Professional Documents
Culture Documents
TLOnThiThS QUANTRIHOC
TLOnThiThS QUANTRIHOC
TLOnThiThS QUANTRIHOC
QUN TR HC
Bin son: TS. Trng Quang Dng
MC LC
MC LC ............................................................................................................................................................................... 2
HNG DN .......................................................................................................................................................................8
BI 1: I CNG V QUN TR HC ......................................................................... 1
4.1 KHI NIM, VAI TR, NGUYN TC CA CHC NNG T CHC ...................................................... 55
4.1.1 Khi nim chc nng t chc......................................................... 55
4.1.2 Vai tr ca chc nng t chc ....................................................... 56
4.1.3 Nguyn tc c bn ca t chc qun tr .......................................... 56
4.2 MT S VN KHOA HC TRONG CNG TC T CHC ................................................................... 56
4.2.1 Phn cng lao ng ..................................................................... 56
HNG DN
M T MN HC
Qun tr hc l mt trong nhng mn hc tin quyt nhm cung cp kin thc c
bn v qun tr mt t chc. Do tm quan trng ca qun tr nn kin thc v qun
tr ngy cng c ch trng o to trong cc trng i hc, khng ch cho khi
ngnh kinh t v cn cho cc sinh vin cc chuyn ngnh khc. Tuy nhin, cng v
vai tr quan trng ca qun tr nn thi gian gn y th gii xut hin rt nhiu
cng trnh nghin cu vi nhiu cch tip cn khc nhau gii thch cc vn qun
tr. iu ny lm cho khoa hc v qun tr tr nn phc tp.
Vi mc tiu cung cp cho sinh vin h i hc v cao ng nhng kin thc cn
bn v qun tr mt t chc, chng ti bin son gio trnh ny nhm h thng cc
kin thc c bn ca qun tr hc di dng n gin v d hiu gip sinh vin
nm c d dng nht nhng ni dung ch yu ca qun tr hc. Sau ny, trong
sut qu trnh lm vic ca mnh, mi sinh vin s c nhiu c hi tm hiu thm
nhng vn phc tp ca qun tr hc v ng dng chng trong cc tnh hung
qun tr sao cho c hiu qu nht.
NI DUNG MN HC
PHNG PHP NH GI MN HC
Mn hc c nh gi gm:
BI 1: I CNG V QUN TR HC
BI 1: I CNG V
QUN TR HC
Sau khi nghin cu bi ny, bn s hiu:
-
BI 1: I CNG V QUN TR HC
Ngy nay, v ni dung, thut ng qun tr c nhiu cch hiu khc nhau, sau
y l mt vi cch hiu:
-
Qun tr l qu trnh hoch nh, t chc, iu khin v kim sot cng vic v
nhng n lc ca con ngi, ng thi vn dng mt cch c hiu qu mi ti
nguyn, hon thnh cc mc tiu nh.
T cc khi nim trn, chng ta c th a ra mt s nhn xt:
- Phng thc qun tr: l cc hot ng c bn hay l nhng chc nng
BI 1: I CNG V QUN TR HC
Nhng hot ng khin hai ngi cng cho mt chic thuyn i v mt hng chnh
l nhng hot ng qun tr.
- T chc: l mt thc th c mc ch ring, c nhng thnh vin v c mt
c cu c tnh h thng (v d nh: doanh nghip, trng hc, bnh vin). Tt c
cc t chc u c ba c tnh chung:
+ T chc phi c mc ch: l mc tiu hay h thng cc mc tiu. Mc
tiu l nhng kt qu mong i s t c sau mt thi gian nht nh.
+ T chc phi gm nhiu thnh vin, nhiu b phn cu thnh, t chc khng
th l mt ngi, mt c nhn no .
+ T chc phi c mt c cu mang tnh h thng: C ngha l t chc phi c
s sp xp, phn cng lao ng, quy nh quyn hn v trch nhim ca tng c
nhn, b phn nhm thc hin cc mc tiu chung cho c t chc ca mnh.
- Hiu qu qun tr: c th ni rng, ch khi no quan tm n hiu qu th
con ngi mi quan tm n hot ng qun tr. Ni cch khc, l do tn ti ca hot
ng qun tr chnh l v mun c hiu qu.
C nhiu cch hiu v hiu qu. Theo cch hiu thng thng nht, hiu qu
l t l so snh gia kt qu t c vi mc tiu t ra. Hiu qu cao c ngha l
t c mc tiu vi chi ph thp nht. Nu nh ngi no chp nhn t c
mc tiu bng bt k gi no th c l khng cn n qun tr. Qun tr phi nhm
n vic thc hin mc tiu vi hiu qu cao.
Hot ng qun tr trong n v kinh doanh v n v hnh chnh c nhng khc
bit nht nh v mc tiu. i vi cc n v kinh doanh, thng li nhun c
dng o lng thnh qu. Cn i vi cc n v hnh chnh, cc t chc phi li
nhun th thnh qu hot ng thng c xem xt ty theo mc tiu, s mnh ca
n v .
BI 1: I CNG V QUN TR HC
Qun tr cn s dng cc phng php, k thut qun tr. l nhng cch thc
v phng php thc hin cc cng vic nh: k thut thit lp chin lc, k
thut thit k c cu t chc, k thut kim tra
phng php, k thut qun tr trn c s bit cch gii quyt cc vn qun
tr. Tuy nhin, vic vn dng khoa hc qun tr vo thc tin i hi phi tnh n
mt s yu t khc trong tng hon cnh c th, hay qun tr cn i hi tnh ngh
thut.
BI 1: I CNG V QUN TR HC
Ngh thut s dng ngi: Ni v thut dng ngi, Khng T c dy: Dng
nhn nh dng mc. Mi con ngi u c nhng u, nhc im khc nhau, nu
bit s dng th ngi no cng u c ch, h s cng hin nhiu nht cho t
chc, cho x hi, cho cng ng m h ang sinh sng. iu , i hi nh qun
tr phi am hiu c im tm l ca tng ngi, nn s dng h vo vic g,
u l ph hp nht. C nh vy, mi c nhn mi c iu kin, c hi pht huy
ht kh nng ca mnh, cng hin nhiu nht cho tp th.
Ngh thut gio dc con ngi: gio dc con ngi, thng thng ngi ta s
dng cc hnh thc: khen, ch, thuyt phc, t ph bnh v ph bnh, khen thng
v k lut. Vi ai, nn p dng hnh thc no, bin php g, mc cao hay
thp, v c tin hnh u, khi no u l nhng vn mang tnh ngh thut.
Cng mt vn nhng mi i tng khc nhau c khi phi gii quyt khc
nhau. Nu p dng khng ph hp chng nhng khng gip cho con ngi pht
trin theo chiu hng tch cc m tri li s lm tng thm tnh tiu cc trong t
tng ln hnh vi ca h.
BI 1: I CNG V QUN TR HC
1.3.2 Nh qun tr
Trong mt t chc phi c nhng ngi lm cc cng vic c th v nhng
ngi iu hnh nhng ngi lm cc cng vic c th . Ni mt cch chung nht
c th phn chia lm hai loi:
- Ngi tha hnh: l nhng ngi trc tip thc hin cng vic no v
khng c trch nhim trng coi cng vic ca ngi khc, chng hn nh cng nhn
trong doanh nghip, u bp trong nh hng Cp trn ca h chnh l cc nh qun
tr trc tip.
- Nh qun tr: l ngi ch huy, c mt chc danh nht nh trong h thng
qun tr v c trch nhim nh hng, t chc, iu khin v kim sot hot ng
BI 1: I CNG V QUN TR HC
BI 1: I CNG V QUN TR HC
Nh QT
cp cao
Cp chin lc
Nh QT cp
Cp k thut
trung gian
Nh QT cp c s
Cp tc nghip
Nhn vin
BI 1: I CNG V QUN TR HC
K nng t duy (k nng bao qut): l kh nng nhn thy bc tranh tng th,
nhng vn phc tp ca ton b t chc v bit cch lm cho cc b phn
trong t chc gn b vi nhau. Nhng nh qun tr c k nng t duy lun nhn
thy c tt c cc hot ng v cc mi quan h gia cc hot ng y. Chng
hn, khi gii quyt mt vn no , nh qun tr khng ch xem xt vn
mt cch c lp m cn tnh n mi lin h ca vn vi nhng vn
khc. K nng t duy l k nng rt quan trng i vi nh qun tr cp cao. Cc
chin lc, k hoch, chnh sch v quyt nh ca nh qun tr cp cao thng
ph thuc vo t duy chin lc ca h.
Cc nh qun tr phi c y c ba k nng chung ni trn, nhng tm quan
trng ca mi loi k nng s thay i theo tng cp bc qun tr trong t chc.
Ni chung, k nng k thut gim dn s quan trng khi nh qun tr ln cao dn
trong h thng cp bc. cp cng cao, cc nh qun tr cn phi c nhiu k
nng t duy hn. K nng nhn s cn thit i vi nh qun tr mi cp v nh
qun tr no cng phi lm vic vi con ngi.
K nng bao qut: Kh nng qun xuyn ton b t chc v hp nht cc b
phn trong h thng.
K nng nhn s: Kh nng ng vin, truyn t
thng tin v hiu nhng ngi khc.
K nng k thut:
vic.
Nh qun tr
c s
Nh qun tr
trung gian
Nh qun tr
cp cao
10
BI 1: I CNG V QUN TR HC
k nng c th. Chng hn k nng t duy biu hin thnh cc k nng nh k nng
thit lp tm nhn, thit lp mc tiu, thit k c cu t chc, tng hp, khi qut
ha. K nng nhn s biu hin thnh cc k nng nh k nng truyn t, k nng
lng nghe, k nng gii quyt mu thun ni b, k nng ng vin, khuyn khch
nhn vin.
BI 1: I CNG V QUN TR HC
11
cng vic c giao ca t chc. Vai tr lin lc thng chim kh nhiu thi gian
ca nh qun tr.
- Nhm vai tr thng tin:
+ Vai tr tip nhn v thu thp thng tin lin quan n t chc. Vai tr ny i hi
nh qun tr phi bit cch xy dng h thng thng tin ni b, phi thng xuyn
xem xt, phn tch mi trng nhm xc nh nhng c hi cng nh nhng mi
e da i vi t chc. Vai tr ny c thc hin thng qua vic nghe bo co,
c sch bo, vn bn hoc qua trao i tip xc vi mi ngi... Nhng mi quan
h giao tip chnh thc v khng chnh thc c xy dng trong vai tr lin lc
thng c ch cho vai tr ny.
+ Vai tr ph bin thng tin. Sau khi quyt nh mt vn no , nh qun tr cn
ph bin quyt nh n cc b phn, cc thnh vin c lin quan trong t chc,
thm ch ph bin n cho nhng ngi ng cp hay cp trn ca mnh lm cho
mi ngi cng c chia s thng tin gp phn hon thnh mc tiu chung
ca t chc.
+ Vai tr cung cp thng tin cho bn ngoi. Nh qun tr thay mt cho t chc ca
mnh cung cp cc thng tin cho bn ngoi gii thch, bo v hay tranh th mt
s ng tnh, ng h no .
