PRIMENA INTEGRALA

Pre nego to krenemo sa izraunavanjem povrine, duine luka, zapremine ili povrine rotacione povri moramo
odraditi:

pomou par taaka ispitamo tok i nacrtamo krivu ( krive)ako je to neophodno

granice integrala naemo kao reenje sistema jednaina od datih krivih(njihov presek)
pronaemo odgovarajuu formulu
integral je u najveem broju sluaja bolje reiti bez granica,kao neodreeni , jer u sluaju smene moramo
menjati granice...

1. Izraunati povrinu figure ograniene lukom krive y = x 2 + 2 x i pravom y = 0.

Reenje:
Data kriva je parabola, ispitivanje toka i kako se crta njen grafik je detaljno objanjen u delu kvadratna funkcija,
ali kako nama ne treba ispitivanje celog toka, ve samo nekoliko taaka, nai emo:
Grafik funkcije y = x 2 + 2 x see x osu u takama gde je x 2 + 2 x = 0 , to jest za x = 0 i x = 2
Naemo prvi izvod: y`= -2x +2, y` = 0 za 2x+2 = 0 to jest x = 1. Ovu vrednost zamenimo u poetnu
funkciju: y = - 12+2 = 1, pa je taka (1,1) maksimum.
Sad ve moemo skicirati grafik

i)
ii)
iii)

1
-2 -1 0
-1

x
1 2 3 4 5

y = x2 + 2x

Mi trebamo nai povrinu osenenog dela, pa je jasno da granice integrala idu od 0 do 2, a poto je deo povrine
koji traimo iznad x ose, u integralu ne moramo uzimati apsolutnu vrednost . Dakle:

P = ( x 2 + 2 x)dx = (
0

3
x3
x2 2
2
0
8
4
+ 2 ) = [( + 2 2 ) ( + 0)] = + 4 =
3
2 0
3
3
3
3

Traena povrina je dakle

P=

4
3

2. Izraunati povrinu figure koja je ograniena linijama: y = 2 x 2 + 1 i

y = x 2 + 10

Reenje:

Take preseka ove dve krive,koje emo dobiti reavanjem sistema jednaina, e nam dati granice integrala:

y = 2x 2 + 1
y = x 2 + 10

2 x 2 + 1 = x 2 + 10
x2 = 9

Dakle integral ide od 3 do 3

x = 3

Dalje ispitamo nekoliko taaka da bi skicirali grafike:

y = 2x 2 + 1

y = x 2 + 10

2x 2 + 1 = 0

x 2 + 10 = 0

x2 =

1
2

x 2 = 10

Oigledno ni jedna parabola nema preseke sa x osom, naimo im temena (ekstremne vrednosti)
y = 2x 2 + 1

y = x 2 + 10

y` = 4x

y`= 2x

4x = 0

2x = 0

x=0

x=0

y= 1

y= 10

(0,1) je minimum

(0,10) je minimum

y-osu see u 1

y-osu see u 10

Nacrtajmo sada sliku:

y
y = x 2 + 10

19

10
10

y = 2x2 + 1

1
-3

Traena povrina je ovo oseneno izmeu parabola, i nju emo nai kada od povrine ispod gornje krive oduzmemo
povrinu ispod donje krive, odnosno u integralu oduzmemo donju ( y = 2 x 2 + 1 ) od gornje parabole
( y = x 2 + 10 )

Vano: Poto je grafik simetrian u odnosu na y osu, odnosno parne su obe funkcije, lake nam je da
izraunamo povrinu od 0 do 3 pa da to pomnoimo sa 2.
3

P = [( x 2 + 10) (2 x 2 + 1)]dx

odnosno ,pametnije je:

3
x3
P = 2 [( x + 10) (2 x + 1)]dx = 2 ( x + 9)dx = 2( + 9 x) = 2 18 = 36
0
3
0
0
2

