao ng, hng ti ngi hc, quyn t
ch ti chnh, qun l trng i hc nh mt doanh nghip, c
s cnh tranh gia cc c s gio dc v i hi tng c s gio
dc phi cung cp cho x hi dch v gio dc tt nht nu nh
khng mun b thi loi. Vi l do n gin, c im ln nht
ca ton cu ho trong gio dc i hc l sn phm o to
(ngun nhn lc cht lng cao) ang hng ti p ng cho th trng ton cu. V th kh nng cnh tranh v cht lng ngun
nhn lc ca chnh ngun nhn lc tng nc ang l mt thch
thc gay gt. iu tng c trong qu kh, nhng vi ton
cu ho i hi gio dc i hc phi c xem nh l mt nn
cng nghip v s xut nhp khu v vi cng ngh thng tin
v truyn thng gio dc i hc l mt nn cng nghip khng
bin gii. Nh vy, trong qu trnh ton cu ho gio dc i hc Vit
Nam khng ch hc tp kinh nghim gio dc th gii, m cn hng
n thng nht chun o to, lin kt, lin thng vi gio dc i
hc th gii. Nh vy, i lin vi ton cu ho trong gio dc i hc
l chuyn dch c cu lao ng quc t, hi nhp vn ho; bn
cnh n s c nh hng, tc ng n cc yu t x hi nh tnh
cng ng, a dng vn ho v xung t vn ho, hi nhp vn ho
th gii, li sng thc dng v phai nht bn sc vn ho dn tc
Bc vo th k XXI nn gio dc i hc Vit Nam trong xu
th ton cu ho gp phi s cnh tranh khng ngang sc, i
hi phi c l trnh hi nhp, d bo c tnh chin lc
khng b thua ngay trn sn nh, l thch thc khng nh v

phi hng n p ng yu cu ngun nhn lc cht lng cao

ca tng a phng, khu vc, lnh vc, trnh pht trin
trong mi giai on pht trin ca t nc trong qu trnh hi
nhp vi nn gio dc i hc khu vc v th gii.
Trong qu trnh hi nhp, ng v Nh nc pht trin nn kinh
t th trng theo nh hng x hi ch ngha, thc hin CNH-HH
t nc to c hi ln cho gio dc i hc nc ta. T c ch k
hoch ho tp trung, nh nc bao cp ton b, chuyn sang kinh
t th trng i hi gio dc i hc Vit Nam phi i mi mt
cch cn bn cch tip cn kinh t - x hi i vi qu trnh o
to: tnh n cc ngun u t, chi ph v hiu qu u t; mi tng quan gia li ch v ngha v ca Nh nc, ca x hi v cng
ng, ca nh u t, ca c s o to, ca ngi hc; vic thc
hin chnh sch x hi; vic xem o to ngun nhn lc cht lng cao l yu t quyt nh qu trnh pht trin kinh t- x hi.
Mun vy, gio dc i hc Vit Nam tin hnh i mi mnh m
chng trnh o to theo hng a dng ho, chun ho, hin i
ha, to iu kin mau chng tip thu c chn lc nhng chng trnh o to ca cc nc pht trin v khoa hc t nhin, k
thut v cng ngh, ph hp vi yu cu ca t nc, phc v thit
thc cho s pht trin kinh t- x hi ni chung, ca tng ngnh,
tng lnh vc, tng vng, tng a phng ni ring.
Cc trng i hc quc gia, cc trng i hc trng im, cc
ngnh o to thuc cc lnh vc mi nhn ca khoa hc- cng
ngh phi i u trong vic i mi mc tiu, ni dung, chng
trnh v phng php gio dc. Mun vy, cn ch thit k cc chng trnh chuyn tip, cc chng trnh a giai on v p
dng quy trnh o to mm do nhm tng c hi hc i hc

cho mi ngi, nht l nhng ngi nng thn, min ni, vng
su, vng xa.
B Gio dc v o to ban hnh chng trnh khung cho i
hc tin hnh t nm hc 2001- 2002 v cho o to thc s
trong nm hc 2002- 2003. Bn cnh cc trng cao ng v
i hc cn trin khai c k hoch, t cht lng v hiu qu
vic o to cc mn hc theo h thng tn ch nhm pht huy
vai tr t hc c lp ca sinh vin trn c s vt cht k thut
hin i hin c ca tng trng phc v cho s nghip gio dc
v o to. Tuy nhin, nhiu trng i hc cn rt lng tng v
khng hiu su sc bn cht ca hc ch tn ch v cch xy
dng hc ch tn ch ny, t mt s trng i ph bng cc
gii php sa cch tnh ton, quy i khi lng chng trnh mt
cch my mc. Bn cht hc ch tn ch l c nhn ho vic hc
tp trong mt nn gio dc cho s ng; do , mt yu t cn
nhn mnh khi chuyn sang hc ch tn ch l i mi phng
php dy hc v iu kin c s vt cht tng thi gian t
hc ca sinh vin. Tuy nhin, trong thc tin nhiu trng cao ng, i
hc li t ch n iu .
i mi ch thi c, ch tuyn sinh, xy dng phng
php, quy trnh v h thng nh gi cht lng o to, cht lng
ging vin, cht lng sinh vin mt cch khch quan chnh xc.
y l mt bin php c bn khc phc tnh cht i ph vi thi
c ca nn gio dc hin nay, thc y vic lnh mnh ho qu
trnh gio dc khng ch trnh gio dc i hc, cao
ng m c cc cp bc gio dc ph thng. c bit quan
tm i mi phng php o to trong cc trng s phm, trc

ht l hai trng i hc s phm trng im H Ni v thnh

ph H Ch Minh, to iu kin thun li cho vic i mi phng
php dy v hc cc trng ph thng.
Phn u bo m cc trng u c th vin tt, thng xuyn
c cp nht, c gio trnh, ti liu tham kho cho sinh vin
v cho ging vin. Hin i ho trang thit b ging dy v hc
tp, phng th nghim, c s thc hnh. Theo nhu cu, cc trng
i hc c th t chc ging dy trc tip bng ting nc ngoi
cho mt s mn hc; m bo cho sinh vin sau khi tt nghip s
dng tt my tnh thu thp v x l thng tin v t nht mt
ngoi ng lm vic v giao tip, nng cao nng lc hi nhp
quc t.
Pht trin ngun nhn lc p ng nhu cu ca s nghip
CNH- HH v xu th ton cu ho hin nay l mc tiu u tin trong
chin lc pht trin gio dc vi thp k ti v ang l vn c x hi quan tm, nht l s gn kt gia o to nhn lc vi
vic lm. Hin tng d tha lao ng mt s ngnh l hu qu
ca vic o to khng p ng c nhu cu ca th trng lao
ng, chng trnh o to qu li thi. Chnh v vy,
khc phc iu cn phi i mi ni dung, chng trnh
o to nhn lc gn vi vic lm.
Tuy nhin, h thng o to ngun nhn lc nc ta ang
ng trc nhng gay cn sau:
Th nht, cn c o to l nhu cu v nhn lc, nhng
cng tc d bo nhu cu v k hoch ho o to cha lm tt;
quan h gia o to, s dng v vic lm thiu s gn b;
Th hai, nng lc o to nhn lc ca h thng gio dc
ngh nghip v gio dc i hc ni chung kh hn ch, cha p

ng c nhng yu cu ca th trng lao ng, c bit

nhng khu vc, nhng ngnh ngh c ng dng cng ngh tin
tin, cha p ng c nhng yu cu v phong cch lm vic
cng nghip, hin i; cch b tr mng li c s o to c
nhiu iu khng hp l, kh p ng yu cu v vic lm.
Th ba l thiu mt h thng thng tin v o to nhn lc
v vic lm, c th cung cp thng xuyn cho mi ngi (bao
gm nh nc, x hi, nh trng, ngi hc, ngi s dng nhn lc...)
nhng thng tin y , kp thi v nhng bin ng ca th
trng lao ng mi ngi ch ng c nhng bin php iu
chnh trong phm vi quyn hn, trch nhim ca mnh, k c s
t iu chnh ca bn thn ngi lao ng, cung - cu ph
hp nhau.
Th t l chnh sch i ng cha tho ng, nht l i vi
nhn lc cng tc vng su, vng xa, c bit l gio vin nn
t hp dn nhn lc n, mc d yu cu v trnh ca
nhn lc ch mc bnh thng, khng phi mc cao.
Th nm l nhn chung, nhng yu km trn c pht hin
kh sm, nhng tnh hnh vn khng c ci thin bao nhiu, do
cha ch trng cng tc nghin cu tm gii php.
Th su l x hi v ngi hc cn cha nh gi ng vai tr,
v tr ca o to ngh nghip, vn cn c tm l ch thch
hc i hc. Mt khc thiu s hng dn cho x hi, t vn cho ngi
hc v cc ngnh ngh, cc d bo vic lm h la chn con
ng hc ph hp vi kh nng.
Tm li: Mun pht trin gio dc i Vit Nam trong xu th
ton cu ho, hi nhp kinh t th trng, i hi thc hin chin
lc hi nhp quc t v ton cu ho v gio dc i hc. Bi

cnh ton cu ho v hi nhp quc t ngy cng su rng i

hi phi c chin lc hp tc quc t tch cc v mnh m v gio
dc ni chung v gio dc i hc, cao ng ni ring trn
c s gi vng c lp, t ch v bn sc dn tc, tn dng
cc c hi, khai thc mt cch hp l ngun lc gio dc nc ngoi;
qua tip nhn thnh qu khoa hc - cng ngh v kinh
nghim qun l gio dc trong qu trnh hi nhp; ng thi
nng cao nng lc cnh tranh ca nn gio dc i hc nc ta vi
nn gio dc i hc trong khu vc v trn th gii.
Chin lc hp tc quc t v gio dc phi theo hng tng cng
qun l nh nc, m bo li ch hp php ca ngi hc, gim
thiu tn tht v ngoi t v cht xm; tp trung vo mt s ni
dung nhm gii quyt cc vn ang t ra v du hc, v
lin kt o to v v vic cho c s gio dc nc ngoi thnh lp
cc chi nhnh trn lnh th Vit Nam gp phn thc y ci cch
gio dc. C th l:
- Hng vic du hc tp trung vo cc ngnh kinh t, khoa hc,
cng ngh mi nhn nhm phc v yu cu pht trin kinh t - x
hi ca nc ta v khc phc tnh trng dn tri v t pht nh hin
nay.
- To iu kin thun li cho cc c s trong nc t chc lin
kt vi cc c s o to c uy tn ca nc ngoi, khc phc tnh
trng tu tin lin doanh vi cc c s o to km cht lng ca
nc ngoi.
- To iu kin thun li cho cc c s o to c uy tn ca
nc ngoi thnh lp chi nhnh ti Vit Nam, ng thi c bin
php ngn chn cc c s o to cht lng km ca nc ngoi li

dng tnh trng s h trong qun l gio dc khai thc th trng gio dc trong nc vi mc ch ch nhm thu li nhun.
1.2.2. Mt s quan im c bn v o to ngun nhn
lc gn vi vic lm trong thi k y mnh cng nghip
ho - hin i ha v hi nhp WTO
i hi ng ln th VIII v Ngh quyt TW2 (kho VIII) nhn
mnh quan im pht trin ngun nhn lc gn vi pht trin
kinh t - x hi, o to nhn lc gn vi vic lm.
a. Pht huy ngun lc con ngi l yu t c bn cho s pht
trin nhanh v bn vng ca cng cuc cng nghip ho, hin
i ho t nc. Ni mt cch khc, cng cuc CNH- HH ra
yu cu v nhn lc (bn cu) v nhn c nhn lc o to tt
(bn cung) v s dng h tt, th l s pht huy ngun lc con
ngi. Nh vy, tng pht huy ngun lc con ngi phi c th
hin bng s phi hp, gn b cht ch 3 nhn t vi nhau: ngi
s dng, ngi o to v ngi c o to trn c s vic lm
c thc hin tt. Mt s gn b nh vy i hi phi c chnh
sch ph hp ca Nh nc nhm pht huy c 3 nhn t ny, trong
nhng d kin v vic lm phi l xut pht im t
chc vic o to cho ph hp. l quan im o to theo
nhu cu; lm c nh vy chnh l o to nhn lc gn vi vic
lm, l pht huy ngun lc ca con ngi.
b. Phng hng chung ca lnh vc gio dc- o to trong
nhng nm ti l pht trin ngun nhn lc p ng yu cu
CNH- HH, to iu kin gii quyt vic lm cho nhn dn,
nht l thanh nin. Ni mt cch khc, gio dc ph thng nhm
nng cao dn tr cng cn chuyn hng mnh vo vic chun b
cho o to ngun nhn lc v chun b cho hc sinh ra trng c

