Fonetik PDF

Modul 1 : Bahasa Melayu 1
Unit 2.0 : Pengantar Fonetik dan Fonologi
TAJUK 1
PENGENALAN FONETIK DAN FONOLOGI
SINOPSIS
Unit ini memberi tumpuan kepada definisi pengantar fonetik dan fonologi
HASIL PEMBELAJARAN
Pada akhir Unit 2.1 ini pelajar dapat
i.
Mentakrif dan mengkategori konsep fonetik
ii.
Mentakrif dan mengkategori konsep fonologi
FONETIK
Fonetik sebagai pengkajian bunyi-bunyi bahasa. Fonetik ialah pengkajian yang lebih
memberatkan pelahiran bahasa bukan kandungannya. Apa yang dipentingkan ialah bunyibunyi bahasa yang dihasilkan dan bukannya makna yang cuba disampaikan
Bertil Malmberg (1968)
Fonetik ialah ilmu yang bersangkutan dengan bunyi-bunyi bising yang dihasilkan oleh
manusia. Bunyi-bunyi yang dapat di dengar ini kemudiannya diberi bentuk yang biasa tedapat
dalam masyarakat itu sendri.
J. D. OConnor 1973
Fonetik ialah bidang yang mengkaji bagaimana bunyi bahasa dihasilkan.
ILMU FONETIK
a) Ilmu Fonetik Am
Pengkajian terhadap pengajian bunyi-bunyi dan fungsi mekanisme ucapan. Apa
yang dikaji ialah bagaimana bunyi dihasilkan dan organ yang terlibat dalam
penghasilan bunyi bahasa.
b) Ilmu Fonetik Deskriptif
Pengkajian terhadap kelainan bagi sesuatu bahasa tertentu atau ringkasnya dialek
c) Ilmu Fonetik Sejarah
Pengkajian terhadap perubahan fonetik bagi sesuatu bahasa berdasarkan sejarah bahasa
tersebut
d) Ilmu Fonetik Normatif
Pengkajian terhadap set rumus yang menentukan pengucapan yang betul bagi sesuatu
bahasa.

FONOLOGI
Fonologi ialah bidang mengkaji sistem bunyi bahasa. Fonem ialah unit bahasa yang
diwujudkan bagi memudahkan deskripsi sistem bunyi atau fonologi itu. Manusia dapat
menghasilkan banyak bunyi atau fon, tetapi daripada fon-fon tersebut hanya beberapa sahaja
yang distingtif atau berbeza. Bagi menentukan sama ada fon itu distingtif, fon-fon
dibandingkan dan dikontraskan antara satu dengan yang lain. Dengan demikian kita dapat
mengenalpasti fon-fon yang distingtif daripada yang hanya berbeza sebutan kerana dihasilkan
pada konteks yang berlainan tetapi tidak distingtif. Hanya golongan fon-fon yang distingtif
itulah yang dikenali sebagai fonem.
GUNA SISTEM FONOLOGI

Fonem- fonem wujud dalam susunan tertentu, malah susunan ini berlainan daripada satu
bahasa kepada yang lain. Mengkaji kewujudan dan penggunaan fonem-fonem daripada aspekaspek demikian adalah mengkaji struktur fonologi bahasa tersebut. Apabila kita sudah dapat
mengenal pasti fonem-fonem dalam bahasa, maka kita dapat pula membentuk sistem ejaannya.
FONEM DIBERI LAMBANG
Sejak manusia mula membentuk sistem ejaan, manusia sudah mengenali konsep fonem.
Apabila menyusun sistem ejaan atau lambang tulisan, maka dibuatlah supaya huruf
melambangkan fonem. Dalam usaha demikian, ada fonem-fonem berlainan yang masih diberi
satu lambang yang disebut sebagai fon
FONOLOGI SEBAGAI SISTEM BUNYI

Fonologi ialah sistem bunyi sesebuah bahasa. Apabila kita mengkaji fonologi sebuah bahasa,
kita mengenal fonem-fonem yang wujud dalam sesebuah bahasa. Kemudian dikaji pula
bagaimana fonem-fonem ini digunakan dalam bahasa itu.
Latihan 1
1. Beri definisi kajian fonetik dan nyatakan pentingnya kajian fonetik bagi sesuatu bahasa.
2. Beri definisi kajian fonologi dan nyatakan pentingnya kajian fonologi dalam kajian
bahasa.
3. Membanding beza konsep fonetik dan fonologi.

TAJUK 2
ALAT ARTIKULASI
SINOPSIS
Unit ini memberi tumpuan kepada alat artikulasi. Mengenal pasti alat-alat artikulasi dengan
betul.
HASIL PEMBELAJARAN
Pada akhir unit 2.2 ini pelajar dapat :
i.
Mengenal pasti alat-alat artikulasi dengan betul
ALAT ARTIKULASI
Bunyi yang dihasilkan akan melibatkan organ-organ seperti paru-paru, pita suara, rongga
mulut dan hidung. Alat tutur dalam mulut seperti lidah, gusi, gigi dan sebagainya juga terlibat
sama.
Paru-paru
Udara mesti wujud bagi menghasilkan buni melalui organ sebutan manusia. Udara yang masuk
ke paru-paru itu ditekan keluar. Udara itu adalah unsur yang aktif dalam menghasilkan bunyi
bahasa. Otot-otot disekeliling paru-paru menekan paru-paru supaya mengempis dan udara
dipaksa keluar melalui saluran seterusnya ke rongga mulut serta rongga hidung.