- Nhm vai tr quyt nh
+ Vai tr doanh nhn (ngi ch tr). Cc c nhn trong t chc u c th
xut nhng sng kin to ra nhng chuyn bin tt trong t chc, nhng do phm
vi cng vic hn ch v khng thng tin nn h thng ch xut cc sng kin
lin quan n cng vic ca mnh. Nh qun tr c nhiu thng tin, tm nhn bao qut
hn nn c th a ra cc xut quan trng, to nn thay i ln. Chng hn nh
qun tr xut p dng phng php qun tr mi nhm gia tng doanh s, li
nhun, th phn ca t chc. y l vai tr phn nh vic nh qun tr tm mi cch
ci tin t chc nhm lm cho hot ng ca t chc ngy cng c hiu qu.
+ Vai tr gii quyt xo trn. Nh qun tr a ra cc quyt nh hay thi hnh
bin php chn chnh nhm i ph vi nhng bin c bt ng k c khch quan v
ch quan trong hay ngoi t chc. Bt c mt t chc no cng c nhng trng
12
BI 1: I CNG V QUN TR HC
Chc nng hoch nh: l chc nng u tin trong qu trnh qun tr. Hot
ng ny bao gm vic xc nh r h thng mc tiu ca t chc, xy dng v
BI 1: I CNG V QUN TR HC
13
Chc nng iu khin: l chc nng thc hin s kch thch, ng vin, ch huy,
phi hp con ngi, thc hin cc mc tiu qun tr v gii quyt cc xung t
trong tp th nhm a t chc i theo ng qu o d kin ca t chc.
Chc nng kim sot: m bo cng vic thc hin nh k hoch d kin,
nh qun tr cn theo di xem t chc ca mnh hot ng nh th no, bao gm
vic theo di ton b hot ng cu cc thnh vin, b phn v c t chc. Hot
ng kim sot thng l vic thu thp thng tin v kt qu thc hin thc t, so
snh kt qu thc hin thc t vi cc mc tiu t ra v tin hnh cc iu
chnh nu c sai lch, nhm a t chc i ng qu o n mc tiu.
Nhng chc nng nu trn l ph bin i vi mi nh qun tr mi cp bc
trong mi t chc. Tuy nhin, c s khc bit v s phn phi thi gian cho cc chc
nng qun tr gia cc cp qun tr. Theo nghin cu ca Mahoney, nh qun tr cp
cao dnh 64% thi gian cho cng tc hoch nh v t chc, trong lc nh qun tr
trung cp ch dnh 51% thi gian cho cng tc ny v nh qun tr cp thp ch dnh
39%.
HOCH
NH
IU
KIM
CHC
KHIN
SOT
CP THP
15%
24%
51%
10%
CP TRUNG
18%
33%
36%
13%
CP CAO
28%
36%
22%
14%
14
BI 1: I CNG V QUN TR HC
T s liu trong bng trn cho thy, trong cng mt t chc, nh qun tr cp
cao dng nhiu thi gian hoch nh, phi hp hn i vi hai chc nng iu
khin - kim sot v ngc li vi nh qun tr cp thp.
TM TT
Qun tr l hot ng cn thit phi c thc hin khi con ngi kt hp vi
nhau trong t chc nhm thc hin nhng mc tiu chung vi hiu qu cao.
Qun tr l hot ng hng n mc tiu trn c s s dng ngun lc, con
ngi ng vai tr rt quan trng trong qun tr v hot ng qun tr thng b nh
hng bi tc ng ca mi trng.
Nh qun tr l ngi nm gi v tr c bit, c giao quyn iu khin con
ngi v chu trch nhim v kt qu hot ng trong t chc tng ng vi cp bc
ca mnh. Trong mt t chc,nh qun tr thng c phn chia thnh 3 cp bc
qun tr: cp cao, cp gia, cp thp.
Nh qun tr phi m nhn nhiu vai tr khc nhau. Da vo tnh cht chung,
cc nh khoa hc tp hp thnh 10 vai tr v chia lm 3 nhm: Vai tr quan h vi
con ngi, vai tr thng tin v vai tr quyt nh. thc hin c cc vai tr ca
mnh, cc nh qun tr phi c nhng k nng cn thit: k nng t duy, k nng
nhn s v k nng k thut. Mc i hi v tng loi k nng ny thay i theo
cp bc ca nh qun tr.
Bn cnh , qu trnh qun tr ca nh qun tr lin quan n vic thc thi 4
chc nng c bn l hoch nh, t chc, iu khin v kim sot vi mc tp
trung ca nh qun tr v cc chc nng ny cng thay i theo cp bc ca nh
qun tr.
thnh cng, nh qun tr trc ht phi s dng cc thnh tu ca khoa hc
qun tr hng n t duy h thng v cc vn pht sinh, c cc phng php
khoa hc gii quyt vn v sau vn dng chng mt cch ngh thut trong
thc tin.
BI 1: I CNG V QUN TR HC
15
CU HI N TP
1. Phn tch khi nim qun tr.
2. Phn tch i tng ca qun tr. Qun tr l hot ng kh hay d.
3. Cho bit s khc bit gia cng vic qun tr mt doanh nghip v mt t
chc phi li nhun.
4. Cng vic ca mt nh qun tr thay i nh th no theo cp bc qun tr.
5. K nng ca nh qun tr thay i nh th no theo cp bc qun tr.
6. Phn tch cc vai tr ca nh qun tr.
7. Khoa hc qun tr hay ngh thut qun tr cn cho nh qun tr hn.
16
BI 2: MI TRNG HOT
NG CA T CHC
Sau khi nghin cu chng ny, bn s hiu:
-
Cc yu t mi trng tc ng n t chc;
17
18
19
20
3. Mi trng vn ho - x hi
Mi trng vn ho - x hi bao gm nhng chun mc v gi tr m nhng
chun mc v gi tr ny c chp nhn v tn trng bi mt x hi hoc mt nn
vn ho c th. Cc kha cnh hnh thnh mi trng vn ho - x hi c nh hng
mnh m ti cc hot ng ca t chc bao gm: Nhng quan nim v o c,
thm m, v li sng, v ngh nghip; Nhng phong tc tp qun, truyn thng;
Nhng quan tm v u tin ca x hi; Trnh nhn thc, hc vn chung ca x
hi...
Phm vi tc ng ca cc yu t vn ho - x hi thng rt rng v n xc
nh cch thc ngi ta sng lm vic, sn xut v hnh vi tiu th cc sn phm v
dch v. Nh vy nhng hiu bit v mt vn ho - x hi s l nhng c s rt quan
trng cho cc nh qun tr trong qu trnh xc nh nhng c hi, nguy c ca t
chc. Chng hn nh yu t cng chng thch hng ngoi hn hng ni c th l
mt nguy c cho mt s doanh nghip. Cc t chc hot ng trn nhiu quc gia
khc nhau c th b tc ng ca yu t vn ho - x hi v buc phi thc hin
nhng chin lc thch ng vi tng quc gia.
4. Mi trng dn s
Mi trng dn s cng vi mi trng kinh t l nhng yu t rt quan trng
trong mi trng v m. Nhng kha cnh cn quan tm ca mi trng dn s bao
gm: Tng s dn ca x hi, t l tng ca dn s; Kt cu v xu hng thay i
ca dn s v tui tc, gii tnh, dn tc, ngh nghip, v phn phi thu nhp; Tui
th v t l sinh t nhin; Cc xu hng dch chuyn dn s gia cc vng...
Nhng thay i trong mi trng dn s s tc ng trc tip n s thay i
ca mi trng kinh t v x hi v nh hng n hot ng kinh doanh ca t
chc. Nhng thng tin ca mi trng dn s cng cung cp nhng d liu quan
trng cho cc nh qun tr trong vic hoch nh chin lc sn phm, chin lc th
trng, chin lc tip th, phn phi, qung co, ngun nhn lc... C th tm lc
tc ng ca mi trng dn s n hot ng ca t chc trn hai kha cnh chnh
l: cu th trng (quy m tiu dng) v ngun nhn lc u vo cho t chc.
21
5. Mi trng t nhin
iu kin t nhin bao gm v tr a l, kh hu, cnh quan thin nhin, t
ai, sng bin, cc ngun ti nguyn khong sn trong lng t, ti nguyn rng
bin, s trong sch ca mi trng nc v khng kh...Cc iu kin t nhin lun
lun l mt yu t quan trng trong cuc sng ca con ngi, mt khc n cng l
mt yu t u vo ht sc quan trng ca nhiu ngnh kinh t nh: Nng nghip,
cng nghip khai khong, du lch, vn ti... Trong rt nhiu trng hp, cc iu kin
t nhin tr thnh mt yu t rt quan trng hnh thnh li th cnh tranh ca cc
sn phm v dch v.
6. Mi trng cng ngh
y l mt trong nhng yu t rt nng ng, cha ng nhiu c hi v e
do i vi cc t chc. Nhng vn cn quan tm phn tch: Xu hng pht trin
cng ngh, tc pht trin cng ngh mi, sn phm mi; Kh nng chuyn giao
cng ngh, chnh sch h tr cng ngh ca chnh ph nc xut khu
Nhng p lc v e do t mi trng cng ngh i vi cc t chc c th bao
gm cc yu t sau: 1) Xut hin v tng cng u th cnh tranh ca cc sn phm
thay th, e do cc sn phm truyn thng ca ngnh hin hu; 2) Cng ngh hin
hu b li thi v to ra p lc i hi cc t chc phi i mi cng ngh tng
cng kh nng cnh tranh; 3) To iu kin thun li cho nhng ngi xm nhp
mi v lm tng thm p lc e do cc t chc hin hu trong ngnh; 4) Vng i
cng ngh c xu hng rt ngn li, iu ny cng lm tng thm p lc phi rt
ngn thi gian khu hao so vi trc.
Bn cnh , nhng c hi c th n t mi trng cng ngh i vi cc t
chc c th bao gm cc yu t: 1) C iu kin tip cn vi cng ngh mi to iu
kin sn xut sn phm r hn vi cht lng cao hn, lm cho sn phm c kh
nng cnh tranh tt hn, c th to ra nhng th trng mi hn cho cc sn phm
v dch v ca t chc; 2) S ra i ca cng ngh mi v kh nng chuyn giao
cng ngh mi ny vo cc ngnh khc c th to ra nhng c hi rt quan trng
pht trin sn xut v hon thin sn phm cc ngnh; 3) To iu kin tip cn
nhanh vi thng tin nhanh hn
22
NHNG
NH CUNG
CP
Th mc c ca
cc nh cung cp
CC I TH HIN
HU
Th mc c
ca ngi mua
Tranh ua gia
cc i th cnh tranh
hin hu
Mi e da ca sn
phm thay th
CC SN PHM
THAY TH
NHNG
NGI
MUA
23
24
Kh nng tip cn vi knh phn phi: Vic thuyt phc cc h thng phn
phi lm vic vi nhng i th trn th trng phn phi sn phm cho
mnh l iu ht sc kh khn, thng i hi nhng bin php gim gi,
chia s chi ph v qung co Tt c cc bin php ny s lm cho li nhun
gim. i khi cc ro cn kiu ny cao n ni cc i th mi xm nhp
phi xy dng mt h thng phn phi hon ton mi, vic lm ny tn km
nhiu thi gian v chi ph.
