PAMUMUHAY NG MGA PILIPINO NOONG

PANAHON NG ESPANYOL
PANGKABUHAYAN PAMUMUHAY SA ILALIM NG MGA
ESPANYOL
Pinagtuunan din ng pansin ng mga Espanyol ang pagpapaunlad ng kabuhayan ng
mga Pilipino. Ngunit nagging mabagal ang pag-unlad n gating kabuhayan dahil itinuon ng mga Espanyol
ang kanilang pansin sa pagpapalaganap ng relihiyon at ikalawa kulang sa kaalamang pangkabuhayan
ang mga Espanyol.
Gayunpaman nagkaroon ng mga pagbabago sa ating kabuhayan sa ilalim ng mga
Espanyol. Ipinakilala ang mga bagong halaman at hayop na galling Mexico. Halimbawa ng mga halaman
ng kakaw,kape,mais,maguey,mani,chico at papaya. Sa mga hayop naman ay ang
kambing,kabayo,baka,pato,tupa at gansa.
Nagpakilala rin ang mga Espanyol ng mga bagong industriya sa Pilipinas.Tinuruan nila
ang mga Pilipino ng mga bagong paraan ng pagsasaka,paggawa ng sabon at kandila,paggawa ng bahay
na bato at pagmimina.

KALAKALANG GALYON
Ang Kalakalang Galyon ay nagsimula noong ika-16 na dantaon.Ito ay kalakalang
namagitan sa Maynila,Pilipinas at Acapulco,Mexico.Ang mga produktong galling sa Pilipinas tulad ng
sutla at mga porselana,mga mahalagang bato at marami pang iba ay inilagay sa galyon.Ang mga ito ay
dinala sa Mexico at kapag ipinagbili na ang mga produkto,sa pagbabalik ng galyon ito ay naglalaman ng
mga pilak bilang kabayaran sa mga produktong finala roon.
Tumagal hanggang ika-19 na dantaon ang kalakalang galyon. Ito ay nagdulot ng
mabubuti at masasamang epekto sa Pilipinas. Isa sa masamang epekto nito ay napabayaan ng mga
kastila na pagtuunan ng pansin ang pagsasaka at pagpapaunlad ng mga industriya. Napabayaan na rin
ang mga lalawigan dahil karamihan sa mga opisyal ay nagtungo na sa Maynila na nagging sentro ng
kalakalan.

MONOPOLYO NG TABAKO
Itinatag naman noong 1782 ang Monopolyo ng Tabako sa pangunguna ni Gobernador
Heneral Jose Basco.Upang mapalaki ang kita ng pamahalaan,pinangasiwaan nito ang pagtatanim ng
tabako sa Cagayan at mga lalawigan ng Ilocos,Nueva Ecija at Marinduque.Ang bawat pamilya ay
binigyan ng takdang dami ng ani ng tabako na kailangan nilang itanim at ipagbili sa pamahalaan.
Pinagmulta rin ang mga pamilya kapag nasasalanta ang kanilang mga pananim. Tumagal ang manopolyo

ng isandaang taon at kinakitaan ito ng paglaki ng kita ng pamahalaan.Nakilala rin ang Pilipinas bilang
pinakamalaking tagagawa ng tabako sa buong mundo.
Ngunit nagging dahilan ito ng pang-aabuso ng kapangyarihan ng ilang opisyal ng
pamahalaan.Kadalasan ay hindi na nababayaran ang mga Pilipino kaya lalong bumagsak ang kanilang
kabuhayan.Nakarating ang kaalamang ito sa Espanya kaya napilitan ang hari ngEspanya na itigil ang
manopolyo ng tabako.

