Professional Documents
Culture Documents
Esperanto - Fundamento - Gramatica y Diccionario
Esperanto - Fundamento - Gramatica y Diccionario
Esperanto - Fundamento - Gramatica y Diccionario
Fundamento de Esperanto
Antaparolo
Por ke lingvo internacia povu bone kaj regule progresadi kaj por
ke i havu plenan certecon, ke i neniam disfalos kaj ia facilanima pao
de iaj amikoj estontaj ne detruos la laborojn de iaj amikoj estintaj, estas plej necesa anta io unu kondio: la ezistado de klare difinita,
neniam tuebla kaj neniam angebla Fundamento de la lingvo. Kiam nia
lingvo estos oficiale akceptita de la registaroj de la plej efaj regnoj kaj
tiuj i registaroj per speciala leo garantios al Esperanto tute certan vivon
kaj uzatecon kaj plenan sendanerecon kontra iaj personaj kapricoj a
disputoj, tiam atoritata komitato, interkonsente elektita de tiuj registaroj,
havos la rajton fari en la fundamento de la lingvo unu fojon por iam
iujn deziritajn anojn, se tiaj anoj montrios necesaj; sed is tiu
tempo la fundameto de Esperanto devas plej severe resti absolute
senana, ar severa netuebleco de nia fundamento estas la plej grava
kazo por nia isnuna progresado kaj la plej grava kondio por nia regula
kaj paca progesado estonta. Neniu persono kaj neniu societo devas havi la
rajton arbitre fari en nia Fundamento iun e plej malgrandan anon! Tiun
i tre gravan principon la esperantistoj volu iam bone memori kaj
kontra la ektuo de tiu i principo ili volu iam energie batali, ar la
momento, en kiu ni ektuus tiun principon, estus la komenco de nia
morto.
Por ke ia regno estu forta kaj glora kaj povu sane disvolviadi,
estas necese, ke iu regnano sciu, ke li neniam dependos de la kapricoj de
tiu a alia persono, sed devas obei iam nur klarajn, tute difinitajn
fundamentajn leojn de sia lando, kiuj estas egale devigaj por la regantoj
kaj regatoj kaj en kiuj neniu havas la rajton fari arbitre la persona
bontrovo ian anon a aldonon. Tiel same por ke nia afero bone
progresadu, estas necese, ke iu esperantisto havu la plenan certecon, ke
ledonanto por li iam estos ne ia persono, sed ia klare difinita verko.
Tial, por meti finon al iuj malkomprenioj kaj disputoj, kaj por ke iu
esperantisto sciu tute klare, per kio li devas en io sin gvidi, la atoro de
Esperanto decidis nun eldoni nun en formo de unu libro tiujn tri verkojn,
kiuj la silenta interkonsento de iuj esperantistoj jam delonge fariis
fundamento por Esperanto, kaj li petas, ke la okuloj de iuj esperantistoj
estu iam turnataj ne al li, sed al tiu i libro. is la tempo, kiam ia por iuj
atoritata kaj nedisputebla institucio decidos alie, io, kio trovias en tiu
i libro, devas esti rigardata kiel deviga por iuj; io, kio estas kontra tiu
i libro, devas esti rigardata kiel malbona, se i e apartenus al la plumo
de la atoro de Esperanto mem. Nur la supre nomitaj tri verkoj
publikigitaj en la libro "Fundamento de Esperanto", devas esti rigardata
kiel oficialaj; io alia, kion mi verkis a verkos, konsilas, korektas,
4
Fundamento de Esperanto
Fundamento de Esperanto
1) Riigadi la lingvon per novaj vortoj oni povas jam nun, per
konsiliado kun tiuj personoj, kiuj estas rigardataj kiel la plej atoritataj
en nia lingvo, kaj zorgante pri tio, ke iuj uzu tiujn vortojn en la sama
formo; sed tiuj i vortoj devas esti nur rekomendataj, ne altrudataj; oni
devas ilin uzadi nur en la literaturo; sed en korespondado kun personoj
nekonataj estas bone iam peni uzadi nur vortojn el la "Fundamento" ar
nur pri tiaj vortoj ni povas esti certaj, ke nia adresato ilin nepre trovos en
sia vortaro. Nur iam poste, kiam la plej granda parto de la novaj vortoj
estos jam tute matura, ia atoritata institucio enkondukos ilin en la
vortaron oficialan, kiel "Aldonon al la Fundamento"
Fundamento de Esperanto
TEXTO COMPARATIVO DE LA
GRAMTICA DEL FUNDAMENTO EN
SEIS IDIOMAS
GRAMTICA
a) ALFABETO
Aa,
Bb,
Cc,
Dd,
Ee,
Ff,
ch
Ii,
Jj,
y (voy)
(ts)
Gg,
Hh,
suena
g
j en "Jeep", aspirada j
como
(gato) "jockey".
en
(jabon)
ingls
como la s en
ingls
"treasure" o
"vision".
Kk,
Ll,
Mm,
Nn,
Oo,
Pp,
Rr,
Ss,
Tt,
Uu,
Vv,
sh
(sharon)
como
es la u La v es pronunciamos
s
de
breve siempre la
musgo, rasgo
de
labidental
Europa
10
Zz,
Fundamento de Esperanto
|
Observacin. - Las imprentas que no posean las letras , , , , ,
, pueden en lugar de ellas usar ch, gh, hh, jh, sh, u.
B) PARTES DE LA ORACIN
con plej. la palabra que se traduce por ol. p. ej.: pli blank|a ol ne| o; mi
hav|as la plej bel|a|n patr|in|o|n el iuj; mi hav|as la plej bon|a|n patr|in|o|n.
12
Fundamento de Esperanto
PARTICIPIOS
Todas las formas del PASIVO son formadas con la ayuda de las
respectivas formas del verbo est y el participio pasivo del verbo
necesitado; la preposicin en el pasivo es de. P. ej.: i est|as am|at|a de
iu|j (participio presente: el asunto se hace); la pord|o est|as ferm|it|a
(participio pretrito: el asunto ya est hecho).
C) REGLAS GENERALES
14
Fundamento de Esperanto
16
Fundamento de Esperanto
GRAMMAIRE
A) ALPHABET
Aa,
Bb,
Cc,
Dd,
Ee,
Ff,
ts
tch
(tsar)
(tchque)
,
Ii,
Jj,
Gg,
Hh,
dj
lgre-h
forte-i
y (yeux) j
ment
aspir
aspir
Kk,
Ll,
Mm,
Nn,
Oo,
Pp,
Rr,
Ss,
Tt,
Uu,
Vv,
Zz,
ss,
ch (chat) t
ou
ou
brefv
(dans
lallemand
"laut")
17
B) PARTIES DU DISCOURS
1. LEsperanto na quun article dfini (la), invariable pour tous
les genres, nombres et cas. Il na pas darticle indfini.
Remarque. Lemploi de larticle est le mme quen franais ou en
allemand. Mais les personnes auxquelles il prsenterait quelque difficult
peuvent fort bien ne pas sen servir.
18
Fundamento de Esperanto
adjectifs
numraux
peuvent
semployer
substantivement
ou
Formes du verbe:
Le prsent est caractris par as; ex.: mi far'as je fais.
Le pass, par is: vi far'is vous faisiez, vous avez fait.
Le futur, par os: ili far'os ils feront.
Le conditionnel, par us: i far'us elle ferait.
Limpratif, par u: far'u fais, faites; ni far'u faisons.
Linfinitif, par i: far'i faire.
19
C) RGLES GNRALES
9. Chaque mot se prononce absolument comme il est crit.
10. Laccent tonique se place toujours sur lavant-dernire
syllabe.
11. Les mots composs sobtiennent par la simple runion des
lments qui les forment, crits ensemble, mais spars par de petits
traits1). Le mot fondamental doit toujours tre la fin. Les terminaisons
grammaticales sont considres comme des mots. Ex.: vapor'ip'o (bateau
20
Fundamento de Esperanto
22
Fundamento de Esperanto
GRAMMAR
A) THE ALPHABET
Aa,
Bb,
Cc,
Dd,
a as in b as in ts as in ch as in d
Ee,
as
Ff,
in a as in f as in
"last"
"be"
"wits"
"church" "do"
"make"
"fly"
Gg,
Hh,
Jj,
Ii,
g as in j as in h as in strongly i
"gun"
"join"
"half"
as
in y as in z as in
aspirated "marine"
h,
"yoke"
"azure"
Pp,
Rr,
"ch"
in "loch"
(scotch)
Kk,
Ll,
Mm,
Nn,
Oo,
k as in l as in m as in n as in o
as
in p as in r as in
"key"
"line"
"make"
"now"
"not"
"pair"
"rare"
Ss,
Tt,
Uu,
Vv,
Zz,
s as in sh as in t as in u as in u
"see"
"show"
"tea"
"bull"
as
in v as in z as in
"mount"
(used
"very"
"zeal"
in
diphtongs)
23
B) PARTS OF SPEECH
1. There is no indefinite, and only one definite, article, la, for all
genders, numbers, and cases.
2. Substantives are formed by adding o to the root. For the plural,
the letter j must be added to the singular. There are two cases: the
nominative and the objective (accusative). The root with the added o is
the nominative, the objective adds an n after the o. Other cases are formed
by prepositions; thus, the possessive (genitive) by de, of; the dative by
al, to, the instrumental (ablative) by kun, with, or other preposition as
the sense demands. E. g. root patr, father; la patr'o, the father; la
patr'o'n, the father (objective), de la patr'o, of the father; al la patr'o,
to the father; kun la patr'o, with the father; la patr'o'j, the fathers;
la patr'o'j'n, the fathers (obj.), por la patr'o'j, for the fathers.
3. Adjectives are formed by adding a to the root. The numbers
and cases are the same as in substantives. The comparative degree is
formed by prefixing pli (more); the superlative by plej (most). The word
than is rendered by ol, e. g. pli blanka ol neo, whiter than snow.
4. The cardinal numerals do not change their forms for the
different cases. They are: unu (1), du (2), tri (3), kvar (4), kvin (5), ses (6),
sep (7), ok (8), na (9), dek (10), cent (100), mil (1000). The tens and
hundreds are formed by simple junction of the numerals, e. g. 533 =
kvin'cent tri'dek tri. Ordinals are formed by adding the adjectival a to the
cardinals, e. g. unu'a, first; du'a, second, etc. Multiplicatives (as
threefold, fourfold, etc.) add obl, e. g. tri'obl'a, threefold.
Fractionals add on, as du'on'o, a half; kvar'on'o, a quarter. Collective
24
Fundamento de Esperanto
25
The past participle passive ends in it, e. g. far'it'a, that which has
been done; far'it'e, having been done.
The future participle passive ends in ot, e. g. far'ot'a, that which
will be done; far'ot'e, about to be done.
All forms of the passive are rendered by the respective forms of
the verb est (to be) and the participle passive of the required verb; the
preposition used is de, by. E. g. i est'as am'at'a de iu'j, she is loved
by every one.
7. Adverbs are formed by adding e to the root. The degrees of
comparison are the same as in adjectives, e. g., mi'a frat'o kant'as pli
bon'e ol mi, my brother sings better than I.
8. All prepositions govern the nominative case.
C) GENERAL RULES
9. Every word is to be read exactly as written, there are no silent
letters.
10. The accent falls on the last syllable but one, (penultimate).
11. Compound words are formed by the simple junction of roots,
(the principal word standing last), which are written as a single word, but,
in elementary works, separated by a small line ('). Grammatical
terminations are considered as independent words. E. g. vapor'ip'o,
steamboat is composed of the roots vapor, steam, and ip, a boat,
with the substantival termination o.
12. If there be one negative in a clause, a second is not
admissible.
13. In phrases answering the question where? (meaning
direction), the words take the termination of the objective case; e. g. kie'n
vi ir'as?where are you going?; dom'o'n, home; London'o'n, to
London, etc.
26
Fundamento de Esperanto
27
GRAMMATIK
A) DAS ALPHABET
Aa,
Bb,
Cc,
Dd,
Ee,
Ff,
c, z
tsch
Gg,
Hh,
Ii,
Jj,
dsch
ch
sh, j
Kk,
Ll,
Mm,
Nn,
Oo,
Pp,
Rr,
Ss,
Tt,
Uu,
Vv,
Zz,
ss
sch
kurzes u w
s
(wie
in
"lesen")
B) Redetheile.
28
Fundamento de Esperanto
po
kvin,
zu
fnf.
Ausserdem
gibt
es
Substantiv-
und
29
Fundamento de Esperanto
C) Allgemeine Regeln.
9. Jedes Wort wird gelesen so wie es geschrieben steht.
10. Der Accent fllt immer auf die vorletzte Silbe.
11.
Zusammengesetzte
Wrter
entstehen
durch
einfache
Anreihung der Wrter, indem man sie durch hochstehende Striche trennt1.
Das Grundwort kommt zuletzt. Grammatikalische Endungen werden als
selbststndige Wrter betrachtet. Z.B. vapor'ip'o (Dampfschiff) besteht
aus vapor, Dampf, ip, Schiff, und o=Endung des Substantivs.
