Tema: Norma totale e fertilitetit

Ndikimi i faktorve prcaktues; Analiza Panel

Arba Skifteri, Klevis Metohu, Mersi Serana
Master Shkencor Financ, Fakulteti i Ekonomis, Universiteti i Tirans
Mars 2015

Shnime t Autorit:
Materiali sht n funksion t Detyr Kursi, Lnda Ekonometri nga Prof.As.Dr. Valentina
Sinaj. Ky punim, mund t zhvillohet m me detaje pr periudhat n vijim.

Abstrakt
Ky punim trajton normn totale t fertilitetit n lidhje me faktort q shkaktojn ndryshimin e
saj. Ai sht i ndar n dy pjes kryesore: respektivisht, n t parn sht br nj rishikim i
literaturs, ku jan cituar autor t ndryshm rreth teorive t tyre n kt fush. Nga ky rishikim
jan spikatur faktort kryesor q ndikojn n normn totale t fertilitetit si: Norma e prfshirjes
s femrs n fuqin puntore n raport me totalin, norma neto e migrimit, rritja e t ardhurave t
femrave dhe meshkujve n nj familje, rritja ekonomike, faktort social etj. N pjesn e dyt
sht br analiza ekonometrike me t dhna panel. Jan marr n studim katr shtete: Shqipria,
Maqedonia, Kroacia dhe Bullgaria pr t dhna mbi tre variabla: norma e punznies s femrave
n raport me totalin, norma neto e migrimit dhe rritja e produktit t brendshm bruto pr kapital.
T dhnat jan mbledhur pr vitet 2000-2013 nga burime t ndryshme.

Fjalt kye: Norma totale e fertilitetit, t dhna panel, forca puntore femrore, prodhimi i
brendshm bruto, norma neto e migrimit.

1. Hyrje
Norma totale e fertilitetit(TFR1) sht nj matse e numrit mesatar t lindjeve t gjalla q nj
grua do t kishte, nn supozimin se ajo mbijeton deri n fund t jets s saj riprodhuese (15 deri
49 vje) dhe ka lindur sipas nj norme specifike moshe t dhn fertiliteti (SIS, 2000) dhe kjo ka
rndsi n ndryshimet e popullsis. (Sibley & Hone, 2002) pohojn se lindshmria sht nj
nga treguesit kryesor t ndryshimit t popullsis, i cili sht vendimtar pr parashikimet e
ardhshme. (Pick, Jones, Butler, & Nag, 1990) thekson m tej rndsin e parashikimit t
fertilitetit pr popullsin e ardhshme. Faktort q ndikojn n fertilitet jan t ndryshm n vende
t ndryshme dhe gjithashtu n koh t ndryshme. Disa nga kta faktor mund t jen t vshtir
pr tu matur sepse kalojn n subjektivizma dhe mund t ndryshojn midis kulturave. Kjo e bn
edhe m t vshtir gjetjen e variablave t cilat mund t prdoren pr t br parashikime t
ardhshme rreth ksaj norme.
N kt punim do t analizohen sjelljet e ndryshme t shoqris q ndikojn n normat e
fertitlitetit. Karakteristikat t cilat shkaktojn ndryshimet n kt norm, jan t lidhura si me
situatn ekonomike, ashtu edhe faktort social. Disa nga faktort social q mund t kn ndikim
n normn e fertilitetit jan: rraca, niveli i arsimimit, besimi fetar, aborti, migrimi, fmijt si
forc puntore (kryesisht n familjet rurale), fmijt si nj mbshtetje pr ciftet e moshuara,
kostot e rritjes s fmijve, programet qeveritare pr nxitjen ose frenimin e norms s lindjeve,
mosha e lindjes s par dhe norma e divorceve. M posht po analizojm faktort kryesor
ekonomik dhe social t cilt ndikojn n normn e fertiliteti dhe lidhjen e tyre dhe q n nj
pjes t dyt do t analizohen prmes nj modeli ekonometrik me t dhna panel. Kto t faktor
jan: norma e rritjes s ekonomis (PBB), norma e migrimit dhe norma e punsimit t femrave.