SISTEMANG POLO Y SERVICIOS

Ang Polo y Servicios ay nangangahulugan ng sapilitang paggawa.Itinakda ang
sistemang ito upang medaling maisagawa ang mga proyekto ng pamahalaan ng walang tutustusing
salapi sa manggagawa.Polista ang tawag sa mga kalalakihang may gulang na 16 hanggang 60 na
nagbibighay ng pansariling paglilingkod,gaya ng pagbuo at pagkumpuni ng mga imprastraktura,pagtayo
ng mga simbahan,pagiging sundalo upang ipagtanggol ang bansa laban sa mga kaaway at pagputol ng
mga torso sa gubat.Nang lumaon ang gulang na isang polista ay ginawang mula 18 hanggang
60.Tumagal ang paglilingkod na ito sa loob ng 40 na araw at noong 1884 binaba ito na 15 na araw.
Maaari rin naming hindi gumawa ang isang polista kung siya ay magbabayad ng 1.50. Ang bayad na ito
ay tinawag na falla. Ito ay kadalasang ginagawa ng mga mayayaman upang di gumawa ng sapilitan lalo
na ang mga Kastila.
Ang Polo y Servicios ay nagdulot ng di-mabuting epekto gaya ng pagkagulo ng
ekonomiya dahil sa walang kalalakihang naghahanapbuhay sa taniman,sapilitang pagkakahiwalay ng
pamilya,paglipat sa ibang lugar,pagbaba ng populasyon ng mga lalaki at di pagtanggap ng sahod mula sa
pamahalaan.
Ang magandang resulta ng sapilitang paggawa ay makikita pa natin ngayon. Mga
halimbawa nito ay ang mga simbahan,gusali at ilang imprastraktura na bagamat luma ay makakikitaan pa
ng katatagan at tibay nang pagkagawa.

SISTEMANG BANDALA
Ang Bandala ay ang taunang pagtatakda ng dami ng produkto na dapat na ipagbili ng
mga katutubo ng isang lalawigan sa pamahalaan. Gayon din naman ang itinakdang dami ay hahatiin sa
mga bayan at lalawigan. Dahil sa kakulangan pondo,ang mga katutubong nagbibili ng kanilang produkto
ay bibigyan ng papel na pangako o promissory note ng pamahalaan na kadalasan ang mga ito ay hindi
natutupad sa kawalan ng pondo.

TRIBUTO O BUWIS
Ang mga mamamayan ay kailangan magbigay ng buwis.Sa simula walong reales o
isang pisoang hihingin ng bawat pamilya at kalahating real naman sa mga walang asawa ngunit nasa
hustong edad. Itinaas ito ng sampung reales noon.Pinalitan ang tribute ng cedula noong1885 at
pinagbayad ang mga may edad na 18 pataas.Ang mga taong maaaring di magbayad ng tributo ay ang

mga Kastilang ditto nakatira sa Pilipinas,mga prayle,mga inulila ng mga opisyales na Kastila,mga cabeza
de barangay,principalia,mga tapat na katutubong sundalo at mga matatandang may edad na animnapu
60.
Ang mga nakukolektang pera ay ginagamit sa mga proyekto ng pamahalaan tulad ng
pagtatayo ng simbahan,gusali at iba pa.Maaaring mabayaran ang tributo sa pamamagitan salapi o
produkto.Ngunit kung maraming ani binababaan ng presyo at pinipilit ang mga tao na magbayad ng
salapi.Dahil sa di makatarungang paniningil ng buwis,nag-alsa ang mga Pilipino laban sa mga Kastila.

OBRAS PIAS
Ang Obras Pias ay isang institusyong itinago sa ilalim ng mga prayle.Ang mga ito ang
kabilang sa mga pinakamalaking imbestor sa kalakalang galyon at ang mga tubo ritoy siyang ginagamit
sa mga gawaing pangkawanggawa,gaya ng pagpapanatili ng mga bahay-ampunan at ospital.
Maituturing na kauna-unahang mga bangko at kompanya sa seguro ang Obras Pias.
Ipinautang ng mga prayle ang mga salapi at kumita ng malaking interes.Dumating ang
panahon at naubos ang pondo.Di nakabayad ng pagkakautang ang mga negosyante dahil sa pagkalugi
sa mga lumulubog at nawawalang galyon.

ANG REAL COMPANA DE FILIPINAS

Itinatag ang Real Compana De Filipinas noong ika 10 ng Marso 1785. Lumabas ito sa panunungkulan ni
Gobernador Heneral Jose Basco.Layunin ng Espanya na maitaguyod ang kalakalan nito sa pilipinas at
malinang ang likas na yaman ng kolonya.Ang kompanya ay naging kakumpetensya ng Kalakalang
Galyon nang nagtagal ay nabuwag din dahil sa di mabuting pamamalakad sa kumpanya.

