POSTPOWANIE CYWILNE..................................................................................................

3
RODZAJE POSTPOWA CYWILNYCH...............................................................................3
WACIWO SDU............................................................................................................ 4
SKAD SDU......................................................................................................................... 5
UDZIA PROKURATORA W POSTPOWANIU CYWILNYM.................................................7
STRONY................................................................................................................................. 7
WSPUCZESTNICTWO W SPORZE.............................................................................10
INTERWENCJA GWNA I UBOCZNA............................................................................13
PRZYPOZWANIE (litis denuntiatio)...................................................................................15
ZMIANA STRON...............................................................................................................15
PENOMOCNICY PROCESOWI..........................................................................................17
POZEW................................................................................................................................. 21
TRE OBLIGATORYJNA POZWU.................................................................................21
TRE FAKULTATYWNA POZWU...................................................................................22
RODZAJE POWDZTW...................................................................................................23
SKUTKI WNIESIENIA POZWU (WYTOCZENIA POWDZTWA)......................................24
SKUTKI DORCZENIA POZWU.......................................................................................24
ODRZUCENIE POZWU....................................................................................................24
KUMULACJA PRZEDMIOTOWA......................................................................................26
ROZDRABNIANIE ROSZCZE........................................................................................27
ZAMIANA POWDZTWA..................................................................................................27
UZNANIE POWDZTWA..................................................................................................28
COFNICIE POZWU........................................................................................................ 29
RODKI OBRONY POZWANEGO........................................................................................30
TERMINY.............................................................................................................................. 33
UCHYBIENIE TERMINOWI...............................................................................................34
PRZYWRCENIE TERMINU............................................................................................34
ZAWIESZENIE POSTPOWANIA........................................................................................35
WZNOWIENIE (PODJCIE) ZAWIESZONEGO POSTPOWANIA..................................37
UMORZENIE POSTPOWANIA...........................................................................................38
DOWODY............................................................................................................................. 38
DOWD Z DOKUMENTU.................................................................................................41
DOWD ZE WIADKW.................................................................................................42
OPINIA BIEGYCH........................................................................................................... 43
OGLDZINY..................................................................................................................... 44
PRZESUCHANIE STRON...............................................................................................44
ZASADY ORZEKANIA..........................................................................................................45
DECYZJE SDOWE............................................................................................................. 46
WYDANIE WYROKU............................................................................................................ 50
POSTANOWIENIA............................................................................................................ 51
ZARZDZENIA................................................................................................................. 53
PRAWOMOCNO.............................................................................................................. 54
WYKONALNO.................................................................................................................. 56
NATYCHMIASTOWA WYKONALNO............................................................................56
UGODA................................................................................................................................. 57
POSTPOWANIE MEDIACYJNE.....................................................................................57
POSTPOWANIE POJEDNAWCZE.................................................................................57
RODKI ODWOAWCZE.....................................................................................................58
APELACJA........................................................................................................................ 58
RNE................................................................................................................................. 62
POSTPOWANIE NIEPROCESOWE...............................................................................62
POSTPOWANIE EGZEKUCYJNE..................................................................................64
PRZESANKI POSTPOWANIA SDOWEGO :..............................................................65

POSTPOWANIE CYWILNE
Art. 1 sprawa cywilna
generalnie do postpowania cywilnego musi by stosunek cywilnoprawny.
Proces postpowanie rozpoznawcze
Art. 2 - domniemanie drogi sdowej
Sdy powszechne rejonowy
okrgowy
apelacyjny
Sdy szczeglne wojskowe
administracyjne
Dopuszczalno drogi sdowej to przesanka:
bezwzgldna - nie podlega dyspozycji stron, a jej brak skutkuje niewanoci postpowania
zewntrzna
dodatnia
pozytywna jej brak staje si przeszkod procesow
Przesank t sd uwzgldnia z urzdu w kadym stanie sprawy (art. 202)
Przy braku tej przesanki sd:
1) sd odrzuca pozew jak jest to brak o charakterze uprzednim (art. 199)
2) sd umarza postpowanie jak jest to brak o charakterze nastpczym (art. 355 1)

RODZAJE POSTPOWA CYWILNYCH

1) sdowe
2) pozasdowe: a) arbitra (polubowne)
b) komisja pojednawcza (post. Pojednawcze)
postpowanie sdowe mamy
rozpoznawcze rozpoznaje si spraw i rozstrzyga
- tryb procesowy zawsze zaczyna si na wniosek strony (pozew) i zawsze s dwie strony, w
szczeglnych przypadkach moe by wszczty na wniosek prokuratora

- tryb nieprocesowy nie ma stron i tylko uczestnicy, w niektrych sytuacjach moe

postpowanie to wszcz sd z urzdu
pomocnicze
egzekucyjne

W ramach trybu procesowego wystpuj jeszcze postpowania odrbne:

postpowanie w sprawach maeskich
postpowanie w sprawach midzy rodzicami i dziemi
postpowanie w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpiecze spoecznych
postpowanie w sprawach o naruszenie posiadania
postpowanie w sprawach gospodarczych
postpowanie nakazowe
postpowanie upominawcze

 postpowanie uproszczone
Nakaz zapaty orzeczenie wydawane na posiedzeniu niejawnym, ma moc gdy nie ma sprzeciwu
Postpowanie uproszczone sprawy o wartoci do 10 000 z, pisma na formularzach s.

WACIWO SDU
Zakres uprawnie sdu do rozpoznawania i rozstrzygania spraw oraz dokonywania pewnych
czynnoci.
Ze wzgldu na rdo przekazania wyrnia si nastpujce rodzaje waciwoci
waciwo ustawowa okrelona przepisami ustawy

waciwo umowna (prorogacyjna) wynikajca z umowy stron zawartej w granicach

nakrelonych przez przepisy KPC, tylko sprawy rozpoznawane w procesie cywilnym (a nie w
nieprocesowym), nie mona ni zmienia toku instancji (waciwoci funkcjonalnej -nie mona
si umwi e idziemy od razy do sdu okrgowego), nie mona zmienia waciwoci
wycznej

waciwo delegacyjna wynikajca z przydzielenia okrelonej sprawy danemu sdowi

przez inny sd, np. sd przeoony (art. 44,45, 461 3)
Jak wyglda przeoono sdw:
nad rejonowym sd okrgowy dziaajcy jako sd pierwszej instancji
nad okrgowym sd apelacyjny
nad apelacyjnym Sd Najwyszy

Teraz jest problem bo z notatek wynika e nastpny podzia ktry podam wynika z waciwoci
ustawowej a we wszystkich ksikach to te rzeczy nie maj ze sob nic wsplnego
Waciwo ustawowa:
rzeczowa (przedmiotowa) wskazujca, jakiego rodzaju sd jest waciwy rozstrzyga
spraw (rejonowy czy okrgowy) mamy domniemanie waciwoci sdu rejonowego za
wyjtkiem spraw zastrzeonych dla sdu okrgowego. Dla waciwoci rzeczowej due
znaczenie ma warto przedmiotu sporu.
Ciekawostka warto przedmiotu sprawy jest pojciem szerszym ni warto przedmiotu
sporu.
Art. 21 kumulacja przedmiotowa roszcze
Art. 25 2 etapy: do dorczenia pozwu sprawdzanie z urzdu
po dorczeniu pozwu sprawdzenie nastpi moe jedynie na zarzut
pozwanego, zgoszony przed wdaniem si w spr co do istoty sprawy.
wdanie si w spr co do istoty sprawy oznacza zajcie stanowiska merytorycznego odnonie
pozwu
Art. 26 jak warto raz ustalono to ju taka zostaje, chyba e zmiana powdztwa

miejscowa okrelajca, jaki sd jest terytorialnie waciwy do przeprowadzenia

postpowania w okrelonej sprawie.
Waciwo miejscowa dzieli si na:
waciwo ogln podstaw jej okrelania jest:
- miejsce zamieszkania pozwanego (actor sequitur forum rei) przy
powdztwie przeciwko os. fizycznej
- siedziba przy powdztwie przeciwko podmiotowi niebdcemu os.
fizyczn
- siedziba pastwowej jednostki organizacyjnej, ktrej dziaalnoci
wie si dochodzone roszczenie przy powdztwie przeciwko

Skarbowi Pastwa
waciwo szczegln (a ta dzieli si na)
- przemienn w pewnych sprawach mona wybra, czy wytaczamy powdztwo w oparciu
o przepisy o waciwoci oglnej, czy w oparciu o przepisy normujce
waciwo przemienn

- wyczn powdztwo musi zosta wytoczone przed sdem wskazanym w ustawie,

ktry jest wycznie waciwym do rozpoznania tej sprawy
art. 38 prawo rzeczowe na nieruchomoci waciwy jest sd miejsca pooenia
nieruchomoci
art. 39 prawo spadkowe
art. 40 czonkowstwo w spdzielni
art. 41 maestwo
art. 42 midzy rodzicami a dziemi

funkcjonalna (funkcyjna) polega na podziale funkcji i poszczeglnych czynnoci

procesowych pomidzy sdami rnego szczebla (sdami rnych instancji) bd rwnymi
(rwnorzdnymi)

art. 15 zasada perpetuatio fori zasada cigoci waciwoci (odnosi si do wszystkich

waciwoci)
wyjtki od tej zasady:
art. 18 jak sprawa bardzo zagmatwana to przekazuje si z sdu rejonowego do okrgowego
193 2 gdy zamiana powdztwa (w postaci wystpienia z nowym roszczeniem) ma miejsce przed
sdem rejonowym to to nowe big powdztwo powinno by przed sdem okrgowym (dziwne to jest
ale ja to tak rozumiem)

SKAD SDU
W pierwszej instancji co do zasady jest jeden sdzia
W sprawach z prawa pracy i ze stosunkw rodzinnych (poza sprawami o alimenty) jeden sdzia +
dwch awnikw (awnicy to czynnik spoeczny)
Jak sprawa bardzo zagmatwana albo precedensowa to prezes sdu rejonowego moe zarzdzi
rozpoznanie sprawy w skadzie trzech sdziw zawodowych
W postpowaniu upadociowym trzech sdziw
awnicy nie uczestnicz w postpowaniach niejawnych ani w tym, co nie jest rozpraw.
Nie ma awnikw na ogoszeniu wyroku
Przy sprostowaniu wyroku (art. 350) oraz przy uzupenieniu (art. 351) co do zasady sd prostuje i
uzupenia w takim samym skadzie w jakim orzeka ale awnicy mimo wszystko raczej nie wystpuj.
W drugiej instancji co do zasady jest trzech sdziw zawodowych WYJTKIEM s postanowienia
dotyczce postpowania dowodowego na posiedzeniu niejawnym sd wydaje je w skadzie jednego
sdziego.
Sd Najwyszy co do zasady jeden sdzia
Skargi kasacyjne rozpoznawane s w skadzie trzech sdziw
Jak przy rozpatrywaniu kasacji powstanie jakie mega zagadnienie prawne to skad moe zosta
jeszcze bardziej powikszony (wicej ni 3 sdziw)

W postpowaniu nieprocesowym co do zasady jeden sdzia poza sprawami o przysposobienie i o

pozbawienie lub ograniczenie wadz rodzicielskiej
Sprawy o ubezwasnowolnienie waciwy sd okrgowy skad trzech sdziw
W postpowaniu zabezpieczajcym sd pierwszej instancji i jego skad
Postpowanie egzekucyjne jeden sdzia
Gdy skad orzekajcego sdu jest niezgodny z przepisami prawa to niewano postpowania
Wyczenie sdziego
Moe zaj taka potrzeba za wzgldu na konieczno zapewnienia bezstronnoci tzw. procesowa
gwarancja bezstronnoci
Przyczyny wyczenia sdziego:
iudex inhabilis z mocy ustawy mamy w art. 48 enumeratywne wyliczenie
- sprawy maonka, krewnych i powinowatych,
- sprawy osb zwizanych z nim z tytuu przysposobienia, kurateli, opieki
- w sprawach w ktrych by (jest) radc prawnym, penomocnikiem jednej ze stron
- gdy bra udzia w niszej instancji w wydaniu zaskaronego orzeczenia
- w sprawach o wano aktu prawnego przez niego sporzdzonego lub
rozpoznanego
- w sprawach w ktrych wystpowa jako prokurator
- w sprawie rozpatrywania skargi na orzeczenie ktre on wyda
- w sprawie skargi o wznowienie postpowania gdy skarga dotyczy jego
zachowania lub udziau w procesie poprzednim (tym ktry ma by wznowiony)
Jeeli w rozpoznaniu sprawy bra udzia sdzia wyczony z mocy ustawy to jest to
podstawa niewanoci postpowania
Jeeli w skadzie sdu uczestniczya osoba nieuprawniona albo jeeli orzeka sdzia
wyczony z mocy ustawy, a strona przed uprawomocnieniem si wyroku nie moga
domaga si wyczenia to mona da wznowienia postpowania z powodu
niewanoci

iudex suspectus na wniosek

Wyczenie sdziego na jego danie lub na wniosek strony gdy wystpuje stosunek osobisty
(musi by natura emocjonalna, nie wystarczy np. e si tam troch znaj z imprez :)
Art. 50.
1. Wniosek o wyczenie sdziego strona zgasza na pimie lub ustnie do protokou w sdzie, w
ktrym sprawa si toczy, uprawdopodabniajc przyczyny wyczenia.( nie trzeba jeszcze tego
udowadnia wystarczy uprawdopodobnienie)
2. Strona, ktra przystpia do rozprawy, powinna uprawdopodobni ponadto, e przyczyna
wyczenia dopiero pniej powstaa lub staa si jej znana.
3. A do rozstrzygnicia sprawy o wyczenie sdzia moe spenia tylko czynnoci nie cierpice
zwoki (np. zabezpieczanie dowodw)
Art. 52.
1. O wyczeniu sdziego rozstrzyga sd, w ktrym sprawa si toczy, a gdyby sd ten nie mg
wyda postanowienia z powodu braku dostatecznej liczby sdziw - sd nad nim przeoony.

 2. Postanowienie wydaje sd w skadzie trzech sdziw zawodowych po zoeniu wyjanienia

przez sdziego, ktrego wniosek dotyczy. Postanowienie moe by wydane na posiedzeniu
niejawnym.
Na postanowienie o wyczeniu sdziego NIE przysuguje zaalenie przysuguje natomiast na
oddalenie wniosku o wyczenie sdziego (Art. 394 p. 10)
- Nie mona wyczy caego sdu
- Mona wyczy wszystkich sdziw
awnicy, inne organy sdowe, prokurator te mog by wyczeni stosuje si te przepisy co do
wyczenia sdziego.
Wniosek o wyczenie awnika sd rozstrzyga zgodnie z przepisami poprzedzajcymi, a wniosek o
wyczenie pozostaych osb przekazuje odpowiedniemu organowi nadrzdnemu.

UDZIA PROKURATORA W POSTPOWANIU CYWILNYM

Moe wszcz postpowanie poprzez wytoczenie powdztwa na rzecz konkretnej osoby
wspuczestnictwo jednolite jeeli ta osoba wstpi do sprawy w charakterze powoda
Jeeli prokurator, wytaczajc powdztwo, nie dziaa na rzecz oznaczonej osoby to jest powodem z
wszystkimi za tym idcymi uprawnieniami.
Sd zawiadamia prokuratora o kadej sprawie, w ktrej udzia jego uwaa za potrzebny. nie jest to
dla prokuratora wice.

STRONY
Strony musz by odrbnymi podmiotami wedug orzecze nie mog si procesowa np. odziay
jednej osoby prawnej.
Gdy powdztwo wyznacza prokurator na rzecz osoby to ta osoba jest stron
Przedstawiciel ustawowy, penomocnik to nie strony
Nie mona dziaa w podwjnej roli.
Art. 204 powdztwo wzajemne rodek obrony (obrona przez atak) kto jest jednoczenie
powodem i pozwanym
Przymioty ktre musi mie strona eby uczestniczy w procesie cywilnym
1)
2)
3)
4)

zdolno sdowa
zdolno procesowa
zdolno postulacyjna
legitymacja procesowa przesanka materialna

Zdolno procesowa i postulacyjna konieczne do osobistego dziaania w procesie

Zdolno sdowa i procesowa to przesanki: oglne, bezwzgldne, pozytywne, zewntrzne, formalne
Ad. 1 (zdolno sdowa)
Zdolno sdowa zdolno wystpowania w procesie jako strona
Zdolno sadowa jest korelatem zdolnoci prawnej.
Po przez zdolno prawn mamy prawa ale dochodzi ich mona dziki zdolnoci sdowej.

Zdolno sdowa jest atrybutem zdolnoci prawnej kady kto ma zdolno prawn ma zdolno
sdow
Kada osoba fizyczna ma zdolno sdow (od chwili urodzenia do chwili mierci)
Kada osoba prawna ma zdolno sdow (skarb pastwa, kada jednostka posiadajca os. prawn)
Zdolno sdow maj take organizacje spoeczne dopuszczone do dziaania na podstawie
obowizujcych przepisw, choby nie posiaday osobowoci prawnej. (SN taka organizacja musi
dziaa na terenie caego kraju lub czci, musi mie samodzielno)
SN komitety rodzicielskie nie posiadaj zdolnoci sdowej
SN organy soectwa, dzielnicy maj zdolno sadow
Prokurator ma zdolno sdow.
Zakres zdolnoci sdowej jest zawsze taki sam albo si j ma, albo si jej nie ma
Brak zdolnoci sdowej to przesanka niewanoci postpowania (art. 379 p 2)
Jeeli jedna ze stron nie ma zdolnoci sdowej to sd odrzuca pozew (199 1 p.3)
Mona da wznowienia postpowania z powodu niewanoci jeeli strona nie miaa zdolnoci
sdowej lub procesowej (ciekawe jak kto kto nie ma zdolnoci sdowej moe wnie skarg o
wznowienie postpowania :) ) (art. 401 p. 2)
Osoba prawna nabywa zdolno sdow gdy nabywa zdolno prawn (najczciej od momentu
wpisu do KRS)
Ad. 2 (zdolno procesowa)
Zdolno do podejmowania czynnoci procesowych w postpowaniu cywilnym.
Naley pamita e zdolno procesowa to nie to samo co legitymacja procesowa
Kto dziaa w czyim imieniu musi mie zdolno procesow
Zdolno sdowa zawsze jest koniczn przesank dla zdolnoci procesowej.
W zasadzie zdolno procesowa pokrywa si ze zdolnoci do czynnoci prawnych. wyjtkiem
jest art. 560 Do zaskarania postanowie uprawniony jest sam ubezwasnowolniony nawet
wwczas, gdy ustanowiony zosta doradca tymczasowy.(nieprocesowe ubezwasnowolnienie)
Zdolno procesowa moe by:
pena osoba penoletnia, nie ubezwasnowolniona,
ograniczona osoba od 13 roku ycia do 18 roku ycia (po 18 ma ju pen), bd
ubezwasnowolniona czciowo
brak osoba poniej 13 roku ycia, bd ubezwasnowolniona cakowicie
Osoby prawne i jednostki organizacyjne albo maj pen zdolno procesow albo jej brak (nie mog
mie ograniczonej)
Art. 69
Dla strony nie majcej zdolnoci procesowej, ktra nie ma przedstawiciela ustawowego, jak
rwnie dla strony nie majcej organu powoanego do jej reprezentowania, sd na wniosek strony
przeciwnej ustanowi kuratora, jeeli strona ta podejmuje przeciwko drugiej stronie czynno
procesow nie cierpic zwoki. Postanowienie sdu moe zapa na posiedzeniu niejawnym.
Art. 70
1. Jeeli braki w zakresie zdolnoci sdowej lub procesowej albo w skadzie waciwych organw
daj si uzupeni, sd wyznaczy w tym celu odpowiedni termin. W wypadkach, w ktrych
ustanowienie przedstawiciela ustawowego powinno nastpi z urzdu, sd zwraca si o to do
waciwego sdu opiekuczego.
2. Sd moe dopuci tymczasowo do czynnoci stron nie majc zdolnoci sdowej lub
procesowej albo osob nie majc naleytego ustawowego umocowania, z zastrzeeniem, e przed

upywem wyznaczonego terminu braki bd uzupenione, a czynnoci zatwierdzone przez powoan

do tego osob.
Uzupenienie brakw w zdolnoci sdowej i procesowej jest niemoliwe w przypadku osb fizycznych
(ciekawe ale wedug mnie jak kto jest ubezwasnowolniony cakowicie to nie ma zdolnoci
procesowej ale przecie nie konicznie trzeba by ubezwasnowolnionym do koca ycia ale to moja
prywatna opinia)
Przy osobie prawnej uzupeniajc braki w zdolnoci sdowej uzupeniamy jednoczenie zdolno
procesow. Co do 2 to dotyczy to moe np. sp. z o.o. w organizacji)
Art. 71
Jeeli brakw powyszych nie mona uzupeni albo nie zostay one w wyznaczonym terminie
uzupenione, sd zniesie postpowanie w zakresie, w jakim jest ono dotknite brakami (uzna t cz
za nieby), i w miar potrzeby wyda odpowiednie postanowienie.
Co powoduje brak zdolnoci procesowej

brak pierwotny (pierwotny czyli w chwili wniesienia pozwu)

gdy dotyczy powoda i nie zostanie uzupeniony w wyznaczonym przez sd terminie to
odrzucenie pozwu
gdy dotyczy pozwanego i nie zostanie uzupeniony w cigu tygodnia (art. 130) to
zwrot pozwu ( a ostatecznie wydanie wyroku zaocznego tak jest w jednej z
ksiek ale mi si to dziwne wydaje z tym wyrokiem zaocznym)

brak nastpczy (utrata zdolnoci procesowej przez ktr ze stron w trakcie postpowania)
to zawieszenie postpowania w czci dotknitej brakiem i postanowienie sdu o
umorzeniu postpowania (co ciekawe o tym umorzenie jest tylko w notatkach w ksikach
pisz tylko o zawieszeniu postpowania)

Ad. 3 (zdolno postulacyjna)

Zdolno do samoistnego dziaania w postpowaniu cywilnym osobiste uczestnictwo
Mog je mie tylko podmioty majce zdolno procesow.
Barak zdolnoci postulacyjnej:
przyczyny natury faktycznej gdy faktycznie i fizycznie strona nie moe dziaa samodzielnie
w postpowaniu niewidomy, guchoniemy

przyczyny natury prawnej gdy prawo przewiduje dla dokonywania okrelonej czynnoci
procesowej obowizkowe zastpstwo strony przez inn osob przymus adwokacji
(przymus adwokacko radcowski )
- przymus adwokacki bezwzgldny strona ma obowizek ustanowi penomocnika w osobie
adwokata lub radcy prawnego gdy jej czynnoci nie wywouj skutkw prawnych (chocia
nadal ta osoba ma i zdolnoci procesow i postulacyjn) np. art. 130 w zw. z art. 87
- przymus adwokacji wzgldny strona ktra chce ustanowi penomocnika musi nim uczyni
nim adwokat lub radc prawnego

Ad. 4 (legitymacja procesowa)

Przesanka merytoryczna i materialno-prawna uprawniajca do bycia stron w konkretnym procesie
cywilnym
Teraz taka maa sprzeczno ale tak jest w notatkach pojcie legitymacji procesowej nie wchodzi w
zakres pojcia strony i mimo braku legitymacji procesowej mona by stron w procesie.
Brak legitymacji procesowej powoduje oddalenie powdztwa, wyrok

Rodzaje legitymacji
Wymienione na wiczeniach
legitymacja czynna po stronie powoda (uprawnienie danego podmiotu do wystpowania w danym
postpowaniu w charakterze powoda)
legitymacja bierna po stronie pozwanego (uprawnienie danego podmiotu do wystpowania w
danym postpowaniu w charakterze pozwanego)
legitymacja indywidualna dotyczca jednej osoby bdcej powodem lub pozwanym
legitymacja grupowa wystpujca gdy istnieje wicej ni jedna osoba, ktra moe wystpi z
konkretnym roszczeniem (czynna) lub przeciwko ktrej mona wystpi z tym roszczeniem (bierna)
grupowa dzieli si jeszcze na:
- bezwzgldn w roli strony procesowej musi wystpi kilka podmiotw (np. powdztwo o
uniewanienie maestwa prokurator wytacza przeciwko obojgu maonkom)
- wzgldna w roli strony procesowej moe wystpi kilka podmiotw
Inne ktre s w ksikach
legitymacja publiczna dotyczca organw pastwa dziaajcych w interesie publicznym (np.
prokurator, organizacje spoeczne)
legitymacja prywatna dotyczca podmiotw reprezentujcych interes indywidualny
Jeszcze s takie dwa pojcie
substytucja gdy w procesie wystpuje osoba, ktra wprawdzie dziaa w imieniu wasnym, ale na
rzecz innego podmiotu posiadajcego legitymacj procesow
subrogacja gdy podmiot, na ktrego rzecz dziaa osoba podstawiona, nie ma legitymacji
procesowej (np. osob podstawion jest syndyk masy upadociowej)