25
Khi cc ro cn ra khi ngnh cao, cc t chc thua trong cuc cnh tranh s
khng mun rt lui. Hn th na, mt khi h buc phi li, cng vi nhng yu km
ca mnh, h phi dng n nhng chin thut mang tnh cc oan. Kt qu l mc
li nhun ca ton ngnh vn tip tc gim.
D cc ro cn xm nhp hay rt lui l khc nhau, th mc ca chng cng
l mt mt quan trng trong vic phn tch hot ng ca ngnh. Thng thng cc
ro cn xm nhp v rt lui u c lin quan n nhau. Xt trng hp c n
gin ho khi cc ro cn xm nhp v rt lui hoc l cao hoc l thp (Hnh 2.2).
RO CN XM NHP
Cao
Cao
Thp
Li nhun thp,
LUI
RO CN RT
Thp
Li nhun thp, n nh
mo him
Li nhun cao,
Li nhun cao, n nh
mo him
26
27
28
+ Ngi mua khng phi l khch hnh ln: nh hng ca ngi mua ti nh
cung cp l rt nh b v c th ni l khng c ting ni.
+ Sn phm khc bit v tn km cho ngi mua khi chuyn sang ngun
khc.
+ Khi cc nh cung ng e do hi nhp v pha trc: Khi nh cung ng e
do kim sot lun c pha u ra ca h thng qua u t m rng hoc mua t
ngi mua.
+ T chc khng c kh nng nhy vo ngnh kinh doanh ca ngi cung cp:
khng to c p lc vi ngi cung cp.
Mt s im khc bit c rt ra gia hai cp mi trng v m v vi m
m cc nh qun tr cn ch c th hin qua cc tiu thc nh: Phm vi, tnh
cht tc ng, tc thay i, mc phc tp v nh hng n cp chin lc
(Bng 2.1).
Tiu thc
Phm vi
Tnh cht
Mi trng v m
Mi trng vi m
Trc tip
Chm v c tc dng lu di
Rt nhanh v nng ng
tc ng
Tc thay i
29
nghin cu mi trng kinh doanh quc t c t ra khc nhau tu theo tng loi
t chc.
- i vi cc t chc ch hot ng th trng trong nc
i vi t chc ch hot ng th trng trong nc, c ngha l cc sn phm
ca cc t chc ny ch tiu th th trng ni a vn c t nht vn c hai l do
cn phi nghin cu mi trng quc t.
+ Do tnh ph thuc ln nhau v nhiu mt gia cc quc gia trong cng ng
th gii ngy cng r rt. V vy, nhng s thay i ca mi trng kinh doanh quc
t chc chn s tc ng lm thay i cc iu kin mi trng v m v cnh tranh
trong nc. iu ny cho thy rng mun d bo mi trng kinh doanh trong nc
mt cch chnh xc, cc nh qun tr cn phi xem xt trong mt mc nht nh
nhng thay i ca mi trng quc t c nh hng n mi trng kinh doanh
trong nc.
+ Trong nhiu trng hp mc d cc t chc khng trc tip quan h vi
thng trng quc t, nhng n c th c quan h gin tip phi u vo hoc
phi u ra thng qua vic mua, bn mt loi vt t thit b no qua mt t chc
khc trong nc.
Ngoi ra cc t chc hot ng trong nc khng ch quan tm s tc ng ca
mi trng quc t n cc iu kin ca mi trng v m trong nc m cn phi
tnh n c nhng tc ng ca n i vi mi trng cnh tranh. iu c ngha l
cc yu t ca mi trng cnh tranh nh khch hng, nh cung cp, i th cnh
tranh, cc sn phm thay th cn phi m rng ra trong phm vi quc t, khng nn
gii hn nhng iu kin trong nc.
- i vi cc t chc hot ng trn thng trng quc t
Cc t chc hot ng trn thng trng nc ngoi cn phi nghin cu iu
kin mi trng ca nc s ti. Vic phn tch mi trng quc t cng ging nh
phn tch mi trng bn ngoi song c xem xt trong bi cnh ton cu. Khi phn
tch mi trng nc s ti th mi trng chnh tr - php lut v mi trng vn ho
cn c s quan tm thch ng v n c th c nhng im rt khc bit so vi mi
trng nc ch nh.
30
31
32
33
34
35
chuyn gi tr. Nhng chi tiu lin quan n cc hot ng ca c s h tng i khi
c xem nh nhng chi ph qun l c nh. Tuy nhin, cc hot ng ny c th l
ngun ca li th cnh tranh. V d, nhng ngnh cng nghip b quy nh cht ch
bi cc quy nh ca chnh ph dnh rt nhiu thi gian v tin ca cho cc hot ng
lut php v chnh quyn mang ti mt mi trng lut php thun li.
+ Ti chnh k ton: Chc nng ti chnh v k ton ng vai tr quan trng trong
qun l t chc mt cch c hiu qu. Li th cnh tranh c th t c thng qua
nng lc trong vic tng vn t th trng c phiu v cc ngun vay mn, t vic
thit lp ngn sch khn ngoan, v t vic hiu bit v thc hin c hiu qu cc h
thng k ton chi ph ph hp. Trong vic qun l danh mc vn u t ca t chc
m n cnh tranh trn nhiu th trng sn phm khc nhau, cc th tc v k ton
chi ph v cc hot ng lp ngn sch vn c s dng ra cc quyt nh v
phn b cc ngun lc cp t chc. Nhng h thng ny cho php cc nh qun tr
thc hin nhng so snh c ngha v hot ng ca cc b phn khc nhau.
+ Cc h thng thng tin
Tt c cc hot ng gi tr c hai thnh t hp thnh l cc thnh t vt cht
v qu trnh x l thng tin. Thnh t vt cht bao gm tt c cc nhim v mang
tnh vt cht cn thit thc hin hot ng. Thnh t qu trnh x l thng tin bao
gm cc hot ng cn thit thu thp, x l, v truyn cc d liu c i hi
thc hin hot ng. Do vy, tt c cc hot ng gi tr b nh hng bi cc h
thng thng tin.
Cc h thng thng tin c th c s dng tng cng li th cnh tranh
ca t chc. Sc mnh m phn ca nhng ngi mua c lm gim bng vic gii
thiu nhng chi ph chuyn i m nhng chi ph ny lm cho khch hng s phi
chu nhiu chi ph hn nu h chuyn sang i th cnh tranh. V d, t chc vt t y
t ln a ra nhng thit b nhp n t hng theo mng v phn mm qun l
tn kho cho cc khch hng ca h. Nng lc li nhun trong ngnh ngn hng ch
yu c xc nh bi nng lc trong vic qun l chi ph ln nht ca n, l gi
vn bng vic s dng h thng thng tin tinh vi cho vic qun l vn u t, rt
nhiu ngn hng t ti mt gi vn trung bnh thp hn. iu ny n lt n s
lm gim sc mnh ca cc nh cung cp cc ngun vn.
36
37
San bng: San u nh hng ca mi trng. Chng hn, trong ngnh bu chnh
vin thng, quy nh gi cc cao vo cc gi cao im v gi cc thp vo cc
thi im thp im nh v khuya, gn sng.
38
-
Qua trung gian: S dng c nhn v, hoc t chc khc gip t kt qa thun
li. Chng hn tranh th s ng h ca bo ch, chnh quyn
TM TT
Mi trng ca mt t chc l tng hp cc yu t t bn trong cng nh t
bn ngoi t chc c nh hng trc tip hoc gin tip n hot ng v kt qu
hot ng ca t chc.
Mi trng chia thnh 2 cp l mi trung bn ngoi v mi trng bn
trong. Mi trng bn ngoi c chia thnh mi trng v m, mi trng vi m
(mi trng cnh tranh hay mi trng ngnh) v mi trng kinh doanh quc t.
Mi trng v m bao gm cc yu t: mi trng kinh t, chnh tr, x hi, vn
ho, t nhin, dn s v k thut cng ngh.
Mi trng vi m nghin cu 5 yu t to p lc cnh tranh gm: e do ca
nhng ngi mun gia nhp ngnh, cng cnh tranh gia nhng t chc hin
hu trong ngnh, sc mnh m phn ca ngi cung cp, sc mnh m phn ca
ngi mua, e do ca sn phm thay th.
Mi trng kinh doanh quc t xem xt cc yu t nh hng khi mt t chc
c mi lin h vi cc th trng nc ngoi.
Mi trng bn trong tc mi trng ni b nghin cu v dy chuyn gi tr
vi nhng hot ng c gn trc tip v h tr vi cc sn phm hoc dch v ca
t chc.
Cc hot ng trc tip ny bao gm cc hot ng u vo, vn hnh, cc
hot ng u ra, marketing v bn hng, v dch v.
Cc hot ng h tr gm cc hot ng lin quan n qun tr ngun nhn
lc, pht trin cng ngh, thu mua, v cu trc h tng ca t chc.
Vic nghin cu mi trng bn ngoi gip cho chng ta nhn thc v nhng
c hi v e da c th gp phi cng nh nh hnh v th cnh tranh trong qu trnh
39
CU HI N TP
1. Mi trng ca t chc l g. Phn bit mi trng vi m v v m.
2. Ti sao vic phn tch mi trng li quan trng i vi nh qan tr?
3. Nu s tc ng ca mi trng n n v anh ch cng tc (hay quan tm).
Nu gii php nhm hn ch nguy c v tn dng c c hi ca mi trng em
n cho n v
4. Phn tch tc ng ca cc yu t thuc mi trng v m ln t chc.
5. Phn tch tc ng ca cc yu t thuc mi trng vi m ln t chc.
6. Phn tch cc bin php qun tr mi trng.
40
41
3.1.2 Tc dng
Trong iu kin mi trng lun bin ng, ni b cc t chc lun cha ng
nhng ri ro tim n, thch nghi vi nhng bin ng ca mi trng cng nh ti
thiu ha nhng ri ro bn trong trc ht nh qun tr cn s dng n chc nng
hoch nh v n em li cho t chc bn li ch (tc dng) sau y:
- Nhn din cc thi c (c hi) kinh doanh trong tng lai.
- C k hoch n trnh hoc ti thiu ha cc nguy c, kh khn.
- Trin khai kp thi cc chng trnh hnh ng, c ngha l to tnh ch ng
trong thc hin.
- To iu kin thun li cho cng tc kim tra c d dng, thun li.
Hoch nh tc nghip
Cp hoch nh
Nh qun tr cp cao
Nh qun tr cp di
Thi hn
Vi nm tr ln
Phm vi
Mc tiu
Mc tiu di hn
Mc tiu ngn hn
42
Qu trnh hoch nh
. D bo
. Ngn sch
Cc mc tiu
Cc bin php
Cc ngun
ti nguyn
Cc kt qu thc hin
43
44
tiu . V d: doanh nghip X ra ch tiu: phn u gim chi ph hnh chnh trong
nm ti. y l mc tiu khng c th v n khng nh lng ha c kt qu cui
cng.