2. Rishikimi i literaturs: Faktort q ndikojn n normn e fertilitetit

(TFR)
Teorit q mundohen t shpjegojn ndryshimet n normn e fertilitetit n situtata t ndryshme
ekonomike, jan t shumta. M posht po paraqesim disa nga teorit kryesore:
Richard Easterlin (1987) ka formuluar teorin rreth ndryshimit t normave t fertilitetit si pasoje
e mjedisit ekonomik ku sipas tij, individt e lindur dhe q i prkisnin nj grupi me norm t ult
1

Total Fertility Rate

fertiliteti, do t kishin nj konkurenc m t vogl n tregun e puns. Kjo do t sillte mundsi per
paga m t larta dhe mundsi m t mira pr ngritje n detyr.
N dekadat e fundit, me ndryshimet demografike ka pasur nj rritje t vazhdueshme t
pjesmarrjes s femrs n fuqin puntore, dhe ndryshimi i rolit t femrs ka sjell nj sr
ndryshimesh n strukturn familjare. Rindfuss dhe Brewster (1996) shprehu se me rritjen e
pjesmarrjes s femrave n fuqin puntore, ulet norma totale e fertilitetit. Rritja e rolit t tyre n
fuqin puntore, dhe si rrjedhim rritja e pavarsis s femrs, kan uar n ndryshime t normave
t fertilitetit bazuar edhe mbi ndryshimet n numrin e martesave, rritja e numrit t divorceve,
planifikimet m t larta familjare, abortet dhe mungesat e vullnetshme t lindshmris. T gjith
kto faktor kan ulur normn e fertilitetit. Kt gj e ka reflektuar (Macunovich, 1996) bazuar
n teorin e saj t mbshtetur mbi studimin e mparshm t Easterlin (1987), por me shtimin e
faktorit pag e femrs aktive ndryshe nga teoria e Easterlin. Ky model fokusohet n lidhjen midis
t ardhurave relative dhe pags se femrave. Ajo beson se femrat kan aspirat martesore, kshtu
q kur fillojn t projektojn prfshirjen n fuqin puntore, fillojn t zhvillohen n nivele m t
larta arsimore duke shtyr kohn e martess deri n mosh t von dhe si pasoj do t ulen
normat e fertilitetit. Sipas Macunovich, nj rritje n nivelin e t ardhurave t mashkullit do t
conte n nj rritje t fertilitetit, ndrsa nj rritje n nivelin e pags se femrave do t kishte nj
efekt t kundrt n fertilitet.
(Lappegrd, 2000) dhe (Kravdal, Education and fertility in sub-Saharan Africa: individual and
community effects. , 2002) kan studiuar efektet e edukimit t grave n fertilitetin e tyre. T dy
doln n prfundimin se grat q prfundojn shkolln e lart ose nj kolegj katr vite prjetojn
nj vones n lindjen e fmijs s tyre t par dhe n kt mnyr ata m pak raste pr t lindur
dy, tre ose m shum fmij pr shkak t moshs s tyre. Teoria neoklasike shjegon se si ndikon
investimi n rritjen e kapitalit njerzor tek shum gra q marrin pjes n tregun e puns, sjellja e
fertilitetit t familjeve sht detyruar t ndryshoj, n favor t m pak fmijve (Singh, 1994).
Evidenca empirike nga vendet e zhvilluara dhe n zhvillim zbulon se arsimi i femrs sht i
lidhur me nj rnie n fertilitet (H.A., 2005); (Lam & Duryea., 1999); (Ainsworth, Beegle, &
Nyamete, 1996); (Vavrus & U. Larsen, 2003); Singh, 1994; (Ben-Porath, 1973); (Gardner,
1973); (Schultz T. , 1973)). Rritja e pjesmarrjes s grave n shkollim dhe tregu i puns ngre
vlern ekonomike t kohs s tyre, e cila rrit koston oportune t rritjes s fmijve ( (Guilkey,
Angeles, & Mroz, 1998); (Singh, 1994); (Ben-Porath, 1973); (Gardner, 1973); (Schultz T. ,