WSPUCZESTNICTWO W SPORZE
Jakie mog by rodzaje wspuczestnictwa:
I
czynne wspuczestnictwo po stronie powodowej (kilka osb wystpuje w charakterze powodw)
bierne wspuczestnictwo po stronie pozwanej (kilka osb wystpuje w charakterze pozwanych)
II
pierwotne istnieje od samego pocztku (zachodzi ju w chwili wytoczenia powdztwa)
nastpcze pojawio si w trakcie postpowania (np. wskutek nastpstwa procesowego kilku
spadkobiercw po zmarej osobie albo w skutek dopozwania nieobjtych powdztwem
wspuczestnikw)
III
materialne
formalne
IV
konieczne
dowolne
V
jednolite
zwyke

10

Ad. III - Wspuczestnictwo materialne

Wystpuje stosunek materialnoprawny midzy stronami (wedug mnie tu powinno by midzy
wspuczestnikami ale nie jestem pewien)
Ma ono miejsce gdy:
- wsplne prawa lub wsplne obowizki po stronie wspuczestnikw
albo
- ta sama (NIE taka sama) podstawa faktyczna i prawna stanowi oparcie dla praw i obowizkw
wspuczestnikw
Jest jeden przedmiot sporu
ta sama podstawa faktyczna zachodzi, gdy osoby s podmiotami jednego stosunku prawnego
ta sama podstawa prawna zachodzi, gdy stosowany jest jeden przepis do wszystkich
wspuczestnikw
Co jest istotne to w tym wypadku zlicza si warto wszystkich roszcze majtkowych (zastosowanie
art. 21 wprost)
Przykady kiedy mamy wspuczestnictwo materialne:
- w sprawach zwizanych z solidarnoci zobowiza
- w sprawach zwizanych z niepodzielnoci zobowiza
- w sprawach zwizanych z wspwasnoci
Ad. III - Wspuczestnictwo formalne
Roszczenie lub zobowizania jednego rodzaju (majtkowe) oparte na jednakowej podstawie
faktycznej i prawnej np. gdy kilka osb poszkodowanych w wypadku kolejowym wystpuje z
roszczeniem
Zachodzi tylko wwczas gdy waciwo sdu jest uzasadniona dla kadego z roszcze lub
zobowiza z osobna i dla wszystkich wsplnie
Jest tyle przedmiotw sporu ilu jest wspuczestnikw, warto przedmiotu sporu oblicza si dla
kadego z osobna, jednorodzajowo roszcze, zewntrzne podobiestwo, s one w peni
samodzielne mog by wytaczane odrbnie ale ze wzgldu na ekonomi procesow dopuszcza si
stosowanie art. 21
Dopuszczalno wystpowania wspuczestnictwa formalnego zostaa ograniczona wymaganiami
waciwoci sdu, zarwno rzeczowej, jak i miejscowej. Waciwo ta musi by wsplna dla
wszystkich wspuczestnikw razem i dla kadego z osobna.
Powszechnie przyjmuje si, e prowadzi ono do cznego rozpoznawania spraw podobnych, ale
samodzielnych, nie wykazujcych wizi prawnej, np. dochodzenie przez spdzielni dopaty do
wkadw budowlanych, dochodzenie przez czonkw spdzielni mieszkaniowej sprostowania (zmiany)
zawiadczenia stwierdzajcego wysoko ich indywidualnych zadue.
Wspuczestnictwo formalne moe si pojawi:
w skutek dziaania stron
z inicjatywy samego sdu
Art. 219
Sd moe zarzdzi poczenie kilku oddzielnych spraw toczcych si przed nim w celu ich cznego
rozpoznania lub take rozstrzygnicia, jeeli s one ze sob w zwizku lub mogy by objte jednym
pozwem.

11

Ad. IV - Wspuczestnictwo konieczne

Zachodzi, gdy w charakterze strony w procesie musi wystpi cznie wicej ni jeden podmiot.
Konieczne gdy kilku osobom cznie przysuguje legitymacja procesowa po stronie biernej (pozwanej)
Ale po stronie czynnej (powodowej) te moe by wspuczestnictwo konieczne
Art. 195.
1. Jeeli okae si, e nie wystpuj w charakterze powodw lub pozwanych wszystkie osoby,
ktrych czny udzia w sprawie jest konieczny, sd wezwie stron powodow, aby oznaczya w
wyznaczonym terminie osoby nie biorce udziau w taki sposb, by ich wezwanie lub zawiadomienie
byo moliwe, a w razie potrzeby, aby wystpia z wnioskiem o ustanowienie kuratora.
2. Sd wezwie osoby nie zapozwane do wzicia udziau w sprawie w charakterze pozwanych.
Osoby, ktrych udzia w sprawie w charakterze powodw jest konieczny, sd zawiadomi o toczcym
si procesie. Osoby te mog w cigu dwch tygodni od dorczenia zawiadomienia przystpi do
sprawy w charakterze powodw.
- Gdy prokurator pozywa oboje maonkw do sprawy rozwodowej (wspuczestnictwo konieczne po
stronie biernej)
- zawsze wspuczestnictwo konieczne wystpuje gdy prokurator lub osoba trzecia wytacza
powdztwo o ustalenie istnienia lub nieistnienia albo uksztatowanie stosunku prawnego czcego
inne osoby
- powdztwo przeciwko spce cywilnej o rozwizanie spki trzeba pozwa wszystkich wsplnikw
(inaczej brak legitymacji procesowej oddalenie powdztwa)
- powdztwo o wyczenie jednego ze wsplnikw
Gdy mamy wspwasno czn, to zawsze jest wspuczestnictwo konieczne
Wspuczestnictwo konieczne powstaje wszdzie tam, gdzie sytuacja prawna kilku osb jest
jednakowa w stosunku do treci dania powdztwa, a przepis szczeglny nie udziela samodzielnej
legitymacji procesowej kadej z tych osb z osobna lub niektrym z nich
Wspuczestnictwo konieczne jest zawsze wspuczestnictwem materialnym
Ciekawostka - Czy solidarno ma charakter wspuczestnictwa koniecznego?
Przy solidarnoci wystarczy pozwa jednego, a przy wspuczestnictwie koniecznym trzeba
wszystkich. Nie ma tu zwizku.
Ad. IV - Wspuczestnictwo dowolne
Z istoty spornego stosunku lub z ustawy wynika, e w charakterze danej strony procesowej moe (w
wsp. koniecznym musi a tu tylko moe) wystpi wicej ni jeden podmiot.
Moe by wspuczestnictwem materialnym albo formalnym
Ad. V Wspuczestnictwo jednolite
Gdy z istoty spornego stosunku lub z przepisw prawa wynika e wyrok jaki zapadnie dotyczy ma
niepodzielnie wszystkich wspuczestnikw
Co do zasady oglnie w KPC mamy tak e kady wspuczestnik dziaa w imieniu wasnym
samodzielno dziaania kadego ze wspuczestnikw np. co do kadego moe by wydany inny
wyrok w innym terminie; gdy jeden wniesie rodek odwoawczy to generalnie nie skutkuje to wobec
innych (wyjtkiem art. 378 2 W granicach zaskarenia sd drugiej instancji moe z urzdu
rozpozna spraw take na rzecz wspuczestnikw, ktrzy wyroku nie zaskaryli, gdy bdce

12

przedmiotem zaskarenia prawa lub obowizki s dla nich wsplne. Wspuczestnikw tych naley
zawiadomi o rozprawie; mog oni skada pisma przygotowawcze)

Ale bajer wspuczestnictwa jednolitego polega wanie na tym e tutaj czynnoci procesowe
wspuczestnikw dziaajcych s skuteczne wobec niedziaajcych i tylko do zawarcia ugody,
zrzeczenia si roszczenia albo uznania powdztwa potrzeba zgody wszystkich wspuczestnikw.
Na cofnicie pozwu nie jest wymagana zgoda wszystkich wspuczestnikw.
Wspuczestnicy jednolici nie mog by wiadkami (art. 259 p.4)
Wspuczestnictwo jednolite wystpuje gdy:
- uniewanienie maestwa na skutek powdztwa wytoczonego przez prokuratora lub osob trzeci
- wytoczenie powdztwa przez czonkw spdzielni o uchylenie tej samej uchway walnego
zgromadzenia spdzielni
- wszyscy wspwaciciele wystpuj o wydanie nieruchomoci
Wspuczestnictwo jednolite zawsze jest wsp. materialnym
Wspuczestnictwo konieczne zawsze jest wsp. jednolitym i materialnym
Wspuczestnictwo jednolite nie zawsze jest wsp. koniecznym
Ad. V Wspuczestnictwo zwyke
Gdy wyrok bdzie ksztatowa si niezalenie dla kadego wspuczestnika
Tutaj jest wanie ta zasada samodzielnoci dziaania kadego ze wspuczestnikw
Moe by wspuczestnictwem materialnym albo formalnym
Wspaniae przypomnienie
- Wspuczestnictwo konieczne zawsze jest wspuczestnictwem materialnym i jednolitym
- Wspuczestnictwo dowolne moe by wspuczestnictwem materialnym albo formalnym
- Wspuczestnictwo jednolite zawsze jest wspuczestnictwem materialnym nie zawsze jest
wspuczestnictwem koniecznym
- Wspuczestnictwo dowolne moe by wspuczestnictwem materialnym albo formalnym
- Wspuczestnictwo materialne (ale to nie jest pewne) w 99% przypadkw (s niby jakie wyjtki)
jest jednolite i konieczne

INTERWENCJA GWNA I UBOCZNA

INTERWENCJA GWNA
Szczeglny przypadek kumulacji podmiotowej po stronie pozwanego
Jest to powdztwo wytoczone przez podmiot trzeci (interwenienta gwnego) przeciwko obu stronom
postpowania o przedmiot, ktry jest zarazem przedmiotem ich sporu.
W ten sposb dwie strony ktre si wczeniej sdziy o jaki przedmiot staj si pozwanymi jest to
wspuczestnictwo po stronie biernej o charakterze koniecznym.
Mona wnie interwencj gwn najpniej do zamknicia rozprawy w pierwszej instancji
Nie mona wnosi interwencji, gdy chodzi o naruszenie posiadania

13

Proces gwny i interwencyjny tocz si oddzielnie i niezalenie ALE sd moe

zawiesi postpowanie w pierwotnej sprawie (do czasu prawomocnego zakoczenia procesu
interwencyjnego) (art. 177 1 p. 2) tzw. przyczyna prejudykacyjna zawieszenia postpowania
poczy obie sprawy, jako pozostajce ze sob w zwizku, do cznego rozpoznania i
rozstrzygnicia (art. 219)
Ciekawostka interwencja gwna jest odrbnym powdztwem interwencja uboczna jest form
udziau osoby trzeciej w toczcym si procesie.

INTERWENCJA UBOCZNA
Polega na przystpieniu do ju toczcego si procesu do jednej ze stron procesowych podmiotu, ktry
ma interes prawny (wystpuje obiektywnie a nie tylko w odczuciu interwenienta), aby sprawa zostaa
rozstrzygnita na korzy strony, do ktrej przystpi
Jest to element udziau osoby trzeciej w procesie.
Umoliwienie osobie trzeciej uczestniczenia w procesie w celu ochrony jej interesw prawnych.
Interwenient ma by pomocnikiem strony do ktrej przystpi
Termin prekluzyjny do zamknicia rozprawy w drugiej instancji (czyli w zasadzie do koca)
Interwencj mona zgosi bez wzgldu na rodzaj sprawy i na to jakie osoby w postpowaniu
wystpuj.
Wstpienie do sprawy interwenient uboczny powinien zgosi na pimie (nie mona ustnie do
protokou) interwenient ma tam poda jaki ma interes prawny i do ktrej strony przystpuje.
Pismo to dorcz si obu stronom + sdowi.
Interwenient moe ze wstpieniem do sprawy poczy dokonanie innej czynnoci procesowej.
Kada ze stron toczcego si procesu moe wnie opozycj przeciwko wstpieniu interwenienta
ubocznego nie pniej jednak ni przy rozpoczciu najbliszej rozprawy (SN - najblisza w czasie w
stosunku do dnia w ktrym strony dowiedziay si o interwencji ubocznej, czyli od dnia dorczenia)
Sd moe opozycje oddali lub uwzgldni jest normalnie rozprawa co do opozycji, na niej
interwenient uprawdopodobnia swj interes prawny (wczeniej tylko go podawa)
Mimo wniesienia opozycji interwenient uboczny bierze udzia w sprawie, dopki orzeczenie
uwzgldniajce opozycj nie stanie si prawomocne. W razie prawomocnego uwzgldnienia opozycji
czynnoci interwenienta ubocznego uwaane bd za niebye.
Interwenient uboczny jest uprawniony do wszelkich czynnoci procesowych dopuszczalnych wedug
stanu sprawy. Nie mog one jednak pozostawa w sprzecznoci z czynnociami i owiadczeniami
strony, do ktrej przystpi.
Interwenient uboczny nie moe w stosunku do strony, do ktrej przystpi, podnie zarzutu, e
sprawa zostaa rozstrzygnita bdnie albo e strona ta prowadzia proces wadliwie, chyba e stan
sprawy w chwili przystpienia interwenienta uniemoliwi mu korzystanie ze rodkw obrony albo e
strona umylnie lub przez niedbalstwo nie skorzystaa ze rodkw, ktre nie byy interwenientowi
znane skutek pozaprocesowy interwencji ubocznej
Za zgod stron interwenient uboczny moe wej na miejsce strony, do ktrej przystpi zmiana
stron
Rodzaje interwencji ubocznej:
1) samoistna
2) niesamoistna

14

Ad. 1 (samoistna)
Jeeli z istoty spornego stosunku prawnego lub z przepisu ustawy wynika, e wyrok w sprawie ma
odnie bezporedni skutek prawny w stosunku midzy interwenientem a przeciwnikiem strony, do
ktrej interwenient przystpi stosuje si wtedy przepisy o wspuczestnictwie jednolitym.
Moe dziaa niezalenie od strony ALE nie moe dokonywa czynnoci dyspozytywnych
(zrzeczenie si roszczenia, uznanie powdztwa, zawarcie ugody)
Moe by obciony kosztami (art. 107)
Ad. 2 (niesamoistna)
Gdy oddziaywanie orzeczenia bdzie miao tylko charakter poredni
Interwenient niesamoistny nie bdzie obciony kosztami (art. 107)
Czy interwenient uboczny moe zaskary wyrok ??? TAK

PRZYPOZWANIE (litis denuntiatio)

Instytucja zwizana z interwencj uboczn.
Polega na zawiadomieniu przez stron osoby trzeciej o toczcym si procesie i wezwaniu jej do
wzicia udziau w nim.
Z przypozwaniem moe wystpi strona procesu, ktrej w razie niekorzystnego dla niej
rozstrzygnicia przysugiwaoby roszczenie wzgldem osoby trzeciej albo przeciwko ktrej osoba
trzecia mogaby wystpi z roszczeniem.
Przypozwanie musi mie form pisemn jest to pismo procesowe wskazujce przyczyn wezwania i
stan sprawy dorcza si je niezwocznie osobie trzeciej
Teraz osoba trzecia decyduje czy chce przystpi do strony w charakterze interwenienta ubocznego
(bo naturalnie przypozwanie nie nastpuje z mocy prawa)
Jak ziomek nie przystpi w chwili kiedy jest to moliwe to nie moe podnie zarzutu, e sprawa
zostaa rozstrzygnita bdnie albo e strona ta prowadzia proces wadliwie, chyba e stan sprawy w
chwili przystpienia interwenienta uniemoliwi mu korzystanie ze rodkw obrony albo e strona
umylnie lub przez niedbalstwo nie skorzystaa ze rodkw, ktre nie byy interwenientowi znane.
skutkiem przypozwania jest powstanie interwencji ubocznej moliwa jest opozycja ( ale tylko
strona przeciwna strony do ktra dokonuje przypozwania moe to zgosi)
Przypozwany staje si normalnym interwenientem ubocznym z wszystkimi konsekwencjami tego.
Przypozwanie dopuszczalne jest do momentu zamknicia rozprawy w drugiej instancji
Przypozwanie nie przerywa biegu przedawnienia (jest to tylko zawiadomienie)

ZMIANA STRON
1) art. 83 wejcie interwenienta do procesu (o tym jest ju wczeniej)

15

2) art. 192 p. 3 nabywca rzeczy lub prawa objtych sporem moe wej na miejsce zbywcy za
zezwoleniem strony przeciwnej (a jak si nie zgodzi to mamy substytucje procesow)
3) art. 194 1 i 2 jak powdztwo nie zostao wniesione przeciwko komu trzeba sd na
wniosek powoda lub pozwanego (niewaciwego) wzywa t osob za zgod obu stron
osoba ta moe wstpi w miejsce pozwanego (dotychczasowy pozwany jest zwolniony z
udziau w sprawie) dotychczasowy pozwany jako e nie mia legitymacji procesowej
nazywane jest pozwanym niewaciwym
WANE takie wezwanie przez sd = pozwanie, czyli ta osoba nie ma wyboru
4) art. 196 1 i 2 jak powdztwo nie zostao wniesione przez kogo trzeba sd na wniosek
powoda (tu jest tylko powoda) zawiadomi (a nie wezwie) osob waciw ktr wskae
powd osoba ta moe w cigu dwch tygodni od dorczenia zawiadomienia wstpi do
sprawy w charakterze powoda jak wstpi do sprawy to moe za zgod obu stron wstpi
na miejsce strony powodowej, ktra wwczas bdzie od udziau w sprawie zwolniona
WANE zawiadomienie to nie jest pozwanie
5) art. 174 1 p. 1 w zw. z art. 180 1 p. 1 jak umiera strona to sd zawiesza postpowanie
ALE podejmuje postpowanie z urzdu z chwil zgoszenia si lub wskazania nastpcw
prawnych zmarego albo z chwil ustanowienia we waciwej drodze kuratora spadku
S jeszcze sytuacje kiedy wystpuje przeksztacenie podmiotowe ale NIE jest to zmiana stron
Dochodzi nowy podmiot do dotychczasowego jest to przeksztacenie ilociowe
1) art. 84 + 83 przypozwanie wejcie interwenienta ubocznego do procesu
2) art. 194 3 dopozwanie Jeeli okae si, e powdztwo o to samo roszczenie moe by
wytoczone przeciwko innym jeszcze osobom, ktre nie wystpuj w sprawie w charakterze
pozwanych, sd na wniosek powoda moe wezwa (czyli jest to pozwanie) te osoby do
wzicia udziau w sprawie
3) art. 195 1 i 2 - Jeeli okae si, e nie wystpuj w charakterze powodw lub pozwanych
wszystkie osoby, ktrych czny udzia w sprawie jest konieczny, sd wezwie stron
powodow, aby oznaczya w wyznaczonym terminie osoby nie biorce udziau w taki sposb,
by ich wezwanie lub zawiadomienie byo moliwe, a w razie potrzeby, aby wystpia z
wnioskiem o ustanowienie kuratora. Sd wezwie osoby nie zapozwane do wzicia udziau w
sprawie w charakterze pozwanych. Osoby, ktrych udzia w sprawie w charakterze powodw
jest konieczny, sd zawiadomi o toczcym si procesie. Osoby te mog w cigu dwch
tygodni od dorczenia zawiadomienia przystpi do sprawy w charakterze powodw.
WANE zapozwanie = pozwanie
W postpowaniu w drugiej instancji art. 194, 195, 196 nie maj zastosowania mog art. 83, 84,
174, 192
W postpowaniu nakazowym art. 194, 195, 196 nie maj zastosowania mog art. 83, 84, 174,
192
W postpowaniu uproszczonym art. 83, 84, 194, 195, 196 nie maj zastosowania mog art. 174,
192
OSTRZEENIE TERAZ BDZIE SPORY KAWAEK Z KTREGO NIE MA NOTATEK WIC TERAZ
NIE BDZIE W OPARCIU O NOTATKI Z WICZE:)

16

PENOMOCNICY PROCESOWI
Uprawnieni do udzielenia penomocnictwa procesowego mog udzieli :
a.) strony, ktre posiadaj zdolno procesow
b.) organy : (1) osb prawnych; (2) organizacji majcych zdolno sdow; (3) Skarbu Pastwa
c.) przedstawiciele ustawowi stron
Rodzaje penomocnictwa procesowego 2 rodzaje :
1.) oglne oznacza umocowanie do prowadzenia wszystkich spraw w imieniu strony
procesowej
2.) szczeglne do prowadzenia poszczeglnych spraw oznacza umocowanie do prowadzenia
konkretnej sprawy (czasami jest wymagane np. w postpowaniu w sprawach maeskich)
Istnieje jeszcze 1 rodzaj penomocnictwa nie bdcego penomocnictwem procesowym tj.
penomocnictwo do niektrych tylko czynnoci procesowych (umoliwia tylko dokonanie w imieniu
mocodawcy wymienionych w nim czynnoci) dwa poprzednie to penomocnictwa procesowe a to
NIE jest procesowe
Uprawnieni do bycia penomocnikiem procesowym penomocnikiem moe by :
KPC :
1.) adwokat lub radca prawny
2.) wspuczestnik sporu
3.) maonek, rodzice, zstpni, rodzestwo strony oraz osoby pozostajce ze stron w
stosunku przysposobienia
4.) rzecznik patentowy w sprawach wasnoci przemysowej
5.) osoba sprawujca zarzd majtkiem lub interesami strony
6.) osoba pozostajca ze stron w staym stosunku zlecenia, jeeli przedmiot sprawy
wchodzi w zakres tego zlecenia
7.) przedstawiciel waciwego w sprawach z zakresu pomocy spoecznej organu
jednostki samorzdu terytorialnego oraz organizacji spoecznej majcej na celu
udzielanie pomocy rodzinie ALE ! tylko w sprawach o ustalenie ojcostwa i
alimenty
8.) przedstawiciel organizacji zrzeszajcej rolnikw indywidualnych ALE ! tylko w
sprawach zwizanych z prowadzeniem gospodarstwa rolnego rolnika zrzeszonego w
tej organizacji
9.) przedstawiciel organizacji konsumenckiej ALE ! tylko w sprawach zwizanych z
ochron praw konsumenta
10.)przedstawiciel organizacji popierajcej wasno przemysow i udzielajcej pomocy
twrcom projektw wynalazczych
11.) penomocnikiem osoby prawnej lub przedsibiorcy (w tym nieposiadajcego
osobowoci prawnej) moe by pracownik tej osoby prawnej albo jej organu
nadrzdnego
Przepisy szczeglne :
1.) przedstawiciel zwizku zawodowego, inspektor pracy, pracownik zakadu pracy w
ktrym mocodawca jest lub by zatrudniony, przedstawiciel organizacji zrzeszajcej
emerytw i rencistw ALE ! tylko w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpiecze
spoecznych
2.) w postpowaniu odrbnym w spr. Gospodarczych penomocnikiem moe by
penomocnik ustanowiony do reprezentowania zagranicznego przedsibiorcy wobec
polskich organw administracji publicznej na podstawie przepisw o zasadach
prowadzenie na terytorium RP dziaalnoci gospodarczej w zakresie drobnej wytwrczoci
przez zagraniczne osoby prawne i fizyczne, a take banki