+ Mc tiu phi c th t c (Achievable). Ni chung mc tiu ra yu cu
phi c s phn u nht nh mi c th thc hin c. Tuy nhin nu t mc tiu
cao qu th s khng c kh nng t c. Mun bit mc tiu ra c thc t hay
khng cn phi tin hnh phn tch v d bo mt s d kin v mi trng.
+ Mc tiu phi nht qun (Relevant). C ngha l vic thc hin mc tiu ny
khng cn tr vic thc hin mc tiu khc.
+ Mc tiu phi ch r thi gian thc hin (Time). Tc l phi ch r gii hn thc
him mc tiu trong khong thi gian no.
45
3.2.3 Cc ngun lc
Cc ngun lc lun c gii hn trong khi mong mun ca t chc li c nhiu
nn cc ngun lc phi c phn b sao cho vic thc hin mc tiu t hiu qu
cao nht. C th l t chc cn lp d ton cc ngun lc cho tng k hoch quan
trng. Vic ny c th thc hin theo nhiu cch khc nhau, chng hn nh tp trung
cc ngun lc vo mt s t mc tiu thay v dn tri cho nhiu mc tiu. Tuy nhin
cn lu rng cc ngun lc l nhng hn ch i vi cc bin php. V d: tng chi
ph cho vic pht trin 3 sn phm mi ti a l 1 t ng. K hoch phi xc nh
cc loi v s lng ngun lc cn thit cng nh cc ngun lc tim n v cch thc
phn b cc ngun lc . Vic xc nh r nhng hn ch ca ngun lc cng bao
gm c vic lp d ton ngn sch.
46
Thnh phn
Cc cu hi
hoch nh
Cc mc tiu
Cc bin php
Cc ngun lc
Thc hin
47
48
49
Lit
nhng
Lit k cc c hi O
Lit k cc nguy c T
CHIN LC SO:
CHIN LC ST:
S dng cc im mnh
Tn dng cc im mnh ti
tn dng c hi
V d, ti chnh mnh v
im
thiu ha cc nguy c
V d, mnh v h thng phn phi
nhng
hn ch cc im yu
V d, thiu chuyn mn
phm mi vo th trng mi
CHIN LC WT:
Ti thiu ha nhng im yu v
that khi cc nguy c.
V d, cht lng sn phm km v
50
STARS
QUESTION MARK
CAO
CASH COW
THP
S PHT TRIN CA
TH TRNG
5
DOGS
CAO
THP
51
52
Vic m rng th trng trong thi k ny rt thun li. Tuy nhin, vn phi tip tc
b thm chi ph han thin sn phm, nghin cu ci tin, kho st th trng.
- Thi k bo ha: L thi k sn phm ng cc knh phn phi, sn xut
ngng tr. y l thi k thng din ra cnh tranh gay gt. Nn c chnh sch gi c
thp hoc ci tin sn phm, v cht lng sn phm s quyt nh thi k ny.
- Thi k suy thoi: Khi lng tiu th v li nhun gim nghim trng, cn
nh ch sn xut, ct gim mi chi ph chiu th, thc hin chnh sch gi thp tiu
th sn phm, thu hi vn chuyn sang lnh vc kinh doanh khc.
53
TM TT
Hoch nh l qu trnh n nh nhng mc tiu v la chn cch thc tt nht
hon thnh mc tiu. N ch o, lm gim tc ng ca bin i, lm gim lng
ph xung mc thp nht, v t nhng mc tiu kim sot c d dng.
Hoch nh c phn ra thnh nhiu loi ty theo cch tip cn. Nu cn c
vo thi gian, hoch nh s bao gm: hoch nh chin lc v hoch nh tc
nghip. Cn nu cn c theo mc s dng, hoch nh gm hoch nh n dng
v hoch nh thng trc.
Chc nng hoch nh i hi nh qun tr phi a ra cc quyt nh v bn
vn c bn: mc tiu, bin php, ngun lc v vic thc hin. Cc thnh phn ny
c th c xem xt mt cch ring l nhng trn thc t chng gn lin vi nhau.
Cc nh qun tr thng s dng bn phng php d bo tng lai, l:
linh cm, kho st th trng, phn tch chui thi gian v m hnh kinh t lng.
C 3 cng c h tr hoch nh chin lc hu hiu l: ma trn BCG, nhng
khun mu chu k i sng sn phm v ma trn SWOT.
Qun tr c th chn mt trong 4 chin lc: n nh, pht trin, ct gim
tit kim v phi hp. lm cho cng tc hoch nh hiu qu, mi nh qun tr
phi tham gia vo hot ng ny, v phi to c mt mi trng hoch nh thch
hp.
54
CU HI N TP
1. Nu khi nim v tc dng ca chc nng hoch nh.
2. So snh hoch nh tc nghip v hoch nh chin lc.
3. Trnh by qa trnh hoch nh chin lc?
4. Trnh by ngn gn cc cng c hoch ch chin lc.
5. Phn tch SWOT ca n v bn ang cng tc (n v bn quan tm) & xy
dng cc chin lc, chin lc no bn cho l kh thi nht?
6. Trnh by nhng ni dung c bn ca hoch nh tc nghip.
55
Cc nguyn tc c bn ca t chc;
Cc m hnh c cu t chc;
56
57
4.2.2 Tm hn qun tr
Ngi ta thng ni mt t chc m c qu nhiu cp th cng knh. S lng
cc cp li ph thuc vo tm hn qun tr hay l quy m ti u v s lng nhng
ngi b qun l.
Tm hn qun tr (tm hn kim sot) l s lng nhn vin cp di m mt
nh qun tr cp trn c th qun tr c mt cch tt p nht. Tm hn qun tr c
th thay i ty theo ni dung cng vic ca ngi b qun tr l ging hay khc
nhau, n gin hay phc tp. Chng hn, mt t chuyn vin thng thng c t 6
n 10 ngi, 1 t hc sinh c t 10 n 20 em. Nu sn xut dy chuyn vi cng
ngh n gin th tm hn c th tng ln ngha l mt nh qun tr c th gim st
mt s ng cng nhn. Nh vy tm hn qun tr rng s lm gim s cp qun tr
v ngc li.
V d nu doanh nghip c 20 nhn vin v tm hn qun tr l 20 th doanh
nghip ch c 1 qun tr vin. Nu tm hn qun tr l 5 (tc mi nh qun tr ch
qun l c 5 ngi) th doanh nghip cn c thm 4 qun tr vin v thm t nht 1
ngi qun l 4 ngi ny, tc tng thm 1 cp qun tr. V d trn cho thy,
cng mt s lng nhn vin nhng nu tm hn qun tr qun tr rng, doanh
nghip s c t tng trung gian. Vic c t tng trung gian lm cho b my t chc gn
nh. Tuy nhin, tm hn qun tr rng ch thun li khi nh qun tr c nng lc, cp
di c trnh lm vic kh, cng vic t bin ng Tm li, ta c th a ra mt
s nhn xt sau v tm hn qun tr:
- Tm hn qun tr rng s c t tng nc trung gian trong b my t chc,
thng tin ph bin v phn hi trong ni b nhanh chng, t tn km chi ph trong
qun tr.
- Tm hn qun tr hp s c nhiu tng nc trung gian trong b my t chc,
thng tin thng b mo m, bin dng v phi i qua nhiu cp, chi ph qun l ln
do tnh hiu qu thp.
58
mc tiu ca t chc. Tuy nhin, nhng quyn hnh km theo chc v qun tr khng
phi l v hn.
59
60
Vic giao quyn c th b thu hi trong nhng iu kin cn thit. Vic t chc
li thng lin quan vi vic thu hi hoc giao li quyn hn cho mt s ngi nht
nh.
- Mc phn quyn: Ph thuc vo cc iu kin sau:
+ Kch thc, quy m ca t chc: Nu kch thc v quy m ca t chc cng
ln th mc phn quyn trong t chc cng tng. V nhng nh qun tr cao cp ch
c s lng thi gian nht nh v thng tin chi tit b hn ch nn tp quyn s lm
gim st cht lng v tc ra quyt nh. Trong iu kin h phi phn quyn
quyt nh cho cp di cho cc quyt nh c a ra mt cch nhanh chng
hn v nng cao cht lng cc quyt nh.
+ Gi tr ca quyt nh v s quan trng ca nhim v: yu t ny cng
xung cp di cng gim. Mt nhim v hay quyt nh cng quan trng th n cng
t c phn quyn cho cp di thc hin.
+ Vic phn quyn c th c tng ln khi c nhng ngi qun tr cp di
ti gii, c kh nng thc hin quyn lc giao ph v tin cy y quyn cho h.
- Nhng nguyn tc giao quyn
vic giao quyn c hiu qu i hi phi thc hin nhng nguyn tc giao
quyn sau y:
+ Giao quyn theo kt qu mong mun: Vic giao quyn l nhm trang b cho
ngi thc hin mt cng c c kh nng thc hin tt cc mc tiu. Cho nn quyn
lc c giao cho tng ngi qun tr phi tng xng vi mc tiu cn t c v
nhm to cho h quyn ch ng trong quy trnh thc hin.
+ Giao quyn theo chc nng: Mi b phn trong t chc u c nhng chc
nng nht nh cn phi hon thnh. Do giao quyn theo chc nng l cn thit.
Nu coi nh nguyn tc ny s dn n nguy c v s ln ln khng bit ai s phi
lm vic g. Nguyn tc ny bao gm c vic giao quyn v phn chia b phn, mc
d n gin v mt nhn thc nhng phc tp khi vn dng.
+ Nguyn tc bc thang: ni v chui cc quan h quyn hn trc tip t cp
trn xung cp di xuyn sut ton b t chc. Tuyn quyn hn t ngi qun tr
cao nht n mi v tr bn di trong t chc cng r rng th cc v tr chu trch
61
nhim v vic ra cc quyt nh s cng r rng v vic thng tin trong t chc s
cng c hiu qu.
Vic nhn thc y nguyn tc bc thang l cn thit bi v cp di phi
bit c ai giao quyn cho h v nhng vn vut qu phm vi quyn hn ca h
phi c trnh cho ai.
+ Nguyn tc quyn hn theo cp bc: Nhng nguyn tc xc nh quyn hn
theo chc nng v bc thang lm ny sinh nguyn tc quyn hn theo cp bc. Mi
cp t chc nht nh c quyn hn ra quyt nh trong phm vi quyn lc m t
chc phn quyn. Do c th suy ra nguyn tc quyn hn theo cp bc l: vic
duy tr s y quyn nh, i hi rng cc quyt nh trong phm vi quyn hn ca
tng ngi phi c chnh h a ra ch khng c y ln cp trn theo c cu t
chc. V d n kin b y ln trn. Ni cch khc, nhng nh qun tr mi cp
phi ra bt k quyt nh no m h c th phi lm da trn quyn hn c giao
v ch nhng vn h khng th quyt nh c do s hn ch v quyn lc mi
c a ln cp trn. Nh qun tr cp cao phi bo m vic giao quyn hn l r
rng i di cp di v nn trnh s ham mun ra cc quyt nh thay cho cp
di.