1973)). Studime pr arsimin e femrave dhe fertilitetit ojn n prfundimin se arsimi i femrs
on n nj rnie t fertilitetit dmth, me nivele m t larta t arsimit, numri i fmijve t lindur pr
grua zvoglohet ( (Guilkey, Angeles, & Mroz, 1998); (Ben-Porath, 1973); (Gardner, 1973),
(Schultz T. , 1993), 1993; 1974; 1973). (Schultz T. , 1993)) konfirmon se arsimi i femrave sht i
lidhur me madhsi m t vogla t dshiruara t familjeve n t gjith botn. Kjo marrdhnie
negative midis grave dhe edukimit,nga ana tjetr, fertilitetit me madhsin e dshiruar familjes,
shpjegohet nga nj numr faktorsh q kan qen t eksploruar nga dy ekonomistt dhe
sociologt. S pari, me nivele m t larta t arsimit, pritjet e t ardhurave pr nj grua n t
ardhmen jan shum t larta, duke rritur koston oportune t lindjes pr t, dhe rritjes s fmijve.
S dyti, m qndrimin e nj gruaje n shkoll, shanset e lindjes t shum fmijve ulen. Lidhur
me kt sht fakti se me m shum edukim dhe ekspozim, grat fitojn m shum informacion
rreth vetes s tyre dhe jan m shum n gjendje t prdorin kt informacion n avantazhin e
tyre ( (Vavrus & U. Larsen, 2003); (Singh, 1994)). Ndikimi n rritje i edukimit t gruas mbi
autonomin e tyre on n martesat e mvonshme, rrit prdorimin e metodave mbrojtse dhe ul
fertilitetin, gj q sht diskutuar nga (Mason, 1986).
N fakt, lidhja midis autonomis s gruas dhe fertilitetit sht shum m e fort se ajo e burrit.
M e rndsishmja, femrat me nivele t larta arsimimi jan t lidhur me normat m t ulta t
vdekshmris s fmijve, n mnyr q rreth 5-10% pr do vit shtes e shkollimit t nns (
(Schultz T. , 1993); (Mensch, Lentzner, & Preston, 1985); (Cochrane, Leslie, & OHara, 1980)).
Kjo sht pr shkak se femrat me nivele t larta t arsimimit prmirsojn kujdesin e fmijve, t
ushqyerit, dhe shndetin baz dhe arrijn n rezultate m t mira t fmijs - shndetin dhe
arritjet e shkolls (Strauss & D. Thomas, 1995).
Teoria eButz dhe Ward (1977) shpjegon ndryshimet n normat e fertilitetit duke marr n
konsiderat tre faktor kryesor q ndikojn n normn e fertilitetit: pjsmarrja e femrs n
forcn puntore, t ardhurat e femrave dhe t ardhurat e meshkujve. Prqasja q bhet n kt
teori sht n lidhje me rritjen e t ardhurave t mashkullit q do t oj n nj rritje t lindjeve,
ndrsa t ardhurat e femrs (t prfaqsuara nga paga), do t ojn n uljen e ktyre lindjeve.
Rritja e pags s femrave on n uljen e fertilitetit. Butz dhe Ward konkludojn se ka nj lidhje
negative midis punsimit t femrave dhe fertilitetit. Normat e fertitlitetit jan t lidhura n
mnyr pozitive me t ardhurat e familjes dhe t lidhura n mnyr negative me punsimin dhe