th hi nhp x hi bng lao ng v vic lm; bn thn gio

dc ngh nghip v gio dc i hc cn phi tp trung o to
v bi dng nhn lc c cht lng ph hp vi yu cu ca vic lm,
nhn lc c kh nng tm vic lm v to vic lm. Gio dc o to ngy nay phi hng vo chun b ngun cho o to
nhn lc, hng vo o to nhn lc gn vi vic lm. l
mt quan im mi cn c qun trit bng chnh sch v t
chc trong h thng gio dc ni chung v gio dc i hc Vit
Nam ni ring.
c. Pht trin gio dc - o to phi gn vi nhu cu pht
trin kinh t- x hi, nhng tin b khoa hc - cng ngh c th
hin s gn b cht ch gia o to- s dng- vic lm v
c chnh sch s dng, i ng ng gi tr nhn lc c o
to. Rt ng ch l, ngy nay nhng nc ang pht trin,
vn vic lm khng ch c gii quyt khu vc kinh t
chnh quy (formal sector) (tc l cc doanh nghip cng nghip,
c cu trc, c c ch vn hnh kiu cng nghip) m cn khu
vc kinh t khng chnh quy (non- formal) (tc l cc c s sn
xut, kinh doanh nh, kiu h gia nh, trang tri, nng- lmng, tiu th cng nghip, c bit vng nng thn) l ni
ang tr thnh mt lnh vc y tim nng to ra vic lm, thu
ht nhiu nhn lc tng lai v khu vc ny li rt rng ln i vi
nhiu nc ang pht trin. Cng v vy, cng tc gio dc v s
pht trin ngun nhn lc ngy nay khng cn ch gii hn trong
cc chng trnh o to chnh quy, m cn phi pht trin thm
cc chng trnh o to ngoi chnh quy, o to t xa ngy
cng m rng nhiu nc. gn o to nhn lc vi vic lm,
cc mt o to, s dng, vic lm, i ng i vi nhn lc

phi c gii quyt ng b t phm vi v m, ton x hi, trong

tng ngnh ngh, tng a phng (nh d bo, k hoch ho nhu
cu, ch chnh sch s dng,...) n phm vi vi m tng c
s o to, c s s dng nhn lc, c s to vic lm mi (nh s
lng, cht lng, nng lc ...ca cc c nhn c o to). Thiu s
phi hp cc mt ny s rt lng ph cc ngun lc ca c nh nc,
c x hi v rt khng c li cho s pht trin t nc.
Ba quan im c bn trn dn n mt tng chung l
o to gn vi vic lm phi c gii quyt trn quan im
cung- cu trong c ch th trng, c s qun l ca nh nc,
trong vic lm l bn cu nhn lc, o to l bn cung
nhn lc trong gio dc i hc Vit Nam.
1.2.3. Gio dc cao ng, i hc v o to nhn lc
gn vi vic lm: tng cng h thng o to k thut - ngh
nghip, o to cng nhn k thut, cao ng k thut (k s
thc hnh) v tc tng phi nhanh hn o to i hc. Chng
ta cn rt kinh nghim bi hc ca cc nc ang pht trin nhanh
ng Nam trong cuc khng hong va qua v s thiu i
ng lao ng c trnh vn ho v k thut c cht lng vi c
cu hp l gia cc ngnh ngh, cc trnh .
Mt s xu hng sau c nghin cu: ngi tt nghip i
hc nc ta trong nhng thp k u th k XXI, phi c nhng
nng lc tri nh: nng lc thch ng vi nhng thay i rt nhanh
v p ng c nhng i hi mi ca s nghip CNH - HH t
nc: l nng lc tr tu sc gii quyt thnh cng
nhng vn do thc tin t ra cho mnh v cho t nc;
nng lc hnh ng, bit ng dng sng to nhng thnh tu
khoa hc- cng ngh, bit t tm, t to vic lm, c k nng t

chc v qun l cng vic tp th c hiu qu, gp phn nng

cao nng lc cnh tranh hp tc ca nn kinh t nc ta trong th trng quc t; nng lc t hc, t nghin cu, t rn luyn thng
xuyn, sut i mt cch c lp, sng to i i vi nng lc t
nh gi, t i mi; l bn lnh pht huy tim nng, ni lc
ca c nhn, thng xuyn cp nht kin thc ca mnh, to ra
nhng bc pht trin cho bn thn, gp phn lm cho t nc rt
ngn khong cch v vn ln ngang tm so vi cc quc gia tin
tin; mt b phn sinh vin, phi o to v bi dng nng lc
quc t ngy cng nhiu c th thc hin c nhng nhim
v, nhng cng vic lin quan n hp tc v thch nghi trong
mi trng quc t (thng qua s dng thnh tho ngoi ng, nm
vng nhng mn hc nh Lut quc t, Thng mi quc t, v
nhng k nng nh giao lu quc t...) thc s l nhn lc t duy,
nhn lc c tinh thn doanh nghip, c phong cch hot ng
nh nh doanh nghip thc s; nng lc tip thu tinh hoa vn ho
nhn loi v gi gn pht huy cc gi tr vn ho ca dn tc.
Mt bin php c hiu qu thc hin cht lng c nu
trn l tng cng s kt hp ging dy, hc tp vi nghin cu khoa
hc - cng ngh trong cc trng i hc. Sinh vin c thc hnh,
thc tp tham gia sn xut kinh doanh thc t. Ch trng i mi
phng php o to theo hng pht huy tnh ch ng ca ngi
hc, gip ngi hc hnh thnh nng lc thch ng, hi nhp vi
th trng lao ng v th trng vic lm lun lun bin ng,
hnh thnh nng lc t duy sng to, nng lc gii quyt vn .
Trong chng trnh o to, cn gip ngi hc nm c phng php tm vic lm hoc to vic lm cho mnh v cho ngi
khc. o to theo din rng, o to c bn i i vi bi dng

thng xuyn v sut i l mt hng o to c hiu qu, to

iu kin cho ngi tt nghip d kim vic lm, t to vic lm.
H thng i hc phi tin ti l mt h thng m, a dng,
mm do, lin thng; o to theo mun, hc n u xc
nhn n y; to iu kin cho nhiu ngi c hc, hc theo
nng lc v hon cnh ca mnh; thc hin cng bng x hi v
hc i hc. c bit ch xu hng m i hc ngn hn (V d:
Trong nm 1996 - 1997 nng cp 6 trng t trung hc chuyn
nghip ln trng cao ng), m cao ng cng ng (a phng), cc loi hnh gio dc thng xuyn, i hc t xa...u gia
tng mnh m. Theo thng k ca B GD&T t nm 2005 n nay
s lng cc trng i hc v cao ng tng ln rt nhanh. T nm
2005 n 2007: S trng cao ng v i hc tng 97 trng (t
255 trng n 352 trng), trong s trng i hc tng 69 trng (t 104 trng n 173 trng); s trng cao ng tng 28 trng (t 151 trng dn 179 trng).
Nh vy trong 2 nm (2005 -2007) nc ta trung bnh khong
1 tun c 1 trng i hc hoc cao ng ra i. Tc gia
tng ca cc trng i hc, cao ng l qu nhanh v mt bt
hp l rt ln l s trng i hc li tng nhanh gp 3 ln s trng
cao ng, ngoi ra, s trng cng tng nhanh hn trng t. Bn
cnh tng s lng trng C, H, cc trng tng nhanh s lng sinh
vin vt qu kh nng ca nh trng, trong c c cc trng trng im.
1.2.4. Xy dng khng gian i hc m o to nhng tr
thc trung thc, c trch nhim x hi
i vi gio dc i hc, cn mau chng c th ho nhng
ch trng ng n trong Ngh quyt 14/2005/NQ-CP, tng cng lin kt quc t trong o to ngun nhn lc trnh cao

trn c s bo m truyn thng dn tc v ch quyn quc gia

nhm o to nhng tr thc trung thc, sng to, c trch nhim
i vi x hi. Chng trnh gio dc i hc cn c cp nht thng xuyn, gim bt nhng phn cha thc s cn thit ph hp
vi s pht trin mnh m v khoa hc v cng ngh do cc trng
t xc nh. C th:
Trc mt, khng tip tc m trng i hc, ch cho m cc
trng cao ng theo hng ngh nghip ng dng. ng thi, xy
dng v cng c mng li cc trng cao ng/ i hc cng ng
vi ba mng chng trnh: chng trnh chuyn tip, chng
trnh o to ngh v chng trnh gio dc thng xuyn (p
ng nhu cu cp nht tri thc, k nng, chuyn giao cng ngh,)
phc v yu cu pht trin ca a phng. i vi cc i hc
cng ng, iu khc bit so vi cao ng cng ng l ch
c mt s ngnh c th o to trnh i hc, nhng a s
ngnh vn phi s dng c ch chng trnh chuyn tip. Ngoi
ra, vn phi tch cc xy dng h thng o to ngh trong h
thng i hc, cao ng cng ng.
Cn tp trung u t xy dng c s vt cht cho cc trng
i hc m pht trin h thng gio dc t xa nhm m rng
quy m, p ng nhu cu hc i hc ca thanh nin. Cn xy
dng, s dng h thng nh gi chun ca cc trng i hc
lu i nh gi v cp vn bng cho nhng ngi t hc v
nhng ngi hc cc trng i hc, cao ng ngoi cng lp cha c quyn cp bng.
m bo cht lng o to cn hon thin h thng
m bo cht lng v kim nh cng nhn cht lng, thnh lp
c quan iu phi vic kim nh cng nhn cht lng c lp

vi B GD&T v khuyn khch vic thnh lp cc t chc chuyn

nghip kim nh cht lng v o lng nh gi trong gio dc
ni chung. C th ni lng iu kin cho php chun b m trng nhng nht thit phi tht cht iu kin tuyn sinh v ch
cho php cp bng sau khi nh trng t yu cu qua quy
trnh kim nh cht lng.
Cc trng cao ng, i hc cn c t quyt nh tiu
ch tuyn sinh nhng phi thng bo cng khai mc im quy
nh, mc ti thiu xt im. ng thi, vi vic m
bo quyn t ch cho cc trng i hc cn xy dng mt h
thng h tr nng cao trch nhim ca nh trng trc x hi;
hon thin c ch t ch bng vic thc y thnh lp v t
chc hot ng ca Hi ng trng ng nh iu l trng i
hc quy nh v tng bc p dng c ch qun l nh trng nh
qun l doanh nghip.
2. Phng hng pht trin gio dc i hc Vit Nam
2.1. Mc tiu i mi gio dc i hc Vit Nam
Trong Ngh quyt s 14/2005/ NQ-CP ca Chnh ph nu r: V i mi
c bn v ton din gio dc i hc Vit Nam giai on 2006- 2020:
- Mc tiu chung: i mi c bn v ton din gio dc i hc, to c
chuyn bin c bn v cht lng, hiu qu v qui m, p ng yu cu ca s
nghip cng nghip ho, hin i ho t nc, hi nhp kinh t quc t v nhu cu
hc tp ca nhn dn. n nm 2020, gio dc i hc Vit Nam t trnh tin
tin trong khu vcv tip cn trnh tin tin trn th gii; c nng lc cnh tranh
cao, thch ng vi c ch th trng nh hng x hi ch ngha.
- Mc tiu c th
+ Hon chnh mng li cc c s gio dc i hc trn phm vi ton quc, c
s phn tng v chc nng, nhim v o to, bo m hp l c cu trnh , c

cu ngnh ngh, c cu vng min, ph hp vi ch trng x hi ho gio dc v

quy hoch tng th pht trin kinh t - x hi ca c nc v ca cc a phng.
+ Pht trin cc chng trnh gio dc i hc theo nh hng nghin cu v
nh hng ngh nghip- ng dng. Bo m s lin thng gia cc chng trnh
trong ton h thng. Xy dng v hon thin cc gii php bo m cht lng v
h thng kim nh gio dc i hc. Xy dng mt vi trng i hc ng cp
quc t.
+ M rng quy m o to, t t l 200 sinh vin/1 vn dn vo nm 2010 v
450 sinh vin/1vn dn vo nm 2020, trong khong 70 - 80% tng s sinh vin
theo hc cc chng trnh ngh nghip - ng dng v khong 40% tng s sinh
vin thuc cc c s gio dc i hc ngoi cng lp.
+ Xy dng i ng ging vin v cn b qun l gio dc i hc v s
lng, c phm cht o c v lng tm ngh nghip, c trnh chuyn mn
cao, phong cch ging dy v qun l tin tin; bo m t l sinh vin/ ging vin
ca c h thng gio dc i hc khng qu 20. n nm 2010 c t nht 40%
ging vin t trnh thc s v 25 % t trnh tin s; n nm 2020 c t nht
60% ging vin t trnh thc s v 35 % t trnh tin s.
+ Nng cao r rt quy m v hiu qu hot ng khoa hc v cng ngh trong
cc c s gio dc i hc. Cc trng i hc ln phi l cc trung tm nghin
cu khoa hc mnh ca c nc; ngun thu t cc hot ng khoa hc v cng
ngh, sn xut v dch v t ti thiu 15% tng ngun thu ca cc c s gio dc
i hc vo nm 2010 v 25% vo nm 2020.
+ Hon thin chnh sch pht trin gio dc i hc theo hng bo m quyn
t ch v trch nhim x hi ca c s gio dc i hc, s qun l ca Nh nc
v vai tr gim st, nh gi ca x hi i vi gio dc i hc.
2.2. Cc gii php i mi gio dc i hc Vit Nam
2.2.1. i mi mc tiu, ni dung, chng trnh gio dc

