SI INDAY AT ANG BATANG PASAWAY

Hoy Inday! Ikuha mo nga ako ng tinapay!

Ibili mo nga ako ng kendi!
Linisin mo nga itong sapatos ko!
Ikuha mo nga ako ng tubig!
Bilis!
Sunud-sunod ang utos ko kay Inday. Siguradong mapapagod siya. Buti nga sa kanya, kasi
nakakainis siya! Lagi na lamang siyang nakikialam sa akin.
Tuwing umaga, di ako makapaglaro agad sa labas kasi, pinipilit pa niya akong uminom ng
gatas, tapos pipilitin ring pakainin ng tinapay. Hindi lang iyon, kailangan pang maligo muna
at kailangan pa raw magsipilyo.
Kailangan mong magsipilyo para di masira ang mga ipen mo. ang laging sinasabi pa ni
Inday.
Sa loob-loob ko, e bakit naman kaya masisira, e buong-buo nga at ang titigas ng mga ipen
ko dahil mana ako sa daddy ko! Nakakainis talaga! Puro daldal si Inday, daig pa ang
mommy ko!
Kapag nakikipaglaro naman na ako ng habulan sa mga kapit-bahay namin, lagi na lang ako
tinatawag ni Inday, para lagyan niya ng pulbos ang katawan ko. Tapos sasapinan pa niya ng
bimpo ang likod ko na lagi namang nahuhulog kapag nagtatakbuhan na kami ng mga kalaro
ko.
Haay naku, istorbo talaga!
At lalo pa akong naiinis dahil kung kailan kasarapan ng laro, saka pa ako pauuwiin para
pakainin na naman. Pipilitin niya akong kumain ng niluto niyang ulam na laging may mga
gulay na nakakasuka naman ang lasa.

Sasabihin pa ni Inday, Masustansya ang gulay kaya kumain ka nang marami para lumakas
ka at di magkasakit.

Alamat ng Manika
Sa isang malayong nayon ay may nakatirang mag-asawa, sina Aling Dolores at
Mang Doding. Simple lamang ang kanilang pamumuhay. Isang magsasaka si Mang
Doding at isang simpleng may bahay lamang si Aling Dolores. Sila ay biniyayaan ng
isang anak si Anika. Dahil sa nag-iisang anak, lahat ng layaw nito ay nasusunod at
likas dito ang pagiging malikot. Ngunit isang bagay ang hindi nito makuha ang
makapunta ng hardin sa likuran ng kanilang bahay dahil mahigpit itong
ipinagbabawal ng kanyang ina.
Kapag tapos ng gawin ni Aling Dolores ang mga gawaing bahay, at nakikitang
magaalastres na ay kaagad itong nagpupunta sa kanilang hardin. Minana niya pa ito
mula sa kanyang lola. Nang mamatay ang kanyang ina ay nangako siyang aalagaan
nito ang hardin ng mabuti.
Nahihiwagaan si Anika sa hardin kung bakit hindi siya pinapasama ng kanyang ina.
Maraming katanungan ang bumabagabag sa kanyang isipan. Ni minsan ay hindi
niya pa nakita ang hardin. Napapalibutan ito ng matataas na bakod. Alam niyang
itoy napakaganda dahil sa labas pa lamang ay amoy niya na ang mababangong
samyo ng mga bulaklak at mga huni ng ibat ibang ibon.
Isang araw nagpunta si Aling Dolores sa bayan upang mamalengke.
Anika, dito ka lang. Huwag kang lalabas hanggang hindi dumarating ang tatay mo
galing palayan. Tandaan mo huwag kang magpupunta sa hardin. paalala ni Aling
Dolores.
Opo nay. Sagot ni Anika.
Ito na ang pagkakataon kung makapunta ng hardin. Alam kong mamaya pa
darating si tatay at gagabihin naman ng uwi si nanay. Sa wakas makikita ko na ang
hardin. Wika ni Anika sa sarili.
Kinuha niya ang susi ng hardin sa kuwarto ni Aling Dolores. Minsan kasi ay nakita
niya itong kinuha sa isang baol. Madaling natuntun ni Anika ang susi at
nagmadaling magputa ito sa hardin. Kinakabahan siya, magkahalo ang kaba at
tuwa na kanyang nararamdaman. Wala siyang pakialam kung malaman man ito ng
kanyang ina ang importante ay makita niya na ang hardin.
Dahandahan niyang binuksan ang pintuan ng bakod. Namangha siya sa kanyang
nakita.
Bakit ganito? Bakit walang laman ang hardin? Walang mga bulaklak at halaman.
Isa lamang itong bakanteng lote. Wika nito sa sarili.
Pinagmasdan niya ang buong kapaligiran, napakaraming pintuan. Naglakadlakad ito
hanggang sa nabagot na siya. Dahil sa wala siyang nakita ay naisipan niyang
umuwi. Ngunit hindi niya na matandaan ang pintuan kung saan siya pumasok.
Lahat ng pintuan ay magkakatulad, nilolomot at punong-puno ng mga ugat ng mga
halaman.