pagn e femrave. Korelacioni midis pags s femrave dhe fertilitetit rritet me rritjen e punsimit
t femrave. Mbshtetur n teorin e John Ermisch (1983) shpjegohet se faktori kryesor i cili
ndikon n normn e fertilitetit sht rritja e krkess pr pun t femrave. Faktort t cilt
ndikojn n kt krkese mund t jen: rritja e t ardhurave t burrit, potenciali i saj n rritje pr
fitim dhe ndryshimi n preferenca prsa i prket detyrave t femrs n shtpi. Zakonisht,
pjesmarrja e femrs n fuqin puntor ndrpritet n momentin e lindjes s fmijs. Gjat
periudhave t rritjes ekonomike, me rritjen e femrave t punsuara do t rezultoj nj ulje n
normn e fertilitetit. Autori shpjegon n teorin e tij, se gjithnj e m shum, femrat t cilat jan
t prfshira n fuqin puntore, e zgjasin kohn e lindjes s par dhe intervali midis lindjeve n
kt mnyr bie. Femrat t cilat kan pozicione t rndsishme n punn e tyre, tentojn t
zgjasin periudhn e martess dhe lindjes s femijs s par.Shtyrja e lindjes s fmijs deri n nj
mosh t von sht nj tjetr shkak i cituar pr uljen e normave t pjelloris; kjo sht e lidhur
direkt me grat n forcat e puns. ( (Bongaarts, 2002); (Kravdal, High Fertility of College
Educated Women in Norway: An artifact of separate Modeling of Each Parity Transition, 2001);
(Lesthaeghe & Moors, 2000)). Kjo sht m e mundshme pr grat e stabilizuara n tregun e
puns para se ata t ken fmij. Duke pritur pr t pasur fmij, grat kan m pak vite m
pjellore n t cilat mund t ken fmij, dhe rreziku rritet lidhur me lindjet mbi moshn 35 vje.
Sipas nj artikulli t botur nga revista e mirnjohur ekonomike The Economist n gusht t
2002, nj faktor q ndikon n normn e fertilitetit shte migrimi. N amerik gjat vitit 1994,
normat e TFR-s pr emigrantt jan m t larta se normat e fertilitetit pr popullsin vendase
Amerikane. Pr vendet e tjera, kryesisht Europn, ndikimi i ktij variabli n normn e fertilitetit
vjen duke u rritur me normn e norms s rritjes s emigrimit brenda vendit.
Faktor tjeter q ndikon n normn e fertilitetit sht gjendja ekonomike dhe cikli ekonomik n t
cilin gjendet vendi. Gjat nj periudhe reesioni, norma totale e fertilitetit bie. Kjo sht
konstatuar nga World population data sheet, pr studime t kryera kryesisht n shtete si Italia,
Spanja, Suedia dhe vende t tjera t Europs.

3. Modeli ekonometrik:
T dhnat
N kt studim, t dhnat pr variabla t ndryshm jan marr nga burime t ndryshme
prkatsisht: Norma totale e lindshmris pr t dhna nga vitet 2000 deri n 2012 sht marr
nga Indexmundi, ndrsa pr vitin 2013 jan marr nga instituti NationMaster. T dhnat pr
prodhimin e brendshm bruto (PBB) dhe norma e punsimit t femrave, jan marr nga Banka
Botrore, ndrsa pr normn e migrimit sht shfrytzuar Indexmundi dhe baza e t dhnave t
CIA LIBRARY.
Ndrtimi i modelit
Forma e prgjithshme e modelit.
Modeli ekonometrik q ne kemi przgjedhur pr studimin e variablave dhe arritjen e objektivave
t prmendura m lart, sht ai i analizs panel me t dhna t balancuara. Kemi marr n
shqyrtim katr vende, prkatsisht; Shqipria, Maqedonia, Bullgaria dhe Kroacia, pr nj
periudh kohore nga viti 2000-2013, duke analizuar tre variabla kryesor.
Forma e prgjithshme: log(TFR)= + 1* log(GDPi,t) + 2*LFF i,t + 3*NMR i,t + U i,t
Kto variabla jan:

TFR tregon numrin mesatar t fmijve q do t lindin pr grua n qoft se t gjitha grat
do t jetonin deri n fund t periudhs s fertilitetit dhe fmijt do t lindin sipas nj
norm t caktuar t fertilitetit n do mosh.

GDP/PBB pr kapital- tregon GDP n baz t paritetit t fuqis blerse pjestuar me

popullsin m 1 korrik pr t njjtin vit.

Fuqia puntore femrore (n % mbi totalin)- Fuqia puntore sht numri aktual i njerzve
t gatshm pr pun. Fuqia puntore e nj vendi prfshin t dy; t punsuar dhe t
papun. Ky variabl prmban fuqin puntore t femrave n prqindje mbi fuqin
puntore totale.

