KERJA PROJEK MATEMATIK TAMBAHAN 2016

Tanpa disedari hukum-hukum Matematik sering digunakan dalam kehidupan harian kita. Sistem
linear merupakan salah satu cabang Matematik yang digunakan untuk memahami fenomena dunia.
Walau bagaimanapun, kebanyakan sistem fizikal dan fenomena alam semula jadi dalam kehidupan
kita adalah dalam sistem tak linear, seperti bentuk pelangi, struktur binaan manusia, landasan
pergerakan roket dan sebagainya. Oleh yang demikian, kajian terhadap hubungan antara sistem
tak linear dengan sistem linear adalah amat penting dalam kehidupan kita.

B A H A G I A N

|1

1) Beri definisi persamaan linear dan persamaan tak linear.

Berikan sekurang-kurang tiga contoh persamaan bagi setiap jenis persamaan tersebut.
2) Terdapat pelbagai jenis graf. Persamaan yang berlainan mempunyai bentuk graf yang berlainan.
Salin dan lengkapkan Jadual 1. Anda boleh guna kalkulator grafik, GSP atau perisian lain untuk
membantu anda melakar graf-graf tersebut.
Persamaan

Bil.

1)

= 5

Lakaran graf

Nyatakan persamaan
linear atau persamaan
tak linear

2)

1
x

3)

= 2

4)

= 2 2

5)

= 4 2 + 3

6)

=2

7)

= 8 3

8)

= 2 2 + 6

9)

= 3

10)

= 2 3 + 3 + 5
Jadual 1
2

3) Persamaan tak linear boleh ditukarkan ke persamaan linear. Salin dan lengkapkan Jadual 2.
Bil.
1.
2.

Persamaan
y ax 2 bx

Pemalar
a,b

a
b x
x

y
b x 3
a

a,b

4.

ay xb

a,b

5.

y px 2 x q

p,q

6.

px y q qx3

p,q

7.

y x 2 ax b

a,b

8.

av b
v2

a,b

9.

p q

x x2

p, q

10.

y
3bx
x a

a,b

11.

y n2 4mx

m, n

n
k

12.

T 2

13.

K A3

14.

b
T

16.

4k 2 x y c

k, c

17.

2 y 1 kx t

k, t

18.

y
ax
100

19.

y 5 ax n

a,n

K
2

ab x
k

,A

1
kf 2
m

20.

A,b

15.

K A2

a,b

3.

Y mX c

a,b
Jadual 2
3

B A H A G I A N |2
Cuba teroka hubungan persamaan tak linear apabila persamaan tersebut ditukar ke bentuk linear.
Lengkapkan ketiga-tiga tugasan berikut.
Tugasan 1
Jadual 3 menunjukkan nilai-nilai dua pembolehubah x dan y yang diperoleh daripada suatu
eksperimen. Pembolehubah x dan y dihubungkan oleh persamaan y = px2 + qx, dengan
keadaan p dan q adalah pemalar.
x
y

1
3

2
2

3
4
3
12
Jadual 3

5
25

6
42

(a) Salin dan lengkapkan Jadual 4 dan Jadual 5 dengan menggunakan nilai-nilai dalam Jadual 3.
x

Jadual 4

2
Jadual 5
(b) Pada kertas graf yang sama, plot tiga graf yang berasingan. Berdasarkan
i) Jadual 3, plot y melawan x dengan menggunakan skala 2 cm kepada 1 unit pada paksi-x
dan 2 cm kepada 10 unit pada paksi-y.
y
melawan x dengan menggunakan skala 2 cm kepada 1 unit pada
x
y
paksi-x dan 2 cm kepada 4 unit pada paksi- .
x

ii) Jadual 4, plot

y
1
melawan
dengan menggunakan skala 2 cm kepada 0.2 unit pada
2
x
x
1
y
paksidan 2 cm kepada 2 unit pada paksi- 2 .
x
x

iii) Jadual 5, plot

(c) Berdasarkan soalan 1(b)(ii) dan 1(b)(iii), tukar persamaan y = px2 + qx kepada dua bentuk
hubungan linear yang berlainan. Seterusnya, ungkapkan kecerunan, m dan pintasan-y, c,
dalam sebutan p dan/ atau q.
(d) Daripada graf 1(b)(ii) dan 1(b)(iii), cari kecerunan dan pintasan-y bagi kedua-dua graf.
Hubungkaitkan nilai-nilai tersebut dengan 1(c).
(e) Dengan menggunakan seiap graf anda, cari nilai bagi
i) y, apabila x = 3.5,
ii) y, apabila x = 4.5
Apa yang anda boleh deduksikan?
Tugasan 2
Jadual 6 menunjnukkan nilai-nilai dua pembolehubah x dan y yang diperoleh daripada suatu
eksperimen. Pembolehubah x dan y dihubungkan oleh persamaan y pq , dengan keadaan
p dan q adalah pemalar.
x3

