KISIM

FRMA OFS

SAYFA

YAPILAN

YER LEY PLANININ TANINMASI

TARH

1
26 / 01 / 2007

ZM ELEKTRK MHENDSLK irketi kendi kurulum amacn ve hizmet anlayn u

ekilde tanmlamaktadr:
inde bulunduumuz yzyl; yaamn her alannda deiimlerin nceki yllara gre daha hzl
gerekleecei bir dnem olacaktr.
Baar; bu deiime uyum salayabilen ve deiimlerin iinde yer alabilenlerin olacaktr.
nemli deiimlerden biriside; dncelerin, projelerin uygulamaya gei hzlardr. Bunu
baarabilecek firmalar iin parlak bir gelecek grnmektedir.
Trkiye srekli frsatlarla yz yze gelen, tm olumsuzluklara ramen byyen ve deiim
iinde olan bir lke...
irketimizin ana hedefleri; bulunduumuz artlara uygun olacak ekilde aktivitelerimizi
arttrarak sektrde gelebileceimiz en iyi yere gelebilmektir.
Zenginlikle dolu bir lke olmamza ramen teknoloji bilinci ve takibinin yeterli dzeyde
olmadn gzlemliyoruz.
Bu nedenle iimizi yaparken teknolojisi ve kalitesiyle projelendirmeden bakmna kadar doaya
ve evreye uyumlu, maksimum iletme emniyetine sahip komple hizmet gvencesini ve gvenilirliini
sunmak arzusundayz.
ZM ELEKTRK MHENDSLK GENEL KURULU
irket ofisi SULUHAN HANI 4. KAT NO:107 MEYDAN TRABZON adresinde bulunan
irket yap itibariyle tek katl bir yerleim plan zerinde konumlanmtr.
Asl alma alan Plan Proje Taahht olan firma ayn zamanda Bakm-Onarm-Tamirat
ilerini de yrtmektedir. Staj yerinde ilk gnmde staj yapacam yeri tandm. Daha sonra staj
yaparken dikkat etmem gereken hususlar anlatld. zellikle elektriin insan vcudu zerindeki etkisi
anlatld. Daha sonra ise bir elektrik mhendisini genel olarak grevleri anlatld.220 V gerilime
arplan bir insann vcudundan yaklak 250 mA zerinde akm gmektedir. Elektrik akm geen
vcutta adale kramplar olumas nedeniyle kazaya urayan kii elektrii tutulduu yeri
brakamamaktadr. Elektrik akmnn ak yn zerinde canlnn kalbi bulunamyorsa, kalp atlar
hzlanmakta, dzenliliini yitirmektedir. Bunun sonucu kalp hareketleri durmakta, solunum ve kan
dolam kesilmesi nedeniyle lm olaylar meydana gelmektedir. nsan vcudundan geen akmn
iddeti, gerilime ve vcudun direncine baldr. Vcut direnci derinin ya yada kuru olmasna, aplma
yeri ile ayak aras mesafesine gre deimektedir. Elektrik akmnn yn kalp zerinden getii
takdirde kesin lm hali ii 50 mA lik akm iddeti yetebilmektedir.
nsan vcudundan geen akmn etkisi:
1 mA___________Hissedilir
5 mA___________Hafif kramp
10 mA__________Genel kramp
15 mA__________Kas kaslmas
25 mA__________iddetli ar
50 mA__________Dayanlmaz ac
100 mA_________lm

KONTROL SONUCU

KISIM

FRMA OFS

SAYFA

YAPILAN

ELEKTRK MHENDSNN GREVLER

TARH

26 / 01 / 2007

Elektrik Mhendisi Grevleri:

Her trl projede aydnlatma, priz tesisat, kablo tavas, pano tek hatlar, yangn ihbar, CCTV ve
seslendirme, telefon ve data iletimi, topraklama ve paratoner tesisatlar gibi unsurlarn
projelendirilmesini ve planlamasn yapmak.
Bu sistemlerin uygulanmas esnasnda gereken takibi ve denetlemeyi salamak.
Proje uygulanmas srasnda gereken i blmn gerekletirmek.
Orta gerilim (34.5 kV) enerji hattnn alter merkezine giriinin yaplamasn salamak.
Orta gerilim hcrelerinin ve trafo odalarnn projelerine gre yaptrlmasn salamak.
G trafolarnn, orta gerilim panolarnn yerletirilmesini salamak.
alter merkezi, orta gerilim hcreleri, g trafolar ile alak gerilim panolar arasndaki
balantlarn yaptrlmasn salamak.
G trafolar, yldz topraklamas, iletme ve koruma topraklamasnn yaplmasn salamak.
G trafolarnn yk dalmnn planlamasn yapmak.
Makine yerleim planna gre alak gerilim panolarnn ve makine enerji beslemesinin alt
yapsn hazrlamak.
Tm elektrik montajlar ve faaliyetleri iin gereken malzeme, takm ve aletlerini tespit etmek ve
siparilerini yaparak temin edilmesini salamak.
Makinelerin kendi elektrik emalarna gre elektrik montajlarnn yaptrlmas ve kontroln
salamak.
Makineler ve g trafolar iin ambarda bulundurulmas gerekli yedek parann tespitini yapmak
ve sipari vermek.

antiyede Grev Alan Bir Mhendisin Dikkat Etmesi Gereken Unsurlar:

antiye uygulamalar srasnda baka imalatlara kesinlikle zarar verilmemeli.

Mimari proje deiiklikleri elektrik projesine ilenmeli.
antiye baladktan sonra numuneler, zamannda mteriye beendirilip karar verilmeli.
ba, giri, k ve le paydoslarna riayet edilmeli.
antiyede klk kyafet, i kurallar ciddiyetine uyulmal.
antiyede para kablolarn mmkn olduu kadar az karlmasna dikkat edilmeli, kan
kablolar gerektii yerde kullanlmal.
antiyeye balamadan 1 gn nce antiye malzeme deposu gvenli hale getirilmeli.
antiyede usta, mhendis ve st dzey yneticilerle diyaloglarn iyi kurulmas ve szl
mnakaa ortamna msaade edilmemeli.
antiyede meydana gelen bir problem ve herhangi bir olaan st olayn gereklemesi
durumunda yetkili kiiye hemen aktarlmal.
nce can ve mal gvenliini saladktan sonra ie balamal ve organize bir ekilde almal.
antiyeye gelen projenin antiyeye uygun olup olmad kontrol edildikten sonra ie balanmal
ve uygun deilse uyarlmal.
antiyeye gelen malzemeler saylarak alnmal ve sevk irsaliyelerini gzel bir ekilde
dosyalanmal.
Her antiyede, her hafta ba ilgili arkadalar kendi aralarnda bir toplant yaparak haftay
deerlendirmeli ve bir i program belirlemeli. Haftaya planl bir ekilde girmeli.

KONTROL SONUCU
KISIM

FRMA OFS

SAYFA

YAPILAN

PROJE YNETMNN RENLMES

TARH

27/ 01 / 2007

PROJE YNETM NEDR?

Planlama
Organizasyon

Amalarn gerekletirilmesi iin yaplmas gerekli olan faaliyetlerin

planlanmas, organizasyonu, uygulanmas ve kontrol edilmesidir.

Uygulama
Kontrol

Proje Ynetiminin zellikleri

Proje ynetimi bir grup iidir. Birden fazla kii olmaldr.

Proje ynetimi, projede grev alan herkesin aktif katlmn gerekli klar.
Proje ynetimi, insan, bte ve zaman arasnda uyum ve ibirlii gerektirir.
Proje ynetimi, ekibin bilgi, yetenek ve tecrbelerini en iyi ekilde kullanmasn gerekli
klar.
Proje ynetiminde verimlilik ve ibirlii amaca ulaabilmenin temel kouludur.

Zaman Ynetimi Matriksi

nemli

imdi Yapn

Zaman Ayrn

* Krizler
* Son gn gelen iler
* Mteri Sorunlar

* Planlama
* Hazrlama
* Stratejik ler

Acil

Acil Deil
*
*
*
*
*

Rutin ler
Kesintiler
alan Telefonlar
E-Posta
Randevusuz Ziyaretiler

*
*
*
*

Yapn / Delege Edin !

Gereksiz ler
Gereksiz Telefonlar
Zaman Hrszlar
Fazla TV

Kann
nemsiz

KONTROL SONUCU
KISIM

FRMA OFS

SAYFA

YAPILAN

PROJE YNETMNN RENLMES

TARH

27 / 01 / 2007

KONTROL SONUCU
KISIM

FRMA OFS

SAYFA

YAPILAN

EMO PROJE STANDARTLARI NCELEME

TARH

29/ 01/ 2007

TMMOB ELEKTRK MHENDSLER ODASI

ELEKTRK, ELEKTRONK VE BLGSAYAR PROJELER
UYGULAMA STANDARTLARI
1. Elektrik ve elektronik i tesisat projeleri, yrrlkte bulunan kanun, ynetmelik ve EMO proje
standartlarna uygun olarak hazrlanacaktr.
2. Projelerde kullanlacak tm malzemelerin zorunlu standartlara uygun olaca ve uygulama
projelerinin yapmnda;
a) Bayndrlk ve skan Bakanl Mimarlk ve Mhendislik Hizmetleri artnamesi,
b) Elektrik Tesisleri Ynetmelii,
c) Elektrik Kuvvetli Akm Tesisleri Ynetmelii,
d) Asansr Ynetmelii,
e) Elektrik Tesislerinde Topraklama Ynetmelii,
f) TEDA Elektrik Enerji Tesisleri Proje Ynetmelii,
g) EMO Transformatr Merkezleri Yapmnda Dikkat Edilecek Hususlar,
h) Elektrik Datm Tesisleri Genel Teknik artnamesi,
i) Elektrik Tesislerinde Emniyet Ynetmelii,
j) TSE Paratoner Ynetmelii,
k) EMO Yksek Yaplar Ynetmelii,
l) EMO Ortak Anten TV / R ve Kablo TV / R Datm Tesisat Ynetmelii,
m) Trk Telekom A. Bina i Telefon Tesisat Teknik artnamesi,
n) Dier zel Sistemlere ilikin ulusal ve uluslararas standartlara uyulacaktr.
3. Projeler, imar ynetmeliine uygun onaya sunulacak, mimari proje leklerinde hazrlanacak,
lek proje dzenlemesine uygun deilse bytlebilecek veya aklayc detaylar verilecektir.
4. Proje lekleri mimari planlara uygun olacak ve en azndan aadaki leklere uyulacaktr:
a. Vaziyet Planlar: 1/1000
b. Kat Planlar: 1/50
c. Ayrntlar: 1/20
5. Projelerde EMO tarafndan belirlenen semboller kullanlacaktr. Liste d sembol
kullanldnda mutlaka aklama listesi verilecektir.
6. Projelerde mimari planlar 0.2 mm, kuvvetli akm kolon hatlar 0.6 mm, linyeler 0.4-0.5 mm,
zayf akm hatlar 0.2-0.3 mm, kalnlkta izgi ile izilecek, eer autocad ile izim yaplamsa
btn yazlarda ablon kullanlacaktr.
7. Kat planlarnda, birbirinin ayn olan katlar iin tek plan verilebilecektir. Ancak normal kat giri
katn ayn olsa bile ayr izilecektir. Simetrik blmler tam olarak gsterilecektir.
8. Kat planlar zerinde iletken kesitleri ve saylar ile boru aplar belirtilecektir.

