5.0 Cadangan Menambah Baik Etika dan Profesional Perkhidmatan awam.

5.1 Mengurangkan Bebanan Kerja Perkhidmatan Awam.

Perkembangan era globalisasi pada hari ini menunjukkan organisasi harus lebih bersedia
menghadapi cabaran dalam mempertahankan kelebihan daya saing (Mohd Zafir dan Fazilah,
2006). Peningkatan bebanan kerja telah menyumbang kepada kemerosotan produktiviti
perkhidmatan awam sehingga menyebabkan mereka sering terlibat dengan perlakuan yang boleh
mencemarkan etika dan profesional penjawat awam. Tekanan di tempat kerja sering terjadi
kepada seseorang, khususnya bagi sektor pekerjaan yang berkait dengan kemanusiaan seperti
perkhidmatan awam.
Profesion yang berkaitan pekerja sosial yang mempunyai hubungan yang signifikan
dengan klien boleh mendatangkan risiko tekanan kerja yang tinggi dan mengakibatkan
kemerosotan produktiviti pekerjaan (Mohd Zafir dan Fazilah, 2006). Bebanan kerja
menyebabkan penjawat awam kurang masa untuk berehat sehingga menyebabkan mereka
mengalami stress atau tekanan di tempat kerja.
Tekanan akibat bebanan tugas yang dialami tidak boleh dipandang ringan kerana boleh
menimbulkan kesan negatif seperti perubahan sikap dan kesihatan seseorang, masalah ponteng
kerja, mogok, produktiviti yang rendah, dan sebagai. Menurut Haryati Kamarudin (2013),
terdapat enam faktor utama tekanan di tempat kerja iaitu halangan kerja rumah dan kerja,
struktur dan iklim organisasi, peranan pengurusan, kerjaya dan pencapaian, hubungan di tempat
kerja dan faktor instrinsik dalam pekerjaan. Stres di tempat kerja merujuk kepada persepsi
pekerja terhadap keperluan persekitaran yang menjangkaui sumber yang ada pada mereka.
Tekanan emosi yang dihadapi kebanyakan penjawat awam telah menyebabkan mereka
cenderung melanggar etika profesional sebagai penjawat awam dengan perlakuan ponteng kerja,

tidak melaksanakan tugas dengan sempurna, penyalahgunaan kuasa, menyalahgunakan waktu

bekerja dan kesalahan tatatertib yang lain (Mohd Zafir dan Fazilah, 2006).
Peningkatan bebanan kerja bagi sektor kerajaan tertumpu dalam bidang pendidikan dan
kesihatan. Peningkatan beban tugas guru contohnya semakin meningkat akibat peningkatan
kerja-kerja pengkeraniaan yang digalas oleh guru. Bebanan tugas yang dihadapi dalam kalangan
pendidik telah menyebabkan proses pengajaran dan pembelajaran terhadap pelajar akan terjejas
sehingga menghalang kepada peningkatan prestasi pencapaian pelajar. Selain itu, peningkatan
jumlah pelajar yang bersekolah juga telah menyebabkan peningkatan bebanan guru yang
disebabkan oleh kekurangan pengambilan guru oleh kerajaan.
Salah satu cara mengurangkan bebanan tugas penjawat awam adalah dengan
melaksanakan penstrukturan jabatan atau organisasi perkhidmatan awam agar selaras dan teratur
mengikut keperluan dan keutamaan dalam memenuhi keperluan masyarakat. Kajian semula
terhadap keperluan sesuatu bidang tugas harus dijalankan bagi mengutamakan bidang tugas
penting sahaja.
Bebanan tugas yang kurang penting yang dilaksanakan penjawat awam harus
dimansuhkan agar tidak memberi bebanan tugas kepada mereka. Penstrukturan bidang tugas bagi
sesuatu jabatan atau agensi kerajaan perlu dilakukan bagi memaksimumkan fungsi dan
keberkesanan sesuatu aktiviti utama yang dimainkan oleh badan tersebut. Pertindanan antara
bebanan tugas bukan sahaja boleh membebankan kepada penjawat awam malah boleh membawa
kepada pembaziran perbelanjaan kerajaan.
5.2 Memantapkan Pembentukan Nilai Dalam Kalangan Penjawat Awam.