Kailangan kong magmadaling umuwi dahil magaalas-tres na ng hapon at uuwi na

si Itay.
Isaisa niyang binuksan ang mga pintuan ngunit wala siyang nakikita kung hindi
kawalan. Puno ng usok ang mga ito sa tuwing kanyang bubuksan.
Ding..Dong..Din..Dong.. narinig ni Anika ang tunog ng kampana na hudyat na
ikatlo na ng hapon.
Nang humarap ulit siya sa hardin ay iba na ang kanyang nakita. Ang kaninang
bakanteng hardin ay punong-puno na ng mga naggagandahang halaman. Ang lahat
ng kaba niya at pagtataka ay bigla na lamang nawala na parang bula. Napakaganda
nga ito kagaya ng iniisip niya. Punong-puno ito ng mga bulaklak. Iba-iba ang kulay
bughaw,pula,dilaw,lila at marami pang iba. Naamoy niya ang halimuyak mga rosas,
Dama de Noche, mga orkidyas at iba pa. Nakikita niya ring nagliliparan ang mga
ibon.
Kaya pala gustung-gusto ni Inay na magpunta dito kasi maganda talaga dito. Wika
uli nito sa sarili.
Isang napakagandang paruparo ang umagaw sa kanyang atensyon.
Ang kulay nito ay parang bahaghari. Matingkad na matingkad at kumikislap-kislap
ang mga pakpak nito. Sa tuwing lilipad ito ay may mga maiiwang mga gintong
alikabok.
Halika maglaro tayo. Habulin mo ako. Anyaya ng paruparo.
Sinundan niya ang paruparo kahit saan ito magpunta. Kapag hindi niya makita ay
nagbabato ito ng buhangin sa mga halaman at bulaklak. Lalabas naman ang
paruparo dahil natatamaan ito. Hindi siya sumuko hanggang hindi niya ito nahuhuli.
Sa wakas nahuli din kita! bulalas ni Anika.
Isinilid niya ito sa isang lata na nakita niya sa pintuan ng hardin. Pinaglarularuan
niya ito, tinapik-tapik ang mga pakpak at ang mga mata nito ay tinutusok-tusok
niya ng tuyong sanga ng isang halaman.
Aray! Nasasaktan ako. Pagrereklamo ng paruparo.
Sobrang tuwa ang kanyang nararamdaman kaya hindi niya na inintindi ang mga
sinasabi ng paruparo. Sa bawat pagtapik nito sa paruparo ay mayroong munting
bagay na kulay ginto na naiiwan sa kanyang mga palad. Sa bandang huli ay
napatay niya ito.
Naghanap ulit siya ng makakalaro nakita niya naman ang isang tutubi. Meron itong
mga pakpak na katulad sa paruparo ngunit ito ay kulay puti, meron din itong parang
gintong isinasaboy tuwing lilipad o dadapo sa mga halaman o bulaklak. Hinuli niya
din ito. Pinaglaruan, at ng nagsawa ay tinalian ng mga ugat ng halaman, pinutulan
ng mga pakpak at kanyang puwetan. Kagaya sa paruparo namatay din ito.