x
y

1.8
1.41

2.0
2.15

2.2
3.48
Jadual 6

2.4
6.22

2.6
12.32

2.8
27.36

(a) Salin dan lengkapkan Jadual 7 dengan menggunakan nilai-nilai dalam Jadual 6.
x3
log10 y
Jadual 7
(b) Pada kertas graf yang sama, plot dua graf yang berasingan. Berdasarkan
i) Jadual 6, plot y melawan x dengan menggunakan skala 2 cm kepada 0.5 unit pada paksi-x
dan 2 cm kepada 5 unit pada paksi-y.
(Mulakan skala pada paksi-x dengan 1.6)
ii) Jadual 7, plot log10 y melawan x3 dengan menggunakan skala 2 cm kepada 5 unit pada
paksi-x3 dan 2 cm kepada 0.5 unit pada paksi- log10 y.
(c) Berdasarkan soalan 2(b)(ii), tukar persamaan y pq kepada bentuk hubungan linear.
Seterusnya, ungkapkan kecerunan, m dan pintasan-y, c, dalam sebutan p dan/ atau q.
x3

(d) Daripada graf 2(b)(ii), cari kecerunan dan pintasan-y.

Hubungkaitkan nilai-nilai tersebut dengan 2(c), seterusnya cari nilai p dan nilai q.
(e) Dengan menggunakan graf anda, cari nilai bagi
i) y, apabila x = 2.5,
ii) x, apabila y = 5.
Apa yang anda boleh deduksikan?
5

Tugasan 3
Jadual 8 menunjukkan nilai-nilai dua pemboleh ubah x dan y yang diperoleh daripada
x
suatu eksperimen. Pembolehubah x dan y dihubungkan oleh persamaan y
, dengan
p qx
keadaan p dan q adalah pemalar.
x
y

1
0.295

2
0.703

3
4
1.307
2.292
Jadual 8

5
4.184

6
9.302

(a) Salin dan lengkapkan Jadual 9 dengan menggunakan nilai-nilai dalam Jadual 8.
1
x

1
y
Jadual 9
(b) Pada kertas graf yang sama, plot dua graf yang berasingan. Berdasarkan
i) Jadual 8, plot y melawan x dengan menggunakan skala 2 cm kepada 2 unit pada paksi-x
dan 2 cm kepada 0.2 unit pada paksi-y.

1
1
melawan
dengan menggunakan skala 2 cm kepada
y
x
1
1
0.2 unit pada paksi- dan 2 cm kepada 0.5 unit pada paksi- .
y
x

ii) Jadual 9, plot log10

x
kepada bentuk hubungan linear.
p qx
Seterusnya, ungkapkan kecerunan, m dan pintasan-y, c, dalam sebutan p dan/ atau q.

(c) Berdasarkan soalan 3(b)(ii), tukar persamaan y

(d) Daripada graf 3(b)(ii), cari kecerunan dan pintasan-y.

Hubungkaitkan nilai-nilai tersebut dengan 3(c).

(e) Dengan menggunakan graf anda, cari nilai bagi

i) y, apabila x = 2.5,
ii) x, apabila y = 2.
Apa yang anda boleh deduksikan?

B A H A G I A N |3
Cuba teroka hubungan antara persamaan tak linear dan persamaan linear berdasarkan tugasantugasan yang diberikan.
Tugasan 1
Rajah 1(a) menunjukkan lengkung y 3x 2 5 . Rajah 1(b) menunjukkan graf garis lurus yang
diperolehi apabila y 3x 2 5 diungkapkan dalam bentuk linear Y 5 X c .
y

y = 3x2 + 5

Rajah 1(a)

Rajah 1(b)

Ungkapkan X dan Y dalam sebutan x dan/atau y.

Tugasan 2
y

.(3, 33)
.

(w, 14)

. (1, 5)

O
Rajah 2(a)

(0, u)
O

x
Rajah 2(b)

Rajah 2(a) menunjukkan sebahagian daripada lengkung y px 2 qx , dengan keadaan p dan q

ialah pemalar.
(a) Hitungkan nilai p dan nilai q,
(b) Jika lengkung y px 2 qx ditukar kepada bentuk linear, garis lurus yang diperolehi adalah
seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 2(b), hitungkan nilai u dan w.

Tugasan 3
y
(4, 44)

(2, 14)
O

x
Rajah 3

Rajah 3 menunjukkan sebahagian graf y melawan x. Diberi bahawa x dan y dihubungkan oleh
persamaan linear y kx h , dengan keadaan h dan k adalah pemalar.
x

(a) Lakarkan graf garis lurus bagi persamaan tersebut.

(b) Hitungkan nilai h dan k.

Tugasan 4
Pembolehubah x dan y dihubungkan oleh persamaan y px 2 qx , dengan keadaan p dan q
adalah pemalar. Graf garis lurus diperolehi dengan memplotkan

y
melawan x, seperti yang
x

ditunjukkan dalam Rajah 4.

y
x

(2, 9)

(6, 1)
O

x
Rajah 4

Hitungkan nilai p dan nilai q.