Nilai yang baik di kalangan penjawat awam merupakan elemen yang penting dalam membawa
pembangunan dan mengekalkan keutuhan serta kedaulatan negara. Oleh sebab itu, pihak
kerajaan harus sentiasa memberi tumpuan terhadap perkembangan, tindak-tanduk dan perilaku
penjawat awam agar selaras dengan kehendak masyarakat. Bagi mencapai matlamat dalam
membentuk atau melahirkan penjawat awam yang beretika dan memiliki nilai yang baik, usahausaha pembaharuan dalam pentadbiran harus dijalankan dengan cara yang menyeluruh. Perkara
ini bertujuan membentuk tadbir urus yang baik dalam kerajaan (good governance).
Menurut Malike Brahim (2004), usaha bagi memantapkan pembentukan nilai dalam
kalangan penjawat awam bukanlah sesuatu perkara yang baru, kerana terdapat beberapa usaha
dalam meningkatkan imej, kredibiliti dan integriti perkhidmatan awam turut menjadi agenda
dalam pembaharuan pentadbiran melalui beberapa dasar yang telah dilancarkan dalam era Tun
Dr. Mahathir Mohamad seperti Dasar Penerapan Nilai-nilai Islam Dalam Pentadbiran,
Kepimpinan Melalui Teladan, Konsep Bersih, Cekap dan Amanah, dan Dasar Pandang Ke Timur.
Oleh itu, penerapan nilai yang berkaitan kesetiaan dan kepatuhan terhadap bidang kerja
harus diterapkan dalam kalangan penjawat awam. Nilai yang menurut perintah di kalangan
penjawat awam bukanlah ibarat lembu dicucuk hidung, tetapi penjawat awam memikul
amanah dalam mentadbir dasar dan program pembangunan negara selaras dengan hasrat rakyat
Malaysia (Malike, 2004). Oleh yang demikian, penjawat awam memberikan banyak sumbangan
dalam pembangunan dan kemajuan negara berdasarkan peranan mereka sebagai penggerak
utama dalam mengajar Wawasan 2020 untuk menjadi sebuah negara maju berpendapatan tinggi.
Pada masa ini terdapat tujuh teras perkhidmatan awam yang beretika dalam Panduan
Perkhidmatan Cemerlang ialah (i) berazam meninggikan mutu perkhidmatan; (ii) bekerja dengan

penuh tanggungjawab; (iii) berusaha mengikis sikap mementingkan diri; (iv) berkhidmat dengan
penuh muhibah dan kemesraan; (v) bekerja ke arah memajukan pemikiran rakyat; (vi)
bekerjasama dalam membanteras kelemahan dan musuh-musuh negara; dan (vii) berpegang
teguh kepada ajaran agama (Malaysia, 2003).
Oleh itu, penjawat awam perlulah menekankan tentang peri pentingnya menjaga nilai
berkaitan penjawat awam sebagaimana yang dikehendaki dalam Rukun Negara. Sebagai
penjawat awam, kita perlulah peka terhadap nilai dan etika profesionalisme dan
mempraktikkannya. Adalah menjadi harapan kerajaan dan rakyat agar penjawat awam dapat
berfungsi dengan baik dan bebas daripada terbabit, terjebak dan dalang dalam kegiatan-kegiatan
yang tidak beretika dan bermoral sehingga menjejaskan integriti perkhidmatan awam. Perkara ini
kerana masyarakat semakin bijak dalam menilai keupayaan, ketelusan, kesungguhan dan daya
usaha yang ditunjukkan oleh penjawat awam.
Oleh sebab itu, Perdana Menteri Datuk Seri Abdullah Ahmad Badawi pernah menegur
dan mengarahkan jabatan kerajaan mengkaji semula prosedur sedia ada bagi mengurangkan
karenah birokrasi yang sering menjadi masalah kepada kelancaran perkhidmatan awam (Malikie,
2004). Tujuan utama mengurangkan kerenah birokrasi supaya perkhidmatan awam dapat
berfungsi dengan lebih berkesan dan cekap dalam usaha memastikan rakyat atau pelanggan
mendapat perkhidmatan terbaik. Dalam Usaha membentuk nilai dan etika dalam kalangan
penjawat awam, pihak kerajaan harus mempelbagaikan usaha ke arah pengukuhan nilai dan etika
perkhidmatan awam dalam usaha menekankan aspek keagamaan, kerjasama, ketaatan,
bertanggungjawab, kreatif, mementingkan kualiti dan lain-lain.
5.3 Menambah baik Budaya Kerja Cemerlang Perkhidmatan Awam.

