Vrednovanje i odluivanje

Razvoj proizvoda P7
Katedra za konstruiranje i razvoj proizvoda
Prof.dr.sc. Dorian Marjanovi

Openito o vrednovanju i odluivanju

Vrednovanje i
odluivanje

2.
o Izbor varijante, traimo odgovor na pitanje:
to je najbolje?
. ili
to je najpametnije?
. ili
to je najpovoljnije?
. ili..
o Pitanje se ponavlja u razliitim fazama razvoja proizvoda u
razliitim oblicima:
Koncipiranju projektiranju konstruiranju razradi ..
o Procesi u kojima alternira divergencija i konvergencija
(pribliavanje i udaljavanje od egzaktnog rjeenja)
o Odluivanjem odabiremo jednu od alternativa
o Svaka naa odluka ima posljedice

Razvoj proizvoda P7

Vrednovanje i
odluivanje

Izbor koncepcijske varijante

3.
Kako?

o Izborom koncepcijskog rjeenja utvrujemo najvei dio

trokova budueg proizvoda
o Da bi mogli govoriti o odluivanju potrebno poznavati:
(Varijante) Alternative ???
Posljedice
Ciljeve formulacije eljenih posljedica
o Egzaktne metode pri koncipiranju samo parcijalno
primjenjive

Razvoj proizvoda P7

Vrednovanje i
odluivanje

Izbor koncepcijske varijante

4.
o Subjektivne, meke metode, rezultati ovise o nainu
primjene
o Odluivanje uvijek ukljuuje osobu koja donosi odluke
o Posljedice procjenjuje osoba koja mora odluiti koja
alternativa (skup posljedica) najbolje zadovoljava
postavljene ciljeve
o Ovi elementi uvijek su prisutna pri odluivanju, ali u
razliitim oblicima. Stoga se u literaturi o odluivanju
razlikuju vrste problema koji zahtijevaju razliite metode
odluivanja

Razvoj proizvoda P7

Vrednovanje i
odluivanje

Izbor koncepcijske varijante

5.
o Nesigurnost vaan element odluivanja
o Koji puta posljedice ne ovise samo o izabranoj alternativi i
pripadnim znaajkama, ve i o faktorima koji su izvan kontrole
onih koji donose odluke
o U teoriji odluivanja postoje razliite metode ovisno o
karakteristikama problema odluivanja (jedan ili vie kriterija
odluivanja, razina nesigurnosti, podruje, namjena, itd.)

Razvoj proizvoda P7

Izbor koncepcijske varijante openito

Vrednovanje i
odluivanje

6.
o Prednost ipak uredno razmiljanje
o Kriteriji vrednovanja orijentirani cilju
Zahtjevi kupca
Usporedba s konkurentnim proizvodom
o Koordinacija procesa razvoja
o Grupno donoenje odluka
o Dokumentiranje procesa

Razvoj proizvoda P7

Vrednovanje i
odluivanje

Izbor koncepcijske varijante openito

7.

Postupak
o Pripremiti matricu alternativa i kriterija
o Ocijeniti alternative
o Rangirati alternative
o Kombinirati i poboljati rjeenja
o Odabrati jedno ili vie rjeenja
o Analizirati rezultat i postupak

Razvoj proizvoda P7

Vrednovanje i
odluivanje

Neke karakteristike odluivanja

C1

C2

C3

cijena

komfor

Teina
[kg]

C4

C6

A1

100

++

10

Ne

Uglavnom

A2

75

13

Ne

Loe

A3

125

+++

20

Da

Dobro

Podesivost Zadovoljava
bez alata
ciljnu
skupinu

C6

8.

ivotni vijek

o Razliita svojstva mjerena na razliitim skalama

o Neki kriteriji kvalitativni; ostali kvantitativni (cijena, ivotni vijek)
o Nejednaka vanost kriterija
o Nema dominantne alternative
o Problem: izbor alternative koja najbolje zadovoljava kriterije uzevi u obzir
relativnu vanost kriterija
o Razmatraju se samo one alternative koje zadovoljavaju sve zahtjeve
o To omoguuje da kriteriji odluivanja ne budu zahtjevi ve elje
Razvoj proizvoda P7

Heuristika pravila vrednovanja

Vrednovanje i
odluivanje

9.
o Traenje zadovoljavajue alternative: cilj za svaki
kriterij, trai se alternativa koja zadovoljava
o Traenje izvrsnog rjeenja: najbolje svojstvo svake
alternative, trai se najvrednija najbolja alternativa
o Eliminacija po kriterijima: za svaki kriterij se postavlja
minimalna razina, usporedba po kriterijima sve dok ne
preostane samo jedna alternativa

Vrlo esto donosimo intuitivne odluke !!!