1. Im Briefwechsel mit solchen Personen, die der internationalen
Sprache schon mchtig sind, fallen die hochstehenden Striche zwischen den
verschiedenen Theilen der Wrter weg.
12. Wenn im Satze ein Wort vorkommt, das von selbst eine
verneinende Bedeutung hat, so wird die Negation ne weggelassen; z.B. mi
nenio'n vid'is, ich habe Nichts gesehen.
13. Auf die Frage "wohin" nehmen die Wrter die Endung des
Akkusativs an; z.B. tie, da; tie'n, dahin; Varsovi'o'n, nach Warschau.
14. Jede Prposition hat eine bestimmte, feste Bedeutung; ist es
aber aus dem Sinne des Satzes nicht ersichtlich, welche Prposition
anzuwenden ist, so wird die Prposition je gebraucht, welche keine
selbststndige Bedeutung hat; z.B. oj'i je tio, sich darber freuen; rid'i je
tio, darber lachen; enu'o je la patr'uj'o, Sehnsucht nach dem Vaterlande,
etc. Die Klarheit leidet keineswegs darunter, da doch dasselbe in allen
Sprachen geschieht, nmlich, da man in solchen Fllen eine beliebige
Prposition begraucht, wenn sie nur einmal angenommen ist. In der
internationalen Sprache wird in solchen Fllen immer nur die eine
Prposition je angewendet. Statt der Prposition je kann man auch den
31
32
Fundamento de Esperanto
A)
Aa,
Bb,
Cc,
Dd,
Ee,
Ff,
Gg,
Hh,
Ii,
Jj,
(, )
Kk,
Ll,
Mm,
Nn,
Oo,
Pp,
Rr,
Ss,
Tt,
Uu,
Vv,
Zz,
()
I. h h
, ; (
), u kaufen
laudo. ,
, h ,
.
II. , , , , , , ,
ch, gh, hh, jh, sh, u.
33
B)
1. ;
(la), , .
. ,
, . ,
, .
2. o.
j.
: ;
n.
de (), al (),
per
()
. (: patr|o , al patr|o ,
patr|o|n (. .), por patr|o|j , patr|o|j|n ,
(. .).
3. a.
.
pli (), plej ();
ol. (.: pli blank|a ol ne|o ; mi
hav|as la plej bon|a|n patr|in|o|n ).
4. ( ): unu (1),
du (2), tri (3), kvar (4), kvin (5) ses (6), sep (7), ok (8), na (9), dek (10),
cent (100), mil (1000).
34
Fundamento de Esperanto
;
obl, on, op,
po.
. (: Kvin|cent
tri|dek tri = 533; kvar|a ; unu|o ; du|e ;
tri|obl|a , kvar|on|o ; du|op|e ; po kvin
).
5. : mi (), vi (, ), li (), i (),
i (; ), si (), ni (), ili (, ), oni
( );
.
(: mi|n (.); mi|a ).
6. (.: mi
far|as , la patr|o far|as , ili far|as ).
:
as (: mi
far|as ).
is (li far|is ).
os (ili far|os ).
us (i far|us ).
u (far|u ).
35
i (far|i ).
( )
. ant (far|ant|a
, far|ant|e ).
. . int (far|int|a
).
. . ont (far|ont|a
).
. . at (far|at|a ).
. . it (far|it|a ).
. . ot (far|ot|a
).
est
()
;
de (: i est|as am|at|a de iu|j
).
7. e.
(: mi|a frat|o pli bon|e kant|as ol mi
).
36
Fundamento de Esperanto
8. .
C) .
9. , .
10. .
11.
( ), ,
1.).
(: vapor|ip|o,
vapor , ip , o ).
1.
,
.
12. ne
(: mi neniam vid|is ).
13.
(: tie tie|n ; Varsovi|o|n
).
14.
; ,
, , je,
(: oj|i je tio
; rid|i je tio ; enu|o je la patr|uj|o
37
. .). ,
, ;
je.
je .
15. , .. ,
,
, ;
,
(: teatr|o,
teatr|a).
16.
(: dom . dom|o;
de lmond|o . de la mond|o.
38
Fundamento de Esperanto
GRAMATYKA
A) ABECADO
Aa,
Bb,
Cc,
Dd,
Ee,
Ff,
cz
Gg,
Hh,
Ii,
Jj,
ch
Kk,
Ll,
Mm,
Nn,
Oo,
Pp,
Rr,
Ss,
Tt,
Uu,
Vv,
Zz,
sz
(krtkie)
UWAGA. Drukarnia, nie posiadajca czcionek ze znaczkami, moe
zamiast , , , , , , drukowa ch, gh, hh, jh, sh, u.
B) CZSCI MOWY
1. Przedimka nieokrelnego niema; jest tylko okrelny la,
wsplny dla wszystkich rodzajw, przypadkw i liczb.
2. Rzeczownik koczy si zawsze na o. Dla utworzenia liczby
mnogij dodaje si kocwka j. Przypadkw jest dwa: mianownik
(nominativus) i biernik (accusativus); ten ostatni powstaje z mianownika
39
Formy sowa:
40
Fundamento de Esperanto
formy
strony
biernj
tworz
si
zapomoc
C) PRAWIDA OGOLNE
9. Kady wyraz tak si czyta, jak si pisze.
41
przy
rozmaitych
wszake
wyrazach
jednego
Fundamento de Esperanto
EKZERCARO
de la lingvo internacia
"Esperanto"
Lazaro Ludoviko Zamenhof
43
1.
Alfabeto
Aa, Bb, Cc, , Dd, Ee, Ff, Gg, , Hh, , Ij, Jj, , Kk, Ll,
Mm, Nn, Oo, Pp, Rr, Ss, , Tt, Uu, , Vv, Zz.
2.
Ekzerco de legado.
Al. B-lo. P-tro. N-bo. C-lo. Ci-tr no. Cn-to. Sn-to. Sc-no.
Sc-o. C-lo. K-lo. O-fi-c- ro. Fa-c-la. L-ca. Pa-c-lo. ar. e-m-zo.
i-k-no. i--lo. u. Fe-l-a. C-a. -a. Pro-c- so. Sen--sa Ec. E.
Ek. Da. L-do. Dn-to. Pln-di. El. En. De. T-ni. Sen. V-ro. F-li. Fid-la. Tr-fi. G-lo. Grn-da. Gn-to. Gp-so. Gs-to. L-gi. P-go. P-o.
is. s-ta. R-i. ar-d-no. Ln-ga. Rg-no. Sg-ni. Gvar-d-o. Lngvo. u--do. H-ro. Hi-rn-do. H-ki. Ne- h-la. Pac-h-ro. Ses-h-ra
Bat-h-fo. H-ro. -ro. K-ro. o-l-ro. e-m-o. I-m-ti. F-lo. Br-do.
Tr-vi. Prin-tm-po. Min. Fo--ro. Fe--no. I-el. I-am. In. Jam. Ju. Jes. Juris-to. Kra-j- no. Ma-js-ta. Tuj. D-moj. Ru--no. Prj-no. Ba-l-i. Plaj. De--no. Vj-no. Pe-r-i. Ml-plej. Js-ta. us. -ti. a-l-za. ur-nlo.
M-jo. Bo-n-o. K-po. Ma-k-lo. Ks-to. Su-k-ro. Ak- vo. Ko-k-to.
Li-kv-ro. Pac-k-po.
44
Fundamento de Esperanto
3.
Ekzerco de legado.
L-vi. Le-v-lo. Pa-r-li. Mem. Im-pl-ki. Em-ba-r-so. N-mo.
In-di-fe-rn-ta. In-ter-na-c-a. Ol. He-r-i. He-ro--no. Fj-no. P-a. Pl-pi.
Ri-p-ti. Ar-b-ro. S-ma. St-ri. Si-g-lo. Sis-t- mo. Pe-s-lo. Pe-z-lo.
Sn-ti. So-fs-mo. Ci-pr-so. i. P-o. St-lo. t-lo. Vs-to. V-to. Dis-ri. an-c-li. Ta-p-o Te-o-r-o. Pa-tn-to. U-t-la. Un-go. Pl-mo. Tuml-to. Plu. L-i. K-u. Ba-l-u. Tra--lo. Pe-r-u. Ne--lo. Fr-lo. Pal-no. L-di. E-r-po. Tro--zi. Ho-d- a. V-na. Vr-so. Sl-vi. Zrgi. Ze-n-to. Zo-o-lo-g-o. A-z-no. Me-z-ro. N-zo. Tre-z-ro. Meznk-to. Z-mo. S-mo. Z-no. S-no. P-zo. P-co. P-so. Ne-n-o. A-da. Fi-z-ko. Ge- o-gra-f-o. Spi-r-to. Lip-h-ro. In-dg-ni. Ne-n-el. Speg-lo. p-no. N-i. R-e. He-r-o. Kon- sc-i. Tra-e-t-ra. He-ro--to. Le. M-le. P-le. Tra--re. Pa-s-e. Me-t-o. In-e-ni--ro. In- sk-to. Resr-vi. Re-zr-vi.
4.
Ekzerco de legado.
Citrono. Cento. Sceno. Scio. Balau. anceli. Neniel. Embaraso.
Zoologio. Reservi. Traire. Hodia. Disiri. Neulo. Majesta. Packapo.
Heroino. Pezo. Internacia. Seshora. Cipreso. Stalo. Feino. Plu. Sukero.
Gento. Indigni. Sigelo. Krajono. Ruino. Pesilo. Lipharo. Metio. ardeno.
Sono. Ladi. Pale. Facila. Insekto. Kiu. Zorgi. Cikano. Traetera. Sofismo.
Domoj. Spino. Majo. Signi. Ec. Bonao. Legi. Iel. Juristo. ielo. emio.
45
5.
Patro kaj frato. - Leono estas besto. - Rozo estas floro kaj
kolombo estas birdo. - La rozo apartenas al Teodoro. - La suno brilas. La patro estas sana. - La patro estas tajloro.
(substantive)
bezeichnet
das
Substantiv
| oznacza rzeczownik.
kaj y | et | and | und | | i.
frato hermano | frre | brother | Bruder | | brat.
leono len | lion | lion | Lwe | | lew.
esti ser/estar | tre | be | sein | | by.
as terminacin del tiempo presente de los verbos | marque le
prsent dun verbe | ending of the present tense in verbs | bezeichnet das
Prsens | | oznacza czas
teraniejszy.
besto animal | animal | beast | Thier | | zwierz.
rozo rosa | rose | rose | Rose | | ra.
floro flor | fleur | flouwer | Blume | , | kwiat.
kolombo paloma | pigeon | dove | Taube | | gob.
birdo ave | oiseau | bird | Vogel | | ptak.
la artculo definido (el, la, los, las) | article dfini (le, la, les) | the |
bestimmter Artikel (der, die, das) | (
) | przedimek okrelny (nie tmaczy si).
46
Fundamento de Esperanto
6.
Infano ne estas matura homo. - La infano jam ne ploras. - La
ielo estas blua. - Kie estas la libro kaj la krajono? - La libro estas sur la
tablo, kaj la kkrajono kuas sur la fenestro. - Sur la fenestro kuas krajono
kaj plumo. - Jen estas pomo. - Jen estas la pomo, kiun mi trovis. - Sur la
tero kuas tono.
48
Fundamento de Esperanto
7.
Leono estas forta. - La dentoj de leono estas akraj. - Al leono ne
donu la manon. - Mi vidas leonon. - Resti kun leono estas danere. - Kiu
kuraas rajdi sur leono? - Mi parolas pri leono.
resti permanecer |
pozostawa.
kun con | avec | with | mit | | z.
danero peligro | danger | danger | Gefahr | |
niebezpieczestwo.
e terminacin de los adverbios | marque ladverbe | ending of
adverbs | Endung des Adverbs | | zakoczenie
przyswka.
kuraa valiente | courageux | courageous, daring | khn, dreist |
| miay.
rajdi cabalgar | aller cheval | ride | reiten | |
jedzi konno.
i terminacin del infinitivo de los verbos | marque linfinitif |
termination of the intinitive in verbs | bezeichnet den Intinitiv |
| oznacza tryb bezokoliczny sowa.
paroli hablar | parler | speak | sprechen | | mwi.
pri acerca de, sobre | sur, touchant, de | concerning, about | von,
ber | , | o.
8.
La patro estas bona. - Jen kuas la apelo de la patro. - Diru al la
patro, ke mi estas diligenta. - Mi amas la patron. - Venu kune kun la
patro. - La filo staras apud la patro. - La mano de Johano estas pura. - Mi
konas Johanon. - Ludoviko, donu al mi panon. - Mi manas per la buo
kaj flaras per la nazo. - Anta la domo staras arbo. - La patro estas en la
ambro.
50
Fundamento de Esperanto
9.
La birdoj flugas. - La kanto de la birdoj estas agrabla. - Donu al la
birdoj akvon, ar ili volas trinki. - La knabo forpelis la birdojn. - Ni vidas
per la okuloj kaj adas per la oreloj. - Bonaj infanoj lernas diligente. Aleksandro ne volas lerni, kaj tial mi batas Aleksandron. - De la patro mi
ricevis libron, kaj de la frato mi ricevis plumon. - Mi venas de la avo, kaj
mi iras nun al la onklo. - Mi legas libron. - La patro ne legas libron, sed li
skribas leteron.