KONTROL SONUCU
KISIM

FRMA OFS

SAYFA

YAPILAN

EMO PROJE STANDARTLARI NCELEME

TARH

29 / 01 / 2007

9. Betonarme kirilerin yanna zorunlu kalmadka buat ve ek kutusu konulmayacaktr.

10. zellikle baca, kolon, aft ve klk gibi mimari ayrntlar projede belirtilecek, baca ve baca
evresinden tesisat geirilmeyecektir. Banyo ve mutfak gibi blmlerdeki yerleim kat
planlarnda gsterilmeli ve slak hacimlerde kullanlacak buat ve anahtarlar slak hacim dnda
olmaldr. Zorunlu durumlarda zel szdrmazl salanm buat ve ek kutular kullanlacaktr.
11. Bir buata en ok 4 balant ucu gelebilecek, bu say aldnda kare buat veya ek kutusu
konulacaktr.
12. Projelerde kullanlan tm elemanlarn yerleri tam olarak belirtilecek ve en azndan aadaki
standartlara uyulacaktr;
a) Anahtarlar, 110 cm yukarda,
b) Prizler, zeminden 40 cm yukarda,
c) Aplikler, zeminden 190 cm yukarda,
d) Tablolar, zeminden 200 cm yukarda,
e) Buatlar, zeminden 220 cm yukarda,
f) Yukardaki elemanlar, kaplardan 30 cm, duvar birleim noktalarndan ve pencerelerden
50 cm uzakta olacaktr.
13. Projelerde kullanlan tm pano ve datm kutular, zel harf ve yazlarla kodlandrlacaktr.
14. Projelerde, yatay planlar yannda her sistem iin ayr ayr tek hat emalar verilecektir.
15. Konut projelerinde, kuvvetli ve zayf akm ayn pafta zerinde gsterilebilir. Ancak kapsaml
yaplarda zayf akm ve kuvvetli akm projeleri ayr pafta zerine izilecektir.
16. Projelerde iletken renk kodlar aadaki gibi belirtilmek zorundadr;
a) fazl sistemlerde; Koruma iletkeni yeil bantl-sar; ntr iletkeni ak mavi; faz iletkenleri
TSE standartlarna uygun olarak R-gri, S-siyah, T kahverengi seilecektir.
b) fazl sistemin devam durumundaki bir fazl sistemde, faz iletkeni gri veya kahverengi
seilecektir.
c) zel durumlarda ise kullanlan iletken renkleri tanmlanacaktr.

17. Kat tablolar giriinde 30 mA eik korumal kaak akm rlesi kullanlacaktr. Ana tabloda ise
300 mA eik korumal kaak akm rlesi kullanlacaktr. Kesme kapasitesi imalat snrlarn
at durumlarda ana tablo ykleri blnerek 300 mA eik korumal kaak akm rlesi
kullanlacaktr.
18. Bina ana besleme hattnn kesiti ve cinsi, yaklak uzunluu, beslenecei direk nosu gibi
bilgiler projede belirtilecektir.
19. Aydnlatma ve priz linyeleri ayr ayr olacaktr. Kolon linye hatlar tablolardan k srasna
uygun olarak numaralandrlacak ve uzun hatlarda linye numaralar yanna beslendikleri tablo
kodu da yazlacaktr.
20. Aydnlatma ve priz linyeleri ile priz sortileri en az 2.5 mm 2 kesitinde bakr iletkenle tesis
edilecektir. Btn prizler toprak hatl olacaktr. Prizlerin kullanma amac ve gleri
belirtilecektir.

KONTROL SONUCU
KISIM

FRMA OFS

SAYFA

YAPILAN

YKLEME CETVEL HAZIRLANMASI

TARH

30 / 01 / 2007

Ykleme Cetveli:
Tamamlanm bir projenin uygulamaya geirilmesi srasnda, proje okuma konusunda yeterli
donanma sahip olmayan kiilerin projeyi okumalarna yardmc olmak iin hazrlanan izelgeye
ykleme cetveli ad verilir. Bu izelgede tm sigortalarn, prizlerin ve dier ekipmanlarn hangi
linyelerden besleneceinden tutun da, bu balantlar esnasnda kullanlacak iletkenlerin kesitlerine
kadar ayrntl bilgiler bulunmaktadr. Aada ki grafik ykleme cetveline bir rnek tekil etmektedir.

KONTROL SONUCU
KISIM

FRMA OFS

SAYFA

YAPILAN

PROJE TEKLF DOSYASI HAZIRLAMA

TARH

30/ 01/2007

Proje teklifi nasl hazrlanr?

Herhangi bir proje uygulamas iin ihaleye girilirken, firma tarafndan ortaya karlan projede
kullanlan tm malzemelerin ayrntl adet ve cret bilgisinin yer ald bir teklif raporu hazrlanmas
gerekir. Bu raporda projenin hangi ksmlarnda hangi malzemenin ka adet kullanld, bu
malzemelerin markas, belirtilen markaya ait malzeme birim fiyat (karl birim fiyat da ayrca
belirtilir), iilik cretleri ve toplam maliyet olduka detayl bir biimde raporlandrlr. Dier ihaleye
giren firmalardan da benzer raporlar alan mteri ahs veya firma kendisine gre en uygun bulduu
fiyattaki teklifi deerlendirerek ihaleyi kazanan kurumu beyan eder.
Aada rnek bir proje teklifinin bir ksm bulunmaktadr.

KONTROL SONUCU
KISIM

FRMA OFS

SAYFA

YAPILAN

AUTOCAD RENM

TARH

31/ 01 / 2007

AUTOCAD MEN AIKLAMALARI:

ekme Menler (Pull-Down Menler)
Autocad 2004de oniki adet ekme men vardr. Ancak zelletirme aralar ile ok deiik
fonksiyonlara sahip yzlerce men hazrlama imkanna sahip olduumuzu hatrlatalm.
File Mens: File mens Autocadin dosya ynetim merkezidir.Her trl dosya ilemi burada
yaplr.
New: Create New Drawing diyalog kutusu ile yeni bir izim dosyas aabiliyoruz.
Open: Select File diyalog kutusu ile daha nceden bilgisayara kaydetmi olduumuz dwg, dxf ve dwt
uzantl dosyalar (izimleri) aabiliyoruz.
Save: izimimizi bilgisayara veya diskete kaydedebiliyoruz.
Save As: Save Drawing As diyalog kutusu ile hazrlam olduumuz izimizi istediimiz bir uzantda
ve srmde bilgisayara veya diskete kaydedebiliyoruz.
Export: Export Data diyalog kutusu ile hazrlam olduumuz izimimizi dier izim ve uygulama
programlarnda kullanmak zere deiik uzantlarda kayt edebiliyoruz.
Printer Setup: Preferences diyalog kutusunun Printer sekmesi ile printer tantm ve ilgili ayarlarn
yapabiliyoruz.
Print Preview: kt almadan nce izimimizin baskda (ktda) nasl grneceini inceleyebiliyoruz.
Print: Print/Plot Configuration diyalog kutusu ile bask(kt) ayarlarn yapabiliyoruz.
Drawing Utilities: Bozuk izimlerin tamiri, hata kontrol, izimde kullanmadmz katman, blok,
izgi tipi, yaz tipi ve llendirme tipi gibi maddelerinin temizliini yapabiliyoruz.
Exit: Autocadten kyoruz (Save etmeyi unutmuyoruz!!!).
Edit Mens: Edit mens Autocadin dzenleme aralarn ierir. Windows programlarna
aina olanlarnn sk sk kullandklar aralarn Autocadteki uygulamalardr.
Undo: izimde yapm olduumuz ilemleri istediimiz kadar geri alabiliyoruz, yani bir bakma
silebiliyoruz.
Redo: Undo ile geri aldmz ilemi redo ile yeniden getirebiliyoruz fakat bunu sadece bir ilem iin
yapabiliyoruz.
Cut: stediimiz izim esini veya elerini baka bir alana kopyalamak (yaptrmak) iin
kesebiliyoruz (silebiliyoruz).
Copy: Kopyalamak (yaptrmak) istediimiz izim esini (nesne) ve elerini seiyoruz.
Copy Link: Gr alanmzdaki izimleri otomatik olarak kopya hafzasna alyor.
Paste: Kopyalamak iin seilmi olan izim esi (nesne) veya elerini istediimiz yere
yaptryoruz (kopyalyoruz).
Paste Special: Paste Special diyalog kutusu ile deiik yaplarda yaptrma ilemi yapabiliyoruz.
Clear: stediimiz izim esini veya elerini silebiliyoruz.

KONTROL SONUCU
KISIM

FRMA OFS

SAYFA

10

YAPILAN

AUTOCAD RENM

TARH

31 / 01 / 2007

 View Mens: View mens Autocadin izim grnmlerinin ayarland ve ilendii bir
alandr.
Redraw: Ekrandaki izimler yeniden izilir ve varsa blipler (kk artlar) temizlenir.
Regen: Redraw ile ayn ileve sahiptir ayrca ilgili verileri de yeniler (gnceller) ve Redrawdan biraz
daha uzun srer.
Zoom: izimimize uzaktan veya yakndan bakmak gibi eitli aralar sunar.
Pan: izimizde istenilen ynlerde ve mesafelerde kaydrma yaplabilir.
Aerial View: izimize Autocad ekrannda alan minik bir Aerial View ekran ile istenilen zoom
oranlarnda ve pan deerlerinde kubak bakabiliriz
Model Space(Tiled): Gncel alma(tekli grnm) alanmzdr.
Model Space(Floating): izimimizin birden fazla grnn ekrana yerletirebileceimiz grnm
alandr.
Paper Space: Model Spacelerin oluturulduunu ve grntlendii alandr.
Tiled Viewports: Ekran alma alanmz istediimiz biimde, eitli ekran alanlarna
ayrabileceimiz ksmdr.
Floating Viewports: Paper Space alma alannda ekran blgelendirebileceimiz ksmdr.
Named Views: View Control diyalog kutusu ile izimizdeki eitli bak alarn isimlendirip,
dzenleyebileceimiz bir ksmdr.
3D Viewpoint: alma alanmza 3-boyutlu olarak istenilen yn ve alarda bakabileceimiz ksmdr.
3D Dynamic View: Perspektif grntde 3-boyutlu ada gerekli ayarlamalar (kamera, dndrme
gibi) yapabileceimiz bir ksmdr.
Hide: 3-Boyutlu izimimizde grnmemesi gereken izgileri gizler.
Shade: 3-Boyutlu izimimizde, izimize eitli deerlerde glgelendirme yapabiliyoruz.
Render: 3-Boyutlu izimimizde eitli renk ve desen tonlarnda kaplanm grntler elde
edebiliyoruz. erdii eitli aralar sayesinde izimize malzemeler katabiliyor, sahne ve k ayarlar
yapabiliyoruz. Bitmap arka planlar ekleyebileceimiz gibi bitki, insan gibi aralarla da alabiliyoruz.
Display: zel grnt ayarlarn yapabiliyoruz. Autocadin yaz modunu aktif hale getirebiliyoruz.
Toolbars: Toolbars diyalog kutusu ile alma alanmza istediimiz ara ubuklarn getirebildiimiz
gibi gereksiz olan ara ubuklarn da kaldrabiliyoruz. Ayrca kendimize ait eitli zel ara ubuklar
ve butonlar imal edebiliyoruz.