17

Zakres penomocnictwa penomocnictwo procesowe z mocy samego prawa obejmuje umocowanie

do :
1.) wszystkich czcych si ze spraw czynnoci procesowych
2.) wszelkich czynnoci dotyczcych zabezpieczenia i egzekucji
3.) udzielania dalszego penomocnictwa procesowego adwokatowi lub radcy prawnemu
4.) zawarcia ugody, zrzeczenia si roszczenia lub uznania powdztwa, jeeli czynnoci te nie
zostay wyczone w danym penomocnictwie
5.) odbioru kosztw procesu od strony przeciwnej
+ ! 1 oprcz tego penomocnictwo moe by ograniczone tylko co do czynnoci dyspozytywnych
wyranie okrelonych w tym penomocnictwie
+ ! 2 oprcz tego strona moe udzieli penomocnictwa szerszego ni okrelone przez KPC. Dla
wywarcia skutkw procesowych konieczne jest wyrane oznaczenie jego zakresu w penomocnictwie
ZWOLNIENIE OD KOSZTW SDOWYCH art. 111 1 KPC
Nie maj obowizku uiszczenia kosztw sdowych:
- strona dochodzca ustalenia ojcostwa i roszcze z tym zwizanych;
- strona dochodzca roszcze alimentacyjnych;
- prokurator;
- kurator, wyznaczony przez sd orzekajcy lub przez sd opiekuczy dla danej sprawy;
- strona, ktra zostaa zwolniona od kosztw sdowych przez sd;
- strona wnoszca o uznanie postanowie umownych za niedozwolone.
BRAKI PISM URZDOWE FORMULARZE - art. 130, 130 1 KPC
Jeeli pismo procesowe nie moe otrzyma prawidowego biegu wskutek niezachowania warunkw
formalnych, przewodniczcy wzywa stron, pod rygorem zwrcenia pisma, do poprawienia lub
uzupenienia go w terminie tygodniowym. Mylne oznaczenie pisma procesowego lub inne oczywiste
niedokadnoci nie stanowi przeszkody do nadania pismu biegu i rozpoznania go w trybie waciwym.
Po bezskutecznym upywie terminu przewodniczcy zwraca pismo stronie. Pismo zwrcone nie
wywouje adnych skutkw, jakie ustawa wie z wniesieniem pisma procesowego do sdu.
Pismo poprawione lub uzupenione w terminie wywouje skutki od chwili jego wniesienia.
Zarzdzenie przewodniczcego o zwrocie pozwu dorcza si tylko powodowi.
Stosuje si odpowiednio do pism, ktre powinny by wniesione na elektronicznych nonikach
informatycznych.
Jeeli powd bdcy usugodawc lub sprzedawc dochodzi roszcze wynikajcych z umw o:
1) wiadczenie usug pocztowych i telekomunikacyjnych,
2) przewz osb i bagau w komunikacji masowej,
3) dostarczanie energii elektrycznej, gazu i oleju opaowego,
4) dostarczanie wody i odprowadzanie ciekw,
5) wywz nieczystoci,
6) dostarczanie energii cieplnej
- jest obowizany wnie pozew na urzdowym formularzu
POSIEDZENIE PRZY DRZWIACH ZAMKNITYCH 153 i 154 KPC
Sd z urzdu zarzdza odbycie caego posiedzenia lub jego czci przy drzwiach zamknitych, jeeli
publiczne rozpoznanie sprawy zagraa porzdkowi publicznemu lub moralnoci albo gdy mog by
ujawnione okolicznoci objte tajemnic pastwow lub subow.
Sd moe zarzdzi odbycie posiedzenia przy drzwiach zamknitych rwnie na wniosek strony, jeeli
podane przez ni przyczyny uzna za uzasadnione lub jeeli roztrzsane by maj szczegy ycia
rodzinnego. Postpowanie dotyczce tego wniosku odbywa si przy drzwiach zamknitych.
Postanowienie w tym przedmiocie sd ogasza publicznie.
Podczas posiedzenia odbywajcego si przy drzwiach zamknitych mog by obecni na sali: strony,
interwenienci uboczni, ich przedstawiciele ustawowi i penomocnicy, prokurator oraz osoby zaufania
po dwie z kadej strony.
Ogoszenie orzeczenia koczcego postpowanie w sprawie odbywa si publicznie.

18

Pisma procesowe wywoanie przez czynnoci procesowe stron okrelonych w ustawie skutkw
prawnych wymaga zachowania odpowiedniej formy. Owiadczenia stron skadane s w formie
pisemnej lub ustnej (rozprawa przeprowadzana jest ustnie, a jej wyniki utrwala si na pimie albo za
pomoc aparatury dwikowej; poza rozpraw dominujc form jest pisemno; poza tym jeeli
przepis szczeglny tak stanowi p.p. wnosi si na urzdowych formularzach lub na elektronicznych
nonikach informatycznych). Kade pismo procesowe powinno zawiera :
1.) wskazanie sdu, do ktrego pismo jest kierowane
2.) dokadne oznaczenie stron oraz ich przedstawicieli i penomocnikw wraz z adresem
3.) oznaczenie rodzaju pisma mylne oznaczenie pisma lub oczywiste niedokadnoci nie stanowi
przeszkody do nadania pismu biegu i rozpoznania go w trybie waciwym
4.) tre
5.) podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub penomocnika za stron ktra nie moe
si podpisa, pismo podpisuje osoba przez ni upowaniona, z wymienieniem przyczyny, dla ktrej
strona sama si nie podpisaa
6.) wymienienie i doczenie zacznikw
+ ! jeeli jest to 1 pismo w sprawie powinno ono nadto zawiera oznaczenie zawodu i miejsca
zamieszkania lub siedziby stron, ich przedstawicieli ustawowych lub penomocnikw oraz okrelenie
przedmiotu sporu. Dalsze pisma powinny by oznaczony sygnatur akt
+ ! ! ! braki formalne jeeli pismo nie moe otrzyma prawidowego biegu wskutek
niezachowania warunkw formalnych przewodniczcy wzywa stron (pod rygorem zwrcenia
pisma) do poprawienia lub uzupenienia go w terminie 1 tygodnia. Po bezskutecznym upywie tego
terminu nastpuje zwrot pisma stronie. P.p. poprawione lub uzupenione w terminie wywouje skutki od
chwili jego wniesienia
Dorczenia
1.) Pisma sdowe dorcza si z urzdu (zasada oficjalnoci dorcze) sd dokonuje dorcze
za porednictwem poczty, komornika, wonych, a take sdowej suby dorczeniowej + dorczenie
adresatowi moe nastpi take przez wrczenie mu pisma bezporednio w sekretariacie sdu
2.) Adwokaci i radcy prawni w toku sprawy mog oni dorcza sobie nawzajem pisma
bezporednio za potwierdzeniem odbioru i oznaczeniem daty
3.) W postpowaniu w sprawach z zakresu pr.pr. i ub.spo. sd moe wzywa strony, wiadkw,
biegych lub inne osoby, a take dokonywa dorcze majcych na celu przygotowanie rozprawy w
sposb, ktry uzna za najbardziej celowy, nawet z pominiciem sposobw przewidzianych przez
przepisy oglne, jeeli uzna to za niezbdne do przyspieszenia rozpoznania sprawy. Wezwanie i
dorczenie dokonane w taki sposb wywouje skutki prawne przewidziane w kodeksie, jeeli jest
niewtpliwe, e doszo ono do wiadomoci adresata
4.) W postpowaniu w sprawach gospodarczych w toku sprawy strona reprezentowana przez
adwokata, radc prawnego lub rzecznika patentowego ma obowizek dorczy odpisy pism
procesowych z zacznikami bezporednio stronie pozwanej (z wy. niektrych pism p.)
5.) Jeeli stron jest osoba fizyczna dorczenia dokonuje si jej osobicie, a gdy nie ma ona
zdolnoci procesowej jej przedstawicielowi ustawowemu
6.) Jeeli stron jest osoba prawna lub organizacja, ktra nie posiada osobowoci prawnej
dorczenia dokonuje si organowi uprawnionemu do reprezentowania ich przed sdem lub do rk
pracownika upowanionego do odbioru pism
7.) Przedsibiorcom i wsplnikom spek handlowych wpisanych do rejestru sdowego pisma
procesowe dorcza si na adres podany w rejestrze, chyba e strona podaa inny adres dla dorcze
8.) Jeeli ustanowiono penomocnika procesowego lub osob upowanion do odbioru pism
sdowych dorczenia naley dokonywa tym osobom
9.) Skarbowi Pastwa dorcze dokonuje si zawsze organowi pastwowej jednostki
organizacyjnej, z ktrej dziaalnoci wie si dochodzone roszczenie lub organowi jednostki
nadrzdnej lub do rk pracownika upowanionego do odbioru pism
10.) W przypadku strony, ktrej miejsce pobytu nie jest znane jeeli ma by jej dorczony pozew
lub inne pismo procesowe wywoujce potrzeb obrony jej praw dorczenie moe zosta dokonane
w chwili zgoszenia si strony albo jej przedstawiciela lub penomocnika tylko do rk kuratora
ustanowionego na wniosek zainteresowanej osoby przez sd orzekajcy
+ ! ! ! dorczenie pism powinno nastpi bezporednio tej osobie, ktra jest adresatem (jest to tzw.
dorczenie waciwe). Z rnych przyczyn moe nie by to moliwe dla tego KPC przewiduje
dorczenie zastpcze polega ono na tym, e w sytuacji gdy dorczajcy nie zastanie adresata w

19

mieszkaniu, moe dorczy pismo sdowe dorosemu domownikowi, a gdyby i jego nie byo
administracji domu, dozorcy lub sotysowi, jeeli osoby te nie s przeciwnikami adresata w procesie i
podjy si oddania mu pisma. Jeeli adresata nie zastajemy w jego miejscu pracy pismo mona
dorczy osobie upowanionej do odbioru. Jeeli w ten sposb nie da si dorczy pisma, pismo
przesane poczt naley zoy w placwce pocztowej operatora publicznego, a dorczane w inny
sposb w urzdzie waciwej gminy (umieszczajc o tym zawiadomienie w drzwiach lub w skrzynce
pocztowej adresata. W przypadku niemonoci dorczenia powyszymi sposobami pisma osobom
prawnym lub organizacjom lub osobom fizycznym podlegajcym wpisowi do rejestru z uwagi na
nieujawnieni w rejestrze zmiany adresu pismo pozostawia si w aktach sprawy ze skutkiem
dorczenia, chyba e nowy adres jest sdowi znany
Posiedzenia
1.) Miejsce posiedze sdowych posiedzenia odbywaj si w budynku sdu, a poza tym
budynkiem tylko wwczas, gdy czynnoci sdowe musz by wykonane w innym miejscu albo gdy
odbycie posiedzenia poza budynkiem sdu uatwia przeprowadzenie sprawy lub przyczynia si
znacznie do zaoszczdzenie kosztw
2.) Jawno posiedze co do zasady posiedzenia sdowe w postpowaniu cywilnym s jawne, a
sd orzekajcy rozpoznaje sprawy na rozprawie, chyba e przepisy szczeglne stanowi inaczej.
Wyjtkowo sd moe rozpozna spraw na posiedzeniu niejawnym [wyznacza si je dla zaatwienia
spraw proceduralnych, np. odrzucenia pozwu, a take dla zaatwienia zagadnie wypadkowych
(rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym jest uprawnieniem a nie obowizkiem sdu sd
take wtedy gdy sprawa podlega rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym moe skierowa j na
posiedzenie jawne i wyznaczy rozpraw). O posiedzeniach jawnych zawiadamia si strony i osoby
zainteresowane, przez wezwanie lub ogoszenie podczas posiedzenia (wezwanie powinno by
dorczone co najmniej na 1 tydzie, a w wypadkach pilnych co najmniej na 3 dni przed posiedzeniem)
3.) Wstp na sal rozpraw na posiedzenia jawne maj go, poza stronami i osobami wezwanymi,
tylko osoby penoletnie; na posiedzenia niejawne tylko osoby wezwane; podczas posiedzenia jawnego
odbywajcego si przy drzwiach zamknitych strony, interwenienci uboczni, ich przedstawiciele
ustawowi i penomocnicy, prokurator oraz osoby zaufania (po 2 z kadej strony)
4.) Posiedzenie przy drzwiach zamknitych obligatoryjnie, z urzdu sd zarzdza odbycie caego
posiedzenia lub jego czci przy drzwiach zamknitych, (1) jeeli publiczne rozpoznanie sprawy
zagraa porzdkowi publicznemu lub moralnoci albo (2) gdy mog zosta ujawnione okolicznoci
objte tajemnic pastwow lub subow; fakultatywnie sd moe zarzdzi : na wniosek strony, (1)
jeeli podane przez ni przyczyny uzna za uzasadnione lub (2) jeeli roztrzsane maj by szczegy
ycia rodzinnego. Posiedzenie odbywane przy drzwiach zamknitych jest posiedzeniem jawnym, z
tym jednak, e ograniczona jest jawno zewntrzna (jawno dla publicznoci)
5.) Ogoszenie orzeczenia koczcego postpowanie w sprawie zawsze odbywa si publicznie
6.) Termin posiedzenie sdu powinno si odby w wyznaczonym terminie mona je odroczy
tylko z wanej przyczyny. Odroczenie nastpuje z urzdu lub na wniosek; Posiedzenie musi ulec
odroczeniu (1) jeeli sd stwierdzi nieprawidowo w dorczeniu wezwania albo (2) jeeli
nieobecno strony wywoana jest nadzwyczajnym wydarzeniem lub inn znan sdowi przeszkod,
ktrej nie mona przezwyciy, a take (3) gdy sd postanowi wezwa do wzicia udziau w sprawie
lub zawiadomi o toczcym si postpowaniu osoby, ktre dotychczas w postpowaniu tym nie
wystpoway w charakterze powodw lub pozwanych
OSTRZEENIE OD TERAZ ZNOWU S NOTATKI Z WICZE :)

20

POZEW
TRE OBLIGATORYJNA POZWU
1) dokadnie okrelone danie (odsetki itd.)
2) warto przedmiotu sporu jak sprawa o prawo majtkowe (chyba e przedmiotem sprawy
jest okrelona kwota pienina)
3) okolicznoci faktyczne uzasadniajce powstanie i istnienie tego roszczenia
W zasadzie w pozwie strona powinna przywoa wszystkie okolicznoci faktyczne i dowodowe, ale
moe w sumie je przywoywa a do zamknicia sprawy w pierwszej instancji (art. 217) ALE jest takie
mini odstpstwo od tej zasady
art. 207 3
Stron reprezentowan przez adwokata, radc prawnego, rzecznika patentowego lub Prokuratori
Generaln Skarbu Pastwa przewodniczcy moe zobowiza do zoenia w wyznaczonym terminie
pisma przygotowawczego, w ktrym strona jest obowizana do powoania wszystkich twierdze,
zarzutw i dowodw pod rygorem utraty prawa powoywania ich w toku dalszego postpowania.

Jak strona przegnie pa z nie przywoywaniem dowodw na czas (albo nawet w samym pozwie) to
moe mie waek art. 103 (sd moe naoy na ni obowizek zwrotu kosztw postpowania
niezalenie od wyniku sprawy)
Jeeli strona nie powoaa si w pierwszej instancji dowodw i okolicznoci faktycznych to w drugiej
instancji, aby je powoa musi dowie, e nie byo moliwoci i potrzeby powoania si na nie w
pierwszej instancji
art. 381
Sd drugiej instancji moe pomin nowe fakty i dowody, jeeli strona moga je powoa w
postpowaniu przed sdem pierwszej instancji, chyba e potrzeba powoania si na nie wynika
pniej.
Jak wyglda ta kwestia w rnych fajnych innych postpowaniach
Postpowanie w sprawach gospodarczych
Art. 47912. (335)
1. W pozwie powd jest obowizany poda wszystkie twierdzenia oraz dowody na ich poparcie pod
rygorem utraty prawa powoywania ich w toku postpowania, chyba e wykae, i ich powoanie w
pozwie nie byo moliwe albo e potrzeba powoania wynika pniej.
2. Powd powinien doczy do pozwu odpis reklamacji lub wezwania do dobrowolnego spenienia
dania i owiadczenia co do stanowiska pozwanego w tym przedmiocie oraz informacj lub odpisy
pism wiadczcych o prbie wyjanienia spornych kwestii w drodze rokowa.
3. (336) Niezoenie odpisu wezwania do dobrowolnego spenienia dania lub reklamacji moe by
usunite w trybie art. 130.
4. Niezalenie od wyniku sprawy sd moe obciy kosztami procesu w caoci lub w czci t
stron, ktra przez zaniechanie czynnoci wymienionych w 1 przyczynia si do zbdnego
wytoczenia sprawy lub wadliwego okrelenia jej zakresu.
Art. 47914.
1. (339) W sprawach, w ktrych sd nie wyda nakazu zapaty w postpowaniu nakazowym lub
upominawczym, pozwany jest obowizany do wniesienia odpowiedzi na pozew w terminie
dwutygodniowym od otrzymania pozwu.
2. (340) W odpowiedzi na pozew pozwany jest obowizany poda wszystkie twierdzenia, zarzuty oraz
dowody na ich poparcie pod rygorem utraty prawa powoywania ich w toku postpowania, chyba e
wykae, i ich powoanie w odpowiedzi na pozew nie byo moliwe, albo e potrzeba powoania
wynika pniej. Art. 47912 4 stosuje si odpowiednio.

21

Postpowanie nakazowe
Art. 493. (430)
1. Pismo zawierajce zarzuty wnosi si do sdu, ktry wyda nakaz zapaty. W pimie pozwany
powinien wskaza, czy zaskara nakaz w caoci czy w czci, przedstawi zarzuty, ktre pod
rygorem ich utraty naley zgosi przed wdaniem si w spr, oraz pozostae zarzuty przeciwko daniu
pozwu, a take wszystkie okolicznoci faktyczne i dowody na ich potwierdzenie.
2. Jeeli pozew wniesiono na urzdowym formularzu, wniesienie zarzutw wymaga rwnie
zachowania tej formy.
3. Do potrcenia mog by przedstawione tylko wierzytelnoci udowodnione dokumentami, o
ktrych mowa w art. 485.
4. Powdztwo wzajemne jest niedopuszczalne.
Postpowanie upominawcze
Art. 503. (446)
1. (447) Pismo zawierajce sprzeciw wnosi si do sdu, ktry wyda nakaz zapaty, a w przypadku
nakazu wydanego przez referendarza sdowego - do sdu, przed ktrym wytoczono powdztwo. W
pimie pozwany powinien wskaza, czy zaskara nakaz w caoci czy w czci, przedstawi zarzuty,
ktre pod rygorem ich utraty naley zgosi przed wdaniem si w spr, a take pozostae zarzuty
przeciwko daniu pozwu oraz wszystkie okolicznoci faktyczne i dowody na ich potwierdzenie.
2. Jeeli pozew wniesiono na urzdowym formularzu, wniesienie sprzeciwu wymaga rwnie
zachowania tej formy.

TRE FAKULTATYWNA POZWU

Pozew moe zawiera wnioski o zabezpieczenie powdztwa, nadanie wyrokowi rygoru
natychmiastowej wykonalnoci i przeprowadzenie rozprawy w nieobecnoci powoda oraz wnioski
suce do przygotowania rozprawy, a w szczeglnoci wnioski o:
1) wezwanie na rozpraw wskazanych przez powoda wiadkw i biegych;
2) dokonanie ogldzin;
3) polecenie pozwanemu dostarczenia na rozpraw dokumentu bdcego w jego posiadaniu, a
potrzebnego do przeprowadzenia dowodu, lub przedmiotu ogldzin;
4) zadanie na rozpraw dowodw znajdujcych si w sdach, urzdach lub u osb trzecich.
Na dodatek mamy jeszcze wymogi formularzy
Art. 1871. (141) Jeeli powd bdcy usugodawc lub sprzedawc dochodzi roszcze wynikajcych z
umw o:
1) wiadczenie usug pocztowych i telekomunikacyjnych,
2) przewz osb i bagau w komunikacji masowej,
3) dostarczanie energii elektrycznej, gazu i oleju opaowego,
4) dostarczanie wody i odprowadzanie ciekw,
5) wywz nieczystoci,
6) dostarczanie energii cieplnej
- jest obowizany wnie pozew na urzdowym formularzu.
Obowizek ten dotyczy jeszcze postpowania uproszczonego

22

RODZAJE POWDZTW
1) o wiadczenie
2) o ustalenie
3) o uksztatowanie
Ad. 1 - powdztwo o wiadczenie
Najczstsze z powdztw.
danie jakiego okrelonego zachowania dziaania lub zaniechania (dania, czynienia,
nieczynienia, zaprzeczenia, znoszenia)
Na podstawie art. 316 1 mona stwierdzi, e na tej drodze mona dochodzi roszcze
wymagalnych jak i takich ktre stay si wymagalne w toku sprawy.
Ponadto mona dochodzi przyszych powtarzajcych si wiadcze, jeeli nie sprzeciwia si temu
tre czcego strony stosunku prawnego.(art. 190)
wiadczenia majtkowe, wyrok ma charakter deklaratoryjny, nadaje si do wykonywania w drodze
egzekucji.
Ad. 2 powdztwo o ustalenie
Powd moe da ustalenia przez sd istnienia (charakter pozytywny powdztwa) lub nieistnienia
(charakter negatywny powdztwa) stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny.
Mamy tu szeroko pojty interes prawny (musi istnie obiektywnie)
Jeeli mona wnie powdztwo o wiadczenie to nie mona o ustalenie.
Powdztwo u ustalenie nie jest roszczeniem wedug KC nie przerywa biegu przedawnienia
Jaki jest sens wytoczenia tego powdztwa:
prawo nie zostao naruszone ale chcemy zabezpieczy si na przyszo
prawo zostao naruszone, ale w przyszoci mog wynikn dalsze roszczenia zwizane z tym
naruszeniem (aby nie wykazywa tego potem ponownie) np.
roszczenie odszkodowawcze, z tytuu czynw niedozwolonych jaki uraz moe si ujawni w
przyszoci, sd musi ustali e sprawca odpowiada, za skutki ktre mog si ujawni w
przyszoci
Na powodzie spoczywa ciar wykazania e ma interes prawny jak nie ma interesu to sd oddala
powdztwo z uwagi na brak interesu prawnego
Czynna legitymacja procesowa do wniesienia powdztwa o ustalenie ten kto ma interes prawny
Wyrok ma charakter deklaratoryjny, nie bardzo nadaje si do egzekucji
Te powdztwa nie s ograniczone czasowo
Koszty tak samo jak w powdztwie o wiadczenie
Ad. 3 powdztwo o uksztatowanie
Zmierza do powstania nowego, zmiany albo zniesienia ju istniejcego prawa lub stosunku prawnego
na drodze wyroku sdowego
Wyrok sdowy, ktry zapada na skutek wniesienia takiego powdztwa, ma charakter konstytutywny,
a wic tworzy okrelony stan prawny, dziaa moe:
ex tunc z moc wsteczn (np. uniewanienie maestwa)
ex nunc z chwil uprawomocnienia (np. w razie orzeczenia rozwodu)

23

Tutaj nie jest konieczne wykazywanie interesu prawnego

SKUTKI WNIESIENIA POZWU (WYTOCZENIA POWDZTWA)

1) SKUTKI PROCESOWE

art. 15 okrelenie waciwoci sdu (zasada perpetuatio fori)

art. 1097 okrelenie jurysdykcji krajowej (wyjtkiem jest gdy jurysdykcja krajowa oparta jest
na zamieszkaniu, pobycie lub siedzibie strony pozwanej w Polsce okrelenie jurysdykcji
nastpuje wwczas z chwil dorczenia pozwu)

2) SKUTKI MATERIALNOPRAWNE

art. 123 przerwanie biegu przedawnienia roszcze

art. 175 - przerwanie biegu zasiedzenia

art. 482 KC ustanie zakazu anatocyzmu mona liczy odsetki od zalegych odsetek

art. 445 3 KC dopuszczalno przejcia roszczenia o zadouczynienie (roszczenie cile

osobiste) za krzywd na spadkobiercw

SKUTKI DORCZENIA POZWU

1) nie mona w toku sprawy wszcz pomidzy tymi samymi stronami nowego postpowania o
to samo roszczenie zawinicie sporu (lis pedens)
- tosamo stron
- tosamo przedmiotu sporu
- tosamo roszczenia
Art. 202 niewane na jakim etapie sprawy okae si e zawinicie wystpuje
2) pozwany moe wytoczy przeciw powodowi powdztwo wzajemne
3) zbycie w toku sprawy rzeczy lub prawa, objtych sporem, nie ma wpywu na dalszy bieg
sprawy; nabywca moe jednak wej na miejsce zbywcy (substytucja procesowa) za
zezwoleniem strony przeciwnej.