Norma neto e migrimit - Kjo statistik tregon dallimin mes numrit t personave q hyjn
dhe dalin nj vend gjat vitit pr 1000 persona (bazuar n popullsin e mesit t vitit).

Modeli fillestar i trajtuar sht:

TFR= + 1* GDPi,t + 2*LFF i,t + 3*NMR i,t + u i,t
Ky model kishte probleme t theksuara heteroskedaticitetit dhe pr t eleminuar kt problem u
testua modeli miks me dy variabla t logaritmuar sepse ai zvoglon shkallt e variablit dhe si
rrjedhim variancat e tyre. Fillimisht u studiua ana grafike e variablave dhe ishte e dukshme q
kto variabla kishin trende. Pr t eleminuar kt dhe nisur nga fakti q GDP sht marr pr
kapital, ather mund t prdoret funksioni log pasi ky variabl nuk ka vlera negative. T njjtn
gj e bjm edhe me variablin e varur TFR, ndrsa LFF dhe NMR nuk shfaqn nevojn pr tu
logaritmuar.
Q variablat e modelit t dalin t rndsishm rezultoi q trajta m e mir e modelit do t ishte:
log(TFR)= - 1* log(GDPi,t) - 2*LFF i,t + 3*NMR i,t + u i,t

U zbatua Testi Hausman pr t prcaktuar efektet e panelit n dimensionin kohor dhe hapsinor.
Hipotezat e ktij testi jan Ho: Modeli me efekte t rastit sht m i prshtatshm dhe Ha:
Modeli me efekte fikse sht m i prshtatshm
Nga zbatimi i Testit Hausman me efekte t rastit, sipas cross- section probabiliteti ka nj vler
zero i cili sht me i vogl se 0.05 dhe 2 =38.88 m t madhe se 2kr=3 ku rrjedhimisht hipoteza
zero bie posht. Modeli me efekte fikse ose pa efekt do t jet m i prshtatshm.
Nga zbatimi i Testit Hausman me efekte t rastit sipas periods probabiliteti del 0.65 dhe 2
=1.644, rrjedhimisht hipoteza zero qndron. Modeli me efekte t rastit do t jet m i
prshtatshm sipas periods.
Ky test nuk na ofroi modelin m t mir, pasi nga provat e ndryshme, rezultoi se modeli m i
prshtatshm ishte ai me efekte t rastit sipas cross-section me shpjegueshmri 34.84% ku t
gjitha variablat dalin t rndsishm, pra me probabilitet m t vogl se 0.05. Ky i fundit sht
modeli q ne do t studiojm duke qn se sht modeli m i mir i rezultuar nga teste t
ndryshme.
LOG(TFR) = 2.29 - 0.088*LOG(GDP) - 0.0249*LFF + 0.0124*NMR + [CX=R]

Ky model na tregon q nuk ka efekte n t dhna kohore, por shfaqen efekte t rastit sipas crosssection, pra diferencat midis shteteve ndikojn n variablin e varur.
CROSSID

Effect

Shqipria

1.37E-10

Maqedonia

-9.86E-11

Bullgaria

-7.92E-11

Kroacia

4.10E-11

Duke ju referuar tabels s msiprme, shtetet e marra n studim kan diferenca midis tyre, ku
shteti me efektin m t madh t variablave sht Shqipria e ndjekur nga Kroacia. Ndrsa shteti
me efektin m t vogl n variabla sht Maqedonia.
Testimi i stacionaritetit.
Teoria e korelogramave:
Modeli sht jostacionar. Pr ta kthyer at n stacionare, e bjm me diferenc t par, ku si e
shohim edhe n grafikun e dyt q vlerat e autokorrelacionit bien brenda kufijve.

Pra, mund t themi q seria TFR nuk sht stacionare fillimisht, por me nj diferenc kthehet n
stacionare dhe quhet integral i rendit t par ose stacionare e rendit t par.
Testi i rrnjve unitare:
Meqnse t dhnat panel kan prfshijn edhe serit kohore, u mendua t testohet edhe
stacionariteti nprmjet rrnjve unitare. Hipotezat e ktij testi jan Ho: Ka rrnj unitare, pra
sht jostacionare dhe Ha: Nuk ka rrnj unitare e cila tregon q sht stacionare.
Probabiliteti sipas Levin Lin& Chu dhe Breitung probabiliteti del prafrsisht i barabart me
zero, kshtu q hipoteza H0 bie posht, pra rrjedhimisht modeli nuk ka rrnj t prbashkta
unitare pr t gjith variablat e modelit. Kjo prforcohet akoma m shum me diferenc t par.