Secara umumnya, budaya kerja cemerlang atau excellent work culture merupakan satu tatacara
yang telah dijadikan dasar dalam perkhidmatan awam, bukan sahaja di Malaysia, tetapi di
seluruh dunia. Perkara ini menunjukkan bahawa usaha mewujudkan sistem penyampaian awam
yang cemerlang berasaskan pengamalan budaya kerja adalah suatu kemestian yang tidak boleh
dielak dan dianggap remeh jika ingin terus bersaing dalam pembangunan globalisasi dunia yang
kian mencabar dalam aspek politik, ekonomi dan sosial.
Menurut Sharifah Hayaati (2008), tahap kekuatan dan keupayaan ekonomi sesebuah
negara amat bergantung kepada kecekapan sistem penyampaian perkhidmatan awam dalam
mentadbir urus sesuatu organisasi dengan tahap kebolehpercayaan dan integriti yang tinggi.
Malah, tahap keyakinan rakyat terhadap kepimpinan kerajaan yang memerintah juga mampu
diperkukuhkan melalui sistem pembangunan budaya kerja yang cemerlang. Menurut Mohamad
Yazam. (2001), penambahbaikan amalan budaya kerja cemerlang adalah suatu konsep dan
pendekatan pengurusan pentadbiran yang telah diamalkan di Malaysia sejak 1989. Walau
bagaimanapun, penekanannya telah mula diberikan tumpuan selepas kemerdekaan khasnya bagi
mencapai matlamat Dasar Ekonomi Baru (DEB).
Fokus perkhidmatan di bawah konsep ini bukan sahaja tertumpu kepada output tetapi
input, iaitu proses kerja. Menurut Sharifah Hayaati (2008), proses kerja yang cemerlang bukan
sekadar untuk menghasilkan output atau perkhidmatan yang baik semata-mata, tetapi juga untuk
mengelakkan penyalahgunaan yang bertentangan dengan etika dan profesion perkhidmatan
awam seperti penyalahgunaan kuasa, rasuah, isi integriti, pengurusan birokratik dan pelbagai
bentuk kecuaian yang sering berlaku dalam perhidmatan awam.

Salah satu cadang meningkatkan lagi etika dan profesional perkhidmatan awam adalah
dengan menambah baik budaya kerja perkhidmatan awam dengan menyemarakkan amalan
budaya kerja cemerlang. Kerajaan Malaysia sedia maklum sudah menubuhkan Institut Integriti
Malaysia dan memperkenalkan Pelan Integriti Nasional pada tahun 2004 dalam usaha menambah
baik budaya kerja perkhidmatan awam agar bebas daripada salah laku yang berkaitan etika dan
profesional penjawat awam. Konsep budaya kerja yang cemerlang juga harus menekankan
kepada

penghasilan

pekerjaan

yang

mempunyai

tahap

kebertanggungjawaban

atau

kebolehpercayaan yang tinggi dalam memenuhi tanggungjawab kepada masyarakat.

