KOMPOZICIJA FUNKCIJA

f :AB i

Neka su

g : B C funkcije. Tada sa g
f oznaavamo kompoziciju ( proizvod ) preslikavanja

f i g , i definiemo ga sa (x A) (( g
f )( x) = g ( f ( x)) . Na ovaj nain smo ustvari dobili preslikavanje

g
f : A C ( kompozicija se najee obeleava sa
, a ita se krui

primer 1.

Date su funkcije

1 2 3 4
f =

acbd

a b c d
g =
odrediti
6 8 7 9

( g
f )( x)

Reenje:

Ajmo najpre da ovo predstavimo dijagramom da vidimo ta se zapravo deava a onda emo ispisati i reenje:

.1

a.

.6

.2

b.

.7

.3

c.

.8

.4

d.

.9

Za svaki element radimo posebno:

( g
f )( x) = g ( f ( x)) = g ( f (1)) = g (a) = 6

Na slici uoite crvene strelice.

( g
f )( x) = g ( f ( x)) = g ( f (2)) = g (c) = 7 Na slici uoite crne strelice.

( g
f )( x) = g ( f ( x)) = g ( f (3)) = g (b) = 8

Na slici uoite plave strelice.

( g
f )( x) = g ( f ( x)) = g ( f (4)) = g (d ) = 9

Na slici uoite ute strelice.

primer 2.

Ako je

1 2 3 4
p q rs
f =
, g =

c a b d
1 4 3 2

a b c d
h=
odrediti:
rpqs

a) f
g = ?
b) g
h = ?
c) ( g
h)
f = ?

Reenje:
a) f
g = ?

1 2 3 4
p q rs
Kako je f =
i g =
,idemo redom:
c a b d
1 4 3 2
( f
g )( x) = f ( g ( x)) = f ( g ( p )) = f (1) = c
( f
g )( x) = f ( g ( x)) = f ( g (q )) = f (4) = d
( f
g )( x) = f ( g ( x)) = f ( g (r )) = f (3) = b
( f
g )( x) = f ( g ( x)) = f ( g ( s )) = f (2) = a

pqrs
Odavde imamo da je: f
g =

c d b a
b) g
h = ?

p q rs
g =

1 4 3 2

a b c d
h=
, pa je :
rpqs

( g
h)( x) = g (h( x)) = g (h(a )) = g (r ) = 3

( g
h)( x) = g (h( x)) = g (h(b)) = g ( p ) = 1
( g
h)( x) = g (h( x)) = g (h(c)) = g (q ) = 4
( g
h)( x) = g (h( x)) = g (h(d )) = g ( s ) = 2

a b c d
Pa je : g
h =

3 1 4 2
2

c) ( g
h)
f = ?
Slino radimo , samo to sada imamo tri funkcije u kompoziciji:

1 2 3 4
f =
,
c a b d

a b c d
h=

rpqs

p q rs
g =

1 4 3 2

[( g
h)
f ]( x) = g (h( f ( x))) Prvo radimo f, pa h i na kraju g...

Ovako smemo da radimo jer vai asocijativni zakon ( g
h)
f = g
(h
f ) . Dakle:
[( g
h)
f ]( x) = g (h( f ( x))) = g (h( f (1)) = g (h(c)) = g (q ) = 4
[( g
h)
f ]( x) = g (h( f ( x))) = g (h( f (2)) = g (h(a )) = g (r ) = 3
[( g
h)
f ]( x) = g (h( f ( x))) = g (h( f (3)) = g (h(b)) = g ( p ) = 1
[( g
h)
f ]( x) = g (h( f ( x))) = g (h( f (4)) = g (h(d )) = g ( s ) = 2
Ova kompozicija je

1 2 3 4
( g
h)
f =

4 3 1 2

primer 3.
Date su funkcije f ( x) = 3 x 2

i g ( x) = 5 x + 7 . Odrediti:

a) f
g
b) g
f
c) f
f
d) g
g
Reenje:

Ovo je drugi tip zadatka vezan za kompoziciju funkcija.

a)

f
g

( f
g )( x) = f ( g ( x)) = Sad zamenimo funkciju koja je unutra, znai g ( x)

( f
g )( x) = f ( g ( x) ) = f (5 x + 7) = nadjemo kako izgleda funkcija f ( f ( x) = 3 x 2 ) i gde vidimo x stavimo sve

iz zagrade...
( f
g )( x) = f ( g ( x)) = f (5 x + 7) = 3 (5 x + 7) 2 i jo da ovo malo prisredimo...
( f
g )( x) = f ( g ( x)) = f (5 x + 7) = 3(5 x + 7) 2 = 15 x + 21 2 = 15 x + 19
3

b) g
f
( g
f )( x) = g ( f ( x)) = opet prvo zamenimo funkciju unutar...
( g
f )( x) = g ( f ( x)) = g (3 x 2) , sad posmatramo funkciju g i gde vidimo x stavimo sve iz zagrade...
( g
f )( x) = g ( f ( x)) = g (3 x 2) = 5(3 x 2) + 7 opet malo sredimo...
( g
f )( x) = g ( f ( x)) = g (3 x 2) = 5(3 x 2) + 7 = 15 x 10 + 7 = 15 x 3

c)

f
f

( f
f )( x) = f ( f ( x)) = f (3 x 2) = 3(3 x 2) 2 = 9 x 6 2 = 9 x 8

d) g
g
( g
g )( x) = g ( g ( x)) = g (5 x + 7) = 5(5 x + 7) + 7 = 25 x + 35 + 7 = 25 x + 42

primer 4.
a)

Date su funkcije f ( x + 1) = 5 x 3 i g (2 x 3) = 3 x + 1 . Odrediti:

f
g

b) g 1
f 1
Reenje:

Ovo je zadatak u kome vas profesor proverava sve tri stvari: funkcionalnu jednainu, inverznu funkciju i
kompoziciju funkcija.
Prvo da nadjemo f(x) i

g(x).

f ( x + 1) = 5 x 3
x +1 = t
x = t 1
f (t ) = 5(t 1) 3
f (t ) = 5t 5 3
f (t ) = 5t 8 f ( x) = 5 x 8

g (2 x 3) = 3 x + 1
2x 3 = t
2x = t + 3
t +3
2
t +3
g (t ) = 3
+1
2
3t + 9 + 2
g (t ) =
2
3t + 11
3 x + 11
g (t ) =
g ( x) =
2
2
x=

Dalje traimo inverzne funkcije:

3 x + 11
2
3 x + 11
y=
2
3 x + 11 = 2 y
g ( x) =

f ( x) = 5 x 8
y = 5x 8
5x = y + 8
x=

y +8
x +8
f 1 ( x ) =
5
5

3 x = 2 y 11
x=

2 y 11
2 x 11
g 1 ( x) =
3
3

Sada moemo nai:

( f
g )( x) = f ( g ( x)) = f (

3 x + 11
3 x + 11
15 x + 55 16 15 x + 39
) = 5
8 =
=
2
2
2
2

( g 1
f 1 )( x) = g 1 ( f 1 ( x)) = g 1 (

x +8
)=
5

x +8
2 x + 16 55 2 x 39
11
2 x 39
5
5
5
=
=
=
3
3
3
15
1