Traena povrina je dakle

P= 36

3. Odrediti povrinu lika ogranienog lukom krive y 2 + y + x = 6 i osom Oy.

Reenje:
U ovom zadatku nam je pametnije da izrazimo x, a da traenu povrinu izraunamo po y
y2 + y + x = 6
x = y2 y + 6

x` = - 2y 1

Taka (6

y2 y + 6 = 0

x` = 0

za

- 2y 1 = 0

Naemo y1,2=

pa je y =

1
1
, ) je maksimum kad razmiljamo po y
4
2

1 5
2

pa je y1 = -3, y2 = 2

1
1
to jest x = 6
2
4

2
6

1
4

1
2

-3

x = y2 y + 6

Radiemo integral po y, gde nam granice oigledno idu od - 3 do 2.

2

P=

2
( y y + 6)dy = (

Traena povrina je

2 125
y3 y2

+ 6 y)
=
3
3
2
6

125
6

4. Izraunati povrinu figure koja je ograniena linijama y = ex , y = e-x i

x=2

Reenje:
Ovde se radi o graficima elementarnih funkcija. Ako niste upoznati sa njima, napravite tablicu vrednosti, u kojoj
ete birati vrednosti za x i izraunavati y.
y

y = ex

y = ex

e
7

1
2

x=2

Sa slike je oigledno da osenena povrina ide po x od 0 do 2, da je donja kriva y = e-x a gornja kriva y = ex
2
2
P = (e x e x )dx =(e x + e x ) = (e 2 + e 2 ) (e 0 + e 0 ) = e 2 + e 2 2
0
0

Traena povrina je e 2 + e 2 2

5.

Odrediti zapreminu tela koje nastaje rotacijom oko ose Ox dela povri ogranienog lukom krive
y = 4 x x 2 i osom Ox.

Reenje:
Ispitajmo najpre par taaka za parabolu y = 4 x x 2 i nacrtajmo sliku:

y = 4x x 2
4x x 2 = 0

pa je x(4 x) = 0 x = 0 x = 4

y` = 4-2x pa je 4-2x = 0 za x = 2 a onda je y = 4

y

4
y = 4x x

Granice integrala su 0 i 4

V = y 2 dx
a

V = (4 x x ) dx = (16 x 2 8 x 3 + x 4 )dx
2 2

= (16

= (16

Zapreminu tela je

512
15

x3
x4 x5 4
8 + )
3
4
5 0

64
256
512 512
2
256 +
) =
=
3
5
15
15

6. Odrediti zapreminu tela nastalog rotacijom kruga x 2 + ( y b) 2 = r 2 oko Ox ose (b>r)

Reenje:
Iz analitike geometrije znamo da je jednaina kruga ( x p ) 2 + ( y q ) 2 = r 2 gde su p i q koordinate centra a r
poluprenik krunice.

x 2 + ( y b) 2 = r 2 nam govori da je p = 0 a q =b, pa e slika izgledati:

y

x 2 + ( y b) 2 = r 2

odavde moramo izraziti y

( y b) 2 = r 2 x 2
y b = (r 2 x 2 )
y = b (r 2 x 2 ) Ovde smo dobili dva dela krunice: gornji y = b + (r 2 x 2 ) i donji y = b (r 2 x 2 )
y
y = b + r2 x2

r
y = b r2 x2

Rotacija ovog kruga e nam dati telo koje je poznatije kao TORUS, ili po naki guma

Zapreminu tela emo dobiti kad od zapremine tela koje nastaje rotacijom gornjeg dela krunice(puna guma)
oduzmemo zapreminu tela koje nastaje rotacijom donjeg dela krunice(kao felna,popunjena)
b

V = ( y12 y 22 )dx
a

Nadjimo najpre vrednost izraza

y12 y 22

y12 y 22 = ( b + (r 2 x 2 ) )2 - (b (r 2 x 2 ) ) 2
= (b 2 + 2b r 2 x 2 + r 2 ) - (b 2 2b r 2 x 2 + r 2 )