V chng trnh, ni dung gio dc i hc cn tin hnh i mi mnh m

chng trnh o to theo hng a dng ho, chun ho, hin i ho; to iu
kin mau chng tip thu c chn lc nhng thnh tu ca khoa hc, k thut,
cng ngh hin i, tin ti tng bc t chun khu vc v quc t ng thi tng
cng tnh thc hnh, ng dng ph hp yu cu pht trin kinh t, x hi, cng
nghip ho, hin i ho t nc, yu cu ca nn kinh t tri thc, hi nhp quc
t. i mi ni dung, chng trnh gio dc i hc cn:
- C cu li khung chng trnh; bo m s lin thng ca cc cp hc; gii
quyt tt mi quan h v khi lng kin thc v thi lng hc tp gia cc mn
gio dc i cng v gio dc chuyn nghip, nng cao hiu qu o to ca tng
mn hc.
- i mi ni dung o to, gn kt cht ch vi thc tin nghin cu khoa hc,
pht trin cng ngh v ngh nghip trong x hi, phc v yu cu pht trin kinh
t - x hi ca tng ngnh, tng lnh vc, tip cn trnh tin tin ca th gii.
Pht trin tim nng nghin cu sng to, k nng ngh nghip, nng lc hot ng
trong cng ng v kh nng lp nghip ca ngi hc.
2.2.2. Pht trin i ng nh gio, i mi phng php gio dc
a) Pht trin i ng nh gio
Trnh i ng ging vin v cn b qun l gio dc c ngha quyt nh
i vi cht lng gio dc v o to ca gio dc i hc. Mc d c nhng
ch trng, chnh sch nhm nng cao cht lng i ng nh gio v cn b qun
l gio dc nhng cho n nay, i ng nh gio v cn b qun l gio dc i
hc vn cn nhiu hn ch. V vy, vic xy dng v nng cao cht lng i ng
l mt yu cu tt yu khch quan. C th l:
- Xy dng v thc hin quy hoch i ng ging vin v cn b qun l gio
dc i hc, bo m v s lng, nng cao cht lng, p ng yu cu i
mi gio dc i hc.

- i mi mnh m ni dung, chng trnh, phng php o to, bi dng

ging vin v cn b qun l gio dc i hc. Ch trng nng cao trnh chuyn
mn, nghip v s phm ca ging vin, tm nhn chin lc, nng lc sng to v
tnh chuyn nghip ca cn b lnh o, qun l.
- i mi phng thc tuyn dng theo hng khch quan, cng bng v c
yu t cnh tranh. Hon thin v thc hin c ch hp ng di hn; bo m s
bnh ng gia ging vin bin ch v hp ng, gia ging vin c s gio dc
cng lp v c s gio dc ngoi cng lp.
- Xy dng v ban hnh chnh sch mi i vi ging vin bao gm tiu chun
ging vin, nh mc lao ng, iu kin lm vic, nhim v khoa hc v cng
ngh, ch ngh dy di hn trao i hc thut v c ch nh gi khch quan
kt qu cng vic. Ban hnh chnh sch, ch kim nhim ging dy.
- i mi quy trnh b nhim, min nhim chc danh gio s, ph gio s theo
hng giao cho cc c s gio dc i hc thc hin da trn cc tiu chun v
iu kin chung do Nh nc quy nh. nh k nh gi b nhim li cc chc
danh gio s, ph gio s. Ci cch th tc hnh chnh xt cng nhn ging vin,
ging vin chnh.
b) i mi phng php gio dc
Yu cu ca cuc cch mng khoa hc - cng ngh, ca xu hng hi nhp,
ton cu ho, ca s nghip cng nghip ho, hin i ho t nc t ra nhng
yu cu bc thit v cht lng, c cu nhn lc cc ngnh ngh o to. Ni dung,
phng php gio dc i hc cn c s iu chnh, b sung, i mi mnh m
mi p ng c yu cu ny ca t nc. Gio dc i hc cn trin khai i
mi phng php o to theo 3 tiu ch: trang b cch hc; pht huy tnh ch ng
ca ngi hc; s dng cng ngh thng tin v truyn thng trong hot ng dy
v hc. Khai thc cc ngun t liu gio dc m v t liu trn mng Internet. La
chn, s dng cc chng trnh, gio trnh tin tin ca cc nc.
2.2.3. i mi qun l gio dc

Cng tc qun l gio dc ni chung, gio dc i hc ni ring vn cn nhiu

yu km v cng tc t chc, v cn b qun l gio dc, v cng tc thng tin. i
mi qun l gio dc i hc cn thc hin ng b cc vn v t chc, v cng
tc k hoch, v ci cch hnh chnh, v xy dng v thc hin chun ho i ng
cn b qun l gio dc. c bit i mi c ch v phng thc qun l nhm
pht huy mnh m tim nng, sc sng to, tnh ch ng v t chu trch nhim
ca cc c s gio dc i hc.
- Chuyn cc c s gio dc i hc cng lp sang hot ng theo c ch t
ch, c php nhn y , c quyn quyt nh v chu trch nhim v o to,
nghin cu, t chc, nhn s v ti chnh.
- Xo b c ch b ch qun, xy dng c ch i din s hu nh nc i
vi cc c s gio dc i hc cng lp. Bo m vai tr kim tra, gim st ca
cng ng; pht huy vai tr ca cc on th, t chc qun chng, c bit l cc
hi ngh nghip trong vic gim st cht lng gio dc i hc.
- Qun l nh nc tp trung vo vic xy dng v ch o thc hin chin lc
pht trin; ch o trin khai h thng bo m cht lng v kim nh gio dc
i hc; hon thin mi trng php l; tng cng cng tc kim tra, thanh tra;
iu tit v m c cu v quy m gio dc i hc, p ng nhu cu nhn lc ca
t nc trong tng thi k
- Xy dng Lut Gio dc i hc.
2.2.4. Tip tc hon chnh c cu h thng gio dc quc dn v pht trin
mng li trng, lp, c s gio dc
Hon thin c cu h thng gio dc i hc cn i mi c cu o to v
hon thin mng li c s gio dc theo hng a dng ho, chun ho, lin
thng lin kt gia cc cp bc hc.
- R sot, nh gi mng li cc c s gio dc i hc hin c; i mi cng
tc quy hoch pht trin mng li, bo m thc hin ng cc mc tiu pht trin
gio dc i hc.

- u tin m rng quy m cc chng trnh nh hng ngh nghip - ng dng;

p dng quy trnh o to mm do, lin thng, kt hp m hnh truyn thng vi
m hnh a giai on tng c hi hc tp v phn tng trnh nhn lc.
- Thc hin tt vic chuyn i c ch hot ng ca cc c s gio dc i hc
cng lp theo Ngh quyt s 05/2005/NQ - CP ngy 18 thng 04 nm 2005 ca
Chnh ph v y mnh x hi ho cc hot ng gio dc, y t, vn ho v th dc
th thao; chuyn c s gio dc i hc bn cng v mt s c s gio dc i hc
cng lp sang loi hnh t thc; hon thin m hnh trng cao ng cng ng v
xy dng quy ch chuyn tip o to vi cc trng i hc, cng c cc i hc
m c th m rng quy m ca hai loi trng ny. Khuyn khch m c s i
hc trong cc tp on, cc doanh nghip ln. Nghin cu m hnh t chc v c
k hoch c th st nhp c s gio dc i hc vi cc c s nghin cu khoa hc
gn kt cht ch o to vi nghin cu khoa hc v sn xut, kinh doanh.
- Tp trung u t, huy ng chuyn gia trong v ngoi nc v c c ch ph
hp xy dng trng i hc ng cp quc t.
2.2.5. Tng cng ngun ti chnh, c s vt cht cho gio dc i hc
- Nh nc tng cng u t xy dng c s h tng cho gio dc i hc; tp
trung u t xy dng mt s c s dng chung nh: trung tm d liu quc gia, h
thng th vin in t, phng th nghim trng im, k tc x v cc c s vn
ho, th dc th thao. Cc a phng iu chnh quy hoch, dnh qu t xy
dng cc c s gio dc i hc hin i, t tiu chun khu vc v quc t.
- Nh nc c chnh sch u i, h tr, khuyn khch cc nh u t trong
nc v ngoi nc u t vo lnh vc gio dc i hc; bo m quyn s hu
theo php lut v cc quyn li v vt cht, tinh thn ca nh u t.
- Cc c s gio dc i hc ch ng thc hin a dng ho ngun thu t cc
hp ng o to, nghin cu v trin khai, chuyn giao cng ngh, cc hot ng
dch v, sn xut, kinh doanh.

- Xy dng li chnh sch hc ph, hc bng, tn dng sinh vin trn c s xc

lp nhng nguyn tc chia s chi ph gio dc i hc gia nh nc, ngi hc v
cng ng. Nh nc thc hin s tr gip ton b hoc mt phn hc ph i vi
cc i tng chnh sch, ngi ngho v cp trc tip cho ngi hc.
- i mi chnh sch ti chnh nhm tng hiu qu u t t ngn sch v khai
thc cc ngun u t khc cho gio dc i hc. Nghin cu p dng quy trnh
phn b ngn sch da trn s nh gi ca x hi i vi c s gio dc i hc.
Thng xuyn t chc nh gi hiu qu kinh t ca gio dc i hc.
- Thc hin hch ton thu - chi i vi cc c s gio dc i hc cng lp, to
iu kin cc c s gio dc i hc c quyn t ch cao trong thu - chi theo
nguyn tc ly cc ngun thu b cc khon chi hp l, c tch lu cn thit
pht trin c s vt cht phc v o to v nghin cu. B sung, hon chnh cc
quy ch v ti chnh i vi cc c s gio dc i hc ngoi cng lp.
2.2.6. y mnh x hi ho gio dc i hc
X hi ho gio dc l mt t tng chin lc ln ca ng ta c th
hin trong vn kin Ngh quyt Hi ngh ln th 4 Ban Chp hnh TW ng (kho
VII) v Ngh quyt Hi ngh ln th 2 Ban Chp hnh TW ng (kho VIII) v
Ngh quyt i hi ng kho IX, kho X. Qun trit t tng chin lc ca
ng nhm y mnh x hi ho gio dc, ngy 21/8/1997 Chnh ph c Ngh
quyt s 90/CP v Phng hng v ch trng x hi ho cc hot ng gio
dc, y t, vn ho.
- Ni dung x hi ho gio dc: Ni dung x hi ho gio dc trong vn bn ca
ng v Nh nc bao gm 5 mt:
+ Gio dc ho x hi: To ra phong tro hc tp su rng trong ton x hi;
vn ng ton dn, trc ht l nhng ngi trong tui lao ng, thc hin hc tp
sut i lm vic tt hn cho x hi, c thu nhp cao hn v c cuc sng tt p
hn, lm cho x hi tr thnh mt x hi hc tp.

+ Cng ng trch nhim: Ton dn c trch nhim to lp mi trng gio dc

lnh mnh, vn ng ton dn chm sc gio dc th h tr, phi hp cht ch gia
gio dc trong nh trng vi gio dc gia nh v gio dc ngoi x hi; tng cng
trch nhim ca cc cp u ng, Hi ng nhn dn, U ban nhn dn, cc t chc
on th i vi s nghip gio dc.
+ a dng ho loi hnh: Trn c s cng c loi hnh cng lp, ly lm
nng ct, cn m ra nhiu hnh thc gio dc, pht trin cc loi hnh trng ngoi
cng lp, to ra c hi cho mi ngi nng cao trnh .
+ a dng ho ngun lc: Khai thc trit v s dng c hiu qu cc ngun
lc ca x hi cho gio dc. Cng vi vic tng thm v s dng c hiu qu ngn
sch Nh nc l ngun ch yu cn tm thm cc ngun kinh ph khc trong nc v
cn tranh th s gip ca cc t chc quc t, ca nc ngoi pht trin gio
dc. Ci tin ch hc ph, huy ng s ng gp ca cha m hc sinh v ca cc t
chc sn xut kinh doanh pht trin gio dc.
+ Th ch ho ch trng: Xy dng v hon thin khung php l cho vic t
chc thc hin ch trng x hi ho gio dc.
Gio dc i hc khi thc hin x hi ho gio dc cn qun trit cc quan im
ch o ca ng v Nh nc cng nh cc ni dung ca x hi ho gio dc.
- Cc gii php thc hin x hi ho gio dc i hc:
+ a dng ho chng trnh, hnh thc o to trn c s chun ho v cht
lng v nng cao hiu qu. Pht trin cc hnh thc gio dc t xa, cc chng
trnh chuyn tip v a giai on, cc chng trnh rn luyn k nng ngh nghip
c th to thu nhp, cc chng trnh chun ho i ng gio vin, cn b lnh
o, qun l, cng chc nh nc t Trung ng n a phng; o to li, bi
dng nh k v thng xuyn cho nhng ngi lao ng ang lm vic.
+ Pht trin cc trng ngoi cng lp. Chuyn mt s trng cng lp thnh
trng ngoi cng lp khi c iu kin thch hp. Cng c v nng cao cht
lng gio dc ca cc trng ngoi cng lp. u tin cp php m cc trng