Fundamento de Esperanto
10.
53
Fundamento de Esperanto
56
Fundamento de Esperanto
11.
La feino.
Unu vidvino havis du filinojn. La pli maljuna estis tiel simila al la
patrino per sia karaktero kaj vizao, ke iu, kiu in vidis, povis pensi, ke li
vidas la patrinon; ili amba estis tiel malagrablaj kaj tiel fieraj, ke oni ne
povis vivi kun ili. La pli juna filino, kiu estis la plena portreto de sia patro
la sia boneco kaj honesteco, estis krom tio unu el la plej belaj knabinoj,
kiujn oni povis trovi.
Fundamento de Esperanto
12.
Du homoj povas pli multe fari ol unu. - Mi havas nur unu buon,
sed mi havas du orelojn. - Li promenas kun tri hundoj. - Li faris ion per
la dek fingroj de siaj manoj. - El iaj multaj infanoj unuj estas bonaj kaj
aliaj estas malbonaj. - Kvin kaj sep faras dek du. - Dek kaj dek faras
dudek. - Kvar kaj dek ok faras dudek du. - Tridek kaj kvardek kvin faras
sepdek kvin. - Mil okcent nadek tri. - Li havas dek unu infanojn. Sesdek minutoj faras unu horon, kaj unu minuto konsistas el sesdek
sekundoj. - Januaro estas la unua monato de la jaro, Aprilo estas la kvara,
Novembro estas la dek-unua, Decembro estas la dek-dua. - La dudeka
(tago) de Februaro estas la kvindek-unua tago de la jaro. - La sepan tagon
de la semajno Dio elektis, ke i estu pli sankta, ol la ses unuaj tagoj. Kion Dio kreis en la sesa tago? - Kiun daton ni havas hodia? - Hodia
estas la dudek sepa (tago) de Marto. - Georgo Vaington estis naskita la
dudek duan de Februaro de la jaro mil sepcent tridek dua.
59
Fundamento de Esperanto
13.
La feino (Darigo).
ar iu amas ordinare personon, kiu estas simila al li, tial tiu i
patrino varmege amis sian pli maljunan filinon, kaj en tiu sama tempo i
havis teruran malamon kontra la pli juna. i devigis in mani en la
61
kuirejo kaj laboradi senese. Inter aliaj aferoj tiu i malfelia infano devis
du fojojn en iu tago iri erpi akvon en tre malproksima loko kaj alporti
domen plenan grandan kruon.
Fundamento de Esperanto
63
Fundamento de Esperanto
14.
Mi havas cent pomojn. - Mi havas centon da pomoj. - Tiu i urbo
havas milionon da loantoj. - Mi aetis dekduon (a dek-duon) da kuleroj
kaj du dekduojn da forkoj. - Mil jaroj (a milo da jaroj) faras miljaron. Unue mi redonas al vi la monon, kiun vi pruntis al mi; due mi dankas vin
por la prunto; trie mi petas vin anka poste prunti al mi, kiam mi bezonos
monon. - Por iu tago mi ricevas kvin frankojn, sed por la hodiaa tago
mi ricevis duoblan pagon, t. e. (= tio estas) dek frankojn. - Kvinoble sep
estas tridek kvin. - Tri estas duono de ses. - Ok estas kvar kvinonoj de
dek. - Kvar metroj da tiu i tofo kostas na frankojn; tial du metroj
kostas kvar kaj duonon frankojn (a da frankoj). - Unu tago estas tricentsesdek-kvinono a tricent-sesdek-sesono de jaro. - Tiuj i du amikoj
promenas iam duope. - Kvinope ili sin etis sur min, sed mi venkis iujn
kvin atakantojn. - Por miaj kvar infanoj mi aetis dek du pomojn, kaj al
iu el la infanoj mi donis po tri pomoj. - Tiu i libro havas sesdek paojn;
tial, se mi legos en iu tago po dek kvin paoj, mi finos la tutan libron en
kvar tagoj.
on indica las fracciones; p. ej. kvar cuatro - kvarono un cuarto |
marque les nombres fractionnaires; ex. kvar quatre kvarono le quart |
marks fractions; e.g. kvar four kvarono a fourth, quarter |
Bruchzahlwort; z.B. kvar vier kvarono Viertel |
65
; . kvar kvarono |
liczebnik uamkowy; np. kvar cztery kvarono wier.
da es usado en lugar de de despus de palabras que expresan
pesos o medidas | de (aprs les mots marquant mesure, poids, nombre) | is
used instead of de after words expressing weight or measure | ersetzt den
Genitiv nach Mass, Gewicht u. drgl bezeichnenden Wrtern |
, , . |
zastpuje przypadek drugi po sowach oznaczajcych miar, wag i. t. p.
urbo ciudad | ville | town | Stadt | | miasto.
loi habitar | habiter, loger | lodge | wohnen | ,
| mieszka.
ant terminacin de del participio activo presente de los verbos |
marque le participe actif | ending of pres. part. act. in verbs | bezeichnet
das Participium praes. act. |
. | oznacza imieslw czynny czasu teraniejsz.
aeti comprar | acheter | buy | kaufen | | kupowa.
a o | ou | or | oder | | albo, lub.
kulero cuchara | cuillre | spoon | Lffel | | yka.
forko tenedor | fourchette | fork | Gabel | , | widy,
widelec.
re de nuevo, regreso | de nouveau, de retour | again, back |
wieder, zurck | , | znowu, napowrt.
mono dinero | argent (monnaie) | money | Geld | |
pienidze.
prunti prestar | prter | lend, borrow | leihen, borgen |
| poycza.
66
Fundamento de Esperanto
du
two
duobla
twofold,
duplex
bezeichnet
das
15.
La feino (Darigo).
En unu tago, kiam i estis apud tiu fonto, venis al i malria
virino, kiu petis in, ke i donu al i trinki. "Tre volonte, mia bona," diris
la bela knabino. Kaj i tuj lavis sian kruon kaj erpis akvon en la plej
pura loko de la fonto kaj alportis al la virino, iam subtenante la kruon,
por ke la virino povu trinki pli oportune. Kiam la bona virino trankviligis
sian soifon, i diris al la knabino: "Vi estas tiel bela, tiel bona kaj tiel
honesta, ke mi devas fari al vi donacon" (ar tio i estis feino, kiu prenis
sur sin la formon de malria vilaa virino, por vidi, kiel granda estos la
entileco de tiu i juna knabino). "Mi faras al vi donacon," darigis la
feino, "ke e iu vorto, kiun vi diros, el via buo eliros a floro a
multekosta tono."
Fundamento de Esperanto
16.
Mi legas. - Ci skribas (anstata "ci" oni uzas ordinare "vi"). - Li
estas knabo, kaj i estas knabino. - La tranilo tranas bone, ar i estas
akra. - Ni estas homoj. - Vi estas infanoj. - Ili estas rusoj. - Kie estas la
69
knaboj? - Ili estas en la ardeno. - Kie estas la knabinoj? - Ili anka estas
en la ardeno. - Kie estas la traniloj? - Ili kuas sur la tablo. - Mi vokas
la knabon, kaj li venas. - Mi vokas la knabinon, kaj i venas. - La infano
ploras, ar i volas mani. - La infanoj ploras, ar ili volas mani. Knabo, vi estas neentila. - Sinjoro, vi estas neentila. - Sinjoroj, vi estas
neentilaj. - Mia hundo, vi estas tre fidela. - Oni diras, ke la vero iam
venkas. - En la vintro oni hejtas la fornojn. - Kiam oni estas ria (a
riaj), oni havas multajn amikojn.
17.
La feino (Darigo).
Kiam tiu i bela knabino venis domen, ia patrino insultis in,
kial i revenis tiel malfrue de la fonto. "Pardonu al mi, patrino," diris la
malfelia knabino, "ke mi restis tiel longe". Kaj kiam i parolis tiujn i
vortojn, elsaltis el ia buo tri rozoj, tri perloj kaj tri grandaj diamantoj.
"Kion mi vidas!" diris ia patrino kun grandega miro. "ajnas al mi, ke el
ia buo elsaltas perloj kaj diamantoj! De kio tio i venas, mia filino?"
(Tio i estis la unua fojo, ke i nomis in sia filino). La malfelia infano
rakontis al i naive ion, kio okazis al i, kaj, dum i parolis, elfalis el ia
buo multego da diamantoj. "Se estas tiel," diris la patrino, mi devas tien
sendi mian filinon. Marinjo, rigardu, kio eliras el la buo de via fratino,
kiam i parolas; u ne estus al vi agrable havi tian saman kapablon? Vi
devas nur iri al la fonto erpi akvon; kaj kiam malria virino petos de vi
trinki, vi donos in al i entile."
Fundamento de Esperanto
71
18.
Li amas min, sed mi lin ne amas. - Mi volis lin bati, sed li
forkuris de mi. - Diru al mi vian nomon. - Ne skribu al mi tiajn longajn
leterojn. - Venu al mi hodia vespere. - Mi rakontos al vi historion. - u
vi diros al mi la veron? - La domo apartenas al li. - Li estas mia onklo, ar
mia patro estas lia frato. - Sinjoro Petro kaj lia edzino tre amas miajn
infanojn; mi anka tre amas iliajn (infanojn). - Montru al ili vian novan
veston. - Mi amas min mem, vi amas vin mem, li amas sin mem, kaj iu
homo amas sin mem. - Mia frato diris al Stefano, ke li amas lin pli, ol sin
mem. - Mi zorgas pri i tiel, kiel mi zorgas pri mi mem; sed i mem tute
ne zorgas pri si kaj tute sin ne gardas. - Miaj fratoj havis hodia gastojn;
post la vespermano niaj fratoj eliris kun la gastoj el sia domo kaj
akompanis ilin is ilia domo. - Mi jam havas mian apelon; nun seru vi
vian. - Mi lavis min en mia ambro, kaj i lavis sin en sia ambro. - La
infano seris sian pupon; mi montris al la infano, kie kuas ia pupo. Oni ne forgesas facile sian unuan amon.
72
Fundamento de Esperanto
19.
La feino (Darigo).
"Estus tre bele," respondis la filino malentile, "ke mi iru al la
fonto!" - "Mi volas ke vi tien iru," diris la patrino, "kaj iru tuj!" La filino
iris, sed iam murmurante. i prenis la plej belan arentan vazon, kiu
estis en la loejo. Apena i venis al la fonto, i vidis unu sinjorinon, tre
rie vestitan, kiu eliris el la arbaro kaj petis de i trinki (tio i estis tiu
sama feino, kiu prenis sur sin la formon kaj la vestojn de princino, por
vidi, kiel granda estos la malboneco de tiu i knabino). "u mi venis tien
i," diris al i la malentila kaj fiera knabino, "por doni al vi trinki? Certe,
mi alportis arentan vazon speciale por tio, por doni trinki al tiu i
73
sinjorino! Mia opinio estas: prenu mem akvon, se vi volas trinki." - "Vi
tute ne estas entila," diris la feino sen kolero. "Bone, ar vi estas tiel
servema, mi faras al vi donacon, ke e iu vorto, kiun vi parolos, eliros el
via buo a serpento a rano."
Konjunktiv)
74
Fundamento de Esperanto
20.
Nun mi legas, vi legas kaj li legas; ni iuj legas. - Vi skribas, kaj
la infanoj skribas; ili iuj sidas silente kaj skribas. - Hiera mi renkontis
vian filon, kaj li entile salutis min. - Hodia estas sabato, kaj morga
estos dimano. - Hiera estis vendredo, kaj postmorga estos lundo. Anta tri tagoj mi vizitis vian kuzon kaj mia vizito faris al li plezuron. u vi jam trovis vian horloon? - Mi in ankora ne seris; kiam mi finos
75
Fundamento de Esperanto
21.
La feino (Darigo).
Apena ia patrino in rimarkis, i kriis al i: "Nu, mia filino?" "Jes, patrino", respondis al i la malentilulino, eletante unu serpenton
kaj unu ranon. - "Ho, ielo!" ekkriis la patrino, "kion mi vidas? ia fratino
en io estas kulpa; mi pagos al i por tio i!" Kaj i tuj kuris bati in. La
malfelia infano forkuris kaj kais sin en la plej proksima arbaro. La filo
de la reo, kiu revenis de aso, in renkontis; kaj, vidante, ke i estas tiel
78
Fundamento de Esperanto
bela, li demandis in, kion i faras tie i tute sola kaj pro kio i ploras. "Ho ve, sinjoro, mia patrino forpelis min el la domo".
22.