Saluran udara
Saluran udara bertugas menyalur udara yang dipaksa keluar dari paru-paru melalui pita suara
dan seterusnya ke rongga mulut dan rongga hidung.
Organ Sebutan
Organ Sebutan
Lidah
Lidah amat aktif digunakan dalam menghasilkan bunyi. Daun lidah boleh dibahagikan kepada
tiga daerah iaitu hujung, depan dan belakang bagi memudahkan kita membuat deskripsi
penghasilan bunyi.
Gigi
Gigi juga digunakan bagi menghasilkan bunyi. Gigi sebagai organ sebutan adalah pasif. Ini
bermaksud gigi tidak bergerak tetapi digunakan sebagai penampan aliran udara yang keluar
dari paru-paru.

Bibir
Bibir menjadi sempadan paling luar pada rongga mulut. Organ ini ialah kumpulan otot yang
kenyal dan boleh diubah-ubah. bentuknya dengan mengawal otot-otot pada bibir. Otot-otot
tersebut boleh dibuat supaya menjadi bundar atau leper bagi menghasilkan bunyi-bunyi yang
berlainan.
Gusi
Gusi ialah bahagian yang cembung di gigi menurun ke bahagian dalam rongga mulut. Gigi
juga menjadi yang digunakan sebagai daerah sebutan
Lelangit Keras
Lelangit keras bemula dari sampadan gusi di bahagian atas rongga mulut hinggalah ke lelangit
lembut. Organ ini mengisi lebih kurang 2/3 daripada lelangit .
Lelangit Lembut
Lelangit lembut bermula dari sempadan lelangit keras hingga akhir daerah atas ronga mulut.
Organ ini adalah bahagian lelangit yang terbelakang dalam rongga mulut. Lelangit lembut ini
boleh diturunkan dan dinaikkan bagi menutup atau membuka saluran tekak ke rongga hidung.
Rongga hidung
Rongga hidung ialah ruang yang terdapat di atas rongga mulut dan dipisahkan dari rongga
mulut oleh lelangit. Rongga hidung bermula dari lubang hidung ke tekak.

Pita Suara
Dalam halkum terdapat sepasan otot selaput nipis ini dikenali sebagai pita suara. Apabila
dirapatkan, pita suara liputi ruang rongga rengkung. Lubang di antara dua keeping selaput itu
boleh diluaskan atau disempitkan dalam usaha mengeluarkan bunyi.
.
Pita Suara Dirapatkan
Pita Suara Terbuka
Pita suara yang nipis ini bergetar apabila mendapat tekanan aliran udara yang keluar dari paruparu. Getaran ini menerbitkan bunyi bersuara. Apabila pita suara tersebut dirapatkan dan
tekanan udara dari paru-paru dilepaskan dengan serta merta maka terjadilah bunyi letupan pita
suara. Apabila pita suara direnggangkan menjadi separuh terbuka maka tekanan udara dari
paru-paru menggetarkan pita suara tersebut. Manakala apabila pita suara dirapatkan dan
tekanan udara dari paru-paru menggetarkan pita suara tersebut. Pita suara yang bergetar
penting dalam menghasilkan bunyi.
Latihan 2
1. Huraikan sistem pernafasan. Bagaimana par-paru berfungsi dalam menghasilkan
bunyi ?
2. Apa maksud organ pernafasan ?
3. Apa maksud lelangit keras dalam menghasilkan bunyi?
4. Apa maksud bunyi bergetar dan tidak bergetar?

TAJUK 3
BUNYI VOKAL
SINOPSIS
Unit ini memberi tumpuan kepada bunyi vokal dan alat artikulasi yang digunakan untuk
menghasilkan bunyi vokal.
HASIL PEMBELAJARAN
Pada akhir unit ini pelajar dapat :
i. Menguasai bunyi-bunyi vokal dengan cara yang betul
BUNYI VOKAL
Bunyi-bunyi vokal melibatkan udara agresif iaitu udara yang dihembuskan keluar semasa
menghasilkan bunyi ini.
Semasa menghasilkan bunyi-bunyi vokal tiada sekatan dan penyempitan berlaku di antara
titik artikulasi dengan artikulator.
Pengelasan vokal berdasarkan vokal sistem kardinal oleh Danial Jones (1956)
VOKAL SISTEM KARDINAL

Depan
Tinggi
Tinggi
Rendah
Rendah
Tengah
Belakang
Lidah memberi berbagai bentuk dan rupa bagi menghasil bunyi vokal
yang berbeza. Lokasi atau kedudukan lidah berasas dua paksi mendatar
atau menegak.
Mendatar : Depan ke belakang
1
Menegak : Lantai lidah (rendah) hingga ke lelangit (tinggi)

Bahagian menegak dibahagi kepada empat

i) Bahagian sempit/ tinggi
Cth: /i/, /u/
ii) Bahagian separuh sempit / tinggi
Cth: /e/, dan /o/
iii) Bahagian separuh luas / rendah
Cth: / /, / / dan / /
iv) Bahagian luas / rendah
Cth: /a/ dan / /
/ i / = itek
/ e / = ekor
/ u / = ular
/ emak
/ o / = orang
/ make = makan (dialek Kelantan)
/ a / = ayam
/ a / = apa
/ = OHP
Latihan 3
1.
2.
3.
4.
5.
Buat klasifikasi bunyi vokal kardinal.

