INTERNACIONALNI UNIVERZITET U TRAVNIKU

SAOBRAAJNI FAKULTET

SEMINARSKI RAD
TEMA: JEDNOUNE IARE

Vii asistent: Muhamed Sarvan

Prof.dr . Sato Olevi

Student: Jusuf eljo

Broj indexa: 152/10-II

Travnik, Juni 2012

UVOD
Ova transportna sredstva primjenjuju se za prevoz rasutih tereta kao uglja, ruda, lomljenog
kamena, pijeska, ljunka, zatim u umarstvu za transport drveta, trupaca i sl. Vrlo iroku
primjenu nale su i za prevoz ljudi na sportskim terenima i izletitima.
Povoljna su za transport po brdovitim terenima i tu su skoro nezamjenljiva, poto zamjenjuju
skupe i esto nekoliko puta due puteve. Njihovom izgradnjom po plodnim terenima izbjegava
se unitavanje zemljita gradnjom saobraajnica i njihovih objekata, poto samo stubovi,
pogonska i povratna stanica zauzimaju zemljite. Zahvaljujui ovim svojstvima esto su
najekonominije sredstvo transporta.
Prema obliku konstrukcije moemo ih podijeliti na:
iare sa jednim uetom i
iare sa dva ueta.

Prema namjeni dijelimo ih na:

iare za prevoz rasutih materijala u rudarstvu i graevinarstvu,
iare za prevoz kabastih materijala u umarstvu pri sjei drveta i
iare za prevoz ljudi na sportskim terenima, izletitima, za prevoz radnika u jamskim
prostorijama rudnika itd...

Odlikuju se relativno jeftinom konstrukcijom, jednostavnom za montau, rukovanje i

odravanje kao i mogunou odreenog stupnja automatske kontrole rada i ispravnosti.

1.1 iare sa jednim uetom

To je postrojenje sastavljeno iz sljedeih dijelova i sklopova:
beskonanog ueta postavljenog na stubove preko pogonskog i povratnog kotura
pogonske stanice
povratne stanice sa zateznim ureajem
utovarnog i istovarnog bunkera kod iara za rasute terete, a kod iara za prevoz
putnika, sa prilaznom i izlaznom platformom i
kontrolnog pulta za praenje rada iare.

Pogonska stanica se obino postavlja na veoj koti, a povratna na manjoj. Monouetna

iara predstavljena je na sljedeoj emi slika, br. 1.

Slika 1.
Dispozicija
iare sa jednim
uetom

Ue je postavljeno na stubove preko tokia za pridravanje i voenje ueta du trase

iare.Stubovi mogu biti izraeni od profilisanog eljeza u obliku reetkaste konstrukcije ili od
elinih cijevi odreenog oblika. Izgled stubova prikazan je na slici br. 2.

Slika 2. Stub od reetkaste konstrukcije i cijevi

Kod ovih iara ue je i vuno i nosee, a za njega vagoneti se prikopavaju pomou

hvataljkih koje su razliitih oblika i konstrukcija kako je prikazano na slikama br. 3. i 4.

Slika 3. Hvataljke za prikopavanje vagoneta ili sjedita

Slika 4. Kope za vagonete i sjedita

U sluaju da je konfiguracija terena du iare takva da je neophodno zaobii odreeni dio

terena to zahtjeva promjenu dijela pravca ose iare, tada se postavljaju ugaone stanice.
Ugaona stanica u sutini je ureaj sa dva odbojna kotura postavljena sa unutranje strane
promjenjenog pravca uadi, a na rastojanju jednog od drugog koliko je rastojanje jedne strane
ueta od druge da se ne promjeni paralelan raspored uadi.
Na ugaonoj stanici vagoneti se iskopavaju i dok ne pou lom trase. Umjesto po uetu
kreu se po inama voicama.Za noenje i pridravanje ueta na stubovima iare pstavljaju se
konzole za koje se vjeaju ureaji za pridravanje ueta, to su tokii preko kojih se kree ue sa
teretom, kojih moe biti 2, 4 ili 8, sa svake strane stuba, slika
br. 6.
Ureaj slobodno visi da bi se ravnomjerno rasporedio teret
na ureaj za pridravanje. Meusono rastojanje vagoneta na
iari kree se od 30 do 150m, to odgovara vremenskom
intervalu pristizanja vagoneta od 20 do 100 sekundi, pri
brzini od 1,50m/s.
Za male iare kapaciteta 15 do 50t/h upotrijebljavaju
se uad prenika 18mm, sa 6 strukova i po 19 ica u svakom
struku. iara je vrlo ekonomina to se tie instalacija, samo
se ue bre troi, poto je i vuno i nosee.
Slika 6. Ureaj za pridravanje ueta na stubovima