= b 2 + 2b r 2 x 2 + r 2 - b 2 + 2b r 2 x 2 r 2
=

4b r 2 x 2

Jasno je da granice integrala idu od r do r

Reimo najpre neodreeni integral:

r 2 x 2 dx =

x = r sin t
dx = r cos tdt

= (r 2 r 2 sin 2 t )r cos tdt

=r

r 2 (1 sin 2 t ) r cos tdt

(1 sin 2 t )r cos tdt

poto je 1 sin2t = cos2t

= r 2 cos t cos tdt
= r 2 cos 2 tdt

r2 je konstanta pa e ii ispred integrala a upotrebiemo i formulu: cos 2 t =

1 + cos 2t
1
kao konstanta
, pa e i
2
2

ispred integrala. Dakle:

r2
=
(1 + cos 2t )dt
2
1
r2
(t + sin 2t )
2
2

ta se deava sa granicama ovog integrala?

Smena je bila :

x = r sin t
dx = r cos tdt

Nove granice su dakle

, za x = - r

je -r = r sin t ,

za x = r

je r = r sin t ,

to jest sint = - 1 pa je
to jest sint = 1

pa je t =

Vratimo se u integral:

r
1
(t + sin 2t ) 2

2
2
2
1

= 2br 2 [( + sin 2 ) ( + sin( 2 ))]

2 2
2
2 2
2

V = ( y12 y 22 )dx = 4b

= 2br 2

= 2br 2 2
Dakle, posle mnogo napora, konano reenje je V = 2br 2 2

7. Izraunati duinu luka krive y = ln x

Reenje:

Ovde nam slika nije neophodna!

od take x = 3

do take x =

t=

Formula za izraunavanje duine luka krive je L= 1 + f `( x) 2 dx , ako radimo po x

a

y = ln x

y`=

1
pa je
x

1 + f `( x) 2 dx =

x2 +1 = t 2
2 xdx = 2tdt
xdx = tdt
tdt
dx =
x

1
1 + ( ) 2 dx =
x

1+

1
dx =
x2

Da vidimo ta je sa granicama?

x2 +1
dx =
x2

x2 +1
dx = uzimamo smenu=
x

x= 3t =2
x= 8t =3

t tdt
t 2 dt
=
= 2 = Iz smene je x2 = t2 1 pa je sada na integral
x x
2
2 x

t 2 dt
ovde emo kao trik, gore oduzeti i dodati 1
2
2 t 1

3 1
2 1
t 2 1+1
1
t 1 3
dt = (1 + 2 )dt = t + ln
= ( 3 + ln
) - (2 + ln
)=
2
t +1 2
3 +1
2 +1
t 1
t 1
2
2
3

= 1 + ln

3
2

konano reenje je L = 1 + ln

3
2

8. Izraunati povrinu povri koja nastaje rotacijom luka parabole y2 = 4x oko ose Ox na segmentu [0,3]
Reenje:

4
2
1

3 4

-2
-4

Formula za izraunavanje povrine rotacione povri je :

b

S= 2

f ( x)

1 + f `( x) 2 dx , po x

x [ a, b]

Ovde su granice oigledno 0 i 3.

y2 = 4 x pa je odavde y = 2 x odnosno y`= 2

S= 2

f ( x)

1 + f `( x) dx = 2
2

x 1+

= 2

2 x

1
x

pa je

y`2 =

1
x

1
dx
x

x +1
x

dx 2 ide ispred integrala a korene skratimo

= 4

x + 1dx

uzimamo smenu

x +1 = t 2
uradimo neodredjeni integral da ne menjemo granice
dx = 2tdt

t3 2
=
( x + 1) 3
3 3
3
2
= 4
( x + 1) 3
0
3
8
56
=
(8 1) =
3
3
56
Traena povrina rotacione povri je dakle : S =
3
2
2t dt = 2

9. Cikloida C je definisana parametarskim jednainama:

x = a (t sin t )

y = a (1 cos t )

Izraunati:
a) povrinu ogranienu jednim lukom cikloide i osom Ox
b) duinu jednog luka cikloide
c) zapreminu tela nastalog rotacijom jednog luka cikloide oko Ox ose

Reenje:
Kako nastaje i kako izgleda ta cikloida?
Posmatrajmo krunicu koja se bez klizanja okree po pravoj (x osi). Fiksirajmo jednu taku na krunici. Kriva koju
opisuje ta taka zovemo cikloida.