Lukis rajah bagimana vokal kardinal dihasilkan.
Apa maksud bunyi vokal depan dan belakang?
Bagaimana bunyi vokal tengah dihasilkan ?
Apakah yang dimaksudkan dengan bunyi separuh?

TAJUK 4
BUNYI KONSONAN
SINOPSIS
Unit ini memberi tumpuan kepada daerah sebutan dan cara sebutan bagi menghasilkan bunyi
konsonan
HASIL PEMBELAJARAN
Pada akhir unit ini pelajar dapat
i.
ii.
iii.
Menguasai bunyi konsonan dengan betul

Mengenal pasti cara sebutan bagi menghasilkan bunyi konsonan.
Mengenal pasti titik artikulasi bagi menghasilkan bunyi konsonan
BUNYI KONSONAN
Terdapat dua belas titik artikulasi yang terlibat bagi menghasilkan bunyi-bunyi konsonan.
1. Bibir
7. Gigi Gusi - Lelangit keras
2. Bibir Gigi
8. Lelangit Keras
3. Gigi
9. Lelangit Lembut
4. Gigi-Gusi
10. Anak Tekak
5. Gelungan
11. Rongga Tekak
6. Lelangit keras
12. Pita Suara
Ada sembilan cara bagi menghasilkan bunyi-bunyi konsonan.
1. Letupan
6. Tamparan
2. Sengau
7. Geseran
3. Sisian bergeser
8. Letusan
4. Sisian tak bergeser
9. Malaran tak bergeser.
5. Getaran

TITIK ARTIKULASI
Dua Bibir
Merupakan artikulator yang utama. Terlibat semasa menghasilkan bunyi letupan,
sengau, frikatif dan malar tak bergeser.
Cth: / p, b, m, w
Bibir gigi
Terlibat apabila bibir bawah berartikulasi dengan gigi atas.Terlibat dalam menghasilkan
bunyi sengau, frikatif, dan malaran tak bergeser.
Cth: / m, f, /.
Gigi (Dental)
Melibat antara gigi dan belakang gigi. Hujung lidah berartikulasi dengan gigi bagi
menghasilkan bunyi dental. Buyi dental melibatkan bunyi frikatif.
Gigi gusi
Gigi gusi terletak di antara lelangit keras. Ia melibatkan bunyi letupan, sengau,
bergeser, sisian tak bergeser, getaran tamparan geseran dan malaran tak bergeser.
Gelungan (Retoflex)
Gelungan dihasilkan dengan membalikkan atau menggelungkan lidah ke arah lelangit
keras yang bersempadanan dengan gigi-gusi.Ini melibatkan bunyi letupan, sengau,
sisian tak bergeser tamparan dan geseran
Lelangit keras Gigi gusi

Kawasannya meliputi dua sempadan iaitu diantara gigi-gusi dengan lelangit keras.
Kedudukan depan lidah lebih ke arah gigi gusi. Bunyi yang terlibat bunyi geseran dan
afrikat.
Gigi-gusi Lelangit keras

Perbezaannya diantara lelangit keras-gigi gusi hanyalah pada kledudukan lidah. Depan
lidah lebih menyentuh lelangit keras dibandingkan dengan gigi-gusi. Bunyi yang
terlibat ialah bunyi geseran
Cth: / l, z /.
10

Lelangit keras
Kawasan yang paling melengkung dalam rongga mulut. Ia bertentangan dengan depan
lidah. Bunyi yang terlibat letepun, sengau, sisisn tak bergeser mempunyai bunyi-bunyi
yang berartikulasi lelangit keras.
Cth: / c, n, j /.
Lelangit Lembut
Apabila belakang lidah menyentuh satu daerah di belakang lelangit keras, bunyi-bunyi
lelangit lembut dihasilkan. Bunyi yang terlibat letupan, sengau, geseran, dan malaran
tak bergeser melibatkan lelangit lembut.
Cth: / k, g, n , x, w /.
Anak tekak
Sekeping otot yang terdapat di belakang lelangit lembut. Cara penghasilan letupan,
sengau, getaran, tamparan, geseran, dan malaran tak bergeser.
Cth: / q, G, N, R, X
Rongga Tekak
Cara menghasilkan adalah dengan melakukan geseran.
Cth: / h /.
Pita Suara / Glotal

Udara yang keluar disekat terus daripada keluar. Bunyi yang dihasilkan melalui cara
letupan geseran.
Cth: /
h, h /.
11