Manje iare za prevoz putnika mahom na sportskim terenima su monouetne i za njih se

umjesto vagoneta prikopavaju sjedita za putnike, kako je prikazano na slici br. 7. U sluaju da
je teren lomljen u cilju sprijeavanja podizanja ueta, stubovi se rade sa pojaanim temeljima, a
na njima se postavljaju pritiskajue rolne ueta.
1.nosa rolnih ueta
2.cijevni nosa
3.veza sa nosaem
4.pritiskajua rolna
5.sjedite
Stolice moraju biti tako izvedene da se sa njih moe brzo i
lako silaziti i sjedati.

Slika 7. Shematski prikaz stolice za prijevoz putnika

1.2.

iare sa dva ueta

Ove iare u sutini razlikuju se od prethodnih po tome to imaju vuno i nosee ue po

naosob. Ustvari postoje dva nosea ueta za punu i preznu stranu ako se radi o prevozu samo u
jednom pravcu, a moe se koristiti i za dvosmjerni transport. U ovom sluaju i jedno i drugo
nosee ue mora biti podjednako dimenzionisano. Vuno ue je beskonano i slui za vuu i
jedne i druge strane. Nosea uad postavljena su na stubove i to paralelno jedno drugom obino
na rastojanju od 1,5 do 3,0 m. Nosea uad vrsto su vezana na jednom kraju, a na drugom
zategnuta protutegovima. Po svakom od ova dva ueta kreu se vagoneti ili kabine za ljude sa
tokiima za kretanje po uetu i hvataljkama za privravanje korpe ili kabine za vuno ue.
Vuno ue na jednoj strani prebaeno je preko pogonskog kotura, a na drugoj preko
povratnog kotura na kome se obino postavlja i zatezna stanica.
Na slici 8. shematski je prikazana iara sa dva ueta. Vagoneti se dre za vuno ue
pomou eljusnih hvataljki sa polugom koja kad je u jednom poloaju hvataljka stee ue, a kad
je u suprotnom poloaju u koji se dovodi preko postavljene kose poluge, hvataljke se oslobaaju
odnosno otputaju. Vagonet-korpa za rasute terete objeena je preko tokia na nosee ue.
Nosai su sa korpom elastino spojeni, znatno ispod teita korpe da bi se ista nakon
deblokiranja mogla lako i brzo istresti.

Slika 8. Shema iare sa dva ueta

Kao nosea uad upotrebljavaju se glatka uad specijalne konstrukcije za iare, ili
obina elina uad sa debelim icama postavljenim u vie koncentrinih sljeva i to:
- u tri sloja:
1+6+12=19 ica
- u etiri sloja: 1+6+12+18=37 ica.
Kod glatkih ili zatvorenih uadi posljednji jedan ili dva sloja, izraeni su od ica
trapeznog oblika ili u obliku slova S. Ova glatka uasi su mnogo bolja jer imaju manji
koeficijent trenja u odnosu na otvorena uad. Zatvoreno ue se bolje konzervira, jer vlaga teko
prodire unutra ueta, ali je ovo ue znatno skuplje.
Za nesmetan prelaz tokia preko stuba, na koji se postavljaju fiksne papue segmentnog
oblika-slika. Obuhvatni ugao ueta na papui je od 1 do 4, a poluprenik krivine 3 do 5 m.

