Lirika u doba renesanse

Ve u 13. veku poinje italijanska renesansa i poinje se koristiti italijanski jezik u

knjievnsoti. Najznaajnije promene u poeziji su se poele deavati i pre nastupanja renesanse, u
doba humanizma. Cilj pesnikog renesansnog pokreta bio je oponaanje antikih pesnika,
uspostava njihovih estetikih ideala, lepote, savrenstva umetnosti. Nije se smatralo pogrenim
imitirati najvee pesnike, nego je uspena imitacija modela i njegova preobrazba u neto drugo
smatrana delom velikih umetnika. Tako su svi renesansni pisci svoju inspiraciju crpili ili iz
klasinih dela ili iz folklora. Od humanizma se renesansa razlikuje po jeziku; dok su se humanisti
izraavali na latinskom jeziku, renesansni knjievnici to rade na narodnim. arite renesanse bila
je Italija i to zato to su na njenoj teritoriji ostali brojni tragovi antike tradicije. Uz to, talijanski
jezik je najblii latinskom. Renesansa je zahvatila sva podruja s ostatcima antikog sveta i
jezicima koji vuku svoj koren iz latinskog. Nakon poetka tampanja knjiga, veliki broj dela se
poeo javljati i na maternjem jeziku pisaca, a ne samo na klasinim jezicma. Ipak su dela stare
Grke i Rima, tampana na latinskom i grkom, predstavljala najznaajnija dela ovog perioda.
Karakteristino je i uvoenje sekularnih stavova u knjievnost, iako je hrianstvo ipak bila
glavna inspiracija piscima ovog perioda. Dolo je i do znaajnog broja prevoda sa klasinih
jezika na italijanski, koja nisu samo prevoena, nego su pri tome i modifikovana. U ovom
periodu su se esto pisale kratke uokvirene prie iji je uspeh podran mogunou njihovog
javnog itanja. Tako da se deavalo da pismeni ljudi iz perioda itaju dela i prie nepismenima na
raznim, esto porodinim, okupljanjima. Tematika ovih pria je bila raznovrsna, od sofisticirane
do vulgarne. U lirskoj poeziji renesanse javljaju se i novi pesniki oblici: sonet, kancona,
stramboto, sestina, stanca, triolet, madrigal (Dante, Pretrarka, Mikelanelo). Pridruimo li tome i
kasnije upoznavanje evropskih pesnika s poezijom Bliskog i Dalekog istoka i preuzimanje nekih
formi iz arapske (gazela, rubija), jevrejske (psalmi), indijske i kineske lirike, pomenuli smo
najpoznatije lirske vrste u dvehiljadegodinjem razvitku evropske lirike. Prema temama i vrstama
oseanja, lirika se delila (i jo uvek se u kolskoj praksi deli) na: ljubavnu, rodoljubivu, pobonu,
satirinu, eleginu, opisnu, idilinu, aljivu, pounu, kojoj se dodaju vrste narodne poezije; pesme
o radu, svadbene, uspavanke, obredne, tubalice, i sve navedene iz istorijske tradicije.
Meu najznaajniim autorima u renesansi bio je Francesco Petrarka. Iako je pisao na
latinskom, i to veinom epove, danas se najvie pamti po svojoj zbirci lirskih pesama Kanconijer
pisanoj na italijanskom. Pisao je sonete, i pri prevodima njegovih dela dolo je do ustaljivanja
soneta kao forme i u ostalim jezicima i knjievnostima sveta. Sa Petrarkom je ula u modu pesma
o platonskoj ljubavi. Mnogi pesnici su imitirali njegov stil, teme i motive i ta pojava u
knjievnosti naziva se petrarkizam U Engleskoj, veliki broj pesama i soneta napisao je ekspir,
mada ga svi znaju po uvenim dramama koje je napisao.