Sipas Im Pesaran and Shin dhe ADF ka rrnj unitare individuale, por kjo hidhet poshte nga PPFisher me diferenc t par.

Testi kointegrimit t Johansen, e bazuar n Engle-Granger thot q nj kombinim linear i dy ose

m shum serive jostacionare mund t jet stacionare dhe ky konsiderohet kointegrim. Serit
jan t kointegruara nse mbetjet prkatse jan stacionare. N studimin ton t gjith
probabilitet jan m t mdha se zero, rrjedhimisht hipoteza zero qndron, pra nuk ka
kointegrim.

Testi i shkaksis s Grangerit teston hipotezn Ho: Variabli i par nuk e shkakton t dytin
Ha: Variabli i par nuk e shkakton t dytin. Testohen t gjitha iftet e variablave dhe
probabilitetet e tyre jan t gjitha m t mdha se 0.05 me lag=1, pra asnj variabl nuk shkakton
tjetrin n priudha afatshkurtra. Mund t theksojm ktu q rastin e lagut zero NMR shkakton
TFR dhe GDP shkakton NMR.

Sipas histograms s shprndarjes s mbetjeve, del se S=-0.25 dhe K=2.76, t cilat duhet t jen
respektivisht afr S=0 dhe K=3, rrjedhimisht mbetjet kan shprndarje normale.
12

Series: Standardized Residuals

Sample 2000 2013
Observations 56

10

Mean
Median
Maximum
Minimum
Std. Dev.
Skewness
Kurtosis

6.35e-16
-0.008577
0.364542
-0.314145
0.150053
0.258276
2.758626

Jarque-Bera
Probability

0.758535
0.684362

0
-0.3

-0.2

-0.1

0.0

0.1

0.2

0.3

0.4

Histograma e mbetjeve teston Ho: Mbetjet kan shprndarje normale dhe Ha: Mbetjet nuk kan
shprndarje normale. Sipas JB mbetjet kan shprndarje normale pasi JB<JBkr. Probabiliteti
sipas ktij testi doli p=68.4% i cili sht m i madh se =5%, rrjedhimisht Ho qndron dhe
tregon q mbetjet kan shprndarje normale.

Prputhja e mbetjeve aktuale me ato t parashikuara nga modeli:

1.0
0.8
0.6
.4
0.4
.2

0.2

.0

0.0

-.2

1
1
1
1
1
1
1
2
2
2
2
2
2
2
3
3
3
3
3
3
3
4
4
4
4
4
4
4

00
02
04
06
08
10
12
00
02
04
06
08
10
12
00
02
04
06
08
10
12
00
02
04
06
08
10
12

-.4

Residual

Actual

Fitted

Si vihet re ne grafik modeli yn i prshtatet shum modelit t ndrtuar pasi grafet e tyre ecin n
t njjtn linj. Pr Shqiprin ky model prshtatet m pak pasi modeli i ndrtuar shfaq diferenc
me at aktual. Mund t themi t njjtn gj pr vitt nga 2000-2004 t Bulgaris, ndrsa pr
Maqedonin dhe Kroacin ky model prputhet m s miri.