cao ng k thut, cng ngh. Cc trng ngoi cng lp c u tin thu t v

vay vn tn dng xy trng. Cc trng hot ng c cht lng v hiu qu
c Nh nc tr gip kinh ph xy dng c s vt cht v trang thit b ging
dy, hc tp. Nh trng, nh gio v hc sinh, sinh vin cc trng ngoi cng
lp c i x bnh ng nh cc trng cng lp. Hon thin v ban hnh cc c
ch chnh sch tr gip cc trng ngoi cng lp.
+ M rng cc qu khuyn hc, qu bo tr gio dc, khuyn khch c
nhn v tp th u t m thm trng mi; i mi ch hc ph ca cc
trng i hc, cao ng trong v ngoi cng lp theo hng hc ph tng xng
vi cht lng dch v o to m nh trng cung cp, ph hp vi kh nng
ngi hc, ng thi min gim cho cc i tng chnh sch, gia nh c cng v
ngi ngho.
+ M rng v tng cng cc mi quan h gia nh trng vi cc ngnh,
a phng, c quan, n v, doanh nghip, cc t chc kinh t - x hi to iu
kin x hi ng gp xy dng c s vt cht, gp phn xy dng k hoch
pht trin nh trng, iu chnh c cu ngnh ngh, c cu trnh o to, tr
gip kinh ph cho ngi hc v tip nhn ngi tt nghip, gim st cc hot ng
gio dc v to lp mi trng gio dc lnh mnh.
+ Xy dng nh trng thc s tr thnh trung tm vn ho, mi trng
gio dc lnh mnh, gio dc ton din v c, tr, th, m. Pht huy truyn thng
tn s trng o nu cao phm cht ca nh gio, lm tt cng tc gio dc
chnh tr t tng, phn u cc thy c gio thc s l nhng nh gio mu
mc v mi mt, l tm gng sng cho sinh vin noi theo. Lm tt cng tc
ng, on Thanh nin, Hi Sinh vin trong nh trng, kin quyt bi tr cc t
nn x hi, cc tiu cc trong nh trng, xy dng nh trng thn thin, hc
sinh tch cc, pht trin bn vng.
+ Nng cao nhn thc, tng cng s lnh o ca cc cp u ng, s ch
o v qun l ca Hi ng nhn dn, u ban nhn dn cc cp; pht huy vai tr

ca cc t chc Cng on, Hi sinh vin, Hi cha m hc sinh, Hi khuyn hc

v cc on th, t chc x hi khc huy ng ngun lc x hi tham gia pht trin
s nghip gio dc.
+ Xy dng v thc hin D n x hi ho gio dc vi cc ni dung: Tho
g cc vng mc v c s l lun v thc tin, huy ng sc mnh tng hp ca
ton h thng da trn mt qu trnh x hi ho cao , ng vin lc lng ca
ton x hi v s nghip pht trin gio dc nhanh chng c v lng v cht.
thc hin mc tiu chun ho, hin i ho, x hi ho v mt qun l nh nc
cn gii quyt 3 vn c bn: c ch trong qun l x hi ho, c ch chnh sch
thc hin x hi ho v c ch t chc iu hnh x hi ho.
2.2.7. Tng cng hp tc quc t v gio dc i hc
Quan h quc t trong gio dc i hc l phng thc khai thc kinh
nghim quc t, tn dng cc tin b khoa hc - cng ngh, quy trnh v phng
php o to cng nh ngun vin tr v cho vay ca cc t chc quc t v cc
nc pht trin gio dc i hc.
Mc tiu tng qut ca cng tc quan h quc t trong gio dc Vit Nam
n nm 2010 c xc nh l: Nng cao hiu qu cc hot ng hp tc quc t,
gp phn tng cng ngun lc tng hp trong qu trnh thc hin cc mc tiu
chin lc ca ngnh gio dc nhm phc v s nghip cng nghip ho, hin i
ho t nc; m rng cc quan h hp tc lm cho gio dc Vit Nam tip cn v
ho nhp vi gio dc th gii; tng cng v th v uy tn ca Vit Nam ni chung
v ngnh gio dc Vit Nam ni ring trn trng quc t.
Gio dc i hc cn thc hin cc gii php sau y mnh hp tc quc t
trong gio dc.
- Xy dng chin lc hi nhp quc t, nng cao nng lc hp tc v sc cnh
tranh ca gio dc i hc Vit Nam thc hin cc hip nh v cam kt quc t.
- Ci thin mi trng quan h quc t trong gio dc thu ht u t v tr
gip ca nc ngoi.

- Xy dng v cng khai k hoch pht trin quan h quc t v gio dc

thu ht u t.
- Nng cao nng lc quan h quc t ca gio dc i hc.
- Tng cng ngun lc cho gio dc i hc.
- Pht trin v m rng quan h hp tc lm cho gio dc i hc Vit Nam
tip cn v ho nhp vi gio dc i hc th gii.
3. Phng hng tng qut ca gio dc Vit Nam bc vo
th k XXI
3. 1. Chun ho
Xy dng nn gio dc theo hng chun ho, hin i ho,
x hi ho. Chun ho tng phn, tin ti chun ho ton b,
chun ho theo quc gia, theo khu vc tin ti t tiu chun quc
t. Chun ho l phng thc tt yu nng cao dn tr, o
to nhn lc bi dng nhn ti trn con ng hi nhp quc t.
3.2. Hin i ho
Trc ht l ni dung, chng trnh sch gio khoa cng vi c
s vt cht, thit b dy hc phi hin i ho. c bit l ngi
dy phi c tinh thn hin i ho ci tin phng php nhm thc
tnh ti a tim nng ca ngi hc, hnh thnh h kh nng
thch nghi tt nht, nhanh nht, v tinh thn ch ng, sng to
chim lnh tri thc khoa hc.
3.3. Dn ch ho
Thc hin dn ch ho gio dc, dn ch ho nh trng,
dn ch ho qun l gio dc l nhm a li quyn bnh ng
gio dc cho mi ngi, cng bng trong x hi hc tp. Tt c
nhm m bo cht lng gio dc, mc tiu o to ngi cng
dn chn chnh xydng t nc t do, vn minh, hnh phc.
3.4. X hi ho gio dc

X hi ho gio dc l mt trong nhng con ng thc hin

dn ch ho gio dc to nn mt cao tro hc tp trong ton
dn, ng thi nng cao trch nhim ca mi ngi i vi gio
dc th h tr. X hi ho gio dc cng nhm tng thm cc
ngun lc, nht l ngun lc ti chnh cho gio dc.
3.5. a dng ho cc hnh thc trng lp
Phng thc a dng ho cc hnh thc trng lp gn lin
vi x hi ho gio dc, n cng gn lin vi dn ch ho gio dc.
a dng ho cc loi hnh trng lp trn c s mc tiu o to, ni
dung giodc, chun kin thc u thng nht cho tt c cc loi
trng B GD &T thc hin qun l nh nc thng nht ton b h
thng gio dc quc dn trong c cc trng quc lp, dn
lp, t thc, cc trung tm, v.v theo lut gio dc.
Cu hi tho lun v hng dn t hc
A. Cu hi tho lun v tnh hung
1- Gio dc i hc Vit Nam phi hng n mt nn gio dc m theo c
ch th trng, hi nhp, ton cu ho (l lun v thc tin).
2- Gio dc i hc Vit Nam va m bo chnh sch x hi, va thc hin
mt nn gio dc dch v (theo c ch th trng).
3- Theo tnh ton, t nm 2005 2007, bnh qun mi tun c mt trng i
hc v cao ng ra i. Anh (ch) c bnh lun g v vn ny?
4- Gi s vi t cch l B trng B GD v T, anh (ch) c nhng quyt
sch g nng cao cht lng o to gio dc i hc hin nay.
5- Trong cc gii php i mi gio dc i hc Vit Nam, theo anh (ch) gii
php no mang tnh then cht? Ti sao?
B. Cu hi hng dn t hc v t nh gi
1. Hy phn tch s nh hng ca mt s c im thi i ngy nay n s
pht trin gio dc i hc. Anh (ch) hy ch ra nhng thi c thun li v nhng

thch thc i vi gio dc i hc? Lm th no tn dng thi c, hn ch cc

tc ng tiu cc pht trin gio dc i hc nc ta ni chung v trng i
hc ni anh, ch cng tc ni ring.
2. Bi cnh kinh t x hi nc ta v nhng nh hng ca n n pht trin
gio dc i hc.
3. Hy phn tch thc trng gio dc i hc Vit Nam hin nay. Lin h vi
c s o to ni ng ch cng tc.
4. Trnh by cc quan im c bn ca ng v Nh nc v o to ngun
nhn lc gn vi vic lm trong y mnh CNH-HH v hi nhp WTO.
5. Phn tch cc gii php pht trin gio dc i hc nc ta trong giai on
hin nay. thc hin mc tiu pht trin gio dc i hc nc ta n nm 2020,
theo ng ch cn c nhng gii php no cn c qun trit? Ni n v ng
ch cng tc cn tp trung vo gii php no nht? Ti sao?
Ti liu tham kho
1. Bi Hin, Nguyn Vn Giao, Nguyn Hu Qunh, V Vn To- T in Gio
dc hc; Nh xut bn t in bch khoa;- HN- 2001;
2. GS. V Ngc Hi; PGS.TS Trn Khnh c (Ch bin) cng tp th tc giH thng gio dc hin i trong nhng nm u th k XXI (Vit Nam v th
gii); NXBGD-HN- 2003;
3. Ch tch nc- Lut gio dc, theo Lnh ca Ch tch nc s 11/2005/L-CTN
ngy 27 thng 6 nm 2005;
4. Quyt nh ca Th tng Chnh ph v/v ph duyt Chin lc pht trin gio
dc 2001- 2010 theo Quyt nh s 201/2001/ Q-TTg ca Th tng Chnh
ph ngy 28 thng 12 nm 2001;
5. Chnh ph - Ngh quyt: V i mi c bn v ton din gio dc i hc Vit
Nam giai on 2006-2020 theo Ngh quyt s 14/2005/NQ - CP ca Th tng
Chnh ph ngy 02 thng 11 nm 2005
6. ng Quc Bo- Nguyn c Hng. Gio dc Vit Nam hng ti tng laiVn v gii php - NXBCTQG.- HN- 2004

7. B Gio dc v o to - n i mi gio dc i hc Vit Nam giai on

2006- 2020- HN; 2005;
8. PGS.TS Nguyn Th M Lc (Ch bin); GS.TSKH Lm Quang Thip; TS. L
Vit Khuyn; TS.ng Xun Hi - Mt s vn v Gio dc hc i hc;
NXBHQG. HN. 2004
9. Nguyn Vn Qu - Nhng vn ton cu ngy nay; Nh xut bn KHXH.HN.1999;
CHNG 4

QUN L NH NC GIO DC I HC
Mc ch yu cu:
* V tri thc, hc vin hiu r cc vn sau:
- Khi nim v m hnh qun l gio dc; vic vn dng vo qun l gio dc
i hc.
- Qun l Nh nc v gio dc i hc trong bi cnh hin nay ca nc ta.
- Cc iu lut quy nh v qun l gio dc i hc.
* V thi
- Xy dng c thi ng n (theo chc trch ca mnh) cho hc vin i
vi vic thc hin cc ni dung qun l Nh nc v gio dc i vi gio dc i
hc ni chung v trong trng i hc mnh ang cng tc ni ring.
- Hc vin bc u c nhng ng dng cn thit vo cng tc qun l trong
nh trng mnh.
1. Khi nim qun l nh nc v gio dc v gio dc i hc
1.1. Khi nim chung v qun l
C. Mc vit: Bt c lao ng chung no c tin hnh trn
mt quy m ln u yu cu phi c mt s ch o iu ho
nhng hot ng c nhn... Mt nhc s c tu th iu khin
ly mnh, nhng mt dn nhc th phi c nhc trng. Ni mt cch
c th, bt c hot ng no ca con ngi cn c s phi hp hot
ng nhiu ngi u phi c s qun l.