+ Nguyn tc thng nht trong mnh lnh: Vic mt ngi c mi quan h
trnh bo ln mt cp trn duy nht cng hon thin bao nhiu th vn mu thun
trong cc ch th s cng t v thc v trch nhim c nhn i vi cc kt qu s
cng ln. Thc t c th mt cp di nhn c s y quyn ca nhiu cp trn.
Trong trng hp ny, quyn hn c giao bi nhiu ngi cho mt ngi rt c th
s dn ti nhng mu thun c quyn hn ln trch nhim. Nguyn tc ny rt c ch
trong vic lm sng t mi quan h gia quyn hn v trch nhim.
+ Nguyn tc v tnh tuyt i trong trch nhim: Do trch nhim l mt ngha
v, khng th giao ph c cho nn chng c cp trn no c th trn trnh trch
nhim v hnh ng ca cc cp di bng cch y quyn. Mt khc, trch nhim
ca cc cp di i vi cp trn ca mnh v vic thc hin nhim v c giao l
tuyt i mt khi h chp nhn s phn cng v nhn quyn thc thi n.
+ Nguyn tc v s tng xng gia quyn hn v trch nhim: Quyn hn l
mt quyn c th tin hnh nhng cng vic c giao v trch nhim l ngha v
62
phi hon thnh chng. V lgic iu dn n vic quyn hn phi tng xng vi
trch nhim. (trch nhim khng th ln hn cng nh nh hn trch nhim nm
trong quyn hn c giao).
- Ngh thut giao quyn
Giao quyn khng ch l mt vn khoa hc m cn l mt ngh thut. N i
hi phi thch hp vi tng tnh hung, iu kin c th v phi t nh vic chuyn
giao quyn lc c kt qu. Ngoi c cu t chc v cc mc tiu, nhim v c giao,
mt yu t quan trng n ngh thut giao quyn l thi c nhn ca nh qun
tr. C th l:
+ Sn sng to cc c hi cho ngi khc: thuc tnh c nhn ny ca nh qun
tr rt cn cho s giao quyn v n c kh nng khuyn khch nhng tng ca
ngi khc. Sn lng gip h v khen ngi ti nng ca h l vic rt quan trng.
Nu thiu nhng thi , c tnh s lm hn ch rt nhiu n qu trnh giao
quyn cho cp di.
+ S sn sng chia s: Mt nh qun tr mun y quyn mt cch c kt qu
trc ht phi sn lng giao quyn ra quyt nh cho cp di. Mt sai lm to ln ca
mt s nh qun tr khi gi cc cp bc cao hn l h vn mun tip tc ra cc
quyt nh cho cc cng v m h ri b.
+ S sn sng cho php ngi khc mc sai lm: Bt k ai cng c th mc sai
lm. Mt cp di c y quyn lm mt iu g th h cng c th mc nhng
sai lm nht nh. iu i hi cp trn phi tnh n v phi bit chp nhn.
+ Sn sng tin cy cp di: Vic giao ph quyn lc i hi mt thi tin cy
ca c hai bn.
+ S sn sng lp ra v s dng s kim tra rng ri: Cp trn s khng giao
quyn cho cp di nu h khng c kh nng kim tra xem quyn lc s c s
dng nh th no. V vy, vic thit lp cc hot ng kim tra l mt trong nhng
ngh thut ca nh qun tr.
63
64
65
66
- Nhc im: i hi nhng ngi lnh o phi c kin thc ton din, tng
hp. iu ny kh p ng khi quy m t chc tng ln v s lng cc vn
chuyn mn ln. Hn ch vic s dng cc chuyn gia c trnh cao v tng mt do
khi cn phi hp hp tc cng vic gia hai n v hoc hai c nhn ngang quyn
thuc cc tuyn khc nhau th vic bo co thng tin phi i theo ng vng theo
cc knh nh.
M hnh ny thng ph hp i vi nhng t chc c quy m nh. Khi t chc
pht trin rng ln hn th m hnh ny khng cn thch hp.
67
- Nhc im: Trch nhim khng r rng. Khi khi lng cc vn chuyn
mn tng ln th s phi hp hot ng ca ngi lnh o t chc vi nhng ngi
lnh o chc nng ngy cng kh khn.
68
69
TNG GIM C
Gim c chi
Gim c chi
Gim c chi
nhnh min
nhnh min
nhnh min
Nam
Bc
Trung
Dy sn
phm A
Dy sn
phm B
Dy sn
phm c
70
TM TT
Chc nng t chc l mt qu trnh bao gm nhiu hot ng trong tp
trung vo 2 loi hot ng chnh l xy dng, hon thin c cu t chc v hnh
thnh mi quan h quyn hn trch nhim gia cc b phn trong c cu t chc. T
chc qun tr cn phi ch 3 vn mang tnh khoa hc l tm hn qun tr, quyn
lc v phn cp.
C nhiu loi c cu t chc khc nhau, mi c cu c nhng u nhc im
ring v ph hp trong nhng trng hp nht nh, gm 6 m hnh c bn sau: trc
tuyn, chc nng, trc tuyn- chc nng, ma trn, t chc theo sn phm v t chc
theo a l. chn la mt c cu t chc hp l cn tun th cc nguyn tc t
chc, ch cc yu t nh hng v c bit phi bo m thc hin chnh xc qui
trnh xy dng c cu t chc.
Vic phn chia quyn lc trong t chc l mt ni dung quan trng trong t
chc qun tr. Linh hn ca phn chia quyn lc l qu trnh y quyn, n va mang
tnh khoa hc va th hin ngh thut trong qun tr. Do cn tun th trit cc
nguyn tc v qui trnh y quyn nhng ng thi cn hiu r cc yu t tc dng
n y quyn nhm s dng hiu qu cng c qun tr quan trng ny.
71
CU HI N TP
1. Trnh by cc nguyn tc ca t chc qun tr. Ti sao nguyn tc thng nht
ch huy li quan trng? Trong thc t ti sao y l nguyn tc kh thc hin?
2. Bn hiu th no v tm hn qun tr. Khi no s dng tm hn rng, khi no
s dng hp?
3. Phn bit cu trc chc nng v cu trc trc tuyn.
4. Mun xo b cc tng nc trung gian trong mt t chc cn gii quyt cc vn
g.
5. Trnh by cng tc t chc ca cc bc qun tr.
6. Nhng u v nhc im ca cu trc ma trn.
7. Ti sao phi u quyn? Cc yu cu i vi y quyn l g?
8. Phn tch nhn xt ca Dick Cacson: c t 70 n 80% nhng khim khuyt
trong qu trnh thc hin mc tiu l do nh hng ca cng tc t chc.
72
Cc l thuyt v lnh o;
ch h sn sng t nguyn lm thm gi khi cng vic cha xong. Song cng c th
h lm vic mt cch u oi, i ph. Thi lm vic ca nhn vin nh th no
ph thuc vo kh nng kch thch, ng vin, ch huy, phi hp con ngi, gii quyt
cc xung t trong tp th. Cc cng vic ny thuc v chc nng iu khin trong
qun tr.
5.1.2 Ni dung
T khi nim, ta c th xc nh c cc ni dung ca chc nng iu khin
bao gm cc vn sau:
73
5.1.3.1 ng c
ng c ch sc mnh xy ra ngay trong lng mt con ngi, thc y ngi
hnh ng hng ti mt mc tiu nht nh. Mt ngi c ng c s lm vic tch
cc v c hnh vi t nh hng vo cc mc tiu quan trng. Cc nh khoa hc cho
rng, mt trong nhng nguyn tc c bn trong qun tr l: hiu qu lm vic l mt
hm ph thuc vo hai bin: nng lc v ng c.
y, nng lc c th c hiu mt cch n gin: nng lc l kh nng lm
vic ca mt ngi trong thc t. Xt v tiu ch nh gi, nng lc ph thuc vo
cc yu t sau:
- Kin thc: l nhng hiu bit chung v t nhin, x hi; nhng l thuyt,
phng php, s liu . . Kin thc c coi l nn tng, iu kin cn ca nng lc
v c kin thc con ngi c c s l lun dn ng nn trnh c hnh ng m
qung, t pht, dn n nhiu ri ro. Mun c c v khng ngng gia tng kin
thc, con ngi cn phi c o to. Tuy nhin, vic o to khng n thun ch
theo nhng kha hc trong cc trng, lp vi cch thc truyn thng m c th
bng cch khc nh t hc. .
- K nng: l mc thnh tho trong vic tin hnh mt hot ng c th no
. Mi ngi phi thc hin nhiu cng vic khc nhau nn cn c nhiu k nng
khc nhau. K nng l b phn rt quan trng ca nng lc, v suy cho cng, nng
lc c biu hin qua kt qu t c trong thc t, m cc kt qu t c l
74
sn phm trc tip ca cc k nng. Mun c v khng ngng gia tng k nng,
khng c con ng no khc l phi n lc rn luyn, lm vic.
- Kinh nghim: l nhng bi hc tch lu c t thc t cuc sng. Trong qu
trnh lm vic, con ngi phi thc hin nhiu cng vic khc nhau, trong c vic
mi, vic c. Khi lm vic c tn km thi gian, sai st, ri ro hn vic mi. S
d nh vy v khi lm vic c ngi ta s dng kinh nghim c sn. c bit i vi
nhng cng vic nu lm sai s gy hu qu nghim trng th kinh nghim l mt
thnh t v cng quan trng ca nng lc. Kinh nghim c c ch yu thng qua
qu trnh t nh gi, phn tch nhng c, mt qua tng hot ng v rt ra nhng
bi hc cn ghi nh trong qu trnh hot ng ca chnh bn thn mnh. Trong mt s
trng hp, c th hc kinh nghim t nhng ngi khc thng qua cch gii quyt
cng vic trong nhng tnh hung c th.
- Cc mi quan h: l nhng quan h mang tnh cht c nhn do tng ngi t
xy dng cho mnh qua thi gian. Cc mi quan h th hin s hiu bit ln nhau
cng nh nim tin dnh cho nhau nn chng s gip cho vic thc hin nhim v
c nhanh hn, thm ch hiu qu hn. Chng hn nh ngi no ln u tin
vay vn t ngn hng cho hot ng sn xut kinh doanh th vic tin hnh cc th
tc mt nhiu thi gian nhng nu quan h vi ngn hng trong nhiu nm th th
tc s nhanh chng hn nhiu. Do vy cc mi quan h c nhn cng l mt yu t
quan trng cu thnh nng lc.
- S mong mun (ng c, hoi bo)
Mi c nhn thng c mong mun hay c m lm vic trong mt lnh vc no
. S mong mun ny mang li cho h cm gic hng th, say m. Khi c hng th,
say m, con ngi s c thc y khng ngng hc tp v rn luyn, vt qua
mi kh khn, thch thc. T nng lc c iu kin pht trin. S mong mun
c coi l b phn quan trng hng u ca nng lc, v nu khng c s hng th,
say m, kt qu lm vic kh c th tt p.
