Srednja

j linija
j se
odreuje tako da u
granicama
referentne duine l
srednje kvadratno
odstupanje profila
bude minimalno

Najvea visina neravnina Rmax razmak izmeu dve paralelne prave

koje dodiruju najviu i najniu taku profila a paralelne su sa
osnovnom linijom
li ij
Korak brazda k razmak izmeu dva susedna najizrazitija vrha

1
Ra = y dx
l0
ili

1
Ra = yi
n i =1
Srednje aritmetiko odstojanje profila Ra srednja aritmetika
veliina odstojanja apsolutinih vrednosti svih taaka efektivnog
profila

Srednja visina
neravnina Rz razlika
izmeu srednje
aritmetike
i
ik vrednosti
d
i
pet najviih i pet
najniih taaka profila

R1 + R3 + ... + R9 (R2 + R4 + ... + R10 )

Rz =
5

RUGOSURF 100

POCKET SURF

Kontrola
p
parametara
hrapavosti na
mernom
predmetu
cilindrinog
oblika
postavljenog u
mernu prizmu na
radnom stolu

Kontrola parametara
hrapavosti ravne
povrine kuita sa
raunarom na ijem se
ekranu dobija izvetaj
u vidu grafikog
prikaza i obraenih
podataka
d k i tampaem

iji izlaz predstavlja

dokument

Prenosivi ureajj za
kontrolu parametara
hrapavosti u radionikim
uslovima sa izlaznim
i etajem sa tampaa
izvetajem

Merni predmet je cev postavljena u mernu prizmu

(1). Na ostalim slikama su prikazani grafiki prikazi
dobijeni na ploteru pri kontroli: (2) oblika, (3)
k
krunosti,
i (4) i (5) parametara h
hrapavosti,
i prii emu
su u poslednjem sluaju date i numerike vrednosti

MAINSKI FAKULTET U BEOGRADU

Katedra za proizvodno mainstvo

Primena metrolokih sistema u praksi

za tolerancije duina i uglova

GRANINA MERILA (Etaloni)

1.Tanost
- 0 KLASA: 0,000001 mm za regulisanje MM, preciznih instrumenata
- I KLASA: 0,001 mm kontrola i regulisanje radionikih merila
- II KLASA: 0,01 mm za kont. radionikih merila manje tanosti i
regulisanje MA
- III KLASA: 0,1 mm isto
2.Oblik
Paralelopiped duinske mere
Ugaone prizme uglovne mere
tapii duinske mere
3. Dimenzije
4. Primena
za duine
za uglove
za badarenje drugih metrolokih sistema

Formiranje kompleta
Graninih merila
(bone i merne povrine)

GRANINA MERILA

Komplet graninih merila za duine

Komplet GM u obliku tapia

Komplet GM u obliku paralelopipeda (Provera tanosti tolerancijskog merila)

TOLERANCIJSKA MERILA
1.Primena:
- Kontrola tanosti izrade (tolerancija)
- Koriste se u masovnoj proizvodnji
2.Podela:
- radionika kontrola RP u toku izrade
- prijemna kontrola gotovog dela
- reviziona kontrola radionikih merila
3.Oblik
- rave i epovi za duinske mere
- listii (kontrolnici zazora i radijusa)
za zazore
- epovi i rave za navoje
4. Crveno oznaava NE IDE stranu

epovi za duine, navoje i

lebove

Tolerancijska merila za
olebljenja (spolj. i unut.)

Rave za
duine

TOLERANCIJSKA
MERILA

epovi

epovi sa samo
loom ili samo
dobrom stranom

TOLERANCIJSKA
MERILA ZA NAVOJE

Rava za navoj

epovi za navoje sa jednom dobrom

ili loom stranom i sa obe strane

TOLERANCIJSKA MERILA

Listii za zazor

KOMPARATORI SA
ANALOGNOM POKAZIVAKOM
JEDINICOM
Komparatori su
merila koja pokazuju
veliinu odstupanja
od neke mere, a ne
samu meru

Komparator koji
se postavlja na
mainu alatku
Komparator na
stalku za vee
dimenzije
Komparator na
stalku za male
dimenzije

PODELA:
- mehaniki
- optiki
- elektrini
- pneumatski
- hidraulini

KOMPARATORI SA DIGITALNOM POKAZIVAKOM

JEDINICOM

KONSTRUKCIJSKI
ELEMENTI KOMPARATORA

2.

1.

Slika 1. Komparator sa analognom

skalom i graninicima

Slika 2. Komparator sa zupastom

letvom i zupastim prenosnim
mehanizmom

Slika 3. Merno vreteno sa oprugom i

zupastom letvom.

3.