Theo H. Fayol, qun l l thc hin cc chc nng lp k

hoch, t chc, ch huy, phi hp v kim tra. Cho n nay cc
chc nng ny ca qun l vn c tha nhn rng ri.
Theo Phan Vn Kha: Qun l l qu trnh lp k hoch, t
chc, lnh o v kim tra cng vic ca cc thnh vin thuc mt
h thng n v v vic s dng cc ngun lc ph hp t
c cc mc ch nh.
Mai Hu Khu, trong tc phm "L lun qun l nh nc a
ra nh ngha v qun l nh sau: Qun l l mt phm tr c lin
quan mt thit vi hip tc v phn cng lao ng, n l mt thuc
tnh t nhin ca mi lao ng hip tc.
X hi cng pht trin, s phn cng lao ng v hp tc lao
ng din ra trn quy m ln th cng cn n qun l. C th
hiu, qun l l mt hot ng c ch ch, c tin hnh bi
mt ch th qun l nhm tc ng ln i tng qun l thc
hin cc mc tiu xc nh ca cng tc qun l.
1.2. Qun l nh nc
QLNN l chc nng quan trng nht ca nh nc. Theo ngha
rng, QLNN l s tc ng ca ch th qun l (cc c quan
quyn lc nh nc) ti mi t chc v c nhn trong ton x hi.
Trong mt ch dn ch, nh nc i din cho ch ca nhn
dn, thay mt dn chi phi v iu chnh cc quan h x
hi bao gm quan h gia nh nc vi dn, gia dn vi dn v
gia cc c quan nh nc vi nhau. Trong nh nc php quyn, cc
mi quan h c quy nh bng lut php. Nh nc qun l x
hi bng lut php t khu a ra cc quy nh (lp php), t
chc thc hin (hnh php) v x l cc vi phm (t php).
Nh nc thc hin cng tc qun l ca mnh thng qua h

thng b my quyn lc bao gm cc c quan lp php, hnh

php v t php.
Quyn lp php l thm quyn ban hnh cc quy phm lut
php bng cc quyt nh ca Quc hi hay Ngh vin. Trong
qu trnh c nhiu t chc ca nh nc v i din ca nhn
dn tham gia, phi hp trong vic xut, son tho, thm nh.
Quyn hnh php l quyn t chc thi hnh php lut v t
chc i sng x hi theo php lut. Quyn hnh php c thc
hin thng qua: ban hnh chnh sch, quy nh vic thc hin,
n c, kim tra vic thc hin, t chc thc hin cc dch v
cng.
Quyn t php l quyn ti phn bng cc hot ng xt x
theo lut php t tng ca cc to n. l s phn xt v tnh
hp hin, hp php ca cc quyt nh php lut v s phn
quyt v cc hnh vi phm ti, tranh chp dn s, kinh t, hnh
chnh...
Ni chung, qu trnh QLNN do bn hot ng c bn to
thnh, l: quyt nh, t chc, iu tit, khng ch. Nhng
hot ng QLNN ni trn c mi lin h khng th chia ct, thm
thu vo nhau, tc ng qua li, hnh thnh mt qu trnh QLNN
thng nht.
Cng c lc ngi ta ni qun l nh nc theo ngha hp l hot
ng qun l hnh chnh do chnh ph (c quan hnh php), i
din nh nc thc thi v bo m bng s cng ch ca nh nc,
chnh l hot ng hnh php (khng bao gm lp php v t
php). C khi ni n c quan qun l nh nc ngi ta mun ch
c quan hnh chnh nh nc theo ngha hp .
Mc d nh nc qun l x hi mt cch ton din, nhng trn

cc bnh din khc nhau th tnh cht v mc qun l cng

khc nhau.
V mt chnh tr: s qun l ca nh nc l cht ch, th hin
ch ca giai cp thng tr mun duy tr quyn lc ca mnh mt
cch lu di, bo m s n nh ca ch . Tuy nhin phng
thc duy tr quyn lc c s khc nhau gia ch c ti v ch
dn ch. Ch c ti duy tr quyn lc bng s c on
v dng bo lc cng bc thc hin. Ch dn ch tn trng
quyn ca nhn dn tham gia vo cc quyt nh quan trng v
vn ng thuyt phc h thc hin. Nc ta ang theo con ng
xy dng ch dn ch, nhm to ra mt x hi cng bng,
dn ch, vn minh.
V mt kinh t: trong cc ch theo c ch tp trung, nh
nc khng ch qun l kinh t bng php lut m cn l ch s
hu v trc tip tin hnh sn xut, kinh doanh trong phn ln
cc lnh vc ch cht. (Cch qun l ny, lch s kim chng
s thiu hiu qu ca n). Trong cc nn kinh t theo c ch th
trng, nh nc ch gi vai tr iu tit s pht trin kinh t
thng qua cc chnh sch v rt hn ch trong vic trc tip tin
hnh sn xut, dch v, tr mt s lnh vc trng yu ca quc
gia nh nng lng, thng tin lin lc...
V mt x hi: x hi theo ngha rng l khi nim i lp vi
t nhin nhm ch tt c nhng g thuc v con ngi v cng
ng ngi, bao gm c chnh tr, kinh t, vn ho v.v... X hi
theo ngha hp nhm ch mt s quan h trong x hi, nh quan
h gia cc giai tng, gia thnh th v nng thn v.v... Theo
ngha hp ny, s qun l ca nh nc v mt x hi nhm bo
m cho s duy tr v cng c cc quan h x hi lnh mnh, ph

hp vi s pht trin ca cng ng.

Trong nn kinh t th trng, nh nc u c cc chnh sch
iu tit s pht trin mt s lnh vc XH nh dn s,
th ho, cc chnh sch v lao ng v phc li x hi, chm sc
sc khe v gio dc trnh ph cp... nhng iu kin ti
thiu c c mt x hi cng bng, to iu kin cho s
pht trin cc lnh vc khc.
V mt vn ho: vn ho cng c ngha rng v ngha hp.
Theo ngha rng, vn ho l tt c cc gi tr qu bu c to nn
trong mi lnh vc hot ng ca con ngi. V vy, x hi c vn
ho chnh tr, vn ho cng nghip, vn ho th thao v.v... Vn
ho theo ngha hp nhm ch mt s lnh vc hot ng tinh
thn nh vn hc, ngh thut, cc phng tin gii tr. Theo ngha
s qun l ca nh nc v vn ho nhm m bo mt x hi
vn minh, to lp mt i sng tinh thn lnh mnh, bo tn c nhng gi tr vn ho ca qu kh ng thi to iu kin
sng to nhng gi tr vn ho mi.
Nh vy, i tng ca QLNN l mi hot ng trong XH, nhng
mc khc nhau trong cc lnh vc chnh tr, kinh t, vn ho,
x hi...
Nh nc s dng cc cng c khc nhau trong hot ng ca
mnh; trong cng c ch yu ca nh nc l lut php
tin ti mt XH php quyn. Ngoi ra, nh nc cn s dng cc
cng c khc nh cc chnh sch v (gi c, tin lng...); cng c
tm l - x hi thng qua cc c quan truyn thng, cc t chc
GD, cc sinh hot vn ho...
1.3. Qun l nh nc v gio dc

Qun l nh nc v GD l mt trong cc lnh vc ca QLNN. V

thc cht, QLNN v GD l vic Nh nc thc hin quyn lc cng
iu hnh, iu chnh ton b cc hot ng GD trong
phm vi ton x hi nhm thc hin mc tiu GD ca quc gia.
Theo T in bch khoa v Gio dc hc, khi nim QLNN v
GD c nh ngha l vic thc hin cng quyn qun l
cc hot ng GD trong phm vi ton x hi".
QLNN v GD cng c thc hin trong cc phm vi lp php,
hnh php v t php nh trong cc lnh vc khc. Trong ni ln 3
b phn chnh, l: ch th ca QLNN v GD; i tng ca
QLNN v GD v mc tiu ca QLNN v GD. Ch th QLNN v GD l
cc c quan quyn lc nh nc cc cp, trong thng xuyn v
trc tip l cc c quan hnh chnh nh nc. i tng QLNN v GD
l mi t chc v c nhn tham gia vo hot ng GD trong ton
x hi. Mc tiu QLNN v GD l thc hin mc tiu GD ca quc gia
c c th ho cc cp khc nhau.
Trong GD cn thit phi c hot ng qun l mt cch thng
xuyn hai cp : Cp th nht l iu khin qu trnh
hnh thnh nhn cch, c thc hin trong qu trnh gio dc
thng qua tng tc gia ngi dy v ngi hc ti cc c s gio
dc. Qu trnh ny c thit k t nhiu cp, nhng c ngi dy
trc tip thc thi v iu khin. Nh trng chu trch nhim
qun l hot ng ny v thng c gi l qun l chuyn mn
hay qun l vi m. Cp th hai l qun l h thng GD t
trung ng cho n c s GD, c thc hin bng c quan nh
nc cc cp khc nhau, thng c gi l QLNN hay qun l v m.
Trong c ch k hoch ho tp trung, c lc khng c s
phn bit rch ri gia QLNN vi qun l chuyn mn ca nh tr-

ng (c s GD), gia qun l hnh chnh nh nc vi qun l

chuyn mn, nghip v. Khi chuyn sang c ch th trng, cc
t chc sn xut, kinh doanh, dch v, k c nh trng (c s
GD), khng phi u thuc s hu ca nh nc, v th cn thit
phi c s tch bch r rng gia hai mt qun l ni trn.
Phm vi hot ng QLNN i vi GD trong nn kinh t th trng bao gm cc cng vic: xy dng cc quy nh php lut v
n c, kim tra vic thc hin t chc b my; hoch nh
chin lc, k hoch v to cc iu kin thc hin nh u t v
cung cp nhn lc trong phm vi trch nhim ca nh nc.
Nh vy, QLNN v GD l vic thc hin chc nng, nhim v,
thm quyn do nh nc quy nh. Hot ng QLGD v QLNN v
GD t trung ng n a phng thc cht l qun l cc hot
ng hnh chnh - gio dc. N c hai mt thm nhp vo nhau,
l qun l hnh chnh s nghip GD v qun l chuyn mn
trong qu trnh s phm.
Theo quy nh ca Lut Gio dc: Chnh ph thng nht
QLNN v GD; B GD-T chu trch nhim trc Chnh ph thc
hin QLNN v GD.
1.4. Qun l nh nc v gio dc i hc
GD i hc v GD ngh nghip c chc nng ch yu l ngh
nghip ho con ngi, ngha l cung cp cho nhng ngi sp
n tui trng thnh cng nh ngi ln mt nng lc ngh nghip
nht nh c th tham gia vo h thng lao ng ca x hi,
to ra nhng gi tr gip duy tr s sng ca bn thn v ng
gp vo s pht trin x hi.
Gio dc i hc c cc trng cao ng o to c nhn cao
ng, cc trng i hc o to c nhn khoa hc, k s hoc

o to cc trnh trn i hc nh thc s, tin s, nu c

chnh ph cho php.
Qun l nh nc v gio dc i hc l mt phn trong qun
l gio dc ni chung. T cc khi nim qun l nh nc, qun l
nh nc v gio dc, chng ti quan nim: Qun l nh nc v
gio dc i hc l vic nh nc thc thi cng quyn iu
hnh, iu chnh ton b cc hot ng ca ngnh gio dc i
hc nhm thc hin mc tiu gio dc ni chung v gio dc i
hc ni ring, p ng yu cu ca x hi.
QLNN v gio dc i hc l mt b phn quan trng ca
QLNN v GD, v gio dc i hc l ni o to ra lc lng lao
ng cht lng cao phc v s nghip cng nghip ha, hin i
ha t nc v chuyn sang nn kinh t tri thc. t nc ta c
tin kp vi cc nc trong khu vc v trn th gii hay khng ph
thuc rt ln vo gio dc i hc. Trong nn kinh t tri thc th
gio dc i hc l mt ngnh sn xut quan trng, sn xut ra tri
thc, mt sn phm quan trng nht ca x hi hin i.
QLNN v gio dc i hc cng c hai ni dung trng yu l
qun l hnh chnh s nghip v qun l chuyn mn.
QLNN v gio dc i hc bao gm cc cng vic nh: xy
dng cc quy nh khung php l, hoch nh chin lc k
hoch, n c, kim tra vic thc hin k hoch, t chc b
my ca gio dc ph i hc.
Chng ta c th hiu QLNN v gio dc i hc nh sau:
QLNN v gio dc i hc l vic thc thi cng quyn ca
Chnh ph nhm thc hin chc nng, nhim v, thm quyn do
Nh nc quy nh t chc, iu hnh hot ng gio dc
i hc.