KONTROL SONUCU
KISIM

FRMA OFS

SAYFA

11

YAPILAN

AUTOCAD RENM

TARH

31 / 01/ 2007

 Insert Mens: Insert mens Autocad ortamnda rettiimiz izim bloklar ve izimler ile
baka platformlarda retilen izimlerin Autocad ortamnda deerlendirilmesini ierir.
Insert: Insert diyalog kutusu ile daha nceden retilmi olan izim bloklar ile dosyalar Autocad
ortamna indiriliyor (ok kullanlan bir ifadeyle insert ediliyor).
External Referance: Bu ksmda oklu izimler iin ortak bir izim dosyasnn (tamamen ortak
noktalardan oluturulmu) oluturulmas ve kullanlmasn ieriyor.
3D Studio: 3D Studio File Import diyalog kutusu ile. 3ds uzantl dosyalar Autocad ortamna
aktarlyor.
ACIS Solid: Select ACIS File diyalog kutusu ile .sat uzantl dosyalar Autocad ortamnda alp
grntlenebiliyor.
Drawing Exchange Binary: Select DXB File diyalog kutusu ile .dxb uzantl dosyalar Autocad
ortamna alabiliyor.
Windows Metafile: Import WMF diyalog kutusu ile Windows tabanl resim dosyalar grafik ortamna
alnabiliyor.
Encapsulated Post Script: Select PostScript File diyalog kutusu ile .eps ve .ps uzantl yaz dosyalar
ilenebiliyor.
OLE Object: Insert Object diyalog kutusu ile bata yaz ve resim dosyalar olmak zere birbirinden
ok farkl formatta dosya Autocad ortamna aktarabiliyoruz. (Fakat ncelikle bu format destekleyen
programlarda hazrlanyor).
Format Mens: Format mens Autocadte alma aralarmz iin gerekli ayarlamalarn
yapld ve verilerin girildii alandr.
Layer: Layer Linetype Properties diyalog kutusu ile katman oluturma, oluturulan katmanlara eitli
zellikler aktarma, katman silme, dondurma, kapatma, ama gibi birok ilemler yaplabiliyor.
Color: Renk paleti ile istenilen renk gncelleniyor.
Linetype: Layer Linetype Properties diyalog kutusu ile yeni izgi tipleri sisteme yklenebiliyor veya
silinebiliyor.
Text Style: Text Style diyalog kutusu ile yeni yaz tipleri oluturabiliyor, sisteme deiik yaz tipleri
atanabiliyor ve var olan yaz tiplerinde eitli deiiklikler yaplabiliyor.
Dimension Style: Dimension Styles diyalog kutusu ile eitli llendirme sitilleri hazrlanabiliyor ve
ilgili llendirme ayarlar yaplabiliyor.
Point Style: Point Style diyalog kutusu ile deiik noktalar kullanlabiliyor ve bunlarn boyutlar
ayarlanabiliyor.
Multiline Style: Multiline Styles diyalog kutusu ile yeni oklu izim sitilleri hazrlanabiliyor ve
istenilen zelliklerde ayarlamalar yaplabiliyor.
Units: Units Control diyalog kutusu ile Autocad ortamnda kullanmak istediimiz birim tarzn
istediimiz zelliklerde ayarlayp, deitirebiliyoruz.
Thicknees: izim kalnl veriyor veya istediimiz deerde deiiklik yapabiliyoruz.
Drawing Limits: izim limit deerlerini sol-alt ve sa-st olmak zere giriyoruz.
Rename: Rename diyalog kutusu ile izimde kullandmz nesnelerin (katmanlarn, bloklarn, ...)
isimlerini deitirebiliyoruz.

KONTROL SONUCU
KISIM

FRMA OFS

SAYFA

12

YAPILAN

AUTOCAD RENM

TARH

01/ 02 / 2007

 Tools Mens: Tools mens, Autocadin sistem deerlerini, aralarn ve Autocad iin
hazrlanm zelletirme programlarnn yklenme aralarn ierir.
Spelling: Autocadin szlk aracdr.
Inquiry: Autocad sorgu, lm ve hesap aralarn ierir. Alan, hacim, mesafe, ktle hesab ve izim
ile ilgili sorgulama komutlarn barndryor.
Load Application: Load AutoLISP, ADS and Files diyalog kutusu ile Autocad iin hazrlanm zel
programlar yklenir. Lisp dosyalar basit bir yap ierir ve Autocadin kendi ierisindeki birok eksik
ynn giderdii gibi var olan zelliklerini kuvvetlendirir.
Run Script: Select Script File diyalog kutusu ile Autocad iin hazrlanm script dosyalar yklenir.
Display Image: Bitmap resimler, tif ve tga uzantl resimler grntlenir ve ayrca Autocad ortamnda
bmp, tif ve tga uzantsnda izim kayd yaplabilir.
External Database: Autocad ortamnda bir veritaban hazrlanp, d veritabanlar kullanlabilinir.
Object Snap Settings: Osnap Settings diyalog kutusu ile nesne yakalama modlar ayarlanyor.
Drawing Aids: Drawing Aids diyalog kutusu ile Baz Autocad izim yardmc sistem deerlerini
ayarlayabiliyoruz. Bunlar zgara modu, yakalama modu ve dier sistem modlardr.
UCS: Autocadin koordinat sistemi ile ilgili baz ayarlar ierir.
Grips: Grips diyalog kutusu ile grip ayarlar yaplyor.
Selection: Object Selection Settings diyalog kutusu ile izim seim elemanlarnn eitli zellikleri
ayarlanyor.
Object Group: Object Grouping diyalog kutusu ile izim iinde kolaylk salamas amacyla gerekirse
gruplandrma yaplabiliyor.
Tablet: Bilgisayar ile birlikte bir Tablet arac kullanlacaksa gerekli sistem ve tantma ayarlar
yaplyor.
Customize Menus: Menu Customization diyalog kutusu ile zel olarak hazrlanm harici Autocad
menleri ykleniyor ayrca gereksiz menlerde silinebiliyor.
Preferences: Preferences diyalog kutusu ile Autocad programnn ana sistem deikenleri
dzenlenebiliyor. Otomatik save sresi, save uzants, dosya tantmlar, yazc ayarlar, grsel ayarlar,
kiisel ayarlar, render kalite ayarlar gibi.
Draw Mens: Draw mens Autocadin her trl izim elemanlarn, 2-boyutlu ve 3-boyutlu
izim aralarn, yaz ve tarama fonksiyonlarn ierir.
Line: izgi izer.
Ray: Bir nokta referans boyunca izgiler(nm) izer.
Construction Line: Bir dorultu boyunca referans izgisi izer.
Multiline: Et kalnlkl izgi izer.
Polyline: Birbirine baml(btnleik) bir izgi grubu izer.
3D Polyline: 3-Boyutlu alma iin btnleik izgi grubu izer.
Polygon: okgen izer (3 kenardan, 1025 kenara kadar).
Rectangle: Dikdrtgen izer.
Arc: Yay izer.

KONTROL SONUCU
KISIM

FRMA OFS

SAYFA

13

YAPILAN

AUTOCAD RENM

TARH

01 / 02/ 2007

Circle: Daire izer.

Donut: Kat dolgulu daire izer.
Spline: Birbirine baml eriler izer.
Ellipse: Elips izer.
Block: Blok yapar ve onlar nitelendirir.
Point: Nokta yapar ayrca izimlerde nokta ile ilgili eitli uygulamalar yapar (blme, lme gibi).
Hatch: izimler iin tarama yapar.
Boundary: Tarama iin snr hazrlar.
Region: izimlerden bir blge oluturur.
Text: Autocad ortamnda yaz yazlmasn salar.
Surfaces: 3-Boyutlu yzeyler oluturur.
Solids: 3-Boyutlu kat cisimler oluturur ve onlar ile ilgili ilemler yapar.

KONTROL SONUCU
KISIM

FRMA OFS

SAYFA

14

YAPILAN

AUTOCAD RENM

TARH

01 / 02 / 2007

Mevcut izimi Kaydetme

Mevcut izimi kaydetmek iin komut satrndan SAVEAS, QSAVE, SAVE komutlaryla veya
st File menden Save As, Save/Update seenekleri ile yaplr.
QSAVE/Hzl Kayt: Mevcut izim daha nceki isminde kaydedilir. Daha nce izime bir isim
verilmemise Dosya Diyalog Men ekrana gelir bu men vastasyla izme. sim vererek kayt ilemi
gerekletirilir.
SAVEAS/ Yeni simle Kaydetme: Mevcut izimi yeni bir isimde kaydetmek iin kullanlr. Bu
seenek girildiinde standart dosya Diyalog men ekrana gelir. Diyalog men ile kaydedilecek dosya
ismi, dizin ve src ismi yeniden seilebilir.
SAVE/ Kaydet komutu girildiinde kaydedilecek izim dosya ismini sorar. Dosya ismi Dosya
Diyalog Men vastasyla veya komut satrndan girilerek kayt ilemi tamamlanr.
Yeni bir isimde kayt ilemi iin girilen dosya ismi ile ayn isimde daha nce bir izim kayd
yaplmsa, uyar mesaj ile ayni dosyann zerine kaydedilip kaydedilmeyeceini sorar. Kaytl bir
dosya ismi ile yeni bir kayt yapldnda eski kayt silinir yeni kayt onun yerine geer. Bu durumda
eski kayd yeniden kazanma ans kaybolur.
RECOVER/ Hatal Dosyalarn Kurtarlmas
eitli nedenlerle izim dosyalarnda olumu hatalar dzelterek ama ilemi st File mendeki
Recover seenei ile veya komut satrndan RECOVER komutu girilerek yaplr. Komut girildiinde
Dosya Diyalog Men ekrana gelir. Diyalog men ile dosya seilerek ilem tamamlanr.
emberin Merkez Noktas ve Yarap Girilerek izimi(Cen, Rad)
CIRCLE-Radius
Command: CIRCLE
2P/3P/TTR/<Center Point>:50,60
(emberin merkez noktasn gir)
Diameter/<Radius><Mevcut Yarap>:25 (emberin yarapn gir)
Eer bir komut ierisinde <Mevcut> deerle isleme devam etmek istiyorsanz, farenin 3 nolu
tuuna veya klavyeden ENTER tuuna basmanz, bu deer veya seenei kabul ettiiniz anlamna gelir.
Bu kural btn komutlar iin geerlidir. Farkl bir deer girmek istiyorsanz yeni deeri girip sonra
ENTER tuuna veya farenin kabul tuuna basnz.
Merkez Noktas ve ap Girilerek ember izimi
CIRCLE-Diameter
Command: CIRCLE
2P/3P/TTR/<Center Point>:l00,100 (emberin merkez noktasn gir,100,100 )
Diameter/<Radius><Mevcut Yarap>: D
(Diameter seenei seildi )
Diameter:50
(emberin apn gir,50)

KONTROL SONUCU
KISIM

FRMA OFS

SAYFA

15

YAPILAN

AUTOCAD RENM

TARH

02 / 02 / 2007

Durum Satrndaki izim Modlar

Snap: Snap modunu aar ve kapatr.

Grid : Grid modunu aar, kapatr.
Ortho : Dik modu aar ve kapatr. Orthonun ak olmas imleci, gncel koordinat sisteminin x
ve y eksenlerine paralel hareket ettirir. Bu mod sayesinde yatay veya dey izgiler kolayca izilebilir.
Polar : Kutupsal modu aar, kapatr.
Osnap : Nesne kenetleme modunu aar, kapatr.
Otrack : Nesne kenetleme izlemesi modunu aar kapatr.
Model : Model boluu kat alan arasnda gei salar.
Durum satrnda yer alan bu izim modlar zerinde sa tu menlerinden On (a) Off (kapat) ve
Setting (ayar) imkan salanmtr.

Dsetttings Komutu
Kenetleme modu, zgara, kutupsal ve nesne
kenetleme izlemesi iin izim ayarlarn belirtir.
Bu komutu kullanmak iin

Tools menden Drafting Setting

Ksayol
mens
olarak
durum
ubuundaki Polar zerinde sa tuu
tklanr ve settings seilir.