ODRZUCENIE POZWU
Sd odrzuci pozew z urzdu:
1) jeeli droga sdowa jest niedopuszczalna;
2) jeeli o to samo roszczenie pomidzy tymi samymi stronami sprawa jest w toku albo zostaa
ju prawomocnie osdzona;
3) jeeli jedna ze stron nie ma zdolnoci sdowej albo jeeli powd nie ma zdolnoci
procesowej, a nie dziaa za niego przedstawiciel ustawowy albo jeeli w skadzie organw
jednostki organizacyjnej bdcej powodem zachodz braki uniemoliwiajce jej dziaanie;
4) jeeli rozstrzygnicie sprawy naley do sdu polubownego (art. 1165 1)

24

5) jeeli brak jest jurysdykcji krajowej (art. 1099 in fine)

Z powodu braku zdolnoci sdowej jednej ze stron albo zdolnoci procesowej powoda i niedziaania
przedstawiciela ustawowego lub braku w skadzie organw jednostki organizacyjnej bdcej
powodem, uniemoliwiajcego jej dziaanie, sd odrzuci pozew dopiero wwczas, gdy brak nie
bdzie uzupeniony zgodnie z przepisami kodeksu.
Odrzucenie pozwu odmowa rozpoznania sprawy, wydania orzeczenia merytorycznego
Przesanki art. 199 s przesankami bezwzgldnymi ich brak skutkuje niewanoci postpowania
(art. 379)
Odrzucenie pozwu w zasadzie nastpuje z urzdu ale s trzy sytuacj, gdy robi si to na wniosek
strony (pozwanego)
art. 1124 3 gdy pozwany zoy wniosek o zabezpieczenie kosztw procesu przez tzw. kaucj
aktoryczn (kasa jak daje cudzoziemiec bdcy powodem na zabezpieczenie kosztw
postpowania) po bezskutecznym upywie terminu na jej wniesienie sd na wniosek pozwanego
odrzuci pozew lub rodek odwoawczy, orzekajc o kosztach jak w wypadku cofnicia pozwu.
art. 1105 1 tego nie kumam
art. 1165 1 W razie wniesienia do sdu sprawy dotyczcej sporu objtego zapisem na sd
polubowny, sd odrzuca pozew lub wniosek o wszczcie postpowania nieprocesowego, jeeli
pozwany albo uczestnik postpowania nieprocesowego podnis zarzut (czyli tu mamy podniesienie
zarzutu a nie wniosek) zapisu na sd polubowny przed wdaniem si w spr co do istoty sprawy.
Sd odrzuca postanowieniem, moe to nastpi na kadym etapie postpowania nawet przed SN
Zazwyczaj przyczyny do odrzucenia pozwu istniej od samego pocztku.
Jeeli te przyczyny pojawi si w trakcie postpowania to s przyczyn umorzenia (jak sd nie
umorzy wtedy to przyczyny te staj si podstaw niewanoci postpowania tak mi si wydaje
przynajmniej) ale te tak nie jest w 100% bo
Gdy pozwany nie ma zdolnoci procesowej to co:
gdy utraci j w toku to sd zawiesza postpowanie
gdy brak istnia od pocztku sd wzywa powoda do wskazania przedstawiciela ustawowego
pozwanego
odrzucenie pozwu moe mie miejsce take:
- w postpowaniu apelacyjnym (w kasacyjnym nie moe nastpi)
- po ponownym rozpoznaniu sprawy na skutek skargi o wznowienie postpowania
kiedy nie moe by odrzucenia pozwu:
- postpowanie w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpiecze spoecznych sd nie moe
odrzuci pozwu z powodu niedopuszczalnoci drogi sdowej w sprawie ktra dotyczy roszcze
pracownika (sd z urzdu przekazuje spraw waciwemu organowi, a jak ten organ si uzna ju
wczeniej za niewaciwy to sd ma i tak rozpozna spraw)
- sd nie moe odrzuci pozwu z tego powodu, e do rozpoznania sprawy waciwy jest organ
administracji publicznej lub sd administracyjny, jeeli organ administracji publicznej lub sd
administracyjny uznay si w tej sprawie za niewaciwe
ZASKARALNO ODRZUCENIA POZWU
Na postanowienie o odrzuceniu pozwu, jako na postanowienie koczce postpowanie w sprawie,
przysuguje zaalenie (art. 394 1)

25

Podobnie zaalenie przysuguje na postanowienie odmawiajce odrzucenia pozwu na wniosek (394

1 p. 1) jeeli wyda sd pierwszej instancji to zaalenie do sdu drugiej instancji
Jeeli wyda sd drugiej instancji to skarga kasacyjna do SN
Prawomocne odrzucenie nie jest przeszkod do ponownego wniesienia pozwu.(postanowienie nie
korzysta z powagi rzeczy osdzonej)
Teraz co totalnie z innej beczki
Zaalenie na postanowienie o przekazaniu sprawy innemu sdowi
Sd, ktry stwierdzi sw niewaciwo, przekae spraw sdowi waciwemu. Postanowienie sdu
moe zapa na posiedzeniu niejawnym.
2. Sd, ktremu sprawa zostaa przekazana, jest zwizany postanowieniem o przekazaniu sprawy.
Nie dotyczy to wypadku przekazania sprawy sdowi wyszego rzdu. Sd ten w razie stwierdzenia
swej niewaciwoci przekae spraw innemu sdowi, ktry uzna za waciwy, nie wyczajc sdu
przekazujcego.
3. Czynnoci dokonane w sdzie niewaciwym pozostaj w mocy.
Zaalenie to nie przysuguje, gdy przekazanie sdowi wyszemu
Zaalenie te nie przysuguje gdy przekazanie midzy wydziaami tego samego sdu

KUMULACJA PRZEDMIOTOWA
Art. 191 W jednym pozwie przeciwko temu samemu pozwanemu mona dochodzi rnych
roszcze ekonomia procesowa
Kumulowane roszczenia nie musz pozostawa ze sob w zwizku, nie musz by oparte na tej
samej lub takiej samej podstawie prawnej i faktycznej
Przesanki:
identyczno stron
wszystkie roszczenia nadaj si do tego samego trybu (ale chodzi tu o postpowanie zwyke,
postpowanie odrbne) nie moe by przewidziane postpowanie odrbne dla ktregokolwiek z
tych roszcze
sd musi by waciwy dla kadego z tych roszcze z osobna
Np.
1) 12 tys. z tytuu najmu
2) 77 tys. z tytuu poyczki tu jest w ogle sd okrgowy ale
3) 7 tys. z tytuu odszkodowania

ale jako e sumujemy te wartoci, wic tu jest sd okrgowy

Jeeli roszczenie z tytuu najmu i odszkodowanie byy zwizane z prowadzeniem dziaalnoci
gospodarczej, a z roszczenie z tytuu poyczki nie to moemy poczy tylko roszczenie 1 i 3 (najem +
poyczka) w postpowaniu w sprawach gospodarczych
Gdy roszczenia nie nadaj si do wsplnego rozpatrzenia, sd odsya je do odpowiednich sdw.
nie zachodzi niewaciwo = zachodzi waciwo
Przepis szczeglny moe stanowi o kumulacji mimo niespenienia warunkw
Sd z urzdu bada, czy kumulacja przedmiotowa jest dopuszczalna jeeli nie jest to sd nie
odrzuca pozwu, tylko przekazuje sdowi waciwemu

26

Ciekawostka w postpowaniu uproszczonym mamy zakaz kumulacji roszcze (ale taka 99%)
1. Jednym pozwem mona dochodzi tylko jednego roszczenia.
2. Poczenie kilku roszcze w jednym pozwie jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy wynikaj z tej
samej umowy lub umw tego samego rodzaju. W wypadku niedopuszczalnego poczenia w jednym
pozwie kilku roszcze przewodniczcy zarzdza zwrot pozwu, stosujc art. 130 1.

ROZDRABNIANIE ROSZCZE
Zachodzi wwczas gdy powd nie dochodzi caego roszczenia wynikajcego z konkretnego stosunku
materialnoprawnego, mimo e cae roszczenie jest wymagalne, lecz dochodzi tylko jego czci.
Nie jest to wprost przewidziane w KPC ale nie ma zakazu wic spoko.
Tylko mamy taki zakazik w postpowaniu uproszczonym
Jeeli powd dochodzi czci roszczenia, sprawa podlega rozpoznaniu w postpowaniu
przewidzianym w niniejszym rozdziale tylko wtedy, gdy postpowanie to byoby waciwe dla caego
roszczenia wynikajcego z faktw przytoczonych przez powoda. W przeciwnym wypadku sprawa
rozpoznawana jest z pominiciem przepisw niniejszego rozdziau.
Sd moe zarzdzi oddzieln rozpraw co do pozwu gwnego i wzajemnego, jako te co do jednego
z kilku roszcze poczonych w jednym pozwie, bd to gwnym, bd wzajemnym, albo w stosunku
do poszczeglnych wspuczestnikw.
Sd moe wyda wyrok czciowy, jeeli nadaje si do rozstrzygnicia tylko cz dania lub
niektre z da pozwu; to samo dotyczy powdztwa wzajemnego.
Na tej samej podstawie sd moe wyda wyrok czciowy, rozstrzygajc o caoci dania
powdztwa gwnego lub wzajemnego.

ZAMIANA POWDZTWA
Przedmiotowa zmiana powdztwa
Polega na wytoczeniu w ramach toczcego si procesu nowego powdztwa zamiast/lub/obok
powdztwa pierwotnego
Mona danie rozszerzy, ograniczy, doda nowe danie obok pierwotnego, zamiast pierwotnego
Jest dopuszczalna jeeli nie wpywa na waciwo sdu (kad: miejscow, rzeczow)
Nie moe wpywa na zmian trybu
Zmiana moe dotyczy obu przedmiotowych elementw skadowych powdztwa bd przynajmniej
jednego z nich, zmianie ulec powinno
danie pozwu
podstawa faktyczna zmiana podstawy faktycznej to zmiana istotnych okolicznoci
faktycznych (jak ma miejsce tylko doprecyzowanie, uzupenienie to nie ma zmiany
powdztwa)
zmiana kwalifikacji prawnej to nie jest zamiana powdztwa
Moe by tylko przed sdem pierwszej instancji (w drugiej instancji moe by tylko w razie zmiany
okolicznoci, w postpowaniu przed SN nie moe by adnych modyfikacji)

27

Gdy powd wystpuje z nowym roszczeniem obok roszczenia pierwotnego a sd nie jest waciwy dla
nowego roszczenia, zostanie ono przekazane sdowi waciwemu.
Gdy zmiana taka nastpuje w sdzie rejonowym, naley przekaza cae zmienione powdztwo sdowi
okrgowemu, ktry dla zmienionego powdztwa jest rzeczowo i miejscowo waciwy
Gdy powd wystpuje z nowym roszczeniem zamiast roszczenia pierwotnego a sd nie jest waciwy
dla nowego roszczenia, owiadczenie o zmianie powdztwa jest uznawane jako cofnicie pozwu.
Jeeli powd cofajc pozew, nie chce lub nie moe zrzec si roszczenia a pozwany nie wyraa zgody
na cofnicie pozwu, sd dalej rozpoznaje roszczenie pierwotne.
Podmiotowa zmiana powdztwa
Polega na wejciu do procesu obok podmiotu bdcego stron innego podmiotu w tym samym
charakterze (skutki wytoczenia powdztwa powstaj z chwil przystpienia podmiotw
zawiadomionych do sprawy w charakterze powodw)
Po stronie powodowej w drodze przystpienia do sprawy podmiotu zawiadomionego przez sd o
toczcej si sprawie (skutki wytoczenia powdztwa powstaj z chwil wydania przez sd
postanowienia o wezwaniu)
Moe by tylko przed sdem pierwszej instancji (w drugiej instancji moe by tylko w razie zmiany
okolicznoci, w postpowaniu przed SN nie moe by adnych modyfikacji)
Nie moe by przy:
postpowaniu nakazowym
postpowaniu uproszczonym

UZNANIE POWDZTWA
To owiadczenie wiedzy i woli zoone ustnie na rozprawie lub pisemnie przez pozwanego, w ktrym
uznaje on zasadno roszczenia powoda. Oczywicie ma to tylko sens jak pozwany nie dysponuje
adnymi zarzutami formalnymi ani materialnoprawnymi
Sd zwizany jest uznaniem powdztwa (wydaje wyrok z uznania) o ile nie zachodz przeszkody
czyli o ile:
uznanie nie jest sprzeczne z prawem
uznanie nie jest sprzeczne z zasadami wspycia spoecznego
uznanie nie zmierza do obejcia prawa
Uznanie to czynno dyspozytywna
Skutki uznania powdztwa
pozwany moe da zwrotu kosztw, jeeli nie da powodu do wytoczenia sprawy i uzna przy
pierwszej czynnoci procesowej danie pozwu.
sd nadaje z urzdu rygor natychmiastowej wykonalnoci wyrokowi opartemu na uznaniu
powdztwa
Jeeli pozwany uznaje danie pozwu a maonkowie nie maj wsplnych maoletnich dzieci, sd
moe ograniczy postpowanie dowodowe do przesuchania stron.(sprawy o rozwd i separacj)
Kiedy nie jest dopuszczalne wydanie wyroku w oparciu o uznanie powdztwa w odrbnych sprawach:
maeskich (tak waciwie to chodzi o to e tutaj nie mona oprze rozstrzygnicia wycznie na
uznaniu powdztwa lub przyznaniu okolicznoci faktycznych)
midzy rodzicami a dziemi (identycznie jak w tym powyej)

28

 W sprawach o uznanie postanowie wzorca umowy za niedozwolone sd nie moe wyda wyroku
tylko na podstawie uznania powdztwa

COFNICIE POZWU
Wycofujc pozew powd rezygnuje z kontynuowania procesu; owiadczenie woli o znaczeniu
procesowym nie jest to zrzeczenie si ani rozszerzenie.
Mona wyrni dwa przypadki:
cofnicie pozwu poczone ze zrzeczeniem si roszczenia nie jest moliwe dochodzenie
tego samego roszczenia w przyszoci (jak by wnis pozew w tej sprawie to sd go oddali) - cofnicie pozwu poczone ze zrzeczeniem si roszczenia jest moliwe bez zezwolenia
pozwanego a do wydania wyroku

cofnicie pozwu bez zrzeczenia moliwe jest dochodzenie tego samego roszczenia w
przyszoci
- cofnicie pozwu bez zrzeczenia jest moliwe bez zezwolenia pozwanego tylko do
rozpoczcia cofnicie w pniejszym terminie wymaga zgody pozwanego

zrzeczenie si roszczenia moe by:

czciowe dotyczy czci roszczenia
cakowite dotyczy caoci roszczenia
Sd moe uzna za niedopuszczalne cofnicie pozwu, zrzeczenie si lub ograniczenie roszczenia
tylko wtedy, gdy okolicznoci sprawy wskazuj, e wymienione czynnoci s sprzeczne z prawem lub
zasadami wspycia spoecznego albo zmierzaj do obejcia prawa.
Na danie pozwanego powd zwraca mu koszty, jeeli sd ju przedtem nie orzek prawomocnie o
obowizku ich uiszczenia przez pozwanego.
W razie cofnicia pozwu poza rozpraw przewodniczcy odwouje wyznaczon rozpraw i o cofniciu
zawiadamia pozwanego, ktry moe w terminie dwutygodniowym zoy sdowi wniosek o
przyznanie kosztw. Gdy skuteczno cofnicia pozwu zaley od zgody pozwanego, niezoenie
przez niego owiadczenia w tym przedmiocie w powyszym (dwa tygodnie) terminie uwaa si za
wyraenie zgody (zgoda przez milczenie)
Skutki cofnicia pozwu:
Pozew cofnity nie wywouje adnych skutkw, jakie ustawa wie z wytoczeniem powdztwa
umorzenie postpowania (jeeli powd cofn ze skutkiem prawnym pozew w pimie procesowym,
postanowienie o umorzeniu postpowania moe zapa na posiedzeniu niejawnym) naturalnie
jakby co to na to postanowienie przysuguje zaalenie, skarga kasacyjna
ewentualne danie pozwanego co do zwrotu kosztw przez powoda
Jest jeszcze jedna bardzo specyficzna sytuacja cofnicie pozwu gdy ju wydano wyrok moe to
nastpi:
zanim wyrok stanie si prawomocny
gdy nie zosta zaskarony
bez zgody pozwanego gdy wraz z zrzeczeniem si roszczenia
za zgod pozwanego gdy bez zrzeczenia si roszczenia
Jak sd pierwszej instancji uzna e to jest dopuszczalne to uchyli swj wyrok i umorzy postpowanie
w sprawie
Jak jest z cofaniem pozwu w rnych dziwnych postpowaniach:

29

 postpowanie w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpiecze spoecznych to co jest normalnie

(czyli nie moe by jak narusza prawo, stosunki itd.) + niedopuszczalne take wwczas, gdyby
czynno ta naruszaa suszny interes pracownika lub ubezpieczonego.
postpowanie w sprawach gospodarczych sd uzna za niedopuszczalne tylko gdy okolicznoci
sprawy wskazuj, e wymienione czynnoci s wynikiem niedozwolonych praktyk monopolistycznych
lub ograniczajcych samodzielno przedsibiorcw, albo gdy wymaga tego ochrona produkcji
naleytej jakoci.

RODKI OBRONY POZWANEGO

1) zaprzeczenie podstawy faktycznej lub prawnej powdztwa
2) podniesienie zarzutu
3) wytoczenie powdztwa wzajemnego
4) przypozwanie osoby trzeciej do sporu
5) wskazanie osoby (osb) ktre powinny by stron zamiast lub obok pozwanego
6) zgoszenie wnioskw formalnych, zwracanie uwagi na uchybienia przepisw proceduralnych

Ad. 1 - zaprzeczenie podstawy faktycznej lub prawnej powdztwa

Owiadczenie wiedzy pozwanego, ktry przeczy okrelonym okolicznociom.
Zaprzeczenie podstawy faktycznej moe kwestionowa wszystkie fakty lub niektre.
Zaprzeczone fakty staj si sporne i kto musi je udowodni ten kto wynosi z nich skutki prawne
moe by zaprzeczenie:
proste
umotywowane
Kto da 800 z z tytuu czynszu najmu, odpowied
- Nie byo adnego najmu ty bucu ! zaprzeczenie proste dowd spoczywa na powodzie
- By najem, ale 500 z a nie 800 z zaprzeczenie umotywowane dowd spoczywa na pozwanym
Jeszcze s zaprzeczenia podstawy formalnej ale to nie odgrywa praktycznie adnego znaczenia
Ad. 2 - podniesienie zarzutu
Czynno podniesienia zarzutu to czynno procesowa
Podzia zarzutw:
I
formalne opieraj si na przepisach prawa procesowego i wymierzone s przeciwko biegowi
postpowania
merytoryczne (materialne) skierowane przeciwko roszczeniom powoda
II

30

 niweczce (peremptoryjne) uwzgldnienie ich przez sd definitywnie koczy postpowanie (w

sposb trway)
zawieszajce (dylatoryjne) - uwzgldnienie ich przez sd odsuwa w czasie rozstrzygnicie

zarzuty formalne niweczce np. :

- niedopuszczalno drogi sdowej
- zarzut res iudicata (powaga rzeczy osdzonej)
- zarzut sprawy w toku
- zarzut braku jurysdykcji krajowej
zarzuty merytoryczne niweczce np:
- zarzut przedawnienia
- zarzut upywu terminu zawitego
zarzuty formalne zawieszajce np:
- zarzut niewaciwego trybu postpowania
- zarzut niewaciwego sdu
zarzut merytoryczne zawieszajce np:
- zarzut przedwczesnoci powdztwa (przedwczesnego roszczenia)
ZARZUTY FORMALNE
- zapis na sd polubowny
- niewaciwo sdu
- niedopuszczalno drogi sdowej
- niewaciwy tryb
- zarzut braku jurysdykcji krajowej
- zarzut res iudicata (powaga rzeczy osdzonej)
Sd moe ograniczy rozpraw do poszczeglnych zarzutw lub zagadnie wstpnych.
Mimo wniesienia zarzutw formalnych pozwany musi podj obron gdy sd je odrzuci
Oddalajc zarzuty, ktrych uwzgldnienie uzasadniaoby odrzucenie pozwu, sd wyda oddzielne
postanowienie i moe wstrzyma dalsze rozpoznanie sprawy, a do uprawomocnienia si tego
postanowienia. Oddalenie innych zarzutw formalnych sd stwierdza w uzasadnieniu orzeczenia
koczcego postpowanie, przytaczajc powody rozstrzygnicia. (teraz jest waek bo na
wiczeniach jest napisane e na to postanowienie przysuguje zaalenie a ja tego w art. 394 nie mog
znale)
Zarzuty formalne to nie wnioski formalne (te nie zmierzaj do zakoczenia postpowania w sposb
trway wnioskiem formalnym jest np: wniosek o zmian skadu sdu)
Ciekawostka art. 25 to nie jest zarzut (ani formalny ani materialny)

31

ZARZUTY MERYTORYCZNE (MATERIALNE)

- zarzut przedawnienia
- zarzut potrcenia
- zarzut przedwczesnego roszczenia
a) wymierzone przeciwko istnieniu, trwaniu, powstaniu roszczenia
b) oparte na wasnym prawie pozwanego
ad. a zwalczaj podstaw faktyczn powdztwa i danie powdztwa
np: twierdzimy, e roszczenie nigdy nie powstao bo byo sprzeczne z prawem
twierdzimy, e roszczenie jest przedawnione (nie istnieje)
ad. b nie kwestionujemy roszczenia powoda, ale przeciwstawiamy mu wasne prawa
np: prawo potrcenia albo niespenienie wiadczenia wzajemnego
Zarzuty merytoryczne mona podnosi do zamknicia rozprawy w pierwszej instancji (art. 217) a take
w drugiej instancji

Ad. 3 - wytoczenie powdztwa wzajemnego

Obrona przez atak
Wymogi:

stan sprawy w toku powdztwo wzajemne mona wytoczy z chwil dorczenia pozwu

zachowanie terminu powdztwo wzajemne mona wytoczy albo w odpowiedzi na pozew

albo oddzielenie najpniej na pierwszej rozprawie albo w sprzeciwie do wyroku zaocznego

zwizek powdztwa wzajemnego z roszczeniem powoda lub moe nadawa si do

potrcenia w tym zwizku chodzi o to e powdztwo wzajemne dotyczy ma tego samego
przedmiotu i okolicznoci faktycznych

identyczno stron przy wspuczestnictwie, kady z pozwanych moe wytoczy, przeciwko

kademu z powodw

Pozwany obok powoda nie moe pozwa innej osoby

Kady pozwany moe wnie powdztwo wzajemne przeciwko interwenientowi gwnemu
Niedopuszczalne jest wniesienie pozwu wzajemnego przeciwko interwenientowi ubocznemu;
interwenient uboczny nie moe wnie pozwu wzajemnego
Pozew wzajemny wnosi si do sdu pozwu gwnego. Jeeli jednak pozew wzajemny podlega
rozpoznaniu przez sd okrgowy, a sprawa wszczta bya w sdzie rejonowym, sd ten przekazuje
ca spraw sdowi waciwemu do rozpoznania powdztwa wzajemnego.
Pozew wzajemny powinien odpowiada warunkom przewidzianym dla pozwu zwykego