Kretanje mernog vretena na ijem se

kraju nalazi merni pipak se preko
zupaste letve i sistema zupanika
prenosi na pokretnu kazaljku sa
nepokretnim zupanikom

Mikrometarski zavrtanj za unutranje

prenike sa komparatorom

K
O
M
P
A
R
A
T
O
R
I

Komparator sa analognim
pokazivaem

UZROCI NETANOSTI KOMPARATORA:

- Netanost izrade zupaste poluge (korak, profil)
- Netanost izrade zupanika (korak, profil, paralelnost osa, paralelnost
bokova, ekscentrinost, zazori u mehanizmu)
- Poklapanje ose obrtanja mehanizma sa osom obrtanja kazaljke;
ekscentrinost krune skale u odnosu na osu obrtanja; netanost podele

KLJUNASTO MERILO

Dubinomer

Kljunasto merilo sa
analognom skalom

Kljunasto merilo sa
digitalnom skalom

KLJUNASTO MERILO SA NONIJUSOM

(Konstrukcija)
Merni kraci za
unutranja merenja
Konica

Lenjir sa milimetarskom skalom

ipka
za merenje dubina

Kliza sa milimetarskom
skalom nonijusa
Merni kraci za
spoljanja merenja

Kljunasto merilo za spoljanje, unutranje merenje i merenje dubine

Kljunasto merilo
za spoljanja i unutranja merenja

Kljunasto merilo za spoljanja

i unutranja merenja

Kljunasto merilo sa nonijusom

za merenje meuosnog
rastojanja dva otvora
X
Xs

X = f (Xs, Xu)

D1

D2

Xu

Kljunasto merilo za
spoljanje, unutranje
merenje i merenje dubine

KLJUNASTO
MERILO

MIKROMETRI

4.

7.

5.

Glavni delovi mikrometra:

1. Telo oblika luka uzengija
2. Nepokretni oslonac sa naslonom
povrinom

2.

3. Pokretno vreteno sa naslonom

povrinom
4. aura sa skalom
5. Dobo sa skalom
6. Konica
7. egrtaljka obezbeuje da sila ne pree
10 N/m2 povrine mernih oslonaca i
spreava oteenje mernog
instrumenta i mernog predmeta i
omoguava tano merenje

3.

6.
1.

Mikrometar
sa ravnim
naslonim
povrinama

Mikrometar sa tanjirastim
naslonim povrinama

MIKROMETRI
Mikrometar sa ravnom
pokretnom i loptastom
nepokretnom naslonom
povrinom
Oblik naslonih elemenata je promenljiv i zavisi od mernog predmeta.
Ravne naslone povrine ravne i cilindrine merne povrine
Proirena nepokretna naslona povrina dubinomeri;
Tanjiraste naslone povrine korak zupanika;
Konus i ealj naslone povrine zavojnice;
Loptaste naslone povrine savijeni limovi, debljina zida cevi;
Prizmatine naslone povrine meki materijali, guma, hartija

Dubinometar

MIKROMETRI

C = f (A, B)

Princip merenja
dubine i irine
ukopanog ljeba

MERENJE ZUPANIKA

Merenje koraka zupanika

mikrometrom sa tanjirastim
naslonim povrinama

Provera tanosti
zupanika pomou
komparatora

MIKROMETRI
Mikrometar sa kompletom konus-ealj
naslonih povrina

- Merenje parametara
zavojnice mikrometrom
sa konus-ealj naslonim
povrinama.
- Kalibracija (badarenje)
mikrometra.

MIKROMETRI
- Mikrometar za merenje
parametara unutranjih
navoja sa konus-ealj
naslonim povrinama.

- Princip merenja:
1. srednjeg prenika vijka,
2. unutranjeg prenika vijka
mikrometrom sa konus-ealj
naslonim povrinama, i
3. spoljanjeg prenika vijka
mikrometrom sa ravnim
naslonim povrinama

MIKROMETRI
- Merenje parametara
zavojnice mikrometrom
sa konus-ealj naslonim
povrinama.

MIKROMETRI
Mikrometri za
unutranja
merenja veih
i manjih
prenika

Mikrometar sa tri naslone

povrine za merenje
unutranjeg prenika

Mikrometri za merenje
parametara unutranjih
navoja sa konus-ealj
naslonim povrinama

MIKROMETRI
- Mikrometar za
unutranje prenike.
- Mikrometar sa
komparatorskim
pokazivaem.
- Princip rada pri oceni
tanosti komparatora
mikrometrom.

- Mehaniki uglomeri sa
pokretnim i nepokretnim
krakom i nonijus skalom
(sa lupom i bez lupe).

UGLOMERI
- Mehaniki uglomer sa
nepokretnim krakom i
pokretnim naslonima.

POMOU
MERILA SA
NONIJUSOM

POMOU
KOMPARATORA

P
R
O
V
E
R
A

T
A

N
O
S
T
I

P
A
R
A
M
E
T
A
R
A

MERENJE
PARAMETARA
UNUTRANJEG
NAVOJA
SUBITOM SA
KONUS-EALJ
NASLONIM
POVRINAMA

Z
U
P

A
N
I
K
A

POMOU
MIKROMETRA
SA
TANJIRASTIM
NASLONIM
POVRINAMA

Hvala na panji !