Komut
penceresinden
(Command)
Dsettings girilir.
Bu komutta AutoCAD Drafting Settings diyalog
kutusunu gsterir. Drafting Settings diyalog
kutusunda Snap and Grid sekmesi, Polar
Tracking sekmesi ve Object Snap sekmesi
bulunmaktadr.

KONTROL SONUCU
KISIM

FRMA OFS

SAYFA

16

YAPILAN

AUTOCAD RENM

TARH

02 / 02 / 2007

DMENSON STYLES ( LLENDRME )

Dimension Styles komutu hazrlam olduumuz izimimize gerekli lleri vermek iin
kullanlr. Dimension Styles mensne Dimension kayar mensnden Styles seilerek ulalabilir.
Aada Dimension Styles mens ve men ierii aklanmtr.
Parent: llendirme grubu
Linear: Dorusal llendirme
Radial:

apsal ya da yarapsal llendirme

Angular: Asal llendirme

Diameter: ap llendirmesi
Orameter: Koordinatsal llendirme
Leader: Aklama ( Herhangi bir yere l aklamas vermek iin )
Ok: Yaplan ayarlar tamamlar ve izim ortamna dn.
Geometry: llendirme izgisi, uzatma izgisi ve l oklar ayarlar.
Format: l Hizalamalar.
Annotation: l yaz ve units ayarlar.
Save: Kendimize ait l stili oluturduktan sonra kaydetmek.
Standart: l style ismi.
Rename: l style ismi verme.

KONTROL SONUCU
KISIM

FRMA OFS

SAYFA

17

YAPILAN

ASMA TAVAN ARMATR KABLOLAMA

TARH

03 / 02 / 2007

Aada asma tavan ierisinde armatr kablolama almasnn detay izimi yer almaktadr:

KONTROL SONUCU
KISIM

FRMA OFS

SAYFA

18

YAPILAN

ARMATR YERLEM

TARH

05/ 02 / 2007

Bir oda aydnlatmas yaplrken oda boyutlarna gre homojen bir aydnlatma
salanabilmesi iin armatr yerleimi u ekilde olmaldr:

KONTROL SONUCU
KISIM

FRMA OFS

SAYFA

19

YAPILAN

DUVAR ELEMANLARI MONTAJI

TARH

05 / 02 / 2007

Herhangi bir projede buat, duvar aplii, priz ve anahtar kasalar, yangn ihbar butonlar ve
kat panolar gibi elemanlarn montajnda uyulmas gereken baz standart ller bulunmaktadr. Bu
ller kolon ve kiri yerlerine, zemin hizasna ve dier mimari ayrntlara gre tespit edilmitir.
Aada duvar elemanlar montajnn detayl bir izimi yer almaktadr:

KONTROL SONUCU
KISIM

FRMA OFS

SAYFA

20

YAPILAN

TAVANDAN DUVARA BORU N DETAYI

TARH

06 / 02 / 2007

Asma tavandan duvara boru ini detay ierisinde priz anahtar kasalar ve PVC boru
grnmleri izimi yaplmtr:

KONTROL SONUCU
KISIM

FRMA OFS

SAYFA

21

YAPILAN

ELEKTRK PANO TASARIMLARI

TARH

07 / 02 / 2007

Elektrik kat panolar iin yaplan tasarmlarn bir rnei aada bulunmaktadr.

KONTROL SONUCU
KISIM

FRMA OFS

SAYFA

22

YAPILAN

ANA DAITIM PANOSU ZM

TARH

08/ 02/ 2007

SAYFA

23

Bir ana datm panosu izimi aadaki ekilde verilmitir.

KONTROL SONUCU
KISIM

BAKIM ONARIM

YAPILAN

PLANE DESANT KABLOLAMA LER

TARH

08 / 02 / 2007

Firmada ki 11 gnlk staj deneyimimden sonra kendi isteimle bakm onarm ilerine de
gittim. Bu sre ierisinde Plane ve desant atma, kablolama ileri, montaj, aydnlatma, kablo kanal
ileri, UPS ve topraklama tesisat hakknda ayrntl bilgi edinme frsat edindim.

Plane: Projenin uygulanaca mimari yap henz yapm aamasnda iken demir rg arasna
atlan elektrik borusuna Plane ad verilir.
Desant: Mimari yap duvarlarna sva ncesi uygulanan PVC boru uygulamasna Desant
ad verilir.

PLANE
Planede potel takoz kullanlmal, azlar ivilenmeli.
antiyelerde mutlaka aft yeri bulundurulmal, yoksa oluturulmal.
Ats yksek borular kullanlmal. Planelerde 10 at, desantta ise 6 at boru kullanlmal.
Zayf akm ve yksek akm borular ayr ayr olmal.
Btn plane borular, kuvvetli akmda en az 18 lik boru olmaldr.
Boru ular noktasal yerleri belli olacak ekilde plane plan ile plane atlmal.
Lamba ve dier hatlarn merkezleri iaretlenerek belirtilmelidir.
Perde beton zerinde zorunlu bir tesisat varsa borular krlmadan ezilmeden borulama
yaplmal.
Buatlarn kapaklar ve delikleri iine sva ve beton dolmasn nlemek iin kapal olmaldr.
Mutlaka plane ataman karlmal, desant esnasnda kayp olanlarn bulunmasna kolaylk
salanmaldr.

DESANT
Yaplacak iin kefi nceden yaplmal, anahtar, priz, pano vb. gibi yerler iaretlenmeli ve
dondurulmal.
Kasalarda 3l grubu gememeli, eer 4l grup varsa 2ye ayrlmal.
Dirsekler iyice korunmal ve aplanmal.
Kasalara alttan ve stteki deliklerden girilmeli ve terazi kullanlmal. Yanlardan girilmemeli,
anahtar, priz ayaklarnda engel olmamal.
Btn anahtarlar 110 cm olmaldr.
Anahtar ve prizlerin kaplardan uzakl 30 cm olmaldr.
Desantta buatlar tavandan 30 cm aada olmaldr.
Fayans olan yerlerde kasa fayansyla birlikte konulmal ve kasalar fayansn tam ortasna
konulmal.
Borular dik gelecek ekilde konulmal, zayf akm tesisatna 18lik boru kullanlmaldr.
Kiri, kolon, slak zeminli yerlerde buat kullanlmamal.

KONTROL SONUCU

KISIM

BAKIM ONARIM

SAYFA

24

YAPILAN

PLANE DESANT KABLOLAMA LER

TARH

08/ 02/ 2007

 Asmolin olan yerlerde borulama yaplrken lamba ularna dirsek kullanlmal.

Linye borular panolardan karken borular 18lik boru ile yaplmal.
Kablolar ekilen yerlerin; kasalarn ve borularn etraf dondurulmal.
Yerden giden borularn zeri aplanmal, borular korunmal.
En az krm ile desant yaplmal, duvar imalatna zarar verilmi ise hemen giderilmeli.

KABLOLAMA LER
Her binada aft oluturulmal, dikeyde her kata ulalabilmeli. Mmkn olduka yatayda da her
yere ulalabilmeli (asma tavan, ykseltilmi deme ve tava gibi)
Gc yksek cihazlara tek linye ekilmeli. Frn, termosifon, kurutma makinesi vb.
UPS ve aydnlatma linyeleri ayr renkler olmal.
UPS kablolar siyah ve 3x2,5 TTR olmaldr.
ebeke prizleri beyaz ve 3x2,5 TTR olmaldr.
Linyenin her iki ucu adresli ekilmeli.
Priz ve aydnlatma linyeleri ayr ayr olmal.
Telefon, data, TV hassas kablolarn ekiminde fazla dirsek kullanlmamal ve bu kablolara
kesinlikle ek yaplmamaldr.
Kablo ekimi yapldktan sonra kesinlikle test edilmeli.
Etiketleme kablolarn u tarafndan geride olmal.
Kablolamada gereinden fazla u braklmamal.
Aydnlatma, ebeke, UPS prizlerinin kablolar ayr renklerde olmal.
Kablolarn uzunluklar balant payn gememeli, ok uzun pay braklmamal.
Btn kablolarn ular kesinlikle etiketlenmeli.
ekilen kablonun ucundaki alc gc bilinerek ekilmeli, her iki ucu ayn kodla etiketlenmeli,
ekim esnasnda yaralanma olup olmad kontrol edilmeli, test aamas mmkn olduunca
erken yaplmaldr.
Kablo kanallarnda zayf akm ile kuvvetli akm ayr ayr ilerletilmeli.
Alpan kasalarda spiral boru kullanlmaldr.
Lamba atlamalar klemensli olmaldr.
Anten borular en az 18lik olmaldr.
Her kablonun her iki ucu da ayr noktalardan en az iki kez adreslenmeli.
En az iki iftli telefon kablosu ekilmeli.
Gc bilinmeyen alclara esnek dnlp kaln kesitli kablo ekilmeli.

KONTROL SONUCU
KISIM

BAKIM ONARIM

SAYFA

25

YAPILAN

MONTAJ

TARH

09/ 02 / 2007

MONTAJ
Pano balantlarnda kullanlan kablolarn ular mutlaka yksklenmeli veya pabu
taklmaldr.
Mutlaka pano etiketlenmesi yaplmaldr kapak, sigorta klemens, glek d sac, pano d kapa
etiketlenmesi ayr ayr yaplmaldr.
Btn armatrler rp ipi kullanarak hizalanmal ve montaj yaplmaldr.
Anahtar ve prizler terazi kullanarak montaj edilmelidir.
Kasa ya da armatrlerimiz ncelikli ve terazili bir ekilde yerine koyulmaldr.
Armatrleri dizayn ederken duvardan uzaklk mesafesi x cm ise armatre olan uzakl 2x cm
olmaldr.
Meknlarda m 2 ye 12W lk g baz alnarak armatrlerin says belirlenmeli.
Sva alt spotlarnn kenarlarndan k samamal, bunun iin spot deliklerini aarken doru
pan ile almaldr. Alrken de tavan ve duvarlarda fazla iz braklmadan almal ve dikkatli
delinmelidir. Kirlenen yer acilen temizlenmelidir.
Legrand kanal derken ek paralar ve aksesuarlar kullanlmal ve i bitince etiketleri
sklmeli.
Yangn butonlar 135 cmde olmal.
Alpan kasalar apraz konulmal, bileik kasalarn aralar 7,2 cm olmaldr.
Ups girilerine panolarda sigorta konmaldr.
Armatr montajnda ip ve lazer kullanlmal. Montaj dzgn olmal. Reflektrler ve ampuller
ayn ynde olmal.
Armatrlerin reflektrleri taklrken eldiven kullanlmal.
Datalar b tipi aklmal. (Kablo sralamas: Turuncu Beyaz Turuncu Yeil Beyaz Mavi
Mavi Beyaz - Yeil Kahverengi Beyaz Kahverengi)
antiyelerde elektrik ve mekanik cihazlar balanmamal, eer balanmas gerekiyor ise yetkili
bir kii nezaretinde yaplmal. Cihaz sorumluluu kesinlikle alnmamal.
Tm retimde kodlama ayn standartlarda yaplmal. Bu standartlar antiyenin her yerinde ve
tm antiyelerimizde ayn uygulanmal.
Kanal iinde zayf akm ve kuvvetli akm ayrmak iin seperatr kullanlmal.
Priz ekirdekleri taklnca orta vidalar taklmal.
Mecburi olmadka telefon prizleri sva st olmamal. Mecburi olursa kanal kullanlmal.
UPS priz montajnda UPS prizlerinin klavuzlar yukar gelmeli.
aftlarda kanal yerine merdiven kullanlmal.