Fluanta akvo estas pli pura, ol akvo staranta senmove. Promenante sur la strato, mi falis. - Kiam Nikodemo batas Jozefon, tiam
Nikodemo estas la batanto kaj Jozefo estas la batato. - Al homo, pekinta
senintence, Dio facile pardonas. - Trovinte pomon, mi in manis. - La
falinta homo ne povis sin levi. Nee riprou vian amikon, ar vi mem
plimulte meritas riproon; li estas nur unufoja mensoginto dum vi estas
ankora nun iam mensoganto. - La tempo pasinta jam neniam revenos;
la tempon venontan neniu ankora konas. - Venu, ni atendas vin, Savonto
de la mondo. - En la lingvo "Esperanto" ni vidas la estontan lingvon de la
tuta mondo. - Agusto estas mia plej amata filo. - Mono havata estas pli
grava ol havita. - Pasero kaptita estas pli bona, ol aglo kaptota. - La
soldatoj kondukis la arestitojn tra la stratoj. - Li venis al mi tute ne
atendite. - Homo, kiun oni devas jui, estas juoto.
80
Fundamento de Esperanto
23.
82
Fundamento de Esperanto
La feino (Fino)
La reido, kiu vidis, ke el ia buo eliris kelke da perloj kaj kelke
da diamantoj, petis in, ke i diru al li, de kie tio i venas. i rakontis al li
sian tutan aventuron. La reido konsideris, ke tia kapablo havas pli
grandan indon, ol io, kion oni povus doni dote al alia fralino,
forkondukis in al la palaco de sia patro, la reo, kie li edziis je i. Sed
pri ia fratino ni povas diri, ke i fariis tiel malaminda, ke ia propra
patrino in forpelis de si; kaj la malfelia knabino, multe kurinte kaj
trovinte neniun, kiu volus in akcepti, balda mortis en angulo de arbaro.
setzen | , ; . pala
palii ; sidi sidii | stawa si czem; np.
pala blady palii bledn; sidi siedzie sidii usi.
je se traduce por diferentes preposiciones | se traduit par diffrentes
prpositions | can be rendered by various prepositions | kann durch
verschiedene Prpositionen bersetzt werden |
| moe by przetomaczone za pomoc rnych
przyimkw.
propra propio, propia | propre ( soi) | own (ones own) | eigen |
| wasny.
akcepti aceptar | accepter | accept | annehmen | |
przyjmowa.
balda pronto | bientt | soon | bald | , | zaraz.
angulo ngulo | coin, angle | corner, angle | Winkel | | kt.
24.
Nun li diras al mi la veron. - Hiera li diris al mi la veron. - Li
iam diradis al mi la veron. - Kiam vi vidis nin en la salono, li jam antae
diris al mi la veron (a li estis dirinta al mi la veron). - Li diros al mi la
veron. - Kiam vi venos al mi, li jam antae diros al mi la veron (a li
estos dirinta al mi la veron; a anta ol vi venos al mi, li diros al mi la
veron). - Se mi petus lin, li dirus al mi la veron. - Mi ne farus la eraron, se
li antae dirus al mi la veron (a se li estus dirinta al mi la veron). - Kiam
mi venos, diru al mi la veron. - Kiam mia patro venos, diru al mi antae la
veron (a estu dirinta al mi la veron). - Mi volas diri al vi la veron. - Mi
volas, ke tio, kion mi diris, estu vera (a mi volas esti dirinta la veron).
84
Fundamento de Esperanto
25.
Mi estas amata. Mi estis amata. Mi estos amata. Mi estus amata.
Estu amata. Esti amata. - Vi estas lavita. Vi estis lavita. Vi estos lavita. Vi
estus lavita. Estu lavita. Esti lavita. - Li estas invitota. Li estis invitota. Li
estos invitota. Li estus invitota. Estu invitota. Esti invitota. - Tiu i
komercao estas iam volonte aetata de mi. - La surtuto estas aetita de
mi, sekve i apartenas al mi. - Kiam via domo estis konstruata, mia domo
estis jam longe konstruita. - Mi sciigas, ke de nun la uldoj de mia filo ne
estos pagataj de mi. - Estu trankvila, mia tuta uldo estos pagita al vi
balda. - Mia ora ringo ne estus nun tiel longe serata, se i ne estus tiel
lerte kaita de vi. - La la projekto de la inenieroj tiu i fervojo estas
konstruota en la daro de du jaroj; sed mi pensas, ke i estos konstruata
pli ol tri jarojn. - Honesta homo agas honeste. - La pastro, kiu mortis
anta nelonge (a anta nelonga tempo), lois longe en nia urbo. - u
hodia estas varme a malvarme? - Sur la kameno inter du potoj staras
fera kaldrono; el la kaldrono, en kiu sin trovas bolanta akvo, eliras
vaporo; tra la fenestro, kiu sin trovas apud la pordo, la vaporo iras sur la
korton.
85
Fundamento de Esperanto
26.
Kie vi estas? - Mi estas en la ardeno. - Kien vi iras? - Mi iras en
la ardenon. - La birdo flugas en la ambro (= i estas en la ambro kaj
flugas en i). - La birdo flugas en la ambron (= i estas ekster la ambro
kaj flugas nun en in). - Mi vojaas en Hispanujo. - Mi vojaas en
Hispanujon. - Mi sidas sur seo kaj tenas la piedojn sur benketo. - Mi
metis la manon sur la tablon. - El sub la kanapo la muso kuris sub la liton,
kaj nun i kuras sub la lito. - Super la tero sin trovas aero. - Anstata kafo
87
li donis al mi teon kun sukero, sed sen kremo. - Mi staras ekster la domo,
kaj li estas interne. - En la salono estis neniu krom li kaj lia fianino. - La
hirundo flugis trans la riveron, ar trans la rivero sin trovis aliaj hirundoj.
- Mi restas tie i la la ordono de mia estro. - Kiam li estis e mi, li staris
tutan horon apud la fenestro. - Li diras, ke mi estas atenta. - Li petas, ke
mi estu atenta. - Kvankam vi estas ria, mi dubas, u vi estas felia. - Se
vi scius, kiu li estas, vi lin pli estimus. - Se li jam venis, petu lin al mi. Ho, Dio! kion vi faras! - Ha, kiel bele! - For de tie i! - Fi, kiel abomene!
- Nu, iru pli rapide!
88
Fundamento de Esperanto
27.
La artikolo "la" estas uzata tiam, kiam ni parolas pri personoj a
objektoj konataj. ia uzado estas tia sama kiel en la aliaj lingvoj. La
personoj, kiuj ne komprenas la uzadon de la artikolo (ekzemple rusoj a
poloj, kiuj ne scias alian lingvon krom sia propra), povas en la unua
tempo tute ne uzi la artikolon, ar i estas oportuna sed ne necesa.
Anstata "la" oni povas anka diri "l'" (sed nur post prepozicio, kiu
finias per vokalo). - Vortoj kunmetitaj estas kreataj per simpla kunligado
de vortoj; oni prenas ordinare la purajn radikojn, sed, se la bonsoneco a
la klareco postulas, oni povas anka preni la tutan vorton, t. e. la radikon
kune kun ia gramatika finio. Ekzemploj: skribtablo a skribotablo (=
tablo, sur kiu oni skribas); internacia (= kiu estas inter diversaj nacioj);
tutmonda (= de la tuta mondo); unutaga (= kiu daras unu tagon);
unuataga (= kiu estas en la unua tago); vaporipo (= ipo, kiu sin movas
per vaporo); matenmani, tagmani, vespermani; abonpago (= pago por
la abono).
90
Fundamento de Esperanto
28.
iuj prepozicioj per si mem postulas iam nur la nominativon. Se
ni iam post prepozicio uzas la akuzativon, la akuzativo tie dependas ne de
la prepozicio, sed de aliaj kazoj. Ekzemple: por esprimi direkton, ni
aldonas al la vorto la finon "n"; sekve: tie (= en tiu loko), tien (= al tiu
loko); tiel same ni anka diras: "la birdo flugis en la ardenon, sur la
tablon", kaj la vortoj "ardenon", "tablon" staras tie i en akuzativo ne ar
la prepozicioj "en" kaj "sur" tion i postulas, sed nur ar ni volis esprimi
direkton, t. e. montri, ke la birdo sin ne trovis antae en la ardeno a sur
la tablo kaj tie flugis, sed ke i de alia loko flugis al la ardeno, al la tablo
(ni volas montri, ke la ardeno kaj tablo ne estis la loko de la flugado, sed
nur la celo de la flugado); en tiaj okazoj ni uzus la finion "n" tute egale
u ia prepozicio starus a ne. - Morga mi veturos Parizon (a en
Parizon). - Mi restos hodia dome. - Jam estas tempo iri domen. - Ni
92
Fundamento de Esperanto
29.
Se ni bezonas uzi prepozicion kaj la senco ne montras al ni, kian
prepozicion uzi, tiam ni povas uzi la komunan prepozicion "je". Sed estas
bone uzadi la vorton "je" kiel eble pli malofte. Anstata la vorto "je" ni
povas anka uzi akuzativon sen prepozicio. - Mi ridas je lia naiveco (a
mi ridas pro lia naiveco, a: mi ridas lian naivecon). - Je la lasta fojo mi
vidas lin e vi (a: la lastan fojon). - Mi veturis du tagojn kaj unu nokton.
- Mi sopiras je mia perdita felio (a: mian perditan felion). - El la dirita
regulo sekvas, ke se ni pri ia verbo ne scias, u i postulas post si la
akuzativon (t. e. u i estas aktiva) a ne, ni povas iam uzi la akuzativon.
Ekzemple, ni povas diri "obei al la patro" kaj "obei la patron" (anstata
"obei je la patro"). Sed ni ne uzas la akuzativon tiam, kiam la klareco de
la senco tion i malpermesas; ekzemple: ni povas diri "pardoni al la
94
Fundamento de Esperanto
30.
Ia, ial, iam, ie, iel, ies, io, iom, iu. - La montritajn na vortojn ni
konsilas bone ellerni, ar el ili iu povas jam fari al si grandan serion da
95
96
Fundamento de Esperanto
31.
Lia kolero longe daris. - Li estas hodia en kolera humoro. - Li
koleras kaj insultas. - Li fermis kolere la pordon. - Lia filo mortis kaj
estas nun malviva. - La korpo estas morta, la animo estas senmorta. - Li
estas morte malsana, li ne vivos pli, ol unu tagon. - Li parolas, kaj lia
parolo fluas dol&e kaj agrable. - Ni faris la kontrakton ne skribe, sed
parole. - Li estas bona parolanto. - Starante ekstere, li povis vidi nur la
eksteran flankon de nia domo. - Li loas ekster la urbo. - La ekstero de tiu
i homo estas pli bona, ol lia interno. - Li tuj faris, kion mi volis, kaj mi
dankis lin por la tuja plenumo de mia deziro. - Kia granda brulo! kio
brulas? - Ligno estas bona brula materialo. - La fera bastono, kiu kuis en
la forno, estas nun brule varmega. - u li donis al vi jesan respondon a
nean? Li eliris el la dormoambro kaj eniris en la manoambron. - La
birdo ne forflugis: i nur deflugis de la arbo, alflugis al la domo kaj
surflugis sur la tegmenton. - Por iu aetita funto da teo tiu i komercisto
aldonas senpage funton da sukero. - Lernolibron oni devas ne tralegi, sed
tralerni. - Li portas rozokoloran superveston kaj teleroforman apelon. En mia skribotablo sin trovas kvar tirkestoj. - Liaj lipharoj estas pli grizaj,
ol liaj vangharoj.
Fundamento de Esperanto
32.
Fundamento de Esperanto
birdoj. - Kelkaj homoj sentas sin la plej feliaj, kiam ili vidas la suferojn
de siaj najbaroj. - En la ambro sidis nur kelke da homoj. - "Da" post ia
vorto montras, ke tiu i vorto havas signifon de mezuro.
33.
Mia frato ne estas granda, sed li ne estas anka malgranda: li
estas de meza kresko. - Li estas tiel dika, ke li ne povas trairi tra nia
mallara pordo. - Haro estas tre maldika. - La nokto estis tiel malluma, ke
ni nenion povis vidi e anta nia nazo. - Tiu i malfrea pano estas
malmola, kiel tono. - Malbonaj infanoj amas turmenti bestojn. - Li sentis
sin tiel malfelia, ke li malbenis la tagon, en kiu li estis naskita. - Ni forte
malestimas tiun i malnoblan homon. - La fenestro longe estis nefermita;
mi in fermis, sed mia frato tuj in denove malfermis. - Rekta vojo estas
pli mallonga, ol kurba. - La tablo staras malrekte kaj kredeble balda
renversios. - Li staras supre sur la monto kaj rigardas malsupren sur la
kampon. - Malamiko venis en nian landon. - Oni tiel malhelpis al mi, ke
mi malbonigis mian tutan laboron. - La edzino de mia patro estas mia
patrino kaj la avino de miaj infanoj. - Sur la korto staras koko kun tri
kokinoj. - Mia fratino estas tre bela knabino. - Mia onklino estas bona
virino. - Mi vidis vian avinon kun iaj kvar nepinoj kaj kun mia nevino. 102
Fundamento de Esperanto
34.
La tranilo estis tiel malakra, ke mi ne povis trani per i la
viandon kaj mi devis uzi mian poan tranilon. - u vi havas korktirilon,
por maltopi la botelon? - Mi volis losi la pordon, sed mi perdis la
losilon. - i kombas al si la harojn per arenta kombilo. - En somero ni
veturas per diversaj veturiloj, kaj en vintro ni veturas per glitveturilo. Hodia estas bela frosta vetero, tial mi prenos miajn glitilojn kaj iros gliti.