32

Powdztwo wzajemne nie jest dopuszczalne w nastpujcych postpowaniach odrbnych:

w postpowaniu nakazowym
w sprawach o rozwd lub o separacj
w sprawach o ochron posiadania
Ciekawostka bardziej si opaca wnie zarzut potrcenia ni powdztwo wzajemne
zarzut potrcenia (czynno procesowa) to nie jest potrcenie (pr. materialne skada wierzyciel)
Co do zasady obie sprawy (powdztwo gwne i powdztwo wzajemne) rozpoznawane s cznie
Sd moe zrobi z tego dwie sprawy Sd moe zarzdzi oddzieln rozpraw co do pozwu
gwnego i wzajemnego, jako te co do jednego z kilku roszcze poczonych w jednym pozwie, bd
to gwnym, bd wzajemnym, albo w stosunku do poszczeglnych wspuczestnikw.
Sd moe take wyda wyrok czciowy Sd moe wyda wyrok czciowy, jeeli nadaje si do
rozstrzygnicia tylko cz dania lub niektre z da pozwu; to samo dotyczy powdztwa
wzajemnego.
Na tej samej podstawie sd moe wyda wyrok czciowy, rozstrzygajc o caoci dania
powdztwa gwnego lub wzajemnego.
Jest jeszcze jedna niezwykle ciekawa sprawa (art. 205)
Moliwe jest przekazanie sprawy toczcej si ju w sdzie rejonowym, ktry jest dla niej waciwy, do
sdu okrgowego, w ktrym toczy si inna sprawa midzy tymi samymi podmiotami wystpujcymi
tylko z odmiennych pozycji stron procesowych (w okrgowym sdzie powodem jest ten co jest
pozwanym w rejonowym) to moe by zrobione nawet po terminie do wniesienia powdztwa
wzajemnego to jest bardzo podobne do powdztwa wzajemnego ale z tego co ja rozumiem nie jest
nim

TERMINY
1) terminy dla czynnoci stron
2) terminy dla czynnoci sdu
Ad. 1 - terminy dla czynnoci stron
rodzaje terminw w zakresie czynnoci procesowych stron

ustawowe wyznaczone przez KPC, dotyczce np. wnoszenia rodkw odwoawczych

- nie mog by wyduane/skracane przez sd
- bieg terminu rozpoczyna si z chwil okrelon w ustawie

sdowe

wyznaczane przez sd lub przewodniczcego, np. termin na uzupenienie brakw

w zdolnoci sdowej lub procesowej organw (art. 70)
- mog by wyduane/skracane przez przewodniczcego z wanych przyczyn, na
wniosek zgoszony przed upywem terminu
- bieg terminu rozpoczyna si od ogoszenia postanowienia albo zarzdzenia
wyznaczajcego termin, a gdy takie postanowienie jest albo zarzdzenie jest
dorczne to od chwili dorczenia

33

umowne wyznaczone przez strony, np. zawieszenie postpowania na zgodny wniosek

stron (art. 178 jedyny termin umowny w KPC)

Ad. 2 - terminy dla czynnoci sdu

Np. termin ogoszenia wyroku, termin do sporzdzenia uzasadnienia
Strona nie ma adnych roszcze w zwizku z nimi maj charakter instrukcyjny

UCHYBIENIE TERMINOWI
1) skutki oglne
2) skutki szczeglne
Ad. 1 skutki oglne
Niezalene od rodzaju czynnoci prawnej
bezskuteczno czynnoci prawnej - czynno procesowa podjta przez stron po upywie terminu
jest bezskuteczna.
moe by obowizek zwrotu kosztw jak sd uzna uchybienie terminu za niesumienno albo
oczywicie niewaciwego postpowania
Ad. 2 - skutki szczeglne
Uzalenione od czynnoci prawnej
Zalene od konkretnego uchybienia
Przykady:
zwrot pozwu
odrzucenie pozwu
odrzucenie apelacji

PRZYWRCENIE TERMINU
Tylko termin ustawowy mona przywrci
Przesanki przywrcenia terminu:
zoenie wniosku o przywrcenie
brak winy w uchybieniu trzeba wykaza e dochowao si naleytej starannoci przeszkoda musi
istnie cay czas biegu terminu (ale to jest wg mnie co nie tak)
uchybienie pociga za sob ujemne skutki procesowe
rwnoczenie z wnioskiem trzeba dopeni czynnoci dla ktrej termin uchybiono
w wniosku naley uprawdopodobni okolicznoci uzasadniajce go
wniosek naley zoy w cigu tygodnia od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu
Niedopuszczalne jest przywrcenie terminu do zoenia rodka odwoawczego od wyroku
orzekajcego uniewanienie maestwa lub rozwd albo ustalajcego nieistnienie maestwa, jeeli
choby jedna ze stron zawara po uprawomocnieniu si wyroku nowy zwizek maeski.
Zgoszenie wniosku o przywrcenie terminu nie wstrzymuje postpowania w sprawie ani wykonania
orzeczenia. Sd moe jednak, stosownie do okolicznoci, wstrzyma postpowanie lub wykonanie
orzeczenia. Postanowienie moe by wydane na posiedzeniu niejawnym. W razie uwzgldnienia
wniosku sd moe natychmiast przystpi do rozpoznania sprawy.

34

Na postanowienie o odmowie przywrcenia terminu w zalenoci od przypadku (musi koczy

postpowanie w sprawie) moe przysugiwa zaalenie

ZAWIESZENIE POSTPOWANIA
Ma ono na celu zabezpieczenie prawidowego biegu postpowania i ochron interesw stron
Zawieszenie mona podzieli na:
1. obligatoryjne
2. fakultatywne

Ad. 1 zawieszenie obligatoryjne (musi nastpi)

z mocy samego prawa (nie na mocy postanowienia sdu) w razie zaprzestania czynnoci
przez sd wskutek siy wyszej

na mocy postanowienia sdu:

z urzdu:
- w razie mierci strony lub jej przedstawiciela ustawowego, utraty przez nich zdolnoci
procesowej, utraty przez stron zdolnoci sdowej lub utraty przez przedstawiciela
ustawowego charakteru takiego przedstawiciela - zawieszenie ma skutek od chwili zdarze
(mier itd) , ktre je spowodoway prowadzenie rozprawy w tej sytuacji skutkuje
niewanoci postpowania
- jeeli w skadzie organw jednostki organizacyjnej bdcej stron zachodz braki
uniemoliwiajce jej dziaanie - prowadzenie rozprawy w tej sytuacji skutkuje
niewanoci postpowania
- jeeli strona lub jej przedstawiciel ustawowy znajduje si w miejscowoci pozbawionej
wskutek nadzwyczajnych wydarze komunikacji z siedzib sdu - prowadzenie rozprawy w
tej sytuacji skutkuje niewanoci postpowania
- jeeli ogoszono upado strony, a spr dotyczy przedmiotu wchodzcego w skad masy
upadoci (to jest wyjtek, (patrz. niej)) - zawieszenie ma skutek od chwili zdarze (od
ogoszenia upadoci), ktre je spowodoway
- w razie mierci adwokata lub radcy prawnego, skrelenia z listy adwokatw lub radcw
prawnych, utraty moliwoci wykonywania zawodu albo utraty zdolnoci procesowej w
przypadku gdy zastpstwo stron przez lub radc prawnego jest obowizkowe
na wniosek:
- na wniosek spadkobiercy, jeeli powd dochodzi przeciwko niemu wykonania obowizku,
nalecego do dugw spadkowych, a spadkobierca nie zoy jeszcze owiadczenia o
przyjciu spadku i termin do zoenia takiego owiadczenia jeszcze nie upyn

35

Ad. 2 zawieszenie fakultatywne (moe nastpi)

z urzdu:
- jeeli rozstrzygnicie sprawy zaley od wyniku innego toczcego si postpowania
cywilnego (wyjtkiem od tego jest zawieszenie obligatoryjne w zwizku z postpowaniem
upadociowym (patrz. wyej))
- jeeli osoba trzecia wystpia przeciwko obu stronom z interwencj gwn
- jeeli rozstrzygnicie sprawy zaley od uprzedniej decyzji organu administracji publicznej
- jeeli ujawni si czyn, ktrego ustalenie w drodze karnej lub dyscyplinarnej mogoby wywrze
wpyw na rozstrzygnicie sprawy cywilnej
- w razie niestawiennictwa obu stron na rozprawie, jeeli ustawa nie stanowi inaczej, oraz w
razie niestawiennictwa powoda, gdy powd nie da rozpoznania sprawy w jego
nieobecnoci, a pozwany nie zgosi wniosku o rozpoznanie sprawy bezczynno stron
- jeeli na skutek braku lub wskazania zego adresu powoda albo niewskazania przez powoda
w wyznaczonym terminie adresu pozwanego lub niewykonania przez powoda innych
zarzdze nie mona nada sprawie dalszego biegu bezczynno stron

na wniosek stron:
- Sd moe rwnie zawiesi postpowanie na zgodny wniosek stron minimum 3 miesice,
maksimum 1 rok (jak w cigu trzech lat nie zostanie zgoszony wniosek o podjcie
postpowania to umorzenie postpowania)

W wypadku zawieszenia postpowania na zgodny wniosek stron albo wskutek ich niestawiennictwa
lub niemonoci nadania sprawie dalszego biegu, zawieszenie wstrzymuje tylko bieg terminw
sdowych, ktre biegn dalej dopiero z chwil podjcia postpowania.
We wszystkich innych wypadkach zawieszenia adne terminy nie biegn i zaczynaj biec dopiero
od pocztku z chwil podjcia postpowania. Terminy sdowe naley w miar potrzeby wyznacza na
nowo.
Podczas zawieszenia sd nie podejmuje adnych czynnoci z wyjtkiem tych, ktre maj na celu
podjcie postpowania albo zabezpieczenie powdztwa lub dowodu. Czynnoci podejmowane przez
strony, a nie dotyczce tych przedmiotw, wywouj skutki dopiero z chwil podjcia postpowania
W razie mierci penomocnika procesowego postpowanie moe toczy si dalej dopiero po
wezwaniu strony nie stawajcej. Wezwanie dorcza si stronie w miejscu jej rzeczywistego
zamieszkania, zawiadamiajc j rwnoczenie o mierci penomocnika procesowego.
Zarwno na postanowienie co do zawieszenia postpowania, jak i odmow podjcia zawieszonego
postpowania przysuguje zaalenie
Rne ciekawostki o zawieszeniu:
Postpowanie przed SN moe by zawieszone tylko ze wzgldu na to co jest wymienione jako
zawieszenie obligatoryjne + na zgodny wniosek stron reszta nie
w postpowaniu w sprawach maeskich - Rozprawa odbywa si bez wzgldu na niestawiennictwo
jednej ze stron. Jednake w razie nie usprawiedliwionego niestawiennictwa powoda na pierwsze
posiedzenie sdowe wyznaczone w celu przeprowadzenia rozprawy, postpowanie ulega
zawieszeniu, chyba e prokurator popiera danie uniewanienia albo ustalenia istnienia lub
nieistnienia maestwa.

36

Podjcie postpowania nastpuje na wniosek powoda, nie wczeniej jednak ni po upywie trzech
miesicy od dnia zawieszenia postpowania. W razie niezgoszenia takiego wniosku w cigu roku po
zawieszeniu, sd umorzy postpowanie. Umorzenie wywouje takie same skutki, jak umorzenie
postpowania zawieszonego na zgodny wniosek stron lub z powodu ich niestawiennictwa.
postpowaniu w sprawach maeskich (Sprawy o rozwd i o separacj) - Jeeli sd nabierze
przekonania, e istniej widoki na utrzymanie poycia maeskiego, zawiesza postpowanie.
Zawieszenie takie moe nastpi tylko raz w toku postpowania.

WZNOWIENIE (PODJCIE) ZAWIESZONEGO POSTPOWANIA

Wznowienie moe by:
1) na wniosek stron
2) z urzdu
Waciwie moe by jeszcze z mocy prawa gdy ustan przyczyny uzasadniajce zaprzestanie
czynnoci przez sd wskutek siy wyszej

Ad. 1 na wniosek stron

gdy postpowanie zostao zawieszone na wniosek spadkobiercy - po zoeniu

owiadczenia o przyjciu lub odrzuceniu spadku albo po upywie terminu do zoenia takiego
owiadczenia

w wypadku zawieszenia na wniosek obu stron albo wskutek niestawiennictwa - nie

wczeniej ni po upywie trzech miesicy od zawieszenia, jeeli strony we wniosku o
zawieszenie nie oznaczyy duszego terminu (maks. trzy lata bo umorzenie)

Ad. 2 z urzdu

z chwil zgoszenia si lub wskazania nastpcw prawnych zmarego albo z chwil

ustanowienia we waciwej drodze kuratora spadku - w razie mierci strony

z chwil ustalenia oglnego nastpcy prawnego - w razie utraty zdolnoci sdowej

z chwil ustanowienia przedstawiciela ustawowego - w razie braku przedstawiciela

ustawowego

chwil uprawomocnienia si orzeczenia koczcego to postpowanie - gdy rozstrzygnicie

sprawy zaley od wyniku innego postpowania sd moe jednak i przedtem, stosownie do
okolicznoci, podj dalsze postpowanie

Jeeli w cigu roku od dnia postanowienia o zawieszeniu postpowania nie zgosz si lub nie
zostan wskazani nastpcy prawni zmarej strony, sd moe z urzdu zwrci si do sdu spadku o
ustanowienie kuratora spadku, chyba e kurator taki ju wczeniej zosta ustanowiony.

37

UMORZENIE POSTPOWANIA
Podstaw w tej kwestii jest art. 355
Umorzenie gdy:

wydanie wyroku stao si zbdne

- powd cofn ze skutkiem prawnym pozew
- strony zawary ugod przed mediatorem

gdy wydanie wyroku stao si niedopuszczalne

- osoba przeciwko ktrej wszczto spraw, przestaa podlega sdom polskim
- mier jednego z maonkw w trakcie postpowania rozwodowego lub o separacj
- mier strony w postpowaniu w sprawach ze stosunkw midzy rodzicami a dziemi

Mamy te umorzenie postpowania zwizane z jego zawieszeniem art. 182

Sd umarza postpowanie zawieszone na zgodny wniosek stron lub na wniosek spadkobiercy, jak
rwnie z przyczyn wskazanych w art. 177 1 pkt 5 i pkt 6, jeeli wniosek o podjcie postpowania
nie zosta zgoszony w cigu roku od daty postanowienia o zawieszeniu. Ponadto sd umorzy
postpowanie w razie stwierdzenia braku nastpcy prawnego strony, ktra utracia zdolno sdow,
a w kadym razie po upywie lat trzech od daty postanowienia o zawieszeniu z tej przyczyny. Sd
take umorzy postpowanie w razie mierci strony po upywie lat dziesiciu od daty postanowienia
o zawieszeniu postpowania z tej przyczyny.
2. Umorzenie postpowania zawieszonego w pierwszej instancji nie pozbawia powoda prawa
ponownego wytoczenia powdztwa, jednake poprzedni pozew nie wywouje adnych skutkw, jakie
ustawa wie z wytoczeniem powdztwa.
3. (135) Umorzenie zawieszonego postpowania przez sd wyszej instancji powoduje
uprawomocnienie si zaskaronego orzeczenia, z wyjtkiem spraw o uniewanienie maestwa
lub o rozwd oraz o ustalenie nieistnienia maestwa, w ktrych postpowanie umarza si wwczas
w caoci.
4. Z umorzeniem postpowania umarzaj si nawzajem take koszty stron w danej instancji.

DOWODY
3 Rodzaje faktw:
1) fakty prawotwrcze (zawarcie umowy)
2) fakty tamujce powstanie prawa (brak zdolnoci do czynnoci prawnych)
3) fakty niweczce prawo (zapata, przedawnienie)
Jeeli powd faktw nie udowodni to oddalenie powdztwa
Strony s obowizane wskazywa dowody dla stwierdzenia faktw, z ktrych wywodz skutki prawne.
Sd moe dopuci dowd nie wskazany przez stron zasada kontradyktoryjnoci (oznacza ona e
sd rozpoznaje spraw wycznie na podstawie dowodw przeprowadzonych na wniosek stron tak
nie jest w 100% ale spoko)
zasada dyspozytywnoci to strony musz dostarcza materiay dowodowe, nie sd

38

Sd nie powinien dopuszcza sprawy z urzdu (s wyjtki)

PODZIA DOWODW
bezporednie - sd sam si styka z danym faktem, dostaje dowd do rki - dowd z ogldzin
porednie - sd uzyskuje informacje za porednictwem opinii i wiadectw innych osb , sd
wnioskuje o prawdziwoci pewnych twierdze zeznania wiadkw
rzeczowe ich przeprowadzenie polega na ogldzinach rzeczy - dowd z dokumentu (skupienie si
na samym dokumencie), dowd z
ogldzin
osobowe ich przeprowadzenie polega na odebraniu zezna lub opinii albo na zapoznaniu si z
treci dokumentu dowd z dokumentu (skupienie si na treci dokumentu a nie na nim samym)
FAKTY, KTRE NIE WYMAGAJ DOWODU:
1) fakty powszechnie znane zrelatywizowane do miejsca i czasu np. klska ywioowa,
zjawiska przyrody
2) fakty znane sdowi urzdowo np. tre orzecze w innej sprawie, sd musi zwrci uwag
stron na ten fakt
3) fakty przyznane przyznane w toku postpowania przez stron przeciwn (jeeli przyznanie
nie budzi wtpliwoci wyjtki kiedy nie mona oprze rozstrzygnicia wycznie na
przyznaniu okolicznoci
postpowanie w sprawach maeskich
postpowanie w sprawach ze stosunkw midzy rodzicami a dziemi

4) fakty, co do ktrych w zakresie twierdze strony przeciwnej strona nie wypowie si - jeeli jest
jaki fakt to strona ma si co do nich wypowiedzie (jak si z nimi nie zgadza to ma si wda
w spr co do istoty sprawy) jeeli tego nie zrobi (nie kwestionuje) to sd moe uzna te fakty
za przyznane (milczenie jako zgoda)
5) fakty ustalone przez sd w oparciu o domniemanie faktyczne
Przedmiotem dowodu mog by:
fakty
zwyczaje
zasady dowiadczenia
prawo (ale kwestie techniczne, akty nie powszechne)
DOMNIEMANIA
1) faktyczne - Sd moe uzna za ustalone fakty majce istotne znaczenie dla rozstrzygnicia
sprawy, jeeli wniosek taki mona wyprowadzi z innych ustalonych faktw sd a podstawie
pewnych faktw przyjmuje, e inne fakty miay miejsce pozostawione jest sdziowskiej
swobodzie oceny dowodw
2) prawne domniemania ustanowione przez prawo wice sd
zwyke (wzruszalne) strona moe obali przedstawiajc przeciwdowody
(np. domniemanie urodzenia ywego dziecka,) ciar dowodu spoczywa na
przeczcym
kwalifikowane strona moe obali tylko w okrelony sposb (np.
domniemanie, e dziecko pochodzi od ma matki mona obali tylko po przez

39

wniesienie powdztwa o zaprzeczenie ojcostwa)

Podkrelam e podzia na zwyke i kwalifikowane nie jest z wicze
Art. 233. 1. Sd ocenia wiarygodno i moc dowodw wedug wasnego przekonania, na podstawie
wszechstronnego rozwaenia zebranego materiau zasada swobodnej oceny dowodw (nie znaczy
dowolnej oceny dowodw)
Sd dopuszcza dowd wydajc postanowienie dowodowe sd nie jest zwizany swym
postanowieniem dowodowym
Zaalenie na postpowanie dowodowe nie przysuguje
Wane :
- bdno oceny dowodw moe stanowi podstaw apelacji
- bdno oceny dowodw NIE moe by podstaw skargi kasacyjnej
- bdno oceny dowodw NIE moe by podstaw skargi o stwierdzenie niezgodnoci z prawem
orzeczenia
UPRAWDOPODOBNIENIE
Zachowanie szczegowych przepisw o postpowaniu dowodowym nie jest konieczne, ilekro
ustawa przewiduje uprawdopodobnienie zamiast dowodu jest to wyjtek od zasady, zgodnie z ktr
wszystkie fakty, majce znaczenie dla rozstrzygnicia sprawy powinny by udowodnione przez strony
Co mniej ni udowodnienie, rodek zastpczy tylko moe mie ono miejsce tam gdzie przepis to
przewiduje
Przypadki uprawdopodobnienia:
- art. 50 - Wniosek o wyczenie sdziego strona zgasza na pimie lub ustnie do protokou w sdzie,
w ktrym sprawa si toczy, uprawdopodabniajc przyczyny wyczenia.
Strona, ktra przystpia do rozprawy, powinna uprawdopodobni ponadto, e przyczyna wyczenia
dopiero pniej powstaa lub staa si jej znana.
- art. 78 - kada ze stron moe zgosi opozycj przeciwko wstpieniu interwenienta ubocznego,
jednake nie pniej ni przy rozpoczciu najbliszej rozprawy.
Sd oddali opozycj po przeprowadzeniu co do niej rozprawy, jeeli interwenient uprawdopodobni,
e ma interes prawny we wstpieniu do sprawy
- art. 144 - Przewodniczcy ustanowi kuratora, jeeli wnioskodawca uprawdopodobni, e miejsce
pobytu strony nie jest znane.
- art. 169 - Pismo z wnioskiem o przywrcenie terminu wnosi si do sdu, w ktrym czynno miaa
by dokonana, w cigu tygodnia od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu.
W pimie tym naley uprawdopodobni okolicznoci uzasadniajce wniosek.
- art. 281 - A do ukoczenia czynnoci biegego strona moe da jego wyczenia z przyczyn, z
jakich mona da wyczenia sdziego. Gdy strona zgasza wniosek o wyczenie biegego po
rozpoczciu przez niego czynnoci, obowizana jest uprawdopodobni, e przyczyna wyczenia
powstaa pniej lub e przedtem nie bya jej znana.
- art. 346 - Na wniosek pozwanego sd zawiesi rygor natychmiastowej wykonalnoci nadany wyrokowi
zaocznemu, jeeli wyrok ten zosta wydany z naruszeniem przepisw o dopuszczalnoci jego wydania
albo jeeli pozwany uprawdopodobni, e jego niestawiennictwo byo nie zawinione, a przedstawione
w sprzeciwie okolicznoci wywouj wtpliwoci co do zasadnoci wyroku zaocznego.
- art. 410 - Sd odrzuca skarg wniesion po upywie przepisanego terminu, niedopuszczaln lub
nieopart na ustawowej podstawie. Postanowienie moe by wydane na posiedzeniu niejawnym.
Na danie sdu skarcy uprawdopodobni okolicznoci stwierdzajce zachowanie terminu lub
dopuszczalno wznowienia.