KONTROL SONUCU
KISIM

BAKIM ONARIM

SAYFA

26

YAPILAN

PANOLAR AYDINLATMA KANAL LER

TARH

09/ 02 / 2007

PANOLAR
Panolar belli standartlarda konmal.
Panolar yerden st kenar l alnarak 190 cm ykseklikte olmaldr.
60 Amper zerindeki tm panolarda faz datm baras kullanlmaldr.
Panolarda trifaze faz baras faz lambas ve etiketleme iyi yaplmal.
Panolara giri alttan olmal. (Su patlaklarnda ve su kaaklarnda suyun kablodan yryerek
panoya girmesini nlemek iin)
Pano montajnn yaplaca zemin salam ve dayankl olmaldr.
Panolara giren kablolar dzgn ve salam olmal.
Panolarn balants tek hat emasna gre yaplmal.
Panolarn testi yaplrken gzle kontrol, el ile kontrol, skarak ve test aletleri ile lm yaplarak
uygulama kontrol edilmeli.
Panolarda kesinlikle pano etiketi kullanlmaldr.
Panolarn iinde toz, pislik vb eyler olmamasna dikkat edilmelidir.

AYDINLATMA
Aydnlatmada a-2a b-2b sistemine uyulmal.
Anahtarlar 110 cm ye, prizler 40 cm ye konulmaldr.
Oda merkezinde armatrler yangn aras 50 cm olmaldr.
Gemeli kasalarda alttan giri yaplmal.
Tm anahtarlar aaya basnca yanmal.
Tavan yerleim plannda bir simetri, bir ahenk olmaldr. Armatr, hoparlr, dedektr, klima,
havalandrma vb. gibi
Aydnlatma armatrlerine topraklama kablosu ekilmeli.

KABLO KANAL LER

Orijinal paralar kullanlmaldr.
Kanal ek paralar, kanal d ve i elemanlar kullanlmal.
Priz modllerine boluk yerine kapak taklmal. Bo modl yer buatlarnda ve kanallarda kapak,
ek yeri ile ayn hizada konulmal.
bitiminde kanal etiketi sklmeli.
Kanallar kesilirken dzgn kesilmeli.
Kanallar keseceimiz yerin msait yer olmasna dikkat edilmeli. Kanal keserken alt zemine
zarar verilmemeli, altnn bo olmasna dikkat edilmeli.
antiyelerde ekilen kanallarn tavalarn dizayn gzel olmal ve kablolar gzel bir ekilde
klipslemeli.

KONTROL SONUCU
KISIM

BAKIM ONARIM

SAYFA

27

YAPILAN

UPS TOPRAKLAMA

TARH

09 / 02/ 2007

UPS
UPS topraklamas mutlaka yaplmal.
UPS topraklamas ebeke topraklamasndan ayr yaplmal.
antiye ya da bankalarda faal hale gelene kadar UPS devreye alnmamal.
UPS yetkili teknik servisi tarafndan devreye alnmal.

TOPRAKLAMA TESSATI
Topraklama kablosu btn aftlarda sar yeil olmaldr.
Temel topraklamas yaplm ana panoya mutlaka u braklmal.
Saya panosu iin mutlaka topraklama yaplmal.
UPS topraklamas iin ayr bir hat ekilmeli.
Topraklama direnci UPS iin 3 ebeke iin <5 direncini gememelidir.
ebeke UPS prizlerinin topraklamalar en az 2,5 mm 2 KESDNDE KABLO ile yaplmaldr.
Kolon topraklamalarnda ise besleme kablosunun ntr kesitinde ya da bir kesitte olmaldr.
Kablo tavalar ve kablo merdiven tavalar mutlaka topraklanmal.

KONTROL SONUCU

KISIM

BAKIM ONARIM

SAYFA

28

YAPILAN

SAYA - KOMPANZASYON BALANTISI

TARH

10 / 02 / 2007

Zemin kat saya panosu ile kompanzasyon panosu balant emasna gre balant yapld:

KONTROL SONUCU

KISIM

BAKIM ONARIM

SAYFA

29

YAPILAN

ALT MALZEME BLGS EDNME

TARH

12 / 02 / 2007

GENEL KAVRAMLAR
Ups priz: Ani elektrik kesintilerinde elektronik cihazlarn zarar grmesini engellemek iin
kullancya elektrik kesintisinden sonra da bir mddet enerji kullanmna imkn veren priz trdr. Bu
ek enerji kullanm sresi upsin trne ve kapasitesine baldr ve bu zellik maliyeti etkiler!
Armatr: Ampl veya floresan gibi aydnlatma elemanlarnn ortak addr.
Aplik: Genellikle estetik bir grnmde olan, mimari bir tasarya sahip olan (oteller gibi
estetik meknlar iin tasarlanm) armatrlerin ortak addr.
Buat: iletkenlerin birletirildii veya akmn elektrik akmnn iki ya da daha fazla kola
ayrld yer. Yap giriinde bulunan 3 faz konut ierisine kadar tek kablo ile ekilir. Genellikle 3x2,5
NYM (3 damarl, kesit alan 2,5 mm olan kablo) kablo tr kullanlr. Daha sonra konut ierisine
konulan bir kontrol panosu ile bu 2 damarl kablolar araclyla fazlara ayrlr.
Etanj: Koruma kapa anlamna gelir(Genellikle cam, plastik vb.). Etanjl armatr
Not: Kk spotlar adlandrlrken ka volt ile alt ve ka watt olduu belirtilerek
adlandrlr. rnein 12-50 (12 volt,50 watt gibi)
Diverste: Herhangi bir elektrik tesisat yaplrken bir prizin ekecei g 300 watt olacakm
gibi hesaplanr (EMO standard). rnein; elektrik projesi yaplan bir mekn iin tek odaya 10 tane
priz yerletirildi. Bu prizlerin toplam 3 kw g eker. Bu odadan benzer ekilde yap iinde 10 oda
daha olduu varsaylrsa toplam ekilen g 30 kw olur. Sigorta ve g kablosu seimi yaplrken bu
g toplam gz nnde bulundurulur. Ancak hibir zaman yap ierisindeki bu 100 priz ayn anda
kullanlmaz. Bu yzden hesaplanan bu toplam g belli bir Diverste katsays ile arplr Bu katsay
mekna bal olarak deiir. 0.6, 0,8 gibi. Konut gibi g harcanmnn dk olduu meknlarda bu
katsay %60 bir kar salayacak kadar etkileyebilirken, yeralt metrolar gibi srekli elektrik ekmesi
gereken yerlerde bu oran %6lara kadar dmektedir. Bu katsay sayesinde 30 wattlk sigorta deil de
24 wattlk sigorta kullanlr! Kablo seimi de buna gre yaplacandan kesit alan der. Maliyetten
kazan salanm olur!
Sorti: Elektrik panosundan prize kadar olan ksma sorti denir. Her sorti iin 35 m kablo
kullanld kabul edilir. cretlendirme sorti saysna gre cretlendirme yaplr.
Linye: Elektrik panosundan armatr anahtarna kadar olan ksma linye denir. rnein 10 tane
armatr seri olarak baland ve tek bir anahtar ile kontrol edilecek ekilde ayarland. Her kat iin ayn
ilem yaplr ve bu yzden armatrler numaralandrlr! Projede tm linyeler belirtilir ve cretlendirme
linye saysna gre yaplr! Projeye ek alama olarak hazrlanan ve uygulayan kiiye proje hakkndaki
gerekli teknik bilgilerin bulunduu cetvele Ykleme Cetveli denir. Kuvvetli Akm Linyeleri: Priz
gibi yksek akm gerektiren elemanlar iin kullanlr. Zayf Akm Linyeleri: Data transfer, telefon,
kablolu TV gibi elektronik donanmlar iin kullanlr.

KONTROL SONUCU

KISIM

BAKIM ONARIM

SAYFA

30

YAPILAN

ALT MALZEME BLGS EDNME

TARH

12 / 02 / 2007

NC ve NB sigorta eitleri: NB ve NC olmak zere iki eit sigorta bulunur. NC gecikmeli

sigorta eididir. stenilenden fazla akm ekildiinde hemen sigorta atmaz, birka saniyelik bir
gecikmeden sonra atar. Devir hzn alm bir motor normal alma konumunda 16Alik bir akm
ekebilir, ancak motor ilk alma annda srtnmeyi yenene kadar birka ms boyunca bu akmn 3-4
kat bir akm ekmek ister. Bu ksa periyot yznden sigortann atmamas iin mekanik cihazlarda ve
prizlerde NC sigorta kullanlr. NB sigorta ise istenilen akmn zerine kar kmaz hemen devreyi
keser. Herhangi bir geciktirme sresi yoktur. Bu tr sigortalar aydnlatmalarda ve elektronik cihazlarda
kullanlr.

KONTROL SONUCU

KISIM

BAKIM ONARIM

SAYFA

31

YAPILAN

ALT MALZEME BLGS EDNME

TARH

12/ 02 / 2007

ALTERLER
Pano yapmnda birok eit alter kullanlyordu. Makine gvenlii ve can gvenlii
asndan ok nem arz etmektedir. nk insanlar ve cihazlar arasndaki temas, alter vastasyla olur.
Motor ve hatlarn korunmasnda kullanlan en nemli elemanlardan biridir. Devreyi direkt olarak aar
ve kapatrlar. Ar ykte termik elemanlarnn akm-zaman erilerine gre, ksa devrelerde manyetik
rleleri ile gecikmeden devreyi keserek hatlarn ve motorlarn hasara uramasn nlerler.
Kullanlan alterler unlardr;
1.NH bakl sigortal yk alteri
2.Termik manyetik alter
3.Kollu (zengili) alter
4.Pako alter
5.Kompakt otomatik alter

NH Bakl Sigortal Yk alteri

Bu alterlerde akm, alter ierisinde iki noktada kesilir. erisinde NH bakl sigorta bulunur.
Ayrca ark sndrc elemanlar kullanlr. Anma akm deerleri 160-250-400-630 amperdir.

Termik Manyetik alter

Pano ierisine monte edilip, kapak dndan kumanda edilebilmektedir. Devreyi hem termik
hem de manyetik olarak korur. Termik-Manyetik alterlerin anma akmlar firmaya gre deimekle
beraber yledir; 40-100-800-2000-2500 amperdir.

Kolu(zengili) alter
Kollu alterler, tablo ve panolarn arka ve yan tarafna monte edilirler. alter, zerinde bulunan
kol aracl ile devreyi manel olarak aar veya kapatr. Kontaklar gm kaplanmtr. Gvdesi ise
dkm ve satan yaplmtr. 0-1 ve enversr tipleri vardr. Faz kontaklar arasna ama-kapama
srasnda oluacak ark sndrmesi amacyla separatr konulmutur. Anma akmlar 100-400-1000
amperdir.

Pako alter
Bir eksen etrafnda dnebilen, bir mil zerinde dizilmi ve paketlenmi, birok kontak
yuvalarndan oluan altere pako alter denir. alterin her kontak yuvasnda 1,2,3 veya 4 kontak
bulunur. stenilen kontak saysn elde etmek iin uygun sayda kontak yuvas arka arkaya dizilerek ok
deiik kumanda ilerinde kullanlabilirler. Kontak elemanlar gm-kadmiyum kaplanmtr.

Kompakt Otomatik alter

Pano ierisinde az yer kaplarlar, montaj ve sklmesi kolaydr. Ayrca gvenli olarak devreyi
aar ve kapatrlar.