- Per hakilo ni hakas, per segilo ni segas, per fosilo ni fosas, per kudrilo ni
kudras, per tondilo ni tondas, per sonorilo ni sonoras, per fajfilo ni fajfas.
- Mia skribilaro konsistas el inkujo, sablujo, kelke da plumoj, krajono kaj
inksorbilo. - Oni metis anta mi manilaron, kiu konsistis el telero,
104
Fundamento de Esperanto
kulero, tranilo, forko, glaseto por brando, glaso por vino kaj telertuketo.
- En varmega tago mi amas promeni en arbaro. - Nia lando venkos, ar
nia militistaro estas granda kaj brava. - Sur kruta tuparo li levis sin al la
tegmento de la domo. - Mi ne scias la lingvon hispanan, sed per helpo de
vortaro hispana-germana mi tamen komprenis iom vian leteron. - Sur tiuj
i vastaj kaj herboriaj kampoj patas sin grandaj brutaroj, precipe aroj da
bellanaj afoj.
105
haki cortar con hacha | hacher, abattre | hew, chop | hauen, hacken |
| rba.
segi aserrar | scier | saw | sgen | | piowa.
fosi cavar | creuser | dig | graben | | kopa.
kudri coser | coudre | sew | nhen | | szy.
tondi cortar con tijeras | tondre | clip, shear | scheeren | |
strzydz.
sonori sonar con vibracin prolongada | tinter | give out a sound (as a
bell) | klingen | | brzcze, dzwoni.
fajfi silbar | siffler | whistle | pfeifen | | wista.
inko tinta | encre | ink | Tinte | | atrament.
sablo arena | sable | sand | Sand | | piasek.
sorbi sorber | humer | sip | schlrfen | | chlipa.
brando aguardiente | eau-de-vie | brandy | Branntwein | |
wdka.
tuko trapo | mouchoir | cloth | Tuch (Hals-, Schnupf- etc.) | |
chustka.
militi guerrear | guerroyer | fight | Krieg fhren | | wojowa.
brava bravo, brava | brave, solide | valliant, brave | tchtig |
, | dzielny, chwacki.
kruta escarpado, escarpada | roide, escarp | steep | steil | |
stromy.
tupo escaln | marche, chelon | step | Stufe | | stopie.
106
Fundamento de Esperanto
35.
Vi parolas sensencaon, mia amiko. - Mi trinkis teon kun kuko
kaj konfitao. - Akvo estas fluidao. - Mi ne volis trinki la vinon, ar i
enhavis en si ian suspektan malklaraon. - Sur la tablo staris diversaj
sukeraoj. - En tiuj i boteletoj sin trovas diversaj acidoj: vinagro,
sulfuracido, azotacido kaj aliaj. - Via vino estas nur ia abomena acidao. La acideco de tiu i vinagro estas tre malforta. - Mi manis bongustan
ovaon. - Tiu i granda altao ne estas natura monto. - La alteco de tiu
107
monto ne estas tre granda. - Kiam mi ien veturas, mi neniam prenas kun
mi multon da pakao. - emizojn, kolumojn, manumojn kaj ceterajn
similajn objektojn ni nomas tolao, kvankam ili ne iam estas faritaj el
tolo. - Glaciao estas dola glaciiigita frandao. - La rieco de tiu i homo
estas granda, sed lia malsaeco estas ankora pli granda. - Li amas tiun i
knabinon pro ia beleco kaj boneco. - Lia heroeco tre plais al mi. - La
tuta suprao de la lago estis kovrita per naantaj folioj kaj diversaj aliaj
kreskaoj. - Mi vivas kun li en granda amikeco.
Fundamento de Esperanto
36.
Patro kaj patrino kune estas nomataj gepatroj. - Petro, Anno kaj
Elizabeto estas miaj gefratoj. - Gesinjoroj N. hodia vespere venos al ni. Mi gratulis telegrafe la junajn geedzojn. - La gefianoj staris apud la
altaro. - La patro de mia edzino estas mia bopatro, mi estas lia bofilo, kaj
mia patro estas la bopatro de mia edzino. - iuj parencoj de mia edzino
estas miaj boparencoj, sekve ia frato estas mia bofrato, ia fratino estas
mia bofratino; mia frato kaj fratino (gefratoj) estas la bogefratoj de mia
edzino. - La edzino de mia nevo kaj la nevino de mia edzino estas miaj
109
ge los dos sexos reunidos; p. ej. patro padre - gepatroj los padres
(padre y madre); mastro amo - gamastroj amo y ama | les deux sexes
runis; ex. patro pre gepatroj les parents (pre et mre) | of both
sexes; e. g. patro father gepatroj parents | beiderlei Geschlechtes; z.
B. patro Vater gepatroj Eltern; mastro Wirth gemastroj Wirth
und Wirthin | , . patro gepatroj ;
mastro gemastroj | obojej pci, np.
patro ojciec gepatroj rodzice; mastro gospodarz gemastroj
gospodarstwo (gospodarz i gospodyni).
gratuli felicitar | fliciter | congratulate | gratuliren | |
winszowa.
altaro altar | autel | altar | Altar | | otarz.
kuraci curar, sanar | traiter (une maladie) | cure, heal | kuriren, heilen
| | leczy.
doktoro doctor | docteur | doctor | Doctor | | doktr.
pra primitivo, antepasado | bis-, arrire- | great-, primordial | ur- |
- | pra-.
id hijo, descendiente; p. ej. bovo buey - bovido - ternero; Izraelo
Israel - Izraelido Israelita | enfant, descendant; ex. bovo buf bovido
110
Fundamento de Esperanto
bovido
Izraelo
Izraelido
37.
La ipanoj devas obei la ipestron. - iuj loantoj de regno estas
regnanoj. - Urbanoj estas ordinare pli ruzaj, ol vilaanoj. - La regnestro
de nia lando estas bona kaj saa reo. - La Parizanoj estas gajaj homoj. Nia provincestro estas severa, sed justa. - Nia urbo havas bonajn
policanojn, sed ne sufie energian policestron. - Luteranoj kaj Kalvinanoj
estas kristanoj. - Germanoj kaj francoj, kiuj loas en Rusujo, estas
Rusujanoj, kvankam ili ne estas rusoj. - Li estas nelerta kaj naiva
provincano. - La loantoj de unu regno estas samregnanoj, la loantoj de
unu urbo estas samurbanoj, la konfesantoj de unu religio estas
samreligianoj. - Nia regimentestro estas por siaj soldatoj kiel bona patro. La botisto faras botojn kaj uojn. - La lignisto vendas lignon, kaj la
lignaisto faras tablojn, seojn kaj aliajn lignajn objektojn. - teliston
neniu lasas en sian domon. - La kuraa maristo dronis en la maro. Verkisto verkas librojn, kaj skribisto simple transskribas paperojn. - Ni
havas diversajn servantojn: kuiriston, ambristinon, infanistinon kaj
veturigiston. - La riulo havas multe da mono. - Malsaulon iu batas. Timulo timas e sian propran ombron. - Li estas mensogisto kaj
malnoblulo. - Preu al la Sankta Virgulino.
111
112
Fundamento de Esperanto
38.
Mi aetis por la infanoj tableton kaj kelke da seetoj. - En nia
lando sin ne trovas montoj, sed nur montetoj. - Tuj post la hejto la forno
estis varmega, post unu horo i estis jam nur varma, post du horoj i estis
nur iom varmeta, kaj post tri horoj i estis jam tute malvarma. - En
somero ni trovas malvarmeton en densaj arbaroj. - Li sidas apud la tablo
kaj dormetas. - Mallara vojeto kondukas tra tiu i kampo al nia domo. Sur lia vizao mi vidis ojan rideton. - Kun bruo oni malfermis la
pordegon, kaj la kaleo enveturis en la korton. Tio i estis jam ne simpla
pluvo, sed pluvego. - Grandega hundo metis sur min sian antaan
piedegon, kaj mi de teruro ne sciis, kion fari, - Anta nia militistaro staris
granda serio da pafilegoj. - Johanon, Nikolaon, Erneston, Vilhelmon,
Marion, Klaron kaj Sofion iliaj gepatroj nomas Johanjo (a Jojo),
Nikoljo (a Nikojo a Nikjo a Nijo), Ernejo (a Erjo), Vilheljo
(a Vilhejo a Viljo a Vijo), Manjo (a Marinjo), Klanjo kaj Sonjo
(a Sofinjo).
114
Fundamento de Esperanto
39.
En la kota vetero mia vesto forte malpuriis; tial mi prenis broson
kaj purigis la veston. - Li paliis de timo kaj poste li ruiis de honto. - Li
fianiis kun fralino Berto; post tri monatoj estos la edzio; la edzia
soleno estos en la nova preejo, kaj la edzia festo estos en la domo de
liaj estontaj bogepatroj. - Tiu i maljunulo tute malsaiis kaj infaniis. Post infekta malsano oni ofte bruligas la vestojn de la malsanulo. - Forigu
vian fraton, ar li malhelpas al ni. - i edziniis kun sia kuzo, kvankam
iaj gepatroj volis in edzinigi kun alia persono. - En la printempo la
glacio kaj la neo fluidias. - Venigu la kuraciston, ar mi estas malsana.
- Li venigis al si el Berlino multajn librojn. - Mia onklo ne mortis per
natura morto, sed li tamen ne mortigis sin mem kaj anka estis mortigita
de neniu; unu tagon, promenante apud la reloj de fervojo, li falis sub la
radojn de veturanta vagonaro kaj mortiis. - Mi ne pendigis mian apon
sur tiu i arbeto; sed la vento forblovis de mia kapo la apon, kaj i,
flugante, pendiis sur la branoj de la arbeto. - Sidigu vin (a sidiu),
115
sinjoro! - La junulo aliis al nia militisttaro kaj kurae batalis kune kun ni
kontra niaj malamikoj.
116
Fundamento de Esperanto
40.
En la daro de kelke da minutoj mi adis du pafojn. - La pafado
daris tre longe. - Mi eksaltis de surprizo. - Mi saltas tre lerte. - Mi
saltadis la tutan tagon de loko al loko. - Lia hieraa parolo estis tre bella,
sed la tro multa parolado lacigas lin. - Kiam vi ekparolis, ni atendis adi
ion novan, sed balda ni vidis, ke ni trompiis, - Li kantas tre belan
kanton. - La kantado estas agrabla okupo. - La diamanto havas belan
brilon. - Du ekbriloj de fulmo trakuris tra la malluma ielo. - La domo, en
kiu oni lernas, estas lernejo, kaj la domo, en kiu oni preas, estas preejo.
- La kuiristo sidas en la kuirejo. - La kuracisto konsilis al mi iri en
vitbanejon. - Magazeno, en kiu oni vendas cigarojn, a ambro, en kiu
oni tenas cigarojn, estas cigarejo; skatoleto a alia objekto, en kiu oni
tenas cigarojn, estas cigarujo; tubeto, en kiun oni metas cigaron, kiam oni
in fumas, estas cigaringo. - Skatolo, en kiu oni tenas plumojn, estas
plumujo, kaj bastoneto, sur kiu oni tenas plumon por skribado, estas
plumingo. - En la kandelingo sidis brulanta kandelo. - En la poo de mia
pantalono mi portas monujon, kaj en la poo de mia surtuto mi portas
paperujon; pli grandan paperujon mi portas sub la brako. - La rusoj loas
en Rusujo kaj la germanoj en Germanujo.
41.
118
Fundamento de Esperanto
42.
Ni iuj kunvenis, por priparoli tre gravan aferon; sed ni ne povis
atingi ian rezultaton, kaj ni disiris. - Malfelio ofte kunigas la homojn, kaj
felio ofte disigas ilin. - Mi disiris la leteron kaj disetis iajn pecetojn en
iujn angulojn de la ambro. - Li donis al mi monon, sed mi in tuj
redonis al li. - Mi foriras, sed atendu min, ar mi balda revenos. - La
120
Fundamento de Esperanto
sanigebla,
sanigisto,
sanigilo,
resanigi,
resanianto,
122
Fundamento de Esperanto
VORTARO
DE LA
LINGVO INTERNACIA
ESPERANTO
123
Fundamento de Esperanto
welches
einen
Begriff
bildet,
aus
drei
Wrtern
, ,
.
, ,
; frat'in'o ,
, ,
.
A
a terminacin de adjetivos; p. ej. hom' ser humano hom'a humano
| marque ladjectif; ex. hom' homme hom'a humain | termination of
adjectives; e. g. hom' man hom'a human | bezeichnet das Adjektiv; z.
B. hom' Mensch hom'a menschlich | ;
. hom' hom'a | oznacza przymiotnik;
np. hom' czowiek hom'a ludzki.
abat' abate | abb | abbot | Abt | | opat.
abel' abeja | abeille | bee | Biene | | pszczoa.
abi' abeto | sapin | fir | Tanne | | joda.
abomen' abominacin | abomination | abomination | Abscheu |
| odraza.
abon' abono, suscripcin | abonner | subscribe | abonniren |
| prenumerowa.
ablativ' ablativo | ablatif | ablative | Ablativ | |
narzdnik.
abrikot' albaricoque | abricot | apricot | Aprikose | | morela.
absces' absceso | abcs | abscess | Geschwr, Eiterbeule | |
wrzd.
absint' ajenjo | absinthe | absinthium | Wermuth | |
piounkwka.
acer' arce | rable | maple | Ahorn | | klon.
aet' comprar | acheter | buy | kaufen | | kupowa.