40

- art. 529 okolicznoci uzasadniajce wniosek o uznanie za zmarego naley uprawdopodobni

I inne :)

DOWD Z DOKUMENTU
3) urzdowe
4) prywatne
Dokumentem nie jest fotografia, rysunek czy plan (ale nie wiem co z tym planem bo gdzie tam
spotkaem e do kwalifikowanych map geodezyjnych stosuje si przepisy o dokumentach) .
Dokument moe by zarwno podpisany jak i niepodpisany (anonimowy) ale to czy jest podpisany ma
znaczenie dla oceny wartoci dowodowej dokumentu.
Ad. 1 dokumenty urzdowe
Dokumenty urzdowe, sporzdzone w przepisanej formie przez powoane do tego organy wadzy
publicznej i inne organy pastwowe w zakresie ich dziaania, stanowi dowd tego, co zostao w nich
urzdowo zawiadczone.
Dotyczy to take dokumentw urzdowych sporzdzonych przez organizacje zawodowe,
samorzdowe, spdzielcze i inne organizacje spoeczne w zakresie poruczonych im przez ustaw
spraw z dziedziny administracji publicznej.
Ciekawostka - Zagraniczne dokumenty urzdowe posiadaj moc dowodow na rwni z polskimi
dokumentami urzdowymi. Jednake jeeli dokument dotyczy przeniesienia wasnoci
nieruchomoci pooonej w Polsce, powinien on by uwierzytelniony przez polskie
przedstawicielstwo dyplomatyczne lub urzd konsularny. To samo dotyczy dokumentu, ktry wywouje
wtpliwoci co do jego autentycznoci.
Dokument urzdowy ma walor wikszy ni dokument prywatny. Przy prywatnym dokumencie mamy
dowd tylko na to e dana osoba zoya owiadczenie o okrelonej treci.
Przy urzdowym dokumencie mamy dwa domniemania:
domniemanie autentycznoci dokumentu (prawdziwoci)
domniemanie autentycznoci twierdze w nim zawartych (zgodnoci z prawd)
Strona, ktra zaprzecza prawdziwoci dokumentu urzdowego albo twierdzi, e zawarte w nim
owiadczenia organu, od ktrego dokument ten pochodzi, s niezgodne z prawd, powinna
okolicznoci te udowodni.
Ad. 2 dokumenty prywatne
Dokument prywatny stanowi dowd tego, e osoba, ktra go podpisaa, zoya owiadczenie zawarte
w dokumencie
Jeeli strona zaprzecza prawdziwoci dokumentu prywatnego albo twierdzi, e zawarte w nim
owiadczenie osoby, ktra je podpisaa, od niej nie pochodzi, obowizana jest okolicznoci te
udowodni. Jeeli jednak spr dotyczy dokumentu prywatnego pochodzcego od innej osoby ni
strona zaprzeczajca, prawdziwo dokumentu powinna udowodni strona, ktra chce z niego
skorzysta.
Przy dokumencie prywatnym mamy jedno domniemanie:
prawdziwoci e dokument zosta sporzdzony przez osob, ktra go podpisaa
Teraz co czego nietrawi jak si ma ograniczenie dowodu ze wiadkw na rzecz dowodu z
dokumentu:

41

Dokument nie zosta przedstawiony a ustawa lub umowa stron wymaga dla czynnoci prawnej
zachowania formy pisemnej to:
Gdy wymg formy pisemnej jest ad solemnitatem to sd moe dopuci dowd ze wiadkw lub
przesuchania stron tylko wtedy jak dokument zosta napisany (stworzony) ale: zagin, zosta
zniszczony, osoba trzecia go zabraa
Gdy wymg formy pisemnej jest ad probationem to sd moe dopuci dowd ze wiadkw lub
przesuchania stron wtedy jak dokument zosta napisany (stworzony) ale: zagin, zosta zniszczony,
osoba trzecia go zabraa albo jeeli (te rzeczy nie musz wystpi cznie)
obie strony wyraaj zgod na dowd ze wiadkw lub przesuchania
da tego konsument w sporze z przedsibiorc
fakt dokonania czynnoci prawnej uprawdopodobniony jest na pimie
Dokument zosta przedstawiony w sdzie ale strona chce dowodu ze wiadka lub z przesuchania
przeciwko osnowie lub ponad osnow (przeciwko treci lub ponad tre)
gdy nie doprowadzi to do obejcia przepisw o formie zastrzeonej pod rygorem niewanoci (ad
solemnitatem) i gdy ze wzgldu na szczeglne okolicznoci sprawy sd uzna to za konieczne
Kiedy nie stosuje si przepisw ograniczajcych dopuszczalno dowodu ze wiadkw i z
przesuchania stron w postpowaniu w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpiecze
spoecznych
Generalnie funkcjonuje zasada pierwszestwa dokumentu (tylko nie wiem czy nad zeznaniami czy
nad wszystkimi dowodami)

DOWD ZE WIADKW
Wady dowodu ze wiadkw:
zawodno pamici
konfabulacje
nieumiejtno wypowiedzenia si przed sdem
wiadek ma by powoany, a nastpnie dopuszczony na dan okoliczno
Strona powoujca si na dowd ze wiadkw obowizana jest dokadnie oznaczy fakty, ktre maj
by zeznaniami poszczeglnych wiadkw stwierdzone, i wskaza wiadkw, tak by wezwanie ich
do sdu byo moliwe.(trzeba uzyska adres)
Ograniczenia dowodu ze wiadkw

z uwagi na przedmiot to s te ograniczenia w zwizku z dokumentami (art. 246, 247, 74 KC)

z uwagi na podmiot (osob) wiadkami nie mog by:

1. osoby niezdolne do spostrzegania lub komunikowania swych spostrzee;
2. wojskowi i urzdnicy nie zwolnieni od zachowania tajemnicy subowej, jeeli ich
zeznanie miaoby by poczone z jej naruszeniem;
3. przedstawiciele ustawowi stron oraz osoby, ktre mog by przesuchane w
charakterze strony jako organy osoby prawnej lub innej organizacji majcej zdolno
sdow;
4. wspuczestnicy jednolici

42

5. interwenient uboczny samoistny

6. maoletni, ktrzy nie ukoczyli lat trzynastu, a zstpni stron, ktrzy nie ukoczyli lat
siedemnastu (postpowanie w sprawach maeskich)
Ciekawostka pod pewnymi warunkami wiadkiem moe by dziecko lub ubezwasnowolniony
cakowicie
ODMOWA ZEZNA I ODMOWA ODPOWIEDZI NA PYTANIE
Nikt nie ma prawa odmwi zezna w charakterze wiadka, z wyjtkiem
Prawo odmowy zezna:
wstpni
zstpni
rodzestwo
osoby pozostajce ze stronami w stosunku przysposobienia
maonkowie strony (nawet pomimo ustania maestwa)
powinowaci w tej samej linii lub stopniu (nawet pomimo ustania maestwa)
Jednake odmowa zezna nie jest dopuszczalna w sprawach o prawa stanu, z wyjtkiem spraw o
rozwd
Prawo odmowy odpowiedzi na pytanie
jeeli zeznanie mogoby narazi jego lub jego bliskich, wymienionych wyej, na odpowiedzialno
karn, hab lub dotkliw i bezporedni szkod majtkow
jeeli zeznanie miaoby by poczone z pogwaceniem istotnej tajemnicy zawodowej
duchowny moe odmwi zezna co do faktw powierzonych mu na spowiedzi
Za nieuzasadnion odmow zezna lub przyrzeczenia sd, po wysuchaniu obecnych stron co do
zasadnoci odmowy, skae wiadka na grzywn.
Niezalenie od powyszej grzywny sd moe nakaza aresztowanie wiadka na czas nie
przekraczajcy tygodnia. Sd uchyli areszt, jeeli wiadek zoy zeznanie lub przyrzeczenie albo jeeli
spraw ukoczono w instancji, w ktrej dowd z tego wiadka zosta dopuszczony.

OPINIA BIEGYCH
W wypadkach wymagajcych wiadomoci specjalnych sd po wysuchaniu wnioskw stron co do
liczby biegych i ich wyboru moe wezwa jednego lub kilku biegych w celu zasignicia ich opinii
Sd orzekajcy moe pozostawi prawo wyboru biegego sdziemu wyznaczonemu lub sdowi
wezwanemu.
Sd oznaczy, czy opinia ma by przedstawiona ustnie, czy na pimie. dominuje forma pisemna
A do ukoczenia czynnoci biegego strona moe da jego wyczenia z przyczyn, z jakich mona
da wyczenia sdziego. Gdy strona zgasza wniosek o wyczenie biegego po rozpoczciu przez
niego czynnoci, obowizana jest uprawdopodobni, e przyczyna wyczenia powstaa pniej lub e
przedtem nie bya jej znana.
Jak jest kilku biegych to mog zoy opinie czn jak s zgodne
Moe by opinia uzupeniajca (dodatkowa) sporzdza j inny biegy

43

OGLDZINY
Obok dokumentu s dowodem o najbardziej bezporednim charakterze.
Przedmiotem ogldzin moe by:
miejsce
osoba (tylko za jej zgod)
rzecz
Dokumenty NIE
Sd moe zarzdzi ogldziny:
z urzdu
na wniosek
Ogldziny mog by:
z udziaem biegego
bez udziau biegego
Ogldziny mog by:
poczone z przesuchaniem wiadkw
bez przesuchania wiadkw

PRZESUCHANIE STRON
Dowd z przesuchania ma charakter posikowy (stosuje si je po wyczerpaniu rodkw dowodowych
lub w ich braku pozostay nie wyjanione fakty istotne dla rozstrzygnicia sprawy)
Mamy dwa etapy:
I etap przesuchanie bez przyrzeczenia - przed przystpieniem do przesuchania sd uprzedza
strony, e obowizane s zeznawa prawd i e stosownie do okolicznoci mog by przesuchane
ponownie po odebraniu od nich przyrzeczenia na tym si moe zakoczy ale moe by jeszcze
II etap ponowne przesuchanie jednej ze stron po uprzednim odebraniu przyrzeczenia nastpuje
w sytuacji gdy pierwszy etap nie nawietli odpowiednio faktw
Przesuchanie jednej ze stron co do pewnego faktu z odebraniem od niej przyrzeczenia nie wycza
takiego przesuchania drugiej strony co do innego faktu.(co do tego samego fakty tylko jedna strona)
Jeeli powdztwo jest wytoczone przez prokuratora lub organizacj spoeczn na rzecz oznaczonej
osoby, przesuchuje si w charakterze strony powodowej t osob, chociaby nie przystpia ona do
sprawy.
za osob prawn - sd przesuchuje osoby wchodzce w skad organu uprawnionego do jej
reprezentowania, przy czym sd decyduje, czy przesucha wszystkie te osoby, czy te tylko niektre
z nich
za Skarb Pastwa - sd moe przesucha w charakterze strony osoby powoane do reprezentowania
pastwowej jednostki organizacyjnej, z ktrej dziaalnoci wie si dochodzone roszczenie, lub inne
wskazane osoby
Ciekawostka odczytanie przez stron na rozprawie uprzednio przygotowanych zezna nie jest
ustnym skadaniem zezna, oparcie na tym ustale materialnych jest uchybieniem procesowym
(oczywicie strona se tam troch moe korzysta z pisemnych notatek)

44

ZASADY ORZEKANIA
1) dotyczce przedmiotu orzekania
2) dotyczce czasu orzekania
3) dotyczce postaw orzekania
ad. 1 dotyczce przedmiotu orzekania
Sd nie moe wyrokowa co do przedmiotu, ktry nie by objty daniem, ani zasdza ponad
danie sd jest bezwzgldnie zwizany daniem pozwu i stanem faktycznym, ktry jest w nim
podany (art. 321) wyjtkiem Postpowanie w sprawach z zakresu prawa pracy
Jeeli pracownik dokona wyboru jednego z przysugujcych mu alternatywnie roszcze, a zgoszone
roszczenie okae si nieuzasadnione, sd moe z urzdu uwzgldni inne roszczenie
alternatywne. jest to wyjtek od zasady penej dyspozycyjnoci sdu (wyjtek od art. 321)
Art. 322 - Jeeli w sprawie o naprawienie szkody, o dochody, zwrot bezpodstawnego wzbogacenia lub
o wiadczenie z umowy o doywocie sd uzna, e cise udowodnienie wysokoci dania jest
niemoliwe lub nader utrudnione, moe w wyroku zasdzi odpowiedni sum wedug swej oceny,
opartej na rozwaeniu wszystkich okolicznoci sprawy dotyczy to tylko wysokoci dania, nie jego
zasadnoci
Art. 320 - W szczeglnie uzasadnionych wypadkach sd moe w wyroku rozoy na raty zasdzone
wiadczenie, a w sprawach o wydanie nieruchomoci lub o oprnienie pomieszczenia - wyznaczy
odpowiedni termin do spenienia tego wiadczenia. jest to tzw. moratorium sdziowskie
Art. 478 istotna ciekawostka (ale wszyscy to pamitamy z cywila II) - W sprawach o naruszenie
posiadania sd bada jedynie ostatni stan posiadania i fakt jego naruszenia, nie rozpoznajc samego
prawa ani dobrej wiary pozwanego.
W postpowaniu nieprocesowym sd nie jest zwizany granicami wniosku tylko, gdy mgby to
wszcz z urzdu
Ad. 2 dotyczce czasu orzekania
Po zamkniciu rozprawy sd wydaje wyrok, biorc za podstaw stan rzeczy istniejcy w chwili
zamknicia rozprawy; w szczeglnoci zasdzeniu roszczenia nie stoi na przeszkodzie okoliczno,
e stao si ono wymagalne w toku sprawy.
Rozprawa powinna by otwarta na nowo, jeeli istotne okolicznoci ujawniy si dopiero po jej
zamkniciu.
Sd moe zamknit rozpraw otworzy na nowo.
Ad. 3 dotyczce podstaw orzekania
Wyjtki od zasady, e ocenia si spraw z chwili orzekania
Art. 15 - Sd waciwy w chwili wniesienia pozwu pozostaje waciwy a do ukoczenia postpowania,
choby podstawy waciwoci zmieniy si w toku sprawy.
Sd nie moe uzna, e jest niewaciwy, jeeli w toku postpowania sta si waciwy.
Art. 1097 - Jurysdykcja krajowa istniejca w chwili wszczcia postpowania trwa nadal, choby jej
podstawy odpady w toku sprawy.
Art. 192 p 3 - zbycie w toku sprawy rzeczy lub prawa, objtych sporem, nie ma wpywu na dalszy bieg
sprawy; nabywca moe jednak wej na miejsce zbywcy za zezwoleniem strony przeciwnej.

45

DECYZJE SDOWE
1)
2)
3)
4)

wyroki
postanowienia
nakazy zapaty
zarzdzenia

wyroki, postanowienia, nakazy zapaty = orzeczenia

Czynnoci orzekania:
1) czynnoci dotyczce toku postpowania (caego lub niektrych czynnoci)
2) czynnoci dotyczce kwestii wpadkowych? (ubocznych)
3) czynnoci dotyczce istoty sprawy rozpoznawanej (merytoryczne)
Wyroki wydawane s tylko i wycznie w trybie procesowym
W postpowaniu nieprocesowym orzeczenia sdu zapadaj w formie postanowie
Wyroki:

deklaratywne potwierdzaj istnienie okrelonego stanu prawnego, (powdztwa

owiadczenie, powdztwa o ustalenie)

konstytutywne zmieniaj dotychczas istniejcy stan prawny poprzez ustanowienie,

zniesienie lub zmian stosunku prawnego lub prawa, (wyrok rozwodowy)

Wyroki:
1) wstpny art. 318
2) czciowy art. 317
3) kocowy art. 108
4) czny art. 219
5) uzupeniajcy art. 351
6) zaoczny art. 339

Ad. 1 wyrok wstpny

Musi by spr co do zasady i co do wysokoci roszczenia
(np. kto twierdzi, e bya poyczka 50 ty a kto inny e bya darowizna 100 ty)
Jest wyrokiem samodzielnym (samoistnym) moe by od niego apelacja (normalnie na zadach
oglnych)
Moe by wydany tylko w pierwszej instancji
Nie moe by mu nadany rygor natychmiastowej wykonalnoci
Nie zawiera nigdy rozstrzygnicia o kosztach
Sd moe ograniczy rozpraw do poszczeglnych zarzutw lub zagadnie wstpnych i po ich
zbadaniu wyda wyrok wstpny
Zagadnienie wstpne czy roszczenie przysuguje powodowi i czy jest zasadne
Skoro jest wyrok wstpny to musi by kocowy o tym za chwil :)

46

Ad. 2 wyrok czciowy

Sd moe wyda wyrok czciowy, jeeli nadaje si do rozstrzygnicia tylko cz dania lub
niektre z da pozwu; to samo dotyczy powdztwa wzajemnego
Na tej samej podstawie sd moe wyda wyrok czciowy, rozstrzygajc o caoci dania
powdztwa gwnego lub wzajemnego.
Jest to wyjtek od zasady e sd powinien rozstrzyga o caoci roszcze zamieszczonych w jednym
pozwie ekonomia procesowa
Na wniosek lub z urzdu
Jest to wyrok samodzielny, samoistny przysuguje apelacja
Nie ma orzeczenia o kosztach
Sd musi wyranie zapisa, e jest to wyrok czciowy
Sd moe zawiesi postpowanie do czasu uprawomocnienia si wyroku czciowego
Skoro jest wyrok czciowy to musi by kocowy

Ad. 3 wyrok kocowy

Gdy by wyrok wstpny lub czciowy to musi by wydany wyrok kocowy
Tutaj orzeka si o kosztach
Rozstrzyga o pozostaych daniach powoda gdy wczeniej by wyrok czciowy
Rozstrzyga o wysokoci roszczenia gdy wczeniej by wyrok wstpny
Ad. 4 wyrok czny
Sd moe zarzdzi poczenie kilku oddzielnych spraw toczcych si przed nim w celu ich
cznego rozpoznania lub take rozstrzygnicia, jeeli s one ze sob w zwizku lub mogy by
objte jednym pozwem.
Sd rozstrzyga kilka spraw ktre mogy by ktre mogy by rozstrzygane take odrbnie kwestia
techniczna
Ad. 5 wyrok uzupeniajcy
O tym jest pniej
Ad. 6 wyrok zaoczny
W jakich sytuacjach wydaje si wyrok zaoczny:
jeeli pozwany nie stawi si na posiedzenie wyznaczone na rozpraw (ale chodzi o pierwsze)
- sd musi zbada czy pozwany by prawidowo zawiadomiony jak tak to zaoczny jak nie to
odroczenie rozprawy

pozwany stawi si ale nie bierze udziau w rozprawie

pozwany nie zoy wniosku o przeprowadzenie rozprawy w jego nieobecno
pozwany nie zoy w sprawie adnych wyjanie

47

Mamy jeszcze tzw. zastrzeony wyrok zaoczny jak pozwany nie stawi si na rozpraw ALE na
dzie rozprawy nie nadszed jeszcze dowd dorczenia pozwanemu wezwania na rozpraw to
przez dwa tygodnie od dnia rozprawy sd moe wyda na posiedzeniu niejawnym wyrok zaoczny,
jeeli w tym czasie otrzyma dowd dorczenia. Wyrok taki wie sd od chwili podpisania sentencji
Jak w cigu 14 dni nie nadejdzie dowd dorczenia to nowa rozprawa
Mona powiedzie e wyrok zaoczny jest generalnie zwizany z biern postaw (omieszkaniem)
pozwanego w toku postpowania.
Jak ma by wdany wyrok zaoczny to nie przeprowadza si postpowania dowodowego, przyjmuje
si za prawdziwe twierdzenia powoda o okolicznociach faktycznych przytoczonych w pozwie lub w
pismach procesowych dorczonych pozwanemu przed rozpraw.
ALE s sytuacje kiedy tak nie moe by (kiedy musi by postpowania dowodowe):
jeeli twierdzenia powoda budz uzasadnione wtpliwoci albo zostay przytoczone w celu obejcia
prawa
w postpowaniu w sprawach maeskich
w postpowaniu w sprawach ze stosunkw midzy rodzicami a dziemi
Kiedy nie mona wyda wyroku zaocznego w obrbie postpowania (zwykego)
jeeli pozwany da przeprowadzenia rozprawy w swej nieobecnoci albo skada ju w sprawie
wyjanienia ustnie lub na pimie
jeeli sd stwierdzi nieprawidowo w dorczeniu wezwania albo jeeli nieobecno strony jest
wywoana nadzwyczajnym wydarzeniem lub inn znan sdowi przeszkod, ktrej nie mona
przezwyciy wtedy odroczenie
jeeli powd zmienia powdztwo wtedy to ju nie bdzie pierwsze posiedzenie
w przypadku wspuczestnictwa jednolitego czynnoci procesowe wspuczestnikw
dziaajcych s skuteczne wobec nie dziaajcych (czyli z tego wynika e chocia jeden
wspuczestnik si musi stawi bo jak nie to chyba moe by wyrok zaoczny ale to s tylko moje
przemylenia)
w przypadku wspuczestnictwa koniecznego
Kiedy nie moe zapa wyrok zaoczny jeeli chodzi o rodzaje postpowania:
w postpowaniu apelacyjnym
w postpowaniu kasacyjnym
w postpowaniu o stwierdzenie niezgodnoci z prawem prawomocnego orzeczenia
Wyrokowi zaocznemu uwzgldniajcemu powdztwo nadaje si klauzul natychmiastowej
wykonalnoci
Wyroki zaoczne dorcza si z urzdu obu stronom z pouczeniem o przysugujcych im rodkach
zaskarenia (tylko sentencje, nie uzasadnienia)
Wyrok zaoczny sd uzasadnia, gdy powdztwo zostao oddalone w caoci lub w czci, a powd
zada uzasadnienia w cigu tygodnia od dorczenia mu wyroku, albo gdy powd, ktry dania
takiego nie zgosi, wnis apelacj w przepisanym terminie.
Wyrok zaoczny zostanie uchylony gdy po wydaniu wyroku okae si, e pozwany w chwili wniesienia
pozwu nie mia:
zdolnoci sdowej
zdolnoci procesowej
organu powoanego do reprezentacji (jak pozwanym osoba prawna)
A braki te nie zostay usunite w wyznaczonym prze sd terminie

48

Ciekawostka W postpowaniu w sprawach gospodarczych sd moe wyda wyrok zaoczny na

posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany nie zoy odpowiedzi na pozew
RODKI ZASKARENIA OD WYROKU ZAOCZNEGO
apelacja przysuguje powodowi
sprzeciw przysuguje pozwanemu
Sprzeciw
Sprzeciw musi by w formie pisemnej, pozwany powinien przytoczy
- zarzuty przeciwko daniu pozwu

- fakty i dowody na ich uzasadnienie

Sprzeciw ma by zoony przez pozwanego w cigu tygodnia od dorczenia mu wyroku (jak zoony
pniej albo z brakami ktre miay by usunite albo nieopacony to sd odrzuca)
Jak prawidowo wniesiony sprzeciw to przewodniczcy wyznacza rozpraw i dorcza sprzeciw
powodowi sprawa zostaje ponownie rozpoznana sd wydaje wyrok, w ktrym wyrok zaoczny:
w caoci lub czci utrzymuje
uchyla go i orzeka o daniu pozwu
pozew odrzuca
umarza postpowanie
Jeeli wyrok zaoczny by wydany z natychmiastow wykonalnoci to na wniosek pozwanego zawiesi
rygor natychmiastowej wykonalnoci gdy :
wyrok zosta wydany z naruszeniem przepisw o dopuszczalnoci jego wydania
pozwany uprawdopodobni, e jego niestawiennictwo byo niezawinione, a przedstawione w
sprzeciwie okolicznoci wywouj wtpliwoci co do zasadnoci wyroku
Koszty rozprawy zaocznej i sprzeciwu ponosi pozwany, choby nastpnie wyrok zaoczny zosta
uchylony, chyba e niestawiennictwo pozwanego byo nie zawinione lub e nie doczono do akt
nadesanych do sdu przed rozpraw wyjanie pozwanego.
Sprzeciw mona cofn W razie cofnicia sprzeciwu sd, jeeli uzna, e cofnicie jest
dopuszczalne, umarza postpowanie wywoane wniesieniem sprzeciwu i orzeka o kosztach jak przy
cofniciu pozwu. Wyrok zaoczny staje si wwczas prawomocny.
Ciekawostka sprzeciw ten jest rodkiem niedewolutywnym (rozpoznaje ten sam sd ktry go wyda)

49

WYDANIE WYROKU
Art. 316 bierze si pod uwag stan z chwili orzekania
Roszczenie ktre byo przedwczesne na pocztku moe sta si wymagalne w trakcie sprawy
Art. 323 - Wyrok moe by wydany jedynie przez sdziw, przed ktrymi odbya si rozprawa
poprzedzajca bezporednio wydanie wyroku. zasada bezporednioci (gdy inny skad musi by
otwarta na nowo rozprawa)
Jak wyglda procedura:
Narada (na nardzie obecny tylko skad orzekajcy) odbywa si gosowanie
Wyrok zapada wikszoci gosw (sdzia ktry nie zgodzi si z wikszoci moe przy podpisaniu
sentencji zgosi zdanie odrbne ale i tak musi sentencj podpisa)
Wyrok i jego elementy

WYROK

Sentencja

Komparycja (rubrum)
cz wstpna
oznacza elementy formalne

Uzasadnienie

Tenor (formua sentencji)

rozstrzygnicie o daniach
stron

UZASADNIENIE WYROKU
Sporzdza si na danie strony musi by zgoszone w terminie tygodniowym od dnia ogoszenia
sentencji wyroku (a od dnia dorczenia sentencji wyroku - stronie dziaajcej bez adwokata, radcy
prawnego lub rzecznika patentowego, ktra na skutek pozbawienia wolnoci bya nieobecna przy
ogoszeniu wyroku)
Nie ma znaczenia dla wniesienia apelacji to, czy wniesiemy wniosek o uzasadnienie
Uzasadnienie wyroku powinno zawiera wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnicia, a
mianowicie: ustalenie faktw, ktre sd uzna za udowodnione, dowodw, na ktrych si opar, i
przyczyn, dla ktrych innym dowodom odmwi wiarygodnoci i mocy dowodowej, oraz wyjanienie
podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisw prawa
Uzasadnienie jest potrzebne sdowi II instancji
Wyrok z uzasadnieniem dorcza si tylko tej stronie, ktra zadaa sporzdzenia uzasadnienia
SPROSTOWANIE WYROKU
Sd moe z urzdu sprostowa w wyroku niedokadnoci, bdy pisarskie albo rachunkowe lub inne
oczywiste omyki
Nie jest dopuszczalne sprostowanie, ktre prowadzioby do zmiany wyroku.
Mona dokona sprostowania nawet po uprawomocnieniu si wyroku.
Sprostowanie oczywicie moe by tez na wniosek strony