KONTROL SONUCU

KISIM

BAKIM ONARIM

SAYFA

32

YAPILAN

ALT MALZEME BLGS EDNME

TARH

13 / 02 / 2007

L ALETLER
Tablo ve panolarda akm, gerilim, g katsays, frekans, enerji tketimi, gibi byklklerin
kontrol iin l aletler kullanlr. Kullanlan l tablo tipi, analog veya dijital l aletleridir.
Kullanlan balca l aletleri unlardr;

Ampermetre
Her faz iin birer adet kullanlr. Devreye seri olarak balanr. Ampermetreler 60 ampere
kadar dorudan, 60 amperin zerinde ise akm trafosu ile birlikte balanr.

Voltmetre
lme alan 0-500 V olan voltmetrelerden her pano iin bir adet kullanlr. Voltmetre
komtatr aracl ile faz ntr ve fazlar aras gerilim ayn voltmetreden llr.

Frekansmetre
ebeke frekansn lmek amacyla analog veya dijital frekansmetreler kullanlr. Ancak
her panoda bulunmaz. zel amal panolarda kullanlr.

Cos metre
Sistemin g katsaysn lmek amacyla (0,5 endktif, 0,5 kapasitif) kullanlan l
aletleridir. Analog ve dijital olarak yaplrlar. Sadece zel amal panolarda (kompanzasyon panosu)
kullanlrlar. Devreye dorudan ya da akm trafosu ile balanrlar.

Akm transformatr
Ampermetre, saya ve reaktif g rlesi gibi l aletlerinin ierisinden ok yksek akmlar
geirilemez. Devreden ekilecek akm l aletinin lme snrn geiyorsa, alet akm trafosu ile
birlikte balanr. Sekonder akm 5A olan akm trafolarnn primer akm deerleri yledir; 5-10-1520-25-30-40-50-60-75-80-100-120-150-200-250-300-400-500-600-750-800-1000-1500-2000-3000.
Akm trafolarndan 200 ampere kadar olanlar baral olarak retilir. Daha yksek amperli olanlar ise
bara iinden geecek ekilde yaplr.

KONTROL SONUCU

KISIM

BAKIM ONARIM

SAYFA

33

YAPILAN

KONTAKTR VE RLELER

TARH

13 / 02 / 2007

Kontaktr: 24 V beslemesi olan ve ayrca iinde bulunan bobin sayesinde devreyi kapatan
byk gteki elektromanyetik anahtarlara kontaktr denir. Elektromknats, palet, kontaklar olmak
zere 3 ksmdan oluur. Otomasyonun anlam adndan da anlald gibi otomatik kontrol demektir.
Panolarda her zaman 380 V gerilim geemez. Bunun nedeni herhangi bir zamanda pano aldnda
tamir eden kii byk bir tehlike altnda olur, hem de gerilim arttka kullanlan kablonun da kesiti
artar. te 24 V gibi dk bir gerilimden, kontrol yaplan makinann gerilimine eviren kontaktr
aygtdr. Ayrca otomasyonda makineye iletilecek enerjinin zaman kontrol ise zaman rlesi tarafndan
yaplmaktadr.
Zaman rlesi: Giriine enerji geldikten bir sre sonra kn aktif yapan yani kontaklarn
konum deitiren, giriindeki enerji kesildiinde ise kontaklarn dier zt duruma getiren
rledir.
Ar akm rlesi: Motorun iki fazda kalmas, gerilim ykselmesi, srtnmesi, yatak
bozulmas, skmas, ar yklenmesi, gibi nedenlerden dolay ebekeden tam yk akmnn
stnde akm ekebilir. Bu durumda motorun yanmamas iin ar akm rlesi kullanlr.

Kaak Akm Koruma Rlesi

Kaak akm koruma rlesi, bir anahtar ve akm transformatrnden ibarettir. Anahtara hata
akm ile alan bir bobin tarafndan ama kumandas verilir. Akm transformatr devreden ekilen
akmlar kontrol etmeye yarar. Korunacak cihaz bir fazl ise, faz ve ntr iin toplam iki adet primer
sarg bulunur. fazl tketicilerde adet primer sarg ve eer ntr hatt da varsa drt adet primer
sarg bulunur. Prensip itibariyle tketiciye giden btn faz iletkenleri ekirdein iinden geirilir. Eer
ntr ve sfr iletkenleri de varsa bunlarda ekirdein iinden geirilir. Demir ekirdek zerinden ayrca
bir de sekonder sarg vardr. Bilindii gibi, zerinden akm geen bir iletken etrafnda bir manyetik
alan oluturur. Bu prensibe gre, primer sargdan akm geerse, sekonder sargda bir e.m. k meydana
gelip akm geirir.

Tketici bir fazl ise, hatasz durumda faz ve ntr iletkenlerindeki akmlar birbirine eit ve
ynleri terstir. Bu durumda bunlarn fazr toplam sfra eittir. Demir ekirdek zerinde faz ve ntr
iletkenlerinin meydana getirdikleri manyetik aklar da birbirine eit ve ters ynde olduklarndan toplam
ak sfra eit olur. Bu durumda, sekonder sargda hibir gerilim indklenmez ve ama bobini akmsz
kalr. Tketici de bir izolasyon hatas olursa, faz iletkenlerindeki I akmnn bir ksm I h hata akm
olarak topraklanm cihaz gvdesi zerinden topraa geer. Bylece ntr iletkeninden I-Ih gibi daha az
bir akm geer. Faz ve ntr iletkenlerindeki akm fark, akm trafosunun demir ekirdeinde bir fark
manyetik alannn olumasna ve bir ak gemesine neden olur. Bu ak, sekonder sargda bir gerilim
indkler. ndklenen bu gerilim ama bobini zerinden geerek anahtar amasn salar.
Hatasz fazl ve drt iletkenli bir sistemde de akmlarn toplam sfra eit olduundan sekonder
sarglarnda gerilim olumaz. Sekonder sargda indklenen gerilimin deeri, hata akmnn iddetine
badr.

KONTROL SONUCU
KISIM

BAKIM ONARIM

SAYFA

34

YAPILAN

KOMPANZASYON

TARH

14 / 02 / 2007

ENERJNN FABRKAYA LETM

TEDAdan gelen 31500 Volt barajlar vastasyla seksiyonere (ayrc) girer, buradan kan gerilim
dijenktre yani kesiciye girer ve buradan kan yksek gerilim trafoya aktarlr. Trafo k 380-400
Volt aras gerilim elde edilir. Trafo kndaki gerilim ve akm lmek iin akm ve gerilim trafosu
bulunmaktadr. Bu sayede ebekenin ektii akm ve gerilim deerini her zaman gre bilme
imknmz olur. Trafo kndaki bu gerilim water, bobin, tarak, penye, halla gibi blmlerin ayr ayr
besleme panolarna iletilmektedir. Bylece her blmde ektii akm ve gerilim ayr ayr kontrol edilir.
Ayrca bu besleme panolarna paralel olarak kompanzasyon panosu bulunmaktadr. Kompanzasyon ok
iyi yapldndan 0,98-0,99 arasnda deimektedir.
Kompanzasyonu kullanmadaki ama;
Alternatif akm endktif alclar olarak, tm bobinli makineleri (trafo, asenkron motor, balast vb.)
gsterebiliriz. Bunlar alrken ebekeden bir g ekerler ancak ekilen bu gcn bir ksm ie
dntrerek yaral hale getirirken dier bir ksm da kaynaktan ekilmesine ramen yaralanamazlar.
te bu olumsuzluu nlemek iin KOMPANZASYON kullanlr. Kompanzasyon adndan da
anlald gibi kompanze etmek demektir. Akm ve gerilim arasndaki a g katsays olarak ifade
edilir. Ann 0 dereceye yaklamas (cos0=1) istenilen en iyi zelliktir. TEDA iletme mdrlkleri
g katsaysnn 1e yaklamasn istemektedir. Elektrik ebekelerinde g katsaysn 1e (yaklak
0,95) yaklatrlmas iin kurulan tesisatlara kompanzasyon devreleri denir. retici ynnden ele
alnrsa; kurulu bir tesiste gerilim dmnn bymesine, kullanlan iletkenlerde enerji kayplarnn
artmasna neden olur.
Tesis kurulma aamasnda ise; jeneratr, trafo, kumanda, koruma cihazlar vb. nin daha byk gte
seilmesi gerekir. Bylece maliyet artar, ekonomi zarar grr. Tketici ynnden ele alnrsa; kurulu
bir tesiste daha ok reaktif enerji ekilmesine, kayplarn artmasna, kapasite ve verimin dmesi vb.
sebep olur. Sonu olarak maliyet artar, iilik zorlar, gereksiz yatrm yaplm olur.

Tek Tek Kompanzasyon

Kondansatr alclara paralel olarak balanr. Alclarla birlikte devreye girer ve karlar. Ayn
alterden beslenirler. Motorlara balanacak kondansatrlerin seimi iyi yaplmaldr. Yksek gte
seilen kondansatrler motorun kendi kendini uyarmasna neden olurlar. Sistemdeki kondansatrlerin
(kondansatr gruplarnn) gc 25kWa kadar olan motorlarda direkt (dorudan), daha byk gteki
motorlarda ise gene geildikten sonra devreye girmeleri salanmaldr.

KONTROL SONUCU
KISIM

BAKIM ONARIM

SAYFA

35

YAPILAN

KOMPANZASYON

TARH

14 / 02 / 2007

3 Fazl Asenkron motorda tek tek kompanzasyon

Grup Kompanzasyon
Tesiste birden fazla alan alc bulunduunda kondansatrlerin tek tek balanmas
yerine tm tesis iin ortak bir kompanzasyon tesisi kurulur. Bu ekilde yaplan
kompanzasyona grup kompanzasyon denir. Grup kompanzasyonun tesisi hem kolay hem de
ekonomiktir.

KONTROL SONUCU
KISIM

BAKIM ONARIM

SAYFA

36

YAPILAN

KOMPANZASYON

TARH

14 / 02 / 2007

Merkezi Kompanzasyon
Bu sistem daha ok byk tesislerde kullanlr. nk alc says fazladr ve hepsi ayn anda devrede
olmazlar. Farkl zamanlarda altrlmas gerekebilir. Dolaysyla tek tek ve grup kompanzasyon bu
durumda verimli ekonomik deildir. Bu sistemde kompanzasyon gc devaml deimektedir. G
deitiinden otomatik ya da el ile ayarlanan devreler (elemanlar) konularak kompanzasyon
gerekletirilir. Bu ekilde g kat saysn istenilen deerde sabit tutulmas salanr. Bu ilem iin
reaktif g kontrol rlesi kullanlr. Montaj da olduka basittir.

Reaktif G Kontrol Rlesi

Sistemin aktif ve reaktif glerinin kontroln yaparak g katsaysn (cos ) istenilen deerde tutmak
iin kondansatr gruplarn devreye alp karma ilemini yaparlar.