126
Fundamento de Esperanto
Fundamento de Esperanto
ajn quiera que sea; p. ej. kiu quien kiu ajn quien quiera que sea,
cualquiera | que ce soit; ex. kiu qui kiu ajn qui que ce soit | ever; e.g.
kiu who kiu ajn whoever | auch nur; z. B. kiu wer kiu ajn wer
auch nur | ; . kiu kiu ajn | kolwiek, bd;
np. kiu kto kiu ajn ktokolwiek, ktobd.
akar' caro | caromite | mite | Milbe | , | kleszcz, lepak.
akcel' acelerar | dpcher | accelerate | frdern | |
popiera, przyspiesza.
akcent' acento | accent | accent | Accent | | akcent.
akcept' aceptar | accepter | accept | annehmen | |
przyjmowa.
akcipitr' azor | autour | hawk | Habicht | | jastrzb.
akir' adquirir | acqurir | acquire | erwerben | | uzyska.
akn' acn | bouton, grains de ladrerie | pimple | Finne | () |
wgry, krosty.
akompan' acompaar | accompagner | accompany | begleiten |
| towarzyszy.
akr' agudo, afilado | aigu | sharp | scharf | | ostry.
akrid' saltamontes | sauterelle | grass-hopper | Heuschrecke | |
szaracza.
aks' eje | axe | axle | Achse | | o.
aku' parir | accoucher | lie in | niederkommen, entbunden werden |
| powi.
aku'ist'in' partera | sage-femme | midwife | Hebamme |
| akuszerka.
akuzativ' acusativo | accusatif | accusative | Accusativ |
| biernik.
akv' agua | eau | water | Wasser | | woda.
129
Fundamento de Esperanto
Fundamento de Esperanto
133
Fundamento de Esperanto
136
Fundamento de Esperanto
B
babil' charlar | babiller | chatter | schwatzen, plaudern | |
papla.
bagatel' bagatela | bagatelle | trifle, toy | Kleinigkeit | ,
| drobnostka.
bajonet' bayoneta | baonnette | bayonet | Bajonett | | bagnet.
bak' cocer al horno | cuire | bake | backen | , | piec,
wypieka.
bala' barrer | balayer | sweep | fegen | , | zamiata.
balanc' balancear | balancer | balance, swing | schaukeln | |
huta, koysa.
balbut' balbucir | bgayer, balbutier | stammer | stottern, stammeln |
| jka si.
baldaken' baldaqun, palio | baldaquin | canopy | Baldachin |
| baldachin.
balda pronto | bientt | soon | bald | , | zaraz.
balen' ballena | baleine | whale | Wallfisch | | wieloryb.
balen'ost' hueso de ballena | baleine | whale-bone |
Fischbein | | fiszbin.
balustrad' balaustrada | garde-fou, balustrade | balustrade | Gelndar |
| porcz.
bambu' bamb | bambou | bamboo | Bambus | | bambus.
ban' baar | baigner | bath | baden | | kpa.
137
Fundamento de Esperanto
Fundamento de Esperanto
142
Fundamento de Esperanto
143
C,
agren' disgusto | chagriner | disappoint | verdriessen |
| martwi.
am' gamuza | chamois | wild goat | Gemse | | dzika koza,
giemza.
ambelan' chambeln | chambellan | chamberlain | Kammerherr |
| szambelan.
ambr' habitacin | chambre | chamber | Zimmer | | pokj.
ampan' champaa | champagne (vin de) | champagne | Champagner |
| szampan.
an' gatillo | chien de fusil | cock | Hahn (am Schiessgewehre) |
| kurek.
ap' gorro | bonnet | bonnet | Mtze | | czapka.
apel' sombrero | chapeau | hat | Hut | | kapelusz.
apitr' captulo | chapitre | chapter | Kapitel | () | rozdzia.
ar porque | car, parce que | for | weil, denn, da | , |
albowiem, poniewa.
arlatan' charlatn | charlatan | charlatan | Charlatan | |
szalbierz.
arm' encanto | charmant | charm | anmuthig | | nadobny.
arnir' charnela, gozne | charnier | hing | Charnier | | nit,
wycicie.
144
Fundamento de Esperanto
Fundamento de Esperanto
148
Fundamento de Esperanto
149
D
da es usado en lugar de de despus de palabras que expresan peso o
medida; p. ej. funto de viando una libra de carne, gaso da teo un vaso
de t | de (aprs les mots marquant mesure, poids, nombre) | is used
instead of de after words expressing weight or measure; e. g. funt'o da
viand'o a pound of meat, glas'o da te'o a cup of tea | ersetzt den Genitiv
(nach Mass, Gewicht u. drgl. bezeichnenden Wrtern); z. B. kilogram'o
da viand'o ein Kilogramm Fleisch; glas'o da te'o ein Glass Thee |
( , , . .)
; . kilogram'o da viand'o ;
glas'o da te'o | zastpuje przypadek drugi (po sowach
oznaczajcych miar, wag i. t. p.); np. kilogram'o da viand'o kilogram
misa; glas'o da te'o szklanka herbaty.
daktil' datil | datte | date (fruit) | Dattel | | daktyl.
dam'o'j juego de damas | jeu de dames | draughts |
Damenspiel | () | warcaby.
damask' damasco | damas | damask | Damast | | adamaszek.
danc' bailar | danser | dance | tanzen | | taczy.
dand' dando, petimetre | petit-matre | dandy | Stutzer | |
fircyk, elegant.
daner' peligro | danger | danger | Gefahr | |
niebezpieczestwo.
150
Fundamento de Esperanto
152
Fundamento de Esperanto
descuento
escompter
discount
discontiren
, | dyskontowa.
dispon' disponer | disposer | dispose | verfgen, disponiren |
| rozporzdza.
disput' disputar | disputer | dispute | streiten, disputiren | |
sprzecza si.
distil' destilar | distiller | distill | destilliren | |
destylowa.
154
Fundamento de Esperanto
Fundamento de Esperanto
157
E
e terminacin de los adverbios; p. ej. bon bueno bone bien |
marque ladverbe; ex. bon'e bien | ending of adverbs; e. g. bon' good
bon'e well | Endung des Adverbs; z. B. bon'e gut | ;
. bon'e | zakoczenie przyswka; np. bon'e dobrze.
eben' plano, llano | gal (de mme plan) | even, smooth | eben, glatt |
| rwny.
ebl' posible | possible; ex. kompren' comprendre kompren'ebl'
comprhensible | able, possible | mglich | | moliwy.
ebl'e posiblemente | peut-tre | perhaps, may-be |
vielleicht | | moe.
ebon' bano | bne | ebony | Ebenholz | | heban.
ec' indica la cualidad; p. ej. bon bueno bonec bondad | marque la
qualit (abstraitement); ex. bon' bon bon'ec' bont; vir' homme
vir'ec' virilit | denotes qualites; e. g. bon' good bon'ec' goodness |
Eigenschaft; z. B. bon' gut bon'ec' Gte; vir'in' Weib vir'in'ec'
Weiblichkeit | ; . bon' bon'ec'
; vir'in' vir'in'ec' | przymiot jako
oddzielne pojcie; np. bon' dobry bon'ec' dobro; infan' dzieci
infan'ec' dziecistwo.
ec'a cualitativo | qualitatif | qualitative | qualitativ |
| jakociowy.
e aun, hasta | mme (adv.) jusqu | even (adv.) | sogar | | nawet.
158
Fundamento de Esperanto
Fundamento de Esperanto
extra
extraordinary,
(adicional,
extra-
superior)
extra,
extraordinaire,
ausserordentlich
extra-
nadzwyczajny.
ekstrem' extremo | extrme | extreme | usserst | | skrajny,
ostateczny.
ekzamen' examen | prouver, examiner | try, examine | prfen |
| egzaminowa.
ekzekut' ejecutar | excuter | execute | hinrichten | | traci,
wykonywa wyrok.
ekzempl' ejemplo | exemple | example | Beispiel | | przykad.
ekzempler' ejemplar | exemplaire | exemplar | Exemplar |
| egzemplarz.
ekzerc' ejercicio | exercer | exercise | ben | | wiczy.
ekzil' exilio | bannir, exiler | banish, exile | verbannen | (
) | wygania.
ekzist' existir | exister | exist | bestehen, da sein | |
istnie.
el de (origen, material), de entre, desde | de, dentre, -, ex- | from, out
from | aus | | z.
elast' elstico | lastique | elastic, elastical | elastisch | |
sprysty, elastyczny.
elefant' elefante | lphant | elephant | Elephant | | so.
161
Fundamento de Esperanto
Fundamento de Esperanto
165
F
fab' haba | fve | bean | Bohne | | bb, fasola.
fabel' cuanto, conseja | conte | tale, story | Mhrchen | |
bajka.
fabl' fbula, aplogo | fable | fable | Fabel | | ba.
fabrik' fabrica | fabrique | fabric | Fabrik | | fabryka.
facet' faceta | facette | facet | Facette | | gra.
facil' fcil | facile | easy | leicht | | atwy, lekki.
faden' hilo | fil | thread | Faden (zum Nhen etc.) | | ni.
metal'faden' alambre | fil de mtal | thread, wire | Draht |
| drut.
fag' haya (vegetal) | htre | beech-tree | Buche | | buk.
fajenc' loza | faence | delft ware | Fayence | | fajans.
fajf' silbar | siffler | whistle | pfeifen | | wista.
fajl' limar | limer | file | feilen | | piowa.
fajr' fuego | feu | fire | Feuer | | ogie.
fak' casilla, departamento, seccin, rama | compartiment, branche |
drawer, department | Fach | , | przegrdka.
faktur' factura | facture | bill of lading | Factur, Frachtbrief |
| faktura.
fal' caer | tomber | fall | fallen | | pada.
fal'et' tropezar | broncher | stumble | stolpern | |
potkn si.
166
Fundamento de Esperanto
Fundamento de Esperanto
169
170
Fundamento de Esperanto
Fundamento de Esperanto
Fundamento de Esperanto
175
G,
gad' gadus | merluche | stock-fish | Stockfisch | | sztokfisz.
gaj' alegre | gai | gay, glad | lustig, frhlich | | wesoy.
gajl' agalla (nuez de) | noix de galle | oak-apple | Gallapfel |
| galas, dbianka.
gajn' ganar | gagner | gain | gewinnen | | wygrywa.
gal' bulis | bile | gall | Galle | | .
galanteri' galas, atavios | nippes | millinery | Galanterie-Waare |
| towar galanteryjny.
galeri' galera | galerie | gallery | Gallerie | | galerya.
galon' galn | galon | galloon | Galone | | galon.
galo' zapato con suela de goma | galoche | rubber-shoe | Galosche |
| kalosz.
gam' escala, gama | gamme | gammut | Gamme | | gama.
gama' polaina | gutre | gaiter | Gamasche | | kamasz.
gant' guante | gant | glove | Handschuh | | rkawiczka.
garanti' garanta | garantir | warrant | brgen | | rczy.
garanti'a' prenda, aval | gage | pawn, pledge | Pfand |
| zastaw.
garanti'ul' garante | otage | hostage | Geissel |
| zakadnik.
garb' gavilla | gerbe | sheaf, shock | Garbe | | snop.
176
Fundamento de Esperanto
Fundamento de Esperanto
180
Fundamento de Esperanto
181
H,
ha! ah! | ah! | ah, alas | a! ach! | ! ! | a! ach!.
hajl' granizo | grle | hail | Hagel | | grad.
hak' cortar con hacha | hacher, abattre | hew, chop | hauen, hacken |
| rba.
hak'il' hacha | hache | hatchet, axe | Beil, Axt | |
siekiera.
hal' mercado, gran saln, vestbulo | | halle | hall | Halle |
() | halla.
haladz' tufo, hedor | exhalaison mauvaise | exhalation | Dunst |
| swd, czad.
halt' detenerse, parar | sarrter | come to a stop | anhalten, Halt
machen, stocken | | stawa, zatrzymywa si.
hamstr' hmster | hamster | hamster | Hamster | | chomik.
aos' caos | chaos | chaos | Chaos | | zamt, chaos.
har' pelo | cheveu | hair | Haar | | wos.
har'ar' cabello | perruque | periwig | Percke | |
peruka.
har'eg' pelo de cepillo | soie de cochon | bristle | Borste |
| szczecina.
har'lig' ligas para el pelo | tresse de cheveux | weft of
hair | Zopf | () | warkocz, kosa.