Ganoon din ang sinapit ng mga bubuyog, langgam, mga bulaklak at halaman sa
hardin, pinapatay niya kapag nagsasawa na.
Habang pinaglalaruan ang isang bulaklak ay natawag ang kanyang pansin ng
isang halaman sa gitna ng hardin. Ginto ang kulay ng puno at mga dahon nito.
Halika dito Anika. Pagtawag sa kanya ng halaman.
Ang ganda mo naman puwede ba tayong maglaro? wika ni Anika.
Aba,oo naman. Pagsang-ayon ng halaman.
Ano naman ang ating lalaruin? pagtatanong ni Anika.
Walang galawan. Kapag ako ang unang gumalaw, lahat ng hilingin mo ay
ibibigay ko. Kapag ikaw, ikaw ay aking gagawing laruan. Ang sagot ng
misteryosang halaman.
Sige, sang-ayon ako diyan. Wika ni Anika na hindi man lamang inisip ang
kondisyon dahil sabik na itong maglaro.
Isa, dalawa, tatlo, simulan na! Sigaw ng halaman na hudyat na magsisimula
na sila.
Hindi pa nga lumilipas ang limang minuto ay gumalaw na si Anika.
Hahahahahaha. Sa wakas ay may magkakasama na ako. Pinatay mo na kasi
lahat ng kaibigan ko dito. Malakas na tawa ng halaman.
Hanggang sa naramdaman niyang lumiliit siya. Humingi siya ng tulong ngunit wala
sa kanyang nakakarinig. Ginusto man niyang makatayo ay hindi niya magawa.
Naninigas ang buo niyang katawan.
Ganyan ang nangyayari sa mga batang walang pagpapahalaga sa mga
bagay at akala lahat ay laruan lamang. Hindi man lamang isinasaisip ang
pagpapahalaga sa mga ito. Wika uli ng halaman.
Sa kabilang dako naman ay nag-aalala na ang kanyang mga magulang. Labis
ang pag-aalala nila kay Anika.
Doring! Doring! Wala na si Anika! Nagpunta siya sa hardin. Sabi ko na sa kanya
huwag siyang magpunta sa doon. Ano ba ang pumasok sa isip ng batang iyon. Wala
naming espesyal sa hardin. Simpleng hardin lamang ito kagaya ng sa iba!
Nanlulumong saad ni Aling Dolores kay Mang Doring ng makitang wala ang susi sa
pinagtaguan nito.
Wala na tayong magagawa kung hindi ang magdasal na sana ay walang
nangyaring masama sa kanya. Nalulungkot na tugon ni Mang Doring.
Kinabukasan ay nagtungo agad ang mag-asawa sa hardin. Nakita nila ang
isang napakaliit na tao ngunit walang buhay. Ito ay yari sa kahoy, mga sanga at
mga buto ng halaman. Suot nito ang damit ni Anika.

Labis nilang kinalungkot ang nangyari sa kanilang anak. Ngunit wala ng

nagawa ang mag-asawa. Dinala nila ang laruang babae na walang buhay at
pinangalanang Anika.
Napag-alaman na ang halaman pala ang Diwatang ng Kapaligiran na siyang
tagapangalaga sa may mga buhay at itoy napadaan lamang sa hardin sa oras na si
Anika ay pumasok dito. Lubos itong nagagalit kung may nang-aalipusta sa
kalikasan.
Ng lumaon dahil sa pagkakasalin-salin sa mga salita ang pangalang Anika ay naging
manika.