Razvoj proizvoda P7

Vrednovanje i
odluivanje

Metode odluivanja

10.
o Problem obrade informacija
o Usporedba po pojedinim kriterijima
o Agregatne vrijednosti sveukupna vrijednost svake alternative

Vrijednosna funkcija + Pravila odluivanja

= (? sveukupna vrijednost ?)

Razvoj proizvoda P7

Vrednovanje i
odluivanje

Metode ocjenjivanja

11.
Kvalitativne
(ordinarne)

Kvantitativne
(kardinalne)
?

Oznake:
Ai - alternativa i=1,...,n
Cj - kriterij j, j=1, ...,m
xij - svojstvo j alternativa Ai
eij - dobrota alternative Ai prema kriteriju Cj
V(Ai) - ukupna vrijednost alternative A
j - teinski faktor Cj
Razvoj proizvoda P7

Vrednovanje i
odluivanje

Kvalitativne (ordinarne)
C1
C2
Cijena Komfor

C3
Teina
[kg]

C4
Podesivost
bez alata

C5
C6
Zadovoljava ivotni
ciljnu skupinu vijek

Vanost
kriterija Cj

A1
A2
A3

2
1
3

2
3
1

1
2
3

2
2
1

2
3
1

3
1
2

12.

Rangiranje (poreivanje):
Na razini kriterija jednostavna, ne zahtjevna metoda.
Bolji pregled problema
Ne razmatramo osobine mjera zadovoljavanja kriterija
Agregacija ?
Ocjene redoslijed, mjesto na skali
Razvoj proizvoda P7

Vrednovanje i
odluivanje

Najee ordinarne metode/pravila

13.
Rangiranje (uporeivanje):
Veinsko
Copeland-ovo
Suma rangova
Leksikografsko

Razvoj proizvoda P7

Vrednovanje i
odluivanje

Pravilo veine

14.

A1-A2
A2-A3
A3-A1

C1
cijena

C2
komfor

A2
A2
A1

A1
A3
A3

C3
Teina
[kg]
A1
A2
A1

C4
C5
Podesivost bez Zadovoljava
alata
ciljnu skupinu
A1
A3
A3
A3
A3

C6
ivotni
vijek
A2
A2
A3

V(A1)>V(A2)
V(A2)=V(A3)
V(A3)>V(A1)

Razvoj proizvoda P7

Vrednovanje i
odluivanje

Copeland-ovo pravilo

15.
o Koliko puta neka alternativa (u usporedbi sa svim
ostalima) dobije prednost prema veinskom pravilu je
mjera vrijednosti alternative

A1
A2
A3

A1

A2

A3

Rang

-1
1

1
0

-1
0
-

0
-1
1

2
3
1

Razvoj proizvoda P7

Vrednovanje i
odluivanje

Suma rangova

16.

C1: cijena

C2: ivotni
vijek

xi1

e i1

xi2

e i2

e i1

800,-

A2

805,-

A3

1200,
-

8,5

A1

Razvoj proizvoda P7

Vrednovanje i
odluivanje

Leksikografsko pravilo

17.
o Kriteriji se rangiraju po znaaju, pobjeuje varijanta koja
je najbolja u najznaajnijem kriteriju

C1
cijena

C2
komfor

C3
Teina
[kg]

C4
C5
Podesivost Zadovoljava
bez alata ciljnu skupinu

C6
ivotni
vijek

Vanost
kriterija Cj

A1
A2
A3

2
1
3

2
3
1

1
2
3

2
2
1

2
3
1

3
1
2

Razvoj proizvoda P7

Vrednovanje i
odluivanje

Pugh-ova metoda

18.
o Broj kriterija u kojima je Ai bolja od Ak
je mjera vrijednosti alternative
Varijanta
Ai
Kriterij
1 2
C1
C2
C3
C4
C5
C6
+
S

+
+
+
3
3
0

=
+
+
2
3
1

10 11

+
+
+
+
=
4
1
1

=
+
1
4
1

+
=
=
=
+
2
1
3

=
+
+
2
3
1

+
+
=
=
+
3
1
2

+
=
+
2
3
1

+
+
+
+
4
2
0

A
T
U
M

+
=
+
=
2
2
2

1. Kreiranje matrice
2. Izbor referentne
alternative
3. Usporedba +, -, =
4. Usporedba profila
5. Izbor nove referentne
varijante
6. Ponoviti postupak dok
se tim ne sloi

Razvoj proizvoda P7

Vrednovanje i
odluivanje

Pugh-ova metoda

19.
Koncepti
Kriterij odabira

A
Glavni
cilindar

B
Gumena
konica

C
D
Nazubljena Graninik klipa
poluga

E
Pomini
prsten

F
G
Poluni
Vijak za
mehanizam podea-vanje

Rukovanje
Koritenje
Podeavanje
Tonost doziranja
Trajnost
Jednostavnost
izrade
Prenosivost

0
0
0
0
0

0
0
0
0

+
0
0

0
0
0
0
0

0
0
+
0

+
0
0
+

0
+
0
0

+
+

0
0

0
+

0
0

Zbroj +
Zbroj 0
Zbroj Ukupni rezultat
Poredak
Nastavak?