50

Na postanowienie o sprostowaniu lub wykadni orzeczenia albo ich odmowie przysuguje zaalenie
Ogoszenie wyroku powinno nastpi na posiedzeniu, na ktrym zamknito rozpraw. Jednake w
sprawie zawiej sd moe odroczy ogoszenie wyroku na czas do dwch tygodni
WYROK UZUPENIAJCY
Tylko i wycznie na wniosek strony
Wniosek o uzupenienie trzeba zgosi w cigu dwch tygodni od ogoszenia wyroku (gdy dorczenie
wyroku nastpuje z urzdu - to od jego dorczenia)
Uzupenia mona tylko sentencj wyroku
Wniosek mona zgosi gdy sd:
nie orzek o caoci dania
nie orzek o natychmiastowej wykonalnoci
nie zamieci w wyroku dodatkowego orzeczenia, ktre wedug przepisw ustawy powinien by
zamieci
Np. gdy s trzy roszczenia a sd orzek tylko o dwch jeli nie wniesiemy o uzupenienie wyroku to
moemy mimo wszystko wnie pozew o to jedno roszczenie
WANE nie mona tu (np taki przypadek jak powyej) wnosi apelacji, bo dotyczy ona tylko tego, co
byo w wyroku
O uzupenieniu orzeka sd ktry wyrok wyda
Ciekawostka rozstrzygnicie o kosztach lub o natychmiastowej wykonalnoci jest postanowieniem
jeli skarymy same koszty, to zaalenie, a nie apelacja
WYKADNIA WYROKU
Sd, ktry wyda wyrok, rozstrzyga postanowieniem wtpliwoci co do jego treci. Postanowienie w
tym przedmiocie sd moe wyda na posiedzeniu niejawnym.
Forma postanowienia
Wykadni podlega sentencja
Wniosek o sprostowanie, uzupenienie lub wykadni wyroku nie ma wpywu na bieg terminu do
wniesienia rodka zaskarenia
Wykadni sd dokonuje na wniosek i z urzdu
Ciekawostka - niedopuszczalne jest dokonanie przez sd wykadni ugody zawartej przed nim przez
strony.
NAKAZ ZAPATY
W postpowaniu nakazowym lub upominawczym (tu moe take wyda referendarz sdowy)

POSTANOWIENIA

Jeeli kodeks nie przewiduje wydania wyroku lub nakazu zapaty, sd wydaje postanowienie.
Mamy postanowienia:
1) koczce postpowanie w sprawie
2) nie koczce postpowania w sprawie

51

ad. 1 postanowienia koczce postpowanie w sprawie

Np.
postanowienie o odrzuceniu pozwu
o odrzuceniu rodka odwoawczego
o umorzeniu postpowania
Wie sd ktry je wyda
Zawsze suy na nie zaalenie
Wyjtek kiedy sd nie jest zwizany swoim postanowieniem art. 395 2
Jeeli zaalenie zarzuca niewano postpowania lub jest oczywicie uzasadnione, sd, ktry wyda
zaskarone postanowienie, moe na posiedzeniu niejawnym, nie przesyajc akt sdowi drugiej
instancji, uchyli zaskarone postanowienie i w miar potrzeby spraw rozpozna na nowo. Od
ponownie wydanego postanowienia przysuguj rodki odwoawcze na zasadach oglnych.
Ad.2 postanowienia nie koczce postpowania w sprawie
Np.
postanowienia dowodowe
postanowienia odnonie zawieszenia/podjcia postpowania
postanowienia w zakresie kierownictwa rozprawy
kwestie wpadkowe
Nie wi sdu ktry je wyda 1. Postanowienia nie koczce postpowania w sprawie mog by
uchylane i zmieniane wskutek zmiany okolicznoci sprawy, chociaby byy zaskarone, a nawet
prawomocne.
2. Postanowienia, o ktrych mowa w 1, mog by zmieniane lub uchylane take wwczas,
gdy zostay wydane na podstawie aktu normatywnego uznanego przez Trybuna Konstytucyjny za
niezgodny z Konstytucj, ratyfikowan umow midzynarodow lub z ustaw.
Na nie zaalenia przysuguj wycznie w przypadkach wymienionych w art. 394

Taki podzia moe jeszcze by postanowie

1) wydawane na posiedzeniu jawnym
2) wydawane na posiedzeniu niejawnym
Ad. 1 postanowienia wydawane na posiedzeniu jawnym
Do postanowie stosuje si odpowiednio przepisy o wyrokach, jeeli kodeks nie stanowi inaczej.
Najbardziej zblione do wyroku
Ad. 2 postanowienia wydawane na posiedzeniu niejawnym
Postanowienie wydane na posiedzeniu niejawnym wie sd od chwili, w ktrej zostao podpisane
wraz z uzasadnieniem, jeeli za sd postanowienia nie uzasadnia, od chwili podpisania sentencji.
postanowienia koczce postpowanie w sprawie wydawane na posiedzeniach jawnych
przysuguje zaalenie (czyli zaskaralne)
postanowienia nie koczce postpowania w sprawie wydawane na posiedzeniach jawnych s albo:
- zaskaralne albo
- niezaskaralne

52

UZASADNIENIE POSTANOWIENIA
na posiedzeniu jawnym i podlegajce zaskareniu (tak samo jak przy wyroku, dorczenie na
wniosek)
na posiedzeniu niejawnym z urzdu dorczane obu stronom
Termin tygodniowy na zaskarenie
Postanowie, ktre odnosz si wycznie do innych osb (wiadka, biegego, osoby trzeciej), nie
dorcza si stronom; osobom, ktrych te postanowienia dotycz, dorcza si je tylko wwczas,
gdy nie byy one obecne na posiedzeniu, na ktrym postanowienia te zostay wydane.
W postpowaniu nieprocesowym dorczanie i uzasadnianie postanowie jest tak samo jak tu z
wyjtkiem tego e nie dorcza si postanowienia uczestnikowi, ktry bdc obecny na posiedzeniu,
po ogoszeniu postanowienia zrzek si jego dorczenia.(art. 517)
FORMA I SPOSB WYDANIA
Postanowienie nie ma takiej formy jak wyrok
Wyrok zawsze wydawany po przeprowadzeniu rozprawy postanowienie moe by przed, po, w trakcie
Wyrok rozstrzyga merytorycznie postanowienie rozstrzyga o kwestiach wpadkowych, formalnych, o
postpowaniu
Jak wyglda prawomocno postanowie:
- wyrokowi przysuguje res iudicata (art. 366)
- postanowienie nawet gdy prawomocne to nie ma res iudicata (powaga rzeczy osdzonej)
Tego teraz nie kumam
Art. 399 dopuszczalno wznowienia postpowania
Postanowienie generalnie nie moe by, ale jest wyjtek
Art. 360 i 361 wykonalno, skuteczno (moe nie by wykonalne ale bdzie skuteczne)

ZARZDZENIA
S rodzajem decyzji procesowej
Art. 398 przepisy co do zaale na postanowienia stosuje si generalnie do zaale

zarzdzenia przewodniczcego - najczciej one s

- jak jest bd w pimie procesowym i si go nie poprawi to mamy zarzdzenie o zwrocie
pozwu i na to normalnie na podstawie 394 1 p. 1 przysuguje zaalenie

zarzdzenia sdu mog by gdy przepis szczeglny wyranie tak stanowi

- sd moe dopuci dowd nie wskazany przez stron (art. 232)
- sd moe zarzdzi oddzieln rozpraw co do pozwu gwnego i wzajemnego.... (art. 218)
- sd moe zarzdzi poczenie kilku oddzielnych spraw....... (art. 219)
- sd moe ograniczy rozpraw do poszczeglnych zarzutw lub zagadnie wstpnych (art.
220)
- sd moe skierowa spraw na posiedzenie jawne i wyznaczy rozpraw........(art. 143 2)

zarzdzenia Prezesa Sdu

- Prezes sdu moe zarzdzi rozpoznanie sprawy w skadzie trzech sdziw
zawodowych......(art. 47 4)

53

- W dni ustawowo uznane za wolne od pracy, jako te w porze nocnej dorcza mona tylko
w wyjtkowych wypadkach za uprzednim zarzdzeniem prezesa sdu (art. 134 1)

PRAWOMOCNO

Dotyczy orzecze:
1) prawomocno formalna
2) prawomocno materialna

Ad. 1 prawomocno formalna

Jeeli nie przysuguje co do niego (co do orzeczenia) rodek odwoawczy lub inny rodek zaskarenia

Ad. 2 prawomocno materialna

Jest to moc wica orzeczenia prawomocnego formalnie
Dotyczy skutku materialnoprawnego orzeczenia

1) skutek pozytywny prawomocnoci orzecze

2) skutek negatywny prawomocnoci orzecze
Ad. 1 skutek pozytywny
Art. 361
Tego nie kumam
Ad. 2 skutek pozytywny
Dotyczy orzecze ktre zawieraj rozstrzygnicia merytoryczne
Res iudicata tylko orzeczenia co do meritum sprawy
Wykonalno, skuteczno co do zasady skutki prawomocnoci
Mimo niedopuszczalnoci odrbnego zaskarenia nie staj si prawomocne postanowienia
podlegajce rozpoznaniu przez sd drugiej instancji, gdy sd ten rozpoznaje spraw, w ktrej je
wydano.
Jeeli zaskarono tylko cz orzeczenia, staje si ono prawomocne w czci pozostaej z
upywem terminu do zaskarenia, chyba e sd drugiej instancji moe z urzdu rozpozna spraw
take w tej czci.
Prawomocno orzeczenia stwierdza na wniosek strony sd pierwszej instancji na posiedzeniu
niejawnym, a dopki akta sprawy znajduj si w sdzie drugiej instancji - ten sd. Stwierdzenia
dokonuje sd jednoosobowo.

54

RES IUDICATA (powaga rzeczy osdzonej)

Przysuguje kademu wyrokowi (wstpnemu, czciowemu), nakazowi zapaty

granice przedmiotowe
wyrok prawomocny ma powag rzeczy osdzonej tylko co do tego, co w zwizku z
podstaw sporu stanowio przedmiot rozstrzygnicia, a ponadto tylko midzy tymi samymi
stronami. uprawomocnia si tylko sentencj, res iudicata nie przysuguje ustaleniom
faktycznym
Ustalenia wydanego w postpowaniu karnym prawomocnego wyroku skazujcego co do
popenienia przestpstwa wi sd w postpowaniu cywilnym ustalenia faktyczne z
innego postpowania cywilnego nie wi ALE z karnego wi, midzy tymi samymi
stronami co do tego co stanowio przedmiot rozstrzygnicia
Jeli sd co pominie w wyroku to nie ma do tego res iudicata

granice podmiotowe
midzy tymi samymi stronami (take, gdy wnosi prokurator)
obejmuje:
- strony
- sd, ktry wyda orzeczenie
- inne sdy i inne organy pastwowe
Moe by jeszcze w zakresie granic podmiotowych, tzw. prawomocno rozszerzona
- wyrok ma powag rzeczy osdzonej wobec pewnych osb trzecich, na podstawie
szczeglnego stosunku tych osb do jednej ze stron procesowych i tylko w stosunku do niej
(nastpcy prawni oglni oraz szczeglni np. art. 192 p. 3)
- ze wzgldu na szczeglny charakter przedmiotu procesu wyrok moe mie powag rzeczy
osdzonej wobec wszystkich i przeciwko wszystkim
wyrok o stwierdzenie niewanoci maestwa jest skuteczny wobec wszystkich
wyrok w postpowaniu w sprawach ze stosunkw midzy rodzicami a dziemi (uznanie
ojcostwa)
wyrok w postpowaniu w sprawach o uznanie postanowie wzorca umowy za
niedozwolone

res iudicata sd uwzgldnia z urzdu na kadym etapie postpowania (art. 202)

to jest przesanka bezwzgldna, negatywna
gdy podniesiona na pocztku (odrzucenie pozwu)
res iudicata osabiona w postpowaniu nieprocesowym
art. 523 - Prawomocne postanowienie orzekajce co do istoty sprawy nie moe by zmienione ani
uchylone, chyba e przepis szczeglny stanowi inaczej. Jednake prawomocne postanowienie
oddalajce wniosek sd moe zmieni w razie zmiany okolicznoci sprawy.
art. 577 - Sd opiekuczy moe zmieni swe postanowienie nawet prawomocne, jeeli wymaga tego
dobro osoby, ktrej postpowanie dotyczy. (postpowanie nieprocesowe, sprawy rodzinne i
opiekucze)

55

WYKONALNO
Zazwyczaj jest to nastpstwo prawomocnoci
Wyrok oddalajcy powdztwo tu nie ma wykonalnoci
Normalnie wykonalno jest po uprawomocnieniu si orzeczenia

NATYCHMIASTOWA WYKONALNO
Wykonalno przed uprawomocnieniem si orzeczenia
Natychmiastowa wykonalno z mocy ustawy:
postanowienia
nakazy zapaty wydane w postpowaniu nakazowym na podstawie, weksla, czeku, rewersu,
warrantu z upywem terminu udzielonego do zaspokojenia roszczenia
wyroki sdu II instancji o ile KPC nie stanowi inaczej
postanowienia orzekajce co do istoty sprawy w postpowaniu nieprocesowym jeeli przepis tak
stanowi
Natychmiastowa wykonalno z mocy orzeczenia sdu:
z urzdu gdy sd:
- zasdza alimenty - co do rat patnych po dniu wniesienia powdztwa, a co do rat patnych przed
wniesieniem powdztwa za okres nie duszy ni za trzy miesice
- zasdza roszczenie uznane przez pozwanego;
- wyrok uwzgldniajcy powdztwo jest zaoczny.
- zasdzajc naleno pracownika w sprawach z zakresu prawa pracy, sd z urzdu nada
wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalnoci w czci nie przekraczajcej
penego jednomiesicznego wynagrodzenia pracownika
sd moe wyda gdy:
- zasdza naleno z wekslu, czeku, warrantu, rewersu, dokumentu urzdowego lub
dokumentu prywatnego, ktrego prawdziwo nie zostaa zaprzeczona (z urzdu)
- uwzgldnia powdztwo o naruszenie posiadania (z urzdu)
- wyrok nadaje si do wykonania w drodze egzekucji i gdyby opnienie uniemoliwiao lub
znacznie utrudniao wykonanie wyroku albo naraao powoda na szkod (na wniosek)
Kiedy nie moe by orzeczona natychmiastowa wykonalno:
jeeli wskutek wykonania wyroku mogaby wynikn dla pozwanego niepowetowana szkoda nie
dotyczy to wyrokw zasdzajcych alimenty oraz nalenoci pracownika w sprawach ze stosunku
pracy , w granicach, w jakich sd nadaje wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalnoci z urzdu
w sprawach przeciwko Skarbowi Pastwa z wyjtkiem nalenoci pracownika w sprawach ze
stosunku pracy , w granicach, w jakich sd nadaje wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalnoci z
urzdu
Rygor natychmiastowej wykonalnoci od chwili ogoszenia wyroku/podpisania sentencji
Rygor natychmiastowej wykonalnoci obowizuje od chwili ogoszenia wyroku lub postanowienia,
ktrym go nadano, a gdy ogoszenia nie byo - od chwili podpisania sentencji orzeczenia.
Natychmiastowa wykonalno wyroku wygasa z chwil ogoszenia, a jeeli nie byo ogoszenia, z
chwil podpisania sentencji orzeczenia zmieniajcego albo uchylajcego wyrok lub postanowienie o
natychmiastowej wykonalnoci wyroku - w takim zakresie, w jakim nastpia zmiana lub uchylenie.

56

UGODA
Nie wiem czemu o tym jest w tym miejscu ale ja tak mam w notatkach :)

POSTPOWANIE MEDIACYJNE

musi by umowa o mediacj w umowie: okrelenie przedmiotu mediacji, mediatora (nie

moe by sdzia) albo sposobu wyboru mediatora
mona postanowieniem sdu skierowa do mediacji
jedna strona skada wniosek, druga si nie sprzeciwia jest to sposb wszczcia mediacji

Mediacja moe by przed wszczciem ale i w toku (za zgod stron)

Mediacja nie jest jawna
Nie mona si przed sdem powoywa na to, co byo w mediacji
Wniosek o mediacje zawiera podobne elementy co pozew
Do zamknicia pierwszego posiedzenia sd moe skierowa spraw do mediacji tylko jeden raz
mona skierowa do mediacji
Jeli zawarta zostaje ugoda sporzdza si protok zatwierdzanie ugody przez sd
Jak ugoda si da wykona to nadaje si od razu klauzul wykonalnoci
Ugoda zawarta przed mediatorem traktowana jest tak samo jak ugoda zawarta przed sdem.

POSTPOWANIE POJEDNAWCZE
Czyli chodzi tu o ugod sdow
Postpowanie o charakterze fakultatywnym (w sprawie o rozwd obligatoryjne)
Zawezwanie do ugody przed wniesieniem pozwu sd rejonowy (nawet jak wysza kwota,
waciwy dla przeciwnika)
Protok nie ma zatwierdzenia (bo przy mediacji jest)
Wniosek o zawezwanie do prby ugodowej przerwanie biegu przedawnienia nie jest to pozew
Przewodniczcy powinien we waciwej chwili skania strony do pojednania, zwaszcza na pierwszym
posiedzeniu, po wstpnym wyjanieniu stanowiska stron. Osnowa ugody zawartej przed sdem
powinna by wcignita do protokou rozprawy i stwierdzona podpisami stron. Niemono podpisania
sd stwierdzi w protokole.
Ugoda moe by zawarta na kadym etapie postpowania
Element materialnoprawny jest to umowa, kady w jakim zakresie powinien ustpi
Aspekt procesowy oceniamy w oparciu o KPC
Jak mamy protok z rozprawy to powinien zawiera m.in. czynnoci stron wpywajce na
rozstrzygnicie sdu (ugoda, zrzeczenie si roszczenia, uznanie powdztwa, cofnicie, zmiana,
rozszerzenie lub ograniczenie dania pozwu).
Przedmiot ugody musi by w granicach dyspozycji stron

57

w sprawach maeskich, w sprawach z zakresu ubezpiecze spoecznych nie mona zawrze

ugody
ugoda a wyrok:
- wykonalno tak samo
- ugoda nie korzysta z res iudicata ale moe by zarzut rzeczy ugodzonej

RODKI ODWOAWCZE
Rodzaje rodkw zaskarenia wystpujce w KPC
1) rodki dewolutywne przenoszce spraw do wyszej instancji, a wrd nich
apelacja
kasacja
zaalenie
S to zarazem rodki suspensywne wstrzymuj uprawomocnienie si orzeczenia
2) rodki niedewolutywne s rozstrzygane w tej samej instancji
sprzeciw od wyroku zaocznego
zarzuty od nakazu zapaty w postpowaniu nakazowym
sprzeciw od nakazu zapaty w postpowaniu upominawczym
skarga na czynno komornika
specjalne zarzuty w postpowaniu egzekucyjnym

APELACJA
Charakter dewolutywny
rodek zwyczajny
Mona zaskary orzeczenia merytoryczne
W postpowaniu nieprocesowym te jest apelacja
Nie ma ogranicze co do rodzaju sprawy i wartoci przedmiotu sporu bo konstytucja gwarantuje
dwie instancje
Wyrok zaoczny pozwanemu nie przysuguje apelacja, tylko sprzeciw (powodowi przysuguje
apelacja)
Skad:
Trzech sdziw zawodowych
Wyjtki jeden sdzia gdy postpowanie dowodowe, niejawne
jeden sdzia gdy koszty, grzywna
Apelacja powinna by merytorycznym rozpoznaniem sprawy w drugiej instancji zmienia wyrok,
orzeka co do istoty sprawy (np. powdztwo oddalone)
Orzeczenia od ktrych przysuguje apelacja:
1) wyrok peny
2) wyrok czciowy
3) wyrok wstpny
4) wyrok kocowy
5) wyrok uzupeniajcy
6) wyrok zaoczny TYLKO powd

58

7) od wszystkich postanowie co do istoty sprawy wydanych w pierwszej instancji w

postpowaniu nieprocesowym
8) od postanowienia sdu okrgowego wydanego w postpowaniu o uznanie sdu
zagranicznego
Legitymacja do wniesienia apelacji przysuguje:
1) stronie
2) interwenientowi ubocznemu
3) prokuratorowi
4) RPO
5) Waciwej organizacji spoecznej
6) Inspektorowi pracy
WYMOGI FORMALNE
Apelacja powinna zawiera:
1) elementy przewidziane dla pisma procesowego (art. 126)
2) oznaczenie wyroku, od ktrego jest wniesiona ze wskazaniem, czy jest on zaskarany w
caoci czy w czci
3) zwize przedstawienie zarzutw wszystko moe by (naruszenie prawa materialnego,
procesowego)
4) uzasadnienie zarzutw
5) powoanie, w razie potrzeby, nowych faktw i dowodw oraz wykazanie, e ich powoanie w
postpowaniu przed sdem pierwszej instancji nie byo moliwe albo e potrzeba powoania
si na nie wynika pniej
6) wniosek o zmian lub o uchylenie wyroku z zaznaczeniem zakresu danej zmiany lub
uchylenia wnioski musz korespondowa z zarzutami
7) w sprawach o roszczenia majtkowe oznaczenie wartoci przedmiotu zaskarenia
warto przedmiotu zaskarenia moe by:
- wysza ni warto przedmiotu sporu, gdy powd rozszerzy powdztwo lub sd orzek
ponad danie (to jest moliwe w prawie pracy)
- nisza ni warto przedmiotu sporu, gdy zaskarona jest cz orzeczenia
- rwna wartoci przedmiotu sporu, gdy zaskarane jest cae orzeczenie

Jakie przykadowe zarzuty mog stanowi podstaw apelacji

zarzuty naruszenia prawa materialnego (bdna wykadnia, niewaciwe zastosowanie prawa)
zarzuty naruszenia prawa procesowego (niewano postpowania patrz art. 379 i 1099, naruszenie
innych zasad KPC)
zarzuty o charakterze faktycznym (zarzuty odnoszce si do ustalonego przez sd pierwszej
instancji stanu faktycznego sprawy)
zarzuty pojawienia si nowych faktw i dowodw (tzw. nowoci)
zarzuty nierozpoznania istoty sprawy
Wyjtek w zakresie zarzutw to postpowanie uproszczone w tym postpowaniu apelacj mona
wycznie oprze o:
1) naruszenia prawa materialnego przez bdn jego wykadni lub niewaciwe zastosowanie,
2) naruszenia przepisw postpowania, jeeli mogo ono mie wpyw na wynik sprawy.
I do tego po upywie terminu do wniesienia apelacji przytaczanie dalszych zarzutw jest
niedopuszczalne.