1.3. Zatezanje ueta na papuama

Da bi se ostvario to manji ugib ueta i omoguilo to lake prelaenje vagoneta preko
papue na stubu ue mora biti dovoljno zategnuto. Najpraktiniji nain zatezanja ueta je preko
kontra tega odnosno zatezne stanice, kako je prikazano na slici 9.

Slika 9. Shematski prikaz zatezanja noseih uadi

Slika 10. Zatezna stanica

Jasno je da svaka strana puna i prazna ima svoju zateznu stanicu odnosno svoj kontra teg.
Pod utjecajem kontra tega najvee naprezanje ueta je u blizini zatezne stanice, a to je stub
dalje, a i usljed trenja na papuama naprezanje je manje.
Ako su:
U-masa kontra tega jedne strane iare,
Tl, T2...Tn-1 i Tn naprezanja ueta na karakteristinim takama,
U momentu kada ue pone kliziti po papuama, tada e se prema Ojleru (Euler) dobiti:
U
e f
T1

T1

U
ef

T1
e f
T2

T2

T1
e *
f

Tn

Tn 1
ef

Kako je e f uvijek vee od jedinice, to e biti;

U>T1>T2>...Tn
Iz prethodnog se vidi da idui od zatezne stanice prema fiksnoj taci naprezanje opada i da
je na velikoj udaljenosti jednako nuli. Zato se na svakih 2 000 do 3 000 m postavlja stanica za
zatezanje naredne sekcije iare odnosno noseih uadi, kako je prikazano na slici 11.

Slika 11. Poloaj zateznih stanica za nosea uad iare

1.4. Proraun ugiba noseih uadi iare

Ovaj proraun ima znaaj to se na osnovu istog procjenjuje ispravnost rastojanja meu
stubovima iare, izbjegava mogunost dodira vagoneta o tlo i obezbjeuje lake savladavanje
otpora pri prelasku vagoneta preko stuba iare.
Na slici 12. shematski je prikazano zatezanje ueta i djelovanje sila zatezanja.

Slika 12. Shema zatezanja noseeg ueta iare

Ako su:
H - horizontalna sila izazvana kontra tegom,
Sl i S2 zatezanje ueta u taci C0 pod dejstvom tega i sile P,
fmax maksimalni ugib,
f0 ugib u taci C,
Mc moment u taci C,
Mmax maksimalni moment,
A i B otpori oslonaca.
Ako se zanemari sopstvena masa ueta, moe se smatrati da je:
U H S1 S 2

Mc
U
P * (l X )
M c A * X B * (l X )
A
,
l
( P je bruto teina vagoneta)
A H P
M 2 H * fc U * fc

odatle je

fc

l
2
P *l
P *l
M max
f max
,
4
4U
A U * tg , B U * tg

Maksimalni momenat se dobija za X

Kad je teret P u sredini:

AB

P
P
P
P

, tg
, tg
2
2H
2H
2U

Kad ue ne bi bilo zategnuto kontrategom, ve samo vrsto spojeno na stubovima, tada bi

putanja u taki C bila elipsa odnosno ugao bio bi 90 stepeni i toak vagoneta ne bi mogao
prelaziti preko stuba iare. Prema tome ue se mora zatezati na jednom kraju iare tegom.
Ako su:
p-masa noseeg ueta,
p1- masa vunog ueta,
L-rastojanje krajnjih stanica,
n-broj vagoneta na svakoj strani iare,
q-teina korpi i tereta po jedinici duine putanje,
q

n * (Q P )
L

fx-ugib u ma kojoj taki putanje po iari,

fnax-vei ugib (teret u sredini rastojanja stubova)
x-rastojanje tereta od jednog stuba,
fx

( p p1 q ) (l X ) * X ( p p1 q ) * (l X ) * X

2H
2T

Poto je H priblino jednako T, tada je i

f max

( p p1 q) * l 2
8T

Prelomni uglovi kod stubova i sila uspravna na stubove odreuju se na sljedei nain:
( p p1 q1 ) * l1 p1 * l
R1