2
5
0
2
1
da

1
4
2
-1
6
ne

1
3
3
-2
7
ne

0
7
0
0
3
kombinacija

2
4
1
1
2
da

2
3
2
0
3
kombinacija

1
5
1
0
3
revizija

Razvoj proizvoda P7

Vrednovanje i
odluivanje

Primjer vrednovanja Pugh-ovom metodom

20.

1. Izabrati kriterij,
2. Napraviti stupac s injenicama,
3. Ocijeniti alternative (+, -, S) u odnosu na injenice
4. Izabrati najbolje ili bolje alternative

Konceptne alternative
Kriterij

Zupanici V-remeni

Visoka uinkovitost
Visoka pouzdanost
Nisko odravanje
Niski trokovi
Lagano
+
S

Lanac

+
+
+
-

D
A
T
U
M

+
+
S
-

3
2
0

NA
NA
NA

2
2
1

grupno raspravljanje i odluka

Razvoj proizvoda P7

10

Vrednovanje i
odluivanje

Modificirana Pughova metoda

21.

Konceptne alternative
Teinski
Kriterij
Zupanici V-remeni Lanac
faktori (%)
Visoka uinkovitost
30
+
D
+
Visoka pouzdanost
25
+
A
+
Nisko odravanje
20
+
T
S
Niski trokovi
15
U
Lagano
10
M
100
75
NA
55
+
25
NA
25
0
NA
20
S
Razvoj proizvoda P7

Vrednovanje i
odluivanje

Profil proizvoda
Financijski (ekonomski) aspekti

-2

-1

+1

22.

+2

Povratak ulaganja (prije uraunavanja poreza)

Procijenjena godinja prodaja
Vrijeme isplate novog fiksnog kapitala
Vrijeme za postizanje punog kapaciteta u prodaji

Aspekti proizvodnje i inenjeringa

Aspekti Istraivanja i razvoja (R&D)

Potrebni kapaciteti poduzea

Sirovi materijal
Oprema
Upoznatost sa procesom proizvodnje

Res. Povratka ulaganja

Dev. Povratka ulaganja
Know-how istraivanje
Status patenata

Aspekti marketinga i proizvoda

Zahtjevi razvoja trita

Slinost sa postojeim proizvodnim linijama

Efekti na trenutno prisutne proizvode
Marketability to present customers
Broj potencijalnih kupaca
Primjerenost trenutnom stanju u prodaji
Stabilnost trita
Trendovi trita
Tehniki servis

Zahtjevi za promocijom proizvoda

Konkurentnost (natjecanje) na tritu
Prednosti proizvoda
ivotni vijek proizvoda
Sezonske i cikline potrebe

Razvoj proizvoda P7

11

Vrednovanje i
odluivanje

Kardinalne metode

Vanost
kriterija
Cj
A1
A2
A3

23.

C1
Cijena

C2
Komfor

C3
Teina
[kg]

C4
Podesivost
bez alata

C5
Zadovoljava
ciljnu skupinu

C6
ivotni vijek

2
1
3

2
3
1

1
2
3

2
2
1

2
3
1

3
1
2

V(Ai)= j eij
C4
Podesivost

C6
ivotni
vijek

C1
Cijena

C2
Komfor

C3
Teina

20

40

12

15

jeij

C5

A1

627

A2

523

A3

664

Razvoj proizvoda P7

Vrednovanje i
odluivanje

Teinski faktori

24.
C1
Cijena

C2
Komfor

20

40

12

C5

C6
ivotni
vijek

15

jeij

C3
C4
Teina Podesivost

A1

627

A2

523

A3

664

Vanost kriterija:
sustav vrijednosti
standardizacija
normalizacija

V(Ai)= jeij/ j

Razvoj proizvoda P7

12

Vrednovanje i
odluivanje

Vrednovanje metodom teinskih faktora

25.
Konceptne alternative
zupanici

v-remeni

Teinski faktori
(%)

Ocjena

Visoka uinkovitost

30

1.20

Visoka pouzdanost

25

1.00

Nisko odravanje

20

0.80

Niski trokovi

15

Lagano

10
100

Kriterij

Procijenjena
Procijenjena
Ocjena
ocjena
ocjena

lanac
Ocjena

Procijenjena
ocjena

0.60

0.90

0.75

0.75

0.60

0.40

0.30

0.60

0.45

0.20

0.40

0.30

NA

3.50

NA

2.95

NA

2.80

Ocjena Vrijednost
Nezadovoljavajui
0
Jedva podnoljiv
1
Primjeren
2
Dobar
3
Vrlo dobar
4
Razvoj proizvoda P7

13