2. M hnh qun l gio dc v s vn dng vo qun l gio dc i hc

2.1. Khi nim v m hnh
M hnh theo ngha hp l mu, khun theo m ch to hng lot cc sn
phm. M hnh l s ti hin mt khch th no di dng c cu (theo nguyn
mu hoc m hnh ho).
M hnh theo ngha rng l hnh nh c l (hnh tng, s , s m t) ca
mt khch th m vi vic nhn din c hnh nh ny con ngi c s thun tin
trong nghin cu khoa hc, sn xut, kinh doanh.
M hnh l phng tin th hin mt l thuyt no di dng c ng
bng li m vi s th hin ny n gi ra con ng hin thc l thuyt v pht
trin. N cng l cng c kim tra cc mi lin h c tnh cu trc, tnh quy lut
hm cha trong l thuyt liu c tn ti thc hay khng?
Phng php dng m hnh ti hin nhng c trng ca mt khch th no
da trn khch th khc tng t hoc da trn l thuyt c pht biu thnh vn
gi l m hnh ho. Nhu cu m hnh ho pht sinh khi vic nghin cu bn thn
khch th mt cch trc tip gp kh khn, tn km hoc khng th tip cn c v
khch th qu b hoc qu ln, qu phc tp
Trong qun l thng hay s dng phng php m hnh gi l m hnh ho
qun l.
y l phng php c th ho cc quan h qun l trong thc tin trn s
hay trn mt h thng lun m vi vic ny ngi qun l (ch th qun l) nhn
thc c bn cht ca vn qun l v a ra c nhng quyt nh nhm bo
m s pht trin v hot ng c hiu qu ca i tng qun l.
M hnh ho qun l c ngha c bit khi thc t cha thng xuyn thc
hin. V mt nim, n cho php s tc ng qua li gia cc mt khc nhau ca i
tng qun l. N l cng c quan trng thc hin cc chc nng d bo, k
hoch, iu hnh, kim tra, phn hi.
2.2. M hnh qun l gio dc

M hnh qun l gio dc thng c cu thnh t hai tng. tng v

m hnh qun l v tng v m hnh gio dc.
Ni v m hnh gio dc thng cp n cc dng sau:
+ M hnh gio dc tinh hoa
+ M hnh gio dc v nhn lc
+ M hnh gio dc i chng
+ M hnh gio dc x hi hc tp
V m hnh qun l trn th gii thng cp n cc loi:
+ Phn tch
+ Thc hnh
+ Chnh tr
+ Mp m
+ Hin tng v tng tc
C tc gi chia thnh cc m hnh (chnh thc, tp th, chnh tr, ch quan, mp
m, vn ho).
M hnh qun l nh nc v gio dc ca mt t nc chu s chi phi ca
cc nhn t sau:
+ Ch chnh tr ca t nc
+ c trng v trnh pht trinCh
kinh
t chnh
- x hi
trca t nc.
+ Tin b khoa hc v cng ngh, khoa hc gio dc
+ Truyn
Trnh thng
phtvn
trinho - gio dc

Dn s v lao ng

kinh t - x hi

+ Kh nng hi nhp quc t

+ Dn s v lao ng
M hnh qun l nh nc
v gio dc

Tin b khoa hc cng ngh

khoa hc gio dc

Truyn thng vn ho
gio dc

Kh nng hi nhp
quc t

Gio dc i hc c tm quan trng c bit trong h

thng gio dc quc dn. Chnh t gio dc i hc to ra cho
t nc nhng con ngi u t dn dt x hi khi s lc hu, lc
iu vi thi i.
Xy dng c m hnh qun l gio dc i hc l vic c
mi nh nc quan tm. M hnh ny trc ht phi phn nh c
trit l pht trin ca nn gio dc ni chung v gio dc i hc
ni ring. N phn nh c cu trc sao cho ph hp vi thc trng
kinh t - x hi t nc v cp nht gi tr thi i vi vic ra
cc u tin.
Thng ngi ta chn mt trong cc u tin sau:
- M hnh qun l gio dc i hc ly u tin cho mc tiu
phc v s tng trng kinh t.
- M hnh qun l gio dc i hc ly u tin cho mc tiu phc
v n nh x hi.
- M hnh qun l gio dc i hc ly u tin cho mc tiu pht
trin bn vng t nc.
Gio dc i hc ca nc ta trn thc t tri qua hng ngn
nm, tuy nhin cho n thi k cch mng (thng 9 nm 1945
n nay) mi c mt trit l pht trin hon chnh theo mi vn
chung nh sau:

- Nn gio dc ton dn: gio dc ca dn, do dn, v dn.

- Gio dc l quc sch hng u, u t cho gio dc l u
t cho pht trin con ngi, pht trin x hi.
- Gio dc hot ng theo nguyn tc dn tc, khoa hc, i
chng.
- Gio dc nhm ti s ng b ca vic thc hin ba mc tiu:
Nng cao dn tr, o to nhn lc, bi dng nhn ti.
- Thc hin s phi hp gio dc nh trng, gio dc gia nh,
gio dc x hi o to con ngi Vit Nam mi t lc u th
n tui trng thnh, c cc t cht: Nhn - Ngha - Tr - Dng Lim.
C cu h thng gio dc quc dn t chc thnh mt chnh
th c nm phn h: Gio dc mm non, gio dc ph thng, gio
dc chuyn nghip, gio dc cao ng, i hc, gio dc b tc,
ti chc, gn b vi c cu dn s, c cu lao ng nhm ti vic
xy dng x hi hc tp mi cng dn ai cng c hc
hnh.
- Gio dc ph thng l nn tng vn ho ca dn tc, cht lng gio dc ph thng quyt nh cht lng gio dc chung.
- Gio dc i hc l nn gio dc nhm o to ngun lao
ng cht lng cao cho x hi, to ra s pht trin nhy vt cho x
hi
- Nh trng Vit Nam l nh trng x hi ch ngha, t chc
qu trnh o to theo cc phng chm:
Hc i vi lao ng
L lun i vi thc hnh
Gio dc kt hp vi lao ng sn xut

Gio dc nh trng kt hp vi gio dc gia nh v gio dc x

hi.
- Nh trng gn b vi i sng cng ng thc hin nhim
v gio dc ho x hi v x hi ho gio dc theo cc phng thc:
cng lp, dn lp, t thc; nh trng chnh quy, nh trng khng
chnh quy, nh trng m.
- Qu trnh dy hc trong cc nh trng theo S phm dn ch
tng tc coi hot ng dy l hot ng c bn, thy v tr cng
l ch th: thy sing dy - tr sing hc, tr knh thy - thy
qu tr.
- Ngi hc ly t hc lm ct, bit qu trng s cn lao,
bit tp quen lao kh, c ch kh t thc k lc (t lm ly m
n, khng n bm x hi), bit gi v sinh cho bn thn v cng
ng, bit yu qu v chu kh hc quc vn, quc ng, quc s
v kin thc khoa hc k thut hin i.
3. Qun l nh nc v gio dc i hc Vit Nam
3.1. Cc ni dung ch yu i vi qun l nh nc v gio
dc v s vn dng vo gio dc i hc
Lut gio dc ban hnh nm 2005 xc nh 4 ch ln
i vi Qun l nh nc v gio dc. l cc ch :
a- Ni dung qun l nh nc v gio dc v c quan qun l nh
nc v gio dc.
b- u t cho gio dc
c- Hp tc quc t v gio dc
d- Thanh tra gio dc
Mc a bao gm cc vn sau:
iu 99 quy nh: Ni dung qun l nh nc v gio dc
Ni dung qun l nh nc v gio dc bao gm:

1. Xy dng v ch o thc hin chin lc, quy hoch, k

hoch, chnh sch pht trin gio dc.
2. Ban hnh v t chc thc hin vn bn quy phm php lut
v gio dc; ban hnh iu l nh trng; ban hnh quy nh v
t chc v hot ng ca c s gio dc khc.
3. Quy nh mc tiu, chng trnh, ni dung gio dc, tiu
chun nh gio, tiu chun c s vt cht v thit b trng hc,
vic bin son, xut bn, in v pht hnh sch gio khoa, gio
trnh, quy ch thi c v cp vn bng chng ch.
4. T chc, qun l vic bo m cht lng gio dc v kim
nh cht lng gio dc.
5. Thc hin cng tc thng k, thng tin v t chc v hot
ng gio dc.
6. T chc b my qun l gio dc.
7. T chc, ch o vic o to, bi dng, qun l nh gio
v cn b qun l gio dc.
8. Huy ng, qun l, s dng cc ngun lc pht trin s
nghip gio dc.
9. T chc, qun l cng tc nghin cu, ng dng khoa hc,
cng ngh trong lnh vc gio dc.
10. T chc, qun l cng tc hp tc quc t v gio dc.
11. Quy nh vic tng danh hiu vinh d cho ngi c nhiu
cng lao i vi s nghip gio dc.
12. Thanh tra, kim tra vic chp hnh php lut v gio dc,
gii quyt khiu ni, t co v x l cc hnh vi vi phm php lut
v gio dc.
iu 100 quy nh: c quan qun l nh nc v gio dc.
1. Chnh ph thng nht qun l nh nc v gio dc.

Chnh ph trnh Quc hi trc khi quyt nh nhng ch trng ln c nh hng n quyn v ngha v hc tp ca cng
dn trong phm vi c nc, nhng ch trng v ci cch ni dung
chng trnh ca mt cp hc; hng nm bo co Quc hi v hot
ng gio dc v vic thc hin ngn sch gio dc.
2. B Gio dc v o to ch trch nhim trc Chnh ph thc
hin qun l nh nc v gio dc.
3. B, c quan ngang b phi hp vi b Gio dc v o to
thc hin qun l nh nc v gio dc theo thm quyn.
4. u ban nhn dn cc cp thc hin qun l nh nc v gio
dc theo s phn cp ca Chnh ph v c trch nhim m bo
cc iu kin v i ng nh gio, ti chnh, c s vt cht,
thit b dy hc ca cc trng cng lp thuc phm vi qun l, p
ng yu cu m rng quy m, nng cao cht lng v hiu qu gio
dc ti a phng.
Mc b bao gm cc vn sau:
iu 101 quy nh Cc ngun ti chnh u t cho gio dc.
Cc ngun ti chnh u t cho gio dc bao gm:
1. Ngn sch nh nc.
2. Hc ph, l ph tuyn sinh; cc khon thu t hot ng t
vn, chuyn giao cng ngh, sn xut, kinh doanh, dch v ca
cc c s gio dc; u t ca cc t 153ang, c nhn trong nc v
nc ngoi pht trin gio dc; cc khon ti tr khc ca t
chc, c nhn trong nc v nc ngoi theo quy nh ca php lut.
iu 102 quy nh Ngn sch nh nc chi cho gio dc
1. Nh nc dnh u tin hng u cho vic b tr ngn sch
gio dc, bo m t l tng chi ph ngn sch gio dc hng
nm cao hn t l tng chi ngn sch nh nc.

2. Ngn sch nh nc chi cho gio dc phi c phn b theo

nguyn tc cng khai, tp trung dn ch; cn c vo quy m gio
dc, iu kin pht trin kinh t-x hi ca tng vng; th hin
c chnh sch u tin ca nh nc i vi gio dc ph cp; pht
trin gio dc vng dn tc thiu s v vng c iu kin kinh
t x hi c bit kh khn.
3. C quan ti chnh c trch nhim b tr kinh ph gio dc
y , kp thi, ph hp vi tin ca nm hc. C quan qun
l gio dc c trch nhim qun l, s dng c hiu qu phn
ngn sch gio dc c giao v cc ngun thu khc theo quy nh
ca php lut.
iu 103 quy nh u tin u t ti chnh v t ai xy
dung trng hc.
B, c quan ngang b, Hi ng nhn dn v U ban nhn
dn cc cp c trch nhim a vic xy dng trng hc, cc
cng trnh th dc, th thao, vn ho ngh thut phc v gio
dc vo quy hoch, k hoch pht trin kinh t x hi ca ngnh v
a phng; u tin u t ti chnh v t ai cho vic xy dng
trng hc v k tc x hc sinh, sinh vin trong k hoch pht trin
kinh t x hi.
iu 104 quy nh Khuyn khch u t cho gio dc.
1. Nh nc khuyn khch, to iu kin cho t chc, c nhn
u t, ng gp tr tu, cng sc, tin ca cho gio dc.
2. Cc khon u t, ng gp, ti tr ca doanh nghip cho
gio dc v cc chi ph ca doanh nghip m trng, lp o
to ti doanh nghip, phi hp o to vi cc c s gio dc, c ngi i o to, tip thu cng ngh mi phc v cho nhu cu ca

doanh nghip l cc khon chi ph hp l, c tr khi tnh thu

nhp chu thu theo Lut thu thu nhp doanh nghip.
3. Cc khon ng gp, ti tr ca c nhn cho gio dc c
xem xt min gim thu thu nhp i vi ngi c thu nhp
cao theo quy nh ca Chnh ph. T chc, c nhn u t xy
dng cng trnh phc v cho gio dc; ng gp, ti tr, ng h
tin hoc hin vt pht trin s nghip gio dc c xem xt
ghi nhn bng hnh thc thch hp.
iu 105 quy nh Hc ph, l ph tuyn sinh.
1. Hc ph, l ph tuyn sinh l khon tin ca gia nh ngi hc hoc ngi
hc phi np gp phn m bo chi ph cho cc hot ng gio dc. Hc sinh tiu
hc trng cng lp khng phi ng hc ph. Ngoi hc ph v l ph tuyn sinh,
ngi hc hoc gia nh ngi hc khng phi ng gp khon tin no khc.
2. Chnh ph quy nh c ch thu v s dng hc ph vi tt c cc loi hnh nh
trng v c s gio dc khc.
B trng B Ti chnh phi hp vi B trng B Gio dc v o to, Th
trng c quan qun l nh nc v dy ngh quy nh mc thu hc ph, l ph
tuyn sinh i vi cc c s gio dc cng lp trc thuc trung ng.
Hi ng nhn dn cp tnh quy nh mc thu hc ph, l ph tuyn sinh i vi
cc c s gio dc cng lp thuc cp tnh trn c s ngh ca U ban nhn dn
cng cp.
C s gio dc dn lp, t thc c quyn ch ng xy dng mc thu hc
ph, l ph tuyn sinh.
iu 106 quy nh u i v thu trong xut bn sch gio khoa, sn xut thit
b dy hc, chi.
Nh nc c chnh sch u i v thu i vi vic xut bn sch gio khoa,
gio trnh, ti liu dy hc; sn xut v cung ng thit b dy hc, chi cho tr