Reaktif G Kontrol Rlesi balant emas

KONTROL SONUCU
KISIM

BAKIM ONARIM

SAYFA

37

YAPILAN

KOMPANZASYON

TARH

14 / 02 / 2007

Kompanzasyon Pf Noktalar

Kurulu gleri yksek olan iletmeler ok dk kapasite ile altklarnda veya sezonluk alan
iletmeler sezon bittiinde olduka dk akmlar ekebilmektedir. Kompanzasyon sistemine akm
bilgisini ileten akm trafosu genellikle tesislerin kurulu glerine gre belirlenir. Yukarda belirtilen
iletmelerde; l sezonda ekilen akm bilgisinin 0,5-5,5 aralnda olmas belirlenir. Ayrca
kademelerin deerleri kltlerek kk yerlerde de kompanzasyon yaplmas salanr.
Kompanzasyon tesislerinde cos akm trafosunun bal olduu fazdan llr. llen bu cos ye
gre devreye alnan kondansatrler 3 fazl ve her faz da eit kapasitededir. Bu nedenle
kompanzasyon tesislerinde yklerin dengeli olmas esastr. zellikle tek fazl (aydnlatma, klima
vb.) yklerin ounlukla olduu banka, market, tekstil atlyesi vb. iletmelerde btn yklerin
dengeli olmamas kompanzasyonu verimsiz klar. Akm trafosunun bulunduu fazdan dk
indktif akm ekilirse eksik kompanzasyon (indktif ceza) ; yksek indktif akm ekilirse ar
kompanzasyon (kapasitif ceza) olur. Kompanzasyon tesisinde fazlarn dengeli olup olmadna
bakarken; projeye gre dengeli olmalarndan ziyade fiili alma artlarna gre dengeli olmas
salanmaldr. zellikle benzin istasyonlarnda gndz alan ykleri kendi arasnda dengelemek;
gece alan ykleri kendi arasnda dengelemek; paydos saatlerinin, tatil yklerini de kendi
arasnda dengelemek gerekir. Faz akmlarn lerken rezistif ykler devre d braklarak ve
kompanzasyon panosu kapatlarak lm yaplmaldr
letmede orta gerilimden lm yaplyorsa sabit grup kondansatr uygun deerde seilmeli ve
kompanzasyon akm trafosundan nce balanmaldr. Birok iletmede sabit grubun akm
trafosundan sonra balandn ve tesisin srekli olarak sabit grup kadar eksik kompanzasyon
yaptn gryoruz. Bu gibi tesisler dk kapasite ile altklarnda reaktif bedel dyorlar,
nk sabit grup, dk yklerin ekildii durumda, toplam kompanzasyon iinde byk bir
deere sahiptir. Akm trafosu tesisteki btn ykleri sezecek ekilde ana girite olmaldr.
Kompanzasyon panosu da akm trafosundan sonra beslemelidir. Rle balantlar doru
yaplmaldr, aksi takdirde ar kompanzasyon olmas veya hi kompanzasyon olmamas durumu
oluabilir.
Rle ayarlar doru yaplmaldr.
Sigorta ve kontaktr arzalar (kontak yaplmas veya kontak bozulmas gibi) iletme esnasnda
oluabilir.
Birinci kademenin doru seilmesi, sisteme gre uygun kondansatr diziliinin yaplmas gerekir.
Sayala fabrika arasnda uygun aralklarla denmemi tek damar yeralt kablolar kapasitif
yk zellii gsterebilir. Gerekli lmler yaplarak, sistem dzeltilmelidir.
Yukardaki ilemler yapldktan sonra kompanzasyon tesisinin dzenli alp almadnn
izlenmelidir.

KONTROL SONUCU

KISIM

FRMA OFS

SAYFA

38

YAPILAN

TASARRUF

TARH

15/ 02/ 2007

letme Ve Kurumlarda Elektrik Kullanm ve Aydnlatmada Alnacak Tasarruf Tedbirleri

a. letme ve kurumlarda elektrik iletim, datm ve aydnlatma tesisatna ait plan ve proje bulunmal,
buna gre tesisatn bakm ve kontrol sorumluluu yerine getirilmelidir.
b. letme ve kurumlarda, artnamelere uygun olmayan ve TSE damgas bulunmayan elektrik
malzemeleri kullanldndan, sk arzalar meydana gelmekte, bunun neticesinde yangn tehlikesi
artmakta, elektrikle alan cihaz ve makineler arzalanmakta, hatta yaralanma ve lmler
olabilmektedir. Bu nedenle, elektrik tesisatnn deitirilmesi veya onarmn gerektiren durumlarda,
gerek emniyet gerekse tasarruf maksadyla TSE damgas bulunan malzemeler kullanlmaldr.
c. Bina ve tesislerin elektrik tesisatna proje/plan harici ilaveler yaplmamaldr.
d. Kullanlmayan bina, tesis ve blmlerde elektrik ana sigorta/alterden kesilmelidir.
e. Herhangi bir oda veya alma yerinde birden fazla lamba veya floresan olmas halinde, sadece
aydnlatmaya yetecek miktarda k kullanlmaldr. (rnein 4 floresandan 1 veya 2 tanesi
kullanlmaldr.) Bu maksatla, lzumsuz olan klar yetkili kiilerce tespit edilerek, devreleri bizzat
elektrik sorumlusu tarafndan iptal edilmelidir.
f. Haftalk kontrol ve muayeneler esnasnda btn elektrik hatlar gzden geirilmeli, telefon
kablolarnn elektrik direk ve tellerine temas etmesine msaade edilmemeli, elektrik tellerinin aa
dallarna temasnn lzumsuz yere elektrik kaybna neden olduu daima gz nne alnmaldr. atya
temas ederek yangna neden olabilecek kablolar tespit edilerek uygun ekilde deitirilmelidir.
g. Elektrikle ilgili tasarruf yazlar byk puntolar halinde personelin devaml olarak bulunduu
yerlerde herkesin dikkatini ekecek ekilde aslmal, her frsatta tasarrufun nemi personele
aklanarak tasarruf bilinci yaratlmaldr.
. letme ve kurumlarda, fazl akm kullanlan yerlerde reaktif gce deme yaplmamas iin
kompanzasyon sisteminin yaplmas salanmaldr.
h. Elektrik tasarrufu nedeniyle emniyet zaafa uratlmamal,
. Zorunlu olmadka elektrik enerjisi stma ve mutfakta kullanlmamaldr.
i. D aydnlatmann otomatik kontrol iin zaman saatli ve fotosel kontroll ama-kapama tertibat
kullanlmal, Doal n o anki durumuna gre dahili aydnlatmay kontrol etmek iin fotoselli
kontrol tertibatnn kullanlabilirlii aratrlmaldr.

KONTROL SONUCU

KISIM

FRMA OFS

SAYFA

39

YAPILAN

TASARRUF

TARH

15 / 02 / 2007

j. D evre aydnlatmada cva buharl ampullerin yerine 2 kat fazla k veren ve % 60 elektrik
tketimi az olan sodyum buharl ampuller kullanlmaldr.
k. Aydnlatma tesisatnn ylda en az 2 defa bakm yaplmaldr.
l. Lamba seimleri en yksek lmen/watt oranna gre yaplmaldr. Deitirme durumunda en doru
lamba tiplerinin kullanlmas salanmaldr.
m. Akkor telli lambalarn yerine, tkettii enerjisi dk, k verimi yksek ve % 80 enerji tasarrufu
salayan kompakt floresan lambalar kullanlmaldr.
n. Odadan veya ortamdan ayrlrken lambalar kapatlmaldr.
o. Doal aydnlatmann kullanm daha iyi olup, ortam doal aydnlk avantajn daha iyi kullanacak
ekilde dzenlenmesi halinde elektrik faturalarnda gerek bir azalma salanabilir. Bu nedenle hassas
iler, gn nn yeterli olduu pencere nlerinde yaplmaldr.
. Lambalarn ve armatrlerin tozu alnmaldr. Tozlanan armatr n % 50sini yayar , %50sini
yutar. Bunlar temiz tutmakla daha fazla enerji harcamadan aydnlatma seviyesi artrlr. Bu nedenle
lamba ve armatr temizlii sk sk yaplmaldr.
p. Yerler, duvarlar ve tavan iin renkli klar kullanlabilir. Daha byk yansma deeri, mevcut
aydnlatmann daha fazlasn salar. Tavan ve duvarlarn rengi, aydnlatma verimliliini etkiledii iin,
daha iyi yanstmas bakmndan bu yzeyler ak renkli boya ile boyanmaldr.
q. Temizleme periyotlar srasnda aydnlatma seviyelerinin azaltlmasn salayacak bir anahtarlama
metodu salanmal ve alternatif olarak temizlik personeli sadece temizlemekte olduu blgede
aydnlatma yaplmas gereinin bilincinde olmaldr.
r. Elektrik sayalar ve kompanzasyon sistemi srekli faal tutulmaldr.
s. Aydnlatma sistemleri, emniyet ve gvenlik ihtiyalar dnda, sadece insanlarn bulunduklar
yerlerde kullanlmaldr.
t. Lambalarn deitirilmesi yeterli ve ehliyetli personel tarafndan yaplmaldr.
u. Toplant salonu, yemekhane ve sinema gibi yerlerde yaklacak lambalar asgari tutulmal,
kullanlmayan yerlerde sndrlmelidir. Bu yerlerde bilhassa uzun sreli aydnlatmann gerekli olduu
koridor v.s. gibi blgelerde ksmi aydnlatma ile mutlaka enerji tasarruflu kompakt floresan lamba
kullanlmaldr.

KONTROL SONUCU

KISIM

FRMA OFS

SAYFA

40

YAPILAN

TASARRUF

TARH

15 / 02 / 2007

v. letme ve kurumlarda yedek g kayna (jeneratr) zorunlu hallerde devreye sokulmaldr.

w. Kurumlarda grevli personele gereksiz aydnlatmay sndrmesi bilinci kazandrlmaldr.
x. mekn kullanm iin tasarlanan lambalar d aydnlatmada kullanlmamaldr. rnein souk su
ile temas etmesi durumunda ince caml lamba krlacandan harici aydnlatma iin tavsiye edilmez.
y. Spesifik yerleri (sahne v.s.) aydnlatmak iin dk voltajl halojen lambalar ile uzun mrl ve
verimi yksek enerji tasarruflu lambalar kullanlmaldr.
aa. Aydnlatma sistemlerinde (panolarda k ve priz sortilerde) uygun otomatik sigorta veya v-otomat
sigorta, ana datm panolarnda ise kompakt alterler kullanlmaldr.
bb. Aydnlatmada renk uyumu ve aydnlk seviyesini karlayacak en etkin lamba kullanlmaldr. Yeni
tasarmlanm bir aydnlatma tesisat gzden geirilirken ilk yaplacak i lamba trne bakmaktr. Eer
kullanlan lambann etkinlik faktr dk ise, enerji israfn nlemek iin daha verimli lamba
seilmelidir.
cc. Lambalarn yayd verimli bir ekilde kullanarak enerji tasarrufu yapmak iin n
aydnlatlan yzeylere etkin ve amacna uygun ulatrlmasn salayacak armatr seilmelidir.
dd. Lambalarn ekonomik mrlerinin dolmas halinde elektriksel enerji girii ayn kald halde, k
kapasitesinin sadece bir ksmn yayacaklar iin verimlilikleri azalacaktr. Enerji tasarrufu salamak
iin ekonomik mrleri dolan lambalar yenileri ile deitirilmelidir.
ee. Floresan lamba kullanmnda endktif balastl floresan lamba yerine enerji tketimi daha az
elektronik balastl floresan lamba kullanlmaldr.
ff. letme ve kurumlarda bireysel olarak elektrik oca, elektrik sobas ve elektrikli stma cihazlar
kullanlmamaldr.
gg. Elektrik faturalar zamannda denmelidir.
hh. Elektrik enerjisi tasarrufuna ilikin tedbirler srekli olarak alnmal, takip edilmeli ve
denetlemelerde aranmaldr.