Pilipinas sa ilalim ng ikatlong

republika
Ang Bansa sa Ilalim ng Ikatlong Republika Si Roxas ang nagsilbing huling pangulo
ng Pamahalaang Commonwealth at
unang pangulo ng Ikatlong Republika Naging malaking hamon para kay
Roxas na ibangon muli ang bansa
bunga ng digmaang naganap Pagkatapos na mahalal bilang pangulo ng
bansa, kaagad itinatag ang Rehabilitation
Finance Corporation (RFC) Humingi ng tulong ang administrasyong
Roxas sa Amerika upang maibalik ang
normalidad at kaayusan ang bansa Ang pagpapatibay ng batas na
Tydings Rehabilitation Act ay
naggagarantiya ng tulong
pinansyal mula sa Amerika. Bell Trade Act - malayang kalakalan sa
pagitan ng Pilipinas at Amerika mula
1946 hanggang 1954 Parity Rights - pagkakaloob ng pantay na karapatan
sa mga Amerikano na magmay-ari ng mga negosyo
sa Pilipinas Military Bases Agreement Actpagtatakda ng 99 na taong pananatili
ng mga base militar sa bansa Sa kabuuan ay naging bigo ang
administrasyongRoxas sa
pagsugpo sa mga siluranin ng
bansa. Ang mga suliraning kinaharap ni
Qurino ay hindi iba sa mga suliraning
kinaharap ni Manuel Roxas. Kaagad nagpalabas ng amnestiya si
Qurino para sa mga Huk upang
magbalik-loob sa gobyerno. Import Control Policy - layunin ng
patakarang ito na kontrolin ang mga
dayuhang produktong pumapasok
sa bansa. Mutual Defense Treaty - kasunduang
namagitan sa Pilipinas at Amerika na
kinakailangang kumampi ang isa sa
panahon ng giyera Nanalo sa eleksyon noong 1953 si
Ramon Magsaysay bilang bagong
pangulo ng bansa. Naging prayoridad ng administrasyong
Magsaysay ang pagpapa-unlad sa kabuhayan
ng mga magsasaka Agricultural Tenancy Act pagtatakda ng mga karapatan
sa mga magsasaka. National Resettlement and Rehabilitation Administration(NARRA) ito ay naglalayong magbigay ng tirahan

sa mga magsasaka at dating miyembro ng Huk. Presidential Complaints Committee

ito ay kanyang itinatag upang pormal
na tugunan ang hinaing ng mga
mamamayan.
Kasunduang Laurel-Langleypagpataw ng kota sa mga produktong
Amerikano at pagkakaloob ng karapatan
sa pagnenegosyo ang mga Pilipino sa
Estados Unidos. Pumalit bilang pangulo ng bansa
si Carlos Garcia pagkatapos masawi
si Magsaysay Pinagtuunan ng pansin ni Garcia
ang industriyalisayon Filipino First Policy - pagbibigay
prayoridad sa mga Pilipinong nais
magkaroon ng negosyo sa bansa. Kasunduang Ramos-Bohlen nagpaiksi sa pananatili ng base
militar ng Estados Unidos sa Pilipinas
mula 99 taon tungo sa 25 taon. Taong 1961, nanalo bilang pangulo
si Diosdado Macapagal Land Reform Code - nagtatakda ng
paglilipat ng pagmamay-ari ng lupa
sa mga magsasaka mula sa mga
asyendero Ibinalik ni Macapagal ang malayang kalakalan sa pagitan ng mga
Amerikano at Pilipino at kanya ring inalis ang pagbibigay prayoridad sa mga
Pilipinong negosyante Makalipas ng isang taon, nakaranas ng matinding krisis ang
bansa na
humantong sa pangungutang sa
International Monetary Fund (IMF)