- Quan nim v trch nhim x hi: l nhng quan nim v mc tiu, l
tng sng, o c... Chng s c biu hin trn hnh vi, thi ca con ngi
trong cuc sng hng ngy v trong cng vic. Yu t nng lc ny rt cn thit cho
75
con ngi, chng hn, nu ai c quan nim tn trng ch tn, cuc sng v cng
vic thng thun li, c ngi khc tn trng.
- Cc c im c nhn: Bn cnh nhng yu t cp trn, nng lc cn
ph thuc vo c im c nhn ca tng con ngi c th. C nhng c im c
nhn do bm sinh m c, nh s nhy bn, tr thng minh nhng nhng c im
bm sinh nh vy khng nhiu v cng phi rn luyn mi pht trin c. Phn ln
cc c im c nhn ch yu do hc tp, rn luyn m c. Nhng c im y
thng l: T tin, quyt on, sn sng chu trch nhim, thch ng vi mi trng,
kh nng chu ng cao, c tinh thn hp tc, ...
76
- Nhng nhu cu t th hin: mun hon thin, pht trin nhn cch, sng
to.
cp cao
Nhng nhu cu XH
Nhu cu
cp thp
Nhng nhu cu c bn
77
78
79
80
81
82
83
84
85
TM TT
C k hoch v t chc cht ch l iu kin cn, mun qun tr hiu qu th
nht thit phi bit cch lnh o v ng vin, l iu kin . Mun c nhn
vin gii phi bit cch tuyn dng v o to, to iu kin cho nhn vin pht huy
nng lc ca mnh.
tin hnh t chc mt cch hiu qu nh qun tr cn bit la chn phong
cch lnh o ph hp trong tnh hung c th.
Nh qun tr phi am hiu cc l thuyt ng vin v bit cch p dng ph
hp vi hon cnh c th ca t chc.
Nh qun tr cng cn hiu r qu trnh thng tin v cc phng php gii
quyt mu thun, xung t trong t chc thc y n lc ca nhn vin hon
thnh nhim v c giao.
CU HI N TP
1. Trnh by khi nim iu khin v phn tch cc nguyn tc ca n.
4. ng vin l g? Trnh by tm lc cc l thuyt ng vin.
5. Trong qun tr hin nay, t chc cn xy dng nhng chnh sch ng vin g.
6. Lnh o l g. Phn tch cc nguyn tc lnh o.
7. Theo bn phong cch lnh o no l ti u nht ca nh qun tr
8. Phn tch tm quan trng ca qun tr xung t
86
Kim sot l g;
Kim sot gip nh qun tr c nhng thng tin phn hi gip cho vic khc phc
nhng nhc im ca cng tc qun tr, m bo t chc t c nhng mc tiu
xc nh. Kim sot khng ch dng li nhng hot ng din ra v kt
thc, n cn l qu trnh kim sot trc i vi nhng s vic sp xy ra, iu ny l
c bit quan trng i vi cng tc qun tr trong cc t chc ngy nay, n gip cho
t chc ch ng i ph vi nhng nguy c sp ti nhm gim thiu ri ro trong
kinh doanh. Chnh v l m cc nh qun tr d cp bc no trong t chc cng
phi thc hin tt chc nng kim sot.
87
6.1.2 Mc ch
-
Xc nh v d an s bin ng ca cc yu t u vo ln u ra
To iu kin thc hin thun li cc chc nng y quyn, ch huy, quyn hnh v
ch trch nhim.
Vic kim sot phi c thit k theo yu cu ca nh qun tr. Kim sot l
nhm lm cho nh qun tr nm bt c nhng vn ang xy ra m h
quan tm. V vy vic kim sot phi xut pht t nhng nhu cu ring ca mi
nh qun tr cung cp cho h nhng thng tin ph hp.
Vic kim sot phi c thc hin ti nhng im trng yu, nhng yu t c
nghia i vi hot ng ca t chc. l cc im phn nh r nht mc
tiu, tnh trng khng t mc tiu, o lng tt nht s sai lch, bit c ai
l ngi chu trch nhim v s tht bi, t tn km nht, tiu chun kim tra
hiu qu nht.
Vic kim sot phi khch quan. Nu vic kim sot c thc hin vi nhng
nh kin, thin v s cho kt qu khng ng, sai lch.
88
-
Vic kim sot phi tit kim. Hot ng kim sot lun i hi nhng chi ph
nht nh. Do vy cn phi tnh ton lm sao hot ng kim sot c tit
kim nht.
Vic kim sot phi a n cc hnh ng. Vic kim sot ch c hiu qu khi
nu c nhng sai lch th c tin hnh sa sai, iu chnh. Nu khng th vic
kim sot s tr nn v ngha.
89
Kt qu
thc t (1)
o lng kt
qu thc t
(2)
Kt qu
mong mun
Thc hin
So snh
Xc nh cc
thcti vi
sai lch
tiuchun
(4)
(3)
a ra
Phn tch
cc iu
chng trnh
nguyn nhn
chnh
iu chnh
sai lch
(8)
(5)
90
91
Nhn lc,
Cc hot ng
Nhng kt
vt t,
trong k hoch
qu t c
ti chnh.
Kim sot
Kim sot
trc
trong
cng vic
cng vic
Kim sot
sau
cng vic
Cp cao
S
V hnh
thc kim
sot
dng
hnh
Cp gia
thc
kim sot
Trng
tm kim
sot
Kim
sot
Loi hnh
Cp c s
kim
sot
gin tip
Ch trng kim
Ch
trng
hnh
Ch trng kim
Ch
trng
kim
nghip
sot
tc s v kim sot
tc nghip.
92
TM TT
Kim sot l mt chc nng quan trng ca qun tr, l mt h thng thng tin
phn hi gip cho vic hon thin cng tc qun tr trong t chc. Qa trnh kim
93
CU HI N TP
1. Trnh by khi nim v mc ch kim sot.
2. Phn tch cc nguyn tc kim sot.
3. Trinh by quy trnh kim sot.
4. Cng vic kim sot ca cc cp qun tr trong mt t chc l g?.
6. C phi tiu chun nh lng c ch trng nhiu hn tiu chun nh tnh
trong qu trnh kim sot.
94
Cc khi nim v quyt nh, phn loi quyt nh, quy trnh ra quyt nh
v cc phng php ra quyt nh hiu qu;
Ngun
thng tin
Thng
ip
M
ho
Mch
chuyn
Gii
m
Ngi
nhn
Thng tin
phn hi
95
ip n ngi nhn phi c gii m ngi nhn hiu. Thng tin phn hi, l
thng tin phn hi v tnh trng thc hin bit m theo di, iu chnh.
Trong thc t, thng tin thng tn ti di cc hnh thc: Li ni, ch vit
(vn bn), cc biu l bng c ng, c ch, thi , v mt, bng aYu cu ca
thng tin trong qun tr: chnh xc, kp thi, y , c tnh h thng v tnh tng
hp, hiu qu v b mt.
96
97
Cch 3: Phn loi thng tin thnh nhng tn, hnh ng theo th t u tin
Mc ch iu chnh dng tin tc l trnh cho nh qun tr b qu ti v thng
tin, c v s lng ln cht lng thng tin
- S dng s phn hi: Trong tin trnh thng tin, trnh s hiu sai v
khng chnh xc, nh qun tr s dng vng phn hi nh gi tc dng ca thng
tin n ngi nhn nh th no?
- n gin ho ngn ng : Ngn ng cng n gin cng d hiu, ngn ng
phi ph hp vi ngi nhn
- Tch cc lng nghe : i hi tp trung cao khi nghe, phi t mnh trong v
tr ca ngi pht biu, d dng hiu ng v hiu ht vn .
- Hn ch cm xc: Hn ch mi cm xc trong vic to thng tin
- S dng d lun: Nh qun tr cn s dng d lun vo li ch ca mnh mc
d d lun vn cha ng nhng nhn t bt li cn loi b.
98
99
100
101
102
103
NHC IM
Trch
nhim
nhn
khng r.
v nhn s c
104
105
TM TT
Ra quyt nh l mt cng vic y kh khn v thch thc i vi nh qun
tr, khi mi trng tc ng vo t chc ngy phc tp v thay i nhanh, i hi nh
qun tr phi nm vng l thuyt ra quyt nh. Qa trnh ra quyt nh qun tr
mang tnh khoa hc v tnh ngh thut.
Nh qun tr cp cao thng phi a ra nhng quyt nh khng lp trnh
trc, nhng quyt nh mang tnh phc tp, nhiu bt trc nh cc quyt nh chin
lc, chnh sch, k hoch lu di v nh v cng ty trong mi trng. i vi nhng
nh qun tr cp trung th nhng quyt nh ca h c mc chc chn cng tng
v mc phc tp gim dn, gn lin vi nhng quyt nh chin thut, nhng
quyt nh mang tnh lin kt t chc vi mi trng. Cc nh quyt nh iu hnh
hng ngy lp i lp li, xy ra trong nhng tnh hung chc chn, nhng quyt nh
dc lp trnh do nh qun tr cp thp lm.
C th phn loi cc quyt nh qun tr theo nhiu tiu thc. Cc quyt nh
qun tr phi m bo su yu cu c bn: C cn c khoa hc, tnh thng nht, tnh
thm quyn, c a ch r rng, tnh thi gian, tnh hnh thc.
Nh qun tr phi tun th cc bc ca qu trnh ra quyt nh. Nm vng cc
m hnh, phong cch ra quyt nh gip nh qun tr chn c cch thc ra quyt
nh ph hp v gii quyt c vn .
CU HI N TP
1. Khi nim, yu cu v vai tr ca quyt nh qun tr?
2. Phn bit bn cht v k thut lm quyt nh ca quyt nh lp trnh v quyt
nh khng lp trnh.
3. Trnh by tin rnh ra quyt nh.
4. Trnh by cc m hnh ra quyt nh. Cho nhn xt ca bn m hnh no l ti
u nht.
5. So snh gia quyt nh qun tr c nhn v quyt nh qun tr tp th.
6. Ti sao quyt nh qun tr phi lun l s sng to ca nh qun tr.
106
BI 8: S PHT TRIN CA CC
L THUYT QUN TR
Sau khi nghin cu chng ny, bn s hiu:
-
8.1 BI CNH RA I
Trong thi k Trung c, l thuyt v qun tr cha c pht trin v n v sn
xut kinh doanh ch gii hn trong phm vi gia nh, ngi cha ch truyn ngh li cho
con ci.
n th k 18, l thi k to nn cuc cch mng cng nghip nh hai c
hch mnh nht l t tng kinh t th trng t do cnh tranh cu Adam Smith v
pht minh ra ng c hi nc ca Jame Watt, vic sn xut lc ny chuyn t gia
nh n nh my, kiu t chc c quy m ln hn. Ch nhn ca nh my t mnh
ng ra iu khin hot ng sn xut, h khng phn bit c chc nng ca ngi
s hu v chc nng ca ngi qun tr, qu trnh qun l hot ng sn xut cng
ch tp trung ch yu vo kha cnh k thut sn xut hn l vo cc ni dung ca
hot ng qun tr (hoch nh, t chc, iu khin v kim tra).