182
Fundamento de Esperanto
Fundamento de Esperanto
185
186
Fundamento de Esperanto
I
i terminacin del infinitivo de los verbos; p. ej. lad'i alabar,
elogiar | marque linfinitif; ex. lad'i louer | termination of the
intinitive in verbs; e. g. lad'i to praise | bezeichnet den Intinitiv; z. B.
lad'i loben | ; . lad'i
| oznacza tryb bezokoliczny sowa; np. lad'i chwali.
ia de alguna clase | quelconque, quelque | of any kind | irgend
welcher | - | jaki.
ial por alguna causa | pour une raison quelconque | for any cause |
irgend warum | - | dla jakiej przyczyny.
iam en algn tiempo, una vez | jamais, un jour | at any time, ever |
irgend wann, einst | - | kiedy.
ibis' ibis | ibis | ibis | Ibis | | ukodzib.
id' descendiente de, nacido de; p. ej. bov' buey bov'id' ternero |
descendant, young one | enfant, descendant; ex. bov' buf bov'id'
veau; Izrael' Isral Izrael'id' Isralite | descendant, young one; e.
g. bov' ox bov'id' calf | Kind, Nachkomme; z. B. bov' Ochs
bov'id' Kalb; Izrael' Israel Izrael'id' Israelit | , ;
. bov' bov'id' ; Izrael' Izrael'id'
| dzieci, potomek; np. bov' byk bov'id' ciel;
Iszrael' Izrael Izrael'id' Izraelita.
idili' idilio | idylle | idyl | Idylle | | sielanka.
187
Fundamento de Esperanto
ind' que merece, que es digno de ex. lad' alabar lad'ind' digno
de elogio | mrite, qui mrite..., qui est digne de...; ex. lad' louange
lad'ind' digne de louange | worth | wrdig, werth | |
godny, wart.
indiferent' indiferente | indiffrent | indifferent | gleichgltig |
| obojtny.
indign' indignarse | sindigner | be angry | entrstet sein |
| oburza si.
indulg' ser indulgente | pargner | save | schonen, verschonen |
| oszczdza, przepuszcza.
industri'
industria
industrie
industry
Industrie
| przemys.
infan' nio | enfant | child | Kind | | dzieci.
infekt' infectar | infecter | infect | anstecken | | zaraa.
infer' infierno | enfer | hell | Hlle | | pieko.
influ' influencia | influer | influence | Einfluss haben | |
wyviera wpyw.
infuz' infundir, hacer una infusin | infuser | infuse | ziehen lassen,
infundiren | , | wymacza.
ing' objeto en que se introduce parcialmente lo expresado en la
raz; p. ej. kandel' vela kandel'ing' candelero; plum' pluma
plum'ing' portapluma | marque lobjet dans lequel se met, ou mieux
sintroduit...; ex. kandel' chandelle kandel'ing' chandelier; plum'
plume plum'ing' porte-plume | holder for; e. g. kandel' candle
kandel'ing' candlestick | Gegenstand, in den etwas eingestellt,
eingesetzt wird; z. B. kandel' Kerze kandel'ing' Leuchter; plum'
Feder plum'ing' Federhalter | , ,
; . kandel' kandel'ing' ;
plum' plum'ing' | przedmiot, w ktry si
190
Fundamento de Esperanto
puntuacin
ponctuation
punctuation
192
Fundamento de Esperanto
193
J,
j indica el plural; p. ej. hom'o hombre hom'o'j hombres | marque
le pluriel; ex. hom'o homme hom'o'j hommes | sign of the plural; e.
g. patr'o father patr'o'j fathers | bezeichnet den Plural |
| oznacza liczb mnog.
ja en verdad, ciertamente | en effet, de fait, donc, nest-ce pas | indeed |
ja, doch | |
wszake.
194
Fundamento de Esperanto
bald | | to to.
| kuglowa.
ju des tanto cuanto| plus plus | the the | je desto |
|
im tem.
| jaowiec.
jup' falda | jupe, jupon | petticoat | Frauenrock, Unterrock | |
spdnica.
ur' jurar | jurer | swear | schwren | , | przysiga.
us ahora mismo, recin | justement, linstant | just, exactly | soeben |
|
196
Fundamento de Esperanto
K
ka' papilla, pur | gchis | pap | Brei | | kasza.
kadr' marco | cadre | frame | Rahmen | | rama.
kaduk' caduco | caduc, prissable | falling, perishable | hinfllig |
| wty, zgrzybiay.
kaf' caf | caf | coffee | Kaffee | | kawa.
ka' jaula | cage | cage | Kfig | | klatka.
kahel' baldosa | carreau | earthen pane | Kachel | | kafel,
kafla.
kaj y | et | and | und | | i, a.
kajer' cuaderno | cahier | paper covered book, copy book | Heft |
| kajet.
kajut' camarote | cajute | cabin | Kajte | | kajuta.
kal' callo | cor (aux pieds) | corn (on the foot) | Hhnerauge |
| nagniotek, odcisk.
kaldron' caldero, caldera | chaudron | kettle | Kessel | |
kocio.
kale' calesa, berlina | carosse calche | carriage | Wagen |
| powz.
kalfatr' calafatear | calfater | calk | kalfatern | |
zalepia, konopaczy.
kalik' caliz | coupe, calice | bowl | Kelch | | kielich.
kalk' cal | chaux | lime | Kalk | | wapno.
197
198
Fundamento de Esperanto
Fundamento de Esperanto
202
Fundamento de Esperanto
204
Fundamento de Esperanto
Fundamento de Esperanto
comunicar
communiquer
communicate
Fundamento de Esperanto
209
Fundamento de Esperanto
211
Fundamento de Esperanto
213
Fundamento de Esperanto
215
Fundamento de Esperanto
217
Fundamento de Esperanto
219
L
l, la la, el, los, las | article dfini (le, la, les) | the | der, die, das
(bestimmter Arttkel) | (
) | przedimek okrelny (nie tomaczy si).
labor' labor | travailler | labor | arbeiten | | pracowa.
per'labor' ganar dinero con el trabajo | gagner par son
travail | gain | verdienen, erarbeiten | |
zarabia.
pri'labor' elaborar, cultivar | labourer | elaborate,
cultivate | bearbeiten | | obrabia.
lac' cansado | cansado | las, fatigu | weary | mde | |
zmczony.
lacert' lagarto | lagarto | lzard | lizard | Eidechse | |
jaszczurka.
la' cordn | lacs | lace | Schnur | | sznur.
lad' chapa, plancha de metal | tle, fer-blanc | tinned iron | Blech |
| blacha.
laf' lava | lava | lava | Lava | | lawa.
lag' lago | lac | lake | See (der) | | jezioro.
lag'et' lagito | tang | pond | Teich | | staw.
lak' laca | vernis | varnish | Lack, Firniss | | pokost.
lake' lacayo | laquais | lackey | Lackei, Bedienter | | lokaj.
220
Fundamento de Esperanto
Fundamento de Esperanto
Fundamento de Esperanto
226
Fundamento de Esperanto
M
mac' pan cimo | azyme | unleavened bread | ungesuertes Brot |
| prany chleb.
ma' masticar | mcher | chew | kauen | | u.
magazen' almacn | magasin | store | Kaufladen | , |
sklep, magazyn.
magi' magia | magie | magic, black art | Magie | | magie.
magnet' imn | aimant | magnet | Magnet | | magnes.
maiz' maiz | mais | maize | Mais | | kukurydza.
Maj' mayo | Mai | May | Mai | | Maj.
majest' majestuoso | majestueux | majesty | erhaben |
| majestatyczny, wzniosy.
majstr' maestro (gua, director) | matre (dans sa partie) | foreman |
Meister | | majster.
sub'majstr' auxiliar de maestro | garon de mtier |
journey-man | Handwerksgesell | |
podmajstrzy, czeladnik.
makler' hacer el corretaje | faire le courtier | play the broker |
Mkler sein | | poredniczy.
makul' mancha | tache | stain | Fleck | | plama.
makzel' mandbula, quijada | mchoire | jaw-bone, cheek-bone |
Kinnlade | | szczka.
227
Fundamento de Esperanto
Fundamento de Esperanto
Fundamento de Esperanto
no
me
olvides
myosotis
forget-me-not
Vergissmeinnicht | | niezapominajka.
mir' admirarse, asombrarse | stonner, admirer | wonder | sich
wundern | | dziwi si.
mirh' mirra | mirrhe | myrrh | Myrrhe | | myrra.
mirt' mirto, arrayn | myrte | myrtle | Myrthe | | myrta.
mirtel' mirtilo, arndano negro | airelle, myrtille | bilberry |
Heidelbeere | | czarna jagoda.
233
Fundamento de Esperanto
Fundamento de Esperanto
N
n indica el acusativo o complemento directo, tambin indica
direccin | marque laccusatif ou complment direct et le lieu o lon
va | ending of the objective, also marks direction | bezeichnet den
Accusativ, auch die Richtung | ,
| oznacza biernik, rwnie kierunek.
naci' nacin | nation | nation | Nation | , | nard,
nacya.
na' nadar | nager | swim | schwimmen | | pywa.
najbar' vecino | voisin | neighbour | Nachbar | | ssiad.
najl' clavo, puntilla | clou | nail | Nagel | | gwd.
najtingal' ruiseor | rossignol | nightingale | Nachtigall | |
sowik.
nanken' nanqun | nankin | nankeen, nankin | Nanking | |
nankin.
nap' nabo | chou-navet | cabbage | Kohlrbe | | brukiew.
narcis' narciso | narcisse | daffodil | Narcisse | | narcyz.
nask' engendrar, parir | enfanter, faire natre | bear, produce |
gebren | | rodzi.
nask'i' nacer | natre, provenir | be born | entstehen |
| rodzi si.
237
238
Fundamento de Esperanto
Fundamento de Esperanto
241
O
o terminacin de los sustantivos | marque le substantif | ending of
nouns (substantive) | bezeichnet das Substantiv |
| oznacza rzeczownik.
obe' obedecer | obir | obey | gehorchen | | by
posusznym.
objekt' objeto, cosa material | objet | object | Gegenstand |
| przedmiot.
obl' indica el adjetivo numeral multiplicativo; p. ej. du dos
du'obl' doble | marque ladjectif numral multiplicatif; ex. du deux
du'obl' double | ...fold; e. g. du two du'obl' twofold, duplex |
bezeichnet das Vervielfachungszahlwort; z. B. du zwei du'obl'
zweifach | ; . du
du'obl' | oznacza liczebnik wieloraki; np. du dwa du'obl'
podwjny.
oblat' oblea | pain cacheter | wafer | Oblate | | opatek.
observ' observar | observer | observe | beobachten, beaufsichtigen |
| obserwowa.
obstin' obstinado | entt, obstin | obstinate | eigensinnig |
| uparty.
obstrukc' obstruir | obstruction | obstruction | Verstopfung |
| obstrukcya, zatwardzenie.
242
Fundamento de Esperanto
odor' oler, expedir olor | sentir, avoir une odeur | odour | riechen,
duften | | pachn.
ofend' ofender | offenser | offend | beleidigen | | obraa,
krzywdzi.
ofer' sacrificar, ofrendar | sacrifier | offer | opfern | |
ofiarowa.
ofic' empleo | office, emploi | office | Amt | | urzd.
ofic'ist' funcin cargo | fonctionnaire | officer | Beamter |
| urzdnik.
ofic'ej' oficina | bureau | bureau | Bureau | ,
| biuro, kancelarya.
oficir' oficial (militar) | officier | officer | Offizier | |
oficer.
oft' frecuente | souvent | often | oft | | czsto.
ok ocho | huit | eight | acht | | om.
okaz' ocurrir, acontecer | avoir lieu, arriver | happen | vorfallen |
| zdarza si.
okaz'o ocasin | occasion | occasion | Ereigniss,
Gelegenheit | | wypadek, zdarzenie.
okaz'a accidental | accidentel | accidental | zufllig |
| przypadkowy.
okcident' occidente | ouest | west | West, Westen | | zachd.
oksigen' oxigeno | oxygne | oxygen | Sauerstoff | |
tlen.
oksikok' arndano agrio | canneberge | moss-berry | Moosbeere |
| urawina.
Oktobr' octubre | Octobre | October | Oktober | |
Padziernik.
okzal' acedera | oseille | sorrel | Ampfer | | szczaw.
243
Fundamento de Esperanto
246
Fundamento de Esperanto
P
pac' paz | paix | peace | Friede | | pokj, spokj.
pacienc' paciencia | patience | patience | Geduld | |
cierpliwo.
paf' disparar | tirer, faire feu | shoot | schiessen | | strzela.
paf'il' arma de fuego | fusil | gun | Flinte | | strzela.
paf'il'eg' caon | canon | cannon | Kanone | | armata.
pag' pagar | payer | pay | zahlen | | paci.
de'pag' impuesto | impt | duty | Steuer, Abgabe, Zoll |
, | podatek.
pa' pgina | page (dun livre) | page | Seite (Buch-) | |
stronica.
pai' paje, sota | page | page | Page | | pa.
pajl' paja | paille | straw | Stroh | | soma.
pak' empaquetar, embalar | empaqueter, emballer | pack, put ut |
packen, einpacken | , | pakowa.
pal' plido | ple | pale | bleich, blass | | blady.
palac' palacio | palais | palace | Schloss (Gebude) | | paac.
palat' paladar | palais (de la bouche) | palate | Gaumen | |
podniebienie.
paletr' paleta (pintura) | palette | palette | Palette | | paleta.