em; nhp khu sch bo, ti liu, thit b dy hc, thit b nghin cu dng trong nh
trng, c s gio dc khc.
Mc c bao gm nhng vn sau:
iu 107 Quy nh Hp tc quc t v gio dc.
Nh nc m rng, pht trin hp tc quc t v gio dc theo nguyn tc tn
trng c lp, ch quyn quc gia, bnh ng v cc bn cng c li.
iu 108 quy nh Khuyn khch hp tc v gio dc vi nc ngoi
1. Nh nc khuyn khch v to iu kin cho nh trng, c s gio dc khc
ca Vit Nam hp tc vi t chc, c nhn nc ngoi, ngi Vit Nam nh c
nc ngoi trong ging dy, hc tp v nghin cu khoa hc.
2. Nh nc khuyn khch v to iu kin cho cng dn Vit Nam ra nc
ngoi ging dy, hc tp, nghin cu, trao i hc thut theo hnh thc t tc hoc
bng kinh ph, do t chc, c nhn trong nc cp hoc do t chc, c nhn nc
ngoi ti tr.
3. Nh nc dnh ngn sch c ngi c tiu chun v phm cht o c
v trnh i hc tp, nghin cu nc ngoi v nhng ngnh ngh v lnh vc
then cht phc v cho s nghip xy dng v bo v T quc.
iu 109 quy nh Khuyn khch hp tc v gio dc vi Vit Nam.
1. T chc, c nhn nc ngoi, t chc quc t, ngi Vit Nam nh c
nc ngoi c nh nc Vit Nam khuyn khch, to iu kin ging dy, hc
tp, u t, ti tr, hp tc, ng dng khoa hc, chuyn giao cng ngh v gio dc
Vit Nam; c bo h quyn v li ch hp php theo quy nh ca php lut Vit
Nam v iu c quc t m Cng ho x hi ch ngha Vit Nam l thnh vin.
2. Vic hp tc o to, m trng hoc c s gio dc khc ca ngi Vit
Nam nh c nc ngoi, t chc, c nhn nc ngoi, t chc quc t trn lnh
th Vit Nam do Chnh ph quy nh.
iu 110 quy nh Cng nhn vn bng nc ngoi.

1. Vic cng nhn vn bng ca ngi Vit Nam do nc ngoi cp c thc

hin theo quy nh ca B trng B Gio dc v o to v iu c quc t m
Cng ho x hi ch ngha Vit Nam l thnh vin.
2. B trng B Gio dc v o to k hip nh v tng ng vn bng
hoc cng nhn ln nhau v vn bng vi cc nc, cc t chc quc t.
Mc d bao gm cc vn sau:
iu 111 quy nh Thanh tra gio dc.
1. Thanh tra gio dc thc hin quyn thanh tra trong phm vi qun l nh nc
v gio dc nhm bo m vic thi hnh php lut, pht huy nhn t tch cc, phng
nga v x l vi phm, bo v li ch ca Nh nc, quyn v li ch hp php ca t
chc, c nhn trong lnh vc gio dc.
2. Thanh tra chuyn ngnh v gio dc c nhng nhim v sau y:
a) Thanh tra vic thc hin chnh sch v php lut v gio dc.
b) Thanh tra vic thc hin mc tiu, k hoch, chng trnh, ni dung, phng
php gio dc; quy ch chuyn mn, quy ch thi c, cp vn bng, chng ch; vic
thc hin cc quy nh v iu kin cn thit bo m cht lng gio dc cc c
s gio dc.
c) Thc hin nhim v gii quyt khiu ni, t co trong lnh vc gio dc theo
quy nh ca php lut v khiu ni, t co.
d) X pht vi phm hnh chnh trong lnh vc gio dc theo quy nh ca php
lut v x l vi phm hnh chnh.
) Thc hin nhim v phng nga v u tranh chng tham nhng trong lnh
vc gio dc theo quy nh ca php lut v chng tham nhng.
e) Kin ngh cc bin php bo m thi hnh php lut v gio dc; ngh sa
i, b sung cc chnh sch v quy nh ca nh nc v gio dc.
g) Thc hin cc nhim v khc theo quy nh ca php lut.
iu 112 quy nh Quyn hn, trch nhim ca Thanh tra gio dc.

Thanh tra gio dc c quyn hn v trch nhim theo quy nh ca php lut v
thanh tra.
Khi tin hnh thanh tra, trong phm vi thm quyn qun l ca Th trng c
quan qun l gio dc cng cp, thanh tra gio dc c quyn quyt nh tm nh ch
hot ng tri php lut trong lnh vc gio dc, thng bo cho c quan c thm
quyn x l v phi chu trch nhim v quyt nh ca mnh.
3.2. Gio dc i hc Vit Nam trong nn kinh t th trng vi nh hng
x hi ch ngha - Nhn din cc thuc tnh v mu thun pht trin
Nn kinh t nc ta pht trin theo quy lut kinh t th trng nh hng x
hi ch ngha. Nn kinh t nc ta hin nay c cn i, tnh ton khng theo h
thng MPS (Material Products System - H thng sn phm cc ngnh sn xut) m
theo h thng SNA (System National Account - H thng ti khon quc gia).
Gio dc c xp vo khu vc kinh t dch v (h thng cc ngnh kinh t
nh: khai thc, ch bin, dch v). N phi c nhn nhn v ng x theo ng v
tr n ang c sp xp.
a) Thuc tnh ca sn phm gio dc
Sn phm gio dc c mt s thuc tnh sau:
- Mang thuc tnh hnh thi thc x hi. Trong qu trnh gio dc o to sn
phm khng c thuc tnh hang ho.
- C thuc tnh hng ho khi sn phm gio dc gia nhp vo th trng lao
ng. Khi coi gio dc c thuc tnh hnh thi thc x hi l mun nhn mnh hot
ng gio dc c tnh cht x hi, khng nh mc ch c bn v phng hng tc
ng ca sn phm ny ch yu l vo i sng tinh thn ca x hi.
Khi coi sn phm gio dc c thuc tnh hng ho l mun nhn mnh n vic
sn phm ny cui cng phi c s dng vo th trng lao ng trc tip hoc
gin tip, n b chi phi v b iu tit bi quy lut th trng.
Hai loi thuc tnh trn va ch c nhau va thc y nhau.

Thuc tnh hnh thi thc x hi yu cu hot ng gio dc phi phc v c

lc cho mc tiu kinh t. Qu trnh o to phi lm cho quan h x hi tin ti s
cng bng, bnh ng, nng cao cht lng ca i sng tinh thn x hi, pht trin
cc gi tr nhn vn lao ng.
Thuc tnh hng ho yu cu hot ng gio dc phi t chc qu trnh o to ch
n hiu ng ca th trng, c bit l th trng sc lao ng, phi t chc qu trnh
to ra ng lc pht trin kinh t trn c s o to lm i mi sc lao ng v thc
y vic s dng sc lao ng c hiu qu trong i sng x hi. Qu trnh o to phi
bm st vi nhu cu th trng sc lao ng, hon thin c cu lao ng.
Ch quan tm n thuc tnh hnh thi thc x hi m coi nh thuc tnh hng
ho th h thng gio dc d tr nn kh cng, khng gp phn tch cc vo s tng
trng kinh t. Ngc li, nu qu quan tm n thuc tnh hng ho, khng ch
ng mc thuc tnh hnh thi thc x hi th gio dc s y x hi vo trng thi
phn cc vi nhng mi lo ngi v n nh x hi. Nhn din c tnh i ngu
ca sn phm gio dc v qun l sn phm ny lm cho tnh i ngu ca n pht
huy tch cc vo tin b x hi l nhim v quan trng ca mi quc gia c mc tiu
xy dng nn kinh t pht trin bn vng.
b- Nhng mu thun pht trin gio dc trong iu kin hin nay
Do sn phm gio dc mang tnh i ngu nh nu nn s pht trin ca n
lun lun c nhng mu thun. Tm ra c cc mu thun ca gio dc v c cc
gii php ng n l mt trong nhng nhim v quan trng ca cc nh ch o
pht trin gio dc. Lng trnh, b qua hoc xoa du chng s li cc hiu qu tiu
cc. Nhiu nh nghin cu c gng lm sng t vn mu thun ca pht trin
gio dc.
Ngay t nhng nm 1970, Philip H. Coombs. Nguyn Gim c Vin k hoch
ho gio dc quc t v 150 i biu ca 50 nc cng nghip ho hoc ang trn
ng pht trin d on gio dc th gii lm vo cuc khng hong c tnh
ton cu. Cuc khng hong ny biu hin nhng mu thun gay gt sau:

- Mu thun gia nhu cu hc vn ngy cng tng ca nhn dn v kh nng

p ng c hn ca h thng gio dc.
- Mu thun gia nhu cu pht trin gio dc v kh nng p ng ca nn
kinh t.
- Mu thun gia s lng, cht lng, trnh c o to ca
hc sinh, sinh vin vi kh nng thu ht, s dng ca th trng lao
ng x hi.
- Mu thun gia ni dung, phng php, hnh thc t chc gio dc thng
c tnh li thi vi s pht trin nhanh chng ca nn sn xut x hi, s tin b
khoa hc k thut v s bng n thng tin.
- Mu thun gia h thng gio dc chnh quy v h thng gio dc khng
chnh quy.
- Mu thun gia gio dc mang tnh cht chun b tim nng lu di vi gio
dc mang tnh cht p ng v ph cp.
Vo u nhng nm 1980, cc nh qun l gio dc Lin X v mt s nc
x hi ch ngha cng ch phn tch mu thun trong s pht trin gio dc quc
dn. Trong bi V cc mu thun ca s pht trin h thng gio dc quc dn
V.N. Iagodkin lc l Th trng B Gio dc khng nh: Nn gio dc X
Vit ang tim n kh nhiu mu thun, l mt h thng mu thun nm trong
mt cu trc bao qut c vn t chc s phm v kinh t x hi.
Theo Iagodkin, mu thun c bn ca h thng gio dc l s khng ph hp
din ra thng xuyn gia trnh pht trin (v s lng v cht lng) ca h
thng gio dc vi ng thi pht trin kinh t - khoa hc k thut ca x hi. Theo
ng, ni chung qun tnh ca h thng gio dc ln hn qu trnh ca i sng kinh
t. Kinh t c ng thi nhanh hn, d thay i hn, cn gio dc thng bt cp so
vi cc ng thi ny. Iagodkin cng ch ra cc mu thun thuc c cu bn trong
ca gio dc qua mt s biu hin v n ho, v a phng ho i ng gio vin.

 M, R. Collins v H. Gintis vch ra mu thun ca gio dc l vn

lm pht vn bng, vn hc lc cao tht nghip. H nhn xt, M c lc
tn ti hin tng v quan h t l thun gia hc lc v tin lng (vn bng cng
cao th tin lng cng cao. Th l p lc x hi vo gio dc khin cho ngnh
gio dc o to ra rt nhiu ngi c vn bng. Song thc t, nhng ngi c vn
bng cao cha chc lm vic tt. iu ny lm pht sinh mu thun gia sn
phm gio dc vi ng thi th trng lao ng. Ngi ta ch trch gio dc lm
ra lng ph, gy ra nhng chi ph v ch cho kinh t khi tip tc lm pht vn bng.
Hai tc gi cn ch ra mu thun v phn ho o to v phn ho x hi. H
nhn xt rng, k c trong nhng nn kinh t pht trin th vn c mt b phn kinh
t s dng lao ng bnh thng. B phn kinh t ny ch i hi loi lao ng c
s chp hnh tt v thi gian, ni quy lm vic, bit phc tng mnh lnh, khng
nghi ng, thc mc khi lm vic, c mt s k nng hnh ng nht nh. Trong khi
, b phn kinh t khc li i hi loi lao ng phi lm vic vi tinh thn sng
to, c lp, c lng t tin caop lc ny ln gio dc khin cho gio dc hnh
thnh hai loi nh trng. Loi PP (Primary - Profession) l loi trng ch hun
luyn gio dc c s ri i hc ngh. Loi nh trng SS (Secondary - Superior)
l loi trng hun luyn gio dc c bn mt cch vng chc ri o to tip
thnh tng lp u t ca x hi. Nhng gia nh bnh thng ch kh nng cho
con em vo loi trng PP, ch c nhng gia nh kh gi mi c kh nng cho
con em vo loi trng SS. Nh vy, chnh gio dc gp phn to ra s bt
bnh ng trong x hi. Nn kinh t cng pht trin cng thc y s tinh vi trong
vic t chc phn ho o to nh trn. Ci vng lun qun: phn ho th trng
lao ng

phn ho o to

phn ho x hi. Phn ho o to, gio dc

bc cao hn th cch lm cng mnh m, tinh vi hn phc v cho mc tiu

phn ho th trng lao ng v iu ny c din ra khin cho gio dc lun b ch
trch l nguyn nhn to ra s phn cc, phn tng mnh m trong x hi.