107
Nh vy, trong giai on u ca cuc cch mng cng nghip cha c nhng
l thuyt qun tr. Cho n gia th k 19, lut php cc nc Chu u chnh thc
cho php thnh lp cng ty kinh doanh, c bit l cng ty c phn. y l mt hnh
thc cng ty m trong c nhiu ngi gp vn, tc c nhiu ch s hu, c ch s
hu tham gia qun l v c ch s hu khng tham gia qun l cng ty. Giai on
ny phn bit chc nng ca ngi s hu v chc nng ca ngi qun tr mt
cch r rt. Chnh s phn bit ny to iu kin cho cc nh nghin cu tp trung
vo cc hot ng qun tr mt cch mnh m hn.
n cui th k 19, cc l thuyt qun tr ra i, nhng vn cn mi m v
ch yu vn tp trung vo k thut sn xut l chnh. Mi n cui th k 19 u th
k 20, nhng kha cnh khc ca hot ng qun tr mi c cc l thuyt qun tr
nghin cu mt cch su sc hn. V Frederich Taylor chnh l ngi t nn
mng u tin cho qun tr hc hin i. C th chia s pht trin cc l thuyt qun
tr theo cc giai on nh sau:
- Cc l thuyt qun tr trong giai on bit lp, y l giai on cn c vo
trnh v yu cu ca nh qun tr, h xy dng l thuyt phc v cho mnh, sau
ph bin rng ri.
- Cc l thuyt qun tr trong giai on hi nhp (sau 1960)
- Cc kho hng qun tr hin i.
108
109
110
111
(4) Thng nht ch huy, iu khin: ngi tha hnh ch nhn mnh lnh t
mt cp trn trc tip, trnh mu thun gia cc mnh lnh.
(5) Thng nht lnh o: mi hot ng ca tt c cc thnh vin, cc b phn
phi hng v mc tiu chung ca t chc v ch do mt nh qun tr phi hp v
iu hnh.
(6) Li ch c nhn ph thuc vo li ch t chc: phi t li ch t chc ln
trn li ch ca c nhn. Nu mu thun v hai li ch ny, nh qun tr phi lm
nhim v ho gii.
(7) Th lao tng xng vi cng vic: nn lm sao tho mn tt c.
(8) S tp trung: Fayol ng h vn tp trung quyn lc, v xem y l trt
t t nhin.
(9) Trt t th bc: phm vi quyn lc xut pht t ban lnh o cp cao
xung ti nhng cng nhn cp thp nht.
(10) Trt t: vt no ch y v biu t chc l mt cng c qun l qy
gi nht i vi t chc.
(11) Tnh cng bng hp l: nh qun tr cn i x cng bng v thn thin
vi cp di ca mnh.
(12) n nh nhim v: lun chuyn nhn s nhiu s khng em li hiu qu.
(13) Sng kin: cp di phi c php xut nhng sng kin.
(14) on kt: on kt s mang li s ho hp, thng nht t lm cho t
chc cng c sc mnh.
- Vn con ngi v o to trong qun l
Khc vi Taylor ch yu cu ngi lao ng tnh k lut v s tun lnh, Fayol
yu cu cc nh qun l phi i x tt p v k cc tho thun lao ng vi h,
ng thi ch n mt tinh thn v khuyn khch ti nng ca ngi lao ng. i
vi lao ng qun l ng yu cu phi l ngi va c ti v va c c. ng cng
thy r tc dng ca gio dc v o to pht trin mt ngun nhn lc mnh cho
t chc.
112
8.3 HC THUYT TM L X HI
Nhng nm 1920 n 1930, cc nc cng nghip pht trin, i sng ngi
dn c nng cao, nng sut lao ng tng, gi lao ng gim xung cn di 50
gi/tun, chnh ph can thip mnh vo cc t chc, s pht trin ca cc nghip
on lao ng ca cng nhn, l thuyt qun tr c in khng cn ph hp; t
xut hin l thuyt tc phong, l thuyt nhn mnh n nhu cu v nguyn vng cc
thnh vin, mi quan h con ngi. Hc thuyt thuc trng phi ny c cc t tng
tiu biu sau.
113
114
115
116
DN Phng Ty (kiu A)
Vic lm sut i
nh gi v bt nhanh
Quyt nh tp th
Quyt nh c nhn
Trch nhim tp th
Quyn li ton cc
Quyn li c gii hn
117
Coi trng nhn t con ngi : phm gi con ngi c xem trng; bit nui
dng lng nhit tnh, lng tin v tnh cm gia nh ca mi ngi; khuyn
khch mi ngi gi bu khng kh lm vic vui v, thoi mi v cm th c
ngha v s hon thnh nhim v.
Qun l ti sn cht ch v hp l
Trng phi qun tr tuyt ho ca hai ng c cc u, nhc im sau:
118
119
TM TT
Qun tr mt cch khoa hc tm hiu qu sn xut thng qua hp l ha cng
vic, t tng hnh chnh tm cc nguyn tc qun tr cho mt t chc. L thuyt
hnh vi tp trung vo con ngi, kho hng nh lng dng cc k thut nh lng
trong vic lm quyt nh.
Chnh s pht trin mang tnh ton cu ca cc nn kinh t dn ti quan
im ton cu trong qun tr, s thm nhp ca cc trng phi qun tr vo vi nhau
hnh thnh nhng t tng qun tr mi ph hp vi thi i l l thuyt Z, l
thuyt h thngv s pht trin khng ngng, to ra nhng thay i nhanh chng
trong cc phng php qun tr ca nhn loi.
CU HI N TP
1. Trnh by tm tt cc l thuyt qun tr bi.
2. So snh nhng im ging nhau v khc nhau gia l thuyt qun tr khoa
hc ca Taylor v l thuyt qun tr hnh chnh ca Fayol.
3. Nhng nguyn tc no trong 14 nguyn tc qun tr ca Fayol kh p dng
trong thc tin qun tr ngy nay.
4. Mary P.Follet khuyn cc nh qun tr thi nhng ni dng g? Ngy
nay n cn hu ch khng ?
5. Ti sao l thuyt qun tr nh lng khng c tnh ph bin cao?
6. L thuyt phn tch h thng nhm gii quyt nhng vn g?
7. Phn tch nhng u im v nhc im ca cc t chc kiu A v cc t
chc kiu Z. Theo bn cc t chc Vit nam nn theo kiu no?
8. Ti sao cc nh nghin cu Nht Bn thuc Vin nghin cu Nomura cho
rng qun tr sng to l phong cch qun tr ca th k 21? Bn thy
ng khng? Ti sao?
120
121
BI 9: MT S TNH HUNG
TRONG QUN TR
1. PHT TRIN SN PHM MI
Nm 1989 th trng M chia ra 3 dng my in. My in kim th trng cp
thp, chim 80% s lng bn ra, gi bn l l 550USD. My in laser l dng cao cp,
chim 15%, gi bn l l 1.300USD. My in phun nm gia, chim 5%, gi bn l l
650USD. Vo thi gian Epson ang thng tr th trng my in kim trong khi HP
thng tr 2 loi cn li.
Khi phn tch th trng, Epson thy rng my in laser c li nhun cao nht,
ng thi th trng li ang tng trng nhanh. V vy Epson a ra th trng
loi my in laser EPL-6000 c gi ht sc cnh tranh. i ph li, HP a ra th
trng chic my in tng ng l LaserJet IIP nhng c gi thp hn EPL-6000.
Epson phn ng li bng cch gim gi EPL-6000 v cui cng chim c 5% th
phn my in laser sau 1 nm.
Hy cho nhn xt v quyt nh ca Epson khi a ra th trng loi my in
laser EPL-6000. Nhn xt v tnh khoa hc qun tr qua tnh hung ny.
2. CNH TRANH V HP TC
Harnis l cng ty chuyn sn xut cn cu di ng, loi c th nhc cc khc g
ln xe chuyn i. Nh c quyn v ht khu hao nn bnh qun cng ty c th
thu li 0,5 triu USD mi chic cn cu. Tuy nhin, nm 1987 cng ty c i th cnh
tranh l Krano, mt cng ty nh sn xut cn cu do chnh mt nhm nh qun tr c
ca Harnis lp ra. Do vy, khng c g ngc nhin khi sn phm ca Krano khng
khc nhiu so vi Harnis.
122
Do khch hng tha tht nn mi khch hng u lm cho c hai cng ty phi
cnh tranh trc tip. Tm hiu, Harnis bit c Krano hot ng ch yu bng tin i
vay, chi ph sn xut ca Krano cng cao hn nn chn cch chin tranh gi c.
Cui cng Krano chu thua v xin ph sn song Harnis cng b gim mnh li
nhun.
Tuy nhin Krano khng cht hn m c sng li do cng ty Kone, l cng ty
ch to c kh hng u ca Phn Lan mua li. Gi y Harnis phi i mt vi mt
i th sng s hn Krano trc y, v nu cnh tranh trc tip th khng bit ai s
thng.
Cng ty Harnis nn quyt nh nh th no? Nhn xt tnh khoa hc qun tr qua
tnh hung ny.
123
ca mi nhn vin nn thy cch th nht khng n. V th, trng phng chn
cch th 2 thc hin.
Bui sng u tun, trng phng mi ngi th nht xung cng tin ung caf
trao i. Sau khi m u cu chuyn bng vic hi thm sc kho, hon cnh gia
nh, trng phng gp cho nhn vin ny v nhng d lun trong c quan,
kin ca mt s ngi dn phn nn v hnh vi, thi cha tht s ng mc v
yu cu nhn vin phi thay i. ng cng ni r ch mun gp ring ch khng
mun a ra cuc hp phng v cn nhc nhng cng lao m nhn vin ny ng
gp cho c quan trong sut nhng nm qua. Ngi nhn vin sau khi nghe xong im
lng mt lc ri pht biu, i loi l cm n nhng li gp chn tnh ca trng
phng, xin rt kinh nghim mi chuyn c tt hn.
Tip trng phng gp ring nhn vin th hai. Cng vi ni dung nh trao
i vi ngi th nht. Sau khi nghe kin gp , nhn vin ny u tin mt ln,
sau li ti i, ni rng ng lm vic cho c quan 26 nm th c 8 nm t danh
hiu chin s thi ua, cn li l lao ng tin tin, cng lao ca ng nhiu nht phng,
lu nay chng ai c kin g. Trng phng va mi v, cha tm hiu k c
kin vi ng. ng cn cho rng, trong c quan c nhng ngi ghen n tc nn ba
t v ng, nhng kin l vu co, mun lm mt uy tn ca ng. ng yu cu
trng phng cho ng i cht vi nhng ngi c kin v i h a ra bng
chng chng minh, nu khng ng s kin. Trng phng thy cng qu nn ni
ch l nhng gp c nhn v mong ngi nhn vin suy ngh, nu ng th iu
chnh, cn nu cha ng th thi. Vic i cht s ln chuyn, s lm nh hng n
bu khng kh lm vic ca phng v ca c quan.