59

Zarzuty nie wyznaczaj granic apelacji mona je zmienia, dokada

Czy sd jest zwizany naszymi wnioskami NIE jest, wnioski nie wyznaczaj granic apelacji
Kiedy zachodzi niewano postpowania
Niewano postpowania zachodzi:
1) jeeli droga sdowa bya niedopuszczalna,
2) jeeli strona nie miaa zdolnoci sdowej lub procesowej, organu powoanego do jej
reprezentowania lub przedstawiciela ustawowego, albo gdy penomocnik strony nie by naleycie
umocowany,
3) jeeli o to samo roszczenie midzy tymi samymi stronami toczy si sprawa wczeniej wszczta
albo jeeli sprawa taka zostaa ju prawomocnie osdzona,
4) jeeli skad sdu orzekajcego by sprzeczny z przepisami prawa albo jeeli w rozpoznaniu
sprawy bra udzia sdzia wyczony z mocy ustawy,
5) jeeli strona zostaa pozbawiona monoci obrony swych praw (np. gdy byo tajne a nie byo ku
temu podstaw, gdy nie zawiadomiono o terminie rozprawy)
6) jeeli sd rejonowy orzek w sprawie, w ktrej sd okrgowy jest waciwy bez wzgldu na
warto przedmiotu sporu.
7) brak jurysdykcji krajowej stanowi przyczyn niewanoci, ktr sd bierze pod rozwag z urzdu
w kadym stanie sprawy

ZAKRES ZASKARENIA
Zakres zaskarenia wyznacza granice apelacji (czy zaskaramy w caoci lub w czci, tego czego nie
skarymy sd nie moe rozpatrywa)
Skarymy tylko sentencj wyroku (nie uzasadnienie)
Nie mona zaskary wyroku gdy strona dostaje wszystko czego daa
Przynajmniej w zakresie okrelonym zarzutami sd drugiej instancji musi si spraw zaj, moe
wyj poza ten zakres
GRANICE APELACJI
Sd drugiej instancji rozpoznaje spraw w granicach apelacji; w granicach zaskarenia bierze
jednak z urzdu pod uwag niewano postpowania.
W granicach zaskarenia sd drugiej instancji moe z urzdu rozpozna spraw take na rzecz
wspuczestnikw (wspuczestnikw materialnych), ktrzy wyroku nie zaskaryli, gdy bdce
przedmiotem zaskarenia prawa lub obowizki s dla nich wsplne. Wspuczestnikw tych naley
zawiadomi o rozprawie; mog oni skada pisma przygotowawcze.
Sd drugiej instancji, na wniosek strony, rozpoznaje rwnie te postanowienia sdu pierwszej
instancji, ktre nie podlegaj zaskareniu w drodze zaalenia, a miay wpyw na rozstrzygnicie
sprawy.
DOWODY
Generalnie sd drugiej instancji moe prowadzi postpowanie dowodowe
Wyjtkiem postpowanie uproszczone
Sd drugiej instancji nie przeprowadza postpowania dowodowego z wyjtkiem dowodu z
dokumentu.

60

Przepisu paragrafu poprzedzajcego nie stosuje si, jeeli apelacj oparto na pniejszym
wykryciu okolicznoci faktycznych lub rodkach dowodowych, z ktrych strona nie moga skorzysta
przed sdem pierwszej instancji.
Sd drugiej instancji orzeka na podstawie materiau zebranego w postpowaniu w pierwszej
instancji oraz w postpowaniu apelacyjnym.
Czy sd drugiej instancji moe odmiennie ni sd pierwszej instancji oceni dowody TAK, ale
powinien sam przeprowadzi postpowanie dowodowe
Sd nie moe zmieni wyroku na niekorzystniejszy dla strony wnoszcej, chyba e druga strona te
wniosa apelacj
RODZAJE ORZECZE SDU DRUGIEJ INSTANCJI
I. oddalenie apelacji gdy jest ona bezzasadna
II. jeeli apelacja zostanie uwzgldniona
1) wyrok reformatoryjny wyrok zmieniajcy zaskarone orzeczenie i orzekajcy co do
istoty sprawy
2) wyrok kasatoryjny
wyrok uchylajcy zaskarone orzeczenie i znoszcy postpowanie w zakresie
dotknitym niewanoci i przekazujcy spraw sdowi I instancji do ponownego
rozpatrzenie (to ma miejsce przy stwierdzeniu niewanoci postpowania)
wyrok uchylajcy zaskarone orzeczenie i odrzucajcy pozew (to ma miejsce gdy
wystpuj okolicznoci uzasadniajce odrzucenie pozwu (art. 192)
wyrok uchylajcy zaskarone orzeczenie i umarzajcy postpowanie (to ma miejsce
gdy zachodz podstawy do umorzenia postpowania np. cofnicie pozwu, zawarcie
ugody)
wyrok uchylajcy zaskarone orzeczenie i przekazujcy spraw sdowi pierwszej
instancji do ponownego rozpatrzenia (to ma miejsce tylko w razie nierozpoznania
przez sd pierwszej instancji istoty sprawy albo gdy wydanie wyroku wymaga
przeprowadzenia postpowania dowodowego w caoci)
UZASADNIENIE
Sd drugiej instancji uzasadnia z urzdu wyrok oraz postanowienie koczce postpowanie w
sprawie.
W sprawach, w ktrych apelacj oddalono, uzasadnienie sporzdza si tylko wwczas, gdy strona
zadaa dorczenia jej wyroku z uzasadnieniem (trzeba wnie wniosek o uzasadnienie w cigu
tygodnia od ogoszenia, jeeli ogoszenia nie byo, orzeczenie z uzasadnieniem dorcza si stronom
z urzdu w terminie tygodniowym od sporzdzenia uzasadnienia)
Wyrok drugiej instancji jest prawomocny
Nie moe by przeksztace podmiotowych w drugiej instancji
OSTRZEENIE DOTD MAM NOTATKI Z WICZE RESZTA TO JEST IMPROWIZACJA

61

RNE
Teraz s notatki ktrych ja nie robiem, ale wydaje mi si e s cakiem OK

POSTPOWANIE NIEPROCESOWE
Sposoby wszczcia postpowania (na wniosek lub z urzdu) sd wszczyna postpowanie
nieprocesowe (1) na wniosek legitymowanymi s : podmiot wskazany w ustawie, zainteresowany w
sprawie, Prokurator i RPO; w wypadkach wskazanych w ustawie sd moe wszcz postpowanie
take z urzdu
Zainteresowany w sprawie zainteresowanym w sprawie jest kady, czyich praw dotyczy wynik
postpowania, moe on wzi udzia w kadym stanie sprawy; Jeeli wemie udzia, staje si
uczestnikiem; Na odmow dopuszczenia do wzicia udziau w sprawie przysuguje zaalenie
Waciwo rzeczowa sprawy nalece do postpowania nieprocesowego rozpoznaj s.r., z
wyjtkiem spraw, dla ktrych zastrzeona jest waciwo s.o.
Waciwo miejscowa jeeli waciwo miejscowa nie jest oznaczona w przepisie szczeglnym,
wycznie waciwy jest sd miejsca zamieszkania wnioskodawcy, a w braku miejsca zamieszkania
sd miejsca jego pobytu; do postpowania z urzdu waciwy jest sd miejsca, w ktrego okrgu
nastpio zdarzenie bdce podstaw wszczcia postpowania; W braku wskazanych wyej podstaw
waciwy bdzie sd dla m. st. Wa-wy
Skad sdu w sprawach podlegajcych rozpoznaniu wedug przepisw o postpowaniu
nieprocesowym orzeka 1 sdzia bez udziau awnikw, z wyjtkiem spraw o : (1) pozbawienie lub
ograniczenie wadzy rodzicielskiej; (2) udzielenie zezwolenia rodzicom i opiekunom na rozporzdzenie
majtkiem dziecka; (3) przysposobienie; (4) rozstrzygnicie sporu midzy rad pracownicz
przedsibiorstwa a dyrektorem przedsibiorstwa albo midzy tymi organami a organem zaoycielskim
lub sprawujcym nadzr nad przedsibiorstwem
Waciwo rzeczowa referendarza sdowego referendarz sdowy moe wykonywa : (1)
czynnoci w sprawach o wpis w ksidze wieczystej; (2) czynnoci w postpowaniu rejestrowym z
wyczeniem prowadzenia rozprawy (referendarz sdowy nie moe jednak wyda postanowienia
zarzdzajcego 1 wpis spek akcyjnych ani dokona wpisu zmian w statutach tych spek)
Wymogi formalne wniosku o wszczcie postpowania wniosek o wszczcie postpowania powinien
czyni zado przepisom o pozwie, z t zmian, e zamiast pozwanego naley wymieni
zainteresowanych w sprawie
+ ! dopuszczalno cofnicia wniosku (1) po rozpoczciu posiedzenia albo po zoeniu przez
ktregokolwiek z uczestnikw owiadczenia na pimie cofnicie wniosku jest skuteczne tylko wtedy,
gdy inni uczestnicy nie sprzeciwili si temu w wyznaczonym terminie; (2) cofnicie wniosku jest
bezskuteczne w sprawie, ktrej wszczcie mogo nastpi z urzdu
Wpyw niestawiennictwa niestwiennictwo uczestnikw nie tamuje rozpoznania sprawy
Rozprawa rozprawa odbywa si w wypadkach wskazanych w ustawie; w innych wypadkach
wyznaczenie rozprawy zaley od uznania sdu; jednake nawet w wypadkach, gdy ustawa wymaga
przeprowadzenia rozprawy, sd moe, bez wzywania zainteresowanych do udziau w sprawie, oddali
wniosek na posiedzeniu niejawnym, jeeli z treci wniosku wynika oczywisty brak uprawnienia
wnioskodawcy

62

Forma orzecze orzeczenia sdu w postpowaniu nieprocesowym zapadaj w formie postanowie,

chyba e przepis szczeglny stanowi inaczej
rodki odwoawcze od postanowie sdu I instancji orzekajcych co do istoty sprawy przysuguje
apelacja; na inne postanowienia sdu I instancji, w wypadkach wskazanych w ustawie, przysuguje
zaalenie
Skarga na orzeczenie referendarza na orzeczenie referendarza sdowego przysuguje skarga do
sdu rejonowego; w razie wniesienia skargi orzeczenie referendarza sdowego traci moc; w razie
wniesienia skargi na wpis w ksidze wieczystej wpis nie traci mocy (rozpoznajc spraw, sd zmienia
zaskarony wpis przez jego wykrelenie i dokonanie nowego wpisu lub wydaje postanowienie, ktrym
zaskarony wpis utrzymuje w mocy albo uchyla go w caoci lub w czci i w tym zakresie wniosek
oddala bd odrzuca, wzgldnie postpowanie umarza) ; w postpowaniu rejestrowym o wpis do KRS
oraz rejestru zastaww w razie wniesienia skargi na orzeczenie referendarza zarzdzajce wpis,
pozostaje ono w mocy do chwili rozpatrzenia skargi przez sd rejonowy rozpoznajcy spraw jako sd
I instancji (rozpoznajc spraw, sd wydaje postanowienie, w ktrym zaskarone orzeczenie i
dokonany na jego podstawie wpis utrzymuje w mocy albo uchyla w caoci lub w czci i w tym
zakresie wniosek oddala bd odrzuca, wzgldnie postpowanie umarza)
+ ! 1 skarg wnosi si do sdu w terminie tygodniowym : (1) od dnia czynnoci gdy uczestnik by
przy niej obecny lub by o jej terminie zawiadomiony; (2) w innych wypadkach od dnia dorczenia
zawiadomienia uczestnika o dokonaniu czynnoci; (3) w przypadku braku zawiadomienia od dnia
dowiedzenia si o dokonaniu czynnoci, z tym e w postpowaniu o wpis do KRS dla uczestnikw
postpowania, ktrym postanowienia co do istoty sprawy nie dorcza si, termin do wniesienia skargi
biegnie od daty wpisu w Rejestrze
+ ! 2 skarg wniesion po upywie terminu sd odrzuca
+ ! 3 s.r. rozpoznaje spraw jako sd I instancji
Dopuszczalno skargi kasacyjnej (1) skarga kasacyjna do SN przysuguje od wydanego przez sd
II instancji postanowienia co do istoty sprawy oraz od postanowienia w przedmiocie odrzucenia
wniosku i umorzenia postpowania koczcych postpowanie w sprawie w sprawach z zakresu
prawa osobowego, rzeczowego i spadkowego, chyba e przepis szczeglny stanowi inaczej (2) w
sprawach z zakresu prawa rodzinnego, opiekuczego i kurateli skarga kasacyjna przysuguje tylko w
sprawach o przysposobienie oraz o podzia majtku wsplnego po ustaniu wsplnoci majtkowej
midzy maonkami, chyba e warto przedmiotu zaskarenia jest nisza ni 150 tysicy zotych; (3)
w postpowaniu rejestrowym skarga kasacyjna przysuguje jedynie od postanowie sdu II instancji w
przedmiocie wpisu lub wykrelenia z rejestru podmiotu podlegajcego rejestracji; (4) skarga kasacyjna
nie przysuguje w sprawach dotyczcych : (a) przepadku rzeczy, (b) zarzdu zwizanego ze
wspwasnoci lub uytkowaniem, (c) zabezpieczenia spadku i spisu inwentarza, wyjawienia
przedmiotw spadkowych, zarzdu spadku nieobjtego oraz zwolnienia wykonawcy testamentu, (d)
zniesienia wspwasnoci i dziau spadku, jeeli warto przedmiotu zaskarenia jest nisza ni 150
tysicy zotych
Koszty postpowania kady uczestnik ponosi koszty postpowania zwizane ze swym udziaem w
sprawie; ALE ! (1) jeeli uczestnicy s w rnym stopniu zainteresowani w wyniku postpowania
lub interesy ich s sprzeczne sd moe stosunkowo rozdzieli obowizek zwrotu kosztw lub woy
go na jednego z uczestnikw w caoci; (2) jeeli interesy uczestnikw s sprzeczne sd moe
woy na uczestnika, ktrego wnioski zostay oddalone lub odrzucone, obowizek zwrotu kosztw
postpowania poniesionych przez innego uczestnika; To samo moe zrobi sd jeeli uczestnik
postpowa niesumiennie lub oczywicie niewaciwie
Skuteczno i wykonalno postanowie jeeli przepis szczeglny inaczej nie stanowi,
postanowienie orzekajce co do istoty sprawy staje si skuteczne, a jeeli wymaga wykonania take
wykonalne, po uprawomocnieniu si
+ ! wykonanie postanowie z urzdu postanowienia wydane w sprawie, ktra moe by
wszczta z urzdu, podlegaj wykonaniu z urzdu
Zmiana prawomocnego orzeczenia prawomocne postanowienie orzekajce co do istoty sprawy nie
moe by zmienione ani uchylone, chyba e przepis szczeglny stanowi inaczej; ALE !

63

prawomocne postanowienie oddalajce wniosek sd moe zmieni w razie zmiany okolicznoci

sprawy
Wznowienie postpowania (1) uczestnik postpowania moe da wznowienia postpowania
zakoczonego prawomocnym postanowieniem orzekajcym co do istoty sprawy, jednake wznowienie
postpowania nie jest dopuszczalne, jeeli postanowienie koczce postpowanie moe by
zmienione lub uchylone; (2) zainteresowany, ktry nie by uczestnikiem postpowania zakoczonego
prawomocnym postanowieniem orzekajcym co do istoty sprawy moe da wznowienia
postpowania, jeeli postanowienie to narusza jego prawa (w takim wypadku stosuje si przepisy o
wznowieniu postpowania z powodu pozbawienia monoci dziaania)
Dostp do akt sprawy akta sprawy dostpne s dla uczestnikw postpowania oraz za
zezwoleniem przewodniczcego dla kadego, kto potrzeb przejrzenia dostatecznie usprawiedliwi; na
tych samych zasadach dopuszczalne jest sporzdzenie i otrzymywanie odpisw i wycigw z akt

POSTPOWANIE EGZEKUCYJNE
Sprawy egzekucyjne nale do waciwoci sdw powiatowych i dziaajcych przy tych sdach
komornikw.
Sd wystpuje w 2 rolach:
- jako organ orzekajcy,
- jako organ egzekucyjny.
Podstaw egzekucji jest tytu wykonawczy. Tytuem wykonawczym jest tytu egzekucyjny zaopatrzony
w klauzul wykonalnoci.
Tytuami egzekucyjnymi s:
1. orzeczenie sdu prawomocne lub podlegajce natychmiastowemu wykonaniu, jak rwnie ugoda
zawarta przed sdem;
2. wyrok sdu polubownego lub ugoda zawarta przed takim sdem;
3. inne orzeczenia, ugody i akty, ktre z mocy ustawy podlegaj wykonaniu w drodze egzekucji
sdowej;
4. akt notarialny, w ktrym dunik podda si egzekucji i ktry obejmuje obowizek zapaty sumy
pieninej lub uiszczenia innych rzeczy zamiennych, ilociowo w akcie oznaczonych, albo te
obowizek wydania rzeczy indywidualnie oznaczonej, gdy termin zapaty, uiszczenia lub wydania
jest
w akcie wskazany.
5. akt notarialny, w ktrym dunik podda si egzekucji i ktry obejmuje obowizek zapaty sumy
pieninej do wysokoci w akcie wprost okrelonej albo oznaczonej za pomoc klauzuli
waloryzacyjnej, gdy akt okrela warunki, ktre upowaniaj wierzyciela do prowadzenia przeciwko
dunikowi egzekucji na podstawie tego aktu o cao lub cz roszczenia, jak rwnie termin, do
ktrego wierzyciel moe wystpi o nadanie temu aktowi klauzuli wykonalnoci.
Pkt. 4 i 5 to dobrowolne poddanie si egzekucji!
Na wniosek: tytuowi egzekucyjnemu pochodzcemu od sdu nadaje klauzul wykonalnoci sd
pierwszej instancji, w ktrym sprawa si toczy. Sd drugiej instancji nadaje klauzul, dopki akta
sprawy w sdzie tym si znajduj; nie dotyczy to jednak Sdu Najwyszego.
Klauzula ma form postanowienia.
Na postanowienie sdu nakadajcego klauzul wykonalnoci przysuguje zaalenie.
Nie mona apelowa w egzekucji, nie ma wyroku.
Na postanowienie sdu drugiej instancji, wydane po rozpoznaniu zaalenia, kasacja nie przysuguje.
Wyjtek: przepis nie ma zastosowania do postanowienia sdu drugiej instancji w przedmiocie
przybicia i przysdzenia wasnoci nieruchomoci nabytej w drodze licytacji oraz w przedmiocie planu
podziau midzy wierzycieli sumy uzyskanej z egzekucji.

64

Inne rodki zaskarenia:

1. skarga na czynnoci komornika art. 767 KPC,
Na czynnoci komornika przysuguje skarga do sdu rejonowego. Dotyczy to take zaniechania przez
komornika dokonania czynnoci.
Skarg wnosi si do sdu w terminie tygodniowym od daty czynnoci, gdy strona bya przy niej
obecna lub bya o jej terminie zawiadomiona, w innych wypadkach - od daty zawiadomienia strony o
dokonaniu czynnoci, w braku zawiadomienia - od daty dowiedzenia si o niej, a w wypadku
zaniechania - od daty, w ktrej czynno powinna by dokonana.
Zaalenie na postanowienie sdu przysuguje w wypadkach w ustawie wskazanych
2. zarzuty przeciwko planowi podziau sumy uzyskanej w drodze egzekucji art 1027 KPC.
O sporzdzeniu planu podziau zawiadamia si dunika i osoby uczestniczce w podziale.
Zarzuty przeciwko planowi podziau mona wnosi w cigu dwch tygodni od daty zawiadomienia do
organu egzekucyjnego, ktry go sporzdzi.
O zarzutach wniesionych do komornika rozstrzyga sd.
Jeeli zarzutw nie wniesiono w terminie przepisanym, organ egzekucyjny przystpi do wykonania
planu. Wniesienie zarzutw wstrzymuje wykonanie planu tylko w czci, ktrej zarzuty dotycz.
Na skutek wniesienia zarzutw sd po wysuchaniu osb zainteresowanych zatwierdzi albo
odpowiednio zmieni plan. W postpowaniu tym sd nie rozpoznaje sporu co do istnienia prawa
objtego planem podziau.
Na postanowienie sdu przysuguje zaalenie.
Wykonanie planu w czci dotknitej zarzutami nastpi po uprawomocnieniu si postanowienia sdu,
chyba e zostao wstrzymane przez zabezpieczenie powdztwa w sporze o ustalenie nieistnienia
prawa.
Powdztwo przeciwegzekucyjne:
1. opozycyjne art. 840 KPC:
Dunik moe w drodze procesu da pozbawienia tytuu wykonawczego wykonalnoci w caoci
lub czci albo ograniczenia:
1. jeeli przeczy zdarzeniom, na ktrych oparto wydanie klauzuli wykonalnoci;
2. jeeli po powstaniu tytuu egzekucyjnego nastpio zdarzenie, wskutek ktrego zobowizanie
wygaso albo
nie moe by egzekwowane; gdy tytuem jest orzeczenie sdowe, dunik moe powdztwo oprze
take na
zdarzeniach, ktre nastpiy po zamkniciu rozprawy;
3. jeeli maonek, przeciwko ktremu sd nada klauzul wykonalnoci na podstawie art. 787,
wykae, e
egzekwowane wiadczenie wierzycielowi nie naley si, przy czym maonkowi temu przysuguj
zarzuty nie
tylko z wasnego prawa, lecz i te, z ktrymi mg wystpi jego wspmaonek.
Jeeli podstaw egzekucji jest tytu pochodzcy od organu administracji pastwowej, do stwierdzenia,
e zobowizanie wygaso lub nie moe by egzekwowane, powoany jest organ, od ktrego tytu
pochodzi.
2. ekscydentalne art. 841 KPC
Osoba trzecia moe w drodze powdztwa da zwolnienia zajtego przedmiotu od egzekucji, jeeli
skierowanie do niego egzekucji narusza jej prawa.
Jeeli dunik zaprzecza prawu powoda, naley oprcz wierzyciela pozwa rwnie dunika.

PRZESANKI POSTPOWANIA SDOWEGO :

- warunki jakie musi speni postpowanie by byo:
wszczte
prawidowo przeprowadzone i
zakoczone rozstrzygniciem merytorycznym
65

Art. 189. Powd moe da ustalenia przez sd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym
interes prawny.

powdztwo moe wytoczy kady kto ma w tym interes prawny

roszczenia o wiadczenie lub uksztatowanie stosunku prawnego w tej kwestii
roszczenie procesowe pokrywa si z roszczeniem materialno prawnym
tylko roszczenie procesowe moe by przedmiotem procesu, a art. 189 to roszczenie o
ustalenie i ono nie ma ch. materialno - prawnego

PRZESANKI :
FORMALNE
= PROCESOWE
- dotycz przebiegu procesu
- jest to: zdolno sdowa

MERYTORYCZNE !!
( materialno prawne )
- dotycz przedmiotu procesu ( roszczenia procesowego)
- s to : - interes prawny ( z art. 189 )
- legitymacja procesowa

AD.
PRZESANKI PROCESOWE :
III podziay : - kryteria tych podziaw s niezalene
podzia I:
1.) Bezwzgldne
skutkiem jej braku ( niespenienia ) lub pojawienia si
niepodanej okolicznoci jest niewano
art. 199 1 (katalog zamknity)
Art. 199. 1. Sd odrzuci pozew:
1) jeeli droga sdowa jest niedopuszczalna;
2) jeeli o to samo roszczenie pomidzy tymi samymi stronami sprawa jest w toku albo zostaa ju
prawomocnie osdzona;
3) jeeli jedna ze stron nie ma zdolnoci sdowej albo jeeli powd nie ma zdolnoci procesowej, a nie dziaa za
niego przedstawiciel ustawowy albo jeeli w skadzie organw jednostki organizacyjnej bdcej powodem
zachodz braki uniemoliwiajce jej dziaanie;
4) jeeli rozstrzygnicie sprawy naley do sdu polubownego.
+ art. 1099 ( brak jurysdykcji krajowej )

2.) Wzgldne
s tu skutki procesowe ale nie jest to niewano
zachodzi tu wadliwo i konieczno dziaania sdu z urzdu
np. art. 200 niewaciwo sdu
art. 201 badanie trybu
66

podzia II:
1.) Oglne
musi wystpi i jest badana w kadym procesie
np.

zdolno sdowa
zdolno procesowa
zdolno postulacyjna
dopuszczalno drogi sdowej

2.) Szczeglne
bada si w niektrych sprawach
np.
tryb postpowania
waciwo miejscowa
waciwo rzeczowa

podzia III :
1.) Dodatnie
takie ktre musz zaistnie w procesie by by wszczty i
prawidowo prowadzony
2.) Ujemne = PRZESZKODY PROCESOWE
ich zaistnienie powoduje e postpowanie nie moe by
przeprowadzone
!!!! brak przesanki dodatniej = przeszkoda procesowa

1.
2.
3.
4.

1.
2.
3.
4.

1.
2.
3.
4.

1.
2.
3.
4.

Droga sdowa :
p. procesowa
p. bezwzgldna
p. oglna
p. dodatnia
Zdolno sdowa :
p. procesowa
p. bezwzgldna
p. oglna
p. dodatnia
Zdolno procesowa
p. procesowa
p. bezwzgldna
p. oglna
p. dodatnia
res iudicata :
p. procesowa
p. bezwzgldna
p. oglna
p. ujemna

67