2
2

R2

( p p 2 q 2 ) * l 2 P2 * l

2
2

Gdje su: A, B i C tri susjedna stuba,

l-rastojanje izmeu dva susjedna stuba A i B,
l-rastojanje izmeu stubova B i C,
R1-otpori oslonca stubova A i B na rastojanju l
R2-otpori oslonaca stubova B i C na rastojanju l
R
P *l
P *l
tg 1 1 1 2
tg 2 2 2
T
2T
2T

1 2

Pri prelazu tereta preko stuba ugao se poveava za vrijednost tg=(Q+P)/T, maksimalno
dozvoljena vrijednost za ugao tg=0,07, pritisak na stubu B je zbir Rl+R2, a to je vertikalna
komponenta sile optereenja.
Pri proraunima stubova treba uzeti u obzir horizontalne sile, koje izaziva zatezanje
ueta, vune sile i silu vjetra.
Nosee ue sastavlja se od komada duine od 200 do 600 m, meusobno se spajaju
pomou spojnica ili manetni za spajanje ueta, pri emu treba voditi rauna o masi dijela tog
ueta. Duina noseih uadi ne bi trebala prelaziti 2 000 m, a u sluaju veih duina tad se uadi
nastavljaju kako je prikazano na slici 13.

Slika 13. Shematski prikaz nastavljanja noseih uadi

Prelaz na krajevima noseih uadi treba osigurati pomou ine tako da vagoneti bez udara
prelaze nastavak uadi. Kapacitet iara sa dva ueta kree se od 20 do 250 t na sat. Brzina je
1,50 do 2,00m/s. Uadi iara sa dva ueta rade pod povoljnijim uslovima nego kod iara sa
jednim uetom i uz dobro odravanje vuno ue slui preko 3 godine, a nosea i preko 10
godina.

1.5.

Projektovanje iara

Za projektovanje iara potrebno je prvo obezbijediti sljedee osnovne podatke:

lokaciju krajnjih stanica,
rastojanje i visinsku razliku krajnjih stanica,
topografsku osnovu i uzduni profil terena,
godinju smjensku, odnosno asovnu proizvodnju ili prevoz,
karakteristike izabranih vagoneta.
Odreivanje trase iare vri se preciznim geodetskim instrumentima na terenu. Linija trase treba
da bude po mogunosti prava i ako su krajne take iare meusobno vidljive tada se pristupa
direktnom obiljeavanju trase iare postavljanjem koia na svakih 20 do 30 metara i na njih se
upisuju kote terena. Ako su krajnje take meusobno nevidljive tada se pristupa triangulacijskom
mjerenju i indirektnom odreivanju linije trase iare.
Teren se snima u razmjeri 1:2000 u kojoj se razmjeri radi i uzduni profil na kome se za
visine obino uzima razmjera 1:500.
Na izraenom profilu odreuju se lokacije stubova i kljunih objekata iare. Visina
stubova na ravnom terenu obino se uzima 6 do 8 metara, a u dolinama moe biti i mnogo vea.
Na brdima mogu se postaviti stubovi visine 3 do 4 metra, pri emu treba voditi rauna o
nesmetanom prolasku vagoneta preko stuba i terena ispod, odnosno da od terena budu najmanje
1 metar podignuti. Meusobno rastojanje stubova obino je od 80 do 150 metara, ali u odnosu na
konfiguraciju terena rastojanje moe biti i manje.
9

Proizvodai za svoje iare daju detaljne konstrukcione, pogonske i druge podatke o

iarama, za razne kapacitete, duine i visinske razlike. Pri odreivanju linije trase iare treba
voditi rauna o pristupanosti terena naroito u nepovoljnim vremenskim prilikama kad treba
pristupiti iari u cilju revizija i popravki.