 Trung Quc, mt s hc gi nh Lu Pht Nin, Vin Chn Quc vch ra

mu thun gio dc nc ny trong bi cnh kinh t th trng qua h thng cc
vn sau y:
- Gio dc chun b cho cuc sng tng lai v gio dc ti hin cuc sng.
- Gio duc phc v chnh tr v gio dc nh hng chnh tr.
- Gio dc hng vo li ch ca t nc v gio dc hng vo li ch c nhn.
- Gio dc to ra ng cp v gio dc phc v s bnh ng.
- Thuyt chuyn ti trong gio dc v thuyt a ti trong gio dc.
- Gio dc lin tc v gio dc khng lin tc.
- Pht trin gio dc theo ch nh nc v nhn dn cng lm v ch
ngi hc n phng chu kinh ph.
- Ch qun l gio dc tp trung theo ngnh v ch qun l gio dc phn
cp theo lnh th.
- Qun l nh nc v gio dc v t qun ca nh trng.
- Gio dc thng nht v gio dc a dng.
- Nh trng khp kn v nh trng m.
- Gio dc chnh tc v gio dc t pht.
- Vn ch trng hc vn c bn v vn hng nghip.
- Dy hc ly thy lm chun v dy hc ly tr lm chun.
- Dy hc qua sch v dy hc qua kinh nghim cuc sng.
- Hc qua kin thc c xp t v hc qua tnh hung.
- Hc tp th v hc c nhn.
- Gio dc theo khun kh v gio dc t do.
- Hp tc trong gio dc v cnh tranh trong gio dc.
Theo Vin Chn Quc v Lu Pht Nin, cc vn trn y tc ng thng
xuyn, lin tc vo qu trnh pht trin gio dc, qu trnh o to khin cho gio
dc nh trng lun lun bt cp so vi nhng k vng ca x hi.

3.3. Nhng vn ch yu v pht trin gio dc i hc v qun l nh

nc v gio dc i hc trong bi cnh pht trin hin nay ca t nc
tng tn ti mt s quan im kh i lp nhau v phng thc pht trin
gio dc. Quan im ca Tin Bergan, nh kinh t hc ngi H Lan, gii thng
Nben kinh t nm 1969 c coi l cc hu khi ng cho rng mun pht trin
gio dc c hiu qu phi hon ton cn c vo tn hiu th trng. S pht trin
ca Tin Bergan c biu th nh sau:
- Th trng -> C cu kinh t
- C cu kinh t -> C cu lao ng
- C cu lao ng -> C cu gio dc
- C cu gio dc -> C cu nh trng -> Mng li nh trng.
Quan im c coi l cc t cho gio dc l nguyn nhn ch yu gy ra s
phn ho, phn tng x hi. Quan im ny xut vic thay i hn thit ch gio
dc truyn thng, nh trng truyn thng nh n ang tn ti. Thay vo l kiu
gio dc ngu nhin, gio dc t pht, gio dc khng theo th tc vi nh trng
m, nh trng khng cp lp, nn gio dc khng c thit ch thi c vn bng.
Khi cn phi bnh lun thy tnh cc oan ca c hai quan im trn y.
Quan im ng n c a s tn thnh l pht trin gio dc, pht trin gio dc
i hc theo cc thit ch hin hnh song phi khng ngng ci tin chng
chng thch nghi vi ng thi kinh t x hi ca mi quc gia, thch ng vi tin
b ca thi i. Ngi ta nhn mnh vic phi coi gio dc nh mt ngnh kinh t,
p dng t duy kinh t vo qu trnh o to, nhng phi coi l mt ngnh kinh
t c tnh c th va mang tnh c trng kinh t chun tc va mang c trng
kinh t thc chng. M hnh t chc x nghip cn c vn dng vo t chc qu
trnh o to ca nh trng i hc. Mi nh trng i hc l mt x nghip hot
ng theo mc tiu khng v li, song phi tnh c gi thnh o to. Cc nh
trng i hc phi bit maketting trong hot ng o to. Phi c mi lin h

cht ch vi cc c s sn xut, c quan nghin cu khoa hc, cc t chc kinh

doanh, dch v.
c nhiu l thuyt kinh t ln ra i xut pht t nghin cu vai tr ca
gio dc v tng quan ca n vi i sng kinh t nh l thuyt T bn con
ngi ca Theodor Shoultz (nh kinh t M - Gii thng Nben kinh t nm
1979), l thuyt v nng sut x hi, nng sut lao ng trn c s pht trin tng
ho nhn cch con ngi trong s gio dc o to thng xuyn, lin tc ca
Gary Becker (nh kinh t M - Gii thng Nben nm 1992).
Kinh t hc gio dc theo quan im ny va c coi l kinh t ngnh ca
mt loi hnh kinh t c bit, va c coi l mt b phn quan trng ca khoa
hc gio dc. N nghin cu cc vn quy lut v chnh sch kinh t trong cc
chin lc pht trin gio dc v xut cc gii php pht trin gio dc trong
thc tin.
Cng vi kinh t hc gio dc, x hi hc gio dc trong bi cnh pht trin
gio dc hin nay cng ngy cng c v tr quan trng; n phi hp vi kinh t hc
gio dc trong h thng cc khoa hc gio dc lun c cho cc vn kinh t x hi trong tng quan vi cc vn t chc s phm thng c coi l i
tng ch yu ca gio dc hc.
T chc pht trin gio dc, t chc qu trnh o to cc nh trng va
phi nhm vo s tng trng kinh t va nhm vo s n nh v cng bng x
hi. Gio dc mt mt gip cho cc c nhn c s nng ng x hi trong i sng
sn xut, mt khc phi lun lun o to ra nhng con ngi bit sng trong tnh
on kt hp tc x hi.
Trong x hi t bn, nh trng trn thc t vn l ni u tranh ginh quyn
li ca cc tp on khc nhau. Thng qua nh trng, thng qua gio dc, cc tp
on giai cp c gng truyn b vn ho ca mnh, t quan nim gi tr, c im
nhn cch, thi , l tit, hnh vi

 nc ta khng c tnh trng ny, song nu cc yu t tiu cc mang tnh

tiu cc ca th trng tc ng vo qu trnh o to th s to ra mi ho cho t
nc. Hin nay c lc, c ni cc l tng nhn vn b mo m, bin dng i.
xut hin v c chiu hng gia tng v s t chc o to c tnh thc dng, phin
din, trc li khng lnh mnh.
Tuy nhin, cng c nhng quan im coi gio dc phi ng ngoi th trng,
khng chp nhn mi hin tng thng mi trong gio dc, cm thng mi ho
gio dc. Thc cht quan im ny dn n th tiu ng lc ca gio dc trong
vic to ra sc lao ng c tnh cnh tranh trn th trng sc lao ng trong phm
vi quc gia, khu vc hoc quc t.
S pht trin gio dc ngy nay khng phi l iu d dng, phi bit ngn
nga cc mc tiu v li, thin cn, song cng phi ngn nga s bit lp, s gio
iu, s so mn trong phng thc hnh ng.
Quan im ca Raja Roy Sing, chuyn gia gio dc, nguyn tr l Tng gim
c UNESCO vng chu - Thi Bnh Dng, c coi nh mt nh hng c
tnh nguyn tc v pht trin gio dc, khc phc c cc chiu hng qu hu
hoc qu t. ng ni: Gio dc phi nm trung tm ca s pht trin nhn
vn, cc mc tiu ca nn gio dc nh hng tng lai phi c xc nh
trong qu trnh pht trin l mt s nhn nhn tp th v x hi. Gio dc vi
t cch l tri thc phi l mt trong cc thnh t sng to trong vic hnh
thnh ci nhn tp th v cng l mt trong cc phng tin quan trng
thc hin chng trnh hnh ng ca con ngi trong bc ng i ln
vt ra ngoi bng ti. Gio dc c vai tr xc tc trong mi thnh t cng
nh trong qu trnh pht trin tng th.
Trong hon cnh m phn ln cc nc, d kinh t pht trin hay ang pht
trin u phi i mt vi s khc nghit ca th trng th chnh sch gio dc ca
nc ta phi lun lun tm cch iu tit cc kha cnh t chc s phm v kinh t x hi tng h nhau trn mt s vn ln sau y:

- Xc nh ni dung gio dc c tnh nguyn tc song mm do c th iu

tit mu thun gia tnh lu di ca qu trnh gio dc vi tnh ngn hn ca iu
tit th trng, gia hiu qu chm tc ng ca gio dc vi hiu qu nhanh ca
tc ng th trng.
- T chc c cu h thng gio dc c tnh thng nht nhng linh hot a dng
gii quyt mu thun gia qu trnh n nh tng i ca pht trin gio dc
vi tnh thay i nhanh ca th trng lao ng.
- Hoch nh mt chin lc gio dc kin tr vi cc mc tiu bo m s
cng bng x hi, song phi to ra sc thc y nhanh tng trng thu nhp
quc dn.
- To iu kin cho mt s trng i hc c kh nng t b p, t qun, t
chu trch nhim v thu chi trong qu trnh o to. Chp nhn kinh doanh trong
gio dc min l s kinh doanh ng php lut, khng trc li, mang tnh nhn
vn. Tuy vy, cn phi gip cho cc nh u t vo gio dc thu c s sinh li
nht nh t ngun vn b ra (t nht phi bng u t vo qu tit kim), khuyn
khch h mang kt qu sinh li u t li cho gio dc nh trng khng ngng
c chun ho, hin i ho.
- Tng u t cho gio dc t ngn sch nh nc trn c s tng c cc
ngun thu c bit (t thu) cho gio dc, chng hn, thu nh thm vo cc hng
xa x phm c trch thng vo ngn sch gio dc.
- Chp nhn s cnh tranh trong gio dc bng cc phng thc lnh mnh.
Cc trng o to khng c uy tn trong i sng cng ng phi c thay th
bng cc trng thc hin tt qu trnh o to, to iu kin ngi hc c
quyn chn trng, chn thy ngay i vi h thng gio dc cng lp.
Cn lu l nc ta gia nhp T chc Thng mi th gii (WTO). Mt th
trng lao ng c tnh quc t v ang tr thnh hin thc khi nc ta gia nhp
t chc ny. Gio dc c mc ch tng qut l hnh thnh, pht trin nhn cch
mi cho t nc, chnh l lc lng lao ng mi c kh nng a t nc

tng trng, pht trin bn vng, hi nhp v cnh tranh trong bi cnh ton cu
ho. Pht trin gio dc s l sai lm nu i theo xu hng bit lp vi s pht trin
kinh t ni chung, song cng s khng ng nu ch nhm ti s tng trng bng
mi gi. Ngi ta thng nhn mnh: gio dc phi phc v cho s tng trng
nhanh ca t nc song phi bo m l s tng trng sch. C th l:
- Tng trng khng mt vic lm.
- Tng trng khng mt ting ni.
- Tng trng khng mt lng tm.
- Tng trng khng mt gc r.
- Tng trng khng mt tng lai.

Cu hi tho lun v hng dn t hc

A. Cu hi tho lun v tnh hung
1. Cc mu thun hin nay trong qun l gio dc i hc nc ta.
2. Kinh nghim qun l gio dc i hc mt s nc pht trin trn th
gii v bi hc kinh nghim cho nc ta.
3. Th xut mt m hnh qun l gio dc i hc m anh (ch) cho l u
vit nht v l gii ti sao qun l theo m hnh l u vit.
4. Nhng u im v hn ch trong qun l gio dc ni chung v qun l
gio dc i hc ni ring nc ta hin nay.
5. Nu t chc qun l nh trng i hc nh qun l mt cng ty, mt
doanh nghip, mt c s sn xutc c khng?, theo ng ch qun l theo m
hnh ny c nhng mt mnh v mt yu no?
B. Cu hi hng dn t hc v t nh gi
1. Th no l qun l nh nc v gio dc i hc. Thc trng qun l nh
nc trng ng ch ang cng tc.

2. Anh (ch) hiu th no l m hnh qun l ni chung v m hnh qun l

gio dc? ngha ca chng trong thc tin qun l.
3. Cc ni dung qun l nh nc v gio dc v s vn dng vo gio dc
i hc.
4. Tc ng ca c ch th trng hin nay n cng tc qun l gio dc i
hc nc ta.
5. Nhng vn ch yu ca qun l nh nc v gio dc i hc trong bi
cnh pht trin hin nay ca t nc.
Ti liu tham kho
1. ng Quc Bo (2007), Nng cao nng lc qun l nh trng, NXB
Chnh tr Quc gia, H Ni.
2. Bi Minh Hin - V Ngc Hi - ng Quc Bo (2005), Qun l gio dc,
NXB i hc S phm H Ni.
3. ng B Lm (v mt s tc gi) (2002), Qun l nh nc v gio dc,
NXB Chnh tr Quc gia, H Ni.
4. Lut gio dc 2005, NXB Chnh tr Quc gia, H Ni.
5. Phan Vn Kha (2007), Gio trnh qun l nh nc v gio dc, NXB
HQG H Ni
6. V Vn To (1996), ng li, chnh sch v nh hng chin lc pht
trin gio dc i hc v chuyn nghip nc ta, Vin nghin cu PTGD H Ni.
7. T. Bush (1995), Theory of Education Managemant, Paul Chapman
Publishing Ltd.
8. Wayne K. Hoy and Cecil G. Miskel (2001), Education Administration
Theory, Singapore.

Phan Thanh Long (CB)

ng Quc Bo
Phm Khc Chng
T c Vn

GIO DC I HC TH GII
V VIT NAM

H Ni 2010