2a

4 a

a) Posmatrajmo ovaj prvi luk cikloide koji je u intervalu [0, 2a ]

2 a

Ako bi koristili onu univerzalnu formulu za P, bilo bi

P= ydx
a

Ovaj integral bi iao od 0 do 2a , a poto je y = a (1 cos t ) , bie :

y = 0 a (1 cos t ) = 0

t=0

y = 2a a (1 cos t ) = 2a

t = 2

Znai integral ide od 0 do 2 po t.

Kako je x = a (t sin t ) to je dx = a (1 cos t )dt

P= ydx = a (1 cos t )a (1 cos t )dt = a

a

(1 cos t )

dt

Reimo najpre traeni integral:

(1 cos t )

dt = (1 2 cos t + cos 2 t )dt = 1dt 2 cos tdt +

1 + cos 2t
dt
2

1
1
= t 2 sin t + (t + sin 2t )
2
2
1
1
= t 2 sin t + t + sin 2t
2
4
3
1
= t 2 sin t + sin 2t
2
4
Vratimo se u formulu:
2
2
3
1
P= a 2 (1 cos t ) 2 dt = a 2 ( t 2 sin t + sin 2t )
=3 a 2
0
2
4
0
Samo mala napomena da su sinusi od 0 i 360 stepeni jednaki 0.

P=3 a 2

Dakle,

b) Da izraunamo duinu jednog luka cikloide:

2 a

Za luk imamo gotovu formulu: L= x`2 (t ) + y`2 (t )dt

Granice integrala su 0 i 2 . Sredimo i ovu potkorenu veliinu pa emo onda reavati integral.
x = a (t sin t ) pa je x`= a (1 cos t )
y = a (1 cos t ) pa je y`= a sin t

jer je od jedinice izvod 0

x`2 + y`2 = [a (1 cos t )]2 + [a sin t ] 2 = a 2 (1 2 cos t + cos 2 t ) + a 2 sin 2 t

= a 2 (1 2 cos t + cos 2 t + sin 2 t )

= a 2 (2 2 cos t )
= 2a 2 (1 cos t )

= 2a 2 2 sin 2
= 4a 2 sin 2

t
2

t
2

Vratimo se u integral:

x` (t ) + y` (t )dt =
2

2
2
t
t
t
t 2
4a sin dt = 2a sin dt = 2a sin dt = 4a cos
= 8a
2
2
2
2 0
0
0
2

Duinu jednog luka cikloide je L = 8a

c) Izraunajmo i zapreminu

2a

V = y dx = [a (1 cos t )] 2 a (1 cos t )dt

2

= a 3 (1 cos t ) 3 dt konstanta ide ispred integrala

0

= a (1 cos t ) 3 dt iskoristimo formulu (a - b )3

3

= a 3 (1 3 cos t + 3 cos 2 t cos 3 t )dt

0

Svaki od ovih integrala emo reavati posebno, prva dva nisu problem jer su tablini, reimo zato ova preostala dva.
1 + cos 2t
1
1
1
1
1
dt = (1 + cos 2t )dt = (t + sin 2t ) = t + sin 2t
2
2
2
2
2
4

cos

t=

cos

tdt = cos t cos 2 tdt = cos t (1 sin 2 t ) = cos tdt cos t sin 2 tdt =

sin t

z3
sin 3 t
= sin t
3
3

sin t = z
cos tdt = dz

= sin t z 2 dz =

Vratimo se u izraunavanje zapremine:

V = a 3 [t 3 sin t + 3(
Dakle V= 5a 3 2

1
1
sin 3 t 2
t + sin 2t )- (sin t
)]
= kad sredimo= 5a 3 2
0
2
4
3