Sau bui ni chuyn, trng phng cm thy bun v khng t c kt qu
nh mong mun. Mt thng sau, v trng phng cn bt ng hn khi c ngi phn
nh, ngi nhn vin th nht nhn xt rng mnh b trng phng tr dp m khng
bit l do ti sao, nhn vin ny cn c nhng li l khng hay v trng phng.
Bnh lun v cch gii quyt vn ca v trng phng mi. Tnh ngh thut
qun tr trong tnh hung ny l g?
124
4. NH GI MP M
4.1. H thng gii tr ca Nintendo ban u ch c gi 100USD. Mc gi ny nhn
qua thy rt r song thc cht chic my ch l s khi u, sau cc bng tr chi
mi thc s tn km. Trung bnh mi gia nh mua t 8 n 9 bng tr chi vi gi t
50 n 60 USD/bng. Nhng vy chi ph cho chic my vo khong 550 USD. Nu
bit s tin ny ngay t u, cc ph huynh c l tm cch ngn cn con ci i mua
my ca Nintendo.
4.2. Microsoft Window 95 lc u c bn vi gi 85 USD v mi ngi thy l
kh r. Tuy nhin, chng my chc mi ngi nhn ra rng c nhng chi ph ngm i
km theo n. chy c Window 95, h phi mua thm b nh (360USD), a
cng ln hn (200USD) v b vi x l mnh hn (300USD). Ngoi ra cn c chi ph
mua nhng phn mm h tr khc. Tng cng 90% chi ph c giu i.
4.3. Chng ta phi tr bao nhiu tin cho mt pht in thoi ng di? Hu
ht mi ngi khng th nh ni tt c nhng mc gi khc nhau m h b tnh ph.
Vo nhng nm 1980, American Airline c n na triu mc gi v my bay, n ni
ch c my tnh in t mi c th theo di c. l s mp m ln. Cc cch nh
gi phc php lm cho ngi mua rt kh khn trong vic tham kho gi ng thi
ngn chn i th mi gia nhp th trng. Nu nh ngi mua khng th phn bit
c gi gp vo nh th no th lm sao h c c s i sang mua ca ngi
khc. Tuy nhin cch nh gi phc tp nu lm khng kho cng c th lm cho
ngi mua bc mnh v s phc tp v nghi ng v s gian ln.
Bnh lun v vic nh gi trong cc cu chuyn trn. Tnh ngh thut qun tr
trong cc cu chuyn trn l g?
125
6. LA CHN GIM C
Cng ty X l cng ty trc thuc Tng cng ty Y. Cho n nay, ng An l gim
c ca cng ty X c hn 15 nm. Trong thi gian ng quy hoch ngi k
cn ng l anh Quang - trng phng kinh doanh. Anh Quang l con trai ng Bnh,
nguyn th trng ca ng An trong thi chin. ng Bnh tng v cu ng An m
b mt mt cnh tay v m mt mt. V vy, ng An coi Quang nh con rut mnh.
Khi Quang tt nghip i hc ng a Quang v cng ty lm vic. Hn 10 nm lm
vic cng ty, Quang lm vic rt xut sc, mang v nhiu li ch cho cng ty v
Quang c mi ngi yu mn. Tt c nhng iu lm ng An rt t ho.
Cch y vi ngy ng An nhn c tin vui. Ban lnh o Tng cng ty Y mi
hp v d kin s bt ng ln v tr ph tng gim c Tng cng ty. ng An cng
126
nm c thng tin ngi xut ng chnh l Tng gim c. Sau khi nghe tin, ng
gp anh Quang bn vic d kin anh Quang s thay ng lm gim c cng ty X.
Tuy nhin, mi vui cha c bao lu th sng nay ng An ri vo tnh th kh
x. Chuyn l Tng gim c mi mi ng ln trao i v cng tc nhn s. Tng
gim c gi vi ng ngh Minh con ca tng gim c hin l trng phng
marketing ca Tng cng ty thay ng An lm gim c cng ty X. Anh Minh cng l
ngi c o to bi bn v rt c nng lc, trong din quy hoch ca Tng cng
ty.
Nu l ng An, anh (ch) s x l vn trn nh th no? Bi hc qun tr rt ra
t tnh hung ny l g?
7. PHN QUYN
Cng ty tin hc Quyt Thng ang trn pht trin. Tr s chnh ca cng ty
t ti TP.HCM v cng ty c chi nhnh H Ni v Nng.
Cch y 6 nm, sau khi tt nghip khoa cng ngh thng tin ca mt trng i
hc c uy tn, Sn c nhn vo lm vic ti phng kinh doanh ca cng ty. Trong
thi gian lm vic Sn chng minh c nng lc ca mnh, ng thi c quan h
tt vi ng nghip v c bit rt c trch nhim trong cng vic. V vy, cho d so
vi ng nghip trong phng, Sn cn kh tr nhng ban gim c cng ty vn thng
nht bt Sn lm trng phng kinh doanh thay cho ng trng phng c iu
ng i lm trng chi nhnh ca cng ty ti Nng. Tuy vy, do e ngi Sn cha
c kinh nghim lnh o, li cn tr nn gim c yu cu ph gim c ph trch
kinh doanh gip , km cp thm cho Sn.
ng Ph gim c km cp Sn rt nhit tnh trong cng tc iu hnh, t
vic phn cng cng vic chi tit n vic quyt nh thi gian hon thnh ng u
tham gia. Vic ny din ra kh lu v cc thnh vin trong phng dn dn ch nghe
lnh ca ph gim c m khng nghe theo s iu hnh ca Sn. Mi khi Sn nh
giao vic g cho cc thnh vin trong phng th h u ngh Sn hi kin ph
gim c cho chc. Dn dn, cc thnh vin trong phng c coi thng Sn. Sn
lun b ri vo trng thi b ng, mc d vn l ngi chu trch nhim chnh cng
vic ca phng.
127
128
10.
TP TRUNG QUYN LC
129
130
Sau 2 tun, B Lan t chc hp c quan v tuyn b chnh thc nhn nhim v.
Trong bi pht biu, mt mt B ca ngi s n lc ca ton th cn b, nhn vin
trong sut thi gian cng ty khng c gim c, mt khc b cng ch ra nhng mt
hn ch, cn khc phc. Cui cng B cht li nhng vic cn phi lm, mt s thay
i v qun l trong thi gian ti, trong c 3 im ng lu :
1. Cng ty thi gian qua ch yu ch x l cc cng vic thng xuyn m khng
c chin lc pht trin di hn. V th y l cng vic u tin hng u ca B.
2. Do khng c gim c nn trong thc t, thi gian qua cng ty lm vic theo
ch tp th. Nay B s iu hnh cng ty theo thm quyn, mi chuyn ca cng
ty s do B chu trch nhim. Phin hp hng tun vi cc trng phng khng cn
cn thit. Thay vo mi thng cng ty s hp 1 ln vi tt c cn b, nhn vin.
Trong phin hp ny b s thng bo nhng cng vic lm, nhng vic s lm
trong thi gian ti; B s lng nghe kin gp ca mi ngi. i vi cc hot ng
hng ngy, khi no cn tham mu B s trao i vi trng phng hoc cc chuyn
vin c lin quan n cng vic nghe kin trc khi quyt nh.
3. cng ty hot ng c khoa hc, nn np, trong 2 tun ti, cc trng
phng phi m t cng vic c th ca tng nhn vin, xy dng cc quy trnh lm
vic, tnh ton li nhn lc xem tha thiu ra sao v a ra nhng xut. B giao
cho v ph gim c trc tip iu hnh vic ny.
Tuy mi ch l nhng pht biu ban u nhng cch qun l khin cc trng
phng v nhiu nhn vin hiu l h s c mt phong cch lnh o mi.
Sau 2 tun, B yu cu cc trng phng np m t cng vic, quy trnh lm
vic v d kin nhn lc song khng khng c trng phng no np vi nhiu l do:
bn i cng tc, khng bit lm th no, thi gian qu gp. B gia hn thm mt
tun na v ni nu ai khng bit lm B s hng dn. Sau B gi ph gim c
ln ph bnh v vic khng thc hin tt nhim v ca mnh. V ph gim c im
lng khng ni g.
Ht thi hn ch c 8/11 phng np ti liu nhng rt s si, lm theo kiu i
ph. B t chc hp cng ty t xut, trong ph bnh nghim khc ph gim
c v cc trng phng khng nghim tc thc hin ch o ca B. Tnh trng
131
132
133
tiu nm nay phi tng cao hn nm trc t nht 2%. C th l 14%. Sau c yu
cu biu quyt. Kt qu, ch 6 trong s 23 nhn vin biu quyt tng t 13-14%, 14
ngi biu quyt tng t 10-12%, 3 ngi biu quyt tng t 7-9%.
n lc ny Vn tht s lo lng. Nu theo biu quyt th n v c s phi t
ch tiu k hoch thp hn hoc cng lm cng ch bng nm trc. By gi nu c t
mnh t ra ch tiu khng thua km nm trc, p ng c mong i m lnh
o dnh cho c, iu ny c ngha l khng quan tm n vic tham gia ra quyt
nh ca nhn vin m c l khuyn khch mnh m. Hoc ni vi cp trn rng
ch tiu k hoch khng th tng hn nm trc, m nh th cp trn s tht vng v
kh nng qun l ca c.
Theo anh (ch) ngay t u Vn nn chn kiu no ra quyt nh? Vn nn
quyt nh nh th no by gi? Bi hc lnh o rt ra c sau tnh hung ny l
g?
134
135
quy nh nh nc th thu nhp bnh qun mi ngi s gim khong 1/3, ng thi
a ra phng n phn chia li qy phc li, theo nu chnh lch gia ngi cao
nht v thp nht khong 3 ln thi th cng lm cho s ngi b gim thu nhp. V
ny cn ni thm rng mi chuyn do Kim quyt nh, ch c th gip Kim v thng
tin ch khng th gip t chc thc hin nh ca Kim c v khng chu ng ni
ch trch ca nhiu ngi.
Kim cm thy rt lo lng v khng bit nn gii quyt nh th no. C ao c
c lm ph gim c chuyn mn nh trc y bit bao, song mi chuyn an
bi, chng l li lm n xin t chc?. C khng bit phi quyt nh nh th no by
gi. Nu lm theo nh th s to ra s chng i, s b coi l khng quan tm n
i sng anh em. l cha k n c th cn c n th t co khiu ni gi khp
ni. Cn nu c mc k theo cch c th khi c chuyn g gi y c l ngi chu
trch nhim, hn na nu khng khuyn khch c nhng cn b chuyn mn nhit
tnh lm vic th tng lai ca trung tm s ra sao?.
Theo Anh (Ch) Kim c nn thc hin nh ca mnh khng? Bi hc lnh o rt
ra c sau tnh hung ny l g?
122
2.
3.
4.
Nguyn Ngc Hin - Qun tr kinh doanh - NXB Lao ng, 2003
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.