CARA PENGHASILAN BUNYI KONSONAN
Letupan
Letupan/plosif dihasilkan dengan melepaskan udara yang disekat serta merta. Udara dari
paru-paru disekat disalah satu titik artikulasi sama ada di bibir, gigi-gusi dan sebagainya.
Cth:/ p, b, t, t, d c, k, g, q/
Sengau/Nasal
Sengau dikategori dibawah bunyi letupan. Yang

berbeza ialah bunyi sengau dihasilkan melalui velum agar udara dapat melalui rongga
hidung dan mulut. Udara yang melalui rongga mulut akan disekat di titik artikulasi yang
tertentu dengan artikulator
Cth:/ m, m, n, n, n, N/.
Sisian
Dibahahgi kepada dua sisian bergeser dan sisian tak bergeser. Bunyi sisian dihasilkan
dengan menaikkan hujung lidah ke arah bahagian belakang gigi dan udara akan keluar
melalui sisi lidah. Udara yang dikeluarkan akan di geser di pita suara bagi menghasilkan
bunyi geseran
Cth Sisian bergeser: / , /.
Cara menghasilkan bunyi sisian tak bergeser sama seperti di atas cuma ia tidak di
geser dipita suara
Cth: Sisian tak bergeser : / l, l
Getaran
Dihasilkan dengan menggetarkan hujung lidah beberapa kali ke lelangit keras. Hujung
lidah mempunyai artikulator yang aktif sementara lenagit keras menjadi titik artikulasi
yang pasif. Cth: / r /
Sementara bagi / R / belakang lidah digetarkan pada anak tekak. Belakang lidah
artikulator dan anak tekak ialah titik artikulasi.
Tamparan
Tamparan mempunyai persamaan dengan getaran kecuali hujung lidah tidak digetarkan.
Hujung lidah ditamparkan sekali sahaja bagi menghasilkan bunyi tamparan. Cth: / r /.
Geseran/Frikatif
Bunyi geseran boleh dihasilkan dengan menyempitkan ruang diantara titik artikulasi dengan
artiklator. Udara yang keluar daripada paru-paru akan keluar di ruang yang sempit bagi
menghasilkan bunyi geseran.
/
Letusan
Letusan mempunyai kedua-dua ciri letupan dan geseran.
Udara yang keluar dari paru-paru disekat di titik artikulasi. Kemudian udara akan
dilepaskan secara perlahan-lahan di celah-celah ruang yang terbuka.
Cth: / c, j/.
12

Malaran Tak Bergeser
Bunyi malaran tak bergeser dikenali juga sebagai bunyi separuh vokal. Bunyi ini mempunyai
ciri vokal kerana tiada berlaku apa-apa pergeseran atau sekatan dalam rongga mlut di antara
titik artikulasi dengan artikulator semasa menghasikan bunyi ini. Ia pula dianggap sebagai
konsonan kerana melibatkan pelbagai titik artikulasi dan titik artikulasi ini tidak sama dengan
titik artikulasi vokal.
Cth: / w, u /
Latihan 4
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Buat deskripsi bagaimana bunyi konsonan dihasilkan dan diklasifikasikan.

Buat deskripsi bunyi konsonan letupan.
Apa beza konsonan letupan dan letusan?
Buat deskripsi bunyi konsonan sengau.
Apa yang dimaksudkan dengan bunyi separuh vokal?
Apa fungsi getaran pita suara dalam menghasilkan bunyi konsonan?
13

TAJUK 5 :
BUNYI DIFTONG
SINOPSIS
Unit ini memberi tumpuan kepada bunyi diftong dara cara penghasilannya.
HASIL PEMBELAJARAN
Selepas akhir unit ini pelajar dapat :
i.
ii.
Menguasai bunyi diftong dengan betul

Mengenal pasti cara bunyi diftong dihasilkan
BUNYI DIFTONG
Bunyi diftong melibatkan dua deretan vokal yang hadir serentak. Bunyi diftong terhasil apabila
bunyi vokal yang hadir selepas bunyi vokal yang satu lagi menggeluncur ke arah vokal yang
mula-mula hadir tanpa menunjukkan sebarang puncak kelantangan. Ketiadaan puncak
kelantangan semasa penghasilan bunyi diftong menjadikan bunyi tersebut sebagai satu kata
sahaja.
BUNYI DIFTONG
Diftong ialah dua bunyi vokal yang disebut sebagai satu bunyi dan satu hembusan nafas
sahaja
Dilambangkan dalam dua huruf vokal.
3 jenis diftong iaitu :ai - aising / ghairah / gulai
au aura / saudari / pulau
oi - oidium / boikot / amboi
Cara menghasilkan diftong [ai]

Lidah berada pada kedudukan untuk vokal depan [a] dan kemudian berpindah kepada
kedudukan vokal depan sempit [i].
Lelangit lembut dinaikkan rapat ke dinding rongga tekak.
Glotis dirapatkan dan pita suara bergetar.
Bibir dibundarkan.
Contoh : haiwan, ghairah, pandai, gulai
14