1.6.

elina uad za iare

Kako je ve napomenuto primjenjuju se dvije vrste noseih uadi i to:

otvoreno ue i
zatvoreno ili glatko ue.
Otvoreno ue je spiralno ue sastavljeno od upletenih ica kojih moe biti 19 ili 37
odnosno 3 ili 4 sloja. Ue sa tri sloja ima 19 upletenih ica 1 + 6 + 12 = 19 ica. Ue sa etiri
sloja ima 37 ica 1 + 6 + 12 + 18 = 37 ica.
U tablicama su date karakteristike noseih uadi za iare. Zatvorena uad imaju spoljnu
stranu od ica specijalnog profila i ona se odlikuju time to vlaga ne moe lako prodrijeti u
njihovu unutranjost i time su mnogo zatienija od otvorenih uadi.

1.7.

Proraun iara
Pored pomenutih potrebno je imati i sljedee podatke za dimenzioniranje iare:
Jednoasovna proizvodnja
Qh

k * Qsmj

ili

te

Qh

kQ g
rst e

t
( )
h

gdje su od poznatih:
k koeficijent neravnomjernosti proizvodnje 1,2 1,35 ;
Qg godinja proizvodnja ( t / god ) ;
r broj radnih dana u godini ;
s broj radnih smjena na dan ;
te efektivno radno vrijeme u smjeni.

Broj pristizanja vagoneta u jednom asu:

nh

Qh
Q

( Q je teina tereta u vagonu)

Vremensko rastojanje vagoneta je:

t = 3600/nh
Rastojanje vagoneta:
l=vt

Broj vagoneta na svakoj strani iare je:

n

L
l

10

1.8.

Proraun noseeg ueta i njegovog kontratega

Detaljno proraunavanje ueta je komplikovano i dosta sloeno, ali za praktian izbor ueta
dovoljno je pouzdan odnos za odreivanje prenika noseih uadi.
d Q P p1

gdje su:
c koeficijent proporcijalnosti, zavisi od vrste i kvaliteta ueta i uzima se od 0,95
do 1,35;

p1 masa ueta izmeu dva vagoneta.

Na osnovu ovako izraunatog prenika ueta iz jedne od tabela odabira se prvo standardno
ue i njegove osnovne karakteristike kao: prenik, popreni presjek, i masa po jedinici duine,
naravno uz obavezan podatak o kvalitetu odnosno otpornosti elika od koga je ue izraeno.
Kontra teg za zatezanje ueta izraunava se po odnosu:
U f0 *

k
k

gdje su:

fo popreni presjek ueta,

prekidna vrstoa elika,
k koeficijent sigurnosti 4 5 za materijale, a za ljude najmanje 10, normalno u odnosu na
najvee optereenje.
Pored naprezanja na zatezanje, koje prouzrokuje kontra teg, ue je optereeno i na savijanje, koje
izazivaju tokii vagoneta ili kabina, i ono se izraunava pomou poznate formule :
s q*

E
f 0 *U

gdje su:
q optereenje bruto tereta vagona po jednom tokiu,
E modul elastinostielika od koga je napravljeno ue.
Ukupno naprezanje ueta po cm poprenog presjeka bie:
max s

U
q*
f0

E
f 0 *U

Potrebno je provjeriti da li je ukupni koeficijent sigurnosti u dozvoljenim granicama.

11

1.9.

k
max

(k je 3 do 4 za iare koje prevoze terete)

Proraun vunog ueta, snage motora i kontratega iare sa dva ueta

Na svakoj od strana iare djeluju slijedea optereenja, koja pogonski motor treba da

savlada:

ukupna masa vagoneta na obje strane iare,

otpor trenja vagoneta po uetu,

otpor trenja vunog ueta po tokiima za pridravanje,

otpor trenja u osnovicama tokia za pidravanje, uzima se za punu stranu 10 kp,

a za praznu stranu 5 kp po jednom tokiu.

Vune sile i naprezanja na punoj strani iare prema shemi na slici 14. bie:

Slika 14. Shematski prikaz sila i naprezanja ueta iare

Vuna sila na punoj strani:

F1 n P Q f cos sin p L f1 cos sin 10m

Vuna sila na praznoj strani iare iznosie:

12

F2 n P f cos sin p L f1 cos sin 5m

gdje su:
f

- koeficijent trenja tokia na noseem uetu ( 0,012 za novo ue i 0,006 za uglaano

ue)
f1 - koeficijent trenja vunog ueta na tokiima stubova ( 0,015)

m - broj tokia na svakoj strani iare.