Salah satu usaha meningkatkan budaya kerja perkhidmatan awam adalah dengan
menerapkan konsep budaya kerja yang berteraskan Islam dan budaya kerja masyarakat Timur.
Tingkah laku dan perlaksanaan budaya kerja yang cemerlang hendaklah dilakukan secara
berterusan dan dijadikan amalan kebiasaan dalam kalangan kakitangan awam supaya dapat
meningkatkan profesion perkhidmatan awam ke tahap yang baik dalam semua peringkat
organisasi perkhidmatan kerajaan.
Penekanan pentingnya kepada anjakan paradigma kakitangan perkhidmatan awam dalam
meningkatkan mutu dan kualiti perkhidmatan awam agar seiring dengan pemantapan etika dan
profesion mereka. Salah cadangan meningkatkan budaya kerja yang cemerlang adalah dengan
menilai sejauh mana tahap keberkesanan sesuatu kerja itu yang boleh diteliti dalam aspek kos,
masa, keselesaan dan kepuasan pelanggan. Penentu sesuatu kecemerlangan perkhidmatan awam
bukan sahaja berdasarkan kepada jumlah kuantiti dan kualiti sesuatu produk atau perkhidmatan
kerajaan tetapi juga melibatkan kepuasan terhadap hati pelanggan sebagai masyarakat.

Oleh sebab itu, usaha yang berterusan dalam melahirkan budaya kerja yang cemerlang
perlu dilakukan bukan sahaja di pihak jabatan kementerian atau unit kerajaan tetapi juga
melibatkan kakitangan perkhidmatan awam dan juga masyarakat. Menurut Sharifah Hayaati
(2008), masyarakat awam juga perlu memainkan peranan penting dalam usaha menambah-baik
mutu dan kualiti perkhidmatan awam dalam usaha meningkatkan etika dan profesional. Peranan
penting masyarakat melalui pengaduan awam, inkuiri awam, maklum balas, pujian, semangat
atau pandangan berterusan perlu sentiasa dinilai dan dihargai bagi memperbaiki usaha ke arah
budaya kerja yang cemerlang.
Menurut Nik Hairi, Azmi Awang dan Azmi Abd. Manaf (2012), pengaduan awam adalah
satu ekspresi ketidakpuashatian orang ramai terhadap mutu, kualiti atau layanan perkhidmatan
yang diterima daripada penjawat awam atau sesebuah agensi. Peningkatan pengaduan awam
secara teknikal menunjukkan kemerosotan tahap integriti khasnya apabila pengaduan yang di
rekod dan disiasat mempunyai merit kesalahan yang sering dikaitkan dengan kelemahan integriti
yang boleh menggambarkan etika dan profesional kakitangan kerajaan. Selain itu, usaha
penyelidikan dan pembangunan (R&D) pada peringkat kerajaan terhadap keberkesanan dasar
yang dilaksanakan perlu dinilai daripada masa ke semasa.

Bibliografi
Sharifah Hayaati. (2008). Budaya Kerja Cemerlang Menurut Perspektif Islam: Amalan
Perkhidmatan Awam Malaysia. Jurnal Pengajian Melayu, jilid 19, 118-207.
Mohamad Yazam Sharif,(2001) Asas Pengurusan Sumber Manusia, Kuala Lumpur: Utusan
Publication & Distributors Sdn Bhd.

Nik Hairi, Azmi Awang dan Azmi Abd. Manaf. (2012). Integriti Dari Perspektif Pengaduan
Awam: Kajian Kes Di Jabatan Pengangkutan Jalan (JPJ) Malaysia. Jurnal Sans Sosial dan
Kemanusiaan. 7(2), 141-155.
Mohd Zafir dan Fazilah. (2006). Stres Di Tempat Kerja Dan Kesannya Terhadap Keselamatan
Dan Kesihatan Pekerjaan. Jurnal Sans Sosial dan Kemanusiaan.
Malaysia. (2003). Citra Karya: Falsafah, Nilai Dan Etika Dalam Perkhidmatan Awam. Kuala
Lumpur: Institut Tadbiran Awam Negara.
Malike Ibrahim. (2004). Yang Menurut Perintah: Nilai Penjawat Awam. Dlm. In: Seminar
Antarabangsa Nilai dalam Komuniti Pasca Modenisme (SIVIC 2004), 4-6 September
2004, Hotel City Bayview Langkawi.