Cara menghasilkan diftong [ au]
Lidah pada kedudukan vokal [a] tetapi kemudiannya berubah pada kedudukan vokal belakang
sempit [u].
Bibir terhampar tetapi lama-kelamaan semakin bundar.
Contoh: tauladan, aurat, kerbau, pulau
Cara menghasilkan diftong [ oi ]
Lidah pada kedudukan vokal belakang separuh sempit [o] tetapi kemudiannya berubah pada
kedudukan vokal depan separuh sempit [i].
Bibir terbundar tetapi lama-kelamaan semakin hampar.
Contoh: boikot, sepoi, amboi
Latihan 5
1. Apakah maksud diftong ?
2. Huraikan diftong dalam bahasa Melayu?
3. Deskripsikan cara menghasilkan bunyi diftong [ai].
4. Deskripsikan cara menghasilkan bunyi diftong [au].
5. Deskripsikan cara menghasilkan bunyi diftong [oi].
15

TAJUK 6
CARTA KONSONAN BAHASA MELAYU
SINOPSIS
Unit ini memberi tumpuan kepada Carta Konsonan Bahasa Melayu. Cara penyebutan dan
daerah sebutan dalam menghasilkan bunyi-bunyi konsonan Bahasa Melayu.
HASIL PEMBELAJARAN
Pada akhir unit ini pelajar dapat:
i.
ii.
iii.
Menguasai konsonan Bahasa Melayu dengan betul.

Mengenal pasti daerah sebutan bagi menyebut Konsonan Bahasa Melayu.
Mengenal pasti cara sebutan bagi menyebut Konsonan Bahasa Melayu.
Ada 18 konsonan asli dalam bahasa Melayu. Konsonan ini terdiri daripada bunyi letupan
sengau, letusan, getaran, sisian dan sepruh vokal. Semuanya dipaparkan dalam jadual
berikut :
Daerah 1
sebutan
Cara
Bibir
Sebutan
Letupan tak
p
Bersuara
b
Letusan tak
Bersuara
Sengauan
m
CARTA KONSONAN BAHASA MELAYU

2
3
4
5
GusiLelangit
Lelangit
Gusi
Lelangit
Keras
Lembut
Keras
t
g
c
j
Geseran
Getaran
Sisian
Separuh
vokal
6
Pita
Suara
16

Latihan 6
1. Ada berapa fonem konsonan bahasa Melayu ? Senaraikan
2. Ada berapa cara penyebutan fonem konsonan bahasa Melayu?
3. Ada berapa daerah sebutan dalam fonem konsonan bahasa Melayu?
17

TAJUK 7
PROSODI DAN SUPRASEGMENTAL
SINOPSIS
Unit ini memberi tumpuan kepada fungsi intonasi dalam bahasa Melayu.
HASIL PEMBELAJARAN
i. Mentakrif konsep intonasi
ii. Mengenal pasti peranan intonasi dalam bahasa Melayu.
iii. Mengenal pasti intonasi dalam sintaksis bahasa Melayu
PROSODI DAN SUPRASEGMENTAL

Prosodi dan Suprasegmental kajian tentang pelbagai aspek intonasi seperti tekanan,
panjang, tona dan pesendian. Intonasi ialah turun naik atau tinggi rendah nada suara. Dalam
bahasa Melayu intonasi mempunyai peranan yang amat penting dalam ayat berbanding
perkataan.
INTONASI DLM BAHASA MELAYU

Intonasi ialah nada suara yang turun naik atau tinggi rendah sewaktu bercakap
berdasarkan jenis dan bentuk ayat yang disampaikan. Terdapat 4 tingkat nada yg
biasa ditandai dgn angka 1, 2, 3 dan 4. Angka 1 menandai nada yang paling rendah
dan angka 4 pula menandai angka paling tinggi.
18

FUNGSI INTONASI
Fungsi Emosional
Digunakan untuk menyatakan pelbagai makna, sikap seperti kegembiraan, kebosanan,
kemarahan, kekejutan, kekecualian, ketakutan dan ratusan sikap yang lain.
Fungsi Gramatis
Digunakan untuk menandakan kontras dari segi tatabahasa terhadap sesuatu ujaran, sama
ada sesuatu klausa atau ayat itu berupa pertanyaan atau pernyataan, positif atau negatif dll.
Samb Fungsi Intonasi
Fungsi Struktur Informasi
Digunakan untuk memberi sesuatu yang baru berbanding dgn yang telah dimaklumkan di
dalam makna sesebuah ujaran, iaitu dgn menekankan kata yang membawa makna tersebut.
Fungsi Tekstual
Digunakan untuk membentuk nada dan gaya suara turun naik bg wacana yg lebih luas spt
pembacaan teks berita yg membezakan satu berita dgn berita yg lain.
Fungsi Psikologis
Digunakan untuk membentuk kita menggubah bahasa menjadi unit-unit ujaran yg mudah
dilihat dan diingat seperti belajar urutan nombor yg panjang atau ungkapan di dalam
ucapan.
Fungsi Indexical
Digunakan utk menandai identiti seseorang, iaitu membantu mengenali seseorg sama ada
tergolong di dlm kump sosial atau pekerjaan yg berbeza spt khatib, penjual ubat atau ahli
politik
19