T3 T2 F1

T1 To F2 ,

T2 1,1T1 ,

U T1 T2 ,

F T3 F To ,

F , 0,02 T3 T0

Potrebna snaga pogonskog motora iznosie:

N

Fv
kW .
nz

Naprezanje T0, gdje vuno ue naputa pogonski kotur, treba tako izabrati da koeficijent
sigurnosti na klizanje bude zadovoljen, a i da ugib vunog ueta ne pree doputenu granicu radi
normanog prolaza ispod iare.
Ako naprezanje ( T ) odgovara ugibu fm, onda treba da bude ispunjen i slijedei uslov:
T

pl 2
8 fm

( l- rastojanje meu stubovima)

Naprezanje ueta u bilo kojoj taki putanje treba da bude vee ili jednako naprezanju ( T).
Ovdje treba da bude zadovoljen slijedei odnos:

T0 e f 1
F

m min 1,20

Vuno ue je izloeno naprezanju na zatezanje uslijed vune sile i kontra tega, a i na

savijanje koturovima.

Naprezanja iznose:

na zatezanje:

Tmax T3 F ,

,
f0
f0

13

na savijanje: s

aEd
D

gdje su:
f 0 - popreni presjek ueta cm2

E - modul elastinosti elika,

D - prenik kotura,
d - prenik jedne ice ueta,

a - koeficijent zavisan od savijanja ( 0,5 za savijanje u jednom smjeru i 1 za

savijanje u dva smjera).
Ukupno naprezanje vunog ueta iznosie:

max s

F , aEd

f0
D

Stepen sigurnosti je:

k

k
max

Kod iara sa promjenljivim pravcem prorauni se vre po sekcijama.

1.10.

Projektovanje iara za prevoz ljudi

Kod projektovanja iara za prevoz radnika uzima se koeficijent sigurnosti ueta

najmanje 10, u praksi, zbog skupoe ueta uzima se manji. Brzina ovih iara obino je 0,5 m/s
iako se proizvode iare i do 4 m/s.
Poeljno je da sjedite bude iroko 0,4 m, od tla podignuto najmanje 0,9 m, na
meusobnom rastojanju od zida ili predmeta od 0,3 do 0,75m.
Zavisno od brzine kretanja ueta, odreuje se rastojanje
sjedita sa ljudima. Uobiajeno ovo rastojanje od 10 m za brzinu do

14

1,8 m/s. Kapacitet iare za prevoz ljudi odreuje se iz potreba i on se dobija u projektnom
zadatku, a pri tome su odluujui slijedei faktori:

a. vrste prevoza koje treba razmotriti kroz:

mogunost pouzdane primjene,
mogunostinvesticione izgradnje ili nabavke,
tehniko ekonomske i tehnoloke aspekte,
b. tehniko tehnoloke varijante:
prevoz ljudi izmeu dva odredita,
prevoz grupni ili pojedinani ili u kontinuitetu,
prevoz ljudi sa presjedanjem,
kombinovani kontinuirano grupni sa presjedanjem.
c. mjere tehnike sigurnosti sistema prevoza.

Kako je kapacitet grupnog prevoza odreen to je vrijeme za njegovo izvrenje:

L
sec
V

gdje su:

L - duina puta prevoza (m) i

V - brzina kretanja ueta iare (m/s)

Kapacitet pojedinanog i grupnog prevoza odreuje se na slijedei nain:

Ukupno vrijeme prevoza ljudi:
T

L
Nt (sec),
V

gdje su pored navedenih veliina:

N - broj ljudi koje prevozimo,

t - vremenski interval sjedanja ljudi na sjedita iare.

asovni kapacitet prevoza ljudi iarom:

15

Qh

3600
T N L NV

(ljudi/h).