KONTROL SONUCU

KISIM

FRMA OFS

SAYFA

41

YAPILAN

TASARRUF

TARH

16 / 02 / 2007

Elektrikle alan Makine, Ara ve Gerelerin Kullanmnda Alnacak Tasarruf Tedbirleri

a. Mmkn olduunca asansrler 4/5 nci kata kadar kullanlmamal ve daha yukar katlara kp inmek
iin kullanlmaldr.
b. Arzal cihazlar ehliyetli kiiler tarafndan hemen onarlmaldr.
c. Meydana gelecek elektrik ksa devrelerinden dolay cihazn yanmasn ve bylece gereksiz onarm
masrafn nlemek iin elektrik cihazlar ve tesisatnn uygun koruyucu tertibatla (sigorta, V-otomat ve
rle) donatlmal, cihazlarn mutlaka sfrlamas ve koruma topraklamas yaplm olmaldr.
d. Elektrikle alan makine, ara ve gereler; anma geriliminde altrlmal, gerilim deeri periyodik
olarak kontrol edilmeli ar gerilim dmesinin sebebi olan zayf balantlar ve ark yapm kontaklarn
bakm yaplmaldr. Dzenli bir bakm enerji tasarrufu salad gibi tesisatn ve cihazlarn mrn
uzatr, ark ve korozyonu nler.
e. fazla elektrik datm sistemlerinde, fazlar aras gerilim farkll (giri geriliminin % 2,5i kadar
farkl olduunda) elektrikle alan makine, ara ve gerelerin verimliliini azaltr, ar snmaya
neden olur ve enerji tketimini artrr. Enerji tasarrufu iin gerilim dengesizlii, fazlar aras gerilimin %
1ni amayacak ekilde datm transformatrnde uzman kiilerce ayarlanarak giderilmelidir.
f. Enerji tasarrufu salamak ve eldeki tesisatn verimliliini artrmak amacyla eski, verimsiz ve
ekonomik mrn doldurmu cihazlar deitirilmelidir.
g. Verimi yksek elektrik motorlar kullanlmaldr. Motorlar soutmak iin yeterli hava sirklasyonu
salamak maksadyla filtreleri ve havalandrma yuvalar periyodik olarak temizlenmelidir.
h. Elektrik datm ve iletim sistemlerinde g faktrnn ykseltilmesiyle reaktif enerjiye cret
denmeyeceinden enerji tasarrufu salanaca bir gerektir. Bu nedenle reaktif enerjiye cret
denmemesi iin iletme ve kurumlara ait ana datm sisteminde g faktrn 0,95-1,00
aralna ykseltilecek ekilde reaktif g kompanzasyon sistemi yaplmaldr. (Reaktif enerji, ekilen
aktif enerjinin 0,33 katn gememelidir.)
i. Kompanzasyon sisteminden beklenilen faydann salanmas amacyla; sistemin doru almasn
salamak iin periyodik bakm ve kontrollerini dzenli olarak ehliyetli kiiler tarafndan yaplmaldr.

KONTROL SONUCU

KISIM

FRMA OFS

SAYFA

42

YAPILAN

TASARRUF

TARH

16 / 02 / 2007

j. Elektrikle alan makine, ara ve gerelerin ihtiyaca cevap verecek ekilde seimi yaplmaldr.
k. Buzdolaplarnn koruyucu bakmlar (serpantinlerin aylk olarak metalik olmayan fra ile
temizlenmesi, otomatik defrostun ylda bir defa ehliyetli kiilere ayarnn yaptrlmas ve kaplarn
ak pozisyondan otomatik olarak korunmas iin seviye ayarnn yaplmas) aksatlmamaldr.
Buzdolab; hava alacak ekilde (duvardan en az 10 cm. mesafede olmal, etraf toz ve hava
sirklasyonunu etkileyici maddelerden uzak tutulmal) yerletirilmeli, s kaynaklarndan (frn,
radyatr, soba ve gneli ortam v.s.) uzak tutulmal, scak yemek konulmamal, boluk kadar enerji
tasarrufu salanacandan gereksiz ve fazla paketler konulmamal, zeri kaplanmas gereken paketler
ince plastik filmlerde kaplanmaldr.
l. Klimalarn koruyucu bakmlar (kullanm brorndeki bakmlarn periyodik olarak yaplmas,
dzenli olarak filtrelerin deitirilmesi ve fan kaylarnn ayarlanmas gibi) yaplmaldr.
m. Klimalar ok zorunlu olmadka altrlmamal, personele bu konuda eitim verilmelidir.
n. Elektrikli frn kullanlan yerlerde n stma yaplmamaldr. Kullanm esnasnda frn kapa
almamaldr. Mikro dalga frnlar, daha ekonomik olduundan kullanmda daha az enerji tketmesi
nedeniyle klasik frnlarn yerine kullanlmaldr.
o. Yemek piirme veya stma ilemi elektrik ocak ve gaz kullanan ocaklarda yaplmal ve bu ama iin
frnlar ekonomik olmadndan kullanlmamal, birden fazla frn bulunmas halinde, kapasiteden
azami istifade edilecek ekilde uygulama yaplmaldr.
p. amar makinelerinde, amar yksek scaklkta ykamak yerine lk veya souk su ile ykama
tercih edilmeli, alkalama souk suyla yaplmal, ykama programlar tam kapasite ile altrlmal ve
mmknse amarlar gn nda kurutmak adet haline getirilmeli ve zorunlu olmadka kurutma
makineleri kullanlmamaldr.
q. Bulak makinelerinde, gerektii durumlarda scak su yerine souk su kullanlmal ve zorunlu
olmadka 55 C su scakln gememelidir. Tam kapasite dolmadka bulak makinesi
altrlmamaldr.
r. Elektrik sprgelerinin torbas sk boaltlmal, eskimi fralar deitirilmeli ve ylda en az bir defa
motor blm alp fiziki temizlik yaplmaldr.
s. Televizyon, radyo ve mzik setleri ses duyulacak ekilde kullanlmal ve zorunlu hallerin dnda
kk ekranl televizyonlar kullanlmaldr.

KONTROL SONUCU

KISIM

FRMA OFS

SAYFA

43

YAPILAN

TASARRUF

TARH

16 / 02 / 2007

t. tleme ii bitirilmeden 5 dakika nce, t prizden ekilmelidir. Enerji tasarrufu iin amarlarn
nemli olarak tlenmesi, buharl ve termostatl tlerin tercih edilmesi nemli faktrlerdir.
u. Sa kurutma ilemi mmkn olduu kadar havlu ile makine kullanlmadan yaplmaldr.
v. Elektrikle alan mekanik aksaml makine, ara ve gerelerin mekanik aksamlarnn (kay-kasnak,
dili tertibat ve rulmanl yataklar) periyodik bakmlar aksatlmamaldr.
w. Buzdolabndaki derin dondurucudan kartlacak donmu malzeme bir gn nceden buzdolabna
konularak zlmeye braklmaldr. zlme esnasnda buzdolabna soukluk vereceinden soutma
iin daha az enerji harcanacandan tasarruf salanm olacaktr.
x. Buzdolaplarna konulmadan nce her ey oda scaklnda olmal, svlarn stleri kapatlmal, kapy
fazla ak tutmamal ve aranlan eyi abuk bulmak iin malzemeler (bilhassa derin dondurucuda)
etiketlenmelidir.
y. Buzdolaplarnda 5-6 mm. kalnlktan daha fazla buzlanmaya msaade edilmemeli ve dzenli
aralklarla buz eritilmek suretiyle ar buzlanmann nne geilmelidir.
z. Ocak ve frnlarda ak ve yayvan kapla su stlmamal ve ihtiya kadar su stlmaldr. Piirme
ilemi yaplyorsa piirme sresinden birka dakika nce ocak veya frn kapatlmaldr.
aa. amar makinelerine tavsiye edilenden fazla deterjan konulmamaldr. Zira ar deterjan
ykamay gletirir.
bb. Bilgisayarlar sadece ihtiya olduunda altrlmal ve ihtiya olmadnda mutlaka
kapatlmaldr.

KONTROL SONUCU

KISIM

FRMA OFS

SAYFA

44

YAPILAN

GERLM DM HESABI

TARH

17 / 02 / 2007

Aada ki cetvelle gerilim dm hesab yaplarak kullanlan kablolardaki iletkenin kesitinin yeterli
olup olmad tespit edilir.

G(WATT)

LETKEN
BOYU(M)

3800

40

G BLNYORSA GERLM DM
LETKEN
KATSAYISI
LETKEN KEST
56

TOPLAM GERLM DM

4,935064935

5
KESTN
UYGUNLUU

GERLM(VOLT)
220
UYGUN DEGL

AKIM BLNYORSA GERLM DM

AKIM(AMPER)

LETKEN
BOYU(M)

COS&

LETKEN KEST

18

40

0,91

10
KESTN
UYGUNLUGU

TOPLAM GERLM DM

LETKEN
BOYU(M)
40

G8WATT)

3800
TOPLAM GERLM DM%

G VE GERLM BLNYORSA
AKIM
G(WATT)
GERLM(U)
3000
220
AKIM(AMPER)
13,63636364

KONTROL SONUCU

2,34

YZDE GERLM DM
LETKEN
KATSAYISI
LETKEN KEST
56
1,121605667

LETKEN
KATSAYISI
56
UYGUN

GERLM(VOLT)

10
220
KEST UYGUNLUGU UYGUN

26 / 01 / 2007 Tarihinden 27 / 01 / 2007 Tarihine Kadar Bir Haftalk alma

Gnler
Pazartesi
Sal
aramba
Perembe
Cuma
Cumartesi

Yaplan

YER LEY PLANININ TANINMASI

ELEKTRK MHENDSNN GREVLER
PROJE YNETMNN RENLMES

zahatn
Bulunduu
Yaprak No

1 -2
3-4

rencinin mzas:
Kontrol Edenin mzas:

29 / 01 / 2007 Tarihinden 03/ 02 / 2007 Tarihine Kadar Bir Haftalk alma

Gnler
Pazartesi
Sal
aramba
Perembe
Cuma
Cumartesi

Yaplan
EMO PROJE STANDARTLARI NCELEME
YKLEME CETVEL HAZIRLANMASI
PROJE TEKLF DOSYASI HAZIRLAMA
AUTOCAD RENM
AUTOCAD RENM
AUTOCAD RENM
ASMA TAVAN ARMATR KABLOLAMA

rencinin mzas:
Kontrol Edenin mzas:

zahatn
Bulunduu
Yaprak No
5-6
7-8
9-10-11
12-13-14
15-16
17

05 / 02 / 2007 Tarihinden 10 / 02 / 2007 Tarihine Kadar Bir Haftalk alma

Gnler

Yaplan

Pazartesi

ARMATR YERLEM
DUVAR ELEMANLARI MONTAJI

Sal
aramba
Perembe

TAVANDAN DUVARA BORU N DETAYI

Cuma

MONTAJ

Cumartesi

UPS TOPRAKLAMA
SAYA - KOMPANZASYON BALANTISI

ELEKTRK PANO TASARIMLARI

ANA DAITIM PANOSU ZM

zahatn
Bulunduu
Yaprak No
18-19
20
21
22-23-24

PLANE DESANT KABLOLAMA LER

PANOLAR AYDINLATMA KANAL LER

25-26-27
28

rencinin mzas:
Kontrol Edenin mzas:

12 / 02 / 2007 Tarihinden 17 / 02 / 2007 Tarihine Kadar Bir Haftalk alma

Gnler
Pazartesi
Sal
aramba
Perembe
Cuma
Cumartesi

Yaplan
ALT MALZEME BLGS EDNME
ALT MALZEME BLGS EDNME
KONTAKTR VE RLELER
KOMPANZASYON
TASARRUF
TASARRUF
GERLM DM HESABI

rencinin mzas:
Kontrol Edenin mzas:

zahatn
Bulunduu
Yaprak No
29-30-31
32-33
34-35-36-37
38-39-40
41-42-43
44