INTONASI DALAM BAHASA MELAYU

Dalam bahasa Melayu intonasi mempunyai peranan yang amat penting dalam ayat
berbanding perkataan. Dalam intonasi terkandung tekanan, panjang, tona dan pensendian.
Tekanan
Unsur tekanan adalah bunyi suprasegmental yang dihasilkan bersama perkataan atau suku
kata. Bunyi tekanan diberi lambang [ ]. Dalam bahasa Melayu tekanan kuat selalu
berlaku pada suku kata kedua dalam perkataan.
Cth: [rumah] / [kampung] bahasa Melayu tidak distingtif
bahasa Inggeris distingtif
/ export/ mengeksport
/ export / benda yang dieksport
Panjang
Ada bunyi yang panjang ada bunyi yang pendek. Ia bukanlah bunyi biasa yang diucapkan
dengan panjang. Dalam bahasa Melayu unsur ini tidak ada. Walaupun mana-mana bunyi
boleh dipanjangkan tetapi tidak distingtif. Unsur panjang ini diberi lambang [.] mora, [:]
1 mora dan [::] 2 mora. Cth: /sip/ = kapal manakala /si:p / = kambing biri-biri.
Tona
Unsur lagu yang ada pada sesuatu perkataan. Tona juga menggunakan unsur lain seperti
nada, kelantangan, tekanan dan panjang yang menimbulkan pola lagu dalam perkataan atau
ayat. Bahasa Melayu tona hanya ada dalam ayat tidak perkataan. Tetapi dalam bahasa
Mandarin tona terdapat dalam perkataan dan distingtif.
Cth: tona datar
/- ma/ = ibu
tona meninggi
/ ma/ = guni
tona turun naik
/ ma/ = kuda
tona menurun
/ ma/ = marah
Persendian
Persendian ialah unsur senyap dalam ujaran [+] dan dapat memisahkan perkataan dan
membawa perubahan makna.
Cth: /basuhkan+tin/ basuh tin
/basuh+kantin/ basuh kantin
Latihan 7
1.
2.
3.
4.
5.
Apakah yang dikatakan bunyi suprasegmental ? Beri contoh.

Kenapa unsur suprasegmental tekanan dianggap sebgai sebuah fonem?
Bagaimana unsur suprasegmental panjang membezakan makna?
Jelaskan bagaiman tona sebagai satu unsur suprasegmental dapat membezakan makna?
Apakah dia unsur persendian? Bagaimana unsur persendian membeza makna?
20

TAJUK 8
FONEM VOKAL DAN KONSONAN
SINOPSIS
Unit ini memberi tumpuan kepada definisi fonem. Menjelaskan dengan lebih lanjut fonem
dalam sisitem fonologi.
HASIL PEMBELAJAARAN
i.
ii.
Mengetahui dan mengenal pasti fonem

Mengetahui dan mengenal pasti fonem konsonan bahasa Malyu.
Fonem
Fonem merupakan unit bahasa terkecil yang terkecil disebut sebagai bunyi bahasa. Fonem
ialah bunyi bahasa yang menunjukkan perbezaan erti. Misalnya, kata bayang dan layang.
Bunyinya hampir sama. Membezakan antara dua kata itu ialah fonem [b] dan [l]. Oleh sebab
berbeza makna, bunyi [b] dan [l] dianggap sebagai dua fonem yg berasingan.
Cara penulisan [b] dan [l] ditulis dalam kurungan menegak untuk menggambarkan sesuatu
bunyi. Apabila telah terbukti [b] dan [l] dua fonem berasingan, maka kurungan berubah
menjadi sendeng spt /b/ dan /l/.
Contoh bunyi-bunyi berbeza dalam pasangan kata ini merupakan fonem yang berasingan:
/baru/ - /balu/
/siang/ - /tiang/
/tabah/ - /tapah/
/renek/ - /nenek/
/tekak/ - /tegak /
/rewang/ - /rawang/
/wang/ - /bang/
/kali/ - /kari/
Pasangan kata yang menunjukkan perbezaan perkataan paling kecil tetapi mempunyai makna
berlainan, dinamakan pasangan minimal atau pasangan terkecil.
Sekiranya pasangan perkataan tidak berbeza maknanya, maka bunyi berbeza itu bukanlah dua
fonem berasingan tetapi merupakan alofon dpd satu fonem.
Contoh : /faham/ - /paham/
/bilik/ - /bili?/
Fonem Bahasa Melayu
21

Sistem fonologi bahasa Melayu dihuraikan dengan menggunakan kaedah segmental. Konsep
fonem segmental adalah lebih mudah difahami dan diajarkan dengan tidak menggunakan
peralatan canggih. Ada 33 buah fonem dalam Melayu, 24 fonem asli dan 9 fonem pinjaman.
Daripada kajian didapati kontras fonem bahasa Melayu lebih banyak berlaku pada awal dan
tengah kata. Pada akhir kata kontras hanya berlaku antara fonem bersuara dengan yang tak
bersuara. Daripada 24 fonem asli Melayu terdapat 6 fonem vokal dan 18 fonem konsonan.
Latihan 8
1. Berikan definisi fonem ?
2. Apakah yang membezakan fonem berbeza makna.
3. Apa itu alofon ? Berikan contoh alofon yang terdapat dalam bahasa Melayu.
4. Berapakah fonem asli dalam bahasa Melayu?
5. Berapakah fonem konsonan pinjaman dalam bahasa Melayu?
22