1.11. Kontrola i odravanje iara

Da bi postrojenje udovoljilo namjenjenoj svrsi mora uvijek biti u ispravnom i pouzdanom
stanju i pravilno koriteno. Bez obzira na tehnike mogunosti daljinskog ili automatskog,
programiranog voenja iare ili drugog prevoznog sredstva, treba se uvijek pridravati propisa i
tehnikih upustava proizvoaa. Obavezno je postavljanje kvalifikovnog i u svakom pogledu
sposobnog rukovaoca kao i nadzornika prevoza ljudi.
Tehniki rukovodilac programa duan je donijeti upustva prema specifinim prilikama i
stanju postrojenja. Du trase iare potrebno je instalirati telefonsku ili drugu signalnu
instalaciju. iare se koriste i za prevoz rudara u jamske pogone rudnika.

Shematski izgled iare za prevoz radnika u jame dat je na slikama 16.

Slika 16. Shematski izgled iare za prevoz ljudi u horizontalnim i blago nagnutim prostorijama

Dispozicija jamske iare za prevoz radnika sa ulaznom i izlaznom stanicom dat je na

slici 17.

16

Slika 17. Jamska iara sa pogonskom i povratnom stanicom i izgledom platformi

17

ZAKLJUAK
Iz predhodnog izlaganja moze se zakljuiti da su iare dobar izbor transportnog sredstva koja se
ogleda u mnogim dobrim karakteristikama. Primjenjuju se za prevoz rasutih tereta kao uglja,
ruda, lomljenog kamena, pijeska, ljunka, zatim u umarstvu za transport drveta, trupaca i sl.
Veliku primjenu imaju u transportu ljudi na skijaliima, teko dostupnim mjestima, gdje su skoro
nezamjenjive. Predstavljaju jedan od najekonominijih transportnih sredstava, jer im je cijena
izrade veoma jeftina. Prema konstrukciji smo ih podijelili na iare s jednim, i dva ueta. Prema
namjeni moemo ih podijeliti na iare za prijevoz rasutih materijala u rudarstvu i
graevinarstvu, iare za prijevoz kabastih materijala u umarstvu pri sjei drveta kao i iare za
prijevoz ludi na sportskim terenima, izletitima, za prijevoz radnika u jamskim prostorijama
rudnika i sl. Odlikuju se jeftinom konstrukcijom, jednostavnom montaom, jednostavne su za
rukovanje i odravanje, a posjeduju i mogunost da se napravi odreen stupanj automatizacije
rada i kontrole.

18

Literatura
Dr. Ahmi R. Abdulah , dipl.ing. Pretovarna i transportna mehanizacija,
Univerzitetska knjiga, Sarajevo, mart, 1996.god.
INTERNET:
http://www.lotos-croatia.com/files/image/Katschberg-04.jpg
http://hr.wikipedia.org/wiki/%C5%BDi%C4%8Dara
http://webcache.googleusercontent.com/search?
q=cache:LRrnDXcsG2wJ:fsk3.weebly.com/uploads/3/5/4/2/3542759/prorau
ni_i_projektovanje_iara-_kurti_lejla.doc+zatezanje+u%C5%BEeta+na+papu
%C4%8Dama&cd=1&hl=hr&ct=clnk&gl=ba
http://www.mmveriga.co.rs/katalog/celicna-uzad/celicna-uzad.pdf
http://www.bridon.com/live/us/technical/lift%20rope%20inspection.pdf

SADRAJ
19

Uvod................................................................................................................2
iare sa jednim uetom..................................................................................2
iare sa dva ueta..........................................................................................5
Zatezanje ueta na papuama..........................................................................6
Proraun ugiba noseih uadi iare...............................................................7
Projektovanje iara........................................................................................9
elina uad za iare...................................................................................10
Proraun iara..............................................................................................10
Proraun noseeg ueta i njegovog kontratega.............................................11
Proraun vunog ueta, snage motora i kontratega iare sa dva ueta........12
Projektovanje iara za prevoz ljudi............................................................15
Kontrola i odravanje iara.........................................................................16
Zakljuak.......................................................................................................18
Literatura.......................................................................................................19
Sadraj...........................................................................................................20

20