Bahaging Ginagampanan ng Pamahalaan sa Ekonomiya Reporting will start in... 8 7

6 5 4 3 2 1 WELCOME Lubhang napakarami ng mga produkto at paglilingkod na
hindi kayang magugulan ng mga mamamayan kung hindi ito ipinagkakaloob ng
pamahalaan. Ang mga produkto at paglilingkod na ito ay tulad ng: KALSADA
PAARALAN PROTEKSYON LABAN SA SUNOG AT KREMINALIDAD PAMBANSANG
PAGTATANGGOL SINAUNANG ANTAS NG PAMUMUHAY NG ISANG PAMAHALAAN O /
PAMAHALAAN GAWAING PANG-EKONOMIYA Kailangang pabayaan ng pamahalaan
ang operasyon ng negosyo. Hindi ito dapat makialam sa aktwal na pamamalakad ng
mga industriya. Mga Tungkulin ng Pamahalaan sa Ekonomiya Pangangalaga sa
Pribadong Ari-arian. Tungkulin ng pamahalaan na pangalagaan ang karapatan sa
ari-arian ng mga mamamayan upang matiyak na matatag ang kahihinatnan ng
transaksyon ng bawat mamamayan sa isa't-isa. Isang uri ng pangangalaga ang
pagbibigay-halaga sa may bisang katangian ng mga kontratang napagkasunduan
ng mga mamamayan. Pagtataguyod sa Kompetisyon Tinitiyak ng pamahalaan na
hindi napapasakamay ng iilang tao ang takbo ng kalakalan sa ekonomiya. Layunin
ng mga batas na anti-trust na buwagin ang kapangyarihan ng mga MONOPOLYO
Pagsasaayos ng mga Spillover ng Ekonomiya Isang kalagayan ang spillover kung
saan naisasalin sa ibang tao ang isang benepisyo o halagang nauugnay sa isang
gawaing pang-ekonomiya. Isang halimbawa nito ang pagdaranas ng mga
naninirahan sa isang lugar ng mga negatibong epekto ng polusyon ibinubuga ng
pabrika kahit na hindi sila gumagawa o bumibili ng mga produktong galing dito.
Paglalaan ng Pampublikong Kalakal Tinatawag na pampublikong kalakal ang mga
bagay na sama-samang nagagamit ng mga tao na walang karagdagang halaga at
pagbabawas sa kalidad o dami nito. Ilang halimbawa nito ang pagbibigay ng
proteksyon ng pulisya at hukuman sa mga mamamayan. Paniniyak ng Katatagan ng
Ekonomiya Sa panahon ng implasyon, depresyon, o kalamidad, maaaring itakda ng
pamahalaan ang presyo ng mga pangunahing bilihin, ideklara ang isang lugar
bilang CALAMITY AREA at magbigay ng mga pampublikong gawain para sa
paghahanapbuhay upang mabawasan ang masamang epekto ng mga suliraning ito.

ang sumusunod ay mga katangian ng isag maunlad na bansa:

mataas na antas na kabuhayan,

kasaganaan sa pagkain,

paggamit ng mga makabagong kagamitan at teknolohiya,

mataas na antas ng edukasyon,

mbilis na pagsulong ng ekonomiya at mga industriyang gumaamit ng makinarya na

nagdudulot ng malawakang produksyon.

nakararanas ang mga mamamayan ng kalayaan sa pagsasalita,pagsulat,pagtititpon at

paghahalal.

Yunit 4 - Aralin 1 Ang mga palatandaan sa kaunlaran ng pilipino

sa ibat ibag larangan
9/1/2010
10 Comments

Kaunlaran sa larangan ng kabuhayan

1. Ang kabuuang halaga ng pambansang product
Ang gross national product ay ang kabuuang halaga ng produkto at paglilingkod ng mga
pilipinong nasa pilipinas at nasa labas ng bansa sa kabuuan nito.
2. Ang gross domestic product
Ang gross domestic product aay tumutukoy sa kabuuang halaga ng producto at paglilingkod ng
mga mamamayang sa loob ng bansa.
Kaunlaran sa larangan ng politika
1. Halalan. - Pagkatapos ng mahigit 20 years , nagkaroon ulit ng halalan at ang mga pilipino ay
nagkaroon ng pagkakataon na gamiting muli ang kanilang karapatang makapamili ng kanilang
leader.

2. Pasasagawa ng protesta - Hinahayaan ng pamahalaan ang pagdaraos ng mga kilos

protestang mga mamamayang nagsasalungat sa patakarang may kinalaman sa politika.
Isang katangian ng bansang maunlad
Mataatag na pamahalaan - Nasusukat ang katatagan ng pamahalaan kung walang mga
pagtatangka sa li8derato nito.
Kung mayroon man kakayahan itong supilin ang mga elementong naghahalsik ng panganib.