TAJUK 9
FONEM VOKAL BAHASA MELAYU
SINOPSIS
Unit ini memberi tumpuan kepada fonem vokal bahasa Melayu dan cara penyebarannya.
HASIL PEMBELAJARAN
i. Mengetahui dan mengenal pasti vokal bahasa Melayu
ii Mengenal pasti cara penyebaran vokal bahasa Melayu
Fonem Vokal Bahasa Melayu
Terdapat enam fonem vokal bahasa Melayu. Ada tiga vokal depan, dua vokal belakang dan
satu vokal tengah.
Daerah
Lidah
Sempit / Tinggi
Separuh Sempit / Tinggi
Luas / Rendah
Depan
i
e
a
Tengah
Belakang
u
o
Vokal depan
Ada tiga fonem vokal depan / i, e, a/.
Semua vokal depan berlaku pada awal, tengah dan akhir perkataan, sama ada dalam
suku kata terbuka atau tertutup.
Contoh:
Penyebaran
Fonem
Awal
/i/
/e/
/a/
itek
ekor
api
Tengah
terbuka
bila
bela
malu
Tengah
tertutup
pintu
meja
bantal
Akhir
terbuka
kaki
sate
kita
Akhir
Tertutup
sakit
robek
kotak
23

Kontras
Setiap vokal depan berkontras dengan vokal depan dalam pasangan terkecil.
Contoh:
/ i /, / e / dan / a /
[bila] pertanyaan waktu
[bela] balasan
[bala] musibah
Vokal Belakang
Ada dua fonem vokal belakang / o / dan / u /.

Contoh:
Penyebaran
Fonem
Awal
/u/
/o/
ular
otak
Tengah
terbuka
buta
roda
Tengah
tertutup
buncit
rompak
Akhir
terbuka
ratu
soto
Akhir
Tertutup
basuh
ekor
Kontras
Kedua-dua vokal belakang berkontras di antara satu dengan lain dalam pasangan yang
terkecil.
Contoh:
[urat] saluran darah dalam tubuh
[orat] memikat kaum lawan
Vokal Tengah
Hanya ada satu fonem vokal tengah iaitu / /.

Contoh:
Fonem
Awal
/ /
mak
Tengah
terbuka
s rah
Tengah
tertutup
t ntu
Akhir
terbuka
sosialism
(Inggeris)
Akhir
Tertutup
televisy n
(Inggeris)
Kontras
Vokal tengah ini berkontras dalam pasangan terkecil dengan semua vokal lain
24

Latihan 9
1.
2.
3.
4.
5.
Ada berapa fonem Melayu? Bahagikan konsonan dan vokal.

Jelaskan fonem vokal Melayu menurut daerah sebutannya.
Huraikan fonem vokal depan bahasa Melayu sempit dan cara penyebarannya.
Huraikan fonem vokal tengah bahasa Melayu dan cara penyebarannya
Kontras deretan vokal yang dipisahkan oleh separuh vokal tidak dilambangkan dalam
ejaan.
25

UNIT 10
FONEM KONSONAN BAHASA MELAYU
SINOPSIS
Unit ini memberi tumpuan kepada fonem konsonanl bahasa Melayu dan cara
penyebarannya.
HASIL PEMBELAJARAN
i. Mengetahui dan mengenal pasti konsonan bahasa Melayu
ii Mengenal pasti cara penyebaran konsonan bahasa Melayu
Konsonan Letupan
Ada tujuh fonem letupan /p,b,t, k, g/ dan /?/

Letupan Tak Bersuara
Penggunaan /p,t,k/ konsonan letupan tak bersuara berlaku di pangkal tengah dan akhir
perkataan.
Contoh :
Fonem
Awal
Tengah
Akhir
/p/
Para
bara
asap
/t/
Tali
batu
ikat
/k/
Kolam
luka
arak / ara?
Fonem /k/ diakhir perkataan itu juga adalah hentian glottis. Walau bagaimanapun hentian
glottis [?] ini tidak membezakan makna apabila dikontraskan dengan [k]
Letupan Bersuara
Penggunaan /b,d,g/ konsonan letupan bersuara berlaku di pangkal dan tengah perkataan.
Manakala penggunaan /b,d,g/ di akhir perkataan hanya berlaku pada kata pinjaman sahaja
Contoh :
Fonem
/b/
/d/
/g/
Awal
Bara
Duri
Gula
Tengah
lara
lada
raga
Akhir
bab (Arab)
had (Arab)
beg (Inggeris)
26