Tugasan 5
Rajah 5 menunjukkan graf garis lurus
y
x

y
melawan x.
x

.(2, k)
. (h, 3)

x
Rajah 5

Diberi bahawa y = 6x x2, kira nilai bagi k dan h.

Tugasan 6
Pembolah ubah x dan y dihubungkan oleh persamaan y = kx4, dengan keadaan k ialah satu
pemalar.
a) Tukar persamaan y = kx4 ke bentuk linear.
b) Rajah 6 menunjukkan graf garis lurus log10 y melawan log10 x.
log10 y

. (2, h)
.

(0, 3)
O

log10 x
Rajah 6

Cari nilai bagi

(i) log10 k,
(ii) h.

Tugasan 7
1
y

A
O

B
(3, 9)

(1, 5)
x2
Rajah 7

1
melawan x2. (1, 5) dan (3, 9) ialah dua titik terletak di atas garis
y
1
lurus AB. Persamaan garis lurus AB ialah = px2 + n , dengan keadaan p dan n ialah pemalar.
y

Rajah 7 menunjukkan graf

a) Cari nilai p dan n.

b) Cari y jika diberi x = 2.

Tugasan 8
a) Terangkan bagaimana satu graf garis lurus dapat dilukis dengan menggunakan persamaan
y p
qx , dengan keadaan p dan q ialah pemalar.
x x
log2 y
(5, 6)

.(2, 0)

log2 x

Rajah 8
b) Rajah 8 menunjukkan graf log2 y melawan log2 x. Nilai x dan nilai y dihubungkan dengan
x2n
persamaan y =
, dengan keadaan n dan k ialah pemalar. Cari nilai bagi n dan k.
k

10

Tugasan 9
log10 y

. Q(8, 7)
.

P
O

log10 x

Rajah 9
Rajah 9 menunjukkan graf log10 y melawan log10 x. Diberi bahawa PQ = 10 units dan titik P
terletak di atas paksi-log y.
a) Cari kordinat bagi tiitk P.
b) Ungkapkan y dalam sebutan x.
c) Cari nilai y apabila x = 16.

Tugasan 10
y
x

(4, 13)

(1, 3)
O

1
x
Rajah 10

y
1
melawan .
x
x
a) Cari persamaan yang menghubungkaitkan pemboleh ubah y dan x.
b) Pemboleh ubah x dan y dihubungkan oleh persamaan y = ax2 + bx, degnan keadaan a dan b
ialah pemalar.
(i) Ungkapkan persamaan tersebut dalam bentuk linear.
(ii) Nyatakan kecerunan dan pintasan-y bagi persamaan linear dalam sebutan a dan b.

Rajah 10 menunjukkan graf garis lurus

Tugasan 11
Persamaan 4y = 2(x 1)2 + 3k menunjukkan hubungan pemboleh ubah x dan y, dengan k ialah
satu pemalar.
a) Apabila graf diplot dengan y melawan (x 1)2, satu garis lurus yang bersilang dengan paksi-y
pada titik (0, 6) dicapai. Cari nilai bagi k.
b) Seterusnya, cari kecerunan dan pintasan-y garis lurus tersebut jika graf tersebut diplot dengan
(y + x) melawan x2.
11

Tugasan 12
Persamaan y = abx menunjukkan hubungan pemboleh ubah x dan y, dengan keadaan a dan b
ialah pemalar. Jika graf tersebut diplot dengan log3 y melawan x, satu garis lurus dengan
kecerunan ialah 2 dan melalui titik (6, 15) dicapai. Cari nilai bagi a dan b.
Tugasan 13
Persamaan y

px
menunjukkan hubungan pemboleh ubah x dan y , dengan keadaan p dan q
qx 1

1
ialah pemalar. Jika graf diplotkan y melawan x, satu lengkung melalui titik ,1 dicapai.
2
1
1
1
Jika graf tersebut diplot dengan
melawan
, satu garis lurus denagn kecerunan dicapai.
4
x
y

Cari nilai bagi p dan q.

Berdasarkan tugasan yang diberi, nyatakan kesimpulan anda.

P E N E R O K A A N

L A N J U T A N

Tugasan 1
Jadual 10 menunjukkan nilai-nilai bagi dua pemboleh ubah, x dan y, yang diperoleh daripada
h
1
satu ujikaji. Pemboleh ubah x dan y dihubungkan oleh persamaan y
2 , dengan
kx kx
keadaan h dan k adalah pemalar.
x

2.601

0.551

0.194

0.089

0.040

0.017

Jadual 10
(a) Terangkan bagaimana satu garis lurus boleh dilukis untuk menentukan nilai dan .
(b) Seterusnya, gunakan graf untuk mendapatkan nilai k dan h.
Tugasan 2
Berikan sekurang-kurang tiga contoh kehidupan harian yang berkaitan dengan projek anda.
REFLEKSI
Semasa menjalani projek ini, apa yang anda dapat pelajari? Apakah nilai moral yang anda
amalkan? Wakilkan pendapat atau perasaan anda dengan kreatif dengan menggunakan simbol,
ilustrasi, lukisan atau lagu.

TAMAT KERTAS PROJEK

12