247
248
Fundamento de Esperanto
Fundamento de Esperanto
Fundamento de Esperanto
253
Fundamento de Esperanto
pips' pepita, moquillo de las gallinas | ppie | pip | Pips (Krankheit der
Vgel)) | | pype.
pir' pera | poire | pear | Birne | | gruszka.
pirit' pirita | gravier, pyrite | gravel, pyrites | Kies | | wir.
pirol' camachuelo | bouvreuil | bullfinch | Dompfaff | | gil.
piroz' pirosis | fer-chaud | heartburn | Sodbrennen | | zgaga.
pist' triturar, machacar | piler, broyer | pound, bruise | kleinstossen |
| tuc.
pit' piston, mbolo | piston | piston, sucker | Kolben | |
kolba.
pistak' pistacho, alfncigo | pistache | pistachio-nut | Pistacie |
| pistacya.
pistol' pistola | pistolet | pistol | Pistole | | pistolet.
piz' guisante | pois | pea | Erbse | | groch.
plac' plaza, espacio libre | place (publique) | public square | Platz |
| plac.
pla' gustar, agradar | plaire | please | gefallen | | podoba
si.
plad' fuente, plato grande | plat (un) | plate | Schssel | |
pmisek.
plafon' techo | plafond | ceiling | Zimmerdecke | | sufit.
plan' plan | plan | plan | Plan | | plan.
pland' planta del pie | plante du pied, semelle | sole (of the foot) |
Sohle | | podeszwa.
planed' planeta | plante | planet | Planet | | planeta.
plank' piso | plancher | floor | Fussboden | | podoga.
plant' plantar | planter | plant (vb.) | pflanzen | , |
sadzi.
256
Fundamento de Esperanto
258
Fundamento de Esperanto
259
vorzglich
szczeglnie,
przedewszystkiem.
preciz' preciso (exacto) | prcis, juste | precise | genau, eben | |
dokadny, cisy.
predik' predicar | prcher | preach | predigen | | kaza
(mie kazanie).
predikat' predicado | attribut | attribute | Prdikat | |
orzeczenie.
prefer' preferir | prfrer | prefer | vorziehen | |
przekada.
pre' rezar | prier (Dieu) | pray | beten | | modli si.
260
Fundamento de Esperanto
261
262
Fundamento de Esperanto
264
Fundamento de Esperanto
265
R
rab' robar (con violencia) | piller | rob | rauben, plndern |
| rabowa, grabi.
rabat' rebaja, descuento | rabais, concession | rebate, discount |
Rabatt | , | rabat, ustpstwo.
raben' rabino | rabbin | Jewish rabbi | Rabbiner | | rabin.
rabot' acepillar (madera) | raboter | plane | hobeln | |
struga, heblowa.
rad' rueda | roue | wheel | Rad | | koo (od woza i t. p.).
radi' radio, rayo | rayon (de lumire, de roue) | beam, ray | Strahl |
| promie.
radik' raz | racine | root | Wurzel | | korze.
rafan' rbano | raifort | radish | Rettig | | rzodkiew.
rafin' refinar | raffiner | refine | raffiniren | ,
| rafinowa.
rajd' cabalgar, montar | aller cheval | ride | reiten |
| jedzi konno.
rajt' derecho (natural, legal) | droit (le) | right, authority | Recht,
Befugniss | | prawo, racya, suszno.
rajt'ig' autorizar | donner plein pouvoir | empower |
bevollmchtigen | | upowani,
umocowa, da plenipotency.
266
Fundamento de Esperanto
Fundamento de Esperanto
Fundamento de Esperanto
Fundamento de Esperanto
273
S,
sabat' sbado | samedi | Saturday | Sonnabend | | sobota.
sabl' arena | sable | sand | Sand | | piasek.
sabl'a' bajo (banco de arena de poca profundidad) | banc
de sable | flat | Sandbank | | mielizna.
af' carnero, borrego | blier, mouton | sheep | Schaf | |
owca.
safir' zafiro | saphir | saphire | Saphir | | szalir.
safran' azafrn | safran | saffron | Safran | | szafran.
sag' flecha | flche | arrow | Pfeil | | strzaa.
sa' sensato, juicioso, cuerdo | sage, sens | wise | klug, vernnftig |
| mdry.
sagac' sagaz, perspicaz | subtil; argutieux | subtle, crafty, sharp |
spitzfindig | | przebiegy.
ajn' parecer, figurrsele a uno | sembler | seem | scheinen |
| wydawa si.
sak' saco | sac | sack | Sack | | worek.
ak' ajedrez | checs (jeu) | chess | Schachspiel | | szachy.
akal' chacal | chacal | jackal | Schakal | | szakal.
sakr' sacro (hueso) | pine du dos | back-bone | Kreuzbein |
| ko krzyowa.
sal' sal | sel | salt | Salz | | sl.
al' chal, mantn | chle | shawl | Shawl | | szal.
274
Fundamento de Esperanto
276
Fundamento de Esperanto
Fundamento de Esperanto
Fundamento de Esperanto
Fundamento de Esperanto
284
Fundamento de Esperanto
Fundamento de Esperanto
Fundamento de Esperanto
Fundamento de Esperanto
291
T
tabak' tabaco | tabac | tobacco | Tabak | | tyt.
taban' tbano | taon | gad-fly | Bremse (Fliege) | | giez.
tabel' tabla, ndice | table, liste | table, index | Tabelle | |
tabelka.
tabl' mesa | table | table | Tisch | | st.
tabul' tablero | planche | tablet | Tafel, Brett | | deska, tablica.
tament' destacamento | dtachement | detachment | Abtheilung,
Detachement | | oddzia.
taft' tafetn | taffetas | taffety | Taffet | | kitajka.
tag' da | jour | day | Tag | | dzie.
tajlor' sastre | tailleur | tailor | Schneider | | krawiec.
taks' evaluar, tasar | taxer | tax, appraise | abschtzen, taxiren |
| taksowa.
talent' talento | talent | talent | Talent | | talent.
tali' talle, cintura | taille | tally | Taille | | talia, figura.
talp' topo | taupe | mole (animal) | Maulwurf | | kret.
tambur' tambor | tambour | drum | Trommel | | bben.
tambur'i tocar el tambor | battre le tambour | drum |
trommeln | | bbni.
tamen sin embargo | pourtant, nanmoins | however, nevertheless |
doch, jedoch | | jednak.
292
Fundamento de Esperanto
zatrzymywa.
sub'ten' sostener | tayer, appuyer | prop, stay | sttzen,
unterhalten | | podtrzymywa.
tend' tienda de campaa | tente, pavillon | tent, pavilion | Zelt |
| namiot.
tenden' tendn | tendon | tendon | Sehne | , |
cigno, ya.
tent' tentar | tenter | tempt, try | prfen, versuchen | |
kusi.
ter' tierra | terre | earth | Erde | | ziemia.
en'ter'ig' enterrar | ensevelir | bury | begraben |
| pochowa, pogrzeba.
ter'kol' istmo | isthme | isthmus | Landenge | |
midzymorze, przesmyk.
ter'pom' papa | pomme de terre | potato | Kartoffel |
| kartofel.
teras' terraza, azotea | terrasse | terrace | Terasse | | taras.
terebint' trementina | trbenthine | turpentine | Terpentin |
| terpentyna.
termin' trmino | terme | term | Termin | | termin.
tern' estornudar | ternuer | sneeze | niessen | | kicha.
294
Fundamento de Esperanto
295
Fundamento de Esperanto
298
Fundamento de Esperanto
Fundamento de Esperanto
301
U
u terminacin del imperative de los verbos | marque limpratif |
ending of the imperative in verbs | bezeichnet den Imperativ |
| oznacza tryb rozkazujcy.
uj' lleno con, p. ej. ink' tinta ink'uj' tintero; pom' manzana
pom'uj' manzano; Turk' Turco Turk'uj' Turqua | qui porte, qui
contient, qui est peupl de; ex. pom' pomme pom'uj' pommier;
cigar' cigare cigar'uj' porte-cigares; Turk' Turc Turk'uj'
Turquie | filled with; e. g. ink' ink ink'uj' ink-pot; pom' apple
pom'uj' apple-tree; Turk'uj' Turkey | Behlter, Trger (d. h.
Gegenstand worin... aufbewahrt wird,... Frchte tragende Pflanze,
von... bevlkertes Land); z. B. cigar' Cigarre cigar'uj'
Cigarrenbchse; pom' Apfel pom'uj' Apfelbaum; Turk' Trke
Turk'uj' Trkei | , (. . ,
..., ... ...); .
cigar' cigar'uj' -; pom' pom'uj'
; Turk' Turk'uj' | zawierajcy, noszcy (t.
j. przedmtot, w ktrym si co przechowuje, rolina, ktra wydaje
owoc, lub kraj, wzgldem zaludniajcych go mieszkacw; np. cigar'
cygaro cigar'uj' cygarnica; pom' jabko pom'uj' jabo; Turk'
turek Turk'uj' Turcya.
ul' que es caracterstico por tal cualidad, p. ej. avar' avaro
avar'ul' un avaro, miserable | qui est caractris par telle ou telle
302
Fundamento de Esperanto
qualit, telle faon dtre; ex. avar' avaro avar'ul' miser, covetous
person | bel' beau bel'ul' bel homme; mal'jun' vieux
mal'jun'ul' vieillard | person noted for...; e. g. avar' covetous
avar'ul' miser, covetous person | Person, die sich durch...
unterscheidet; z. B. jun' jung jun'ul' Jngling; avar' geizig
avar'ul' Geizhals | ;
. bel' bel'ul' ; avar' avar'ul'
| czowiek, posiadajcy dany przymiot; np. ri' bogaty
ri'ul' bogacz.
ulcer' ulcera | ulcre | ulcer | Geschwr | | wrzd,
owrzodzenie.
ulm' olmo | orme | elm | Ulme, Rster | | wiz.
uln' decubito | aune | ell, yard | Elle | | okie.
um' tsufijo que no tiene significado determinado | suffixe peu
employ, et qui reoit diffrents sens aisment suggrs par le
contexte et la signification de la racine laquelle il est joint | this
syllable has no fixed meaning | Suffix von verschiedener Bedeutung |
| przyrostek, nie majcy
stlaego znaczenia.
umbilik' ombligo | nombril | navel | Nabel | | ppek.
unc' onza | once | ounce | Unze | | uncya.
ung' ua | ongle | nail (finger) | Nagel (am Finger) | |
paznokie.
ung'eg' garra | griffe, serre | claw, clutch | Kralle | | pazur.
uniform' uniforme | uniforme | uniform | Uniform | |
mundur, uniform.
univers' universo | univers | universe | Weltall | |
wszechwiat.
303
Fundamento de Esperanto
305
V
vafl' barquillo | gaufre, oublie | wafer | Waffel | | wafel.
vag' vagar, errar, vagabundear | vaguer | rove, extravagate |
herumschweifen | , | wczy si.
vagon' vagn | wagon | waggon | Wagon | | wagon.
vagon'ar' tren | train | train | Zug (Bahn-) | |
pocig.
vakcini' arndano comn o rojo | airelle rouge | red bilberry |
Preisselbeere | | borwka czerwona.
vaks' cera | cire | wax | Wachs | | wosk.
vaks'tol' tela encerada | toile cire | cerecloth, oil cloth |
Wachsleinwand | | cerata.
sigel'vaks' sello de cera | cire cacheter | sealing-wax |
Siegellack | | lak.
val' valle | valle | valley | Thal | | dolina.
valiz' maleta, valija | valise | valise | Felleisen | | waliza.
vals' valle | valse | waltz | Walzer | | walc.
van' vano intil | vain | vain, needless | vergeblich | |
daremny.
vang' mejilla | joue | check | Wange | | policzek.
vang'har'o'j patillas | favoris | whiskers | Backenbart |
| faworyty.
vanil' vainilla | vanille | West-India nut | Vanille | | wanilia.
306
Fundamento de Esperanto
Fundamento de Esperanto
309
310
Fundamento de Esperanto
Fundamento de Esperanto
313
Z
zebr' cebra | zbre | zebra | Zebra | | dziki ko.
zenit' cnit | znith | zenith | Zenit | | zenit, szczyt.
zibel' (marta) cebellina | zibeline | sable | Zobel | | sobol.
zingibr' jengibre | gingembre | ginger | Ingwer | | imbier.
zink' cinc | zinc | zinc | Zink | | cynk.
zizel' suslik, espermfilo | zizel | zizel | Ziselmaus | | suse.
zon' cinturn, zona | ceinture | girdle | Grtel | , | pas.
zorg' cuidar de, preocuparse por | avoir soin, prendre soin de | care,
anxiety | sorgen | | troszczy si.
zorg'ant' tutor | tuteur | tutor | Vormund | |
opiekun.
zorg'at' pupilo | pupille | pupil | Pflegling | |
wychowaniec.
zum' zumbar, ronronear, canturrear | bourdonner | hum, buzz |
summen | | brzcze, mrucze.
ATENTA PETIGO
En okazo de ke vi trovas eraro, vi comunicas min al
librosprohibidos@yahoo.com
314
Fundamento de Esperanto
315