Konsonan Letusan
Ada satu letusan tak bersuara /c/ dan satu letusan bersuara /j/. Penggunaan /c/ dan /j/ hanya
berlaku pada awal dan tengah perkataan sahaja.
Contoh:
Fonem
/c/
/j/
Awal
Cara
Jala
Tengah
kaca
raja
Akhir
-
Konsonan Sengauan
Penggunaan konsonan sengauan /m, n, / berlaku pada awal, tengah dan akhir perkataan.
Manakala konsonan / n / haya berlaku pada awal dan tengah perkataan sahaja.
Contoh:
Fonem
/m/
/n/
/n/
//
Awal
maka
nasi
naman (nyaman)
aa (nganga)
Tengah
sama
sana
tana (tanya)
bua (bunga)
Akhir
Malam
Rakan
bua(buang)
Konsonan Geseran
Ada dua geseran tak bersuara /s/ dan /h/ . Penggunaan konsonan geseran berlaku pada awal
tengah dan akhir perkataan.
Contoh:
Fonem
/s/
/h/
Awal
sama
hari
Tengah
rasa
tahu
Akhir
Balas
Basuh
Konsonan Getaran
Haya ada satu getaran / r / yang boleh berlaku pada awal, tengah dan akhir kata.
Contoh:
Fonem
Awal
Tengah
Akhir
/r/
rasa
nira
Kasar
27

Konsonan Sisian
Hanya ada satu sisian / l / dalam konsonan bahasa Melayu yang boleh berlaku pada awal,
tengah dan akhir kata.
Contoh:
Fonem
/l/
Awal
lama
Tengah
gali
Akhir
Akal
Konsonan Separuh Vokal
Ada dua konsonan separuh vokal /w/ dan /y/ yang boleh berlaku pada awal dan tengah kata.
Contoh:
Fonem
/w/
/y/
Awal
wakil
yakin
Tengah
bawa
raya
Akhir
-
Latihan 6
1. Bagaimana kita dapat menentukan [p] dan [b], [t] dan [d] serta [k] dan [g] adalah fonem
yang berlainan
2. Senaraikan fonem sengau dalam bahasa Melayu. Nyatakan dengan contoh penyebaran
kehadirannya.
3. Ada berapa fonem konsonan geseran asli bahasa Melayu, Senaraikan dan berikan contoh
penyebaran kehadirannya
4. Bagaimana kita menentukan separuh vokal sebagai fonem berlainan?
28

29

Fonetik PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Fonetik PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Modul 1 : Bahasa Melayu 1

Unit 2.0 : Pengantar Fonetik dan Fonologi

PENGENALAN FONETIK DAN FONOLOGI

Modul 1 : Bahasa Melayu 1

GUNA SISTEM FONOLOGI

FONOLOGI SEBAGAI SISTEM BUNYI

Modul 1 : Bahasa Melayu 1

Mengenal pasti alat-alat artikulasi dengan betul

Modul 1 : Bahasa Melayu 1

Modul 1 : Bahasa Melayu 1

Modul 1 : Bahasa Melayu 1

Pita Suara Terbuka

Modul 1 : Bahasa Melayu 1

VOKAL SISTEM KARDINAL

Modul 1 : Bahasa Melayu 1

Bahagian menegak dibahagi kepada empat

/ make = makan (dialek Kelantan)

Buat klasifikasi bunyi vokal kardinal.

Modul 1 : Bahasa Melayu 1

Menguasai bunyi konsonan dengan betul

Modul 1 : Bahasa Melayu 1

Lelangit keras Gigi gusi

Gigi-gusi Lelangit keras

Modul 1 : Bahasa Melayu 1

Pita Suara / Glotal

Modul 1 : Bahasa Melayu 1

Sengau dikategori dibawah bunyi letupan. Yang

Modul 1 : Bahasa Melayu 1

Buat deskripsi bagaimana bunyi konsonan dihasilkan dan diklasifikasikan.

Modul 1 : Bahasa Melayu 1

Menguasai bunyi diftong dengan betul

Cara menghasilkan diftong [ai]

Modul 1 : Bahasa Melayu 1

Modul 1 : Bahasa Melayu 1

CARTA KONSONAN BAHASA MELAYU

Menguasai konsonan Bahasa Melayu dengan betul.

CARTA KONSONAN BAHASA MELAYU

Modul 1 : Bahasa Melayu 1

Modul 1 : Bahasa Melayu 1

PROSODI DAN SUPRASEGMENTAL

PROSODI DAN SUPRASEGMENTAL

INTONASI DLM BAHASA MELAYU

Modul 1 : Bahasa Melayu 1

Modul 1 : Bahasa Melayu 1

INTONASI DALAM BAHASA MELAYU

Apakah yang dikatakan bunyi suprasegmental ? Beri contoh.

Modul 1 : Bahasa Melayu 1

FONEM VOKAL DAN KONSONAN

Mengetahui dan mengenal pasti fonem

Fonem Bahasa Melayu

Modul 1 : Bahasa Melayu 1

Modul 1 : Bahasa Melayu 1

FONEM VOKAL BAHASA MELAYU

Fonem Vokal Bahasa Melayu

Modul 1 : Bahasa Melayu 1

Ada dua fonem vokal belakang / o / dan / u /.

Hanya ada satu fonem vokal tengah iaitu / /.

Modul 1 : Bahasa Melayu 1

Ada berapa fonem Melayu? Bahagikan konsonan dan vokal.

Modul 1 : Bahasa Melayu 1

FONEM KONSONAN BAHASA MELAYU

Ada tujuh fonem letupan /p,b,t, k, g/ dan /?/

Modul 1 : Bahasa Melayu 1