4. Konkluzione
Sipas Rindfuss dhe Brewster (1996) me rritjen e pjesmarrjes s femrave n fuqin puntore,
ulet norma totale e fertilitetit dhe kjo sht vrtetuar n modelin e studiuar nga ne. Nga modeli
sht testuar q norma neto e migrimit ndikon n t njjtn kah me normn totale t fertilitetit, e
cila sht trajtuar edhe nga autor t ndryshm prmendur gjat rishikimit t literaturs, ku t
njjtn gj nuk mund t themi pr variablin e GDP-se.
Modeli yn ka nj norm shpjegueshmrie prej 34.84%, e cila sht relativisht e lart
krahasuar me studime t tjera panel, pasi pr t dhnat panel arritja e nj shpjegueshmrie t lart
sht shum e vshtir pr shkak t vet forms s panelit.
Shtetet e marra n studim kan diferenca midis tyre sipas modelit me efekte t rastit, ku shteti
me efektin m t madh t variablave sht Shqipria e ndjekur nga Kroacia ndrsa shteti me
efektin m t vogl n variabla sht Maqedonia.
N model nuk sht studiuar norma e arsimimit t femrave si nj variabl q ndikon n
normn totale t fertilitetit pasi nuk gjendeshin t dhna pr Shqiprin. Nse do t prfshihej ky
variabl n model ather pritet t prftohej nj shpjegueshmri m e madhe e modelit.

References
Ainsworth, M., Beegle, K., & Nyamete, A. (1996). The impact of womens schooling on fertility
and contraceptive use: a study of fourteen Sub-Saharan African countries. The World
Bank Economic Review, 85-122.
Ben-Porath, Y. (1973). Economic analysis of fertility in Israel: point and counterpoint. Journal
of Political Economy,, 202-233.
Bongaarts, J. (2002). The End of the Fertility Transition in the Developed World. Population and
Development Review, pp. 419-443.
Cochrane, S., Leslie, J., & OHara, D. (1980). The Effects of Education on Health. Washington
D.C: World Bank.
Gardner, B. (1973). Economics of size of North Carolina families. . Journal of Political
Economy, 99-112.
Guilkey, D., Angeles, G., & Mroz, T. (1998). The measurement of indirect program impact
through the effect of female education on fertility and mortality. . Carolina Population
Centre, University of North Carolina.
H.A., S. (2005). Female labour force participation in Ghana: the effects of education. African
Economic Research Consortium.
Kravdal, O. (2001). High Fertility of College Educated Women in Norway: An artifact of
separate Modeling of Each Parity Transition. Demographic Research, 187-216.
Kravdal, O. (2002). Education and fertility in sub-Saharan Africa: individual and community
effects. . Demography. , 233-250.
Lam, D., & Duryea., S. (1999). Effects of schooling on fertility, labour supply and investments
in children, with evidence from Brazil. Journal of Human Resources, 160-192.
Lappegrd, T. (2000). New fertility trends in Norway. Demographic Research .
Lesthaeghe, R., & Moors, G. (2000). Recent Trends in Fertility and Household fomation in the
Developed World. Review of Population and Social policy, 121-170.

Macunovich, D. J. (1996). Marriage and Divorce in the U.S. : Testing for Cohort Size Effects.
Department of Economics, 176.
Mason, K. (1986). The Status of Women: Conceptual and Methodologicaal Issues in
Demographic Studies. Sociological Forum, 284-300.
Mensch, B., Lentzner, H., & Preston, S. (1985). Child Mortality Differential in Developing
Countries. New York: United Nations.
Pick, J., Jones, G., Butler, E., & Nag, S. (1990). Socioeconomic Influences on Fertility in the
Mexican Borderlands Region. Mexican Studies, 11-42.
Schultz, T. (1973). Explanation of birth rate changes of space and time. . Journal of Political
Economy., 238-274.
Schultz, T. (1993). Mortality Decline in the Low-income World: Causes and Consequences.
American Economic Review, 337-42.
Sibley, R. M., & Hone, J. (2002). Population growth rate and its determinants: an overview.
Philosophical Transactions of the Royal Society. London.
Singh, R. (1994). Fertility-Mortality Variation Across LDCs: Womens Education, Labour
Force Participation and Contraceptive. 209-229.
SIS. (2000). 2000 Census of Population: Social and Economic Characteristics of Population.
State Institute of Statistics . Ankara: State Institute of Statistics Printing Division.
Strauss, J., & D. Thomas. (1995). Human resources: Empirical modeling of household and
family decisions. Handbook of Development Economics, 1183-23.
Vavrus, F., & U. Larsen. (2003). Girls Education and Fertility Transition: An Analysis of
Recent Trends in Tanzania and Uganda. Economic Development and Cultural Change,
945-76.